Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.151 • Januari 2005 www.klasse.be

««MMEVROUW, EVROUW, LEER ONS KIEZEN»LEER ONS KIEZEN»

VLAAMSE LEERLINGEN VLAAMSE LEERLINGEN SUPERTOPSUPERTOP

DE NIEUWE DE NIEUWE LERARENKAART 2005LERARENKAART 2005

MEER MENSEN KIEZEN KUNST

gratis!gratis!

2 KLASSE NR.151

© L

UC DAELEM

ANS

Waar leren ze zingen, denk je?

Kiezen voor kunst p. 7, p. 25 en p. 34

Alexander: «Hoe lang ik al lesgeef? Nu 27 jaar op de Academie van Beeldende Kunsten in Anderlecht. Ooit was ik hier zelf leerling, na mijn opleiding beeldhouwkunst in Sint-Lukas. Ik gaf eerst les in het dagonderwijs. Later koos ik toch voor het deeltijds kunstonderwijs (DKO) omwille van super gemotiveerde leerlingen en omdat ik zo nog tijd heb voor mijn eigen beeldhouwwerk.»Damien: «Frans is mijn moedertaal, maar ik leerde speciaal Nederlands om op deze academie te kunnen zitten. Ik volg hier nu ongeveer zes jaar les.»Alexander: «Dat Damien Frans sprak, was geen probleem. Want in de beeldhouwkunst gebruiken we de taal van de materie.»Damien: «Het sprak me aan dat ik overdag kon komen kappen. Ik ben energieker overdag. En kappen vergt een goede conditie.»

Alexander: «Ja, hij werkt met steen en dat is zware ar-

beid! De manier van lesgeven is individueel aangepast. Elke leerling heeft

een ander parcours. D e ene is ook han-

diger dan de andere. En legt dat parcours sneller af.»

Damien: «Ik begon met boetseerklei. Zoals iedereen trouwens.»Alexander: «Uit deze eerste oefening leid ik af wat een leerling al kan.»Damien: «Iedereen heeft zijn eigen stijl. En Alex respecteert dat. Hij leidt je op tot professioneel beeldhouwer. We helpen hem om zijn tentoonstelling op te stellen. Daar leer ik veel van voor als ik ooit zelf wil exposeren.»Alexander: «Ik beeldhouw zelf nog. Dat vind ik noodzakelijk als je beeldhouwkunst onderwijst. Je baseert je op je eigen ervaringen wanneer je leerlingen begeleidt. Ze leren dat een concept heel belangrijk is, maar ook hoe je materiaal fysiek manipuleert. Iedereen komt tot een individuele expressie in drie dimensies.»Damien: «Ik tekende en schilderde, een kunst in twee dimensies. Maar dat voldeed niet meer voor mij. De derde dimensie, die wilde ik uitbeelden. In de schilderkunst creëer je een droom, met beeldhouwkunst verander je je eigen wereld.»Alexander: «Je ontwerp wordt deel van de ruimte. Je leert beslissingen nemen. Want éénmaal als je begint te kappen, kan je niet meer terug.»

Dit is het vijfde dubbelportret van een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens een duo leerling-leerkracht. Wat bindt die twee? Met welke leerling sta jij volgende keer op de cover?

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: het PISA-rapport p. 8 / Leren kiezen p. 12 / Wat is een brede school p. 14 / Zeker Doen p. 15-30 / Het Team: school met vluchtelingen p. 31 / Mensen met klasse p. 32 / Teamteaching p. 34 / Kleuters verzuimen de school p. 36 / Over de vakken heen samenwerken p. 38 / Vijf vragen voor vier BV’s p. 40 / Het Zesde Zintuig p. 42 / Dialoog p. 45

132 IDEEËN

IN ZEKER DOEN

OP DE COVER

Damien Moreau (38) en leerkracht Alexander Ketele (50):Damien Moreau (38) en leerkracht Alexander Ketele (50): «Super gemotiveerde leerlingen in DKO»«Super gemotiveerde leerlingen in DKO»

Billy Kawende zingt de blues op school.

IN DIT NUMMER

8 VLAAMSE

LEERLINGEN SUPERTOP

12 LEERLINGEN LEREN KIEZEN

14 EVOLUTIE: DE BREDE SCHOOL

31HET TEAM: GEVLUCHT!

34TEAMTEACHING MET MOZART

36ALS KLEUTERS SPIJBELEN

40BV’S OVER DE SCHOOL

We zitten in een hemelsgrote arrenslee. Zo vredig dat de djinglebells spontaan uit het sneeuwspoor spatten. Allemaal vrienden samen. Lekker kort bij elkaar. Laat ons zo maar rijden tot aan de poolster. Daar wachten het groot lot, een musical, de beroemdheid, miljoenen én een sjiek huis. Achter ons de wolven. Maar daar trekken we ons lekker niets van aan. Tot blijkt dat we iemand van de vrienden uit de slee moeten smijten om zelf aan de poolster te kunnen geraken. Wat tot voor kort alleen een zwetende nachtmerrie leek, wordt nu dag aan dag de gedroomde werkelijkheid op tv: van Big Brother en Robinsoneilanden tot Château Bravoure of De Werf. Je vormt een groep mensen, je stopt ze samen in een project en daarna is het grootste doel: zelf overleven, ten koste van anderen. Die moeten zo nodig weggestemd worden (van wie en waarom in

godsnaam?) en zo mogelijk ook weggepest door intriges en verraad. De programma’s worden door miljoenen mensen over heel de wereld gevolgd. Ze stralen een wereldbeeld uit dat haaks staat op alles wat miljoenen leraren over

heel de wereld aan jonge mensen proberen bij te brengen. Zo staat in onze eigen eindtermen dat we de leerlingen zover moeten krijgen dat ze eerlijk kunnen samenwerken, niet alleen

uitgaan van het eigenbelang, bij confl icten bereid zijn naar anderen te luisteren en hun emotionele grenzen te respecteren. Op tv is je samen inzetten voor anderen blijkbaar belachelijk geworden. Daar scoor je niet mee. Dat is een Fata Morgana

in de sneeuwvlakte. En dan zou onderwijs liefst (nu! meteen!) iets moeten doen aan de angst, de verrechtsing en de onverdraagzaamheid in onze samenleving. In november houden we de buren buiten met halloween-grijnzende pompoenen. En

Kerstmis? Dat vieren we door akelige, rode mini-man-netjes met een plunderzak op de rug tegen onze huizen te laten opkruipen. Een mens zou zich voor minder onveilig voelen. Vrolijke feesten.

Gratis naar Vlod

Gratis naar Vlod

p. 16

p. 16

DE NIEUWE LERARENKAART 2005 Wie recht heeft op een offi ciële lerarenkaart vindt die onder omslag bij dit nummer. Samen met een dikke brochure. De lerarenkaart is en blijft een wereldprimeur, exclusief en gratis. Het aanbod is in twee jaar tijd verdrie-voudigd. Met dank aan meer dan duizend organisatoren, in naam van alle Vlaamse leerkrachten. Meer informa-tie op p. 28 en op www.lerarenkaart.be

«SMIJT ZE BUITEN»

4 KLASSE NR.151

Mogen leerlingen

weigeren om naar de les

lichamelijke opvoeding

te gaan wegens hun

geloof? Het antwoord op

actuele onderwijs vragen

staat in de gratis elektro-nische nieuwsbrief Lerarendi-

rect. Elke woensdagmid-

dag in je mailbox.

Abonneer je meteen via

www.lerarendirect.be

OPLEIDING

Leertijd is niet populair meer

Vorig jaar werden 4 359 leerlingen secundair onderwijs als problematisch afwezig gemeld aan het departement Onderwijs. Dat is 0,98 procent van de totale schoolbevolking van 444 714 leerlingen. De afwezigheden zijn zeer ongelijk verdeeld: 0,59 procent van de leerlingen gewoon voltijds onderwijs spijbelt, tegenover 3,57 procent in het buitengewoon onderwijs (BuSO) en 19,25 procent in het deeltijds onderwijs (DBSO). Het aantal scholen dat met het probleem kampt, verschilt sterk: 49 procent van de

scholen voor voltijds gewoon secundair onderwijs tegenover 70 procent BuSO en 94 procent DBSO.Jaar na jaar stijgt het aantal meldingen van leerlingen met problematische af-wezigheden. Dat betekent niet dat het aantal spijbelaars elk jaar de hoogte ingaat. Scholen blijken steeds beter hun problematische leerlingen te melden aan het departement Onderwijs. Dat zegt het rapport ‘problematische afwezigheden’, dat het departement maakte over het schooljaar 2003-2004.

PARTICIPEREN

Steunpunt wegVanaf deze maand krijgt het Steunpunt Leerlingen-participatie geen subsidies meer. Dat besliste onder-wijsminister Frank Vandenbroucke. Het steunpunt had de opdracht leerlingenparticipatie te ondersteunen op klas- en schoolniveau in alle onderwijsnetten. Het Expertisecentrum waar scholen volgens het participatiedecreet een beroep op zouden kunnen doen om de participatiecultuur uit te bouwen, komt er ten vroegste in het schooljaar 2006-2007.Beide maatregelen zijn een gevolg van de krappe budgettaire ruimte op de begroting van 2005. De minister wilde niet raken aan de middelen die nood-zakelijk zijn voor de dagelijkse werking van scholen. Zowel Vlaamse scholieren als andere betrokkenen reageren teleurgesteld. De Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) heeft een aanbod om het participatieproces op school te ondersteunen. Maar volgens VSK is dit zeker niet voldoende omdat er nu meer vraag naar expertise is.

SECUNDAIR ONDERWIJS

Meer spijbelaars gemeld

Het opleidingssysteem de Leertijd, beter bekend als ‘het leercontract’, zit in een dip. In tien jaar tijd daalde het met 47 procent van 9 730 naar 5 191 leerlingen. Het deel-tijds beroepssecundair onderwijs (DBSO) daarentegen groeide in dezelfde periode aan met 40 procent van 4 531 tot 6 342. Het leercontract kampt met een negatief imago. Dit blijkt uit een studie van de zelfstandi-

genorganisatie Unizo, in opdracht van het Vizo (Vlaams Instituut voor het Zelfstandig Ondernemen). Het leercontract-systeem van deeltijds werken en leren is niet popu-lair bij jongeren en bij ouders. De sturing door het departement Economie en de mindere waarde van het getuigschrift wijst Unizo aan als twee ernstige pijnpunten. Leertijdjongeren kunnen bijvoorbeeld niet op een gevorderd niveau naar het voltijds onderwijs terugkeren, tewerkstelling in een openbaar bestuur is niet mogelijk en vaste benoemingen zijn evenmin evident. Om de Leertijd te herwaarderen, pleit Unizo voor een vijfpuntenplan:1. eenduidige sturing van alternerend werken en leren vanuit het departement Onderwijs;

2. alle alternerende opleidingsvormen onder één overlegplatform;

3. een volgehouden promotieactie vanuit dat nieuwe platform;

4. acties voor herwaardering van (beroeps)-technische en ambachtelijke beroepen en opleidingen;

5. opwaardering van het afgeleverde attest voor het leercontract.

Totaal aantal leerlingen in Leertijd, DBSO; in het tweede jaar van de tweede en derde graad (samengeteld) van BSO, TSO, ASO en KSO. Leertijd daalt en DBSO stijgt.

Leertijd DBSO BSO 4-6 TSO 4-6 ASO 4-6 KSO 4-6

1999 - 2000 7 319 5 276 56 740 68 731 79 822 3 9042000 - 2001 7 000 5 468 55 079 66 651 77 675 3 7392001 - 2002 6 190 5 665 54 112 66 157 76 494 3 7022002 - 2003 5 715 6 275 53 585 66 343 76 507 3 8642003 - 2004 5 191 6 342 54 431 66 999 77 880 4 181

Evolutie in % -29,08% +20,20% -4,07% -2,52% -2,43% +7,10%Evolutie in cijfers -2 128 +1 066 -2 309 -1 732 -1 942 +277- www.unizo.be- Rapport: Onderzoek naar het opmaken van een vergelijking tussen Leertijd en Deeltijds Onderwijs

Unizo wil acties om (beroeps)technische

en ambachte-lijke beroepen en opleidingen te herwaarderen.

© L

UC D

AELE

MAN

S

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.151 5

STUDIEKEUZE

Eerste jaar een kansspel? «Ik heb de kans gehad om rechtstreeks getuige te zijn van de afvallingskoers die een opleiding in het hoger onderwijs voor velen bleek te zijn», schrijft Kristof De Ryck, afgestudeerd aan de Europese Hogeschool Brussel (EHSAL), in zijn eindverhandeling ‘De studiekeuze na het secundair onder-wijs’.«Waren die studenten slachtoffer van het systeem?»«Ik heb één kans op twee om te slagen; het eerste jaar is nu eenmaal een kwestie van geluk hebben», zeggen veel eerstejaars hoger onderwijs. Kristof De Ryck onderzocht of dat eerste jaar effectief in de geest van velen een ‘kansspel’ is. «Dit is onwaar», besluit hij. Hij focust op cognitieve componenten die voor studiesucces kunnen zorgen: intelligentie, kennis, studeervaardigheid, cognitieve stijl, studiegerichtheid, studiegedrag…De Ryck: «Eén student op vier die stopt tijdens het eerste jaar hoger onderwijs geeft aan dat de studie intellectueel te zwaar was. De Chrysostomosproef (een oriënteringsproef) kan een deel van de abituriënten ervoor waarschuwen dat be-paalde richtingen te zwaar zullen zijn voor hen. Bovendien kiezen velen niet de voor hen meest geschikte richting. Ongeveer één student op vier stelt dat de gekozen studie niet aan zijn verwachtingen beantwoordde en dat dit de belangrijkste oorzaak was van falen in hun eerste jaar. Als je laatstejaars secundair onderwijs in de aanloop naar hun studiekeuze goed informeert over wat je kan en mag verwachten van hoger onderwijs zouden ze beter gewapend zijn.»Brochures zijn een eerste informatiekanaal. Informatie die laatstejaarsscholieren hieruit

halen vinden ze de belangrijkste, na de in-formatie die ze op info- en opendeurdagen verzamelen. Drie op vier van de abituriënten blijkt opendeurdagen te bezoeken. Maar volgens Kristof De Ryck krijgen scholieren te weinig objectieve informatie aangeboden op dergelijke informatie-initiatieven. «Het is haast onmogelijk voor hen om een duidelijk en objectief beeld terug te vinden over de aanvangsvereisten voor een opleiding. Het is zinvol om daar werk van te maken in het kader van de jaarlijkse hecatombe.»De meeste universiteiten en hogescholen hebben een eigen website waarop ze informatie aanbieden voor toekomstige

studenten. Abituriënten schatten het be-lang hiervan minder in dan dat van info- en opendeurdagen en van brochures. Slechts één op drie bevraagde abituriënten kan uit het hoofd een goede website opgeven met gegevens over studiekeuze.«Hoe goed een laatstejaars secundair onder-wijs in Vlaanderen begeleiding krijgt bij zijn studiekeuze is voor een groot deel afhankelijk van zijn school: van weinig aandacht tot grote inspanningen. De meeste leerkrachten die instaan voor de begeleiding hebben er echter te weinig tijd voor. Ze hebben daarbij ook een gebrek aan inzicht in het studiekeuzeproces.»

KINDERRECHTEN

Als leraren hun gezag misbruiken...

Een kwart van de meldingen bij de om-budsdienst van het Commissariaat voor Kinderrechten gaat over onderwijs. Leer-lingen en ouders klagen vooral over de manier waarop een school sanctioneert (43). Enkele klachten gaan over lichamelijk geweld van leraren tegenover leerlingen, al is dat in vergelijking met vorige jaren wel afgenomen. Het aantal klachten over defi nitieve uitsluitingen en tijdelijke schor-singen neemt elk jaar toe (15). De aard van de straf wordt meestal niet betwist, wel de procedure die de school al of niet volgt. Misbruik van gezag door leraren, waaronder pesterijen (30), wordt meer gemeld dan pesterijen onder leerlingen (20). Uit de meeste meldingen komt de

vraag van leerlingen naar meer inspraak en participatie naar voren: ze willen over-leg over straffen, schoolresultaten en het schoolreglement.Dat blijkt uit het jaarverslag 2003-2004 van het Kinderrechtencommissariaat. De 769 meldingen die het secretariaat ontving, gaan in de eerste plaats over gezin, onderwijs en hulpverlening.

Alle cijfers over ‘Kinderrechten op school’: www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/BL403/kinderrechten.htmWat zijn de grenzen van straf volgens het Kinderrechten-commissariaat? www.lerarendirect.be/extern/797/default.aspx?url=www.lerarendirect.be/BL/403/straf.htmDownload het volledige jaarverslag van het Kinderrechten-commissariaat via www.kinderrechten.be/IUSR/documents/documenten/Jaarverslagen/KRC%20Jaarverslag.pdf

Leerlingen wil-len overleg over straffen, school-resultaten en het schoolreglement.

© L

UC D

AELE

MAN

S

«Eén student op vier die stopt tijdens het eerste jaar hoger onderwijs geeft aan dat de studie intellectueel te zwaar was.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

6 KLASSE NR.151

Landmijnen op schoolEthiopië: Oorlogen laten landmijnen achter. Ze maken na jaren nog talloze slachtoffers. Vaak kinderen. Desta Tessema (17) verloor vier jaar geleden zijn vingers. Voor een programma van de Verenigde Naties vertelt hij nu aan schoolkinderen dat het te gevaarlijk is om te gaan spelen in velden waar misschien nog mijnen ondergegraven liggen.

TIMMS-RAPPORT

Basisschool scoort voor wiskundeDe leerlingen van het vierde leerjaar halen voor wiskunde een vijfde plaats op de wereldranglijst, na vier Oost-Aziatische landen. Toch leren ze niet graag wiskunde. Deze tendens is ook te zien in Nederland en in drie andere toplanden. Dat blijkt uit de resultaten van TIMSS 2003 (Trends in International Mathematics and Science Study). Voor wetenschappen scoren de 10-jarigen in de middenmoot. Volgens de onderzoekers kan dit het gevolg zijn van de inbedding van de wetenschappen in het vak Wereldoriëntatie.

In de lagere school presteren jongens niet beter dan meisjes voor wiskunde en wetenschappen. Het verschil tussen jon-gens en meisjes duikt op in het secundair onderwijs. De leerlingen van het tweede jaar secundair scoren ongeveer hetzelfde als hun jongere collega’s. Ze staan op een zesde plaats voor wiskunde, op een zes-tiende voor wetenschappen. In vergelijking met 1995 en 1999 dalen de prestaties, bij de meisjes meer nog dan bij de jongens. Jongens doen het nu voor alle deelge-

bieden van wiskunde en wetenschappen beter dan meisjes, behalve voor algebra en meetkunde. Opvallend is dat bijna alle Vlaamse leerlin-gen secundair onderwijs (95 %) minstens de ‘lage standaard’ halen op hun toetsen, terwijl in de internationale vergelijking bijna één op vier leerlingen onder die maat blijft. Het basisonderwijs doet het nog beter. Daar schiet amper 1 procent van de leerlingen te kort, tegenover zo’n 15 procent internationaal.

Annelies VdV en Walter S geven al jaren les in het basisonderwijs. Toch twijfelen ze nog, net als vele andere leerkrachten, aan het aantal uren dat ze als leraar moeten presteren? Worden die uren uitgedrukt in 60 of 50 minuten? In het basisonderwijs is er een verschil tussen opdracht, schoolop-dracht en hoofdopdracht.De ‘opdracht’ omvat alle taken die je uit-voert, ook thuis zoals voorbereidingen en verbeteringen.De ‘schoolopdracht’ omvat de taken die je in schoolverband uitvoert. Dat zijn maximum 26 klokuren die je presteert binnen de normale aanwezigheid van de leerlingen. Dat wil zeggen een kwartier voor en na de lessen in de voormiddag en de namiddag.De ‘hoofdopdracht’ bestaat uit de ‘les-opdracht’. In het gewoon basisonderwijs schommelt die - afhankelijk van het ambt dat je uitoefent - tussen de 24 en 28 lestijden van 50 minuten, in het buitengewoon tus-sen de 22 en 27 lestijden. Als je extra uren presteert om een zieke collega te vervangen of een vacature in te vullen, kan je daarvoor bezoldigd worden. Voorwaarde is wel dat

de school die opdracht als een vacature aan de VDAB gemeld heeft en op eer verklaart dat ze geen andere kandidaat vond.Ligt de prestatieregeling anders voor Jolien C die lesgeeft in het secundair onderwi j s? Daar bestaan onder- en bo-vengrenzen van een op-dracht. Die schommelen naargelang de vakken die je geeft, in welke graad en in het gewoon of buitengewoon onderwijs. Een opdracht wordt altijd in periodes van 50 minuten uitgedrukt. Dat kan gaan om lestijden, maar ook om bijzondere pedagogische taken of uren klassenraad. In het gewoon onderwijs is dat tussen de 20 en 30 lestijden, in het buitengewoon onderwijs tussen de 22 en 28.

Plage-uren zijn de onbezoldigde uren tussen de onder- en bovengrens van een opdracht. Vanaf dit schooljaar bedraagt de maximum-plage 1 uur voor alle leraren die een opdracht

vervullen uitge-drukt in 20sten, 21sten of 22sten (dat kan je lezen op je loonfi che). De school kan je vragen een aantal uren te presteren bovenop je volle-dige opdracht om een zieke collega te vervangen of om een vacature die niet ingevuld

raakt, op te nemen. Dat is ‘overwerk’ en je bent vrij er op in te gaan. Net als in het basisonderwijs kan je daarvoor bezoldigd worden.Lees meer over de prestatieregeling in het basis- en secundair onderwijs in de Gids voor Leraren – onderwijs.vlaanderen.be/gidsvoorleraren

© B

ELGA

OPDRACHT

Hoeveel klok- of lesuren presteren?

Kan je bezoldigde extra uren presteren op school?

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.151 7

❡ De Italiaanse leerkrachten kwamen massaal op straat om te protesteren tegen de besparingsplan-nen van de regering. Die besliste om 2 procent van de jobs in het onderwijs te schrappen. Silvio Berlusconi stelt de maatregel voor als het moderniseren van het Italiaanse onderwijs, met meer computerlessen en fl exibele lessenroosters. Volgens de vakbonden zijn 14 000 banen bedreigd.

❡ Ruim meer dan 100 miljoen kinderen gaan niet naar school. In een derde van de landen maakt minder dan driekwart van de kinderen de lagere school af. De Unesco, de VN-organisatie voor Onderwijs, Wetenschap-pen en Cultuur, besluit dat in veel landen de kwaliteit van onderwijs niet volstaat om de doelstelling voor 2015 waar te maken, namelijk basisonderwijs voor alle kinderen.

❡ Zo’n 15 tot 18 procent van de Vlaamse volwassenen kan niet voldoende rekenen of schrijven om zich te redden in de moderne samenleving. Het gaat in totaal om 700 000 tot 850 000 mensen, berekenen de Centra voor Basiseducatie Vlaanderen-Brussel.

❡ De Franse gemeenschap werkt aan een Strate-gisch Contract voor het Onderwijs. Dat legt tot 2013 de prioriteiten van het Franstalig onderwijs vast. Vier prioriteiten: het niveau omhoog trekken, segregatie en leerachterstand bestrijden, meer leerlingen een diploma doen halen en extra aandacht geven aan wie het moeilijk heeft om de basiscompetenties aan te leren.

D e h e t e n a a l d

155 000 Vlamingen van alle leeftijden gaan op woensdagnamiddag, ’s avonds of tijdens het weekend naar het Deeltijds Kunst Onderwijs (DKO). 23 procent van hen zijn volwassenen. Het aantal blijft elk jaar met gemiddeld 4 000 studenten stijgen. Daardoor steeg de begroting voor DKO tot 147 miljoen euro. Een record.Meest populair is de muziekopleiding (47 %). In plaats van te wachten tot de les voorbij is, volgen pa of ma vaak zelf ook muziekles. Thuis gaat het oefenen dan wat makkelijker omdat de kinderen steun krijgen. Voor de ouders blijft het dagelijks oefenen een opgave. Volwas-senen die pas op latere leeftijd inschuiven in het muziekonderwijs kunnen sinds het ‘fl exibiliseringsbesluit’ van 2001 direct met een instrument beginnen. Normaal moet je eerst notenleer volgen. De afdeling beeldende kunsten is goed voor 36 procent van het aantal studenten.

Schilderkunst en tekenkunst kennen het meeste bijval, maar de jongste jaren kwamen daar ook nieuwe media bij. Op de Dag van het DKO, dit jaar op 29 januari, merk je dat ook. Zo worden de vertelavonden in Poperinge visueel ondersteund met werken uit het atelier digitale beeldverwerking en soundscapes van studenten journalistiek van de Hogeschool Kortrijk. 13 procent van de studenten volgt een opleiding woordkunst en 4 procent dans.Samenwerkingsverbanden tussen basis-scholen en academies zijn initiatieven waar veel belangstelling voor is. Terwijl de meester of de juf naar de muziekschool gaat om les te volgen, komt een leerkracht van de academie muziekles geven in de klas. Tekenacademies werken projecten uit samen met basisscholen, die plots een echt (zelfgemaakt) kunstwerk in huis krijgen. Het zorgt voor een heuse wissel-

werking die kan rekenen op enthousiaste leerlingen en leerkrachten.De jongste jaren gaan steeds meer 50+’ers beeldende kunst volgen. Hun kinderen zijn de deur uit en zij zelf zoeken een zinvolle vrijetijdsbesteding. Ze zijn bereid om veel uren in een atelier door te brengen. Wie op latere leeftijd met een muziekopleiding begint, heeft daar meestal al van jongsaf mee te maken gehad. Kunstonderwijs, of het nu muziek, woord of beeld is, vereist een engagement.Op de Dag van het DKO pakken de aca-demies uit met wat ze in huis hebben. Thema dit jaar is ‘vervoer(ing)’. Elke academie organiseert op 29 januari een eigen initiatief. Een selectie daarvan vind je in de rubriek Zeker Doen op p. 25.

www.dagvanhetdko.be

DKO

Meer mensen kiezen voor kunst

Elk jaar 4 000 DKO’ers erbij.

© L

UC D

AELE

MAN

S

© P

HOTO

SPIN

© Z

EFA

8 KLASSE NR.151

De Organisatie voor Economische Samen-werking en Ontwikkeling (Oeso) maakt de rangorde maar om de drie jaar op in het Pisa-rapport. Onder ‘wiskundige gelet-terdheid’ verstaan ze ‘alle vaardigheden die leerlingen gebruiken om wiskundige problemen te analyseren, te communiceren, te interpreteren en op te lossen’. Niet alleen de kennis van leerlingen wordt dus getest, maar ook en vooral hun vaardigheden. Daarbij moeten ze levensechte problemen oplossen met behulp van wiskundige formules en redeneringen in plaats van traditionele wiskundeoefeningen te ma-ken. Dit zijn de voornaamste resultaten van Pisa2003.

1. Vlaanderen aan de internationale top

Vlaanderen behaalt 553 punten voor wiskunde en verovert daarmee met stip de eerste plaats. Hongkong klampt nog aan met 550 punten, statistisch gezien geen betekenisvol verschil. Maar met alle andere landen is er wel een groot verschil: buurlanden Nederland (538), Frankrijk (511) en Duitsland (503) scoren beduidend lager. Japan (534) en Korea (542), die in 2000 nog de eerste en tweede plaats bezetten - vóór Vlaanderen -, zakten af naar respectievelijk de zevende en vierde plaats.

2. 9 op 10 leerlingen halen internationale maatstaf

Pisa verdeelt de scores van de leerlingen over verschillende vaardigheidsniveaus: niveau 1 is het laagste niveau voor wiskunde, niveau

Moest Vlaanderen in 2000 Japan en Korea voor ‘wiskundige gelet-terdheid’ nog laten voorgaan, nu dwingen de Vlaamse 15-jarige leerlingen in een vergelijkende test met 41 landen een absolute

toppositie af. Enkel Hongkong klampt nog aan. 10 op 10 voor wiskunde dus. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport van de Oeso. De Oeso-landen vormen een verzameling van de meest geïndustrialiseerde naties.

Tien op tien

Hoeveel punten scoren de top 10-landen?(De Franse Gemeenschap staat op de 24ste plaats

met 498.)

LandGemiddelde

puntenVlaanderen 553Hongkong 550Finland 544Korea 542Nederland 538Liechtenstein 536Japan 534Canada 532België 529China 527

Vlaamse leerlingen supertop?

Dankzij hun leerkrachten.

Profi ciat!

