Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.66 • Juni 1996

Leraars inde rode cijfersLeraars inde rode cijfers

(advertentie)

IN DIT NUMMER

4-11Leraars in de rode cijfers

We doen het niet graag, maar we steken er wel veel tijd in:verbeteren, cijfers geven en rapporten invullen. Iedereen houdt erzowat zijn eigen systeem op na. Een reportage in het spoor van derode pen.

14Wat leraars (niet) doen

De mogelijke taken van de leerkrachten zijn nu vrij nauwkeurigvastgelegd in het basisonderwijs. Er is een positieve en een negatieve

VERGETEN?Honderden scholen reageerdenal enthousiast op het aanbod vanKLASSE VOOR OUDERS. Zij ont-vangen vanaf volgend schooljaarelke maand gratis een specialenieuwsbrief van KLASSE voor deouders van al hun leerlingen. Hetaanbod geldt voor kleuterscho-len, lagere scholen en de eerstegraad van het secundair onder-wijs. In de vorige KLASSE werdhet initiatief voorgesteld en stakook een inschrijvingsformulier.Misschien heeft uw school datvergeten op te sturen. Dan krijgtu daar nog heel even de tijd voor:tot 15 juni. Kijkt u het even na? Deouders danken u.KLASSE VOOR OUDERS - Konings-straat 138 - lokaal 508 - 1000Brussel - + 02-211 45 64

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het Ministerievan de Vlaamse GemeenschapDepartement Onderwijs

Nr.66 • Juni 1996

HoofdredacteurLeo BormansProduktcoördinatorDiana De CaluwéRedactieGaby De MoorJan T’SasMichel Van LaereRedactiesecretariaatPatrick De BusscherMarc ImpensSecretariaatAnny Lecocq

Foto’s: Luc DaelemansCartoons: CampPrepress: Artefact

Verantwoordelijke uitgeverGeorges Monard, RAC Arcadengebouw,3de verdieping, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 600 fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 300 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en vanelk niveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen viade eigen schooladministratie.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Telefax 02-211 46 61

Wat betekent een 7 op 10?VIZIER p.4-11

lijst. Maar welke taken liggen er in de grijze zone daartussen?

28-29Geen vakken meer

Graadklassen, graden of vakken? Geen sprake meer van in hetbasisonderwijs. En elke leerkracht krijgt er een eigen functiebe-schrijving. De nieuwe visie van de basisschool.

30-31Minder studierichtingen

Het aantal studierichtingen in het secundair onderwijs wordtsterk teruggeschroefd: van 252 tot 165. Oude benamingen encombinaties verdwijnen. Nieuwe duiken op. We verkennen devoorstellen.

32-33Wie draagt Hans?

Het moeten sterke armen zijn dieen willen (ver)dragen. Samenwerken buitengewoon onderwijs.

34-35Wie is hier gek?

De leerlingen kenden het zothuisnatuurlijk. Tot ze er op bezoek gkijken naar begrijpen. Hoe schotegen de pijn van het zijn.

En ook…

JOURNAAL. En niet eensin een nieuw decor. p.14

IDEE. Gratis naar het huisvan de toekomst. Een re-den om thuis te blijven?p.15-23

ZEKER. Drie bladzijden isnog te weinig voor wat uzeker moet lezen, zien endoen. Alhoewel. p.24-26

SIGNAAL. Of er ook toe-komst is na TSO/BSO.En andere ontdekkingen.p. 36-37

INFOLIJN. De inspectieroept vragen op. p.38

Hervormingen in basis- ensecundair onderwijs. p. 28-31

Hans, Nico en Saartje kunnening op de grens tussen gewoon

in de buurt allemaal. Lacheningen en de sfeer omsloeg vanlen meewerken aan de strijd

En als we Hans laten vallen?p.32-33

KLASSE NR.66 3

V I Z I E R

4 KLASSE NR.66

Een leerkracht besteedt gemiddeld vijf

«Ik snap er detot zeven uur per week aan correcties van toetsen entaken. Klastitularissen cijferen nog minstens eenuur per week langer. Naar het einde van het jaarneemt dat werk voor iedereen nog meer tijd inbeslag. In het hoger onderwijs is het cijfer van eendocent vaak beslissend voor de carrière van destudent. En in het kleuteronderwijs slorpen allerleivolgsystemen veel tijd en energie op. Leerkrachtenhebben dat er graag voor over, maar het cijferwerkvinden de meesten een vervelende karwei.

Heilige koeNiemand twijfelt aan de zin van evaluatie en bege-leiding. Maar of cijfers zo nodig moeten? Oudersschijnen er naar te vragen en soms zijn leerlingenuitsluitend geïnteresseerd in de heilige koe vancijfers: erop of eronder.«Wij hebben een alternatief systeem, zonder pun-ten», verzucht een leraar. «Maar op het einde vanhet jaar zijn er toch nog altijd mensen die puntenvragen. Ik heb dan altijd zin om ze een zak metstenen te geven en te zeggen: voilà, hier zijn uwpunten. Laad ze op uw rug en sleur ze mee voor derest van uw leven. Dat maar om aan te tonen dat weniet op school zijn om punten te verdienen, dat watwe hier leren en doen niet exact meetbaar is en vooriedereen verschilt. Maar hoe krijg je dat verkocht ineen maatschappij die competitief is en vrijwel uitslui-tend op verdienen is gericht?»

De helft halenBij sollicitaties wordt niet naar punten gevraagd, welnaar vaardigheden (en vooral die ene: de soepelemogelijkheid om nog méér te leren). Het onderwijsis dan ook aangepast. Selecteren is begeleiden gewor-den, evaluatie een hulpmiddel in het vormingspro-ces. Naast kennen is nu ook kunnen en willen belang-rijk. Maar hoe méét je dat?De evaluatie is veelzijdiger, de doelstellingen zijn

«Ik snap er de

KLASSE NR.66 5

vakoverschrijdend. Het examenresultaat is niet deenige en belangrijke maatstaf meer om over ie-mands bekwaamheid voor een volgende klas te

oordelen. Het traditionele examen, dat in de jaren’50 de enige informatiebron was, is vervangen doorvier beslissingselementen die de leerkrachten kun-nen hanteren: toetsen, taken en proefwerken; vori-ge studies; elementen uit het leerlingdossier; ge-

sprekken met de leerling en zijn ouders. Ook de ideevan permanente evaluatie is sterk naar voren geko-men en van de 50 %-norm zijn we al in de jarenzeventig afgestapt. We denken nu in termen vanleerdoelen en minimumeisen die de leerling moet

realiseren. De school moet rekening houden met deevolutie van de prestaties en toekomstgericht oorde-len. Het behaalde puntentotaal is enkel nog eenwaardemeter, niet langer een norm. Evalueren: veel

meer dan schrappen en cijferen.

ZweetOp het einde van deze maand zullen nochtans weertienduizenden Vlaamse leerlingen te horen krijgendat ze het jaar moeten overdoen. Die boodschap

moeten duizenden leraars overbrengen aan oudersen leerlingen. Soms met het zweet in de handen.Daarom steunen ze graag op exacte gegevens: inge-wikkelde rapporten en computerlijsten allerhande.

«Van dat nieuwe computerrapport op onze schoolsnap ik zelf de ballen», vertrouwt een leraar ons toe.«Maar het ziet er ingewikkeld genoeg uit om ver-trouwen te wekken. En dat is blijkbaar voldoendevoor iedereen.»

Aan de basis van elk systeem liggen doelstellin-gen, de inzet van de leerling, evaluatie en begelei-ding door de leerkracht. Maar waar ligt nu precieshet verschil tussen een 5 en een 6? En hoe door-

slaggevend mag dat verschil uiteindelijk zijn voorwie de bal misslaat? Ook leraars zijn niet onfeil-baar. ■

ballen van»ballen van»

6 KLASSE NR.66

untee

Waar de cijfercultuur overheerst,zijn leerlingen meer geïnteresseerd

in punten dan in het leren zelf.

Onthouden kinderen beter als ze geen toetsverwachten? Dat bleek toch onlangs uit een on-derzoek bij 160 kinderen tussen tien en twaalf inRotterdam. In dat onderzoek kreeg de helft vaneen groep kinderen en een groep volwassenen(gemiddeld 25 jaar) een video te zien met onder-werpen uit het NOS-jeugdjournaal. Een aantalkinderen en volwassenen kreeg te horen dat zeachteraf een kennistoets zou krijgen, de anderenmoesten enkel kunnen zeggen welke stukken zeleuk vonden en welke niet. De kennistoets werdwel bij àlle proefpersonen afgenomen: een eerste

wegn

keer onmiddellijk na het experiment, een tweedekeer na een drietal weken. De eerste toets gaf eenlicht voordeel aan de kinderen die de toets haddenverwacht. Ze scoorden 62 punten, hun nietsver-moedende collega’s 55. Die 55 punten behaaldenze ook na de tweede toets, drie weken later, maarde eerste groep viel terug van 62 naar 50. Gekgenoeg kwam bij de volwassenen het omgekeerderesultaat uit de bus. Daar bleek met wat overdrij-ving een verwittigd man er twee waard. Onder-zoekster Greet Hellenbosch gaf als verklaring datvolwassenen een groter referentiekader hebbenen meer levenservaring. Bovendien hebben ze alskind al veel van buiten geleerd. Ze kennen dus degeheugentrucjes en kunnen beter anticiperen opzo’n toets.

Dit verhaal geeft natuurlijk weinig aanwijzin-gen over toetsen na studie. Toch zou men kunnenargumenteren dat de idee van een toets bij leerlin-gen de geheugenopslag minder spontaan en na-tuurlijk maakt. Of werkt de cijfercultuur, die zonadrukkelijk haar stempel drukt op ons onder-wijs, dit in de hand? Want waar de cijfercultuuroverheerst, blijken leerlingen meer geïnteresseerdin punten dan in het leren zelf.

WeggecijferdCijfers stralen exactheid en nauwkeurigheid

uit. Een plus- of minteken of eenheden achter dekomma moeten die uitstraling nog versterken.Probeert men iets nauwkeuriger te achterhalen opwelke manier de cijfers in het onderwijs tot standkomen, dan blijft er van die exactheid en nauw-keurigheid niet altijd veel over, en dat ondanksalle inspanning en goede wil. Elke leraar geeftanders punten en voor elke leraar betekent een 4of een 7 iets verschillend. En welke lading dekt uwcijfer... Kennis? Vaardigheid? Atittude? Alles te-gelijk?

Op de diocesane middenschool, scholengroepSint-Jan in Diest is het klassieke puntensysteemafgeschaft. Er wordt met eenvoudige codes ge-werkt, een combinatie van enkele letters encijfers. «En dat is geen variatie op een thema»,zegt directeur Valeer Schodts, «Ons evaluatie-systeem is volledig geënt op onze manier vanlesgeven. Zo streven wij ernaar alle leerlingendie instromen een zeker basisniveau te doenbereiken. Hiervoor moeten zij basisvaardighe-den meester worden. Die hebben we uit hetleerplan gefilterd. De volgende stap is differen-tiatie binnen de klas. De vlugge werkers krijgeneen extra aanbod uit het leerplan, de zwakkereleerlingen worden geremedieerd. Uiteindelijkorganiseren we proeven waarin we de basisken-nis testen en de extra’s. Bij het opstellen van deproeven gaan we altijd uit van de vraag Wat is indeze leerstof belangrijk voor de leerlingen? Endat toetsen we dan. Veel vaardigheden beoor-delen we via observatie, individuele taken engroepswerk. Het rapport weerspiegelt duidelijkwat de leerling ervan bakt. Met letters geven weaan of de leerling de basis voldoende, onvol-doende of helemaal niet onder de knie heeft.Met een paar cijfers voegen we eraan toe wiebehalve de basis ook extra’s heeft verworven.De leerkrachten bepalen vooraf waar de gren-zen precies liggen. Voorts geven we ook eenneerslag van attitude-observaties en een ge-schreven commentaar.»

Sommige cijfers dekkenzoveel ladingen dat zij uit-

eindelijk niets meerbetekenen. Hier en pDdaar zien schoolrappor-ten eruit als heuse cijfer-labyrinten. Ouders vragenzich af wat al die getallenwillen zeggen. Leerkrach-ten laten soms cijfers uitde computer rollen die zezelf niet meer begrijpen.Maar niet alle Vlaamse scho-len geloven nog in de waar-de van het getal. Of vanhet klassieke examen. Ofhet herexamen. Hoezo?Eigenlijk is een examenexpliciet zelfs niet wette-lijk verplicht.

g

Expliciet verplicht de

wet geen examens.

ecijfe

ClusterU spreekt van proeven. Is dat het traditioneleexamen of hebt u dit eveneens hervormd?VALEER SCHODTS: «Onze evaluatie kent géén typi-sche examenperiodes waarin de leerlingen vrije hal-ve dagen krijgen om te studeren. Naast de vertrouw-de taken, beheersingstoetsen e.d. organiseert elkeleerkracht, in samenspraak met zijn vakgenoten,maximum drie proeven (basis en extra) per school-jaar. Wanneer die precies plaatsvinden, wordt be-paald in overleg met een coördinator. Die moeterover waken dat men nooit meer dan één proef opdezelfde dag plant en nooit meer dan drie per week.Hierover wordt overlegd tussen de leerkrachtenonderling en tussen de leerlingen en de leerkracht.De coördinator stuurt het geheel.»Een modern evaluatiesysteem staat of valt met deopvolging ervan. Hoe pakt u dit aan?VALEER SCHODTS: «Hier spelen de titularis en deklasseraad de grootste rol. De voorzitter van deklasseraad - de clusterverantwoordelijke - verzameltalle probleemgegevens bij de titularissen. Studiepro-blemen, maar ook andere. Vervolgens stellen we eenactieplan op. We betrekken er het PMS bij. Webeschikken over een uitgebreid remediëringsplanZo organiseren we re-teaching. Zwakkere leerlingenkauwen de leerstof nogmaals door en maken oefe-ningen. Onder begeleiding natuurlijk. Wie al inseptember achterstand blijkt te vertonen, kan te-recht bij onze remedial teachers, die speciaal getraindworden voor hun taak. Zij gaan op zoek naar dereden waarom een leerling iets niet kan en proberendaar een oplossing voor te vinden. Resultaten envorderingen worden verwerkt in een evaluatiever-slag.»

Geen herexamenOrganiseert u herexamens? Geeft u vakantietaken?VALEER SCHODTS: «Nee, dat is met onze manier vanevalueren en opvolgen overbodig. Zelfs de delibera-tie is bij ons veeleer het formaliseren van een beoor-deling die het hele jaar in beslag neemt. Op het eindvan het jaar is het meeste al wel gezegd.»Wat is het effect van uw aanpak? En hoe reagerende betrokkenen?VALEER SCHODTS: «We werken nu 6 à 7 jaar met ditsysteem en de leerresultaten zijn duidelijk verbe-terd. De leerlingen voelen zich meer bij het evalua-tieproces betrokken. Ze voelen zich er ook heel goedbij. De leerkrachten staan eveneens positief, al heb-ben sommigen wel wat moeten wennen aan deruimere overlegcultuur en aan de strikte planning.De ouders reageren positief. Het is wel de zaak hengoed te informeren, maar daar hebben we genoegoverlegmomenten voor tijdens het jaar. Zo’n 5 %van hen blijft kritisch. Dat zijn vooral de ouders vanheel sterke leerlingen, die de koppositie van hunkind wat meer uitgesproken willen zien.»

Ouders willen cijfers, leraars kunnen ze optellenen er een rangorde mee opmaken. Objectief volgensde een, onrealistisch volgens de ander. Want doorcijfers op te tellen, worden er dingen met elkaarvergeleken die niets met elkaar te maken hebben.Daarom zou ook de 50 %-norm niet deugen. Het enevak is het andere niet. Voor het ene zou de lat op40 % kunnen liggen, voor het andere op 70 %.

HerexamensHeel wat Vlaamse scholen zweren bij de twee

of drie examenperiodes, organiseren rigoureus

inhaalexamens of richten zelfs systematisch her-examens in. Al mag dat laatste officieel niet meer,dachten we...Moeten scholen eigenlijk wel examens organise-ren?RENÉ LAUMEN, algemeen inspecteur-generaal: «Ex-pliciet verplicht de wetgeving de organisatie vanexamens niet, maar impliciet wel en dit geldteveneens voor de benaming. De reglementeringter zake regelt namelijk de uitvoering ervan (pe-riode, tijdsduur e.d.). Hiermee is een de factosituatie een situatie de jure geworden. Bedenk weldat een deliberatiecommissie haar beslissingenaltijd moet kunnen motiveren. In die zin kunnenexamens of proeven, naast andere vormen vanevaluatie, een hulpmiddel zijn. Niet meer, niet

minder.»Wat is de reglementering voor in-haalexamens?RENÉ LAUMEN: «De bevoegdheid overinhaalexamens ligt bij de school, meerbepaald bij de inrichtende macht. Die

rd

zegt dus of inhaalexamens verplicht zijn of niet.In het laatste geval kan de klasseraad dan beslis-sen er toch te organiseren of op een andere manierte evalueren, naargelang het geval. Wanneer in-haalexamens vallen, beslist de school zelf. Als zeuiteraard maar binnen hetzelfde schooljaar plaats-vinden.»20 % van de Vlaamse scholen organiseert nogsystematisch herexamens. Kan dit wel?RENÉ LAUMEN: «De omzendbrief over het her-examen is breed interpreteerbaar. Een school mageventueel herexamens organiseren, maar dan moetende precieze omstandigheden en modaliteiten welexpliciet beschreven staan (bijvoorbeeld in hetschoolreglement, dat de ouders in het begin vanhet schooljaar moeten ondertekenen).»

Plannen en organiserenIn de Don Boscoschool in Zwijnaarde is de

permanente evaluatie op een gelijksoortige ma-nier ingevoerd: goed geplande toetsen, taken, in-haal- en bijwerklessen enz. De leerlingen moetenregelmatig werken en leren al vroeg plannen enorganiseren. Vanaf de tweede graad duiken deexamens er wel opnieuw op.LUC VERLINDE, directeur: «In de tweede graadorganiseren we proefwerken voor de hoofdvak-ken. De leerlingen moeten dan een grotere hoe-veelheid leerstof verwerken danbij zogenaamde grote overhorin-gen. De punten van die proefwer-ken zijn echter niet doorslagge-vend. In de derde graad krijgen deproefwerken een steeds belangrij-ker plaats. Er zijn dan proefwer-ken voor alle vakken.» En over depermanente evaluatie zegt Verlin-de nog: «De leerlingen schijnenhet positief te vinden, al is het nietvoor elk van hen evident dat zevoortdurend moeten werken. Hetmeest positieve is voor hen het feitdat ze slechte cijfers altijd kunnengoedmaken en dat de geregeldegrote overhoringen hen belettenachterop te geraken met de leer-stof. En ten slotte komen ze niettegen hun zin naar school.» ■

KLASSE NR.66 7

8 KLASSE NR.66

Kredietr deleerling

«Evaluatie geeft informatie over hoeen leerling functioneert, maar ookover de manier waarop een leer-kracht en een school functioneren.

In de gemeentelijke basisschool Andreas Vesa-lius in Kontich zijn de eerste stappen gezet naareen breed kindvolgsysteem. Dat is een verzamelingvan meetinstrumenten die het mogelijk maken deleervorderingen van leerlingen te signaleren overlangere periodes. De school heeft het systeem watgenuanceerd en verweven met een eigen aanpakvan observatie en begeleiding. Momenteel func-tioneert het in de eerste graad. Verdere uitbrei-ding staat op het programma. Het gekende pun-tensysteem en de cijfers bestaan nog, maar ze zijnonderworpen aan het voornaamste doel van deevaluatie: zoveel mogelijk leerlingen over de meethelpen. Bijsturen en remediëren waar het nodigis, is de missie. Er wordt geen rangorde vanleerlingen opgemaakt en de prestaties van dekinderen worden niet systematisch tegen elkaarafgewogen.

e

»

TelefoonWelke principes liggen aan de basis van uw

evaluatiemethode?JAN CONINX, directeur: «Als kinderengoed kunnen volgen op school, hebbenpunten geen belang. Wat wel telt, iswelke doelstellingen de kinderen berei-

ken. We hebben dan ook een evaluatiesysteemvoor ogen dat steunt op leerlijnen, die uiteindelijksteunen op de eindtermen. In die evaluatie komen

drie aspecten aan bod: ten eerste basis-vaardigheden, ten tweede deelvaardig-heden en strategieën, ten derde totaal-vaardigheden. De basisvaardigheden -lezen, luisteren, spreken, schrijven -zijn een kwestie van kennen of niet

kennen. Daarom beoordelen we ze kwantitatief.Wie 8/10 haalt, heeft 8 van de 10 doelstellingenbereikt. Het herkenbare toets-en-puntensysteemdus. Dan zijn er de deelvaardigheden. Een basis-vaardigheid als lezen houdt een aantal deelvaar-digheden in, bijvoorbeeld de hoofdzaken van debijzaken kunnen onderscheiden. Zo valt de deel-vaardigheid kritisch luisteren onder de vaardig-heid luisteren. Die deelvaardigheden zijn niet al-tijd even gemakkelijk te toetsen, maar ook hierkan de traditionele toets meestal volstaan. Destrategieën omvatten de processen die de leerlingdoorloopt om vaardig te worden. Die kan je moei-lijk toetsen. De leerling moet immers zelf plan-nen, uitvoeren en het resultaat beoordelen. Weproberen de leerling tot zelfevaluatie te brengen.De leerkracht is hierbij vooral begeleider. Dan zijner de totaalvaardigheden. In feite zijn dat taken.Een telefoongesprek voeren, een brief schrijven,een handleiding gebruiken, aan een gesprek deel-nemen... Die taken toetsen we niet kwantitatiefmaar kwalitatief. De leerkracht observeert de leer-ling en bespreekt met hem hoe hij de taak heeftaangepakt. Zo worden tekorten of mankementengeïdentificeerd en later bijgestuurd. Er zijn groteraakpunten met de persoonlijkheid van het kind.Een voorbeeld: Jonas moet een gesprek voerenmet enkele medeleerlingen. Eén probleem is dathij onvoldoende luistert en te vlug zelf het woordwil nemen. Hij is nu eenmaal wat ongedurig ensoms overijverig. De leerkracht praat er achterafmet hem over. Hij spreekt met Jonas een aan-dachtspunt af, een element waarop de jongenspeciaal zal letten. De volgende keer staat opJonas’ tafel een kaartje met daarop ‘eerst luisterenals iemand anders spreekt’. Daar kan Jonas nietnaast kijken. Punten geven is hier uit den boze.Wel maken we een analyse.»

LettercodeDe school combineert produkt- en proceseva-

luatie. Het proces wordt geëvalueerd tijdens hetleren in de klas (formatieve evaluatie), het produktvia summatieve toetsen. Dergelijke toetsen zijn inde eerste plaats belangrijk voor de leerkracht. Zemoeten hem op geregelde tijdstippen helpen om tezien hoever het met het onderwijsleerproces staat.De resultaten van die toetsen zijn zeker niet door-slaggevend in de eindevaluatie van de leerling. Hetrapport dat de leerling mee naar huis krijgt, is eenvorderingsrapport. Er staan cijfers op, maar ooklettercodes die de prestaties van de leerling situe-ren. Het rapport informeert de ouders ook waaropin een bepaald leerjaar de accenten liggen.

Derde rang,negentiende

vooplaats. Eerste rang, tweedeplaats... Werd u in uwlagere schoolrapportenook gezegd de hoeveel-ste u was in vergelijkingmet de rest van de klas?Of werd dat op het eindvan het jaar ex cathedraafgeroepen? Toen warengrote toetsen of proef-werken nog cruciaal. Zijbepaalden uw slaagkan-sen. Wie geen 50 % haal-de, moest het jaar over-doen. Onherroepelijk. Eenslechte toets had dus maaréén gevolg: een debet opuw rekening. Maar on-dertussen onderging deevaluatie op school eenfacelift en worden cijfersgerichte hulpmiddelen inplaats van doelen op zich.Ook de minder goede leer-ling krijgt nu wat hij no-dig heeft: krediet.

iddellijk

reageren als iemand

dreigt af te haken.

Wat maakt deze manier van evalueren beter dande traditionele?PETER VISSER, leraar eerste graad: «Het verschilmet vroeger is dat we nu systematisch evaluerenwat kinderen kennen en kunnen en onmiddellijkreageren als iemand dreigt af te haken. Dat doen wezelf door te remediëren tijdens de les. Om datefficiënt te kunnen doen, bouwen we bij de leerlin-gen een zekere zelfwerkzaamheid op. Leerlingenwerken samen zelfstandig aan een motiverendetaak. Ze doen dit alleen, per twee of in groepjes. Ditgeeft ons de kans oordeelkundig te observeren eneen leerling met problemen even apart bij te wer-ken. Eventueel verwijzen we de leerling door naarde taakleerkracht, die een analyse maakt van hetprobleem en daarop gaat werken. Buiten de klas,maar tijdens de les. Hoe dan ook, systematischevalueren brengt heel wat dagelijks papierwerkmet zich mee. Voor letterkennis maak ik voor elkeleerling een individueel vorderingsplan. Ik ga nawelke letters zij kennen op 15 september, 15 okto-ber enz. Hetzelfde voor rekenen. Enzovoort»JAN CONINX: «De traditionele evaluatievormenhoeven niet te verdwijnen. Integendeel, in dederde graad voeren we ook al eens een echt proef-werk in, kwestie van de leerlingen eens een grotebrok leerstof te laten doorslikken. Maar doorslag-gevend voor de eindbeslissing zijn die proefwer-ken nooit. Het zijn de leerkrachten die uiteinde-lijk beslissen welke leerlingen kans maken om teslagen in een volgend jaar.»

Ghetto’sHeeft deze werkwijze ook nadelen?PETER VISSER: «Je mag niet in de val trappen vande versnippering. Op den duur ben je zo gedetail-leerd met elk individu bezig dat je je gaat afvragenof je nog wel lesgeeft aan een groep kinderen.Anderzijds ontstaat de neiging om met niveau-groepen te werken, maar daarmee creëer je ghetto-vorming. Zet de twaalf of vijftien moeilijke leerlin-gen samen in één groep en je schept je eigenbuitengewoon lager onderwijs. Laat een groepleerlingen maar heterogeen zijn. Heterogeniteitkennen en ermee kunnen omgaan is voor kinde-ren ook belangrijk.»JAN CONINX: «De volledige persoonlijkheid vanhet kind mag nooit uit het oog verloren worden.Dat is wat ik persoonlijk mis in bestaande kind-volgsystemen, zoals die van het Centraal Instituutvoor Toetsontwikkeling (CITO). Zonder afbreukte doen aan de kwaliteit van de CITO-toetsen,leggen zij volgens mij te veel de nadruk op loutertechnische aspecten. De toetsen zijn momentop-namen. Maar wat kan je nu concluderen uit éénminuut hardop lezen? De ontwerpers hebben teweinig oog voor de volledige persoonlijkheid enontwikkeling van het kind: het motorische, hetaffectieve, het familiale, het sociale... Dit maaktook deel uit van het evaluatieproces.»

