Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.132 • Februari 2003 www.klasse.be

E X T R A

De lerarenkaart

Uw VIP-pas

Hoe geef ik

PUNTEN?

BIG BROTHERop school

De knak op

13

Leerlingen

AFGEPERST

2 KLASSE NR.132

IN DIT NUMMERJournaal p. 4-7 / Gaan leerlingen graag naar

school? p. 8 / Elektronische sleutel of chipkaart op

school p. 10 / Discussie over lonen p. 12 / Gelijke

onderwijskansen p. 14 / Idee p. 15-27 / Het Team

p. 29 / Mensen met klasse p. 30 / Leerlingen

met geweld afgeperst p. 32 / Evalueren p. 34 /

Onderwijs in Zuid-Afrika p. 36 / Signaal p. 44 /

Week van de diversiteit p. 40 / Dialoog p. 41

Op school stonden ze…

O p school stonden ze op het bord geschreven,het werkwoord hebben en het werkwoord zijn;

hiermee was tijd, was eeuwigheid gegeven,de ene werkelijkheid, de andre schijn.

Hebben is niets. Is Oorlog. Is niet leven.Is van de wereld en haar goden zijn.Zijn is, boven de dingen uitgeheven,vervuld worden van goddelijke pijn.

Hebben is hard. Is lichaam. Is twee borsten.Is naar de aarde hongeren en dorsten.Is enkel zinnen, enkel botte plicht.

Zijn is de ziel, is luisteren, is wijken,is kind worden en naar de sterren kijken,en daarheen langzaam worden opgelicht.

(Ed Hoornik)

F o t o c o v e r : L u c D a e l e ma n s

«Ik hoor op de achtergrond onheilspellende diepvriezers zoemen. De dikke, in het zwart geklede man wordt ‘de vis’ genoemd. Ik fl its. En sta in een doodgewone vishandel.»De foto is van Nina Van Acker (17). Elke maand publiceert Maks! de sterkste, meest positieve of verrassende foto’s die jongeren zelf nemen. Ontdek hun beeldende poëzie op www.maks.be.

EXTRA!

De lerarenkaartLeerkrachten basis-, secundair en hoger onderwijs vinden bij deze Klasse hun eigen persoonlijke lerarenkaart én een brochure met meer informatie over de mogelijkheden van deze VIP-pas.www.lerarenkaart.be

Gedichtendag:30 januari.Doen alle scholen mee?

www.gedichtendag.nl

KLASSE NR.132 3KLASSE NR.132 3

LERAARS EN LEERLINGEN SAMEN IN POP EN ROCKp. 15

Het cijfer

8 De knak op 13

Controle

10 Big Brother op school

Plannen

12 Anders verdienen

Nieuwe afspraken

14 Elk kind gelijk?

Treitertrend

32 Leerlingen afgeperst

Onderzoek

34 We geven te veel punten

Reportage

36 Kaap De Nieuwe Hoop

OverwegingenAls ik nu tegen die jongen

zeg dat hij eruit moet gaan

zegt hij misschien waarom

meneer ik dee toch niks

en moet ik eerst staan

uitleggen dat hij weliswaar

inderdaad geen schuld heeft

maar dat het mij om di-

dactische redenen beter

lijkt dat hij verdwijnt

en hoe mooi het van hem

zijn zou als hij dat zonder

verdere discussie doen zou -

dus zeg ik maar niets.

(T. Van Deel)

De meesterDe meester van de vijfde klas

gaf af en toe een dropje

aan knapen met een goed rapport

en ook wel eens een hopje,

ik heb het nooit zo ver geschopt,

wel weet ik nog die keer,

‘t was op een woensdagmorgen,

toen gaf hij mij een peer.

(Toon Hermans)

Ik ben een GodIk ben een God in ‘t diepst van mijn gedachten,

maar sta al dertig jaren voor de klas,

en wat voor god ik ben doorgrond ik pas,

als ‘t sneeuwt en zij mij met hun ballen wachten.

(Jac. Van Hattum)

4 KLASSE NR.132

KLASSE

Instapbrief voor ouders«Wie allochtone ouders wil bereiken moet ze minstens ‘Goeiemorgen’ kunnen wensen in hun eigen taal.» Dat zeggen vele schoolopbouwwerkers. Klasse voor Ouders wil alle ouders bereiken van kinderen tussen 2,5 en 14 jaar. Daarom start het blad vanaf februari met een gratis begeleidende instapbrief in het Arabisch, Turks, Frans, Engels en Duits. Schooldirecteurs die dat willen kunnen zich voor het initiatief inschrijven. Zij krijgen de instapbrief gratis toegestuurd en engageren zich om de brief te kopiëren en samen met de nieuwe Klasse voor Ouders mee te geven aan de allochtone ouders in de school. De maandelijkse instapbrief vertelt in hun taal kort wat er in de nieuwe Klasse voor Ouders staat en waarom ook allochtone ouders het blad best lezen. De brief vertaalt dus niet het hele nummer maar spoort hen aan het blad, dat in eenvoudig Nederlands is gesteld, te lezen. Op die manier helpt Klasse de brug slaan tussen thuiscultuur en schoolcultuur, één van de belangrijke pijlers voor een succesrijke schoolloopbaan van de kinderen. Klasse voor Ouders wordt trouwens vaak gebruikt in de basiseducatie en lessen Nederlands voor anderstaligen. Het bevat toegankelijke en belangrijke informatie over alle thema’s in de wereld van opvoeding en onderwijs.Directeurs (en anderen) kunnen zich inschrijven op www.klasse.be/ouders/instapbrief. Zij krijgen de instapbrief elke maand in hun mailbox. De brief zal ook elke maand downloadbaar op de Klasse-site staan.Voor meer info: Klasse voor Ouders – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel. 02 553 96 90

MOBBING

Vooral leerkrachten gepestEén op drie leerkrachten in Groot-Brittannië zegt dat hij het voorwerp was van mobbing. In de andere arbeidskringen zou één op vier medewerkers het slachtoffer van pesterijen zijn, schrijft het Times Educational Supplement (TES). Leerkrachten zijn de grootste groep - twintig procent - van de bellers bij de National Workplace Bullying Advice Line. Zij meldden 6 000 gevallen in zes jaar, met vooral vrouwen van ongeveer 45 en merkwaardig veel onderdirecteurs van basisscholen onder de slachtoffers. Ontslagen primary deputy headteacher Alan Powis, die door zijn directrice werd gepest en ontslagen, kreeg van de rechter gelijk én 230 000 pond. Nog volgens de TES kunnen meisjes met «killer looks» hun medeleerlingen verregaand pesten. Pesterijen tussen meisjes zouden gesofi sticeerder zijn dan tussen jongens. Leerkrachten zouden ze minder opmerken. Gepeste meisjes sluiten zich na verloop van tijd af en zouden aan zelfmoord denken.

«Onderwijs moet voor iedereen betaalbaar zijn, wat niet gelijk staat aan het volledig kosteloos maken van het onderwijs», stelt Vlaams Economisch Verbond (VEV). Het VEV maakte deel uit van de werkgroep ‘fi nanciering’ van de Rondetafelconferentie over leerplichtonderwijs. Volgens een studie van het Hoger Instituut voor de Arbeid (Hiva) betalen ouders voor een kind in het secundair onderwijs gemiddeld zowat 850 euro per jaar. «Voortgaande op dit bedrag zou het volledig gratis maken van het secundair onderwijs neerkomen op circa 375 miljoen euro», re-kent het VEV uit. Of zowat een twintigste van de huidige onderwijsbegroting van ruim 7 miljard euro.➜ De overgrote meerderheid van de ouders vindt de kosten voor het basisonderwijs betaalbaar. Voor het secundair onderwijs vindt de helft van de ouders de aangerekende kosten rechtvaardig. De overige helft schat bepaalde kostenrubrieken als te duur in. «Wat

niet wil zeggen dat ze helemaal niets willen betalen. Ouders zijn bereid om te investeren in de opleiding van hun kinderen», stelt het VEV vast.➜ «Wel moet de verhouding tussen de extra kosten die ouders zelf dragen en deze die de overheid dekt, redelijk blijven», zegt het VEV. «Vooral in studierichtingen van BSO en TSO (hout, kledij, lichaamsverzorging, personenzorg, toerisme, voeding) kunnen de studiekosten hoog oplopen. Terwijl juist in BSO en TSO jongeren uit een zwakker sociaal-economisch milieu oververtegenwoordigd zijn, lopen de kosten voor ouders er soms hoog op. In plaats van de volledige kosteloosheid te bepleiten, lijkt het ons belangrijk reële knelpunten onder ogen te nemen. Naast een oplossing voor de hoge kosten in bepaalde studierichtingen, moet er een billijke regeling komen voor de minderheid van leerlingen voor wie de kosten een echte en onoverkomelijke drempel vormen.»

GRATIS ONDERWIJS

Kosten afwentelen op ouders?

«Vooral in studierichtingen in BSO en TSO kunnen de studiekosten hoog oplopen.»

Meisjes kunnen met «killer looks» hun medeleerlingen verregaand pesten.

LUC D

AELEMANS

LUC

DAEL

EMAN

S

KLASSE NR.132 5

Een duidelijke en samenhangende regelgeving en effectieve inspraak van leerkrachten, leerlingen en ouders. Dat zijn de doelen van het participa-tiedecreet dat de Vlaamse regering onlangs goedkeurde. «Participatie verhoogt de inzet en de dynamiek van de betrokkenen», gelooft minister Vanderpoorten. «Waar ouders en leerlingen de professionele aanpak van directies en leerkrachten respecteren en scholen de rechten van ouders en leerlingen voelt iedereen zich beter in zijn vel. Participatie sluit daar snelle besluitvorming ook niet uit.»➜ Hoe ze dat wil bereiken? Met een schoolraad op iedere lagere en secun-

daire school. Daarin zitten verkozen leerkrachten, ouders en leerlingen naast mensen van de lokale gemeenschap. Ze overleggen over schoolwerkplan en -reglement, samenwerking met CLB, infrastructuur… Ze brengen advies uit over studie-aanbod en nascholing, geven hun instemming over fi nanciële ouderbijdragen…➜ Verder komt er een pedagogische raad van leerkrachten als tien procent ernaar vraagt, een leerlingenraad in elke secundaire school, een leerlingenraad in elke lagere school waar tien procent van de leerlingen van de derde graad ernaar vraagt, een ouderraad waar tien procent van de ouders ernaar vraagt.

ONDERWIJSWATERVAL

«Ze kunnen later nog wel afzakken»➜ «Het bestaande ‘watervalsysteem’ van ASO naar DBSO (Deeltijds Beroepssecundair Onderwijs) over TSO en BSO, verraadt het gebrek aan waardering voor het technisch en beroepsonderwijs in een cultuur die sterk cognitief gericht is.» Zo begint een hoofdstuk in het verslag van de werkgroep ‘kwaliteitsonderwijs’ van de Rondetafelconferentie over leerplichtonderwijs.Voorstellen om het secundair onderwijs te herstructureren en TSO-BSO te waarderen, veroor-zaken een spanning. Enerzijds pleit men om de onderwijsvormen af te schaffen, anderzijds wil men de bestaande onderwijsvormen verbeteren. Een deelnemer van de werkgroep stelt dat de onderwijsstructuur op zich niet zoveel uitmaakt. Belangrijker is dat scholen hun leerlingen goed oriënteren en daarvoor over de nodige criteria beschikken. Een duidelijke visie op het verschil tussen ASO en TSO is daarbij onontbeerlijk. Ondanks alle pogingen om de eerste graad als een brede gemeenschappelijke graad te organiseren, zijn er nog veel scholen die van bij het begin een profi lering maken over de zes jaren secundair onderwijs heen . Leerlingen krijgen bijvoorbeeld het advies in te stappen in ‘1ste Latijn’ met de boodschap dat ze later nog wel kunnen ‘afzakken’. Op die manier wordt bij veel leerlingen de waterval bewust in gang gezet. ➜ De ouderkoepel VCOV merkt op dat ouders en leerlingen een ‘getrapte schoolloopbaan’ niet per defi nitie negatief ervaren. Een keuze voor de 2de graad in ASO, Economie-wiskunde, kan een perfect gevolg vinden in de 3de graad in TSO, Boekhouden-informatica. «Dergelijke evolutie moeten we niet als ‘afdalen’ beschrijven», zegt het VCOV.

«Leraars hebben een vertrouwensband met de leerlingen. Soms worden ze als eerste geconfronteerd met hun sociale problemen. Dat zou niet hoeven als het netwerk rond de school ook mee participeert. Onderwijs kan niet op alle noden – alleen – inspelen. Dat is zijn opdracht niet of de deskundigheid ontbreekt daarvoor.» Zo denkt de werkgroep ‘Gelijke kansen voor allen’ van de Rondetafelconferentie over leerplichtonderwijs.«Onderwijs heeft vanuit de vertrouwensband een belangrijke sig-naalfunctie naar anderen. Maar kansarmoede is een breed begrip dat onderwijs overstijgt. Om achterstand bij de intrede in onderwijs te beperken, moeten Kind en Gezin en andere maatschappelijke or-ganisaties hun diensten duidelijker kenbaar maken. Ze moeten die krachtiger promoten bij kansarmen. Maatschappelijke sectoren zoals welzijn en huisvesting moeten voorzien in de nodige maatregelen om

de kansen van kansarme gezinnen te verruimen, zoals voor voor- en naschoolse opvang en vervoer.Het is belangrijk dat de school zich openstelt. Ze kan dat door een ontmoetingsplaats te worden voor de buurtbewoners en haar infrastruc-tuur ten dienste te stellen van de lokale gemeenschap. Dit vereist dat de school daarvoor de nodige voorzieningen krijgt. Als ontmoetingsplaats kan de school zich principieel open stellen voor iedereen en alle leer-lingen toe te laten. Uit onderzoek blijkt dat kinderen het meeste profi jt halen uit onderwijs als ze opgroeien in scholen met een gemengde populatie. Om dit te verwezenlijken zijn sterke samenwerking, overleg en netwerkvorming op het lokale vlak aangewezen.»Alle verslagen van de werkgroepen ‘Rondetafelconferentie over het leerplichtonderwijs’ leest u op www.ond.vlaanderen.be/rondetafel/verslagen/default.htm

Een getrapte schoolloopbaan, van ASO naar TSO, is niet per defi nitie negatief.

NETWERK

De school als ontmoetingsplaats

PARTICIPEREN

Drie nieuwe raden

Leerkrachten, leerlingen en ouders… Rijden ze straks liever samen met de participatiebus?

LUC

DAEL

EMAN

S

LUC D

AELEMANS

6 KLASSE NR.132

De Nederlandse taal kennen is de belangrijkste pijler van het Vlaams inburgeringsbeleid. Binnen de onderwijsbegroting steeg sinds 1999 het budget fors voor Nederlands als tweede taal (NT2), zowel voor oud- als nieuwkomers. Van de huidige haast 51 miljoen euro gaat er meer dan 35 miljoen euro naar NT2 voor volwassenen.

➜ Ondanks de financiële inspanningen voor NT2 verloopt de organisatie van bijkomend aanbod nog te weinig gecoördineerd. Er zijn ook te weinig gegevens bekend om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Er bestaan wachtlijsten voor NT2, maar in hoeverre deze actueel en vrij van dubbeltellingen zijn, is onbekend.➜ Om de cursussen NT2 en de cursisten beter te coördineren, te registreren en op te volgen krijgen Aalst, Antwerpen, Brussel, Gent, de Kempen, Mechelen en Sint-Niklaas een ‘Huis van het Nederlands’. Dit proefproject kan in 2004 naar heel Vlaanderen uitbreiden.De ‘Huizen van het Nederlands’ zullen onder meer de cursisten NT2 registreren en administratief opvolgen. Ze zullen ook het aanbod NT2 tussen de verschillende opleidingsverstrekkers, de centra voor het Volwassenenonderwijs, de centra voor Basiseducatie, Universitaire taalopleidingen en VDAB beter op elkaar afstemmen.

«Het onderwijs is voor iedereen in gelijke voorwaarden toegankelijk. Het recht op een volledig kosteloze toegang tot en deelname aan het leerplichtonderwijs is gewaarborgd. De Vlaamse overheid streeft een drastische beperking van de kosten na, verbonden aan de deelname aan het onderwijs op alle niveaus. De vrijheid om onderwijs te or-ganiseren met een eigen levensbeschouwelijk en/of pedagogisch project dat de universele eerbied voor de rechten van de mens erkent, wordt gewaarborgd. De verdeling van de betoelagingen houdt onder

meer rekening met het aantal leerlingen, hun sociale afkomst, de noodzakelijke basisinfrastructuur, de specifi eke kenmerken van de school en de maximale inspraak van leerlingen en ouders. Ten slotte bevordert de Vlaams overheid de maximale samenwerking tussen het offi cieel onderwijs onderling en ook met het vrije onderwijs»➜ Zo luiden enkele artikels over onderwijs in het ‘Handvest van Vlaanderen’, een soort Vlaamse grondwet. Vlaams parlementsvoorzitter Norbert De Batselier werkte deze blauwdruk uit.

Niveau Bedrag (in miljoen euro)Anderstalige nieuwkomers - basisonderwijs 5,97Anderstalige nieuwkomers - secundair onderwijs 8,85Onderwijs sociale promotie (CVO) 20,86Basiseducatie (CBE) 10,58Extra middelen NT2 4,66Totaal 50,92

«Het leerplichtonderwijs is in Vlaanderen niet koste-loos, hoewel België internationale verdragen daarover ondertekende», besluit de werkgroep ‘fi nanciering’ van de Rondetafelconferentie over leerplichtonderwijs. «Wat zijn de oorzaken hiervan? De niet-indexering of gebrekkige indexering van de werkingsmiddelen in de jongste decennia, de nieuwe bijkomende opdrachten en verplichtingen die men aan scholen oplegt (welzijn, veiligheid, milieuvoorschriften, eindtermen…). Bovendien drijft een ‘onderwijsin-terne dynamiek’ de kosten op: toepassing van ict, stijgende nascholingsbehoeften van het personeel, vragen om het onderwijs- en leerproces aangenamer en levendiger te maken, participatie enz. Het aantal personeelsleden – dat naast het leerlingenaantal een belangrijke invloed heeft op de kosten voor werking – wordt niet in rekening gebracht van de werkingsmiddelen. Bovendien is het huidig systeem

van studietoelagen ontoereikend voor leerlingen van wie de ouders een bescheiden inkomen hebben.➜ De werkgroep stelt onder meer de volgende actiepunten voor. Elke leerling staat centraal en heeft recht op gelijke fi nanciering. Een leerling met specifi eke behoeften heeft een aangepaste fi nanciering nodig. De overheden geven regelmatig bijkomende opdrachten en verplichtingen aan het onderwijs, echter zonder bijkomende middelen, zoals voor de veiligheidscoördinatie. Tegenover een zwaarder pakket verantwoordelijkheden moeten bijkomende overheidsmiddelen voor de scholen staan. Men moet de weg van samenwerking via de scholenge-meenschappen verder ontwikkelen. Voor specifi eke studierichtingen moet een verruimde samenwerking met het bedrijfsleven, via regionale technologische centra (RTC’s) en het afsluiten van overeenkomsten een oplossing kunnen bieden.

VLAAMS PARLEMENT

Handvest van Vlaanderen

Waar zitten de kosten van onderwijs?

ONDERWIJS FINANCIEREN

Studietoelagen ontoereikend

INBURGEREN

‘Huis van het Nederlands’ in de steigers

Het budget voor Nederlands als tweede taal (NT2) voor oud- en

nieuwkomers stijgt fors.

LUC D

AELEMANS

LUC

DAEL

EMAN

S

KLASSE NR.132 7

❡ Sinds 1 januari is het inschrijvingsrecht van kracht. Scholen mogen alleen nog om heel uitzonderlijke redenen leerlingen weigeren, omdat ze geen plaats of niet de juiste voorzieningen hebben bijvoorbeeld.

❡ Een volwaardige deelname aan het schoolbeleid, zowel van het personeel (met inbegrip van het arbei-derspersoneel) en de leerlingen als van de ouders en de lokale gemeenschap, is noodzakelijk. Participatie kan maar lukken als de bestaande advies- en over-legorganen ernstig worden genomen. De werkgroep ‘Onderwijspersoneel’ van de Rondetafelconferentie over leerplichtonderwijs vindt het ook belangrijk om bij de leerlingen/scholieren een overlegcultuur bij te brengen, gekoppeld aan verantwoordelijkheid.

❡ Artikel 24 § 3 van de Grondwet bepaalt dat de ‘toe-gang’ tot het onderwijs kosteloos is tot het einde van de leerplicht. De bepaling is bewust beperkend geformuleerd: niet het onderwijs, alleen de toegang is kosteloos. (Werkgroep ‘Vrijheid van onderwijs’, Rondetafelconferentie over leerplichtonderwijs)

❡ Dit jaar zijn 157 898 studenten in hoger onderwijs ingeschreven: 101 312 in een hogeschool, 56 586 aan een universiteit. Dit zijn resultaten van een beperkte statistische telling. De precieze aantallen volgen later.

❡ Beschrijvingen van de opdracht van een leer-kracht staan vandaag haaks op de beroepsprofi elen. De werkgroep ‘Onderwijspersoneel’ van de Rondetafel-conferentie over leerplichtonderwijs gaat ermee akkoord dat men de discussie voert over een herformulering van de opdracht. Deze herformulering moet een modern personeelsbeleid mogelijk maken.

D E H E T E N A A L D

DIRECTEURS

Mandaat of vaste benoeming?Of een directeur als mandaathouder of als benoemd personeelslid zijn functie moet uitoefenen, daarop staart de werkgroep ‘Onderwijspersoneel’ van de Ron-detafelconferentie over leerplichtonderwijs zich niet blind. In beide gevallen zijn volgens de werkgroep de volgende twee voorwaarden noodzakelijk:

- Als een instrument om een personeelsbeleid te voeren, moet men als ontwik-kelingsproces functiebeschrijvingen en evaluatie invoeren.

- Men moet vastleggen wanneer en in welke mate men sancties moet koppelen aan een negatieve evaluatie en in welke mate men binnen het onderwijs naar een opvangnet moet zoeken.

➜ Een reële fi nanciële waardering voor alle directeurs is een onvoorwaardelijke vraag van de rondetafel. De overheid moet bovendien absoluut en daadwerkelijk terugtreden (en dit niet alleen maar zeggen…) en alleen krachtlijnen vastleggen. Die moeten de directeur in staat stellen een eigen participatief beleid te voeren.

OORLOGIrak – ‘War is no good ̓ toont een leerling van de Hatem al-Taai school in Bagdad. Een Amerikaans kind maakte deze tekening. Via een humanitair inspectieteam geraakte ze in de Iraakse school.

FILOSOFIE

Zelf nadenkenHet Vlaams Parlement keurde onlangs een resolutie goed die kansen biedt voor fi losofi eonderwijs in Vlaanderen. De aanbeveling pleit er onder meer voor om in de lerarenopleiding bekwame fi losofi sche gespreksleiders te vormen en mogelijkheden van fi losoferen met kinderen en jongeren te promoten.Het gaat om ‘levende fi losofi e’ die vertrekt van persoonlijke levenservaringen en die kinderen en jon-geren stimuleert om zelf na te denken, te refl ecteren en te onderzoeken. De resolutie is geen pleidooi om fi losofi e de plaats te laten innemen van levensbeschouwelijke vakken.De tekst van de resolutie leest u op www.vlaamsparlement.be. Klik op Parlementaire documenten, vervolgens op het uitschuifmenu op Recent goedgekeurde documenten en zoek ten slotte nr. 1138.

BELG

A

Een reële fi nanciële waardering voor alle directeurs.

LUC D

AELEMANS

8 KLASSE NR.132

De knak op dertien Ik ga graag naar school: jongens Ik ga graag naar school: meisjes

100

80

60

40

20

0

100

80

60

40

20

0

10-12 jr 14-18 jr 10-12 jr 14-18 jr

nee gematigd ja nee gematigd ja

24

17

59

30

38

32

14

15

71

27

39

34

Enquête Yeti en Maks! bij 1 600 betrokkenen

«Naar de lagere school ging ik graag. Maar het secundair is saai. Oersaai!»

£ Jonge kinderen gaan graag naar school: 65 procent van de tien- tot twaalfjarigen zegt zelf sterk gemotiveerd te zijn. Maar de knak komt als ze dertien jaar zijn. Van de veertien- tot achttienjarigen gaat nog altijd 33 procent graag naar school.

£ De knak is het grootst bij de meisjes. Van de tien- tot twaalfjarige meisjes gaat nog 71 procent graag naar school. Dat percentage daalt tot 34 procent als ze tussen veertien en achttien zijn. Bij de jongens daalt het aantal gemotiveerden van 59 naar 32 procent.

£ In de derde graad van de lagere school zitten meer gemotiveerde meisjes dan jongens: 7 op 10 tegenover 6 op 10. In het secundair onderwijs is dat onderscheid vervaagd: jongens en meisjes gaan dan even (on)graag naar school.

KLASSE NR.132 9

In de lagere school gaan de kinderen nog héél graag naar school. In het secundair plots helemaal niet meer. Waar ligt de reden?Willy Lens, motivatiepsycholoog (KUL): ➜ Jonge kinderen hebben een sterke (aange-boren) intrinsieke motivatie. Ze leren graag. In het secundair verdwijnt die omdat in deze scholen vaak geen leercultuur, maar een prestatiecultuur heerst. Je krijgt er weinig kans om te léren omdat je altijd maar moet prestéren. Daardoor verdwijnt de intrinsieke motivatie en die afname wordt niet gecompenseerd door meer externe motivatie. Vroeger kon je leerlingen nog motiveren om ‘je best te doen voor làter’.

Deze raad werkt niet meer. Veel jongeren leven immers met een zeer kort toekomstperspectief. ‘Later’ bestaat nog niet of is veel te vaag.➜ Veel jongeren ervaren wat ze in het secundair moeten leren als wereldvreemd. Ze weten wel dat Frans bijvoorbeeld belangrijk is maar de concrete inhoud van de teksten die ze moeten lezen, boeit hen niet. Dit verklaart ook waarom gesitueerd leren (contextual learning) zo motiverend werkt. Lesinhouden zouden waar mogelijk sterker moeten aansluiten bij de leefwereld van de jongeren.➜ Jongeren hebben veel meer inspraak ge-kregen in wat er thuis, in de jeugdbeweging

enz. gebeurt. Ze mogen overal mee beslis-sen en kiezen. Op school is de inspraak ook wel toegenomen maar niet zo sterk als in de leefwereld die hen omringt. De school is de wereld van moeten. Ze hebben er heel weinig te zeggen over concrete zaken zoals huistaken en toetsen. Te veel inspraak kan chaos, onzekerheid en angst veroorzaken. We moeten dus niet overdrijven. Maar als je de leerlingen meer zelf laat bepalen, voelen ze zich ook zelf verantwoordelijk. En dat stimuleert motivatie en inzet. Zin in meer? Lees het dossier motivatie op www.klasse.be/dossier/motivatie

En wat doen we eraan?

