Maandblad voorOnderwijs in Vlaanderen

Nr.71 • Januari 1997

Uitgepraat:strafUitgepraat:straf

(advertentie)

TELEVISIEVanaf volgende maand vindt u ookonderwerpen uit de drie publicatiesvan KLASSE terug op televisie. Datworden korte reportages van de BRTN-Schooltelevisie. Zo kunt u interessan-te thema’s ook in de klas aankaarten.Bovendien lezen ouders en leerlingendaarover tegelijkertijd in hun eigenversies van KLASSE. Een goede startvoor meer dialoog, communicatie enbetrokkenheid.Daarnaast surfen honderden geïnte-resseerden uit heel Vlaanderen en derest van de kosmos bij ons binnen viade bijzonder interactieve site op In-ternet. Zo’n aanpak heet dan multi-mediaal. Maar het échte mediumblijft zonder twijfel de levende leer-kracht voor de klas. Zijn openheid enenthousiasme zijn de draaischijf voorelke geslaagde vorm van communi-catie. Die willen wij graag optimaalondersteunen. In alle stilte, maar welmultimediaal.

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.71 • Januari 1997

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Myriam Paquet, Jan T’Sas, JanVan den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq

Foto’s: Luc DaelemansCartoons: CampVormgeving: Marc Herman

Verantw. uitgever: Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900 fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en van elkniveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een KLASSE voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKLASSE voor Jongeren (van het derde tothet zevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.Totale oplage: 900.000 exemplaren.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. KLASSE voor Ouders 02-211 45 64Tel. KLASSE voor Jongeren 02-211 45 82Telefax 02-211 46 61E-mail klasse@artefact.beURL www.artefact.be/klasse

De keuken wordt de klas.p. 32-33

Straf. Als communicatiefaalt. VIZIER p. 4-11

Wat hebben leerlingen in hunmars? p. 34-35

IN DIT NUMMER

4-11Het strafschopgebied

Geven leraars nog (veel) straf? Meer of minder dan pakweg vijfjaar geleden? Waarom en hoe doen ze dat? Met welk effect? Omin de sfeer te komen heeft onze reporter dit VIZIER vijf keer metde hand moeten overschrijven. Verhalen uit het strafschopge-bied.

28-29De beste school

Wat maakt de ene school goed en de andere beter? Waarompresteren leerlingen met gelijke capaciteiten beter in school X dan

in school Y? En waarin ligt het subtiele verschil tussen ASO, TSO en BSO? Een zoektocht naar debeste school.

30-31Muizen vangen

In het secundair onderwijs is bijna zes keer meer personeelbeschikbaar voor de administratieve omkadering dan in hetbasisonderwijs. Nochtans zitten er minder leerlingen. Maar wel-ke taken komen er allemaal op de rug van het administratiefpersoneel op school? Blijkt dat ze zelfs muizen moeten kunnenvangen. Een reportage.

32-33Thuis naar school

Er zijn ook ouders die hun kinderen niet naar school sturen. Zegeven hen zelf les: thuis. Dat kan. Ons land kent geen schoolplicht, wel leerplicht. Hoe dat gaat? Eenreportage vanuit keukens en kamers die klassen worden.

34-35De mars van de leerlingen

Niet geïnteresseerd, zei u? Toch zijn er ook steeds meer leerlingendie wel hun stem laten horen, die willen meewerken aan hunschool en onderwijs. Dan moeten ze daar wel de kans voorkrijgen.

36-37Brieven en surfers

Honderden brieven (en reacties via Internet) komen hier aan.Voortaan vindt u een selectie van uw commentaar in de nieuwerubriek Dialoog. Achteraan in het blad: de lezer krijgt het laatstewoord.

• Journaal p. 12-14 • Idee p. 15-27 •

Deze maand inKLASSE voor Ouders:

• Hoe werkt een school? • Als de kinde-ren straf krijgen • De verlichte boeken-tassen •

Deze maand inKLASSE voor Jongeren:

• Warme scholen • Communicatie in deklas • Waarom zou je bij de pakkenblijven zitten? •

KLASSE NR.71 3

V I Z I E R

4 KLASSE NR.71

Schrijf honderdSchrijf honderd

KLASSE NR.71 5

In Frankrijk stuurt men het legernaar de scholen om het toenemen-de geweld in te dijken. In Engelandwil men opnieuw lijfstraffen invoe-ren in het onderwijs. Leraars stakener omdat collega’s door scholierenworden belaagd. Nederlandse ouderssturen hun kinderen naar Vlaamsescholen omdat daar volgens hen nogdiscipline heerst. En inderdaad, alsweinig straf geven een maatstaf kanzijn, dan zou dat best wel eens kun-nen. Zestig procent van de Vlaamseleerkrachten geeft namelijk zelden

AutobandEn toch wordt er nog heel wat straf gegeven inVlaanderen. Sommige leerlingen maken het in-derdaad wel eens te bont. Van al het strafwerkkomen schriftelijke opdrachten het vaakst voor:een opstel, een verslag, het schoolreglement over-schrijven. Ernstige vergrijpen kosten oudere leer-lingen veelal hun woensdagnamiddag of zelfsenkele dagen waarop zij wel op school moetenzijn om opdrachten uit te voeren, maar geen lesmogen volgen. Pedagogisch correct? Sommigeleerkrachten pakken het anders aan. Hun vin-dingrijkheid is groot: leerlingen honderd keer inen uit een autoband laten springen, hen uit dui-zend woorden de ontbrekende letters laten dis-tilleren... Soms krijgen leerlingen inhoudelijkebezigheden en draaien ze mee in het onder-houds- en administratief werk van alledag. «Danleren ze er nog iets bij» is het motto. In sommigescholen is straf een volwaardig luik in het school-werkplan.

Vuilnisbak«Goede leerkrachten geven geen straf», hoortmen wel eens zeggen. Zijn dit de strenge leer-

krachten, bij wie de leerlingen zich maar lievergedeisd houden? Niet noodzakelijk. Maar zij sla-gen er wel in een goed pedagogisch klimaat tescheppen in de klas. Hun richtlijnen zijn duidelijken rechtlijnig. De leerlingen weten waaraan enwaaraf, zonder dat zij zich in een keurslijf ge-drongen voelen. Er is ruimte. Vaak hebben zij hunleerkracht graag omdat hij goed lesgeeft, omdathij ook buiten de lesuren al eens een babbeltjemet hen slaat of hen bij buitenschoolse activitei-ten betrekt, omdat hij hun eigenheid respecteerten ook wel eens op hun niveau wil meepraten.

Kortom, omdat hij met zijnleerlingen weet te commu-

niceren. Straf is dan ookvaak een uiting van vast-gelopen of ontbrekende

communicatie. Soms ookvan onkunde of onbegrip.

Zoals die ene leerkracht dieeen hyperkinetische leer-ling tijdens de hele knut-

selles in de vuilnisbak laatzitten. Zal hem leren met

klei te gooien. ■

of nooit straf. Inhet hoger secun-dair is dat zelfs

77 procent. De anderen geven somsstraf, bijna niemand dikwijls. Boven-dien zegt één derde nu minder te

straffen danvijf jaar gele-den. De mees-ten merkengeen verschil.Slechts negenprocent deeltnu meer strafuit dan vroe-ger. Enkel bijde kleuters isde stijging ietsopvallender.

keer...keer...

(in procenten) Exclusieve enquête bij 2000 Vlaamse leerkrachten

Hoe vaak geeft u straf?

Klas

se G

rafie

k

nooit zelden soms dikwijls

0 20 40 60 80 100 %

kleuter

lager

sec123

sec456

Gemiddelde

11 37 50 2

4 56 38 2

11 47 39 3

19 58 23

11 50 37 2

(in procenten) Exclusieve enquête bij 2000 Vlaamse leerkrachten

Geeft u meer straf dan vijf jaar geleden?

Klas

se G

rafie

k

0 20 40 60 80 100 %

kleuter

lager

sec123

sec456

Gemiddelde

meer idem minder

14 67 19

9 56 35

5 61 34

8 62 30

9 61 30

6 KLASSE NR.71

Andy beslist dat Bart inde kast wordt opgeslo-ten. Nico voert het planuit. Heel wat leerlingenkijken welwillend toe. Deles begint. Het duurt evenvoor Bart misbaar durftte maken. Geïrriteerdbevrijdt de leerkracht hemuit zijn positie. De klasgiert het uit. Verdienthier iemand een sanctie?Zo ja, wie?

Gieren in d

In een klas zijn ervoortrekkers, steunverleners

en toekijkers. Die pakkenwe anders aan.

Binnen een groep, een klas zijn er altijd voor-trekkers. In dit voorbeeld is dat Andy. Meestal zijnhet de leerlingen die men het eerst bij naam kentof die opvallen. Ze geven het voorbeeld, wijzen deweg en bepalen welk gedrag «normaal» wordtgenoemd. Zij trekken de klas, in positieve ofnegatieve zin. In hun omgeving vertoeven eenaantal steunverleners, zoals Nico. Die zullen zel-den zelf iets bedenken, maar ze doen maar al te

e kast

graag mee met de initiatieven van de voortrek-kers. Goed voor hun status. Daaromheen cirkelende geamuseerde toekijkers, leerlingen die zich ont-houden, maar die wel plezier beleven aan wat ergebeurt. Ten slotte zijn er de gefrustreerden. Datzijn enkele leerlingen die het gedrag van de voor-trekkers niet prettig vinden. Of zwarte schapen,zoals Bart.

Een leerkracht die de voortrekkers steunt ofeen voet dwars zet, grijpt in op de belangrijksteplek: de kern van wat er in de groep gebeurt. Alshij echter de steunverleners straft, bevestigt hijenkel de voortrekkers in hun rol. «Ken uw pap-penheimers» is het motto. Wel zijn er gevallenwaarin het zinloos is de voortrekkers aan te pak-ken. Als negatief klasgedrag namelijk veroorzaaktwordt door externe factoren, zoals een ongeschiktklaslokaal of aanhoudend lawaai van buiten, dandient de aandacht allereerst daarop gericht.

SchrikIs negatief klasgedrag toevallig of structureel

van aard? Een belangrijke vraag voor leerkrach-ten. Toeval kan de leerkracht negeren, structurenniet. Maar als telkens dezelfde leerkracht «moei-lijke» klassen heeft, is het de vraag in hoeverre hijdie klassen niet zelf creëert. Dat kan het geval zijnals men een individu of klas op een verkeerdniveau aanpakt. Zo is het niet opportuun een heleklas te straffen als de schuld bij een paar indivi-duen ligt. Zo verziekt het de relatie met klas als deleerkracht de cijfers laag houdt zodat de klas zichuit schrik rustig houdt. Zo lost het niets op als eenleerkracht meer of moeilijkere opdrachten geeft,het tempo van de les verhoogt, de leerlingenvoortdurend dwingt te noteren enz. als er in deklas problemen opborrelen die niet rechtstreeksmet leren en aanleren te maken hebben.

Streng begonnenAls jonge leerkracht was mevrouw Laevers meer

gewonnen voor de harde aanpak. Uit angst voortuchtproblemen probeerde ze de leerlingen teintimideren en creëerde ze een grote afstand tus-sen zichzelf en de leerlingen. Haar lesgeven gingechter lijden onder die autoritaire aanpak; boven-dien kwamen de leerlingen met tegenzin naar deles. Uiteindelijk, na enkele jaren ervaring, versoe-pelde mevrouw Laevers haar aanpak. Ze gaat nuvriendschappelijker met de klas om, zonder datdit haar gezag aantast.

Veel beginnende leerkrachten krijgen de raadstreng te beginnen om pas later de teugels wat tevieren. Leerlingen testen in het begin namelijk uithoe ver ze mogen gaan De leerkracht bakent eenduidelijk territorium af en het relatieniveau met

MAAKZELF UW

PROBLEEM-VRIJE ZONE

1. De leerkracht leidt of coachtde groep. In die functie wordtvan hem enige reglemen-tering verwacht. Hoe eenaanzet geven tot reglemen-tering?• Vertel de leerlingen hoe uop relationeel niveau methen wilt samenwerken. Eris een groot verschil tussen

de leerlingen wordt vastgelegd. Later worden deregels eventueel versoepeld. De omgekeerde evo-lutie (van soepel naar streng) wordt door leerlin-gen veel minder geapprecieerd en kan tot span-ningen leiden.

Inderdaad kan streng beginnen in sommigeklassen of scholen aangewezen zijn. Maar hetheeft ook nadelen. Zo kunnen de eisen van deleerkracht te hoog liggen en tot opstandigheidleiden. Voorts wordt het wel erg verkrampt lesge-ven als een strenge houding niet bij de leerkrachtpast. Ten slotte verliest een strenge leerkracht eenarsenaal van zachte ordehandhavers. Dat zijn maat-regelen om zonder straf te moeten geven tochorde en tucht te bewaren in de klas: een momentvan stilte, een blik, een gebaar, een opmerking...

«Je mag mij Marc noemen»en «U spreekt mij aan metmijnheer».• Maak vooraf duidelijk watvoor u kan en niet kan. En-kele indicaties volstaan, bij-voorbeeld: «Ik kan er niettegen als we niet luisterennaar wat anderen zeggen».2. Leerlingen bepalen altijdmee wat de regels en af-spraken zijn. Dat leidt totverschuivingen. Hoe houdtu die in de hand? Enkeletechnieken om op verkeerdgedrag te reageren.

Afremmen• Geef nooit met te grotesprongen toe, het maakt uongeloofwaardig.• Benoem verkeerd gedrag,herinner aan de afspraaken vraag correctie. Maakeventueel duidelijk onderwelke voorwaarde het ge-drag accepteerbaar zou zijn.• Vraag aan de leerling waar-om hij afwijkt van de norm.Reageer met humor of rela-tivering en vraag correctie.

Verleggen• Leg bij negatief gedragalle activiteiten stil, ook dievan leerlingen die niet bijhet incident betrokken zijn.• Eis dat de leerling(en) hetgedrag verleggen naar ge-drag dat aan de afspraakbeantwoordt.

Bevriezen• Laat geen andere activi-teiten toe voordat het ge-drag volgens de regels is.• Volg het gedrag van deleerling(en) op zodra de ge-wone activiteiten hernomenworden. Bij de minste af-wijking begint u opnieuwmet de verleg- en vriesstra-tegie.

Op caféTwee leerlingen spijbelen het laatste uur en

gaan op café. Toevallig komt tijdens die les eeninspecteur op bezoek. De leerlingen zijn ongewet-tigd afwezig. Later roept de directeur hen op hetmatje. De leerlingen geven hun cafébezoek toe. Dedirecteur geeft hun een strafstudie op woensdagna-middag. De ouders van één van de leerlingen schrijvenachteraf een briefje om de afwezigheid van hunkind alsnog te wettigen. De ene leerling ziet zijnstraf kwijtgescholden, de andere niet.

Negatief klas- of schoolgedrag zal niet verdwij-nen als het op een inconsequente manier wordtaangepakt, integendeel. Leerlingen moeten wetenwaar ze aan toe zijn. Als een leerkracht niet conse-quent handelt, beginnen leerlingen vroeg of laataan een creatieve manipulatietocht. Bovendien kanonzekerheid het gevolg zijn. Leerlingen gaan zichwegstoppen, want «je weet maar nooit...» Tochmag consequent handelen niet eindigen in bottebureaucratie. Als Jan en Piet elk op verschillendetijdstippen de les storen en zeggen dat ze al datgeleuter over scheikunde maar niks vinden, dan ishet nog geen reden om beiden op dezelfde manieraan te pakken. Misschien heeft Jan namelijk aldrie-vier waarschuwingen in de wind geslagen,terwijl Piet normaal gezien nooit dergelijke op-merkingen plaatst. Jan verdient een sanctie, Pietmoet na de les maar eens uitleggen waar zijnuitlating goed voor was.

FluitketelEen goed pedagogisch klimaat, orde en tucht

zijn het resultaat van een subtiel onderhande-lingsproces tussen de leerlingen en de leerkrachtbinnen de heersende schoolcultuur. Dr. ThomasGordon situeert dit klimaat in een zogenaamde

probleemvrije zone.Elke leerkracht die met een klas geconfron-

teerd wordt, heeft voor orde en tucht een boven-grens en een ondergrens. De bovengrens is zowathet maximale tuchtniveau dat educatief nog ver-antwoord is. De ondergrens is het niveau waaropde leerkracht vindt dat enige chaos nog net doorde beugel kan. Boven- en ondergrens variëren perleerkracht, maar ook per leerling en per klas.Meestal liggen de onder- en bovengrens van deleerlingen lager dan die van de leerkracht. Maarde bovengrens van de leerlingen moet wel hogerliggen dan de ondergrens van de leerkracht. Detussenruimte die hierdoor ontstaat, is namelijk deprobleemvrije zone waar Gordon het over heeft.In Opvoeden in de klas, een nieuw boek waarinprof. Herman Van den Broeck deze thematiek uit-diept, spreekt de auteur van een contractzone. Diebeslaat de normen van orde en tucht waarmeebeide partijen zich kunnen verzoenen. Als decontractzone ontbreekt, zullen er voortdurendspanningen zijn. De zones onder en boven decontractzone zijn frustratiezones. Als de leerkrachtte lang met kabaal wordt geconfronteerd dat hemniet bevalt (hij zit in de frustratiezone), komt hetvroeg of laat tot een uitbarsting, het zogenaamdefluitketeleffect. Hetzelfde gevaar bestaat als leerlin-gen net iets te lang in een te strak gareel moetendraven. Ze vluchten weg in dagdromen, reagerenniet meer, gaan spijbelen enz. Het komt er dus opneer te aanvaarden dat het bij orde en tuchtonmogelijk is om tot één welbepaald gedrag tekomen. Het gedrag van zowel de leerkracht als deleerlingen zal ergens in die contractzone blijvenschommelen. Als de zone groot genoeg is, kan hetpedagogisch klimaat gehandhaafd blijven.

Een leraar concludeert: «Een klasrelatie is eengezagsrelatie die je op twee manieren kunt opbou-wen: ofwel door de tiran uit te hangen, ofwel doorje persoonlijkheid, je manier van lesgeven, omdatje iets te vertellen hebt. Als je die laatste manierkiest, dan kan en mag je veel.»

LefNegatief klasgedrag heeft veel gezichten. In de

klassituatie komt het er meestal op aan zo vlugmogelijk ongewenst gedrag te neutraliseren. Maarwie op de juiste manier op negatief gedrag wilreageren, moet er de oorzaken van doorgronden.Ons gedrag krijgt vorm in de interactie met deomgeving. Dat geldt ook voor negatief gedrag inde klas en op school. Wie daaraan iets wilt doen,moet met de omgeving rekening houden. Dat isniet altijd even vanzelfsprekend. Vaak wordt ne-gatief gedrag bewust of onbewust in de handgewerkt door ouders, vrienden, opvoeders of leer-krachten. Onbewust kan een leerkracht een leer-ling zelfs belonen door straf te geven. Neem bij-voorbeeld Erica. Haar ouders gaan scheiden. Stil-aan gaat zij zich anders gedragen op school: zedoet lastig, plaagt medeleerlingen, verwaarloosthaar schoolwerk, is gauw geïrriteerd... Als ze hetweer eens «te bont heeft gemaakt» en straf krijgt,is ze blij omwille van de aandacht die ze krijgt.Sommige van haar vriendinnen bewonderen haarom haar lef. Het zal niet haar laatste straf zijn. Ofhoe omstandigheden het schoolgedrag van leer-lingen kunnen beïnvloeden. Maar horen ouders,leerkrachten enz. graag dat zij de oorzaak kunnenzijn van het negatieve gedrag van een leerling? ■

KLASSE NR.71 7

8 KLASSE NR.71

To

«Toen ik binnenkwam, merkte ik dat er opval-lend veel leerlingen afwezig waren. ‘Veel zieken’, zoluidde de verklaring. Ik begon de les, maar deleerlingen keken voortdurend achterom. In de klasstond een groot prikbord van twee bij vier meter.Een leerling had er zich achter verstopt. Toen ik ophet bord schreef, hoorde ik plots ‘Koekoek!’ Watdoe je dan als leraar? Boos worden of koppig zijn?Stuur ik de leerling naar de directeur? Tien bladzij-den laten schrijven? De leerling maakte aanstaltenom op haar stoel te gaan zitten. Ik merkte op dat deles pas om tien voor vijf eindigde en dat haar plaatsachter het bord was. De leerling bleef daar het helelesuur. Ze heeft zo’n frats geen tweede keer uitge-haald. Zoiets aanvaarden de leerlingen beter danstraf. Ze merken dat je ook wel eens kunt lachen,maar krijgen tegelijk het signaal dat zo’n grapeigenlijk niet kan.»

tdrieellen

DresserenIn een schoolreglement staat vaak wat onge-

wenst is, maar niet welk gedrag op prijs wordtgesteld. Logisch dat kinderen experimenteren omte zien wat kan en niet kan. De fouten die ze daarbijmaken, zijn goede gelegenheden om te leren. Leer-krachten die de kunst verstaan hierop in te spelen,

kunnen heel wat gedragslijnen uitzetten zonderstraf te moeten geven. In de hoger beschrevensituatie had de leerkracht woedend kunnen reage-ren en straf geven. Maar waar emoties tot sanctiesleiden, kan straffen een relationeel beheersspelletjeworden. Aanleren wordt dresseren. Op termijnbiedt dit geen oplossing. Een opvoedingsrelatiemoet namelijk juist leiden tot onafhankelijkheid.

«De leerlingen van het vijfde leerjaar leren alle-maal hun les. Maar goed ook, want wie ze niet kent,moet straf schrijven», zegt een leraar. Los van devraag of een leerling die naar zijn vermogen goedpresteert geen waardering verdient (hoeveel leer-krachten geven positieve feedback?), luidt de vraag:hoe zinvol is straf geven? Als kinderen enkel eenbepaald gedrag vertonen omdat ze weten dat zeervoor gestraft of beloond worden, ontbreekt hethen aan intrinsieke motivatie. Ze blijven afhankelijkvan de boeman of de beloner. En als die er niet is...

Rotgevoel«Bjorn moest de ballen opruimen in de turnzaal.

Hij weigerde en dus gaf ik hem een aantekening inzijn agenda. Op woensdagnamiddag mag hij eenlooptest komen doen.»

Straffen heeft als doel gedragsverandering bij deleerling teweeg te brengen zonder negatieve bij-effecten. En die zijn er voor u het weet. De relatietussen straffer en gestrafte wordt grondig verstoord,de leerling krijgt een afkeer van het vak, de faal-angst neemt toe enz. Bovendien kan straf een belo-ning zijn. Leerlingen die om wat voor reden ookaandacht zoeken, beschouwen straf als een over-winning. Als bepaald ongewenst gedrag met ande-re woorden telkens opnieuw voorkomt, moet deopvoeder zich afvragen in hoeverre zijn straf nietbelonend werkt. In Opvoeden in de klas wijst prof.