Geen jaarklassenHet aantal kinderen dat wordt doorverwezennaar het buitengewoon onderwijs neemt de laat-ste jaren toe. Hoopt u met uw evaluatiemethodedit tij te keren?JAN CONINX: «Het is een feit dat we leerlingenniet vlug zullen opgeven, zelfs al constateren we alna veertien dagen dat we een serieus probleem inhuis hebben. Veel hangt af van de norm die men

hanteert. Daarom is het belangrijk alleklassen af en toe naast elkaar te leg-gen. De zwakke leerlingen in 1A zijnmisschien een stuk sterker dan dezwakke leerlingen in 1B. De hele groepbekijken, dat is wel nodig. En voortshet voordeel van de twijfel laten wer-ken en zo lang mogelijk wachten. Nietelk kind past zich even vlug aan aanhet onderwijs. Dit pleit gedeeltelijkvoor het doorbreken van het jaarklas-sensysteem, maar dat is een anderediscussie.»

HandelingsplanPermanente evaluatie als hulpmid-

del in de leerbegeleiding is ook hetcredo in het buitengewoon onderwijs.In Brug wijst Wim Verdyck op de prak-tijk in het BuSO.WIM VERDYCK, begeleidingsdienstOVSG: «Om te beginnen zitten onze leerlingenniet in een vastgelegd programma, in tegenstel-ling tot het gewone onderwijs. Als leerlingen inhet BuSO komen, wordt een beginsituatie opge-maakt: wat kan het kind, wat zijn z’n mogelijkhe-den en beperkingen, wat wil het kind, wat ver-wacht het...? Op basis hiervan wordt het kind ineen bepaalde groep geplaatst. Dan stellen de leer-krachten een handelingsplan op, waarbij zij zelfbepalen wat aan de groep leerlingen wordt aange-leerd. Daarbij ligt het accent niet op het cognitievevlak. We besteden heel veel aandacht aan socialefactoren. Al wat onze leerlingen leren en doen,staat in functie van wat ze later nodig hebben in demaatschappij. In het BuSO betekent evaluatieindividuele beoordeling. Er zijn geen standaard-formulieren, geen vaste evaluatie-instrumenten,geen vaste criteria. Evaluatie geeft informatie overhoe een leerling functioneert, maar ook over demanier waarop een leerkracht en een school func-tioneren.»

Onm

Geen waardeoordeel

Om een leerling te evalueren moetje zijn hele groeiproces bekijken.WIM VERDYCK: «Er is slechts één in-strument om het hele evaluatieprocesbij te houden en dat is de klasseraad.

Twee uur per week komen alle leerkrachten bij-een. Zij spreken zich uit over de stages, prestatiesin de klas, prestaties in het atelier enz. Het iseigenlijk de wijsheid van de klasseraad die hetschoollopen begeleidt. En uiteindelijk zal de klas-seraad de leerling een attest van gevolgde studiesgeven. Zonder waardeoordeel, maar wel met eeneigen schrijven dat informatie over wat de leerlingwel kan en niet kan. Nuttig voor de latere werkge-ver. Leerlingen die meer dan de basismogelijkhe-den bezitten, kunnen door de klasseraad wordengeselecteerd voor een kwalificatieproef. Een com-missie oordeelt dan over de toekenning van hetkwalificatiegetuigschrift. Elke school bepaalt ditanders, want er is geen norm voor. En ook bij ditgetuigschrift voegt de school extra informatie.Drie kwart van onze leerlingen behaalt een kwali-ficatiegetuigschrift. Iets minder dan de helft vande leerlingen vindt werk, wat zeker geen slechtquotum is. Een derde vindt zelfs werk in zijnstagebedrijf!» ■

KLASSE NR.66 9

10 KLASSE NR.66

Evalueren is een proces datbestaat uit drie stappen: me-ten, beschrijven en beoorde-len. Dankzij dit proces kanmen het leerproces van deleerling bijsturen en het on-derwijsleerproces van de leer-kracht optimaliseren. Een hele

boterham vergeleken methet eens zo simpeleschrappen en punten ge-ven. Het huidige evalua-

tie-instrumentarium mag danin veel onderwijsliteratuur on-toereikend worden genoemd,toch zijn er heel wat interes-sante initiatieven. Bovendienworden in de bestaande eva-luatievormen en -momentenvoortdurend de accenten ver-legd. Een staalkaart.

Welke kant

op?

KLASSE NR.66 11

Publikaties• Bij ADIOV - Bibliotheek Departement On-derwijs - Koningsstraat 71 - 1000 Brussel -+ 02-219 81 89 kunt u een pakket aanvragenvan geselecteerde artikels e.d. rond evalueren.• Wie meer informatie wil, kan (net als wij)grasduinen in:VSKO-mededelingen, april 1996 / Impuls, 26stejg., nr. 2, januari 1996 / Vernieuwing, 54ste jg.,nr. 9, november 1995 / Brug, 38ste jg., nr. 5, mei1995 / PMS-leven, 23ste jg., nr.1, 1995 / Vonk -Evaluatie in het moedertaalonderwijs, 24stejg. nr. 1, september-oktober 1994

De goede richting bepalenEr zijn vooralsnog weinig instrumenten om vaardigheden te meten. Volgehouden observatieis een middel om communicatieve vaardigheden als spreken, luisteren enz. te evalueren.Leerkrachten gebruiken hierbij evaluatieformulieren of ze laten de leerling zelf vorderings-kaarten invullen (zelfevaluatie). Om attitudes te meten bestaat er een schaal. Ze is ontstaan uiteen samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven en heet SAM, Schaal voor Attitudemeting.SAM helpt de scholen om leerlingen te beoordelen, te begeleiden, te stimuleren en teoriënteren. Welke symptomen, criteria en kritische punten geven aan dat iemand zwak, matig,sterk of zeer sterk scoort in attitudes als resultaatgerichtheid, initiatief, kostenbewustzijn,inzet, discipline, leergierigheid enz.? SAM geeft het antwoord. De schaal geeft weer of deleerling of student zijn persoonlijk belang vooropstelt, strikt op zijn taken gericht is of naastzijn taakgerichtheid ook hulpvaardig is. Omdat het om attitudes gaat die nodig zijn in eenwerksituatie, richt SAM zich vooral op de laatstejaars TSO, BSO en hoger onderwijs. SAM is alsfolder via de netten naar alle scholen gestuurd. Mocht hij er zoek zijn geraakt, dan kunt u hemgratis aanvragen bij Secretariaat VKW-Nationaal - Tervurenlaan 463 - 1160 Brussel. Dat kanenkel schriftelijk gebeuren of per fax (02-773 16 00).

Volg de groene pijlenToetsen om te toetsen doet leerlingen in een kring achter zichzelf aanhollen. Op tijd afslaanen de reis voortzetten is de boodschap. Enkele tips.1. U kunt uw toets representatief maken door vooraf na te gaan wat de leerling van de leerstofmoet kennen en hoe hij dat moet kennen. Als u vaak op inzicht hamert, verwachten uwleerlingen iets anders dan enkel geheugenvragen. Vandaar dat het ook belangrijk is datgrotere proeven in de lijn liggen van de kleinere toetsen tijdens het jaar.2. Het motiveert leerlingen als u de gemakkelijkste vragen vooraan zet en voor afwisselingzorgt in de vraagstelling. Toets ook de fundamentele leerstof, niet louter de details.3. Tijdwinst en garanties voor rechtlijnigheid en objectiviteit realiseert u door vooraf zelf uwtoets op te lossen, rekening houdend met nuances en alternatieven. Dat levert u een model opwaarmee het handig corrigeren is.4. Beklemtoon altijd dat de toets er niet is om punten te verdienen, maar om het leren tebevorderen. Maak uw toets dan ook functioneel, wijs op het verband tussen toets endoelstellingen. En waarom eens niet de groene balpen bovenhalen? Niet om te schrappen ofte corrigeren, maar om te wijzen op wat goed is, om positieve commentaar te geven... Dus nietenkel: Wat doet of kent de leerling niet goed? Waarin kan hij nog verbeteren? Maar ook: Watdoet de leerling goed? Wat kent hij voldoende? Wat is positief aan zijn leerhouding?

Géén afstand houdenEen kind- of leerlingvolgsysteem is een verzameling van meetinstrumenten die het mogelijkmaken de leervorderingen van leerlingen te signaleren over langere periodes. Men kan erindividuele leerlingen van dichtbij mee volgen, maar even goed een hele klas. Hoofddoel is hetleerproces van de leerling en/of het onderwijs-leerproces van de leerkracht bij te kunnensturen. Voor het basisonderwijs is al heel watknow how ontwikkeld door het Centrum voorErvaringsgericht Onderwijs vzw - Vesalius-straat 2 - 3000 Leuven - + 016-32 38 90 - fax.016-32 38 57. Een bekend leerlingvolgsys-teem voor het lager onderwijs is dat van hetCentraal Instituut voor Toetsontwikkeling (CITO).De CITO-toetsen verlopen in drie fasen: sig-naleren, analyseren en handelen. Testonder-werpen zijn ordenen, begrippen beheersen, tech-nisch lezen, rekenen enz. op verschillende ni-veaus. De resultaten moeten een meer geïndi-vidualiseerde aanpak en begeleiding mogelijkmaken. CITO is van Nederlandse makelij,maar wordt goed bruikbaar geacht in Vlaande-ren. Meer informatie: CITO - dienst Communi-catie en verkoop - Postbus 1034 - 6801 MG Arnhem - + 00-31-85 52 15 90. Ten slotte is het CSBO,de koepelorganisatie van de vrije PMS-centra, bezig met een volgsysteem. De bijhorende spelling-toetsen voor de eerste drie leerjaren zijn nu beschikbaar. Inclusief kopieerbladen betaalt u er 700 fr.voor. Begeleidingsdienst voor de Vrije PMS-centra - Dekenstraat 2 - 3000 Leuven - + 016-32 57 81

Meno wijst de wegDe MENO Thinking Skills Service, een ingenieuze test die recent ontworpen werd door deUniversiteit van Cambridge, wil de denkvaardigheden van de aspirant-student beoordelenzonder rekening te moeten houden met de context waarin die vaardigheden werden ontwikkeld(op school, op het werk of thuis) en met de vakken die hij in het verleden heeft gevolgd. MENOomvat een reeks tests die de capaciteiten van de aspirant-student meet, niet in termen van wat hijkent, maar van wat hij (aan)kan. De deelnemers bewijzen hun communicatieve vaardigheden,hun begrip en kritisch denken en hun bekwaamheid om problemen op te lossen. De tests zijndus niet vakgebonden. Ze dienen trouwensniet alleen om te testen en te selecteren, maarook om specifieke studieproblemen aan hetlicht te brengen en om te remediëren. Geïnte-resseerde hogescholen kunnen zich (het liefst perfax) kenbaar maken bij Isabelle Cortens - Cen-trum voor Economisch en Sociaal Onderzoek -Ufsia - Prinsstraat 13 - 2000 Antwerpen - + 03-220 40 54 - fax 03-220 40 26. Als er voldoendebelangstelling is, kan er contact worden opge-nomen met de auteurs om de test op Vlaamseleest te schoeien.

Eén richting, vier baanvakkenEen gek kan meer vragen stellen dan tienwijzen kunnen beantwoorden, maar op eengoed gestelde vraag krijgt u altijd een beterantwoord dan op een slechte. Vier kwaliteits-adviezen.1. Bij een open vraag moet de leerling hetantwoord produceren. Bij een gesloten vraag moet de leerling een keuze maken uit een aantalalternatieven, verbindingen maken e.d. Ideaal is een combinatie van open en gesloten vragen.Open vragen beantwoorden houdt behalve kennis de toepassing van een aantal vaardighedenin: verbanden leggen, ideeën formuleren, schrijven. Geef er de leerlingen daarom genoeg tijdvoor.2. Verwarring of vergetelheid kunt u voorkomen door te zorgen voor een duidelijk scheidingvan uw vragen. Eén vraag, één kennisaspect. En o ja, slechts een klein percentage leerlingentrapt niet in strikvragen. Zijn ze hun bestaan dan wel waard?3. De meerkeuzevraag is een beproefde vorm om kennis te toetsen. Schrik er dus niet voor terugdeze vorm af en toe in te lassen. Bij goed opgestelde meerkeuzevragen vormen de mogelijkeantwoorden het eindpunt van een denkproces. Daarom kan deze vorm van evalueren erg goedaansluiten bij groepswerk. U oefent er meteen communicatieve vaardigheden mee.4. Mondeling toetsen kan een goede afwisseling zijn. Maar hier is een goede voorbereiding envooral structuur een must. De formule waarbij de leerling zich schriftelijk voorbereidt, kan uhierbij helpen. ■

…/…12 KLASSE NR.66

J O U R N A A L

Nieuwe spelling. Scholen mogen vanaf vol-gend schooljaar de nieuwe spelling invoe-ren. Vanaf 1 september 1997 moeten ze.Een school die tijdens dit overgangsjaaropteert voor de nieuwe spellingsvoorschrif-ten moet er echter voor zorgen dat álleleerkrachten en leerlingen ze toepassen. Hetheeft geen enkel nut dat enkel de leraarNederlands de nieuwe regels hanteert, ter-wijl de leraar wiskunde het nog te vroegvindt. Een omzendbrief raadt aan deze be-slissing via de klasseraad te bespreken. Totde «moet- datum» is het raadzaam spelfou-ten van leerlingen aan te wijzen maar nietvolledig aan te rekenen.Indien het ontwerpbesluit wordt goedge-keurd, gaan de Vlaamse ambtenaren vanaf1 september 1996 over op de nieuwe spel-ling. Als minister van Onderwijs en Ambte-

narenzaken vindt Luc Van den Bossche hetniet zinvol nog langer te wachten. Aan despelling(s)regels wordt niets meer gewijzigd.De minister geeft toe dat er fouten in zitten.Hij heeft kritiek op de samensteller van hetnieuwe Groene Boekje, het Instituut voorNederlandse Lexicologie in Leiden. Ook deTaaladviescommissie, die de regels formu-leerde en het Groene Boekje controleerde,ligt bij hem niet in de bovenste la. De ge-brekkige spelling(s)hervorming is volgenshem te wijten aan het falen van de weten-schappelijke wereld.

Discussienota. De huidige lessenroostersgaan gebukt onder een veelheid van vak-ken met een geringe impact. Dat staat in de«Discussienota» over de beperking van hetonderwijsaanbod in het secundair onder-wijs. Opvallend zijn de vakken van éénlesuur. Ze dienen vooral een encyclope-disch vormingsideaal. De discussienota steltvoor om zulke vakken te groeperen in eenlessenrooster per graad, en niet langer perleerjaar. Een minimum van twee wekelijkselestijden per vak garandeert meer diepgangen grondigheid.De discussienota zegt voorts dat men in hetlessenrooster veel meer rekening moet hou-den met integratie van vakken die in debasisvorming worden aangeboden. Integratiekomt tegemoet aan de hedendaagse bena-dering van de wetenschappen waarbij de

verbanden tussen disciplines klemtonenkrijgen. Biologie en chemie kunnen tot we-tenschappen versmelten. Maar scholenmoeten over een grotere vakkenintegratiezelf kunnen beslissen. Enkel de school weetimmers over welke mogelijkheden ze daar-voor beschikt. Wel zou de school kunnennadenken over essentiële vragen rond debeheersing van de kennisexplosie.

Nascholing. De navorming zoals u haar totnu toe gekend heeft wordt afgebouwd. Hetsysteem waarbij navormingscentra midde-len ontvangen van de overheid om eennavormingsaanbod voor de scholen uit tewerken moet geleidelijk plaats ruimen voorde vraaggerichte nascholing. Nu krijgen descholen er de middelen voor. Zo krijgt deschool de kans om de nascholing te kiezenvolgens eigen behoeften, vanuit de eigenvisie van de school. Het nascholingsplanmoet dan ook kaderen in het schoolwerk-plan.Vanaf 1 september 1996 kan het basison-derwijs rekenen op 44 miljoen voor nascho-ling. Daarna evolueren de bedragen van114 miljoen in 1997 tot 170 miljoen in2003. Voor de secundaire scholen is er 16miljoen gepland vanaf 1997. Het volumeloopt snel op tot 240 miljoen in het jaar2003. Het bedrag waar de school recht opheeft, wordt berekend op basis van het aan-tal organieke betrekkingen per onderwijs-niveau op 1 februari van het voorafgaandbegrotingsjaar. De toegewezen middelenworden in twee schijven aan de inrichtendemachten van de scholen uitbetaald. Hetgeld mag alleen voor nascholing gebruiktworden. Het Departement Onderwijs voor-ziet de scholen van een uitgebreid Navor-mingsrepertorium voor het onderwijspersoneel1996.

Meisjes en techniek. Meisjes stimulerenom niet-traditionele meisjesrichtingen zo-als mechanica, elektriciteit, elektronica ofelektromechanica te kiezen, rendeert. Datzijn alvast de bevindingen van de Cel Di-versificatie Studiekeuze Meisjes die sinds ’92binnen de VLOR werkzaam is. In een vijf-tiental proefscholen waar het project meis-jes aanmoedigde om een harde technischerichting te kiezen, is er in de nijverheids-technische afdelingen van de bovenbouwtussen 1992 en 1995 een toename van25 % meisjes vastgesteld, tegenover eentoename van 4 % jongens. In samenwer-king met het Hoger Instituut voor de Arbeidwerd onderzocht hoe die meisjes het op dearbeidsmarkt doen. Blijkt dat de keuze vanzo’n industriële richting voor meisjes ookloont. Van de vrouwen jonger dan 25 dieafstudeerden in een richting «industrie»was 45,5 % in de industrie tewerkgesteldtegenover 48,6 % voor de jongens. De kan-sen hier mogen dan wel gelijk zijn, debouwsector blijft een mannenwereld. Slechts5,9 % van de meisjes met een «bouwdiplo-ma» komen in de bouw terecht tegenover34,7 % bij de mannen.

Niets gemist?In België gaat 98 % van de kleu-ters van drie jaar naar school.Alleen Frankrijk (99 %) scoorthoger. Italië haalt 92 %. Neder-land (1,5 %) en Ierland (1,4 %)bengelen achteraan. n De KU-Leuven en de VUBrussel zijn ge-wonnen voor de suggestie hettoelatingsexamen voor burger-lijk ingenieurs te verbreden enzo meer studenten aan te trek-ken. De RUGent reageert be-hoedzamer. n Het aantal bui-

t e n l a n d s euniversitei-

ten waar men de Nederlandsetaal kan studeren is in 20 jaartijd gestegen van 48 tot 250. nVoor de voortzetting van de pro-jecten zorgverbreding voor 4-en 5-jarigen is 250 miljoen frankvrijgemaakt. Voor het eerste entweede leerjaar lagere school407 miljoen. n Het project GroeneSchool wordt met één jaar ver-lengd. De voorbije 3 jaar heeftde VUBrussel een systeem uit-gewerkt en uitgetest dat scho-len in staat stelt zelf hun mi-lieutoestand te evalueren enmaatregelen te treffen om mi-lieubelastende activiteiten te ver-minderen. n Er worden binnen-kort functiebeschrijvingen voorde personeelsleden in het se-cundair onderwijs opgemaakt.De firma Hay ManagementConsultants is daarmee belast.Ze deed dit al voor het basison-derwijs. De opmaak van zo’nfunctiebeschrijving is de eerstestap om een nieuw evaluatie-systeem in te voeren voor hetonderwijspersoneel. n Vanaf 1september 1996 wordt, mitsgoedkeuring, het huidig oplei-dingsaanbod van het aanvul-lend secundair beroepsonderwijsomgevormd tot een vierde graadvan het voltijds beroepssecun-dair onderwijs. n De pluralisti-sche school is helemaal uit hetvoorontwerp van het decreetbasisonderwijs verdwenen.Vlaanderen heeft er ooit maartwee geteld. Dit type school wil-de, omwille van de ideologischeveelvormigheid van de samen-leving, openstaan voor ieder-een. Gemeenschapsscholen kon-den dat moeilijker omdat ze ide-ologisch zo voorzichtig moes-ten zijn dat ze geen meningmeer konden hebben, dachtmen. n

Bij de buren.Franstalig België keurde eenreeks fusies goed die 76 bestaan-

…/…

, edo

school mogen gaan7 op de 10 van allehele week naar de kl3 % van die leeftijmaal niet naar scho

Vrije ouders. Of hun kind al of niet vanschool verandert, daarover hebben oudershet laatste woord. Kinderen kunnen dusook nog na 30 september naar een andereschool, indien de ouders dat willen. School-veranderingen worden niet langer geregle-menteerd. Het voorontwerp van het decreetbasisonderwijs benadrukt ook de vrijheidvan de ouders om tijdens de schoolloop-baan van hun kind bepaalde beslissingente nemen. Ouders moeten zich wel latenadviseren door de klas-seraad en het PMS,maar ze beslissen zelfof hun kind langer dangepland in het kleu-teronderwijs blijft,vroeger aan het lageronderwijs begint of ereen zevende jaar blijft.Ook na een verwijzingnaar het buitenge-woon onderwijs blij-ven de ouders van hetbetrokken kind vrij omhet gewoon of buiten-gewoon onderwijs telaten volgen.

Enveloppe. Het basis-onderwijs krijgt een beperkt enveloppesys-teem, namelijk voor de administratieveondersteuning en de werkingsmiddelen.In tegenstelling met het secundair onder-wijs komt er geen enveloppe voor de perso-neelskosten. Niet-objectiveerbare verschillen(die historisch gegroeid zijn) tussen gemeen-schaps- en gesubsidieerd onderwijs wordengeleidelijk afgebouwd. 87,5 % van de vrij-komende loonkost van het meester-, vak-en dienstpersoneel en van de rekenplichtigecorrespondenten in het gemeenschapson-derwijs wordt verdeeld over de scholen. Datpersoneel wordt bij afvloeiing niet meervervangen. Momenteel krijgt het gemeen-schapsonderwijs voor het basisonderwijs eenwerkingsbudget van 21.457 frank per leer-ling (1726,3 miljoen voor 80.452 leerlin-gen). Hierin is de loonkost van het vastbe-noemde meester-, vak en dienstpersoneel(584,7 miljoen) nog inbegrepen. Het offici-eel gesubsidieerd onderwijs (stedelijk-, ge-meentelijk- en provinciaal onderwijs) krijgt10.527 frank per leerling (1388,4 miljoenvoor 131.882 leerlingen). Het vrij gesubsidi-eerd onderwijs (haast uitsluitend katholiekonderwijs) ontvangt 10.486 frank per leer-ling (4264,3 miljoen voor 406.635 leerlin-gen).

Gratis onderwijs. Volgens de grondwet isons leerplichtonderwijs kosteloos. In de praktijkis dit echter niet het geval, zegt AGALEV. Dekostprijs van vooral het secundair onderwijszorgt ervoor dat de vrije toegang tot de ver-schillende scholen niet meer gegarandeerdis. Sommige ouders kunnen wegens finan-ciële overwegingen hun kinderen niet naarde school of studierichting van hun eerstekeuze sturen. AGALEV liet de directe private

Opvang. De helftvan alle 200.000Vlaamse kinderenjonger dan 3 jaargaat naar een ofandere vorm vankinderopvang.Maar die behoef-te aan opvangdaalt sterk vanafhet ogenblik datde kleuters naar

als ze 2,5 jaar zijn.3-jarigen gaan deuterschool. Slechtssgroep gaat hele-l.

schoolkosten uitrekenen. Die omvatten demeeruitgaven van een gezin voor de school-kosten van hun kinderen. Daarin zitten o.a.het vervoer, de duurzame en de niet-duurza-me uitrusting, kleding en parascolaire acti-viteiten. Per kind per jaar bedraagt de kostvoor een kleuter 4470 frank, voor een lagereschoolkind 10.000 frank en voor een scholierin het secundair 19.000 frank. Dat is eenstijging van meer dan 20 % in vergelijkingmet 8 jaar geleden.

Ongewenste intimitei-ten. Leerkrachten dieeen tuchtstraf op-lopen, gaan steeds va-ker in beroep. De ka-mers van beroep in hetgesubsidieerd onderwijsworden daarom gereor-ganiseerd. Ze moetennu professioneler wer-ken. Momenteel be-handelen die kamerszo’n 120 zaken per jaar.Volgens het Departe-ment Onderwijs neemthet aantal sancties niettoe, maar gaan leer-krachten steeds sneller

in beroep tegen een tuchtmaatregel van deschool. Scholen spreken meestal extreme straf-fen uit: een blaam, de lichtste straf of zedanken de leerkracht meteen af. Persoonlij-ke conflicten met de directie, fysiek geweldtegen leerlingen en pedofilie zijn de meestvoorkomende redenen voor ontslag. Bij ont-slag is het begrijpelijk dat leerkrachten inberoep gaan tegen de sanctie. Ze laten zichbijstaan door een advocaat. De uitspraakvan de kamer van beroep is bindend, maareen leerkracht kan nog altijd naar de Raadvan State stappen. In het gemeenschapson-derwijs kampt de Raad van Beroep niet meteen overdreven werkdruk. Het aantal dos-siers ligt zo om de 30 per jaar. De meestvoorkomende aanleidingen zijn diefstal enongewenste intimiteiten.