10 KLASSE NR.132

CONTROLE

In 140 Vlaamse scholen geraak je niet meer binnen of buiten zonder elektronische sleutel of chipkaart. Elke betaling en beweging wordt geregistreerd. Iedereen tevreden?

Big BrotherJ e moet leerlin -

gen niet leren hoe ze het sy-

steem kunnen omzei-len», zegt een directeur. «Leerlingen die willen spijbelen, geven hun sleutel aan een vriend of vriendin en die prikt voor hen.» Toch hebben elektronische sleutels een pak voordelen. Ze maken zelfs de speel-plaats weer proper.

Drie meisjes komen pratend op school aan. Ze halen elk een plastic sleutel boven en bewegen die even over de registreerpaal: een beep noteert hun aanwezigheid. Eén van hen stapt naar een automaat aan de muur van het secretariaat, strijkt een biljet van 20 euro nog even glad en stopt het briefje in een gleuf van de metalen bak; haar sleutel steekt ze in een uitsparing. Groen licht: het biljet is verzwolgen en de 20 euro is op de chip van haar sleutel geladen. Nu kan ze op school dranken kopen, fotokopieën maken en aan de leraar Nederlands haar bijdrage voor de toneelvoorstelling betalen. En belangrijk voor haar ouders: ze kan het geld niet buiten de school verteren.’s Avonds haalt de school haar handel en wandel uit de computer: om 8.03 u. aangekomen en 20 euro geladen, voor middagmenu B gekozen, om 10.07 u. een Fanta citron uit de automaat van speelplaats II gehaald, om 12.04 u. in de kantine aangemeld, om 12.23 u. de nieuwste van Moeyaert in de mediatheek ontleend, om 13.15 u. netjes in de les, om 14.12 u. zes kopieën genomen (tijdens de les Frans!), om 15.10 u. toegang gekregen tot de kleedkamers van het zwembad en om 16.47 u. de school verlaten. Drie minuten voor het belsignaal. Mevrouw Segers van wiskunde is dus weer te vroeg gestopt.

Sciencefi ctionNee, dit is geen episode uit een melige sciencefi ction maar de realiteit in 140 Vlaamse scholen. Daar heb-ben de leerlingen een plastic sleutel-met-chip (een zogenaamde U-key) die aanwezigheden registreert en tegelijk de rol van elektronische portefeuille speelt. Binnenkort moet de leverancier, het bedrijf Xafax, concurrentie van de fi rma Keyware dulden. Is Big Brother feilloos? En hoe groot is het gat dat hij slaat

in het schoolbudget?Marc Vercauteren, directeur van het Scheppersinstituut in Mechelen: «Het elektronisch registreren van de aanwezigheden deed ons uiteindelijk kiezen voor het pasjessysteem. We wilden te weten komen welke leerlingen dikwijls afwezig zijn, want dat zijn vaak leerlingen met problemen. Met de gewone registratie voldoe je wel aan de eisen van het departement Onderwijs, maar wij wilden statistieken hebben om leerlingen beter te kunnen begeleiden. Sinds de leerlingen allemaal een elektronische sleutel heb-ben, kosten die statistieken ons nog maar één druk op de knop. Bovendien is het systeem compatibel met het computerprogramma dat wij gebruiken om leerlingengegevens naar het departement Onderwijs te verzenden.»

Brossende vriendenDirecteur Luc, die eigenlijk niet Luc heet maar liever anoniem getuigt, heeft het systeem geërfd van zijn voorganger maar vindt het niet zo’n voltreffer. «Leer-lingen die een hele dag op stage of op studiereis zijn, registreren zich niet en dat levert fouten op. Trouwens, je moet leerlingen niet leren hoe ze het systeem kunnen omzeilen. Leerlingen die willen spij-belen, geven hun sleutel aan een vriend of vriendin en die prikt voor hen. Een school die alleen op de elektronische registratie vertrouwt, bedriegt zichzelf. Je moet dus een personeelslid naast de registreerzuil plaatsen die nagaat of niemand twee of drie sleutels gebruikt. Ik zou de sleutels een goede zaak vinden, als ik mijn studiemeesters daardoor kon vrijmaken voor pedagogische taken, maar dat is niet het ge-val.» Frederik Steyaert van de fi rma Xafax ontkent dit probleem niet. «Maar de leerlingen moeten elkaar

FOTO’S: L

UC DAELEM

ANS

op school

DOE HET ZELF! «Een vertegenwoordiger van de fi rma Xafax heeft ons het U-Key systeem voorgesteld, maar we zijn nooit op zijn aanbod ingegaan.» Roel Ameye, adjunct-directeur van het VTI Roeselare, diept wel het eindwerk van een oud-leerling op. «Die ontwikkelde een pasjessysteem waarmee we de toegang tot bepaalde lokalen beveiligen. Leerlingen van het zevende jaar stuur- en bewa-kingstechnieken hebben nu zo’n pasje en hun leerkracht kan via de computer bepalen wanneer ze toegang krijgen tot het praktijklokaal. Hij kan ook achterhalen wie binnengegaan is. Leerlingen van het vijfde jaar elektriciteit/elektronica breidden dit systeem uit, zodat de aanwezigheidscontrole in de kantine vlotter verloopt. Dat is technisch haalbaar en je vermijdt de fi les in de buurt van de studiemeester-opvoeder die alle aanwezig-heden op een lijst moest aanstippen. Maar voor de aanwezigheidscontrole ’s ochtends en ’s middags is het systeem niet sluitend. Daar laten we alles bij het oude.»

Omzeilen Pasjessystemen bewezen hun degelijkheid in bedrijven maar zijn geen onverdeeld succes op scholen. Dat ligt misschien wel aan de werkwijze. Jacques Deschamps, leraar beveiligingstechnieken: «Con-trole- en beveiligingssystemen poot je niet zomaar neer. Je maakt vooraf een nauwkeurige analyse van wat die specifi eke klant wil en van de problemen die kunnen optreden. Je vraagt je af welke trucjes de gebruikers kunnen bedenken om het systeem te omzeilen

en vervolgens schakel je die mogelijkheden uit. Scholen en

bedrijven verschillen daarin fundamenteel.»

KLASSE NR.132 11

FOTO’S: L

UC DAELEM

ANS

«Zij weigeren om hun U-Key

te laden»

Met een pasjessysteem regi-streert de school elektronisch de aanwezigheid van haar leerlingen.

dan wel vertrouwen, want je geeft je vriend ook je portefeuille mee…» Frederik Steyaert raadt aan om onaangekondigd nu en dan een controlepost uit te zetten. «In het gsm-tijdperk zijn de brossende vrienden zo gewaarschuwd, wanneer er wel of niet een controleur staat», repliceert Luc.

PrivacyKeyware, het bedrijf dat de SIS-kaart ontwikkelde, heeft twee experimenten in scholen lopen. Deze leerlingen hebben een chipkaart, geen sleutel, maar voor het overige lijkt het systeem sterk op dat van Xafax. Jean Claeys ziet de elektronische aanwezig-heidscontrole slechts als eerste stap in de registratie: «Bij het begin van het eerste lesuur print de leerkracht de gegevens van zijn klas uit en hij doet een snelle controle. Wie vergat te prikken? Zijn er leerlingen die wel aangemeld zijn, maar toch af-wezig blijken? De leraar corrigeert de gegevens: alle misbruik, maar ook een eventuele vergetelheid zijn snel verholpen.» Keyware gaat verder voor leerlingenbegeleiding. Leerkrachten die bijvoorbeeld leermoeilijkheden vaststellen bij een leerling, vullen een elektronisch formulier in. Die ge-gevens worden op de kaart van de leerling geladen. «Als een leraar vermoedt dat een leerling dyslexie heeft, kan hij dat vermoeden op de kaart laden. Tot nu toe vermeldde men zoiets in leerlingendossiers, maar die gaan wel eens verloren wanneer een leer-ling naar een andere klas gaat. Wanneer dergelijke gegevens op zijn kaart staan, blijven die gegevens te raadplegen. En als alle scholen hetzelfde systeem hanteren, kan ook de volgende school zijn dossier lezen.» Uiteindelijk kan je alle informatie op zo’n chip laden: opgelopen sancties, vermeend druggebruik… Maar wat als er verkeerde gegevens op de kaart terechtkomen? En hoe zit dat met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer? Jean Claeys geeft toe dat het schoolreglement ouders en leerlingen uitvoerig moet inlichten over wat de school zoal op de kaart zet. «Een school is toch een omgeving waar controle noodzakelijk is.»

Propere speelplaats«Scholen kunnen dankzij de chip gedetailleerd aan de ouders vertellen waaraan hun kinderen geld uitgeven en dat weten veel ouders te appreciëren. Bovendien moeten de scholen geen tijd meer steken in het tellen van het kleingeld uit de automaten. Omdat leerlingen alles meteen betalen, hoeven scholen ook geen facturen na te sturen en hebben ze geen last meer met wanbetalers.» Frederik Steyaert ziet nog meer voordelen van het gebruik van elektronische sleutels: «Als je met je sleutel bijvoorbeeld een cola koopt, staat dat op je sleutel geregistreerd. Je betaalt niet alleen je cola, maar ook statiegeld voor het blik. Wanneer je met dat blik naar de blikjespers gaat, wordt dat statiegeld weer op je kaart geladen. En zie: Vlaanderen heeft weer propere speelplaatsen.»

Zonder emotiesVoelen de leerlingen zich goed met hun chip? «Zo’n 10 procent van onze leerlingen verzet zich hardnek-kig tegen het systeem», zegt Marc Vercauteren. «Zij weigeren om ook maar één euro op hun U-Key te laden. Maar als ze heel veel dorst hebben, vragen ze wel de sleutel van een vriend om een blik uit de

automaat te halen. Wij investeren veel tijd om aan de ouders en de leerlingen uit te leggen waarom wij voor de Xafax-sleutel kiezen. En dat helpt. Ze zijn niet blind voor de voordelen: leerlingen van wie de sleutel gestolen wordt, melden dat aan het secretariaat. Meteen blokkeren we de sleutel. Het geld dat op de chip was geladen, is niet verloren.» «Maar als je de sleutel kwijt bent, verlies je wel de waarborg», zegt Margot – een leerlinge - «en die bedraagt toch 15 euro.» Jean Claeys van Keyware vangt ook positieve reacties op bij leerlingen.

«Vroeger was het altijd een beetje discutabel. Na vijf keer te laat komen kreeg je bijvoorbeeld straf. Maar juf Christine zag dat bij Kevin wel eens door de vingers en Pedro ontsnapte

op een inventieve manier aan de controle. Nu registreert een machine – objectief en zonder emoties - wie te laat komt en dat vinden leerlingen eerlijker. Leerlingen van het secundair onderwijs zijn bovendien heel vatbaar voor technologie. Ze hebben niet de weerstand die volwassenen vermoeden.»

In ‘t roodOver de factuur die de school zelf krijgt, zijn de directeurs veel minder te spreken. Viviane, nog een directeur die liever niet met naam wordt genoemd, houdt het na twee jaar experimenteren met Xafax voor bekeken. 75 000 euro heeft het de school ge-kost aan chipleesapparaten, bekabeling, onderhoud, sleutels, omzetting naar de euro, herstellingen enz… Te duur, oordeelt ze, maar nog drie jaar ligt ze vast aan het leasingcontract. «De aanvangskosten voor het Xafax-systeem bedragen zowat 20 000 euro», zegt vertegenwoordiger Frederik Steyaert. «Scholen kunnen het systeem aankopen of een leasingcontract van vijf jaar afsluiten.» Ook bij Keyware dezelfde geluiden. Jean Claeys: «De basisconfi guratie voor de registratie van aanwezigheden en het refterbeheer kost 25 000 euro, maar met alle toeters en bellen kan het bedrag tot 125 000 euro oplopen. Je moet niet alles ineens willen en de keuze voor een pasjessysteem mag geen bevlieging zijn. Het is een systeem voor langdurig gebruik, het maakt eigenlijk deel uit van de schoolinfrastructuur. Gebouwen zet je ook niet voor twee jaar.» ■

Xafax Belgium (Frederik Steyaert) – de Limburg Stirumlaan 194 - 1780 Wemmel – tel. 02 461 05 88 - xafax.be@skynet.be - Keyware (Jean Claeys) – Joseph Wybranlaan 40 - 1070 Brussel – tel. 02 726 16 16 - jclaeys@keyware.com

12 KLASSE NR.132

PLANNEN

Leraren doen veel meer dan lesgeven alleen. Moeten die verschillende taken

ook vergoed worden? En hoe?

Iedereen verdient iets anders

Een nieuw beloningsbeleid? Is dat dan nodig? Niet omdat leerkrachten ondermaats beloond zijn, zo bleek al uit het eerste deel van de loonstudie door HayGroup in opdracht van minister Vanderpoorten. «Het jaarsalaris van de meeste leerkrachten ligt wel lager dan het midden van de markt», zegt Koenraad Van Hee van HayGroup. «Maar je moet het totale be-loningspakket bekijken. Door de bijkomende voordelen zoals de vaste benoeming, de vakantie en het betere pensioen bevinden leerkrachten zich dan ongeveer in het midden van de markt: licentiaten net erboven, ‘regenten’ net eronder. Ze zijn niet slechter af dan de medewerkers met vergelijkbare functies van de helft van de bedrijven op de arbeidsmarkt. Het loonpakket van directies ligt wel een heel eind onder het midden

van de markt. Dat van de meeste mensen in onder-steunende functies ligt ook veeleer laag.»

Vlakke loopbaanWat zijn dan wel goede redenen om de beloningen van onderwijsmensen aan te passen? Het tweede deel van de loonstudie door HayGroup vermeldt er minstens drie:å Te weinig bekwame mensen stappen in het onderwijs. Een aantrekkelijker beloning kan ze overtuigen.ç Te veel bekwame mensen stappen uit het onderwijs. Zeker beginnende leraren hebben extra aandacht nodig. Ingroeibanen, begeleid door mentoren, kun-nen helpen om ze te houden. é Een aantal leerkrachten die wel blijven, houden

T e weinig jongeren duikelen in het lerarenberoep. Zij-instro-mers zijn schaars. Te veel be-

ginners verdwijnen aan de horizon. Of de blijvers veel of weinig deining veroorzaken, maakt voor hun beloning niets uit. Kan een nieuw systeem om onderwijsmensen te belonen – verlo-nen - het tij keren? HayGroup denkt van wel in zijn recente blauwdruk voor een nieuw ‘beloningsbeleid’.

Een nieuw integraal belo-ningsbeleid voor het on-

derwijspersoneel. Tweede fase: blauwdruk voor een

nieuw beloningsbeleid HayGroup: Koenraad van Hee,

Rudy VansevenantEen samenvatting

van de krachtlijnen: www.ond.vlaanderen.be/

schooldirect/BLO203/loon/loonstudie_samen.htm

De volledige tekst: www.ond.vlaanderen.be/

schooldirect/BLO203/loon/loonstudie_2.pdf

Deze blauwdruk is een ver-trekpunt bij de besprekingen

voor CAO VII die eind 2003 starten. Intussen blijft de

discussie open.

� www.klasse.be/kvl/116/10-5 Eerste deel van de loonstudie «Directies en administratieve medewerkers onderbetaald»

LUC D

AELEMANS

ENVELOPPE VOOR ELKE SCHOOLAlle onderwijsmensen zouden vanuit het departement Onderwijs hun sala-ris blijven krijgen. Maar elke school zou wel een enveloppe krijgen. Die kan ze autonoom gebruiken om een aantal ervaren leraren die een belangrijke meerwaarde aan de school leveren het statuut van senior-leraar te geven en ze een toeslag te betalen. Als senior-leraar is de ervaren leraar mentor van beginnende leerkrachten, inhoudelijk expert, graadco-ordinator… Aangezien de school dit autonoom zal invullen, moet zij zelf het senior-statuut defi niëren. Als ze geen differentiatie wenst in te bouwen kan

ze zelfs beslissen om aan elke leraar een

(kleine) toeslag te geven.

KLASSE NR.132 13

OORDELEN DIRECTIES SUBJECTIEF?

LERAAR OP DE LOOPBAANLADDER

Diploma alleen bepaalt niet wat

een leraar verdient

ermee op hun competenties of vaardigheden te ontwikkelen. Wie zich wel bijschoolt, heeft er niet zichtbaar baat bij, want de meeste loopbanen in het onderwijs zijn sowieso vlak. Wie elk jaar de-zelfde lesinhoud brengt, verdient evenveel als wie zich voortdurend bijschoolt en elk jaar opnieuw de actualiteit naar de klas haalt. Het loon neemt alleen met het aantal dienstjaren toe. Wie leiding geeft, verdient amper meer.

Geen merit pay«Een nieuw beloningsbeleid kan in die vlakke loop-banen wat perspectief brengen», zegt Koenraad Van Hee. «Dat doen we in de eerste plaats door drie lerarenniveaus te onderscheiden: beginnend, ervaren en senior. De ervaren leraar kiest of hij al of niet doorgroeit naar het senior-niveau. Of om dat maar tijdelijk te doen. Tijdens de periode als senior-leraar ontvangt hij een senior toeslag bovenop zijn maandsalaris. Die betaalt de school rechtstreeks uit een aparte enveloppe. Wie zich permanent vormt en nieuwe competenties verwerft, kan dus extra verdienen. Wie zich voorbereidt op nieuwe taken – een leerkracht die zich klaarstoomt om de directeur op te volgen bijvoorbeeld – kan daar extra tijd voor krijgen. Wie zich met succes voor specifi eke taken inzet, kan wat minder contacturen nemen. Scholen zouden de opdrachten van hun leraren en andere medewerkers niet meer uitdrukken in contact-uren maar in voltijdse opdrachten die ze volledig omschrijven: wat zijn de kerntaken en bredere opdrachten? De ‘beroepsprofi elen van de leraar’ zijn daarbij richtinggevend.»Is dat leerkrachten belonen volgens hun prestaties? «Neen, het is geen prestatiebeloning of merit pay als in Groot-Brittannië», zegt Rudy Vansevenant

van HayGroup. «In dat systeem verdien je meer geld als je school of leerlingen het beter doen. Wij stellen competentiebeloning voor, een systeem dat degene beloont die almaar bekwamer wordt, zich professioneel ontplooit. Dat valt alleen lokaal te evalueren, daarover zijn de meesten het eens. Directies moeten meer armslag hebben om aan hun personeelsleden andere dan lesuren en lesgebonden taken toe te wijzen.»

Schoolwerk thuisIs dat geen struikelblok voor leerkrachten die voor willekeur van directeurs vrezen? «Om een goed personeels- en taakbeleid te kunnen voeren, moe-ten directeurs inderdaad zeer professioneel zijn. Zij moeten in staat zijn met hun personeel en de vakbonden te onderhandelen. Ze moeten vorming krijgen in rekruteren en evalueren.»De auteurs van de blauwdruk onderscheiden vier soorten functies: bestuursfuncties, lerarenfuncties, leerlinggerichte ondersteunende functies en organi-satiegerichte ondersteunende functies. De Vlaamse overheid zou wel per functie het aantal te presteren klokuren per week, maand of jaar centraal vast leggen. Taken verdelen in lessen (‘contacturen’), lesgebonden

activiteiten (voorbereidingen en verbeteringen), schoolgebonden activiteiten, permanente vorming… zou tot de lokale autonomie beho-ren. Scholen hebben zelf de keuze of ze niet-lesgebonden activitei-ten verdelen over leerkrachten

(taakdifferentiatie) of bundelen in aparte functies (functiedifferentiatie). Onderwijsmensen zouden alleszins een deel van hun schoolwerk thuis blijven doen. Autonomie en een gunstige balans tussen privéleven en werk zijn voor leerkrachten vandaag immers de grootste voordelen van hun beroep. ■

Critici verwijten minister Vanderpoorten scoor-drift maar de vernieuwingen die HayGroup in zijn blauwdruk voorstelt, komen vooral uit bevragingen van Vlaamse leerkrachten en andere spelers in het onderwijsveld. HayGroup deed eigen onderzoek en put uit recente wetenschappelijke studies:- «Onderwijsmensen zien het niet als competitie tussen leraren als je beloont wie zichzelf ontplooit, zijn kennis en vaardigheden ontwikkelt. Velen zijn gewonnen voor differentiatie in lesgebonden taken,

niet-lesgebonden taken en beleidstaken. Ze aanvaar-den bredere en meer gedifferentieerde opdrachten als ze zelf de keuze hebben, als ze er een vergoeding voor krijgen en als dat perspectief biedt op het begin en eind van hun loopbaan. Omdat ze wel vrezen dat directies subjectief zullen oordelen, gebeurt de evaluatie het best door een mix van betrokkenen: de leerkracht zelf, de directie, de inspectie, de leerlingen, deskundigen…» (naar obpwo-onderzoek 99.08 – 2001,

Henderickx, Janvier, Sels en Ceuppens)

- «Onderwijsmensen zijn meer bezorgd om de kwaliteit van leraren dan om de kwantiteit. Ze gaan akkoord dat beginnende leerkrachten behoefte hebben aan steun en permanente vorming, aan een mentor die ze tijdens hun ingroeibaan begeleidt. Zelfs de grootste vakbond aanvaardt bovendien dat wie verantwoordelijk is een beter loon krijgt. Ook aanvaardt de meerderheid dat wie in moeilijker omstandigheden werkt, wat meer pedagogisch comfort krijgt.» (naar Oeso-onderzoek

voor Vlaanderen, Devos en Vanderheyden – 2002)

Nieuw is de beloning voor inzet en competentie. Die moet wat golfslag veroorzaken in de vlakke loopbaan die velen kennelijk als een groot nadeel van onderwijs zien.➜ Een beginnende leerkracht past de kennis en vaardigheden die hij tijdens zijn opleiding mee-kreeg toe en bouwt erop voort, begeleid door een mentor.➜ Bij een positieve evaluatie – na drie tot zeven jaar - klimt hij op de loopbaanladder naar ervaren leraar. Zijn loon maakt een sprong vooruit en hij wordt ‘benoembaar’ in afwachting van een vacante betrekking. Wie niet voldoet als beginnend leraar en de stap naar ervaren leraar binnen die termijnen niet kan zetten wordt ontslagen.

➜ Een beginnend zij-instromer met competenties die hij in de privésector verwierf kan de stap naar ervaren leraar al na één of twee jaar zetten.➜ Wie als ervaren leraar werkt en bij de evaluatie om de vijf jaar voldoet, krijgt een extra salarisver-hoging. Wie niet voldoet, kan zich gedurende het volgende jaar laten begeleiden en herpakken. Als ook de tweede evaluatie negatief is, ontslaat de school hem.➜ Een ervaren leraar met een uitzonderlijke inzet en competentie klimt op de loopbaanladder naar het statuut van senior-leraar en krijgt een extra toeslag op zijn loon.➜ Alleen deze seniortoeslag komt uit een bijzondere enveloppe die de school autonoom besteedt. Het

departement Onderwijs betaalt de salarisgroei volgens anciënniteit en competenties rechtstreeks uit.➜ Wie een negatieve evaluatie krijgt als senior-leraar, keert terug naar het niveau van ervaren leraar. Dat kan ook een persoonlijke keuze zijn.➜ Het diploma - al dan niet academisch - is een toegangsticket tot een functie maar bepaalt het loonbarema niet. De zwaarte van de functie doet dat: een directeur van een grote school met een rist afdelingen heeft een zwaardere functie dan een directeur van een kleine school met één stu-dierichting en zal meer verdienen ook al zijn ze allebei academisch geschoold.➜ Met de dienstjaren stijgt de beloning, zoals voorheen, maar dit neemt af.

LUC D

AELEMANS

� www.klasse.be/forum Een bonus voor de bijgeschoolde leerkracht met ervaring? Discussieer mee op het forum ‘waardering’.

NIEUWE AFSPRAKEN

14 KLASSE NR.132

Sinds 1 september zitten alle tijdelijke projecten rond onderwijsvoorrang, zorgverbreding, bijzondere noden, zigeuners en trekkende bevolking in een decreet ge-goten. Dit decreet ‘gelijke onderwijskansen’ integreert alle aangeboden ondersteuning. Daarmee krijgen alle kinderen de beste kansen om te leren en zich te ontwikkelen en tegelijk gaat het uitsluiting, sociale scheiding en discriminatie tegen. Dat is in elk geval de bedoeling. Er is speciale aandacht voor kinderen uit kansarme milieus. Door de globale aanpak zouden echter alle kinderen, kansarm of kansrijk, van deze extra inspanningen moeten genieten.Het decreet bevat drie kernlijnen: het inschrijvings-recht, de rechtsbescherming en het geïntegreerd ondersteuningsaanbod. [1] Het inschrijvingsrecht. Vanaf 2003-2004 kunnen ouders hun kind inschrijven in de school en/of vestigingsplaats van hun keuze. Aan dit in-schrijvingsrecht zijn twee voorwaarden verbonden. De leerling moet aan de toelatingsvoorwaarden voldoen. Daarmee bedoelt het decreet o.a. de instapleeftijd voor het basisonderwijs, het oriënteringsattest voor het buitengewoon onderwijs en het slagen in het onderliggende jaar voor het secundair onderwijs. Bo-vendien moet de ouder of de scholier instemmen met het pedagogisch project en het schoolreglement.Toch kan in twee gevallen de school een inschrijving weigeren. Als bijvoorbeeld op een school de veiligheid van de al ingeschreven leerlingen wegens materi-ele omstandigheden in het gedrang komt, kan ze een nieuwe leerling weigeren. Ook als een leerling defi nitief uitgesloten is. De school heeft vier kalen-derdagen de tijd om de ouders te laten weten dat ze een leerling niet wenst in te schrijven of wenst door te verwijzen. Ze moet dit motiveren en per aangetekende brief aan de ouders en het lokaal overlegplatform laten weten. [2] De rechtsbescherming. Om het recht op inschrijving voor de ouders te garanderen, bestaan er twee instanties: de lokale overlegplatforms (LOP’s) en de Commissie voor de leerlingenrechten. Als een school een leerling weigert in te schrijven en als de ouders met de motivering niet akkoord gaan (ook niet na een mondelinge toelichting), kunnen de ouders binnen 30 kalenderdagen een klacht indienen bij de Commissie voor de leerlingenrechten. Als de

commissie oordeelt dat de school het recht had een leerling te weigeren, schiet het LOP te hulp om een andere, geschikte school te zoeken. Zo’n LOP ver-tegenwoordigt mensen uit de eigen regio, namelijk directies en inrichtende machten van scholen en CLB’s, personeel, ouders en leerlingen, lokale socio-culturele en/of economische partners, organisaties van alloch-tonen en armen, integratiecentra, onthaalbureaus voor nieuwkomers, schoolopbouwwerk.Als de commissie vindt dat er geen enkele gegronde reden is om een leerling te weigeren of door te verwijzen, kan de betrokken school een fi nanciële sanctie krijgen. [3] Het geïntegreerd ondersteuningsaanbod. Dit garandeert dat scholen gerichter en op langere termijn kunnen werken aan de onderwijsachterstand van kansarme leerlingen en hun integratie kunnen bevorderen.Het ondersteuningsaanbod in het basisonderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs verschilt van dat in de tweede en derde graad SO.➜ Aanbod in het basisonderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs: Als een school ten minste 10 procent leerlingen telt die voldoen aan de ‘indicatoren voor gelijke kansen’ (*) kan ze een beroep doen op aanvullende ondersteuning. De school beslist vrij hoe ze de middelen in de praktijk gebruikt. Ze kan eigen initiatieven ontplooien die verschillen van een andere school. Toch is de ondersteuning in de eerste plaats bedoeld voor leerlingen met leer- en ontwikkelingsmoei-lijkheden en kinderen die achterop dreigen te geraken. Vanaf 1 september 2003 krijgt elke basisschool hier bovenop een extra pakket zorguren. Dit om kinderen met leerstoornissen te begeleiden en het zorggebied in de school te coördineren via een zorgcoördinator.➜ Aanbod in de tweede en derde graad van het secundair onderwijs: Voor aanvullende ondersteuning moet ten minste 25 procent van de doelgroepleerlingen voldoen aan de ‘indicatoren voor gelijke kansen’ (*). Met de extra middelen kan de school zowel leraars als opvoedend personeel aanwerven. Op deze manier kunnen ook maatschappelijk werkers, psychologen of pedagogen instaan om de leerlingen te begeleiden. Extra ondersteuning moet ervoor zorgen dat zo weinig mogelijk leerlingen hun jaar moeten overdoen of de school verlaten zonder diploma. ■

Elk kind dezelfde kansen

O uders kunnen de brochure ‘Gelijke onderwijskan-

sen voor elk kind… scho-len maken er werk van!’ in-zien. Maar weet u er even veel van? Kan een school zomaar weigeren een leerling in te schrijven? En hoe vangt het nieuwe decreet het verschil tus-sen onderwijsvoorrang en zorgverbreding op?