Te veel is te veel. Ook algeven de meeste Vlaam-se leerkrachten zelden of

nooit straf, als leer-lingen het te bontmaken, is een sanc-

ttie vaak onvermijdelijk.Veel strafwerk mist ech-ter zijn doel. Leerkrach-ten geven oefeningenspelling of rekensommenop, waardoor de leerlingenkel gedemotiveerdraakt voor het vak. An-dere laten zich te veelleiden door hun emoties.Ze straffen te zwaar ofverkeerd. De relatie leer-kracht-leerling raakt ver-stoord, het ongewenstegedrag herhaalt zich. Maarbehalve gezonde princi-pes zijn er ook anderemanieren van sanctione-ren. Sommige scholenhebben daar een planvoor, waaraan zelfs deleerlingen meewerken. Alsiedereen eerst tot drietelt...

STRAFFERKAN NIET

Wie de relatie met zijn leer-lingen grondig wil versto-ren, zou op de volgende manierstraf kunnen geven. Het lijktabsurd, maar volgens de leer-lingen komen al deze geval-len nog altijd voor.1. Bestraf bepaald gedragsoms wel, soms niet.2. Scheur een schrift of op-dracht aan stukken, zet eenleerling aan de deur met deboodschap dat je z’n gezichtniet kunt zien.3. Verneder de leerling. Zegdat hij niet deugt, niet opzijn plaats zit, dat u liever zijnrug ziet.4. Deel zeker straf uit als uniet zeker bent of een sanctiegepast is en als u niet echtweet wie de schuldige is.5. Straf de hele groep alsslechts enkele voortrekkersiets hebben mispeuterd.6. Laat leerlingen voor strafoefeningen spelling, reken-sommen of vertaalwerk ma-ken. Dé methode om heneen afkeer te doen krijgenvan uw of andermans vak.7. Verdubbel en verdriedub-bel de straf als de leerling zeniet gemaakt heeft. Dat wektveel meer wrevel en demoti-vatie dan als u voor een ge-richte, alternatieve sanctie kiest.8. Neem moeilijke proefwer-ken af, deel nullen uit, wei-ger taken te corrigeren, schrijflage punten in op het rap-port.9. Stel straf uit. Laat ze als eenzwaard van Damocles bo-ven het hoofd van de leer-ling hangen.10. Geef zodanig veel strafdat de leerling op een anderdomein of voor een andereleerkracht in moeilijkhedenkomt.

Honderd keer in en

uit een autoband

Herman Van den Broeck op signalen die aangevendat straf zijn doel niet bereikt heeft:• het ongewenste gedrag herhaalt zich zonder meeren wordt telkens opnieuw bestraft;• de straf lokt een agressieve tegenreactie uit;• het kind gaat aan zichzelf twijfelen;• de bestraffer blijft zelf lange tijd met een rotgevoelzitten;• andere leerlingen nemen het ongewenst gedragover;• medeleerlingen beginnen de leerling uit te la-chen;• kinderen imiteren in hun relaties het straffendoptreden;• de sfeer in de klas wordt negatief;• de bestraffer roept bij elke ontmoeting angstge-voelens op bij de leerlingen;• de straf heeft enkel effect zolang de bestraffer in debuurt is.

Autoband«Soms is straf echt wel nodig», geeft Ann, vijfde

jaar land-en tuinbouw, toe, «maar een opstel vandrie bladzijden moeten schrijven over het binnen-ste van een kasseisteen vind ik toch niet alles.»

De meeste leerkrachten geven schrijfwerk alsstraf: vijf bladzijden, het schoolreglement over-schrijven, een opstel maken (verbeeld u de ergernisvan de taalleerkrachten, die met het woord «op-stel» nog enkel ongenoegen oogsten). Andere leer-krachten proberen wat anders uit. Zo is er deleerkracht uit Rekkem die op een aantal cijfers naalle getallen van 1 tot 1000 op een cassette heeftingesproken. Aan de leerling om, als straf, de ont-brekende getallen op papier te zetten. Een leer-kracht uit Antwerpen laat de boosdoener honderdkeer in en uit een autoband springen. In Duffelkrijgen snoepende leerlingen van hun lerares deopdracht de volgende dag heel de klas van koekjeste voorzien. Origineel, maar toch. In Opvoeden in deklas legt Herman Van de Broeck vooral de nadrukop de doel- en toekomstgerichtheid van straf. Veelstraf is uitsluitend gericht op iets dat voorbij is,terwijl het ook een wissel op de toekomst zoumoeten zijn. Als leerlingen door een straf daniggefrustreerd worden, is het niet denkbeeldig dat zijopnieuw in de fout zullen gaan.HERMAN VAN DEN BROECK: «Leerlingen moetentegelijk gehoorzaam én creatief én zelfstandig zijn.Maar creativiteit en zelfstandigheid gaan al eensgepaard met gedrag dat de leerkracht minder graagheeft. Dit gedrag bestraffen dan maar? De grenzendie aangeven wanneer wel en niet gestraft moetworden, zijn blijkbaar niet zo gemakkelijk te trek-ken. Het komt erop neer dat de leerkracht het bestniet impulsief straft, maar even de situatie over-denkt. En waarom de leerling niet zelf laten mee-helpen om het wenselijk gedrag te omschrijven?Laat hem actief nadenken over het gebeurde. Dat isbeter dan hem de straf op een passieve, niet-begrij-pende manier te laten ondergaan.»

KeerborstelLeerlingen vràgen geen absolute vrijheid op

school. Wel orde, structuur en duidelijk afspraken.Ze weten graag waar de grenzen liggen. Goedeafspraken maken goede vrienden. Al proberen leer-lingen die grenzen vaak te verleggen. Het is dan ookhelemaal niet absurd hen zelf te betrekken bij deaanmaak van een sanctieplan om straffen meer zin

te geven. Dat doet men bijvoorbeeld in het Provin-ciaal Instituut voor Technisch Onderwijs in Stabroek.Een werkgroep van leerlingen, die verschillendeleerlingenraden overkoepelt, geeft er suggestiesom bepaalde overtredingen op een alternatievemanier te sanctioneren.

VICKY, zesde jaar land- en tuinbouw:«Een straf moet samenhangen met deovertreding. Een idee is bijvoorbeeldiemand die zijn bank vol kauwgomheeft gekleefd of het tafelblad heeft volgekrast al het meubilair in de klas te latenschoonmaken. Wie zijn vuile voeten op een witge-kalkte muur zet, mag de muren reinigen. Wie legeblikjes op de speelplaats gooit, krijgt een keerbor-stel in de handen enz.»ROBERT OP DE BEECK, onderdirecteur: «Van dezevoorstellen maken wij gebruik. De sanctie zelf gaatvan de leerkrachten en de directie uit. De werk-groep is een adviserend orgaan. Vooral strafstudieskunnen op deze manier worden ingevuld, maar eris niets op tegen om een leerling ‘s middags oftijdens de speeltijd even aan het werk te zetten.»

Of deze manier van sanctioneren effectief is?NILS, vierde jaar landbouw: «Wees maar gerust.Zo’n straf is echt niet leuk voor een leerling. Wietijdens de speeltijd met een borstel de speelplaatsmoet schoonvegen, gaat af. Als leerling wil je geentweede keer gezichtsverlies lijden tegenover de restvan je klas.»ROBERT OP DE BEECK: «Ook de ouders zien welwat in deze straffen. ‘Laat ze maar een keer kuisen’,zeggen ze, ‘dan weten ze wat het is’. Volgend jaarzullen we de mogelijkheid van een alternatievesanctie dan ook in het schoolreglement opnemen.»

Brieven vouwenIn sommige scholen wordt letterlijk met straf-

studies gesmeten. Onmogelijk om dit perfect teblijven opvolgen. Het gebeurt dan ook dat eenleerling ongestraft niet komt opdagen, dat nie-mand precies weet hoe lang zo’n strafstudie duurtof dat leerlingen er een paar uur lang hun broekkomen verslijten omdat ze niet weten wat doen.Hebben strafstudies dan nog zin? Volgens Cis Ma-rinus, onderdirecteur in Boom, hebben ze dat inder-daad, maar essentieel zijn organisatie en overleg.CIS MARINUS: «Sinds januari hebben we in onzeschool een aantal afspraken gemaakt. Zo wordt eenstrafstudie pas gegeven na persoonlijk overleg tus-sen de leerkracht en mezelf. Vervolgens spreek ikmet de leerling en stuur ik een brief naar de ouders.Als de leerling met de strafstudie akkoord gaat,ondertekent ook hij de brief. De strafstudie zelfduurt altijd drie uur, geen minuut minder. De leer-ling krijgt er werk op maat. Het eerste uur omvat pro-sociaal werk. De leerlingen knappen karweitjes op inde school: brieven vouwen, de speelplaats ruimen,kauwgom van de tafels krabben in de eetzaal enz.Hierop volgt een gesprek: Wie doet deze job nor-maal? Vond je het leuk? Het geeft hun een idee watvoor werk er op een school zoal moet gebeuren,wie dat doet, hoe het wordt uitgevoerd enz. Devolgende twee uur besteedt de leerling aan een vakwaarin hij zelf heel zwak is. Hij krijgt een taak vanzijn vakleraar, die zelf instaat voor de opvolging.Vroeger waren strafstudies wel eens een lachertje,maar nu weten leerlingen dat het menens is. Onzeschool telt 770 leerlingen. Op woensdagnamiddagvind je er hier gemiddeld zeven.» ■

KLASSE NR.71 9

10 KLASSE NR.71

Buiten

stra

«Ik geef mijn leerlingen telkens tot nieuwjaarde tijd om volgens hun eigen tempo hun huiswerkin te leveren», getuigt een leraar. «In dat school-jaar moeten ze immers leren zelf hun tijdschemate maken. Pas na nieuwjaar trek ik ook effectiefpunten af voor het te laat inleveren van hunopdrachten.»

Uit gesprekken met leerkrachten blijkt dat debasis voor goed lesgeven niet zo ingewikkeld is.Goede leerkrachten pleiten voor weinig of geenstraf. Ze waarschuwen er vooral voor niet elkeinteractie psychologisch te ontleden. Ze hebbengeduld, want opvoeden vergt tijd. Leerlingen gaanzich niet ineens anders gedragen omdat een leer-kracht een bepaalde opmerking maakt, maar naeen jaar stelt men bij een klas of leerling wel eenmerkbaar verschil vast. Goede leerkrachten vin-

het

fschopgebied

den eerlijkheid tegenover zichzelf en tegenoverde leerlingen een absolute voorwaarde. Onecht-heid wordt door leerlingen immers heel gauwdoorprikt en kost de leerkracht gezag. Als leer-krachten een verkeerde houding aannemen, danis dat vaak uit zelfbescherming, omdat zij zichonzeker voelen in hun relatie met leerlingen. Tenslotte is een goede leerkracht niet wars van emo-ties. Het is de kunst een onderscheid te makentussen momenten waarop de leerling of de klasmet de stof moet bezig zijn en momenten waarophij de tijd krijgt om emoties te verwerken.

VoetbalVeel leerkrachten wijzen erop dat ze in het

begin van hun loopbaan moeilijkheden onder-vonden in de klas omdat ze te zeer vasthielden aande te ziene leerstof. Het gevolg is een soort eenrich-tingscommunicatie, waarbij de klas weinig of geenstem krijgt. Dat kan voor spanningen zorgen.Bovendien kan ook het leerproces eronder lijden.Als een geschiedenisleraar geen vragen of opmer-kingen toelaat, zal hij misschien minder tijd moe-ten besteden aan een stuk leerstof, maar de kansdat leerlingen de stof ook verwerkt en geïnte-greerd hebben, is veel kleiner. Een pleidooi voortweerichtingscommunicatie dus, want dat staatgarant voor een betere relatie in de klas en voor demanier waarop leerlingen tegen hun leerkrachtaankijken. Dat blijkt trouwens belangrijker te zijnvoor hun prestatie en motivatie dan bijvoorbeeldde gebruikte handboeken. Zo is er het verhaal vande nieuwe onderwijzer die in de middagpauze eenpartijtje voetbal meespeelde. Toen bleek dat hij inde eerste ploeg van de plaatselijke voetbalclubspeelde, kon voor de leerlingen het schooljaar nietmeer stuk.

FrietkraamTijdens de les moraal wil Dave, een praatgrage

leerling, een opmerking maken over zin en onzinvan oorlog. Hij zegt lachend en zonder de vingerop te steken: «Het zou beter zijn alle presidenten

en koningen tegen elkaar te zetten in een boks-ring». De leerkracht interpreteert dit als een ver-storing van zijn les en wijst Dave terecht. Hijherinnert hem bovendien aan vroeger gedrag. AlsDave kort daarna weer zoiets zegt, krijgt hij vijfbladzijden straf. Toch wou Dave in eerste instan-tie de les niet storen. Zijn bedoeling - de onzin vanoorlog aankaarten - uitte zich in een wat eigenzin-nig gedrag. De leraar filterde dit gedrag door zijneerdere ervaringen met Dave en door zijn visie opcommunicatie in de klas. Resultaat: een negatieveinterpretatie van Daves gedrag.

Communicatie wordt onvermijdelijk beïnvloeddoor de manier waarop we de dingen waarnemenen interpreteren. De eigen instelling, stijl, uiterlij-ke omstandigheden, associaties, toeval enz. spe-len allemaal mee. Wie zelf heel ordelijk is, zal aanzijn leerlingen hoge eisen stellen voor netheid.Wie het onderwijs enkel positief bekijkt of juistheel negatief, zal het moeilijk hebben om zijnleerlingen constructieve feedback te geven. Als

een heel goede student examen komt afleggenvlak na een zwakke student, zal hij nog beterscoren dan al te verwachten was.

Verliezersgevoel«Ik geef godsdienst in het beroepsonderwijs en

daar krijg ik van de leerlingen soms te horen: ‘Ochmevrouw, wij zijn toch maar van het beroeps’. Ikzeg dan bijvoorbeeld dat ik zo’n jurk niet zoukunnen maken... Af en toe vraag ik ook wat ze nuaan het maken zijn en nodig ik hen uit om diemantel eens mee te brengen naar de les. Het isbelangrijk leerlingen te bevestigen in hun eigen-waarde.»

Meestal wordt op school een verliezersgevoelaangeleerd, zeker bij leerlingen die het intellec-

«Er zijn leerkrachten die

nooit straf moeten ge-ven», zegt Christophe, zesdejaar industriële weten-schappen. «Ze stralen eennatuurlijk gezag uit. Zezijn niet echt streng ofzo, maar je haalt het ge-woon niet in je hoofdiets bij hen uit te ste-ken.» Leerlingen herin-neren zich na ettelijkejaren vooral de persoon-lijkheid van hun leraar,de manier waarop hij hunkon motiveren, de posi-tieve, open sfeer in deklas. Daarmee en met demanier waarop de leer-kracht met zijn leerlin-gen weet te communice-ren, staan of vallen ordeen tucht. Lesgeven bui-ten het strafschopgebied.

OPVOEDEN INDE KLAS

Het recente boek Opvoedenin de klas is het resultaat vantal van interviews met leer-krachten. In een vlotte taalen met veel voorbeelden, tipsen suggesties uit de praktijkanalyseert de auteur het com-municeren met jongeren inde klas: communicatieprin-cipes en -technieken, asser-tief gedrag, feedback gevenen krijgen, negatief klasge-drag, straffen of niet, de va-riëteit aan interacties, verga-dertechnieken en schoolcul-tuur. U krijgt ook richtlijnenover houding en stijl tijdenshet lesgeven, suggesties omlessen beter voor te bereidenen te geven enz. De auteur,Herman Van den Broeck, isdoctor in de pedagogiek,professor aan de UniversiteitGent en partner van de Vle-rick School voor Management.Dit Vizier is grotendeels ge-baseerd op inzichten uit ditboek.Prof. Herman Van den Broeck- Opvoeden in de klas, 695 fr.,uitgegeven bij Lannoo, is ver-krijgbaar in de boekhandel.

PAK RAMMELSoms doen ouders er thuisnog een schepje bovenop(dubbele straf, een pak ram-mel voor een slecht rapport...).Soms gaan ze helemaal nietakkoord met de straf. En datlaten ze tegenwoordig ookwel merken. Hoe ouders metstraf (kunnen) omgaan, le-zen ze deze maand in huneigen blad KLASSE voor Ouders.En ook in de nieuwe jonge-renkrant snijden we het the-ma aan. Het gaat immersniet over straf maar over com-municatie op school. En daarzijn ouders, leerkrachten énleerlingen bij betrokken.

Goede leerkrachten

geven zelden straf

tueel of sociaal wat moeilijker heb-ben. Voor zo’n leerling is het bij-voorbeeld een enorme stimulans alsde leerkracht de gemakkelijke vra-gen voor hem reserveert. Het geefthem het gevoel te scoren. Positievefeedback werkt nu eenmaal motive-rend. Een leerkracht die huiswerknakijkt, verbetert en ook becommen-tarieert, schenkt zijn leerlingen eenbelangrijke vorm van aandacht. Eer-lijk is eerlijk: de leerling spant zichin om zijn taak te vervullen, de leer-kracht reageert er met de nodigebelangstelling op. Wie werkt vanuiteen positieve instelling krijgt vanzijn leerlingen veel respect terug.Voorts spreekt het vanzelf dat be-loond gedrag zal worden herhaald. Wie enkelstraft, zal een kind wel negatief gedrag afleren,maar het kind zal niet weten welk gedrag wense-lijk is. En wie uiteindelijk geen aandacht krijgt,zal ernaar zoeken, desnoods op een negatievemanier.Prof. HERMAN VAN DEN BROECK: «Leerkrachtendie de kunst verstaan leerlingen te waarderen,

gaan uit van eenvoudige prin-cipes. Ze accepteren wat deleerling zegt en hoe hij hetzegt. Ze lachen hem niet uiten vertellen niets door. Zenoemen de leerling bij de voor-naam en geven wat extra aan-dacht als hij zich minder goedvoelt. Ze spreken hem weleens persoonlijk aan op despeelplaats.»

«U ruikt lekker»«Ooit flapte een leerlinge

midden in de les, midden inmijn zin er het volgende uit:‘Maar mijnheer, u ruikt lek-ker’. Toen heb ik geantwoord:‘Als je tien jaar ouder wasgeweest, had je nu vast enzeker een etentje gewonnen.Maar helaas.’ En ik ben ge-woon verder gegaan met mijnles.»

Binnen een gezonde rela-tie hoeft niemand zich op teofferen voor de ander. Nie-mand hoeft komedie te spe-

len of zich onzeker te voelen. In de klas is het nietanders. Wie opkomt voor zijn rechten, terwijl hijtoch de rechten van de andere respecteert, ge-draagt zich assertief. Een assertieve leerkrachtkijkt de leerlingen aan, spreekt met beheerstestem en maakt kordate bewegingen. Hij trekt eenprobleem naar zichzelf toe.

Zo heeft ‘Ik vind het onaangenaam als je meonderbreekt’ meer effect dan ‘Je houdt geen reke-ning met mij’. Mensen reageren namelijk positie-ver op ik-boodschappen dan op eisen, bevelen ofdreigingen. De leerkracht geeft eerst zijn eigengevoel weer en zegt pas dan wat hij als moeilijkgedrag ervaart. Eventueel kan de leerkracht er nogaan toevoegen welk concreet gevolg het onge-wenste gedrag heeft: «Ik vind het onaangenaam

als je me onderbreekt. Zo raak ik de draad kwijt enkrijg ik de leerstof niet goed uitgelegd». In «Jehoudt geen rekening met mij» wordt de gespreks-partner botweg veroordeeld.

BlablaCommuniceren met jongeren betekent op een

gerichte manier spreken en luisteren. In Opvoedenin de klas passeren een heleboel technieken ennuttige wenken de revue: zo impliceert de slijp-steenbenadering dat men leerlingen meerdere ma-len moet herinneren aan gemaakte afspraken,voor ze werkelijk van kracht kunnen zijn. Dediamanttechniek is een handig hulpmiddel om eenles gestructureerd te organiseren, zonder te ver-vallen in te summiere uitleg of te veel blabla. Deleerkracht kan ook werken met voorbeelden waarinhij de leerlingen zelf betrekt en hij kan aandachts-trekkers inbouwen (De muziekleraar vraagt in deklas van de kappersschool welke muziek zij laterin hun zaak zullen draaien en waarom. Leerzamediscussie gegarandeerd). Als luisteraar kan deleerkracht zijn betrokkenheid meedelen door ac-

tieve tussenvoegingen (‘hm’, ‘ja’,‘interessant’), door een complemen-taire lichaamshouding (ga niet ineen boek zitten bladeren), doorherhalingstechnieken (‘Je bedoeltdus dat...’), door allerlei soortenvragen te stellen, stilte in te bou- wen enz. In al deze suggesties zit één rode draad:stem uw jargon en stijl af op de gewoonten van degroep waaraan u lesgeeft, maar laat u er nietvolledig door opslorpen.

LichaamstaalGepast non-verbaal gedrag wekt bij leerlingen

de indruk dat de leerkracht overzicht heeft overwat in de klas gebeurt. Uit observaties blijkt dat delichaamstaal van goede leerkrachten op een aantalgemeenschappelijke principes berust: een actievealgemene houding, voldoende beweging om deaandacht van de leerling vast te houden, gepastegebaren en mimiek, voortdurend oogcontact eneen vriendelijke gelaatsuitdrukking. In de klasmag enkel de leerkracht niet vermoeid, geïrri-teerd of lusteloos lijken, ook en vooral niet opvrijdagnamiddag...

Lesgeven is zwaar. Maar het is ook een beroep.Leerlingen mogen dus van hun leerkrachten (netals van dokters en metselaars) een professioneleaanpak verwachten. ■

KLASSE NR.71 11

12 KLASSE NR.71

J O U R N A A L

SPORT

Ook na de schooluren openRond vijf uur zijn de meeste schoolpoorten dicht. Pas devolgende ochtend gaan ze weer open. De vraag rijst of degemeenschap de schoolgebouwen wel optimaal benut. Naasthun infrastructuur om onderwijs te verstrekken, beschikkenveel scholen over sport- en spelaccommodatie. Maar dezeaccommodatie wordt over het algemeen enkel tijdens degewone schooluren opengesteld. Na de schooluren kan mener vaak niet meer terecht. Daarnaast stelt men vast dat heelwat sport- of andere verenigingen een tekort aan geschikteinfrastructuur ervaren en bovendien de bestaande sportinfra-structuur in hun stad of gemeente niet kunnen gebruiken.