6 het hoogste. Alle leerlingen die de test afl eggen, worden in het hoogste niveau geplaatst waarvan ze meer dan de helft van de oefeningen correct oplossen. Ongeveer een derde van alle leerlingen die in een gemiddeld Oeso-land aan Pisa2003 deelnamen, haalt de drie hoogste niveaus. In Vlaanderen haalt een derde van de leerlingen al de twee hoogste niveaus. Het percentage Vlaamse leerlingen dat op het hoogste niveau presteert, is zelfs drie keer zo groot als het Oeso-gemiddelde. Het tweede niveau van wiskundige gelet-terdheid geldt internationaal als maatstaf: vanaf dat niveau passen leerlingen echt wiskundige vaardigheden toe om problemen op te lossen. In een gemiddeld Oeso-land presteert bijna vier op de vijf leerlingen op dat niveau. In Vlaanderen is dat bijna 90 procent.

voor wiskunde

KLASSE NR.151 9

Hoe scoren Vlaamse leerlingen in vergelijking met hun Oeso-collega’s?

«Het percentage Vlaamse leerlingen dat op het hoogste niveau scoort, is drie keer zo groot

als het Oeso-gemiddelde.»

«Met de steun en het waardepatroon van de ouders»

Omdat de ‘gemiddelde’ leerling niet bestaat, bekijkt Pisa hoe de resultaten verspreid zijn. Vier opvallende resultaten:

1. Heel sterk versus heel zwakIn Vlaanderen is het verschil tussen de sterkste en de zwakste leerlingen heel groot. Dat Vlaanderen aan de top staat voor wiskunde is te danken aan een relatief grote kop-groep die uitzonderlijk goed scoort. Toch doen de slechtst presterende leerlingen het nog altijd relatief goed. Ze presteren bijvoorbeeld even goed of beter dan de laagst presterende leerlin-gen in Nederland en Japan, en ze halen een iets hoger niveau dan de leerlingen uit de middengroep. Finland is het enige land dat een top-prestatie voor wiskunde combineert met een relatief klein verschil tussen sterke en zwakke leerlingen. LUC VAN DE POELE: «Dat er in Vlaanderen zo’n grote spreiding is tussen sterke en zwakke leerlingen, is een gevolg van de manier waarop het Vlaams onderwijs georganiseerd is. Vanaf het eerste jaar secundair zitten sterke bij sterke leerlingen en zwakke bij zwakke

leerlingen. En zij versterken elkaar. In Fin-land bijvoorbeeld bestaat er niet zoiets als ASO, TSO en BSO en worden sterke en zwakke leerlingen veel va-ker met

elkaar geconfronteerd. Daardoor hebben ze een veel kleinere spreiding. Toch kan je niet zeggen dat het Vlaamse systeem niet werkt: het leidt wel tot een grote groep toppresteerders, maar de laagpresteerders scoren niet extreem laag. Integendeel, ze doen het beter dan in de meeste andere landen. Dat je een kleine vis in een bokaal met grote vissen moet zetten om hem te laten groeien, gaat in het Vlaamse systeem

«In het Vlaams onderwijs leren kinderen ook thuis. Daardoor speelt de houding van de ouders tegenover leren en presteren een grote rol in de resultaten van de kinderen. En die hangt vaak samen met

hun sociaal-economische situatie», zegt Luc Van de Poele (Universiteit Gent), die de Vlaamse Pisa-resultaten analyseerde. De ‘gemiddelde’ 15-ja-rige Vlaamse leerling is een bolleboos voor wiskunde. Maar is dat even waar voor jongens als meisjes, voor rijke als arme leerlingen, voor autochtonen als allochtonen?

10 KLASSE NR.151

Het Vlaams onderwijs moet voor lees-vaardigheid alleen Finland en Korea laten voorgaan. Voor wetenschappen staat het op de vijfde plaats, na Finland, Japan, Hongkong en Zuid-Korea.

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.151 11

blijkbaar niet op. Daarnaast namen ook leerlingen van het buitengewoon onderwijs deel aan de test, terwijl dat in andere lan-den niet altijd het geval was. Maar omdat het hier over een zeer kleine groep gaat, is de invloed niet erg groot.»

2. Jongens beter dan meisjesDe resultaten lijken het cliché te bevestigen dat jongens beter zijn in wiskunde dan meisjes. Alleen in IJsland scoren meisjes beter. In Vlaanderen is het verschil tussen jongens en meisjes niet alarmerend, maar het is wel betekenisvol. Het voordeel voor de jongens is het grootst in de onderdelen ‘relaties en verandering’ en ‘vorm en ruimte’. Het Vlaamse verschil is iets groter dan het gemiddelde in de Oeso-landen, de meest geïndustrialiseerde naties. Opvallend is dat in de Franse Gemeenschap er maar een heel klein verschil is tussen jongens en meisjes, in de Duitstalige Gemeenschap scoren meisjes zelfs even goed als jongens. LUC VAN DE POELE: «Dat meisjes minder goed scoren dan jongens, komt vooral omdat ze veel meer dan jongens kiezen voor richtingen met weinig wiskunde. In ASO-studierichtingen met veel wiskunde zitten er evenveel jongens als meisjes, maar in ASO-richtingen met weinig wiskunde zitten er meer meisjes. In de richting in-dustriële wetenschappen - die de sterkste TSO-richting is voor wiskunde - zitten er nauwelijks meisjes.»

3. Rijk versus armIn alle landen behalen leerlingen uit ‘rijke’ gezinnen betere prestaties dan leerlingen uit ‘arme’ gezinnen. Maar in Vlaanderen is er een veel sterker verband tussen de socio-economische

achtergrond van leerlingen en hun presta-ties voor wiskunde dan in een gemiddeld Oeso-land. Er bestaat dus meer ongelijkheid tussen Vlaamse leerlingen van verschillende sociale groepen. Toch scoren ze allemaal beter dan hun collega’s uit soortgelijke gezinnen in andere landen. Leerlingen uit ‘rijke’ gezinnen in Vlaanderen scoren beduidend hoger dan leerlingen uit ‘rijke’ gezinnen in een gemiddeld Oeso-land, en dat geldt ook voor leerlingen uit ‘arme’ gezinnen. LUC VAN DE POELE: «Het onderwijs in Vlaan-deren doet - waarschijnlijk veel meer dan in andere landen - een beroep op de steun en het waardepatroon van de ouders. Dat komt omdat het leerproces deels thuis ge-beurt. De mate waarin ouders hun kinderen begeleiden, verwachtingen formuleren of de juiste studeeromstandigheden creëren, heeft een grote invloed op de studieresultaten van de leerlingen. Het is ook een kwestie van mentaliteit: als ouders veel waarde hechten aan studeren en presteren, straalt dat af op hun kinderen. Als kinderen tot een gezin behoren waar die mentaliteit niet heerst, presteren ze minder goed. En dat is vooral het geval in gezinnen met een lagere sociaal-economische status.»

4. Autochtoon versus allochtoonPisa2003 onderscheidt drie categorieën leerlingen op basis van hun geboorteland en dat van hun ouders: autochtonen, al-

lochtonen (ouders zijn in een ander land geboren) en immigranten (leerling en ouders zijn in een ander land geboren). Slechts 7 procent van de deelnemende leerlingen is allochtoon of immigrant. In het merendeel van de landen zijn er grote verschillen tussen de prestaties van allochtone en autochtone leerlingen. Maar Vlaanderen staat aan de top met een verschil van twee volledige vaardigheidsniveaus. Toch scoren allochtone en geïmmigreerde leerlingen in Vlaanderen niet beduidend slechter of beter dan hun collega’s uit de buurlanden.LUC VAN DE POELE: «Bij allochtonen speelt niet enkel hun sociaal-economische ach-tergrond, maar ook de taal een rol. Als autochtone Vlamingen beter scoren dan hun autochtone buitenlandse collega’s, dan zouden ook allochtone Vlamingen beter scoren dan hun allochtone buiten-landse collega’s, zou je denken. Dat is niet het geval. We stellen in alle landen vast dat wie een taalachterstand heeft, een bepaald vaardigheidsniveau blijkbaar niet kan overbruggen. Bovendien ligt de gemiddelde prestatie van Vlaamse leer-lingen zeer hoog, zodat allochtonen een veel grotere afstand moeten overbruggen dan in een ander land om eenzelfde score te halen. Vlaamse allochtonen scoren wel relatief laag, maar ze behoren niet tot wat men internationaal een risicogroep noemt en doen het in internationaal perspectief nog redelijk goed.»

PISA? NEE, NIET DIE SCHEVE!Pisa is een letterwoord voor Programme for International Student Assessment. Het is een grootschalige, driejaarlijkse internationale studie die de kennis en vaardigheden van 15-jarige leerlingen test voor lezen, wiskunde en wetenschappen. Het hoofddomein van Pisa2003 is wiskunde. Er wordt getest in welke mate leerlingen begrippen en concepten verstaan, bepaalde processen beheersen en vaardigheden in verschillende situaties kunnen toepassen. Naast een testboekje vullen de leerlingen ook een vragenlijst in over zichzelf, hun leergewoontes en hun school. Die gegevens worden gebruikt om de verschillen in prestaties te verklaren.In Vlaanderen legden iets meer dan 5 000 leerlingen uit 162 scholen de tests af. Er namen 41 landen deel aan het Pisa-onderzoek: alle 30 Oeso-landen en 11 partnerlanden. De onderwijsministeries zorgen voor de coördinatie, overkoepeld door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso). Pisa maakt het mogelijk om na te gaan hoe prestaties van leerlingen veranderen en op welke trap van de internationale ladder Vlaanderen staat.Download het volledige rapport ‘Leren voor de problemen van morgen. De eerste resultaten van Pisa2003’. Surf naar www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken en klik op ‘Pisa2003’.

«De eindtermen zijn minder gericht op theorie en meer op concrete problemen oplossen. Dat zou de stijging van Vlaanderen kunnen verklaren.» (prof. Dirk Janssens, lerarenopleiding wiskunde, KULeuven)

12 KLASSE NR.151

Volwassenen geven zichzelf voor kiezen hogere scores in de K-test dan de jeugd. En tieners vinden kiezen blijkbaar mak-kelijker dan jongeren. Logisch?ROGER STANDAERT: «Zeker. Tieners absorberen nog heel veel en problematiseren weinig. Van veel keuzes zien ze de dimensies nog niet, dus denken ze er ook minder over na. Dat verandert bij jongeren. Die zijn volop bezig zichzelf in de wereld te ontdekken, ze denken er veel over na, geraken er vaak niet uit. Volwassenen zijn over die fase heen en maken meer beredeneerde keuzes. In theorie tenminste. En dan zie je de scores weer stijgen.»Is kiezen dan zo moeilijk?ROGER STANDAERT: «Goed kiezen vereist een heel hoog niveau van denken. Uiteindelijk kies je door een oordeel te vormen: ik rook niet, want ik wil gezond blijven. Of: ik rook wel, want mijn vrienden doen dat allemaal en ik meen dat ik anders buiten de groep zal vallen. Voor je een keuze kan maken en ze motiveren, moet je heel wat kennen, begrijpen, analyseren en toepassen. Wie dat niveau niet bereikt, zal ofwel te vlug oordelen ofwel helemaal niet. Zo kan je alle pro’s en contra’s rond de ecotaks op een rijtje zetten, maar geen conclusies trekken. Of zeggen dat je ertegen bent zonder de pro’s en contra’s te verzamelen en te vergelijken. Of je blijft steken in je analyse. Zo zou je heel wiskundig kunnen redeneren dat je de werkloosheid kan oplossen via lagere lonen en andere stakingsregels. Maar dan verzeil je in simplismen en ga je voorbij aan feit dat zoiets in de praktijk gewoon niet werkt. En hoe keuzerijp is iemand die de Palestijnse kwestie denkt te kunnen oplossen door te zeggen: ‘Breek alle joodse kolonies in de Gazastrook af’? Dat bedoel ik met dat hoge niveau van denken. Ik merk op school vaak een hiaat tussen logisch denken (alle argumenten verzamelen) en keuzedenken

(conclusies trekken en ernaar handelen). Na de logica komt juist het persoonlijke, waarbij je kennis en je analyse je houding bepalen. Veel lessen stoppen bij de logica. Leren kiezen hoort er niet bij.»Leerlingen leren dus te weinig keuzes maken in de les. Kiezen ze daarom ook zo vaak een verkeerde studierichting?ROGER STANDAERT: «Er is meer. Kiezen gaat samen met de ontwikkeling van je zelfcon-cept: wie ben ik? Wat wil ik? Wat kan ik? Als je daar geen zicht op hebt, zal kiezen altijd een moeilijke onderneming zijn en is de kans op verkeerde keuzes groot. Je wordt ook voortdurend beïnvloed. De ene leerling gaat over-kiezen (hij gaat voor ASO omdat hij er thuis wordt toe opgepept), de andere onder-kiezen (een leerling uit een gezin met weinig middelen besluit veiligheidshalve geen hogere studie te volgen, hoewel hij ze wel aankan). Leerlingen bouwen hun zelf-concept op via ervaringen thuis, op school en in de brede samenleving. Dat is een heel ingewikkeld proces en dat leidt geregeld tot problemen. Daar hebben leerkrachten niet altijd zicht op. Kiezen is zo complex dat je het al in de kleuterklas moet leren.»Waarom is van jongsaf leren kiezen zo belangrijk?ROGER STANDAERT: «Omdat het de basis vormt voor de meer essentiële keuzes die jongeren moeten maken: hun studie, hun beroep... Maar het leert ze even goed of ze willen roken of niet, aan sport doen of niet, hoe ze een vak kiezen enz. Leren kiezen zou veel systematischer in elk didactisch proces moeten zitten. Leerkrachten kunnen daarvoor heel wat ondersteuning gebruiken. Kiezen moet ook in al het lesmateriaal zitten. Hier ligt een belangrijke taak klaar voor de begeleiding en de auteurs van schoolboeken. In het ene vak is leren kiezen wel makkelijker geïntegreerd

dan in het andere. Een discussie in de les Nederlands kan je sneller doen eindigen met een persoonlijk keuzemoment dan een biologieles over het gebit van planteneter vs. vleeseter. Maar het ontslaat de biologie-leraar niet van pogingen om kiezen toch in te bouwen in zijn les.»Hoe doe je leerlingen een beter zicht krijgen op hun eigen kennen en kunnen, zodat ze betere keuzes maken?ROGER STANDAERT: «Ten eerste door keuze-momenten in te lassen in de les. Ten tweede door oog te hebben voor hun zelfconcept. Het eerste kan elke leerkracht, want dat is een kwestie van de juiste didactiek. Je kan

heel wat lessen afronden met een fi nishing touch die een keuzemoment inhoudt. Ik pleit voor

een opbouw van drie tot achttien jaar. Kleu-ters leren we kiezen wanneer ze snoepen of niet, oudere kinderen of ze met de fi ets naar school zouden komen of niet, jongeren of ze een skateramp op straat willen aanvragen of niet. Die opbouw zit nu al in de eindtermen ingebakken en leidt van heel kleine, per-soonlijke keuzes naar standpunten innemen over de maatschappelijke problemen, de wereldproblemen. Wie bewust leert kiezen, plukt daarvan de voordelen als hij voor een studie- of beroepskeuze staat.»Kan elke leraar zijn les beëindigen met zinvolle keuzemomenten?ROGER STANDAERT: «In de meeste vakken zit je snel bij de waarden van onze samenleving. Iedereen denkt dan meteen aan vakken als godsdienst, zedenleer, maatschappe-lijke vorming, talen, maar ook een vak als aardrijkskunde leidt naar ethische kwesties rond bijvoorbeeld verkeer of toerisme. En zelfs in de wiskunde kan je naar waarden gaan, bijvoorbeeld via de statistiek. Sommige wiskundeleraars geven hun leerlingen de opdracht om het aantal gsm-gebruikers op

Hoe goed ben je in keuzes maken? Daarvoor geeft de gemiddelde Vlaming zich 7,8 op 10 in de K-

test, een internetpeiling van Klasse bij 3 000 leerkrachten, ouders, jongeren en tieners. De school krijgt 6 op 10. Kiezen leer je daar blijkbaar niet echt. Nochtans is het een vakoverschrijdende eindterm. «Maar die is niet zo sexy als milieu of gezondheid», zegt Roger Standaert, directeur van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling (DVO) en uitvinder van ‘de vakoverschrijdende eindtermen’. Waarom dan niet?

Leren kiezen is

Sommige eindtermen zijn ‘achtergebleven’

s niet sexyschool statistisch in kaart te brengen. Ga je ze dan gewoon de procenten laten berekenen en er vervolgens over zwijgen? Het is heus niet moeilijk om statistiek, zinsontleding of bodemgesteldheid heel abstract te geven, maar wat leren leerlingen daarbij?»U zegt dat leren kiezen in de eindtermen zit. Daar merk je in de scholen weinig van.ROGER STANDAERT: «Eigenlijk gebeurt er met de vakoverschrijdende eindtermen nog te weinig in de les. Dat verwondert me niet. Vakoverschrijdende eindtermen hebben gewoon hun tijd nodig om in het leerproces ingeburgerd te geraken. Voor de meer ‘sexy’ eindtermen, zoals milieu en gezondheid, gaat dat al. Maar leren kiezen is nog volop aan het incuberen. We mogen ons wel stil-aan afvragen of eindtermen rond milieu en gezondheidseducatie zo belangrijk (lees: omvangrijk) moeten blijven. Kijk maar eens hoezeer de samenleving de thema’s al heeft overgenomen. De milieuwetgeving is de jongste jaren verstrengd, we sorteren allemaal ons afval, reclame voor roken is verboden, gezond eten krijgt overal aandacht… Er mag stilaan meer aandacht gaan naar de ‘achter-gebleven’ eindtermen, zoals technologische opvoeding in het ASO en leren kiezen. Als ik de beleidsnota van de minister bekijk, ben ik daar wel gerust in.»Leerkrachten kunnen leerlingen dus leren kiezen, maar daarmee weten ze nog niet wat er zich in de hoofden van hun leerlingen afspeelt als ze voor een keuze staan.ROGER STANDAERT: «Daarmee kom ik terug op dat zelfconcept. Een leerkracht is niet opgeleid om te zien of en waar het met dat zelfconcept misloopt, zeker niet als hij zijn leerlingen maar een uur per week ziet. Een leerling zegt: ‘Ik ga later vogelkastjes maken.’ Je vraagt hem: ‘Waarom?’ Hij antwoordt: ‘Dan kan ik mijn vader helpen, hij is schrijn-

werker.’ Mooi, denk je, die leerling schijnt al een duidelijke keuze te hebben gemaakt, maar precies dan moet je doorvragen: ‘En wat als je vader er niet meer is, ga je dan ook nog vogelkastjes willen maken?’ Dan zou de leerling best wel eens tot een heel andere keuze kunnen komen. Dat doorvragen alleen al, daar zijn leerkrachten niet voor getraind. Het zelfconcept van leerlingen helpen verhelderen, daarvoor hebben ze een goede coaching nodig. Het CLB zou ze die kunnen geven.»Maar leren kiezen is toch de taak van de school. Zegt u nu dat de hele keuze-begeleiding onterecht van het CLB naar de school is overgeheveld?ROGER STANDAERT: «Je kan je daar vragen bij stellen. De CLB’s zijn in een lijn geplaatst ach-ter de school. Vroeger was kiezen een typische taak van het CLB, nu niet meer. H i e r d o o r dreigt des-kundigheid verloren te gaan. Volgens mij wordt die s c h e i d i n g tussen de eerste- en tweedelijns-zorg ook veel te drastisch geïnterpreteerd. Maar dat wil niet zeggen dat het vroeger zoveel beter was. Toen fo-custe het PMS heel sterk op leren studeren en studierichtingen kiezen. Te weinig op het brede kiezen. Een studieloopbaan is op zich immers al het gevolg van een keuzeproces. En de begeleiding van die leerlijn en de coaching hebben altijd ontbroken.»

Waarom moet leren kiezen in elk vak zitten? Leerkrachten spreken nu al over volle leerplannen.ROGER STANDAERT: «Het vakoverschrijdende krijgt zijn invulling vanuit de vakken. Je kan leerlingen geen zinvolle stelling laten innemen over de plannen van de Russische president Poetin om nieuwe kernwapens te bouwen als ze in de geschiedenisles de achtergrond niet meekrijgen. Maar vakken geven de werkelijkheid niet correct weer. Omdat geen enkele leerkracht alle leerstof, de hele werkelijkheid beheerst, delen vak-ken de werkelijkheid op een pragmatische manier in. En dan zie ik toch weer die breuk tussen het basisonderwijs en het secundair onderwijs. In de basisschool krijgen leerlingen een leerkracht voor zich die ‘alles weet’, in

het secundair krijgen ze er ineens twaalf verschillende. De werkelijk-heid wordt daar wel erg versnipperd. Gevolg: van al wat leer-lingen in één vak leren, ne-men ze niets mee naar een ander vak, laat staan naar buiten. Omdat leer-

lingen in de werkelijkheid leven, moeten we daarom gecoördineerd werken en moeten er vakoverschrijdende eindtermen zijn. En misschien zou het niet slecht zijn in de eerste graad opnieuw te denken aan leerkrachten die meerdere vakken geven, zodat de leerlingen er maar vijf of zes ver-schillende krijgen.»

KLASSE NR.151 13� www.klasse.be/k-test Doe de K-test voor ‘kiezen’ en negen andere domeinen.

© L

UC D

AELE

MAN

S

Roger Standaert: «Kiezen is zo complex dat je het al in de kleuterklas moet leren.»

14 KLASSE NR.151

«Toen de ouders moesten betalen voor schoolzwemmen bleven steeds meer kinderen thuis als er zwemles was», vertelt Dirk De keersmaecker. Hij is onderwijzer in OLVI-de Reuzenboom, een van de vier Boomse basis-scholen die meedoet aan het netoverschrij-dende Herculesproject dat scholen ‘breder’ wil maken. «Alle scholen vreesden dat er voor sportactiviteiten, uitstappen en projecten te weinig centen zouden zijn. Aankloppen bij de ouders, waaronder heel wat kansarmen, was uitgesloten. Wilden we de kinderen verder laten sporten en proeven van cultuur, dan was samenwerken de enige uitweg. Vertegen-woordigers van de vier scholen, de gemeente en de sportclubs werkten samen een project uit. Met de eerste initiatieven voor een brede school, een tweedaagse sporthappening en een kunstproject rond ‘Kinderrechten in je buurt of gemeente’ verdween de koudwatervrees en de vier scholen leerden elkaar waarderen. Het inzicht groeide dat iedere school, met een andere achtergrond en invalshoek, dezelfde maatschappelijke opdracht vervult.»

Win-winHet Herculesproject loopt ondertussen al vijf jaar. Waren er kinderziektes en groeipijnen? Dirk De keersmaecker: «We gingen aarzelend van start, maar gaandeweg leer je elkaar beter kennen. Je ziet dat het gras niet altijd groener is bij de buren. Nu zijn we échte buren. Ieder jaar krijgen alle leerlingen een nieuwe Herculespas. Daar staan de data en een korte omschrijving op van vijf culturele en van vijf sportactiviteiten, gespreid over het jaar. Die pas is tegelijkertijd een infobrochure

voor de ouders. De vier scholen bepalen de tien activiteiten, in samenwerking met de cultuurfunctionaris, sportclubs en –federaties. De gemeente zorgt voor veel logistieke steun. Als je die coöperatieve gedachte in praktijk kan brengen, is dat voor alle betrokkenen een win-win-situatie. Voor de gemeente zijn bevriende kinderen later goede burgers. De ouders betalen maar een kwart van de reële kosten. De rest is voor rekening van de school, gemeente en sponsors. De bijdrage voor de ouders laag houden is geen doel op zich, maar wel een noodzakelijke voorwaarde om boeiende sport- en culturele activiteiten te organiseren voor alle kinderen over de netten heen. Door samen aan sport en cultuur te doen, leren ze ondanks grote onderlinge verschillen respectvol omgaan met elkaar. Met een ruime en open kijk maak je een brede school.»

KansenStaan de neuzen van brede scholen allemaal in dezelfde richting? Nog niet. Onderzoek in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap leert dat brede scholen drie verschillende basisdoelstellingen kunnen hebben.1. Achtergestelde groepen meer kansen geven: Maatschappelijke factoren zoals thuistaal, materieel comfort en gezondheid beïnvloeden de schoolprestaties van leerlingen. Als een school zich beperkt tot louter kennis overdragen, kopieert ze onvermijdelijk de ongelijkheden, die door deze maatschap-pelijke factoren ontstaan. Als ze daarentegen werk maakt van materiële ondersteuning, gezondheidszorg, vrijetijdsbesteding, ou-derwerking enz. verbetert ze de leerkansen

van leerlingen. Dit geldt in het bijzonder voor achtergestelde doelgroepen zoals kansarmen en allochtonen.2. Levensbreed leren: Maatschappelijke en culturele ontwikkelingen zetten het gezin steeds meer onder druk. Daarom moeten jongeren op school op alle vlakken hun persoonlijk-heid kunnen ontwikkelen: fysiek, sociaal, emotioneel, artistiek, cultureel, cognitief enz. Door permanente aandacht voor levensbreed leren kan de school het gezin en de buurt mee op sleeptouw nemen, ondersteunen en (her)activeren in hun opvoedingsrol.3. Vrije tijd zinvol besteden: Onze samen-leving telt steeds meer gezinnen met twee kostwinners. De vraag naar zinvolle kinder-opvang na schooltijd wordt daardoor almaar groter. Als ouders iets van een ‘bredere’ school vragen, is het dat zij de schooltijd meer zouden afstemmen op hun werktijd en op andere, nieuwe eisen van de samenleving. De meest ideale manier waarop die naschoolse opvang georganiseerd wordt is zo weinig mogelijk schools en met zoveel mogelijk kansen op integrale ontplooiing.

SpeelruimteDe brede school wint veld. Vooral scholen met een ‘moeilijk’ doelpubliek zien het idee wel zitten en ook de samenleving vraagt er naar. Brede scholen herschrijven hun pedagogische project vanuit een duidelijke visie op kind en samenleving en vinden partners om het waar te maken. Met wat bijkomende middelen, deskundige ondersteuning en vooral ‘speel-ruimte’ zetten ze de brede school defi nitief op de Vlaamse onderwijskaart.Het begrip ‘brede school’ zit ook in de be-leidsnota van de onderwijsminister.Naar een brede school in Vlaanderen - Frank Pirard, Lieve Ruelens & Ides Nicaise - Onder-zoek in opdracht van de Cel voor Cultuurbe-leid, Administratie voor Cultuur, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

De fanfare en de majoretten oefenen in de gymzaal. Ouders gaan naar het praatcafé. Leerlingen openen een eigen buurtrestaurant. Duizend leerlingen van vier basisscholen stellen hun kunstwerken tentoon.

Dit zijn geen leuke en originele ideeën voor een opendeurdag, maar concrete voorbeelden van duurzame initiatieven om een brede(re) school te maken. Een nieuwe evolutie.

Hoe breed is je school?

«Met een ruime en open kijk maak je een brede school.»