Vanaf 1 september 2003 krijgt elke basis-school een extra pakket zorguren.

(*) Wat zijn de indicatoren voor gelijke kansen? Ze staan in het ‘Gelijke onderwijskan-

sendecreet’. De volledige tekst kan u raadplegen op in-ternet: edulex.vlaanderen.be/

fulldoc.html?docid=13298 De brochure ‘Gelijke onder-wijskansen voor elk kind…’ kan u online raadplegen op

www.ond.vlaanderen.be/publicaties/2003/GOK_

Nederlands.pdfVan 19 februari tot 8 maart loopt een mediacampagne

rond gelijke onderwijskansen.

� Uw backstage pass voor pop en kunst p. 16

� Wedstrijd: gratis naar de Dag van deTechnologie p. 18� Met een Piper op het tarmac p. 22

Popdag met Klasse �Rappen met Gezelle, Van Ostaijen in techno, een discojurk ontwerpen, schilderen op de tonen van een rocksong, boekhouden met de top-30… Hoe zit dat nu met popmuziek: hoort het thuis in on-derwijs of blijft het er beter weg? En als u er in de klas mee aan de slag wil, welke kant swingt u dan uit? Zitten rock, rap en hiphop in de eindtermen, het leerplan, een schoolboek of lespakket? En is muziek vandaag voor jongeren wat het voor u vroeger was (of niet was)?Drie jaar geleden trokken 500 leerkrachten met Klasse naar Pukkelpop. Een exclusieve stage dive in de beats van het jaar 2000, met enthousiaste jongeren als gids. Dit jaar, net na de krokusvakantie, stuurt Canon, de cultuurcel van het departement Onderwijs, popartiesten en kunstenaars op u af. Op woensdag 12 maart mixt de Popdag met 1 500 leerkrachten en leerlingen als vipgasten popmuziek met allerlei kunsten. Maak u op voor de grootste nascholing ooit rond de wijde registers van mu-zische vorming. Niet minder dan dertig workshops in de namiddag en een gevarieerde concertavond reiken u de link aan tussen de moderne popgenres en theater, fi lm, literatuur, fotografi e, mode… Dans met Anne Teresa De Keersmaeker, cd-hoezen ont-werpen in Photoshop, songwriting met Stijn Meuris, literatuur samplen met Paul Mennes, samenzang met Voice Male, de planken op met Hanneke Paauwe, live uitzenden op de radio, mode ontwerpen met Bianca de Blonde… Afspraak in en rond de Antwerpse Aren-bergschouwburg. Sommige workshops vragen uw lenigheid en gymschoenen, de meeste niet meer dan een open geest. Hoe actief u deelneemt, bepaalt u zelf. Swingen moet niet, breakdancen kan. En meepraten met uw leerlingen doet u achteraf zeker.

16 KLASSE NR.132

Wat mag u vandeze actie verwachten?

De Popdag is een unieke actie voor leerkrachten van alle leeftijden en onderwijsniveaus én voor leerlingen van het vierde, vijfde en zesde jaar secundair onderwijs. Hij bestaat uit twee grote delen: workshops in de namiddag en concerten ’s avonds. U schrijft apart in voor beide. Hieronder enkele smaakmakers, uitgebreide info vindt u op www.popdag.be.

1. Workshops (14.30-18 u.)U kiest één workshop uit een aanbod van dertig. Af-hankelijk van het onderwerp bent u één van de 15 tot 30 deelnemers. In totaal kunnen 700 leerkrachten en jongeren kiezen voor:➜ DansEen dialoog tussen muziek, theater en meer: moderne dans en dansimprovisatie voor beginners met Ultima Vez en PARTS (Anne Teresa De Keersmaeker). Of breakdance met Jungle Tactics: leer de sixstep, de fl are en misschien wel de headspin. Discopasjes, pogo, luchtgitaar en acrorock krijgt u van Mooss in «Was het 70, 80 of 90?»➜ Beeldende kunstHyperrealistisch schilderij, digitaal hoesontwerp of klank-installaties… Als Wisper met u klaar is, is uw effectendoos gevuld. Of leer graffi ti met Jungle Tactics: tag en throw up en ’s avonds tentoongesteld in de Arenbergschouwburg. Uw favoriete song brengt u in een beeldkader met de educatieve dienst van het SMAK.➜ Moderne mediaAnimatiefi lmpjes? Of liever een videoclip? Mooss en Luc van Acker, het enfant terrible van de Belgische muziek-scène, knippen en plakken met u.➜ Fotografi eRockfotografi e met Mooss: hanteer een refl excamera, ontwikkel uw fi lm, maak contactafdrukken. Bekijk het werk van rockfotografen en ga ’s avonds backstage aan de slag. Morgen uw foto’s op de site van Popdag? ➜ ReclameHoe maken ze toch die korte StuBru-fi lmpjes? Een the-atrale inleiding en digitale camera’s van Wisper helpen u op weg.➜ TheaterHanneke Paauwe is schrijver, theaterregisseur en beeldend kunstenaar. Ze geeft het startschot voor theater met clips, kijken, songs, sfeer en snapshots van mensen. Met Ernst Löwe haalt u songteksten, melodieën en ritmes uit elkaar: experimenteren rond kleinkunst en theater. Of u dempt de instrumenten met het a capella van Voice Male: samen instrumenten volgen en nabootsen. En meer.➜ LiteratuurMaak met Stijn Meuris (Noordkaap, Monza) de volgende Nederlandstalige hit van de eeuw. Of schrijf hem in het Engels met Koen Buyse van Zornik. Hoe u met scherpe woorden en machtige zinnen holle teksten opzij kan vegen, leert u in de workshop ethiek en pop van .calibre. Dichter Christophe Vekeman bundelt zijn krachten met Tom Kestens van Das Pop. Hij onderzoekt met u de vraag met welke muziek u Guido Gezelle rijmt. Of misschien vraagt u zich af hoe rappers erin slagen hun speeksel bij te houden en niet over hun woorden te struikelen. Maak uw eigen Po-Po-Popdagnummer met Saïd (ex-ABN) en u weet er alles van. Paul Mennes vermengt, verbindt en verwerkt literatuur, muziek en tv. Samplen is het codewoord en u doet mee.➜ AudioDe radioworkshop loopt van 13.30 tot 20 u. U bokst een live-uitzending in elkaar en gaat in levende lijve de ether in. Een stoomcursus radio maken met Lotte Van Den Bogaert. Voor beginnende dj’s is er de workshop scratching en beatmixen. Dj-Lab scherpt nu al zijn nagels.➜ ElektronicaSamplen en sequencen om muziek te componeren, experimenteren met ritmepatronen, werken met stem en object. En wist u dat de Beatles ook al sampleden?

Een backstagepas voor leerkrachten.

Kunstwerken maken met een druppel.

POPPUNT

�lgemeen,

�asisonderwijs,

�ecundair onderwijs,

�oger onderwijs

KOEN B

AUTERS

Popmuziekin uw les:

no nonsense.

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.132 17

Workshops, historiek en discussie over kunst of lawaai onder leiding van Wisper en Dimitri Vossen. Een echte specialist wordt u in de studio van Jeugd en Stad Antwer-pen, waar u remixes maakt en experimenteert met loops, beats en samples. Werk met revolutionaire software en met de Sherman Filterbank, die zelfs U2 en The Rolling Stones kon bekoren.➜ ModeBianca de Blonde toont haar collectie, haar inspiratie-bronnen en ontwerpt samen met u een nieuw stuk. In de workshop over lichaamsversiering peilt u mee naar de fascinatie van Madonna voor henna tatoeages, de Ziggy Stardust-look van David Bowie, de goudbeschilderde Red Hot Chili Peppers.➜ JournalistiekVijf minuten krijgt u om Mick Jagger te interviewen. Wat vraagt u? Of: maak een reportage over Rock Werchter. Hoe begint u eraan? En kan u wel over muziek schrij-ven? Rockjournalistiek met Hans-Maarten Post van Het Nieuwsblad.

2. Concerten (19.30-22.30 u.) ‘s Avonds spitsen 800 jongeren en leerkrachten oren en ogen voor een uitgebreid en gevarieerd programma. Popmuziek kronkelt als een rode draad door verschillende kunsttakken: literatuur wisselt af met dans, theater, video-art.... Van akoestische specials van Pieter Embrechts, .calibre, Stef Kamil Karlens en Koen Buyse (Zornik) naar technobeats van Dj Trish tot de climaxen van Gorki en Vive La Fête. Alles overgoten met kunstige duizendpoten, die van een mengelmoes één lange verrassing maken. Want niets is alleen muziek en niets is alleen kunst.Nog dit: tussen de workshops en de concerten zit een speciale popquiz, die loopt van 18.15 tot 19.15 u. Daaraan kan u deelnemen door ter plaatse in te schrijven.

Hoe schrijft u in voorde Popdag?

Deze actie is niet gratis maar wel goedkoop. Om deel te nemen aan een workshop betaalt u 4 euro, voor de

concertavond 7 euro. U bestelt uw ticket(s) rechtstreeks via KBC-ticketphone (tel. 078 15 51 51) of KBC-ticketshop

(www.kbc.be/ticketshop). De dag na uw bestelling, vanaf 16 uur, ligt uw ticket klaar in het dichtstbijzijnde KBC-kantoor.

Daar betaalt u ook. Pas dan kan u, via internet, inschrijven voor een workshop. Op uw ticket staat namelijk een unieke code, waarmee u zich registreert op www.popdag.be. Hoe

sneller u uw ticket hebt, hoe meer keuze als u door de work-shops surft. Vol is vol.Leerlingen van het vierde, vijfde en zesde jaar secundair onder-wijs krijgen deze informatie via hun eigen tijdschrift Maks! Ook zij schrijven in via KBC. Wie vraagt wie om mee te doen?

Waar vindt umeer informatie?

Op de speciale website www.popdag.be vindt u een uitgebreid programma en achtergrondinformatie. De site blijft ook na de popdag online. Daarnaast kan u contact opnemen met Poppunt - tel. 02 504 99 00 - info@poppunt.be. De Popdag is een initiatief van vzw Poppunt, in samenwerking met Canon, de cultuurcel van het departement Onderwijs, het departement Cultuur en de Stad Antwerpen, kabinet Onderwijs en jeugd. Met de steun van KBC, Studio Brussel, TMF en Reynders etiketten.

(advertentie)

Graaf uw eigen rapnummer.P

OPPUNT

Gezocht �➜ Dringend gezocht: ondernemende leerkracht met groene vingers en ideeën. U zal vorm geven aan een heel praktische didactische map rond de aanleg van een duurzame schooltuin (sier- en moestuin).Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs - Julia Moons - tel. 016 32 57 40 / Project Verbondenheid - Gie Deboutte - tel. 016 32 53 86

➜ Dringend gezocht: vrijwilligers om tijdens de blok- en examenperiode in eerste zittijd 2003 de telefoonpermanenties te verzorgen in Brugge, Oudenaarde en Sint-Niklaas.Meer info bij Teleblok - tel. 02 246 49 79 - veerle.deschepper@cm.be

➜ Dringend gezocht: docenten voor avond- en weekendoplei-dingen biologie, anatomie, massage, voedingschemie, voedings-fysiologie, pathologie, diagnose, plantkunde, kruidenchemie, immunologie, fi losofi e, gezondheidskennis, kruidenkennis en kruidenbereidingen.Meer info en kandidaturen (met c.v.) bij Europese Academie vzw - Fabienne Donné - Weg naar As 267 - 3600 Genk - tel. 089 35 52 46 - info@europeseacademie.be - www.europeseacademie.be

➜ Dringend gezocht: poppenspelers en animatoren voor een nieuw project in Plopsaland.Gemotiveerde brief met cv en pasfoto (en lichaamslengte) naar Studio 100 - Nicky Nuydens - Halfstraat 80 - 2627 Schelle - nicky@studio100.be

Hoe?Zo! �Hebt u in uw klas leerlingen tussen 10 en 13 jaar die wild zijn van wetenschap? Misschien zijn het wel de geknipte medewerkers voor het TV1-programma «Hoe?Zo!». De makers zoeken immers jongeren die toffe experimenten rond fysica, chemie of andere wetenschappen willen demonstreren en kunnen uitleggen.Kandidaten schrijven een briefje of mailen, met een beetje uitleg over zichzelf en hun interesses. De leukste inzen-dingen krijgen een uitnodiging voor een gesprek.Hoe?Zo! - VRT - Kamer 8L73 - A. Reyerslaan 52 - 1043 Brussel - hoezo@tv1.be

Wegwijzer voorspoorzoekers �Happening en ontmoetingsplaats, ideeëntrommel en droomfabriek. «Reismarkt» is het zo’n beetje alle-maal. Twee volle dagen zetten (kandidaat)reizigers hun sporen uit en gonst het in de Brugse binnen-stad van reisverhalen. De Eurozone (gaststreek «España Verde» - Galicia, Asturias, Cantabria en Euskadi/Baskenland), de verre oorden van Globalistan, ruige routes…: de 18de «Reis-markt» biedt het allemaal, met meer dan 120 reizigers, hun koffers niet eens uitgepakt, waarmee u onder vier ogen uw reisplannen en -dromen kan bespreken. Voorts zijn er een twintigtal wereldreizigers, trekkers, vrijwilligers enz. aanwezig onder het motto «Nooit meer thuis»; vindt u AFS’ers, YFU’ers en andere jongeren die maandenlang aan Vlaanderen ontsnappen «Op de sofa»; kan u deelnemen aan workshops en ateliers rond het fenomeen cultuurschok (het Rafa Rafa-spel), een digitale videocamera hanteren, uw eigen henna-tatoeages ontwerpen of muziek maken op kalebassen. Een bijzondere plaats krijgt het Infopunt Duurzaam Toerisme, met een reeks gesprekken en activiteiten rond duurzaamheid, ecologie en ethiek.«Reismarkt 2003» vindt plaats op 22 en 23 februari, telkens van 10 tot 18 u., in de Stads-hallen van Brugge. Tickets (per dag) kosten 6,5 euro. Leden van organisator Wegwijzer Reisinfo betalen 5 euro; jongeren tot 16 jaar mogen gratis meereizen. Alle nevenactiviteiten zijn gratis op vertoon van toegangsticket.Meer info en reservaties bij Wegwijzer Reis-info - tel. 050 33 75 88 - ann@wegwijzer.be - www.wegwijzer.be

18 KLASSE NR.132

Groen Spanjein Brugge.

DAG VAN DE TECHNOLOGIE

De troost van croque monsieurs.

THEATER H

ET KLOKHUIS

CONTEXT / E

SPAÑA VERDE

Dag van de Technologie �Op zondag 30 maart kan u in heel Vlaanderen gratis deelnemen aan de «Dag van de Technologie». Vlaamse bedrijven, onderzoeksinstellingen, universiteiten, hoge-scholen… zetten hun deuren open om zoveel mogelijk mensen te laten kennismaken met technologie in toe-gepaste vorm, in productieprocessen, bij de verwerking van gegevens, bij het verlenen van diensten… Zo kan u bijvoorbeeld ontdekken hoe men goud maakt uit afval en hoe 24 uur en 7 000 onderdelen volstaan om een volledige auto (rijklaar) te bouwen.Op maandag 31 maart kan u met de hele klas op bedrijfsbe-zoek. Tal van bedrijven/organisaties doen er een dagje bij, speciaal voor leerlingen derde graad secundair onderwijs, mét een aangepast programma. Inschrijven kan vanaf 15 februari op www.dagvandetechnologie.be.Een (beperkt) aantal klassen kan genieten van een primeur. Zij kunnen al op vrijdag 28 maart een bedrijf of instelling in de buurt van de school bezoeken en dit onder begeleiding van astronauten Dirk Frimout en/of Frank De Winne. Wie er bij wil zijn, mailt meteen de coördinaten van de school, de klas, het aantal leerlingen en de organiserende leerkracht naar dagvandetechnologie@technopolis.be.U vindt alle info op www.dagvandetechnologie.be of bij Dag van de Technologie - Technologielaan - 2800 Mechelen - tel. 015 34 20 20 - dagvandetechnologie@technopolis.be

Kwasnrat �«Kwasnrat». Dat beweert een klein jongetje. En misschien heeft hij gelijk. Maar wat is hij nu? Een gruwelijk monster in de riolen? «Lopend vuur», nieuws heet van de naald, is er zeker van. Een kermisattractie? Doctor Megalari vindt van wel. Een dief? Dat zou Billy graag zien.Dit is één van de grappigste verhalen die de succesvolle Britse jeugdschrijver Philip Pullman heeft bedacht. Magisch, sprookjesachtig en vol avontuur. Lut Hannes regisseert en Erik Burke speelt 15 verschillende personages in een ge-slepen satire over de macht van de pers, over vooroordelen, maar ook over mens zijn, over troost die altijd te vinden is in vakmanschap, liefde en… croque monsieurs. Theater voor iedereen vanaf 8 jaar (zie ook Klasse 127 p. 29).Op donderdag 13 februari, om 20.30 u. kan u een gratis voorstelling van «Kwasnrat» bijwonen in Theater Het Klokhuis (vlak bij de Sint-Jacobskerk) in Antwerpen. Reserveer meteen uw tickets (max. twee per school) op tel. 03 234 30 50.Meer info bij Theater Het Klokhuis/Theater Het Appeltje - info@hetklokhuis.com - www.hetklokhuis.com

Win uw eigen notebook �Klasse en HP gooien twee «Notebooks» (= HP notebook Compaq Presario 2110 + alle Microsoft software van het MSKIS contract) te grabbel voor geïnteresseerde leerkrachten. Wat precies de mogelijkheden zijn van zo’n notebook leest u op p. 43 in dit nummer. Als u een gooi wil doen naar één van de twee gratis exemplaren, stuurt u uw adresgegevens en het antwoord op de volgende drie vragen op een kaartje of mailtje naar Klasse:1. Welke leerlingentoets ontwerpt een computer beter en sneller voor u dan uzelf? 2. Wat vindt u een goede, bruikbare, handige, nuttige... website voor uw vak? 3. In hoeveel scholen geeft u les?Klasse - Notebook - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be

Gratis Jaguar �Leerkrachten die met een Apple computer werken, kunnen gratis het complete besturingssysteem OS X Jaguar down-loaden van de Apple website. Apple brengt nog nieuwighe-den voor onderwijs uit, waaronder een Media Lab koffer. Dat is een combinatie laptop/projector/digitale camera waarmee leerkrachten meteen aan de slag kunnen in de klas.www.apple.com - www.apple.com/benl/education

KLASSE NR.132 19

Zing een dak op de wereld �Vorig jaar waren ze met z’n 13 000, een heel Sportpaleis vol. Niet voor de Proms of voor Clouseau, wél voor vrede, verdraagzaamheid en solidariteit. Dat is «Wij zingen een dak op de wereld», een netoverschrijdende zanghap-pening in het kader van V-dag. Oscar Bohnen heeft de artistieke touwtjes in handen. Samen met de «Children of the Street»-band zorgt hij voor de liedjesteksten en de melodieën. Op het podium staat het eigen jeugdorkest van organisator vzw Children of the Street, een vrijwil-ligersorganisatie die het lot van straatkinderen overal ter wereld wil verbeteren. Op de banken van het Sportpaleis duizenden leerlingen van de vierde klas lager onderwijs tot en met het tweede jaar secundair onderwijs. Lagere scholen die meedoen krijgen een speciale kinderkrant, een begeleidende brochure voor leerkrachten én een cd met de liedjesteksten. Voor de secundaire scholen is er vanaf 1 februari een elektronische nieuwsbrief op www.pienternet.be/senegal.Voor het eerst zal «Wij zingen een dak op de wereld» ook op twee andere locaties plaatsvinden. U kan dus kiezen tussen woensdag 30 april (Dommelhof, Neerpelt), dins-dag 6 mei (Sportpaleis, Antwerpen) en/of vrijdag 9 mei (op de weide bij de IJzertoren, Diksmuide). Deelnemen kost 3 euro per leerling. Minstens de helft hiervan gaat naar een concreet project, dit jaar enkele wijkschooltjes in de Passy-regio in Senegal. Met de opbrengst van de drie concerten kunnen deze schooltjes de aankoop van pedagogisch materiaal (sportmateriaal, muziekinstru-menten, tuingerief, boeken enz.) bekostigen.Vanaf nu kan u inschrijven voor deze happenings: Antwerpen: dienst Jeugd - tel. 03 240 55 19 - yvette.deploige@admin.provant.be / Neerpelt: Onderwijscel Provincie Limburg - tel. 011 24 73 14 - lwillems@limburg.be / Diksmuide: Provinciaal Educatief Centrum - tel. 051 26 50 52 - pec@west-vlaanderen.be

Jonge verkeersslachtoffers �Alle «organisaties» (scholen, oudercomités, buurtvereni-gingen enz.) die een specifi ek aanbod willen uitbouwen rond de specifi eke noden van jonge verkeersslachtoffers, kunnen een vraag tot (fi nanciële) ondersteuning richten aan Levenslijn Kinderfonds. De actie 2002 van Levenslijn Kinderfonds is immers niet gestopt met de slotshow op televisie in november, wel integendeel. Deze oproep mikt op projecten die jonge verkeersslachtoffers ondersteunen bij de verwerking van de gevolgen van hun ongeval, die hulp bieden bij het vinden van de meest gepaste zorg (revalidatie, herintegratie…) en/of die begeleiding bie-den op administratief-juridisch vlak (opvolgen dossier binnen gerecht, verzekeringen, ziekenhuis…).U vindt alle info op www.levenslijnkinderfonds.be. U kan uw project voordragen tot 15 maart bij Levenslijn-Kinderfonds - tel. 02 549 02 66 - levenslijn-kinderfonds@kbs-frb.be - www.levenslijnkinderfonds.be

BE.land �«BE.land» is een nieuw lessenpakket voor leerlingen

beroepsonderwijs, samengesteld door collega Johan Vanloo (voor zijn vorige lespakketten bekroond als derde

laureaat van de Koningin Paolaprijs 2001-2002).Met «BE.land» leren uw leerlingen de diverse aspecten

van het samenleven van mensen kennen en ontdekken ze democratische structuren, verkiezingen, de functie van ge-

meente en provincie, de rol van het koningshuis, de werking van federaal en Vlaams parlement enz. Aan de hand van

een uitgebreide kaartoefening, een «wandeling» in de klas, «bezoeken» ze allerlei instellingen. U kan natuurlijk ook naar Brussel trekken en de wandeling echt uitvoeren.Het bundel kost 6,25 euro. Bij het bundel krijgt u een beperkte handleiding met video, zodat u uw leerlingen goed kan voorbereiden op de verkiezingen. Geïnteresseerde leerkrachten kunnen een proef-exemplaar (2 euro) bestellen bij uitgeverij Van In.

Meer info bij uitgeverij Van In - Nijverheidsstraat 92/5 - 2160 Wommelgem - tel. 03 480 55 11 - uitgeverij@vanin.be of bij Johan Vanloo - Watertorenstraat 18 - 1560 Hoeilaart - tel. 0473 96 75 33 - johan.vanloo@pandora.be

Dag van de Stage �De «Dag van de Stage» reist door Vlaanderen. Deze provinciale studiedagen, waarop bedrijven en scholen met al hun vragen en noden terecht kunnen, vinden plaats op 18 februari in Kortrijk, 13 maart in Leuven en 29 april in Dendermonde. Deskundigen van de betrokken administraties leiden u door het wettelijk kader van de stage. Stagiairs plaatsen en/of vinden, begeleiden en evalueren is voortaan geen onoverkomelijke taak meer, dank zij de gratis beschikbare modellen, uitgewerkt door de Kamers van Koophandel en Leefsleutels. KMO’s, grote bedrijven en scholen getuigen van hun wel en wee met stages.Meer info bij coördinator Chantal Dib - tel. 03 232 22 19 - chantal.dib@kknaw.be

Praten met Herman �Herman van Veen, zanger, schrijver, ontwikkelings-werker, legende, man van vele namen. Rond al die aspecten van zijn werk kan u hem aan de tand voelen op 18 februari om 18 u. in de Arenbergschouw-burg in Antwerpen. Leerlingen en leerkrachten mogen gratis meebabbelen; ouders, partners en andere geïnteresseerden betalen 3 euro, integraal bestemd voor de Herman van Veen Foundation.Info en reservaties bij Ingrid Verbraeken - Pers en Promotie voor Herman van Veen in Vlaanderen - tel. 03 272 40 68 of 0477 46 19 90 -ingridverbraeken@skynet.be - www.hermanvanveen.com

Concert opde speelplaats �Zin om met uw laatstejaars secundair on-derwijs een muziekfestival te organiseren op uw eigen speelplaats? Zo «leren» uw leerlingen organiseren en doet u met een eenvoudige formule aan vakoverschrij-dende, muzische vorming. De leerlingen zijn trouwens mee verantwoordelijk voor het backstagegebeuren, pr, algemene co-ordinatie, technische assistentie enz.«Stress Factor 6» zoekt nog een paar kandidaat-scholen voor dít schooljaar. Deelnemen kost 5 euro per leerling, alles inbegrepen. Dit project is een initiatief van Deadline Concerts, i.s.m. Steunpunt voor Leerlingenparticipatie, Vlaamse Scholieren-koepel, CJP en Maks!