Levenslang leren. De Europese Unie riep1996 uit tot «Europees Jaar voor onderwijsen opleiding tijdens de gehele loop van hetleven». Het initiatief van de EU toont aandat het gekozen thema één van de groteprioriteiten is van onze snel evoluerendemaatschappij. Concreet zijn de doelstellin-gen van het Europees Jaar de volgende: hetconcept van levenslang leren promoten;het belang van een goed, kwalitatief alge-meen onderwijs en het bevorderen van tech-nisch- en beroepsonderwijs in het licht stel-len; de samenwerking tussen onderwijs,opleidingsinstituten en de economischewereld bevorderen; de sociale partners be-wust maken van het belang om nieuwemogelijkheden voor levenslang leren aante reiken; de rol van de ouders bij de vor-ming en opleiding van hun kinderen be-klemtonen; een Europese dimensie in on-derwijs en opleiding ontwikkelen. ■

de kleine instellingen voor ho-ger onderwijs herleiden tot 23grote hogescholen. De fusieplan-nen van een 30-tal andere in-stellingen worden nog bestu-deerd. De nieuwe hogescholentellen gemiddeld 1850 studen-ten. n In Nederland neemt debelangstelling voor het leraar-schap gestaag toe. Stond 5 jaargeleden nog niet de helft vande pasafgestudeerden aan delerarenopleidingen daadwer-kelijk voor de klas, dan vindttegenwoordig twee derde vanhen de weg naar het onderwijs.n Op 45 % van de Nederlandsebasisscholen is het niveau vanhet leesonderwijs onvoldoen-de. In 30 % van de gevallen ishet van matig niveau, in 15 %voldoende. Eén op de 10 scho-len geeft leesonderwijs van goedniveau. n De Nederlandse on-derwijsinspectie concludeert datop drie kwart van de basisscho-len de gymlessen niet voldoenaan de wettelijke voorschriftenvoor dat vak. De kwaliteit vande lessen is weliswaar goed, maarde scholen letten te weinig ophet aanleren van vaardighedendie nodig zijn voor goede bewe-ging en sportbeoefening. Daar-door leren de kinderen te wei-nig van de gymlessen. n In Frank-rijk lekten plannen voor opvoed-kundige hervormingen uit. Menwil er onder meer de leerstofvan de eerste graad in het collè-ge (lager secundair onderwijs)anders indelen. Andere voor-stellen omvatten een herschik-king van de schoolvakanties ennieuwe lessenroosters in het ba-sisonderwijs waarin onderwij-zen van intellectuele onderwer-pen zoveel mogelijk beperktwordt tot een ochtendactiviteit.n Duitsland is van plan leeg-staande militaire eigendom-men te verkopen aan universi-teiten tegen de helft van hunmarktwaarde. Dat is een ge-volg van de hereniging. n Itali-aanse scholen zouden ‘s namid-dags sociale centra kunnenworden, als het van de onder-wijsminister afhangt. Nu is deschool open van 8 tot 13 uur,maar Giancarlo Lombardi wil zeook later open, zelfs in de va-kantie. Zo kunnen leerlingenhun eigen naschoolse socialeen culturele activiteiten orga-niseren. n In Duitsland staathet gemengd onderwijs ter dis-cussie. Jongens zouden er eennegatieve invloed hebben ophet studiegedrag van meisjes. n

KLASSE NR.66 13

14 KLASSE NR.66

P

Wat leraars

(niet)doen

Wat niet mag,kan vrijwillig.

De opdracht van ieder personeelslid in het basis-onderwijs zal jaarlijks, in onderling overleg tussende directie en het personeelslid, worden vastgelegdin een functiebeschrijving. Die bestaat uit resultaat-gebieden en competenties. De resultaatgebieden zijnde belangrijkste domeinen waarin een leerkrachtfunctioneert en waarin hij ook resultaten moet beha-len. Zo bevat het model van functiebeschrijving voorde klastitularis gewoon basisonderwijs 13 resultaat-gebieden, waaronder lesgeven, planning en voorbe-reiding van de lessen (thuis), sociale vaardigheden,leerlingbegeleiding, evaluatie van de resultaten ende werkwijze, leerlingengroepoverschrijdende acti-viteiten, communicatie met de ouders, administra-tieve taken en eigen bijscholing. Maar plaatselijk kande invulling hiervan verschillen. Het resultaatgebied«begeleiding van stagiairs en beginnende leerkrach-ten» bijvoorbeeld geldt niet voor iedereen. De com-petenties zijn de bekwaamheden, vaardigheden enkwaliteiten die het personeelslid nodig heeft om detaken uit de resultaatgebieden goed te kunnen uitoe-fenen.

Mini-maxHet onderwijspersoneel uit het basisonderwijs

heeft een enorm rijke maar ook zware opdracht,wordt enorm bevraagd en voert soms taken uit dieeigenlijk niet tot de opdracht behoren. Dat consta-teerde de firma Hay Management Consultants. Inopdracht van het Departement Onderwijs organi-seerde ze meer dan zestig panelgesprekken. Uithonderden getuigenissen van mensen in de praktijkdistilleerde de firma een inventaris van alle mogelij-ke taken waarmee personeelsleden worden opgeza-deld. Elke functie in het basisonderwijs kreeg eenmodel van functiebeschrijving. Men kwam tot 11personeelscategorieën: kleuterleider gewoon basis-onderwijs, kleuterleider buitengewoon basisonder-wijs, klastitularis gewoon basisonderwijs, klastitula-

ris buitengewoon basisonderwijs, leermeester licha-melijke opvoeding, leerkracht zedenleer/godsdienst,taakleraar, logopedist/kinesitherapeut, verpleegkundige/kinderverzorger, directeurs (gewoon en buitenge-woon basisonderwijs) en administratief personeel.De regering bepaalt een minimum en een maximumaantal lestijden voor de wekelijkse hoofdopdracht.Personeelsvergaderingen en oudercontacten vallenonder de maandelijkse schoolopdracht. Daarvoor iseen maximum aantal klokuren.

TakenlijstenVoor de diverse opdrachten bestaan nu positie-

ve takenlijsten. Niet elk personeelslid moet allesdoen wat op de takenlijst van zijn categorie voor-komt. Dat zou niet mogelijk zijn. De takenlijstenzijn veeleer een catalogus van mogelijke resultaat-gebieden en activiteiten. Het is ook vanzelfspre-kend dat een personeelslid nooit over alle compe-tenties en alle goede eigenschappen zal beschik-ken die voor zijn functie beschreven worden. Bijhet opmaken van de functiebeschrijving kunnendirectie en personeel rekening houden met desterke kanten van de betrokkene. Anderzijds geeftde lijst met competenties de mogelijkheid om deminder sterke kanten te ontdekken. Zo kan men

dan zinvol investerenin de ontwikkeling vande competenties diebijdragen tot een beterfunctioneren.

VrijwilligBusbegeleiding kan niet worden opgelegd.

Onderhoudswerken aan de school en activitei-ten op klasvrije dagen evenmin. Om personeels-leden te beschermen tegen rechtstreekse of on-rechtstreekse druk om taken uit te voeren dieniet tot hun opdracht behoren, maakt de rege-ring een negatieve takenlijst op. Taken uit dezelijst mag de directie niet in de functiebeschrij-ving opnemen. Toch kunnen personeelsledenvrijwillig zo’n prestaties leveren. Wie vrijwilliginstaat voor kinderopvang of absoluut zelf zijnklas een laagje verf wil geven, kan dat, maar mager niet op geëvalueerd worden.

Hoe uitgebreid de takenlijst voor iedere perso-neelscategorie ook zal zijn, ze kan onmogelijk álletaken of takenonderdelen bevatten. Het is ook nietde bedoeling de volledige opdracht van het perso-neel centraal te regelen. Bepaalde situaties kunnenheel specifiek zijn voor een bepaalde school, vesti-gingsplaats, gemeente... Zo komen we in een grijzezone van taken waarmee de overheid zich nietmoeit. Moeten de leerkrachten in de grote vakantieinstaan voor een permanentie om nieuwe leerlin-gen in te schrijven? Over hoever de vrijwilligheidkan gaan, onderhandelen de Lokale Overlegcomi-tés (LOC’s) of Basisoverlegcomités (BOC’s). Zijkrijgen een enorme bevoegdheid om mee de grijzezone in te vullen en eventueel te vermijden datleerkrachten overbevraagd worden. ■

Waarschijnlijk behandelt het Vlaams parlement hetvoorontwerp van decreet op het gewoon en buitenge-woon basisonderwijs na de grote vakantie. Na de goed-keuring volgen de uitvoeringsbesluiten. De functiebe-schrijvingen zullen, gespreid over een zestal schoolja-ren, ingevoerd worden. Het Departement Onderwijs zallogistieke steun verlenen bij de invoering. Zo is vooraf-gaande vorming, vooral van de directies, een absolutevoorwaarde.

Binnenkort weet een per-

soneelslid inhet basison-derwijs beterwat hij moét doen. En niét moet doen.Wat de inhoud van zijnfunctie kan zijn en wel-ke taken men hem nietkan opleggen, staat in

R E S T A T I Eeen positieve en nega-tieve lijst. Zijn taak wordtvastgelegd in een func-tiebeschrijving. Zo staathet in een hoofdstuk inhet voorontwerp van de-creet op het gewoon enbuitengewoon basison-derwijs. Naast wat moeten kan is er een grijzezone met taken waaroverhet schoolbestuur moetoverleggen met BOC’s enLOC’s. Of kunnen leer-krachten alsnog overbe-vraagd worden?

IDEE

TOEKOMST MET KLASSEWie droomt er niet van om een reis doorde tijd te maken en een kijkje te nemen inde woonwereld van de volgende eeuw?In Het Huis van de Toekomst in Vil-voorde komen niet minder dan elf the-ma’s aan bod: interieur, informatica,domotica, tuin enz. Binnen al die the-ma’s krijgt u de technologische vernieu-wingen en de design voorgeschoteld diein de 21ste eeuw ons leven en werkenzullen bepalen. Tijd voor een indrukwek-kende kennismaking. In juli en augustuskunnen alle Vlaamse leerkrachten methun gezin gratis naar Living Tomor-row. 1300 vierkante meter verbazendespitstechnologie. Van huisafvalverwer-king tot telefoongestuurd massagebad.Het begint in de keuken, raast door deliving, verwent u in bad- en slaapkameren eindigt op een biereiland. Laat dewereld naar u toe komen in Het Huis vande Toekomst.

FOTO

: LIVING

TO

MO

RROW

LIVING TOMORROWµ JA, ik krijg graag een uitnodiging om

bezoek te brengen aan Living Tomkom met (max. 4 personen)

□ 1 volwassene □ 1 kind

□ 2 volwassenen □ 2 kinder

Ik kies voor de periode

□ 1-15 juli om □ 10 uur □

□ 16-31 juli om □ 10 uur □

□ 1-15 aug. om □ 10 uur □

□ 16-31 aug. om □ 10 uur □

Ik krijg een persoonlijke uitnodiging vbezoek.

Naam:.............................................

Adres: .............................................

.......................................................

Telefoon: .........................................

School: ............................................

Onderwijsniveau/leerjaar: .................

Stuur deze bon op naar: Living TomorHuis van de Toekomst - IndringingswegVilvoorde

16 KLASSE NR.66

een gratisorrow. Ik

en

14 uur

14 uur

14 uur

14 uur

oor mijn

............

............

............

............

............

............

row - Het 1 - 1800

TOEKOMST MET KLASSE a10 uur ‘s morgens. U hebt een vrije dag. U staatwat te peinzen in uw keuken. Er moeten bood-schappen worden gedaan. Buiten regent hetpijpestelen. Een weinig motiverend weertje,maar ging u vandaag niet fazant op Antilli-aanse wijze klaarmaken? Vooruit, een nat pakdan maar? Nee. Uw computer bespaart u dat.Hij gaat na wat u voor uw gerecht al in huishebt en welke ingrediënten u nog nodig hebt.De kostprijs krijgt u er uiteraard bij. Vervolgensdoet u al teleshoppend uw inkopen. Een uurlater bedankt u de druipnatte leverancier voorde moeite en na de middag gaat u aan de slag.De computer toont u op het videoscherm hoe uhet gerecht bereidt. En later, na de maaltijd,laat u uw vaatwasmachine draaien. Het afval-water wordt gerecycleerd via een rietveld in detuin. Afvalverwerking en energiebeheer zijnvolledig in handen van de spitstechnologie.Later op de avond gaat op een voorgepro-

grammeerd tijdstip de televisiespelen (u wilt het nieuws niet mis-sen), gaan de rolluiken naar be-neden en springt hier en daar eenlichtje aan. Of u kiest voor watlichaamsverzorging op de eersteverdieping. In de hydro-sauna luis-tert u naar de ingebouwde radio.U geniet van hals- of voetmassa-ge, een Schots stortbad of eendouchebeurt met regen- of mist-effect.Maar ook na een vermoeiendewerkdag op weg naar huis zorgt uzelf voor een warm onthaal. Viade autotelefoon laat u alvast hetmassagebad vollopen. Eenmaalals u half ondergedompeld bent,geniet u van muziek of uw niet-te-missen kwis op TV. Gevallen overde zeep? Kan niet, de kranen heb-ben een ingebouwd zeepreservoir.Per ongeluk uw hoofdhaar afge-schoren? Onmogelijk. De spiegelszijn verwarmd en zullen dus nietaandampen... En als u er weerbovenop bent, kunt u nog eveneen wandeling maken in de win-tertuin, van een hapje genietenin de cafetaria met multifunctio-neel biereiland of uw werk afma-ken in de home- office.Dit zijn maar enkele van velesmaakmakers voor de 21ste eeuw.U vindt ze allemaal in Living To-morrow, het Huis van de Toekomst

in Vilvoorde, een indrukwekkende evocatievan onze leef-, werk- en woongewoonten in detoekomst.

Tijdens de maanden juli en au-gustus mogen alle Klasse-lezersmet hun gezin een gratis be-zoek brengen aan Living To-morrow. U kiest zelf een dagbinnen een bepaalde periode.Vul snel de bon in en stuur hemvoor 21 juni op. U krijgt dan eenbevestigingsbrief die meteen geldtals toegangsbewijs. Elk bezoekgebeurt in groepen van onge-veer 25 personen en onder bege-leiding van een gids. Om zoveel

a = algemeen, b = bas

mogelijk lezers te kunnen uitnodigen, is detoegang beperkt tot 4 personen per gezin.In Living Tomorrow vindt u alle wonderenvan de elektronica, telematica, domotica, in-formatica en telecommunicatie. U krijgt er alleinformatie over nieuwe produkten, materia-len en technologieën in de bouw en het interi-eur. Maar naastal dat hypertech-nisch geweld isook aan sfeer enromantiek ge-dacht. Aan openhaard, knussezithoek, design-meubelen enkunstwerken zijnde ontwerpersniet voorbijge-gaan. Living To-morrow is danook het resultaatvan een grootsesamenwerkingtussen 160 bedrij-ven. Het hele complex is 1300 vierkante metergroot, is iets meer dan een jaar operationeel enheeft 250 miljoen frank gekost.Voor de leerkrachten zijn er studiepakket-ten beschikbaar op verschillende niveaus:een voor het lager onderwijs, een voor hetlager secundair en een voor het hoger se-cundair onderwijs en hoger onderwijs. Als ulater nog eens terugkomt met uw leerlingenof studenten, kunt u de pakketten vooraf ofnadien in de klas gebruiken.Wie met de wagen naar Living Tomorrow rijdt,neemt afrit 6 (militair hospitaal) op de ringrond Brussel en volgt de bewegwijzering. Als umet de trein komt, stapt u af in station Vilvoor-de. Bus VJ van De Lijn voert u van daar in tienminuten naar het complex.Living Tomorrow - Het Huis van de Toekomst -Indringingsweg 1 - 1800 Vilvoorde - + 02- 263 0133 - fax 02-263 01 44Als u lesgeeft in Vlaams-Brabant en LivingTomorrow maar meteen kiest voor uw school-uitstap, kunt u profiteren van een specialeactie van De Lijn. Die pikt u en uw leerlingen opaan uw school en voert u rechtstreeks naar hetHuis van de Toekomst.Vraag informatie bij De Lijn - + 02-526 28 58 en02-526 28 72 of fax 02-526 28 16

isonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

ROOD, GEEL aEN BLAUWOp 8 september kunt u weerop pad om tal van uitzonder-lijk toegankelijke gebouwen ensites te bezoeken. Dit jaar is hetthema van Open Monumenten-dag Vlaanderen Zorg en Zinvoor Kleur: gekleurde gevels,kleur in de stad, bouwen inkleur, marmerkleur, kleurillu-sies, gekleurd licht, kleurig ge-vloerd, gebakken kleur, kleuraan de wand, papieren kleur,interieur met kleur...Als u niet bang bent voor rood,geel en blauw, kunt u ook deel-nemen aan een speciale actierond kleur en monumenten-zorg. Misschien kunt u zo gra-tis verf én technisch advies krijgen(van Sygma Coatings, de part-ner voor deze actie) voor uwonderhouds-, renovatie- of res-tauratieprojecten, als die inhoofdzaak bestaan uit het let-terlijk in de verf zetten van eenmonument. U kunt uw pro-jectvoorstel indienen tot 14 juni.Op 7 september maakt eenonafhankelijke jury de gese-lecteerde projecten bekend. Umoet er dan wel voor zorgendat de werken klaar zijn vóórOpen Monumentendag ‘97 (vol-gend jaar in september) én dathet grote publiek die dag uwproject kan bezoeken.Voor alle inlichtingen over OpenMonumentendag én de specialeactie: Koning Boudewijnstichting -Open Monumentendag Vlaande-ren - Brederodestraat 21 - 1000Brussel - + 02-549 02 74 - fax 02-512 00 35

LEERKRACHTEN GEZOCHT a• Een medische cursus, een psycho-sociale trainingen een stage aan de telefoon bereiden u voor opuw nieuwe taak als vrijwilliger-telefonist bij deAidstelefoon (groene nummer 078-15 15 15). Ubent ruimdenkend, contactvaardig, luister- enspreekvaardig, discreet? U hebt minimum eendiploma secundair onderwijs? Dan kunt u zichtot 15 juni melden. De opleiding start in septem-ber. De werking van de Aidstelefoon situeert zichvooral in Antwerpen: kandidaten uit de brederegio Antwerpen hebben dus een voetje voor.vzw Stichting Aids Gezondheidszorg (StAG) - PB 169 -2060 Antwerpen 6 - + 03-236 69 69 - fax 03-236 55 55• Geweldloze omgang tussen mensen en ge-weldloze conflicthantering: dat is het werkdo-mein van De Vuurbloem. Op het coördinatie-centrum in Brugge is dringend een vrijwilligernodig voor administratief werk, organisatie vanhet vormingsaanbod, enz. Bel zo snel mogelijknaar De Vuurbloem vzw - Gen. Lemanlaan 126 -8310 Brugge - + 050-37 36 99 of 050-37 10 17.• Vastbenoemde leerkrachten die in aanmer-king komen voor outplacement (tewerkstellingbuiten het onderwijs) kunnen hun kans wagenbij Dienstencentrum De Regenboog. Dit ontmoe-tingscentrum voor senioren zoekt (vanaf sep-tember) een begeleider voor de begeleiding vancreatieve naainamiddagen.DC De Regenboog - Relinde De Krem - L. De Heere-straat 83 - 9000 Gent - + 09-222 22 19• Eén kleuteronderwijzer(es) en éénonderwijzer(es) kunnen vanaf september aande slag in De Kruin, een ervaringsgerichte basis-school met drie vestigingsplaatsen. Voor het ge-vraagde profiel telefoneert u het beste onmiddel-lijk naar + 03-324 71 71. Uw sollicitatie métmotivatie stuurt u naar de heer Marc Franckx -Hertstraat 7 - 2100 Deurne.• Eén kleuterleid(st)er kan vanaf september indienst treden bij Ervaringsgerichte Leefschool DeVlieger Oostende. Uw gemotiveerd schrijven wordtwel tegen 7 juni verwacht bij Niek Lamote - A.Liebaertstraat 6 - 8400 Oostende - + 059-32 03 25.• Leerkrachten met een grondige kennis vansterrenkunde, meteorologie, geologie en aanver-wante wetenschappen kunnen solliciteren vooreen halftijdse educatieve opdracht bij het Eu-roplanetarium in Genk. Uw job start op 1 septem-ber: contacten met scholen onderhouden, cur-sussen uitwerken, bezoekende groepen begelei-den enz. Kandidaten (ook niet-leerkrachten ko-men in aanmerking) hebben (minimum) eenmonitorbrevet en zijn vaardig met tekstverwer-ker en grafische programma’s. Liefst zo snelmogelijk solliciteren bij Europlanetarium vzw -Johan Gijsenbergs, directeur - Kattevennen 19 - 3600Genk - + 089-35 27 94 - fax 089-36 40 50.• Twee regenten kunnen vanaf september voorzes maanden voltijds (38 u.) aan de slag bij hetCentrum voor Sociologie van de VUB. In het kadervan het onderzoeksproject Waardenopvoedingvoert en controleert u een schriftelijke enquêtebij leerlingen uit het zesde jaar secundair onder-wijs in Vlaanderen. U solliciteert vóór 30 juni bijVUB - Centrum voor Sociologie - Mark Elchardus -Pleinlaan 2 - 1050 Brussel. Meer informatie: Di-mokritos Kavadias en Jessy Siongers - + 02-629 2057 - fax 02-629 22 82.

SPIJBELEN BESTRIJDEN sHet Departement Onderwijs zoekt een veertig-tal secundaire scholen om de volgende twee

schooljaren mee te werken aan een spijbel-project. De bedoeling is om te verkennen hoewe afwezigheden op school en schooluitvalhet beste kunnen opvolgen en voorkomen. Ditdepartementaal spijbelproject is gegroeid uitde spijbelaanpak in het Brusselse (zie hiervoorook KLASSE 60). Het wordt nu uitgebreid naarvier andere regio’s: Antwerpen, Brugge, Has-selt-Genk en Gent.De scholen die aan dit experimenteerprojectwillen meewerken zijn uiteraard gelegen in dezeregio’s. Zij hebben een verscheiden aanbod: eer-ste graad + minstens twee onderwijsvormen intweede en derde graad of geen eerste graad,maar wel minstens drie onderwijsvormen intweede en derde graad. Begeleidend en preven-tief optreden zijn de eerste ambitie van hetproject. Achter spijbelen gaan immers vaak an-dere problematieken schuil. De deelnemendescholen gaan op zoek naar nieuwe praktijkenvoor registratie, communicatie met leerlingenen ouders, samenwerking met PMS/MST en an-dere voorzieningen uit de ruime welzijnssector...De uiteindelijke ambitie van dit beleidsvoorbe-reidend experiment is de leerplichtcontrole ver-nieuwen. Het experiment start op 1 oktober.Daarnaast zoekt het Departement gemeentelij-ke coördinatoren voor de regio’s Brussel enBrugge (halftijdse functies) en voor de regio’sAntwerpen, Hasselt-Genk en Gent (voltijds). Leer-krachten, PMS-medewerkers, ambtenaren en/ofwelzijnswerkers (diploma universitair of gelijk-gesteld of diploma HOKT) kunnen zich hiervoorkandidaat stellen tot 15 juni met sollicitatiebriefen uitgebreid c.v. Uw taak begint ten laatste op 1september voor een periode van twee schoolja-ren. Detachering, verlof voor opdracht of con-tractuele aanwervingen zijn mogelijk.Inlichtingen en kandidaturen: Departement Onderwijs- Stuurgroep Spijbelen - RAC Arcadengebouw - 3deverdieping - 1010 Brussel - + 02-210 50 69 - fax 02-210 53 72

INTERNET VOOR U EN UW LEERLINGEN aAls u bij elke home-page op internet één mi-nuut zou stilstaan, dan zou u voor een kijkje inhet complete aanbod meer dan 33 jaar zoetzijn. Overweldigend. Hoe begint u eraan? DeInternet-Academie helpt u door de bomen hetbos zien. De Academie wil op een objectievemanier kennis verspreiden over de mogelijkhe-den van internet en richt zich speciaal tot do-centen en leerkrachten, studenten en leerlin-gen. Dat doet ze al in ruime mate via haaruitgebreide Nederlandstalige (!) site op het in-ternet (http://www.i-academie.be), maar er ismeer... De Internet-Academie organiseert spe-ciale cursussen voor leerlingen. Voor slechts250 fr. krijgen de leerlingen een hele morgen ofnamiddag les. Ze leren doelgericht surfen, in-formatie opzoeken enz. Bovendien krijgen zeeen infopakket en software mee. Van oktobertot december 1996 lopen er cursussen in deprovincies Oost- en West-Vlaanderen en Ant-werpen, van februari tot mei 1997 komen Vlaams-Brabant en Limburg aan de beurt. Voor debegeleidende leerkrachten organiseert deInternet-Academie gratis trainingssessies. Dievinden plaats in Antwerpen tijdens de laatstedrie weken van september op maandag, woensdagen vrijdag. Inschrijven kan enkel telefonisch.De Internet-Academie - Interleuvenlaan 5 - 3001Heverlee - + 016-40 50 80

KLASSE NR.66 17

18 KLASSE NR.66

BETERE CIJFERS aWelke statistische informatie isbelangrijk voor scholen en PMS-centra? Aan welke statistischeinformatie hebt u behoefte? Datzal het onderwerp zijn vaneen beperkte enquête doorhet Departement Onderwijs.In het verleden was de infor-matie soms moeilijk te begrij-pen. Daarom is één van debelangrijkste doelstellingen vanhet Departement voor 1996precies het verbeteren van deverzameling en verwerking vanstatistische gegevens. Vier peilerszorgen voor de gegevens: in-stellingen, leerlingen, perso-neel en financiën.Alle scholen kunnen zich tot 8juni melden om aan de en-quête mee te werken. Uit alleinzendingen stelt het Depar-tement dan een representa-tieve steekproef samen. Diescholen krijgen per kerendepost een enquêteformulier toe-gestuurd. Stuur dus onmiddellijkeen gele briefkaart naar on-derstaand adres en vermelddaarop: naam van school/PMS-centrum, onderwijsniveau,naam directeur, adres, tele-foon- en faxnummer van deschool.Departement Onderwijs - Afde-ling Begroting en Gegevensbe-heer - «Enquête-Statistiek» - RACArcadengebouw - Kantoor 3071- 1010 Brussel

GRATIS NAAR CATS aMeer dan 40 miljoen mensen over heel dewereld zijn al naar de musical CATS gaankijken. En u hoeft niet langer de kat uit deboom te kijken. KLASSE nodigt 100 lezers uitvoor een persoonlijke ontvangst. U weet datdeze musical de langstlopende aller tijden is.Sinds ‘81 staat hij (nu nog) dagelijks op hetprogramma in Londen en New York. Van 31mei tot 19 september loopt de Vlaamse versiein de Stadsschouwburg van Antwerpen.Even een kat een kat noemen: het verhaal isvan T. S. Elliot, de bewerking van Andrew LloydWebber en de Nederlandse vertaling van GerritKomrij, vervlaamsing door Paul Berkenman. Uvolgt de belevenissen van het hele resem kat-ten op een grote vuilnisbelt. Kattegezang vande bovenste plank. En daar komt heel watspektakel bij kijken. Het is immers een groteproduktie: per avond zijn er meer dan honderdpersonen voor in de weer. Daarom zetten wijdaartegenover even veel volk in aan de over-kant: 100 lezers met klasse op de beste plaat-sen. Geen kat in een zak. U krijgt voor tweepersonen de beste plaatsen voor de voorstel-ling op dinsdag 3 (20 u.), woensdag 4 (20 u.),donderdag 5 (20 u.) of zondag 8 september (15u. of 20 u.). Daarvoor stuurt u (uw kat of) eenkaartje met een leuk kattebelletje en uwvoorkeurdatum (+ voor-keuruur voor 8 septem-ber) naar KLASSE (VOORPOEZEN) - Koningsstraat138 - 1000 Brussel. Alsuw kaartje uit de katten-bak wordt gehaald, krijgtu nog voor het einde vandeze maand uw uitnodi-ging in de bus. Bent u erniet bij, kunt u zelf nogproberen kaartjes te bemachtigen: Ticket Club- + 070-23 32 44.Wilt u met de hele klas gaan? Groepen vanaf20 leerlingen krijgen een korting van 10 % opde ticketprijs. Bovendien zijn de Nederlandseteksten beschikbaar voor besprekingen. Eenkattig einde of begin van het schooljaar.