Vaak krijgt de gemeentelijke overheidde vraag toegespeeld om voor bijko-

mende infrastructuur te zorgen, maar ze heeft daarvoor nietde vereiste fondsen. Intussen beschikken tal van kinderen enjongeren niet over de nodige middelen om te participeren inde georganiseerde vrijetijdssector, zoals het jeugdwerk en hetsportverenigingsleven. Het zou mooi zijn, mochten scholenhet gebrek aan sportinfrastructuur gedeeltelijk kunnen op-vangen. Nochtans wil volgens een BLOSO-enquête 62 pro-cent van de scholen hun sportinfrastructuur principieel nietopenstellen buiten de lesuren.Dit terwijl stemmen opgaan omde school meer open te stellenvoor de samenleving en ge-voeliger te maken voor watdaarin leeft. Een school heeftook een taak buiten haar school-muren te vervullen. De sport-infrastructuur openstellen vooreen ruimer publiek kan ookeen bijkomende aantrekkings-pool voor de school zijn. Bo-vendien vergroot hierdoor, voor-al in kansarme buurten, hetaanbod van speelterreinen ensportaccommodatie. Zo wordtde school een geïntegreerd on-derdeel van een wijk. Scholenkunnen er ook financieel voor-deel uit halen door hun loka-len en zalen tegen vergoedingbeschikbaar te stellen. Daarrond moeten ze dan wel afspra-ken maken met de gemeentelijke overheid, veelal met degemeentelijke sportdienst die de zaak kan coördineren. Uiter-aard staan er praktische problemen in de weg, zoals hetprobleem van de verzekering. Er is ook behoefte aan organi-satiemodellen. Daarom volgen eerlang een publicatie en eenstudiedag.

De school kan haar sport-infrastructuur ook na de les-uren openstellen.

STATISTIEK

Waar zitten de leerlingen?

Klas

se G

rafie

k

Gemeenschapsonderwijs - ARGO

Gesubsidieerd officieel onderwijs

Gesubsidieerd vrij onderwijs

0 20 40 60 80 100

In procenten

(Beperkte statistische telling van de leerlingenaantallen in het Nederlandstalig basis- en secundair onderwijs - schooljaar 1996-1997 - departement Onderwijs)

68

69

64

64

75

64

19

9

23

17

8

18

13

22

13

19

17

18

Gewoon kleuteronderwijs

Buitengewoon kleuteronderwijs

Gewoon lager onderwijs

Buitengewoon lager onderwijs

Gewoon secundair onderwijs

Buitengewoon secundair onderwijs

HOBU-AHOI

Vooral mannenU kunt via Internet de Vlaamse hogescholen bezoeken.Jongeren vlooien op de site van Actieplan Hogescholen opInternet (AHOI) uit waar ze een bepaalde studierichtingkunnen volgen. Intussen is AHOI ook een elektronischecommunicatieweg tussen alle hogescholen en de admini-stratie van het departement Onderwijs. Bezoekers aan desite konden on-line een enquête invullen. Enkele resulta-ten: opvallend veel studenten (43 %), maar ook personeels-leden van de hogescholen (19 %) bezoeken de site. Vooralmannen (73 %) loggen in. 86,5 procent van de responden-ten is jonger dan 45 jaar. Overigens is er ook een aanwij-zing dat laatstejaarsscholieren secundair onderwijs de AHOI-site raadplegen. Dit bevestigt dat vooral jongere mensenactief zijn op Internet. Zo’n 89 procent vindt de informatieover studieaanbod, adressen enz. zeer goed tot bevredi-gend.Tussen 1 juni en 31 augustus hielp de AHOI-site zo’n 400studenten en een 200-tal kandidaat-studenten bij de studie-keuze of maakte hen wegwijs in de structuur van hetVlaams hoger onderwijs. Daarnaast raadpleegden zo’n250 andere geïnteresseerde Nederlandstalige Belgen en 200buitenlandse bezoekers de site. AHOI kon zowat 250 perso-neelsleden van de hogescholen bijstaan in hun administra-tieve taken. Het concept van AHOI lijkt geslaagd, al kan deinteractiviteit voor de modale bezoeker nog worden verbe-terd. (www.hobu.be)

BURGERZIN

Een advocaat in de klasBegin deze maand kunt u als leerkracht een les over derechten van het kind en de werking van het gerecht geven envan 20 januari tot 28 februari kunt u een advocaat in uw klasuitnodigen. De advocaat zal de les over bijvoorbeeld derechten van het kind illustreren met levendige en concretevoorbeelden uit zijn praktijk.«Een advocaat is van nature een verdediger van de rechtenvan de mens. Daarom ervaren de jongeren hem als eenobjectieve bron van informatie en erkennen zij zijn gezag»,zegt de Belgische Nationale Orde van Advocaten. «Hij zal danook vrijer dan de leerkracht de jongeren genuanceerd kunnenwaarschuwen voor allerlei extremismen en voor het misbrui-ken van de openbare macht. Zo willen we kinderen van 11-12jaar wakkermaken vooronderwerpenrond kinder-rechten en jus-titie. Voor deleerlingen van17-18 jaargaat het overstof die henrechtstreeksaanbelangten die henaanzet tot na-denken. Maarde advocaat kan ook gevat en met kennis van zaken inpikkenop de vele vragen die bij jongeren leven: over drugs, kinder-mishandeling, echtscheiding, verkrachting, diefstal of vor-men van jeugdcriminaliteit. Kinderen die worden mishan-deld kennen niet altijd hun rechten. De advocaat in de klaszal hun vragen beantwoorden. Deze actie kadert in de opvoe-ding tot burgerzin.»Meer informatie over de actie van de Belgische NationaleOrde van Advocaten vindt u in de rubriek Idee.

Een advocaat kan inpikken op vragen overkindermishandeling.

KLASSE NR.71 13

Niets gemist?• Bij het begin van volgendschooljaar moeten alle islam-leraars Nederlands kennenen gebruiken. Wie aan dievoorwaarde niet voldoet,wordt niet meer betaald.• De onderwijsminister wileen meer realistische manierom het Vlaams basisonder-wijs in Brussel te steunen.Dat onderwijs krijgt uit ver-schillende bronnen 280 mil-joen extra. De situatie in descholen verschilt nogal, vooralvoor de kennis van het Ne-derlands. De totale steunpotzal even groot blijven, maarer komt een nieuwe aanpak.• In de eindtermen voor hetlager onderwijs zijn er geenrechtstreekse en explicieteverwijzingen naar het aanle-ren van het Belgisch, nochvan het Vlaams volkslied. Inde eindterm 4.19 staat dat dekinderen moeten kunnen il-lustreren dat er in het be-stuur van Vlaanderen en vanBelgië een taakverdeling isen dat sommige beslissingenworden genomen door deVlaamse regering en andere

door de federale regering. Deinrichtende machten kunnenbeide liederen wel opnemenin hun leerplannen.• In Nederland moeten de klas-sen van de basisscholen metingang van komend school-jaar kleiner worden. Volgensde aanbeveling van de com-missie-Van Eijndhoven, mo-gen de lagere klassen niet gro-ter zijn dan 25 leerlingen. Voorde hogere klassen geldt eenmaximum van 34 leerlingen.Het plan zou ruim 11.500banen opleveren.• Elke minuut komen 47 kin-deren in absolute armoedeter wereld. In ontwikkelings-landen helpen 95 miljoenkinderen, jonger dan 15 jaar,hun hulpbehoevende fami-lies op de meest uiteenlopen-de wijzen te overleven. Een-zelfde aantal kinderen is thuis-loos en leeft op straat.

TAALUITWISSELINGEN

Klavertje drieVlaamse taalleerkrachtenkonden tijdens het schooljaar1995-1996 gedurende eenkorte tijd ervaring opdoen ineen Frans- of Duitstalige klas.Het departement Onderwijskreeg voor het taaluitwisse-lingsprogramma Klavertje driewelgeteld twee aanvragen vanVlaamse leraars. De ene aan-vraag was voor een taaluit-wisseling in een school in Wal-

lonië. Dea n d e r ewas een

aanvraagvoor een taal-

stage in een Frans-talige school in Brus-sel. Voor Duitstalig

België waren er geenaanvragen. Er kwam

slechts één Franstalige leraarnaar Vlaanderen. Het gingom een gelijktijdige uitwisse-ling met de Vlaamse leraardie in Franstalig België delessen van zijn Franstaligecollega overnam. Het depar-tement Onderwijs kende hier-voor beurzen toe op forfaitai-re basis van 10.000 frank perweek. Het initiatief werd en-kel via een ministeriële om-zendbrief aangekondigd. Dedoelgroep was beperkt tot le-raars Nederlands, Frans enDuits van de derde graad SOen van het pedagogisch ho-ger onderwijs. Dit verklaartwellicht het geringe succes vanhet initiatief.

STRAFFEN

Stokslagen op schoolEen meerderheid van deBritse bevolking is voor her-invoering van stokslagenop school. Volgens een en-quête van Mail On Sundaywillen ruim 600 van 1000ondervraagden lijfstraffenop school weer invoeren.Het Britse zondagsblad Sun-day Express ondervroeg 720mensen. Hiervan ziet 70procent de stok als een nut-tig pedagogisch hulpstuk.Het blad People ondervroegruim 500 mensen en hier-van wil 67 procent met ge-weld discipline inpeperen.In Groot-Brittannië staatorde houden op school delaatste tijd in de belang-stelling. Enkele leerlingenvielen leraars aan.

RAPPORT

Op de schoolbankBelgië besteedt 5,6 procent vanzijn bruto binnenlands productaan onderwijs. Daarmee doetons land het even goed alsZwitserland, beter dan de Ver-enigde Staten (5,1 %), Groot-Brittannië (4,7 %), Nederland(4,6 %) en Duitsland (4,5 %).Het gemiddelde van de lidsta-ten van de Oeso is 4,9 procent.We halen niet het percentagevan de Scandinavische landen(Noorwegen: 7,6 %) en Cana-da (6,2 %). Dat staat in hetjongste rapport van de Oeso(Organisatie voor EconomischeSamenwerking en Ontwikke-ling). Uit dit rapport blijkt ookdat een 13-jarige Belgische scho-lier 987 uren per jaar doorbrengt op de schoolbank. Dat isgemiddeld minder dan in Oostenrijk (1073 uren), Nederland(1067 uren) en Frankrijk (1026 uren). In Duitsland zittenscholieren gemiddeld 960 uren op school. In Turkije 720.

LEERPLANNEN

Niet overladenEen leerplan moet een bruikbaar instrument zijn voor deleerkracht. Een nieuw leerplan moet ook uitvoerbaar zijn.Daarom wegen criteria als studielast en materiële vereistendie noodzakelijk zijn voor de uitvoering door. Belangrijk is ookhet criterium eigen inbreng. De overheid wil geen overladenleerplannen die de eigen dynamiek en creatieve aanpakvan het onderwijsproces door leerkrachtenteams of leer-krachten zouden belemmeren.De Schoolpactwet bepaalt dat ieder schoolbestuur (inrich-tende macht) zelf zijn leerplannen kan ontwikkelen enhanteren, mits de onderwijsminister ze vooraf goedkeurt. Erlagen twee besluiten over de goedkeuringsmodaliteiten vanleerplannen voor het basis- en het secundair onderwijs op deonderhandelingstafel. Ze zijn intussen goedgekeurd.

ONDERWIJSAKKOORD

Werk voor schoolverlatersVerscheidene instanties ondertekenden een breed samen-werkingsakkoord. Dit dient om de deeltijds lerenden, deschoolverlaters van het buitengewoon secundair onderwijsen de laaggeschoolde volwassenen in het onderwijs voorsociale promotie zo te begeleiden dat ze uitzicht krijgen opnormale tewerkstelling. Dat meldt de dienst Europese Pro-jecten van het departement Onderwijs. De ondertekenaarszijn het departement Onderwijs, de sociale partners, defederaties metaal, hout, bouw, voeding, textiel, elektriciteiten garage, de koepels van het katholiek en het gemeentelijk-provinciaal onderwijs en de PMS-centra. Een en ander ka-dert in de projecten van doelstelling drie van het EuropeesSociaal Fonds.

Lange dagen op school.

ARBEID

Onder het opleidingsniveauIn Vlaanderen werkt bijna 13 procent van de werknemers ineen baan waarvoor een lager onderwijsniveau vereist is danhet diploma dat men bezit. Hogergeschoolden dringen doorop arbeidsplaatsen die eigenlijk voor lagergeschoolden be-stemd zijn. Dit fenomeen heet verdringing. Bij 46 procentstemt het diplomaniveau overeen met de job en 23 procent iste laag geschoold voor de job die ze uitoefenen.

14 KLASSE NR.71

I N

Goede cijfersvoor Vlaams onderwijs

In de EuropeseUnie behaalt

Vlaanderen debeste resultaten

voor het wiskun-de-onderwijs.

Uit een in Boston voorgestelde internationalevergelijkende studie blijkt dat het Vlaams onder-wijs in wiskunde en wetenschappen hoge ogengooit in de wereld. Voor het eerst kreeg het Vlaamsonderwijs de kans zijn resultaten voor deze stu-diegebieden te vergelijken met de resultaten vanveertig andere landen. De Vlaamse gemeenschap

werkte mee aan de grootste internationalestudie, ooit op dit gebied gevoerd: The Third

International Mathematics and Science Study (TIMSS).De studie slaat op 5662 leerlingen uit twee

onderzoeksjaren, het eerste en tweede jaar secun-dair onderwijs, 352 leerkrachten wiskunde enwetenschappen en 141 directies.

Aan het onderzoek namen 41 landen deel, waar-onder Europese landen, de Verenigde Staten, Co-lombia, Hong Kong, Iran, Israël, Japan, Koeweit,Korea, Nieuw-Zeeland, Singapore en Thailand.

WaarborgSingapore is nummer één over de hele lijn. Het

land heeft de beste score voor wiskunde en weten-schappen. Voor wiskunde plaatst Vlaanderen (eersteen tweede jaar SO) zich als vijfde op de wereld-ranglijst, na Singapore, Korea, Japan en HongKong. Voor wetenschappen (eerste jaar SO) be-hoort Vlaanderen tot de top-zeven-landen, dieonderling vergelijkbaar scoren: Singapore, Korea,Tsjechië, Japan, Bulgarije en Slovenië. Voor hettweede jaar SO bekleedt Vlaanderen een elfdeplaats.

De laatst gerangschikte landen voor wiskundezijn ook de laatst gerangschikten voor weten-schappen: Zuid-Afrika en Colombia. Drie landenklimmen op het erepodium voor wiskunde énwetenschappen: Korea, Japan en Tsjechië.

Voor Vlaanderen is het belangrijk het onder-wijsrendement te kunnen vergelijken met dit vanlanden met ongeveer dezelfde socio-economischeachtergrond. Dit zijn vooral landen van de Euro-pese Unie. Het niveau van het Vlaams onderwijs istopkwaliteit. De hoge scores voor wiskunde enwetenschappen zijn een waarborg voor de com-petitiviteit van onze opleidingen. Enkel Vlaande-ren, Nederland, Oostenrijk en Ierland scoren zo-

wel voor wiskunde als voor wetenschappen bo-ven het internationale TIMSS-gemiddelde. Bin-nen de landen van de Europese Unie behaaltVlaanderen over heel de lijn voor wiskunde debeste resultaten. Voor wetenschappen is dat enkelhet geval voor het eerste jaar SO. Voor het tweedejaar SO is Vlaanderen vierde na Nederland, Oos-tenrijk en Groot-Brittannië. De verschillen in prestatieszijn echter ten hoogste twee procent. FranstaligBelgië doet het voor wiskunde en wetenschappenminder goed dan Vlaanderen.

TopHet Vlaams onderwijssysteem is democratisch

en wil aan elke leerling de grootst mogelijkeontwikkelingskansen bieden, zonder echter dekwaliteit van het onderwijs in het gedrang tebrengen. Het systeem slaagt erin een groot deel

van de leerlingen tot beduidend betere prestatieste brengen.

Het Internationaal Studiebureau van Bostonberekende voor alle landen de prestaties van detop 10-procent beste leerlingen voor wiskunde envoor wetenschappen, en ook de prestaties van detop 25- en de top 50-procent best presterendeleerlingen. Op basis van deze prestaties werdeninternationale standaarden vastgelegd. Men bere-kende hoeveel procent van de leerlingen dezestandaarden bereikten. In Singapore bijvoorbeeldbehaalt meer dan 40 procent van alle leerlingenhet top 10-procent niveau voor wiskunde in debeide onderzoeksjaren. In Zuid-Afrika geen enke-le. In Vlaanderen zit voor wiskunde 22 procentvan de leerlingen van het eerste jaar SO en 17procent van het tweede jaar SO in de top tien-procent. Ook in de top 50-procent beste scoordersis het resultaat merkwaardig goed.

Voor wetenschappen geraken 12 procent voorhet eerste jaar SO en 10 procent voor het tweedein de top 10-procent.

Ook voor aardrijkskunde, fysica en biologie zitVlaanderen goed. Voor scheikunde halen we net hetinternationale gemiddelde. Dit komt wellicht door-dat het vak vrij laat in het lessenrooster opduikt.

VerschillenGelijke kansenonderwijs betekent onder meer

dat er geen man-vrouw discriminatie is. Als jongensen meisjes dezelfde kansen krijgen, presteren ze ookevenwaardig. Dit bewijst de wiskunde-wetenschap-pen-studie. Weliswaar doen de Vlaamse meisjes hetvoor wiskunde beter dan de jongens, maar de ver-schillen in prestaties zijn erg klein. Voor weten-schappen daarentegen doen de Vlaamse jongens hetdan weer beter dan de meisjes, maar enkel opmerke-lijk beter in het eerste jaar SO. In de meeste landenzijn er wel grote verschillen voor wetenschappen, enwel altijd in het voordeel van de jongens.

Onze resultaten, hoe goed ze ook zijn, kunnennog verbeteren. De resultaten van de Zuid-Oost-Aziatische landen bewijzen dat de Europese Uniezich zwaar zal moeten inzetten om gelijke tred tehouden met deze landen. ■

Het Vlaamsonderwijs

levert topkwaliteit en be-hoort tot het beste vande wereld. Dat zeggenwij niet, maar dat komtnaar voren in een inter-nationale vergelijking.

T E R N A T I O N A A LVoor wiskunde zitten deVlaamse meisjes en jon-gens in de top vijf envoor wetenschappen inde top zeven. In de Euro-pese Unie is Vlaanderenzelfs een koploper. Dezegegevens haalden de in-ternationale pers.

IDEE

DE FANFAREDe fanfare is niet langsgekomen en wehebben zelfs geen tijd gehad om de kaarsjesuit te blazen. Toch bestaat dit blad nuzeven jaar. Drie maal dankzij. Dankzijde overheid die zo’n zelfstandig blad zin-vol vindt en mogelijk maakt. Dankzij deploeg die er elke maand met hart en zielaan werkt. Maar vooral dankzij de lezersdie van dit blad méér maken dan be-drukt papier. Het leeft, zoals het onder-wijs zelf. De fanfare is dan ook voor ubedoeld. (Wilt u meteen ook de kaarsjesuitblazen?)

WIE MAAKT KLASSJa, het is mogelijk binnen een mdit blad wordt gemaakt door eenme redactie. Het wordt mogelijkdoor een overheid die gelooft inwassen vorm van communicativerschillende doelgroepen in oGeen betutteling, maar wel eetische benadering met als voordoel: de betrokkenheid verhogbetere en meer gerichte informnen meer mensen mee-weten, ken en mee-doen. Dat moet lmeer bewuste en actieve participatiegaat KLASSE ook gratis naar krachten (van elk niveau, elke of onderwijsvorm) en gaan we dialoog aan met de lezer. Door hmaal bereik van de verschillendeties en de verbanden die voortduden gelegd, kunnen we in Vlasamen school maken. Dat gebeuBrussel maar elke dag in elke schoolzitten de journalisten van KLAonderwijservaring) ook niet vakantoor. U zult hen vaker tegelopen op speelplaatsen, in schode rest van de samenleving. Maau waarschijnlijk al gemerkt.

16 KLASSE NR.71

E?inisterie: autono-

gemaakt een vol-e met denderwijs.n realis-naamsteen. Dooratie kun-mee-den-eiden tot. Daaromálle leer-structuureen openet maxi- publica-

rend wor-anderenrt niet in. DaaromSSE (métst in eenn het lijflen en inr dat had

100.000 KEER ACTIE aOnderwijs speelt zich niet af binnen de viermuren van een klas. Daarom halen de meesteleerkrachten ook de wereld in huis. De wereldvan kunst, cultuur, politiek, wetenschap, so-ciale ontwikkelingen, natuur, communicatie-media, ontspanning en brede vorming.Die openheid wil KLASSE ondersteunen dooru elke maand opnieuw te la-ten kennismaken met de nieuw-ste initiatieven die de buiten-wacht voor onderwijs organi-seert. En het aanbod is grootwant de maatschappij verwachtveel van de jongeren en vanhet onderwijs. Misschien te veel.Daarom laten we de keuzeook telkens aan de individue-

le leerkracht. Wijgaan bij elk aan-bod na wat de edu-catieve meer-waarde kan zijnen werken samenmet de organisa-toren initiatieven uit om de le-raar zelf met het aanbod te con-fronteren. Het oordeel ligt immersbij u. U weet wat uw leerlingenverwachten ena a n k u n n e n .Daarom vindt uin KLASSE zoveeluitnodigingenvoor opendeurda-gen en extra-ac-tiviteiten. U bentvrij daaraan deelte nemen, maarwij proberen dedrempel zo laagen democratischmogelijk te hou-den. En u appre-cieert dat. Hetvoorbije jaar na-men meer dan 100.000 lezersactief deel aan een activiteit vanKLASSE. Soms met tienduizendentegelijk, soms in hele kleine groepjes.Maar overal staan begeleiders klaar

of krijgt u infomappen om ereventueel in de klas of samenmet uw leerlingen iets mee tedoen. Dit draagt niet alleenbij tot de algemene vormingvan de leerkrachten (en hunleerlingen), maar wij willener ook samen met al die orga-nisatoren een duidelijk tekenvan waardering mee gevenvoor het werk dat de leerkrachtdoet. Leraars zijn belangrijkemensen in het doorgeven vande culturele en andere waar-den in de samenleving. Daar-om moeten zij ook voortdu-rend hun horizon kunnen ver-ruimen in de musea, de parlementen, de na-tuur, de steden, de ateliers, de instellingen, detheaters, het gedachtengoed, de geschiedenisen de toekomst van onze samenleving. Datzien ook vele organisatoren in. Zij ruimen de

a = algemeen, b = bas

beste plaatsen in voorleerkrachten. Het gelddat ze anders aan pro-motie zouden besteden,kunnen ze beter gebrui-ken om goede educa-tieve begeleiding te or-ganiseren. KLASSE zorgt

dan welvoor de on-de r s t eu -ning en deb e k e n d -making.Daar ma-ken wee l k emaand opnieuw graag werk van.DEUREN OPENWaar nam u het voorbije jaar ingroten getale aan deel? Verspreidover heel het land: de grootstekunsttentoonstellingen, de plan-tentuin, meesterstukken, thea-tervoorstellingen, opendeurdagen

in musea, de kerncentrales, stad met KLASSE,het ruimtecentrum, kennismaking met de boed-dhistische/Joodse/Turkse gemeenschap, film-voorstellingen, Mini-Europa, de vredesdagen,

waterzuiveringsstations, het Landvan Ooit, musicals, het Huis vande Toekomst, schoolvoorstellin-gen, het Europees parlement enz.enz.Maar we organiseerden ook meerintensieveen klein-schaligeinitiatie-ven: we-r e l d a t e -liers, Gor-don-trai-n i n g e n ,sportinitia-ties, ont-

wikkelingsprojecten enz.Daarnaast stuurt u tel-kens duizenden aanvra-gen voor boeken, bro-chures en wedstrijden.