Meer info bij Deadline Concerts - Johan Giglot - tel. 015 55 80 55 - johan.giglot@deadline.be

Duizend vragen voor een duizendpoot.

Zingen voor schooltjes in Senegal.

VZW CHILDREN OF THE S

TREET

Leefsleutels in cyberspace�Chatbox, gedichten, knipoogjes, assertiviteitstest, links, nuttige tips… Dit en nog veel meer vinden uw leerlingen (eerste graad secundair onderwijs) vanaf eind januari op www.osp.be/leefsleutels, een site speciaal voor hen. U kan de site gebruiken als didactisch hulpmiddel bij uw lessen of gewoon als extra ingang om uw leerlingen op het net te introduceren. U kan trouwens, met uw leerlingen, helpen bij de opbouw van de site, via het enquêteformulier dat u on line kan invullen op www.osp.be/leefsleutels/enquête.htm.De website is het afstudeerproject van twee kandidaat-leerkrachten secundair onderwijs.Meer info bij Saartje Patrouille - saar@perso.be en Evi De Bruyne - evi.debruyne@pi.be

Praten over seksualiteit �Het «Homo Hetero Bi Kwartet» is een nieuwe werkvorm om met laatstejaars secundair onderwijs te praten over homo-, hetero- en biseksualiteit. Jongeren leren hiermee openstaan voor verschillende meningen en gevoelens en leren een eigen mening vormen en verwoorden. De «spelers» krijgen allerlei stellingen voorgeschoteld en kiezen hieruit enkele stellingen waarop ze hun mening willen geven en die van de anderen willen horen.Het «Homo Hetero Bi Kwartet» is een realisatie van vzw Jeugd en Seksualiteit. Het kost 9,50 euro.Meer info en bestellingen bij Jeugd en Seksualiteit vzw - Koningin Astridlaan 106 bus 002 - 2800 Mechelen - tel. 015 20 69 68 - jeugd.en.seksualiteit@jeugdwerknet.be - www.jeugdwerknet.be/jeugd.en.seksualiteit

Fahrenheit �«Dertien lantaarnpalen links, oversteken over acht zebra-strepen, vijftien palen rechts. Zeven zebrastrepen. Nog zestien palen aan de rechterkant. Daar was de bushalte. Sinds hij kon tellen, had hij alles geteld…Afwijken van de weg was onzekerheid. En onzekerheid was angst.»Zo begint «Niets was alles wat hij zei», het jeugd-boekendebuut van Nic Balthazar. Er is iets met Ben, het hoofdpersonage. Is hij autistisch? En wat is erger? Zijn handicap of de anderen die hem er mee doodpesten. Bijna letterlijk.In «Niets is alles wat hij zei» praat Nic Balthazar met humor over dingen als autisme, pesten, en hoe het leven soms kan lijken op een video-game. Het boekje (klein formaat; 92 blz.) is verschenen in de nieuwe reeks «Fahrenheit» van uitgeverij Averbode, een reeks voor 15-plussers die normaal nooit een boek vastpak-ken. Laagdrempelig, kort en krachtig, han-dig, over thema’s uit hun leefwereld. Zoals drugs («Geluk in een pil» van Martina De Ridder), prostitutie en mensenhandel («In de ban van de onbekende» van Nicole Boumaâza), vriendschap («De grap» van Gerrit Janssens) en sport («Stefan Everts, wereldkampioen» van Willy Dewolf). De boeken zijn verkrijgbaar in de boekhandel en kosten 5 euro per stuk.Meer info bij uitgeverij Averbode -Abdijstraat 1 - 3271 Averbode - tel. 013 78 01 11 - averbode.publ@verbode.be - www.averbode.be

De «Fahrenheit»-reeks verwijst nadruk-kelijk (zonder er echter deel van uit te maken) naar het «Fahrenheit 451»-project van Stichting Lezen. Via internet en door gesprekken met auteurs en bekende lezers loodst dit project 15-plussers uit TSO en BSO naar boeken die hen aanspreken. Centraal staat de «Boekenzoeker», een the-matische lijst van interessante boeken voor lezers en niet-lezers. In Maks! (januari, pas

20 KLASSE NR.132

verschenen) vinden uw leerlingen meer informatie («De laatste chat van Ben») en kunnen ze boeken winnen.Meer info op www.fahrenheit451.be en www.boekenzoeker.be. Tal van bibliotheken werken mee door de boeken op een aparte plaats te zetten of er een speciale sticker op te kleven.

Gezocht: democratische leerkrachten �Twee Nederlandstalige leerkrachten kunnen via detache-ring het nieuwe «Knooppunt@democratie» mee helpen voorbereiden, lanceren en bemannen. Leerlingen van 10 tot 18 jaar kunnen vanaf september een bijzondere rondleiding maken langs de democratische instellingen in Brussel: parlementen, kabinetten, administraties, po-litieke partijen, ambassades, Europese instellingen… Om dit mogelijk te maken, lanceert de Koning Boude-wijnstichting «Knooppunt@democratie». Dit nieuwe initiatief zal dagprogramma’s op maat uitwerken en een actief aanbod samenstellen rond thema’s als verkiezin-gen, participatie, politieke partijen, het functioneren van onze democratie en haar instellingen enz. De bijhorende website maakt online-voorbereiding en naverwerking in de klas mogelijk.Knooppunt@democratie zal zijn intrek nemen in hartje Brussel, in de Bellevue Musea, naast het Koninklijk Paleis. Vijf leerkrachten bemannen het knooppunt: twee Nederlandstaligen, twee Franstaligen en een Duitstalige.De Koning Boudewijnstichting is dus dringend op zoek naar twee Vlaamse leerkrachten om het Knooppunt te be-mannen: dynamische mensen met sterke communicatie- en animatievaardigheden, met een bijzondere interesse voor «jongeren en democratie», met organisatorische en ICT-kwaliteiten en bereid en bekwaam te functioneren in een meertalig team.Uw aandacht is getrokken? Stuur dan vóór 20 februari een (creatief) sollicitatiedossier naar de Koning Boudewijnstich-ting - Brederodestraat 21 - 1000 Brussel - meer info op tel. 02 549 02 14 - criekemans.p@kbs-frb.be - www.kbs-frb.be

Romeo verkoopt Giulia �Hij is knap, zij is verliefd. Hij geeft dure cadeautjes, zij voelt zich de koningin te rijk. Hij is haar Romeo, zij is zijn Giulia. Maar dan spreekt hij haar over zijn geldproblemen en zij voelt zich schuldig. Verkoopt zij haar lichaam voor zijn valse liefde?Elk jaar laten Vlaamse meisjes zich door «loverboys» in de prostitutie lokken. Raakt zo’n meisje ooit uit de klauwen van haar loverboy? Als het van Julie De Ceuster afhangt wel. «Ik ken een aantal meisjes die de stap uit de prostitutie gezet hebben, maar vaak krijgen ze nog steeds bedreigingen van hun loverboy of andere mensen uit het «milieu». Makkelijk is het niet.» Julie wil speciaal voor deze meisjes een vluchthuis beginnen. «Ik wil het Giulia (de Italiaanse schrijfwijze van Julia) noemen, omdat heel de historie met die loverboy gelijkenissen vertoont met het Romeo en Julia-verhaal.»Zijn er veel Giulia’s in Vlaanderen? «Ik ken enkele tiental-len gevallen en neem het van me aan: het gebeurt niet alleen in de grote steden. In Nederland is het probleem veel groter, maar ik wil niet dat het in Vlaanderen zo ver komt. Het is veel makkelijker om meisjes tegen te houden die beginnen met een loverboy dan te wachten tot ze al in de prostitutie zitten.» Maar is dan elke knappe gast die een duur cadeau geeft een loverboy? «Natuurlijk niet. Maar wanneer hij begint te klagen over geldproblemen en afspraakjes met vrienden voor je begint te regelen, wéét je dat er iets niet klopt.»Julie De Ceuster heeft heel wat ervaring met de prostitutiewe-reld, zij was een tijdje straathoekwerkster voor vzw Payoke. Ze is trouwens de dochter van Payoke-bezielster Patsy Sörensen. U kan haar bereiken via vzw Giulia - Zirkstraat 31a - 2000 Antwerpen - tel. 03 231 38 92 - giulia@hotmail.com - het volledige «loverboys»-verhaal leest u in het nieuwe, net ver-schenen nummer van Maks!

Nieuwe website over leefsleutels.

Eerst blabla…

Laagdrempelige boeken voor niet-lezers.

SAARTJE P

ATROUILLE/EVI D

E BRUYNE

JEUGD EN SEKSUALITEIT VZW

UITGEVERIJ A

VERBODE

KLASSE NR.132 21

Bonjour Monsieur, Madame �Leerkrachten Frans uit het lager onderwijs kunnen gratis deelnemen aan een zomerstage in het Franse Vichy. U krijgt er tips om uw lessen Frans communicatiever aan te pakken én u kan uw eigen taalkennis aanscherpen. Er zijn praktische ateliers, een taallab, een computer-centrum, groepsopdrachten enz. Voorts werkt u, met uw internationale collega’s, rond methodologische tips voor de klaspraktijk Frans. Vooraf neemt u deel aan twee voorbereidende namiddagen in Brussel en achteraf zijn er een aantal vervolgsessies, op initiatief van de Délégation Culturelle et Pédagogique (Franse Ambassade in België) en het onderwijsdepartement.Kandidaturen bij administratie Basisonderwijs - Jozef Van Thielen - tel. 02 553 92 28 -jozef.vanthielen@ond.vlaanderen.be

Win een rugzak-kitbag om over de grens te trek-ken. Mail vóór 24 februari naar Klasse-Interna-tionaal op an.declercq@ond.vlaanderen.be en maak kans op één van vijf gratis exemplaren.

Bestemming Europa �Een heel weekend leren honderd leerlingen derde graad secundair onderwijs op een ludieke en interactieve manier Europa beter kennen. Dat is althans wat het vormingsweekend «Bestemming Europa» wil bereiken. Op het programma staan o.a. een kennismaking met Europarlementsleden, een overzicht van de Europese eenmaking, de werking van de instellingen en een simulatiespel over de Europese conventie.«Bestemming Europa» vindt plaats van 7 tot 9 februari. Deelnemen kost 13 euro per leerling (alles inbegrepen).Meer info en inschrijvingen bij Europese Beweging België - Oudergemlaan 63 - 1040 Brussel - tel. 02 231 06 22 - info@europese-beweging.be - www.europese-beweging.be/jongeren.htm

Hoe groot is jouw wereld? �«Hoe groot is jouw wereld? 100 feiten in beeld» verzamelt feiten en cijfers uit en over alle hoeken van de wereld. Econoom Bob Sutcliffe zocht en vond de gegevens o.a. bij de Wereldbank, de United Nations Conference on Tariffs and Trade, de Internationale Arbeidsorganisatie, de Wereldgezondheidsorganisatie en de Food en Agricultural Organisation. Deze gegevens verwerkt hij in thematisch gerangschikte grafi eken. De auteur legt uit hoe u de gegevens kan interpreteren en wat ze precies betekenen. Met het boek «Hoe groot is jouw wereld? 100 feiten in beeld» (14,50 euro) hebt u een ideale bron van informatie in handen voor een mondiaal project op uw school.Bestellingen bij 11.11.11 - Eric Van der Borght - eric.vanderborght@11.be - tel. 02 536 11 22

De wereld vankinderen in 2003 �Op zoek naar informatie over «De toestand van de kin-deren in de wereld 2003»? Het gelijknamige Unicef-rapport beschrijft hoe het gesteld is met de participatie van kinderen in hun leefgemeenschap. Het presenteert goede participatievoorbeelden waarbij kinderen echt «actoren van verandering» zijn. Het rapport besteedt ten slotte ook aandacht aan de gevaren van een «valse participatie».Info bij Philippe Henon - Unicef Belgium - tel. 02 230 59 70 - phenon@unicef.be - www.unicef.be

Mijn bol �Volg met uw leerlingen van 6 tot 10 jaar het edu-

catieve spelcircuit «Mijn bol» en ontdek samen met hen de leefomstandigheden van hun leeftijdgenootjes

in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. De situaties zijn reëel: ontwikkelingsprojecten van Plan België (Foster Parents

Plan) in Senegal, India en El Salvador. Al snel merken uw leerlingen de impact van het milieu op het dagelijks leven

in die landen. Een wereldtop-voor-duurzame-ontwikke-ling-voor-kinderen… in de praktijk gebracht door hen «te

verwonderen» en hen zelf te laten ervaren waarom duurzame ontwikkeling levensnoodzakelijk is.«Mijn bol» is een coproductie van Plan België, Vredeshuis Gent en Dienst Noord-Zuid-samenwerking. U kan gratis een sessie van het spelcircuit reserveren in Vredeshuis Gent - Sint-Margrietstraat 9 - 9000 Gent. Voor een bezoek trekt u best anderhalf uur uit.Meer info bij Vredeshuis Gent - Philippe Demeyer - tel. 09 233 42 95 of bij Plan België - Sven Rooms - tel. 09 269 54 54

No(w) future ?! �Zit u als leerkracht ieder schooljaar opnieuw met de handen in het haar, op zoek naar een boeiende, onderbouwde en in-teractieve manier om met uw leerlingen van het secundair of hoger onderwijs de Noord-Zuidtoer op te gaan? Dan kan u tot en met april 2003 een beroep doen op het jongerenprogramma «No(w) future?!» van Studio Globo uit Gent.Verhalen uit Noord en Zuid, voornamelijk uit India, zijn de concrete instap om te gaan kijken waar het fout loopt in de wereld. Van daaruit kan u samen op zoek gaan naar moge-lijkheden tot verandering en waar het eigen engagement kan liggen. Het project omvat een voorbereidingspakket met video, een twee lesuren durend programma onder begeleiding van Studio Globo en een aantal lessuggesties voor verdere verwerking in de klas. Inhoud en aanpak zijn gedifferentieerd naar richting (algemeen, technisch, beroeps- of kunstonderwijs). Jongeren uit de derde graad secundair onderwijs of het hoger pedagogisch en sociaal onderwijs zijn de voornaamste doelgroep. U haalt dit project bij u op school voor 5 euro per leerling (plus vervoerkosten).Info en reservaties bij Studio Globo (vroeger Alians) - Doornzelestraat 15 - 9000 Gent - tel. 09 234 04 13 - gent@studioglobo.be - www.studioglobo.be

Prijs voortoekomstige leraren �Bent u laatstejaarsstudent van een lera-renopleiding en maakt u een eindwerk over de Europese integratie, het Europees bewustzijn, de Europese identiteit? Of werkt u aan een project om bij jongeren het begrip «Europa» te verduidelijken en het ontstaan van een Europese gezindheid te stimuleren? Stuur dan een exemplaar van uw thesis naar de Europese Vereniging van het Onderwijzend personeel (EVOP). Voor het zevende jaar op rij ontvangen de drie beste werken een prijs (620, 372 en 248 euro). U kan individueel of in groep meedingen. Bij de beoordeling houdt de jury rekening met de didactische bruikbaarheid. EVOP publiceert bekroonde werken geheel of gedeeltelijk in het ledenblad EDUCATIEF en/of op de website. Niet-bekroonde werken worden aan de deelnemers terugbezorgd. Tot 15 september 2003 kan u uw werk indienen.

Meer info bij EVOP - Paul Aerts - tel. 03 658 44 57 - aerts@glo.be

Klasse Internationaal

deeSawa

KLASSE - INTERNATIONAALAn Declercq

K. Albert II-laan 15 - 1210 Brusselfax 02 553 95 05

an.declercq@ond.vlaanderen.be

Gratis zomer-stage Frans.

11.11.11

De gevaren van vals participeren.

De koekverdelen tussen Noord en Zuid.

22 KLASSE NR.132

Ondernemende School 2003 �124 Vlaamse scholen (van kleuter- tot hoger onderwijs) nemen deel aan de Grote Prijs Ondernemende School 2003, een initiatief van Unizo. Er zijn projecten rond ICT, milieu, kunst, muziek, vreemdelingenproblematiek… Er zijn schoolwinkels, spektakels, tentoonstellingen en evenementen. Ondernemersgerichte opleidingen, lessenpakketten, allerlei producten… In totaal hebben de 124 deelnemers 144 initiatieven ingediend. Een vol-ledige lijst van de deelnemers vindt u op www.unizo.be/ondernemendeschool.De deelnemers werken nu aan hun verslaggeving, op basis van een handleiding, zodat de jury een objec-tieve vergelijking kan maken. Eind mei kent u de drie laureaten.De Grote Prijs Ondernemende School 2003 is een initiatief van Unizo, i.s.m. Centrum ErvaringsGericht Onderwijs (KU-Leuven) en Cera Foundation.Meer info bij Unizo - Bram Verstraeten - tel. 02 238 05 73 - www.unizo.be/ondernemendeschool

Paris s’éveille �Wil u Parijs ontdekken zonder te hoeven reizen met de auto of de TGV? Wil u graag kuieren door de Parijse straten en genieten van al het moois dat de stad u kan bieden? Vanaf zaterdag 22 februari vindt u de chique winkelstraten en leuke bistro’s, de Moulin Rouge en de clochards in de hallen van de Academie voor Beeldende Kunsten in Leuven. De meer dan 1 200 leerlingen bieden u een kennismaking met de lichtstad in de vorm van een originele én gratis toegankelijke tentoonstelling.Bovendien nodigen de leerlingen Muziek, Woord en Dans van het Stedelijk Conservatorium u graag uit in het Parijs van honderd jaar geleden. Het Parijs van Prousts madeleinkoekjes gesopt in lindebloesemthee, van de French Cancan in de Moulin Rouge, van Eric Satie in de café-concerts, van Rodin, Claudel, Van Gogh, Gauguin en niet te vergeten Toulouse-Lautrec. Er zijn voorstellingen van het theaterstuk «De wereld in een kopje thee - Parijs 1900» op woensdag 26 februari (19.30 u.), donderdag 27 februari (19.30 u.), vrijdag 28 februari (18 en 20.30 u.) en zaterdag 1 maart (11 en 14 u.). Tickets kosten 3 euro.Meer info en tickets bij de Stedelijke Academie voor Beel-dende Kunsten - Dirk Boutslaan 60-62 - 3000 Leuven - tel. 016 22 21 21 - artrium@leuven.be - www.artrium.be

Rockschool �In «Rockschool part two» brengt zanger-componist Philippe Robrecht gitaar en basgitaar in de klas. Uw leerlingen (vanaf derde graad lager onderwijs) ontdekken zo de verschillende gedaanten van deze instrumenten: elektrische en akoestische basgitaar, klassieke en Spaanse gitaar, folkgitaar, elektrische gitaar… Tus-sendoor maken ze kennis met het versterken van een stem en de bijhorende effectapparatuur én ontdekken ze het verschil tussen live en playback.Philippe Robrecht komt met «Rockschool part two» naar uw school. Zo’n sessie duurt 75 minuten voor max. 60 leerlingen. Een podium mag, maar is niet nodig. Wél nodig zijn één geaard stopcontact en één fl esje spuitwater. Na de sessie krijgt u voor elke leerling een overzicht van de gegeven leerstof (instrumenten, onderdelen, typische kenmerken…), een fotoblad met de verschillende instrumenten en een werkblad voor naverwerking in de klas.«Rockschool part two» kost 225 euro per sessie, alles inbegrepen (gage, technische installatie, transport, BTW). Meer info en reservaties bij Philippe Robrecht - PHRC bvba - Heikant 280 - 9240 Zele - phrc.bvba@pandora.be - www.philippe-robrecht.com

Luchthaven met Klasse �Oog in oog met een V1 uit de Tweede Wereldoorlog of de haren in de wind achter de schroeven van een optrekkende privé-jet. Het kan allebei met heel uw klas op de Internatio-nale Luchthaven van Deurne, bij Antwerpen. Maar overtuig eerst uzelf. Op maandag 3, donderdag 6 en vrijdag 7 maart krijgen 200 Vlaamse leerkrachten met collega of partner een exclusieve rondleiding onder vleugels, tussen schroeven en bovenop het tarmac. Ervaren gidsen vertellen u wat zij aan leerlingen van de derde kleuterklas tot het laatste jaar hoger onderwijs te vertellen hebben. U schrijft in voor uzelf en eventueel uw partner of collega. Kies voor een rondleiding in de voor- of namiddag en reken twee uur voor u weer uitcheckt. Na afl oop krijgt u een infofolder mee. Eventueel kan u ter plaatse al een bezoek boeken met uw leerlingen.Uw rondleiding start in het historisch Stampe Vertongen Museum, het domein van vijftig jaar oude Fokkers, oorlogsvliegtuigen met buik- en rugvleugels, de voorlopers van vluchtsimulator en schiet-stoel. Hier gaat uw hoe-en-waaromboek open: hoe overwon de mens de zwaartekracht? Waarom wijzen de oudere toestellen met hun neus naar boven? Wat doet een pinguïn op de staart van een vliegtuig? Volg de gids, hij weet het. Vervolgens loopt u het moderne luchthavengebouw in. Loop in de slipstream van de passagiers langs bagagehandeling, paspoort- en douanecontrole tot op het tarmac. Al van 1923 vertrekken hier lijnvluchten naar grote Europese steden. Privé-eigenaars vliegen met hun Fokker, Cessna of Piper af en aan. Tijdens deze actie (en tijdens een bezoek met de klas) gebeurt dat onder uw neus. In de hangar met privé-vliegtuigen proeft u van de aërodynamica van de moderne luchtvaart. Of de startbaan van deze luchthaven al of niet dient verlengd? Vorm ter plaatse uw mening.Een klasbezoek aan de luchthaven van Deurne kan u makkelijk combineren met een andere aanbod in het Antwerpse. In de cafetaria kunnen leerlingen ’s middags hun boterhammen opeten. En nog dit: via Jeugd & Luchtvaart kan u hier ook een luchtdoop maken met uw klas. Vluchtjes van 25 minuten in groepjes van drie leerlingen kosten per leerling 18,5 euro. Gewone rondleidingen met beide voeten op de grond kosten per leerling tot en met het derde leerjaar 2 euro en vanaf het vierde leerjaar 3,20 euro.Wil u deelnemen aan deze actie? Vul de bon volledig in en stuur hem vóór 8 februari naar Ingrid Debois - Antwer-pen Airport B35 - 2100 Deurne. Als u bij de gelukkigen bent, krijgt u uiterlijk op 22 februari een persoonlijke uitnodiging in uw brievenbus. Voor meer info of als u meteen al een klasbezoek wil boeken: tel. 03 285 67 69 - fax 03 230 87 03 - ingrid.de.bois@fi nserve.be.

MET KLASSEOP VLEUGELS

q Ja, stuur mij een uitnodiging voor (omcirkel wat past) 1 / 2 personen voor Luchthaven met Klasse in Deurne. Ik kom op (omcirkel twee mogelijke voorkeuren) 3 / 6 / 7 maart om (omcirkel wat past) 10 / 14 uur.

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Stamboeknummer: . . . . . . . . . . . . .

Volledig adres: . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

School: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Onderwijsniveau (omcirkel wat past):

kleuter / lager / secundair / hoger

Deze actie is gratis voor mezelf en verge-zellende collega of partner. Als ik word uitgenodigd, kom ik ook.

✁

Stuur deze originele bon volledig ingevuld en vóór 8 februari naar Ingrid Debois - Antwerpen Airport B35 -

2100 Deurne. Niét faxen, a.u.b. Als u bij de gelukkigen bent, ontvangt u uiterlijk op 22 februari een schrifte-

lijke uitnodiging. Uw naam komt op een viplijst. Als u een uitnodiging ontvangt, komt u ook.

INTERNATIONALE LUCHTHAVEN D

EURNE

KLASSE NR.132 23

Leermeesters halfweg �Achthonderd studenten lerarenopleiding uit een tiental hogescholen hebben de voorbije maanden twee «Leer-meesters» bezocht: ze hebben een «kunstproduct» be-zocht en vervolgens deelgenomen aan een workshop die de vertaling naar de klaspraktijk maakt. Er was keuze uit meer dan 80 kunstactiviteiten uit het aanbod van cultuurcentra, kunsthuizen en musea. «Leermeesters» is familie van «Meesterstukken», een gelijkaardig initiatief dat Canon Cultuurcel al vier maal organiseerde.«Leermeesters» gaat stilaan in zijn laatste fase: een verwerkingsdag in elke deelnemende hogeschool. Via actieve kunstzinnige werkvormen werken de studenten rond de integratie van een bezoek aan een kunstproduct in de klas. Daarbij komen kunstbeleving en kunstbeschouwing, inbedding in de eindtermen en ontwikkelingsdoelen en vaardigheden en attitudes van de begeleidende leerkracht zeker aan bod.«Dubbelfocus» is een tweede project voor studenten Lerarenopleiding. Tijdens een dag werken in een museum ligt de focus op het ontmoeten van kunst én op de capa-citeiten van de begeleider (gids en leerkracht) daarbij. Zo biedt Canon Cultuurcel toekomstige leerkrachten een extra impuls om muzisch-creatief klaar te staan.

