Klasse voor Leraren 3

4

Camille (56) is sinds 1978 directeur van een ge-meentelijke basisschool in het Brusselse. Elkedag dient hij in één van de vier wijkafdelingeneen dringend probleem op te lossen.Daarom voelt hij zich meer crisis-manager dan schoolhoofd. Dit iszijn week.

Schoolagenda

MAANDAG

Om vijf voor zes al uit mijn bed gebeld. De kleuterleidster vanafdeling D aan de lijn : «Ik heb geen stem en kan dus vandaag nietkomen.» Daar zij instaat voor de bewakingsdienst vanaf 7 u., moet ikvoor vervanging zorgen. Ik draai op voor die klas want ik ben de enigedie dicht bij de school woont. Op een conciërge kan ik niet terugvallen.We hebben er geen. ’s Namiddags nog eens tevergeefs rondgebeld

voor een interimaris. De tweede graad van afdeling A zit namelijk alenkele weken zonder leerkracht.

DINSDAGEigenlijk ben je 24 op 24 uur directeur. Maar ik voel me goed opschool. Telkens als ik een probleem kan oplossen ben ik blij met hetresultaat. Een schoolhoofd heeft een polyvalente job met eenbufferfunctie. Hij staat tussen het gemeentebestuur en de inspectie,tussen de leerkracht en de ouders. Soms voel ik me echter deklaagmuur.’s Avonds vernissage in het Trefcentrum waar ik de officiële schoolvertegenwoordig.

WOENSDAGOm half acht personeelsvergadering op afdeling B. We moeten eenstandpunt innemen over de voertaal met de Franstalige ouders.Intussen komt het heen en weer geloop in de gangen ter sprake.Afdeling B is namelijk geen echt schoolgebouw. De infrastructuurvan dit burgerhuis is dan ook weinig aangepast aan de behoeften vankinderen.Naar de normaalschool gebeld om te vragen of de stagiairs eenbijkomende week mogen presteren. Dit zou goed van pas komen alsvervanging van een leerkracht.’s Avonds administratief werk waaraan ik overdag niet toe kwam.

DONDERDAGOp klasbezoek. Een van onze belangrijkste taken is de pedagogischebegeleiding. Maar ik kom er zo moeilijk toe door de administratieveoverbelasting en het voortdurend inspringen. Je kan de leerlingenvan een afwezige leerkracht moeilijk over andere klassen verdelen.De lokalen zijn te klein.De dossiers van vreemdelingen in orde gebracht. Onder meer

nagekeken of de identiteits-kaarten nog geldig zijn. Ik voelme soms een politie–inspecteur.Vanavond ben ik alweer niet thuis.Vergadering van de werkgroep

onderwijs. Ik vind dat ik onze school zoveel mogelijk moetvertegenwoordigen. Vandaar dat ik voorzitter of ondervoorzitter benvan verscheidene verenigingen.

VRIJDAGOm half acht een kleuterleidster van de ene naar de andere afdelinggebracht. Zo is deze vervanging alweer opgelost. Gelukkig kan ikmet de auto snel heen en weer.Geldinzameling en afrekening : warme maaltijden, melk, soep, zwemmen,bewaking en jeugdbladen.Telefoon : de toiletten van afdeling C zijn verstopt ! Waar vind ik nogiemand op Openbare Werken ?

WEEKEND

Eerst naar de hoofdschool gereden, want ik moet nog correspon-dentie afwerken. Hopelijk kan ik vanmiddag voor mezelf wat tijdvrijmaken. Ik maak er toch werk van om af en toe de school te kunnenvergeten. Dit is dan een «moment sacré» ! Als ontspanning doe ik aanatletiek. Joggen, noemt men dit op mijn leeftijd. Ik loop geweldiggraag. Ik denk dat het een soort doping is.Toch nog even gestoord : een verontruste ouder belde me thuis op. Zewas op zoek naar het broekje van haar zoontje. Hij was na de zwemlesvan vrijdag met het verkeerde thuis gekomen. Of ik dit kon regelen?

KLASSEMaandblad voorOnderwijs inVlaanderen

Uitgegeven door hetVlaamse Ministerie vanOnderwijs

RedactiePatrick De Busscher,Leo Bormans, Gaby De Moor

Koningsstraat 1388ste verdieping1000 BrusselTel. redactie 02–211 46 60

02–211 46 61Tel. abonnementen enadministratie 02–211 46 58Telefax 02–210 54 09

ProduktiesecretariaatAnny Lecocq

AdministratieDiana De Caluwé

Verantwoordelijke uitgever:F. De Smul, Koningsstraat 150,1000 Brussel.

Voorzitter van hetRedactiecomitéJozef Helincks,directeur–generaal

Werkten aan dit nummermee :J. Mertens, I. NicaiseFoto’s : Luc DaelemansCartoons : Dirk Vercampt

Lay–out : Artefact, Leuven

Gedrukt op de persen vanhet Ministerie van Onderwijsen het Ministerie vanOpenbare Werken.

Abonnementen–␣ 700 fr. per jaar(10␣ nummers)–␣ Speciaal tarief uitsluitendvoor leerkrachten : 450 fr.Te storten of over teschrijven␣ op rekeningnr. 000–2005310–29 van Ministerie vanOnderwijs, DienstenInformatie en Bibliotheek,Koningsstraat 150,1000 Brussel,met vermelding van naam,voornaam en adres.

IN DIT NUMMER KLASSE nr. 3 maart ’90

SCHOOLAGENDA p. 4

Er loopt op dit ogenblik een grote enquête vanuit hetministerie en de K.U.L. naar de taakbelasting van de leraars.Daarvoor moeten representatieve groepen leraars een weeklang minuut per minuut invullen wat ze precies voor deschool doen. Daarover later meer.In de rubriek «schoolagenda» tellen we de minuten niet. Maarbijvoorbeeld wel de hartslag van een schooldirecteur.

VIZIER p. 5–14

De school loopt leeg.De prognoses tot in het jaar 2000 liegen er niet om : er zijnsteeds minder leerlingen. KLASSE onderzoekt de gevolgenvoor uw job en voor het onderwijs.

ACTIE p. 15–18

Er is een groene lente op komst in uw school.Kleuters krijgen klassen met niveau.Hoe pak je drugpreventie aan in de lagere school ? Er is eenoplossing voor de problemen i.v.m. toneel op school. Enin welke klas brandt de hel nog ?

GIDS p. 19–22

Er is een televisiekanaal voor leerkrachten.En wij reserveren uw V.I.P.–pas.Het ministerie tovert plots 150.000 klanten tevoorschijn.Daar bent u er één van. Maar wanneer wordt de klant ookkoning ?

PERS p. 23–24

Hilde, Inge, Hilde, Joske en Luc knippen zich hier elke dagde vingers blauw voor een gebundeld persoverzicht overonderwijs. Dat is ’s middags klaar. ’s Namiddags lezen wij debuitenlandse pers. En dat allemaal voor twee bladzijden inKLASSE !

FORUM p 25–27

We krijgen veel post.Weldra breiden we het aantal bladzijden voor Forum uit. Indit nummer : reacties op zittenblijven en burnout, eenpleidooi voor kleine scholen en moet een leraar die eenheel schooljaar nog niet is uitbetaald naar de koningschrijven om zijn geld te zien ?

IDEE p. 28–30

Gaat u tussen honderd ideeën met Obelix mee op zoek naardat ene idee–fixe ?

Elke school krijgt twee gratis exemplaren van KLASSE. Toch melden veelleraars ons dat KLASSE niet lang in het leraarslokaal blijft liggen. Waarschijnlijknamen daarom al honderden leraars een persoonlijk abonnement. Speciaalvoor hen geldt dan ook een gunsttarief. Welkom in de wereld van KLASSE.

Weldra hebben we het o.a. over inspecteurs op school en over deconcurrentie tussen scholen. Kent u sterke verhalen, kwalijkenevenverschijnselen, oplossingen of voorstellen, meld ze ons. Lievervandaag dan morgen. De redactie heeft nu drie telefoonlijnen maar nogsteeds één adres.

KLASSE NR.3 MAART '90 ␣3

OLEEG

DE SCHOLOOPT L

De school loopt leeg. In de volgende tien jaar z

lag

r d

en

an,

oorn ochtt zengeel v

in de kleuterschool (– 18 %) en de

onderwijs gaat met 9 % achteruit. Ove

buiten de universiteit lopen de m

universiteiten erop zullen vooruitga

De cijfers verschillen naargelang de bron,maar de grote lijnen lopen vrijwel gelijk. Dehierboven vermelde cijfers komen van hetCentrum voor Bevolkings– en Gezinsstudies(C.B.G.S.). Zij zijn het meest pessimistisch,omdat de cijferaars daar niet alleen uitgaan

van een dalend gebdalend aantal vrouweZij halen ook de vrunaar beneden, omdaen meer echtscheidislotte verwijst een de

al dat vooral te merken zijn

ere school (– 15 %). Het secundair

e toekomst van het hoger onderwijs

ingen sterk uiteen. Maar dat de

bevestigt iedereen (+ 15 %).

tecijfer wegens hetp vruchtbare leeftijd.baarheidscoëfficiënt minder huwelijkenn voorspellen. Ten-an de cijfers al naar

kinderen die nog geboren moeten worden.Ook het Nationaal Secretariaat voor het

Katholiek Onderwijs voorspelt een sterkedaling van het aantal leerlingen, behalve voorhet hoger onderwijs. Het Ministerie vanOnderwijs houdt het op een daling van 11 %voor kleuter– en lager onderwijs en 6 % voorhet secundair onderwijs.

Over de evolutie in het hoger onderwijsbuiten de universiteit is men het oneens.C.B.G.S. voorspelt een daling van 19 %. DeSociaal Economische Raad voor Vlaanderen(S.E.R.V.) verwacht daar echter een stijgingvan 27 %. Hier rijst onenigheid over hetrelatief «marktaandeel» van de universiteit ende te verwachten trends inzake haar demo-cratisering.

ONLOGISCHDe gevolgen van de denataliteit zijn

merkwaardig genoeg niet chronologischvoelbaar van kleuteronderwijs tot universi-teit. Tot nu toe was het dalend aantal ge-boorten immers het sterkst voelbaar in hetlager onderwijs, vervolgens in het secundairen dan pas in de kleuterklas. Pas zeer recentzijn de gevolgen ook voelbaar in het hogeronderwijs. Hoe komt dat ?

Kinderen gaan steeds meer en vroegernaar de kleuterschool. En de jongeren blijvenook langer onderwijs volgen. De leerplichtwerd verlengd en steeds meer studentenwillen nog een tweede diploma. Er zijn dussteeds minder leerlingen, maar die gaansteeds langer naar school. Daarom daalt deschoolbevolking niet zo snel als dejongerenpopulatie in haar geheel. Bovendienmogen we niet vergeten dat het onderwijsgeen homogeen blok is. De daling van hetleerlingenaantal verschilt naar regio (Limburgis de Westhoek niet), naar onderwijsnet,niveau, school en studierichting. Toch kan


niemand voorbij aan de algemene evolutie.❏

HOEVEEL JOBSMINDER ?

gehouden met vast benoemde leerkrachtenen telt men alles uit in aantallen voltijdseopdrachten. Dat vertekent de concrete si-tuatie te velde. Volgens het ministerie daalthet aantal leerlingen bovendien mindersterk dan b.v. het C.B.G.S. voorspelt. Tochzijn de cijfers interessant.

In het basisonderwijs zouden tussen1989 en het eind van de eeuw 4.700 ambtenverdwijnen (11 %) en in het secundaironderwijs 4.400 (9 %). Voor het H.O.B.U.

Minder leerlingenbetekent niet noodzakelijk

minder leerkrachten.

KLASSE NR.3 MAART '906

Het is niet omdat het aantal leerlinge

werkloze leerkrachten stijgt. Integend

totale schoolbevolking buiten de un

leerlingen (5 %), terwijl de tewerkstell

Hoe is dat mogelijk ?

Dit zijn de factoren die daarbij een rolspelen : de wijziging van omkaderingsnor-men en programmatie (b.v. het invoerenvan het lestijdenpakket), de toename vande deeltijdse tewerkstelling, de reaffectatie,de sterk gesegmenteerde arbeidsmarkt, deonvoorspelbare pensionering, de toene-mende vlucht van leerkrachten uit hetonderwijs en het dalend aantal studentendat later wil les geven. Het is dus moeilijk tevoorspellen welke invloed het dalend aan-tal leerlingen zal hebben op de werkgele-genheid in het onderwijs. Toch zijn erernstige studies voorhanden die met allerleivariabelen rekening houden en binnenzekere marges een algemene evolutie to-nen.

HET VERSCHILProf. A. Colla van de Vlaamse Econo-

mische Hogeschool in Brussel berekentbijvoorbeeld dat een daling van het leer-lingenaantal in het lager onderwijs met 11 %nog zou kunnen gepaard gaan met een

n daalt, dat automatisch het aantal

eel. Tussen 1980 en 1988 daalde de

iversiteit bijvoorbeeld met 63.000

ing er steeg met 8.000 leraars (7 %).

tekort aan onderwijzers. Voor kleuterleidstersvoorspelt ze nog stabiliteit tot 1994. Nadienrijzen er problemen.

Het Ministerie van Onderwijs maakttwee prognoses : de minimalistische (alleleerkrachten vloeien pas af als ze de ver-plichte pensioenleeftijd bereiken) en demaximalistische (alle leerkrachten vloei-en af zodra ze de voor hen extra–voordeligepensioengerechtigde leeftijd bereiken). Inbeide gevallen wordt er alleen rekening

Periode

Basisonderwijs 1989–19921989–2000

Secundair onderwijs 1989–19921989–2000

H.O.B.U. 1989–1993

De evolutie van het aantal leraarsambten

reiken de prognoses slechts tot 1993 : 580ambten (9 %) zouden er op de tocht staan.(zie tabel).

Voortgaand op een soort gemiddeldetussen beide hypothesen, concludeert destudie :– voor het basisonderwijs : op kortetermijn is er nog ruimte voor bijkomendeaanwervingen, maar op langere termijn zalmen terugvallen op het huidige niveau. Hetzou dus raadzaam zijn in de volgende jarenzo weinig mogelijk vaste benoemingen tedoen.– voor het secundair onderwijs : na eeninzinking in de periode 1989–1992 is erzowel ruimte voor herinschakeling van alleter beschikking gestelden als voor nieuweaanwervingen;– voor het H.O.B.U. : beperkte toename vande tewerkstelling.

Noteer dat in deze prognoses geenrekening wordt gehouden met de jaarlijkseinstroom van jonge afgestudeerden : eentoename van de tewerkstelling kan dus nogsteeds gepaard gaan met een zekere matevan werkloosheid. Maar anderzijds werd erook geen rekening gehouden met de toe-name van de deeltijdse arbeid, die extratewerkstellingsplaatsen schept. Alleszinstonen de prognoses aan dat een voorzichtigpersoneelsbeleid massale gedwongen af-vloeiingen kan voorkomen. ❏

Minimalistische Maximalistischehypothese hypothese

- 987 + 4.489- 3.236 + 1.309- 3.373 + 778+ 388 + 7.897

- 61 + 863

volgens het Ministerie van Onderwijs

GRIJSRUKTOP

Tussen 1983 en 1987 schoof de leeftijds-structuur van de vastbenoemde leer-krachten met 5 % op.(Ministerie van Onderwijs)

In 1983 waren nog 15 % van de vast-benoemde leraars jonger dan 30. Vijf jaarlater maken zij nog slechts 8 % van het korpsuit. Ondertussen neemt het aantal 50–plus-sers stevig toe. Zij vertegenwoordigen nu al16 %.

In het algemeen zal het

dalend aantal leerlingen

niet leiden tot drama-

tische tewerkstellings-

problemen. Maar in het

lerarenkorps zullen de

grijze haren weldra niet

meer te tellen zijn. Op vijf jaar tijd is

de hele leeftijdspiramide van de

vastbenoemden al met 5 jaar opge-

schoven!

Bovendien worden oudere leerkrach-ten steeds vaker geconfronteerd met leef-tijdsgenoten uit de privé–sector wierfunctie, status en inkomen er heel anders uitzien. Of dat stimulerend werkt is zeer devraag. De studie van de Dienst Begroting enProgrammatie van het Ministerie van On-derwijs bevat veel cijfers en weinig com-mentaar. Maar dit besluit willen we u nietonthouden. «De studie toont aan dat, on-danks een stijging van het aantal vastbe-noemde personeelsleden, er geen verjongingoptreedt in het kader. Aan dit feit mag nietzomaar worden voorbijgegaan. Het belang

DE WETVAN DE

I

w

A

v

l

l

m

d

––dnemtHghhakjddzddrawMvbestraft. Vergelijkingen met Duitsland enNederland tonen aan dat er bij ons nog eenzekere achterstand in te lopen is op dit vlak.Misschien zou de afschaffing van de «gro-tere delers» in de weddeberekening vandeeltijdse leerkrachten wel een besparingkunnen opleveren !– Ziet u nog een toekomst voor jongeleerkrachten ?– Nicaise : Dat massale gedwongen af-vloeiingen kunnen worden vermeden, endat er zelfs ruimte is voor nieuwe aanwer-

OPA IS LERAARJonge mensen krijgen geen jonge leer-

krachten meer voor zich. De gemiddeldelicentiaat is weldra drie keer zo oud als zijnleerlingen. Konden de leerkrachten vroegermisschien wel doorgaan voor de vader ofmoeder van hun leerlingen, dan lijken zijweldra meer op diens grootouders. Degeneratiekloof wordt elk jaar groter. Ver-oudering impliceert echter niet noodzake-lijk kwaliteitsverlies. Oudere leerkrachtenkunnen vaak door hun ervaring rustiger enefficiënter les geven. Maar aan wie moetenze hun ervaring nog doorgeven? Waar blijftde frisse wind van nieuwe ideeën en ge-zonde experimenten ? Hoe kunnen steedsoudere leraars blijven inspelen op de steedssnellere evolutie in de jongerenwereld? DeBeatles bestonden al lang niet meer en deoorlog in Vietnam was al gedaan toen dehuidige studenten werden geboren. Leraarsdie met een griffel leerden schrijven staannu voor leerlingen die als kleuter al met defloppy disks speelden.
BOTSINGEN
van deze evolutie op het vlak van dearbeidsmotivatie, collegialiteit, arbeids-moeheid, enz. verdient alleszins een ver-dere analyse.» ❏

NATUURdes Nicaise is Projectleider Onder-

ijs van het Hoger Instituut voor de

rbeid (K.U.L.). Hij heeft alle gege-

ens en prognoses over het aantal

eerlingen en de tewerkstelling van

eerkrachten onderzocht. Wat

oeten we er volgens hem aan

oen?