GRATIS STAGES aVOOR LEERKRACHTEN• Van woensdagmorgen 13 tot zaterdagavond16 november kunt u in Gent gratis deelnemenaan twee residentiële stages voor leerkrachten,één over kinderrechten of één over kunst opschool. U kiest vooraf voor één van beidethema’s, want na de gemeenschappelijke ope-ningsdag volgen de twee groepen een eigenprogramma. Tijdens de stage Kinderrechten opschool en in de klas leert u (via uiteenzettingen,video’s, film, trainingen, simulatiespelen enz.)lessen opbouwen rond kinderrechten én kinder-rechtvriendelijk omgaan met uw leerlingen.De tweede groep werkt rond Kunst en creativiteitop school en in de klas. Het Speeltheater (in DeKopergieterij) ontvangt u met workshops engesprekken over kunst in het onderwijs. Daar-naast neemt u ook deel aan de CANON-da-gen.De stage is gratis als uw directeur en uwinrichtende macht hun toestemming geven énals uw kandidatuur wordt aanvaard. Uw reis-kosten moet u wel zelf betalen. Per stage zijn er35 deelnemers: 12 Vlaamse leerkrachten uitbasis- en secundair onderwijs en 23 uit andere

lidstaten van de Raad van Europa. De voertaalis het Engels. Uw kandidatuur moet vóór 1oktober zijn ingediend.Inlichtingen en inschrijvingsformulieren: Departe-ment Onderwijs - Afdeling Beleidsgerichte Coördina-tie - Marita Creyelman - RAC Arcadengebouw - 3deverdieping - kantoor 3078 - 1010 Brussel - + 02-210 54 20 - fax 02-210 53 72• Van 9 tot 14 september kunnen enkele Vlaamseleerkrachten in het Spaanse Logroño gratisdeelnemen aan het IX Simposio sobre la En-señanza de la Geologia. De stage is gratis(verblijf en reiskosten inbegrepen) als uw di-recteur en uw inrichtende macht hun toestem-ming geven én als uw kandidatuur wordt aan-vaard. De voertaal is het Spaans. Uw kandida-tuur moet vóór 15 juni zijn ingediend. Vermeldhierbij zeker uw motivering om deze stage tevolgen én uw mogelijke rol als multiplicatorop school.Inlichtingen en inschrijvingsformulieren: Departe-ment Onderwijs - Afdeling Beleidsgerichte Coördina-tie - Leen Mortier - RAC Arcadengebouw - 3deverdieping - kantoor 3078 - 1010 Brussel - + 02-210 51 65 - fax 02-210 53 72• Enkele leerkrachten Duits kunnen gratisdeelnemen aan de cursussen AudiovisuelleMedien und Multimedia im Fremdsprachen-unterricht (Ansbach, 27/10 tot 2/11) of Didak-tik Deutsch als Fremdsprache (Kassel, 3 tot 9/11). De Vlaamse Gemeenschap en Duitslandbetalen uw kosten voor vervoer, verblijf en decursus. U moet zich schriftelijk kandidaat stel-len vóór 30 juni bij Departement Onderwijs -Administratie Secundair Onderwijs - RAC Arcaden-gebouw - lokaal 5103 - 1010 Brussel. Meer infor-matie: + 02-210 52 86 - fax 02-210 53 55

AU-PAIRS GEZOCHT sUw laatstejaars (énkel meisjes!) kunnen eenvolledig jaar in de Verenigde Staten verblij-ven als au-pair. De voorwaarden: ze zijn tussen18 en 26 jaar oud, hebben hun diploma HSObehaald, zijn in het bezit van een rijbewijs enhebben enige ervaring als baby-sitter. De gast-families betalen alle onkosten (ook het vlieg-ticket) en de au-pairs krijgen bovendien eenvergoeding die kan oplopen tot 150 $ per week.International Job Finder zoekt ook nog mede-werkers om kandidaat-au-pairs te intervie-wen. U ontvangt hiervoor een vergoeding perafgenomen interview.International Job Finder - Gratien De Cock - Beek-straat 41 - 9890 Gavere - + 09-384 38 85 - fax 09-384 82 50

DE REACTIES• Zowat 200 lezers vroegen het volledige in-spectierapport aan (zie KLASSE 64 april ‘96).Her en der is daarover enig misverstand gere-zen. Daarom verwijzen we u hier voor alleduidelijkheid even naar p. 38 (infolijn).Vragen over doorlichtingen en inspectie kunt u rich-ten aan de heer René Laumen, algemeen inspecteur-generaal - Koningsstraat 138 - Kamer 702 - 1000Brussel - + 02-211 45 55• Bijzonder veel leerkrachten keerden gezui-verd terug huiswaarts van een geleid bezoekaan de rioolwaterzuiveringsinstallaties vanDilsen, Neerijse en Oudenaarde. Deskundigenvan Aquafin zorgden voor tekst, brochures enuitleg. Bovendien staat elke bezoeker op demailing list voor het gratis informatieblad Aqua.En nu maar onze rivieren in het oog houden.

WIS OP SCHOOL sU kunt uw laatstejaars helpenbij hun eerste stappen op dearbeidsmarkt. Via Internet ofvia software op uw schoolpckunt u uw afstuderenden se-cundair of hoger onderwijs dui-zenden jobs aanbieden. WISis niet alleen de zus van Sus,het is vooral een databankmet meer dan 7000 vacatu-res. De WIS-informatie van deVDAB is momenteel beschik-baar op 345 terminals, ver-spreid over gans Vlaanderen:VDAB-kantoren, scholen en ge-meentelijke diensten. Meer dan3,9 miljoen raadplegingen permaand en zowat 7000 vaca-tures. En snel op uw school-computer geïnstalleerd. Uwstudenten kunnen jobs uit heelVlaanderen opvragen, evengemakkelijk als geld afhalenmet hun bankkaart. Daarnaastkunnen ze zich via WIS in-schrijven als werkzoekende bijde VDAB: geen wachttijden,geen verplaatsingen en eensnelle inschakeling in de be-middelingsacties van de VDAB.Onderwijsinstellingen die hunstudenten dit aanbod willenpresenteren, nemen contact opmet hun regionaal VDAB-kantoor of met VDAB-Brussel- + 02-506 16 65 (Karel Tirez).

ONDERWIJSBEURS sOp Studie Beurs ‘96 kunnen uw leerlingen ofstudenten terecht voor meer informatie over deverschillende mogelijkheden om verder te stu-deren, zowel binnen het Nederlands taalgebiedals daarbuiten. Buitenlandse instellingen voorhoger onderwijs zijn graag op de onderwijsbeursvertegenwoordigd omdat Nederlandstalige stu-denten (gezien hun talenkennis) voor hen zeeraantrekkelijk zijn.Studie Beurs ‘96 vindt plaats op 3, 4 en 5 oktoberin Utrecht, Nederland.Studie Beurs - Postbus 82.000 - 2508 EA Den Haag -Nederland - + 00-31-70-354 06 35 - fax 00-31-70-354 06 99

GEDETACHEERDEN GEZOCHT a• Vastbenoemde leerkrachten (max. 35 jaar)kunnen solliciteren voor een detachering vanafseptember bij de Vlaamse Federatie van Jeugdhui-zen en Jongerencentra vzw. Het takenpakket(kadervorming, pedagogische projecten, belan-genbehartiging enz.) wordt in overleg afgespro-ken. Stuur uw sollicitatie met CV zo snel mogelijknaar VFJ - Sep Kindt - Ommeganckstraat 59 - 2018Antwerpen - + 03-226 40 83 - fax 03-226 40 85.• Vastbenoemde leerkrachten (max. 40 jaar)met een warm hart voor Latijns-Amerika kun-nen misschien als gedetacheerde aan de slag bijde jeugddienst van SAGO - Latijns-Amerikacen-trum. Uw functie: animatie, aanmaak didactischmateriaal en opvolging van campagnes. Vooralle inlichtingen en sollicitaties: SAGO - LangeLozanastraat 14 - 2018 Antwerpen - + 03-238 5181 - fax 03-248 66 82.• Vastbenoemde leerkrachten (max. 35 jaar oud)met interesse voor kunstzinnige vorming kun-nen solliciteren voor een detachering bij vzwMOOSS - Jan De Braekeleer - Diestsesteenweg 104 -3010 Kessel-Lo - + 016-25 60 22.• Vastbenoemde leerkrachten (max. 40 jaar) kun-nen zich kandidaat stellen voor een detachering(vanaf september) bij de Liberale Jongerenservice.Op uw programma: informatiebrochures samen-stellen, binnenlandse vakantiewerking en vor-mingscursussen ondersteunen, belangenvertegen-woordiging. Solliciteren bij Liberale Jongerenservicevzw - William De Boeck - Livornostraat 25 - 1050Brussel - + 02-537 79 18 - fax 02-537 92 67

CULTUUR OP SCHOOL aHoe komt cultuur op school tot stand? Wat zijnde mogelijkheden? Hoe begint een idee te rollenen krijgt het levenskansen? Op de CANON-studiedagen stellen uw collega’s hun projectenvoor. In de Uit-winkel komt het tot gedachten-wisseling en conclusies. De Toonmomenten trak-teren u op artistiek-cultureel hoogstaande reali-saties, ontstaan uit de samenwerking tussen kunst-

wereld en onderwijs.Op de Infostand krijgtu een zicht op de spe-cifieke inbreng die talvan organisaties kun-nen hebben naar on-derwijs toe. Uiteraardis die dagen ook in-formeel contact mo-gelijk én belangrijk.De CANON-studieda-gen vinden plaats op12 (Hasselt), 13 (Wa-regem, 14 (Bornem)

en 15 november (Aalst). Meer over deze studie-dagen leest u in het september-nummer vanKLASSE.CANON-Cultuurcel - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel- + 02-211 45 62

EEN CREATIEVE VAKANTIE MET KLASSEaWe nodigen enkele tientallen leerkrachten (vanelk net, van elk niveau) uit voor een bijzondercreatieve vakantiecursus mét klasse: modernedans, mime en beweging, culturele verkennin-gen, beeldend plezier, spel als werkvorm, creatie-ve expressie... u kiest maar uit. Zeer ervaren enprofessionele docenten zorgen voor een heel er-varingsgericht programma: veel uitproberen, weinigstilzitten, veel uitwisselen, weinig theoretiseren.Een mogelijkheid om bij te tanken, te herbron-nen, er tegenaan te gaan, je creativiteit te stimu-leren... Voor één keer zijn de activiteiten nietrechtstreeks op de klaspraktijk gericht. Maarinspiratie haal je er sowieso uit, ook als méns.Eén workshop duurt twee dagen. U kunt er ooktwee kiezen. Dan blijft u vier dagen: 20, 21, 22 en23 augustus in het Europees centrum La Foresta(Vaalbeek bij Leuven).Dit is het aanbod. Aan u de keuze.1. Dansworkshop. Met danseres Roxanne Huil-mand (van Rosas). Danselementen als tijd, krachten ruimte leren gebruiken om ervaringen op tebouwen en verbeelding om te zetten in vorm.2. Mime en bewegingstheater. Met Luc VanNyvelseel, mime acteur en docent beweging,stem en drama. Verruim en ontwikkel je eigenuitdrukkingsmogelijkheden en lichamelijke vaar-digheden.3. Culturele verkenningen. Met Lukas Roels,danspedagoog en musicoloog. Een inleefwork-shop met muziek, dans en beeld uit andereculturen.4. Beeldend plezier. Met Anne Beek, poppen-speler, theatermaker en docent plastische vorm-geving, grime en drama. Ontdek het pleziervan vormgeving en werken met materialen.5. Creatieve expressie. Met Jan Dillen, docentcreatieve werkvormen en drama. Muziek, beeld,dans en drama om creativiteit, ideeën en ge-voelens vorm te geven.6. Spel als methodische werkvorm. Met BartMoens, agoog en speldocent. Groepsvorming,samenwerking, concentratie, vertrouwen, zin-tuiglijkheid, lichamelijkheid, ruimteperceptie,motorische vaardigheden... Ontdek de waar-den van het spel.‘s Avonds kunt u deelnemen aan enkele vrijeactiviteiten: een gesprek over muzische vor-ming (20 augustus), een luie-avond voor devier-dagen-blijvers (21 augustus) en extra ont-spannende workshops (22 augustus).De deelnemingsprijs (all-in: overnachtingen,maaltijden, workshops, activiteiten...): 3900 fr.voor twee dagen, 6900 fr. voor vier dagen.De organisatie is in handen van de vormings-dienst Spelewei. Die heeft heelwat ervaringmet creatieve stages voor leerkrachten, leerlin-gen en leraren-in-opleiding. Dat zult u merkenaan de kwaliteit van deze creatieve vakantievoor leerkrachten.Vraag het volledige programma en de in-schrijvingsvoorwaarden meteen aan. Het aantaldeelnemers is immers beperkt. Wie eventueel zelfeen creatieve stage wil organiseren op schoolkan bij dezelfde organisatie terecht.Spelewei (Vakantie met klasse) - Kapellekensweg 2 -3010 Leuven - + 016-35 05 50

KLASSE NR.66 19

20 KLASSE NR.66

STUUR ONS UW BLAD aU hebt een eigen blad op schoolvoor leerkrachten, ouders, leer-lingen...? Dat willen we graagzien. Na onze oproep in vorignummer stuurden veel scho-len ons al hun publikaties op.Misschien bent u dat verge-ten. Toch maar doen, hoe klein-schalig uw initiatief misschienook is. Wij kunnen er veel uitleren om een beeld te krijgenvan de communicatie die scho-len voeren met de verschillen-de doelgroepen. Bovendien ishier deze maand een stagiairneergestreken die o.a. aan deanalyse van die publikatieseen mooie kluif heeft. BedelfJurgen onder het werk. Er lig-gen trouwens tien boeken- enplatenbons van 1000 fr. vooru klaar. Stuur enkele exem-plaren van uw (school)bladen,eventueel met een woordje uitlegover werking en aanpak naarKLASSE - Schoolbladen - Konings-straat 138 - 1000 Brussel.

VIRTUEEL MUSEUMBEZOEK sLaat de bus voortaan maar in de garagestaan: één pc volstaat om met uw leerlingenop museumbezoek te gaan. Eén klik op demuis en u stapt bijvoorbeeld het Parijse Muséed’Orsay binnen langs uw PC-scherm. Eén klik-je en u kiest de zaal van uw keuze. Enkeleklikjes en u draait 360° rond. Even gemakke-lijk zoomt u in op één van 200 schilderwerkenuit de tweede helft van vorige eeuw, die udankzij de loupe, de geschreven én gesprokencommentaar in detail kunt bestuderen. Ukunt zelfs met de werken van uw keuze eeneigen «album» (met uw eigen commentaar)samenstellen. Deze CD-Rom Musée d’Orsay -Visite virtuelle (voorlopig enkel in Franstali-ge versie beschikbaar) is dan ook zowat hetlaatste snufje op dit gebied. BMG InteractiveBelgium verdeelt sinds december ‘94 de inter-actieve produkten van de groep. Eerder kwa-men er zo in dezelfde reeks al CD-Roms overhet Louvre (Frans- en Engelstalige versie) enover Michelangelo (Frans). Nog enkele interes-sante produkten: Inuit (Eskimo’s - Frans) enOlympic Gold (Olympische Spelen - Engels enFrans). En voor de basisschool (5-10 jaar) is erHamsterland, de Nederlandstalige versie vaneen oorspronkelijk Chileense titel, waarin dekinderen spelenderwijs in allerlei situaties ko-men en woordjes leren. Met uitzondering vanOlympic Gold (enkel PC-versie) draaien dezeCD-Roms zowel op PC als op Mac. Ze zijn opde gewone verkooppunten verkrijgbaar.Voor meer informatie: BMG Interactive - Fr. Riga-square 30 bus 8 - 1030 Brussel - + 02- 240 28 11- fax 02-240 28 65

OUDE MUZIEK aVerstokte melomanen en gewoon iedereen dievan mooie muziek houdt, willen we graag de13de Internationale Dag van de Oude Mu-ziek aanbevelen. Het thema dit jaar is I Fiam-minghi in Europa, de polyfonisten uit de LageLanden tegen een Europese achtergrond (15de-16de eeuw). Op zondag 30 juni komt in dehistorische gebouwen van de Landcomman-derij Alden Biesen (Rijkhoven, Bilzen) de aleven historische muziek van o.a. Philippus deMonte, Guillaume Dufay, Cypriano de Rore enJosquin Desprez weer tot leven. De algemenetoegangsprijs (radiomis, openluchtconcerten,barokke tuinen, kinderopvang en workshopsvoor kinderen inbegrepen) bedraagt 150 fr.(gratis tot 6 jaar). Voor de binnenconcertenmoet u apart reserveren én betalen (350 fr. perconcert; 175 fr. tot 26 jaar). Wie meerdere con-certen wil bijwonen, krijgt interessante kortin-gen. De Dag is een organisatie van Musica(Vlaams Dienstencentrum voor Muziek), Land-commanderij Alden Biesen en vzw BasilicaConcerten.vzw Basilica Concerten - Vlasmarkt 4 - 3700 Ton-geren - + 012-23 57 19 - fax 012-26 41 26

EUROPA IN DE KLAS sWat is de EG en de EU? Waarom Europeseintegratie? Wat zijn de uitdagingen voor detoekomst? Wat kan Europa voor de jongerendoen? Die vragen krijgt u ook wel te horen alsu in de klas over Europa en de Europese Uniespreekt. Om op deze vragen (en nog veelmeer) te antwoorden, kunt u nu ook eenberoep doen op de sprekersgroep van de

Jonge Europese Federalisten (JEF). Dit is eeninternationale, niet-partijgebonden jongeren-beweging met meer dan 15.000 leden in meerdan 25 Europese landen.Als u zo’n spreker in uw klas wil uitnodigen, iser eerst overleg over de juiste inhoud van despreekbeurt. De onderwerpen kunnen zowelhistorisch, economisch, sociaal, technologischals politiek zijn. In elk geval krijgt u eenspreker over de vloer die thuis is in het door ugekozen thema. Een spreekbeurt kost 1500 fr.JEF-België - Gerard Poolman - De Vleminckstraat29/5 - 1853 Strombeek-Bever - + 02- 267 55 97

STUDENTENJOBS s• Met één diskette kunt u voortaan uw leerlin-gen een pak informatie bezorgen over stu-dentenarbeid, schoolverlaters en sociale ze-kerheid én hen meteen testen op hun kennis.Met de JobFlop kunt u uw laatstejaars voorbe-reiden op hun intrede op de arbeidsmarkt ofop hun studentenjob. Als u de diskette op-laadt in uw computer krijgt u de boom van desociale zekerheid te zien. De takken geventoegang tot meer informatie. Informatie overjobstudenten: lonen, opzeg, RSZ-bijdragen,contracten (afprintbaar modelcontract), ver-boden jobs, belastingen, arbeidsongevallen,RVA, inspectie enz. Informatie over school-verlaters: hoe en waar solliciteren, inschrij-ven bij de VDAB, wachtuitkeringen, tewerk-stellingsmaatregelen enz. Informatie over so-ciale zekerheid: wat als je ziek bent, kinderbij-slag, werkloosheidsuitkeringen, vakantie enz.Voor elk luik is er ook een JobFlop-quiz uitge-werkt: de computer test onverbiddelijk en ob-jectief hoe goed uw leerlingen hebben geluis-terd. De JobFlop kost 200 fr. + 50 fr. verzen-dingskosten.MJA - St. Jansstraat 32 - 1000 Brussel - + 02-51502 52 - fax 02-515 02 07• De IVO-databank heet nu Stages en JobsDatabank ‘96. Ze geeft uw kandidaat- jobstu-denten zicht op meer dan 60.000 vakantie-jobs en stages, verspreid over België en de restvan de wereld. Tot 30 juni kunnen ze dedatabank gratis raadplegen. Dat kan telefo-nisch (+ 0900-35 601 en volg de instructiesvan de telefo-niste - 6,05 fr./tijdseenheid) ofin elk Genera-le Bank-kan-toor. Na enke-le dagen krijgenze dan eenadressenlijst opmaat. Ze kun-nen de data-bank ook raad-plegen in hetIBM ComputerCenter - Victo-ria Reginaplant-soen 1 - 1210Brussel waar zede adressenlijst meteen meekrijgen. Een fol-der met meer gegevens ligt bij Generale Bank-kantoren, Delhaize-supermarkten, informa-tiediensten voor de jeugd, PMS-centra, job-diensten van scholen en universiteiten.Stichting van de Onderneming - Stuiversstraat 8 -1000 Brussel - + 02-515 09 75 - fax 02- 515 09 76

NODIG ONS UIT aOm de nieuwsbrief voor oudersen leerlingen voor te bereidenpraat de redactie graag metouders en leerlingen op uwschool. Gewoon om hun me-ning te kennen, voorstellen tehoren en ideeën op te doen.• Van kleuterscholen, lagerescholen en secundaire scho-len (eerste graad) krijgen wegraag een uitnodiging om evenvrijblijvend met ouders te praten(op een oudercontact, een opendeur, een vergadering van hetoudercomité...). We houdeneen kleine gedachtenwisseling,een rondvraag, een mini-en-quête... dat soort dingen.Schrijf een kaartje naar KLASSEVOOR OUDERS - Koningsstraat138 - 1000 Brussel.• Van secundaire scholen (vanhet derde tot het zevende jaar)krijgen we graag een uitnodi-ging om even vrijblijvend metde leerlingen te praten (op despeelplaats, tijdens de leerlin-genraad, in een ontmoetings-lokaal...). We peilen naar hunvoorstellen, ideeën en interes-ses.Schrijf een kaartje naar KLASSE(JONGERENKRANT) - Koningsstraat138 - 1000 Brussel

KLASSE-SERVICE a• Speciaal voor jongeren van 6 tot 15 jaar zijn ercreatieve kinder- en tienervakanties over heelVlaanderen (gemiddeld zes dagen in internaats-verband). Zo zijn er toneel-, dans-, muziek- enknutselvakanties; themavakanties; vakanties opeen boot, aan de zee, in een boerderij of in een geelkasteel. Zo’n vakantie kost tussen 4000 en 6000 fr.,alles inbegrepen. Vraag de speciale brochure.vzw Spelewei - Kapellekensweg 2 - 3010 Leuven -+ 016-35 05 50 - fax 016-25 43 34• Leerkrachten op zoek naar een bijverdienste enin het bezit van vaardige vingers, kunnen vol-gend schooljaar misschien als deeltijds leer-kracht dactylo aan de slag. Een pedagogischdiploma is vereist; eigen wagen en telefoon even-eens. De lessen starten na 16 u. en er is keuzemo-gelijkheid qua lesdagen. Het Instituut voor Prakti-sche Opleiding en Communicatie (IPOC) zorgt vooreen interne opleiding.IPOC - Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier - + 03-480 8518 - fax 03-489 01 99

• U kent ze wel, deoude kaarten die vroe-ger in onze klassenhingen. Saskia De Buys-scher zoekt (eventueeltegen betaling) dieoude doeken, opge-rold met boven- en on-deraan een houten lat.Op het doek staankaarten of afbeeldin-gen voor aardrijkskun-de, godsdienst, biolo-gie enz. Misschien lig-gen er nog een paar

op de schoolzolder of in de kelder?Saskia De Buysscher - Nattehofstraat 65 - 2800 Me-chelen - + 015-21 93 92• Leerkrachten LO die een sportdag of fiets-tocht organiseren, kunnen een beroep doen opHet Verzet. Deze jonge organisatie verhuurt fiet-sen en mountainbikes. Ze brengen die ook terplaatse (enkel in Oost-Vlaanderen, vanaf 10personen). Als u niet goed weet waarheen, kuntu een keuze maken uit het aanbod kant enklare fietstochten. U kunt uw tochten ook com-bineren met een toeristische of culinaire uit-stap.Het Verzet - Herman Janssens - Beekstraat 84 - 9800Deinze - + en fax 09-380 27 20• Alle religieus bewogen mensen, gelovigen envrijzinnigen zijn welkom bij Aura Europa, eenontmoetingsplatform voor alle religies en le-vensbeschouwingen. De vereniging wil soli-dair optreden t.a.v. mistoestanden en ons maat-schappelijk leven inspireren. Een abonnementop de driemaandelijkse nieuwsbrief kost 200 fr.Aura Europa vzw - Guldendelle 6 - 1930 Nossegem-Zaventem - + 02-759 26 52 (elke woensdag van14.30 u. tot 17 u.) - fax 02-757 04 15• U kunt met het schoolteam inschrijven voorde cursussen Creatief Denken en Leren Leren (2dagen) of Teamdenken en -werken (6 halve da-gen). Telkens kunnen maximum 12 perso-neelsleden deelnemen, op school of elders. Tot30 september gelden speciale zomerproef-aanbiedingen: 60.000 fr. (i.p.v. 90.000 fr.) voorCreatief Denken of 90.000 fr. (twee groepen);80.000 fr. (i.p.v. 120.000 fr.) voor Teamdenkenof 120.000 fr. (twee groepen).Crea-Promo - Tramlaan 117 - 1933 Sterrebeek - + 02-731 41 40 - fax 02-731 92 64

HOOGBEGAAFDE ZOMERCURSUS sGoed nieuws voor leerkrachten derde, vierde envijfde jaar secundair onderwijs die (hoog)begaafdeleerlingen in hun klas hebben. Van 7 tot 20 juliorganiseert de Erasmus Universiteit Rotterdamvoor de eerste maal een zomercursus voor 60hoogbegaafde leerlingen. Veertig deelnemers komenuit Nederland zelf, maar deze eerste cursus staatook open voor 20 leerlingen uit België, Duitslanden Engeland. De voertaal van de cursus is danook het Engels. De nadruk ligt op interactieflesgeven, zelfwerkzaamheid en groepswerk. Eenapart gedeelte gaat over Europa, met lezingen,documentaires en discussies. Ook sport, ontspanning,excursies enz. staan op het programma. Deelne-men aan de zomercursus kost ongeveer 25.000 fr.,alles inbegrepen.Inlichtingen en inschrijvingen: The Rotterdam AbilityProgramme - Erasmus Universiteit Rotterdam - Neder-land - mevr. P.A. Kraaijenbrink - + 00-31-10-452 16 88

SPORT EN CULTUUR bWaarom niet even vooruit denken naar vol-gend schooljaar? Als u nog op zoek bent naareen lokatie voor uw sport- en/of openluchtklas-sen kunt u misschien eens een kijkje gaannemen in De Nekker in Mechelen. U kunt er eenvolledig uitgewerkt project «sport- + openlucht-klassen voor het lager onderwijs» volgen, maarhet plaatselijke animatieteam kan ook een com-pleet sportief en educatief programma op uwmaat uitwerken én begeleiden. Bij elk onder-deel is een uitgebreide werkmap met achter-grondinformatie en werkopdrachten beschik-baar. Mogelijke thema’s zijn het weer, water(leidingwater en waterleiding), flora (planten,bomen en struiken), fauna (salamanders, rei-gers,...) enz. De Nekker is daarenboven een goe-de uitvalsbasis voor bezoeken aan het natuur-reservaat Mechels Broek, Planckendael, de Kruid-tuin, de kinderboerderij van het Tivoli-Park, hetSpeelgoed- en Bijenteeltmuseum, historischewandelingen door de Mechelse binnenstad enz.Voor elke uitstapmogelijkheid is er opnieuween volledige werkmap beschikbaar.Over al deze mogelijkheden kunt u zich gratismeer informeren, schriftelijk of, waarom niet,ter plaatse (na voorafgaandelijke afspraak).Provinciaal Sport- en Recreatiecentrum De Nekkervzw - Nekkerspoel - Borcht 19 - 2800 Mechelen -+ 015-55 70 05 of 06 - fax 015-55 66 10

STUDIE-OASE sMisschien zijn sommige van uw leerlingen opzoek naar een rustige plek om te studeren.Servi-Didac Centrum (10 minuten stappen vanhet Antwerpse Centraal Station) stelt zijn loka-len ter hunner beschikking. Vanaf 3 juni toteinde examenperiode is deze studie-oase gratistoegankelijk voor een twintigtal gemotiveerdestudenten secundair onderwijs. Graag voorafeven inschrijven.Serv-Didac Centrum biedt individuele studentenof leerkrachten én volledige klassen (tot 30 leer-lingen) trouwens nogal wat mogelijkheden: eenmoderne audio-visuele ruimte met projectie opgroot scherm; een ombouwbare polyvalente ago-ra voor toneel, bespreking of bezinning; een me-diatheek voor studie of groepswerk; een diatheekmet ontleningsmogelijkheid of zelfproduktie enzelfs een cafetaria en ontspanningszaal.Servi-Didac Centrum - Provinciestraat 44 - 2018Antwerpen - + 03-226 71 86

KLASSE NR.66 21

(advertentie)

(advertentie)

«SOCIAAL VAARDIG ? LIEVE DEUGD !»