Interculturaliteit �Interculturaliteit, mondiale vorming, sociaal-culturele projecten… Hoe kan u dit op school realiseren? Wat is de functie van mondiale vorming en hoe intercultureel is uw school? Hoe gaat u om met verschillen? Welke mogelijkheden zijn er naast «klassieke» Afrikaanse dans of djembe? Canon Cultuurcel (i.s.m. Kleur Bekennen) organiseert rond deze en andere prangende vragen een studiedag voor leerkrachten basis-, secundair en hoger onderwijs. Talrijke gastsprekers, schrijvers, kunstenaars, vormingsmedewerkers en collega’s geven u hun concrete visie mee.De studiedag vindt plaats op woensdag 19 februari van 9 tot 16.30 u. in het Consciencegebouw - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Deelnemen is gratis, lunch inbegrepen. Inschrijven met een mailtje, met al uw adresgegevens, on-derwijsniveau, gegevens van de school én uw keuze (eerste en tweede) uit de vier werkmomenten in de namiddag (folder gratis op aanvraag). Elke deelnemer krijgt een deelnemings-attest, een handig werkinstrument en een reader.Canon Cultuurcel - studiedag Ontwikkelen - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - deanne.durant@ond.vlaanderen.be

Literaire competentie 2Vorig academiejaar namen 120 lectoren deel aan een studiedag rond literair lezen in de lerarenopleiding. Daaruit volgde materiaal voor studenten lerarenopleiding rond zes thema’s: literaire ontwikkeling, genres, praten over lezen, betekenis toekennen aan boeken, vindplaats en aanbod aan boeken en het beoordelen van literaire kwaliteit. Canon Cultuurcel, Stichting Lezen Nederland en het departement WVC organiseren nu een tweede stu-diedag rond deze onderwerpen. Centraal staat opnieuw de literaire ontwikkeling in de lerarenopleiding. Voorts stellen lectoren uit een aantal experimenteerscholen het nieuwe didactische materiaal voor en krijgt u een literaire tractatie.De studiedag vindt plaats op 25 maart in Nieuwegein (Utrecht, Nederland). Veertig Vlaamse lectoren mogen gratis deelnemen, een gratis overnachting de avond voordien inbegrepen. Zo kan u fris uitgeslapen en na een rustig ontbijt de studiedag volgen. Inschrijven met een briefje of e-mail met uw adresgegevens, uw functie en alle schoolgegevens. U krijgt een schriftelijke bevestiging met het volledige pro-gramma en een reisroute.Canon Cultuurcel - studiedag Lerarenopleiding - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel -deanne.durant@ond.vlaanderen.be

Grote klappen uitdelen �Aan de klap zijn, aan de klap houden, zotte klap, klap

voor de vaak, veel klaps hebben. Ook over onderwijs, kunst(en) en cultuur is al heel wat geklapt. Maar nu

komt pas «De grote klap»: een onderzoek van Anno ‘02 (regionaal kunst- en cultuurfestival in Zuid-West-Vlaan-

deren) en Canon Cultuurcel naar communicatie tussen kunst en onderwijs.

«De grote klapbundel» beschrijft in drie essays welke von-ken kunnen ontstaan als leraars, leerlingen en kunstenaars

samenwerken. Uitgangspunt is de dagelijkse realiteit van die leerling/leraar/school en dat onderwijs zoals het nu is. Welk effect hebben ontwikkelingsdoelen en eindtermen op een muzisch klimaat in de school? Welke plaats krijgt kunst-educatie in het Vlaamse onderwijs? «De grote klap» is een inspiratiebron voor «muzisch school maken», een opstapje voor de leerkracht-artiest in u.U kan het bundel gratis aanvragen via mail naar canon@ond.vlaanderen.be of u stuurt een aan uzelf geadresseerd kleefetiket naar Canon Cultuurcel - De grote klap - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - een paar dagen later hoort u dan «de grote klap» in uw brievenbus

Popdag 12 maart 2003 Antwerpen�Zo’n 1 500 leerlingen en leraars derde graad secundair onder-wijs ontdekken op woensdag 12 maart elkaars cultuur. Poppunt (i.s.m. Canon Cultuurcel en Stad Antwerpen) organiseert die dag een grootschalige pophappening met workshops en live optredens waarbij leerlingen én leerkrachten kunnen ervaren wat er leeft op het vlak van popmuziek en welke invloed pop uitoefent op andere kunstvormen en vice versa.De Popdag 2003: u leest er alles over in deze Klasse op pagina 15-17 of u surft naar de Popdagsite op www.popdag.be

Open Doek �Leerkrachten kunnen nog vóór het fi lmfes-tival «Open Doek» van start gaat, kennis maken met het nieuwe aanbod van «fi lms met een blik op de wereld». Op zaterdag 22 februari, van 9 tot 13 u., krijgt u in het gloednieuwe Utopoliscomplex in Turnhout een voorstelling van «Open Doek» en van het fi lmprogramma voor scholen. U kan er een fi lmvoorstelling bijwonen van vijf nieuwe fi lms naar keuze, snuisteren in de videolounge of een debat bijwonen over de vraag: «Waar ligt bij beeldconsumptie de grens voor kinderen? Wanneer zijn wij als programmeurs/ouders/leerkrachten moraalridders?» Stel naar smaak of doelgroep uw eigen programma samen en hop van Zuid-Amerika naar Azië en van IJsland naar Bosnië. Nadien stapt u huiswaarts met een lading fi lmdossiers als gids voor de beeldeducatieve praktijk in uw school.Deelnemen kost 5 euro, drankjes en een broodje inbegrepen, betaling ter plaatse in Bioscoopcomplex Utopolis - Graatakker - 2300 Turnhout. Inschrijven voor deze visiedag is nodig en kan tot 18 februari door (op maandag en dinsdag tussen 9 en 17.30 u.) een seintje te geven aan Greet Stevens - vzw Alfa - Koning

Albertstraat 15 - 2300 Turnhout - tel. 014 41 94 39 - greet.stevens@alfavzw.be

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.be

Hoe gaat u om met verschillen?

CANON

Beeldopvoeding of moraalridders?

OPEN D

OEK

«Klap. Klap. Grote klap.»

POPPUNT / P

OPDAG

(advertentie)

Algemeen �

AutomanagementBedrijven willen afgestudeerden die zelfstandig kunnen werken, plannen en zichzelf bijsturen. Hoe kunnen leer-lingen in BSO, TSO en ASO hun eigen fouten analyseren en zichzelf evalueren? De methode Automanagement werd door 300 leerkrachten uit 50 pionierscholen in de regio Zuid-West-Vlaanderen uitgetest en goed bevonden. U vindt hun projecten, met alle uitleg en kopieerbladen in een bron-nenboek, die de projecten rubriceert per vak/studierichting: wiskunde, elektro, telecommunicatie, mechanica, schilde-ren, haartooi... Een schat aan informatie voor alle secundaire scholen. Zeker aanbevolen indien u de studiedag ‘Leren leren en levenslang leren’ van 15 januari miste.‘Bronnenboek Automanagement’ - Charter Zuid-West-Vlaande-ren - tel. 056 25 47 81 - fax 056 22 7956 - info@charter-zwv.be - www.charter-zwv.be

Onderwijs in cijfersRecente, betrouwbare en belangrijke statistieken over onder-wijs in Vlaanderen vindt u in het handige binnenzakboekje Het Vlaams Onderwijs in Cijfers – schooljaar 2001-2002. Elk onderwijsniveau krijgt een apart hoofdstuk. Ook Het Vlaams Onderwijs in Beeld – schooljaar 2001-2002 is uit: vijf plooifolders met cijfers (in grafi sche vorm) over leerlingen, scholen en personeel, alle onderwijsniveaus, plus de structuur van het onderwijs.‘Vlaams Onderwijs in Cijfers’ (5 euro) – ‘Het Vlaams Onderwijs in Beeld’ (3,70 euro) – Cel Publicaties – departement Onderwijs – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel. 02-553 66 53 – fax 02-553 66 54 – onderwijspublicaties@ond.vlaanderen.be

Secundair onderwijs �

Vlindersin je buik zijn leuk, maar je verliest er soms het hoofd bij. Dat is de gedachte achter een nieuwe brochure over veilig vrijen voor jongeren. Gratis op te pikken in de kantoren van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, net als andere brochures over gezondheid en opvoeding. U vindt een overzicht op de website.‘Vlinders in je buik? Veilig verliefd…’ – Info: Sandrine Vandermaesbrugge – Sint-Huibrechtsstraat 19 – 1150 Brussel – tel. 02 778 92 11 – fax 02 778 94 04 – gvo@mloz.be - www.mloz.be/gvo

AcrodansScholen vragen naar acrodans, stelt leraar Stefaan Bogaert vast. En dus schreef hij er een pedagogische brochure over in twee delen: tien voorbeelden voor expressieve en creatieve momenten (dans), uitleg over toepassingen en methodiek (acro). Samen 50 pagina’s en 400 foto’s en bewegingen. Er is ook een video be-schikbaar met lesopnamen.Handleiding voor Acrodans (10 euro + verzendingskos-ten) - Stefaan Bogaert – Doornstraat 280 – 2610 Wilrijk - tel. 03 827 10 01 – stefaan.bogaert@antwerpen.be

Basisonderwijs �

De beste sites‘Ja, we willen kinderen wel op het net laten surfen, maar

waar komen ze allemaal terecht?’ Met de ‘Webkaarten’ surfen uw leerlingen (4-12 jaar) naar sites die speciaal

voor ze geselecteerd zijn. Bij elke site krijgt u info over bron, doelgroep, inhoud en een afbeelding van de startpagina. Er

zijn verzamelsites, webwijzers, sites voor spreekbeurten en thematische sites (natuur, kinderboeken, radio en tv, musea…).

Daarbij ook zoekadvies, tips voor veilig surfen en webtips voor leerkrachten en ouders. Beheersbaar internet in een doos met

tachtig kaarten. Met regelmatige actualiseringen.‘Webkaarten’ (basiswerk 59,50 euro, jaarabonnement voor updates 45,50 euro, verzendingskosten 1,25 euro) – uitg. Davidsfonds/Infodok – Blijde-Inkomststraat 79-81 – 3000 Leuven – tel. 016 31 00 60 – fax 016 31 06 08 – uitgeverij@davidsfonds.be

ABC met vingersNa ‘Gekke rijmpjes met Gebaren’ is er opnieuw een leerboek uit voor dove kinderen. Ditmaal leert u er de kinderen mee lezen. Maar ook gewoon horende leerlingen maken via dit boekje ken-nis met de ‘cultuur van de stilte’. Tekeningen, één per letter van het abc, gaan samen met de gewone schrijfwijze, de gebarentaal en de vingerspelling van elk woord. Schrijfster Katleen Ooms is zelf moeder van een doof kind. Overigens start de VRT met een internetservice voor doven en slechthorenden. www.vrt1.be geeft uitgebreide info over ondertiteling van programma’s. Een gratis elektronische nieuwsbrief vult het aanbod aan.‘Handig met Letters, Letters met Handen’ (15 euro + 2,45 euro verzendingskosten) –vzw Progebraille-Hellen Keller – C. Van Malderenstraat 33 – 1731 Zellik – tel. 02 466 94 40 – fax 02 466 92 86. Voor gesproken tijdschriften kan u terecht op dit adres: Stadsomvaart 7 – 3500 Hasselt – tel. 011 22 34 37 – fax 011 22 94 30

Rotte tandenAls Jaap de krokodil met een rotte tand komt aandragen, neemt kleine Emma hem op sleeptouw langs tandarts, tandenborstel en tandpasta. Kinderen van de derde kleuterklas en het eerste leerjaar krijgen speels en duidelijk uitleg (en zonder opgeheven vingertje) over tandhygiëne. ‘Jaap de Krokodil’ is een prentenboek met een spannend verhaal om samen van te snoepen in de klas. Achteraan in het boek vindt u nuttige tips over tandhygiëne. Het bijhorend doe-boekje bevat weetjes, raadsels en spelletjes over tanden en tandverzorging. ‘Jaap de Krokodil’ (4,84 euro + verzendingskos-ten), ‘Bekboekje van Jaap de Krokodil’ (0,61 euro + verzendingskosten) – bestellen bij LOGO Hageland – tel. 016 46 49 70 - fax 016 46 49 27 - jessica.nieuwdorp@pi.be

Gratis boeken.

Een zeer treurige prins �‘Dichter zijn betekent tot het uiterste gaan’, schreef Milan Kundera. Dat deed ook Jotie T’Hooft. 25 jaar geleden overleed hij, amper 21 jaar oud, aan een overdosis cocaïne. Maar tussen Zappa en Joplin, tussen hasj en hekserij, tussen vamp en vampier blijft hij een van de dichters die jongeren ook vandaag nog sterk aanspreekt. ‘Een zeer treurige prins’ is zijn heruitgegeven biografi e.‘Een zeer treurige prins: het leven van Jotie T’Hooft’ (17,50 euro) – verkrijgbaar in de handel – PoëzieCentrum vzw – Hoornstraat 11 – 9000 Gent – tel. 09 225 22 25 – fax 09 225 90 54 – info@poeziecentrum.be - www.poeziecentrum.be

Voor vijf lezers ligt een gratis exemplaar klaar. Stuur een kaartje (of mail) met de naam van uw favoriete dichter en duim voor de onschuldige hand. Klasse (zeker lezen) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – secr.leerkrachten@klasse.be

The Two Towers �U zag het tweede deel van Lord of the Rings en krijgt er maar niet genoeg van? Of u zag The Two Towers nog niet, maar wil wel meer weten over de verfi lming van Tolkiens meesterwerk? Dan is het offi ciële fi lmboek warm aanbevolen: het verhaal achter de regisseursstoel, de foto’s bij de mars van de Enten, het beleg van Helm’s Deep, de innerlijke tweestrijd van Gollem. Ook van het originele boek is een hertaling op de markt.The Two Towers fi lmboek (16,50 euro) - verkrijgbaar in de handel – Standaard Uitgeverij – Belgiëlei 147a – 2018 Antwerpen – tel. 03 285 72 00 – fax 03 285 72 99 – www.standaard.com

Vijf gratis exemplaren wachten op een ei-genaar. Stuur een kaartje (of mail) met uw favoriete personage uit de Lord of the Rings - Klasse (Two Towers) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – secr.leerkrachten@klasse.be

KLASSE NR.132 25

Secundair onderwijs �

StudententheaterIl CampielloLeerlingen derde graad secundair onderwijs kunnen desgewenst genieten van twee matineevoorstellingen van de komedie «Il Campiello» (Carlo Goldoni). Vooraf is er een korte inleiding over Goldoni en de commedia dell ‘arte. Na de voorstelling krijgen uw leerlingen een rondleiding door de hogeschool én een drankje.Tickets kosten 3 euro (i.p.v. 6 euro), begeleiders gratis. U kan ook reserveren voor de avondvoorstellingen (18-20-21-22/3; max. 20 deelnemers).

Vlekho - Koningsstraat 336 - 1030 Brussel - tel. 02 221 12 11 (Ann Van Tricht) - pvermoor@vlekho.wenk.be

WedstrijdTweelingenTot 30 maart vindt u in Gent een tentoonstelling over tweelingen (Klasse 129, p. 21). Is een tweeling twee keer hetzelfde? Hoe kijken fotografi e, reclame, jeugdliteratuur enz. naar tweelingen? Wat zegt de psychiatrie?Op vrijdag 28 februari is er een studiedag «Tweelingen», rondleiding door de tentoonstelling inbegrepen. Eén klas met laatstejaars secundair onderwijs kan gratis deelnemen (wel eigen lunchpakket meebren-gen). Mail uw gegevens naar het museum en antwoord daarbij op de vragen. De klassieke onschuldige hand bereidt één klas een warme ontvangst.1. Kan een Siamese tweeling uit een jongen en een meisje bestaan?2. Op welk punt verschillen Janssen en Jansen (uit Kuifje) van uiterlijk?3. Welke tweeling komen we in de bijbel tegen?4. Welk dier wordt steeds als identieke vierling ge-boren?Mail uw antwoorden vóór 15 februari naar info@museumdrguislain.be - het volledige «Tweelingen»-programma vindt u op www.museumdrguislain.be

De sneltrein➜ Minnelijk akkoord, literatuur in Brussel van de 14de tot de 17de eeuw: 1/2 tot 30/3 in Stadhuis, Brussel: rederijkersliteratuur bekeken vanuit de historische ontstaanscontext. Met lespakket, cultuurhistorische wandeling en bezoek aan het Broodhuis.‘t Mariacranske - De Wijngaard Brussel / KUBrussel - tel. 02 412 43 06 - www.kubrussel.ac.be/akkoord

➜ Narcolepsy: audiovisueel werk van Dave McKean: 8/2 tot 20/4 in Tweebronnen, Leuven.Vzw Beeld Beeld - tel. 0497 64 94 52 - info@beeldbeeld.org - www.beeldbeeld.org

➜ Tibet, een vergeten onrecht?: 15/3 in Gemeentelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans Grimbergen.Fototentoonstelling, recent schilderwerk, poëzie, nieuwe muziekcomposities, fi lm, yoga, praatcafé... ten voordele van het Indiase kinderdorp Chauntra.Luc Nijs - tel. 09 231 53 68 - luc.nijs1@pi.be➜ Swedish Design without Obstacles: 1 tot 28/2: dub-beltentoonstelling rond ontwerpen, spullen, meubelen en hulpmiddelen voor mensen met en mensen zonder handicap.Swedish Trade Council (i.s.m. Zweedse ambassade) - Luxemburgstraat 3 - 1000 Brussel - tel. 02 501 53 62 - ewa.larsson@swedishtrade.se - www.swedishtrade.se/belgien

Algemeen �

Veilig thuis?Consument, een gevaarlijk beroep Raar maar waar. Jaarlijks bedraagt het aantal dodelijke ongevallen in de privé-sfeer het dubbele van de verkeers-ongevallen en het twaalfvoud van de werkongevallen. Het Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen wijst met de nieuwe thematentoonstelling «Consument, een gevaarlijk beroep!» iedereen op onzichtbare gevaren in huis én geeft tegelijk veiligheidstips.De tentoonstelling loopt tot 6 april. De toegang is gratis.

Provinciaal Veiligheidsinstituut - Koningin Fabiolazaal - Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen - tel. 03 203 42 28 - nathalie.deroeck@pvi.provant.be - www.provant.be/pvi/

LeraarsweekendSea Life BlankenbergeZes Humboldt pinguins komen vanaf Pasen de zeeleeuwen, zeehonden, otters enz. van Sea Life Blankenberge gezelschap houden. In de aquaria van Sea Life vindt u bovendien alle fauna en fl ora van de Noordzee terug, van het kleinste garnaaltje tot uit de kluiten gewassen haaien.Op 15 en 16 februari kan u gratis op verkenning. Er zijn zes gegidste rondleidingen per dag, enkel voor de leerkrachten. Familieleden mogen meekomen, krijgen 50 procent korting (4,88 euro voor volwassenen; 3,70 euro voor kinderen; gratis tot vier jaar) en bezoeken het centrum op eigen tempo.Inschrijven tot 14 februari op tel. 050 42 43 00 (dag en uur afspre-ken!). Breng een tekening mee rond het thema «Red een zeehond» en u kan een gratis bezoek met heel de klas winnen.

Sea Life Blankenberge - Koning Albert I-laan 116 - 8370 Blan-kenberge - tel. 050 42 43 00 - www.sealife.be

VleermuizenFluwelen fl adderaars van de nachtVleermuizen prikkelen onze fantasie en bevolken mythes en verhalen van alle tijden. Deze tentoonstelling gaat voorbij het Batman- of vampierimago en toont dat deze beestjes niet bedreigen, maar bedreigd zijn, geen bloedzuigende vampieren zijn, maar nuttige insecteneters.De tentoonstellingen «Vleermuizen, fluwelen fl adderaars van de nacht» zal een heel jaar lang rondreizen. Tot 9 februari kan u de diertjes be-zoeken in Provinciaal Domein Vrieselhof Ranst, van 14 februari tot 27 april verhuizen ze naar Kasteel Rivierenhof Deurne. U kan met uw klas een actief bezoek brengen aan de tentoonstel-ling: een zoektocht met werkblaadjes, een vleermuizenspel en een knutselactiviteit.Meer info bij Provinciaal Domein Vrieselhof - Schildesteenweg 79 - 2520 Ranst (Oelegem) - tel. 03 385 21 65 - info_vrieselhof@groenantwerpen.provant.be / vanaf 14 februari: Provinciaal Domein Rivie-renhof - Turnhoutsebaan 246 - 2100 Deurne - tel. 033 60 52 17 - info@groenantwerpen.provant.be

Anthologie100 fi lms voor 100 jaar cinemaVijftig donderdagen lang (tot einde 2003) vertoont het Brusselse Filmmuseum fi lm-klassiekers (twee fi lms per avond). De reeks bevat onmiskenbare klassiekers als «Citi-zen Kane», «Pantserkruiser Potemkin» en «Het zevende zegel», plus werk van bekende regisseurs als Renoir, Allen, Ford Coppola, Ray, Antonioni, Dreyer enz. Alle fi lmlanden, -genres en -periodes komen aan bod.U betaalt 2 euro per fi lm. Reserveren kan in het Filmmuseum zelf of (voor de voorstellingen van de dag zelf) op tel. 02 507 83 70.

Filmmuseum - Baron Hortastraat 9 - 1000 Brus-sel - tel. 02 507 83 70 - www.fi lmarchief.be

26 KLASSE NR.132

De meeste ongevallen gebeuren…

gewoon thuis.

100 fi lmklassiekers tegen voorhistorische prijzen.

PROVINCIAAL V

EILIGHEIDSINSTITUUT

KONINKLIJK F

ILMARCHIEF VAN B

ELGIË

SEA L

IFE BLANKENBERGE

Een heer in smoking.

KLASSE NR.132 27

Algemeen �➜ Leerlingen leren om zelf hun problemen op te lossen: een emancipatorische aanpak: reeks E vanaf 18/2 en reeks F vanaf 21/02.Centrum voor Nascholing Jette - tel. 02 475 48 13 - anne.machiels@rago.be

➜ Hoe een museumbezoek in de klas effi ciënt voorberei-den?: 15-22-29/3.Museum voor Schone Kunsten - Educatieve Dienst - Citadelpark - 9000 Gent - tel. 09 240 07 37

➜ Socratische gespreksvoering (17-18 en 24-25/2); Theaterleren (17-18/2); Stemtraining (1-22/3 en 7-26/4); Presenteren (2-29/4 en 6-13/5); Ontwerpen van een leerses-sie (7-8-26/4 en 10/5).VSPW-Balans-VTO - Antwerpsesteenweg 573 - 9040 Gent - tel. 09 229 22 53 - balans@vspw.be - www.vspw.be/balans.htm

➜ Tag Rugby Dag: 15/3 in British School, Tervuren.Introductie voor leerkrachten.Vlaamse Rugbybond - Boomgaardstraat 22 bus 20 - 2600 Ant-werpen - tel. 03 286 07 52 - rugby@skynet.be

➜ Ervaringsaanbod Eutonie: Hoe stevig sta jij voor de klas?: 8-15/2 in GC Wabo, Watermaal-Bosvoorde of 22-29/3 in Campus Heilig Hart Heverlee.Vormingscentrum Samen - Dennenlaan 4 - 2980 Halle-Zoersel - tel. 03 385 33 61 / meer info over Eutonie bij Vlaamse Euto-niestichting (VES) - tel. 03 480 07 27 - www.eutonie.org

➜ Colloquium Media en extreem rechts: 15/2 in Ufsia, Antwerpen.Vereniging voor Vrede en Verdraagzaamheid (VAKA)/Hand in Hand - Breughelstraat 31 - 2018 Antwerpen - tel. 03 281 15 05 - redac@vaka-handinhand.org - www.vaka-handinhand.org

➜ Doordenkertjes: prof. Ronald Soetaert over ICT en on-derwijs (5/2); prof. Frans Daems over schoolvergelijkingen (26/2); prof. Wim Meijnen over succesvolle allochtonen in het onderwijs (19/3).Doordenkertje - J. de Lalaingstraat 28 - 1040 Brussel - tel. 02 790 96 07 - luc.vervloet@rago.be

➜ Practicum n° 03: Camera obscura: reeks ateliers tijdens de krokusvakantie (3-7/3) over camera obscura beelden en kunst.Vlied vzw - Papegaaistraat 69 - 9000 Gent - tel. 09 269 10 70 - info@vlied.be - www.vlied.be

Basisonderwijs �➜ Thema-avond Prentenboeken: 19/2.Praktische kennismaking met concrete materialen en tips om de boekenhoek en de kinderboekenweek intercultureel en mondiaal te verrijken.Wereldwerkplaats vzw - Ortolanenstraat 6 - 3010 Kessel-Lo - tel. 016 29 21 27 - wereldwerkplaats.vzw@chello.be - www.wereldwerkplaats.be

➜ Vakoverschrijdende nascholing: Socio-emotionele be-geleiding van allochtone leerlingen basisonderwijs (vanaf 20/2); Omgaan met hoogbegaafdheid in het basisonderwijs (11/3); Speelse technologie (12/3); Leerstoornissen Wie Onderzoeken, Waaraan Werken? (vanaf 25/2).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UA - Universi-teitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel. 03 820 29 60 - volledig cursus-aanbod op cbl-www.uia.ac.be

➜ Een bezoek aan het museum met de kleuterklas: 1/3.Museum voor Schone Kunsten - Educatieve Dienst - Citadelpark - 9000 Gent - tel. 09 240 07 37

Secundair onderwijs �➜ Over de schutting: 19/3 in Duin en Zee, Oostende.Aanzet tot vakoverschrijdend leren, met voorbeelden en activerende werkvormen - keuze uit modules over sociale vaardigheden, gezondheidseducatie en muzisch-creatieve vorming en een module rond handelingsplannen op school.Centrum voor Nascholing - Wim Bourgoignie - tel. 02 790 96 01 - wim.bourgoignie@rago.be - inschrijven bij Anne Machiels - tel. 02 475 48 14

➜ Studiedag WIVO: Van toetsen naar evalueren - al-ternatieve evaluatie als hefboom naar zelfstandig leren:

18/3 in Lessius Hogeschool, Antwerpen.Werkgroep Informatie Vernieuwing Onderwijs - Lessius Hoge-

school - Peter Meyvis, hoofd Lerarenopleiding - Korte Nieuw-straat 33 - 2000 Antwerpen - peter.meyvis@lessius-ho.be

➜ Museumdidactiek: nascholing voor leerkrachten Latijn en Grieks: 19/2 in ‘t Pand, Gent.