Welke tendensen vindt u het belangrijkst? Nicaise : Dat de tewerkstelling in hetagonderwijs tijdens het komend decen-ium zal moeten krimpen, is bijna letterlijken wet van de natuur. Volgens de «ge-iddelde raming» zullen zowat 10.000 full–

ime ambten moeten verdwijnen.et krimpend arbeidsvolume mag echtereen reden tot paniek zijn. Ten eerste laatet «rustige» tempo van de afslanking toeaar volledig op te vangen door natuurlijkefvloeiingen, behalve misschien in hetleuteronderwijs. Ten tweede hebben dearen tachtig ondanks de reeds voelbarealing van de leerlingenaantallen een ver-ere stijging van de tewerkstelling latenien, vooral door een snelle toename van deeeltijdse arbeid. In het basisonderwijs isie vorm van arbeidsherverdeling slechtsecent op gang gekomen. Maar ook inndere onderwijsniveaus kan er nog heelat deeltijdse tewerkstelling bijkomen.omenteel wordt deeltijdse tewerkstellingoor de leerkracht nog steeds financieel


vingen, kan met vrij grote zekerheid wor-den voorspeld. Dit zegt echter weinig overde tewerkstellingskansen van alle afgestu-deerde leerkrachten in de toekomst. Hetaanbod van jonge leerkrachten is nog on-voldoende be-studeerd. Overi-gens wordt het ooknog beïnvloeddoor het bekendmaken van prog-noses.– Hoe moet hettewerkstellingsbe-leid volgens uworden aange-pakt?– Nicaise : Naasthet stimuleren vandeeltijdse tewerk-stelling, zal datvooral moetengericht zijn op sti-mulering van demobiliteit vanleerkrachten : tus-sen de netten, tus-sen de vakspecia-liteiten, tussen deonderwijsniveaus,tussen onderwijsen aanverwantes e c t o r e n

– Nicaise : «Tijdens het komend decenniumzal de financiële schoen steeds meer gaanknellen. Niet alleen het demografisch be-paalde financieringsmechanisme zelf, maarook de schaalverkleining van de scholen en

de verouderingvan deleerkrachten zul-len het evenwichttussen kosten enmiddelen in toe-nemende matebedreigen. Ditbetekent o.a. opkorte termijn datinzake de finan-ciële herwaarde-ring van de leer-krachten prioritei-ten zullen moetenworden vastge-legd. Al kan menwel aantonen datin het onderwijs –zoals in de heleoverheidssector–

Ides Nicaise : «Massale gedkunnen worden vermedvoor nieuwe aanwerving

LERAARSGEVRAAGDPas afgestudeerde onderwijzers,

regenten en licentiaten ambiëren

van langsom meer een baan in de

privé–sector. Het onderwijs moet

( vo lwassenen -educatie, praktijk in de privé–sector…). Dehuidige reglementering i.v.m. reaffectatiesbiedt weliswaar een bepaalde mate vanwerkzekerheid, maar komt die mobiliteitzeker niet ten goede. Het debat over deherwaardering van het leraarsambt biedtwellicht een goede aanleiding om dezereglementering te herzien. Men zal in detoekomst meer moeten investeren in om–en bijscholing, en ruimte scheppen voorflexibele combinaties van tewerkstelling inhet onderwijs en de privé–sector.– Ziet u dat nog zitten met een snel ver-grijzend lerarenkorps ?– Nicaise : Zowel financieel als inhoudelijkis een loopbaan in het onderwijs te vlak. Datleidt in de context van een algemene ver-oudering onvermijdelijk tot problemen. Moetniet gedacht worden aan een soort «mid-denkader» dat, hoewel niet automatischgebonden aan anciënniteitsdrempels, tochdoorstromingsmogelijkheden biedt voordynamische leerkrachten ? Dit «middenka-der» van ervaren leerkrachten zou coördi-natiefuncties kunnen opnemen, deeltakenvan het schoolbeheer opnemen, pedago-gische en didactische begeleiding gevenaan nieuwkomers… Het zou mogelijkhe-den krijgen om part–time te werken aan devernieuwing van didactisch materiaal, omstages te volgen in de privé–sector, enz.– Moeten die leraars ook meer verdienen ?


de wedden sindsde heroplevingvan de economieachterop zijn ge-bleven, toch is vol-gens mij nietbewezen dat erglobaal een kloof

bestaat tussen de vergoedingen van hetonderwijzend personeel en van soortgelijkeberoepen elders. Een selectieveweddeverhoging, niet op basis van indivi-duele prestatieverschillen maar wel voorbepaalde groepen (kleuterleidsters, oudereleerkrachten met leidinggevende taken,schoolhoofden, nevenambten) lijkt mij eenmeer haalbare kaart te zijn.» ❏

wongen afvloeiingenen. Er is zelfs ruimteen. Maar…»

het dus stellen met een erg krappe

wervingsreserve. Straks staat de

schoonmaakster voor de klas.

«Kan u voor ons een onderwijzer reser-veren voor 1991 ?» Haast elke dag krijgen denormaalscholen wanhopige oproepen vanschooldirecties. Maar er zijn amper onder-wijzers of regenten op overschot. Vrij snelvinden de afgestudeerden werk : in hetonderwijs of in de bedrijfswereld.

Ook de Vlaamse Dienst voor Arbeids-bemiddeling en Beroepsopleiding (V.D.A.B.)krijgt geregeld telefoontjes. Volgens deofficiële statistieken zijn er namelijk 4.194uitkeringsgerechtigde volledig werklozeleerkrachten (dec. 1989). Logisch dus datde directies een beroep doen op de V.D.A.B.,vooral om aan een interimaris te geraken :«Als u voor mij één van die 784 werklozeonderwijzers te pakken kunt krijgen…» Maarin de praktijk blijkt de beschikbaarheid vande ingeschreven werkloze leerkrachten aande lage kant te liggen. Kortom, in bepaaldearrondissementen is er op het ogenblik eenschrijnend tekort aan leerkrachten. Brusselen Halle–Vilvoorde zijn hier voorbeelden

Nog slechts eenderde van de

studenten wil in hetonderwijs.

studierichtingen. Hetonderzoek toont aan dat 18 maanden na hetafstuderen er minder in het onderwijs terugzijn te vinden dan na 6 maanden. Vaakstarten de pas afgestudeerden weliswaar inhet onderwijs met een deeltijdse of tijdelijkeopdracht, soms ook met een voltijdse, maar

recruteren van leerkrachten in het vrijonderwijs veel sneller kan. Hierdoor is erkans dat de markt al afgeroomd is, nog voormen in het gemeenschapsonderwijs eenaanvraag in 4 exemplaren klaar heeft. «Inhet vrij onderwijs kan het plaatselijk be-voegd gezag als rechtspersoon rechtstreeksaanwerven. Men heeft er dus de mogelijk-heid keuzes te maken waardoor men mak-kelijker kan anticiperen op bepaalde toe-standen. Ik denk aan plotse afwezighedenvan leerkrachten. Het gemeenschapson-derwijs kan via de ingewikkelde en tijdro-vende centrale administratieve procedureminder snel een interimaris aanstellen. Maarhier komt binnenkort verandering in als hetArgo–decreet wordt toegepast. De plaatse-lijke schoolraad zal dan vrij kunnen aan-werven.» ❏

van. Zegt een directeur van een Brusselsenormaalschool : «Als de Nederlanders per seVlaamse leerkrachten willen ronselen, laatze dan maar zoeken. Waar zij ze vandaanzullen halen weet ik niet.»

De inschrijvingen van studentenpedagogisch hoger onderwijs bereikten in1987–1988 een dieptepunt : 3.267 of 39 %minder dan in 1982.

Het aantal afgestudeerden zit in een dal.Dit cijfer zal in de eerstvolgende jarenslechts langzaam opnieuw naar bovenkruipen. De pedagogische studiejaren dik-ken weliswaar bescheiden aan, maar devraag blijft of deze studenten bewust vooreen carrière in het onderwijs kiezen. Somsis de optie onderwijzer of regent immerseen tweede keuze, nadat ze op de univer-siteit faalden.

NAAR DE PRIVE–SECTOROp de koop toe vinden tal van afge-

studeerden, vooral regenten, werk in deprivé–sector. Banken en verzekeringsbe-drijven komen op de normaalschool kan-didaten selecteren. «Dit is goed voor detewerkstelling van onze afgestudeerden,maar minder goed voor het onderwijs», zegtWerner Schrauwen, prefect van Sint–Thomasin Brussel. «Toen er in het onderwijs geenwerk was betekende dit een prima uitweg.Maar nu is de situatie in het onderwijsverbeterd. Hoewel, welke regent laat dekans liggen om bij een bank 8.000 fr. brutomeer te kunnen verdienen ? We maken onsbezorgd. Onderwaardering en onderbeta-ling maken een baan in hetonderwijs weinig aanlokkelijk.De instanties hebben te weinigaandacht voor de komendecatastrofe. Er zal in het basis-en lager secundair onderwijseen vreselijk tekort groeien.Nu al staan zoveel directies opde wachtli jst voor eenvervanger of een voltijdse job.Nochtans willen we genoegen vooral goede mensen inhet onderwijs hebben en houden.»

Rudy De Potter, directeur van het ad-viescentrum van de R.U. Gent, legt met eenenquête de wonde nog meer open. Pakweg10 jaar geleden opteerden 80 % van deafgestudeerden letteren en wijsbegeertespontaan voor een baan in het onderwijs.Nu nog slechts een derde ! Algemeen sluit55 % van de afgestudeerden bij voorbaat hetonderwijs als werkgever uit. Ze halen geenaggregatie. Aan de K.U. Leuven vindt nogslechts 30 % van de studenten een aggre-gatie interessant. Er is een afvloeiing van detraditionele onderwijsmarkt naar nieuweafzetgebieden of anders gezegd, een ont-koppeling van opleiding en functie. Dat ermomenteel een toename is van de studen-

ten letteren en wijsbegeerte heeft dus wel-licht weinig te maken met een liefde voorhet onderwijs. Het is een typisch conjunc-tuurverschijnsel : in goede tijden kunnenstuderen wat je graag doet, gewoon uitinteresse. Niet om automatisch in het matigbetaalde onderwijs te stappen.

RECHTSTREEKS AANWERVENEen onderzoek van adviseur Lieve

Schodts (K.U. Leuven) bevestigt een enander. Schodts bekeek het aantal romanis-ten, germanisten en andere afgestudeerdenuit traditioneel op onderwijs afgestemde

dan in een viertal verschillende scholen.Maar wie na een tijd betere kansen krijgt ofafdwingt verlaat het onderwijs.

In het Centrum voor de aggregatie vande K.U. Leuven zegt men dat de secundairescholen op de duur regenten aanstellen inde hogere cyclus, omdat er bijvoorbeeldgeen romanisten beschikbaar zijn. Ook voorandere diploma’s zit men in nesten : wis-kundigen, informatici, natuurkundigen,scheikundigen en economisten. Van leraarsNederlands en Lichamelijke Opvoeding zounog een reserve bestaan.

Zullen de scholen binnenkort aancampusrecrutering doen zoals de bedrijven?«Zo scherp zou ik het niet stellen», weerlegtJohan Hoornaert, directeur van de Dienstvoor Studie–advies (K.U. Leuven). «Deschooldirecteurs komen hier nog geen zit-dag houden. Maar dat er spanningen op dearbeidsmarkt zijn is duidelijk.»

De Potter (R.U. Gent) vindt dat het


worden onderzocht, zoals gezinstoestand,kinderlast, leeftijd, werkloosheidsduur,mobiliteitsmogelijkheden… Misschien ismen in principe werkzoekend, maar laat degezinstoestand niet toe om het even waareen job aan te nemen. Vermoed wordt ookdat veel deeltijds tewerkgestelden inge-schreven zijn als werkzoekende voor eenfull–time opdracht maar in de praktijk daartoeniet bereid zijn.

Zowel voor vrouwen als mannen is dusde beschikbaarheid moeilijk vast te stellen.Er worden evenwel kritische bedenkingengefluisterd over hoe het komt dat er on-AR ZITTEN

ERKLOZELERAARS ?

NTED

ne

70659

9

MANNEN

VERDELING NAAR NIVEAUDecember 1989

Onderwijzers Regenten

Het tekort aan interimarissen voor

de lagere school is dramatisch, sei-

nen de directies. Meer en meer

worden deeltijdsen aangesteld. Deze

zijn echter niet beschikbaar om een

leerkracht met een voltijdse baan te

vervangen. Soms worden bijscho-

lingsprogramma’s afgevoerd omdat

niemand tijdens de afwezigheid kan

inspringen. Ook secundaire scho-

len schakelen als laatste redding

stagiairs in.

Maar intussen zitten in Vlaanderen 4.218leerkrachten thuis met een krijtje te spelen.Ze zijn werkloos. Althans volgens de VlaamseDienst voor Arbeidsbemiddeling en Be-roepsopleiding (V.D.A.B.) – Dienst Studiesen Statistieken.

Volgens de V.D.A.B. is de beschikbaar-heid van de werkloze leerkrachten echter

WADE W

ONDERWIJZEND PERSONEEL : AAUITKERINGSGERECHTIGDE VOLL

Man

Leraar hoger onderwijs 2Leraar hoger secundair 24Leraar lager secundair 29Leraar lager secundair 11Leraar voorschools onderwijs 1Niet elders vermeld 1

Totaal 68


afhankelijk van verscheidene factoren.Het valt op dat onder de ingeschreven

uitkeringsgerechtigde volledig werklozenhet aandeel van de vrouwen groot is :83,7␣ % ! De mannen vertegenwoordigen16,3 %. In de algemene werkloosheidscijfersis de verhouding ± 60 – 40, hoewel hier ookhet aantal vrouwelijke werklozen langzaammeer toeneemt. Deze afwijkende verhoudingin het onderwijs is een fenomeen op zich.Een analyse van dit verschijnsel en van debeschikbaarheidsgraad van de werklozevrouwelijke leerkrachten zou een en anderkunnen verduidelijken. Daar de V.D.A.B.van het Ministerie van Onderwijs nog geenopdracht kreeg om de variabelen en deobjectieve gegevens te onderzoeken, moe-ten we het voorlopig stellen met vermoe-dens.

LAGE BESCHIKBAARHEIDDat de beschikbaarheid bij de vrouwen

lager ligt dan bij de mannelijke collega’sblijkt in de praktijk een feit te zijn. Maar hoekomt dit ? Hier speelt toch niet het discri-minerend feit dat de werkgever geenvrouwelijk personeel wil aanwerven. Hierdienen vooral objectieve gegevens nader te

AL OP 31.12.89 INGESCHREVENIG WERKLOZEN IN VLAANDEREN

n Vrouwen Totaal

5 7413 660

1.457 1.747618 734984 99952 71

3.529 4.218

(Bron : V.D.A.B. – Dienst Studies en Statistieken)

TOTAAL

VROUWEN

Licentiaten Kleuterleiders

42%

16%

24%

19%

41%

12%

28%

19%

44%

37%

2%

17%

danks de toenemende vraag nog betrekke-lijk veel werklozen te tellen zijn. VolgensRudy De Potter, directeur van het advies-centrum van de R.U. Gent, is men inVlaanderen veel minder mobiel dan in hetbuitenland. «Voor universitairen totaal

WERKLOZE LEERKRACHTEN Maandelijkse evolutie

dag niet meer zo vanzelfsprekend. Je moetmet je diploma ander werk aandurven. Detegenwoordige conjunctuur maakt datoverigens mogelijk voor de pas afgestu-deerden.»REGIONALE VERSCHILLEN

den. Zijn langdurig werkloze leerkrachtentoch niet recycleerbaar ? Kan een uitbrei-ding van de kinderopvang de beschikbaar-heid van de vrouwen verhogen ? Hiervoorwordt echter op beleidsbeslissingen ge-wacht. ❏

TV–SPOTSVOOR

LERAARSIn Nederland start een grootscheepse

campagne om jongeren te bewegen

ondenkbaar», zegt hij. «Als men een Gente-naar aanspreekt voor een betrekking vanleraar Nederlands in Hasselt, denk ik dat hijde job niet zal aanvaarden. Niet alleenspeelt de bereidheid tot geografische mo-biliteit een rol. Men staat ook vreemd te-

Leraars hoger secundair 107 6 9 176 9 8 4 Leraars lager secundair 387 6 5 452 201 5 Lager en voorschools onderwijs382 1 8 400 138 1 Niet elders vermeld 9 9 1 8 2 3

v r . m v r . m885 161 460 11

Totaal : 4218 1046

An twerpen VlaaBra

WERKLOZE LEERKRAC

genover een mentale mobiliteit. Een be-paald aantal afgestudeerden blijft gewoonmet het diploma A wachten tot job Avrijkomt. Maar de automatische koppelingtussen opleiding en beroep is vandaag de

Het tekort aan onderwijsmensen op dearbeidsmarkt dient ook regionaal te wordenbekeken. In grote stedelijke centra blijkt devraag groot, terwijl het aanbod laag is. Eenregionale V.D.A.B. kan eventueel buitenzijn ambtsgebied selecteren. Maar naarverluidt heeft het weinig zin om iemand uit

3 141 4 6 3 5 8 1 122 6 3 185 4 5 3 9 8 42 253 240 6 3 303 291 6 3 354 338 4 7 3851 149 331 2 7 358 331 3 5 366 420 4 0 460

4 2 7 1 1 2 1 3 5 3 8 4 1 5. v r . m. v r . m. v r . m.0 628 127 749 164 807 127

570 755 913 9 3 4

msebant

W e s t -Vlaanderen

O o s t -Vlaanderen

Limburg

Vlimmeren een interim van drie weken inUkkel aan te bieden. Moeilijke en tijdro-vende verbindingen worden als excuusaangehaald. Overigens zijn weinigen be-

HTEN Per provincie

(Bron : V.D.A.B. – dec. 89)

reid om een halftijdse vaste baan te latenschieten voor een full–time maar onzekereinterim–opdracht.

