Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.78 • Oktober 1997

Van solonaar samenspelVan solonaar samenspel

(advertentie)

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.78 • Oktober 1997

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Myriam Paquet, Jan T’Sas, Jan Vanden Bossche, Michel Van Laere, Veerle DevosRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampDesign Marc Herman, Pieter Vandenbroucke

Verantw. uitgever Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900 fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewer-kers enz. (van elk net en van elk niveau)krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. KLASSE voor Ouders 02-211 45 64Tel. KLASSE voor Jongeren 02-211 45 82Telefax 02-211 46 61E-mail klasse@artefact.beURL www.artefact.be/klasse

BIB MET KLASSEWe kunnen in Klasse véél publicerenmaar lang niet alles. Daarom verwijzenwe de lezer (ook in Klasse voor Oudersen Klasse voor Jongeren) graag doornaar de plaatselijke bibliotheken. Diehebben niet alleen de drie verschillen-de publicaties van Klasse in huis. Zezetten vanaf nu ook boeken en tijd-schriften in de kijker die de thema’s uitKlasse verder uitdiepen (drugs, studie-methode, pesten, kansarmoede…). Wezullen daar bij die artikels ook explicietnaar verwijzen. Deze gemeenschappe-lijke aanpak werd uitgewerkt in samen-werking met de Vlaamse bibliotheken.Er doen al meteen 200 van de 300bibliotheken met de actie mee. Vansamenwerken gesproken. Omdat allebibliotheken vanaf nu ook een Internet-aansluiting hebben, loopt er meteeneen Internetquiz waarbij ook de sitevan Klasse is ingeschakeld. U herkentde deelnemende bibliotheken aan eenaparte affiche.

Solo of samenspel?Vizier p.4-11

Lesgeven in elf scholen.p.28-29

IN DIT NUMMER

4-11Het samenspel

Op papier is het meestal wel in orde. En in de folders staat het metronkende woorden: elke school draagt betrokkenheid en partici-patie hoog in het vaandel. Tot het er op aankomt. We gaan in driebijdragen na hoe het met de participatie is gesteld. Van ouders,leerlingen én leerkrachten.

14Mevrouw de directeur

Er staan in verhouding steeds meer vrouwen in onderwijs. Maardat weerspiegelt zich niet in het aantal vrouwelijke directies. Integendeel. Aan de top van de schoolvind je meestal een man. Hoe dat komt en waar dat (niet) goed voor is?

15-16Stad met Klasse

We pikken er elk jaar één Vlaamse stad uit. Die wordt dan een week Stad met Klasse. De leerkrachtenstrijken er neer, verkennen de stad en al haar mogelijkheden om er later eventueel met de leerlingeneens naar terug te komen. Tijdens de herfstvakantie nodigt Ambiorix u uit in Tongeren.

28-29Leraar in veel scholen

Zo’n 20.000 leerkrachten geven les in meer dan één school.Enkele honderden vliegen de hele week zelfs rond tussen meerdan vier verscheidene scholen. Eigenlijk voelen zij zich nergensthuis. Klasse zocht hen op en stootte daarbij ook op de record-houder. Hij pendelt tussen elf scholen.

30-31Een andere speelplaats

Meestal zijn het kale, grijze vlaktes: de speelplaatsen in Vlaande-ren. «We zouden het wel anders willen», zeggen leraars enleerlingen, «maar daar is blijkbaar geen geld voor.» Soms kunnenkleine ingrepen echter al veel veranderen. Een verhaal van ankersen magneten.

32-33Met honderd in de klas

Allerlei schandalen doen een mens toch wel twijfelen aan het nutvan ontwikkelingshulp. Geen betere remedie dan zélf te gaankijken. Klasse bezocht scholen en projecten in India. Een reporta-ge. En een aanbod om de volgende keer zelf mee te gaan opexpeditie.

n JOURNAAL p.12-13 n IDEE p.15-26 n SIGNAAL p.34-35 n DIALOOG p.37 n

U kunt nu zelf gaan kijken.p.32-33

Deze maand in Klasse voor Ouders:n Onderwijsondersteuning voor oudersn Plaatsen om te spelenn Kinderarbeid en zo

Deze maand in Klasse voor Jongeren:n Rechten en plichten van leerlingenn Een leerlingenraad die wérktn Ruil je land