� onderwijs.vlaanderen.be/beleid/nota/discussienota2004-2009.pdf Discussienota onderwijsminister, punt 3.1.2. Brede school uitbouwen� www.klasse.be/kvl/134/12 Open school in de buurt

© L

UC D

AELE

MAN

S

➜ Gratis naar de Vlaamse Onderwijsdagen p. 16

➜ Win een bibliotheek p. 19➜ Kom in vervoering p. 25

➜ Duizend gratis rijopleidingen p. 30

Met Klasse naar de Vlaamse Onderwijsdagen �Een pedagogische studiedag op verplaat-sing? Gratis nascholing over hoogbegaafde leerlingen, Photoshop, kleutergym, zelf-standig leren, praten met ouders? Of wil je gewoon een sneak preview van nieuwe schoolboeken, meubilair, bestemmingen voor een uitstap?Maak een lijstje van al wat je voor je school, klas of les zocht, zoekt of kwijt bent en breng het op 27-28 februari en 1-2 maart mee naar Flanders Expo in Gent. Dan vinden de Vlaamse Onderwijsdagen (Vlod) plaats, een bruisende beurs die vier dagen duurt en waar alle Vlaamse leerkrachten gratis naartoe kunnen. Het aanbod is gigantisch en bestrijkt alle thema’s waar je van ver of van dichtbij mee te maken krijgt: taalmethodes, labomateriaal, gymtoestellen, kunst, software, pakketten om leerstoornissen te lijf te gaan, theater- en speelplaatsspellen enz. Je kan deelnemen aan workshops, ateliers en demonstraties, debatten volgen, je catalogus van uitstappen uitbreiden, kennismaken met de vele organisaties met een educatief aanbod enz.Op 28 februari, 1 en 2 maart kan je bovendien op dezelfde locatie deelnemen aan de studiedagen Computers op School en Thuis: meer dan 100 workshops met praktijkvoorbeelden voor en door de school. Die zijn niet gratis maar wel democratisch geprijsd. En er valt wat te winnen…

Wat staat je te wachten?De Vlaamse Onderwijsdagen combineert een totaalvakbeurs voor onderwijs met de studiedagen Computers op School en Thuis (CST).1. Onderwijs op honderd potenIn één grote expohal krijg je een staalkaart van al wat nuttig kan zijn voor jezelf, je klas, je school. Zet je schrap voor niet minder dan 180 stands vol infrastructuur (meu-bilair, sportmateriaal, speeltuigen, schoolborden enz.), informatica (hard- en software), presentaties van musea en cultuur, recreatie, reisbestemmingen, alle mogelijke lesmateriaal en de nieuwste lespakketten. En boeken, véél boeken. Je vindt ze steeds minder op de gewone boeken-beurzen, maar hier zijn ze bijna allemaal present: 15 uitgevers van educatieve en wetenschappelijke publicaties, literatuur en kinderboeken tonen hun nieuwe projecten en publicaties massaal. Daarnaast verzorgen ze demonstraties en workshops over thema’s zoals zorg voor kleuters, hoogbegaafdheid, leren leren, andere godsdiensten en culturen, begeleid zelfstandig leren, gesprekken voeren met ouders, het schoolboek vroeger en nu, spelling, natuurwetenschappen enz. In de rode en blauwe zaal kan je bovendien extra workshops en demo’s bijwonen:- zondag 27 februari : peuter-tv, humor in de klas, praten over drugs, budgetbegeleiding enz. met extra’s over voor- en buitenschoolse opvang van Kind & Gezin.- maandag 28 februari: teambuilding, strips, djembé, plat-telandseducatie, je eigen cd maken, enz.- dinsdag 1 maart: creatief met prentenboeken, hoog-begaafde leerlingen, ADHD, seksueel misbruik helpen voorkomen enz.- woensdag 2 maart: agressiebeheersing in de klas, smul-museum, moderne muziek, sociale vaardigheden enz.Sommige workshops worden herhaald, andere niet. Stel je eigen programma samen via het complete aanbod op www.vlod.be.2. Welkom in interlandOp zoek naar de meerwaarde van ict in je les? De studiedagen Computer op School en Thuis omvat-ten ruim 100 praktijkseminaries met een hoog

16 KLASSE NR.151

praktijkgehalte: webquests, digitale leeromgevingen, ict voor leerlingen met een beperking, het virtueel kantoor, schoolserver, gratis educatieve software, vos en haas in de kleuterklas, elektronisch boekhouden, stages digitaal evalueren, programma’s voor leerlingen met dyslexie enz. Daarnaast vinden ook de fi nales plaats van de CST-wedstrijden Whizzkids en Screenteens over multimedia en internet voor leerlingen. CST heeft een aanbod voor elk onderwijsniveau en elke onderwijsvorm, en voor elke doelgroep: leerkrachten, lectoren, ict-coördinatoren, be-geleiders, inspecteurs, studenten in de lerarenopleiding. Kies je dag:- maandag 28 februari: secundair onderwijs, volwassenenonderwijs- dinsdag 1 maart: basisonderwijs, volwassenenonderwijs- woensdag 2 maart: buitengewoon onderwijsToemaatje 1Op maandag 28 februari (secundair onderwijs) en dinsdag 1 maart (basisonderwijs) verzorgen studenten, leerkrach-ten, begeleiders enz. postersessies. Elke posterhouder pakt uit met zijn concrete ervaring: lesideeën, uitgetest lesma-teriaal, projecten, eindwerken, didactische presentaties. In het aanbod: kunstkijken (plastische opvoeding), Wiris Online (wiskunde), Economics to the point, Digler (ict voor het Buso) enz. Bovendien kan je elke auteur meteen aanklampen voor vragen en extra uitleg.Toemaatje 2Op woensdag 2 maart betwisten twee keer vier klassen elkaar de fi nale van de Whizzkids- en Screenteens-wed-strijden. Meer info vind je op www.cst.be/wedstrijd.Toemaatje 3Wie wordt ICT-school van het jaar? Wie wordt dé ICT-in-spirator? En welke educatieve software en website kwamen er in 2004 het beste uit? Op zaterdagavond 26 februari worden in Flanders Expo de CST-Awards 2005 uitgereikt. Je kan erbij zijn. Schrijf in via www.cst.be.

Hoe schrijf je in?1. De Vlaamse OnderwijsdagenToegang tot de Vlaamse Onderwijsdagen is gratis, op voorwaarde dat je vooraf inschrijft via www.lerarenkaart.be. Daar vul je het elektronisch inschrijvingsformulier in. Je ontvangt vervolgens een persoonlijke bevestiging via het e-mailadres dat je hebt ingegeven. Die mail leg je, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal (niet vergeten!). Je kan naar de Vlod zonder vooraf in te schrijven, maar dan betaal je 6 euro aan de kassa.2. Computers op School en ThuisInschrijven voor de CST-studiedagen doe je via www.cst.be. Je geeft er ook aan welke workshops je wil volgen. Deelnemen kost 15 euro (groepstarief 9 euro, studenten 5 euro). Wil je toch gratis deelnemen aan de CST-studiedagen? Probeer je geluk en win één van de 50 vrijkaarten via www.lerarenkaart.be.

Waar vind je meer informatie?Surf naar www.vlod.be (Vlaamse Onderwijsdagen) en/of www.cst.be (Computers op School en Thuis). Daar vind je voor beide studiedagen het volledige programma, achter-grondinformatie, een wegbeschrijving enz. Voor vragen of problemen kan je terecht op tel. 09 241 92 11. De Vlaamse Onderwijsdagen zijn een organisatie van Flanders Expo, Computers op School en Thuis (CST) en Groep Educatieve en Wetenschappelijke Uitgevers (Gewu).

Gratis: water met KlasseOok Klasse staat op de Vlod. Onderwerp je aan de Kinga-machine, neem plaats in de Maks!-kever, slurp de enige echte redactiedrank. Doorblader de magazines die je niét elke maand in je brievenbus krijgt: Klasse voor Ouders, Maks!, Yeti. Surf door de e-nieuwsbrieven Lerarendirect, Maks!mum, de instapbrief voor allochtone ouders. Laat de redacteurs horen wat je van Klasse vindt of kom gewoon even goeiedag zeggen.

VLOD

Legende� = Algemeen� = Basisonderwijs� = Secundair onderwijs� = Hoger onderwijs

Pedagogische studiedag op verplaatsing.

Workshops, demo’s en postersessies.

Humor in de klas: het gelag.

Gratis nascholing voor alle leerkrachten.

KLASSE NR.151 17

CursussenAlgemeen �➜ Tweedaagse conferentie: Het gezicht van God na «Auschwitz»: 8-9/2 in Theologisch en Pastoraal Centrum, Antwerpen.Antwerpse Contactgroep voor Joods-Christelijke Betrekkingen - tel. 03 454 40 15➜ Omgaan met gedragsproblemen: vanaf 26/1.www.campusjette.com - Erasmushogeschool Brussel - campusjette@ehb.be - tel. 02 479 18 90➜ Diversiteitsmanagement als veranderingsproces: 13, 14 en 17/1 in Brussel.www.kms.be - Kerkwerk Multicultureel Samenleven - kms@kms.be - tel. 02 502 11 28➜ Leren sturen in het middelbaar onderwijs (19/1); Intelligentie en intelligentieonderzoek: een praktijkgerichte benadering (16/2); Kinderen en emoties: hoe helpen we hen om emotioneel vaardig te worden? (14/3); Aandachts-problemen: praktische tips voor thuis en in de klas (26/4), telkens in De Nieuwe Zurenborger, Antwerpen.www.puzzel.be - Puzzel vzw, Centrum voor Leermoeilijkheden - info@puzzel.be - tel. 03 239 65 35➜ Geen school zonder muze: 4/2 in Muntschouwburg, Brussel.Studie rond muzisch-creatieve vorming, met toonmo-menten (rond Midzomernachtsdroom van Benjamin Britten).koine.vsko.be/geenschoolzondermuze - Werkgroep Ad Hoc Muzische Vorming VSKO - marc.reybrouck@arts.kuleuven.ac.be➜ Musical stage: acteren, zingen en dansen: vanaf 13/1 in Wilsele.Jonna vzw - jonnatoneelschool@hotmail.com - tel. 016 44 80 19➜ Actief aan de slag met muzische vorming (vanaf 12/1 in Kontich); Fantasie- en kindergrime (vanaf 22/1 in Mechelen).www.syntra-ab.be - tel. 03 230 20 72 (Kontich) - tel. 015 29 39 80 (Mechelen)➜ Diversiteitsmanagement (12-13/1); Naar een lerend team (12-13/1); Fondsenwerving (24-25/1); Confl ict-hantering (31/1-1/2); Zonder woorden (alhoewel), bewust van je lichaamstaal (10-11/3); Naar zelfsturende teams (17-18/3).www.vspw.be/balans/domma.shtml - balans@vspw.be - Cen-trum voor Volwassenenonderwijs Gent - tel. 09 218 89 39

Secundair onderwijs �➜ Thema’s uit het nieuwe ASO-leerplan economie: 18/1 in Leuven.www.econ.kuleuven.ac.be/leraren - Vliebergh-Senciecentrum & Ekonomika - tel. 016 32 66 12➜ 14de Contactdag LIKONA: 15/1 in LUC, Diepen-beek.www.limburg.be/likona/ - Limburgse Koepel voor Natuurstu-die - likona@limburg.be - tel. 011 26 54 62➜ Therapeutisch werken met jongeren: 17 en 31/1 in Berchem.www.educatieve-academie.be - info@educatieve-academie.be - Hilde Van de Wege - tel. 03 281 21 67➜ De stagekist: over stage en sleutelvaardigheden in beroeps- en technisch onderwijs: 4/2.www.garant-uitgevers.be - www.vives-comito.be➜ Jeugdboekenwerker - Werken met jongeren (12+) en boeken in de klas en in de bib: 8 maandagen vanaf 17/1 in Sint-Amandsberg.www.bibliotheekschool.be - bibschool@vspw.be - Bibliotheekschool Gent - tel. 09 218 89 33

Hoger onderwijs �➜ Competentiegericht opleiden in de praktijk: tussen droom en daad: 12/1 in Auditorium Monet, Leuven.www.psy.kuleuven.ac.be/cod/studiedag.htm - Centrum voor Opleidingsdidactiek, KULeuven

Alles loopt op rolletjes �Mobiel theater met goochelaars, clowns, poppen-

spelers, vertellers, acteurs, muzikanten… Alles loopt op rolletjes vzw komt met één of meerdere woonwagens

naar je school voor animatie voor klein en groot. In het «Mobiel theater» vind je clown Bobo, theater («Hotel

Avalanche», een bloedstollend verhaal over moord, liefde en bedrog, voor leerlingen vanaf 9 jaar), een interactieve

goochelshow, vertelprogramma’s, poppenspel enz. In de «Mobiele speelkamer» vind je een zithoek, een striphoek,

tekenfi lms, videospelletjes, gezelschapsspelletjes, kleurboeken, poppen, autootjes… Rond de wagen zijn er volksspelen, fi etsen,

hobbelpaardjes, een glijbaan, een terras…Je kan de woonwagens apart of samen boeken, voor een schoolpro-ject, voor een opendeurdag enz.Alle info op www.alleslooptoprolletjes.be - Kurt de Ruijter - tel. 0486 75 68 31 - alleslooptoprolletjes@skynet.be

Briljante mislukkingen �Op www.actiewijzer.be vind je tips en praktijkvoorbeelden om je buurt, dorp of stad nieuw leven in te blazen. De website geeft praktische tips over uitleendiensten, zalen die je tegen een zacht prijsje kunt huren, verzekeringen of subsidies. Je leest er inspirerende verhalen over geslaagde acties. Je kan je eigen ervaringen kwijt, zelf een zoekertje of oproep plaatsen of gewoon van gedachten wisselen met andere actievelingen.Nieuw op de website zijn verhalen over jammerlijk mislukte acties, buurtfeesten die ondanks alle inspan-ningen in het water vielen, speelpleinen die na jaren actievoeren nog steeds schitteren door afwezigheid… Mislukkingen zijn immers vaak even leerrijk als goeie praktijkvoorbeelden.Actiewijzer is een webinitiatief van Koning Boudewijn-stichting, uitgevoerd door Vlaams Steunpunt Vrijwil-ligerswerk vzw.Alle info op www.actiewijzer.be - info@actiewijzer.be - Anne Adé - tel. 03 218 59 01

10 dagen gratis nieuws �Heeft Het Nieuwsblad meer buitenlandse berichten dan Het Laatste Nieuws? Legt De Tijd andere accenten dan De Gazet van Antwerpen? Zijn de cartoons in De Morgen spitser dan in Het Volk? Heeft Het Belang van Limburg grotere foto’s dan De Standaard? Alle kranten brengen het nieuws op hun manier. Het project «Kranten in de klas» zorgt 10 dagen lang voor een pakket van 15 kranten per klas (2 exemplaren van iedere titel, van De Tijd 1 exemplaar). Je krijgt 10 dagen lang gratis materiaal om je leerlingen kritisch met de actualiteit te leren omgaan. Je werkt ondertussen aan vakoverschrijdende eindtermen als opvoe-den tot burgerzin, sociale vaardigheden en leren leren. Je kan vrij met de kranten aan de slag of je gebruikt de gratis werkkrant «Kranten anders». Daarin zijn verschil-lende thema’s verwerkt in drie verschillende moeilijkheidsgraden. Leerkrachten krijgen een beknopte didactische handleiding. Tips van collega’s vind je op het leerkrachtenforum (www.krantenindeklas.be). Daar kan je ook je eigen raad kwijt.

Wil je aan de slag met «Kranten in de Klas?» Vul dan vanaf 27 januari het bestelformulier in op

www.krantenindeklas.be

Theater op wielen.

Kan jij dansen en zingen tegelijk?

VZW JONNA

ALLES LOOPT OP ROLLETJES VZW

Voor het eerst:300 000 bezoekers per maandop www.klasse.be.Kom kijken!

Gezonde voeding �Leerlingen van het vierde, vijfde en zesde jaar lager onderwijs kunnen vanaf januari deelnemen aan een totaalproject «Gezonde voeding». Je voor- of namiddag begint met een bezoek aan een interactief «restaurant» boordevol lekkere weetjes over voeding en beweging. Vervolgens is er een spelsessie in «Het land van Calcimus», een vragenspel over calcium en gezonde voeding rond een reuzengroot spelbord. Tot slot is er een voorstelling van «De Beestenboot», een animatiefi lm over voeding en samenleven. Voor elk kind is er een placemat (doet dienst als werkkaart) en een doeboekje met leuke opdrachten (kan je nadien ook in de klas gebruiken; leerkrach-tenhandleiding is er bij).Dit totaalproject is een initiatief van Dienst Gezondheidsbevordering van de Socialistische Mutualiteiten. Impressant+ Productiehuis tekent voor de praktische uitwerking.Je vindt het project achtereenvolgens in Ki-nepolis Gent (24/1 tot 25/2), Kinepolis Leuven (28/2 tot 11/3), Kinepolis Kortrijk (14 tot 25/3), Metropolis Antwerpen (11 tot 29/4) en Kinepolis Hasselt (2 tot 20/5). Deelnemen kost 5,50 euro per leerling.Meer info en reservaties op tel. 0800 94 104 (gratis nummer; tijdens kantooruren)Schrijf meteen in voor dit project mét verwijzing naar Klasse. De eerste 50 inschrijvers krijgen een lekker extraatje: vijf gratis exemplaren van een kookboekje met 15 snel klaar te maken, betaalbare én gezonde gerechtjes.60 jaar vrede �In zeven etappes bekijkt het multimediale project «60 jaar vrede» de wereldgeschiedenis na WO II. België bleef gespaard van oorlog, maar elders ging/gaat het er anders aan toe. Crisissen, gewapende confl icten, etnische spanningen. Koude oorlog, onafhankelijkheids-strijd in kolonies, nieuwe bezettingen, wapenwedloop, internationaal terrorisme. Verenigde Naties, mensen-rechten- en vredesorganisaties, derde-wereldbeweging, antirakkettenbetogingen, vrouwenmarsen. Nieuwe uitdagingen en confl icten: de strijd om water, ecologische voetafdruk, (anti-)globalisering. Al die thema’s komen uitvoerig aan bod op de website (www.60jaarvrede.be) en in de rondreizende tentoonstelling (met catalogus, werkkaarten voor de leerlingen en leerkrachtenhandleiding).Je vindt alle info op www.60jaarvrede.be. Je kan de tentoonstelling ook naar je school halen. Dat kost 300 euro voor een week (negen dagen, twee weekends inbegrepen). Snelle beslissers kunnen mis-schien nog met de klas de tentoonstelling bezoeken in Kinepolis Gent (10 tot 21/1) of Kinepolis Antwerpen (24/1 tot 4/2). Je krijgt er dan telkens een vertoning bij van de fi lm «No man’s land» (over de confl ic-ten in Bosnië). Info en reservaties bij Curieus vzw - tel. 02 552 02 86 - informatie@curieus.be - prijs: 6 euro per leerling

Verdienstelijke studentes �De «Young Women in Public Affairs Award» (YWPA) is een initiatief van Zonta International. Met deze prijs wil Zonta jonge vrouwen aanmoedigen om door te dringen tot de hogere niveaus van het maatschappelijke en politieke leven én hen al op jonge leeftijd stimuleren om meer verantwoordelijkheid te nemen. De YWPA-prijs is dus gereserveerd voor een vrouwelijke studente die op 30 juni 2005 ten minste 16 en ten hoogste 20 jaar oud is, blijk geeft van een onbaatzuchtige inzet, blijk geeft van beginnend en suc-cesvol leiderschap en het statuut van de vrouw plaatselijk en/of wereldwijd bevordert.De prijs bedraagt 500 euro. Je kan kandidate(s) voordragen tot 28 februari 2005. De Vlaamse winnares maakt kans om ook winnaar te worden van de YWPA Award (500 dollar) op districtniveau (dit is een deel van Europa) en uiteindelijk misschien zelfs van één van de vijf YWPA Awards (1000 dollar) wereldwijd.Meer info via josee.minnaert@skynet.be of via dafne.reymen@ideaconsult.be of tel. 03 830 08 92 (Chantal Plateau) - zij verwijzen je door naar een Zonta Club in je eigen streek

18 KLASSE NR.151

Klasse-service �

➜ IndiaIn augustus 2005 gaat een groep leerkrachten 2de en 3de graad secundair onderwijs op inlevingsreis naar India, met allerlei bezoeken rond cultuur, onderwijs en Noord-Zuid-werking. Ga je mee?De reis is een initiatief van Studio Globo vzw en Broederlijk Delen.www.studioglobo.be - Truus Roose - tel. 09 234 04 13

➜ BerlijnEx-leerkracht en huidig student in Berlijn Jan Beirens wil graag een handje toesteken bij leerkrachten die een (school)reis naar Berlijn voorbereiden.jan.beirens@scarlet.be

➜ BijlessenBram Meerschaut werkt en studeert aan de faculteit Weten-schappen van de VUBrussel. Je kan op hem een beroep doen voor bijlessen wiskunde en wetenschappen (8 euro per uur), bij de leerling thuis of bij Bram zelf.Bram Meerschaut - bram.meerschaut@skynet.be - tel. 0479 47 11 39

Cartoons op reis �Dertig grote, ingelijste cartoons van huistekenaar Camp reizen het hele schooljaar langs Vlaamse scholen. Je kan de tentoonstelling voor twee weken gratis naar je school halen. We bezorgen ze ter plaatse. Je moet de werken alleen ophangen en met liefde behandelen.Weldra te zien in Pleinschool Heikant, Kortrijk (20 januari tot 11 februari); KA1 Hasselt (18 februari tot 7 maart); KA Vilvoorde (7 tot 15 maart) en Xaveriuscollege Borgerhout (18 april tot 2 mei). Voor snelle beslissers en bestellers zijn er nog een paar gaatjes in de planning.Klasse (cartoontentoonstelling) - souadia.elmoussaoui@ond.vlaanderen.be - tel. 02 553 66 96

Liedjesschrijvers gezocht �

«Wij zijn de Kriegelzussen. Wij zijn dol op kattekwaad»Dit zijn de eerste twee regels van een nieuw liedje van de Zusjes Kriegel, de geestelijke dochters van Marc De Bel, die nu ook de Vlaamse podia onveilig willen maken. Eén liedje ontbreekt nog op hun eerste cd, De Bel is niet verder geraakt dan de eerste twee regels. Leerlingen vanaf het derde jaar lager onderwijs tot het eerste jaar secundair mogen tot 11 maart met de hele klas de tekst af maken. Mogelijke thema’s zijn pesten, verliefd zijn, tv-kijken, huisdieren, mode en kledij, ruzie maken, jeugdpuistjes, in mijn kamer ben ik baas, ik wil nog niet naar bed en een goed/slecht rapport. Per provincie neemt één winnende klas het op tegen de winnaars van de andere provincies. De uiteindelijke eindwinnaar mag het liedje mee inzingen in de studio én krijgt natuurlijk bezoek van de zingende zussen.De scholenwedstrijd is een initiatief van Nekka-Nacht, Marc De Bel en De Kriegels.Meer info en inzendingen bij Nekka-Nacht - Koen Huygebaert - k.huygebaert@hvco.be - Duivelshofstraat 2 - 2140 Borgerhout

Gratis naar de VS �«Heel erg bedankt voor de fantastische week in het Ruim-tekamp. Ik leerde heel wat bij en kan veel ideeën gebruikten tijdens de les. Je maakt van mij een trotse leerkracht.» Dat schreef Christine Takach, een Amerikaanse lerares wiskunde, nadat ze het Space Academy program in het US Space & Rocket Center in Huntsville (Alabama) bijwoonde. Van 25 juni tot 1 juli 2005 gaan enkele tientallen Europese leerkrachten wiskunde en wetenschappen uit het lager secundair op kosten van Honeywell naar het Ruimtekamp. 40 intensieve cursus-uren in ruimtewetenschap en ruimteverkenning, oefeningen in het labo, een astronautentraining… het zegt jou wel wat? En het Engels stelt jou niet voor astronomische problemen? Dan solliciteer je toch gewoon. Let wel: je komt niet zomaar aan de start. Geïnteresseerden moeten voor 15 februari een (Engels) essay schrijven.Voor meer info en inschrijfformulieren mail je michael.holland@honeywell.com (in ’t Engels)

Hapklaar totaalproject.

60 jaar vrede?

HONEYW

ELL

IMPRESSSANTPLUS

CURIEUS VZW/60 JAAR VREDE

Wie schrijft de mooiste liedjestekst?

JEROEN OP D

E BEECK/A

BBELOOS

Zegt je dat ook wat,een gratis astronautentraining?

KLASSE NR.151 19

Vakantiebeurs �Beluister je deze zomer Hongaarse volksliederen? Of bevolk je een Fries familiehotel? Je zoekt een ijsklim-arrangement in Noorwegen? Touristiek 2005 is een vakantiebeurs in de Grenslandhallen (Hasselt). Op 21, 22 en 23 januari warm je je wintervoeten aan de komende zomervakantie. Houders van de lerarenkaart krijgen 1 euro korting (5 euro i.p.v. 6).www.touristiek.com - Touristiek 2005 - in Grenslandhallen, Hasselt

What’s going on? �«What’s going on? - the Best of ETT» brengt anderhalf uur Engelstalige sketches en liedjes, waaraan je leerlingen (13-15-jarigen) actief mogen meewerken. Op woensdag 19 januari (20 u.) kunnen 100 leerkrachten Engels de vernieuwde show gratis bekijken in het Antwerpse Fakkeltheater.

Meer info en reservaties bij Educatief Theater Antwerpen - tel. 03 233 15 88 (vragen naar Denise of Gerlinde)

Een dak op de wereld �Leerlingen van het 4de leerjaar lager onderwijs tot de 1ste graad secundair onderwijs kunnen in mei deelnemen aan een netoverschrijdende zanghappening voor vrede, verdraagzaamheid en solidariteit. «Wij zingen een dak op de wereld» vindt plaats op verschillende locaties rond 8 mei (V-dag). De happening is het hoogtepunt van een educatief programma in de deelnemende scholen. Dit schooljaar werken de leerlingen rond straatkinderen in Columbia. Elke leerling krijgt een speciale kinderkrant en een oefen-cd met alle liedjesteksten. De leerkrachten krijgen een begeleidende brochure. «Wij zingen een dak op de wereld» is een organisatie van vzw Children of the Street. De zanghappening vindt plaats op 29 april in Gent (Velodroom), op 3 mei in Antwerpen (Sportpaleis) en op 12 mei in Diksmuide (Ten Vrede, IJzertoren).Info en inschrijvingen voor 29 april bij Vredeshuis Gent - vredeshuis@gent.be - tel. 09 233 42 95 - voor 3 mei bij Jeugddienst Provincie Antwerpen - joke.verschueren@admin.provant.be - tel. 03 240 55 19 - voor 12 mei bij Provinciaal Noord-Zuid Centrum Roeselare - pnzc@west-vlaanderen.be - tel. 051 26 50 50

Democratie beleven �Met je leerlingen vanaf 10 jaar kan je gratis deelnemen aan dagprogramma’s rond democratie (en haar uitdagingen) en democratische instellingen. In de voormiddag nemen je leerlingen deel aan een animatie bij organisator Knooppunt Democratie (Koning Boudewijnstichting), na de middag bezoeken ze één van de parlementen.Je vindt Knooppunt Democratie in het Bellevuemuseum (naast het Koninklijk Paleis; vlakbij bij NMBS-station Brussel Cen-traal).Inschrijven via www.knooppuntdemocratie.be (je vindt daar de kalender tot en met juni 2005) - Patrick Pockelé, opdrachthou-der - pockele.p@kbs-frb.be - tel. 02 545 08 05

Onderzoeker gezocht �Leerlingen derde graad secundair kunnen met het project «Onderzoeker gezocht (M/V) 2005» op een (inter)actieve manier wetenschap ontdekken. Tijdens de paasvakantie werken ze enkele dagen met een wetenschapper van hun keuze. Zo ervaren ze uit de eerste hand wat zo’n onderzoeker dagdagelijks allemaal doet.Inschrijven kan tot 31 januari. De ingeschreven jongeren krijgen een infomap over de onderzoekers en onderzoeks-projecten. Op een speciaal congres (12/2) ontmoeten jongeren en wetenschappers elkaar. De leerlingen maken daarna een «top-3», waarop organisator Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzw zich baseert voor de uiteindelijke verdeling. Na de paasvakantie volgt een wetenschappelijke beurs op de Heizel (WetenschapsEXPO; 28 tot 30/4). Daar presenteren de jongeren «hun» project.Alle info op www.jcweb.be - miet@jcweb.be - tel. 02 252 58 08

Mexicaansebeeldhouwwerken �

Hoe gingen Olmeken, Maya’s, Tolteken en Azteken om met vruchtbaarheid, mensenoffers, seksualiteit en dood? Hoe zagen hun begrafenisrituelen er uit?

200 beeldhouwwerken uit de periode tussen 1200 voor Christus tot 1521 ná vormen de tentoonstelling «Lichaam

en kosmos. Precolumbiaanse sculptuur uit Mexico». De beelden komen uit meer dan 40 Mexicaanse musea en

archeologische sites. Een educatief pakket maakt de oude beschavingen uit Midden-Amerika toegankelijk voor kinderen

tussen zeven en twaalf jaar. Dat programma kan je voor de klas boeken, maar je kan er ook iedere zaterdag- en zondagnamiddag mee kennismaken (14.30-16.30 u).ING-Cultuurcentrum - Koningsplein 6 - 1000 Brussel - tel. 02 547 22 92 - art.department@ing.be - tot 23/01 - dagelijks 10-18 u. (woensdag tot 21 u.), gesloten op 25/12 en 01/01 - ticket: 6 euro

Win je klasbibliotheek �Na haar dood verzamelt tante M de hele familie in een prachtig oud kasteel in de Ardennen. Daar wacht hen een verrassing… Tante M was stinkend rijk, maar geen lief mens, dus de familie krijgt haar centen niet zomaar. «Tante M» is het 6de boek in de reeks «Gijs en Lise» van Bart Demyttenaere en Wouter Kersbergen. Het is een spannend en grappig verhaal over familie, geld, een oud kasteel, veel vanille-ijs, heel veel beesten en één kunstgebit.Uitgeverij Manteau en Klasse geven één creatieve klas uit het 3de leerjaar de kans om een echte klas-bibliotheek te winnen: een boekenkast boordevol jeugdboeken. Op www.klasse.be/kvl/151/19-a vind je hoofdstuk 5 uit het boek. In dit hoofdstuk komen Gijs en Lise met hun ouders bij het kasteel. Print de tekst af, lees hem met je leerlingen en zet je klas aan het tekenen en/of knutselen: alle materialen zijn toegelaten.Stuur de resultaten vóór 31 januari naar Uitgeverij Man-teau - Kris Dom - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen, mét je contactgegevens en die van de school. Bart en Wouter selecteren zelf de winnende klas. Je vindt ze vanaf 7 februari op www.klasse.be/winnaars en nog diezelfde week krijgt de klas haar bibliotheek afgeleverd.Meer info over de wedstrijd via kris.dom@standaarduitgeverij.be - hoofdstuk 5 vind je op www.klasse.be/kvl/151/19-a

Lees de blogs �Blogs zijn dagboeken op het internet. Volg elke dag de exclusieve verhalen van col-lega-leerkrachten en ouders op www.klasse.be (allerlei - blogs) en van de leerlingen op www.maks.be (blogs). Schrik niet.