Universiteit Gent - Vakdidactiek Latijn en Grieks - prof. Freddy De-creus - tel. 09 264 40 30 - freddy.decreus@rug.ac.be

➜ Vakoverschrijdende nascholingen: Stemtechniek voor leerkrachten (vaanf 27/2); Socio-emotionele begeleiding van al-lochtone leerlingen (vanaf 20/2); Omgaan met lastige leerlingen en klassen (vanaf 11/3); Goed klasbeheer verhoogt de leertijd (11-20/2); Omgaan met agressie op school (16/5); Faalangst-begeleiding (18/2); Een alternatieve kijk op evaluatie (25/2); Het zelfevaluatieproces in het volwassenenonderwijs (17/3).Remediëring: Achtergronden van leerproblemen (vanaf 13/2; in Deinze); Management van remediale hulp (13/3); Remediëring taalleerproblemen met pc (21/2).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UA - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel. 03 820 29 60 - volledig cursusaanbod op cbl-www.uia.ac.be

➜ Nascholing voor leerkrachten, directies… deeltijds kunston-derwijs: studiedagen en workshops.DKO - OVSG - www.ovsg.be

➜ Seminarie Wiskunde en fysica in de industrie: op aanvraag, in Gent.Wat kunnen uw leerlingen later aanvangen met wiskunde en fysica?CBOK Werktuigbouwkunde - Gebroeders Desmetstraat 1 - 9000 Gent - tel. 09 265 86 10 - info@cbok.be - www.cbok.be

Hoger onderwijs �Het Oostblok ontsluierd - inleiding tot de Russische taal en cultuur: 13 weken vanaf 27/1.Plantijnhogeschool - departement Bedrijfsbeheer en Orthope-dagogie - Meistraat 5 - 2000 Antwerpen - tel. 03 221 07 20 - www.plantijn.be

Win 126 000 euro �Hebt u een les, lessenreeks of opleiding ont-wikkeld waarin software, cd-rom, internet of andere computertoepassingen voor de nodige meerwaarde zorgen? Stuur ze dan vóór 4 april in en u maakt kans op een geldprijs. Ook dit jaar kan u 250 tot 1 250 euro mee naar huis nemen als u meedoet aan de Prijs van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming. Er zit bijna 9 000 euro in de pot. Meedoen is ook voor studenten lerarenopleiding warm aanbevolen. De prijzen worden uitgereikt op de slotapotheose van Digikids begin juni. U vindt er ook informatie over de andere wedstrijden, zoals de prijs van de uitgevers voor ontwikkeling van educatieve software en internettoepassingen en de nieuwe Ma-cromedia-award.Info, reglementen en wedstrijdformulieren: www.digikids.be

Vluchten kan… �Met een zelfgemaakt bordspel introduceren de medewerkers van het Asielcentrum Be-vingen uw leerlingen (derde graad secundair onderwijs en pedagogisch hoger onderwijs) in het asielvraagstuk. Stellingen, vragen en opdrachten brengen interactie en discussie op gang. Het spel wordt aangepast aan het aantal beschikbare lesuren. Een rollenspel en een

videopresentatie zijn nog in voorbereiding.Onthaalcentrum voor Vluchtelingen Bevingen

- Stephan Stevens - Montenakenweg 145 - 3800 Bevingen - tel. 011 69 75 08 -

stephanstevens@hotmail.com

Stimulus �«Boeiend!», «Interessant!»… Kan u zich inbeelden dat uw leerlingen dit roepen in de lessen geschiedenis, wiskunde, fysica, chemie? Het nieuwe project «Stimulus - een poort naar leuker onderwijs» wil net déze vakken aangenamer maken. Uiteindelijk zal u het hele project, met kant-en-klare doeprojecten en multimediaal uitgewerkte modules, vinden op een speciale website. Eerst is er de uitnodiging aan leerkrachten tweede graad secundair onderwijs om uw steentje bij te dragen. U zal op geregelde tijdstippen feedback kunnen geven rond een reeks vragen. Interesse? Fax of mail dan al-vast een vijftal topics uit uw vakgebied door die u in de Stimulus-site wil terugzien.VUB - departement R&D - R&D-Weten-schapscommunicatie - Stefanie Goovaerts - Wim Van Broeck - tel. 02 629 18 35 of 22 11 - wvbroeck@vub.ac.be - rd-ir.vub.ac.be/index_wetcomm.html

Praten over asielzoekers.

ONTHAALCENTRUM B

EVINGEN

(advertentie)

KLASSE NR.132 29

Tot in de lateuurtjes…

Vier teamtips uit Oostakker:➜ Zoek in elk beleid naar basisprincipes waar iedereen achter staat.➜ Creëer informele momenten die sfeer en ontspanning brengen.➜ Geef iedereen het gevoel dat zijn mening telt.➜ Schakel competitie uit, ook tussen de leerlingen.

Het Team➜ Hoe kunnen leerkrachten die samenwerken het verschil maken? In ‘Het Team’ vindt u

elke maand een schoolvoorbeeld. Teams per vak en over de vakken heen, teams voor een thema of project, teams met ouders of leerlingen. Anders gezegd: samen school maken.

➜ Zit u volgende week in de band? Schrijf of mail naar Klasse – Het Team – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – fax 02 553 96 85 – red.leerkrachten@klasse.be.

«Eigenlijk zouden we met alle 28 collega’s in de band moeten, want we vormen één team», zegt Carine Desimpele (40), coördinator in het Centrum voor Deeltijds Leren in Oostakker. Hier krijgen 170 leerlingen twee dagen per week praktijklessen: hulpkok, bromfi etshersteller, kan-toorbediende… Van Carla De Coker (47), Nancy Vantorre (41) en Jan van Haren (38) krijgen ze Project Algemene Vakken: algemene vakken in één pakket met vaardigheden en attitudes. Zo gaan de leerlingen voor sociale vaardigheden zelfs de touwen in. «Zo’n touwenparcours daagt jongeren uit», verklaart Carine Desimpele. «Willen ze het overwinnen, dan moeten ze samenwer-ken. Dat draagt bij tot een betere sfeer in de groep, tot meer openheid en vriendschap. We werken er samen aan. Veel leerlingen komen met weinig zelfvertrouwen binnen, sommigen lopen het risico zwaar gepest te worden.»

LeefcodeOm dat te voorkomen boog dit viertal zich over een anti-pestbeleid. «We volgden nascho-ling en stapten daarmee naar de collega’s», vertelt Jan van Haren. «Via een stellingenspel en andere oefeningen werd pesten een aan-dachtspunt voor heel het team. We hanteren een stappenplan dat in negentig procent van alle gevallen helpt. En omdat we leerlingenpar-ticipatie belangrijk vinden, stellen we met elke klas een leefcode op, waaraan alle leerlingen zich binden. Per groep is er een coach en één leerkracht fungeert als meldpunt, als er toch gepest wordt. We zien risicoleerlingen met succes opgaan in de groep.»

HapjesHet Centrum telt wel meer werkgroepen waar leerkrachten vrijwillig in stappen en viel ook al met projecten in de prijzen: drugs, tewerkstelling, participatie… «Het is nooit een minderheidson-

derneming, we zoeken naar basisprincipes waar iedereen achter staat», legt Carla De Coker uit. «De directie geeft ons de kans om samen een beleid op te stellen, ieder heeft zijn zeg.» Daarnaast is er veel infor-meel overleg. «Onze leerlingen zijn niet de gemakkelijkste», stelt Nancy Vantorre vast. «Dat doet je makkelijker samenwerken.

Maar er zijn ook de activiteiten na de lesuren. Drie à vier keer per jaar verjaardagsfeestjes bijvoorbeeld, waaraan iedereen bijdraagt: boodschappen doen, hapjes maken, zorgen voor cadeautjes. En dan maar dansen en zingen tot in de late uurtjes. Sfeer, hoor.»

FOTO: L

UC DAELEM

ANS

Pesten aan-dachtspunt voor heel het team

V.l.n.r.: Carla De Coker, Carine Desimpele, Nancy Vantorre, en op de band Jan Van Haren

30 KLASSE NR.132

WIN UW REISEen reischeque van 1 000 euro voor wie de «naam» vindt aan de hand van deze drie tips:å Mohammed bin Rashid Al Maktoum is de derde zoon van sjeik Rashid bin Saeed Al Maktoum.ç Eerste en enige vrouw solo in de ruimte.é De radio meldt gigantische fi les richting kust, want op het strand van Koksijde is een potvis aangespoeld.

Stuur de oplossing (één «naam») vóór 12 februari naar Klasse - Win uw reis - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be - U vindt het juiste antwoord vanaf 17 februari op www.klasse.be/winnaars

DE HARDE KERN VAN ANCIENS «In deze school is lesgeven mijn hobby geworden», lacht Deirdre De Cooreme-ter. Al drie jaar staat ze in het eerste leerjaar, in de gemeentelijke basisschool in Lochristi. Met bijna 800 leerlingen en meer dan veertig leerkrachten is dat een van de grootste basisscholen van het land. «Maar de sfeer is heel goed onder de collega’s», zegt Deirdre. «In mijn interimcarrière heb ik veel scholen leren kennen, goede en minder goede. Hier voel ik mij aanvaard en voor vol aangezien.» Of het grote aantal leerkrachten een goede sfeer niet in de weg staat? «Het geheim schuilt in het grote aantal buitenschoolse activiteiten dat we organiseren», antwoordt Deirdre. «Een weekend, bowling, verjaardagsfeestjes… Een harde kern van positief ingestelde anciens neemt het voortouw. Ze staan open voor iedereen en proberen de anderen zo goed mogelijk te betrekken. Wist je dat de leerkrachten hier al meer dan twintig jaar een toneelopvoering houden voor meer dan duizend kinderen en ouders? Op die manier leer je elkaar ook beter kennen en een mens die je echt goed kent, pest je niet.» Dat blijkt. Als Klasse met champagne binnenvalt, dansen ze allemaal ei zo na op tafel.

ONTDEK HET PARIJS VAN AMÉLIE POULAINParijs is de stad van de Eifeltoren, de grote lanen, het Louvre, de Notre Dame, de Moulin Rouge. Het is ook de stad van de Parijzenaars zelf: verzorgde oude mannen, moeders met stokbrood onder de arm, clochards met plastic zakken, meisjes met gsm en croissant, verliefde koppeltjes in parken. Ontdek het met Klasse. Briser la croûte des crèmes brûlées avec le dos de la petite cuillère.Zin om het ritme van de authentieke bewoners van Montmartre te volgen? Wil u ontdekken waar zij hun stokbrood halen? Enig idee waar ze steentjes keilen midden in Parijs? Weet u waar ze in stoet de wijnoogst vieren? Stap in de voetsporen van Amélie Poulain. Ontdek het fabelachtige bestaan in Montmartre. Wat denkt u van twee nachten Parijs, inclusief treinreis, metrokaart en een VIP-museumpas? U krijgt bovendien de kans om een unieke wandeltocht door Montmartre te maken. Hiervoor krijgt u een uitgestippelde route langs straten met hoog Amélie Poulain-gehalte. Ontdek verborgen parkjes, huizen van kunstenaars, een straat in Art Déco, het diepste metroperron, een privé boulodrome, het café waar Amélie werkt, de kruidenier waar ze haar hand diep in een zak rijst steekt... De tocht bevat leuke vragen en verwijzingen naar de fi lm. Wil u meedoen aan de wandelzoektocht, dan maakt u kans op een uniek pakket met herinneringen aan «Le fabuleux destin d’Amélie Poulain».Parijs met Klasse: U verblijft twee nachten in hotel Terminus Est***(*) (135 euro per persoon) of Libertel Republique **(*) (110 euro per persoon) en krijgt een metro-kaart voor 3 dagen. De Amélie-wandeling en zoektocht zijn gratis. Een VIP-pas voor gratis toegang in nagenoeg alle musea heb je voor 15 euro (1 dag geldig). Wil u met de trein? Met de Thalys H/T vanuit Brussel-Zuid: vanaf 58 euro/pers. Stel uw pakket samen en vertrek. Dit aanbod is geldig van 1 februari tot 31 oktober 2003.

Klasse is geen reisbureau. Dit aanbod wordt voor Klasse-lezers uitgewerkt en opgevolgd door Holiday Line. Vermeld het toverwoord Klasse en bel naar 050 33 09 90

KLAS

SE

Deirdre De Cooremeter: «Een mens die je echt goed kent, pest je niet.»

JEAN-PIERRE JEUNET

KLASSE NR.132 31

DE GRENZEN VAN ANNABEL«Vorig schooljaar zat Annabel ook in mijn klas», zegt juf Christine Verdonck van het derde leerjaar van de Vrije Basisschool Meer-laar. «Toen had ik dertien kinderen, nu zijn er dat vijfentwintig. Het verschil is groot. Elke ochtend krijgt ze twee uurtjes extra begeleiding van vrijwillige ouders. Het zou anders niet lukken.» Annabel heeft een matige mentale handicap en haalt het niveau van eind eerste leerjaar. Ze heeft geen recht op GON-begeleiding maar zit toch in het derde leerjaar van een gewone school. Fanny Boons (34) is één van de ouders die Annabel ’s ochtends bege-leidt. «Je mag kinderen niet in vakjes steken: zo iemand ben je en zo iemand blijf je. Elke donderdagochtend volg ik vorming. Ik leer hoe ik rekenen, taal en WO met Annabel kan aanpakken.

Ik overleg dan met juf Christine hoe we dat uitwerken. De kloof tussen Annabel en de kinderen in de klas wordt steeds groter. Maar we stimuleren haar op alle vlakken zo veel mogelijk. Zo gaan we op zoek naar haar grenzen.»

Naar verjaardagsfeestjes«In plaats van een busje dat Annabel komt halen om 7.15 u. en haar thuis brengt om 17 u., zit ze nu in de klas met haar vrienden uit de buurt», zegt vader Bart Cuynen. «Ze is graag gezien, mag naar verjaardagsfeestjes en doet als een normaal kind. De andere kinderen zuigen haar mee omhoog. Wat ze nu al kan, hadden we nooit verwacht te bereiken. Ik weet dat Annabel nooit de eindtermen zal halen van het lager onderwijs. Dat hoeft voor mij niet. Als we intussen maar ontdekken waar ze wél goed in is. De school is bezig met wat Annabel al kan, de buitenwereld ziet enkel wat ze niet kan. Dat botst.»

Dit portret staat in het januarinummer van Klasse voor Ouders. Wat je nog in het nummer leest: de geheime dagboeken van het CLB, de laatste Eerstelijn over homoseksualiteit en nog veel meer. Zin om te lezen? Surf naar www.klasse.be

LERAAR DE LUCHT INEen gratis bovenaanzicht had hij niet meteen verwacht, toen hij inschreef voor een bezoek aan de Dodengang. Geert Kint (foto midden) uit Merelbeke was een van de duizend leerkrachten die tijdens de kerstvakantie deelnamen aan Stad met Klasse: Diksmuide. Tegelijk was hij de 300 000ste bezoeker aan de IJzertoren. Reden genoeg om hem per helikopter in hogere sferen te brengen. Twee andere leerkrachten, Kurt Gijzels uit Duffel en Carlos Demeyere uit Roeselare, mochten ook mee. De actie in Diksmuide was ondanks de waterellende een absolute voltreffer. Leerkrachten en hun gezin kregen er gratis rondleidingen in de Ijzertoren, de Dodengang, Westoria, het kakelende kippenmuseum en het historische centrum van de stad. Bovendien kregen ze van Jeugd en Vrede theater en muziek mee rond thema’s als pesten, kindsoldaten, solidariteit en verdraagzaamheid.

«IK SMELT VOOR YETI»«Ik was kandidaat Yetiklas vanaf het eerste uur», zegt Kristel Vanherf vanuit ’t Pomphuisje in Tongeren. Zij is leerkracht van de derde graadklas. «Mijn zestien leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar luisterden met ingehouden adem naar de plannen van de Yetiredactie. Na het eerste bezoek van de Yetiredactie aan mijn klas was er geen houden meer aan. De ene verrassing volgde op de andere: buttons, stickers, T-shirts, klasgesprekken, fotosessies, hopen kranten, uitstap naar fl ikken in Gent, interview met een bekende homo, lesmateriaal, cadeaubons, speculaas en vooral schrijven en schrappen… Mijn leerlingen hebben iets unieks beleefd. Ze voelen zich nu voor 100 procent verbonden met hun blad.»

Foto’s van alle Yetiklassen? Surf naar www.yetiworld.be

«Als we maar ontdekken waar ze wél goed in is.»

PETE

R VAN

HOO

F

GEERT D

ESCHEPPER

Drie leerkrachten vliegen boven Diksmuide. V.l.n.r. Kurt Gijzels (Duffel), Carlos Demeyere (Roeselare), Geert Kint (Merelbeke), Stad-met-Klasse-organisator Dirk Demeurie en de helikopterpiloot.

Kristel: «De ene verrassing na de andere.»

KLASSE

32 KLASSE NR.132

TREITERTREND

Het begon met zijn Pokémonkaarten maar later moest

hij al zijn euro’s afgeven. Op weg

naar school en op de speelplaats worden jongeren

onder druk gezet. Wat doen we

tegen steaming?

Leerlingen afgeperstS teaming geeft een nieuwe

naam aan een oud crimineel verschijnsel: afpersen met

geweld. Op een aantal Vlaamse speelplaatsen en op straat in de buurt van scholen maken jongeren er zich schuldig aan. Hoe groot is het probleem? Neemt het vandaag toe of af? Een stoomcursus.

«Een leerling van de eerste graad van onze school moest aan zijn afpersers eerst Pokémon-kaarten af-geven», zegt een leerlingbegeleider van een school in Mechelen die liever anoniem getuigt. «Het eindigde ermee dat deze ‘schoolmakkers’ wekelijks bij hem thuis kwamen aanbellen en hij wel tien euro moest afdokken. Zoniet zouden ze hem later wel vinden. Toen we het te weten kwamen, stal het bange slachtoffer al geld uit de portemonnee van zijn ouders om de daders van zijn lijf te houden. Ze hadden al vijftig euro aan hem verdiend.»

Ingrid Van Welzenis (KULeuven): «’Steaming’ is geen nieuw probleem, alleen een nieuwe naam voor iets wat vroeger ‘afpersing met geweld’ heette. Het Straf-wetboek gebruikt nog altijd deze term. Steaming is een vorm van geweld die een groep personen - meest-al - over een individuele persoon uitoefent. Gewoon-lijk zijn zowel de daders als de slachtoffers jongeren, vooral jongens. We gebruiken de term eigenlijk niet voor volwassenen. Het is een vorm van afpersen: een individu afdreigen, vernederen of intimideren totdat hij geld of een goed afgeeft.»

Steaming gebeurt op straat, op speelplaatsen, op pleinen.

STEAMING ALS KICK➜ Volgens de slachtoffers zijn er per

groep van steamers meestal drie à vier daders. Nagenoeg alleen mannen, tussen 8

en 35 jaar, minstens de helft minderjarig. Hun aantal per groep wordt gemiddeld iets groter. Ze zijn te voet, vrijwel nooit met (brom)fi ets of wagen. Bijna nooit toont de dader een wapen (mes, knuppel, traangas) of maakt hij er gebruik van. Er is altijd verbale interactie tussen daders en slachtoffer(s) en meestal dreigen de daders met geweld. In één op twee gevallen gaan ze ook effectief tot fysiek geweld over. In één op vier gevallen doet één dader dat, in één op vier verschillende daders. In 93 procent van de gevallen kennen dader en slachtoffer elkaar vooraf niet, in 7 procent wel.

➜ De Vlaamse slachtoffers die zich hierover uit-spreken zeggen in twee op drie gevallen dat de daders van Noord-Afrikaanse origine zijn. Waalse slachtoffers getuigen meer van groepen van daders met een lichte huidskleur. In Wallonië is er vaker meer geweld en zijn meer meisjes slachtoffer.

➜ Steaming gebeurt op een openbare plaats: 94 procent op straat, verder op speelplaatsen en pleinen, in parken, in het openbaar vervoer…

➜ De daders maken zich schuldig aan afpersen of diefstal met geweld. Hun gewelddadig gedrag is niet altijd bedoeld om iets buit te maken, soms om woede te uiten of als kick. In 92 gevallen op 100 maken ze iets buit: geld of portefeuilles (46 procent), geld en sigaretten of sieraden (21 procent), tassen (17 procent). De waarde van het afgeperste geld of goed en het geweld nemen toe. De leeftijd van de slachtoffers neemt af.

➜ Een kwart van de steamings gebeurt na de schooluren (tussen vier en acht), een kwart tussen acht uur ’s avonds en middernacht. In niet meer dan 14 procent van de bij de politie geregistreerde steamings zijn er getuigen.Naar Anne Groenen, Conny Vercaigne en Ingrid van Welzenis

KLASSE NR.132 33

- Wijs een vertrouwenspersoon aan bij wie de slachtoffers terecht kunnen. Die moet minstens informatie krijgen over hoe je slachtoffers opvangt. Laat de jongere aan die persoon vertellen wat zich heeft voorgedaan. Hij of zij probeert de gevolgen in te schatten, gaat samen met de jongere na wat hij zelf heeft ondernomen, wat de volgende stap zal zijn: zelf klacht indienen bij de politie, de school klacht laten indienen, naar het CLB stappen om daar een begeleider te krijgen.- Wijs als aanspreekpunt voor buitenstaanders een persoon aan.

Die is ervoor verantwoordelijk dat de school preventie van en hulp tegen steaming in haar beleid opneemt en uitvoert. Hij coördineert, verdeelt drukwerk, meldt feiten aan de politie.- Vraag dat de politie een contactpersoon voor de scholen rond dit thema aanwijst en preventieve politiecontroles houdt in de buurt van de school als er een verhoogd risico is. Vraag welke psycholoog of maatschappelijk werker in opdracht van de politie slachtoffers helpt.

WAT DOEN TEGEN STEAMING?

Bij steaming in de meest enge zin gaat een groepje rond een persoon staan en maakt hem zo bang dat hij akkoord gaat met wat ze van hem eisen. De groep stoomt hem als het ware klaar of gaar om iets te doen. Als hij zich medeschuldig maakt, bijvoorbeeld een winkeldiefstal pleegt om zijn afpersers te kunnen geven waar ze om vragen, is het moeilijk voor hem om er met volwassenen over te spreken. Franstaligen noemen het ‘racket’, van de Engelse term ‘racketeering’.

PolitieIs het een groot probleem? Ingrid van Welzenis onderzocht recent het fenomeen samen met Anne Groenen en Conny Vercaigne: «In 1999 zeiden 4 op 39 preventiewerkers in Vlaamse gemeenten dat er in hun gemeente een ‘redelijk groot probleem’ van steaming was. 34 zeiden dat er geen specifi ek project tegen steaming nodig was. In Brussel spraken toen 4 van 13 preventiewerkers van een redelijk groot probleem en vroegen er 6 een actie. In Wallonië was het toen voor één preventiedienst een groot en voor 8 van 25 een redelijk groot probleem. 15 wilden graag specifi eke initiatieven ertegen. Preventiewerkers in Sint-Joost-Ten-Node, Sint-Pieters-Woluwe, Antwerpen, Mechelen, Gent, Ieper, Kortrijk en Hasselt startten initiatieven tegen steaming op.»Vandaag is daar nog weinig van te merken. In Brussel zegt de politie dat het fenomeen geregeld verhuist naar andere gemeenten. Op het ogenblik signaleren ze het vooral in Elsene. In Mechelen is de preventiedienst op nieuwe thema’s als time-out overgeschakeld. In Antwerpen werken parket, politie en risicoscholen aan een totaalaanpak die ze VISIEr doopten.

Dark numberNeemt steaming toe? Ingrid van Welzenis: «Uit ons onderzoek van de processen-verbaal van 1999 bleek veeleer een dalende trend. Tussen 1995 en 1999 nam het aantal pv’s over steaming in Antwerpen en Gent af, terwijl het toenam in Mechelen. Algemene uitspraken doen over de evolutie van de omvang van steaming in Vlaanderen is moeilijk. Verlegt het fenomeen zich van de ene stad naar de andere? Inhoudelijk is er in vijf jaar niet veel veranderd, maar we moeten bijzonder voorzichtig zijn omdat de aantallen pv’s klein zijn en de politieregistratie veranderde. Ongetwijfeld is er ook een dark number van niet geverbaliseerde steamings.»

Geen zakgeldWat doen steden en scholen ertegen? In Mechelen zette het project ‘Afpersing is een misdrijf, doe er wat aan!’, intussen stopgezet, jongeren in alle scholen ertoe aan steaming niet langer te verzwijgen. «Spreek erover met een vertrouwensper-soon als ze je afpersen», adviseerden folders en affi ches.«Vandaag gebruiken we de leermid-

delen ‘Mikpunt’ om geweld te voorkomen en ‘Leefsleutels’ om leerlingen weerbaar-der te maken», legt

de leerlingenbegeleider uit. «Het wijkondersteuningsteam van de lo-kale politie houdt een oogje in het zeil op alle vormen van antisociaal en delinquent gedrag in de buurt van de school: agressief rijden, dealen… Op de speelplaats heb-ben we onze eigen uitkijkposten. In de klassen en ateliers zijn de leerkrachten alert. Het begint soms met iets van iemand gebruiken en dat niet teruggeven. Of met het pesterig stelen van een boterham… Wie zich onveilig voelt, moet dat zo snel mogelijk uiten. Ook al zijn er geen tastbare feiten. Sommige daders zijn zo slim dat ze buiten schot blijven. Het komt er op aan snel in te grijpen. Als we een vermoeden hebben van pesterijen of steaming, nodigen we het slachtoffer met een administratieve smoes naar het secre-tariaat uit. Dat is het veiligst voor die leerlingen, die vaak uit zichzelf niet zo weerbaar zijn. We trachten dat te ver-anderen. We praten ook met leerlingen die door hun lichaamstaal bedreigend overkomen op anderen. We proberen ze zich daarvan bewust te maken. Bij een echte dader tonen we geen begrip voor zijn gedrag. Nochtans willen zij er vaak ook alleen maar bijhoren. Ze krijgen bijvoorbeeld geen zakgeld en persen dan maar anderen af om te kunnen consumeren als iedereen.» ■

«Ze zouden hem later wel vinden»

totaal ‘steaming’in de pv’s

pv’s overaanverwante feiten

Antwerpen 112 66 36Gent 29 9 20Mechelen 48 36 12totaal 179 111 68

34 KLASSE NR.132

ONDERZOEK

Jongeren moeten kennen en daarnaast ook kunnen en willen.

Maar hoe geef je daar nog punten op? Nieuw onderzoek legt uw

toetscultuur bloot.

«We geven te veel punten»

S ommige leerkrachten schrijven enkel punten op een toets, andere een heel epistel. Bij sommige leerkrachten eindigt evalueren met een cijfer, bij andere begint het daar maar pas. Wie heeft gelijk? Hoe evalueert u uw leerlingen? Doe de test.

å Ik evalueer mijn leerlingen geregeld via werk-stukken, presentaties, discussies, verslagen…

ç Als ik leerlingen evalueer, doe ik dat meer om ze te begeleiden of om mijn les bij te sturen dan om ze te beoordelen.

é Ik evalueer geregeld de vaardigheden en at-titudes van mijn leerlingen en peil niet enkel naar hun kennis.

è Ik maak toetsen, taken of proefwerken in overleg met collega’s. Of ik gebruik bestaande evaluatie-instrumenten.

ê Tijdens evaluaties laat ik mijn leerlingen af en toe samenwerken.

ë Ik vind leerlingen beoordelen met cijfers een goede zaak.

í Ik bespreek toetsen en taken na met de leerlingen en koppel daar indien nodig een herhalingsles of persoonlijke begeleiding aan.

ì Ik evalueer het leerproces van mijn leerlingen, niet alleen het eindproduct van een les.

î Ik evalueer bij mijn leerlingen de vakoverschrij-dende eindtermen.

ï In onze school is er een duidelijk evaluatiebe-leid.

Slechts 18 procent van de leerkrachten evalueert

processen. De anderen evalueren alleen een

eindproduct.