Klasse op Internet:n Méér dan alle artikels. Ontdek zelf wàt:www.artefact.be/klasse

KLASSE NR.78 3

V I Z I E R

4 KLASSE NR.78

Van toetenVan toeten

noch blazennoch blazen

KLASSE NR.78 5

«We heten u welkom, zij het niet van harte», zegt de

directeur tegen de verkozen ouders bij de openings-

zitting van de participatieraad. Hij legt uit dat de

leerkrachten en hijzelf niet erg enthousiast zijn over de

inmenging van ouders: «We hebben er geen goede

ervaringen mee. Maar het is zo opgelegd, dus doen we

dat.» De sfeer zit er meteen in.

Elders zit de directeur de eerste samenkomst van de

nieuwe leerlingenraad voor. «Ik hou van inspraak»,

zegt hij, «maar nog veel meer van afspraak». En hij

overloopt wat er allemaal niet kan.

In de leraarskamer morren de lesgevers: «Hier wordt

nogal wat tijd gestoken in participatie van ouders, van

leerlingen, van het hele dorp desnoods, maar aan de leerkrachten

wordt nauwelijks iets gevraagd. We hebben hier zelf niets te zeggen

en we weten van toeten noch blazen.»

KomedieHet gaat dikwijls samen. Scholen waar ouders of leerlingen geen

inspraak hebben, geven die kans ook niet aan hun leerkrachten.

Volwaardige participatie zit ingebakken in de schoolcultuur. Uit

onderzoek blijkt dat een «open, groene» school daaraan de meeste

aandacht besteedt. «Op dat vlak is het echt tekenend welke komedie

onze school elk jaar speelt», zegt een leraar. «Wij zijn maar één keer

per jaar zo’n open, groene school: tijdens de opendeurdag. Ook

letterlijk. Dan gaan ineens de sleutels van de deuren, laten ze de

gemeente boompjes en planten aansleuren, leerlingen en ouders

worden ingeschakeld en er komt kleur in huis met vlaggen en

muziek… Wat een verschil met de andere schooldagen.» Het is een

veel gehoorde klacht. Ouders mogen meedraaien in het feestcomité

en leerlingen mogen discussiëren over een drankautomaat. Maar als

het over de kern van de zaak gaat (onderwijs?) mogen ze niet

meespelen. In zo’n school is er meestal wel een dirigent. Maar tot een

harmonieus samenspel komt het zelden, ook niet met de leerkrach-

ten.

Vals spelenUit de enquêtes die Klasse voor Ouders en Klasse voor Jongeren deze

maand publiceren, blijkt dat nogal wat ouders en leerlingen zich

onvoldoende betrokken voelen bij het beleid van de school. Ze willen

duidelijk wel, maar krijgen niet altijd de kans. Wij publiceren in dit

Vizier de mening van de leerkrachten. Ook zij vragen meer inspraak.

Ze staan wat huiverig tegenover ouderparticipatie, maar geloven

wel in meer leerlingenparticipatie. Nochtans hangt het allemaal

samen. «We kunnen niet langer warm en koud tegelijk blazen», zegt

een vakbondsafgevaardigde.

In sommige scholen mag niet iedereen meespelen of spelen ze vals. In

andere scholen worden de instrumenten nog gestemd en elders

heeft iedereen al zijn plaats in het orkest gevonden. Zo te horen zit er

overal wel muziek in. ■

«Op onze

school zijn er

vaak informe-

le uitwisselin-

gen van idee-

en. De directeur

dirigeert wel de

fanfare, maar

hij houdt reke-

ning met de in-

breng van ie-

dereen.»

Als leer-

krachten

het over

participa-

tie hebben,

zijn velen al

blij als de directie naar

hen luistert. Als ze hun

zeg kunnen hebben. Leer-

krachten participeren

soms makkelijker in het

beleid van de school via

een informele weg. He-

lemaal ingeburgerd is

de participatiegedachte

nog niet. Toch com-

poneren tal van

scholen een me-

lodie voor het

hele ensem-

ble.

llr

Op veel scholenis de participatie wel

op papier in orde,maar in de geest

ontbreekt ze.