De RELATIE-STUDIO : ONDERWIJS ondersteunt en begeleidt directies en leerkrach-ten van de basisschool en het buitengewoon onderwijs bij de praktische enklasgerichte uitwerking van de «Sociale Vaardigheden» :

• Door intensieve tweedaagse navormingsreeksen in te richten op volgende data :do 5 sept 96 en do 12 sept 96 di 5 nov 96 en di 19 nov 96do 12 sept 96 en wo 16 okt 96 vr 8 nov 96 en vr 29 nov 96wo 18 sept 96 en do 17 okt 96 (volzet) za 9 nov 96 en za 16 nov 96wo 25 sept - 9-23 okt - 6 nov 96 (4 1/2 dagen) vr 15 nov 96 en vr 22 nov 96di 1 okt 96 en di 15 okt 96 vr 13 dec 96 en vr 20 dec 96wo 2 - 9 okt 96 en 16 okt - 23 okt 96 (1/2 d) do 19 dec 96 en vr 20 dec 96do 3 okt 96 en do 17 okt 96di 8 okt 96 en di 22 okt 96 Bijdrage : 4.000 Bf./pp ofwo 9 okt 96 en wo 23 okt 96 3.000 Bf./pp (indien 2 personen

van dezelfde school)

• Door op concrete vragen van scholen in te gaan en het schoolteam didactisch tebegeleiden. Data kunnen in onderling overleg afgesproken worden.

Voor nadere informatie kunt U terecht bij :

RELATIE-STUDIO, Voskenslaan 167, 9000 GENTtel. 09/220.70.00, fax 09/220.76.25

INTERNATIONALE sUITWISSELINGEN• Van 25 tot 29 septemberkunt u in Alden Biesen bui-tenlandse collega’s ontmoe-ten die op zoek zijn naar eenVlaamse partnerschool voorinternationale klasuitwisse-lingen. U kunt er meteen pro-jecten opstarten. Socrates/Lin-gua actie E geeft dergelijke pro-gramma’s financiële steun. Ukunt gratis deelnemen.Inl.: Hilde De Veirman, Lingua-coördinator - Departement On-derwijs - + 02-210 52 89 of GuyTilkin - Landcommanderij AldenBiesen - + 089-51 93 52• Van 18 tot 22 septemberkunnen zes Vlaamse leerkrach-ten secundair onderwijs in hetEngelse York deelnemen aaneen internationaal seminarie.Doel is de navorming tot Eu-ropees coördinator en het creë-ren van schoolpartnerschap-pen voor internationale con-tacten. Andere deelnemerskomen uit Finland en de re-gio’s Versailles, Napels en York-shire. De werktaal is het En-gels. Voor de Vlaamse deelne-mers is er ook een voorberei-dende studiedag in Alden Bie-sen. Verblijf en reis zijn gratis.Inl.: An Hottat, administratie se-cundair onderwijs - DepartementOnderwijs - + 02-210 52 86 ofGuy Tilkin - Landcommanderij AldenBiesen - + 089-51 93 52

WEDSTRIJDEN• EUROPEAN COMPUTER aEDUCATION PROGRAMMEU kunt met uw computerwerk in de prijzenvallen: The Road Ahead Foundation bekroont 20Europese projecten met een prijs van 10.000ecu (meer dan 300.000 fr.). De fondsen van deFoundation komen uit de opbrengsten van BillGates’ jongste boek The Road Ahead. Lagere ensecundaire scholen en leerkrachten kunnentot 30 juni projecten indienen. Deze projectenzijn directe opleidingscursussen rond specifie-ke computervaardigheden of indirecte projec-ten die computertechnologie gebruiken voorandere opvoedingsdoelstellingen.The Road Ahead Foundation - European ComputerEducation Programme - Victor Lefèvrestraat 60 -1040 Brussel - e-mail: roadfoun@microsoft.com

• JRK CARTOONWEDSTRIJD aTot 15 augustus kunt u deelnemen aan decartoonwedstrijd van de Jonge Rederijkers Ka-mer (JRK) voor jongeren van 16 tot 27 jaar. Elkedeelnemer mag slechts één cartoon indienen(formaat A4). Het thema: Zorg en zin voorkleur (Open Monumentendag ‘96) of Arbeiden monumenten (Open Monumentendag ‘97).De eerste prijs bedraagt 13.000 fr. De cartoonsrond het eerste thema worden op 8 september(Open Monumentendag Vlaanderen) tentoon-gesteld in de monumenten van de Brugse re-gio. Een aantal cartoons rond het tweede the-ma zullen volgend jaar verschijnen in hetmonumentenmagazine van de Stuurgroep OpenMonumentendag ‘97.JRK - Cartoonwedstrijd - Filips De Goedelaan 13 -8000 Brugge

• LAAT JE HOREN! aTot 1 juli kunnen uw leerlingen er met huncassetterecorder op uit trekken om een ouderfamilielid of bekende te interviewen. Het inter-view vindt plaats in het Nederlands en duurtongeveer 10 minuten. Vooraan op het bandjevermelden de deelnemers hun eigen naam enleeftijd en de naam, leeftijd en bezigheid vande geïnterviewde. De bedoeling is dat de jongeinterviewers komen tot een gesprek over vroe-ger, nu en later: hoe zag de wereld er vroegeruit? Hoe zal de wereld er uit zien als ik grootben? Zullen de mensen dan gelukkiger zijndan de mensen van vroeger? Uw leerlingennemen deel in twee leeftijdsgroepen: tot 12jaar en 13 tot 16 jaar. De eerste prijs in elkecategorie bedraagt 30.000 fr. De tweede prijs15.000 fr.Bond van Grote en van Jonge Gezinnen vzw -Bondsprijs 1996 - Troonstraat 125 - 1050 Brussel -+ 02-507 89 90

• 9DE KANAGAWA BIËNNALE aVOOR KINDERKUNSTTot 30 september kunnen uw leerlingen huncreativiteit de vrije loop laten. Thema en mid-delen zijn vrij, zolang het kunstwerk maaronbeschadigd via de post in Japan kan gera-ken (max. afmeting: 55 x 55 cm). Kinderenvan 4 tot 15 jaar mogen elk één kunstwerkinzenden. Op de achterzijde vermelden zij hunnaam, geboortedatum, geslacht, schooljaar,adres, de titel van het werk en de datum dat hetklaar was. U mag de inzendingen van uw klasook bundelen. U stopt dan bij het bundelkunstwerkjes een lijst met de gegevens van de

deelnemers. In februari ‘97 krijgen alle win-naars bericht. Een reeks kunstwerken (1200 intotaal, o.a. de winnaars) worden in maart ‘97tentoongesteld in Yokohama. Er zijn drie groteprijzen en een hele rist speciale prijzen.The 9th Kanagawa Biennial-World Children’s ArtExhibition - International Division - Foreign AffairsDepartment - Kanagawa Prefectural Government -1, Nihon-odori - Naka-ku - Yokohama City - Kana-gawa Prefecture 231-88 - Japan - + 00-81-45-20111 11 toestel 2931 - fax 00-81-45-212 27 53

STRAAT MET EEN STAARTJE bMisschien kunnen uw leerlingen binnenkorthun eigen straatbelevenissen lezen in hetnieuwe boek Een straat met een staartje. Eentwaalftal jeugdauteurs brengen in dit boekverhalen gebaseerd op de straatervaringen van

kinderen uit eenBorgerhoutsewijk. In eentweede luik krij-gen alle Vlaam-se kinderen (7tot 11 jaar) dekans om húnbelevenissen tevertellen: pret-tigste of droevig-ste of spannend-ste gebeurtenis,favoriete plek-je, diepste wens,grootste angst,

eigen droomstraat enz. Bedoeling is dat ze inmaximum 10 regels vertellen wat voor hen hetbelangrijkste is in hun straat. Uiterste inzend-datum is 20 juni.Bakermat Uitgevers - Een straat met een staartje -Koningin Astridlaan 160 - 2800 Mechelen - + 015-42 05 08 - fax 015-42 06 71

WERELDHANDEL IN DE KLAS sMet het project Hoe pest(icid)en wij de ontwik-kelingslanden? van het Universitair Centrumvoor Ontwikkelingssamenwerking vzw (UCOS) kuntu uw leerlingen het gebruik tonen van pestici-den in plantages in Maleisië en de gevolgendaarvan op mens en milieu. Van hieruit ver-trekt u voor een confrontatie met de interna-tionalisering van de wereldhandel en deNoord-Zuid-verhoudingen in het algemeen.Het project is bedoeld voor leerlingen van dederde graad algemeen, technisch en kunst-secundair onderwijs.Een eerste, informatieve sessie (twee lesuren)vindt plaats met behulp van een diareeks eneen begeleidende lesbundel. In een tweedesessie (twee lesuren) moedigt u uw leerlingenaan actief opinies te vormen rond de impactvan de huidige economische verhoudingen opde dagelijkse levensomstandigheden van ar-beiders in de Derde Wereld. Ook sociale zeker-heidsmechanismen komen hierbij ter sprake.De diareeks kost 250 fr. per week (+ waarborgvan 1000 fr.), de lesbundel kost 50 fr. per exem-plaar. U kunt dit project voorbereiden methulp van het UCOS (3000 fr.) óf een begeleidervan het UCOS in de klas uitnodigen (3000 fr. +6 fr./km reiskosten).Universitair Centrum voor Ontwikkelingssamenwer-king vzw - Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - + 02-629 2305 - fax 02-629 23 62

KLASSE NR.66 23

Ikneie.frr

6

Ndia

kne

a

e

st 6i

ao

le

s2

r r

jek.

b

e

-

ZEKERLEZEN

ALGEMEEN a

Het alfabet van A tot Z neemt u mee naar deoorsprong van ons alfabet en volgt stap voor stapde ontwikkeling ervan. Maar ook het Griekse enCyrillische alfabet, het Chinees, spijkerschrift, derunen, het Gotisch, morse, braille enz. passerende revue. Geen wetenschappelijk naslagwerk,maar alle feiten in een leesbaar verhaal gegotenvoor lettervreters. Stoffeer uw lessen voor 250 fr.Verkrijgbaar in de boekhandel - Standaard Uitgeverij -

Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - + 03-239 59 00 - fax 03-230 85 50

• POINPOëzie en INformatie is de nieuwe elektronische catalogus van debibliotheek van het Europees Poëziecentrum. Meer dan 6500 titelsvan poëziebundels, adressen van literaire tijdschriften en de cata-logus van de woordafdeling van het Lemmensinstituut. VoorMAC, IBM en vanaf 1000 fr.Europees Poëziecentrum - J.P. Minckelers-straat 168 - 3000 Leuven - + 016-235351 -fax 016-234949

• ORIGAMIDe geheimen van de Japanse papiervouw-kunst op papier. Zo zijn er nu Originelegeldcadeautjes en Gevouwen geldcadeau-tjes voor 275 fr. (575 fr. voor beide), testorten op PCR 000-1555545-56. De eerstetien bestellers krijgen hun boekjes terugbe-taald.Info en bestellingen: Laurent D’Haeseleer - Olen-seweg 72 - 2440 Geel - + 014-58 44 15

BASISONDERWIJS b• JOEPAVI 1-2, teksten met enkel éénlettergrepigewoorden. Dat is het leesniveau van de veleboekjes waarin de belevenissen van Joepworden verteld. Joep bouwt een hut, Joep ende worm, Joep aan zee, Joep in de tuin, Joep bijde boer enz. 12 oefenboekjes voor kinderendie net hebben leren lezen. In die zin pas-sen ze bij elke leesmethode.Joep, 98 fr. per deel - Westland nv - Brandekens-weg 92 - 2627 Schelle - + 03-844 50 32 - fax03-844 61 59

• ONDERWIJSSERVICE bWilt u zicht krijgen op al wat er wordtgepubliceerd door Kinderwereldatelier, BAO-BAB Wereldklas, Greenpeace, Koning Bou-dewijnstichting...? Dan is er de Catalogusvan uitgaven van niet-commerciële or-ganisaties 1996, waarin al dat bruikbaarsstaat opgesomd. De Vlaamse basisscholenkregen de gids al gratis toegestuurd.Geïnteresseerd? Schrijf 70 fr. over op rekening-nummer van CIS, 001-2274789-21 met demededeling NCU.

• DRACULAFrankenstein, Heksen en Weerwolven.Vier thema-boeken van Zoeklicht Informa-tief. Op de linker pagina staat het verhaal,rechts staat aansluitende informatie overintrigerende onderwerpen als alchimie,de genen, vleermuizen, filmsterren, hyp-nose, de doodskus, monsters, elektrischemagie enz. Een cocktail van fictie, feitenen wetenschap op een leesniveau vanaf 9jaar, schitterend en soms huiveringwek-kend geïllustreerd.Dracula e.a., 450 fr. per deel - Infoboek NV -Lil 51 - 2450 Meerhout - + 014-30 04 77 -fax 014-30 32 43

• IK OOKMet het eindexamengoede raad welkom. 95 blz. studieadvies ehoger onderwijs. Algtips, advies voor studning, examens, verwen geheugentrainingIk kom erdoor, 250Gossetlaan 30 - 1702 G467 24 95 - fax 02-46

• GRENS-VER-LEGGEVoor wie wil voortstuvooral buitenland, Grens-ver-leggend vuniversitaire Raad. Wderen in? Wanneer land studeren? Is er finamoet ik aandacht btrek? De brochure isdiensten voor studie-se universiteiten.

• ARTIMINIVerzamelt u ook al jaru ook zo graag die m150 fr. en 75 Artis-Hikinderen tussen 4 enzee en in het bos. Of bkoffie. Bovendien zit educatief luik vast vklas. De Artimini-copunten sparen. Inruiselijk Artis-Historiakakent, neem dan geruklantendienst (+ 02-

GRATIS BOEKENTien gratis exemplaIk kom erdoor liggente wachten op uw Stuur ons een kaartop u ons één ludieom erdoor te komenbent u bij de gelukkerbij bent, hoort u zolijk van ons. We pumet namen van winnmaar wie weet herkuw school de bredegelukkig lezer.KLASSE - Zeker Lezen1000 Brussel

24 KLASSE NR.66

• PETER EN DE WOLFWerken met klank en kleur,sprookjes en verhalen opzoe-ken en vertellen, toneel spe-len en mime leren, creatiefwerken rond muziekinstru-menten, wolven en Rusland.Al die suggesties voor kinde-ren van 6 tot 9 jaar vindt u inhet werkschrift Peter in het Wolvenland, een pakket gebaseerdop Prokofievs Peter en de Wolf, dat in het kader van Mallemuze werdontwikkeld. Een projectweek op papier voor 350 fr.Alamire vzw - Postbus 45 - 3990 Peer - + 011-632164 - fax 011-634911

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• JONGEREN OVER SPORTDit boek brengt verslag uit over onderzoek bij jongeren naarhun beleving van lichamelijkheid, presteren, het willen win-

nen en spelplezier in sporten als gymnas-tiek, judo en wedstrijd zwemmen. In eentweede luik worden deze bevindingenomgezet in aanbevelingen voor de sport-praktijk. Een nuttige bijdrage bij alle sport-opleidingen. Prijs: 1405 fr.Kluwer Editorial - Kouterveld 2 - 1831 Diegem- + 02-719 15 11 - fax 02-719 15 19

• VAKTIJDSCHRIFTEN (10)De Werkmap voor Taal- en Literatuur-onderwijs is een tijdschrift van en voortaalleerkrachten SO en HO. Vier keer perjaar biedt de Werkmap lesideeën en-materiaal aan, boekbesprekingen, aan-kondigingen, informatie en cursiefjes. Veelbijdragen komen van leerkrachten endocenten. Ze mogen vrij worden gekopi-eerd. Aandachtspunten zijn taalvaardig-heden, leesstrategieën, computer, expressie,taal in TSO/BSO enz. Een individueeljaarabonnement kost 400 fr.Werkmap - Blijde-Inkomststraat 21 - 3000Leuven - + 016-32 47 83 - fax 016-32 50 25- e-mail lies.sercu@arts.kuleuven.ac.be

• DE VN, WAT HEB JE ERAAN?Met deze brochure en materiaalmap hebtu voor 250 fr. heel wat werkvormen rondVN en de mondiale problematiek in han-den. Er zijn drie luiken: een ijsbreker, in-formatie aan de hand van audio-visueelmateriaal, gevalstudies en gegevens, eneen participatief luik. De materiaalmapbevat transparanten, tabellen, werkbla-den, kranteknipsels enz. Doelgroepen: vanafde derde graad van het secundair overhoger onderwijs tot en met volwassen-vorming.

Pax Christi Vlaanderen - Italiëlei 98A -2000 Antwerpen - + 03-225 10 00 -fax 03-225 07 99

• MEER DAN ONDERWIJSE.Alkema en W.Tjerkstrageven een overzicht vanhet brede terrein van op-voeding en onderwijs in debasisschool: beginsituatie,

lesvoorbereiding, planning, zorg-breedte, allochtone kinderen, school enouders enz. Met samenvattende schema’sen op Nederlandse leest geschoeid. Voorde lerarenopleiding.Uitg. Van Gorcum - Postbus 43 - 9400 AAAssen - Nederland - + 00-31-592-379555 -fax 00-31-592-342064

voor de deur is elke kom erdoor bevat tips voor studentenmene en praktischeemethode- en plan-rken van informatie

. - Uitgeverij Scoop -oot-Bijgaarden - + 02- 93 51

Deren in binnen- en

s er nu de brochuren de Vlaamse Inter-at houdt verder stu-an je in het buiten-ciële steun? Waaraan

steden voor het ver-te verkrijgen op dedvies van de Vlaam-

n Artispunten? Kleeftooie prentjes? Voororiapunten kunnen mee op tocht in dej vos en walvis op dean elk avontuur eenor bespreking in dellectie. En nu maarn doet in een plaat-

ntoor. Als u er geent contact op met de40 92 92).

en vanbij onseactie. waar-e tip geeft Misschienigen. Als usnel moge-liceren geen lijstje

aars (plaatsgebrek),nt u binnenkort in

glimlach van een

Koningsstraat 138 -

T

ge

e

n p

.

; nmhesjn ellebk.n)3

Kg

8

ZEKERZ I E NZEKERZ I E N

DE BADEN VAN OOSTENDE aJAMES ENSOR, SATIRICUS: 9/6 TOT 30/9Oostende lokt u deze zomer naar de Koninklij-ke Badstede met een dubbeltentoonstelling inde Venetiaanse Gaanderijen (op de Zeedijk)over, precies, de badstad Oostende. Foto’s, affi-ches, prenten, historische documenten en re-constructies dompelen u even onder in de pe-riode van het ontstaan van het badtoerismetot de Belle Epoque. Daarnaast ontmoet u eenberoemdeO o s t e n -

denaar. De tekening Badente Oostende van James Ensoris startpunt voor een ken-nismaking met het uitge-sproken satirisch karaktervan zijn werk in de jaren1890.De toegangsprijs bedraagt100 fr. Studenten (18 tot 26jaar), senioren, groepen (minstens 25 deelnemers) betalen 50 fr.Jongeren van 15 tot 18 jaar betalen 30 fr. De toegang is gratis voorjongeren tot 15 jaar. Een geleid bezoek kost 250 fr. voor individuelebezoekers (elke zaterdag en zondag om 15 u.). Groepen (op aan-vraag, minstens 25 deelnemers) betalen 1800 fr. per gids + 50 fr. perpersoon.Cultuurdienst Oostende - Stadhuis - Leopold II-laan - 8400 Oostende -+ 059-80 55 00 - fax 059-80 65 47

UPSTAIRS DOWNSTAIRS: TOT 23/6 sFoto’s, schilderijen, tekeningen, karika-turen, documenten en voorwerpen ne-men u mee naar de wondere wereld vanhet onzichtbare personeel: keuken- enkamermeiden, tuinmannen en chauffeurs,dienstboden en butlers. Hoe werden zegerecruteerd? Welke taken vervulden ze?Hoe waren ze geïntegreerd in «hun» fa-milie? Hoe zijn ze grotendeels uit onsbeeld verdwenen? De tentoonstelling iseen initiatief van KADOC Leuven, Provin-ciebestuur Oost-Vlaanderen, Stad Gent enCentrum voor Kunst en Cultuur.De toegangsprijs bedraagt 100 fr. Reductie-houders betalen 50 fr. Schoolgroepen beta-len 20 fr. per leerling. Een geleid bezoek kost1800 fr.Sint-Pietersabdij - Centrum voor Kunst en Cul-tuur - Sint-Pietersplein 9 - 9000 Gent - + 09-222 07 62 - fax 09-221 70 52

EEN ZOEKTOCHT NAAR DE aDROOM VAN DE WALVIS: TOT 22/9In de Droom van de Walvis (Frank en Bom)dromen Ragebol en Kathy over vissen enwalvissen in de Brusselse binnenstad.Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuur-wetenschappen (KBIN) is ook een persona-ge in deze strip. Deze tentoonstelling toontde werkelijkheid die de stripmakers inspi-reerde: de levende en opgezette dieren inhet museum, de zalen en gebouwen enz.Via de Vautierstraat komt u in het Leopold-park, waar u meteen kunt ontdekken waartweemaal per jaar de zwarte walvis en dezeemeeuwen verschenen.De toegangsprijs bedraagt 120 fr. Reductie-houders betalen 90 fr. en schoolgroepen 50 fr.per leerling.Museum KBIN - Educatieve Dienst - Vautier-straat 29 - 1000 Brussel - + 02-627 42 33 -fax 02-646 44 66

ONSTERFELIJKE STOT 30/11Tweedehandskledintextiel (hermaakt of hvoering in een 19de

de oudekleerkopers elompen tot vezels enledigen het beeld.De toegang is gratisvoor volwassenen dumax. 20 deelnemers)(ook demonstraties e(1500 fr.; 10 deelnezoek (rond bepaald t15 deelnemers) en ezoek (met veel demon30 deelnemers). Er zien augustus), telkens(400 fr. voor volwasskinderen). Voor schootieve bezoeken (ronden atelierwerk), waarma’s en de ateliers 750 fr.; 10 leerlingen)kiezen voor de combibezoek en (creatievewandeling is gratis (1.Hiervoor reserveert u oProvinciaal Textiel- en selhof - SchildesteenweRanst - + 03-383 46

ÆTHIOPIA: TOT 21/9 aDe tentoonstelling dompelt u onder in de geschiedenis, gewoon-ten en materiële cultuur van de etnische groepen van Ethiopië.Aardewerk, sieraden, wapens, neksteunen en stoelen, vlecht- enweefwerk, kleding en juwelen vormen thematische secties. Eenkar, graanzolders en het interieur van een huis tonen ons hetleven van de boeren. Een rijkelijk versierde Afar-tent illustreerthet herdersleven. Een grote maquette van de stad Lalibela(rotskerken) wordt aangevuld met schatten van het Ethiopischechristendom (bijbels, handschriften, processiekruizen en iko-nen). De straatkunstenaars komen aan het woord in een moder-ne hedendaagse kunstgalerij én in een straat in Addis Abeba.De toegangsprijs bedraagt 200 fr. Groepen (vanaf 15 personen) ensenioren betalen 130 fr. Schoolgroepen betalen 80 fr. per leerling.Een geleid bezoek kost 1500 fr. (max. 20 personen tot 18 jaar) of2000 fr. (volwassenen). Een speciaal jeugdatelier kost 3800 fr., allesinbegrepen (max. 25 leerlingen).Koninklijk Museum voor Midden-Afrika - Leuvensesteenweg 13 - 3080Tervuren - + 02-769 56 44 (inlichtingen en geleide bezoeken) of 76952 00 (jeugdateliers) - fax 02-767 02 42

REIZENDE TENTOONSTELLINGEN aU bent niet bang van hedendaagse beeldende kunst, kunstam-bacht en design? Het Beest Verbeeld (loopt nog tot juni ‘97)brengt uw leerlingen (vanaf 10 jaar) in contact met een 40-talafbeeldingen van het dier in fotografie, schilderkunst, gra-fiek en sculptuur. Mark groet de dingen (nog tot juni ‘98) iseen project rond kunstambacht, design en kunst. De begrip-

pen materie, vorm en functionaliteit wordenduidelijk via artisanale voorwerpen (be-kers, vazen, serviezen, stoelen, tapijten,tafeldoeken enz.). Dit project is bedoeldvoor leerlingen tweede en derde graadsecundair onderwijs (alle richtingen). Bijbeide projecten hoort een didactische pu-blikatie én een leuke wedstrijd voor deleerlingen. Wij mensen is een nieuw pro-ject vanaf oktober. Aan de hand vanportretfoto’s van Jacques Sonck werkenleerlingen tweede en derde graad secun-dair onderwijs (alle richtingen) rond waar-neming en verwoording van de foto alsafbeelding.De Kunstbank - Centrum voor Kunst- en Beeld-educatie - Lydia Andries - Vaartstraat 30 -3000 Leuven - + en fax 016-23 31 23