Action Innocence �«Veilig surfen op het internet» is een interactief preventieprogramma rond de gevaren en nadelen van internet. De niet-gouvernementele organisatie Action Innocence (Belgische afdeling van de internationale Action Innocence Group) biedt dit programma gratis aan voor leer-lingen van 8 tot 14 jaar. De leerlingen gaan samen met psychologe Marjan Gerarts twee lesuren lang oplossingen bedenken om veilig te surfen op internet. Daarnaast praten ze over de wettelijke aspecten van de toegang tot internet en over netiquette (gedragsregels voor internet).Naast deze preventiecampagne heeft Action Innocence ook aangepaste programma’s voor ouders en adolescenten.www.actioninnocence.org -

pascale@actioninnocence.org (preventieverant-woordelijke) - marjan.gerarts@actioninnocence.org

(psychologe) - tel. 02 626 20 00Wat doet een wetenschapper?

JEUGD, CULTUUR EN W

ETENSCHAP VZW

TOURISTIEK 2005

Win een boekenkast boordevol jeugdboeken.

UITGEVERIJ MANTEAU

ACTION INNOCENCE

Veilig surfen op het internet.

Op stap met Asterix �Vinden je leerlingen de oudheid saai? Hoe zit het dan met de strips die ze zo graag lezen? De strips van bijvoorbeeld Asterix staan niet alleen vol grappen en grollen, maar vaak ook boordevol informatie over de wereld van de Romeinen. Jeugd, Cultuur en Wetenschap (JCW) heeft alle strips over de oudheid gebundeld in een striptentoonstelling in vijf modules: Sparta, De Kelten, Hellenistisch en Romeins Egypte, Gladiatoren en ten slotte Het Romeins Leger.Je kan de tentoonstelling uitlenen per module (15 euro per module of 50 euro voor vijf modules; max. één week).www.jcweb.be - info@jcweb.be

De tolbrug �In «De tolbrug» vertelt Aidan Chambers het verhaal van drie adolescenten die een met verkoop bedreigd tolhuisje opknappen. Het boek gaat over jongeren die zoeken naar hun identiteit, over vriendschap, over liefde… Enkele jaren geleden herwerkte Chambers dit boek met Vlaamse acteurs (Dirk Terryn, Pieter Embrechts, Robby Cleiren…) tot een theaterstuk.De jonge toneelgroep Salva Mea uit Hoeilaart herneemt deze productie voor leerlingen derde graad secundair onderwijs.Meer info over schoolvoorstellingen via tom@salvamea.be.«De tolbrug» gaat in première op vrijdag 18 februari in CC Den Blank Overijse en 50 leerkrachten mogen er gratis bij zijn. Mail voor je vrijkaart naar tom@salvamea.be (met je naam, naam van de school en je functie).Klankenbos �Op het domein Dommelhof in Neerpelt vind je voortaan een «Klankenbos»: een parcours van installaties, die klanken voortbrengen uit zichzelf of met behulp van regen, wind, water of zon. Je kan zelf bepaalde installaties tot leven wekken. Het klankenbos zal voortdurend in beweging zijn. Installaties gaan af en toe op tournee, sommige installaties vernietigen zichzelf onder invloed van de weersomstandighe-den en nieuwe installaties vervangen hen.Met het «Klankenbos» laat Musica vzw kinderen, jongeren en volwassenen permanent kennis maken met een wereld vol klan-ken en geluiden. Internationale klankkunstenaars werken mee. Musica werkt ook aan workshops voor (klas)groepen (vanaf drie jaar). Hoe maken wij klanken met ons lichaam en onze stem? Ver-oorzaken onze bewegingen soms klanken? Hoe krijg je klanken uit de verschillende installaties? Kom op muziekklas.Alle info op www.musica.be - veerle.smeers@musica.be - tel. 011 61 05 20

Biologische landbouw �Een nieuw lessenpakket wil leerkrachten een handig werkinstru-ment bieden voor een lessenreeks rond biologische landbouw en voeding. Het pakket zal bestaan uit een bundel fi ches en werkbladen met inhoudelijk goed onderbouwde informatie en pedagogisch verantwoorde werkvormen, aangevuld met een interactieve website. De leerlingen moeten zelf keuzes maken binnen het maatschappelijk debat rond natuurlijke productie, respect voor milieu, gezonde voeding enz.Het pakket moet in het voorjaar van 2006 klaar zijn. Velt (Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze vzw) levert de inhoudelijke invulling. Een werkgroep van leerkrachten en deskundigen van het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs (CEGO) zal de ontwikkeling van het pakket voortdurend evalueren en bijsturen.Leerkrachten met smaak voor bio én zin om in de werkgroep te stappen, melden zich zo snel mogelijk bij Karen Remans - karen.remans@velt.be - tel. 03 287 80 60 - ook klassen die het pakket in primeur willen uittesten, mogen zich nu al melden

20 KLASSE NR.151

Missie naar Mars �Rond een hypothetische «missie naar Mars» brengt het gelijknamige boek informatie over de wetten van Newton, optica, stollen en verdamping, planetaire geologie enz., op het niveau van de leerplannen wetenschappen voor het lager secundair onderwijs. Er is zelfs ruimte voor vakoverschrijdende samenwerking tussen leerkrachten talen en geschiedenis, rond bijvoorbeeld mythologie of Marsliteratuur.«Missie naar Mars» (20 euro) is het eindresultaat van het ge-lijknamige project Wetenschapsinformatie van de Hogeschool Antwerpen. Leerkrachten (met vermelding van het nummer van je lerarenkaart) betalen slechts 10 euro. Op www.ha.be/bls vind je een gratis lerarenhandleiding.www.ha.be/bls - Ad Meskens, projectcoördinator - a.meskens@ha.be

10 leerkrachten winnen een gratis exemplaar van het boek. Mail naar secr.leerkrachten@klasse.be, met je adresgegevens en het antwoord op de vraag: hoe heten de twee manen van Mars?

Over de schutting �«Over de schutting» is een nascholingsreeks rond vak-overschrijdend leren in de 2de en 3de graad secundair onderwijs. De reeks is één zoektocht naar activerende werkvormen om leerlingen maximaal te betrekken bij hun leerproces. Elke nascholingsdag vindt plaats op een andere locatie (verspreid over de vijf provincies), met een verschillend programma.De volgende nascholingen vinden plaats op 20 januari in Brussel (inschrijven tot 24/12!!), op 24 januari in Gent (idem!!) en op 1 februari in De Panne (inschrijven tot 17 januari).www.rago.be/nascholing - wim.bourgoignie@rago.be - Cen-trum voor Nascholing Gemeenschapsonderwijs - tel. 02 475 48 06

20 jaar jeugdliteratuur �Op één cd-rom vind je meer dan 900 biografi eën van Vlaamse jeugdboekauteurs en -illustrators, bijna 4 000 Vlaamse kinder- en jeugdboeken (verschenen sinds 1985) met coverafbeelding en korte inhoud, een overzicht van literaire prijzen, een overzicht van organisaties rond jeugd-literatuur, een overzicht van vakliteratuur en tijdschriften over jeugdliteratuur. Kortom, «20 jaar Vlaamse jeugdlitera-tuur» (17 euro, verzendingskosten inbegrepen) heeft alles om een onmisbaar instrument te worden voor bibliotheken en scholen, voor leraren Nederlands, voor toekomstige leerkrachten, voor ouders, voor studenten…De cd-rom is samengesteld door Willy Schuyesmans, in op-dracht van de Vereniging van Schrijvers voor de Jeugd (VSVJ) en met steun van het Vlaams Fonds voor de Letteren.Info en bestellingen via vsvj@chef.net - VSVJ - Kauwenlaan 12 - 2950 Kapellen

Vijf bestellers (mailen naar vsvj@chef.net) krijgen hun cd-rom gratis toegestuurd, dank zij VSVJ en Klasse

De klik in je gemeente �Zo’n 35 542 tieners brengen voor jou de Vlaamse en Brusselse gemeenten in kaart op een nieuwe site. Je vindt er cijfers en grafi eken over hun welbevinden in de eigen buurt. De helft van de ondervraagden komt uit de leeftijds-categorie 10 tot 12 jaar, de andere helft is ouder.Benieuwd naar de resultaten van dit grootschalig Kliksonsonderzoek? Surf dan snel naar www.kliksons.be.Kinderrechtencommissariaat - Leuvenseweg 86 - 1000 Brussel - tel. 02 552 41 07

Gezocht: bio-leerkrachten.

Klanken maken met regen, wind, water of zon.

KINDERRECHTENCOM

MISSARIAAT

Hoe heten de twee manen van Mars?

HOGESCHOOL A

NTWERPEN

MUSICA VZW P. B

OSCH

VELT VZW

KLASSE NR.151 21

Meester, mag ikop de bel duwen? �Het openbaar vervoer is superhandig als je weet hoe alles werkt. Alleen lijkt het soms een beetje ingewikkeld. Wat zijn al die kleine cijfertjes op de dienstregelingen? Wat is een belbus? Hoe geraak je wijs uit een netplan? De Lijn en Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) hebben samen een dossier uitgewerkt voor leerlingen derde graad lager onderwijs. «Meester, mag ik op de bel duwen?» is géén stoffi g dossier om je leerlingen in slaap te wiegen (of mep-pen), maar een interactief werkinstrument, een soort quiz die alle informatie op een ludieke wijze aanbrengt.Je vindt het volledige pakket (niet printbaar!) op www.buzzy.be (klik op «dossiers») - scholen kunnen het dossier gratis aan-vragen op cd-rom bij VSV - Vlaamse Stichting Verkeerskunde - info@verkeerskunde.be - tel. 015 44 65 50

De laatste urenvan Adolf Hitler �Berlijn, april 1945. Duitsland staat op het punt van de totale ineenstorting. In de straten van de hoofdstad voltrekken zich hevige gevechten van huis tot huis. Samen met enkele van zijn generaals en vertrouwelingen heeft Adolf Hitler zich verschanst in de Führer Bunker onder de Rijkskanselarij. Onder hen is ook Traudl Junge, Hitlers privé- secretaresse, die hem niet in de steek wil laten. Terwijl het Rode Leger oprukt in de door bombardementen getekende stad, spelen zich overal wanhopige taferelen af. Hoe ondergaat Hitler de ineenstorting van zijn Derde Rijk achter de dikke muren van zijn bunker? Hoe verliepen die laatste uren? Pleegden Hitler en Eva Braun werkelijk zelfmoord? ‘Untergang’ is de allereerste - Duitse - fi lm die de laatste uren van Hitler en het Derde Rijk in beeld brengt. ‘Je kan het vergelijken met de val van Carthago’, zegt regisseur Oliver Hirschbiegel. ‘Toen Berlijn viel, eindigde veel meer dan een regime.’ De hoofdrollen in de fi lm worden vertolkt door Bruno Ganz, Alexandra Maria Lara, Ulrich Mattes en Juliane Köhler.‘Untergang’ loopt vanaf 12 januari in de bioscoop. Tien lezers kunnen een duoticket winnen, waarmee je de fi lm op een zelfgekozen dag kan gaan zien. Stuur een kaartje naar Klasse (Untergang) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be

Webtips

1. Vrije ruimte voor wiskundeZoek je een simpele en goedkope oplossing om ICT in je wiskundeles te stoppen? Je hoeft er geen software voor te downloaden. Je maakt je lesvoorbereidingen via het web (een centrale server bezorgt je alle berekeningen), leerlingen maken numerieke en symbolische bewerkingen, grafi sche voorstellingen en meetkundige constructies. Ook meegenomen: de basisbeginselen van programmeren. Met Nederlandstalige handleiding en nascholing via REN Vlaanderen.www.wirisonline.net

2. TriangeltjesSpiegelwoorden, Verstoppertje, Belgische Steden, het Ma-gisch Vierkant… Allemaal voorbeelden van Triangeltjes. Dat zijn kleine Flash-programma’s die je gratis kan downloaden en waarmee leerlingen een vaardigheid inoefenen. Bij elk programmaatje vind je uitleg en een indicatie van de leeftijd waarvoor ze geschikt zijn.www.triangel.be/triangeltjes.htm

3. WereldwegwijzersBen je de richting kwijt voor mondiale vorming of wil je gewoon wat anders, surf dan naar de nieuwe site Wereld-wegwijzers. Onder ‘1001 wereldideeën’ vind je allerlei tips rond jaarplanning, leermiddelen, klasinrichting, werken met ouders, projecten, groeilijnen. Doe de wereldtest en ontdek hoe wereldvriendelijk je school is, schop het tot school van de maand of vraag begeleiding op maat. Een portaal om te verkennen.www.wereldwegwijzers.be

4. Heb je een idee?Zin om je buurt, dorp op stad nieuw leven in te blazen?

Op zoek naar ideeën om met je school in te spelen op buur-tinitiatieven? Surf naar de Actiewijzer. Je kan er activiteiten

plaatsen op de kalender, praktijkvoorbeelden over geslaagde acties doorgeven en opzoeken, zoekertjes/oproepen plaatsen.

Op het discussieforum kan je van gedachten wisselen met andere actievelingen. Ook verhalen over jammerlijk mislukte

acties zijn welkom, want even leerzaam als al wat goed liep.www.actiewijzer.be

Actiewijzer is een initiatief van de Koning Boudewijn Stichting, uitge-voerd door het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw in het kader van het Platform voor Sociale Samenhang.

Maak zelf een animatiefi lm �Met de workshop ‘Animatiefi lm’ kan je één dag lang je klas omtoveren tot fi lmstudio. Na een korte inleiding (20 min.) gaan je leerlingen al meteen aan de slag: een mini-scenario schrijven, personages en decors maken (op papier, met plasticine, met voorwerpen…). Het fi lmpje zelf komt tot stand met de stopmotion-techniek (beeld voor beeld), met een camera die is aangesloten op een pc, zodat het afge-werkte resultaat meteen op cd-rom voor iedereen beschikbaar is.Op de website van organisator Kidscam (www.kidscam.be) vind je enkele afgewerkte producten ter illustratie. Het fi lmpje «Icarus» (door leerlingen van Spes Nostra Instituut Kuurne) is zelfs geselecteerd voor een internationaal fi lmfestival voor audiovisuele creaties van jongeren in Griekenland. De workshop duurt een hele dag en kost 260 euro (plus reiskosten; twee begeleiders plus alle materiaal inbegrepen).www.kidscam.be - kidscam@telenet.be - Joris Van Dael - tel. 0475 70 49 79

The Return of the King �Misschien was je erbij. Drie jaar na elkaar konden leerkrachten met Klasse naar Lord of the Rings. Meer dan 10 000 leer-krachten schreven in voor in totaal 3 500 plaatsen.Dit jaar zindert Tolkiens ‘onverfi lmbare’ trilogie nog even na, want sinds 10 december ligt de ‘The Return of the King Extended Edition’ (49,99 euro) in de winkel. Dat is de uitgebreide versie van het derde en laatste fi lmdeel. Vier dvd’s bevatten samen twaalf uur hobbit- en orkenfantasy. Op disc 1 en 2 krijg je een extra lange widescreen versie van de fi lm, want regisseur Peter Jackson voegde bijna 50 minuten aan nieuwe scè-nes toe. Watertand nu al bij de confrontatie tussen Gandalf en Saruman bij de ruïnes van Isengard, een liefdesscène tussen Faramir en Éowyn en het moment waarop Aragorn en The Mouth of Sauron (Sauron’s dienaar) oog in oog met elkaar komen te staan. Disc 3 en 4 zoemen in op de achtergronden van Tolkiens trilogie met extra beeldmateriaal, interviews, commentaren, ‘the making of’ enz.Van deze Extended Edition is ook een speciale versie met een vijfde dvd op de markt, die 79,99 euro kost. Daarop vind je een exclusief beeld van Minas Tirith, de stad waar het grootste gevecht plaatsvindt, plus de live concert-registratie “Creating The Lord of the Rings Symphony- A Composer’s Journey Through Middle-earth” onder leiding van Howard Shore.En voor wie er echt niet genoeg van krijgt of de vorige dvd-versies heeft gemist, is er de ‘The Lord of the Rings Special Extended Edition Trilogy Box’ (149,99 euro). Die bevat de extra lange uitvoeringen van de drie fi lms en alle extra’s (12 dvd’s met ruim 35 uur aan beeldmateriaal).Zin in een verrassing? 20 lezers kunnen in de prijzen vallen. Stuur jouw fantasy-wenskaartje naar Klasse (Return of the King) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. De prijzenpot is hele-

maal opgehangen aan The Return of the King: de Extended Edition, het boek, de muziek, mousepads, keyboards, sweaters. Misschien schenkt de on-

schuldige redactiehobbit jou wel een cadeau!

Achter de dikke muren van zijn bunker.

De laatste uren van Saruman de Slechte.

A-FILM

CINÉART

(advertentie)

Met de kunstenop kamp �Na bos-, zee-, sneeuw- en andere klassen zijn er nu ook Muzische Klassen voor leerlingen tweede en derde graad lager onderwijs. In maart, april en mei 2006 (juist!) is het Pro-vinciaal Vormingscentrum Malle vijf weken lang een waar kunstenlaboratorium waar ervaren kunstenaars/docenten je leerlingen begeleiden bij hun zoektocht naar eigen kunstzinnige mogelijkheden. Via dans, drama, beeld, muziek en media leren de kinderen bewust nieuwe indrukken in zich opnemen. Vanuit denken en voelen over kunstwerken leren ze verbeelden en vormgeven. Ze experimenteren met vorm, klank, beeld en beweging. Ze evalueren hun eigen werk en indrukken samen met de anderen. Maar bovenal leren ze genieten van creatieve en muzische exploratie.De Muzische Klassen lopen telkens van maandag tot vrijdag in internaatsverband. Deelnemen kost 150 euro per leerling. Je vindt alle beschikbare data en info op www.kunstinzicht.be. Inschrijven kan vanaf 1 februari op kiz@warande.be - tel. 014 47 21 56 - de plaatsen zijn zéér beperkt.

Moord in de poel �«Moord in de poel» is een nieuw educatief spel over de dieren die in en rond een poel leven. De leerlingen (derde graad lager onderwijs) kruipen in de huid van professionele speurders die de verdachte dood van één van de poeldieren oplossen. In teamverband voeren de leerlingen/speurders een stuk van het onderzoek. Als ze op het einde van het spel de resultaten samenbrengen, kunnen ze de moord misschien oplossen. Ondertussen hebben ze ook geleerd welke dieren in en rond de poel samenleven.«Moord in de poel!» is ontwikkeld door Centrum Informatieve Spe-len vzw, i.s.m. Centrum voor Natuur- en Milieueducatie, Regionaal Landschap Noord-Hageland en provincie Vlaams-Brabant.Meer info op www.spelinfo.be - cis@spelinfo.be - tel. 016 22 25 17

Kristallen groeien �Leerlingen secundair onderwijs die deelnemen aan de «Kris-talgroeicompetitie 2005» krijgen een beperkte hoeveelheid startmateriaal en laten dan vijf weken lang hun kristallen groeien. Een jury beoordeelt de kristallen naar gewicht en kwaliteit. Essentiëel is dat je één enkelkristal kweekt en geen cluster van kristallen. Een praktische handleiding vind je op www.chem.kuleuven.ac.be/bcc/.Het Nationaal Comité voor Kristallografi e schenkt een trofee aan elke winnaar (per leeftijdscategorie) en een certifi caat aan alle deelnemende scholen. De mooiste kristallen gaan naar een internationale wedstrijd. Deelnemen is gratis.Je kan inschrijven op www.chem.kuleuven.ac.be/bcc/ (tot 31 januari) - daar vind je ook de lokale coördinatoren - de te kristalliseren verbinding blijft geheim tot begin januari - meer info via luc.vanmeervelt@chem.kuleuven.ac.be - tel. 016 32 76 09

22 KLASSE NR.151

Boek-Pata-Boek �Welke geluiden maken boeken? Boeken ritselen, fl apperen, kraken, scheuren, klappen toe. In boeken staan woorden die je kan spreken. Met het kant-en-klare muzische vormingspakket «Boek-Pata-Boek» kunnen je leerlingen zelfs klankgedichten maken met boekgeluiden.zZmogh vzw ontwikkelde een reeks vormingspakketten voor lagere scholen rond het thema van de Jeugdboe-kenweek (www… woeps!). Elk pakket mikt op één of meer muzische domeinen. Naast «Boek-Pata-Boek» (2 lesuren; 15 leerlingen) is er bijvoorbeeld «De verdwenen boeken», een spel (2 à 3 uur; 50 tot 150 deelnemers) over de verdwenen oerboeken «Wie», «Wat», «Waar», «Wanneer» en «Waarom». Andere pakketten zijn «Poëzie in kleine hapjes» (2 lesuren; 15 leerlingen; over gedichtjes schrijven en hapjes maken) en «De Boekbouwerij» (hele dag; 15 leerlingen; een eigen klasboek maken).Alle info op www.zzmogh.be - info@zzmogh.be - Koen Boes-man - tel. 0473 50 40 63

Mobiliteit op wieltjes �De «Mobibuzz» is de eerste mobiele tentoonstelling over mobiliteit in Vlaanderen. De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) liet (i.s.m. De Lijn) een oude lijnbus ombouwen. Leerlingen derde graad lager onder-wijs leren nadenken over mobiliteit en zich duurzaam verplaatsen. Promotie van het openbaar vervoer staat daarbij centraal.De bus is verdeeld in drie ruimtes: een lesruimte, een computer- en een videoruimte. In de bus leren de jon-geren over het openbaar vervoer, naast de bus kunnen ze hun fi etsvaardigheid testen op een parcours. En alles is gratis.Een bezoekje aan de bus duurt anderhalf lesuur voor een klas van ongeveer 25 leerlingen. De bus zal het hele schooljaar Vlaanderen afreizen.Meer info over dit project, plaatsen en data enz. bij VSV - Stijn Dergent - stijn.dergent@verkeerskunde.be - tel. 015 44 65 55

Groen bestek �Plant je school nieuwe aankopen en wil je die graag «vergroenen», d.w.z. milieusparend maken? Bond Beter Leefmilieu (BBL) start een nieuwe actie. Vanuit www.milieukoopwijzer.be, de on line aankoopgids voor mi-lieusparende producten lanceert BBL het «Groen Bestek», een gratis snelscan van uw aankoopbeleid, begeleiding bij het opstellen van groene offerteaanvragen én gratis publiciteit voor uw initiatief. In ruil engageert je school zich om bestaande aankopen te laten doorlichten, om te investeren in milieusparende aankopen en om de actie mee bekend te maken.Meer info en kandidaturen op www.milieukoopwijzer.be - benjamin.clarysse@bblv.be - tel. 02 282 19 42 - half januari se-lecteert BBL de scholen die mee in het project kunnen stappen

De grootste Belg �Wie is de grootste Belg aller tijden? Volgend jaar bestaat de Belgische staat 175 jaar. De VRT grijpt deze gelegenheid aan om via een grootse multimediale campagne op zoek te gaan naar de vrouw of man die de titel «De Grootste Belg» verdient. Vanaf januari vind je op een speciaal internetplatform de lijst van genomineerden. Je kan er je eigen selectie maken, je kan op het forum discussiëren met anderen enz.Voorts is er een wedstrijd voor leerlingen secundair onder-wijs: je kiest (met de hele school) jullie «grootste Belg» en maakt een website over hem of haar. Alle websites krijgen een link naar het centrale platform. Uiteindelijk krijgt de leukste en meest originele site een prijs.Alle info over dit project en over de scholenwedstrijd bij eva.paredaens@vrt.beVRT - De Grootste Belg - Kamer 4S8 - Eva Paredaens - Reyerslaan 52 - 1043 Brussel

Leerlingen ontdekken hun kunstzinnige mogelijkheden.

Rijdende tentoonstelling over mobiliteit.

KUNST IN Z

ICHT

VSVN

ATIONAAL COM

ITÉ VOOR KRISTALLOGRAFIE

Vorig jaar vielen deze kaliumdiwaterstoffosfaat-kristallen in de prijzen.

KLASSE NR.151 23

Europese sterren �

Wil je met je leerlingen derde graad lager onderwijs de Europese sterren bekijken? Hou je telescoop in de aanslag en bestel «Sterrenkijker» (voor de West-Vlaamse scholen), «Euroscoop» (voor Limburg) of het Oost-Vlaamse «Jelle en Jana ontdekken Europa». Deze werkboekjes laten je leerlingen kennismaken met Europa: het ontstaan van de EU, de instellingen, de landen van de (uitgebreide) Unie en vooral wat Europa allemaal doet. Er wordt zoveel mogelijk een link met de provincie gelegd, zodat de kinderen merken dat Europa al sterk aanwezig is in hun directe omgeving. De boekjes lenen zich tot gezamenlijke verwerking in de klas, maar ook tot groeps-, contract- of hoekenwerk. Je kiest zelf hoeveel tijd je aan de onderdelen besteedt. De boekjes (met leerkrachtenhandleiding) zijn een co-productie van de provinciale Infopunten Europa en Stichting Ryckevelde. Ze kosten 0,5 euro per stuk.Info en bestellingen in Limburg - tel. 011 29 59 11 - West-Vlaanderen - tel. 050 40 33 99 - Oost-Vlaanderen - tel. 09 267 70 10 - www.13jun2004.be/links/framelinks.htm (infopunten Europa)Klasse en de Infopunten Europa leggen vijf exem-plaren klaar van «Sterrenkijker», «Euroscoop» en «Jelle en Jana ontdekken Europa». Mail voor 24 januari je naam en vooral je adres aan Klasse-Internationaal - an.declercq@ond.vlaanderen.be. Vanaf 26 januari vind je de winnaars op www.klasse.be/winnaars

Einstein of niet? �

Wil je samen met honderden andere Europese deelne-mers een dag lang wetenschapper zijn? Kom dan naar de «Meesterklassen Deeltjesfysica» op de campus van de Universiteiten Antwerpen, Gent en Brussel. Op 12 maart kan je er met je collega’s of collega’s-in-wording experimenten uitvoeren, botsingen tussen elementaire deeltjes analyseren en nog een leuke prijs winnen ook. Je leerlingen derde graad secundair onderwijs zijn op 19 maart aan de beurt. Misschien ben jij wel de nieuwe Einstein?Deelnemen is gratis. Inschrijven tot 25 februari op www.hep.ua.ac.be/wyp2005 - www.wyp2005.ugent.be - w3.iihe.ac.be/meesterklassen2005

Daten met Leonardo � Je leerlingen van het beroeps- of technisch onderwijs kunnen voor hun stage in het bedrijfsleven ook naar het buitenland trekken. Het Europese Leonardo-programma zorgt voor fi nanciële steun. 11 februari 2005 is de eerstvol-gende deadline om projectvoorstellen in te dienen. Vraag je «Oproep 2005-2006» en aanvraagformulieren aan bij het Vlaams Leonardo da Vinci-Agentschap. Misschien lopen je leerlingen binnenkort stage bij een Litouwse meubelmaker of een Italiaanse modeontwerper? Info op www.vl-leonardo.be - agentschap@vl-leonardo.be – tel 02 219 65 00

Europa in de koffer �

Duik met je leerlingen derde graad basisonderwijs de koffer in en ontdek met hen Europa. Met de «Europa-koffer» werk je een halve dag of meer rond Europese samenwerking of je kan focussen op de EU-landen. De koffer is modulair uitgewerkt en dus ook geschikt voor hoekenwerk. Infopunt Europa en Stichting Ryckevelde stelden de koffer samen. West-Vlaamse scholen kunnen de koffer uitlenen (max. 3 weken; 25 euro waarborg).Info en reservaties bij Infopunt Europa Brugge - Kristien Vandamme - tel. 050 40 33 59 - IPE@west-vlaanderen.be

Olympiade �Vinden je leerlingen uit het vierde en vijfde jaar ASO

of TSO wetenschappen cool? Doe dan mee aan de «European Union Science Olympiad» (EUSO) in april of

mei in Praag. Je selecteert hiervoor een groepje van drie leerlingen dat experimenten in fysica, chemie of biologie

uitvoert. De leerlingen moeten bij dit experiment minstens twee wetenschappelijke vakken integreren. Tegen 28 januari

sturen ze een verslag van maximum 10 pagina’s (bij voorkeur op diskette) aan de EUSO. De jury nodigt drie teams uit om dat

verslag toe te lichten en duidt dan de ploeg aan die Vlaanderen vertegenwoordigt op de Olympiade. Enkel leerlingen die op 31

december nog geen 17 jaar zijn, kunnen deelnemen.Info op www.euso.be - verslag voor 28 januari aan Vic Rasquin - vrasquin@easynet.be - Min. A. De Clercklaan 2 - 8500 Kortrijk

Citizen E. �Een internationaal project rond Europees burgerschap organiseren zonder een voet buiten de klas te zetten? Het Europees project «Ci-tizen E.» toont hoe het kan. Vier Europese centra voor naschoolse lerarenbegeleiding leiden Vlaamse, Ierse, Poolse en Italiaanse leerkrachten secundair op in het ontwikkelen van leeractiviteiten en -materiaal over Europees burgerschap met makkelijk te gebruiken ICT. Tijdens de workshop leer je ook hoe je twinning-activiteiten en miniprojecten start en de leeromgeving «Land Down Under» gebruikt. Je krijgt er training over het on line communiceren in groep en effi ciënt mailen. Voor de opleidingssessies in Vlaanderen werken Katholieke Hogeschool Sint-Lieven en ATiT (Audiovisual Technologies, Informatics and Telecommunicati-ons) samen. Na de training ben je klaar om in je school - op afstand - internationaal te gaan.Dit schooljaar kunnen 7 scholen meedoen; tijdens het vol-gende schooljaar springen 50 scholen op de wagen. Voor de eerste ronde kan je inschrijven tot eind januari; voor de tweede ronde is 1 september de deadline.Info bij Anneleen Cosemans - ATiT - tel. 016 223 273 - anneleen.cosemans@atit.be - www.atit.be

Koel te bewaren �Om koel te bewaren bij je favoriete webpagina’s: de nieuwe site van het Europees vormingscentrum Alden Biesen (Bilzen). Je kan on line rondwandelen tussen de verschillende historische gebouwen van het domein. Bij «Europese werking» vind je de internationale activiteiten. Surf naar www.alden-biesen.be

Kleur bekennen � Je wil wel, maar durft het (nog) niet aan om thema’s als Noord-Zuidverhoudingen, mensenrechten, vluchtelingen… in de klas te brengen. Surf dan naar «www.kleurbeken-nen.be» en klik op «nascholing». Daar vind je een overzicht van alle vormingsactiviteiten in jouw provincie. Zo kan je eerst proeven van allerlei facetten van mondiale vorming, vooraleer je zelf aan de slag gaat. Kleur Bekennen geeft ook advies op maat van jouw school.Je kan gratis lesmateriaal ontlenen in hun do-cumentatiecentra. Heb je een goed project, dan kan je rekenen op fi nanciële steun.

www.kleurbekennen.be - kleurbekennen@btcctb.org - tel. 02 505 18 28

PHOT

ODIS

C

Eén dag lang wetenschapper zijn.