6 KLASSE NR.78

en

Een nieinsteen vaahedendig vhet schteam

Vrijdagavond. Alle leerlingen zijn naar huis.In een gezellig lokaal houden leerkrachten endirecteur, met pint en broodje, hun nabriefing.Ze wisselen ervaringen maar ook frustratiesvan de afgelopen week uit. «We besprekenvanavond ook alle voorstellen van de teamle-den», zegt Fernand Markey, directeur van eenkleine gemeentelijke basisschool in Nieuw-poort. «Wij nemen alle beslissingen samen.Wij hebben bijvoorbeeld het leerlingenver-voer zelf in handen. Alle leerkrachten rijdenvrijwillig met de schoolbus. En ik doe ook mijn

deel. Als wij de beslissingen aan deinrichtende macht overlaten, ver-

dwijnt de unieke sfeer opschool. Voor de formele par-

ticipatie is er natuurlijkde officiële participatie-raad. Maar ook zonderdie raad is de samen-werking tussen ouder-raad en leerkrachten op-timaal. Wij hech-

ten meer belang aaninformele personeels-

vergaderingen. Wij on-derhouden een goed

draaiend team. Zelfs het on-derhoudspersoneel komt naar de informeleavonden. De participatiegedachte vindt daarbeter haar weg naar de praktijk. Op veel scholen isde participatie wel op papier in orde, maar in degeest ontbreekt ze. De directeur is de draaischijfvan het team. Soms ook de schietschijf, wanneerer al eens wrijvingen zijn.»

Lid vansemble

Het breinParticipatieorganen veroveren hun plaats

in het onderwijs. Wettelijk voorgeschreven,maar ook vrij gekozen inspraakorganen on-dersteunen het democratisch beleid in heelwat scholen. Dat staat in het Verslag over detoestand van het onderwijs 1996 van de in-spectie secundair onderwijs. De werkingvan de participatiestructuren verloopt er veelalpositief en opbouwend. In 45 procent vande doorgelichte scholen functioneert eendirectieraad. Deze raad komt vooral voor ingemeentelijke en provinciale scholen en inhet gesubsidieerd vrij onderwijs. Hij wordtwel eens het brein van de school of de raadvan wijzen genoemd. In de gemeenschaps-scholen is het pedagogisch college nauw bijhet beleid van de school betrokken.

Angst«Ik vorm samen met twee andere leer-

krachten de stem van het personeel», zegteen leraar lichamelijke opvoeding in een mid-denschool. «Ik ben coördinator en heb zit-ting in het directieteam. Elke leerkracht kon

zich voor die functie kandi-daat stellen. Maar meestalreageert men daar niet mas-saal op. Ik denk dat menwat angst heeft van het vele

werk en om verantwoordelijkheid tenemen. Nochtans vroeg onze directeurduidelijk wie samen met hem de zakenin handen wilde nemen. De directie

kan tegenwoordig het hele schoolbeleid alleen nietmeer aan. Ze is enorm belangrijk om richting aande school te geven. Maar ook leerkrachten kunnendaarin participeren. Dat heeft veel met de cultuurvan de school te maken. Zo’n proces van participa-tie verloopt makkelijker in een school die altijd vrijopen is geweest. Vroeger konden wij al via deadviesraad onze mening kwijt. Nu stippelen we inhet directieteam uit hoe we onze opvoedingsvisiein de praktijk kunnen omzetten. We bekijken dedagelijkse zaken, maar plannen ook hoe we samende vakoverschrijdende eindtermen invoeren. We-kelijks komen we twee uren samen.»

OverlegmodelHet hiërarchisch model maakt in de scholen die

de inspectie doorlichtte veelal plaats voor het over-legmodel. Hierbij vormen directeurs, onderdirec-teurs, werkplaatsleiders/werkmeesters, huismeesters,directie-secretarissen, maar ook coördinatoren eninterne pedagogische begeleiders een directieteam of-raad. Werkgroepen behandelen problemen ad hoc.Dit betekent niet dat er overal al een structureel

middenkader bestaat dat bij alle beslissingenbetrokken wordt.