(Dezelfderespons blijkt nu trouwens bijKLASSE voor Ouders. Daar zijn20.000 reacties voor boeken enpublicaties geen uitzondering.Komt u zehelpen ver-sturen?) Erkruipt veelenergie in,maar ookin de toe-komst zul-len wedoen watwe kunnenom de ac-

tieve interesse van on-derwijzend Vlaanderente ondersteunen. Dat isondanks alles graag ge-daan.

isonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

EEN KISS VAN DE VDAB sEen tip voor uw laatstejaarsdie zich na juni op de arbeids-markt zullen storten: het nieuweKandidaten-Informatie- enSelectieSysteem (KISS) van deVDAB begint deze maand proefte draaien. KISS is een sollici-tantendatabank met gegevensvan duizenden jobzoekers, online (via een paswoord en In-ternet) voor alle werkgevers.De VDAB zelf maakt zich sterkom al in februari zo’n 75.000cv’s te kunnen presenteren.Werkzoekenden kunnen huncv op deze databank plaat-sen, mét vermelding van hunpersoonlijke sollicitatietroevenen specifieke vaardigheden.Werkgevers op hun beurt kun-

LA TOUR EIFFEL X sLeerlingen van de derde graad kunnen deelne-men aan de 10de La Tour Eiffel-Concours defrançais. Er zijn drie categorieën: ASO, HAN(TSO met Handelsfrans) en TKB (overige TSO-richtingen - BSO - KSO).De selectieproeven vinden plaats op vrijdag14 maart in Diepenbeek, Leuven, Kortrijk, Genten Antwerpen. De kandidaten krijgen er hon-derd meerkeuzevragen voorgeschoteld, gerichtop het communicatieve gebruik van vooralhet gesproken hedendaagse Frans. Voor degeselecteerden is er dan een mondelinge klas-sementsproef op woensdag 16 april in Die-penbeek. Elke deelnemer praat een kwartiermet bedrijfsmensen en leraars.De vijf procent besten ontvangen het diplomavan laureaat van La Tour Eiffel-Concours deFrançais. Alle geselecteerden mogen gratis tweedagen naar Parijs (prijsuitreiking op de Eiffel-toren). Voorts zijn er ereprijzen, boeken(bons),verblijven in Frankrijk en Quebec, zomercur-sussen enz. De deelnemende scholen makenkans op een tiental schoolprijzen (cdi-spelers,zomercursussen, boekenpakketten enz.).Inschrijven kan enkel vóór 14 februari viaeen leerkracht-coördinator (min. vier deel-nemers per categorie - 50 fr. per deelnemer).Secretariaat La Tour Eiffel - Maggy Lambrechts -LUC - Gebouw D - 3590 Diepenbeek - tel 011-26 8764 - fax 011-26 87 00

WETENSCHAPPELIJKE BABBELS sEén tot drie leerlingen (ASO, TSO, KSO of BSO,tweede en derde graad secundair gemeenschaps-onderwijs) houden een levendige, gevulgari-seerde uiteenzetting over een wetenschap-pelijk onderwerp naar keuze (biologie, che-mie, fysica, geologie...). De uiteenzetting duurt12 à 15 minuten en is bij voorkeur gebaseerdop opzoekingswerk. De kandidaten mogen vi-suele en didactische hulpmiddelen gebruiken.Er zijn provinciale selecties en een nationalefinale op 21 mei. Er zijn o.a. geldprijzen enboekenpakketten te winnen. Inschrijven kantot 15 februari.Natuur en Wetenschap vzw - Baalsebaan 287 -3128 Baal - tel 016-53 73 75

EETSTOORNISSEN aAlles over eetstoornissen, anorexia en bouli-mia, vermageren, sociaal-culturele factorendie hierbij een rol spelen, de link met puberteit,hoe u zich moet opstellen tegenover een leer-ling met eetstoornissen enz. vindt u in hetnieuwe lessenpakket Jeugd en eetstoornissen.Een uitgebreide boekenlijst en een stel over-head sheets maken het pakket extra bruikbaarvoor zowel lager als secundair onderwijs. Zo-lang de voorraad strekt, kunt u het pakketbestellen (schriftelijk of per fax) bij de Vlaamse

nen via een gebruiksvriende-lijk zoeksysteem die cv’s op-sporen die het best aan hetgevraagde profiel beantwoor-den. Na WIS (de jobcomputermet alle openstaande betrek-kingen door VDAB aangebo-den) krijgen nu ook de werk-gevers hun eigen self-service.Inl.: VDAB - Keizerslaan 11 - 1000Brussel - tel 02-506 16 65 - fax02-512 27 74 - ktirez@vdab.be

Hmm, lekker,maar...

Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezond-heidszorg - Onze Lieve Vrouwstraat 42, 1ste ver-dieping - 3000 Leuven - tel 016-29 01 19 - fax016-29 01 14. Na ontvangst van 850 fr. oprekeningnr. 001-1373558-17 krijgt u het pak-ket meteen toegestuurd.

GRATIS NAAR SHAKESPEARE sEen nieuwjaarsgeschenk voor leerkrachten Engels:een gratis kennismaking (voor twee personen)met de nieuwe Shakespeare-verfilming Look-ing for Richard. Deze film vanen met Al Pacino combineert scè-nes uit Richard III met de worste-ling die regisseur en acteurs leve-ren om dit stuk op de planken tebrengen. Pacino ondervraagtmensen op de straat en specia-listen, Britse theaterveteranen enAmerikaanse beginnelingen. Defilm is een ode aan Shakespeareén aan het theater en het werkvan acteurs. Naast Al Pacino zietu ook nog Winona Ryder, AidanQuinn, Alec Baldwin en vele an-deren.Looking for Richard loopt vanaf5 februari in de Belgische zalen. Geïnteres-seerde leerkrachten Engels kunnen voorafgratis (met partner of collega) de film gaanbekijken met het oog op een bezoek methun klas. Bij de preview krijgt u ook een(Engelstalig) filmdossier om het filmbezoekin de klas voor te bereiden. De gratis previewsvinden plaats in Cartoon’s Antwerpen (EricCloeck - tel 03-232 96 32) op 7 januari (20 u.);Studio Leuven (Jan Rastelli - tel 016-20 28 95) op11 januari (10.30 u.); Sphinx Gent (Ann Cat-teeuw - tel 09-225 60 86) op 12 januari (10.30u.) en Vendôme Brussel (Peggy Heuse - tel 02-647 72 75) op 18 januari (11 u.). Het aantalplaatsen is beperkt. U neemt dus het best voor-af telefonisch contact met de uitbaters om uwplaatsen te reserveren.Columbia Tristar Fox Films S.A. - Génèvestraat 10 -1140 Brussel - tel 02-702 35 11 - fax 02-702-35 15

PRIJS LYDIA CHAGOLL aTot 28 februari kunt een dossier indienen voorde Lydia Chagoll Prijs Voor een glimlach vaneen kind (200.000 fr.). Deze jaarlijkse prijsbekroont één opmerkelijke actie die ijvert vooreen groter respect voor het kind en zijn leefom-geving en het opheffen van alle vormen vandiscriminatie en onderdrukking van kinderen.De jury houdt bij haar beoordeling rekeningmet originaliteit, creatieve en vernieuwendeaanpak, vermenigvuldigingseffect, verantwoor-ding voor de aanwending van de prijs enz.Koning Boudewijnstichting - Fonds Lydia Chagoll -Brigitte Kessel - Brederodestraat 21 - 1000 Brussel -tel 02-511 18 40 - fax 02-511 52 21

PATAT! bIn 13 minuten vertelt de nieuwe video DeGeschiedenis van de aardappel u alles overdeze plant. Waar en wanneer ontdekt, hoegeteeld, geboden mogelijkheden, plaats in onzevoeding... De video kost 800 fr., BTW en ver-zendingskosten inbegrepen.Moortgat Audio-Visual - Azalealaan 40 - 1851Grimbergen-Humbeek - tel 02-251 70 23 - fax 02-252 25 18

KLASSE NR.71 17

18 KLASSE NR.71

SCHUBERT aPrima La Musica vertelt Schu-bert. Dit kamerorkest o.l.v. di-rigent Dirk Vermeulen en ver-teller Herwig De Weerdt latenons Schubert en zijn muziekervaren, beleven, genieten,ontdekken enz. Vanaf 12 ja-nuari (De Werf in Aalst) reisthet gezelschap lang de Vlaamsepodia voor schoolvoorstellin-gen (70 min.; voor- of namid-dagen in een cultureel cen-trum; voor 9-12 jaar of voor12-15 jaar) en familievoor-stellingen (90 min.; ‘s avondsof zondagnamiddag). Daar-naast kunt u ook enkele musi-ci van Prima La Musica uitno-digen voor een workshop inuw school (in het kader vanDynaMo2).Voor alle inlichtingen over de con-certtournee en voor praktische af-spraken rond workshops neemt uhet best meteen contact op metPrima La Musica - Koen Vandyck,manager - Interleuvenlaan 62A -zone 2 - 3001 Leuven - tel 016-40 60 00 - fax 016-40 80 00

METEOR bIn dit seizoen komt er telkens een nieuweMeteor van Artsen Zonder Grenzen langs gevlo-gen. Meteor is een multimediapakket voorleerlingen van 10 tot 12 jaar (derde graadlagere school) dat een «bewust-zijn voor deander» wil stimuleren. In Meteor vertellen leef-tijdgenoten over hun leven, vreugde, angst. Dederde reeks is net verschenen. De nieuwe vriendjeszonder grenzen heten Shahnaz (Afghanistan)en Chicco (Zaïre).Het multimediapakket bestaat uit twee kleu-renbrochures (voor elke leerling), stickers, tweevideoreportages (elk 12 minuten) over de leef-wereld van beide kinderen, twee diareeksen(algemene informatie over Afghanistan enZaïre) en een vragenlijst voor de leerkracht(evaluatieformulier). Dit alles zit in een han-dig koffertje dat u gratis één maand lang kuntgebruiken in uw klas (enkel waarborg van300 fr.). U kunt de koffer afhalen (en inleve-ren) op één van de veertien regionale punten.Reeks 1 (Vietnam, Angola en Azerbeidzjan) enReeks 2 (Liberia, Filippijnen en Ethiopië) zijnnog steeds beschikbaar.Artsen Zonder Grenzen - Jeugdprojecten - BettinaSaerens - Dupréstraat 94 - 1090 Brussel - tel 02-47474 74 - fax 02-474 75 75

GEZOCHT a• Een vastbenoemd leerkracht (max. 38 jaar),een creatieve visie op nieuwe initiatieven, zelf-standig werken én in teamverband, kennisvan of ervaring met de Vlaamse amateur-danswereld: wie herkent zich hierin? U kuntmeteen (liefst nog vóór 10 januari) solliciterenvoor een detachering (vanaf 1/3) naar Jeugden Dans vzw - Meistraat 2 - 2000 Antwerpen - tel03-226 80 87 - fax 03-225 10 89.• Vastbenoemde leerkrachten (max. 38 jaar)met organisatietalent én interesse voor kunst-educatie kunnen solliciteren voor een deta-chering met ingang van 1 september.vzw Mooss - Jan De Braekeleer - Diestsesteenweg104 - 3010 Kessel-Lo - tel 016-25 60 22• Jeugddienst Bisdom Antwerpen zoekt een pas-toraal vormingswerker (min. 25 jaar - max.35 jaar) voor vooral animatie-, vormings- enbegeleidingswerk van de jeugdpastoraal ineen bestaand team van drie vrijgestelden. Uwoont/komt wonen in het Antwerpse. Sollici-teren vóór 17 januari. Indiensttreding: 1 maart.Jeugddienst Bisdom Antwerpen - Appelkantstraat54 - 2530 Boechout - tel en fax 03-454 11 44• Pleegzorg Brussel zoekt kandidaat-pleegoudersuit het Brusselse voor de tijdelijke opvang vankinderen en jongeren. Tijdelijk betekent week-ends, vakanties, enkele weken tot enkele jaren.Voor meer informatie: Brusselse Welzijnsraadvzw - Vera Sevenants - Leopold II-laan 204 bus 1 -1080 Brussel - tel 02-414 15 85 - fax 02-414 17 19.• Vrouwencentrum vzw Hasselt zoekt dringendenkele vormingswerksters voor avondcursus-sen (minimum zes uren per maand). Voormeer informatie: Vrouwencentrum vzw - Luiker-steenweg 94 - 3500 Hasselt - tel 011-24 22 94.

DE NIEUWE SCHOOLTELEVISIE a52 procent van de leerkrachten basisonderwijsgebruikt soms of dikwijls uitzendingen vanschooltelevisie in de klas. In het secundaironderwijs is dat 26 procent van de leerkrach-ten. Geen denderend resultaat? Nochtans kun-

nen de uitzendingen een meerwaarde beteke-nen naast het andere lesmateriaal. U vindthiernaast een extra inleg van vier pagina’smet het (volledig vernieuwde) aanbod vande BRTN Schooltelevisie. Pluk de inleg uitdeze KLASSE en hou hem bij, want de traditio-nele posters zult u op school niet meer vinden.De Schooltelevisie krijgt een nieuw elan. Alleuitzendingen vinden nu plaats op TV2. KLASSEzal regelmatig een programmareeks voorstel-len. De uitzendingen zijn verdeeld in twee blok-ken. Klinkklaar brengt uitzendingen voor hetbasisonderwijs. Bijvoorbeeld voor de derde graadvolgen vanaf 8/1 nog zeven afleveringen vande reeks Wie zoekt die vindt (over alternatieveenergie, bruggen, tunnels, communicatie enz.).Alfa en Omega verzorgt uitzendingen voor hetsecundair onderwijs. Meteen in het nieuwejaar is er bijvoorbeeld een zesdelige serie overhet tijdschrift Van Nu en Straks (vanaf 8/1),waarbij heel wat Vlaamse grootheden de re-vue passeren (Verhaeren, Van de Velde, Vermey-len, Van Langendonck, Gezelle, Buysse, Van deWoestijne, Streuvels en Teirlinck).U kunt elke aflevering van schooltelevisie twee-maal bekijken: op woensdag (15 u. tot 15.30u. voor secundair onderwijs; 15.30 u. tot 16 u.voor basisonderwijs) in preview met een her-haling de daaropvolgende dinsdag (10.30 u.tot 11 u. voor secundair onderwijs; 11 u. tot11.30 u. voor basisonderwijs). Bij de meestereeksen is er ook didactisch materiaal.Informatie over programma’s: BRTN - departe-ment Vorming - School-TV - Reyerslaan 52 - Ka-mer 3N13 - 1043 Brussel - tel 02-741 32 01 -Informatie en bestellingen didactisch materiaal:BRTN - Educatieve Uitgaven - Reyerslaan 52 -Kamer 3N7 - 1043 Brussel - fax 02-734 72 46.

DROMER sPesten op school, dat kenden we al, maar nuis het ook op film vastgelegd. De ouders van deachttienjarige Kelly zijn overleden en zij zoektsteun bij leraar Willems. Vriendje Pedro be-grijpt dit verkeerd en begint samen met Wil-lems’ ex-vrouw de leraar te pesten. De haat-campagne loopt uit de hand en de leraarneemt gedwongen ontslag. Sueño is een lang-speelfilm gemaakt door leerlingen en perso-neel van het KA van Blankenberge, o.a. metsteun van DynaMo2. U kunt de film ook verto-nen op uw school. Voor de huur van de origi-nele Betacam-master betaalt u 5000 fr. perdag, verzendingskosten niet inbegrepen. Defilm is ook beschikbaar op koopvideo (nietvoor projecties) en kost dan 700 fr., verzen-dingskosten wel inbegrepen.KA Blankenberge - Jon Misselyn - Van Maerlant-straat 1 - 8370 Blankenberge - tel 050-41 17 67 -fax 050-42 73 68

(advertentie)

(advertentie)

(advertentie)

(advertentie)

OPEN MONUMENTEN aU doet een voorstel voor deculturele ontsluiting en be-leving van een monumentof landschap? U ontvangt dan(als u geselecteerd wordt) eenbeurs van 200.000 fr. om ditgoeie idee in een doordachtconcept én beheersplan te gie-ten. Dan kunt u (als u door detweede selectie raakt) één mil-joen frank ontvangen om ditproject ook werkelijk te reali-seren. Dit is de korte samen-vatting van de tweede cam-pagne Open monumenten vande Koning Boudewijnstichting.Bij culturele ontsluiting enbeleving denkt de jury aan(een combinatie van) allerleimiddelen: ontvangst, rondlei-dingen, lezingen, publicaties,wandelroutes, informatiebor-den, samenwerkingsverbandenmet andere initiatieven enz.U hebt tot 31 januari de tijdom inlichtingen in te winnenen uw inschrijvingsdossier inte dienen. Rond 15 maart weetu of u deze fase hebt doorwor-steld. Uw conceptdossier moetbinnen zijn op 15 september.Rond 31 oktober weet u danof u ook daadwerkelijk aan deslag kunt.Koning Boudewijnstichting - Cam-pagne Open Monumenten - Tin-ne Vandensande - Brederodestraat21 - 1000 Brussel - tel 02-549 0256 - fax 02-512 00 35

INTERNATIONALE ONTMOETINGEN a• Op 11 (basisonderwijs) en 13 februari (eerstegraad secundair en middenscholen) zijn er inde Landcommanderij Alden Biesen infodagenover internationalisering (GROS, Klavertje 3,Comenius, Classes du Patrimoine, Lingua enz.).Deelnemen kost 600 fr., lunch en documenta-tie inbegrepen.Informatie en inschrijvingen: Landcommanderij Al-den Biesen - Guy Tilkin - tel 089-51 93 52• Leerkrachten en directies uit het basisonder-wijs kunnen in Brugge (19 tot 21 maart) colle-ga’s ontmoeten uit Frankrijk, Nederland, hetVerenigd Koninkrijk en Vlaanderen. Via aller-lei workshops krijgt u er ook meer informatieover grensoverschrijdende schoolprojectenen subsidiemogelijkheden.Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Dam-me - tel 050-35 27 20 - fax 050-37 11 01 -ryckevelde@unicall.be

ADVOCAAT IN DE KLAS aOnderwijzers van de zesde klas lager onder-wijs en leraren geschiedenis van het laatstejaar secundair onderwijs kunnen tussen 20januari tot 28 februari een advocaat uitnodi-gen in hun klas. Die zal een les over de rechtenvan het kind of over de werking van onsgerecht illustreren met levendige en concretevoorbeelden uit zijn praktijk. Via uw eigenonderwijsnet kunt u een pedagogische mapkrijgen om dit bezoek voor te bereiden in deklas. Het hele project is gratis.Om een ad-vocaat in uwklas te krijgenen dit bezoekvoor te berei-den neemt uhet best met-een contactop met decommunica-t i e ve ran t -woordelijkevan de balievan uw gerechtelijk arrondissement: Antwerpen(tel 03-216 52 00), Brugge (tel 050-33 16 80),Brussel (tel 02- 508 65 47), Dendermonde (tel 052-21 56 48), Gent (tel 09-233 91 88), Hasselt (tel011-22 24 99), Ieper (tel 056-31 14 06), Kortrijk(tel 056-22 37 97), Leuven (tel 016-27 20 48,voormiddag), Mechelen (tel 015-20 90 63), Oudenaarde(tel 09-360 76 39), Tongeren (tel 012-23 63 13,voormiddag), Turnhout (tel 014-42 22 77) en Veur-ne (tel 051-50 35 64).Belgische Nationale Orde van Advocaten - Mevr. R.Huwaert - Huis van de Advocaat - Gulden Vlieslaan65 - 1060 Brussel - tel 02-534 67 73 - fax 02-53939 20

INTERNATIONAAL VERTELFESTIVAL aVan 3 tot 7 maart kunnen klassen van kleu-ter- tot hoger onderwijs luisteren naar rasver-tellers op het Internationaal Vertelfestival in deLandcommanderij Alden Biesen. Op 8 en 9 maartwordt er verteld voor het grote publiek. Intotaal 23 vertellers uit België, Duitsland, Frankrijk,Groot-Brittannië, Ierland en Nederland bren-gen verhalen uit hun streek of uit verre landen,verhalen van grote schrijvers of uit de monde-linge overlevering. Alle vertellers vertellen inhun moedertaal.

Elke dag zijn er vier vertelsessies met telkensacht vertellers in acht verschillende zalen.Hieruit kunt u kiezen (op basis van taal enleeftijd van de doelgroep). Een volledig pro-gramma is al in de schoolbrievenbus gedroptof krijgt u bij Internationaal Vertelfestival AldenBiesen - Guy Tilkin - tel 089-51 93 58 - fax 089-41 70 33.

LUISTERSPEL aUw leerlingen (10 tot 16 jaar) bedenken ingroepsverband een spannend en/of myste-rieus verhaal. Een samenvatting hiervan (tweebladzijden) stuurt u vóór 10 februari naaronderstaand adres. Voor de beste twee inzen-dingen begint het dan pas. In maart gaat degroep aan de slag met een ervaren auteur omhet verhaal uit te werken tot een scenario vooreen luisterspel. Dit wordt in april opgenomendoor Radio 1, met medewerking van de groep(enkele jongeren kunnen daadwerkelijk mee-spelen); iedereen woont sowieso de opnamenbij en bezoekt de BRTN-gebouwen. Beide win-naars krijgen bovendien een boekenpakket(10.000 fr.).Aanleiding tot deze scenariowedstrijd van Uit-geverij Averbode en BRTN Radio 1 is de 25ste JohnFlandersprijs voor Vlaamse Filmpjes. Het projectheeft de steun van de Vlaamse Gemeenschap,departementen Onderwijs en Cultuur.Meer info: Uitgeverij Averbode - VF redactie - Post-bus 54 - 3271 Averbode - tel 013-78 01 73 - fax013-78 01 86 - vf@verbode.be

DE TAAL VAN HET GASPEDAAL sLeerlingen vanaf 16 jaar kunnen in februarien maart ‘97 gedurende twee lesuren deelne-men aan een interactief programma oververkeersveiligheid: autosimulator met pro-jectie op groot scherm, twee films met aanslui-tend een geleid debat en een verkeerskwis.Deelnemen is gratis. Als u het animatieteamvan het Belgisch Instituut voor de Verkeersveilig-heid vzw (BIVV) graag op uw school wilt uitno-digen, neemt u het best zo snel mogelijk con-tact op met het BIVV - Cel Verkeerseducatie -Haachtsesteenweg 1405 - 1130 Brussel - tel 02-244 15 11 - fax 02-216 43 42.