Boeken maken �Is boeken schrijven een goed idee als je onmete-lijk rijk wil worden? En moeten dat dikke boeken zijn of korte gedichten? Het Literair Museum in Hasselt berekent jouw honorarium. Meteen weet je wat een redacteur, een vormgever en een uitgever in de papierpap te brokken heb-ben. Plak je trouwens boeken? Of moet je ze binden of naaien? Het hele proces, van de auteur die de creativiteit uit zijn hersenpan wringt tot de lezer met het nachtlampje naast zijn bed, krijg je visueel voorgesteld. «Van schrijver tot lezer» is geschikt voor kinderen, jongeren en volwassenen. Voor klassen zijn er geleide bezoeken.Literair Museum - Bampslaan 35 - 3500 Hasselt - tel. 011 22 26 24 - literairmuseum@skynet.be - tot 31/12/05

Gezocht �

➜ Journalist m/vVastbenoemde leerkrachten kunnen sol-liciteren voor een job bij Klasse.Zie p. 46

➜ DirecteurGezocht: directeur voor de Nederlandstalige gemeentelijke basisschool van Kraainem.Info en examenprogramma via info@kraainem.be - tel. 02 719 20 41 - kandidaturen (met c.v. en kopie diploma) aangetekend vóór 15 januari bij College van Burgemeester en Schepenen - A. Dezangrélaan 17 - 1950 Kraainem

➜ VrijwilligersAuxilia vzw zoekt vrijwilligers die één à twee uur per week gratis aan huis lesgeven aan kinderen of volwas-senen: langdurig zieken, gehandicapten, jongeren en volwassenen met psychische problemen, jongeren en volwassenen die moeilijk in groep functioneren, migran-ten, asielzoekers, gedetineerden… kortom mensen in een kansarmoedesituatie die niet kunnen aansluiten bij andere vormingsinitiatieven. De werking van Auxilia steunt op re-gionale vrijwilligerskernen (een tiental over heel Vlaanderen) die plaatselijk vraag en aanbod coördineren.Alle info op www.auxilia-vlaanderen.be - info@auxilia-vlaanderen.be - Vera Siccard - tel. 03 226 25 41

➜ VrijwilligersGezocht: vrijwilligers (liefst leerkrachten) voor ondersteuning onderwijs aan volwassenen in een centrum voor basiseducatie en in de strafi nstelling van Oudenaarde.Centrum Basiseducatie Ronse - julien.borremans@cberonse.be - tel. 055 20 70 01

➜ GezinnenGezocht: gezinnen met minstens twee adolescenten (ééntje tussen 11 en 15 jaar oud en ééntje tussen 16 en 19 jaar). De onderzoeks-groep Relatie- en Gezinsstudies van de Universiteit Gent zoekt voor een studie 100 dergelijke gezinnen. Alle gezinsleden (vader, moeder en de twee jongeren) moeten samen naar Gent komen om aan het onderzoek deel te nemen. Dat duurt ongeveer vier uren. Elke jongere krijgt een vergoeding van 10 euro en het gezin krijgt zijn reiskosten terugbetaald.Het onderzoek vindt plaats in de kerstvakantie (3 tot 9 januari) en in de krokusvakantie (7 tot 13 februari).Meer info bij Kim De Corte - Kim.DeCorte@UGent.be - tel. 09 264 91 06 of Jan De Mol - Jan.DeMol@UGent.be - tel. 09 264 64 70

Haal meer uit Maks! �Wil je wel werken aan de vakoverschrijdende eindtermen, maar voldoet je cursus niet? Haal originele en leuke lestips uit «Maks!mum», de pedagogische bijlage bij Maks! Om zelf te doen of om door te geven aan de collega’s. Maks! is gratis voor de leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs.Op www.maks.be/maksimum kan je je abonneren op de elektronische bijlage - je vindt er ook de vorige edities

24 KLASSE NR.151

Trommelen voor vrede �Kinderen van 13 en jonger pluizen kranten uit en bekijken het journaal met detectiveblik. Ze verzamelen woorden die geweld uitlokken en woorden die vrede stichten. Die gaan elk in een eigen doos. Als het een stevige verzameling wordt, gebruiken je leerlingen de woorden om confl icten in de klas of thuis op te lossen. Daarna kneden ze die woorden tot een vredesgedicht dat ze bovendien illustreren. Zit de winnaar van de «Werelddag voor Kinderpoëzie» bij jou op de banken? Op 21 maart weet je dat. Om 11.30 u. die dag dragen duizenden kinderen overal ter wereld gedichten voor op pleinen en straathoeken. Ze roffelen daarna minutenlang op djembé, maracas, trommel, tamboerijn en tamtam. Of knutsel je met broodplanken, deksels en lepels eigen luidruchtig tuig in elkaar? Leer-krachten met creatieve lesideeën dingen naar de «Prijs voor de Leerkracht».Het Poëziecentrum maakt samen met Canon Cultuurcel een lespakket klaar met tips en informatie.Poëziecentrum vzw - Vrijdagmarkt 36 - 9000 Gent - tel. 09 225 22 25 - info@poeziecentrum.be - www.drumsforpeace.org

Op verhaal komen �«Beledigde haas wreekt zich», «Tovenaar leest in zijn boek en belet pens te koken», «Verzonken kapel uit Hasselt bijna met draadje uit poel getrokken»… Fictieve koppen voor een regionale krantenpagina? Nee, «echt gebeurd», want het zijn sagen uit de verhalenschat van onze voorouders. Verhalen over geesten, heksen, duivels, weerwolven, spoken, bokkenrijders en andere creaturen die kommer en kwel brengen. Het boek «Op verhaal komen. Limburgs sagenboek» (Stefaan Top; Davidsfonds; 24,95 euro) maakt een onbekend stuk cultureel erfgoed toegankelijk.Het boek is de eerste publicatie (andere provincies volgen later) van de Vlaamse Volksverhalenbank (VVB). Tiental-len studenten van de KULeuven verzamelden sinds de jaren ’40 (Seminarie voor Volkskunde, o.l.v. K.C. Peeters en later Stefaan Top) een collectie van zowat 70 000 sagen uit alle Vlaamse provincies. Met fi nanciële steun van de Vlaamse Gemeenschap maakt het project «Op verhaal komen» de sagen toegankelijk via de website www.volksverhalenbank.be (op dit moment vind je er al zo’n 20 000 Limburgse en West-Vlaamse verhalen op de website, meestal in samenvatting en met weglating van de naam van de betrokkenen).www.volksverhalenbank.be - Seminarie voor Volkskunde KU-Leuven - katrien.vaneffelterre@arts.kuleuven.ac.be

Snap je hapje �Het educatieve pakket «Snap je hapje» is gebaseerd op de voedingsdriehoek. De spelers zitten rond een piramide van voedingsdriehoeken. Elke speler (elk groepje) krijgt een blanco voedingsdriehoek die ze zo snel mogelijk moeten opvullen via vragen en raadsels. Dobbelstenen bepalen welke en hoeveel etenswaren de spelers verdienen. De opdrachten (tafelmanieren, goed eetgedrag, cultuurver-schillen, wetenschappelijke kennis…) zijn beschikbaar voor drie verschillende leeftijdsgroepen. Bij het spel krijg je bovendien een naslagwerk over gezonde voeding (volgens de voedingsdriehoek).«Snap je hapje» is een initiatief van Nutri-Care vzw, i.s.m. Vlaams Instituut Gezondheidspromotie, Centrum Informatieve Spelen en Productiehuis Impressant.Als je het pakket bestelt met codewoord «Klasse» betaal je slechts 35 i.p.v. 62 euro (verzendingskosten niet inbegrepen); wie vier pakketten bestelt, krijgt een vijfde gratis.Nutri-Care vzw - nutricare@busmail.net - tel. 09 356 79 94

Wil jij ook als vrijwilliger gratis lesgeven?

LITERAIR M

USEUM

AUXILIA VZW

Spelen op de voedingspiramide.

CIS

Kan je als schrijver rijk worden?

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.bewww.canoncultuurcel.be

Gratis infodagen �

Werk maken van originele schoolprojecten of boeiende klas(overschrijdende) initiatieven spreekt jou en je collega’s aan? Je wil (vakoverschrijdend) aan het werk met deskundigen maar weet niet goed waar te beginnen? Je wil fi nanciële of logistieke steun voor een project maar je hebt geen idee waar je terecht kan? Je team uit het gewoon en buitengewoon basis- of secundair onderwijs wil volgend schooljaar resoluut de projectkaart trekken? Ga dan eens rondneuzen op één van de 6 gratis informatiedagen rond projecten op school. Je kan er (naar keuze) een viertal workshops volgen waarin collega’s geslaagde educatieve school-projecten voorstellen. De workshops zijn o.a. gewijd aan muzisch-creatieve vorming, natuur- en milieueducatie, maatschappelijke vorming/burgerzin/diversiteit, spel/gezondheid/beweging, wetenschap/ondernemende school, taalvaardigheid/onderwijsondersteuning. Eén thema (projectwerking in een stedelijke context) vind je enkel in Brussel. Telkens is er een educatieve beurs waar organisaties hun aanbod voorstellen en ’s middags is er telkens een infosessie rond fi nanciële en logistieke ondersteuning van schoolprojecten.De informatiedagen zijn een organisatie van Canon Cul-tuurcel, i.s.m. met VGC, MOS, Kleur Bekennen, de departe-menten Cultuur, Wetenschappen & Innovatie, Economie en Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie, met steun van alle onderwijskoepels. Ze vinden plaats (telkens van 9.30 tot 16.30 u.) in Brussel (Markiesgebouw; BO: 25/2; SO: 28/2), Oostende (Feest- en Cultuurpaleis; BO: 7/3; SO: 8/3); Heusden-Zolder (CC De Muze; BO: 9/3) en Hasselt (Cultuur-centrum; SO: 10/3).Gratis inschrijven via www.canoncultuurcel.be vanaf 15 januari - bij je bevestigingsformulier krijg je meteen ook alle praktische informatie

(Audiovisuele) mediaen onderwijs �

Welke plaats neemt bewegend beeldmateriaal in je school- of klaspraktijk in? Wat is de visie van collega’s

over werken met beeld en geluid in de lessen? Wie is er in Vlaanderen actief rond fi lm-en beeldeducatie? Waar zitten

de knelpunten m.b.t. ontwikkelingsdoelen en eindtermen? Welke rol speelt de lerarenopleiding? Op www.iak.be en

www.canoncultuurcel.be vind je een onderzoeksrapport over de plaats van en een visie over audiovisuele media in onderwijs. Onderzoekster Annemie Goegebuer stelt het rap-

port voor op een gratis studiedag op donderdag 17 februari (Consciencegebouw, Brussel; 10 tot 16.30 u.). Aansluitend zijn er workshops voor zowel kleuterleidsters, leerkrachten basis-en secundair onderwijs als docenten en studenten lerarenopleiding waar je ideeën kan opdoen om met audiovisuele media in je klas aan de slag te gaan.Deelnemen is gratis.Inschrijven vanaf 15 januari via www.canoncultuurcel.be

Gratis Hugo Claus x 50 �Ben je leerkracht Latijn of classicus? Wil je je verder verdiepen in Latijn met hedendaagse poëzie? Dan is de bundel «Eros» een welgekomen (kerst)geschenk. Deze in beperkte oplage gedrukte uitgave bevat 21 gedichten van Hugo Claus, geselecteerd, vertaald en van een nawoord voorzien door Paul Claes, met een kleine toegift van Hafi d Bouazza.Via canoncultuurcel.be schenken Canon Cultuurcel en ini-tiatiefnemer Het Beschrijf 50 gratis exemplaren weg. In ruil voor jouw mooiste Latijnse citaat staat «Eros» misschien weldra op je boekenplank.Je kan «Eros» ook gewoon kopen (enkel in literatuurhuis Passa Porta, Brussel) of bestellen (bij het Beschrijf). Je betaalt dan 12 euro (8 euro vanaf 10 exemplaren; 6 euro vanaf 20 exemplaren; verzendingskosten niet inbegrepen).Het Beschrijf/Literatuurhuis Passa Porta - petra.broeders@hetbeschrijf.be - tel. 02 226 04 51

KLASSE NR.151 25

Dag van het DKO ��

Meer dan 150 000 jongeren (vanaf 6 jaar) en volwassenen volgen in hun vrije tijd een opleiding in het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO). Ieder jaar organiseren de academies een bijzondere dag om hun activiteiten te tonen aan een groter publiek. Dit jaar valt de «Dag van het DKO» op zaterdag 29 januari, met als thema «vervoer(ing)». Bussen van De Lijn rijden overal in Vlaanderen en Brussel rond met aankondigingen van de Dag van het DKO. Op de dag zelf is er een versterkte lijndienst in de omgeving van de deelnemende academies. Buiten dienst gestelde bussen kunnen als tentoonstel-lingsruimte gebruikt worden. Alle activiteiten op www.dagvanhetdko.be. Een kleine selectie:Neerpelt. Op de dag van het DKO worden de mensen van de academie «vervoerd». Ze gaan op bezoek bij de collega’s.Poperinge. «Hoppeland in vervoering» is een totaalproject (3/2 tot 12/5) met tentoonstellingen van schilderijen, tekeningen en grafi ek. In Le Tahiti (Abele; 3/2),

Vleterranch Krombeke (West-Vleteren; 3/3), Brouwerij Feys (Roesbrugge-Beveren aan de IJzer; 14/4) en Socio-cultureel Centrum Reningelst (12/5) zijn er vertelavonden, visueel ondersteund door het atelier digitale beeldverwerking en soundscapes van de studenten journalistiek van de Hoge-school Kortrijk.Brugge. Open-atelier-dag in de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten (29/1 van 10 tot 12 u. en 13.30 tot 17.30 u.) en Kunstenbad in Concertgebouw Brugge (30/1 om 17 u.).Geel. Individuele en groepsprojecten van leerkrachten en leerlingen rond Bewegen en Vliegen (Academie; 29/1).Hagelandse academie (Aarschot, Diest, Scherpen-heuvel-Zichem en Rotselaar). Ateliers open voor het publiek op de dag van het DKO van 9.20 tot 12 u. Werk van leerlingen en studenten rond het thema «Trance-port».Gent. Leerlingen of ouders richten hun auto in tot mini-tentoonstellingsruimte. Het traject loopt van de ingang van

de academie naar de ingang van het SMAK.Tielt. Alle inwoners van Tielt in vervoering met een postkaart. De resultaten van het Mail-art project zijn te zien in de Stedelijke Kunstacademie Tielt (SKAT), dat voor één dag postkantoor en wenskaartenwinkel is.Sint-Truiden. Een dag op wieltjes. Alle mogelijke vervoersmiddelen worden ingeschakeld om op creatieve en ludieke manier ‘vervoer-vervoering’ in al zijn facetten naar voren te laten komen.Mortsel. Traditionele open-ateliers. Wie het eens pro-beren wil, die mag. Tentoonstelling open van 10 tot 12 en van 14 tot 17 u.Eeklo. Academies muziek, woord en beeldende kunst bren-gen je «lichtelijk in vervoering». Vrijdagavond 28 januari (19 u.) zijn er lichtinstallaties, dia-en videoprojecties in en rond de gebouwen van de academies, licht en schaduwspel. Op zaterdag 29 januari is er een lichtparcours door de ateliers beeldende kunst. De academie muziek en woord organiseert een optreden rond licht en donker.

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.151 27

Algemeen �

➜ StressGeven de kou, vroeg donker en grijze lucht meer stress? Of knelt het schoentje elders? De overbelaste leerkracht bestaat, maar volgens Peter Fokkens kan hij daar zelf wat aan doen. ‘Het zijn uw gedachten die bepalen hoe u zich voelt en gedraagt’, schrijft hij. En hij geeft tal van middeltjes om stress persoonlijk te bestrijden of als schoolorganisatie. De directie kan er bovendien ook wat aan doen. Een praktisch boekje met tests, achtergrondinfo en oplossingen.‘Niet meer bij de les’ (12,50 euro) - Uitg. Denis - Vosstraat 341 - 2100 Deurne - tel. 03 443 91 40 - fax 03 449 22 44 - nancy@denis.be

➜ SpreekbeurtZeven stappen om een goede spreekbeurt te houden en een aanzet om als thema antipersoonsmijnen te kiezen. Dat doet de infomap van Handicap International, die bovendien een cd-rom, en infofi ches bevat. Een tweede pakket over hetzelfde thema bevat lesmateriaal en een handleiding voor de leerkracht. De mappen zijn gratis. Doelgroep: leerlingen van 8 tot 14 jaar.‘Info en bestellingen: Luc Ameloot - Handicap International - Spastraat 67 - 1000 Brussel - tel. 02 286 50 49 - luc.ameloot@handicap.be - www.handicapinternational.be (klik op ‘Dokus)

➜ Filosofi eJe kan ‘De wereld van Sofi e’ lezen, maar er is nog ander leesvoer dat je wat meer vertrouwd maakt met namen als Plato, Spinoza, Hume, Kant en Sartre. Dit boek zoemt in op pakweg de fi losofen-tophonderd, maar gaat bovendien nog veel verder. Want hoe zit dat met de new age fi losofen, het postmodernisme, de fi losofi e in Afrika en Azië?‘Een andere geschiedenis van de fi losofi e’ (27 euro), Kathleen Higgins & Robert Solomon - verkrijgbaar in de handel - Uitgeverij Pelckmans - Kapelsestraat 222 - 2950 Kapellen - tel. 03 660 27 20 - fax 03 660 27 01 - uitgeverij@pelckmans.be - www.pelckmans.be

➜ SchoolcultuurIn welke mate zijn leerkrachten en medewerkers bij de school betrokken? Hebben ze veel verantwoordelijkheid? Welke weerstanden leven er? Hoe zorgen we voor een veilige en prettige school? Dit boek gaat helder, concreet en met veel realiteitszin in op het belang en de dynamiek van een schoolcultuur: de verhalen, de cruciale vragen, de stereotypen, de valkuilen, het imago... Nederlandse invulling maar heel bruikbaar voor Vlaamse scholen.‘Als scholen een gezicht krijgen’ (19,50 euro) - CPS Consult - Plotterweg 30 - 3821 BB Amersfoort - Postbus 1592 - 3800 BN Amersfoort - tel. 00 31 33 453 43 43 - fax 00 31 33 453 43 53 - cps@cps.nl - www.cps.nl

Basisonderwijs �

➜ Kleuters in bewegingHet ene kind lijkt wel gemaakt om te springen, te lopen en te dansen, het andere trekt zich maar moeizaam op gang. Hoe kan je kleuters optimaal stimuleren om hun motoriek te ontwikkelen? Dit boek vertrekt vanuit praktische ‘speelkriebels’, bevat observatieformulieren, begeleidingsfi ches enz. waarmee je gericht naar bewe-gende kleuters leert kijken en zicht krijgt op de ontwik-kelingslijnen van hun motoriek. Je kan ze integreren in het kindvolgsysteem dat je al gebruikt. Daarbij krijg je tal van ideeën om in te spelen op bewegingssignalen van kinderen. Van eenvoudige spelaanpassingen tot nieuwe activiteiten.‘Kleuterstappen in beweging’ (25 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Acco - Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 016 62 80 00 - fax 016 62 80 01 - uitgeverij@acco.be - www.acco.be

➜ OpgetrommeldKinderen schrijven 92 procent van hun brieven, mails en

dagboeken met 2 245 verschillende woorden. Dat zijn niet altijd de woorden die ze spreken. Kinderen leer je dan ook

het best spellen vanuit hun eigen schrijftaal. Welke woorden dat zoal zijn? ‘De Woordentrommel’ bevat frequentielijsten

van die ‘schrijfwoorden’, gerangschikt van het eerste tot het zesde leerjaar en volgens spellingprobleem.

‘De Woordentrommel’ (23 euro) - Verkrijgbaar in de handel - uitge-verij Van In - Nijverheidsstraat 92/5 - 2160 Wommelgem -

tel. 03 480 55 11 - fax 03 480 76 64 - uitgeverij@vanin.be - www.vanin.be

➜ Waar slaapt de zon?Als je kleuters op die vraag een antwoord wil geven, dan helpt ‘Ben, Bob en Bo’. In dat voorleesboek gaan een eekhoorn, een lam en een muis er namelijk naar op zoek. En dat betekent avontuur. Auteur Tamara Tavernier schrijft en schildert. Ze laat zich door een kleuterleidster inspireren. Haar boek is ook in het Frans vertaald.‘Ben, Bob en Bo’ (14,90 euro) - Uitg. Pimperbooks - Klarewal 24 - 8690 Alveringem - tel. 058 28 75 25 - gsm 0476 75 63 30 - info@tamaratavernier.be - info@pimperbooks.com

Secundair onderwijs �

➜ Rooksignalen en gsmDe eerste toets via sms is nog niet voor morgen, maar weten jongeren welke technologie achter de short message service schuilt? Hoe een gsm werkt? Waarom infraroodkijkers je zicht geven in het donker? ‘Van rooksignaal tot gsm’ gaat over de wetenschap achter de moderne communicatiemiddelen en is bedoeld voor twaalfplussers. Meteen ook een kennismaken met wegbereiders zoals Morse, Braille, Bell enz.‘Van rooksignaal tot gsm’ (29,95 euro) - Boekhandel Infodok/Davidsfonds - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 50 - fax 016 31 06 08 - boekhandel.infodok@davidsfonds.be - www.davidsfonds.be

➜ Op de sofa«Soms wou ik dat mijn zoon in een rolstoel zat», zei een moeder tegen kinderpsychiater Lieve Swinnen. «Dan zou iedereen zien dat hij een probleem heeft en zou men niet langer verwachten dat hij zich net zoals andere kinderen gedraagt. En misschien zou men begrijpen dat dit alles buiten onze wil om gebeurt.» Twintig verhalen uit de kinderpsychiatrie, over de problemen waarmee sommige jongeren door het leven gaan. ‘Je kind op de sofa’ (17,50 euro), Lieve Swinnen - verkrijgbaar in de handel - Uitgeverij Van Halewyck - Diestsesteenweg 71.A - 3010 Leuven

Hoger onderwijs �

➜ Groot wordenSommige leerlingen denken dat hun leer-krachten ’s avonds in een bokaal leven, nooit televisie kijken, niets kennen van muziek, niet naar de fi lm gaan. Maar leerlingen zelf staan nog veel minder stil dan leerkrachten soms denken. Het boek ‘Groot worden’ schetst heel breed, met veel voorbeelden en achtergrondinfo, de lichamelijke en psychologische ontwikkeling van kinderen, van peuter tot puber, en geeft telkens aan wat dit voor gevolgen heeft in de klas. Een praktische handleiding voor (toekomstige) leerkrachten, opvoeders en ouders.‘Groot worden’ (24,95 euro), K. Struyven, E. Sierens, F. Dochy & S. Janssens - verkrijgbaar in de handel - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel. 051 42 42 11 - fax 051 40 11 52 - lannoo@lannoo.be. Voor toekomstige leer-krachten basis en secundair onderwijs verschenen specifi eke boeken, telkens met basisboek (14,95 euro) en uitbreidingsboek (9,95 euro). Meer info

op www.lannoo.be.

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 99 - fax 02 553 95 05an.declercq@ond.vlaanderen.be

VIP-roomChampagne. Met cocktailgarnalen in een jasje van Ganda-ham. Al wie recht heeft op de lerarenkaart 2005 vindt zijn exemplaar bij deze Klasse. De envelop met je kaart achteloos weggooien zou bijzonder dom zijn. Ze is rijke ervaringen en heel wat euro’s waard. De brochure en www.lerarenkaart.be infor-meren over voordelen. Pulk je lerarenkaart los en kleef er een foto op. Musea, winkels en sportcentra vragen zo’n foto. Maar ook leerkrachten willen dat om in nog meer buitenlandse instellingen korting te krijgen.

Later in dienst gekomen?Trad je na 15 oktober in dienst en steekt je kaart niet bij deze Klasse? Dat kan. Van ongeveer 1 000 leerkrachten was het dossier niet rond toen de lerarenkaarten bedrukt werden. Zij krijgen hun kaart, samen met de brochure, binnen enkele weken thuisgestuurd.

Parc

Par

adis

io

Euro

pees

Jeu

gdfi l

mfe

stiv

al

MO*

- M

ondi

aal M

agaz

ine

28 KLASSE NR.151

Groe

ning

emus

eum

Bru

gge

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

Geen kaart gekregen?Ga eerst na of je recht hebt op een lerarenkaart. Dat kan op www.lerarenkaart.be (rubriek INFO/FAQ). Ben je gepensioneerd, op TBS 55+, 58+ of in loopbaanonderbreking? Dan krijg je geen lerarenkaart 2005. Ook niet als je vorig jaar wel een kaart kreeg, want door besparingen en op vraag van aanbieders zijn de voorwaarden dit jaar strenger.Heb je ten onrechte geen kaart gekregen? Vul dan het formulier in dat je vanaf 3 januari op de website vindt en stuur het ten laatste op 31 januari naar info@lerarenkaart.be.

PASS

Vaka

ntie

verb

lijve

nGr

oeni

ngem

useu

m B

rugg

e

Blan

kenb

erge

and

ers

beke

ken

KLASSE NR.151 29

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

Gratis computersessiesVirtueel vuurwerk maken tijdens de les chemie, leerachterstanden in boekhouden wegwerken, technische experimenten uit-voeren in het Ontdekkasteel. Computers op School en Thuis (CST) brengt van 28 februari tot 2 maart een gevarieerd cursusaanbod op de Vlaamse Onderwijsdagen (Flanders Expo Gent). Het programma staat op www.cst.be. De lerarenkaart geeft 50 CST-sessies weg. Surf naar www.lerarenkaart.be voor meer info.

(advertentie)

Elke dag vallen er drie slachtoffers op de Belgische wegen. We zijn nog steeds één van de meest onveilige landen in Europa. Verkeersopvoeding moet een prioriteit worden van iedereen die met jonge mensen werkt. Het is ook één van de vakoverschrijdende eindtermen. Heel veel secundaire scholen nemen al initiatieven om veilig verkeer ter sprake te brengen bij de leerlingen. Maar de verkeerswetgeving evolueert elk jaar. Ook voor

een leerkracht is het niet altijd even duidelijk wat waar wel of niet mag.