Het tekort aan onderwijzend personeelheeft in bepaalde regio’s nog een andereoorzaak. Neem nu het Kortrijkse. Door deindustriële expansie is er haast geen werk-loosheid meer. Er is zelfs een tekort aantechnici. Onder meer regenten technischevakken worden er rechtstreeks van deschoolbanken weggekocht.

De V.D.A.B. pleit voor een diepgaandeen objectieve analyse, waarbij een aantalmogelijkheden onderzocht moeten wor-


ondanks alles toch nog leraar te worden.In sommige streken dreigen immers

snel grote tekorten. En in de grensstre-ken pendelen heelwat Vlaamse leraarsnaar Nederland. De Nederlandse staats-secretaris voor onderwijs denkt er nu aanom laatstejaarsstudenten in te schakelenen kandidaat–leraars zelfs gedeeltelijkvrij te stellen van legerdienst. En erkomen spotjes op T.V. en affiches in destraten. Daarop kijken lachende kinde-ren je aan onder slogans als «schrijfsterzoekt leraar» en «zij hebben je nodig».Iemand suggesties voor Vlaanderen ?

DE

De Vereniging Vlaamse Leerkrachtenhield vorig jaar een grote enquête bij delaatstejaars aan normaalscholen enuniversiteiten. Waarom kiezen die jongerenwel of niet voor het onderwijs ? Een blik opde motivering van de toekomstige leraars.

De grootste motivering vinden we bij dekleuterleidsters : 60 % zou zeer graag leswillen geven en 87 % voelt zich aangetrokkentot deze loopbaan.Bij de onderwijzers zakt dit eerste cijfer tot50 % en het tweede tot 78 %.1/4 van de regenten wil wel starten in het

d.w.z. dat minder dan 2/3 tot het onderwijswordt aangetrokken.De mannelijke regenten zijn veel mindergemotiveerd dan de vrouwen (51 %tegenover 67 %). Slechts 1/3 van hen heeftbewust voor de studierichting gekozen.

Mochten de weddes van kleuterleiders,onderwijzers en regenten gelijkgeschakeldworden zou bijna iedereen toch zijn keuzebehouden. Men kiest dus voor eenleeftijdsgroep en niet voor de wedde. Die istrouwens voor geen enkele ondervraagdeeen reden om voor onderwijs te kiezen.

-----

eli

n --

n --

-----

NIEUWELERAARS

gevaar voor de anderen. Ik kon geenkinderen meer verdragen, zeker hunlawaai niet.» Tien jaar geleden verlietFrans definitief het onderwijs. Hij is nuredacteur van een weekblad.

Destijds was Frans onderwijzer. Het

het elan. Zolang voor dezelfde klasstaan, werkte op de duur afstompend.Vooral de werkomstandigheden in onzeschool waren allesbehalve ideaal. Veelmiddelen of ruimte hadden we niet. Enin deze toestand kwam geen verande-ring. Als onderwijzer heb je niet demacht om structurele problemen op telossen. Door diverse omstandighedenkon ik dus mijn ideeën moeilijk uit-

onderwijs, maar is niet zeker er te blijven en11 % gaat zeker niet voor de klas staan,

Ik zou les willen geven omdat ik :

1. graag omga met kinderen/ jongeren ---

2. mijn job kan combineren met huishoud

3. mijn persoonlijke inbreng kan realisere

4. mijn kennis aan anderen wil overdrage

5. er bewust voor gekozen heb -------------


Anderzijds vind ik onderwijs minder aan

1. de werkgelegenheid er niet gegarandeerd

2. het beroep financieel niet aantrekkelijk is -

3. zich onvoldoende promotiekansen aanbie

4. de sfeer in het onderwijs verziekt is --------

5. dynamiek en creativiteit onvoldoende aan

In het algemeen zijn dit de redenen omal dan niet in het onderwijs te willen.

---------------------------------------------- 80 %

jke of andere taken -------------------- 40 %

---------------------------------------------- 38 %

---------------------------------------------- 37 %

---------------------------------------------- 34 %

trekkelijk omdat :

is ------------------------------------------- 85 %

---------------------------------------------- 68 %

den ----------------------------------------- 65 %

---------------------------------------------- 45 %

bod komen ----------------------------- 19 %

VAN VROUWOF VAN JOBVERANDEREN

«Ik moest eruit, anders werd ik een

Je moet in het onderwijs veel te

lang hetzelfde doen. Voor sommi-

gen wordt het uitzichtloos. Ande-

ren stappen met succes uit het

onderwijs.

Een getuigenis.

onderwijs was zijn grote liefde. Hijexperimenteerde, paste Freinet-technieken toe en werkte projectmatig.Hij ging dus op in zijn vak. Waaromwilde hij eruit ?– Frans : «De oorzaken zijn velerlei.Eerst en vooral was er een afbotting van

werken. Ik zat in de tang.Toen ben ik naar het Hoger Instituut

voor Pedagogische Wetenschappen ge-trokken. Met een opstap naar het in-spectieniveau dacht ik nieuwe geest-drift te vinden. Maar bij de examensbesefte ik snel dat mijn ideeën niet naarwaarde werden geschat. Ik benaderdenamelijk het basisonderwijs met anderecriteria. Eigen inzicht werd echter af-gestraft, had ik de indruk. Mijn pogingom promotie te maken, mislukte. En dedagelijkse kleine beslommeringen vanhet klasleven verstikten me alsmaarmeer. Ik zat dus opnieuw in de tang.

VLUCHTENGelukkig was ik altijd met sportjour-

nalistiek bezig geweest. Een kans boodzich aan. En ik heb de schooldeurachter me dichtgeklapt. Door dingen te
doen buiten het onderwijs ontdek je ten

andere je creativiteit in andere werk-domeinen. Of je ervaart een groterevrijheid om jezelf uit te leven. Uitein-delijk besefte ik dat ik in het onderwijseigenlijk onder mijn niveau werkte. Ikvoelde aan dat ik tot iets anders in staatwas.

Met de stap naar de journalistiekverliet ik evenwel een relatief beveiligdmilieu. Maar financieel ben ik er nu veelbeter aan toe dan in het onderwijs, waargeen oplossing kwam voor de finan-ciële en maatschappelijke uitholling. Ikheb het grote geluk dat ik in mijnhuidige functie een grote vrijheid ge-niet. Maar deze vrijheid betekent ookdat ik harder moet werken. De stressnam toe, maar hij is positief. De uitda-gingen verrijken me telkens. Er is eengrote voldoening omdat ik mijn eigenmeester ben. Toch dien je dagelijksexamen af te leggen, want je bent zogoed als je laatste artikel.

Natuurlijk besef ik wel dat nietiedereen het relatief beveiligde onder-wijsmilieu wil ruilen voor een hardecompetitie in de bedrijfswereld.

OVERSTAPPEN

DE SCHOOL VOORVOLWASSENEN

LOOPT VOL«Prognoses omtrent het volwassenenonderwijs (onderwijs voor sociale

promotie) bestaan omzeggens niet. Die schoolbevolking is inderdaad niet

onderworpen aan demografische beperkingen. Ze neemt snel toe, zo snel

dat eerder van beleidswege beperkingen worden opgelegd (inzake

programmatie). Maar op korte termijn compenseert deze nieuwe vraag naar

deeltijds onderwijs geenszins de afnemende vraag naar dagonderwijs.»

Aldus I. Nicaise in zijn onderzoeksrap-port «School zoekt leerling. De weerslag vande ontgroening op het onderwijs in Vlaan-deren». Wij vonden deze stelling intrigerendgenoeg om haar voor verdere verduidelijkingvoor te leggen aan een bevoorrechte getuige.

André Andries is directeur van het Talen–en Handelsinstituut in Aarschot. Deze schoolvoor onderwijs voor sociale promotie(O.S.P.) werd opgericht in 1961. Ze teltmomenteel 880 leerlingen en 25 leraars en

dege

G

drdogr’8urw–nmmdadi

Voor wie in het onderwijs wil blij-ven bestaan er niettemin te weinig kansenop promotie. Je kan je hele leven nietsteeds hetzelfde blijven doen. Op eenbepaald moment komt de breuk: jeverandert van job of van vrouw…Daarom zou de mogelijkheid moetenbestaan om je te herbronnen. Waaromkan een gedemotiveerde leerkracht eensniet een jaartje «uitblazen» in andereoverheidsdiensten ? Hem in zijn milieulaten zitten werkt alleen demotiverendop het schoolteam. Laat hem daaren-tegen bijvoorbeeld nieuwe technolo-gieën of specialiteiten aanleren. Wel-licht zal hij bij zijn terugkeer andere
mogelijkheden in zijn vak zien en toe-
verzorgt een hele reeks taalcursussen, enkelejaren geleden aangevuld met informatica enburotica (dit laatste volgens het modulairsysteem met kapitaliseerbare eenheden). Deschool groeit heel sterk en heeft dan ooko n -vermijdelijk afte rekenenmet de doorNicaise be-doelde beper-kingen. Zo-wel wat pro-grammat ie-mogelijkhe-den betreft,als de

kegrziedobl

blsyhawurscvajaa

ba

passen. Na 10 of 15 jaar dienst zou eenonderwijzer opnieuw kunnen gaan stu-deren. Een unieke kans om promotie temaken.

Voor wie dat wil moeten in elk gevaluitwegen worden gecreëerd. Het P.M.S.–centrum kan hierbij voor een belangrijkeinbreng zorgen. Het kan een rol spelenbij de carrièrebegeleiding van deleerkrachten. Uiteraard moet het dan demogelijkheid hebben iets voor jou uit tewerken, de overstap te begeleiden en jevoor te lichten. Concreet gezegd, hetmoet kunnen onderzoeken of je geenzes maanden bij een bepaald bedrijfterecht kunt om je te herbronnen, bij ofom te scholen.» ❏

w e r k i n g s -toelagen enzelfs het vinden van voldoende én goedeleraars.

Andries : «Aan voldoende leraars gerakenis inderdaad moeilijk. Voor Frans bijvoor-beeld is het de laatste jaren telkens weerzoeken geblazen. Regenten en regentessenvind je trouwens heel moeilijk. En eens hetschooljaar loopt, heerst er een echteschaarste. Een vervanging doorvoeren wordtbijna onmogelijk en dit lijkt de laatste jarenalleen maar te verergeren. Voor informaticakunnen we dit opvangen door mensen uit depraktijk aan te trekken. Naast hun voltijdsejob in het bedrijfsleven komen zij opzaterdagvoormiddag of op een weekavondenkele uren les geven. Dankzij deaangevraagde (en toegestane) afwijking op
va
normale procedures wordt dit mogelijkmaakt.»

ROTE VLUCHT OF WILDGROEI ?De grote vlucht die deze school de laatste

ie, vier jaar kende werd mogelijk gemaaktor de plotse versoepeling van de pro-ammatieprocedures in de schooljaren ’87–8 en ’88–’89. Toen werd immers hetenbanksysteem afgeschaft. Dit systeemerd ingevoerd in het schooljaar ’81–’82 oma een lange periode van beperkingen– deogelijkheden tot programmatie te verrui-en. In praktijk kwam dit systeem erop neert een school voor sociale promotie urene wegvielen wegens een gebrek aan be-

langs te l l ingvan de cursis-ten kon recu-pereren en op-nieuw gebrui-ken om eenandere cursuste organiseren.Daardoor ver-dwenen eenaantal minders u c c e s r i j k eafdelingen omplaats te ma-

n voor succesnummers. En ondanks allesoeide het O.S.P. Zo werd in Aarschot deltogende steno–dactylo–cursus vervangenor een informatica–cursus die veel succeseek te hebben.

Hierbij stelde zich echter één groot pro-eem. De minister van onderwijs had ditsteem goedgekeurd, maar het Rekenhofd zo zijn twijfels over de wettelijkheid eneigerde de werkingstoelagen voor dezeen te betalen. Met tot gevolg dat veleholen nog steeds wachten op een gedeelten hun werkingstoelagen voor het school-r ’81–’82.Andries : «In ’87–’88 werd het uren-

nksysteem vervangen door een systeemn rationalisatie en programmatie. En



dnsenr

le-rpenn

ns-rr.g-.st

r-

-ep-eerns-elnnsnkie

gr.tenaln

ni-.–ie!,nnnnn

het feit, dat het serene klimaat en het

essentiële (zelf)vertrouwen –basis-voorwaarden tot goede schoolvorming–door de gang van zaken onherstelbareschade oplopen.» Aldus Paul Gerits, direc-teur van de Vormingsleergang voor Sociaalen Pedagogisch Werk in Hasselt in eenlezersbrief in de Standaard. ❏

DE KOUSIS NIETAF

Gemeenschapsminister van OnderwijsDaniël Coens zegt dat vanaf 1991 het aantalafgestudeerden in het normaalonderwijs zaltoenemen, waardoor de mogelijke tekortenopgevangen zullen worden. Maar ook delokale schoolgemeenschap moet haar ver-

VUL DELEEGTE MET

Doorlichting van het beroep van on-derwijzer en van kleuterleider, CollaA., Brussel, Vlaamse EconomischeHogeschool/C.O.V., 1989.

Schoolbeleid : mogelijkheden engrenzen, Devos G., Vandenberghe P. enVerhoeven J.C., Leuven, Acco, 1989.

Schoolbank te koop, Mahieu P., Leuven,Acco, 1986.

Advies over het begrotingsbeleid van deVlaamse Gemeenschap, Sociaal-Econo-mische Raad van Vlaanderen, Brussel,S.E.R.V., 1989.

Projecties van bevolking en school-populatie voor België en de regio’s,Surkyn J. en Wijewickrema S., C.B.G.S.-werkdocument nr. 46, 1987.

Prognose van de schoolbevolking inhet secundair onderwijs tot 1996–1997per arrondissement, geslacht enschooljaar, Van Den Bosch A. en Van-derstraeten R., Brussel, N.S.K.O., 1989.

Prognose van de studentenbevolkingtot 1996–1997 per arrondissement,geslacht en schooljaar, Van Den BoschA. en Vanderstraeten R., Brussel, N.S.K.O.,1988.

Tewerkstelling en loonkosten vanonderwijzers in Vlaanderen : een sta-tistisch profiel, Winters S., Debraban-der K. en Nicaise I., Leuven, H.I.V.A.,1989.

Tewerkstellingsmogelijkheden inge-volge de leerlingenevolutie en deoppensioenstellingen in het (Neder-landstalig) onderwijs : 1988–2000 :algemene benadering, Brussel, Minis-terie van Onderwijs, Dienst Begroting enProgrammatie, april 1988. ❏

EEN BOEK

antwoordelijkheid terzake opnemen en zelfbeslissingen treffen aangaande de oppor-tuniteit van arbeidsherverdelende maatre-gelen. Een flexibel arbeidsbestel mag de-gelijk onderwijs niet in het gedrang brengen.

Ook besluit de Minister dat werk dientgemaakt van de aantrekkelijkheid van hetleraarsberoep. Financiële herwaardering eneen grotere autonomie op het lokale niveauo.m. inzake personeelsbeleid, zijn hiertoede middelen.De Brusselse normaalschool Karel Bulsmaakt zich alsnog zorgen.

Secretaris Emile Jansens : «Het leraars-tekort zou een tijdelijk fenomeen zijn. Endaarmee is de kous af ! Hebben de kinderenvan vandaag dan niet evenveel recht opdegelijk onderwijs dan de jongeren vangisteren en morgen !?

De onderwijsminister is bereid de on-derwijsloopbaan aantrekkelijker te maken,het beroep te herwaarderen, zelfs de wed-den aan te passen.