VLAAMSE OLYMPIADES sLeerlingen derde graad testen hun kennis in deVlaamse Olympiades voor Biologie, Chemieen Fysica. Ze moeten zelfstandig en creatiefvraagstukken oplossen en experimenten uit-voeren. De selecties (verschillende plaatsen;enkel schriftelijke vragen) vinden plaats op5/2 (14de Chemie-Olympiade), 19/2 (9de Fysi-ca-Olympiade) en 5/3 (8ste Biologie-Olympia-de). Vijftien deelnemers per olympiade nemengratis deel aan een stageweek (paasvakan-tie). De finale volgt op 26/4 (theorievragen +praktische proef). De eerste twee kandidatenvan elke finale gaan in juli naar de Internatio-nale Olympiades voor Biologie (Minsk, Wit-Rus-land), Chemie (Montreal, Canada) en Fysica(Sudbury, Canada).Deelnemen kost 100 fr. Inschrijven kan tot 10januari (maar enkele dagen later mag ook).Wedstrijdsecretariaat Vlaamse Olympiades voor Na-tuurwetenschappen - LUC - Linda Bradt - Universi-taire Campus - Gebouw D - 3590 Diepenbeek - tel011-26 81 71 - fax 011-26 80 19

KLASSE NR.71 23

EUROPA MET KLASSE• NASCHOLINGSCURSUS sLeerkrachten Engels, Frans of Duits kunnen van 7 tot 18 april eennascholingscursus volgen op kosten van Lingua actie B. Linguabetaalt namelijk de deelname-, verblijfs- en transportkosten voortelkens 20 Vlaamse leerkrachten. De cursus Engels vindt plaats inSaffron Walden, Engeland (communicatieve onderwijstechnieken),de cursus Frans in Grenoble, Frankrijk (idem) en de cursus Duits inLeipzig, Duitsland (Landeskunde). U vindt op uw school een berichtmet meer informatie over deze nascholingscursussen.Vlaams Lingua Agentschap - Hilde De Veirman - departement Onder-wijs - RAC Arcadengebouw - bureau 5097 - 1010 Brussel - tel 02-21052 89 - fax 02-210 53 55 - hilde.de.veirman@smtpgate.depond.be

• TAALASSISTENTEN sToekomstige taalleerkrachten (laatstejaars- of voor-laatstejaarsstudenten) kunnen met Lingua Actie C drietot acht maanden ervaring opdoen via een assis-tentschap in het buitenland. De kandidaat-assistentenverbinden er zich ook toe om in die gastheer-school deEuropese dimensie te versterken via een basiscursus Nederlands,medewerking aan uitwisselingsprojecten enz. Anderzijds kun-nen Vlaamse scholen (basis-, secundair en volwassenenonder-wijs) met zo’n Lingua-assistent een stukje Europa in huis halen.Kandidaat-assistenten en kandidaat-scholen moeten vóór 1februari de aanvraag indienen voor het schooljaar 1997-1998.Meer inlichtingen en het inschrijvingsformulier krijgt u bijVlaams Lingua Agentschap - Hilde De Veirman - departementOnderwijs - RAC Arcadengebouw - bureau 5097 - 1010 Brussel - tel 02-210 52 89 - fax 02-210 53 55 - hilde.de.veirman@smtpgate.depond.be

• LEONARDO DA VINCI sVlaamse scholen die bezig zijn met beroepsopleiding kunnen methet Europese actieprogramma Leonardo da Vinci deelnemen aantransnationale proefprojecten, stages, uitwisselingen enz. Op ditmoment lopen een twintigtal proefprojecten (looptijd is twee à driejaar) die zullen resulteren in nieuwe cursussen, handboeken, didac-tische modellen enz. Scholen en andere organisaties die bezig zijnmet beroepsopleiding van jongeren, werklozen en werknemerswerken hierin samen. Daarnaast kunnen jongeren deelnemen aanbuitenlandse stages (drie weken voor SO, drie maanden voorHoger/Universitair). Bedoeling is dat de jongeren theoretische énpraktijkervaring kunnen opdoen. De beurs voor de korte stages vandrie weken bedraagt zo’n 25.000 fr.; ook de begeleidende leerkrach-ten hebben recht op zo’n beurs. In sommige gevallen vullen descholen dit bedrag aan met allerlei activiteiten. Tot nu toe (Leonardoloopt twee jaar) zijn 66 stages en uitwisselingsprojecten goedge-keurd, waarbij o.a. 39 scholen voor secundair onderwijs warenbetrokken. Kandidaat-promotoren (de naam voor deelnemendescholen en organisaties) kunnen zich melden tot 1 april. Opwoensdagnamiddagen 8 (Hasselt) en 15 januari (Dendermonde)zijn er speciale info-sessies.Voor meer informatie: vzw Vlaams Leonardo da Vinci Agentschap - IngeVansweevelt & Jos Verheyden - Bischoffsheimlaan 27 bus 3 - 1000 Brussel- tel 02-219 65 00 - fax 02-219 12 02 - vansweevelt@VL-Leonardo.be

• VLAANDEREN EN NEDERLAND bLeerkrachten en directies uit het basisonderwijs kunnen inEindhoven (5 februari) deelnemen aan een bijeenkomst overgrensoverschrijdende schoolprojecten (GROS, Comenius...).Bedoeling is om nieuwe partnerschappen tussen Nederlandseen Vlaamse scholen te organiseren. Deelnemen kost 1200 fr.,lunch en documentatie inbegrepen. Inschrijven kan tot 15 janua-ri bij departement Onderwijs - administratie Basisonderwijs - Jef VanThielen - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel - tel 02-211 44 96.

• SUBSIDIEAANVRAGEN aNiet vergeten: vóór 1 februari verwacht Socratesuw subsidieaanvragen voor Comenius actie 2 (intercultureleprojecten/acties voor kinderen van schippers, foorreizigers, cir-cusmensen en woonwagenbewoners); volwassenenonderwijs(basiseducatie, tweedekansonderwijs, deeltijds kunstonderwijs...);Open en Afstandsonderwijs.Informatie: departement Onderwijs - Renilde Reynders - RAC Ar-cadengebouw - 1010 Brussel - tel 02-210 63 42 - fax 02-210 53 72

ZEKERLEZEN

ALGEMEEN a• ONDERWIJS-ZAKBOEKJEUw statutaire, juridischeen administratieve toe-stand, uw rechten en plich-ten anno ‘97: bezoldiging,verlof, reaffectatie, zwan-gerschap, pensioen, ziek-te... met heel wat nuttigeadressen. Koop het losse

nummer of abonneer u en ontvang ookgeregeld een Nieuwsbrief met de meestrecente wijzigingen.Onderwijszakboekje, 1365 fr. (abonnement1187 fr.) - Kluwer Editorial - Kouterveld 2 -1831 Diegem - fax 02-719 15 19. Ook ver-krijgbaar in de boekhandel

• LOCO 1.2Voor 900 fr. kunnen leerkrachten LO,biologie, scheikunde en fysica hun les-voorbereiding, agenda, jaarprogramma’s,leerlingen- en puntenlijsten enz. infor-matiseren met Loco. Windows 3.1 of ho-ger is wel vereist.Info: Dirk Florquin - St.-Jansbergsesteenweg33 - 3001 Leuven - tel 016-20 14 87

• DROOMALFABETEen bed, koren, een muur, paardrijden,het schoolbord, vis, een ziekenhuis... Depsychoanalyticus Carl Gustaf Jung legdedeze en vele andere droomsymbolen uit.U vindt ze nu in een alfabetisch georden-de paperback terug. Sweet dreams voor490 fr.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitge-verij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel03-239 59 00 - fax 03-230 85 50

• INTERCULTUREELHet Intercultureel Spelenboek (395 fr.)is een doe-boek. Kinderen en jongerenuit verschillende culturen leren zich oriën-teren tegenover elkaar, ontdekken hoeboeiend en uitdagend verscheidenheidkan zijn. Vier hoofdstukken intercultu-reel leren via diverse soorten spelen van-af verschillende leeftijden. Met evalua-tie- en verwerkingsmomenten en heelwat begeleidingstips.Centrum Informatieve Spelen - Naamsesteen-weg 164 - 3001 Heverlee - tel 016-22 25 17fax 016-29 50 99

• EETFLOPStimuleert chocolade de zin in vrijen?Kan men vermageren door enkel light-producten te eten? Wat is uw idealegewicht? Op de Eetflop-diskette vindt ualle info over voeding, duidelijk en visu-eel aantrekkelijk weergegeven, met o.a.een eetquiz op verschillende niveaus,een trefwoordenbladeraar en heel watafdrukklare infofiches met grafische ta-bellen.Stort 250 fr. op rek.nr. 870-0002697-44met vermelding Eetflop naar SocialistischeMutualiteiten - GVO-dienst - Sint-Jansstraat32 - 1000 Brussel - Info: Viviane Vanosmael(tel 02-515 03 19) of Adriaan Vermeersch(tel 02-515 03 99 - adriaan.vermeersch@infoboard.be)

• OPVOEDEN TOT WUnicef en het NatiOntwikkelingssamenwgen een reeks metbeelden voor leerkrawerkers om kindereen actief wereldbugen. Geweld,armoede, hon-ger, vooroorde-len en verloe-dering van hetmilieu hoevengeen dode(studie)letter teblijven. Er is eenhandboek voorde leerkrachtbas i s s choo l(495 fr.) en éénvoor leerkrachten De ingevoegde werfotokopieerd wordeHilde Verpoorten - DBelgisch Comité voor U1000 Brussel - tel 02-234 62

• KALENDERHet NCOS brengt jamische wereldkalenkleurenfoto’s op groomaand een nieuwe,de Derde Wereld. Gemaar waardige mewaar gefeest en gelaen gerouwd. Ook inStort 565 fr. op rek. nr.het NOCS Brussel met d

Gratis schijfjeSchrijf ons een kaargende slogan aanveet ...… Voor de vijf ogen ligt een EetflopKLASSE - Zeker lezen 1000 Brussel

25 KLASSE NR.71

ERELDBURGER anaal Centrum voorerking (NCOS) bren-odieken en voor-

chten en vormings-n en jongeren totrgerschap te bren-

ecundair (575 fr.).bladen mogen ge-.cumentatiecentrum -nicef - Kunstlaan 20 -0 59 70 - fax 02-230

arlijks haar panora-er uit: 12 markante formaat geven elkenverwachte kijk opn kommer en kwel,sen in een wereldhen wordt, gehuildw klas?01-0665274-27 van vermelding kalender.

BASISONDERWIJS b• BIBLIOTHEEKVoor de tweede en derde graad ligt Ontdek de bibliotheek in deboekhandel, een geïllustreerd werkboekje (27 blz., 79 fr.) waar-mee u uw leerlingen via concrete opdrachten door een openba-re bibliotheek loodst. Bijhorende lessuggesties helpen u hetbezoek voor te bereiden en te begeleiden.Info: Wolters-Kluwer - Santvoortbeeklaan 21-25 - 2100 Deurne - tel03-360 02 11

• HARTENBOEKENPesten, angst, ziekte, dood en scheiding... Pijnlijke situaties waar-in jonge kinderen moeilijk inzicht krijgen. Vandaar de Harten-boeken, lichtvoetige verhalen in woord en beeld voor vier- totzevenjarigen, die uitnodigen tot praten en verwerking in de les.Hartenboeken, 430 fr. het stuk, 5 voor 1950 fr. - Uitg. Van In - Grote

Markt 39 - 2500 Lier - tel 03-480 55 11 - fax03-480 76 64

• BOEKEN VOOR BEGINNERSDe boekenmarkt voor beginnende lezers(eerste en tweede leerjaar) is groot. Hoemaakt u een verantwoorde keuze? InLeuke boeken voor beginners vindt ueen gevarieerde selectie informatieve enverhalende boeken vanaf 1989. Ze wor-den inhoudelijk en leestechnisch bespro-ken. Meer dan 110 blz. lezen en kiezenvoor 295 fr. + 50 fr. verzendingskosten.KCLB - Van Helmontstraat 29 - 2060 Antwer-pen - tel/fax 03-272 21 46

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• BANKRESULTATENDe resultaten van de banken in 1995 iseen brochure waarin u ook de nodige ta-bellen en grafieken terugvindt. Iets voor delessen boekhouding? Recent verscheen ookDe variabiliteit van de hypothecaire rente.Stort 150 fr. op rek.nr. 210-0046687-79 vande Belgische Vereniging van Banken - Raven-steinstraat 36 - 1000 Brussel, met vermeldingvan de titel en het aantal exemplaren.

• CARMENLa Tragédie de Carmen is nu ook eendidactisch pakket, ontwikkeld door stu-denten muzikale vorming: video, audioen werkboek voor leerlingen tussen 11 en16 jaar oud. Een verlaagde drempel omhet operagebouw binnen te stappen. Toe-gangsprijs: 1000 fr.Hogeschool Gent - secretariaat departementLerarenopleiding - K.L. Ledeganckstraat 8 -9000 Gent - tel 09-243 93 50 - fax 09-22050 68

• VAKTIJDSCHRIFTEN (16)Archimedes bevat korte en vlot leesba-re teksten op het domein van biologie,natuurkunde, scheikunde, sterrenkundeenz. Van kwal tot quasar, van fossieltot platbeeld-tv, van aspirine tot wind-energie. Met in elk nummer foto’s, gra-fische verduidelijkingen, werkstukkenvan scholen, proeven en raadsels. Ar-chimedes is een all-round aanvullingop de lessen wetenschappen en eenopstap naar wetenschapspagina’s indag- en weekbladen. Zes nummers perjaar voor 820 fr.Stichting Christiaan Huygens - p/a Molen-straat 31 - 4841 CA Prinsenbeek - Nederland- tel 00-31-76-41 35 22

je waarop u de vol-lt: Wie weet wat hijigineelste inzendin-iskette klaar.

Koningsstraat 138 -

o

h

e

skno

3

adt

oenc u 0e

tur-d-

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

kespakn

r e

afa

ar

ief

-

atet

enrb a

o),n4ad

teersenboom (met een «Ze vliegen als een het hellenvuur! Zesyfilis, aids et cetera.»waar. Maar weet uegen de nieuwe spel- gemaakt?gsstraat 138 - 1000

ZEKERDOEN

CURSUSSEN EN STUDIEDAGENALGEMEEN a• Gezondheidszorg: De zorg rondom het kindin isolatie: 18/1 in Congrescentrum EngelsRotterdam, Nederland.Inl.: Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hoge-school Antwerpen - departement Gezondheidszorg- van Schoonbekestraat 143 - 2018 Antwerpen - tel03-237 77 67 (mevr. Stoffelen)• Ontwikkelingsstoornis-sen en problemen in de

psychomotorische ontwikkeling bij kin-deren (dysfasie - dyspraxie - lateralisa-tiestoornissen - psychomotorische retar-datie - ...): maart in Leuven.Vlaamse Vereniging van Psychomotorisch The-rapeuten - Leen Gysemans - Antwerpsesteen-weg 270 - 2950 Kapellen - tel 03-605 59 69• Studiedagen in krokus- (10-13/2) enpaasvakantie (7-10/4) rond leer-, lees-en schrijfproblemen, autisme, aandachts-stoornissen, slecht-nieuws-gesprekken, ge-dragsproblemen enz.Stichting Integratie Gehandicapten vzw - Kerkham1 bus 2 - 9070 Destelbergen - tel 09-238 3125 - fax 09-238 31 40

• NascholingsaanbodVUB - Voorjaar ‘97Enkele interessante aan-biedingen: Internet (26/2); Studientag Lehrkraf-te Deutsch (4/3); EersteTaaldidactische Dag (1/2); Basisvorming PreventieGenotmiddelengebruikin het Secundair Onder-wijs (7/3); Filosoferen met

kinderen (22/2) en nog veel meer.Meer info bij VUB - Interfacultair Departementvoor Lerarenopleiding - Pleinlaan 2 - 1050Brussel - tel 02-629 24 32 - fax 02-629 36 36• Nascholingsaanbod Karel de Grote-Hogeschool - Voorjaar ‘97Enkele interessante aanbiedingen: Rit-miek bij kleuters (5, 19/2 en 5/3); Mu-ziek in poppenspel (19/2); Sociale vaar-digheden in de lagere school (5, 19, 26/2 en 5/3); Pesten op school (6, 20 en 27/2); Spreek- en schrijfvaardigheden se-cundair onderwijs (27 en 29/1); Hoe coachik mijn leerlingen? (26/2); Niet-verbaleleerstoornissen (15/4); Mentorschap bijbeginnende leerkrachten (voor directies;24/4).Meer info (ook over teamgerichte aanbiedin-gen) bij Centrum voor Permanente Vorming -Turnhoutsebaan 400 - 2110 Wijnegem - tel03-355 18 70 - fax 03-353 94 69

BASISONDERWIJS b• Geweldloze weerbaarheid bij kinde-ren (22/2 in Gent); Geweldloze opvoe-ding in de kleuterklas (8/3 in Antwer-pen).De Vuurbloem vzw - Gen. Lemanlaan 126 -8310 Assebroek - tel 050-37 10 17 (ook ‘savonds)• Kleuters en pervasieve ontwikkelings-stoornissen: 28/2 in Hengelhoef-Hout-halen.‘t Appelboomke, dagrevalidatiecentrum voorcontactgestoorde kleuters - Runkstersteenweg511 - 3500 Hasselt - tel 011-27 30 69

• POCO LOCOPoco Loco is een marstandhouders een brmatie- en vormingbieden. Ze doen dit vities. Op deze mar(poppen)theaters, kucus, video, wetenschazich tot iedereen die mkunt ook (mits inschdeelnemen aan eenportage door het oudsel of een bustrip (kkenning in onze hooPoco Loco vindt planuari in Gemeenschten - Oude Graanma(dicht bij Beurs). DeGroepen schrijven lLoco is een initiatieVlaamse Jeugddienstenen de jeugddienst vanschapscommissie.Poco Loco-Beurs - p/aGuy Redig - Vijverlaan03-821 06 06 - fax 03

KLASSE-MENT«Het begrip spel alshogere orde dan dernst tracht spel uit kan zeer wel de ernsAls Huizinga datal schreef, waar-op wacht u danom mee te spelen.We beginnen hetjaar trouwens met ging: vind de foutespelling. De Standaamee met vijf boekenWij verwachten uwjanuari op onderstaWinnaars opgave 3broek), L. Vanderschopin (Heusden-Zolderderleeuw), Johnny JaOplossing opgave 3Opgave 35: Een 20 jse evacuee stagedivekleed in bluejeans) bde critische joernalisZigeuners», brulde dzuiet, hoog in zijn kcolibrie erbovenop).cosmonaut recht inzullen wegteren aan Prachtig proza, nietook hoeveel fouten tling we hier hebbenKLASSE-MENT - KoninBrussel

26 KLASSE NR.71

at waarop zo’n zestigde waaier van ani-rogramma’s aan- allerlei demonstra-t vindt u musea,st, dans, grime, cir-

p enz. De beurs richtet jongeren werkt. Uijving vooraf) gratisdoe-het-zelf fotore- centrum van Brus-deekestours) op ver-dstad.ts op 17 en 18 ja-

pscentrum De Mark-kt 5 - 1000 Brusseltoegang is gratis.fst vooraf in. Poco van de Verenigingen - konsulenten (VVJ)de Vlaamse Gemeen-

VVJ - Ann Verlinden/53 - 2610 Wilrijk - tel821 06 09

azodanig is van eent van ernst. Want sluiten, maar spel

in zich omsluiten.»

en speciale uitda- tegen de nieuwe

d Boekhandel speeltonnen van 2000 fr.antwoord vóór 31nd adres.3: An Winters (Asse-t (Mol), Renilde Jau- Rita De Kerpel (Den-sen (Kampenhout).: Koper heeft nr. 29.rige Nieuwzeeland-e top-less (enkel ge-ij de comeback van. «Het zijn allemaal gecanoniseerde je-

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Nieuwe media: Cultuur en Onderwijs On Line - COOL (23 en30/1 en 20/2); Eindtermen en kunstzinnige vorming met hetInternet (12/3).Departement voor Lerarenopleiding RUG - St. Pietersplein 5 - 9000Gent - tel 09-264 35 49 - fax 09-264 35 99• Geschiedenis: Vaardigheden in de eerste graad, in casu:Referentiekader en Egypte (25/1); Op zoek naar postmodernis-me (22/2); Studiereis naar Luik (22/4).Limburgs Centrum Onderwijs vzw - Blijde Inkomststraat 34/2 - 3500

Hasselt - tel 011-25 12 72 - fax 011-25 1972• Duits: Arbeitsgruppen zu unterschied-lichen Themen: 4/3.IDLO-VUB - Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - tel02-629 26 67 - fax 02-629 24 80 -mlutjeha@vnet3.vub.ac.be• Sporen van jeugdcultuur: 15/1 (15 u.).Gratis kennismaking met een alternatie-ve wandeling op zoek naar sporen vanjongeren- en subculturen.De Verbeelding - Kammerstraat 19 - 9000Gent - fax en tel 09-224 25 25 -de.verbeelding@ping.be• Technologie Opvoeding: een visie opmaterie (15/1); Natuurwetenschappen:de module fysica 3de graad (12/3).Hogeschool West-Vlaanderen - departementHoger Pedagogisch Instituut - St. Jorisstraat71 - 8000 Brugge - tel 050-33 32 68 - fax050-34 62 54• VVLE-studiereis naar Schotland: 16tot 24/8.Dertig leerkrachten reizen o.l.v. Ray Jans-sens naar de Lowlands (Edinburgh) enHighlands, langs Schotse kastelen en whiskytrails.Info over route, logies en prijs: VerenigingVlaamse Leerkrachten Engels - tel en fax 03-887 64 54 - www.ehsal.be/vvle

CONGRESSEN EN COLLOQUIASECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• 6de Contactdag Likona: 18/1 in Die-penbeek.Werkgroepen en lezingen over natuurin Limburg. Deelnemen is gratis, in-schrijven verplicht.Limburgse Koepel voor Natuurstudie (Likona)- p/a Provinciaal Natuurcentrum - Zuivel-markt 33 - 3500 Hasselt - tel 011-21 02 66 -fax 011-23 50 90• Internationale seminaries in Enge-land: The management of technologicalinnovation in English language teaching(6-12/4 in Brighton); Language teachereducation: new approaches and new tech-nologies (6-12/4 in Oxford); Training thetrainers: course design and managementfor in-service training in ELT (6-12/4 inPlymouth).The British Council - Liefdadigheidstraat 15 -1210 Brussel - tel 02-227 08 44 - fax 02-22708 49

Ee

e2

.