De Federatie van Autorijscholen in België (F.A.B.) en Maks! beloonden in december drie leerlingen uit het vijfde en zesde jaar met een

rijopleiding. Die konden ze winnen via de site van Maks! en de leerlingenkaart. In februari wordt een volgende stap gezet: tijdens de week van 21 tot 25 februari kunnen de leerlingen van het vijfde, zesde en zevende jaar gratis een halve dag rijopleiding krijgen in een rijschool in de buurt. Deze ‘week van de rijopleiding’ loopt onder de naam “Overstuur”. Je klas krijgt een hele brok theorie én mag al eens proeven van de praktijk. Professionele rij-instructeurs geven je leerlingen zo al een voorsprong op weg naar hun rijbewijs. Bovendien krijgen ze een goed overzicht over de mogelijkheden die ze hebben om hun rijopleiding te organiseren.

Leerlingen die de Maks! van januari lezen, worden over de actie op de hoogte gebracht. Zij kunnen zich niet zelf inschrijven. Misschien spreken ze je aan over de actie.Vanaf 15 januari krijg je op www.klasse.be een overzicht van de rijscholen die aan de actie deelnemen, en een aanvraagformulier. Daar kies je de stad waar jullie aan de actie willen deelnemen, en je meldt welke dagen tussen 21 en 25 februari echt niet kunnen. Je krijgt ten laatste op 1 februari te horen of jouw school zo ‘n halve dag rijopleiding meepikt, bij welke rijschool en wanneer. Wees snel: er doen heel veel rijscholen mee, maar het aanbod is niet onbeperkt. Als de vraag groter is dan het aanbod, krijgen de zesdejaars voorrang op de vijfdejaars. Als ze van rechts komen, tenminste.

Overstuur

Duizenden rijopleidingen te winnen. Geef je leerlingen een professionele start.

Overstuur: een halve dag professionele rijopleiding, gratis voor duizenden vijfde- en zesdejaars.

De week van de rijopleiding

«Onze school staat of valt met zijn team», verzekert zorgcoördinator Ruth Carbonez (27). «150 vluchtelingenkinderen die meestal geen Nederlands spreken en soms nog nooit op schoolbanken hebben gezeten, daar kan je als leerkracht echt niet in je eentje tegenaan gaan.» De Vrije Basisschool Reinaertstraat in Gent krijgt wekelijks nieuwe vluchtelin-genkinderen binnen. En als in de buurt een kraakpand wordt ontruimd of gezinnen worden uitgewezen, vallen er soms tien tegelijk weer weg. Vijftien leerkrachten, gesteund door twee maatschappelijk assistenten, vinden hier het onderwijs opnieuw uit. «Het is vaak opnieuw beginnen», vertelt Sylvie De Groote (36), zorg- en GOK-leerkracht bij de kleuters. «Door de vele niveauverschillen moet je stevig differentiëren. Met de GOK-uren kunnen we dat waarmaken: je staat hier nooit alleen voor de klas.»

GezondheidVoor Nele Foubert (23), die een collega met bevallingsverlof vervangt, is teamwerk een zegen. «Iedereen is aanspreekbaar als ik vragen of problemen heb en lesmateriaal uitwisselen is geen enkel probleem.» «Dat

moet wel», zegt Tine Demeyer (23). «Want voor onze werking bestaat eigenlijk geen kant-en-klaar lesmateriaal. We gebruiken bestaande methodes als basis en bouwen daarop voort. We hebben ook geen typisch jaarklassensysteem. Op basis van zijn kennen en kunnen kan een elfjarige voor cijferen bijvoorbeeld in het ‘tweede leerjaar’ zitten. Niveau- en leeftijdgroepen lopen door elkaar, anders werkt het niet.»

LeerlingenraadSamenwerken, veel overleggen, dezelfde doelen hebben, elkaar helpen… Volstaat dat voor een sterk team? Ruth Carbonez: «Elke middag hebben we een halfuur om bij te praten, maar als je goed aan elkaar wil hangen, is er meer nodig. Zo organiseren we voor elke vakantie een activiteit waarop we samen stoom afl aten en mekaar op een andere manier beter leren kennen: een etentje, gaan bowlen, een kerstfeestje… En als het even kan, gaan we met de collega’s zwemmen of fi tnessen.» «Dat straalt ook af op de leerlingen», besluit Silvie Coolman (24), maatschappelijk assistent. «Velen hebben weinig of geen familiebanden meer. Hun familie, dat is dit schoolteam. Als een kind vraagt of het op school mag blijven slapen of mama tegen de juf mag zeggen, dan weet je genoeg.»

Deze maand : Luc Kielemoes, Annik Vereecke, Nele Foubert, Silvie Coolman, Sylvie De Groote, Ronny Ferket, Annelies Carmel, Christine De Bouvre, Els Sys, Liesbeth

Claeyssens, Lieve Cromheecke, Darina Bruggen, Kika Carpentier, Christa Dekker, Tine Demeyer, Vera Van Oudenaart, Saskia Martens.

«Samen

Vijf teamtips uit Gent1. Luister naar elkaar, ook als je collega wat stoom wil afblazen.2. Toon begrip voor elkaar en voor je leerlingen.3. Ga er niet vanuit dat je alleen staat of dat je alles alleen kan.4. Zoek samen naar oplossingen.5. Organiseer iets leuks buiten de lesuren.

Een voorbeeld?➜ Hoe kunnen leerkrachten die samenwerken echt het verschil

maken? In ‘Het team’ vind je elke maand een schoolvoorbeeld. Teams per vak en over de vakken heen, teams voor thema of project, teams met ouders of leerlingen, teams uit verschillende scholen. Samen school maken heet dat.

➜ Sta jij volgende maand met je team op de foto? Schrijf of mail naar Klasse (Het team) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – red.leerkrachten@klasse.be

«Mag ik mama tegen je zeggen, juf?»

KLASSE NR.151 31

© L

UC D

AELE

MAN

S

stoom afl aten»

32 KLASSE NR.151

«Ik was er een beetje laat mee», glimlacht Danïel Debaecke (51). Op zijn 30ste werd hij geschie-

denisleraar, acht jaar later outte hij zich als homo en nog een paar jaar later werd hij als vrijwilliger actief bij Hommeles, een organisatie die holebi-leerkrachten ondersteunt, en in de cel onderwijs van de Holebi-federatie. Jouw school reageerde positief op je co-ming out. Kan elke holebi-leerkracht op begrip rekenen? Daniël Debaecke: «Ik heb geluk met mijn colle-ga’s, directie en leerlingen die zich erg open tonen en mij ondersteunen. Veel holebi-collega’s ondervinden wél afkeurende reacties. Dat gaat soms erg ver. Zo was er onlangs een leraar die als beste uit de tests kwam om directeur te worden. Hij wou het eerlijk spelen en dus vertelde hij voor hij werd benoemd dat hij homo is. Een paar dagen later stak er een brief in zijn bus: de benoeming ging niet door. Via Hommeles hoor ik geregeld zulke verhalen. Sommige scholen schermen met de ouders van leerlingen:

zij zouden hun kinderen wel eens van school kunnen halen. Homoseksualiteit is nog een taboe, ook op heel wat scholen.»Hoe doe je dat, je collega’s inlichten? Tijdens de personeelsvergadering bij de varia het woord nemen? Daniël Debaecke: «Eigenlijk is het niet relevant voor je job als leraar of je holebi of hetero bent, dus waarom zou je er een punt van maken? Maar onder collega’s praat je ook wel eens over je privé-leven en ik vind het belangrijk dat ik dat op een eerlijke en gewone manier kan doen, en dat ik op school zoveel mogelijk mezelf kan zijn. Ik had er al met enkele collega’s over gepraat, toen ik eens in het journaal te zien was tijdens Roze Zaterdag. Op maandagochtend leek het wel of álle collega’s en leerlingen dat hadden gezien, want ze overspoelden mij met vragen. ‘Was je daar als homo of als sym-pathisant?’, wou een leerling weten. Ik heb eerlijk al hun vragen beantwoord. Dat ik een aanleiding had om erover te praten, was ideaal. Met je coming out valt de angst weg dat iemand ‘het’ zou ontdekken en dat iedereen je zou afwijzen.»Zo’n coming out is één zaak, je voor

Hommeles en de cel onderwijs van de Holebi-federatie inzetten is een engagement. Daniël Debaecke: «Mijn bewustwordingsproces heeft jaren geduurd en was pijnlijk. Ik had zo vreselijk veel schrik dat de hemel op mijn hoofd zou vallen als het zou ‘uitkomen’ dat ik me in allerlei bochten wrong. Andere holebi-leerkrachten en jongeren wil ik die miserie besparen. Daarom profi leer ik me als een aanspreekpunt op school, voor holebi’s en hetero’s. Ik zorg ervoor dat op school een affi che hangt van de holebifoon en dat we tijdens ons fi lmforum al eens een holebifi lm programmeren, zodat jongeren voelen dat ze op school met hun verhaal terecht kunnen. Ook vind ik het belangrijk dat leerlingen zien dat ik één van de vele leerkrachten ben, niet specialer dan de anderen. Daarom ook werk ik als vrijwilliger, volg ik het beleid op, organiseer ik mee studiedagen, ontwerp ik methodieken om het onderwerp in de klas aan te snijden, organiseer ik samen met anderen bijeenkomsten voor holebi-leer-krachten. Mijn engagement als geschiedenisleraar en als vrijwilliger zijn even sterk.» De wijde wereld van Daniël: www.regpacho.be - surf.to/hommeles - www.holebifederatie.be

PASSIE

Daniël Debaecke geeft lessen geschiede-nis in Regina Pacis in Hove en werkt als vrijwilliger voor Hommeles en de

Holebi-federatie. Veel collega’s combi-neren lesgeven met andere passies. Deze

rubriek ‘Buitenbeentje’ zoomt erop in.

Dag

Collega

«Hij is een leeuw, een vechter», zegt Lieve Cornelissen, mama van Jarne (7). «Marc heeft een onuitputtelijke wilskracht. Hij is nu twee jaar directeur en je voelt het verschil op school. Hij verdient de bloemen van Klasse voor Ouders. En hoe jullie de verrassing compleet kunnen maken? Misschien iets voor op zijn fi ets. Elke dag komt hij met de fi ets naar school, door weer en wind.» Een dag later gaat directeur Marc Brosens van basisschool ’t Locomotiefje in Beerse door het fl uolint. Het verrassingspakket van Lieve is compleet: met een fl uovest van Van Beirendonck, een Museeuw-helm en applaus…Het bloemenkraam van Klasse voor Ouders draait op volle toeren. Elke week valt ergens in een Vlaamse school een boeket binnen. Misschien straks in jouw school. Of in jouw klas? Lees meer in het decembernummer van Klasse voor Ouders en op www.klasse.be/ouders

DIRECTEUR KRIJGT BLOEMEN

«NIET SPECIALER DAN ANDEREN»

© K

LASS

E

Daniël: «Ik dacht dat de hemel op mijn hoofd zou vallen.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

Marc Brosens pakt zijn applaus uit.

KLASSE NR.151 33

Elke maand test Klasse je kennis over een nieuwe vakoverschrijdende eindterm. Deze maand draait elke opgave rond kiezen. Zet de eerste letter van elk antwoord in het daarbij horend genummerde vakje. Zo krijg je een actuele politieke term van 11 letters.Stuur het woord vóór 22 januari naar Klasse (Raads?l) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be. Vanaf 26 januari staan de oplos-sing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars. Het super reisaanbod van Klasse vind je op www.lerarenkaart.be.

[1] De voornaam van de vrijgezellin uitverkoren door ‘the Bachelor’ Angelo [2] Het Noorse ‘Storting’ is géén vuilnisberg, wel een… [3] Wat men spreekwoordelijk kiest voor zijn geld [4] De partij van John Kerry [5] Een vraag waarbij je uit verschillende aangeboden antwoorden het juiste moet kiezen [6] De langstregerende niet-verkozen vrouw in Europa [7] De voorzitster van de Belgische senaat [8] Moeilijke naam voor ‘de kiezers’, alle mensen die mogen stemmen [9] De functie van de ‘Belg’ die géén politieke keuzes mag maken, zelfs niet in een Chinese bar[10] De voornaam van de dame die kandidaten helpt kiezen in ‘Blind Date’[11] De kleur die je bolletjes moet geven in het stemhokje als je met potlood stemt

«HET WORDT KEIHARD WERKEN»

«Ik ben DJ», zegt Jeffrey (19), «en net zoals iedereen hier gek op muziek.» De vijfdejaars podiumtechnieken van het VTI in Brugge zijn gefascineerd door klank en licht. «Podiumbeesten vind je on stage», lacht Joost (20), «maar wij zijn liever onzichtbaar backstage.» Voor Maks! willen ze graag voor één keer zelf in de spotlights. «Het wordt keihard werken», zegt Jeffrey, «maar ik ga ervoor: later word ik regisseur.»Elke maand brengt Maks! een reportage over ongewone opleidingen en grote dromen. Lees mee in Maks! of op www.maks.be

LASSIE OP SCHOOL «Lassie eet hier zijn eigen staart op van zottigheid», zegt Jana. De Yetiklassers uit Eeklo brengen verslag over hun Lassiegevoel op school. «Onze meester doet er alles aan dat we ons goed voelen», zegt Matthieu. Meester Geert staat niet a l leen. In Yeti lees je meer over de speelwinkel, de muziekinstallatie, de

speelkoffers, het anti-pestplan en de musical die ervoor zorgen dat op de school van Jana en Matthieu voor pesten geen tijd meer over is.

Herken je dat zalige Lassiegevoel op je school of in je klas? Laat je leerlingen er een brief over schrijven, aan Yeti. En

misschien komt hun Lassie in een volgende Yeti. Schrijven naar: Yeti – Lassie – Koning Albert II-laan 15

– 1210 Brussel. Meer over Lassie lees je in Yeti 28 en op www.yetiworld.be

EURO-COLLEGATurkije is nog geen EU-lidstaat, maar Ayça Yaldiz (25) neemt als eerste Turkse leerkracht deel aan een partnerconferentie in Vlaanderen. Ze hoopt er partners voor een Comenius-project te vinden. «Van onderwijs in Vlaanderen weet ik nauwelijks iets», verontschuldigt Ayça zich, «maar ik ben wel benieuwd.» Ze dissecteert de Turkse school in vier trefwoorden: - Leerplicht: «In Turkije gaan de kinderen van hun zesde tot hun veertiende naar een primary school. Daarna kunnen ze de school defi nitief vaarwel zeggen, wat ik niet positief vind. Op hun vijftiende maken ze nog niet de juiste keuzes en bovendien zijn er te veel ouders die hun kinderen om familiale of economische redenen verplichten om te stoppen met de school. Wie verder wil studeren aan een highschool (drie jaar) moet slagen voor een examen. Pas daarna kan je eventueel naar de universiteit.»- Leerplan: «Leerlingen krijgen te veel vakken en hun leerkrachten moeten de leerplannen te strikt toepassen. Daardoor is er weinig ruimte voor creativiteit. Gelukkig heeft de computer nu ook de klaslokalen bereikt. Die zorgt voor een nieuwe kijk op leren. De leerlingen ontdekken de wereld via het world wide web. En komt er een project met Europese partnerscholen, dan biedt die computer nieuwe mogelijkheden.»- Talent: «Projecten en creatieve activiteiten zoals school-toneel komen niet of nauwelijks aan bod. Jammer, want precies tijdens zulke activiteiten ontdekken jongeren talenten en vaardigheden die ze in de klas minder sterk ontwikkelen. Vooral sociale vaardigheden zijn belangrijk. Dat gaat over eenvoudige dingen: hoe word je vrienden, hoe schat je iemands gevoelens correct in.»- Toekomst: «Turkse kinderen en jongeren moeten meer kansen krijgen om zelf te experimenteren, zoals uitvinders of wetenschappers. Zo leren ze zichzelf en de wereld het beste kennen.»De stek van Ayça in Turkije: www.erkenbasari.k12.tr

Turkije in cijfers: er leven ongeveer 68 miljoen inwoners - het land is bijna 25 keer groter dan België - de overheid organiseert het onderwijs, maar er zijn ook koranscholen – 86 % van de bevolking kan lezen en schrijven - er geldt een leerplicht van 6 tot 14 jaar - onderwijs is tot en met de universiteit gratis.

In deze rubriek ‘Eurocollega’ staan leerkrachten en leerlingen centraal die permanent of tijdelijk in ons land verblijven.

«Geen tijd om te pesten.»

© K

LASS

E

Een Klasse-week-Een Klasse-week-end Barcelona end Barcelona voor twee. Breek voor twee. Breek de code.de code.

KLAS

SE

Ayça Yaldiz: «Geluk-kig heeft de computer nu ook de Turkse klaslokalen bereikt.»

© K

LASS

E«Liever onzichtbaar backstage.»

© K

RIS M

OUCH

AERS

34 KLASSE NR.151

«Zorg ervoor dat je allemaal deftige kleren aan hebt straks. En die schoenen…», merkt Jurgen Wayenberg plots op. Hij is leraar klassieke muziek aan de Kunsthumaniora in Brussel. «Ga jij Mozart spelen op basket-sloefkes?» De leerlingen maken zich klaar voor hun eerste concert. «Het is leuk dat we niet bij één genre blijven», zegt Stefanie Mannaerts (15). «Voor een drummer is het zeker van belang dat je alle slagwerk kan spelen. Funk is bijvoorbeeld heel tof om te drummen maar dat moet ik niet doen bij dit optreden.» «Door de ‘Band’ heb ik jazz leren kennen», zegt Roman Codden (16). «Die muziekstijl was voor mij totaal nieuw. Hoewel ik het liefst punk speel, vind ik jazz zo’n onwaarschijnlijk relaxte muziek. Uitersten trekken elkaar aan, zeker? Wat niet betekent dat ik later jazz-gitarist wil worden.»

Meeluisteren«Wat begon als een experiment, blijkt een echte succesformule te zijn», zegt Jurgen Wayenberg. «Nadat we een cd opnamen, vroegen we ons af of we de groep niet groter

konden maken. Met een grotere bezetting is meer mogelijk. Mijn drang om alle aspecten van muziek aan bod te laten komen was heel groot. Ik wilde alle genres aanleren om de leerlingen zo breed mogelijk te kunnen oriënteren. Een muziekopleiding moet meer zijn dan je instrument instuderen en daar dan examen over afl eggen. Je moet ermee naar buiten komen, optreden voor een publiek, fl exibel zijn, alle genres aandurven. Maar te-gelijk besefte ik dat je als leraar geen specialist kan zijn in alles. Ik zocht naar collega’s die wilden samenwerken. Zo is ons concept van ‘teamteaching’ ontstaan. Twee halve dagen per week gooien de andere muziekleraren Dieter Limbourg en Werner Bellon en ikzelf onze leerlingen en onze uren bijeen. We heb-ben alle drie een totaal verschillende muzikale achtergrond en dat maakt het net boeiend – voor ons en voor de leerlingen.» Jurgen Wayenberg is zelf klassiek geschoold, Dieter is de jazz-man en Werner is met producing van popgroepen bezig. «Je begint niet van vandaag op morgen aan teamteaching», zegt Jurgen. «Je moet elkaar in de eerste plaats

goed aanvoelen. Duidelijke afspraken maken is onvermijdelijk, omdat we samen naar één product toe werken.» «In het begin was het even wennen. Zeker als bij elke gezamenlijke repetitie twee collega’s mee zitten te luisteren en hun commentaar geven», voegt Dieter Limbourg er aan toe.

Alle genres«De ene week zitten we met veertig leerlin-gen in één klas, de week daarna splitsen we op in verschillende groepen om per sectie de partijen in te studeren. Op die manier kunnen we in één sessie hetzelfde werk doen waar we anders drie keer zo lang over doen», zegt Jurgen Wayenberg. «Ook voor de leerlingen is het interessanter, omdat ze anders moeten wachten tot hun collega’s hun stukje onder de knie hebben. Het betekent sowieso tijdwinst, voor iedereen. Interessant is ook dat de leerlingen op die manier van elkaar kunnen leren. Eerstejaars zitten samen met laatstejaars.»«We moeten alles spelen, van Mozart tot pop», getuigt Jo Van Assche (17). Zij vindt pop

Op de tweede verdieping slaat een leerling op een drumstel. In de gang oefenen Billy en Jo toonladders. De leraren lopen rond, zenuwachtig, bijna nog nerveuzer dan de leerlingen. Ook voor hen is het eerste concert een vuurdoop, het product van hun

gezamenlijke inspanningen. Jurgen, Dieter en Werner gooien pop, jazz en klassiek door elkaar en werken samen aan één voorstelling, één resultaat. Teamteaching heet dat.

Mozart op ‘basketsloefkes’

Roman Codden: «Jazz is onwaarschijnlijk relaxed.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

� www.kunsthumaniora-brussel.be Muziek en woord� www.sintmichiel-schoten.be Vrije Ruimte

het tofst om te horen maar klassieke muziek het leukst om te spelen. «Bij klassieke muziek mag je je gevoel in je instrument leggen. Als we een populair hedendaags nummer spelen, heeft iedereen het gehoord als je één noot verandert. Daarom speel ik liever klassiek. Je kan je meer permitteren.» «Mozart is afzien», geeft Jurgen Wayenberg toe. «Er komt veel solistenwerk bij kijken en daar zijn die leerlingen nog niet mee vertrouwd. Als je kunst wil laten horen, moet je dat ook doen door concerten te organiseren. Omdat we alle genres spelen, gaat het er niet altijd even ernstig aan toe.»

Samen«Ik vind het mooi zo lang ik hier op school zit maar later ga ik toch voor een klassiek or-kest», zegt Jelle De Waegeneer (20) resoluut. Jim Croce zal zich allicht nooit gerealiseerd hebben dat je voor ‘Leroy Brown’ ook een arrangement voor cello kan maken. «Dit project is interessant omdat je van verschil-lende mensen les krijgt, die gespecialiseerd zijn in even veel verschillende stijlen. Volgens het normale lesprogramma zouden we alleen maar klassieke muziek zien. Nu heb ik kennis gemaakt met een big band. De sfeer is heel anders dan wanneer je alleen met je leraar in een lokaaltje zit. Die ervaring is wel tof maar voor mij hoeft het niet per se.»Bij de leerkrachten is het gevoel unaniem: dit hadden we veel eerder moeten doen. «Een

groot voordeel van deze manier van werken is dat je gebruik maakt van kennis, werkvormen en vaardigheden die voor het grijpen liggen in de klas naast die van jou», zegt Dieter Limbourg. «Als je resultaatgericht werkt, zie je dat leerlingen zichzelf gaan overstijgen. De uitdaging is groter dan wanneer je bij de klassieke werkvormen en klasorganisatie zou blijven.» «Alles wat we doen, doen we samen», voegt Jurgen Wayenberg eraan toe. «Elk van ons is dirigent, assistent, leraar. We geven commentaar en vullen elkaar aan.»

Nieuwe werkvormenIn een doorsnee secundaire school is team-teaching, waarbij twee of meer leerkrachten samen in een klas staan niet vanzelfsprekend. Groepsdoorbrekend werken lokt organisa-torische bezwaren uit. Toch zijn er scholen die van de uren ‘Vrije Ruimte’ of ‘Seminarie’ gebruik maken om een eerste stap te zetten in die richting.«Op basis van de keuze van hun onderwerp zitten de leerlingen in een groep», zegt Koen Van Kerckhoven van het Sint-Michielscollege in Schoten. Binnen de uren Vrije Ruimte werken de leerlingen aan opdrachten die ze deels zelf mogen kiezen. «Elke groep kan maximum 15 leerlingen bevatten. We werken daarom klasdoorbrekend. Als meer leerlingen voor eenzelfde module kiezen, zetten we er meer leerkrachten bij. Dat is bijvoorbeeld nodig voor de module ‘de Gulden Snede’, omdat

hierin zowel wiskundige als geschiedkundige componenten naar voren komen. De leerkracht is veeleer coach, begeleider, van alle mark-ten thuis en toch niet iemand die alles weet maar een persoon die het proces stuurt en bewaakt. Voor sommige onderwerpen is de hulp van een andere leerkracht aangewezen. Bij de voorbereiding van een reis naar Parijs bijvoorbeeld behandelt de leerkracht economie de budgetberekening. De leerlingen mogen dan contact opnemen met zo’n leerkracht of bij hem om hulp vragen. Op die manier staan de leerkrachten en lokalen ter beschikking van de leerlingen.»

VerbazenDe uren Vrije Ruimte of Seminarie-uren zijn ideaal om te experimenteren met nieuwe werkvormen en samenwerkingsverbanden. «Een nieuwe manier van werken vraagt ook nieuwe evaluatievormen», zegt Koen Van Kerckhoven. «Een onderdeel van een module is de presentatie. De techniek om het onderwerp naar voren te brengen leren de leerlingen in de les Nederlands. De leerkrachten moeten zich erg fl exibel opstellen maar de voldoening is des te groter. De leerlingen zijn meer gemotiveerd, proberen andere dingen uit. Het is fascinerend om te zien dat de leerlingen niet allemaal op hetzelfde niveau eindigen. Het minimum is een vereiste maar daar blijft het zelden bij. Ze verbazen ons eigenlijk elke dag.»

KLASSE NR.151 35� www.klasse.be/kvl/36/7 Leren samenwerken

TEAMTEACHINGTeamteaching is geen nieuwe manier van lesgeven. In het lager onderwijs werken leerkrachten al langer klasdoorbrekend. Het is een middel om in te spelen op de interesses van de leerlingen. In de praktijk staat de GOK-leerkracht (Gelijke OnderwijsKansen) vaak de klasleerkracht bij. In het BSO is projectwerk al lang ingeburgerd. Leerkrachten werken samen met een heel team een project uit waarin zo veel mogelijk vakken aan bod komen. In een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers (OKAN) staan verscheidene leerkrachten in voor een groep. Terwijl de ene leerkracht bezig is met uitspraakoefeningen, kan een andere leerkracht een spellingsprobleem uitleggen of helpen bij een taak. Leerlingen kunnen in hun eigen tempo datgene leren wat voor hen belangrijk is.

HOE DE KLASMUREN DOORBREKEN?1. Je kan geen specialist zijn in alles. Maak daarom gebruik van elkaars talenten

zodat je de taken kan verdelen.2. Als je samen verantwoordelijk bent, kan je elkaar steunen. Zo verminder je

de individuele werkdruk.3. Wat je gewoonlijk alleen doet, kan je ook in groepsverband. Niemand is

meer leider dan de ander.4. Het is verrijkend als de teamleden een verschillende achtergrond hebben.

Zo zijn er meer leerkrachten om van te leren, zowel voor de leerlingen als voor leerkrachten zelf.

5. Maak gebruik van de kennis, werkvormen of vaardigheden die voor het grijpen liggen in de klas naast de jouwe.

6. Als je resultaatgericht werkt, kunnen leerlingen zichzelf overstijgen. Gemo-tiveerde leerlingen wekken gemotiveerde leerkrachten.

Bram Lamberts: «Iedereen heeft het gehoord

als je één noot verandert.»

Evelyne Straetmans: « Eerstejaars en laatstejaars zitten samen.»

36 KLASSE NR.151

«We laten ons vliegtuig een paar keer per schooljaar opstijgen.

Sindsdien merken we dat steeds min-der kleuters afwezig blijven of te laat komen», vertellen GOK-coördinatoren Ilse De Booser (26) en Karen Mees (28) van basisschool Champagnat in Schaarbeek-Brussel. Niet dat ze op hun school piloten opleiden. Wel proberen ze ‘kleuterverzuim’ tegen te gaan.

«Tot hun kinderen naar het eerste leerjaar gaan en leerplichtig worden, is de school in de ogen van veel ouders niet zo belangrijk. De kleuterklas zien ze nog te vaak als louter ‘opvang’ en bezigheidstherapie. Vandaar dat ze het niet zo erg vinden dat hun kind te laat of zelfs helemaal niet naar school komt», vertelt Karen Mees. «De laatkomer moet achterna hollen en zo bouwt die kleu-

ter langzaam maar zeker achterstand op. De ouders doen hun kind daarmee iets aan maar beseffen het niet.» Karen werkte vorig schooljaar samen met collega’s op haar school een proefproject uit dat kleuterverzuim wil tegengaan. Dat deden ze op basis van het prentenboek ‘Als ik niet op school ben’. Au-teur Patrick Vanspauwen: «Kinderen worden pas leerplichtig op 1 september van het jaar waarin ze hun zesde verjaardag vieren. De meeste kleuters kúnnen dus strikt genomen niet spijbelen. Toch is het een probleem dat ze niet of onregelmatig naar school komen. Er is een verband tussen kleuterverzuim en sociale achtergrond. Vooral kinderen uit allochtone en vierdewereldgezinnen gaan vaak later naar de kleuterschool en ‘spijbelen’ meer. Dat is een gemiste kans want precies voor deze kinderen ligt in de kleuterklas de hefboom voor een betere positie in de samenleving. Zo’n kind kan niet optimaal profi teren van het onderwijsaanbod en het start ongelijk, met achterstand. Met het prentenboek willen we

onderwijsverstrekkers sensibiliseren om elke dag voor een vol huis te gaan.»