TEST: HOE EVALUEER IK MIJN LEERLINGEN?Kruis aan: ja of nee

TOETSCULTUUR OF EVALUATIECULTUUR?

Noteerde u vooral ja’s in uw test? Dan leunt u aan bij de evaluatiecultuur. Veel nee’s voegen u bij de toetscultuur. Een toetscultuur zou steeds minder aansluiten bij het onderwijs van van-daag of het feit dat leerlingen niet enkel kennis nodig hebben bijvoorbeeld, maar ook vaardigheden en attitudes. «In een toetscultuur wordt leren bij leerlingen vooral gezien als kennis overdragen», schrijven de onderzoekers in hun rapport. «Evaluatie gebeurt vooral schriftelijk, om leerlingen te beoordelen en ze te oriënteren. Het evaluatiemoment wordt individueel uitgevoerd en vaak onder tijdsdruk.»

Presentatie«Een evaluatiecultuur baseert zich op een leerling die actief rond kennis werkt», zeg-gen de onderzoekers. «Niet alleen kennis overdragen staat centraal, maar ook vaardigheden, leerstrategieën bevorde-ren. Of dat lukt, is moeilijk te meten en dus zijn er meer evaluatie-instrumenten nodig: observatie, gesprekken, presentatie, vragenlijst, zelfevaluatie… De evaluatie-cultuur is formatief: het leerproces is be-langrijker dan het product ervan. Evaluatie is dan een uitstekend middel om een sterkte/zwakteanalyse uit te voeren en leerlingen verder te begeleiden. Tijdens evaluaties kunnen leerlingen vaak, zon-der tijdsdruk, onder elkaar of met de leerkracht samenwerken. Uiteindelijk krijgen ze veel meer dan een cijfer: ze krijgen uitgebreide commentaar of een profi el. Evaluatie gebeurt ook niet op het eind, maar zit mee in het leerproces.» Nog volgens de onderzoekers gebruiken leer-krachten te weinig alternatieve evaluatievormen en hebben

scholen meer impulsen nodig om een evaluatiebeleid te

voeren.

KLASSE NR.132 35

Vergelijk uw profi el met de resultaten van nieuw wetenschap-pelijk onderzoek door de KULeuven, De Vlerick Leuven Gent Management School en de Universiteit Antwerpen. De onder-zoekers vroegen aan 1 279 leerkrachten en 75 directeurs van 92 Vlaamse secundaire scholen hoe ze leerlingen evalueren. De belangrijkste bevindingen bij de vragen uit uw test:

å Leerkrachten evalueren vaak schriftelijk en met traditionele middelen➜ 97 procent van de leerkrachten evalueert via een schrif-telijke taak, toets of proefwerk. ASO- en TSO-leerkrachten en leerkrachten van de eerste graad gebruiken vaker traditionele evaluatievormen dan BSO-leerkrachten.➜ 75 procent evalueert ook via observatie, waarvan de helft met een vragenlijst, checklist of leerlingvolgsysteem en slechts 14 procent via stage. 17 procent evalueert via de computer of via groepswerk, boekbespreking, openboektoets…➜ Een klein aantal leerkrachten gebruikt alternatieve eva-luatievormen, zoals portfolio of peer evaluation (leerlingen evalueren leerlingen).

ç Leerkrachten vinden leerlingen beoordelen het belangrijkste doel van evaluatieOp een vijfpuntenschaal geven leerkrachten 4,3 aan ‘leerlingen beoordelen’. Dat vinden ze het belangrijkst. 4 op 5 geven ze aan ‘leerlingen begeleiden’ en 3,6 op 5 aan ‘hun lessen bijsturen’. BSO-leerkrachten vinden leerlingen begeleiden en bijsturen belangrijker dan ASO-leerkrachten.

é Leerkrachten evalueren meer dan kennis➜ 80 procent van de leerkrachten evalueert geregeld of leerlingen verbanden kunnen leggen (inzicht) en nauwkeurig kunnen werken (attitude). 75 procent evalueert of leerlingen feiten en begrippen beheersen (kennis), probleemoplossend kunnen denken (vaardigheid), theorie kunnen toepassen in nieuwe situaties (vaardigheid) en systematisch kunnen wer-ken (attitude). 79 procent van de leerkrachten vindt dat de attitudes van leerlingen geëvalueerd moeten worden, maar 84 procent vindt dat geen makkelijke opdracht. Meer dan de helft wil er vaste criteria voor. Leerkrachten in de derde graad vinden vaardigheden en attitudes evalueren belangrijker dan hun collega’s van de lagere graden.➜ 31 procent van de leerkrachten evalueert geregeld de vaardigheden en attitudes van zijn leerlingen. Slechts 5 procent doet daar nauwelijks aan mee.

è Leerkrachten stellen hun toetsen en taken meestal zelf opZes leerkrachten op tien ontwikkelen hun eigen evaluatie-instrumenten. Vier leerkrachten op tien gebruiken bestaande evaluatie-instrumenten. Daarvan kiest 88 procent ze zelf, terwijl 33 procent (ook) overlegt met collega’s. Dat overleg gebeurt het vaakst in de eerste graad.

ê Evaluatie is vooral een individueel gebeuren➜ 70 procent van de leerkrachten verbetert en quoteert de evaluaties van leerlingen individueel. Bij 20 procent kunnen leerlingen af en toe hun eigen of andermans werk verbeteren. Slechts 9 procent laat leerlingen samenwerken tijdens een evaluatie.➜ 88 procent van de leerkrachten gaat na in hoever de leerlin-gen voldoen aan de doelstellingen. Een kleine helft evalueert groepsgericht (hoe goed is de leerling vergeleken met zijn leef-tijdgenoten?) en minder dan een kwart zelfgericht (hoe scoort de leerlingen vergeleken met eerdere taken of toetsen?).

ë De meeste leerkrachten zijn voorstander van cijfersHoewel leerkrachten de nadelen van cijferbeoordeling kennen, is 67 procent pro. Slechts weinig leerkrachten beoordelen leerlingen met een letter of uitgebreide commentaar. Een groot aantal leerkrachten geeft een cijfer met summiere commentaar: beschrijvend (‘Een konijn eet geen vlees’ ) of beoordelend (‘Prima’, ‘Kan duidelijker’).

í Eén leerkracht op vier vindt nabespreking niet nodig➜ De meeste onderzoekers zijn het erover eens dat nabespreken bijna even belangrijk is als evalueren zelf. Wie leerlingen op hun fouten wijst en andere manieren van oplossen aanreikt, doet ze leren. Toch blijkt één leerkracht op vier die redenering niet te volgen: zij geven enkel een cijfer, zonder commentaar of nabespreking.➜ Bijna alle leerkrachten vinden het aannemelijk om begeleiding te geven waarin niet te veel tijd kruipt, bijvoorbeeld als een grote groep leerlingen slecht scoort. Ze beantwoorden vragen, herne-men een deel van hun les, hebben aandacht voor tekorten. Maar slechts 60 procent is gewonnen voor meer arbeidsintensieve begeleiding, zoals inhaallessen, differentiëren in taken, een nieuwe toets geven.

ì Leerkrachten evalueren vooral producten18 procent van de leerkrachten evalueert vaak procesgericht. Vooral meer ervaren leerkrachten en praktijkleerkrachten evalueren opener en gevarieerder. Evalueren is voor hen meer een kwestie van leerlingen begeleiden en hun les bijsturen dan leerlingen beoor-delen. Vooral leerkrachten algemene vakken en jonge leerkrachten evalueren meer productgericht.

î Geen schoolbeleid voor vakoverschrijdende eindtermenTijdens het onderzoek waren de eindtermen nog niet van kracht in de tweede en derde graad. In de eerste graad blijkt dat niet de helft (45 %) leren leren of sociale vaardigheden, laat staan burgerzin, milieuopvoeding of kunstopvoeding evalueert. Leerkrachten melden dat daar-rond weinig of geen beleid bestaat in hun school. Slechts 41 procent van de vakleerkrachten maakt er afspraken over. Slechts een vijfde van de leerkrachten die een verschillend vak geven, doet dat ook. En slechts 28 procent bespreekt het met zijn directie.

ï Evaluatiebeleid brandt op een laag pitje➜ 83 procent van de leerkrachten kent de schoolvisie over evaluatie. De meerderheid (63 %) staat er ook achter, al heeft 67 procent zijn eigen visie. De ene leerkracht vindt dat hij autonoom moet kunnen evalueren in zijn klas, de andere vindt van niet. Maar de meeste leerkrachten willen wel meer eenvormigheid in het evaluatiesysteem in hun school.➜ Hoewel leerkrachten spreken van een evaluatiebeleid in hun school, spelen velen cavalier seul. Slechts 28 procent van de vakleerkrachten maakt frequent onderling afspraken. Tien procent spreekt af met collega’s die een ander vak geven en 24 procent overlegt met de directie. De meeste afspraken zijn organisatorisch, veel minder inhoudelijk.

- ‘Evaluerend vermogen van scholen en de ontwikkeling van alternatieve evaluatievormen’ J.C. Verhoeven, G. Devos, P. Van Petegem, W. Bruylant, J. Vanhoof, V. Warmoes – KULeu-ven, Vlerick Leuven Gent Management School, Universiteit Antwerpen – Onderzoek in opdracht van het departement Onderwijs, OBPWO 99.11.

U vindt een ruime synthese van het onderzoek op www.vlaanderen.be/onderzoek (surf naar ‘Projecten’, ‘1999’).- Wil u uw eigen evaluatiepraktijk onder de loep nemen? Zoekt u impulsen om met alternatieve evaluatievormen aan de slag te gaan? Naast het onderzoek is er een handboek voor de onderwijs-

praktijk. De leerkrachtenversie telt 100 pagina’s en bevat heel wat praktische voorbeelden: ‘Evaluatie op de testbank’, Peter Van Petegem en Jan Vanhoof (37 euro) - uitg. Wolters Plantyn - Motstraat 32 - 2800 Mechelen – tel. 015 36 36 36 - fax 015 36 36 37 – klantendienst@woltersplantyn.be -

«Een konijn eet geen vlees»

36 KLASSE NR.132

REPORTAGE

� *duikweg: viaduct / *papwiel: lekke band / *sypaadjie: trottoir

Kaap de «Dit is absoluut de grootste uitdaging in mijn

leven als leerkracht», zegt Irene Moraba. Samen met honderden zwarte collega’s bouwt ze aan een nieuw Zuid-Afrika. «Wij leren sinds kort over onszelf en onze eigen cultuur. Onder de Apartheid wist ik meer over de cultuur van

Europa dan over mijn eigen land.»

B ijna tien jaar na het afschaffen van de apart-

heid is Zuid-Afrika nog steeds op zoek naar zijn ziel. Als de zon opkomt en de straatverlichting uitgaat, is leerkracht Irene Moraba al een uur onderweg naar school, te voet. «De toekomst van mijn land ligt in de handen van mijn leerlin-gen», zegt ze en stapt blootsvoets verder. «I like your shoes», lacht ze naar de Klasse-re-porter.

Coördinator Charlotte Schaer: «Tijdens de Apartheid gingen blanken ervan uit dat zwarten geen cultuur hadden.»

«Upgrade your life», schreeuwt een enorm recla-mepaneel als we Johannesburg, de Stad van Goud, verlaten langs een duikweg*. Plastic zwerfafval wappert feestelijk aan prikkeldraad. Wie zijn ogen hier sluit, hoort een zee van geluiden uit heel Afrika. De geur van geschroeid vlees en brandende kruiden hangt in de smalle steegjes. Naast de weg staat één van de duizenden overladen personenbusjes met een papwiel*. De pracht van paarse jacarandabloesems vloekt met de dorre heuvels. Voor ons ligt Soweto, de uitgestrekte township die was gebouwd voor de mensen die in Jo’burg werkten, maar er niet mochten wonen. Toen de muren van de Apartheid het eindelijk begaven, werd de stad die de rijke en ‘gecultiveerde’ Zuid-Afrikanen als de hunne hadden beschouwd opgeëist door de mensen die zij hadden uit-gebuit en genegeerd.

Moenie worrie nieKinderen spelen tussen de kilometers lange rijen krotten van Soweto. «Hier wonen vier miljoen mensen, tot ver achter die bergen daar», zegt Cyril Mshengu, leerkracht in graad 11. Zelf groeide hij op in de sloppenwijk en ging maar tot graad 10 naar school. Nu heeft hij een eigen huis met elektriciteit én stromend water. «Bijna de helft van de jongeren is hier analfabeet. Ze motiveren is het grootste probleem. De klassen hebben soms meer dan honderd leerlingen en er is eigenlijk geen plaats om te zitten, de leerboeken zijn te oud. En als iemand dan al de school afmaakt, is hij een makkelijke prooi voor het monster van de werkloos-

heid. 90 procent van de jongeren in de getto’s heeft geen job.» Cyril Mshengu lacht breed. «Moenie worrie nie, ik

Als in Zuid-Afrika een meisje wordt geboren, dan loopt het meer kans om verkracht te worden dan om onderwijs te krijgen

«De Apartheidsregering spendeerde tien keer meer aan een blanke dan aan een «nie-blanke» leerling», zegt Anna Corthout, Vlaamse Vereniging voor Ontwik-kelingssamenwerking en Technische Bijstand – VVOB. «De wil om die scheve situatie recht te trekken is groot, het optimisme nog groter.» Anna begeleidt voor het VVOB onderwijsprojecten in Zuid-Afrika. «In Kwa-Zulu-Natal bijvoorbeeld brengen we nu alle scholen in kaart, directeurs volgen workshops

schoolboekhouding en databeheer. We ondersteunen de pedagogische bronnen-centra met een bibliotheek, een computerzaal, vergaderzalen waar leerkrachten uit de hele provincie samenkomen, inservice-training krijgen en van elkaar leren.» De Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwer-king en Technische Bijstand (VVOB) is met ongeveer 130 coöperanten actief in een vijftiental landen in ontwikkeling. Meer info op www.vvob.be

Om te weten➜ 69 procent van de Zuid-Afrikaanse scholen

onderwijzen nog in het Afrikaans.➜ 30 procent van alle scholen heeft elektriciteit.➜ 1 op 3 Zuid-Afrikanen is jonger dan 15.➜ In het lager onderwijs zitten gemiddeld 50

leerlingen in één klas.➜ Er zijn 12 graden (leerjaren), van 6 tot 18 jaar.

«NIE-BLANKE LEERLINGEN»

FOTO’S: K

LASSE

KLASSE NR.132 37

Nieuwe HoopIrene Moraba is meer dan een uur te voet onderweg naar school.

ZWEVEND HET LEVEN ZOALSHET ISMeer dan één op tien Zuid-Afrikanen is hiv-positief. Het fabeltje dat je van aids verlost raakt door seks te hebben met een maagd, heeft gevolgen voor het onderwijs. Zuid-Afrika heeft het hoogst aantal kin-derverkrachtingen ter wereld. Volgens offi ciële cijfers werden vorig jaar 65 000 leerlingen misbruikt.

MEER GELIJKHEID«Klassen van meer dan 100 leerlingen zijn hier geen uitzondering. Zowel leerlingen als leerkrachten hebben een enorme grote wil om te leren. Of het met Zuid-Afrika de goede kant op gaat, hangt vooral af van de leerkrachten», zegt minister Vanderpoorten tijdens een werkbezoek in Zuid-Afrika. «Onderwijs heeft een grote rol gespeeld in de maatschappelijke strijd voor meer gelijkheid. Denk maar aan de studentenopstand van 1976 in Soweto. De huidige onderwijsproblemen in Zuid-Afrika zijn veel groter dan bij ons in Europa. Daarom zijn we blij dat we hen kunnen steunen.»

Minister Vanderpoorten en Nelson Mandela: «Of het met Zuid-Afrika de goede kant op gaat, hangt vooral af van de leerkrachten.»

Veel leerlingen schrikken als ze over de echte geschiedenis

van hun land leren.

heb werk and I love the job. Kijk, dit raam heb ik zelf hersteld om geld voor leerboeken uit te sparen.» Achter het raam ligt een zelfverzekerde, kleurrijke Afrikaanse stad met op haar sypaadjies* de rijpste vruchten uitgestald op papieren borden.

Les uit de vuilnisbak «Het lesmateriaal komt hier letterlijk aangewaaid, hé», zegt coördinator Charlotte Schaer. Ze wijst naar het afval dat in Soweto op straat ligt. «Hoe gebruik je afvalmateriaal in de klaspraktijk? Wij leren leerkrachten lesgeven vanuit hun culturele traditie. Muzische vorming is daarvoor de motor. Ze leren opnieuw zingen, dansen of knutselen met wegwerpmaterialen.» Tijdens de Apartheid gingen blanken ervan uit dat zwarten geen cultuur hadden. Nu brengt het project kunstenaars naar scholen en leren leerkrachten, ouders en leerlingen creatief omgaan

met hun cultuur. «90 procent van de leerkrachten uit het lager onderwijs is onvoldoende of niet geschoold voor muzische vakken. We vertrekken vanuit het echte leven van de leerlingen: houtsnijwerk, zwerfafval, klei of sieraden van vindmateriaal. Een dikke tien jaar geleden bepaalde de overheid wat de werkelijkheid was van de leerlingen. De controle over lessen over kunst en cultuur was strikt. Enkel voor de toeristen mocht de traditionele dans of muziek uit de kast.» Er zijn nog veel obstakels te overwinnen maar de hoop en het enthousiasme zijn groot. De Vlaamse regering ondersteunt de aanmaak van leerplannen (in de 11 offi ciële talen) rond muzische vorming en de trainingen voor onderwijzers van het ‘Curriculum Development Project for Arts and Culture Education and Training’.

38 KLASSE NR.13238 KLASSE NR.132

NIEUWS UIT DE PETTEFLET

Pluk is niet te kloppenPluk gaat al over de dertig en Jip en Janneke worden straks vijftig. Toch komt er blijkbaar geen sleet op deze klassiekers van de voorleesliteratuur. In een enquête van Canon, de cultuurcel van het departement Onderwijs, geven 150 leerkrachten uit kleuter- en lager onderwijs hun topdrie van voorleesverhalen. In het lijstje van goed 150 boeken gaan Annie M.G. Schmidt (85), Roald Dahl (26) en Max Velthuys (15) met de meeste nominaties lopen. Vlaamse auteurs worden minder vernoemd: Marc De Bel (14), Geert De Kockere (10), Bart Moeyaert (8).Dit is de verzamelde toptien van titels:å Pluk van de Pettefl et (Annie M.G. Schmidt) – 35 nominatiesç Jip en Janneke (Annie M.G. Schmidt) - 27é Otje (Annie M.G. Schmidt) - 8è Welterusten, Kleine Beer (Martin Waddell) - 7 Pippi Langkous (Astrid Lindgren) - 7ê Lotje (Lieve Baeten) - 6 Vos en Haas (Sylvia vanden Heede) - 6ë Platvoetje (Ingrid-Dieter Schubert) - 5í Matilda (Roald Dahl) - 4 Misschien wisten zij alles (Toon Tellegen) – 4 Raad eens hoeveel ik van je hou (Sam MacBratney) - 4 Sjakie en de chocoladefabriek (Roald Dahl) - 4Populaire nieuwkomers als Harry Potter en Pettson en Findus komen wel in het lijstje voor, maar moeten het voorlopig afl eggen tegen de evergreens.De volledige lijst van voorleesverhalen uit de enquête kan u krijgen via e-mail. Seintje naar jan.luyten@ond.vlaanderen.be.

PENASIEL

Schrijver op kotSchrijvers die het moeilijk hebben met het systeem in hun thuisland of die een boek willen schrijven over Vlaanderen / België vinden tijdelijk onderdak in een appartement in Antwerpen. Dat schrijft UIAlert, de personeelsnieuwsbrief van de Universiteit Antwerpen. De schrijversfl at is een initiatief van PEN International, een schrijversvereniging die ijvert voor vrijheid van mening en internationale verstandhouding. Tahar Ben Jelloun, auteur van ‘Kijk paps, een vreemdeling’ (www.klasse.be/kvl/105/28) en ‘Papa, wat is een moslim?’, is de eerste bewoner van de schrijversfl at. Hij beschikt er onder meer over een pc met internetverbinding. De Antwerpse universiteit steunt het initiatief.

WEBTIPS

[1] Relativity manWie was Einstein en wat houdt zijn relativiteitstheorie nu eigenlijk in? En waarom was de man zo briljant? Het Amerikaanse Museum of Natural History doet alle theorieën van de Duitse wetenschapper in kraakhelder Engels uit de doeken. Een tentoonstelling over Einstein loopt daar nog tot 10 augustus.www.amnh.org/exhibitions/einstein

[2] 1 600 lesvoorbereidingenMeer dan 1 600 lesvoorbereidingen, leerlingenteksten, invulbladen, oefenin-gen, jaarplannen, cursussen, projecten enz. voor alle onderwijsvormen en –niveaus vindt u op de site van collega Dieter Bauwens. U kan ze allemaal gratis downloaden. ‘Niet alle lessen zijn top of the bill’, voegt hij eraan toe. ‘Maar alleszins goed genoeg voor inspiratie.’http://home.tiscali.be/lucasso

[3] EconomieGeselecteerde lesvoorbereidingen over agendabeheer, actualiteit in het eerste jaar Handel, burgerlijk recht enz. vindt u op de onlangs vernieuwde website van de Vereniging van Leraren in de Economische Wetenschappen. Daarnaast een up-to-date overzicht van studiedagen, referaten, publicaties, cijfermateriaal en informatie van de inspectie economie.www.vlew.be

Jip en Janneke overtroeven Harry Potter.

LUC D

AELEMANS

KLASSE NR.132 39

NEDERLAND

Naar de sterrenIn Nederland kiezen studenten de jongste jaren minder voor een hogere studie scheikunde, natuurkunde of andere exacte wetenschappen. Reden? Het profi el van de acht-tienjarigen zou te sterk gericht zijn op modelstudies, zoals life-sciences, schrijft het magazine Van Twaalf tot Achttien. Critici wijten deze evolutie aan de invoering, enkele jaren geleden, van het studiehuis in het secundair onderwijs. Volgens dat systeem verwerken leerlingen in hoge mate zelfstandig de leerstof. Het studiehuis staat ter discussie, omdat het onder meer veel te abrupt zou zijn ingevoerd. Uit experimenteerprojecten in Vlaanderen blijkt dat zelfstandig leren precies in de exacte wetenschappen niet zo evident is. De enige Nederlandse wetenschapsrichting die niet onder de daling te lijden heeft, is sterrenkunde. Dit schooljaar studeren drie keer zoveel studenten sterrenkunde in Groningen dan tien jaar geleden.

PREVENTIE

Hou dieven buitenEen basisschool in Antwerpen kreeg vorige maand vandalen over de vloer. Die lieten een envelop met geld en computers ongemoeid, maar sloegen wel zowat alles aan diggelen dat ze in handen kregen. De ravage was enorm, de daders voorlopig onbekend. Het fenomeen doet zich wel vaker voor bij scholen die tijdens weekends en vakanties leeg staan. Wat kan een school meer doen dan deuren en ramen sluiten? Tien tips:

Nodig de lokale politie uit om in uw school preventietips te komen geven. Spreek ook met de brandweer. Verzamel knelpunten en suggesties onder collega’s en werk op basis daarvan een veiligheidsplan uit. Sluit voor waardevolle toestellen, zoals computers en audiovisueel materiaal, een diefstalverzekering af. Merk waardevolle goederen met een code (slotenmakers verkopen daarvoor het vereiste materieel) en maak er een foto van, een gemerkt en geïdentifi ceerd voorwerp is moeilijker te verhandelen. Als er verbouwingen aan de gang zijn, spreek dan met de aannemer af dat ladders en gereedschap goed worden opgeborgen. Sluit brandbare materialen achter slot en grendel en ledig emmers of fl essen met ontvlambare vloeistof, die vandalen kunnen gebruiken om brand te stichten. Sluit de schoolpoort tijdens de nabewaking en naschoolse activiteiten, zeker als u niet voortdurend een oog hebt op wie binnen- en buitengaat, sommige inbrekers sluipen binnen en laten zich bewust opsluiten. Probeer activiteit op school te simuleren: sluit verschillende lampen aan op programmeerbare schakelklokken, die het licht op verschillende ogenblikken van de nacht aan- en uitknippen. Laat zo weinig mogelijk persoonlijke spullen in de klas achter.

➓ Als u tijdens het weekend of in de vakantie naar school gaat om bijvoorbeeld uw klas een beurt te geven, doe de schoolpoort dan achter u op slot.

Nog dit: uit studies blijkt dat dieven snel hun slag willen slaan. Als ze er niet in slagen binnen twee minuten binnen te geraken, pakt zestig procent zijn biezen. Negentig procent geeft er de brui aan als de hindernis langer dan drie minuten weerstand biedt.

Hoe begeleid je beginnende leerkrachten? In het Centrum voor Levende Talen (CLT) in Leuven, goed voor ruim 4 600 cursisten en 13 taalcursussen, doen ze dat al meer dan vijftien jaar met succes. «Elke beginnende lesgever krijgt een ervaren collega als mentor», vertelt directeur Bart Van Thielen. «Hij onderwijst een andere taal dan de beginner, zodat de begeleiding volledig gericht is op het didactische, niet op het vak. Vergelijk het met een wiskundeleraar die een collega wetenschappen als mentor krijgt. In een eerste fase volgt de jonge lesgever enkele uren bij de mentor, met bespreking vooraf en nadien. Ze spreken samen af wat de jonge lesgever wil zien en ervaren: klasmanagement? Interactie met studenten? Omgaan met vragen? Dan volgen mentor en beginner samen een les van een ervaren collega van dezelfde taal op hetzelfde niveau.

Die les analyseren ze samen. Tijdens een tweede fase volgt de mentor enkele lessen van de beginnende leerkracht. In het eerste semester gebeurt dit met voor- en nabespreking, later enkel nog met nabespreking. Op het eind van de rit volg ikzelf eveneens een les. De mentor evalueert niet, hij begeleidt. Evalueren doe ik. Het systeem werkt sinds 1986. Elke leerkracht die in het CLT start, moet bereid zijn eraan mee te werken, ook al heeft hij elders al ervaring opgedaan. De meesten reageren erg positief. Mentor en beginnende leerkracht krijgen op jaarbasis een pakket van dertig lesuren voor deze begeleiding.»Meer goede praktijkvoorbeelden vindt u op www.ond.vlaanderen.be/schooldirect (surf onder ‘archieven’ naar ‘praktijkvoorbeelden’).