.

.

.

.

.

e

rkA

u

dt

n

da

tiee

ZEKERZ I E NZEKERZ I E N

GRATIS NAAR Hµ Ja, ik wil graag d

Rubenshuis bijwongratis bezoek op 2

NAAM: ...................

ADRES: ....................

..............................

TEL.: .......................

SCHOOL: ................

..............................

Stuur deze bon meteen- dienst Culturele PromCulturele Betrekkingenrui 53 - 2000 Antwerp

VIJFTIG JAAR RUBTweehonderd leerk22 februari gratis het Rubenshuis in kende huis werd immden ingericht als mgevierd worden. Paul H10.15 u. het boeienhuis en daarna krijgbezoek aan het Rubekrachten kunnen mdracht het huis in, volgen in de loop vschrijven is dus de bactie is echt beperktRubenianum - KolvenMeir) - 2000 Antwerptel 03-206 03 61 - fax

• SPEELGOED VAN OVERAL:10/1 TOT 14/3 aIn vele landen maken ouders en kinderenspeelgoed met gerecycleerd materiaal, echtekunstwerkjes, waarmee vaak intensiever wordtgespeeld dan met het moderne speelgoed vanonze kinderen. U ziet tal van voorbeelden opdeze tentoonstelling. Zelfs kleuters kunnen hieriets opsteken.De toegang is gratis. Rondleidingen zijn eveneensgratis (wél reserveren!).Vredeshuis - St. Margrietstraat 9 - 9000 Gent - tel

09-233 42 95 - fax 09-225 73 79

• LANDSCHAPPEN EN KARAVANSERAISIN CENTRAAL-ANATOLIË: TOT 2/3 sIn de 12de en 13de eeuw trokken grote karavanen met kostbare

goederen van China enIndia naar het westen. Cen-traal-Anatolië (het Turksebinnenland) was het knoop-punt van de handelswe-gen. De Seljuks waarborg-den de veiligheid van dereizigers, bouwden brug-gen, wegen en de beroem-de karavanserais. De ten-toonstelling van vzw Lands-cape Foundation Belgiumvertelt het verhaal van dezestopplaatsen én van eenuniek landschap: Cappa-docië.

De toegangsprijs bedraagt 100 fr. (200 fr.voor de combinatie met het Plantenpaleis).Groepen betalen 80 fr. per deelnemer (of180 fr.). Schoolgroepen en senioren betalen50 fr. (of 100 fr.) en kinderen tot 6 jaarhebben gratis toegang. Een geleid bezoekduurt een uur en kost 1200 fr. voor maximum25 deelnemers (2400 fr. en 2,5 uur als u ookhet Plantenpaleis bezoekt).Nationale Plantentuin van België - Domeinvan Bouchout - 1860 Meise - tel 02-269 39 05- fax 02-270 15 67

• MIJN RUG EN IK: 30/1 TOT 31/3 aHoe ziet onze rug eruit? Hoe werkt hij?Hoe kunnen we rugpijn vermijden? Zo’ntachtig procent van de Vlamingen heeftvroeg of laat wel eens rugklachten. Van-daar dat het bekende motto «voorkomenis beter dan genezen» ook hier van toe-passing is.De toegang is gratis. Een geleid bezoek (max.20 leerlingen per groep) kost 1500 fr.Provinciaal Veiligheidsinstituut - Jezusstraat28 - 2000 Antwerpen - tel 03-203 42 18 - fax03-203 42 30

• DE CHOCOLADEVORM:TOT 30/11 aChocolade werd/wordt gemaakt in aller-lei vormen (kinderspelen, dieren, bloe-men, paasfiguren) en allerlei materia-len (vertind koper, blikijzer, nikkelpleet,roestvrij staal, bakeliet). De tentoonstel-ling vertelt ook meer over de oorsprongvan de chocoladevormen, de verschillen-de fabricagehuizen, de merktekens vande «moulisten» enz. Een unieke collectiematrijzen en stempels is voor het eersttentoongesteld.

T RUBENSHUIS voordracht over het

n en deelnemen aan een/2 (vanaf 10.15 u.).

..............................

..............................

..............................

..............................

..............................

..............................

naar Stad Antwerpenotie en Internationale- Ria Laenen - Falcon-n - fax 03-206 03 70

ENSMUSEUM aachten kunnen opennismaken metntwerpen. Dit be-ers vijftig jaar gele-seum en dat moetuvenne brengt vanafe verhaal van dit u een gratis geleidshuis. Honderd leer-eteen na de voor-e andere honderdn de dag. Snel in-

oodschap, want deot 200 deelnemers.rsstraat 20 (zijstraatn - inl.: Ria Laenen -03-206 03 70

De toegangsprijs bedraagt 80fr. Kinderen tot 12 jaar beta-len 30 fr. (School)groepen (min.20 deelnemers) betalen 30fr. (tot 12 jaar) of 60 fr. (van-af 13 jaar) per leerling. Vooreen geleid bezoek betaalt uper deelnemer 20 fr. extra.Zo’n bezoek duurt 45 min.De begeleiders doen gratismee.Int. Bakkerijmuseum W.P. -Albert I-laan 2 - 8630 Veurne- tel 058-31 38 97 - fax 058-31 24 71

• MINERALEN EN FOSSIELEN: 20-24/2 sTentoonstelling over allerlei mineralen en fossielen. Organi-satoren zijn Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende (KHBO) enLITHOS, vereniging voor mineralogie en paleontologie uit Ha-relbeke.Doelpubliek: leerlingen derde graad secundair onderwijs en hogeronderwijs. De toegang is gratis.KHBO - Campus KIHWV Kortrijk - Sylvie Decock - Doorniksesteenweg145 - 8500 Kortrijk - tel 056-20 47 34 - fax 056-20 48 38

• GROTE MENSEN... KLEINE MENSEN: 24/1 aTotaalspektakel met muziek, beeld, dans en poëzie op kinder-en jongerenmaat met als thema de fundamentele rechtenvan het kind. Het spektakel is gebaseerd op kinderboeken enjeugdverhalen.Basisschool Lilare & Instituut Stella Matutina Michelbeke - p/a L.Coppens, directeur GVB Lilare - Groenstraat 15 - 9660 Brakel (Michel-

beke) - tel 055-42 30 67 - fax 055-42 69 01- pub01229@innet.be

• CLAES EN DE NATUUR aHebt u thuis ook nog zo’n stukgelezenexemplaar van «De Witte» liggen? Hetgeboortehuis van Ernest Claes in het Bra-bantse Zichem is sinds lang omgetoverdtot een museum met een authentiek 19de-eeuws interieur. Nieuw is wel dat u nauw bezoek aan het Claeshuis in de schuureen diavoorstelling kunt bekijken overmilieu en natuur. Daarna volgt eengeleid bezoek aan de Demerbroeken, eenuniek natuurgebied met oude turfput-ten, hooilanden, moerassen en tal vanplanten en dieren. De zeven meter hogeuitkijktoren maakt een optimale obser-vatie mogelijk. Ten slotte laat een les innatuurbeheer uw leerlingen het werk ineen natuurreservaat «aan den lijve» on-dervinden.Dit programmaneemt een hele dagin beslag en is ge-schikt voor leerlin-gen vanaf de derdegraad lager onder-wijs. Het loopt vanseptember tot februa-ri (dinsdag en don-derdag). Deelnemenkost 600 fr. per klas-groep (max. 30 deel-nemers), een klas-lidmaatschap vanpartner Natuurreservaten vzw inbegrepen.Dienst Toerisme - Ernest Claesmuseum -Ernest Claesstraat 152 - 3271 Zichem - tel013-77 20 81

KLASSE NR.71 27KLASSE NR.71 27

28 KLASSE NR.71

O

De esteschool

Sommige scholenstaan jaren voor op

andere.

Bepalen prestaties voor lezen en schrijven hoeeffectief een school is? De algemene slaagkansenvan leerlingen, op school en in het sociale leven,hangen in elk geval sterk af van hun lees- enschrijfvaardigheid in het algemeen. Voorts isNederlands in bijna alle schoolvakken de in-structietaal. Een geschikte barometer dus vooronderzoek. Wat lezen en schrijven onze jonge-ren trouwens? En hoeveel?

PennenvruchtenLeerlingen uit het Algemeen Secundair On-

derwijs (ASO) lezen meer dan hun leeftijdgeno-ten uit het Technisch Secundair Onderwijs (TSO)en het Beroepssecundair Onderwijs (BSO). Metouder te worden gaan alle leerlingen wel negatie-

ver staan tegenover lezen. Wat zij precies lezen,hangt sterk af van het leerjaar én van de onder-wijsvorm. Grosso modo doen tijdschriftartikels,strips, gidsen en krantenberichten het vrij goed,terwijl formulieren, gedichten en toneel achter-aan hossen. Zowat één vijfde van de tweedejaarsvindt van zichzelf dat ze veel lezen; in het vierdejaar is dat nog één zesde van de leerlingen. Nogin het vierde jaar geeft veertig procent van deASO’ers, de helft van de TSO’ers en bijna zestigprocent van de BSO’ers toe dat ze weinig lezen.De leerkracht Nederlands werkt voor gemiddeldveertig procent van alle tweedejaars stimulerendop hun leeshonger, maar dit cijfer daalt naardertig procent in het vierde jaar.

De verschillen tussen de onderwijsvormenvoor lezen vinden we niet terug voor schrijven.Voorts schrijven leerlingen minder vaak dan datze lezen. En net als lezen wordt schrijven met deleeftijd minder populair bij de leerlingen. Ookde veronderstelde invloed van de leerkracht Ne-derlands daalt. De meest courante pennenvruch-ten zijn brief, briefkaart, kattebelletje en dag-boek. Hier beseft de helft van de leerlingen dat zeweinig schrijft. In de marge nog dit: voor tv-

bWat maakt de ene schoolgoed en de andere beter?

Waarom pres-teren leerlin-gen met gelij- ke capaciteiten en uithetzelfde milieu op schoolX beter dan op school Y?Hobby’s, motivatie, deklas, de leraar, de direc-tie, het schooltype, debuurt? Moeilijk te zeg-gen wat de prestaties vanonze leerlingen het meestbeïnvloedt. Om dit te ach-terhalen screende een on-derzoeksteam van de

N D E R Z O E KUniversitaire InstellingAntwerpen (UIA) in hon-derd scholen ruim 2700leerlingen uit het twee-de en het vierde jaar se-cundair op hun lees- enschrijfprestaties. Dat le-verde sterk uiteenlopen-de scores op. Bovendienblijkt de kloof tussen scho-len onderling enorm tezijn. Een zoektocht naarde beste school.

OP SCHATTEN-JACHT

Een team onder leiding vanprof. Frans Daems nam 2743leerlingen ASO-TSO-BSO, 100directeurs en 157 leerkrach-ten Nederlands uit 102 Vlaamsescholen onder de loep. Deonderzoekers keken naar delees- en schrijfvaardigheid vande leerlingen en koppeldendie aan hun tijdsbesteding,de kenmerken en aanpak vande leraar, de samenwerkingtussen leerkrachten en di-rectie, de figuur van de di-recteur, de schoolregels, deschoolomgeving enzovoort,dit alles om de effectiviteitvan Vlaamse scholen te be-palen op het niveau van deklas, de school en de school-context. Het aantal gegevensdat hierdoor werd verkre-gen, is enorm. Wie verder opschattenjacht wil gaan, moetde studie zelf doornemen.Alle deelnemende scholenhebben er een exemplaarvan ontvangen. Andere geïn-teresseerden kunnen de stu-die bestellen.R. Rymenans e.a., Effectiviteitvan Vlaamse Secundaire Scho-len, 1000 fr. - Rita Rymenans- UIA - Universiteitsplein 1 -2610 Wilrijk - tel 03-820 2979 - fax 03-820 29 62 -rymenans@uia.ua.ac.be

Misschien maakt de

leerkracht het verschil

kijken werkt de leerkracht Nederlands voor eenaantal leerlingen stimulerend. Vooral het nieuwswordt ten zeerste aangeprezen.

AchterstandLeerlingen boeken leerwinst. Dat stelt men

vast als men de lees- en schrijfresultaten vantweede- en vierdejaars secundair met elkaar ver-gelijkt. In die twee jaar maken ze duidelijk vorde-ringen. Met geschikte toetsen en berekeningsme-thodes kan men de leerwinst uitdrukken in cijfersen in tijd (leerjaren). En dan blijkt er een grootverschil te zijn tussen ASO, TSO en BSO. Wat deleerwinst over een periode van twee jaar betreft,en dan gaat het over leesprestaties, bedraagt hetverschil tussen ASO- en TSO-leerlingen gemid-deld anderhalf leerjaar. Dit betekent dat ASO-leerlingen na twee jaar onderwijs anderhalf jaarverder staan dan hun leeftijdgenoten uit hetTSO. Die staan op hun beurt gemiddeld 2,5jaren verder dan BSO’ers. Tussen ASO en BSObedraagt het verschil dus al vier leerjaren. Voorschrijfprestaties liggen de cijfers hoger en zijn deverschillen dus nog groter.

Leerlingen voeren verschillende lees- of schrijf-taken lang niet even goed uit. Waar een leerlingzich goed uit de slag trekt met instructies lezen,blijkt hij problemen te hebben met een verhaallezen. De ene taak heeft blijkbaar meer positieveinvloed op de prestatie van de leerling dan deandere.

Dan zijn er de leerlingen zelf. Heterogeniteitis hier troef. Dit maakt dat er qua lees- en schrijf-prestaties soms geen verschil is tussen bijvoor-beeld een leerling uit een tweede jaar ASO inHasselt, een leerling uit een tweede jaar TSO inAntwerpen en één uit een tweede jaar BSO inGent.

Ten slotte zijn er de grote verschillen tussenklassen (scholen). Tussen de vijf procent hoogstscorende scholen en de vijf procent laagst sco-rende zit een verschil van twee tot meer danacht (!) leerjaren voor lezen of schrijven. Dezeverschillen leiden tot opvallende vaststellingen.Zo scoort in sommige scholen een gemiddeldevierdeklasser op het niveau van een gemiddeldetweedeklasser. In het vierde jaar zien we zelfs datvoor schrijven de gemiddelde TSO’er en zelfs degemiddelde BSO’er op een zeer goede schoolhetzelfde presteren als de gemiddelde ASO’er opeen zeer slechte school. De lees- en schrijfscoreslopen dus sterk uit elkaar. Het hangt af van deklas of school waarin de leerling zich bevindt.Hoe komt dit?

VeroordeeldVerschillen in lees- en schrijfprestaties tussen

klassen en scholen zijn voor een deel terug tevoeren op het type leerlingen. Een Vlaamse klasof school met veel Franstalige of allochtone leer-lingen bevindt zich in een ongunstiger uitgangs-positie dan een school waar we die leerlingenminder terugvinden.

ASO-leerlingen worden in hun leesprestatiesvooral beïnvloed door de manier waarop ze hunvrije tijd besteden. Leerlingen die in hun vrijetijd dikwijls of graag lezen, behaalden in hetonderzoek betere leesscores. Daartegenover staatechter dat sommige leerlingen die veel schrijvenslechter zullen lezen. Bij de TSO’ers spelen bo-

vendien de thuistaal en aspecten van hun school-loopbaan een rol. In het BSO hangt heel veel afvan de schoolloopbaan en zijn er negatieve ver-banden met een laag thuismilieu en overmatigtv-kijken.

Een opvallend determinerende factor voor deschrijfprestaties van bijna alle leerlingen is hunthuistaal. Wie thuis Frans spreekt met zijn oudersis bijna veroordeeld tot een achterstand voor

schrijven. Wie thuis een ande-re vreemde taal spreekt, raaktvoor zowel lezen als schrijvenachterop. Daar komt voor deminst taalvaardigen ook de vrije- tijdsbesteding bij: veel of graag tv-kijken geeftlagere schrijfscores. Vaak of graag lezen daar-entegen doet iedereen beter schrijven. BSO- enook TSO-leerlingen dragen de erfenis mee vaneen grillige schoolloopbaan, met als enig plus-punt de afwisseling: wie veel verschillende leer-krachten Nederlands heeft gehad, presteert be-ter.

ProfiterenMisschien worden lees- en schrijfprestaties van

leerlingen vooral bepaald door het onderwijsaan-bod. Maakt de leerkracht soms het verschil? Ookdat gingen de onderzoekers na. Zo hebben meer(na)scholing en de hogere werkbelasting van deleerkracht Nederlands inderdaad effect in het ASOen in het vierde jaar van het TSO. Klastitularis zijngeeft een gelijkaardig (positief) effect. Belangrijkis voorts hoe de leerkracht tegen de klasgroepaankijkt. Hoe positiever hij zijn leerlingen in-schat, hoe beter hun prestaties. Ook de tijd dieleerlingen aan Nederlands besteden, weegt door.En als een leerkracht in verhouding veel tijdsteekt in andere vakonderdelen, houdt hij mindertijd over voor lees- en schrijfopdrachten. Hoemeer er klassikaal wordt gewerkt, hoe beter deprestaties in 2 ASO en 4 TSO. Hier profiteren alleleerlingen blijkbaar in gelijke mate van de aan-dacht van de leerkracht. Of is er iets mis met demanier van differentiëren? Op de vraag of demanier van evalueren effect heeft op lees- enschrijfprestaties konden de onderzoekers geeneenduidig antwoord geven.

Oost-VlaanderenAls leerlingen goed lezen en schrijven, kan dit

te maken hebben met factoren op schoolniveau.Eén ervan is de provincie waar de school gelegenis. Zo zijn Oost-Vlaamse leerlingen de bestelezers en schrijvers. Een directe verklaring hier-voor is er niet. Wel zijn er nog twee anderefactoren die meespelen. De prestaties in ASO enTSO liggen lager in scholen waar gespijbeld wordtof waar onderhuids een spijbelprobleem dreigt,terwijl grote scholen soms betere lezers en schrijversafleveren. Misschien omdat grote scholen veelverschillende richtingen kunnen aanbieden, zo-dat de leerlingen gerichter kunnen kiezen?

Algemeen kan men besluiten dat tendenzenin verband met lezen meestal ook opgaan voorschrijven. De verschillen leren echter dat deeffectieve school niet bestaat. Factoren die wer-ken voor lezen, werken dan weer niet voor schrijvenen omgekeerd. Wat nu uiteindelijk de besteschool is, blijft een vraagteken. Tenzij u er les-geeft, natuurlijk. ■

KLASSE NR.71 29

30 KLASSE NR.71

V

M

«Ze is een crème-au-beurretje voor ons», zeg-gen de leerlingen spontaan van haar. Rina Swen-nen wimpelt dat compliment schroomvallig weg.«Ik doe gewoon mijn werk voor de leerlingenad-ministratie», antwoordt ze. Ze werkt op het se-cretariaat van een secundaire school. Maar feite-lijk is ze geen secretaris. Officieel is ze opvoeder-huismeester. Omdat de school slechts 130 leer-lingen telt, haalt ze de norm niet om een directie-secretaris te mogen aanwerven. Toch moet dezeschool, waar kunstonderwijs gegeven wordt, heelwat administratie verwerken. Bovendien heeft zemet 65 leraars een complexe personeelsstruc-tuur. Bijna de helft daarvan is tijdelijk en velenkomen slechts twee of drie uren per week lesge-ven. Maar hun dossier moet worden opgevolgd.Evengoed als dat van de vastbenoemde leraars.Marc Colemont neemt deze personeelsadmini-stratie voor zijn rekening. Toch is hij, net alsRina Swennen, evenmin secretaris. Hij is studie-meester- opvoeder. Van studie organiseren entoezicht houden komt echter niet veel in huis.De studiemeester-opvoeder wordt in de praktijksteeds meer belast met administratieve taken.

uizen vangen

WeddeMARC COLEMONT: «Ik ben de behoeder van debelangen van het personeel. In mijn functie benik vertrouwd met de inhoudelijke aspecten vaneen personeelsdossier en een weddelisting. Wieklaagt dat de berekening van zijn wedde fout is,kan bij mij terecht. Dat gebeurt slechts zelden.Bij problemen bekijk ik zelf eerst wat ik eraankan doen. En als ik de zaak niet kan oplossen,neem ik namens het personeelslid contact opmet het werkstation en probeer ik de oorzaakvan de verkeerde berekening te achterhalen. Decommunicatie met het werkstation verloopt ove-rigens heel vlot. De tijd dat leraars een half jaaren langer op hun eerste wedde moesten wach-ten, is gelukkig lang verleden tijd. Ik probeervoorts een goed contact te hebben met alle le-raars. Ze weten waar ze moeten aanbellen. Naastopvolgen van personeelsdossiers sta ik ook invoor de communicatie met het departement On-derwijs en met de inrichtende macht. Een be-langrijk aspect van mijn werk is lessenroostersen examenroosters opstellen. Zonder die roos-ters kan een school niet draaien.»

PilletjeRINA SWENNEN: «Wij zorgen inderdaad dat allesblijft draaien op school. Wat ik vandaag allemaalal gedaan heb? Mijn eerste werk is de brievenbusleeghalen, de afwezigheidsbriefjes sorteren en delijst van de afwezigen intikken. Voor half negenis de correspondentie daarvoor klaar. Nadienverzamel ik de memoklevertjes van het onder-houdspersoneel. Daar staat op geschreven wat ikmoet bijbestellen of wat is stukgegaan. Somssignaleren ze mij dat een klas niet schoonge-maakt is zoals het hoort. Dan hou ik met hetbetrokken lid van het onderhoudspersoneel eenbabbel.

Intussen begint de telefoon steeds meer terinkelen en vallen de leerlingen binnen. Diekomen van alles en nog wat vragen: of ze noggauw iets mogen kopiëren, of ze de sleutel vaneen lokaal krijgen omdat ze daar nog eventjeswillen oefenen op hun instrument, of ze eencassetterecorder kunnen lenen en of ik geenpilletje tegen de hoofdpijn heb. Soms zijn ze ietskwijt en dan wil een leerling weten of zijn verlo-ren spullen toevallig niet op het secretariaat zijnbinnengebracht. Andere keren hebben ze for-mulieren mee om te laten invullen: kinderbij-slag, aanvraag voor studiebeurs enz. Zelf moet ikook naar buiten om bepaalde leerlingen naarhun wettigingsbriefje van een afwezigheid tevragen. Ze hebben dat dan wel al geruime tijd inhun boekentas zitten, maar ze vergeten het ge-woon af te geven...»