HET KIND VAN DE REKENING: a22/6 TOT 1/9Schilderijen, tekeningen, voorwerpen, plan-nen, foto’s enz. tonen u een wereld dievandaag ver van ons bed lijkt: vondelin-gen, verlaten kinderen en wezen in wees-huizen, gestichten, kolonies voor zwakkekinderen... Een apart deel is gewijd aan dewetgeving op de kinderbescherming sindsbegin vorige eeuw. De tentoonstelling iseen initiatief van OCMW Antwerpen envzw ‘t Elzenveld. Hij vindt plaats in hetCentrum Elzenveld - St. Jorispand - St. Jo-rispoort 27bis - 2000 Antwerpen.U kunt de tentoonstelling enkel bezoeken vandonderdag tot zondag (12.30 u. tot 17.30 u.).De toegangsprijs bedraagt 100 fr. Reductie-houders en groepen betalen 50 fr. Groepenkunnen ook op andere dagen en uren opbezoek komen. Een rondleiding voor groepenkost 1200 fr. In het weekend en ‘s avondsbetaalt u 1500 fr. voor een rondleiding.Informatie: OCMW Antwerpen - MuseumMaagdenhuis - Dirk Verhelst - Lange Gast-huisstraat 33 - 2000 Antwerpen - + 03-22356 28 - fax 03-231 01 73

OFFEN: a, oude kleding enrsteld): 18de-eeuwseeuws kostuum; een

trouwjurk uit 1770bewaard als ka-zuifel; Venetiaan-se kant uit de 17deeeuw verknipt totversiering op eenBelle Epoqueavondjapon...Hedendaagseontwerpers (oudtextiel in nieuweontwerpen), degeschiedenis van

de verwerking vanoetsdoeken vervol-

Een geleid bezoekurt 1.30 u. (1500 fr.;een creatief bezoek atelierwerk) 2.30 u.ers); een studiebe-ema) 2 u. (1500 fr.;n demonstratiebe-traties) 1 u. (1000 fr.; zomerateliers (julivan 10 u. tot 16 u.nen en 300 fr. voorgroepen zijn er crea-iding, demonstratiesij u zelf mee de the-unt kiezen (2.30 u.; Ten slotte kunt u ookatie van museum- boswandeling. De0 u.; 20 deelnemers).p + 03-384 15 78.ostuummuseum Vrie- 79 - 2520 Oelegem-

0 - fax 03-385 21 64

KLASSE NR.66 25KLASSE NR.66 25

Nnh

a

l

r

rg

pt

rlige

wur

2era

9isa osesueeke

d

es

t

ZEKERDOEN

CURSUSSEN EN STUDIEDAGENALGEMEEN a• Stotteren: 1/6 in UIA, Antwerpen.Gedragstherapeutische leerprocessen; stotter-therapie; attitude tegen-over stotteren en opvang...Centrum voor Informatie,Opleiding en Onderzoek overStotteren vzw - Isabella Brant-straat 5 - 2018 Antwerpen- + 03-216 03 90

• Speciaal voor leerkrachten (in spe): Crea-tieve expressie - Andere zomerwork-shops: Muziek-liedjes-tekst: Songwriting;Drama: Verhalen vertellen; Dans: Mijnlichaam verteld: telkens van 23 tot 30/8in Dworp.Centrum voor Amateurkunsten vzw - Veewey-destraat 24-26 - 1070 Brussel - + 02-520 0344 - fax 02-520 78 62• Zomerstages Afrikaanse dans en per-cussie: «Bouillon» (7-13/7 in jeugdher-berg Bouillon); «La Gare» (3-10/8 in ten-tenkamp in de Franse Landes).vzw Kassoemaï - Klinkkouterstraat 83 - 9040St. Amandsberg - + 09-228 54 88• Vakantiekamp Studiemethode en Om-nisport: 19-23/8.Leerschool vzw - Hilde Janssens - M. De Coe-nelaan 15 - 1700 Dilbeek - + 02-466 14 43

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Intensieve CLT- zomercursussen Frans/Engels/Duits/Spaans/Catalaans: 15 tot27/7.Centrum voor Levende Talen vzw - Deken-straat 4 - 3000 Leuven - + 016-32 56 61(14 u.- 18 u.)• Jaarlijkse bijeenkomst OpvoedkundigeVereniging voor Leraars Artistieke Vor-ming (OVT): 5/10 in Ledeberg (Gent).Studiedag met lezingen, discussies en per-manente tentoonstelling van werken vanleerlingen.OVT - Monique Quartier, voorzitter - Hoog-straat 36 - 9820 Merelbeke - + 09-362 04 58

CONGRESSEN EN COLLOQUIAALGEMEEN a• Remedial Teaching/Buitengewoononderwijs: twee jaar vanaf oktober ‘96.Voortgezette opleiding voor (kleuter)-onderwijzers en regenten in vier modu-les, gespreid over twee jaar (zes uren perweek). Op 2 oktober (14 u.) is er eeninfosessie voor belangstellenden en inge-schrevenen.Inlichtingen en inschrijvingen (voor cursus ofvoor infosessie): Erasmushogeschool - Departe-ment Lerarenopleiding - Karel Bogaerdstraat 4- 1020 Brussel - + 02-474 01 81 - fax 02-47893 05• Prévention de la violence/résolutiondes conflits: 21 tot 23/8.Colloquium onder auspiciën van het Eu-ropean Network for COnflict Resolution inEducation (ENCORE) over jongeren op-voeden tot zelf oplossen van hun con-flicten.vzw Humania - Swartenbroucklaan 3 - 1090Brussel - + en fax 02-479 92 75

• ZOMERCURSUSVERBALE VORMIUw stem is uw voorin uw job als leerkraceen (gezonde) koe. Vtus (telkens van 9.30

Plaats van handelenloren Bos in Lokere5000 fr., middagmaaOp 22 juni is er een gInterfederaal Centteurtoneel (ICVA). Olesdemonstraties acteen verbale vorminkantiecursussen enICVA vzw - Spitaalpoor- + 09-229 21 72

KLASSE-MENTDeze maand een extom de lange puzzekomen. Vijf gelukkweer beloond met 2000 fr., geschonkenBoekhandel. Stuur uantwoord vóór 31 agustus naar ondestaand adres.Winnaars opgave Katelijne-Waver), Trmonde), Marcel VerstSmeets (Bekkevoort), GOplossing opgave 2Opgave 30: Een typlessen Nederlands: mlig gedicht, met vastDeze versvorm zou Westeuropees havenland. De oorspronkland verwijst immerkleur van een natuUiteraard hadden dgodin voor dit fenomeons trouwens zeer beal wat meisjes in onzhun voornaam aan kleurrijke mediafiguual zingt ze zich onder weg naar de Vlaamnenharten. Wie neemen stuurt ons haar arKLASSE-MENT - KoninBrussel

26 KLASSE NR.66

BASISONDERWIJS b• Verdriet en rouw bij leerlingen in het lager onderwijs: 6/11 inAmersfoort, Nederland.Verwerken van verlies van klasgenoot of ouder; omgaan metgevoelens bij overlijden of levensbedreigende ziekte; verhalen,

metaforen, rituelen en beelden als mid-del om verdriet te uiten.Katholiek Pedagogisch Centrum - Postbus 482 -5201 AL ‘s Hertogenbosch - Nederland - + 00-31-73-624 72 47 - fax 00-31-73-624 72 94

SECUNDAIR EN sHOGER ONDERWIJS• Dag van het Literatuuronderwijs 1996- Meer in in minder tijd?: 1/11 in Utrecht,Nederland.Uitwisseling van ideeën en ervaringenmet leerkrachten (Nederlands én vreem-de talen), schrijvers, onderwijsdeskundi-gen enz.; informatiemarkt met nieuweideeën en materialen; nieuwe-mediaruimte.Voor programmaoverzicht: Stichting Bulkboek’sDag van het Literatuuronderwijs/StichtingSchrijvers School Samenleving - + 00-31-342-49 49 11• Colloques scientifiques internationaux& interdisciplinaires post-universitai-res (CSIP-WIC): 12 tot16/8 in SartTilman, Luik.Examples inmathematics(fractals, latinorthogonals q u a r e s ,graph theory);extreme tem-peratures andfood (molecu-lar gastronomy); hormones and meat (ge-netic improvement of yield of plants);microbiological hazards linked to food(brewery, mineral water).Université de Liège - Département de Botani-que B22 - Biochemie - Jacques Aghion - 4000Liège - + 041-66 38 41 - fax 041-66 38 40• Managing schools for a Europeanfuture: 8-14/9 in Oxford, Engeland.Inlichtingen: British Council - Liefdadigheid-straat 15 - 1210 Brussel - + 02-227 08 44 -fax 02-227 08 49• Seminarie Belgischer Germanisten-und Deutschlehrerverband: 21-30/7 inMatrei, Tirol, Oostenrijk.Inlichtingen: prof. dr. J. Cajot - Mombeekdreef18 - 3500 Hasselt - + 011-27 09 58• 5 x NT2 - 5 jaar aggregatie-opleidingNederlands aan Anderstaligen: 20/6.Lezingen door o.a. K. Jaspaert (leerkracht-

kwaliteiten), M. Laquière (migran-tenleerlingen in het onderwijs),F. Daems (dynamiek van hetlesgeven) enz.

Universitaire Instelling Ant-werpen - Universiteitsplein

1 - 2610 Wilrijk - inlich-tingen: Ann DeSchryver -+ 016-25 9324 (ant-woordappa-raat)

aGaamste instrumentt: een waarheid als

n 29 juli tot 2 augus- u. tot 18 u.) kunt u

zich verder oefe-nen in diversespreektechnie-ken en body lan-guage. De the-ma’s: spreken ingroep; spreken inhet openbaar; to-neelspelen; voor-dragen van poë-zie en proza envertellen van ver-halen. De cursusomvat 35 lesuren.

is Vakantiehuis Ver-n. Deelnemen kost telkens inbegrepen.ratis infodag in hetum Vlaams Ama-p het programma:en, produktie, grime; voorstelling va-rogramma ‘96-‘97.straat 50 - 9000 Gent

aa-moeilijke opgaveloze zomer door tee wroeters worden

en boekenbon van door de Standaard

--

8: Paul Symons (St.es Huyghe (Dender-ete (Ieper), Monique

uido Jacobs (Opitter).: Maria Montessori.che opdracht in deak eens een vijfrege-rijmschema aabba.ntstaan zijn in eentadje in een kleurrijklijke naam van dit naar de middelsterkundig fenomeen. Oude Grieken eenn. Haar naam klinktend in het oog. Nog- contreien ontleneneze godin. Zo ook der die we zoeken, ooken andere naam eene jongens- en man-t de handschoen opiestennaam?gsstraat 138 - 1000

(advertentie)

Scholen kunnen nuleerkrachten uitlenen.

28 KLASSE NR.66

B

eenvakkener

Verouderd en achterhaald, overregulerend, on-doorzichtig, incoherent of tegenstrijdig op bepaal-de punten, te ambtelijk en te technisch naar taal enstijl... Zo omschrijft men de huidige regelgevingvan het basisonderwijs. Door de jaren heen is deonderwijswetgeving uitgegroeid tot een indruk-wekkend pakket van wetgevende en reglementairebepalingen. Directies en inrichtende machten vin-den er hun weg niet meer in. In het nieuwe decreetop het gewoon en buitengewoon basisonderwijs isde onderwijswetgeving uitgezuiverd, herschikt enherschreven. Het decreet bevat bovendien de volle-dige regelgeving van het gewoon én het buitenge-woon basisonderwijs. Tot nu toe waren beide on-derwijsvormen afzonderlijk gereglementeerd. Naastde herschrijving houdt de tekst ook belangrijkevernieuwingen in. Een selectie.

1. Geen verplichte jaarklassen.Een schoolbestuur (of inrichtende macht) bepaaltvrij hoe ze haar kleuter- en lager onderwijs orga-niseert. Ze legt dat vast in een schoolwerkplan.Wel moet elke lagere school volledig zijn. Dus,geen lagere scholen meer met enkel een eerstegraad. Het kleuteronderwijs bestaat traditioneeluit drie klassen.

Het lestijdenpakket maakt het mogelijk ommet andere indelingen te werken dan met eenjaarklassensysteem. De organisatie van het kleu-ter- en het lager onderwijs kan dus verschillen vanschool tot school en binnen een school zelfs ver-anderen in de loop van het schooljaar. Zo kan eenschool bijvoorbeeld kiezen voor vier kleutergroe-pen, voor een brugklas tussen de derde kleuter-klas en het eerste leerjaar, voor klassen met meerleerjaren, voor gedifferentieerde groepen enz.

2. Vijf instapdata. Voortaan kunnenkinderen tussen 2 jaar en zes maanden en drie jaarnaar het gewoon kleuteronderwijs op de eersteschooldag na de zomervakantie, de herfst-, dekerst-, de krokus- en de paasvakantie.

De leerlingen van het basisonderwijs krijgen tenminste 28 lestijden onderwijs- en opvoedingsacti-viteiten per week, gespreid over ten minste 182dagen per schooljaar. De onderwijsactiviteit voorde leerlingen en de prestatieregeling voor hetpersoneel (zie p. 14) zijn twee totaal verschillen-de aangelegenheden.

3. Zonder graden. Het gewoon lageronderwijs duurt in principe zes jaar. Het buiten-gewoon lager onderwijs duurt zeven jaar. Opgrond van een pedagogisch project creëert deschool een opvoedings- en leeromgeving, waarinde leerlingen een ononderbroken leerproces kun-nen doormaken. Die omgeving wordt aangepastaan de voortgang in de ontwikkeling van de kin-deren.

4. Geen vakken meer. Elk schoolbe-stuur bepaalt vrij zijn eigen pedagogische en on-derwijskundige methodes. In het gewoon lageronderwijs vervalt de opsomming van 15 verschil-lende vakken. De overheid legt aan de hand vande eindtermen enkel nog een aantal leergebiedenop. Dat zijn er zeven: lichamelijke opvoeding,muzische vorming, taal, wereldoriëntatie en wis-kunde. De twee leergebiedoverschrijdende the-ma’s zijn leren leren en sociale vaardigheden. Elkeschool is vrij méér eindtermen en ontwikkelings-doelen te geven dan decretaal voorgeschreven.Het onderwijsaanbod in het gewoon kleuteron-derwijs omvat ten minste, en waar mogelijk sa-menhangend, vijf leergebieden: lichamelijke op-voeding, muzische vorming, taal, wereldoriënta-tie en wiskundige initiatie.

5. Eigenheid bepalen. Rekening hou-dend met de opgelegde ontwikkelingsdoelen, eindter-men en eigen specifieke doelen stelt elk schoolbe-stuur voor zijn gewoon onderwijs een leerplanop. In de feiten worden leerplannen meestal uit-gewerkt door de koepel van elk net. Hierin formu-leert het de doelstellingen, de inhoud en de didac-

GIedere leerkrachtvan de kleuter- en

de lagere school legt bin-nenkort in onderling over- leg metzijn di- merecteur zijn taak vast. Dezeprestatieregeling in devorm van een functiebe-schrijving is een belang-rijke vernieuwing in de

organisatie

A S I Svan het basisonderwijs.Als het Vlaams parlement

binnenkort het decreetgoedkeurt, staan vanaf1 september 1997 nogandere veranderingen inhet basisonderwijs voorde deur: geen verplichteindeling in jaarklassen,vakken of graden meer.Wel een eigen visie.

Het nu principieel goedgekeurdevoorontwerp van decreet is vooradvies voorgelegd aan de VlaamseOnderwijsraad (VLOR) en de So-ciaal Economische Raad van Vlaan-deren (SERV). Er moet ook nogworden onderhandeld met de vak-bonden en inrichtende machten. Demeeste artikelen van het nieuwe de-creet zullen waarschijnlijk na goed-keuring door het Vlaams parlementin werking treden op 1 september1997. Andere artikelen zullen pasover enkele jaren worden toegepastomdat inrichtende machten, direc-ties en personeelsleden de nodigetijd moeten krijgen. Dat geldt voor-al voor het schoolwerkplan en hetschoolreglement en zeker voor defunctiebeschrijvingen die de presta-ties van het personeel regelen.

Voortaan lager

onderwijs zonder

graden en vakken.

tische werkvorm voor één of meer leergebieden.In het buitengewoon onderwijs maakt het voorelke leerling een individueel handelingsplan op.De leerplannen geven de schoolbesturen de kanshun eigenheid te bepalen.6. Eigen visie. Elke school moet zichprofileren en dat kenbaar maken. Daarom om-schrijft ze haar eigen visie op onderwijs en opvoe-ding, haar eigen doelstellingen, de extra’s en deaccenten die ze wil leggen in een schoolwerkplan.Dat omschrijft ook het pedagogisch project en deeventuele godsdienstige of filosofische grondslagdie de school inspireren bij het concreet vormge-ven en sturen van het opvoedings- en onderwijs-aanbod. Naast het pedagogisch project bevat hetschoolwerkplan ook nog de organisatie van deschool en vooral de indeling in leerlingengroe-pen; de wijze waarop ze het leerproces van deleerlingen beoordeelt en hoe ze daarover rappor-teert; de voorzieningen voor leerlingen met eenhandicap of leerlingen die leerbedreigd zijn, desamenwerkingsvormen met andere scholen vangewoon en buitengewoon onderwijs inbegrepen;de activiteitenroosters per week en de schooltij-den; eventueel de concretisering van de ontwik-kelingsdoelen en/of de eindtermen.7. Orde en tucht. De verplichting omeen schoolreglement op te maken bestaat totvandaag alleen voor het secundair onderwijs. Nugeldt ze ook voor het basisonderwijs. Het school-reglement regelt de verhouding tussen de schoolen de ouders en legt de rechten en plichten van deleerlingen vast. Het bevat ten minste het orde- entuchtreglement van de leerlingen met inbegripvan de interne beroepsmogelijkheden; de proce-dure voor de toekenning van getuigschriften; be-palingen over onderwijs aan huis; richtlijnen overafwezigheden en te laat komen; afspraken overhuiswerk, agenda’s en rapporten.

8. Vrije keuze. De indeling confessioneel/niet-confessioneel onderwijs uit de schoolpact-wet wordt niet langer gebruikt. Nu komt er eenvrije keuze tussen officieel en vrij onderwijs,gebaseerd op een erkende godsdienst of een er-kende levensbeschouwing. Deze vrije-keuzerege-ling gaat in vanaf 1 september 1997, maar enkelvoor nieuwe oprichtingen. Een oprichting op ba-sis van die vrije keuze vereist 16 leerlingen. Aanhet huidige onderwijslandschap wordt niet ge-raakt.9. Godsdienst of zedenleer. Vrijelagere scholen kunnen leerlingen vrijstellen vangodsdienstonderwijs of niet-confessionele zeden-leer. Tot nu was dit enkel in het officieel onderwijstoegelaten en gereglementeerd. Enkele confessio-nele scholen stellen nu soms migrantenkinderenvrij van het volgen van godsdienst. Hier was geenrechtsgrond voor.10. Leerlingen weigeren of uit-sluiten. Scholen uit het officieel onderwijskunnen leerlingen die aan alle toelatingsvoor-waarden voldoen niet weigeren. Scholen uit hetvrij onderwijs die een leerling weigeren in teschrijven, moeten dit met gegronde redenen om-kleden én schriftelijk laten weten aan de ouders.Weigeringen op grond van criteria die onbetame-lijk zijn of in strijd met de menselijke waardigheidzijn ongeoorloofd.

Zeer uitzonderlijk kan een school een leerling

uitsluiten of schorsen. De school blijft verant-woordelijk voor een uitgesloten leerling totdat hijin een andere school is ingeschreven. De heleprocedure ligt vast in het schoolreglement. Datzegt onder meer dat eerst het advies van de klasse-raad moet worden ingewonnen. Tot nu toe be-stond de klasseraad enkel in het buitengewoononderwijs. De introductie van het begrip in hetgewoon basisonderwijs betekent niet dat het be-staan ervan gereglementeerd wordt. Het zou nochtanswenselijk zijn dat er in alle scholen een klasseraadis waar plaats is voor overleg binnen het team.

11. Leerkrachten uitlenen. Om descholen in het basisonderwijs een groter comfortte bieden is het interessant dat ze samenwerken,zelfs netoverschrijdend. Samenwerking tussen scholenvoor gewoon onderwijs en scholen voor buiten-gewoon onderwijs bestaat al in het kader van hetgeïntegreerd onderwijs (GON), maar veel anderevormen zijn denkbaar. Schoolbesturen kunnenonderling of met schoolbesturen uit het secundaironderwijs samenwerken om bijvoorbeeld opvangte organiseren of om middageten aan te bieden.Een samenwerkingsovereenkomst kan slaan op

gezamenlijke organisatie van opvoe-dings- en/of onderwijsactiviteiten; ge-zamenlijk gebruik van infrastructuur;wederzijds begeleiden van personeel;onderwijs aan huis of gezamenlijkeorganisatie van een schoolsecretariaat.Scholen kunnen ook leerkrachten meteen bepaalde specialiteit aan elkaaruitlenen.

12. Onderwijs aan huis. Het type 5-onderwijs aan kinderen die langdurig in een zie-kenhuis moeten verblijven, wordt losgekoppeldvan de universitaire ziekenhuizen. Hierdoor wordteen aanbod van type 5 in elke Vlaamse provinciemogelijk.

Om te vermijden dat langdurig zieke kinde-ren, die geen gebruik kunnen maken van type 5,door hun afwezigheid te veel achterop geraken,kunnen ouders onderwijs aan huis vragen voorhun kind. De eigen school helpt haar leerlingendie tijdelijk niet naar de klas kunnen. Leerkrach-ten zullen kinderen die langer dan drie wekenafwezig zijn thuis voor een beperkt aantal urenbijwerken, indien de ouders dat wensen.

13. Kosteloze toegang. Jaarlijkskrijgen de inrichtende machten werkingsbud-getten voor de werking, uitrusting en admini-stratieve ondersteuning van hun scholen en voorde kosteloze verstrekking van leerboeken enschoolbehoeften van de leerlingen. De toegangtot het basisonderwijs is volgens de grondwetgratis. Maar dat betekent niet dat ouders allesgratis krijgen. Kosteloze toegang betekent weldat de school geen inschrijvingsgeld mag vra-gen. Ouders moeten ook niet betalen voor hand-boeken en schriften, noodzakelijk schoolgerei,kortom voor alles wat essentieel is voor hetvolgen van kleuter- en lager onderwijs. Niet allesituaties in deze materie zijn echter even duide-lijk. Ouders die menen dat de school het grond-wettelijk gewaarborgde principe van de kostelo-ze toegang overtreedt, zullen zich kunnen wen-den tot de Commissie laakbare praktijken. Zokan een jurisprudentie ontstaan over wat eigen-lijk bedoeld is met «kosteloze toegang». ■

KLASSE NR.66 29

30 KLASSE NR.66

minder

S

richtingen

Menswetenschappenruimt de plaats voor de

sterkere richtinghumane wetenschappen.

eel

Klas

se G

rafie

k

Studiegebied TSO BSO

Bouw 5 ➞ 4 5 ➞ 5

Chemie 7 ➞ 3

Diversen 15➞9 22➞12

Decoratieve Technieken 6 ➞ 2 9 ➞ 5

Grafische Technieken 6 ➞ 4 4 ➞ 4

Handel 9 ➞ 5 4 ➞ 4

Hout 3 ➞ 3 4 ➞ 2

Industriële Wetenschappen 2 ➞ 2

Kleding 2 ➞ 2 3 ➞ 3

Landbouw 8 ➞ 6 7 ➞ 4

Lichaamsverzorging 3 ➞ 2 2 ➞ 2

Mechanica-Elektriciteit 21➞12 21➞14

Personenzorg 4 ➞ 3 5 ➞ 3

Textiel 6 ➞ 4 3 ➞ 2

Voeding 10➞6 9 ➞ 6

De tweede en derde graad van het TSO en BSOtellen in de discussienota 15 studiegebieden.De tabel laat zien hoeveel richtingen per studie-gebied eventueel verdwijnen in respectievelijkhet TSO en BSO. Vooral de studiegebiedenDiversen en Mechanica-Elektriciteit krijgen eengrote schoonmaakbeurt.

Opties en domeinen verdwijnen. Wel krijgt hetbegrip studiegebied ingang, zowel in het algemeen(ASO), kunst- (KSO), technisch (TSO) als het be-roepssecundair (BSO) onderwijs. Een studiegebiedis een domein van studierichtingen die inhoudelijkverwant zijn. Voor het TSO en het BSO is ook vereistdat de studierichtingen binnen één studiegebied eenuitweg bieden naar eenzelfde beroepssector en de-zelfde onderwijsinfrastructuur vereisen.

De indeling in studiegebieden leidt in het ASOtot slechts 2 studiegebieden: Klassieke Talen enModerne Wetenschappen. Het huidige aantal van 23studierichtingen wordt teruggebracht op 17. In hetKSO blijven 2 studiegebieden Beeldende Kunsten enPodiumkunsten, met in totaal 15 i.p.v. 24 studie-richtingen. Het TSO krimpt van 107 naar 67 stu-dierichtingen. Ook het BSO voelt het snoeimes:van 98 naar 66 richtingen.

DubbelzinnigIn het TSO is de huidige indeling in praktisch-

technische en theoretisch-technische richtingen somsdubbelzinnig. Dat komt tot uiting in een aantalstudierichtingen die, met ongeveer dezelfde bena-ming, zowel op TSO- als op BSO-niveau wordenaangeboden. Zowel in TSO als in BSO kun je nuhotel, haarverzorging en haartooi volgen.

Een uitgezuiverd aanbod van studierichtingenzou moeten waarborgen dat de leerlingen een juis-te studiekeuze kunnen maken. Studierichtingendie elkaar inhoudelijk overlappen worden geschrapt.Een aantal studierichtingen hebben een misleiden-de benaming. Ze roepen een verwachting op die deschool binnen het bestaande curriculum niet kaninlossen of ze verschillen niet wezenlijk van andererichtingen met een verwante benaming.

PracticiIn de discussienota komen de profielen van

leerlingen in de verschillende onderwijsvormennaar voren. TSO staat in voor een algemene,maatschappelijke en culturele basisvorming. Diemoet de leerlingen in staat stellen te functione-ren in de bredere maatschappij. TSO moet ooksociale vaardigheden en attitudes aanleren om

de leerlingen in een groep te laten functioneren,ze in een arbeidssituatie creatief en zelfstandig telaten werken en probleemoplossend te denken.Ook leren anticiperen op snelle maatschappelij-ke en technologische evoluties is belangrijk. Hettechnisch onderwijs vormt jongeren die gerichtzijn op handelen, begaafd zijn met praktischinzicht, zin hebben voor initiatief en iets con-creets kunnen realiseren. Deze jongeren houdenervan concrete problemen handelend op te los-sen, maar dit moet gefundeerd zijn op een solidetheoretische kennis. Deze practici kunnen alsgeen ander de stap van de theorie naar de prak-tijk zetten.