Maar hoe ziet de situatie er vandaag dedag uit ? Vier studenten op 15 kozen dit jaarbewust voor het eerste jaar hoger onderwijsvan de onderwijzersopleiding. De anderestudenten hadden al twee, of zelfs drie jaaruniversitaire studies achter de rug. In hetbeste geval is hierdoor de onderwijzers-opleiding een tweede keuze.

Drie van de vier kandidaten zijn vrouwen.Volgens hen geeft een baan in het onderwijsde mogelijkheid om buitenhuis te gaanwerken terwijl men toch op de kinderenkan passen in de vakantieperiodes.

De mogelijkheden tot loopbaanonder-breking zullen de scholen telkens voorhetzelfde probleem plaatsen : waar vindtmen plaatsvervangende leerkrachten ?

Niet later, maar nú dienen de weddengevoelig te worden verhoogd. Laten wehopen dat deze verhoging even snel wordtdoorgevoerd als voor de ambtenaar vanfinanciën. Heeft deze ambtenaar niet dankzijo.m. de onderwijzer leren lezen, schrijvenen vooral rekenen !» ❏

ineens mocht er weer geprogrammeerworden. De meeste scholen hadden tal vaplannen voor nieuwe cursussen en allewerd goedgekeurd. Twee jaar later gooidde minister de deur weer dicht omdat er eewildgroei dreigde te ontstaan. Dat is echtezeer begrijpelijk als je na zovele jaren alsluizen openzet en het water ongecontroleerd laat wegstromen. Vanaf het schooljaa’89–’90 zette het ministerie de deur weer oeen kier. Alleen de taalleergangen en dcursussen nieuwe technologieën wordenog aanvaard, andere cursussen wordeopnieuw geweigerd.»

HET CENTENPROBLEEMBij een wildgroei in de voorbije jare

speelt ook het probleem van de werkingtoelagen een grote rol. In 1984 werd voo52.300 studenten in het O.S.P. 142 miljoen faan werkingstoelagen betaald; in 1989 steedit tot 268,4 miljoen fr. voor 114.000 inschrijvingen, d.w.z. een stijging met 89 %Deze cijfers werden pas door minister Coenvrijgegeven. Ze worden in het O.S.P. niebetwist, maar wel van enkele randbemekingen voorzien.

Andries : «Zolang men blijft programmeren zit men hopeloos achterop met dwerkingstoelagen. Wij wachten hier nog owerkingstoelagen van drie schooljaren geleden. Hoe verloopt zo’n procedure in dpraktijk ? Wij programmeren een nieuwcursus, deze gaat van start en dan komt eiemand van de inspectie langs. Als die zijgoedkeuring geeft, worden de werkingtoelagen toegekend, maar dan zitten we wal drie jaar verder. Dit betekent dat eeschool die –zoals de onze– de laatste jaremet bijna 50 % is gegroeid nog altijd subsidiekrijgt op basis van haar leerlingenaantal vadrie jaar geleden. De school wordt dan oodraaiende gehouden via de voorschotten dwij op deze werkingstoelagen krijgen.»

Bovenop dit probleem komt dan noeens het Decreet nr. 249, dat op 30 decembe1989 in het Belgisch Staatsblad verscheenOp basis van artikel 15 van dit decreemoeten de scholen vóór 1 december dontvangen inschrijvingsgelden doorstortenaar Brussel, waardoor ze wel helemaafhankelijk worden van de hen toegewezevoorschotten.

En wij geven graag het laatste woord aaeen andere bevoorrechte getuige. «Als drecteur van een autonome school voor O.S.Pmag ik stellen, dat wij –zacht uitgedruktnooit zonder zorgen waren. Per definithoeft dat niet anders. Er zijn echter grenzenNu alles op losse schroeven komt te staanmaken wij ons de grootste zorgen, niet alleeomwille van het behoud van de continue eprocesmatige pedagogische werking van eefundamenteel opleidingsinitiatief waarizovelen geloven, maar vooral omwille va

OROP

scripts. Die zijn bovendienvan een kwaliteitsbeoordelingvoorzien zodat je meteen uit een «beter»repertoire kunt kiezen. Van kerstspelen zijner 150 beschikbaar en bij de sketches zitten700 teksten. Recent schonk de Verenigingvan Vlaamse Toneelauteurs haar volledigarchief aan de bibliotheek. Alleen bij kin-dermusicals is er een probleem om demuziek vast te krijgen.

Jef Houbrechts : «In Nederland werkende uitgeverijen vlotter mee dan hier. Vlaamseuitgevers zijn achterdochtiger. Ze vrezendat alles gewoon gekopieerd wordt. Bo-vendien interesseren ze zich niet meer voorwerken waar geen auteursrechten meer opbetaald moeten worden. Als we hier daneen werk zoeken dat 40 jaar oud is, moet jevaak bij hen niet meer aankloppen.»

EIGEN WERKWie toneelstukken wil ontleden of

bespreken in de klas vindt hier duizendenblijspelen, thrillers, drama’s, eenakters enklassiekers uit de wereldliteratuur. Boven-dien zijn er dramaturgische fiches die hetopzoekingswerk vergemakkelijken. En detalrijke naslagwerken bieden een schat aanbio– en bibliografische gegevens.

Jef Houbrechts : «Maar het mooiste watik hier heb meegemaakt is een 16–jarige dieeen stapel toneelteksten komt uitlenen omeen opvoering te organiseren. Na enkeleweken brengt hij alles terug met de bood-schap dat er niets tussenzit dat hij graag zou

sketches, jeugdtoneel,

kindermusicals, een

kerstspel of een vol-

dan 6.000

toneelteksten voor u.

En de service is gratis.

spelen. Maar nu heb ik voldoende gelezenom zelf een stuk te schrijven, zegt hij. En datwerd onlangs ook nog opgevoerd. En metsucces !» ❏

KORT PRAKTISCH

ToneelbibliotheekProvinciaal Vormingscentrum

CasinoKioskplein 25

3560 BeringenTel. 011–42 15 26of 011–42 17 06

Openingsuren : van maandag totvrijdag van 9 u. tot 12 u.

en van 13 u. tot 17 u.De dienstverlening is gratis.

Alleen eventuele verzendingskostenmoeten worden vergoed.

De uitleentermijn bedraagt 4 wekenmaar verlenging is mogelijk.

Elke Vlaamse bibliotheek kan decatalogus gratis aanvragen. In deLimburgse bibliotheken ligt die al.

Verstopt in de catacomben van hetProvinciaal Vormingscentrum Casino teBeringen werkt Jef Houbrechts een uniekebibliotheek uit over alles wat met toneel entheater te maken heeft. Hij verwerkt nu almeer dan 4.000 uitleningen per jaar. Maarde bibliotheek staat nu ook klaar voorstudenten, scholen en leraars uit het heleland. Ze wil zich immers ruimer profilerendan gericht op amateurtoneel alleen.

BUIKSPREKENJef Houbrechts : «We krijgen hier de

gekste vragen. Een school wil bijvoorbeeldeen toneelstuk spelen van 30 minuten datzich op een boot afspeelt. Dan vragen ze ofwij zoiets hebben. En we zoeken tot we hetvinden. Dankzij de uitwisseling met anderebibliotheken tot ver in Nederland beschik-ken we immers over een bestand van 60.000werken.Zo stapte hier verleden jaar een vrouwbinnen die wilde leren buikspreken. Boe-ken over dat onderwerp blijken echtergeheim te worden gehouden om de kunst tebeschermen. Maar we hebben de werkenop de kop getikt en onlangs kwam diemevrouw hier al buiksprekend binnenge-stapt. Dat doet toch wel plezier, ja.»

ACHTERDOCHTDe bibliotheek heeft veel werken die

bijzonder interessant zijn voor het onder-wijs. Bij kinder– en jeugdtoneel heb jebijvoorbeeld de keuze uit meer dan 300

ALLES VOTONEEL
SCHOOLU bent op zoek naar
ledige theatertekst.

Wij ontdekten een

bibliotheek met meer


Hoe kan een kleuterklas 9 m2 rui-

mer worden ? U kunt aan zelfbouw

doen en een huisje met bovenbal-

kon timmeren. En intussen creëert

u daarbij hulpmiddelen om de

motoriek van de kleuters te stimu-

leren. Heelwat klasjes krijgen nu

een frisse beurt. Wij bezochten er

één in Bottelare.

Bottelare, zowat 20 verdwaalde minu-

BALKON NAARKLEUTER-MAAT

herfstvakantie was de kleuterklas vanjuffrouw Joke aan de beurt.

De Moor : «Het gaat niet allemaal van-zelf! Als schoolhoofd met klas durf ik ronduitzeggen dat ik minstens 60 uur per weekklop. Dan zijn er de ideeën waar je ook nog’s nachts mee bezig bent. Ik ontwierp vroegeral één en ander voor de kleuterklassen. Hetplan voor de renovatie van onze kleuter-klassen heb ik in samenspraak met debetrokken kleuterleidsters ontworpen.»

INTIEM HOEKJEJuf. Joke : «In 5 dagen moest de klus

geklaard zijn. Het schoolhoofd deed voor-

intiemer en knus hoekje gemaakt. Ze kunnener rustig in de boeken kijken of met deblokken spelen. Vertellen en poppenkastspelen gebeurt ook boven. Stillere kleutersklimmen vaak naar het balkon, weg van het«gewoel» in de klas. Net of ze zich daarveiliger voelen. Een kleutertoilet in de klasis een voordeel. Vroeger diende wie dringendmoest een heel eind af te leggen naar hetsanitair bij de speelplaats.»

ZONDER BUILENOnderaan zijn nog een klimrek en een

schommel gemonteerd. Twee zachte gym-matten voorkomen builen, terwijl ze intus-sen toch uitnodigen tot buitelen.

In een andere hoek van de klas staat dewastafel op een gebruikshoogte van 60centimeter. Gedaan dus met handen was-sen op een omgekeerde plastieken kist ofop een wankele stoel. Voorts zetten kleer-haken op 90 centimeter hoogte de kleintjesaan om zelf hun jasje en mutsje op tehangen.

Enkele driewielers kregen een «garage».Een schelpenbad, nieuw ontworpen werk-tafels, laaggeplaatste tekenborden, een grotespiegel en een minikeuken vervolledigenhet geheel.

Met alles zelf te installeren werd be-spaard op de kostprijs. Toch zit er nog voorzo’n 60 à 100.000 fr. aan materiaal in. Deopbrengst van de «Opendeurdagen» wasdus welkom. Een ouder vatte het hele

ten ver van Gent : in het perspectief van debarokke dorpskerk een statig kloosterge-bouw, de vrije basisschool. Maar achter destrenge muren bleef de tijd niet stilstaan.

«Toen ik hier 5 jaargeleden mijn functieopnam zagen de loka-len er armzalig uit»,vertelt schoolhoofdWilfried De Moor. «Kin-deren moeten graagnaar school komen, zemoeten er zich thuisvoelen. Daarom moe-ten we een beetje af-stappen van de schoolse sfeer, zeker in dekleuterklas. Het succes van een kind op debasisschool is beslissend voor later. We-tenschappelijke onderzoekingen toondenaan dat wat een kind als leerling presteert ingrote mate afhangt van zijn ontwikkelinggedurende de kleuterjaren.

De bewaarschool heeft haar tijd gehad.De huidige kleuterschool dient bewust decognitieve, de dynamisch–affectieve en demotorische ontwikkeling ter harte te ne-men. Er dient dus te worden gestreefd naarhet scheppen van kansen voor de kleuters.Vandaar dat er aan de lokalen andere eisenworden gesteld. De inrichting moet dekleuter stimuleren tot activiteit.»

De basisschool van Bottelare telt 180leerlingen, waaronder 80 kleuters. Tweejaar geleden werd begonnen met de reno-vatie van de kleuterklaslokalen. In de


namelijk timmerwerk. Ook andere leer-krachten en ouders hielpen mee.»De klas van Juf. Joke werd eerst leegge-

haald. Alleen de zand-tafel, een viertal tafel-tjes en enkele stoeltjeswerden behouden.Eerst werd het oubol-lige lokaal met het viermeter hoge plafond ineen kleutervriendelijkkleurtje gestoken. Ineen hoek werd eenhouten constructie ge-

timmerd met bovenaan een «balkon». On-deraan kwamen een kleutertoilet en eenruime berging waar de kleuters zelf hetmateriaal in kunnen opbergen. Dit gebeurtnu veel efficiënter dan in de vroegere kastjesdie daarenboven veel ruimte in beslagnamen. De deurklinken en de schakelaarsvan de verlichting werden op kleuterhoogtegebracht. Daarentegen verhuisdenstopcontacten veiligheidshalve naarhogere regionen buiten het bereikvan nieuwsgierige vingers.

Langs een makkelijke trapklimmen we naar het balkon.

Juf. Joke : «Deze trap geeftgeen problemen. Er is een af-spraak. Als iemand de trap op-gaat, mag niemand tegelijkertijdnaar beneden. Intussen leren zehet gevaar van een trap kennen.Van het balkon heb ik een iets

project enthousiast samen : «Ik zou nog weleens een kleuter willen zijn.» ❏

Basisschool BottelareStas de Richellelaan 199240 MerelbekeTel. 091–62 88 33

Kinderen moeten lerennee zeggen. Eerst tegen

snoep en videospelletjes.Later tegen siga-

retten, dranken drugs.

DRUGS IN DE␣

BASISSCLeerlingen van 8 jaar hebben al een con

van de Vlaamse 12–jarigen heeft reeds

hun leefwereld, ook al gaan ze er nog ni

in Wonderland» bereikt nu al 15.000

e.

Ee

gs.

Vlaanderen beleeft een «groene

lente». Daarvoor roept de Vere-

niging voor Openbaar Groen alle

gemeenten en scholen op.

Er komen een groene week en

een nationale boomplantdag op

maandag 23 april, de eerste dag

van het derde trimester.

Ook uw school kan daaraan

meewerken.

Alle gemeenten hebben een docu-mentatiemap ontvangen om de groeneweek lokaal uit te bouwen. Verfraaiingen netheid staan daarin centraal. Voorenkele initiatieven moeten scholen en

Het project confronteert de kinderenniet met spuitende junks of strompelendedronkaards. Het biedt een positieve kijk opgezondheid. Het accent ligt niet op denegatieve gevolgen van ongezond gedrag,wel op de positieve gevolgen van gezondgedrag. Het uitgangspunt is dat je aan jegezondheid veel zelf kunt doen. Voorlich-ting en opvoeding tot gezondheid is danook een continu en langdurig proces.

MILJOENENHet project startte al enkele jaren gele-

den toen werd vastgesteld dat de basis-school met een boog om het probleem heenging. Toch wordt daar de basis gelegd vooreen houding tegenover mogelijke versla-ving. Het werd opgestart door het Centrumvoor Alcohol– en Drugproblemen in Hasselt,en eerst voorzichtig uitgetest in een aantalLimburgse scholen. Toen de Rotary Clubvan België en Luxemburg met bijna 4 mil-joen fr. over de brug kwam was het projectechter snel over het hele land verspreid. Nubestaat het uit een videofilm, een werk-boekje voor de 5de en 6de klas, eenhandleiding voor de leraar en een infor-matiefolder voor de ouders. Centraal staatde opvatting dat kinderen moeten lerenkeuzes maken.

aangepaste vorm van drugpreventi

Europa.

Kinderen moeten leren nee zeggen.

Later tegen sigaretten, drank en dru

Carlo Baeten : «Dat gebeurt eerst metreclame, televisie en snoep. Dan zijn zebeter gewapend als ze later in contactkomen met de snoep van de grote mensen.We willen geen onthouding propageren ofverbodsbepalingen hanteren. Maar wie zichals kind al door allerlei genotsmiddelen laatverleiden zal ook later moeilijk een vuistkunnen maken tegen alcohol, sigaretten endrugs.»

MADONNAIn het video-programma volgen we

Katrien en Kamiel op een avontuurlijketocht in de bizarre wereld áchter een su-permarkt. Ze ontmoeten de reclamehaai, dechoco–prins, de videovanger, de nee-zeggertjes en een professor Jerebezen diegezond snoep heeft uitgevonden maar daarniet mee naar buiten mag komen. Hij wordtzelf kalm gehouden met jeneverbessen.

In de werkmap stellen de kinderen detop–5 samen van snoep in hun klas. Ze gaanhet gebruik van hun zakgeld na en leren zelfgezonde snoep en drankjes klaar maken.De reclame wordt ludiek ontleed. Het is nietomdat Madonna cola drinkt, dat wij dat ookmoeten doen. De kinderen kunnen brievenschrijven aan de professor, maken collagesen reclamespots, houden een enquête overslapen, ontbijt, televisie en sport. Ze kun-

HOOLceptvorming i.v.m. alcohol en 50 %

alcohol gebruikt. Drugs behoren tot

et actief mee om. Het project «Tralies

Vlaamse schoolkinderen met een

En het project zwermt nu uit naar

rst tegen snoep en videospelletjes.

nen ook een contract afsluiten met zichzelf.De oorkonde vermeldt dan plechtig : «Ikben lid van de eerste niet–rokersgeneratie.»En die hoopgevende boodschap hangt nual boven heel wat Vlaamse bedden. ❏

EENGROENE

LENTE INUW

SCHOOL

«Tralies in Wonderland»

Centrum voor Alcohol– en

andere Drugproblemen

Luikersteenweg 134

3500 Hasselt

Tel. 011–27 42 98


kan echter zelf het tijdstip bepalen. Debedoeling is jongeren in theorie enpraktijk dichter bij de natuur te brengen.