StresserendJe kunt geen vijf minuten op het secretariaat

blijven of iemand klopt aan of er wordt aan debuitendeur gebeld. Een camera bespiedt de straat-deur. Plots komt de directeur binnen, zwaaiendmet een rist papieren in beide handen. «Tja, watzou ik zijn zonder administratieve medewer-kers», vraagt hij zich af. «Dan zou ik zelf driekwart van mijn tijd aan administratie moetenbesteden. Nu heb ik het geluk dat veel werk meuit handen wordt genomen. Het secretariaat denktvooruit. Ik moet enkel nog eens nalezen enondertekenen. Zonder secretariaat zou ik in de-zelfde situatie belanden als veel basisscholen. Zehebben natuurlijk gelijk dat ze hun gebrek aanadministratieve omkadering aanklagen. Maar zehebben geen gelijk als ze onze omkadering over-schatten. Onze overheid zou veeleer minder in-gewikkelde en omslachtige administratieve werk-zaamheden moeten bedenken.»

In het secundair onder-wijs is bijna zes keer meerpersoneel beschikbaar

voor de admini-stratieve omkade-ring dan in hetbasisonderwijs. Dit

terwijl het basisonderwijsinstaat voor zestig pro-cent van de leerlingenen het secundair voorveertig procent. Om deverhouding gelijk te trek-ken zouden er bij de hui-dige duizend administra-tieve personeelsleden inhet basisonderwijs zowat

E R K E N N I N G2800 bij moeten komen.Moeten die dan wordenovergeheveld uit het hui-dige bestand van 5600in het secundair? Zo’nvaart zal het niet lopen.Intussen is de schoolse-cretaris wel manusje-van-alles: van koffie zettentot muizen vangen.

Zes keer meer administratief personeel in het secundair

«We zijn manusje-

van-alles»

ADMINISTRATIEFPERSONEEL

In het secundair onderwijsworden een aantal organiekeambten toegekend, afhan-kelijk van het aantal leerlin-gen: opvoeder-huismeester,studiemeester-opvoeder, klerk-typist, directiesecretaris, se-cretaris-bibliothecaris, opsteller.In het basisonderwijs zijn ergeen organieke ambten vooradministratief personeel metuitzondering van de reken-plichtige correspondenten inhet gemeenschapsonderwijs.Deze functie is echter vanaf 1september 1996 uitdovend.De verschillende onderwijs-netten in het basisonderwijskunnen momenteel een be-roep doen op GECO’s vooreen totaal bedrag van 543miljoen frank, of omgerekend692 voltijdse ambten. Voortsis er een enveloppe met extrakrediet voor ondersteuningvoor een totaal bedrag van417 miljoen (1995-1996). Maarvan deze enveloppe dient 105miljoen om de verminderingvan de lesopdracht van dedirecteurs te betalen. Ten slottekunnen ter beschikking ge-stelde personeelsleden uit hetsecundair onderwijs weer te-werkgesteld worden in eenadministratieve functie in hetbasisonderwijs. In 1995-1996ging het om 80 deeltijdseopdrachten.In de toekomst wordt eenmechanisme ingebouwd omde werkingsbudgetten voorde scholen van het gemeen-schapsonderwijs en het ge-subsidieerd onderwijs naarelkaar toe te laten groeien.Het ontwerpdecreet basis-onderwijs omvat hiervoor eenwerkwijze. Zodra het decreetis goedgekeurd, krijgt u hier-over meer details.

op school

Swennen zit intussen al de opdracht van de

directeur uit te tikken op de computer. «Menovervalt je vaak met bijkomende en niet-ge-plande taken. Maar dat hoort nu eenmaal bij hetwerk en vaak brengt het afwisseling. Het nadeelis dat je niet constant rustig kunt doorwerkenaan een dossier. Daarbij rinkelt de telefoon zo-wat de hele dag. Soms is dit stresserend.»

LoodgieterTussendoor is er toch tijd geweest voor een

kopje koffie. Nu komt de middag eraan. Rina isvroeger dan de anderen gaan eten. In de school-kantine staat ze namelijk in voor de verkoop vanbonnetjes voor de eetmalen. En tegelijk houdt zetoezicht.RINA SWENNEN: «Op andere momenten vragenze me ook om toezicht te houden in de studiezaalnaast mijn kantoor als er geen ander toezicht is.Straks ga ik weer achter de computer zitten omde boekhouding in orde te houden, zorgen datde betalingen tijdig gebeuren en stortingen wor-den ingeschreven, dat het onderhouds- en kan-toormateriaal tijdig wordt besteld... Ik moet ooknog de diskettes voor de rapporten klaarmaken,updaten zoals ze dat zeggen. Elke leraar krijgt eendiskette waarop hij zijn cijfer voor dagelijkswerk of toets invult. Eigenlijk zouden we eenmeer technische opleiding moeten volgen om decomputertoepassingen beter in ons werk te kun-nen integreren.

Af en toe komt er een leerling binnengestom-meld met een verstuikte voet of een andereverwonding. De EHBO-kist staat onder mijnbeheer, dus... Als het erg is, voer ik de leerlingnaar het ziekenhuis. Soms moet ik zelfs voorloodgieter of elektricien spelen. Meer dan eensmoest ik naar de kelder om een zekering teherstellen. We zijn echt manusje-van-alles. Als

de bel gaat, om tien voor vijf, rond ik de dag af.Soms heb ik het er moeilijk mee dat ik aan mijneigenlijke job van opvoeder-huismeester ampertoe kom. Maar goed, het sociaal aspect van mijnhuidige functie is erg positief.»

Nepstatuut

In het basisonderwijs is de admini-

stratieve omkadering heel bescheiden.Christine De Wilde kan daarover mee-praten. Ze is administratieve hulp intwee scholen. In de grootste, met meerdan vijfhonderd leerlingen, presteertze 17 uren als GECO-tewerkgestelde,

plus 7 uren uit de extra enveloppe voor admini-stratieve omkadering. In de andere school pres-teert ze 14 uren.CHRISTINE DE WILDE: «Het is een nepstatuut. Ikben 34 jaar en heb slechts zeven jaar weddean-ciënniteit i.p.v. veertien. Ik vind dat mijn werkonderbetaald is. Veel collega’s zitten in hetzelfdeschuitje. Bij veel directies is overigens de gebrek-kige administratieve omkadering bron van onge-noegen. Wij zouden in de grootste school moeten

kunnen rekenen op vier vol-tijdse administratieve krach-ten voor al het werk. Op hetogenblik sta ik er echter al-leen voor. Vorig jaar kondenwe voor administratieve hulpeen beroep doen op een ter

beschikking gestelde leraar van het secundair on-derwijs. Maar dat is nu bij ons in de streek nietmeer mogelijk, waardoor ik overbelast ben. Ikvoorspel weinig verbetering in de praktijk. Mijnjob is zonder toekomst. Ik denk er zelfs aan vanwerk te veranderen.»

DichttimmerenHoewel Christine teleurgesteld is, doet ze

haar werk nauwgezet. Ze krijgt van de ook aloverbelaste directie veel verantwoordelijkheid.Haar taken staan duidelijk op papier, in afspraakmet de directeur. In de grootste school is deadministratie al gedeeltelijk geautomatiseerd. Hetsecretariaat werkt er met een bankpakket voor definanciële verrichtingen. Volgend jaar zal de com-municatie met het departement Onderwijs rondde personeelsdossier via de elektronische wegvan het Edison-project verlopen.CHRISTINE DE WILDE: «De communicatie wordtdaardoor efficiënter. Ik vind het een verrijking ommet computer-programma’s te werken. Als ik dekans krijg om een cursus mee te pikken, is datmeegenomen. Of dat de taakbelasting vermin-dert? Dat kan, maar nieuwe dingen moet je eerstleren en dat vergt ook tijd. Mogelijke tijdwinst istrouwens geen oplossing voor de continuïteit opschool. Aangezien ik ook nog tewerkgesteld benop een andere school, ben ik dinsdag en donder-dag niet op mijn grote school. Als de directeur diedagen naar een vergadering of een studiedag moet,is daar niemand te bereiken. De leerkrachtenzitten in hun klaslokaal. Mogelijk dringende tele-foons worden niet beantwoord. Bezoekers blijvenvoor de schoolpoort staan. Is dat verantwoord?Gewoonlijk ontvang ik bij afwezigheid van dedirecteur de ouders en stagiairs. Of ik knap deklusjes op. Onlangs moest ik als noodoplossingnog snel zelf een venster dichttimmeren.» ■

dan in het basisonderwijs.

KLASSE NR.71 31

32 KLASSE NR.71

Een honderdtal oudersgeeft thuis zelf les aan hun

kinderen. Zij kunnenzonder de school.

T

Leraarin

eigenhuis

Hoe beginnen?«Ik wist niet dat het kon», zegt moeder De

Leeneer. «Anders had ik mijn oudste dochter ookthuis opgevoed. Ze heeft zoveel problemen gehadop school. Ik zag toevallig een tv-programma opBBC over huisonderwijs, en vroeg me af of dat hierook niet mogelijk was. Dan zijn mijn man en ikbeginnen rond te vragen en via het PMS en deinspectie kwamen we dan te weten dat het inder-daad kon en hoe het moest.»

In een aantal landen zoals Australië, Canada,Groot-Brittannië, Frankrijk, Oostenrijk en de Ver-enigde Staten maken een groeiend aantal mensengebruik van de mogelijkheid zelf thuis les te gevenaan hun kinderen. Er bestaan organisaties, tijd-schriften en werkgroepen. Ze kennen de unschooling-methode, unit-studies, versneld leren, klassieke op-voeding en andere vormen van aanpakken, hetaanbod op het Internet, Shakespeare over de tele-foon enz. Door dat constante contact met anderenhouden mensen die huisonderwijs geven, of hetoverwegen, zich meer op de hoogte van een aantalmethoden en middelen en blijven ze gestimuleerdom te sleutelen aan de kwaliteitsverbetering vandat onderwijs. In ons land zijn ze voorlopig nogvoornamelijk aangewezen op zichzelf. Toch pro-beren ook hier de families met elkaar in contact tekomen. Soms ontstaan er spontaan kleine groepjesbinnen een streek. Maar er is een duidelijke behoef-te voelbaar aan organisatie.

VeiligWij schuimden voor u de klaslokalen van huis-

onderwijs af: gezellige keukens, speelse werkka-mers, stimulerende zolders... Waarom de oudersvoor huisonderwijs kiezen, vraagt u?• «Ik heb veel respect voor de mensen die in hetonderwijs staan, want het is een moeilijke taak.Zoals de tijden geëvolueerd zijn, zo zijn ook dekinderen veranderd. De meesten willen zich nietmeer aan gezag onderwerpen. Dan is er ook hetpesten, drugs, criminaliteit. Wellicht is het niet opalle scholen even erg, maar wij kozen ervoor hetrisico niet te lopen.»• «Wij kunnen onze verantwoordelijkheid nietzomaar overdragen aan anderen. Reeds van voor degeboorte van onze kinderen wisten we dat wehuisonderwijs zouden geven. Als een kind naarschool gaat, dan krijg je 60 tot 70 procent beïnvloe-ding door leeftijdgenoten en niet zozeer door devolwassenen. Dat ze minder contact hebben metleeftijdgenoten, blijkt geen nadeel. Ze werden juisterg sociaal en kunnen overweg met alle leeftijden,ook met volwassenen.»• «Onze kinderen zijn allergiepatiënten en warenzo vaak afwezig op school dat ze serieuze achter-stand hadden. Dat gaf problemen. Ze raakten gede-motiveerd. Ze studeerden niet graag meer. Nu isdie leergierigheid terug.»• «Na een aantal slechte schoolervaringen van onzeoudere kinderen met faalangst en falen kozen wevoor onze zoon huisonderwijs. Hij is veel rustiger -school maakt nerveus- en in de rust en aandacht diehij thuis krijgt kan zijn interesse groeien.»

LeergierigDe meeste huisonderwijzers leggen er de na-

druk op dat huisonderwijs veel kindvriendelijker isdan schools onderwijs. Ze worden tenslotte opge-voed in een vertrouwde en herkenbare omgeving.

Een keuken-tafel. Klaar-

tje (6), Toon (10) en Lies-beth (14) zitten rustig tewerken. Rekenen. Toonis klaar met zijn oefe-ning. Zijn moeder corri-geert ze onmiddellijk enToon wil nog zo’n oefe-ning. Voor de zekerheid.De twee anderen leggenhun werk neer. Moederkijkt op de klok. Het ishalf elf. «Speeltijd!», lachtze.

H U I S O N D E R W I J SKlaartje, Toon en Lies-beth gaan niet naar school.Hun ouders hebben ge-kozen voor huisonderwijs.In ons land is er immersgeen schoolplicht, maarleerplicht.

SCHOOLAVERSIEIn het Centrum van Bijzondere Jeugdzorg «De Zande» krijgen de 48 jongens diehier voor een langere periode (gem. 3,5 maanden) verblijven huisonderwijs. Vaakhebben ze in de loop van hun schoolgeschiedenis een serieuze schoolaversieopgedaan. Vandaar dat het onderwijs hier draait rond het opnieuw proberenleergierigheid op te wekken. De leergroepen van maximum 8 jongens per groepkrijgen algemene vakken in de voormiddag en specifieke, beroepsgerichte vakkenin de namiddag, waarbij de leerkrachten zo zinvol mogelijk het nut doen voelen vanwat onderwezen wordt. Vandalisme komt bijvoorbeeld niet voor, aangezien dejongens alle lokalen zelf hebben opgeknapt tijdens de namiddagklassen. Ook hieris de onderwijsdag erg gestructureerd. Dat is nodig, aangezien het om een ergheterogene groep gaat, die bovendien constant wisselt.Als u meer wilt weten, kunt u contact opnemen• voor het basisonderwijs, met Inspecteur-Generaal Staelens - departement Onderwijs- Koningsstraat 138 - 4de verdieping - tel 02-211 45 16• voor het secundair onderwijs, met Jan Leconte - departement Onderwijs - administra-tie Secundair Onderwijs - RAC Arcadengebouw - 5de verdieping - tel 02-210 52 96• met huisonderwijzers familie Denbaes - Rue Caumant 8 - 7750 Amougis (enkelschriftelijk) of familie Evans - Van Hoeystraat 28 - 2800 Mechelen - tel 015-20 42 66

LEERPLICHT, GEEN SCHOOLPLICHT«De wet op de leerplicht verbindt ouders ertoe ervoor te zorgen dat hun leerplichtigkind daadwerkelijk onderwijs volgt dat bijdraagt tot hun opvoeding en hen voorbereidtop een beroep», zegt Chris Dockx van het departement Onderwijs. Ze hebben daarbijde vrijheid om die school te kiezen, of om geen school te kiezen en zelf voor datonderwijs in te staan. Wie huisonderwijs wenst te geven, moet dat melden aan deonderwijsadministratie vóór 1 oktober van het betrokken schooljaar. De leerplicht-controle werd net geautomatiseerd. Zo zal men preventief kunnen werken i.v.m.schoolverzuim, en zal men een duidelijk zicht krijgen op het aantal mensen dathuisonderwijs volgt. De controle op het huisonderwijs moet nog gereglementeerdworden en er zijn plannen in die zin. Voorlopig gaat het hier nog om een uitermatekleine groep mensen. «Het precieze aantal is tot nu toe moeilijk te geven », zegtinspecteur-generaal Staelens van het basisonderwijs, «omdat instellingen van bijzonde-re jeugdzorg of privéscholen ook onder huisonderwijs gerekend worden.»Of er getoetst of getest wordt, hangt af van de opvoeder. Uiteindelijk bestaat er nietzoiets als een diplomaplicht. Als de leerling echter een getuigschrift basisonderwijswil behalen, moet hij/zij via de centrale examencommissie een examen afleggen,het vroegere kantonale examen. Voor het diploma secundair onderwijs legt meneveneens de examens af van de centrale examencommissie.

Bovendien lopen het privé- en publiek terrein doormekaar, zodat het zinvolle van iets leren direct inde praktijk kan worden aangetoond. De theorieoverheerst nog te veel in de meeste schoolse oplei-dingen. Velen houden in hun programma meer tijdover voor praktijklessen zoals koken, tuinbouw,huishouden en dergelijke.

«De reacties van andere mensen zijn soms eigen-aardig », zegt vader De Deyn. «Dat is spijtig, want jehebt juist de morele steun van de omgeving ergnodig om de energie op te blijven brengen diehuisonderwijs van je vergt. Er is veel wantrouwen enaf en toe lichte kritiek, als zouden we onze kinderenniet geven waar ze recht op hebben. Maar dat draaitwel bij als ze zien dat de kinderen niet dom zijn, maargoed opgevoed en later met succes aan hun beroeps-leven kunnen beginnen. De oorzaak van het onbe-grip is zoals altijd onwetendheid.»

Dat de leerlingen bij huisonderwijs niet vol-doende sociaal contact zouden krijgen, wordt dooralle huisonderwijzers tegengesproken. In de eersteplaats volgen de kinderen bijna allemaal muziek- oftekenschool of nemen ze deel aan de vriendenkringvan de ouders. De kinderen krijgen binnen hetgezin ook een andere verhouding met elkaar. Deband onderling en met hun ouders wordt versterkt.

De ouders vinden het ook erg belangrijk dat zezelf het programma kiezen dat hun kinderen vol-gen, dat ze dus inzicht hebben in wat ze leren. Zehebben meer controle over het niveau waarop zewerken en waartoe ze in staat zijn. Zo kunnen zetegelijk inspelen op de zwakke kanten van kinde-ren, maar tevens efficiënter en indringender lesge-ven. Dit uiterst gepersonaliseerd onderwijs stimu-leert tot leergierigheid. Een kind kan bijvoorbeeldeen bepaalde begaafdheid sneller ontwikkelen daneen andere, en kan op verschillende niveaus zittenvoor verschillende vakken.

NachtwerkBij de ouders rust een grote verantwoordelijk-

heid. Het is aan hen om uit te maken wat belangrijkis en wat niet. Zij moeten een programma opstellendat aangepast is aan de kinderen en kwaliteit biedt.Voor sommigen betekent dat uitgeverijen en boe-kenbeurzen napluizen, naar scholen, PMS of kinder-rechtswinkels trekken, lessen en toetsen vragenaan bevriende leerkrachten. Anderen gaan op zoeknaar leerplannen en eindtermen.

Rond huisonderwijs bestaat vooralsnog geenreglementering. In principe kan iedereen zijn kin-deren thuis opvoeden. Maar officieus stelt huison-derwijs enorme eisen. De belangrijkste is wel de tijddie de ouders in die scholing moeten steken. Eenvan de ouders, vaak moeder, blijft thuis. Ook deouders die buitenhuis werken, moeten na de werk-uren nog veel tijd besteden aan materiaal doorne-men, taken nakijken en lessen voorbereiden. Alsbovendien van de kinderen zoveel discipline wordtgevraagd, moeten ook de ouders die opbrengen.Veel vrije tijd hebben ze niet meer. «Je moet zelfleergierig zijn, anders houd je het niet vol», zegteen van de ouders. «Ik zit soms zelf tot 12 uur ‘snachts te studeren.»

IndianenHet schema van Liesbeth (16) en Jonas (10)

start al heel vroeg. Om 7.30 u. hebben ze wathuishoudelijke werkjes. Om 8.15 u. begint de schoolmet Frans of Engels, daarna wiskunde. Na de pauze

volgt taal, en vlak voor de middag werken ze wat inde tuin. Na de middag komen tekenen, verkeersop-voeding en wetenschappen aan bod. Soms hebbenze projectdagen rond bepaalde thema’s.Liesbeth gebruikt de computer veel. Erzijn veel interessante leerpakketten. ViaInternet doet ze heel wat informatie op.

De meeste mensen die huisonderwijsgeven, houden aan een gestructureerddagschema, bij de ene familie al wat strik-ter dan bij de andere. Maar structuurvindt iedereen erg belangrijk, anders brengthet kind nooit de energie op om door tezetten. We schuiven bij aan tafel.

«Ik mis school niet echt», ver-telt Liesbeth, terwijl ze haar huistaakeven opzij legt. «Contacten leg-gen, dat doe je zelf. Daar heb je deschool niet voor nodig. Het is welniet voor iedereen, want je hebt disci-pline nodig. Het grote voordeel is dat je op je eigentempo kunt werken. Ik zit eigenlijk een jaar voormijn tijd en ga volgend jaar naar de unief.»

Alle kinderen zijn het over één ding eens: zevoelen zich echt thuis op school. ■

KLASSE NR.71 33

34 KLASSE NR.71

m

P

De school is voor vele jongeren een levens-vreemde instelling, die weinig voeling heeft methun leefwereld en de maatschappelijke realiteit.Een moderne school moet daarom met haar leer-lingen dialogeren. In onze postmoderne samenle-ving ligt de nadruk immers op individuele zinge-ving en emotionele betrokkenheid. Dit geldt ookvoor leerlingen.

Een school met visie staat niet naast maar in demaatschappij. Ze is niet langer een optelsom vanleervakken maar een geïntegreerd opvoedingspro-ject, waar niet alleen wetende maar ook communica-tievaardige leerlingen worden gevormd.

Maar de school levert nog te veel jonge mensenaf die in het stemhokje voor het eerst met inspraak,participatie en democratie worden geconfronteerd.Niet alleen de maatschappij is gebaat bij mondigeen vaardige jongeren, ook het bedrijfsleven appre-

arsvan deerlingen Willen, durven en

kunnen.

cieert creatieve werknemers die kritisch en con-structief kunnen denken. Waar kunnen jongerendat leren?

Een schoolparticipatieplan, als onderdeel vanhet schoolwerkplan, kan hier uitkomst bieden. Hetbeschrijft hoe er stapsgewijs, in elk leerjaar, vol-gens de mogelijkheden van de leeftijd, aan leerlin-genparticipatie in de school wordt gewerkt: vankleine verantwoordelijkheden geven in een eerstetot een vorm van medezeggenschap in het zesde ofzevende jaar.

WantrouwenBetrokkenheid en participatie van leerlingen

lukken enkel in een participatieve schoolcultuur:hoe kunnen leerlingen in de gangen en op despeelplaats met hun leerkrachten communiceren;welke ruimte hebben ze om hun mening te uiten?

Formele inspraak in een sfeer van wantrouwenkomt leerlingen ongeloofwaardig over. Een for-meel inspraakkanaal als een leerlingenraad kanalleen slagen als directie, leraars en leerlingen eronvoorwaardelijk in geloven. Leerlingenparticipa-tie is een graadmeter voor het participatieve gehaltevan de school. Hoe armer de participatieve sfeer,hoe meer vooroordelen van de verschillende par-tijen tegenover elkaar en hoe minder zicht opparticipatie van leerlingen.HERMAN SIEBENS, voorzitter van de stuurgroep leer-lingenparticipatie van de vzw Jeugddienst voor Maat-schappelijke Participatie (JEMP) en begeleider gespreks-vaardigheden op school: « Wie niet meer wil dan halfwerk, zal vaststellen dat niets werkt. De scholen diepas in de hoogste jaren de leerlingen inspraak geven,moeten niet jammeren dat alles met een sisser af-loopt. Inspraak is een leerproces van jaren waarmeehet best vanaf het eerste jaar wordt gestart.»