Een eigen beleid voeren vereist een nieuweinstelling en een aantal vaardigheden van hetschoolteam. Dit meldt op haar beurt de inspec-tie basisonderwijs. Leerkrachten voelen zich inde eerste plaats verantwoordelijk voor de eigenklas en niet onmiddellijk voor het geheel van de

school. Maandelijks is er in de meeste scholen na deuren een personeelsvergadering. De inhoud ervan isnog hoofdzakelijk organisatorisch. Volgens de in-spectie hebben tal van scholen goed functionerendeoverlegorganen met ouders en andere participanten.

uweingdig-no-oorool-

het

HOE STAATHET MET PARTI-CIPATIE OP UW

SCHOOL?Hoe vaak kunt u op onder-staande vragen JA antwoorden?

beslissen over

oofd heen»

Hvmlcc

Papieren constructieHet decreet op de medezeggenschap in het ge-

subsidieerd onderwijs van 23 oktober 1991 legdede participatie van leerkrachten en ouders wette-

lijk vast. Elke gesubsidieerde onderwijs-instelling heeft nu een participatieraad.Die bestaat uit een gelijk aantal vertegen-woordigers van de inrichtende macht,het personeel, de ouders en gecoöpteer-de vertegenwoordigers van de lokale ge-meenschap. Deze raad maakt inspraak

mogelijk. Maar die is veeleer beperkt. De raad kanadvies geven over bijvoorbeeld de algemene orga-nisatie van de school en de evaluatie van de leerlin-gen. Omdat ze enkel advies kunnen geven en nietecht mee kunnen beslissen, bekijken nogal watleerkrachten de raad vooral als bijkomend werk,als een overbodig orgaan en een papieren construc-tie. Vaak blijven bijeenkomsten van de participa-tieraad louter informatieve vergaderingen. Weinigdirecteurs zijn tegen de participatie van leerkrach-ten in het schoolbeleid. Maar de meesten van henmenen dat de raad niet het geschikte orgaan is voordeze participatie. In enkele scholen is het overigensdroevig gesteld met de relatie en communicatietussen de vertegenwoordigers van de leerkrachtenin de participatieraad en de andere leerkrachten.Dat blijkt althans uit een bevraging van prof. J.Verhoeven (KULeuven) in het katholiek onderwijs.

Dorpsnotabelen«Ik voel me helemaal niet betrokken bij het

beleid van de school», getuigt een leraar algemenevakken. «De hele fusie-operatie bijvoorbeeld isover ons hoofd heen beslist. Nochtans formuleer-den we tegenvoorstellen. We werden voor voldon-gen feiten gesteld. Men komt dan in confrontatiemet de zogeheten inrichtende macht, een wereld-vreemde instelling. Ik vraag me af wat dorpsnota-belen zich te moeien hebben met het beleid van eenschool. Tenslotte maken de leerkrachten, samenmet de leerlingen en hun ouders de school.»

et is droe-ig gesteldet de re-

atie enommuni-atie

• Neemt u collectieve beslissin-gen op uw school?• Hebt u genoeg inzicht in dewerking en de structuur vanuw school?• Houden oudere leerkrachtencontact met de jongere colle-ga’s? En met nieuwe menin-gen?• Is het participatieorgaan meerdan een uitlaatklep voor span-ningen en conflicten?• Zijn vergaderingen méér daneenrichtingsverkeer of oever-loos gepalaver?• Krijgt u het verslag van devergaderingen te zien?• Worden vertegenwoordigersvan de leerkrachten via eeneerlijk systeem verkozen?• Zijn alle personeelsgroepenvoldoende vertegenwoordigd?• Kijkt men verder dan het ei-genbelang?• Voelt u zich voor extra takenecht een betrokken teamlid (ofslechts een aangeduide vrij-

williger)?

Ik voel me als leerkracht voldoende betrokken

bij het beleid van de school

Klas

se G

rafie

k

ja matig nee geen mening

0 20 40 60 80 100

Enquête van KLASSE bij 5000 Vlaamse leerkrachten(cijfers in procenten)

Kleuter

Lager

Sec 123

Sec 456

Hoger

Gemiddeld

Gemiddeld zegt één leerkracht op vier dat hij duide-lijk onvoldoende betrokken wordt bij het beleid van de school, één op drie is tevreden. De anderen vin-den dat ze «matig» betrokken worden.Hoe ouder hun leerlingen zijn, hoe minder de leer-krachten zélf het gevoel hebben dat ze voldoende meetellen. Bij de kleuterleiders is méér dan de helft tevreden, in het lager onderwijs 44 %, in secundair en hoger onderwijs nog zo’n 33 %.