In de theoretische lessen kan elk vakinspelen op het groen. Waarom voorwiskunde eens niet de hoogte, inhouden waarde van een boom latenberekenen?

Voor aardrijkskunde kan de herkomstvan planten en bomen worden nagegaan

besproken.Voor de praktische lessen kunt u wer-

ken met basismateriaal uit de natuur. Enwaarom trekt u niet het bos, de heide ofde duinen in ? Veel arboreta, natuurcentraen kinderboerderijen wachten op uwbezoek. Of maak zelf een schoolwerk-tuintje om te zaaien, te planten en teleren onderhouden. Leerlingen kunneneen herbarium aanleggen of eententoonstelling opzetten. En is hetmisschien niet eindelijk tijd om werk te

H

Jan Durnez : Jaren later gaat de onderwijzer op café en plots staat daar een

jongeman naast hem die vraagt : «Meester, wat drinkt u van mij ?» Als de

onderwijzer dan vraagt wie die gulle klant wel is, dan antwoordt die: «Tien

jaar geleden leerde ik bij u het metriek stelsel. Bedankt.» Dat is het unieke van

dit beroep.

Jan Durnez (Duffel, 1956) staat zelf al twaalf jaar voor de klas in het college

van Lier. In zijn boek «Een bank vooruit… en bord afvegen» neemt hij ons

den. Hij heeft echter geen historische

undeling verhalen, getuigenissen en

rtel eens hoe het vroeger was in uw

die helse kachel in de klas ?

«Weet je wat er gebeurt als je zondigt ?»Meester Lowie stond voor een overvolleklas en gaf zijn anders zo vrolijke ronde kopeen geheimzinnige uitdrukking. Zijn stem,die zo luid kon schateren, daalde tot eengeheimzinnige diepte. «Ik zal jullie latenzien wat de zonde doet met jullie zieltje !» Hijging naar zijn hoge schrijftafel en nam ereen groot blad wit papier plus een volleinktpot en een pennestok met ballonpen.

In vlug tempo legde zijn ballonpen nude weg naar en van de inktpot af en zondhaar vlekken naar het ongelukkige zieltjedat weerloos aan ’s Meesters hand hing tewapperen. De jongens zagen het papierzwarter en zwarter worden. De inkt drooperaf. Zij bekeken elkaar en de stoutstengrinnikten eens. De braafsten zaten er watbleekjes bij.

DE HELNu raakte de Meester pas goed in vorm.

Hij lachte eens, als een echo van de duiveldie ze ooit in een toneelstuk hadden gezien,en hij maakte het werk af met een laatstefikse zwaai. Het papier zat nu helemaalonder de natte zonden. «En wat gebeurt erals je ziel er zo zwart uitziet ?», vroeg MeesterLowie. De jongens hadden wel een idee,maar ze wachtten op wat hij er zelf van zoumaken. De Meester hield het papier voorzich uit, als droeg hij iets heel vies, en staptenaar de enorme buiskachel die te middenvan het klaslokaal te blazen stond. Hij traptehet onderste deurtje open en vrolijkevlammetjes sprongen naar buiten.

«Dat gebeurt er met je ziel vol zonden !»,riep hij, frommelde het papier wat samen engooide het krachtig in de hel, die hij meteenweer met zijn voet dichtstampte...

In elk geval heeft zijn aanschouwelijkonderwijs vruchten gedragen : ik heb hetnooit vergeten. En lange tijd heb ik bij hetwoord hel een enorme buiskachel voormijn geest gekregen. Toen er centrale ver-warming kwam, wist ik dat de theologie

maken van meer groen op de speelplaats?

PLANT EEN BOOMOp maandag 23 april plant Vlaanderen

bomen. De gemeenten en de scholenwerken daarvoor samen. Er worden ge-schikte terreinen gekozen, plantputtengegraven, boomsoorten gekozen enteelaarde aangevoerd.

De kinderen moeten bij het plantendeskundig worden begeleid. Best is datelke boom een naamplaatje krijgt met dedatum en de naam van de leerling. Opvele plaatsen krijgen de kinderen ooknog een klein aandenken.

De dag kan trouwens feestelijk wordengeanimeerd : ballons, muziek, een op-tocht, een foto– of tekenwedstrijd, video–opnames, een tentoonstelling. Deboomplantdag moet een feestelijke startworden van een nieuwe groene lente inVlaanderen.

Meer inlichtingen :De Groene Lente

Vereniging voor Openbaar GroenBuiten de Smedenpoort 3

8000 Brugge050–31 20 71

En bij uw gemeentebestuur


Wij kenden Meester Lowie door endoor, wij wisten hoe geestig en gek hij kondoen, wij hielden van zijn jongensachtigeoptreden. Niet voor niets noemden wij hemmet enige vertedering «Zot Wietje». Maar nuscheen hij zeer ernstig. Wij waren be-nieuwd.

«Kijk !», zei de meester. Hij hield het bladwit papier met zijn linkerhand omhoog. Zijnrechterhand zette de inktpot op de voorsteschoolbank, hij doopte er de pen in en lietdie meteen een felle zwaai in de luchtuitvoeren. Een grote inktdruppel vloogtegen het wit papier en maakte een grilligezwarte vlek. «Ziet wat er gebeurt als jezondigt !», riep hij. «Dit witte papier is jezieltje, je brave zieltje. Die vlek is de zonde.Zij bekladt je blanke zieltje, zij maakt hetvuil.»

Hij stak het papier wat hoger, opdatheel de klas het goed zou kunnen zien. Dejongens keken een beetje geamuseerd toe.Zot Wietje is weer bezig, dachten zij onge-twijfeld. Maar hij liet ze geen respijt. Weerbeschreef de rechterhand met de ballonpeneen brede zwaai van de inkpot naar hetpapier toe en weer plofte een zwarte zondeop de ziel en tekende er een soort vanplatgetrapte spinnekop. «Zo gaat dat als jeblijft zondigen !», riep zijn stem met stij-gende kracht. «En zo gaat dat verder enverder…»

ET BORD
gemeenten echter samenwerken : degroene week en de boomplantdag.
GROENE WEEKDe groene week vindt bij voorkeur

plaats in de maand april. Elke gemeente

JAN, VEEGEENS AF !

of het gewestplan bestudeerd. Geschie-denis kan ingaan op het ontstaan vaneen landschap, een stadspark of de groen-dienst. En in de taallessen kunnen tekstenover het milieu worden geschreven en

mee op een schoolreis naar het verle

studie geschreven, maar wel een b

antwoorden op die ene vraag : «Ve

schooltje ?». Kent u bijvoorbeeld nog

moest worden aangepast. ❏Jan Durnez, Een bank vooruit… en bordafvegen. Schoolmeesters en schoolleven inVlaanderen. Antwerpen, Standaard Uitge-verij, 1989.

ORDT DE KLANT HET MINISTERIE

Het Ministerie van Onderwijs

zal weldra heel anders geor-

ganiseerd zijn. En dat heeft

zeker gevolgen voor alle

scholen en leerkrachten. Het

studiebureau Arthur Ander-

U WVAN

Het studiebureau dat het ministeriedoorlicht benadert die mastodont als gelijkwelk ander bedrijf. Het verbaast u dan ookwaarschijnlijk niet dat in de uitgangspuntenvan de herstructurering de modernetoverwoorden klantgerichtheid en inte-graal kwaliteitsbeleid centraal staan.

De nieuwe visie krijgt in ieder geval deuitdrukkelijke sympathie van secretaris-generaal Georges Monard. «De scholen zijner niet voor het ministerie, maar het minis-terie is er voor de scholen», zegt hij. «Dat isin het verleden wel eens anders geweest.Nu organiseren wij ook zelf geen onderwijsmeer. Wij zijn nog uitsluitend dienstver-lenend. Wij scheppen voorwaarden, gevenkansen, verlossen de scholen van materiëlezorgen en nemen hinderpalen weg. Mis-schien schrikken sommigen als scholen ofleerkrachten plots klanten worden genoemd.Maar het doet alle ambtenaren er eens overnadenken voor wie ze werken. Wij zijn erniet om de leraars te treiteren en de scholente controleren. Iedereen moet hier zo snelmogelijk zijn weg vinden. Het Ministerievan Onderwijs moet een glazen huis wor-den.Dat veronderstelt een nieuwe visie op deoverheid.»

IK WEET VAN NIETSHet moet dus in de toekomst gedaan

zijn met ambtenaren die u eindeloos door-verbinden met mensen die het óók nietweten. De reorganisatie van het ministeriemoet dus voelbaar zijn in elke school.

De eerste stap is al gezet : de gege-vensstroom wordt afgeslankt en geünifor-miseerd. Dat moest gebeuren voor er aandoorgedreven informatisering kon wor-den gewerkt. Wie immers wanorde in de
computer stopt, krijgt er ook wanorde uit.Voorlopig staat de privé–sector op dat
vlak veel verder dan het ministerie. Nu iseigenlijk alleen de weddeberekening geïn-formatiseerd. Maar daar moeten b.v.maandelijks alleen al 80.000 mutaties wor-den verwerkt. Op basis van precieze com-putergegevens zal men in de toekomstook beter advies kunnen geven aan hetonderwijsbeleid. De gegevens zullenbeschikbaar zijn voor de overheid, descholen en het wetenschappel i jkonderzoek. Nu is een nieuwebeleidsbeslissing vaak nog een sprong inhet duister. Met de computer kunnenbetere simulaties worden gemaakt.Daardoor kunnen de gevolgen vanbepaalde beslissingen beter wordenvoorspeld. Maar ook de leerlingen zullendaar baat bij vinden. Men zal immers nietalleen meer beschikken over cijfers vanafgestudeerden in bepaalde richtingen.De computer zal ook vrij correct kunnenvoorspellen hoe bijvoorbeeld de marktvan de kappers er over enkele jaren in eenbepaalde regio zal uitzien.

sen spreekt in dat verband

trouwens over de klanten van

het ministerie. Dat klinkt

velen nog vreemd in de oren,

maar weldra is ook op het

ministerie de klant koning.

En zo hoort het ook.

WIJ KOMEN NAAR UDe nieuwe werkstations bundelen

teams van ambtenaren die in directe con-frontatie komen te staan met hun eindpro-dukt : de school en de leraar. Die werksta-tions worden per zone en per provinciesamengebracht.

Monard : «Ik droom ervan ze ook lijfelijknaar de provinciehoofdsteden over te he-velen. Het is toch te gek dat mensen uitHasselt elke dag naar Brussel komen omdossiers van Hasseltse scholen te behan-delen die ze beter ter plaatse kunnen vol-gen. Maar ook dat veronderstelt natuurlijkeen degelijke informatisering. Als alle mi-nisteries die politiek zouden volgen was ermeer gespreide werkgelegenheid, waren erveel minder files en zouden we dichter bijons doelpubliek kunnen werken. Het istrouwens een optie van de Vlaamse Ge-meenschap om in elke provincie een eigenhuis te hebben. Een huis van glas met eentransparante structuur waarin iedereen zijnweg vindt.»


MEER STAGESOndertussen worden de ambtenaren

klaargestoomd voor hun nieuwe functie. Zevolgen niet alleen gespecialiseerde infor-maticalessen. Er staan nu ook cursussenklantgerichtheid en management op hetprogramma. Dat gebeurt op universitairniveau vooral in uitwisseling met Neder-land. Van het Nederlandse onderwijsminis-terie kunnen wij heelwat leren, zij het datwe eigen accenten moeten leggen.

Véél meer dan vroeger volgen ambtena-ren nu ook stages in de andere landen vande Europese Gemeenschap. Vroeger werdzo’n buitenlandse ervaring nogal eens voor-behouden aan enkele oudere ambtenarendie dat als een beloning zagen, maar nietmeer de dynamiek opbrachten om de nieuweervaring in de praktijk om te zetten. Nu gaansteeds meer beloftevolle jonge ambtenarenhun licht opsteken in het buitenland.

Monard : «Het Ministerie van Onderwijs

zien. Bovendien volgen nu ook al elk jaar200 ambtenaren van niveau 2 stages in descholen zelf. Wij willen echt veel dichter bijde concrete praktijk van de scholen en deleraars gaan werken. Dat zijn onze vasteklanten.»

DE TOVERWOORDENLeest u even mee in de studie van het

bureau Arthur Andersen & Co dat hetMinisterie van Onderwijs doorlicht ?

De verhoging van de klantgerichtheidvan de organisatie was het essentiële uit-gangspunt bij het ontwerpen van de nieuwe

schillende klantengroepen weerspiegelt,maar heeft ook een invloed op de opera-tionele verwerking van de dossiers. Er moetniet enkel gestreefd worden naar eentransparante organisatie waarin de gereali-seerde taken samengevoegd worden bin-nen één entiteit, maar er moet ook gestreefdworden naar een optimale localiseerbaar-heid van de dossiers. Het Ministerie vanOnderwijs dient gezien te worden als eendienstverlenende organisatie die moet in-staan voor het voldoen aan de behoeftesvan zijn «klanten».

Een continu streven naar integraal

lijdt onder zijn geschiedenis. Hier zijn in deloop der jaren véél mensen aangenomenmet een lage scholing. Nu hebben wedringend minder mensen nodig, maar meteen hogere scholing. Die moeten zichtrouwens intens blijven nascholen. Vijf jaargeleden werkten hier 1.200 mensen. Nunog 1.000. Van de 200 die verdwenen zijn isde helft op pensioen gegaan. De anderehelft is echter gewoon overgestapt naar deprivé-sector. En dat zijn niet de minstetalenten, hé ! Maar we laten ze verlorengaan. De vaktraining en begeleiding van deambtenaren is nog een zwak punt. Somsheerst hier nog de mentaliteit : «We hebbenallemaal leren zwemmen door in het waterte springen, dus moeten de nieuwelingendat ook maar doen». Die redenering gaatniet meer op. Alle nieuwe ambtenaren krijgennu minstens een jaar opleiding en stage inverschillende diensten om de samenhang te


structuur. De klantgerichtheid van eenorganisatie slaat niet enkel op de overkoe-pelende organisatiestructuur die de ver-

kwaliteitsbeleid is een logisch vervolg opeen streven naar een maximale klantge-richtheid van de organisatie. Als dienstver-lenende organisatie dient niet alleen denodige aandacht besteed te worden aan detechnische kwaliteit van het afgeleverdprodukt. De functionele kwaliteit, namelijkde wijze van de dienstverlening aan deklant, is van evengroot belang. Om dezekwaliteit te kunnen meten moeten echterbepaalde normen voorgesteld worden. Demate waarin de norm behaald wordt, de-finieert het bereikte kwaliteitsniveau. Echter,de kwaliteit van het afgeleverde werk issterk afhankelijk van de kwaliteit van de«basisgrondstoffen». In het geval van hetMinisterie van Onderwijs betreft dit debasisinformatie die door de klanten (descholen) aan het Ministerie van Onderwijsdient overgemaakt te worden. De heleinformatiestroom dient doordrongen teworden van het belang van een integraalkwaliteitsbeleid. De klanten hebben allebelang bij het tijdig en correct doorsturenvan de gevraagde basisinformatie. ❏

VEEL BETER INDE ETHER

was in het verleden ondenkbaar. Ze be-spaart de inspecties talloze verplaatsingenen uiteenzettingen. We hebben een poten-tieel van 150.000 kijkers. Mits het kwekenvan een kijkgewoonte kunnen we onsdoelpubliek perfect bereiken.

«Wie in 2010 een boek schrijft over hetonderwijs in Vlaanderen in de tweede helftvan de 20ste eeuw zal voor een probleemstaan. De historicus zal zich afvragen waar-om men in de jaren 60 –toen de T.V. albestond– voor de invoering van een ingrij-pende onderwijsvernieuwing als het V.S.O.geen gebruik maakte van een massame-dium !De eerste mededeling over het V.S.O.stond op een 19e–eeuws gestencild stukjepapier, terwijl via radio en T.V. 50.000leerkrachten tegelijk konden wordenbereikt. Het kon en we deden het niet»,betreurt Wim Gansemans, produktieleidervan de B.R.T.-Schooluitzendingen.– U wil dus de impact van de Schooluit-zendingen op de leerkrachten verhogen ?– Gansemans : Ik droom er al jaren van omvia de T.V. een kanaal te openen, specifiekvoor de leerkrachten. Dit lukte pas nu metde verschuiving van de vooravonduitzen-dingen naar zaterdagochtend. We besluitende previews dan met een kort informatief

De B.R.T.–Schooluitzendingen be-

zorgen u multimediaal materiaal

waarmee u uw lessen boeiender en

interessanter kunt maken en waar-

door de resultaten van het onder-

wijs beklevender worden. Toch zit

er wat sneeuw op de buis.

gesprekje. Maarik zou dit willenuitbreiden toteen half uur.– Welke voorde-len zouden hier-aan verbondenzijn ?– Gansemans :Een voorbeeld.Er komt eennieuw leerplang e s c h i e d e n i svoor deeenheidsstruc-tuur. Stel dat wede inspectie de gelegenheid kunnen gevenom de achtergronden van het leerplan inde studio toe te lichten. De betrokken enverwittigde leerkrachten worden in éénklap allemaal bereikt. Zulke voorlichting

Krijgen de leerkrachten viaweldra een uitgebouwd in

– Wat ontbreekt er dan om dit kanaalmeteen uit te bouwen ?– Gansemans : Verscheidene factoren spe-len een rol. Op het ogenblik is onze dienstonderbemand. Gelukkig is er een grotereorganisatie van de Instructieve Omroepop til, waardoor o.a. de samenwerking methet Ministerie van Onderwijs beter kanverlopen. We hopen hierdoor meerarmslag te krijgen.