ChaosEen school die daadwerkelijk aan de betrokken-

heid van haar leerlingen werkt, vormt deze om vanslaafse consumenten tot actieve producenten: vanvolgzaamheid, apathie en desinteresse naar alert-heid, creativiteit en inventiviteit. Toch stuit eenactieve betrokkenheid van de leerlingen bij hetschoolbeleid op heel wat vooroordelen, weerstan-den en tekortkomingen bij directie en leerkrach-ten: ongeloof in de bekwaamheid van leerlingenom beleid mee te overdenken, vrees voor de totalechaos als leerlingen inspraak krijgen, schrik omhet verlies van de veiligheid van de oude hiërarchi-sche structuur, gebrek aan een ingebakken demo-cratische cultuur van de school. Nochtans begrij-pen leerlingen die ernstig worden genomen bestdat de dingen die ze willen niet altijd of nietonmiddellijk kunnen worden verwezenlijkt.

Directie en leerkrachtenbehoren tot de gevestig-de waarden van de school.De leerlingen zijn er devluchtige gebruikers van.Reden genoeg om aaninspraak van leerlingengeen aandacht te beste-den?

De Vele leerlingen lig-gen zelf niet van

participatie wakker.Waartoe dient het allemaal? Toch staan jon-geren lang nietonverschillig letegenover school en maat-schappij. Ze trekken plotsde straat op voor grote

scholierendemonstratiesof houden ingetogen so-lidariteitsacties voor deverdwenen meisjes. Vol-gens sommige heilspro-feten dient er zich schoor-voetend opnieuw een ge-

A R T I C I P A T I Eneratie aan die engage-ment niet uit de weg zalgaan.

BEREKENDERISICO’S

U wilt aan een participatieveschoolcultuur werken. Dit zijnde basisvoorwaarden.Willen. Een school moet inde eerste plaats leerlingenin-spraak willen, ze daadwer-kelijk ondersteunen en erininvesteren. Niet omdat hetwordt opgelegd, niet omdatandere scholen het doen, maaromdat ze erin gelooft.Durven. De ondersteuningvan leerlingeninspraak is eenproces waarvan de uitkomstniet bij voorbaat vastligt. Hethoudt in dat men risico’sneemt: een uitdaging diesoms haaks staat op de vei-ligheid van de vertrouwdeschoolstructuur.Kunnen. Een school die par-ticipatie van leerlingen aan-moedigt moet hiervoor denodige middelen uittrekken:deskundigheid, ideeën, en-thousiasme, creativiteit, budget,vormings- en bijscholings-mogelijkheden, structuren enz.Samenwerken. Een dyna-mische, participatieve schoolis pas een feit als directie,leerkrachten en leerlingen erzich alle drie bij betrokkenen verantwoordelijk voorvoelen.

EXPERIMENTEER MET SUCCESJongeren zien graag de concrete resultaten van de meningen en ideeën die zeaanbrengen.Leerlingenparticipatie rekent op enthousiaste leerkrachten om het proces tebegeleiden.De meeste jongeren houden niet van ongestructureerde, eindeloze vergaderingen.Jongeren zijn gevoelig voor de manier waarop ze worden behandeld: «Luistertmen hier echt naar mij?», «Behandelt men mij hier als een gelijke?»Leerlingenparticipatie is beperkt als ze er enkel is voor de leden van de leerlingen-raad. Als ook andere leerlingen zich aangesproken voelen, zit het goed.Leerlingenparticipatie laat zich moeilijk in vaststaande structuren verpakken. Zevraagt naar experimenteerruimte. Het is een leerproces, waarvoor de nodige tijden energie moet worden uitgetrokken.

an zakt de leer-

lingenraad als een

pudding in elkaar»

KneusjesLeerlingen die in een niet-participatieve school

toch participeren, doen dit meestal op eigen houtje.Ze klampen zich vast aan geijkte formules diezonder sterke basis tot mislukken zijn gedoemd: deleerlingenraad, het schoolkrantje, de ideeënbus.Deze bevlogen leerlingen stuiten op het onbegripvan de school als instituut, de leerkrachten alsvakdeskundigen en de medeleerlingen als niet-geïnteresseerde doelgroep. Met een ontwapenendidealisme gaan ze vlug op de bek, meesmuilendaangegaapt door directie, leerkrachten en mede-leerlingen.

Leerlingenraden verliezen zo alle contact methun achterban. Ze vertegenwoordigen zichzelf inplaats van de klasgroep of de leerlingen. Soms weetdie achterban niet eens dat er in de school eenleerlingenraad bestaat. De vertegenwoordigers denkenen handelen dan soms tegen de mening van deachterban in. Als ze een standpunt van de directiegaan verdedigen, worden ze voor strebers of kneus-jes versleten.

SympathiekHet verdwijnen van de laatstejaars bezorgt de

leerlingenraad telkens opnieuw een continuïteits-probleem met demotivatie van de begeleidendeleerkracht tot gevolg. Deze raakt uitgeblust doorhet eeuwige cirkels draaien: het jaarlijks terugke-rende opstartprobleem, het gebrek aan interesse enbemoediging van collega’s en het ontbreken vanessentiële vaardigheden bij de leerlingen zelf. Debegeleidende leerkracht is meestal ook niet dégedroomde coach. Hij of zij wordt vaak op basisvan de verkeerde criteria gekozen: een jonge ofdynamische leerkracht of een sympathiek iemand.Soms wordt de keuze aan de leerlingen gelaten.Nochtans is hier naast het engagement ook debekwaamheid essentieel. Organiseren, groepspro-cessen begeleiden, vergaderen, delegeren, motive-ren zijn vaardigheden die bijscholing vereisen. Hierwordt zelden in geïnvesteerd.

De meeste leerlingenraden blijven op die ma-nier wankele structuren, die drijven op het idealis-me van enkele gedrevenen. Zodra de creativiteit ofhet enthousiasme van een of enkele van die trek-kers wegvalt, zakt de leerlingenraad als een pud-ding in elkaar. Maanden later zoekt een nieuweploeg dan andermaal uit hoe ze moet vergaderen,organiseren, onderhandelen en hoe ze de proble-men creatief kan aanpakken.HERMAN SIEBENS: «Het lijkt er dikwijls op of menin sommige scholen het democratische proces tel-kens opnieuw moet uitvinden. Dit botst dan methet onblusbare verlangen van jongeren naar on-middellijk genot: ze begrijpen moeilijk dat eendemocratisch proces traag over een parcours methindernissen en compromissen loopt.»

SchaamlapjeWeinig directies hebben zicht op de plaats en

de rol die een leerlingenraad binnen het schoolor-ganogram inneemt. Zo blijft de raad een getole-reerde structuur, los van het schoolgeheel: eenclubje enthousiastelingen dat zich met zoethou-dertjes als middagactiviteiten, drankautomatenen zitbanken mag bezighouden. Participatie alsschaamlapje.

Een leerlingenraad biedt nochtans heel watmogelijkheden. Als de school een leerschool indemocratie is, is de leerlingenraad hiervoor eenuitmuntend oefenterrein. Participeren is een aan-gename ervaring. Niet alleen het onderwerp vande participatie, maar ook het proces is leerzaam enboeiend.

De leerlingenraad is niet het enige middel omde leerlingen bij het schoolbeleid te betrekken.Participatie is meer dan praten. Jongeren kunnenook DOE-gericht in het schoolleven participeren.Permanente en tijdelijke werkgroepen zijn hier-voor een uitstekend middel. Ze sluiten nauw aanbij de interesses van de jongeren, zijn themage-richt en hebben een lage drempel. Deze werkgroe-pen zorgen voor een voortdurende aanvoer vanjongere leerlingen. De leerlingenraad is dan demotor van alle werkgroepen.

«En d

Nu starten?Veel scholen hebben een leerlingenraadof sporen hun leerlingen aan om aan hetschoolleven te participeren. Andere zoe-ken nog naar een manier om de leerlin-gen actiever te betrekken. Vanaf deze maand stimuleert KLASSE voor Jongeren de leerlin-gen om er zelf werk van te maken. ■

KLASSE NR.71 35

D

Uw brievenHonderden brieven en reactieskomen hier aan (ook via Inter-net). Die gebruiken we meestalals levendige voedingsbodemvoor steeds nieuwe reportages.Dat merkt u wel. Toch openenwe vanaf nu ook een gewonelezersrubriek. Voor uw commen-taar die kan bijdragen tot meerdialoog. U begrijpt dat we eenselectie moeten maken. Enkelespelregels: geen anonieme brie-

I A L O O Gven, geen persoonlijke aanval-len, houd het kort en krachtig.KLASSE (Dialoog) - Koningsstraat138 - 8ste verdieping - kamer804 - 1000 Brussel

Klasse-service• Help! Donderdag 31 oktobervergat ik stomweg de video teprogrammeren om Kijk op taalI aflevering 3 en 4 op te nemen.Kan iemand mij aan deze vi-deo-opname helpen? M. Beke -F. Timmermansstraat 29 - 9160Lokeren - tel 09-348 25 84• Intepedinte is een kindermu-sical over milieuverontreini-ging (55 min.). Alle klassen vande lagere school kunnen zon-der probleem meespelen. Tek-sten en muziekband zijn ver-krijgbaar. Een idee voor eenschoolfeest of een schoolpro-ject?Hans Schmidt - GemeentelijkeBasisschool - Polderbos 1 - 9840De Pinte - tel 09-282 88 24 - fax09-281 16 34• Maak van uw schoolsport-dag een avontuurlijke en uit-dagende belevenis. Het AdventureTeam van Federatie voor Rekreatieen Omnisport vzw (FROS) komtgraag naar uw school met avon-turentochten, boogschieten,mountainbike, vlottentocht, tou-wenparcours enz. Ook initia-ties windsurfen, zeilen, kajak,skeeleren en balsporten zijnmogelijk. Neem eens contactop met FROS - Lieven Mulkers -tel 03-286 07 60.

AgressieDringend gezocht: leerkrach-ten die willen getuigen overhun ervaringen met agressieop school. Laten we agressietoe (thuis, op school, in de me-dia)? Doen we eraan mee? Zijner geen andere en betere ma-nieren om voor onze rechtenop te komen? Waar ligt de grens

36 KLASSE NR.71

van het toelaatbare? Kun je weer-baar zijn zonder agressief tezijn? Wat richt het geweld in demedia bij onze kinderen aan?Gie Deboutte (Pesten, gedaanermee!) werkt voor BDJ - Jeugden Vrede aan een boek overagressie en geweld. Hij wilouders, leerkrachten, opvoedersenz. praktische informatie ge-ven over dit thema, inspelendop hun vragen en behoeften.Wie op bovenstaande vragenwil antwoorden, nog anderevragen wil stellen, iets kwijt wilover geweldloos of geweldarmopvoeden enz. kan daarvoorterecht bij Gie Deboutte - Plint-veld 25 - 3080 Tervuren - tel 02-767 96 81

KLASSE en het netSinds 1 november 1996 is KLASSEmet een eigen site aanwezigop Internet. U vindt onze ho-mepage als u www.artefact.be/klasse intikt. Tal van collega’suit de onderwijswereld, maarook niet-onderwijsmensen heb-ben al de weg gevonden. Eengreep uit de elektronische postvan de laatste weken.

• Nieuwe NederlandsIk wil mijn tevredenheid uitdrukkenover het Internet-nummer vanKLASSE. Nou ja, eigenlijk overalle nummers van KLASSE. Ikwerkte mee aan het uitschrijven

van de eindtermen voor milieu-educatie. Iedereen in de groepvond dat de teksten helemaal«omgeschreven» moesten wor-den en ook over de richtingwaarin dat moest gebeuren wasiedereen het eens: in de stijlvan KLASSE. Jullie zijn dus eenvoorbeeld en een norm aan hetworden van het nieuwe Neder-lands dat (hopelijk zo snel mo-gelijk) in het Vlaamse onderwijszal worden geschreven.Rik.Palmans@ping.be• Computers in basisonderwijsKLASSE is een goed en infor-matief magazine. Enkel spijtigdat het nog een hele klus is omop de basisschool computerste introduceren. Het wordt tijddat de beleidsmensen inziendat als er niet snel geïnforma-tiseerd wordt aan de basis, weeen grote achterstand gaanoplopen. KLASSE heeft alvastzijn steentje bijgedragen in hetsensibiliseren van het leraren-korps. Doe zo verder en blijfaandacht besteden aan de in-formatisering (ook in het basis-onderwijs).Jacques Janssens• KLASSE in de wereldEr wordt vaak (terecht) gestelddat het onderwijs onvoldoen-de inspeelt op de snel evolue-rende maatschappij en dat deopleiding (te) weinig verbandhoudt met de wereld waarinde afgestudeerden uiteindelijkterecht komen. De site van KLAS-SE bewijst dat het ook anderskan.Mieke Drossaert, werkmeester Ste-delijk Technisch Instituut Mechelen• HypertextdocumentenIk ben een laatstejaarsstudentepsychologie (RUG) en maak eenthesis over De effectiviteit vanhypertextdocumenten in een leer-gerichte omgeving. Ik ben opzoek naar scholen die Interneten hypertext gebruiken in deklas om een vragenlijst te kun-nen afnemen.Katleen Immesoete - tel 09-22320 63 - fax 09-377 55 43 -ki@usingit.be• Zware boekentassenOp het VTM-nieuws verneemik dat de boekentassen van deleerlingen te veel wegen en datdit voornamelijk aan de leerlin-gen zelf zou liggen. Ik vind datdit fout is. Al mijn ervaring alsouder zegt mij dat de grootstereden ligt bij de leerkrachtenen de wijze waarop ze zich or-ganiseren. Ik ben meer dan weinig

verrast dat men op tv durftzeggen dat de leerlingen nietgoed georganiseerd zouden zijn.Dit is een vlucht voor de ver-antwoordelijkheid door de leer-krachten en de directies.eddy.demoor@globe.be• Vermiste kinderenOp onderstaand adres vindt ueen oproep om medewerkerste vinden om een Belgisch Da-tabestand van vermiste kinde-ren te maken.Peter.Vangils@ping.be• Brussel op InternetDe directie Onderwijs van deVlaamse Gemeenschapscommissie(Brussel) zit op Internet. Leer-krachten uit heel Vlaanderenkunnen er terecht voor alge-mene onderwijsinformatie overBrussel, computertaaloefenin-gen, teksten, didactisch mate-riaal voor taalonderwijs en weg-wijzers voor Internet. U vindtde site via www.bop.vgc.be (allereacties zijn welkom opbits@vgc.be).

MisleidendDe vzw Vrij Historisch Onder-zoek is overgegaan tot de ver-zending naar scholen en naarleraren geschiedenis van hetboek De Rudolf Expertise over devorming en aanwijsbaarheid vancyanideverbindingen in de «gas-kamers» van Auschwitz door Ger-mar Rudolf. Het betreft een ver-taling uit het Duits van eenpublicatie waarin wordt aan-gevochten dat tijdens de TweedeWereldoorlog in het concen-tratie- en uitroeiingskamp vanAuschwitz mensen werden ver-gast.De zendingwerd verge-zeld van eendrietal begelei-dende docu-menten. Hierop prijkt in de lin-kerbovenhoek het logo vande Verenigde Naties en in derechterbovenhoek het logovan de Raad van Europa. Ken-nelijk is het de bedoeling delezer hiermee in verwarring tebrengen.Wij nemen afstand van de on-wetenschappelijke revisionisti-sche theorieën over het gebeu-ren tijdens de Tweede Wereld-oorlog en protesteren met klemtegen het misbruik dat werdgemaakt van het logo van deVerenigde Naties.Paul Morren & Neri Sybesma-Knol, Vereniging voor de Vere-nigde Naties

Voor al uw vragen over onderwijs belt u de Infolijn van hetdepartement Onderwijs: tel 02-219 18 00

Buitengewoon succes«Vandaag mochten we enkeleleerkrachten ontvangen uit hetgewoon onderwijs. De bezoe-kers waren zeer opgetogen overde info en de rondleiding enwij voelden ons door hen be-vestigd in onze inzet voor kin-deren met problemen.»De boomgaard, Assebroek

Een reactieop MetKLASSE opBuitenge-woon Be-zoek. Vori-ge maand

bezochten zo’n 250 leerkrach-ten één van de dertig buitenge-wone Vlaamse scholen die hundeuren hadden opengezet. Hoe-wel de opkomst in sommigescholen wat mager was, liepener veel positieve reacties bin-nen.«Al vlug wordt duidelijk datons zuur verdiende belastings-geld goed wordt besteed. In-dividuele hulp helpt deze kin-deren opvoeden tot gelukkigejonge mensen. In de Spyckerwordt er hard gewerkt en ditin een collegiale sfeer. Er wordtgezocht en ‘gewrocht’ opdatelk kind de hulp krijgt waar hetrecht op heeft. Blij en echtvoldaan keer ik terug naar mijnbureau in mijn eigen school. Ikkom in een andere wereld te-recht; de 350 drukdoende be-zige bijen overvallen me. Mijnantwoordapparaat registreer-de vijf berichten en mijn faxspuwde drie «dringende» faxenuit. Ik neem onmiddellijk eenbeslissing met historisch per-spectief: ik maak de toegangtot mijn school ‘buitengewoon’.Een mens is nooit te oud om teleren.»Geert De Witte, directeur VrijeBasisschool Moerkerke«Uiteindelijk waren er maar tweegeïnteresseerden komen opda-gen voor het geplande bezoek.Voor ons was dit geen ontgoo-cheling omdat wij het altijd demoeite waard vinden goede enjuiste informatie te geven overhet buitengewoon onderwijs.»Het BBO-team van Overpelt«Ik heb veel gezién. Dat heeftveel meer effect dan erover ho-ren praten. Het bezoek beant-woordde ruimschoots aan mijnverwachtingen.»Kristina Defrancq, Sint-Alriks-Kap-pelle

Te zware boekentasEen «gewichtig» probleem vindteen ouder het. En hij niet al-leen. Dat bewijzen de meerdan honderd vaak lijvige brie-ven van ouders met allerleitips om ze lichter te maken.Ook enkele leerlingen klom-men in de pen en luchttenhun boekentas.Enkele algemene vaststellingenspringen in het oog:1. Ouders vinden te zware boe-kentassen ècht onverantwoord.Ze vinden dat al lang. Ze zijnblij dat er eindelijk iemand ditprobleem au sérieux neemt enbespreekbaar maakt. «Een rug-gengraat is belangrijker dannetheid».2. De schuld schuiven ze bijnaunaniem in de schoenen vanschool en leerkrachten. Die hou-den daar geen enkele reke-ning mee. Het kan hen nietschelen dat hun leerlingen erals muilezeltjes bijlopen. «Leer-krachten zijn ijdel en vindenhun eigen vak het belangrijkst.Daardoor is er geen onderlingoverleg».3. Toch zijn er ook getuigenis-sen van ouders die met succesde boekentas van hun kinde-ren lichter maken. Van 2,3 kgnaar 1,8 kg bij de achtjarigezoon, van 4,5 naar 3 kg bij deelfjarige dochter. Zij gaan daarbijzeer rationeel te werk. Elk on-derdeel wordt gewikt en ge-wogen op zijn noodzaak enconcrete gewicht. Ze helpenhun kinderen daar ook bij, le-ren het hen aan.4. Een vooruitziende ouder denktdat de tijd dit probleem zaloplossen. Door de opmars vande pc op school met disketteen beschrijfbare cd-rom. «Dankan onze aandacht zich op destoelen richten waarop ze zit-ten, en op hun ogen», besluithij profetisch.5. Sommigen vinden dat ereen (speelse) vorm van con-trole moet komen. Door eentrimestriële steekproef te hou-den, de trofee van het pluim-gewicht of iets dergelijks uit tereiken.Tien tips van lezers voor eenlichtere boekentas1. Geef iedere leerling zijn ei-gen kastje, geen schoenendoos.Men verwijst vaak naar het sys-teem in Amerikaanse scholen.

2. Een vast klaslokaal met ei-gen bank. Die moet dan welafgesloten kunnen worden.Geen vliegende klassen.3. Aangepaste schoolboeken.Dikke turven zijn de boosdoe-ners. Driedelige handboeken,één per trimester, of losbladi-ge cursussen waarvan enkelhet behandelde hoofdstuk wordtmeegenomen. Kan de directieof de inspectie geen afsprakenmaken met de drukkers? Ofhet gewicht bij wet vastleg-gen? Een soort leermodules.4. Geen aparte schriften meer,alles op losse bladen. Die gaanin «bestekkaftjes» en wordenthuis in de zware ringmappenverzameld.5. Alles dubbel. Dubbele do-cumentatiemappen, woorden-boeken, naslagwerken zoals atlas,bijbel enz. Eén exemplaar perbank blijft in de klas, en éénblijft thuis. Ook de idee vandubbele handboeken wordt ge-opperd en dubbel schrijfge-rief. Is dit voor iedereen be-taalbaar?

6. Betere begeleiding bij hetbewust invullen van de agenda,en niet gauw gauw op het ein-de van de les. Dit brengt plan-ning bij. De agenda als instru-ment om afspraken te makentussen leerkracht en leerling.7. Een aangepast uurrooster.Lessen groeperen per voormid-dag beperkt de verscheiden-heid aan benodigde handboe-ken. Ook onderlinge afsprakentussen leerkrachten moetenmogelijk zijn.8. Gedeelde verantwoordelijk-heid van de leerlingen, jij wis-kunde, ik Nederlands. En enke-le boeken op reserve.9. Uit de pen van een leerling:minder huiswerk. Over de helelijn een verlichting.10. Een ouder vraagt zich af ofde overladen boekentas niethet overladen leerprogrammaweerspiegelt van onze kinde-ren. «Het is een icoon van deprestatiegerichte maatschappij.Sjofel boekentasje is deux che-vautje, dure merkboekentas eenmercedes.» ■

KLASSE NR.71 37

(advertentie)

(advertentie)

Afgiftekan

toor 8500 Kortrijk 1

Min

isterie van d

e Vlaam

se Gem

eensch

apD

epartem

ent O

nd

erwijs - R

edactiesecretariaat K

LA

SSEK

onin

gsstraat 138 - 1000 Bru

ssel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

8500 KO

RT

RIJK

1

4281

Het Vlaams onderwijs scoort hoog: voor wiskunde

het beste in Europa, het vijfde beste ter wereld. Om

maar iets te noemen. DAT IS GEEN TOEVAL.Dat is het werk en de inzet van veel leerkrachten en

leerlingen. We wensen hen ook in het nieuwe jaar

veel kracht en enthousiasme toe.

Gelukkig Nieuwjaaro n d a n k s a l l e s

v a n h a r t e

New

swee

k, d

ecem

ber

1996