«We leggen een fond»In basisschool Champagnat heeft 99 procent van de 80 kleutertjes Turkse of Marokkaanse roots, en meer dan de helft komt uit een kans-arm gezin. Dat veel ouders amper Nederlands begrijpen, maakt het erg moeilijk om met hen over hun kind te communiceren. «Voor we met dit project startten, deden we ook al pogingen om de ouders bewust te maken», vertelt GOK-juf Ilse De Booser. «De directeur ging aan de schoolpoort staan en sprak ze aan. We kleefden speelse stickertjes op de handjes van de laatkomers met ‘morgen ben ik op tijd, mama’. Ouders glimlachten eens en dat was het dan. We hebben de ouders zelfs een tijd verplicht om eerst bij de directeur een briefje te halen voor hun kind de klas in mocht. Vlak na zo’n aanmaning kwamen sommige hardnekkige laatkomertjes twee dagen na elkaar op tijd, om daarna in hun

«We missen je»

oude gedrag te hervallen. Evengoed waren er ouders die hun kind dan maar alleen op de speelplaats dropten. Dat briefjessysteem werkte averechts en het kind was de dupe.» Patrick Vanspauwen: «’t Is belangrijk om een fond te leggen. Als kinderen leren om in hun kleuterjaren regelmatig en op tijd naar school te komen, zullen ze dat later ook blijven doen. Zo voorkomen we spijbelproblemen op latere leeftijd.»

«Wie te laat is, kan niet mee»Sinds vorig schooljaar pakken de leerkrachten het anders aan. In plaats van vermanend of repressief op te treden, proberen ze de ouders preventief te sensibiliseren door ze meer bij de school te betrekken. «We organiseren geregeld oudercontacten, open klasdagen, een spelletjesweek en een oudercafé. Zo laten we de ouders zien wat we op school en in de klas doen.» Ze worden ook uitgenodigd voor het ochtendritueel op de speelplaats: elk kind dat arriveert, gaat onder de erehaag terwijl

de klasgenootjes ‘Als ik er niet ben, is er een gat in onze rij’ zingen. «Hoe later je komt, hoe langer die rij wordt», lacht Karen Mees. Bij het begin van het schooljaar lanceren ze ook hun bordkartonnen vliegtuig. Dat gaat vliegen zodra de bel gaat. «Elk kind dat op tijd op school arriveert, kleeft zijn fotootje op de romp en vliegt mee. De lege plaatsen laten zien dat sommige kinderen te laat kwamen om nog mee te vliegen. Zo stellen we symbolisch voor dat het kindje dat er niet bij is, wordt gemist door zijn of haar klasgenootjes, en maken we de kleuters en hun ouders duidelijk dat ze op tijd moeten komen.» Ilse besluit: «Deze methode werkt omdat we de positieve groepsdruk laten gelden en omdat kleuters ook zelf inzien dat hun aanwezigheid op school belangrijk is. Zij porren mee hun ouders aan om op tijd te komen. De ouders voelen zich ook meer gewaardeerd dan met een repres-sieve aanpak. ‘Uw kind wordt gemist’, is de boodschap. Dat klinkt veel uitnodigender dan het vermanende ‘uw kind mist iets’.»

KLASSE NR.151 37

PRENTENBOEK Twintig lezers van Klasse krijgen het prentenboek ‘Als ik niet op school ben’ cadeau, met teksten van Patrick Vanspauwen en illustraties van Hilde Schuurmans. Het is aan zijn tweede druk toe en ligt tegen eind januari in de boekhandel. Wie nu een kaartje schrijft naar Klasse - ‘Als ik niet op school ben’ - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel of mailt naar secr.leerkrachten@klasse.be krijgt het boek thuis gestuurd. Vermeld hoe jouw school leerlingen motiveert om (op tijd) naar school te komen, en win.

LEERPLICHT OP VIJF?Op dit moment is er een wetsvoorstel om de leerplicht te verlagen van zes naar vijf jaar. Dat voorstel wil de leerachterstand bij - vooral kansarme - kinderen voorkomen door ze vroeger naar de kleuterklas te laten gaan. De leerplicht is een federale bevoegd-heid. Om de leeftijd van de leerplicht te verlagen, moeten de gemeenschappen eerst met de federale overheid overleggen. Het wetsontwerp zou ingaan vanaf september 2005. Een revolutie? Niet echt, want 95 tot 97 procent van de vijfjarigen gaat al naar de kleuterschool, maar niet altijd elke dag of voltijds.Je leest hierover meer in het Vlor-advies over de verlaging van de leerplichtleeftijd (www.vlor.be/bestanden/documenten/rbo-adv007-0304.pdf)

STEEDS MINDER KLEUTERSDe kleuters nemen 35 procent in van de totale schoolbevolking in het basisonderwijs.14 procent van de kleuters zit in een kleuterschool van het gemeenschaps-onderwijs, 64 procent gaat naar het gesubsidieerd vrij onderwijs (veelal katholiek) en 22 procent naar het gesubsidieerd offi cieel onderwijs (gemeentelijk, stedelijk en pro-vinciaal onderwijs). In zes schooljaren daalde het aantal kinderen in het kleuteronderwijs (gewoon en buitengewoon) met 2,5 procent.Uit ‘Vlaams Onderwijs in Cijfers’ (2003-2004) – departement Onderwijs – www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken

Kleuters kunnen niet spijbelen. Ze blijven weg.

1999 242 6212000 240 6542001 240 5822002 239 5042003 238 1432004 236 671

Ilse De Booser: «Veel ouders vinden het niet erg dat hun kind te laat komt.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

38 KLASSE NR.151

«Jammer dat we maar twee dagen samen waren», vertelt Kenza. «Net toen we elkaar wat beter leerden kennen, was het voorbij.» Alice knikt: «Het was vooral leuk dat de leerlingen van de hotelschool samen met ons de workshops volgden en dat wij ook in de keuken mochten kokkerellen. De jongens van de hotelschool hingen wel graag de macho uit, maar in onze school ken ik er ook wel.» «Een servet vouwen volgens de regels van de kunst», bekent Ayla, «was best moeilijk en groenten vliegensvlug fi jn hakken was een ramp.»

Dansen uit CambodjaVoor de tweedejaars ASO van Freinetschool de Wingerd in Gent is de kunstweek in maart vaste prik. «De leerlingen hoeven geen kunstenaars te worden», vertelt directeur Jean-Pierre Van Alfaene. «In dit Accent op Talent-project zijn creatieve kunstvormen het uitgangspunt. Zo ontdekken de leerlingen behalve nieuwe materialen, technieken en interesses vooral zichzelf.» «Met gevarieerde workshops waaruit de leerlingen à la carte kiezen», zegt Marleen Cooreman, leerkracht Nederlands en projectgangmaker, «is hun motivatie groter. Zo is werken met klei niet echt een uitdaging, maar een Afrikaans masker in klei is dat wel. Naar workshops als dansen uit Cambodja, grondtekenen uit India of airbrush zijn leerlingen heel nieuws-gierig. Djembe en percussie bijvoorbeeld scoren altijd goed.» Jean-Pierre Van Alfaene: «Het programma moet prikkelend zijn en de leerlingen moeten de kunstweek ervaren als hùn project. Leerlingen werken graag mee als ze inspraak krijgen.»

Koken als kunst«We leggen de laatste hand aan de kunstweek van dit jaar. Ook nu is hotelschool Tweebrug-gen onze partner», gaat Jean-Pierre Van Alfaene verder. «Die samenwerking kwam er vorig jaar veeleer toevallig. Toen we het over

vegetarische maaltijden hadden, stelde een leerkracht voor om te polsen bij onze buren van de hotelschool. Daar was de respons positief en we zaten al vlug rond de tafel.» Marleen Cooreman: «Koken is ook een kunst, daar zat dus muziek in. We stelden voor om de ‘koks’ ook te laten proeven van de workshops en de ‘kunstenaars’ van de keukengeheimen. De leerlingen reageerden enthousiast. Maar een week de klok rond met leerlingen die elkaar niet of nauwelijks kennen, leek ons wat te hoog gegrepen. En zoiets moet ook praktisch haalbaar zijn. Zo deelden we de kunstweek op in twee twee-daagses, telkens met een andere groep. Op woensdag was er een natuurdag voor onze leerlingen als intermezzo.»

Fiets«De voorbereiding verliep vlot», vertelt Jean-Pierre Van Alfaene, «omdat niemand focuste op eventuele problemen. Doe je dat wel, dan struikel je meteen. Voor ons is het bijvoorbeeld evident dat de leerlingen op de fi ets gaan: milieu-vriendelijk en kostenbesparend. Maar in de partnerschool hebben niet alle leerlingen een fi ets. Geen probleem: de ene school gaat met de bus en neemt de bagage van de fi etsers mee. Leerlingen in de ene school spreken de leerkrachten aan bij hun voornaam, in de andere met mevrouw of meneer. Het is een uitdaging om samen naar oplossingen te zoeken, vanuit wederzijds respect. Doet iedere school dat vanuit haar sterke kanten, dan neem je ook de moeilijkste hindernissen. Het is een prima oefening in leren omgaan met diversiteit, zowel voor de school als voor de leerlingen.»

Servetten vouwenMarleen Cooreman: «’Wie Latijn studeert, is een blokbeest’, ‘Wie hotelschool volgt, is dom.’ Uitspraken uit onwetendheid die je

maar al te vaak hoort. Als leerlingen mekaar beter leren kennen, doorbreek je die vooroor-delen. Groenten snijden, servetten vouwen en afruimen volgens de etiquette is in de ogen van ASO’ers kinderspel. Als ze ervaren hoe onhandig ze daarin zijn, denken ze daar anders over. In de kunstworkshops gaat voor de TSO-leerlingen een nieuwe wereld open. Zij ontdekken dat kunst niet elitair hoeft te zijn. Leerlingen stimuleren om hun talenten te ontdekken, ze als gewone mensen be-kijken die meer kunnen bieden dan alleen maar leerling-zijn, daar draait het om.» «Je kwetsbaar opstellen», besluit Jean-Pierre van Alfaene, «is geen zwakte, maar een kans om je grenzen te verleggen.»

Centen«Duur is die kunstweek niet», zegt Jean-Pierre Van Alfaene, «als je zoekt naar creatieve

oplossingen.» «Enthousiasme van het schoolteam is het sleutelwoord. Dat straalt uit bij leerlingen, bij ouders en in de buurt. Zo bouw je een

netwerk uit en vind je gemotiveerde men-sen voor die workshops. Gerda, leerkracht plastische opvoeding met pensioen, en Piet, iedere donderdag van vier tot zes bezieler van ons crea-atelier, kijken er nu al naar uit. De kunstweek sloten we feestelijk af met een receptie voor de ouders in de hotelschool.» Lachend voegt hij er aan toe: «Ook daarvoor waren er nog wat centen!»Met haar DynaMo² project over de Mid-deleeuwen schrijft het VTI Kortrijk meer dan geschiedenis. «Je houdt het niet voor mogelijk», zegt gangmaker Christiaan Vandekerckhove, «dat een simpel hersenspinseltje in 1996 de waanzinnige 14de eeuw nu weer tot leven brengt.»

Waanzinnig«In 1996 las ik ‘De Waanzinnige 14de Eeuw’ van Tuchman», vertelt Christiaan Vandekerckhove.

Tijdens een bos -, zee- of boerde-rijklas ervaren leerlingen van de lagere school wat actief

en levensbreed leren is. Eenmaal in het secundair onderwijs zijn projec-ten veeleer uitzondering dan regel. «Helemaal niet», weerlegt Marleen Cooreman, gangmaker van de kunst-week in de Wingerd. «Met workshops als djembe, dansen uit Cambodja of airbrush ontdekken de tweedejaars secundair de wereld en zichzelf.» En de buren van de hotelschool worden vriend aan huis.

Je kwetsbaar opstellen is geen zwakte

Airbrush verlegt grenzen

WITBOEK ACCENT OP TALENTZestien Vlaamse scholengroepen zijn voortrekkers in het project van de Koning Boudewijnstichting ‘Accent op Talent’. Zij slopen muren tussen onderwijsinrich-tingen en scholen. Hun ervaringen zijn nu gebundeld in een ‘witboek’. Deze ‘geïntegreerde visie op leren en werken’ zal als inspiratie dienen om het onderwijs te vernieuwen. Niet de zoveelste vernieuwing van bovenuit, maar dit keer ge-dragen door scholen en makkelijker gemaakt door de overheid. Het boek bevat onder meer methodes die meer kansen bieden voor permanente vernieuwing en integrale talentontwikkeling op school én op de werkvloer.‘Accent op Talent – een agenda voor vernieuwing’ – te verkrijgen bij het Contactcentrum van de Koning Boudewijnstichting – tel. 070 23 37 28 – publi@kbs-frb.be – 19,90 euro

«Ik was benieuwd naar wat overbleef van die versterkte burcht van de Heren van Coucy en ontdekte een prachtige site van 14 ha. Omdat de Middeleeuwen naadloos aansluiten bij het leerplan geschiedenis was dit een uitgelezen kans om die periode bij de leerlingen van 3TSO/KSO tot leven te brengen.» «Met dit thema», zegt Veronique Janssens, leerkracht Nederlands, «zag een aantal collega’s kansen om vakoverschrijdend te werken. Zo ging de bal écht aan het rollen. Alle derdejaars kozen een onderwerp en werkten dat in de loop van het jaar uit. Hun inzet en enthousiasme waren groot, hun werk puik. De inleefreis in juni naar Coucy-le-Château werd voor hen het orgelpunt.»

Ovenbuur«De leerlingen waren zo in de wolken», zegt Herman De Kesel, directeur ad interim, «dat er wel een vervolg moest komen, maar niemand die dacht dat het zo’n vaart zou lopen.» Christiaan Vandekerckhove: «De jaarwerking is dit schooljaar de rode draad van het project. Die werkstukken stimuleren

de interesse van de leerlingen. Van een authentiek oven-buur, stenen kap-pen, koper slaan, een maliënkolder of van kalligrafe-ren willen ze het fi jne weten. Dan laat je ze niet op hun honger zitten. Een middeleeuwse handvaardigheids-markt zou uitkomst bieden.» «Maar je dromen kan je niet altijd voor werke-lijkheid houden», vervolgt Herman De Kesel. «Alleen al

die enorme overdekte speelplaats omturnen in een middeleeuws decor kost een fortuin. Toch durfden we de uitdaging aangaan.» Christiaan Vandekerckhove: «Toen raakte alles in een stroomversnelling. Het oudercomité was ervoor gewonnen, oud-leraars, musea en de stad Kortrijk werden gecontacteerd. Je start als eenzame fi etser en al vlug rijd je in een peloton dat voortdurend aangroeit. Zo kregen we een week lang een hoogtewerker in bruikleen en kilometers doek gratis. De kramen maakten de leerlingen zelf.»

Azerbeidzjan«Het wordt pas een succesverhaal», vindt Herman De Kesel, «als je samen over de eindstreep rijdt. Een oud-leraar, inmiddels 86 jaar jong, smeedt ijzer met vijftienjari-gen, vijf klassen uit lagere scholen willen op bezoek komen en een groep Hongaren, op school in het kader van het RTC-project, raakt niet meer op een receptie in het stad-huis. Dan voel je dat er heel wat beweegt.» Christiaan Vandekerckhove: «De leerlingen bakken brood in een zelf gereconstrueerd

middeleeuws ovenbuur, ze melken geiten, ze smeden schakels tot een ketting, enz. Interesse in handvaardigheid evolueert zo van verwondering naar bewondering. Ouders van een leerling uit Azerbeidzjan kwamen speciaal naar de oven kijken en legden uit hoe dat bij hen werkt. Nu staat die in het atelier bouw omdat de leerlingen willen zoeken naar verfi jningstechnieken.» Herman De Kesel: «Die oven was een van de blikvangers in de pers, de regionale televisie was er en de burgemeester aanvaardde het peterschap. Dat is natuurlijk leuk, maar als school onthouden we vooral dat leerlingen schitterende participanten zijn als je ze kunt enthousiasmeren.»

Harbalorifa«Ik wist niet dat kalligrafi e zo moeilijk was», zegt Jarne. «Tot wat ze toen in staat waren, daar doe ik mijn petje voor af.» Geoffrey: «Steenkappen viel best mee, maar ik schrok wel dat die steen zo broos was. Hoe je een kaarsenpan slaat uit koper, daar had ik geen fl auw idee van.» Bram: «Dat je die knoert van een speelplaats zo sfeervol kon maken, daar stond ik versteld van. Met de rook van het smidsvuur en ovenbuur waanden we ons echt in de Middeleeuwen.» Brecht: «Het was cool. Ik kijk nu al uit naar ‘Harbalorifa’, dan gaan we feesten.»

TroubadoursChristiaan Vandekerckhove: «Omdat leerlingen ook fuifnummers zijn organiseren we een troubadoursfeest met muziek, dans, literatuur en ontspanning uit de Middeleeuwen. Met ‘Kortrijk Ondersteboven’ speuren de leerlingen in de stad naar middeleeuwse sporen zoals een authentieke vergeetput. Tijdens de open dag is er een tentoonstelling over de Mid-deleeuwen met werkjes van de leerlingen. In juni bezoeken de leerlingen de burcht van Coucy, met een bloedstollend middeleeuws steekspel als orgelpunt.»

KLASSE NR.151 39� www.dynamo2.be Hoe dien je een project in bij Canon?

© L

UC D

AELE

MAN

S

© K

LASS

E

© K

LASS

E

«Jongeren meer bieden dan alleen maar leerling-zijn.»

V i j fv o o r

ev i e r

Bart Michiel en Scha-Schken en stude ur

Marinaarina Yee (44) is modeontwerpster en mama vanpno aeTzTzara-David (12).2v

Kan de school dewereld redden?

«Amaai, da’s e g! Onderwijs On wijs is in elkgeval belangrijk du én voor de én de maatschap-ap-pij. Op school lleen de basen asis waarmee jermje verdere leve je leert er ole ook met anderenndeomgaan. De k vaardighedar eden die op schoole oworden doorge zorgen ervoge voor dat onze samen-ze sleving blijft dra

«Ja. De kinderen die nu op school zitten zijn wijzer, spiritueler kinJa en zijnreere ddie ziten en intuïtiever dan de generaties voor hen. Het is aan de school vei en. Hr da de or an dom ze alle kansen te bieden om hun talenten te ontwikkelen. alente n.ns te hun tn teHeel belangrijk, want zij zullen later de samenleving vormgeven k, an dant zen leiden. Op onderwijs mogen we dan ook nooit besparen. p op ondendererwijScholen moeten alles krijgen wat ze nodig hebben: computers rs s krijen toegang tot het internet, een hedendaagse architectuur eenen nter

e uitnodigt om samen te werken, hoog opgeleide en goed eddie n te taalde leerkrachten.»etbbe

Dit heb ik opschool niet ge-

leerd:

«Schaken! Dat eft mijn pam pa mij geleerd. Jammer dattdar datje het op scho iet kan let eren, want je steekt er veelwant jedoor op wat je k op andeop ere gebieden kan gebruiken,zoals inzicht in e n probleemr m. Schaken heeft mijn school-aken hresultaten altijd positief bes beïnvloed. En het is natuurlijkook gewoon e n heel leuhe uk spel.»l.»

«Er is heel veel dat ik op school niet heb geleerd, maar dat ««E«E schois niet zo erg. Je kan niet verwachten dat je er alles leert waterwacje in je latere leven nodig zal hebben. Omdat ik als kind vaakhebbverhuisde, heb ik op veel scholen gezeten, en dat heeft mijolen geleerd fl exibel te zijn. Het waren ook telkens heel strenge jn. Hjn. He aren oscholen en dat was niet altijd even aangenaam. Maar ik heb niet altijd es niet altijd e en aaer de discipline geleerd die ik als zelfstandig modeontwerp-erd die ik als zeerd die ik als zezelfstaster goed kan gebruiken.»

Deze leraar heeftvoor mij het ver-

schil gemaakt:

«De lerares wis unde. Zij gd gaf erg goed les en stimuleerdestimuons om ons te v rdiepen ini n haar vak. Toen ik voorstelder vak T k vooom onze klas tw e uur extrau ra wiskunde te geven, aarzeldeze niet: voorta n kreeg alr l wie dat wilde twee dagendat wiper week tot v uur les. Du Die degelijke voorbereidingkan ik nu goe gebruiken,b n, want aan de universiteitaan tesiteititeivertrekken de ffen van jen je basiskennis en ligti t hethehettempo stukken ger.».»

«De eerste mannelijke leerkracht van wie ik les kreeg in Sint-ik les krk les kre wie iLucas was een echte coach: hij begeleidde ons zonder ons tot ns zonder ons zonder odde oniets te verplichten. Dat er zo’n leraren bestonden, was nieuw was nieuwwas nieuwestondvoor mij. Later had ik aan de Antwerpse modeacademie een eeneen modeerg veeleisende docente. Dat mijn studiegenoten en ik haar genotemet ons zot geweld overrompelden, zorgde voor een interes-e voor sante chemische reactie. Tussen leerkrachten en leerlingen moet er altijd tweerichtingsverkeer zijn. Als jong mens heb jeleraren met persoonlijkheid nodig, die je inspireren, verrassen en doen nadenken.»

Hier heb ik me alsleerling kapot aan

geërgerd:

«Aan de lessen me nooit gesno estoord en de meestee mleerkrachten vi Geërgerd heë d heb ik me wel aanmehet eten op sc as soms nieso iet lekker klaarge-aargmaakt en wer warm genoerm oeg geserveerd.ervLekker en gezo htans heel belns belangrijk voorooreen student. D e studentenrestu nresto’s zijngelukkig wel o

«Het uniform! Iedereen in dezelfde grauwe tint, ik haatte e het. Toen ik een keer naar Londen was geweest en op mijnnplateauzolen naar school kwam, kreeg ik de wind van voren.eg i . en naIk wou helemaal geen grijze muis worden! ‘t Is niet te be-word -magrijpen dat vandaag veel mensen grauw en donker gekleedt augrauwuauw dvangaan, zonder dat iemand ze daartoe verplicht. Ze durvenaa on trtoe voe toe vder aan hun kleren geen persoonlijke touch geven.»aa n outouchoutouc

Dit zou ik aan onsonderwijs veran-

deren:

«Jongeren die g zijn, zoudenn, zmeer mogelijk der dat zedat daarom metee n. OnsOnsschoolsysteem ortte combinerenonderwijs kon middelbaar we

«O«Op school krijgt het cognitieve overdreven veel nadruk, l t o e e ve e ruterwijl hwijl het gevoelsleven van kinderen nog te weinig wordt n n t ngestimuleerd. leerd. Ze zouden meer moeten leren voelen en ekijken op school, en creatief leren denken. Ik zou yoga als kijke ol, en creatief leren denken. Ik zou yoga alsvak invoeren, en meer lessen waarin je je handen moet nvoere ssen waarin je je ha

iken.»

40 KLASSE NR.15140 KLASSE NR.151� Je hebt toch ook een eigen mening! Reageer op www.klasse.be/forum/vijfvoorvier

Bekende Vlamingen hebben óók op school gezeten. Daar hebben ze hun mening gevormd over zichzelf, de samenleving, de wereld en… de school. Vier BV’s die ook leerling, leerkracht, ouder of beleidsmens zijn, beantwoorden vijf vragen over onderwijs:

«De lerares wis-kunde gaf speciaal voor ons tot vijf uur les.»

«Maak van yoga een schoolvak.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

© M

ARIN

A YEE

Marina YeeBart Michiels

ovinciaal Onderwijs Patrick Weick3) en Annelies (21)Vlaanderen eereV

Els De Bens (64) is professor communicatiewetenschap-pen aan de Gentse Universiteit, en mama van Ilse (34)en Koen (31)

t het impliceert dat alleszo zwart/wit st/w«Als je het zo mag worden geschreven.ook op rekeninekewat fout gaat oot fonmisbaar om ‘respect’ inde opvoedingedWel zijn een goedeeeWegeven. Dat kan alleen alseen belangranonze samenleving eesamorbeeld door ze inspraaknt voor leerllede school respect toontpehrieus te nemen.»wereld en inente geven en hun leefween

«Ja, onderwijs is extreem belangrijk. In het onderwijsbudget mogenwe niet knippen. Jammer genoeg toont onze samenleving nog teweinig waardering voor leerkrachten en vaak zijn ze zich zélf nietvan hun belang bewust. Aan de universiteit bouwen we verderop de basis die in het kleuter-, lager en secundair onderwijs wordtgelegd. Als daar iets fout loopt, kunnen wij dat nauwelijks nogrechttrekken. Zo valt mij op dat de laatste jaren de talenkennis vanstudenten er fors op achteruit gaat.»

lerarenopleiding inhou-zelfs al sluis«Zowat alles wat ik nu doe, zeowan komen daarentegen inel jonge me delijk wel aan bij mijn job. Veelmijn joijk welijk werste verte niet voor zijnwaar ze in e een beroep of sector terecht w

us ook leren om nieuweleerlingengopgeleid. Ons onderwijs moet erwijs n en levenslang te leren.te verandakeuzes te maken, te evolueren, t

derwijs in plaats van tewasseneneWe moeten investeren in volweren inbesparen zoals we nu doen.»oan zoal

«Mijn opleiding was erg theoretisch en de leraren gaven frontaalles. De leraar stond ook letterlijk ver van ons af. Voor dialoog ofgroepswerk was geen plaats, en al helemaal niet voor kritischevragen. En alleen als we een spreekbeurt gaven, kwamen leerlin-gen zelf aan het woord. We kregen punten om zo goed mogelijkte papegaaien. Gelukkig waren er een paar leraren die ons welkritisch leerden denken.»

m door een paar lerarenl. Dat kw«Ik ging niet graag naar schoolniet guit te kafferen wanneerun leerlingldie de gewoonte hadden om hudden owoovroegen, en die niet deof om uitze een ‘domme’ vraag stelden o

de wereld van jongeren.n te levenvminste moeite deden om zich inen omvaring mij gemotiveerdieve schocGek genoeg heeft die negatiar lang met plezier hebs wat ik tikom zélf leraar te worden, iets worzé

gedaan.»daaaa

«Er waren enkele zeer knappe koppen, die meeslepend les gaven.Dat ik vandaag nog altijd zoveel belang hecht aan historisch enmaatschappelijk inzicht, is dankzij dankzij de leraar geschiedenis.Ook aan de universiteit hing het vaak af van personen, niet van hetsysteem. Toen ik zelf als assistent begon, was er nog geen sprakevan de docententraining voor professoren. Dat proffen sinds enkelejaren ook worden geëvalueerd op hun kwaliteiten als lesgever, vindik een goede zaak.»

nog niet op gericht omas het ondeon«In mijn schooltijd wasscnderen te ontwikkelen.n vaardighedigde persoonlijkheid en lijkn zodat leerlingen laterom kennis dnnOnderwijs diende omrwien’. Dat leidde tot eeneidingen zoun zprestigieuze opleidre uzurist wou worden, teldeool want wie gwselectieve schoolectr begaan met het belangndaag is de scdeniet mee. Vand

ndividuele leerle levan de indivv

«Aan de schoolsheid van sommige leerkrachten, die geen enkelemoeite deden om hun leerstof te linken met de actualiteit of metde leefwereld van hun leerlingen. Pas toen ik zelf aan de universiteitGermaanse Filologie studeerde en ontdekte dat alle grote schrijversvoortbouwden op de klassieken, besefte ik hoe boeiend Latijn enGrieks waren. Ik heb in het secundair alleen maar naamvallen uit hethoofd moeten leren, zonder dat de leraar een poging deed om de rijkecultuur van de Oudheid op ons over te dragen. Wat een zonde!»

leerkrachten en ouders«Nog te veel schveel«Nerders. Dat demotiveertweinig insprag inn schat aan competen-niet alleeiet a

namiek en vernieuwing.ties vtat je er ieders talentenaarvoor een inspirerend

gels’ om te zetten in een aan een participatiecul-

tuur en niet uitsluitend een participatiestructuur.»

«Ons onderwijs is verregaand vermarkt: alles wat we op schoolleren, moet meteen renderen. Daarom werd een vak als muziekafgeschaft: gevoel voor schoonheid heeft geen economische waarde.Dezelfde weg gaat het met het vak geschiedenis op en dat is ergnefast voor jonge mensen. Steeds vaker blijken nieuwe studenteninzicht in de geschiedenis en in de actualiteit te ontberen. Ik maakmij daar zorgen over want historisch inzicht is één van de belang-rijkste voorwaarden voor een humane samenleving.»

KLASSE NR.151 41� www.schakkebroek.be Xxxx xxxxx

«Ik ging niet graag naar school.» «We kregen punten om zo goed mogelijk te papegaaien.»