KRITISCH KIJKEN– Hoe ziet u de opdracht van de School-uitzendingen ?– Gansemans : Hier geldt het principe datwat wordt aangeboden aanvullend en ver-rijkend moet zijn, nooit vervangend.Een schoolklas kan geen didactische

uitstap naar dewoestijn maken.D eSchooltelevisiek a nd a a r e n t e g e nuitstekend illus-tratiemateriaalbrengen.Onze opdracht ishet producerenvan multime-diale pakkettenten behoeve vanhet onderwijs.Multimediale ap-

proach, projecten en vormen van totaliteits-onderwijs zijn makkelijker door de omroepte organiseren dan door de school. Nietalleen wordt daarbij een beroep gedaan opverschillende audiovisuele middelen (radio,T.V., dia’s, publikaties), maar tegelijk wordt

de Schooluitzendingenformatiekanaal ?

een onderwerp benaderd vanuitverschillende disciplines.Ongetwijfeld bracht de Schooltelevisie deafgelopen 20 jaar een aantal verschuivingenop gang. Niet alleen werd de mogelijkheidgeboden om het venster op de wereldwagenwijd open te zetten, maar ook wat deonderwijsmethoden en didactische aanpakbetreft werd één en ander overhoop ge-haald. Het gaan werken met drie mediategelijk, radio, televisie en gedrukt ma-teriaal, betekende een heel nieuwe aanpak.– U moedigt het gebruik van Schooltelevisieaan. Maakt u dan van de jeugd nog groterebeeldverslinders ?– Gansemans : Hierover moet u eens eenlang gesprek houden met mijn collegaPaul Bottelberghs. Hij zet nu eeninternationaal project in de steigers over degeschiedenis van de beeldcultuur. Hij gaater namelijk vanuit dat we grotendeels ineen woordcultuur hebben geleefd. Nietdat deze moet verdwijnen, maar we leerdente weinig «kijken».Ik vind dat men in de discussie overwoord- en beeldcultuur alti jd hetvoegwoord «of» gebruikt, terwijl het «en»zou moeten zijn.Het lukt ons niet altijd, maar toch is hetonze bedoeling kinderen kritisch te lerenkijken, zowel inhoudelijk als vormelijk...Het werken met beelden is tot nu toe ergverwaarloosd geweest. Ik geloof dat deSchooltelevisie duidelijk kan maken dat erook een beeldcultuur bestaat die niet perse minderwaardig is.


FLITSEND- Kan de Schooltelevisie concurreren met devideoclips van de commerciële stations ?- Gansemans : Daar raakt u een teer puntaan. Ik ben niet in staat om daar een kwartierlang naar te kijken. Mijn zoon wel. Het zalwel een generatieverschil zijn. Waar ligt degrens ? Moeten de prikkels steeds sterkergemaakt worden tot er alleen visuele in-drukken overblijven, zonder inhoud ?! Na-tuurlijk is het een enorme uitdaging om dekijker te blijven boeien, zonder gebruik temaken van flitsende montages als videoclipsen aanverwante technieken. Men probeerdeinformatieve programma’s «flitserig» te ma-ken, maar men komt ervan terug. De infor-matie drong namelijk niet door.

over o.a. de woestijn kunnen we indelen ineen aantal modules van 3 of 5 minuten. Wegroeperen ze tot een cassette van 25 minuten,waarin alleen dát zit wat de leerkracht nietkan tonen of vertellen over de problematiekvan de woestijn. De serie «Bouwstenen vande chemie» wordt volgend schooljaarvoortgezet. Ze is modulair opgebouwd.– Hoe kan dergelijke programmering in delessen praktisch worden ingepast ? Is deleerkracht in staat om dit onder meer tech-nisch te kunnen verwezenlijken ?– Gansemans : Als een leerkracht anno 1990niet weet wat een retroprojector is, vind ikdat een bevreemdende toestand. Er schortdus wat aan de voorlichting over het gebruikvan de audiovisuele middelen. Via hetzaterdagmiddag–kanaal wil ik een aantalvragen beantwoorden. Hoe werk ik met

KORT PRAKTISCH

De Dienst Schooluitzendingen :B.R.T.–Omroepcentrum

Kamer 3 N 7August Reyerslaan 52

1040 Brussel

Inlichtingen over de uitzendingen :Tel. 02–737 32 03 / 31 97 / 31 98

Inlichtingen over begeleidendmateriaal :

Tel. 02–737 53 02 / 32 07

Vraag hier eenprogrammagids aan !

De Dienst Media enInformatietechnologieën :Ministerie van Onderwijs

Handelskaai 71000 Brussel

Tel. 02–217 41 90 / 41 96 /41 97

Vraag hier kopieën vanprogramma’s aan !

– Deze cijfers zeggen alleen iets over de

MANKE VOORLICHTING– Ontwikkelen de leerkrachten een autono-me houding t.o.v. de Schooluitzendingen ?– Gansemans : Ik hoop dat ze dit doen !Nochtans kan ik het degenen die de pro-grammering slaafs volgen niet kwalijk ne-men. Niemand heeft het ze ooit geleerd hoeze met audiovisuele middelen kunnenomspringen. Misschien hebben we te weinigaandacht besteed aan deze voorlichting. Inde aggregatieopleiding is ze alvast onbe-staande. Ik vermoed dat er op de uni-versiteiten een grote aversie is van T.V. Menbekijkt dit medium als denigrerend. Dit vindik een onverstandige houding. Wat je nietkent moet je niet meteen afwijzen.– Wat is een zinnige en creatieve manier ommet Schooltelevisie om te gaan ?– Gansemans : De leraar kan bijvoorbeeldeen eigen montage maken. We noemen ditmodulair programmeren. De uitzendingen


schooltelevisie ? Doe ik dat op dezelfdemanier voor het vak Frans of voor aard-rijkskunde ?Intussen plan ik een reeks brochures overdeze onderwerpen. De eerste publikatieover de Schooluitzendingen rolt in april vande persen. Een tweede zal uitleg geven overhet technisch gebruik.

EDUCATION OFFICERS– Zit er nog een gat in de markt van deSchooluitzendingen ?– Gansemans : Twee jaar geleden hield destudiedienst van de B.R.T. een representa-tieve telefonische enquête. Hieruit bleek dat

70 à 75 % van de basisscholengeregeld gebruik maakt van onzeuitzendingen. In het secundaironderwijs halen we 50 %. Decijfers worden in het recenteb e h o e f t e n o n d e r z o e kbevestigd.

luister– en kijkfrequentie. Wat zegt men overde kwaliteit en hoe wordt dit geëvalueerd?– Gansemans : Tot nu toe suggereren in-specteurs of leerkrachten bepaalde onder-werpen. Feitelijk zou de leerkracht recht-streeks moeten kunnen zeggen wát hij nodigheeft. Onze informatie op het vlak van debehoefte is eigenlijk veel te summier om eenverantwoorde programmering te maken.Maar in de nieuwe structuur zouden er«education officers» worden aangesteld. Naeen korte opleiding zouden deze gede-tacheerde leerkrachten de scholen bezoe-ken, de leerlingen observeren en de leer-krachten bevragen over het gebruik van deuitzendingen. Zo kunnen we onze pro-dukties evalueren en verfijnder inspelen opde behoeften.Tevens is het voor ons van groot belang omaan de weet te komen waarom een schoolniét kijkt of luistert.– Na 15 jaar blijkt de programmagids van deSchooluitzendingen bij sommige leerkrach-ten nog altijd onbekend te zijn ?– Gansemans : Dat is spijtig. Elke schoolkrijgt gratis twee exemplaren toegestuurd.Wie de gids niet te zien krijgt kan gratis eenexemplaar aanvragen. De eerste week vanmei verschijnt de programmagids voor 1990–1991.– En als we een programma vergeten op tenemen ?– Gansemans : Elke week krijgen we aan-vragen om kopieën op te sturen. Dat kan.Maar niet de B.R.T.–Schooluitzendingen, wélde Dienst Media en Informatietechnologieënvan het Ministerie van Onderwijs verzorgt
deze service ! Een dagelijks misverstand. ❏

ordet jonl mnnaalinitnsierkerw

ter gebeurtier en opEen rigou-g dat niet

❏Standaard)

Dvill ruimg aln. Hpra deere n roflin

ngueft m

cursisten. Het onderwijsaanbod bestaat uitcolleges, workshops en seminaries. Eenreeks «consultaties» staat in het teken van hetontdekken van zwakke en sterke kantenvan de eigen persoonlijkheid en het ont-wikkelen van een permanente leerattitude.Het beter kennen en hanteren van prak-tijkvraagstukken en het eigen handelenstaan daarin centraal.Voor meer informatie :N.S.O., Prinsengracht 227, 1015 DTAmsterdam. Tel. 00–31–20–52 29 34. ❏

(Uitleg)

U GER

BIG MAC :(VR)ETEN ?

In de meeste industrie-landen is de jeugd de be-langrijkste cliënteel van dehamburgertenten. Uit eenDuits onderzoek blijkt trou-

FRANS AAN KLEUTERSMevrouw Nelly Maes : We

vernamen dat een onderwijs-experiment werd gestart omkleuters in het Nederlandstaligonderwijs dagelijks een kwar-tier Frans te leren. Wat vindt deMinister van dergelijk experi-ment?

Minister Coens : Het familia-riseren van kleuters met eenvreemde taal lijkt mij ongewenst,omdat de kleuters demoedertaal zelf nogonvoldoende beheer-sen. In het Vlaamseland is het tweede-taalonderwijs fa-cultatief mogelijkvanaf het vijfde leer-jaar.

beantwoer over hdat zeer eigen taana pas kutweede t

Het voor intede kleuten dus v

In Nederland bestaat sinds dit school-jaar een specifieke opleiding voor onder-wijsmanagers. Uit een onderzoek bleektrouwens dat niet alleen potentiële deelne-mers belangstelling tonen voor deze oplei-ding, maar ook benoemende instantiesblijken veel waarde te hechten aan derge-lijke kwalificatie bij de benoeming vanschoolleiders.

Staatssecretaris Ginjaar–Maas sprak bijde opening van de Nederlandse Schoolvoor Onderwijsmanagement (N.S.O.) overde huidige onderwijspolitieke discussies

VAN DIRECTE

De taalwetgevingvan 30 juli 1963 voor-ziet niet in een derge-lijk experiment. Bijge-volg heeft dit geenwettelijke basis. Aande voorzitter van de A.R.G.O.werd gevraagd de nodigemaatregelen te treffen. ❏(Vlaamse Raad – Beknopt Verslag)

ONGERUSTDe kennis van het Frans

gaat achteruit in Vlaanderen.Daarover maken vooraanstaan-den zich ongerust. Maar dekennis van het Nederlands gaater al evenmin op vooruit. Endus wordt weer de vraag ge-steld naar een intensiever on-derwijs van de twee landstalen.

Bij de goedkeuring van detaalwet in het onderwijs is dievraag door pedagogen benaderden op vrij uiteenlopende wijze

ONDERNE

Een keudernemers kleuters verde tweede l

Geconfrdenking datom de verfrren te stoppfransing tochand wil wvoorzitter vLambert : «Dtaal te lereneigenheid nom het kindandere taal

taa

. Maar zij waren hetalgemeen over eensge kinderen eerst deoeten leren en daar-en beginnen met een.iatief van Prolinguaeve tweetaligheid vanlas af is overdrevenerpelijk. ❏(Het Laatste Nieuws)

Vooral voor de kleudat op speelse manbescheiden schaal. reuze wetgeving maonmogelijk maken.»

(De

MISVERSTANGravin de Broque

zitster van Prolingua,misverstand uit de wemeer taallessen wille

haar om gebruik vantaal bij andactiviteitetaallessen. PCraen, sociolid van Prolide kleuterlegunstig omtweede

m.b.t. deregulering en schoolautonomie.Scholen zullen in de toekomst inderdaadzelfstandiger kunnen opereren, waarbij zehun eigen beleid gaan voeren over de ver-deling van geld en inzet van personeel. Deschool wordt als het ware een K.M.O. dieprofessioneel gemanaged moet worden.

Hierbij kan de N.S.O. helpen. Zij biedtimmers een professionele opleiding tot(adjunct–)schoolleider. Twee groepen vantwintig cursisten zijn met deze studie reedsbegonnen en voor de volgende schooljarenvoorziet men telkens drie groepen van twintig

R TOT MANA

MERS VOOR HETFRANSr van Belgische on-staat achter de wenstrouwd te maken metandstaal.onteerd met de be- de taalwet er kwamansing van Vlaande-en, en men die ver-h niet opnieuw in deerken, zei John Dils,an de Bank Brusseloor beter een andere, verliezen we onzeiet. Het gaat er alleen van jongsaf met de

vertrouwd te maken.

beginnen.(Het Nieu

TAALKLAS

Europarlementslid burgemeester van Overprel Pinxten nam afstandomstreden taalklasjes voters in zijn gemeente. Hij op dat het «babbelkwartiedoor de gemeente, maar whet gemeenschapsonwerd voorzien.

Pinxten ergerde zichder aan het feit dat eenlandsonkundige adellijkin zijn gemeente een krvoor talenkennis begonOverpelt jarenlang doorlandsonkundige fabrieksdwerd overheerst.

(Gazet van Antw

e, voor-de het

s zou zijet gaatktisch

tweedeschool-

dan. Van deguïst ena, vondijd heelet eenl te

❏wsblad)

JEC.V.P.–

enelt Ka-

van deor kleu-wees errtje» nietel door

derwijs

bijzon- Neder-e dameuistocht, terwijl Neder-irecties

❏erpen)

wens dat jonge mensengemakkelijk aangetrokkenworden door de herkenbaar-heid van dit soort restau-rants. Niet alleen het uiter-lijk, maar ook de aangebo-den eetwaar zijn over heelde wereld identiek. Elkekeuze valt weg, het ver-trouwde huis is de gemak-kelijkste oplossing.

De jongeren geven trou-wens grif toe dat in dezeeethuizen eten beperkt wordttot het stillen van de honger.De culturele bagage wordtafgelegd : kinderlijke vraat-zucht, de ongedwongensfeer, niemand die een ge-brek aan tafelmanieren be-straft. Toch vertonen eenaantal hamburgerklantenenig schaamtegevoel en zezouden waarschijnlijk nietgraag door bekenden «be-trapt» worden.

Het lijkt geenszins denk-beeldig dat meer en meerjongeren van dergelijke eet-huizen hun vaste stek ma-ken. Hierbij spelen het aldan niet aanwezig zijn vansociale controle –zowel thuisals op school– en de vroegezelfstandigheid van veeljongeren een grote rol. ❏

(Pädagogik)


VOLTIJDSE OPDRACHTENVERLOREN

In het Vlaams onderwijs gaan

te danken zijn aan een gunstigearbeidsmarkt en aan de her-scholingsmogelijkheden voor deleerkrachten. Toch blijven erzowat 1.000 structureel werklo-zen. ❏

(Gazet van Antwerpen)

OVERSCHOTZowat 3.000 vastbenoemde

leraars die hun job verlorenkonden niet gereaffecteerd wor-den, meestal voor een deel vanhun opdracht. Omgerekend naarvoltijdse jobs, komt dit neer op1.350 eenheden. Dat zijn er 250minder dan vorig jaar. De grootsteprobleemgroep vormen de le-raars van het uitstervende vrijeniet–confessionele onderwijs. Inhet katholiek onderwijs zorgenvooral de leerkrachten kleding,huishoudkunde en verpleeg-kunde voor problemen. ❏

(De Standaard)

GEEN WEDDEVERHOGING«Een verhoging van de wed-

den van de leerkrachten is nogniet voor morgen. Een wedde-verhoging van 1 % komt neer opeen meerkost van 1,4 miljard fr.of 1.600 banen.» Dat zei de heerPerquy, kabinetschef van deGemeenschapsminister vanOnderwijs Daniel Coens. ❏

(Gazet van Antwerpen)

AFTAKELENIedere leerkracht zal bij elke

uitbetaling een behoorlijk deelvan zijn verdiensten opzij leggenom ervan te genieten in de jarendat hij aftakelt; zo wordt hij geenlast voor de gemeenschap. ❏

(Het Volk, Richtlijnen voorleerkrachten, 1872).

UITGEBRANDEM

dPeitftoeerste signalen bestaan uit een
onbestemde angst waaraan menechter niet wil toegeven. VolgensRoger Amiel, neuropsychiater vande Parijse Faculté de Médecine,bedreigt dit burnout–syndroomvooral mensen met een dyna-mische en gevoelige persoon-lijkheid, met een sterk idealis-tische opvatting over hun werk.Het syndroom zou vooral zijnoorzaak vinden in de «eenzaam-heid aan de top», die maakt datde geslaagde manager zich nietkwetsbaar meer durft tonen, zodathij met al zijn problemen alleenkomt te staan.
In extreme gevallen be-schermt het kaderlid zich hierte-gen door een gedrag te ontwik-kelen dat de Amerikaansepsycho–analyticus Douglas LaBier omschrijft als «de modernegekte». In hun werkomgevingfunctioneren deze personen vol-komen normaal, maar innerlijkontwikkelen ze een compensa-tiegedrag dat zich kan ontwik-kelen tot sadisme, machowellusten masochisme. Het uit zich danin slapeloosheid, depressiviteit,alcohol– en geneesmiddelen-misbruik en soms zelfs in eenbehoefte aan vernedering.