VHet aantal moge-lijke studierichtin-

gen in het secundair on-derwijs wordt met meer dan eenderde ver-minderd: van 252 naar 165. Dit iseen voorstel uit de dis-cussienota van de amb-telijke commissie die doorde Vlaamse minister vanOnderwijs werd geïnstal-leerd. In het kader van

E C U N D A I Rde globale hervormingvan het secundair onder-wijs snoeit men in hethuidige overaanbod omde kwaliteit van dit on-derwijsniveau te blijvenwaarborgen. Deskundi-gen lichten nu het on-derwijsaanbod kritischdoor. Een snoei-operatiemoet het studie-aanbodvoor ouders en leerlin-gen alvast overzichtelij-ker maken. Er zijn te veeldunbevolkte richtingen.Snoeien zou ook meer ga-ranties geven voor eenbetere doorstroming naarhet hoger onderwijs ofeen oriëntering op de ar-beidsmarkt. Een overzichtvan de nieuwe voorstel-len.

Van 252 naar 165

studierichtingen.

De «Discussienota: Het onderwijs-aanbod in het Secundair Onderwijs- Kritische reflecties» is een voorlo-pige werktekst met «voorstellen».Ze wordt voorgelegd aan de vak-bonden, de Vlaamse Onderwijsraaden de inrichtende machten in deverschillende onderwijsnetten.

Al doendeHet BSO streeft ernaar de leerlingen een kwali-

ficatie te bezorgen die hen in staat stelt een plaatsop de arbeidsmarkt in te nemen. Samenwerkenmet het bedrijfsleven is belangrijk om een goedeovergang tussen onderwijs en beroepsleven mo-gelijk te maken. Werkervaring opdoen tijdens deopleiding staat daarbij voorop. Ook in het BSOstaat de vorming van de hele persoon centraal. Deeigen aanpak, zowel voor de beroepsopleiding alsde algemene vorming, bepaalt in grote mate dekwaliteit van deze onderwijsvorm. Die eigen aan-pak houdt rekening met algemene BSO-leerling-kenmerken. Zo willen beroepsleerlingen al doen-de leren. Hun belangstelling is op het onmiddellij-ke gericht. Ze werken meer volgens de inductievemethode: ze verzamelen praktische ervaringen enkoppelen daaraan de theorie. Zuiver intellectueleactiviteiten ervaren ze als lastig, een theoretischebenadering van hun leerstof leidt zelden tot effi-ciënt onderwijs.

OverwaarderingHet ASO heeft net als het TSO/BSO te kampen

met specifieke problemen. Het wordt maatschap-pelijk overgewaardeerd. Aan de ene kant is ermomenteel een tendens naar cognitieve up-gra-ding. Er is een vroege uitbouw van specialisatieszoals in de sterke wiskunde-richtingen. Maar aande andere kant wordt in sommige richtingen hetcognitief niveau verlaagd. De school biedt zoge-naamd moeilijke vakken aan met een zwakkerleerplan. En van de leerlingen eist ze dan minder.Zo kunnen ze toch in het ASO blijven, hoewel zeniet over het vereiste profiel beschikken. De dis-cussienota kiest voor Humane Wetenschappen i.p.v.Menswetenschappen om duidelijk afstand te ne-men van de huidige toestand. Men wil vermijdendat ASO-scholen een «richting voor de zwakkeleerlingen» uitgebouwen. De studierichtingen metmenswetenschappen worden geschrapt omdat zete weinig doorstromingsperspectieven bezitten.Ook onder meer de richtingen Sport- Wetenschap-pen en Economie-Moderne talen verdwijnen uit hetaanbod.

LeerbereidDe doorstroomfunctie is eigen aan het ASO.

Hier is de vorming gericht op een vervolgstudie inhet hoger onderwijs. Dat houdt de volgende klem-tonen in voor de behandeling van de leerstof:wetenschappelijke grondigheid i.p.v. encyclope-dische kennisverwerving; inbedding van de leer-stof in een breder cultuurhistorisch en weten-schapsfilosofisch perspectief; persoonlijke verwerkingals aanvulling bij de informatie die klassikaalwordt overgedragen. Het ASO stimuleert het in-tellectueel denken. Kunnen abstraheren, studie-discipline opbrengen, open en niet-utilitair deleerstof bekijken, probleemoplossende intellec-tuele uitdagingen aangaan, een open culturelebelangstelling tonen en een permanente leerbe-reidheid aan de dag leggen, zijn dan ook de veral-gemeende kenmerken van ASO-leerlingen.

Het studiegebied Klassieke Talen omvat de com-ponent Grieks en/of Latijn, waarin het taalkundi-ge, het literaire en het culturele een belangrijkeplaats innemen.

Daarnaast kan het studiegebied Moderne We-tenschappen de exact-wetenschappelijke en/of deeconomische en/of de verbaal-literaire vormings-component uitdiepen en verbreden.

WijsbegeerteDe nieuwe studierichting Humane Wetenschappen

biedt ruimte om de mens- wetenschappelijke stu-die te verbreden en te verdiepen naar de commu-nicatie, de socio-economische en de socio-cultu-rele vorming. Dat betekent concreet het talenpak-ket uitbreiden, de communicatieve vaardigheden

en de studie van de communicatie-middelen verdiepen. Daarbij komt nogeen initiatie in de wijsbegeerte om tereflecteren over mens en samenleving.Ten slotte komt er ook een initiatie instatistische gegevens verwerken en interpreteren als ondersteuning van de mens-wetenschappelijke en socio-economische vakken.

Voor de richtingen met economie werden ande-re combinaties dan die met wiskunde geschrapt.Ook «zwakkere» economie-richtingen blijken teweinig doorstromingskansen te geven. Boven-dien vereist een hoogstaand economie-onderwijseen sterke wiskundige component.

ArtistiekHet KSO (tweede en derde graad) moet een

degelijke basis bieden voor doorstroming naarhet hoger kunstonderwijs, maar tegelijkertijdnaar andere vormen van hoger onderwijs, zowelbinnen als buiten de universiteit. Het tegen-woordige KSO heeft echter ook afstudeerrichtin-gen voor artistiek getalenteerde jongeren diezich wensen voor te bereiden op een onmiddel-lijke intrede in het arbeidsproces. Daarom deeltmen het KSO het liefst in vormingsrichtingen enopleidingsrichtingen in. De vormingsrichtingengeven uitzicht op een vervolgstudie in het hogeronderwijs, de opleidingsrichtingen op een kwa-lificatie. Voor het studiegebied Beeldende Kun-sten stelt men 9 i.p.v. 14 studierichtingen voor.Het studiegebied Podiumkunsten krijgt er 6 i.p.v.10. In de derde graad worden ballet, dans,muziek, muzische vorming, woordkunst-dra-ma gereduceerd tot dans, muziek en woord-kunst-drama. ■

KLASSE NR.66 31

32 KLASSE NR.66

F

Wie(ver)draagt Hans?

Dit schooljaar werkte de school voor Hans eenintegratieplan uit. Hij zat vorig jaar nog in eenschool voor buitengewoon lager onderwijs (BLO),maar volgt nu alle lessen en activiteiten in hetgewoon onderwijs. In Heverlee werken dan ooktwee scholen nauw samen: de Stedelijke Schoolvoor Kleuter- en Lager Onderwijs en de StedelijkeSchool voor Buitengewoon Lager Onderwijs Type8 (voor leerlingen met ernstige leerstoornissen dieniet door een mentale stoornis kunnen wordenverklaard). Vroeger ging het om één school, maartoen in de gewone lagere school het aantal «inhaal-klassen» enorm groeide, werden in 1973 twee auto-nome scholen geboren die hun eigen gang gingen.Een paar jaar geleden vonden ze elkaar opnieuw.

Hans wordt vanuit het BLO in zijn gewone klasgevolgd door de GON- (Geïntegreerd ONderwijs)leerkracht. Zijn leerkrachten van vorig jaar hebbenvaste overlegmomenten ingebouwd waarbij ze ver-der paramedische of onderwijskundige hulp kunnenbieden in samenspraak met de huidige leerkracht.

Weg en weerGedeeltelijke integratie is ook mogelijk omdat

beide scholen in dezelfde «campus» liggen. Zowordt Saartje voorbereid op de grote stap naar hetgewone onderwijs. Voor de vakken waar ze deaansluiting al gerealiseerd heeft, gaat ze naar degewone school. Voor o.a. de rekenlessen blijftSaartje in de BLO-school. Ook zij wordt door eenheel team opgevolgd.

Maar er is ook de omgekeerde weg. Nico heeftin de gewone school veel last met rekenen. Enkelvoor rekenen gaat hij naar de buitengewone school.De orthodidactische aanpak, met veel tussenstap-pen gericht op zijn specifieke problemen, helpthem vooruit.

Uiteraard vergen beide bewegingen een heleorganisatie. Niet alleen werden lessenroosters vanbeide scholen op mekaar afgesteld, beide scholenbouwden ook vaste overlegmomenten in voor debetrokken leerkrachten, begeleiders en directies.Maar vooral het informele overleg is belangrijk:dagelijkse afspraken tussen de klastitularis vanhet eerste jaar en de leerkracht extra-omkadering(naast de taakleerkracht in de school ingezet voorkinderen met leermoeilijkheden), ook tussen deleerkracht extra-omkadering en de BLIO (Bijzon-dere Leermeester Individueel Onderwijs, zeg maarde taakleerkracht in het BLO). Uiteraard is er eenintense samenwerking met het PMS. En de schoolbetrekt ook de ouders. De school informeert hen,toont hen de andere school, stelt ze gerust en blijftze zo nodig ondersteunen.

Dragen en verdragenDoor de samenwerking met de BLO-school

realiseert de leerkracht zorgverbreding in het eer-ste leerjaar zich nu veel meer dan vroeger hoemoeilijk het eerste leerjaar is voor een aantalkinderen. Hij beseft nu beter dat elke nieuwe stapin het leerproces een hindernis is voor deze kinde-ren en dat hij misschien nog een tussenstap moetinbouwen. Hij werkt nu vooral systematischermet risicokinderen en overlegt met de klastitula-

ris en de BLIO-begeleiding. De leerkrachten vanbeide scholen steken heel wat op van elkaar envoelen dit aan als een verrijking van de eigenklaspraktijk.

Maar ook in deze tweelingschool is er nog eenhele weg af te leggen. Niet elke leraar vindt hetleuk dat iemand anders op een andere manier inzijn klas komt werken. En de GON-begeleidervindt dat de school hem meer bij het reïntegratie-plan zou moeten betrekken, samen trouwens metde vorige leerkracht van de BLO-school en denieuwe leerkracht van het kind.

Naast dragen is er duidelijk nog verdragen.Samen ervaring opdoen rond concrete gevallen,rekening houden met mekaars mogelijkheden enbeperkingen, mekaar in vertrouwen nemen. Dathoudt duidelijk professionalisering in voor beidevormen van onderwijs. Alles heeft zijn tijd nodig.

Gewoon buitengewoonEén op de vier leerlingen kampt met leermoei-

lijkheden. Die problemen tijdig zien (signaleren)en er wat aan doen (remediëren) zijn de hoekste-nen van zorgverbreding. Differentiëren is het sleu-telwoord. Soms is de hulp van een taakleraar ofzelfs verwijzen naar het buitengewoon onderwijseen noodzaak.

Het tweede Forum Basisonderwijs, dat on-langs werd gehouden met als thema «Samen,gewoon...buitengewoon!», bekijkt leerproblemenniet langer als leerlingenproblemen, maar als «pro-blemen bij het leren». De school als bron vanleerproblemen. Er is te weinig aandacht voor elkindividueel kind, vaak ontbreekt de know howvoor orthodidactisch handelen. De school her-denken naar een speelveld waar plaats is vooriedereen, is de nieuwe denkpiste. En precies hierkan de expertise van het buitengewoon onderwijsde scholen meer draagkracht geven. Scholen gaanzo professioneler werken en minder kinderendoorverwijzen naar het buitengewoon onderwijs.

DraagkrachtWaarin zit nu het verschil tussen scholen

met draagkracht en de andere? Daar is Prof.Jean-Pierre Verhaeghe (RUG) naar op zoek ge-gaan. Onder draagkracht verstaat hij: «de matewaarin een school in staat blijkt een adequateopvang te realiseren voor een brede verschei-denheid van kinderen, al dan niet in samenwer-king met het buitengewoon onderwijs». Hijonderzocht 12 BLO-scholen die het type 8 aan-bieden en 14 zo verschillend mogelijke gewonebasisscholen. Vanuit dit onderzoek naar de re-

Om te dra-

O R U Mgen heb je sterke armennodig en een sterke rug.Ook op school. Zorg dra-gen voor alle leerlingen,de sterke én de zwakke,is de kracht van de echtgoede school. Hoe sterkzijn de armen en de rugvan uw school? Wat ge-beurt er met leerbedreigdekinderen? Scholen metdraagkracht houden eenvangnet klaar. Maar hoeworden Hans, Saartje enNico opgevangen?

Binnenkort ligt het verslagboek «Sa-men, gewoon...buitengewoon!» vanhet Forum Basisonderwijs van 27april 1996 bij de Vlaamse Onder-wijsraad (VLOR) klaar. U kunt hetkrijgen voor 300 frank. VLOR: Leu-venseplein 4 - 1000 Brussel - + 02-219 42 99. Deelnemers aan het fo-rum krijgen het gratis toegestuurd.

Waar zit precieshet verschil

tussen scholenmet draagkracht

en andere?

latie tussen gewoon en buitengewoon onder-wijs komt hij op het spoor van indicatoren vanscholen met draagkracht. Herkent u deze ei-genschappen in uw school?1. De toegekende middelen soepel aanwenden. Kie-zen voor graadklassen bijvoorbeeld of opteren voorgrotere klassen met twee leerkrachten in team-teaching biedt de mogelijkheid om differentiatie-momenten in te bouwen. Een taakleerkracht dieniet alleen kinderen uit de klas haalt, maar ze ook

Leerproblemen?

De school zelf kan

de oorzaak zijn.

komt observeren in de klas, of zelf eenspellingles geeft. Hij kan zelfs funge-ren als een schoolinterne counselor, eenraadgever zeg maar voor de aanpakvan kinderen met leerproblemen.2. De klasgrenzen doorbreken. Sterkelezers uit het zesde jaar inschakelen inhet tweede jaar als een soort van hulp-

OP BUITENGE-WOON BEZOEKKLASSE wil «schooldoorbre-kend» werk leveren en leer-krachten van het gewoononderwijs in contact bren-gen met scholen en leerkrach-ten van het buitengewoononderwijs. Dat kan ogenopenen en eventueel meercontacten mogelijk maken.U bent een school voor bui-tengewoon onderwijs (basisof secundair) die haar poor-ten wel eens even open wilgooien voor de collega’s vande «overkant»? U bent be-reid hen op een schooldagergens volgend schooljaar eenkijkje te geven op de dage-lijkse praktijk? Het is niet debedoeling een promotiedagte organiseren. Gewoon eeneerlijke confrontatie met demoeilijkheden, mogelijkhe-den en eigenheid van hetbuitengewoon onderwijs.Schrijf naar KLASSE (BUITEN-GEWOON) - Koningsstraat 138- 1000 Brussel. Als u zorgtvoor de koffie, zorgen wijvoor de bezoekers.

leraar. En waarom kunnen leerkrachten die heelvaardig zijn in het voorlezen niet eens in eenandere klas staan en vervangen worden door diecollega die een kei is in muziek?3. Teamoverleg. Het spreekt vanzelf dat dit soortwerken sterk teamoverleg vergt, frequent en in-tens met mekaar praten, niet alleen over prakti-sche dingen, maar vooral over de uitwerking vanhet curriculum en de vorderingen van de leerling.4. Het Multidisciplinair Overleg (MDO) krijgt eencentrale rol. Hier bespreekt de directeur met deklastitularis de leerlingen uit zijn klas. Externedeskundigen kunnen gevraagd worden om aanhet overleg deel te nemen. Zo kan een BLIO-leerkracht uit een naburige BLO-school aan hetoverleg deelnemen.5. De directie stimuleert de activiteiten.6. De activiteiten kaderen in de bredere visie vanhet schoolwerkplan.7. De missie van de school is: zorg voor zwakken.

PijnpuntenToch vindt Prof. Verhaeghe nog een aantal

pijnpunten. Zo blijken de rapportcijfers niet altijdweer te geven of het kind al of niet leerbedreigd is.Ook met de doorverwijzing naar de taakleer-kracht scheelt er wat. Een groot deel van dedoorverwezen kinderen hebben immers geen leer-probleem. Een vrij belangrijk pijnpunt is de so-ciaal-emotionele vorming. Die blijkt in zowat allescholen van het onderzoek nog in de kinder-schoenen te staan. De oorzaken van de leerproble-men bij het kind leggen en dat kind dan ook maardoorverwijzen lijkt de gemakkelijkste oplossing.Op zoek gaan naar waar de school en de leer-kracht zelf de fout in gaan is vermoedelijk veelmoeilijker.

Het voorontwerp van decreet op het basison-derwijs gaat er vanuit dat alle kinderen in principethuishoren op de gewone school. Het wil daaromsamenwerking tussen de gewone school en debuitengewone aanmoedigen, niet alleen wat be-treft de infrastructuur, maar ook wat betreft per-soneel. Zo kunnen leerkrachten leerproblementijdig professioneel aanpakken.

Onderwijsminister Van den Bossche wil danook een vijftal projecten opstarten waarbij leer-krachten uit het buitengewoon onderwijs de kanskrijgen een aantal lestijden te verzorgen in eengewone basisschool. Een kans dus om de model-len die het Forum Basisonderwijs ter discussie optafel gooide, meteen uit te proberen. ■

KLASSE NR.66 33

34 KLASSE NR.66

A C

Wie is hiergek?

De leerlingen kenden het zothuis in de buurt

allemaal. Ze vertelden er moppen en wilde verha-len over. En daar bleef het bij. Tot de leraar hen ermee naartoe nam. Eerst lachen natuurlijk. Dannieuwsgierig. Maar de sfeer sloeg al snel om vankijken naar begrijpen. Zo gingen de leerlingenpraten met de patiënten over hun ziekte, relaties,job, hobby’s... Daarna maakten ze uiteindelijkzelfs een videoreportage over al die mensen. Zehebben er geen prijs mee gewonnen. Maar ze zijner stuk voor stuk wel een ervaring rijker meegeworden. En voor de patiënten draagt dergelijkcontact in grote mate bij tot hun strijd tegensociale vereenzaming.

Van slagPsychisch gestoorde mensen zijn niet hetzelfde

als mentaal gehandicapten. Ze zijn ziek door stoor-nissen in hun waarneming, denken of persoon-lijkheid. Ze kunnen genezen of verbeteren. Gees-telijk gezond zijn is een veranderlijk gegeven. Hetene moment functioneer je beter dan het andere.

Wat kan een mens zoal van slag brengen?Belangrijke levenservaringen: scheiding, sterfge-val, werk, school, relaties, een verkeersongeval...Bovendien zadelt men ons van jongs af aan op metdromen en verlangens die nauwelijks te realiserenzijn. Daardoor ontstaan bijvoorbeeld eetstoornis-sen (anorexia en boulimia), verslavingen (alco-hol, medicatie, drugs), zelfmoordgedrag enz. Maarook zakenmensen aan de top, leerkrachten voorde klas of huisvrouwen aan de haard gaan onder-uit. Plots kunnen ze de druk niet meer aan. Somsbelanden ze in uitputtende depressies. En voor jehet weet, ben je gek, zit je in een instelling en praatniemand nog met je. Tegen dit isolement strijdende Koningin Fabiola Stichting en de Vlaamse Vere-niging Geestelijke Gezondheidszorg met een actiedie alle projecten steunt om jongeren in contact tebrengen met senioren, alleenstaanden en al wie«anders» is.

Angst overwinnenIn Mariakerke komen bijna elke week leerlin-

gen en psychisch zieken samen om Afrikaansemuziek te spelen. Ze proberen een gemeenschap-pelijk koortje op te richten. Zowel leerlingen alspatiënten kijken uit naar de repetities.

Andere jongeren gaan samen met hun leer-kracht helpen schilderen in een nieuw gebouwtjewaar enkele mensen beschut wonen.

Eén op de negen men-sen is op een bepaaldogenblik van zijn le-ven geestelijk ziek. Wie

zijn die

T I Emensen? Collega’s,ouders, leerlingen, fa-milieleden... We we-ten het wel. We ken-nen ze ook. En tochgaan we liever eenstraatje om als ze tersprake komen. Nietuit onwil maar uitonmacht: «Ik weetecht niet hoe ik daar-mee moet omgaan».Tientallen scholen wer-ken nu mee aan hetproject Hoe anders isanders? Zo komen (ookjonge) leerlingen incontact met eenvreemde wereld diedichterbij ligt dan ophet eerste gezicht lijkt.Of hoe de les begonin een sfeertje van«even naar de zottenkijken» en eindigdemet de vraag wie hiernu eigenlijk gek is: uof ik?

TE GEK TOCHStrijd tegen vereenzamingAlle scholen (van lagere scholen tot hoger onderwijs) die een vraag hebben, eenvoorstel, een actie of een idee om de vereenzaming tegen te gaan van groepen inde samenleving die «anders» zijn, worden met open armen ontvangen (éngesteund) door de Koningin Fabiola Stichting en de Vlaamse Vereniging voorGeestelijke Gezondheidszorg.• Alle deelnemers krijgen de gratis brochure Hoe anders is anders. Daarin vindt u ineen bevattelijke taal veel informatie over geestelijke gezondheid, ziekten, proble-men en behandelingen. Ook boeken, tijdschriften, video’s, adressen en praktischerichtlijnen.• Wie een initiatief wil nemen, kan daarvoor steun krijgen. Ook de Vlaamse Ministervan Onderwijs steunt de actie. Hij nodigt dan ook graag alle geïnteresseerden uit opzijn kabinet om de verdere actie te bespreken. Wie zich meldt, krijgt weldra eenuitnodiging voor deze samenkomst. U neemt rechtstreeks contact op met prof. DeCoster - + 09-222 36 86.• Jongeren vanaf 17 jaar kunnen tijdens de grote vakantie ook voor één week meeals begeleider van een vakantiekamp in rusthuizen, psychiatrische ziekenhuizenenz. (JOKA - + 02-229 35 83).• Voor de twee hoogste jaren (en het zevende jaar) van het secundair onderwijsASO, TSO, BSO en KSO is er een speciale wedstrijd als stimulans om met kleinegroepjes een initiatief op dit vlak uit te werken. De uitwerking van de opdracht is vrijen resulteert in een tekst, een plastisch werk, een podiumact of een muzikale actmaar ook andere activiteiten zijn welkom. De wedstrijd is slechts een middel, geendoel. Elk groepje houdt een logboek bij van de genomen initiatieven. De rode draadmoet echter zeker iets te maken hebben met positieve beeldvorming. Scholen diedaar volgend schooljaar aan willen meewerken, kunnen het volledige reglementaanvragen. De prijzen? Tickets voor Torhout/Werchter, een driedaagse trip naarAmsterdam, Londen of Parijs enz.Voor alle inlichtingen, voorstellen en inschrijvingen neemt u contact op met de VlaamseVereniging voor Geestelijke Gezondheidszorg - Paul De Corte - Tenderstraat 14 - 9000Gent - + 09-221 44 34.

Wat kan een mens

zoal van slag

brengen?

Een school uit Roeselare zocht contact met dejeugdafdeling psychiatrie van Pittem. Het kwamtot wederzijdse bezoeken en uitwisselingen.

In Gent schuiven de leerlingen elke donder-dagmiddag gewoon mee aan tafel in ‘t Kantientje,een mini-restaurant voor psychiatrische patiën-ten. Na het eten blijven ze kaarten, bowlen oftekenen. Heel gewoon.

Ook voor veel «normale» mensen gaat heelwatlevensgeluk verloren door gebrek aan sociaal con-tact: bejaarden, psychisch kwetsbaren, geïsoleer-den enz.

Het contact is niet alleen belangrijk voor depatiënten. Het is ook bijzonder verrijkend voor dejongeren. Ze leren de angst voor het onbekendeoverwinnen en ze leren het ongewone begrijpenen aanvaarden. Wie zich leert inleven in eenander, hoe anders die ook is, wordt een rijkermens.

RisicogroepenWat kunnen scholen doen die hieraan willen

meewerken? Voordrachten organiseren over deeigen aard van deze risicogroepen en hun proble-men. Zelfs een getuigenis van ex-psychiatrischepatiënten is mogelijk. Daarmee neemt u o.a. devrees voor het contact met deze mensen weg enkrijgen de leerlingen te zien dat er een uitwegmogelijk is. Vaak kennen de jongeren trouwens inhun eigen familie of vriendenkring zulke gevallenen weten ze niet hoe ermee om te gaan.

Enkele scholen organiseren al vaste contactenmet alleenwonende bejaarden of senioren in eeninstelling: wandelen, voorlezen, boodschappendoen, samen ontspannen, kleine karweitjes op-knappen. Zo’n persoonlijk contact is bijzonderwaardevol voor beide partijen, zeker als er enigecontinuïteit in zit.

Maar ook samenwerking met psychiatrischeinrichtingen of huizen voor beschut wonen ismogelijk: sport, wandelen, winkelen, spelen... zelfssamen op vakantiekamp gaan.

De lijst mogelijkheden is onbeperkt maar hangtsterk af van de plaatselijke omstandigheden.

Bedoeling is alvast telkens jongeren te infor-meren en hen vertrouwd te maken met de proble-men rond geestelijke gezondheid. Zo leren ze hundrempelvrees overwinnen en ontwikkelen ze eenpositieve attitude.

Eens gek, altijd gek«Ze zijn gevaarlijk, meneer. En eens gek, altijd

gek. Het komt nooit meer goed. En ze wordenplatgespoten, zeker weten.» Zo begint de discus-sie meestal. En dan is er ook nog wel een strafverhaal voorhanden om een en ander te illustre-ren. Tot er ook andere meningen aan bod komen,soms schuchter, soms versluierd door veel leed.Jongeren die samenleven met een geesteszieke,zullen daar moeilijk voor uit komen. Niet zeldenvoelen ze zichzelf schuldig. Soms draait het helegezin rond die ene persoon. De stress van desituatie kan de emotionele stabiliteit van de ande-re familieleden danig op de proef stellen.