Patrick Weyn Els De Bens

© L

UC D

AELE

MAN

S

© V

TM

KLASSE NR.151 41

POLL

«Eerst in de privé, dan pas in het onderwijs»Voor je begint les te geven, zou je eerst enkele jaren andere beroepservaring moeten opdoen. Mee eens of niet? Klik ja of nee op www.klasse.be/poll. Het verdict van de vorige poll:Toetsen nabespreken in de klas is meestal tijdverlies. ja – 9 % nee – 81 %

42 KLASSE NR.15142 KLASSE NR.151

BLOG

Ik ben, dus ik geef les«Echt, ik heb nog nooit in mijn leven zoveel documenten nodig gehad. Een opsomming: geboorteakte, bewijs van goed zedelijk gedrag, samenstelling gezin, nationaliteitsbewijs, ver-klaring van de bank dat men rekeninghouder is, attest van vroegere diensten in de openbare sector, cumulatieformulieren en fotokopie van SIS- en identiteitskaart. Een paar van die documenten zijn zeker nuttig en de vraag ernaar gegrond. Maar waarom heb ik een verklaring van mijn bank nodig? Ik heb niet de gewoonte om mijn loon op iemand anders zijn rekening te storten. En waarom is een fotokopie van mijn identiteitskaart niet voldoende (lees: rechtsgeldig) om mijn nationaliteit te bewijzen? Ik heb nu de bewijzen in handen van twee gemeentebesturen, een politiekantoor, een bankkantoor en mijn vorige school. En die zijn het gelukkig allemaal met mij eens dat ik echt ben wie ik beweer te zijn...»Kersvers leerkracht Cindy De Smet volgt de weg van vraag en aanbod in het onderwijs en Klasse volgt haar. Vandaag stapt ze in het hoger onderwijs. Hoe dat gaat? Lees haar blog op www.klasse.be (kijk onder Allerlei, Blogs leerkrachten in de navigatiebalk)

ONDERZOEK

Kinderen leren eerst namenJonge kinderen leren een taal altijd op dezelfde manier. Peuters stoppen eerst namen van familieleden of voorwerpen in hun hersenpan. Pas daarna leren ze werkwoorden en bijvoeglijke naamwoorden gebruiken. Dat stelt het Amerikaans Gezondheidsinstituut vast na een onderzoek bij 269 kinderen van twintig maanden en jonger. Onderzoekers namen daarbij zeven talen onder de loep: Frans, Spaans, Hebreeuws, Italiaans, Duits, Koreaans en (Amerikaans) Engels. Het mechanisme blijkt in al deze talen identiek.

ONDERZOEK

Chatten maakt betere vriendenJongeren die regelmatig via internet met vrienden communiceren, hebben hechtere relaties met hun vrienden dan jongeren die dat niet doen. Dat stelt prof. Valkenburg (Universiteit Amsterdam) vast in een onderzoek bij 816 leerlingen tussen 10 en 17 jaar uit het secundair onderwijs. 84 procent van de jongeren gebruikt internet voor communicatie. Gemiddeld chatten ze een uur per dag, en dit bijna altijd met leeftijdgenoten die ze al kennen. Slechts vier procent beweert ook regelmatig met vreemden te chatten. «Vroeger, toen jongeren nog minder on line waren en er nog weinig bekende chatprogram-ma’s bestonden, communiceerden jongeren meer met vreemden. Hun vrienden waren simpelweg nog niet on line», verklaart Valkenburg. Zij stelt ook vast dat vriendschappen hechter worden als jongeren chatten over persoonlijke kwesties, zoals verliefdheid, geheimen, seksualiteit en hun zorgen.www.vnunet.be/computermagazine

LEERBEDRIJF

Als er maar Bubbels zijn…Bruisballen in verschillende kleuren, sponsjes, douchegel, washandjes in de vorm van dieren-fi guurtjes… Je kan er de gewone winkel voor binnenlopen of langsgaan bij het zevende jaar winkelbeheer-etalage van het Ledebergse Onze-Lieve-Vrouwcollege. ‘Bubbels’ heet hun winkel - of beter: leerbedrijf. De leerlingen stampten de zaak zelf uit de grond en runnen ze van a tot z. «De bedoeling is dat leerlingen vanuit de praktijk ervaren wat het is om een eenmanszaak te starten», legt Bram Verstraeten van Unizo uit.

«Alle leerlingen doen in een beurtrol de boekhouding, verzorgen de reclame, onthalen klanten, werken een ondernemingsplan uit enz. Ze doen al wat in een kleine KMO aan de orde is. Aan het eind van de rit hebben ze niet enkel een vak geleerd maar is ze ook duidelijk wat zelfstandig ondernemen is, of ze dat graag doen en hoe ze dat moeten aanpakken.»Momenteel zijn er in Vlaanderen 25 leerbedrijven actief. Hun aantal groeit. Verstraeten: «Een leerbedrijf is een echte onder-neming, vaak gevestigd in een echt handelspand en gestoeld op het model van een klein bedrijf. Dat is een ander verhaal dan de minionderneming waarbij leerlingen het model van een groot bedrijf volgen. Leerbedrijven mikken ook specifi ek op leerlingen van het technisch en beroepsonderwijs. Vanuit Unizo zorgen we voor informatie, een praktijkgids en ondersteuning. We roepen scholen op om volgend jaar op hun beurt met een leerbedrijf te starten en geven daarvoor vorming aan leerkrachten.»Leerbedrijven: www.ondernemendeschool.be (klik ook op ‘Steunpunten’, uw contactpersonen voor meer info zijn Bram Verstraeten en Leen Mestdagh) - Het leerbedrijf Bubbels: bubbels.olvc.be

OLVC

OLLE

GE L

EDEB

ERG

© C

INDY

DE S

MET

KLASSE NR.151 43

GOEDKOPER ONDERWIJS

Ouders krijgen maximumfactuurEen jaarlijkse boekenmarkt, een afbetalings-plan voor schoolrekeningen, een starterskit voor de praktijkles… In de Middenschool Sint-Agnes Hoboken proberen ze de schoolkosten met allerlei maatregelen te beperken. «We stelden vast dat ouders het steeds moeilijker kregen om de rekeningen voor boeken, fotokopieën, uitstappen enz. te betalen», verklaart directeur Dirk Lenaerts. «Een op drie van onze leerlingen komt uit een kansarm gezin. Maar zelf wilden we ook wel eens weten hoeveel een leerjaar kost. Tegen juni zullen we daar zicht op hebben. Dan hoop ik naar de ouders te kunnen stappen met een maximumfactuur: ‘Zoveel ga je dit schooljaar ten hoogste moeten betalen, misschien minder maar zeker niet meer.’»De vzw Schulden op School begeleidt

dit schooljaar 25 experimenteerscholen. Ze volgen een traject dat naar minder schoolkosten moet leiden. «Maar het gaat ook om sensibilisering», zegt Lenaerts. «Door het hele kostenplaatje in kaart te brengen merk ik nu al dat leerkrachten bewuster naar schoolkosten kijken. Een duur tijdschrift wordt geschrapt, de bus voor een uitstap naar het centrum van Antwerpen maakt plaats voor het openbaar vervoer… Bovendien communiceren we persoonlijker met de ouders. We stellen afbetalingsplannen ook aan àlle ouders voor, zodat niemand zich gestigmatiseerd hoeft te voelen. En dat werkt.»

Meer info en tips voor goedkoper onderwijs vind je op sos.welzijn.net. Je kan je er ook gratis abon-neren op de e-nieuwsbrief.

STATISTIEK

Vlamingen zijn tevreden mensenWaarover is de gemiddelde Vlaming het meest tevreden? Nummer onderstaande items van 1 (meest tevreden) tot 10 (minst tevreden).

levensstandaard

manier vrijetijdsbesteding

gezondheidstoestand

sociale contacten met huisgenoten

inkomen

de buurt waarin je woont

woning

werk

sociale contacten met familie en vrienden

tijd om te doen wat moet gedaan worden

De gemiddelde Vlaming is tevreden tot zeer tevreden over het contact met zijn huisgenoten (97 %), zijn werk (96 %) en over contacten met familie en vrienden (94 %). Dan volgen de buurt waarin hij woont (93 %), woning (93 %), levensstandaard (92 %), de manier waarop hij zijn vrijetijdsbesteding invult (88 %), zijn gezondheid (86 %), tijd (78 %) en inkomen (75 %). Vergeleken met vijf jaar geleden is de Vlaming niet meer tevreden of ontevreden geworden. De percentages blijven voor bijna alle domeinen stabiel. Alleen over zijn inkomen was hij vijf jaar geleden (81 %) duidelijk meer tevreden. Dit blijkt uit statistieken van de Vlaamse Gemeenschap. aps.vlaanderen.be (kies ‘Cijfers’)

CAMPAGNE

Kamerplant doet beter leren (en lesgeven)«Als we het vierde lesuur in lokaal 2.11 komen, stinkt het er altijd. En het raam mag niet open omdat er buiten te veel lawaai is.» Herkenbaar? Uit onderzoek blijkt dat de lucht in het doorsnee Vlaamse klaslokaal vaak van beden-kelijke kwaliteit is: te veel stofdeeltjes, slecht geregelde temperatuur en vooral een veel te hoog CO2-gehalte. CO2 is niets anders dan de lucht die we uitademen. In een klas waar veel CO2 blijft hangen, stellen leerkrachten vast dat hun leerlingen zich steeds minder goed kunnen concentreren. Ze worden mis-selijk, onrustig, zelfs agressief. Maar zelfs in goed verluchte lokalen kunnen stof, vocht, open boekenplanken, computers, printers en schoonmaakmiddelen voor prikkels op de luchtwegen en andere ongemakken zorgen (ook bij leerkrachten): prikkelende of tranende ogen, mond-, neus- en keel-klachten, jeuk en huiduitslag, hoofdpijn enz. Hoe je de lucht in de klas gezond houdt? Negen tips.1. Gebruik een natte spons om het bord te

vegen.2. Zorg voor afwasbaar spelmateriaal.3. Gebruik zo weinig mogelijk open kasten

en boekenplanken.4. Vermijd overvolle vensterbanken.5. Verlucht het lokaal tijdens elke pauze.6. Hang geen natte jassen in de klas.7. Reinig vloeren en kasten met een vochtige

zeemlap.8. Zorg voor gladde vloeren, géén vast-

tapijt.

De 9de tip is niet de minste: plaats een of meer kamerplanten in de klas en onderhoud ze goed. Niet alleen halen ze onzuivere en zelfs chemische stoffen (zelfs benzeen en aceton) uit de lucht, ze zorgen er ook voor dat leerlingen en leerkrachten zich beter voelen en doen het stressniveau dalen. Bovendien regelen ze de luchtvoch-tigheid en absorberen ze geluid. Enkele kampioenen onder de klasplanten zijn de fi cus, de rubberplant, de krulvaren. Niet aanbevolen omdat hij veel te weinig vocht afgeeft en weinig zuivert: de cactus.De toptien van ideale klasplanten, meer tips voor een gezondere binnenlucht, actiebladen om in de klas rond planten te werken, een stappenplan voor een groenbeleid op school, nuttige websites… Rond deze tijd ontvangt elke Vlaamse school van de VLAM hierover affi ches en brochures. U kan het materiaal ook downloaden op www.groeninbedrijf.be. ‘Groen op school’ is een campagne van VLAM met de steun van de EU, gecoördineerd en ontwikkeld door Pre-vent vzw en begeleid door NIGZ-Werk & Gezondheid.

VERENIGDE STATEN

De geur van een toetsPastelkleuren en etherische oliën. Meer hebben leerlingen niet nodig om betere toetsen en examens af te leggen. En de juiste kleren. Dat beweert de Amerikaanse fi rma Peterson’s. De fi rma huurt lifestyle goeroes en modespecialisten in. Die trekken met hun advies naar scholen. «Een gele muur stimuleert de hersenen», illustreert Gregg Dribben, directeur van Peterson’s. «Een kalmerend effect creëer je met een bleke abrikoostint. De geur van lavendel zorgt voor een evenwichtig gevoel, terwijl essence van ananas energie geeft. En als ze een toets gaan afl eggen, dragen leerlingen het best goed zittende jeans en een T-shirt.» Intussen heeft een andere Amerikaanse fi rma al speciale examendiëten ontwikkeld. Daarin zit veel muesli, eieren, volkorenbrood, sinaasappelsap en melk. Vingeroefeningen moeten de leerlingen dan weer een vlotte pen geven. Dat is naar verluidt nodig omdat de leerlingen op meerkeuze-eindtoetsen veel bolletjes moeten zwart maken.

© PREVENT

(advertentie)

KLASSE NR.151 45

Leerplan

In ‘Het hersenletsel van leerkrachten is te veel ingedeeld in jaren’ (Klasse 150 p. 10) lees ik op het einde

van het artikel volgende bewering van professor Martin Valcke: ‘Het is niet omdat een inspectie je verplicht met een leerplan te werken…’ Deze bewering is totaal onjuist, dit is pure nonsens. De verplichting om met een goedgekeurd leerplan te werken is een bij wet vastgelegde voorwaarde tot fi nanciering (Gemeenschapsonderwijs) of subsidiëring (vrij onderwijs) van een onderwijsinstelling. Het volstaat om via Edulex op www.ond.vlaanderen.be artikel 24 van de ‘Wet tot wijziging van sommige bepalingen van de on-derwijswetgeving’ van 1959 (de fameuze ‘Schoolpactwet’) erop na te trekken. Dat is natuurlijk een heel stuk saaier dan de verantwoordelijkheid maar meteen in de schoenen van ‘een’ inspectie te schuiven. Professor Valcke had beter moeten weten: een onderzoeker moet zijn beweringen (wetenschappelijk) onderbouwen.

Jean-Louis Leroy - Inspecteur Secundair Onderwijs

15 jaar Klasse

15.30 u. Kleuterklasdeurtje toe en in de auto stappen. Ik kom thuis,

parkeer mijn auto in mijn garage en laat mijn twee kleine kindjes uitstappen. Dan kijk ik in mijn brievenbus en… ja! Klasse zit erin. Nog even dichtlaten. Eerst vlug een tasje koffi e zetten en een stukje chocolade uit de kast nemen en dan zalig in de zetel neerploffen en lezen… lezen… lezen! Laat dit nog 15x15x15x15 jaren duren!

Wendy Jans – leerkracht

Het klikt niet

Naar aanleiding van het artikel ‘Het klikt niet’ (Klasse 149 p. 3) zou ik u graag melden dat

ook wij (buitengewoon basisonderwijs, type 3, De Dolfi jn,

Genk) met dit fenomeen geconfronteerd worden. Het is van daaruit dat wij een visie ontwikkelden, gevisualiseerd door een boom, waarbij de stam de relatie is die we met de kinderen of onderling willen aangaan uitbouwen, en de wortels gevormd worden door ‘binding’, ‘hechting’, ‘loyaliteit’. Onze hele werking is gebaseerd op deze visie

en op een soort van ‘therapeutisch houden van’. Sinds een drietal jaren trekken wij ook op therapeutische meerdaagse. Dit is een survivalproject. Jongeren, zowel vanuit onze school als vanuit het gewoon onderwijs, maar

met socio-emotionele moeilijkheden nemen deel aan het project. Het gaat om kinderen tussen 7 en 14 jaar. Het project zorgt er voor dat via survivalactiviteiten op een ervaringsgerichte manier met gevoelens en rond samenleven en samenwerken gewerkt kan worden. Ook is er hierrond een ruime terugkoppeling en samen-werking met de ouders en de klasleerkrachten. Dit project kan maar slagen als ‘het klikt’.

Piet Vandebriel – kinder- en jeugdpsychiater - piet.dolfi jn@skynet.be of

PVandebriel@mail.phlimburg.be

Ogen openen

Langs deze weg wens ik de redactieleden van Klasse

heel erg hard te feliciteren voor de 15de verjaardag. 150 keer opnieuw een interessant maandblad gevuld krijgen, verdient een dikke

profi ciat. Ik mag mezelf bestempelen als een zeer trouwe ‘Klasse-lezeres’. Ik sla geen enkel nummer over, al moet ik toegeven dat ik er niet altijd in slaag alles gelezen te hebben binnen

een week. Pluspunt hierbij is dat ik echt lang geniet van elk nummer. Ik ben ook een regelmatig ‘lerarenkaartgebruiker’. Ook hier een pluim voor dit

prachtig initiatief. Ook de bereidheid en vriendelijkheid als er telefonisch contact was met jullie gaf me steeds een goed gevoel. Bedankt daarvoor! Wat ik jullie toewens is het volgende: Ik hoop dat jullie een even enthousiaste redactieploeg kunnen behouden als jullie nu hebben. Ook al rommelt het nog al eens in het onderwijswereldje en is de stressfactor soms heel hoog, elke keer opnieuw slagen jullie er in om via Klasse mensen opnieuw met beide voeten op de grond te krijgen en anderen de ogen te openen waar die langzaam dichtvallen. Doe zo voort, zou ik zeggen!

Lief Anthonis – leerkracht

De Eerste Lijn

Jullie ‘De Eerste Lijn’ vind ik een bijzonder handig instrument waar wij op school

geregeld naar teruggrijpen als we even met de handen in het haar zitten. Profi ciat voor dit uitstekende initiatief. Tegelijk wil ik jullie ook melden dat er een puntje is dat wij nog missen: hoe handelen bij automutilatie (leerlin-gen die ‘krassen’). Uiteraard zijn er nog onderwerpen die aan bod zouden kunnen komen zoals bijvoorbeeld eetstoornissen… Ik dank jullie in ieder geval voor het schitterende initiatief en wens jullie nog veel succes met een ‘klasse-tijdschrift’ als Klasse!

JP Van den Abeele – directeur

Je kan de eerstelijnsbundel bestellen door 2 euro te storten op het rekeningnummer 091-2223020-03 (mededeling: De Eerste Lijn voor Leerkrachten + aantal). De bijhorende dvd kan je enkel samen met de bundel bestellen voor 6 euro (mededeling: De Eerste Lijn voor Leerkrachten + dvd) De bundel voor ouders is dunner en kost 1 euro. Je kan die op dezelfde manier bestellen (mededeling: De Eerste Lijn voor Ouders + aantal). Je betaalt hiermee enkel de druk en de verzendingskosten van de boekjes.

DKO

Een eerste samenwerkingsproject tussen het Limburgs Orkest van Jeugd & Muziek en de Limburgse

Academies voor Muziek, Woord & Dans resulteert in een spraakmakende artistieke hoogdag voor 140 deelnemende musici. Stuk voor stuk jongeren die het gros van hun vrije tijd investeren in muziekbeoefening op hoog niveau: wekelijks drie à vier lesuren in een Academie voor Kunstonderwijs ergens in Vlaanderen of voor enkelen zelfs een voltijdse artistieke opleiding aan een Hogeschool voor Kunst. Tel daarbij de dagelijkse studie- en/of oefenuren (ja, een musicus ‘traint’ zeer intensief, net als een topsporter) en je krijgt een begeesterend concert waarbij vooral het engagement, de overtuigingskracht en de passie van de jonge orkestleden en dirigent Rik Ghesquière hoog oplaaien.Kanttekening: inderdaad, er vallen geen slachtoffers, er gebeu-ren geen onthoofdingen, er wordt niet met XTC en andere

drugs gerotzooid, er wordt niet met astronomische honoraria gefoefeld én men gaat er zelfs in de meest turbulente muzikale passages niet met elkaar op de vuist. Beseft de media dan nog steeds niet dat er nog ‘normale’ jongeren zijn die het werken aan beschaving, aan een positief maatschappelijk klimaat, aan eigen persoonlijkheidsvorming, attitude, authenticiteit en eigen culturele identiteit nog als ‘normaal’ beschouwen? En wat dan gezegd van het feit dat zij dit doen onder leiding van een dirigent die écht kan dirigeren en die er mee zorg voor draagt dat ook dit klassiek concert ‘cool en populair’ klinkt, ‘sexy’ verpakt is en ‘swingt’ als de kont van Kylie Minogue’?Met zo een bende jongeren durf ik nog op straat komen. Daar durf ik mee de toekomst instappen. Ook zij, vooral zij, verdienen het om uitgebreid in de media opgevoerd te worden!Luc Ponet - Inspecteur Kunstonderwijs van de Vlaamse Gemeenschap

LUC

PON

NET

140 jonge musici samen: niet interessant?

Kristien Hemmerechts

In ‘Vijf voor vier’ (Klasse 149 p. 45) lees ik van Kristien Hemmerechts de

volgende uitspraak: ‘Het zou fi jn zijn moch-ten leerkrachten wat vaker toegeven dat ze feilbaar zijn.’ Op welke wetenschappelijke studie baseert deze lesgever zich?

Francis Albert - leerkracht

Roken

Onze lerares Frans beweerde in een discussieles ‘dat roken

helemaal niet schadelijk is als je stopt voor je dertigste’. Ze zei dat zij wel zou stoppen met roken ‘als ze in verwachting was’ en dat er dan eigenlijk niets aan de hand was. Onze argumenten wuifde ze weg. Klopt haar uitleg?

De leerlingen van 6LW

We hopen dat je lerares beter Frans geeft dan gezondheidsvoorlichting. Haar redenering is fout en bovendien gevaarlijk in een pedagogische situatie. Alle onderzoekers zijn het erover eens dat roken bijzonder schadelijk en dodelijk is. De leeftijd heeft daar weinig mee te maken. Er niet aan beginnen en (in het andere geval) er zo snel mogelijk mee stoppen is het enige advies. Ouders en opvoeders spelen een grote rol in het doorgeven van de juiste informatie én in het rolmodel dat zij zelf voorhou-den. Klasse en Maks! voeren en ondersteunen regelmatig campagnes tegen roken. Eén op drie Vlamingen begint te roken voor hij 17 is. Iedereen zegt dat hij denkt ooit te kunnen stoppen. Daar slaagt nagenoeg niemand in: wie begint te roken, blijft dat meestal ook doen. Uit onderzoek in Nederland blijkt bovendien dat er véél minder leerlingen roken als ook de leraren niet roken: 16 procent tegenover 34 procent op scholen waar de leraren roken. Als je lerares op zoek is naar argumenten kan ze die (met lespakketten en al) vinden op www.klasse.be/eerstelijn. Misschien kunnen jullie ze in het Frans vertalen?

Praktijkleraar op straat

Ik geef les in een BuSO-school als praktijkleerkracht interieurbouw. Het is een zeer toffe job en dat

straal je gewoon uit. Ik kon zelfs iemand overhalen om ook deze stap te zetten en te starten als praktijkleraar houtbewerking. Mijn collega Benny deed er alles aan om er 100 % te staan, maar vernam na 2 maanden dat hij na het novemberverlof zijn C4 zou krijgen. Er kwam namelijk een reaffectatie-persoon in zijn plaats. Hij stond dus op straat. Nochtans voldeed hij aan alle verplichtingen om leraar te kunnen worden. Hij volgde een lerarenopleiding, gaf zijn vast werk in de privé op en deed verschillende navormingen

en bijscholingen. Maar nu moet hij vaarwel zeggen tegen zijn leerlingen. Er kwam een 50+’er in zijn plaats. Waar moet hij nu terecht? Hoort dit bij de campagne ‘Word leerkracht’?

Iwan Desmit – praktijkleerkracht

Skireis naar Andorra

Graag leg ik u enkele citaten voor uit de nota van de school van mijn dochter

betreffende een skistage naar Andorra die ze tijdens de krokusvakantie organiseren voor de leerlingen van de 2 laatste jaren hoger secundair?

‘6 dagen skiën voor 595 euro, verblijf in hotel President ****(4 sterren), luxe dubbeldek autocar voorzien van toilet, video, bar met warme en koude dranken, zetelafstand van min 85 cm, voetsteunen, airco en automatische klimaatregeling, skiverzekering ELVA-groupselection, voor de après-ski: een bezoek aan Caldea. Dit is het meest moderne kuuroord van Europa, met zijn Turkse en Romeinse baden, verwarmd openluchtzwembad (zelfs bij temperaturen onder het vriespunt), sauna’s, bubbelbaden en zo veel meer.’

En verder: ‘De directie, alsook de begeleidende leerkrachten behouden het recht bepaalde inschrijvingen te weigeren op grond van gedrag om het goede verloop van de skistage niet in gevaar te brengen. Indien het aantal inschrijvingen te hoog ligt zal zoals voorgaande jaren de volgorde van inschrijving tellen voor deelname.’

Als ex lid van de Ouderraad van de Middenschool was het onmogelijk in betreffende school meer sport, cultuur en

inspraak door de studenten in het dagdagelijks gebeuren te bekomen. Als ik nu het voorstel van bovenvermelde skistage lees, begrijp ik beter waarom die obstructie. Er heerst duidelijk een ernstige vorm van corrosie in de wijze waarop de school poogt op een democratische manier te besturen. Dit gaat zelfs zo ver dat er elitarisme en snobisme uitstraalt uit de communicatie rond deze skistage. Waar is het pedagogisch project? Uitsluiten van jongeren op basis van geld (wie kan zomaar 595 euro neertellen?) en een skireisje organiseren dat mij doet denken aan een uitstap voor rentenierende gepensioneerde Amerikanen. Met plezier organiseer ik het volgende jaar zelf een groepsgebeuren waar pret en socialiseren centraal staan, voor de helft van de prijs.

Een ouder – naam en adres bekend

Aangename bevestigingProfi ciat en bedankt redactie van Klasse! Jullie tijdschrift is voor mij al 15 jaar lang vooral een steun. Ik doe mijn best in dit (w)onderwijs,

maar weet niet altijd of dit wel volstaat (remember Bruce Springsteen: ‘My best was never good enough’), maar jullie geven wel regelmatig een aangename bevestiging van het feit dat dit nog zo slecht niet is.

Eric Cornillie – leerkracht

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 – red.leerkrachten@klasse.beVragen? - Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. - Op edulex.vlaanderen.be vind je alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.151 • januari 2005

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann Devos, Veerle Devos, Jan T’Sas, Tessa Van der Cruyssen, Michel Van Laere en Bert Vermeulen, m.m.v. Kim Baele, Leen Leemans en Kris VanhemelryckRedactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en leerlingenkaartPatrick De Busscher, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Valvekens, Sonja Van DroogenbroeckHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann Nevens

Vormgeving Artefact, LeuvenVerantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 BrusselAbonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Gepensioneerde en ter beschikking gestelde leerkrachten en ook individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor de laatstejaars lera-renopleiding en individuele abonnementen voor studenten uit het eerste of tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be).

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95Tel. Leerlingenkaart 02 553 96 88

46 KLASSE NR.151

GEZOCHT: JOURNALIST M/V

Je bent een geëngageerde mens, een gemotiveerde leerkracht en een vlotte schrijver. Kom dan een tijdje werken bij Klasse als journalist/reporter. Deze vacature is een detachering. Daarvoor komen (sorry!) alleen vastbenoemde leerkrachten in aanmerking. Stuur voor 31 januari een persoonlijke sollicitatiebrief met cv naar Klasse (sollicitatie) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Mailen kan naar an.declercq@ond.vlaanderen.be. Alle kandidaten worden uitgenodigd voor een algemene kennismaking en voorstelling van de job op woensdag-namiddag 16 februari. Later volgen enkele concrete opdrachten. Vanaf 1 september 2005 kan je bij Klasse aan de slag. Een toffe job voor een toffe mens. Jij?

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Klasse voor Ouders«Ik kan niet kiezen»Kinderen in de knoopAls kleuters spijbelenOuders met ‘geplaatste’ kinderenVanaf 10 januari op school en op www.klasse.be/ouders

YETIKiezen zonder kopDe ideale leerkrachtDe doorzettertestKnalselder of frietkweker?Vanaf 10 januari op school en op www.yetiworld.be

Maks!Ban de frisdrankautomaatSeks? Praat erover!Dag van het DKOBetogen tegen bontVanaf 17 januari op school en op www.maks.be

Deze maand in…Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.

Eli:Eli: «Met vrienden naar camping Albatros»«In september vorig jaar ging ik op vakantie met vrienden naar camping Albatros in Italië», vertelt Eli Van Aken (19) uit Kontich. «Ik zit in mijn eerste jaar regentaat Lichamelijke Opvoeding. Sommigen op de foto studeren ook voor leerkracht, maar de meesten ken ik gewoon van de scouts. Ik kies voor een sportieve lerarenopleiding, omdat ik me goed amuseer met kinderen en omdat ik heel graag sport natuurlijk. In mijn vrije tijd speel ik basket. Ik ben één meter tweeënnegentig lang!» lacht Eli. «Op een dag is het daar in Italië super warm. Wij de zee in om te gaan zwemmen. Als we nadien met zijn allen onder de douche staan, haalt een van de makkers shampoo boven. We beginnen gek te doen en schuimen ons helemaal in. Dit is te gek, denk ik. Dus grabbel ik snel naar mijn digitale camera en zet onze gefl ipte bende op pixels. Doordat de foto gepubliceerd wordt in Klasse vergeet ik die vakantie nooit meer. Super!»

Zelf ooit een fantastisch leuk moment op foto vastgelegd? Scheur die foto uit je foto album en schiet hem met het bijbehorend verhaal op de achtercover van Klasse. Stuur je foto en verhaal op naar Klasse-achterpagina – Koning

Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Of zend je bijdrage digitaal naar red.leerkrachten@klasse.be. Vermeld je naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres. Elke gepubliceerde foto levert veertig euro op.

Met zwembroek onder Met zwembroek onder de douche!de douche!

Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.