De remedie tegen dit alles ?Ondernemingen moeten op eenbewuste manier systemen ont-wikkelen die kaderleden tegenonnodige stress beschermen, endie hen in staat stellen om hungezondheid te verzorgen in si-tuaties waar stress onvermijdelijkis. Men mag niet in de val trappenom de stress als een statussym-bool te hanteren. ❏

(De Morgen/ Het LaatsteNieuws).


In de scholen circulerenmomenteel twee even irrationeleals controversiële standpunteni.v.m. de educatieve mogelijkhe-den van de computer. Voorstan-ders beklemtonen het bevorde-ren van systematisch en logischdenken en van probleemoplos-send denken. Tegenstandersbeweren dat door dit algoritmischja–neen–denken de intuïtie ende persoonlijkheidsontwikkelingvan de leerling te zeer beperktworden.

Onderwijspsychologischonderzoek gaf alleszins reedsenkele interessante bevindingen.De computer blijkt immers voor-al efficiënt bruikbaar bijremediërende toepassingen.Het gebrek aan een sociale di-mensie maakt de computer

COMPUTERS : SPEELGO
trouwens minder geschikt voorjongeren. Vooral volwassenenkunnen de computer goed ge-bruiken bij om- en bijscholing,omdat zij veel minder behoeftehebben aan sociale interactie bijhet leren.
Men vreest daarenboven datde spontane belangstelling vanjongeren voor de computer zouleiden tot speelse en oppervlak-kige educatieve programma’s. Demachinale communicatie maaktvan de computer zeker geenuniverseel leermiddel : de «dia-loog» is immers zeer begrensd enmechanistisch in vergelijking metde leraar–leerling–relatie. Het nutvan de computer als leermediumwordt duidelijk nog steeds invraag gesteld. ❏

(Zeitschrift für Pädagogik)

ED OF LEERMIDDEL ?

ANAGERS

Volgens Dokter Wouters vane Belgische Vereniging voorreventieve Geneeskunde zou deigenlijke managersziekte, dienvloed kan hebben op het hart,e zoeken zijn in het burnout–enomeen. Dat kent een piekussen 46 en 50 jaar, maar kanptreden tussen 40 en 60. De

dit schooljaar 1.346 voltijdseopdrachten verloren. Dat zijn erzowat 300 minder dan vorig jaar.In totaal zijn er 140.000 leer-krachten.

Het gemeenschapsonderwijsverliest 446 voltijdse ambten. Degesubsidieerde netten verliezener samen 900, waarvan 398 in hetvrije confessionele onderwijs, 361in het vrije niet–confessionele en148 in het gemeentelijk en hetprovinciaal onderwijs. De enigs-zins verbeterde tewerkstelling zou

OPLEIDEN ISNIET AFVOEREN

willige basis. Kleuterleidsters

Graag wou ik reageren op debijdragen over zittenblijvers. Deaanbevelingen van Prof. Boe-kaerts die ik graag onderschrijfzullen alleen worden toegepastdoor gemotiveerde leerkrachtenen naar mijn oordeel wringt daarprecies het schoentje.

Er dreigt een ernstig gebrekaan motivatie en begeleiding bijde leerkrachten door de onder-betaling en de vlakke loopbaanmet zeldzame promotiekansen.

De onderbetaling leest u afuit de vlucht van bepaalde groe-pen leerkrachten uit het onder-wijs naar de banksector. Ik ziealleenverdieners weer uitkijkennaar een bij–job zoals in de jaren’60.

Ik stel de vervrouwelijkingvan het lager onderwijs vast,waarbij de wedde als een in-teressant tweede inkomen wordtgezien met faciliteiten voor deopvang van eigen kinderen enrijke mogelijkheden om deeltijdste werken. Wanneer vroegervrouwelijke leerkrachten werdenverplicht om het onderwijs teverlaten was dat niet omdat deleerlingen van het vrij onderwijsgeen gehuwde zwangere vrou-wen mochten zien. Ik beweerniet dat vrouwen minder hardzouden werken ! Door de in-voering van het lestijdenpakketkunnen scholen opteren voorkleinere klasgroepen i.p.v. eenaanpassingsklas op te richten. Inhet kanton Dendermonde zijn ernog 3 taakleraars werkzaam inhet vrije net. De bonus die werdtoegekend aan scholen met eentaakklas was nauwelijks het ver-melden waard.

De syndicale actie spitst zichtoe op de beperking van de pres-taties met als filosofie : «Als u 10 %te weinig verdient werkt u 10 %te veel». De pedagogische begelei-ding van (jonge) leerkrachtendoor het schoolhoofd of door deinspectie is onbestaande of teverwaarlozen. Het interessantstedeel van de pedagogische ver-gadering is de vrije middag.

Bijscholing gebeurt op vrij-

meer energie dan de toepassingervan ooit aan rendement kanopleveren. Wat het zittenblijvenin de lagere school betreft zit ermisschien een mogelijkheid ineen speelleerklas naar Nederlandsmodel.

Uit vrees leerlingen te verlie-zen, gaan leerlingen op aandrin-gen van de ouders en tegen dezin van de leerkrachten toch overnaar een volgende klas, zonderenige bijkomende hulp.

Daar de aanpassingsklas nietopenstaat voor traaglerenden enschoolonrijpen blijft er voor veleouders niets anders over danprivé–les tegen betaling in teroepen.

Zolang het onderwijs eropgericht blijft de «ongeschikten» afte voeren i.p.v. jonge mensen opte leiden zal men zittenblijven alsde beste remedie blijven hul-digen.

Pas wanneer leerkrachtenzich gezamenlijk verantwoorde-lijk weten voor hun onderwijs enafstappen van de «my class is mycastle»–mentaliteit zal er watveranderen.

Tot nader order zal men opelke vernieuwing reageren met :«Laat maar zitten, jochie». ❏

Tony Van Dender (Berlare)

instaan voor allerlei klussen die

SINGENOEKEN

krijgen geen D.H.O.S.-vergoedingen bij bezuinigingen komt zo’nvergoeding als eerste op de tochtte staan. Voor de cursus «remedialteacher» bestaat niet eens eenextra–vergoeding.

De school is een consumptie-artikel (vooral als er geen ouder-comité is) waarbij opvang, voe-ding en busvervoer belangrijkerzijn dan de kwaliteit van hetgeboden onderwijs. Kijkt u tervergelijking even naar de alter-natieve scholen waar de ouders

Zoals in het eerste nummervan KLASSE reeds vermeld zijnwe ervan overtuigd dat het on-derwijs georganiseerd ten be-hoeve van de Vlaamse jongerenglobaal genomen een hoogstaandniveau kent : het aantal zitten-blijvers, toch een van de para-meters waarmee een aspect vande kwaliteit van het onderwijs entrouwens ook van de kostprijservan, geëvalueerd kan worden,is er beduidend lager dan inFranstalig België en dan in Ne-derland. Dit wil echter niet zeg-

in het vrije net op de leerkrachtenworden afgeschoven, zoals voor–en naschoolse opvang, busbe-geleiding, middagtoezicht enandere leuke dingen.

Schoolprogramma’s zijn zovaak wereldvreemd, maar deindustrie is ook niet gebaat metbewuste consumenten en depolitieke partijen hebben even-min een voorkeur voor «wakkereburgers».

Het sorteren en verwerkenvan de informatiestroom kost

OPLOSZ


geweest. Oplossingen zoekenvoor gedemotiveerde leerkrach-ten en schoolmoeë leerlingen,scholen niet verplichten via dereaffectatie minder getalenteer-de leerkrachten toch in dienst temoeten nemen, middelen zoe-ken om uitmuntende leerkrach-ten en uitmuntende scholen extrate honoreren zijn hierbij volgen-de opdrachten. ❏

Prof. Karel Pyck, HoogleraarKinder– en Jeugdpsychiatrie,

K.U. Leuven.

gen dat we het niet belangrijkzouden vinden dat ook inVlaanderen meer aandacht be-steed zou worden aan de kwa-liteit van het onderwijs. De be-leidsmaatregelen van MinisterCoens, o.m. het delegeren vanmeer verantwoordelijkheid enautonomie op lokaal vlak aan dedirecties van de Gemeenschaps-scholen, het opnieuw aandachtvragen voor de klas als klasge-meenschap, de structureel inge-bouwde navorming, e.a. zijnzeker belangrijke maatregelen

EENWARM

2. Meer melk en minder kof-fie. Een stevig ontbijt. Geen snoepof suiker, meer groenten en fruit.

3. Meer regelmaat in uw slaap.Geen dutjes tussendoor. Steedsop hetzelfde uur het bed in. Eenwarm bad of één glaasje wijnvoor het slapen gaan helpt.

4. Meer positief denken.Niet de leerlingen of de collega’sbezorgen u hoofdpijn, wel wat uzich over hen voorstelt.

5. Leer uzelf ontspannen.Ga zitten. Sluit de ogen. Contro-leer uw ademhaling. Houd hetrustig.

6. Leer conflicten oplossen.

7. Formuleer duidelijke doel-stellingen.Zet in enkele minuten op papierwat u eigenlijk wilt bereiken inuw beroep, relaties en vrije tijd.Maak daarna duidelijk hoe u datgaat aanpakken : morgen, vol-gende week en in de loop vanhet jaar. ❏

AANVAL

MOET DE KONINGLeraar Hedwig Cooremans (Sint

. hat en

n

it n

– Hallo, met de weddedienst ?– Mevrouw Delaere : We hebben dit dossier volledig onderzocht.Maar de fout ligt niet bij ons. Dhr.Cooremans had eenloopbaanonderbreking. Dat hij vanaf 1 september weer les gaf,werd ons door zijn inrichtende macht pas meegedeeld op 3 januari!We hebben hem 50.000 fr. als speciale betaling toegekend en zijnvolledige wedde werd eind februari betaald. De laattijdigheid vanhet versturen van de documenten valt in dit geval volledig onderverantwoordelijkheid van zijn inrichtende macht als werkgever.Die kan desnoods ook voorschotten verlenen aan haar personeel.

ooeanoijn n

Dnr

Als onderwijzeres lijd ik aande ziekte van Meunière. Nu las ikin Humo dat dit meest voorkomtbij het onderwijzend personeel.En in Libelle vertelde een pa-tiënte dat ze na 30 jaar onderwijspsychosomatische ziekten had.Ze wilde het echter niet aan-vaarden ! Maar ze was uitgeblusten had last van evenwichts-stoornissen.Ik zelf heb 8 jaar geleden veelaanvallen gehad. Toen ik ver-plicht werd opnieuw les te ge-ven, koos ik voor een halftijdse

BADWat doen leraars om stress teontladen ? Een selectie uit uwreacties op de vorige VIZIER :joggen, zwemmen, koken, poëzieschrijven, een pint drinken,moppen tappen, lezen, zeuren,dansen, yoga, sex en een warm

bad. Iedereen heeft er blijkbaareen eigen remedie voor. In«Managing Teacher Stress andBurnout» vindt u nog zevenandere bruikbare methodes.

1. Meer beweging.Minstens drie keer per week,plezierig, niet–competitief metduidelijke en stap–voor–staphaalbare doelstellingen (aerobic,zwemmen, joggen, fietsen,touwspringen, fitness).


Open discussie. Actief luisteren.Zelfbewustzijn.

september nog niet uitbetaaldkranten, naar de koning en naar

Cooremans : «Ik ben nu een waarvan je intussen moet leven zhet spaargeld vliegt erdoor, wanen het geduld dat je op die mani

De vraag is wat er zou gebeurehet ministerie één enkele dag zou uwellicht. Nu echter heeft niemaschande aan te klagen. Want hetonderwijs. Die zijn best tevreden

Onderwijsmensen staan volledeens doen en voor de rest houdblijven ze zoet. Het Ministerie vawaar zoiets kan, waar zoiets als noer niets aan wordt gedaan.»

LEN

HET OPLOSSEN?–Katherina–Lombeek) is sinds 1Hij schreef een brief naar achtKLASSE.alf jaar niet uitbetaald. Hoe enl het ministerie een zorg zijn. Ener is niets anders. De interestenr verliest, ben je definitief kwijt. indien het loon van iemand vanitblijven. Een nieuw rampenfondsd de politieke moed om deze

gaat slechts over mensen uit het met een koekje.g machteloos, mogen hun zegjemen er geen rekening mee. Zo Onderwijs is de enige instellingrmaal wordt beschouwd en waar

opdracht. Toen bleef ik 8 jaarzonder aanval. Nu verander ikvan ambt (van lerares naar detaakklas) en krijg ik de ene aan-val na de andere.Nu moet ik elke middag gaanslapen want ik voel dat het tezwaar is.Ik hoor maar aan één kant entoch is het lawaai van de kin-deren zeer irriterend.Hoeveel leerkrachten zijn er nogin mijn geval ? ❏

Anita Vandenhende(Sint-Eloois-Vijve)

– Tot wie moet een leraar–in–no– Delaere : Weddeproblemen mschool worden opgelost. Daar hvan alle verantwoordelijken. Leraemotioneel betrokken om de kunnen geven. Slechts wie van school niet op een normale wrechtstreeks tot de secretaris–geschriftelijk en u kunt er zekerwordt onderzocht. Wat sommige

EEN ERNSTIG WEMinisterie va

Secretariaat–geneRijksadministratief Centrum, A

d zich eigenlijk wenden ?eten via het secretariaat van deeft men een precieze naamlijstrs die zelf bellen zijn dikwijls teodige zakelijke informatie teordeel is dat zijn klacht via deze wordt behandeld, kan zicheraal wenden. Dat gebeurt bestvan zijn dat elke klacht ernstig ook mogen beweren. ❏

DEPROBLEEM ? Onderwijsaal, lokaal 4028rcadengebouw, 1010 Brussel

LIEVER EENKLEINE SCHOOL

Zolang men in een midden-

een middenschool. Veel middenscholen hebben leerlingen

zegt hij. De kwaliteit zal daar zeker niet onder lijden.

ren. Er is meer tijd voor eenpersoonlijk gesprek en een ver-trouwensrelatie.

Niet onbelangrijk is ook datde stap van de basisschool naar

worden in een kleinere midden-school. Zonder te beweren datgrotere middenscholen met bij-voorbeeld meer dan 300 leer-lingen minder goed zouden

school met één graad de nodigestudierichtingen kan bieden(zoals Latijnse, Moderne en eenaantal technische richtingen ofberoepenvelden in het 2de jaar)zijn deze scholen in staat voor-delen te bieden qua studiebege-leiding, attitudevorming en na-schoolse activiteiten.

Het voordeel van een klei-nere school kan het naast mekaarbestaan van kleinere klasgroe-pen inhouden. Klassen met nietmeer dan 20 leerlingen komen in
aanmerking voor meer indivi-duele begeleiding door de leer-kracht. Dit speelt niet alleen in dekaart van de zwakkere leerlingen,die niet in de grote massa ver-dwijnen, maar ook van de betereleerlingen die extra uitdiepingvan de leerstof kunnen krijgen.Individuele begeleiding situeertzich trouwens niet alleen opstudiegebied. In kleinere groe-pen is de leerling al vlug heel watmeer dan een gezicht of eenfamilienaam. Vooral op klasse-raden wordt dit duidelijk. Hetmaakt ook voor een P.M.S.–dienst
Raymond Bas is directeur van

verloren. Dat is niet erg,

Integendeel.

een heel verschil uit of men zijntijd en aandacht op een bepaaldeschool moet besteden aan 100 ofaan 300 leerlingen. Zeker bij deoriëntering op het einde van het
2de gemeenschappelijk jaar.
Het contact leerling–directieligt duidelijk «anders» in kleinerescholen. Hier wordt het contactintenser en persoonlijker en zalde directie gemakkelijker alsvertrouwenspersoon kunnenfungeren. Ook kan er meer tijdvrijgemaakt worden voor bij-voorbeeld het bijwonen van les-sen en het controleren van deagenda’s van de leerlingen.

Het contact leerkrachten-di-rectie-ouders kan zich in eenkleinere school goed prononce-

een kleinere middenschool opeen meer persoonlijke en rustigewijze kan verlopen. Kinderenkijken immers nog steeds angstigop naar die «grote» school.

Een ander fenomeen is deorganisatie van de vrijetijdsbe-steding voor onze jeugd. Meer enmeer spelen de scholen hierineen rol met de min of meervrijwillige inzet van de leer-krachten. Een computercursus opwoensdagmiddag of een initia-tiecursus fotografie zal gemak-kelijker georganiseerd kunnen


kunnen slagen in hun pedago-gisch project, wil ik hier stellendat mits een goed managementen een team van gemotiveerdeleerkrachten kleinere midden-scholen zeker geen complexenhoeven te kweken. ❏

Raymond Bas, directeur a.i.,R.M.S. Ukkel–Beersel.

n

p

e

e

,

1

e

n

SCHOOLVERKEER

Verkeersveiligheid en –leefbaar-heid in de bebouwde zones kanmen niet verbeteren zonder in-frastructurele ingrepen op de weg.De verbetering van de ruimte-lijke kwaliteit van de openbareruimte is een essentiële voor-waarde om tot een veilige in-richting ervan te komen. Zeker inde omgeving van scholen.