Maar het taboe is groot. Erover praten gebeurtzelden. Daarom zullen de meeste mensen ook raaropkijken als ze horen dat:• één persoon op de negen op een bepaald ogen-blik van zijn leven geestelijk ziek is;• één persoon op de drie die een dokter raad-

pleegt, een klacht heeft die ook een psychischedimensie heeft;• er meer arbeidstijd verloren gaat door psychi-sche klachten dan door stakingen;• mensen psychisch ziek worden als ze de stress

en de problemen in hun leven nietmeer aankunnen;• het onmogelijk is te voorspellen wiepsychisch ziek zal worden;• een psychische ziekte vaak een tij-delijke toestand is, die ook met succeskan worden behandeld.

De pijn

Voor velen is de vaststelling van de grote ver-

scheidenheid aan ziektebeelden al een hele ont-dekking. Sommige mensen lijden aan een verlam-mende angst, andere zijn voortdurend op de vluchtvoor hun eigen fobieën of gaan gebukt onder(manische) depressies. Schizofrenie kan je op elkogenblik treffen, soms plots, soms na een langza-me ontwikkeling. Maar het verschijnsel blijft angst-aanjagend, zowel voor het slachtoffer als voor zijnomgeving. Autisten hebben het gevoel op Mars televen. De anorexiapatiënten worden steeds jon-ger. Drank- en drugverslaving, zelfmoordneigin-gen... De pijn van het zijn treft vele mensen in velegedaanten. Alléén komt een mens die echter zel-den te boven. Wie de moeite doet om de confron-tatie aan te gaan, ontsluit niet alleen de wereld vande ander, maar ook die van zichzelf. Of: wie is hiereigenlijk gek? ■

KLASSE NR.66 35

S

Naar de snakkbar. Bent u al die Engelse woorden in onze taalook beu? In Noorwegen gaat de Taalraad onverdroten de strijdaan tegen de teloorgang van het Noors. Het verontrustte deRaad dat vooral teenagers voortdurend Engelse woorden enwendingen van televisie overnemen. Daarom besloot de Taal-raad een campagne te voeren die de jongeren aanspoort zuiverNoors te spreken. Daarnaast moeten, volgens de Taalraad, alleEngelse woorden die in de Noorse taal zijn ingeburgerd, vol-gens de Noorse regels geschreven worden. Snackbar wordt dussnakkbar en taxi wordt taksi. De nieuwe regels vallen duidelijkniet in de smaak van het Noorse publiek. De jongeren vindende maatregel verwarrend, omdat ze nu twee woorden moetenleren in plaats van één. Leerkrachten zien vooral nadelen voorjonge studenten en mensen die aan dyslexie lijden. Zij zouden

I G N A A L

36 KLASSE NR.66

meer problemen krijgen bij het leren schrij-ven van woorden. Zelfs de toeristische sec-

tor plaatst vraagtekens bij de plannen. De kans bestaat dattoeristen de nieuwe schrijfwijze niet begrijpen. Het lijkt er dussterk op dat de aangekondigde maatregelen van de NoorseTaalraad gedoemd zijn te mislukken.

Van de pop en de garage. De auto’s voor de jongens, de poppenvoor de meisjes. Zo hoort het. Of niet? Kinderen spelen hunwereld na en imiteren de rollen van de volwassenen uit hunomgeving. Zo komen bepaalde rolpatronen al heel vroeg totuiting. Ook in de kleuterklas. Aan de kleuterleider om dit gedragal of niet te bevestigen. Wie de stereotiepe rolpatronen niet tezeer wil bevestigen, maar liever alle registers opengooit vooriedereen, hoeft daar geen mirakel voor te doen. Zo kan dekleuterleider alle kinderen aanmoedigen hun gevoelens te ver-woorden, in het spelaanbod geen onderscheid maken tussenwat voor jongens is en wat voor meisjes en het vanzelfsprekendvinden dat een meisje zich op de garage werpt. Wetenschappe-lijk onderzoek bewijst dat meisjes minder explorerend spelendan jongens. Ze experimenteren minder met onbekend speel-goed. Reden te meer om dit bij meisjes aan te sporen. Onderzoekbewijst ook dat jongens en meisjes elk andere soorten bouwwer-ken maken. Als zij daarom samen aan één constructie zoudenwerken, kan dat best tot erg creatieve resultaten leiden.

Wandelende archiefkasten. Over de kilo’s boeken en schriften diesommige leerlingen dagelijks over en weer sleuren is het laatstewoord nog niet gezegd. In Italië bezweek een 11-jarig meisjeletterlijk onder het gewicht van haar te zware boekentas, die ze

op haar rug droeg. Dat was koren op de molen van de vele oudersdie ijveren voor de verlichting van hun kinderen. In sommigegevallen worden schoolkinderen verplicht dagelijks een hoe-veelheid schoolmateriaal aan te dragen die goed is voor tweeleerjaren. Dat vinden de ouders onverantwoord. Wat het meisjeoverkwam, ondersteunt niet bepaald een uitlating van de Itali-aanse minister van Onderwijs. Enkele dagen eerder had dienamelijk gezegd dat het dragen van zware boekentassen geenenkel negatief effect heeft op de ontwikkeling van de ruggegraat.

Les met Kerstmis? De school is dag en nacht open en dit 50weken per jaar. De leerkrachten hebben flexibele werktijden. Deleerlingen leren er van acht tot vijf. Wie dan nog wil, kan terechtbij de muziekjuf, de voorleesoma, de voetballeraar... Deze aan-pak past blijkbaar bij een maatschappij waarin een kwart van deberoepsbevolking geregeld in het weekend werkt en waarin al-lochtone leerlingen door de lange vakanties te veel leerachterstandopdoen. Bij een scholengemeenschap in Den Haag, met leerlin-gen van 60 verschillende nationaliteiten, is deze idee van flexibelonderwijs niet in dovemansoren gevallen. De rector organiseert erna de schooluren lessen computermuziek, percussie enz. Leerlin-gen kunnen op zaterdag hun Nederlands, wiskunde en Engelskomen bijspijkeren en er is ook een zomerschool voor leerlingendie te grote leerachterstand oplopen in de vakantie. De leer-krachten vinden het geen probleem op zaterdag of in de vakan-tie les te geven. In ruil daarvoor hebben ze in de week een dag vrij.

De zintuigen. Kinderen hebben vanaf hun vroegste jaren al eenwirwar aan gevoelens waarmee ze niet goed raad weten. Van-daar dat hun reacties soms zo onvoorspelbaar zijn of verras-send. Met hun zintuigelijke ervaringen is dat niet anders. Bijhoren, zien, ruiken, proeven en tasten staat u nauwelijks stil,maar kinderen kunnen het behoorlijk spannend vinden. Voorvolwassenen is het niet zo vanzelfsprekend hierover met kinde-ren te converseren. Te abstract, heet het, te moeilijk. Nochtansheeft onderzoek uitgewezen dat kinderen best geregeld bovenhun niveau mogen worden aangesproken. Ook over abstractezaken kunnen en moeten zij op hun manier een eindje mee. Datis goed voor hun ontwikkeling. Moeilijk is nu eenmaal uitda-gender dan te gemakkelijk. Als u dit wilt uitproberen maar hetgoede aanknopingspunt niet vindt, dan bent u misschien gehol-pen met de boekenreeks De zintuigen van uitgeverij Westland.Hierin komen alle aspecten van de zintuigen aan bod, tot hetwetenschappelijke toe. Natuurlijk blijven de auteurs op het

ONDERZOEK

Wat na TSO/BSO?Heel wat TSO’ers en BSO’ers volgen een zevende jaar. Datdit voor de leerling een verrijking betekent, lijdt geentwijfel. Bovendien zullen leerlingen die zo’n jaar hebbengevolgd, vaker kiezen voor een job binnen hun vakgebied.Eén ding doet zo’n 7de jaar echter niet: meer kans op werkgeven. Wat verhoogt de kans op werk dan wel? En wat isde kwaliteit ervan? Kortom, hoe ver staan leerlingen 6 en7 TSO en BSO vijf jaar na afstuderen?Om maar meteen met de deur in huis te vallen, volgens eenstudie van de vakgroep Sociale Economievan de Universiteit Gent en het Hoger Insti-tuut voor de Arbeid in Leuven zijn TSO- enBSO-mannen vroeger aan het werk danvrouwen. Nadien worden ze ook mindersnel werkloos. Meer TSO-ers werken na 5jaar als bediende dan BSO-ers, hoewelbeide studierichtingen in het algemeenwel meer arbeiders afleveren dan bedien-den. 10 % ten slotte probeert het als zelf-standige.

Bij de vrouwen zijn handel, hotelwezen, horeca en reparatiede belangrijkste sectoren waar ze werk vinden: 33 % vindt ereen job. Bij de mannen is die sector nog goed voor 25 %, maarheel wat BSO’ers komen in de bouw of in de metaalnijverheidterecht. Mannen, en dan vooral TSO’ers, werken gemiddeldin grotere bedrijven dan vrouwen. Ze werken ook bijna uit-sluitend voltijds en met een contract van onbepaalde duur.Dit draagt er toe bij dat mannen meer promotiekansenkrijgen dan vrouwen, al spelen de loopbaanverwachtingenvan de vrouwen hier een grote rol: ze zijn (nog steeds) sterkergericht op het gezin, zelfs nog voor er van een gezin sprake is.Mannen verdienen in het algemeen ook meer dan vrouwen.NiveauverschilVrouwen komen meer dan mannen in een functie buiten hun

vakgebied terecht. Er is bij vrouwen dus -zoals dat heet - minder aansluiting methet diploma. Hierbij een merkwaardigevaststelling: wie bij zijn eerste job zijndiploma trouw blijft, zal dat ook doen alshij van werk verandert. In 78 % van degevallen is dat zo. Diplomavlucht komthet meest voor in de richting hotel: na vijfjaar houdt men het daar opvallend vaakvoor bekeken.Na 5,5 jaar heeft bijna 40 % van de afge-

niveau van het kind, speciaal de eerste graad van de lagereschool. Lezen of voorlezen, u kiest zelf. Het leesniveau is AVI 4.In elk boekje vindt u ook didactische tips: tests om in de klas tedoen, spelletjes enz.De zintuigen kost 298 fr. per deel en is verkrijgbaar in de boekhan-del.

Racisme. Hoe gaat u om met racisme op school? Niet zozeer hetgrote maatschappelijke fenomeen, maar de kleinere inciden-ten. Leerlingen die niet-Europeanen naroepen bijvoorbeeld. InHampshire, Groot-Brittannië, stelden de leerkrachten een lijstvan suggesties samen. Als u een leerling op racistisch naroepenbetrapt, kunt u hem vragen naar het waarom, hem zich naderlaten verklaren. Dit kan leiden tot een gesprek over vooroorde-len. U kunt er ook even over zwijgen, de reacties observeren enlater van het incident gebruik maken om een gesprek te organi-seren. Een gesprek tussen de betrokkenen of een klasgesprek.Bedenk overigens dat een racistische uitlating niet noodzakelijkbetekent dat de spreker racistisch denkt. Als het om meer gaatdan naroepen, dan stelt het schoolteam uit Hampshire devolgende stappen voor. Voer een onderzoek uit, stel duidelijk defeiten vast. Straf de dader op basis van wat het schoolreglementbepaalt, maar niet zonder eerst met hem gesproken te hebben(een gesprek, geen monoloog). Breng de ouders op de hoogte ofpraat er met hen over. Bespreek het gebeuren altijd met dedirectie en informeer - als het om zeer ernstige vergrijpen gaat -de politie. Zorg voor ondersteuning van het slachtoffer en blijf dezaak opvolgen.

Mijn papa is politieagent. Tim en Araceli, twee Amerikaansepolitieagenten van resp. 29 en 30 jaar oud, werden speciaalomwille van hun erg jonge uiterlijk geselecteerd om under-coveronderzoek te doen naar drug- en alcoholgebruik in een school inLos Angeles. De directie van de school was vragende partij. Deagenten bereidden zich voor door jongerentijdschriften te lezenen naar MTV te kijken. Andere agenten deden zich voor als hunouders. De hele operatie leidde uiteindelijk tot de arrestatie van17 studenten, maar moest voortijdig worden afgebroken. ToenTim namelijk marihuana kocht van een medestudent, werd hijdoor een ander verklikt aan een leerkracht, die prompt eiste datTim aan de deur werd gezet.

Mannen... Twee derde van de analfabete volwassenen in dewereld zijn vrouwen. Bovendien lopen vrouwen veel meer kans

om een schoolloopbaan te mislopen dan mannen. Aldus eenstudie van de UNESCO. Van de 565 miljoen vrouwen die nietkunnen lezen en schrijven, woont het merendeel in de minderontwikkelde gebieden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Glo-baal genomen zou ongeveer één miljard kinderen momenteelschool moeten lopen. Maar in de categorie 6- tot 11-jarigen isslechts 75 % van de meisjes daadwerkelijk ingeschreven, tegen84 % van de jongens. In Oost-Azië, Oceanië, Latijns-Amerika ende Caraïbische streken is er geen verschil. Daar lopen evenveelmeisjes school als jongens. In Zuid-Azië, de Arabische wereld enin Afrikaanse landen onder de Sahara zijn er des te meerverschillen. De oorzaken hiervan zijn erg complex. Zowel socio-culturele als economische factoren spelen een rol. Wil men de latvoor meisjes even hoog krijgen als voor jongens, dan zal het ervooral op aan komen meer meisjes in de school te krijgen. Ookeen toename van het aantal vrouwelijke leerkrachten kanstimulerend werken.

Colapunten. Eén vierde van deAmerikaanse kinderen is tedik. Dat heeft alles te makenmet hun slechte eetgewoon-ten. En die worden gestimu-leerd door... de school. Elkedag worden acht miljoenAmerikaanse kinderen ver-plicht op school te kijken naarde uitzendingen van Channel1: educatieve programma’s dieom de tien minuten worden onderbroken door reclame voorjunkfood, snoepgoed, merkkleding, snoepgoed enz. De schoolkrijgt de programma’s gratis als ze garandeert dat minstens90 % van de leerlingen ook naar de reclame kijken. Niemandmag het klaslokaal verlaten. Pepsi-Cola heeft zelfs een groot-scheepse campagne in de scholen lopen. Wie voor wiskunde eenA, B of C scoort, kan naar verhouding kortingbons voor Pepsi-produkten winnen. De leraars zien de motivatie van de leerlin-gen wel stijgen en spelen (soms met tegenzin) het spel mee. Debedrijven zeggen dat ze op hun manier bijdragen tot onderwijsen opvoeding van de kinderen. De reclamepsychologen achterde campagnes steken echter niet weg dat het er hen om te doenis de kinderen van jongsaf een bepaald consumentengedragaan te leren. Daarvoor hebben ze nu de school als uiterstdoelmatig kanaal ontdekt. ■

studeerden een of meerdere extra opleidingen gevolgd en dat iseen duidelijke stijging vergeleken met 10 jaar geleden. Dezeopleiding staat vaak in functie van de huidige job. Promotie-doeleinden spelen weinig mee. Feit is dat TSO’ers meer aanpermanente opleiding doen dan BSO’ers. Dit wijst op eenniveauverschil tussen TSO en BSO: de functies van TSO’ersstellen meer eisen dan die van BSO’ers. De TSO’ers verdienendan ook meer dan de BSO’ers. Verder zullen BSO’ers die een7de jaar hebben gevolgd iets vaker een extra opleiding volgendan hun collega’s die na het 6de jaar gingen werken. Het feitdat extra opleiding nodig is, wijst er ook op dat het onderwijsmeer de nadruk zal moeten leggen op het leren leren, opvaardigheidstraining e.d.Late instromersHet verschil tussen mannen en vrouwen valt nog meer op alsmen kwantiteit gaat vergelijken met kwaliteit. 75 % van demannen vindt niet alleen werk, zij vinden ook werk tegengunstige voorwaarden (contract, loon...). Bij de vrouwen ligtdit percentage slechts rond de 33 %. Een vijfde van de vrou-wen heeft veel moeite om werk te vinden en dan meestal nogtegen ongunstige voorwaarden. Bij de mannen is dit percen-tage verwaarloosbaar klein.Welke factoren beïnvloeden de mate en de kwaliteit van detewerkstelling dan zoal? Er is - zoals aangetoond - het ge-slacht, maar ook de lokale arbeidsmarkt is van tel. Waar werk

is, vindt men werk. Schoolgebonden factoren spelen in weiniggevallen een rol: de studievorm, het volgen van een 7de jaar,de homogeniteit van de schoolloopbaan,... het doet allemaalniet zoveel ter zake als het er op aan komt werk te vinden.Vaak wordt beweerd dat de TSO- of BSO-schoolloopbaan zohomogeen mogelijk moet zijn om de jongere kans op succeste bieden. Maar de kreet dat «er vier jaar nodig is om vaniemand een goede technicus te maken» moet minstens gere-lativeerd worden. Latere instromers doen het, vijf jaar naafstuderen, niet slechter dan hun collega’s.Speelt de schoolloopbaan dan echt geen enkele rol? Toch wel,het volgen van een of meer schoolstages heeft bij de manneneen positieve invloed. Ook de aansluiting onderwijs-beroepblijkt duidelijk. Het blijft dus relevant de contacten met deaansluitende beroepswereld goed te onderhouden. Overigensblijkt de school heel vaak goed te scoren als bemiddelingska-naal en betekent de stage voor het bedrijf vaak ook eenselectiemiddel. ■Stefaan Van Dorpe, Krista Van Hoof, Jan Denys, Eddy Omey, Deberoepsloopbaan van afgestudeerden TSO en BSO, HIVA-RUG,1995. Hoger Instituut voor de Arbeid (HIVA) - E. Van Evenstraat 2E- 3000 Leuven - + 016-32 33 32. Het onderzoek betreft 800leerlingen die het BSO en het kwalificatiegericht TSO volledighebben uitgedaan. Het houdt dus geen rekening met voortstude-rende TSO’ers of leerlingen die hun opleiding niet voltooiden.

KLASSE NR.66 37

++INFOLIJN

Voor al uw vragenover onderwijs:

Koningsstraat 711000 Brussel

+ 02-219 18 00

DOORLICHTINGSVERSLAGOnze school is vorige maanddoorgelicht door een inspec-tieteam. Het verslag hiervanligt nu bij onze directeur.Hebben wij leerkrachten rechtom dit verslag in te kijken?Kort en krachtig: neen, u hebtniet automatisch het recht omhet in te kijken. De inspectiegaat er van uit dat de directeur(of het directieteam) bevoegdis om de doorlichting én deopvolging ervan te begeleiden.Dit betekent dat de directeur umoet informeren over de door-lichting. De inspecteur-gene-raal stuurt het doorlichtings-verslag naar de inrichtendemacht én naar de directeur.De ARGO, de eigenlijke inrich-tende macht van het gemeen-schapsonderwijs, heeft beslistdat deze verslagen rechtstreeksnaar de plaatselijke LORGO’sworden gestuurd.Het is alleszins de bedoelingdat het verslag op alle niveaus(personeel, participatiestructuur,LORGO, inrichtende macht)wordt besproken. De directeurmoet het verslag binnen dedertig kalenderdagen na ont-vangst op een personeelsver-gadering bespreken. De direc-teur mag het verslag of delenervan niet publiceren of be-kendmaken aan derden. Opdit verbod bestaat één uitzon-

38 KLASSE NR.66

dering: de directeur mag deresultaten van het verslag be-spreken met het daartoe be-voegde lid van de pedagogi-sche begeleidingsdienst.De ARGO heeft recent beslist(normatieve omzendbrief ARGO/520/N-96-03; gepubliceerd inKaderblad - Afl. 58 - april 96 -blz. 27-28) dat de leerkrach-ten van het gemeenschaps-onderwijs het verslag integraalter inzage moeten krijgen.In het gesubsidieerd onder-wijs is de situatie minder dui-delijk, gezien de bevoegdheidvan de inrichtende macht indit geval. De directeur maghet rapport ter inzage geven

aan de leerkrachten,maar is dat niet ver-plicht. Hij mag delenuit het verslag afzon-derlijk bespreken metde betrokken leerkrach-ten, maar is dat even-min verplicht.

KINDERBIJSLAGMijn ziekenfondsvraagt mij een attestvoor te leggen waar-uit blijkt dat mijnmeerderjarige kinde-

ren nog recht hebben op kin-derbijslag. Waar vind ik ditformulier?U krijgt dit attest automatischthuisgestuurd.Eind november stuurt de Rijks-dienst voor Kinderbijslag voorWerknemers (RKW) automatischdergelijk attest naar alle ge-zinnen met kinderen boven de18 jaar die toch nog recht heb-ben op kinderbijslag. Dit ge-beurt in het kader van het be-houd van uw rechten qua ziekte-en invaliditeitsverzekering. Umoet dit attest onmiddellijkaan uw ziekenfonds bezor-gen. Als uw ziekenfonds ditformulier niet tijdig krijgt, kandat aanleiding geven tot pro-blemen op het moment datuw kinderen gezondheidszor-gen nodig hebben.Ook gezinnen met minderva-lide kinderen en volle wezendie recht hebben op kinderbij-slag, krijgen ditzelfde formu-lier eind november toegestuurd.

PROCESSEN-VERBAALOver enkele weken moet onzeschool weer de jaarlijkse pro-cessen-verbaal en studiebe-wijzen afleveren. Wij hebbenvernomen dat in het secun-dair onderwijs deze procedu-res enigszins zijn gewijzigd.Klopt dat?Inderdaad, in vergelijking met

vorig schooljaar wordt in heteerste jaar aanvullend secun-dair beroepsonderwijs (ASBO)niet langer een diploma se-cundair onderwijs uitgereikt enwordt in het derde jaar van dederde graad voor het eerst wéleen studiebekrachtiging toege-kend. Voorts zijn alle model-len van studiebewijzen enproces-verbaal nog geldig. Uvindt voorbeelden in de om-zendbrief SOZ(91)7 van 3 mei1991, bijlagen 2 tot 17 (studie-bewijzen) en 18 (proces-verbaal).Op alle modellen komt de stem-pel van de instelling en ze moetenworden ingevuld volgens dereglementaire voorschriften.De school moet zelf instaanvoor het drukwerk van allestudiebewijzen, ook van de di-ploma’s secundair onderwijs.Formaat, lay-out, tekst en in-vulwijze zijn voorgeschreven,maar voorts heeft de school devrije hand (papiergewicht, pa-piersoort, lettertype enz.).De systematische overheidscon-trole is afgeschaft; homologa-tie door en handtekening vande minister is niet meer nodig.Dat heet responsabilisering vanhet plaatselijke niveau. Enkelde studiegetuigschriften van hettweede jaar van de derde graadKinderverzorging BSO en de bre-vetten van de afdelingen Ver-pleging van het ASBO moeten,voor de school ze kan uitreiken,eerst ondertekend zijn door deVlaamse Minister, bevoegd voorhet gezondheidsbeleid. In depraktijk betekent dit dat alleandere studiebewijzen meteenrechtsgeldig zijn. De school moetze dan ook zo snel mogelijkaan de ouders bezorgen. Devroegere praktijk van de voor-lopige formulieren is dus over-bodig geworden.

OPZEGGINGRond de opzegging van tijde-lijke personeelsleden zijn ernogal wat vragen gerezen. Wepikken er de vier meest cou-rante uit.• De aanstelling van een tij-delijk personeelslid eindigtautomatisch op het einde vaneen schooljaar. Wat is danhet nut van een opzegging?Een opzegging verhindert hettijdelijk personeelslid om rech-ten op te bouwen voor een prio-ritaire aanstelling als tijdelijke.Immers, als de tijdelijke aan-stelling eindigt met een opzeg-ging telt ze niet mee voor de240 (of 480) dagen dienstan-ciënniteit die u nodig hebt omprioritair tijdelijke te worden.

• Vroeger gaf de inrichtendemacht systematisch ontslagaan elk tijdelijk personeels-lid. Is dit nog steeds de regel?Elke tijdelijke aanstelling ein-digt automatisch op 31 augus-tus (einde schooljaar). De beëin-diging via een opzegging isdus een specifiek middel om teverhinderen dat tijdelijke per-soneelsleden die «niet voldoen»prioritaire rechten opbouwen.• De inrichtende macht wileen tijdelijk personeelslidopzeggen op 30 juni. Wan-neer moet de opzegging ge-geven worden?De opzeggingstermijn bij op-zegging door de inrichtendemacht is 30 kalenderdagen.Dus moet de opzegging ingaanten laatste op 1 juni. Een aan-getekende opzeggingsbrief treedtin werking de derde werkdagna verzending. Dus zal de schooldeze brief uiterlijk op 25 meiversturen.• Wanneer moet een opzeg-ging «met redenen omkleed»zijn?Als het tijdelijk personeelslid isaangesteld met voorrangsrechtgroep 1 (240 dagen dienstan-ciënniteit in het ambt bij deinrichtende macht, gespreid overminstens twee schooljaren), moetde opzegging met redenenomkleed zijn. Voor dit school-jaar zijn dit de tijdelijke perso-neelsleden die vóór 15 juli 1995hun voorrangsrecht opeistenbij hun inrichtende macht.

NIET PIKKENU pikt ze graag: de cartoonsuit KLASSE. Ze duiken op inallerlei (school)bladen, boekenen publikaties. U weet dat dateigenlijk niet mag. Dat heeftmet auteursrecht te maken.Ook voor de foto’s geldt dat.Het kan niet dat een schoolbijvoorbeeld gewoon een covervan KLASSE gebruikt en aan-past om publiciteit voor de ei-gen instelling te maken.Teksten en grafieken overne-men uit dit blad, kan in demeeste gevallen wel. Maar umoet dan minstens de bron ver-melden. Dat gebeurt soms he-lemaal niet. Op die manier heeftde lezer geen enkel houvast meer.We doen hier echt niet moei-lijk over, maar goede afspra-ken maken goede vrienden.En soms loopt het toch wel despuigaten uit. Het minste watu kunt doen als u zinnens bentiets over te nemen, is gewooneven bellen naar de redactie.Verboden te voederen, maarbijt niet.

(advertentie)

Afgiftekan

toor 8500 Kortrijk 1

Min

isterie van d

e Vlaam

se Gem

eensch

apD

epartem

ent O

nd

erwijs - R

edactiesecretariaat K

LA

SSEK

onin

gsstraat 138 - 1000 Bru

ssel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

8500 KO

RT

RIJK

1

4281

ZWART GAT

Zijn lengte bezorgt hem een beetje last.Tussen het vorige streepje op de keukenkastligt één schooljaar en tien centimeter.Van ons vieren werd hij de grootste eter.

Er is duidelijk meer op til.Zoals hij zijn haar nu in een staartje wilmet een broodelastiek, bon. Maar kan dat echtniet gewoon in een vlecht?

Met zijn laatste centkocht hij zijn eerste eigen tent.Dezelfde waarmee ik net voor «den blok»ooit op wereldtournee vertrok.

Maar eindelijk delen we dezelfde drug.Ook hij ontsnapt soms over een apebrugdie in de afgrond stortdoor het zwart gat van een schoolbord.