EINDTERMEN

«Niks voor mijn vak»Met welk vak verbindt u de volgende vragen:å Zijn de verkeersstatistieken die ze op het nieuws tonen wel correct?ç Ga ik een pass geven aan mijn maat of gooi ik de bal zelf naar doel?é Welke meetkundige vlakken gebruikt Mondriaan in zijn schilderwerk?U denkt ongetwijfeld aan vakken als wereldoriëntatie, mediaopvoeding, licha-melijke opvoeding, wiskunde. Maar dacht u ook aan de vakoverschrijdende eindtermen burgerzin, leren leren en kunstopvoeding, die straks verplicht zijn in héél het secundair onderwijs? «Daar kan ik in mijn vak onmogelijk iets mee

doen», zuchten sommige leerkrachten. Maar dat klopt dus niet. Veel vragen en lesonderdelen die thuishoren in uw vak kunnen naadloos aansluiten bij vakoverschrijdende eindtermen. Niet enkel burgerzin, leren leren en kunst, maar ook sociale vaardigheden, gezondheid, milieu, creatieve of

technologische vorming. Niet overtuigd? Wil u meer voorbeelden zien voor uw eigen vak? De inktverse brochure ‘Over de grenzen’ bevat meer dan tweehonderd bladzijden concrete voorbeelden per domein en per vak voor de tweede en derde graad secundair onderwijs. U vindt er

ook de modellen van de inspectie in. De map ligt op uw school. De pdf-versie downloadt u via www.ond.vlaanderen.be/dvo/publicaties/publicaties.htm

(klik op ‘Over de grenzen’)

NIEUWE COLLEGA

«Mijn mentor geeft een ander vak»

Hoe begeleid je beginnende leerkrachten?

Als ze heel de school kort en klein slaan?

LUC D

AELEMANS

LUC DAELEMANS

WEEK VAN DE DIVERSITEIT

40 KLASSE NR.132

«In onze school kan het wel»

D at niet alle leer-krachten hier hetero zijn, is

een meerwaarde voorde school», zegt direc-teur Kaat Vandensavel. «Holebi-leerlingen heb-ben ook nood aan rol-modellen.» Haar school maakt komaf met de last op de schouders van mensen die zich (om hun sekse, seksuele geaardheid, huidskleur, handicap, geloof) niet

aanvaard weten.

«Mensen verschillen, gelukkig maar», is het idee achter de week van de diversiteit. Een week tegen uitsluiten en voor open zijn en elkaar wederzijds respecteren. Bewust omgaan met de verrijkende verschillen die we in huis hebben. Op zoek gaan naar zichzelf en zichzelf leren aanvaarden. Ieders persoon-lijke integriteit respecteren. Doen leerlingen en scholen dat? «Tijdens mijn eigen schoolloop-baan heb ikzelf maar één keer kort iets over homoseksualiteit vernomen», zegt Stijn Vanden Brande, leraar Nederlands in ASO en BSO aan de Koninklijke Athenea in Leuven. «Op dat ogenblik was ik er niet aan toe voor mezelf te erkennen dat ik homo ben, laat staan tegenover anderen. Pas

aan de universiteit vond ik mensen met wie ik erover kon praten.»

Schandalig«Vandaag is dat wel anders», gelooft hij. «Acht op tien leerlingen, schat ik, aanvaarden het homohuwe-lijk. Een homo is in de ogen van veel leerlingen alleen een beetje anders, wat ongewoon. Als iemand met een andere huidskleur of een ander geloof. Daarom vind ik het goed dat de week van de diversiteit net als de leerlingen die parallel trekt. Het is ook goed dat de overheid een eindterm oplegt die zegt dat scholen leerlingen verdraagzaam moeten leren omgaan met seksuele identiteit en respect moeten tonen voor zichzelf en personen met een andere geaardheid. Van mij mag ‘homoseksualiteit’ er uitdrukkelijker in staan, maar de tijd is hopelijk toch voorbij dat een schooldirecteur aan ‘Wel jong, niet hetero’ antwoordde dat het schandalig is om er voor jongeren over te komen getuigen.»

Goesting«Noch bij mijn sollicitatie, noch bij mijn benoeming is er iets over mijn geaardheid gevraagd», vervolgt Stijn Vandenbrande. «Niet dat ik een probleem heb om het te zeggen. Dat heb ik niet sinds mijn ouders en fami-lieleden goed reageerden toen ik het ze vertelde. Ze vreesden dat mijn leven veel moeilijker zou zijn dan dat van een hetero, maar de leerlingen, collega’s en directie reageren heel positief en dat is bemoedigend. Toen ik zeven jaar geleden hier op school begon, was ik te zien op televisiebeelden van een jeugdkamp van ‘Wel jong, niet hetero’ dat ik begeleidde. De volgende dag kwamen leerlingen mij vragen of ik dat was. Ik zei ja. ‘Iedereen zijn goesting,’ was de reactie. Als enkele leerlingen me kort na de uitzending enkele keren nariepen, stapte ik naar ze toe en zei ik dat ik gerust op hun vragen wilde antwoorden. Intussen weet iedereen het wel, denk ik, maar ik begin er zelf niet over in de klas. Een heteroleerkracht

praat in de klas toch ook niet zomaar over zijn relatie met zijn partner, meen ik. In mijn eigen lessen komt het wel eens onrechtstreeks aan bod. Gaan bijvoorbeeld het Egidiuslied of ‘Dien avond en die rooze’ over vriendschap tussen twee mannen zonder meer? BSO-leerlingen vragen het meer op de man af dan ASO-leerlingen en er is er wel eens een die zegt dat hij homo’s haat. Eén keer zat een leerling de allereerste les grappen over mij te ma-ken. Toen ik zei dat ik inderdaad homo ben, schrok hij zich een breuk en putte zich uit in verontschuldigingen. Anderzijds schreef een meisje in BSO in een opstelletje op haar examen dat ze openlijk lesbisch is en de jongens van haar klas dat oké vinden.»

Sams en Lisa’s«Of een leerling homo is», zegt directeur Marina Steegmans (KA 2 Leuven Ring), «kom je als directie pas te weten als in de klassenraad een probleem ter sprake komt dat met zijn of haar seksuele geaard-heid verband houdt. Een leerling kan met zichzelf in de knoop raken als hij ontdekt dat hij anders is en dat heeft een weerslag op zijn schools functioneren. Een jongen wordt er bijvoorbeeld mee gepest dat hij homo is maar hij zegt dat het niet zo is. Of de ouders aanvaarden niet dat hun dochter lesbisch is en laten blijken dat het onbespreekbaar is.»«Daarom is het een meerwaarde dat niet alle leerkrachten in deze school hetero zijn», zegt directeur Kaat Van-densavel (KA Leuven Redingenhof). «De leerlingen die van zichzelf ontdekken dat ze niet hetero zijn, hebben ook nood aan rolmodellen. Ze zien hier dat homo zijn geen enkele negatieve rol speelt. Dat mensen met een andere seksuele geaardheid wezenlijk deel uitmaken van de samenleving en dat we ze niet uitsluiten. Dat het gewone mensen zijn die goed functioneren.»

Groen en rose«Toen ik groene leerkracht was», zegt Stijn Vanden Brande, «kwamen enkele leerlingen naar mij om in-formatie te vragen over homoseksualiteit. Ik heb die uiteraard gegeven en doorverwezen naar organisaties voor jonge holebi’s. Bij de proclamatie kwam een moeder mij bedanken omdat haar dochter zo veel gelukkiger is sinds ze aanvaard heeft dat ze lesbisch is.»«Stijn vindt het beter dat hetero leerkrachten van Project Algemene Vakken de lessen over de video ‘Sam en Lisa’ van De holebifabriek en de Dienst voor Onderwijs-ontwikkeling begeleiden», vult Kaat Vandesavel aan. «Zodat het zeker niet overkomt alsof het een promotie van homoseksualiteit zou zijn.» «Dat is ook de reden waarom ik niet met mijn foto in Klasse wil», zegt Stijn. «Ik wil dat de leerlingen me op de eerste plaats zien als die leerkracht Nederlands die ook de leerlingenraad, de talentenjacht en de Chrysostomos-viering begeleidt. Die leraar is toevallig ook homo. Net zoals ze die jongen uit de klas zo prettig vinden omdat hij altijd lacht. En o ja, toevallig is hij ook nog van Ghana afkomstig.»Week van de diversiteit - Valentijnsweek, van 10 tot 14 februari 2003 - www.weekvandediversiteit.be

«Een meer-waarde dat

niet alle leer-krachten

hetero zijn.»

Directeur Kaat Vandensavel:«Leerlingen die holebi zijn, hebben ook nood aan rolmodellen.»

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u terecht?- Vanaf 1 januari 2003 werkt de Infolijn van het departement Onderwijs samen met de Vlaamse Infolijn. Dit betekent dat leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond on-derwijs voortaan terecht kunnen op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). U kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daar vindt u het antwoord op een aantal veel gestelde vragen. Vanuit deze website kan u ook een e-mail sturen naar de Infolijn.- Bij de Vlaamse Infolijn kan u ook terecht voor algemene informatie over en van de Vlaamse overheid en voor publi-caties. Een overzicht van de onderwijspu-blicaties vindt u eveneens op het internet op www.ond.vlaanderen.be/publicaties. - Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.- Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde) stapt u het best eerst naar het secretariaat van uw eigen school. Eventueel zal uw school contact opnemen met uw werkstation.- De diensten van het departement Onderwijs zitten samen op één adres: Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 86 11 (algemeen nummer) - www.ond.vlaanderen.be.

Dialoog

KLASSE NR.132 41

«De minister liegt»

In Klasse 130 (p. 45) las ik enkele lezersbrieven van pas afgestudeerden die maar geen werk

in het onderwijs vinden. Ik kan uit eigen ervaring spreken dat minister Vanderpoorten liegt, als ze beweert dat er in het onderwijs tekorten zijn. Acht jaar geleden studeerde ik af als germanist en mijn lijdensweg in het onderwijs was er een van interims (secundair en hoger onderwijs) en heel lange werkloosheid. Op dit ogenblik werk ik maar 7 uur, wat heel wat psychische en fi nanciële problemen met zich meebrengt. Als ik al eens solliciteer voor, ocharme, 3 uurtjes, dan blijken er nog een vijftal andere kandidaten te zijn. In mijn wanhoop weet ik soms echt niet meer van welk hout pijlen maken, hoewel ik met een enorm enthousiasme voor de klas sta.

Leerkracht – naam en adres bekend

Deeltijds onderwijs

In het artikel in Klasse 130 (p. 6) wordt mijn inziens weer het deeltijds onderwijs in een negatief daglicht geplaatst.

Waarom niet de titel ‘6 op 10 leerlingen reeds aan het werk in deeltijds onderwijs’? Het is namelijk een verdienste van het deeltijds onderwijs dat zij voor 60 procent van haar leerlingen, die meestal niet meer welkom zijn in het dagonderwijs, een oplossing heeft. Voor de andere 40 procent zijn er ondersteuning en maatregelen nodig van de overheid om deze jongeren onder zachte dwang te verplichten om iets te doen buiten de 15 uur buiten het centrum. Het centrum waar ik coördinator ben heeft een tewerkstelling van meer dan 85 procent. De andere 15 procent zijn voor een groot deel spijbelaars of leerlingen die het niet zo nauw nemen met de regels van school of bedrijf. De overheid heeft voor het probleem van spijbelen een aantal taken aan de school opgedragen. Die helpen bij enkele leerlingen. Voor de harde spijbelaars werkt geen enkele maatregel als er geen sancties voorzien zijn.

Frans De Weyer – coördinator DBSO

Gelukkige overstapper

Ik ben een binnenhuisarchitecte van 52 jaar die op haar 48ste via interimwerk in het onderwijs ben gerold.

Gelukkig voor mij zijn hierbij toen 20 jaar nuttige ervaring omgezet in 10 jaar wedde-anciënniteit, omdat ik ingezet werd voor ‘technische vakken’(TV). Toch ben ik deze anciënniteit ondertussen al kwijtgespeeld door over te stappen op ‘Architecturale Vorming’ (KV) in het KSO. Dit is toch zeer merkwaardig, om niet te zeggen onrechtvaardig, gezien mijn diploma! Door de onzekere toestand waarin je daarbij nog telkens op het einde van een schooljaar terechtkomt (zal ik er nog bij zijn in sep-tember??), ben ik dit jaar aan mijn GPB-opleiding begonnen. Volgend jaar moet ik stage gaan lopen terwijl ik dat eigenlijk al 4 jaar aan ’t doen ben en terwijl ik zelf al een 3-tal stagiaires heb moeten beoordelen. Een vrijstelling zou echt niet misstaan. Zou de directeur bijvoorbeeld geen soort rapport kunnen opmaken over mijn prestaties en waarom niet de leerlingen? Dàt zou pas modern management zijn.Ik durf mezelf bestempelen als een zeer gemotiveerde, gelukkige, zich goed in haar vel voelende overstapper, maar aub: laat me dat blijven !

Leerkracht – naam en adres bekend

Huiswerk afschaffen

De discussie over huiswerk is niet nieuw (Klasse 130 p. 8 en 131 p. 42).

Ik sta nu 40 jaar (en meestal heel enthousiast) voor het zesde leerjaar en huiswerk is er altijd geweest en zal er altijd zijn. Ouders zijn niet tegen huiswerk. Dat heb ik nog zo pas ervaren tijdens de vergadering van het oudercomité van onze school met als gespreksonderwerp ‘huiswerk’. Niemand van de aanwezige leden was er tegen. Alleen moet je eerst afspreken wat onder huiswerk verstaan wordt. En die afspraak is heel eenvoudig: alles wat thuis in opdracht van de school moet gebeuren is huiswerk. Bijvoorbeeld: iets opzoeken (folders over voeding), iets verzamelen (knutselmateriaal), iets lezen (de eerste woordjes die in het eerste leerjaar zijn geleerd), enkele cijferoefeningen maken, vocabulaire verder inoefenen… Voorwaarde voor huiswerk is wel dat het beperkt moet zijn in de tijd en dat men geen onmogelijke zaken mag vragen. Huiswerk moet niet voor iedereen hetzelfde zijn. Huiswerk is ook leren plannen en leren leren en kan wel degelijk een hulp zijn voor sociaal zwakkeren. Huiswerk betekent natuurlijk een inspanning doen. Mag dat nog gevraagd worden?

Renaat Rijnders – leerkracht

Lompe, domme kinderen

Ik weet niet meer wat te doen. Op m’n dochter haar school is de leerkracht wiskunde echt niet te

doen. De leerkracht maakt sommige kinderen uit voor lompe domme kinderen want voor zijn vak ‘wiskunde’ moét je minstens een acht op tien halen of je telt niet mee... Met domme kinderen houdt hij zich niet bezig (letterlijk zijn woorden). Nu is m’n dochter niet sterk in wiskunde. Dus het resultaat is dat zij regelmatig op haar neus krijgt, waardoor ze ook geen zin meer heeft in school. Haalt ze dan toch eens een keertje goede cijfers, dan zegt hij ‘beter laat dan nooit hé kind’, in plaats van eens een keertje te zeggen ‘awel dat heb je nu goed gedaan, doe zo verder’. Er komt ook wekelijks een bijwerkjuf aan huis (heeft niks met de school van doen) en die zegt zelf: ‘Uw dochter kan het maar in de school bakt ze er niks van omdat de leraar wiskunde constant zit te vitten en niks positiefs over haar zegt... Wat moet ik hiermee?

Ouder – naam en adres bekend

Fietshelm

Het is toch eventjes schrikken wanneer een moeder je komt melden dat een leerling geschept werd door een auto.

Toch was de opluchting groot dat hij er heel goed vanaf gekomen was. Hij had namelijk zijn Yeti-helm op. Hij heeft daarover zelf een artikeltje geschreven.

Lieve Mutsaars – leerkracht Ik heb in het begin van het schooljaar een fi etshelm van Yeti gekregen. Heel trouw zet ik hem steeds op als ik met de fi ets op pad ga. Gelukkig… Onlangs ben ik aangereden op weg naar huis. Buiten een aantal kneuzingen, enkele wonden aan het gezicht en de handen en een omgeslagen voet ben ik er beter vanaf gekomen dan m’n helm. Mijn helm is dus al kapot, zoals je op de foto wel kan zien. Ik ben heel blij dat ik die helm op had, anders had ik serieuze hoofdwonden gehad. Nogmaals bedankt en ik hoop dat er nog meer kinderen de coole fi etshelm gaan dragen!

Ronny Marinus – zesdeklasser

De fi etshelmen worden betaald en verspreid door Levenslijn-Kinder-fonds. Zij ondersteunen ook talrijke andere acties voor veilig verkeer en begeleiding van slachtoffers. Talrijke scholen blijven samen met ouders en leerlingen actie voeren om de helm effectief te dragen. Succes!

Privé-sector

Hoe zou u het vinden indien u 20 procent minder verdient t.o.v. uw huidig loon? 20 procent minder dan uw even

oude collega’s met dezelfde kwalifi caties, die hetzelfde werk doen? Geschrokken? U zal nog meer schrikken indien u uitrekent wat dit zou betekenen over de rest van uw loopbaan en uw pensioen. Dat is het lot dat mij beschoren is als ik in het onderwijs blijf, omdat ik als leerkracht algemene vakken mijn bruikbare ervaring en expertise heb opgedaan in de privé-sector.

Leerkracht – naam en adres bekend

FOTO: L

IEVE MUTSAARS

Ronny Marinus:«Ik ben heel blij dat ik die fi etshelm op had.»

42 KLASSE NR.132

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via

internet vindt u op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten

komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b.

korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten

we inkorten. Vermeld uw naam en adres. Enkel uitzonderlijk op

gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelin-gen voor een deskundig antwoord.

Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, MAKS! (Klasse voor Jongeren)

en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.

U kan ook uw mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboek

Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 - red.leerkrachten@klasse.be

KlasseMaandblad

voor Onderwijs in Vlaanderen

Uitgegeven door het ministerie van de Vlaamse

Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr. 132 • Februari 2003

Klasse is teamwork. De hele ploeg vindt u op www.klasse.be

Hoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eind-

redacteur), Jan T’Sas, Dirk Vander Beken, m.m.v. Dirk Neyens, Geert Neirynck

Redactiesecretariaat en Katern Idee Patrick De Busscher, Anne Siccard

Het hart van Klasse Diana De Caluwé, An Declercq, Anny Lecocq, Patrice Maniscalchi,

Ann Nevens

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar se-cundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Redactie red.leerkrachten@klasse.beAbonnementen ann.nevens@ond.vlaanderen.be tel. 02 553 96 84 fax 02 553 95 05URL www.klasse.be

Mannelijke rolmodellen

Als er iets opvalt in Klasse Extra ‘Tien keer gelukkig nieuw-jaar’ (Klasse 131) dan is het wel dat de vervrouwelijking

in het onderwijs overal spectaculair is en dat de maatschappelijke (en fi nanciële – maar dat loopt meestal parallel) waardering voor onderwijsmensen blijkbaar universeel laag is. Allebei dingen om ons ernstig zorgen over te maken. Het eerste omdat het een onvol-ledig beeld geeft van de maatschappij en omdat het gebrek aan man-nelijke rolmodellen zeker voor jongens tot problemen kan leiden. Het tweede omdat het zeker niet bevorderlijk is voor een instroom van gemotiveerde jonge mensen in de onderwijswereld.

Karl De Groodt - leerkracht

Kunst

Koning Albert houdt een pleidooi voor het meer toegan-kelijk maken van de universele taal van kunst

voor iedereen. ‘De cultuur stemt tot nadenken over de samenleving en over het mens-zijn’, zegt hij. ‘Zij bevordert het wederzijds begrip, de verstandhouding en de verdraagzaamheid in een wereld die daar een enorme nood aan heeft.’ Dit blijkt nochtans onvoldoende belangrijk te zijn om zogenaamde eindtermen op te stellen, en om dit structureel in het lessenpakket van de jongeren in te bouwen. Dit gedurende het volledige curriculum, door gemotiveerde en hiertoe opgeleide leerkrachten. Zeker ook voor jongeren van de derde graad, die juist de rijpheid krijgen om kritisch met de rijkdom en betekenis van de taal van kunst om te gaan. Hierbij heeft het onderwijs toch ook de taak via muzische uitlopend op kunstzinnige vorming, om bij ‘onze jongeren een grotere kans te bieden hun persoonlijke talenten te ontwikkelen.’

Beatrijs Van Hulle – leerkracht

Sluipmoord

Koning Albert breekt een lans voor meer aandacht voor kunst en cultuur in het onderwijs. Wat een we-

reldvreemde opmerking als je weet dat er in het secundair onderwijs een stille sluipmoord bezig is op alles wat met kunst en cultuur te maken heeft. In de voorbije jaren was er al een afbouw van muzikale en plastische opvoeding. Nu weer: in alle stilte de afschaf van dat ene uurtje esthetica in het laatste jaar. Leerkrachten van het katholiek on-derwijs moeten via allerlei omwegen vernemen dat de beslissing voor het ‘vrije’ net gevallen is. Geen overleg, geen inspraak: esthetica wordt een ‘sterretjesuur’, m.a.w. de directies kunnen vrij beslissen om het al dan niet in te lassen als een supplementair (!) 33ste uur.

Ray Reynaert – leerkracht

Senior-leraar

Promotie in het onderwijs! In korte zinnen kunnen we zeggen dat een leerkracht beloond wordt

naar rato van de anciënniteit en goede evaluatie. Het hele concept ligt in handen van de al dan niet objectieve directeur. Nog meer zelfs, het aanstellen van senior-leraren, noem ze maar de pareltjes van het schoolpersoneel, moet echter per school beperkt blijven. Dus gelieve zich niet allemaal tegelijk optimaal in te spannen. Bovendien krijgt dit systeem onder het personeelsteam een wrange nasmaak; de concur-rentie tussen personeelsleden wordt aangewakkerd - wat ongunstig is voor de klassfeer en motivatie van de niet gepromoveerde leerkracht. Bovendien mogen we niet vergeten dat ‘ervaring’ niet noodzakelijk rijmt met fl exibiliteit.

Gert Bourgeois - leerkracht

D E V R A A G

• Als groep betreuren wij het dat enkel de leerkrachten in het Brusselse aanspraak kunnen maken op de bijwedde, die uitbetaald wordt als men in het bezit is van een getuigschrift grondige kennis van de tweede taal Frans. Ook wij in Voeren moeten dit getuigschrift hebben. Ook leerkrachten in de andere faciliteitengemeenten hebben dit nodig. Voor ons is het ook een benoemingsvoorwaarde. Geef ons dan ook waar we recht op hebben, nl. de bijwedde die hoort bij het in bezit zijn van het getuigschrift grondige kennis tweede taal Frans.

Leerkrachten van Voeren – naam en adres bekend

• Ik ben kleuteronderwijzeres in het Brusselse. Ik heb geen Nederlandstalige kinderen meer in mijn klas. De omgangstaal met de ouders is Frans. Niet al mijn collega’s beheersen die taal even goed, zodat ik meestal insta voor het sociaal contact met de ouders. Heb ik dan ook recht op een premie voor tweetaligheid? Of kan ik als kleuteronderwijzeres ook een getuigschrift grondige kennis van de tweede taal behalen?

Leerkracht – naam en adres bekend

• Een antwoord van de onderwijsadministratie: «De Brusselse scholen zijn verplicht om onderwijs in de tweede taal te verstrekken. De taalwetgeving gebiedt immers dat lagere scholen de verplichte tweede taal vanaf de tweede graad moeten onderwijzen. En dit door

een onderwijzer die het bewijs heeft geleverd van zijn grondige kennis van deze tweede taal.Bovendien woont de overgrote meerderheid van de leerkrachten basis-onderwijs niet in Brussel. Het grootste aantal moet dus van buiten de agglomeratie komen. In een periode van schaarste aan leerkrachten zullen de personeelsleden gemakkelijker werk vinden in hun eigen omgeving en dus niet geneigd zijn werk te zoeken in Brussel. Als gevolg van de opgesomde feiten hebben de lagere scholen in Brussel een structureel tekort aan onderwijzers.Gelet op de zeer specifi eke situatie en de moeilijke omstandigheden in Brussel, verdienen deze personeelsleden gewaardeerd en beloond te worden. Het is in deze context dat de sectorale programmatie van de jaren 2001-2002 voor de sector onderwijs (CAO VI) voorziet in de toekenning van een bijwedde voor deze personeelsleden.Een onderdeel van de herwaardering van het lerarenambt bestaat ongetwijfeld uit het fi nancieel aantrekkelijker maken van de job. Op basis van de recente loonstudie (door Hay Group) zal de overheid het debat rond verloning trouwens verder voeren. Het nieuwe beloningsbeleid moet ook rekening houden met functiezwaarte en evaluaties. De conclusies van die studie zullen meegenomen worden in de discussies rond CAO VII waarvan de bespreking in 2004 zal plaatsvinden.»

Wie heeft recht op bijwedde voor tweede taal?

GedichtendagDe speelplaats,Tieren, brullen, lachen of huilen

Lopen, zitten, spelen of kijken

Zwart, blank, arm of rijk

Hier is toch iedereen gelijk!

stil ontwakenachter het raam in het leraarslokaal

een blik op de speelplaats…

ik zie lopende, lachende, spelende kinderen

ik lach op een afstand even mee

een luide bel doorbreekt het speelse

…sssttttstilte

Inge Schepers - leerkracht

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

ÅEEN NIEUW TIJDSCHRIFT

Na zes jaar krijgt Klasse voor Ouders een nieuwe look én vier bladzijden meer. Met stimulerende reportages over school, thuis en alle slingerpaadjes daartussen.

De primeur? Vanaf 3 februari op school én op www.klasse.be

JUFFROUW DE MEESTERDe leerlingen van juffrouw De Meester uit Gent schrijven en werken nog volop aan de nieuwe Yeti. Het is meer dan ooit hun blad (én dat van de razend populaire Kinga’s natuurlijk).Benieuwd naar het resultaat? Vanaf 3 februari op school en met Kinga-kracht op www.yetiworld.be

Ç

ÉWIE IS DE BANAAN?

Hoe ver gaat hun inlevingsver-mogen? Elke maand kruipt een

jongere met MAKS! in het vel van een voorwerp. Stef is de Ba-nana Split van het postkantoor.

Hij neemt de lezers mee door de wereld van onderwijs, jongeren-

cultuur, samenleving, actie en engagement. Laat u verrassen. Vanaf 10 februari op school en

op www.maks.be

ÑBENT U DE HONDERDDUIZENDSTE?U hebt de weg gevonden (of een internetaansluiting gelegd). Elke dag surfen nu meer dan 3 000 lezers naar de site van Klasse: 90 000 per maand. Dubbel zoveel als vorig jaar. Ze vinden er meestal méér dan wat ze zoeken: nieuws, achtergrond, dossiers, gekte, hulp, links, discussie… Als plots de fanfare achter uw rug staat bent u de honderdduizendste bezoeker. Eigenlijk de 99 999ste. Een verwittigd mens is er twéé waard: www.klasse.be

LIEVEN VAN ASSCHE

Toelating - gesloten verpakkingGENT X - 3/461