De Koning Boudewijnstich-ting, het Belgisch Instituut voorde Verkeersveiligheid, deVlaamse Stichting Verkeerskun-de en de Vlaamse provinciebe-sturen organiseren een reeksstudiedagen (twee per provin-cie) rond de thema’s school-omgeving, de zone 30 en dehoofdstraat. Bestaande projec-ten worden daarbij voorgestelden met de plaatselijke initiatief-nemers besproken. Bedoeling ishet voorstellen van het nieuwedenken over verkeer aan eenruim publiek, zowel de leek alsde vaklui en beleidsmensen opalle niveaus.Meer inlichtingen en pro-gramma: Koning Boudewijn-stichting, Secretariaat Ruim-

Verkeersonderwijs telefooneen nieuw initiatief : lesbrievenvoor leerkrachten ui t debas i s school d ie eenverkeersmiddag willen in-richten.

Naast algemene tips bevatelke lesbrief drie rubrieken :een onderwerp voor eenleergesprek, een praktischeoefening als voetganger offietser en een werkblad voorde leerlingen. Voor elke klasvan de basisschool is dergelijkelesbrief beschikbaar. Ze kostenslechts 25 fr. per exemplaar.Inlichtingen enbestel l ingen :Verkeerspedagogisch Insti-tuut, Spinnersstraat 29,8800 Roeselare.Tel. 051–21 04 17. ❏

«DE MIDDENJURY»

Wat u waarschijnlijk nog «demiddenjury» noemt, heet nu deExamencommissie voor hetgewoon secundair onderwijs vande Vlaamse Gemeenschap. Daarworden dit jaar de volgendeexamens georganiseerd.* Getuigschrift lager secundaironderwijs : inschrijvingen van 1juni tot 14 juli en van 16 augustustot 10 september (examens van 8tot 26 oktober).Inlichtingen : Mevr. H. Geerts,Jozef II–straat 68, 5e verdie-ping, 1040 Brussel.Tel. 02–230 69 70.* Getuigschrift hoger secundaironderwijs (algemeen secundair

onderwijs), bekwaamheidsdiplo-ma en diploma voor toelating tothet examen van kandidaat-burgerli jk ingenieur : in-schrijvingen van 23 april tot 23mei (examens van 13 juni tot 27juli) en van 3 september tot 4oktober (examens van 24 okto-ber tot 21 december).Inlichtingen : de Heer W.D’Have, Moutstraat 24, 1000Brussel. Tel. 02–512 18 13.

* Getuigschrift hoger secundaironderwijs (technisch–, kunst– enberoepssecundair onderwijs) enbekwaamheidsdiploma : in-schrijvingen van 25 juni tot 25 julien van 21 augustus tot 8 sep-tember (examens van 8 oktobertot 9 november).Inlichtingen : de Heer N.Rossel, Jozef II–straat 68, 5everdieping, 1040 Brussel.Tel. 02–230 69 70. ❏

DOE MEE MET DE «PRIJS VAN DE AARDE»

22 april moet een grote dag worden voor ons leefmilieu. Voorde tweede keer wordt dan nl. een «Dag van de aarde» georganiseerd:over heel de wereld, in meer dan honderd landen, met duizendenacties en manifestaties. De «Dag van de Aarde» wil een duidelijkteken geven aan al wie met onze aarde begaan is en meerinformatie geven over wat er momenteel verkeerd loopt.

Natuur 2000, een jeugdvereniging voor leefbehoud, heeft zich bijdeze organisatie aangesloten en doet hierbij een oproep naar alleandere enthousiaste (jeugd)verenigingen, scholen, enz. Natuur2000 vraagt al deze verenigingen zoveel mogelijk manifestaties ophet getouw te zetten en belooft van haar kant allerlei achter-grondinformatie, nuttige adressen, diamontages, films en des-kundige voordrachtgevers ter beschikking te stellen.Inlichtingen : Natuur 2000, Bervoetstraat 33, 2000 Antwer-pen. Tel. 03–231 26 04. ❏

Belangstellenden kunnen deze

KIJK EN LEER

*Paleis voor Schone Kunsten, Ko02–512 04 03.

– «Julian Schnabel. Werken op pa20 mei.

*Provinciaal Museum voor ModOostende, tel. 059–50 81 18.

– «Piet Dieleman» en «Marinus Boeducatief programma).

*Cultureel Centrum, Kunstlaan 5– «Dency Ann Kane» en «Heksen en*Museum voor Moderne Kunst, M

02–513 96 30.– «Englebert Van Anderlecht (19

mei.*Stedelijk Prentenkabinet en H

Antwerpen, tel. 03–233 02 94.– «De schenking Frans Dille» : va

telijke Ordening, Brederode-straat 21, 1000 Brussel.Tel. 02–511 18 40. ❏

LAAT JE ZIEN, ANDERS BENJE GEZIEN

Het VerkeerspedagogischInstituut lanceert na haar


ingsstraat 10, 1000 Brussel, tel.

ier 1975–1988» : van 13 april tot

rne Kunst, Romestraat 11, 8400

zem» : van 7 april tot 7 mei (met

3500 Hasselt, tel. 011–22 99 31. heiligen» : van 27 april tot 10 juni.useumstraat 9, 1000 Brussel, tel.

8–1961)» : van 16 maart tot 13

ssenhuis, Falconrui 53, 2000

28 april tot 31 juli.

AANGEPAST ONDERWIJSVOOR IEDEREEN

Veel B.L.O.–scholen doen delaatste jaren moeite om positiefnaar buiten te treden. Ze probe-ren vooral het nut en de waardevan het buitengewoon onderwijsaan te tonen.

Zo ook in Opwijk waar meneen videofilm heeft gemaakt voortype 1 (licht mentaal gehandi-capte) en type 8 leerlingen (kin-deren met leermoeilijkheden).

De hele schoolloopbaan vandeze leerlingen, van hun in-schrijving in de school tot aan de

eindklassen, wordt aantrekkelijkin beeld gebracht. Men besteedtdaarbij veel aandacht aan(psycho)motorische en logope-dische oefeningen. Ook de toe-komstmogelijkheden voor lichtmentaal gehandicapten en deheroriëntering naar het gewoononderwijs van de leerlingen metleermoeilijkheden worden ge-schetst. Vakmensen uit deonderwijswereld, medewerkersvan P.M.S.–centra en betrokkenouders krijgen op deze wijze eenstevige brok informatie aangebo-den.

boekjes voor de derde en 6boekjes voor de vierde klas, tel-kens met een handleiding voorde leraar.

De boekjes behandelenonderwerpen zoals veilig naarschool, kaart– en plattegrond-lezen, tijdsindelingen en hetopenbaar vervoer. Telkens sla-gen de auteurs erin om de be-handelde onderwerpen aantrek-kelijk en toch leerrijk voor testellen.Inlichtingen : Uitgeverij DenGulden Engel, Vrijheidsstraat33, 2000 Antwerpen. ❏

ationale contacten tussen scholendressen van scholen die op eenniceren met scholen uit anderezo jongeren van 15 tot 19 jaar dedsgenoten in het buitenland overdiscussiëren.eert onverwijld Hans Levander, Uppsala UN–Association, Dag4, S–751 27 Uppsala, Zweden.

EERST ZIEN,DAN KIJKEN

Previews van de schooluitzen-dingen, ’s zaterdags van 10 u. tot12 u.45.

28 aprilBASISONDERWIJS10.05 : Telegraaf – Telefoon –

video–opname (duur : 15 min.)huren.Inlichtingen : B.L.O.–Heiveld,Heiveld 21 A, 1890 Opwijk.Tel. 052–35 41 95. ❏

VLAAMSE LERAARS,VERENIG U !

De Vereniging Vlaamse Leer-krachten is een pluralistischeberoepsorganisatie –géén vak-vereniging– waarvan de ledenvanuit een opvoedkundige be-langstelling samen aan eengeïnspireerd en efficiënt onder-wijs willen werken.

De V.V.L. wil inspireren totvernieuwing en verdieping vanhet onderwijs, maar heeft ookde ambitie om een volwaardiggesprekspartner te zijn in hetonderwijsbeleid.

Daarnaast verzorgt de V.V.L.een aantal publikaties. V.V.L.-Ideeën is een tweemaandelijkstijdschrift waarin diverse onder-wijsonderwerpen worden aan-gesneden. De V.V.L.-lestekstenverwierven bekendheid dankzij de heldere, beknopte enconcrete lesvoorbereidingen bijminder toegankelijke themata.De V.V.L. verzorgt daarenbovenook filmfora, studie–uitstapjes,–bezoeken en –re izen,cursussen voor leerlingen enleraars, debatten en colloquia.Inlichtingen : VerenigingVlaamse Leerkrachten, Zwij-gerstraat 37, 2000 Antwerpen.Tel. 03–327 65 59. ❏

MULTIPLICEERBARE WEST–VLAMINGEN

Westvlaamse creatievelingenmogen hun produktielijn opstar-ten : de Tweejaarlijkse Prijsvoor Beeldende Kunst van deProvincie West–Vlaanderenwordt in 1990 uitgereikt aanmultipliceerbaar kunstwerk (gra-fiek, foto, film, video, perfor-mance, enz.). Brons, koper oflouter druktechnische reproduk-ties komen echter niet in aan-merking.

Elke deelnemer kan maxi-maal 3 werken afleveren op 5 of6 oktober bij Westtoerisme, Kas-teel Tillegem, 8200 Brugge.Inlichtingen : Dienst voor

Cultuur, Provinciehuis Boe-verbos, Koning Leopold III–laan 41, 8200 Brugge. Tel. 050–38 69 01, toestel 201. ❏

ERASMUS IN DE LIFT

469 Vlaamse studenten (350universitairen en 119 H.O.B.U.-studenten) zullen in het acade-miejaar 1989–1990 met een Eras-musbeurs in het buitenlandstuderen. Hiervoor wordt devolgende drie jaar een budgetvan 192 miljoen E.C.U. (± 8 mil-jard fr.) vrijgemaakt, d.w.z. hetdubbele van het budget voor devorige drie jaar.

Gemiddeld blijven de stu-

VRIENDSCHAPSSCHOLENDe organisatie Life–Link wil internbevorderen. Zij zoeken daarom aregelmatige basis willen commulanden. De organisatoren willen kans geven om samen met leeftijde toekomst na te denken en te Wie belangstelling heeft contactp.a. Life–Link Foundation, c/oHammarskjöld Library, Box 64

denten drie tot vijf maanden inhet buitenland. Daarbij kiezen zemassaal (± 72 %) voor onzebuurlanden. Taal/literatuur,rechten, geneeskunde en deingenieursstudies scoren het besten leveren samen zo’n 55 % vanhet aantal studenten.Inlichtingen :Erasmus-project, Aarlenstraat15, 1040 Brussel.Tel. 02–233 01 11. ❏

ONDERWIJS IN EENBALLON

De Wero–ballon van DenGulden Engel staat voor een reeksboekjes over werkelijkheids-onderricht. Deze reeks omvat 6

Telex (3 + 4) [2]10.30 : Meeuwen (5 + 6) [3]VOORTGEZET ONDERWIJS
10.55 : Opgespoten terreinen [1]11.45 : Overlevingsstrategieën [3]12.10 : Zwaartekracht, elektrici-
teit en magnetisme [11]

5 meiBASISONDERWIJS10.05 : Veilig aan het water (1 +

2) [3]10.30 : T.V. – Tam – Tam (5 + 6)

[7]VOORTGEZET ONDERWIJS10.55 : Op de purperen heide [2]11.20 : Wonen [5]11.45 : Sociale diensten in de

jaren 80 [5]12.10 : De proef van Millikan [12]


ZIN IN EEN CURSUS ?

*Belgische Vereniging Leraars Frans, Hofstraat 80, 9000 Gent, tel.091–25 39 16.

–«Communicatief taalonderwijs : beeld, klank, video– entoneeltechnieken» : op 4 april (in de Aula van de R.U.G.).

*Centrum voor Beroepsvervolmaking Vliebergh–Sencie, BlijdeInkomststraat 21, 3000 Leuven, tel. 016–28 47 78.

– «De micro–computer in de natuurwetenschappen» : op 16 mei– Beurs van didactisch materiaal voor leraars wetenschappen :

op 11 en 12 april.*U.P.V.–V.U. Brussel, Pleinlaan 2, 1050 Brussel, tel. 02–641 27 50.– «Werken met mentaal gehandicapten» : op 4 en 25 april en 9

mei– «Ouder–worden als vrouw : niet zo vanzelfsprekend» : idem– «Stress» : op 2 mei.*Stichting–Lodewijk de Raet, Liedtsstraat 27–29, 1210 Brussel, tel.

02–242 01 11.– «Keuze van audiovisuele hulpmiddelen bij interne

communicatie, opleiding en vorming» : op 26 april– «Begeleiden van audiovisuele produkties» : op 17 mei.

het eerste nummer steevastingeleid met een stilaan bekendwordend logootje. Dit logo siertook onze achterpagina. Het werdontworpen door Patricia Vlayenvan het K.T.A. II in Diest.Zij mag op onze rekening voor5.000 fr. boeken kopen.Proficiat! ❏

LEERMOEILIJKHEDEN

Het Centrum Orthopedago-gische Behandeling werkt al 15jaar met kinderen met leerpro-blemen. Deze ervaring werd inéén publikatie samengebracht.«Leerproblemen : een signaal» telt216 blz. en wordt door het Cen-trum zelf verspreid.

Leerproblemen plaatst menbij het C.O.B. in hun natuurlijkesetting, nl. binnen de totale ont-wikkeling van het kind, in ge-zins– en schoolverband. Leer-moeilijkheden zijn daarbij vaakslechts een signaal voor dieper-liggende problemen op het vlakvan de persoonlijkheidsontwik-keling van het kind.

Pasklare oplossingen vindt uniet in dit boek. Wel spreekthieruit een sterk besef van on-

dij 6, 3000 Leuven.Tel. 016–23 37 71. ❏

WI WILLEN VAN DENKERELS ZINGEN

HOREN, ZIEN EN DOEN

Wat is de plaats van film inhet leven van het kind ? Is er eenplaats voor film in de klasprak-tijk? Op deze en andere vragenzal de werkgroep audiovisuelevorming «Horen, zien en doen»een antwoord geven op 26 en 27april. In de «Bevegemse Vijvers»,Zwembadstraat 7, 9620 Zottegemwordt in 4 sessies dieper inge-gaan op de relatie tussen kind en(jeugd)film, de taal en de rol vande film als hulpmiddel in op-voeding en onderwijs, enz. Be-kende gastsprekers delen hunervaring met de cursisten.Inlichtingen en inschrijvin-gen : Marc De Groote, Kasteel-straat 55, 9620 Zottegem. ❏

PROGRAMMEREN VOORPRIJZEN

U bent jonger dan 25 jaar enwoont in België. U ontwerpt eenorigineel en bruikbaar program-ma voor didactische of (bio)-medische software. Dan bent umisschien één van de gelukkigendie tijdens het 5de symposium«Computers in onderwijs, onder-zoek en geneeskunde» op 27oktober op de Campus Gasthuis-


berg te Leuven met een prijs van30.000 fr. wordt bekroond.

Vóór 31 mei laat u weten datu mee doet en vóór 1 septemberbezorgt u de organisatoren vierexemplaren van uw project. Erstaat daarbij geen beperking ophet type computer, noch op derandapparatuur (vrij in de handelof door uzelf gemaakt), noch opde gebruikte programmeertaal.Inlichtingen : Congress Press,Te Boelaerlei 23, 2200 Ant-werpen.Tel. 03–322 74 69. ❏

DO YOU SPEAK ENGLISH ?

Test uw kennis van het Engels!De Universiteit van Cambridgeorganiseert in Brussel examensEngels op verschillende niveaus.Kandidaten kunnen zo eengetuigschrift bekomen als bewijsdat ze de Engelse taal meesterzijn. Deze getuigschriften wordentrouwens in handels– enindustriële middens zeer gewaar-deerd.Voor alle inlichtingen : TheExaminations Officer, TheBritish Council, Jozef II–straat30, 1040 Brussel.Tel. 02–219 36 00. ❏

PROFICIAT

Onze rubrieken worden sinds

derweg zijn, het debat is immersverre van afgesloten. De zevenopstellen in deze publikatiebrengen echter alleszins nieuweelementen aan.Inlichtingen en bestellingen :Centrum OrthopedagogischeBehandeling, Sint-Geertruiab-

De Middelnederlandse poëziewas vooral een liedkunst, tekstendie in de eerste plaats bestemdwaren om gezongen te worden.De Stichting Constanter heeftdaarom een plaat gemaakt waar-op zowel het volkslied als hetkunstlied vertegenwoordigd zijn.

Acht liedjes uit het GruuthuseManuscript (kunstliederen uit de14e eeuw) en vijf uit het AntwerpsLiedboek (een verzamelingvolksliederen, gepubliceerd in1544) worden gezongen en ge-speeld door Studio Laren o.l.v.Marijke Ferguson. Constanter gaftrouwens eerder al een plaat uiti.v.m. de Gouden Eeuw, met werkvan Hooft, Bredero, Vondel enHuygens. Beide platen kosten450␣ fr., verzending inbegrepen.Inlichtingen en bestellingen :Constanter, p/a Jan Uytten-daele, Ringstraat 26, 9150Dendermonde. ❏

Klasse voor Leraren 3

Documents

Transcript of Klasse voor Leraren 3