52 24 16 8

44 33 23 0

33 38 27 2

32 38 28 2

35 30 34 1

36 35 26 3

ErvaringIn het gemeenschapsonderwijs was het decreet

op de Autonome Raad voor het Gemeenschapson-derwijs van 19 december 1988 de aanzet voor delokale schoolraden (Lorgo’s). In tegenstelling met departicipatieraden in het gesubsidieerd officieel envrij onderwijs staan de Lorgo’s in voor het medebe-heer. Ze hebben beslissingsbevoegdheid, zoals datheet. Elke Lorgo telt een vertegenwoordiging uit hetpedagogisch college. De leerkrachten vanhet gemeenschapsonderwijs zijn het ervolgens prof. J. Verhoeven over eens dathun participatie in het schoolbeleid zeerbelangrijk is. Dat komt niet alleen hetschoolbeleid ten goede. Participatie ver-hoogt ook de betrokkenheid en verbetert de sfeer inde school. Participatie zou een middel zijn om leer-krachten te motiveren. Toch vertegenwoordigenoverwegend ervaren leerkrachten hun collega’s. Slechtséén op tien is jonger dan veertig. De communicatievan deze leerkrachten met hun achterban is veeleerbeperkt, merkt prof. J. Verhoeven op.

26 urenAndere formele participatieorganen zijn de on-

derhandelingscomités. In het vrij gesubsidieerd on-derwijs komen vertegenwoordigers van de inrich-tende macht en het personeel samen in lokale onder-handelingscomités (LOC’s). Het personeel laat zichvertegenwoordigen door vakbondsafgevaardigden.In het officieel onderwijs regelen basisoverlegcomi-tés (BOC’s) de betrekkingen tussen overheid enpersoneel. Ook weer via de vakbonden. Hoewel talvan scholen geen LOC of BOC hebben, kunnen dezeinspraakorganen een belangrijke rol spelen. Zo krij-gen ze in het basisonderwijs een enorme bevoegd-heid. Ze kunnen namelijk oordelen welke takenkleuterleiders en onderwijzers buiten de 26 klok-uren moeten presteren. Waar geen orgaan is waarinwerkgever en werknemer samen aan tafel zitten,beslist de inrichtende macht. De overlegcomitésspreken ook mee in de goedkeuring van het nascho-lingsplan, dat elke school jaarlijks moet opstellen.

Betrokken«Ik heb eigenlijk als leerkracht geen stem in

het beleid van de school», zegt een leraar Frans.«Ik geloof ook niet dat dat moet. De directeurneemt de beslissingen. Maar als we niet akkoordgaan met bepaalde zaken houdt hij er het volgen-de jaar rekening mee. Hij luistert naar ons. Er iseen vorm van overleg. Vooral met de oudereleerkrachten. Zo heb ik toch de indruk dat ikbetrokken ben bij het beleid van onze school.»

HobuDe reële medezegging verschilt sterk van school

tot school, merkt de inspectie hoger onderwijs op inhaar jongste gepubliceerde verslagen van enkelehogeschoolopleidingen. Daarom beveelt ze aan defeitelijke medezeggenschap van de lectoren te verbe-teren. In het gesubsidieerd hoger onderwijs buitende universiteit (Hobu) zijn de academische raad, dedepartementale raad en de studentenraad de decre-tale medezeggenschapsorganen. In de autonomehogescholen heten die de raad van bestuur en dedepartementsraad. Er is zeker behoefte aan een dui-delijke omschrijving van de bevoegdheden van hethogeschool onderhandelingscomité (HOC) en hetdepartementaal onderhandelingscomité (DOC). ■

«Ze

ons h

KLASSE NR.78 7

«Ouders zijn lastposten,

ze zijn vermoeiend en ver-

storen de rust. Ze horen

niet echt thuis op school»,

zo denkt men op som-

mige scholen. Ze zijn er

wel als ze geld in het

laatje moeten helpen

brengen. In andere scho-

len waait er een nieuwe,

krachtige wind. «Ouders

helpen leerkrachten en

directie de school op een

andere manier bekijken»,

zegt een directeur van

een secundaire school.

«Het is goed dat ze met

ons meedenken». Ouders

krijgen hun plaats in de

partituur.

«Vroeger moesten weouders ronselen, nu

melden ze zich spontaan.»

Ee

8 KLASSE NR.78

«We waren nog met zes in ons oudercomité»,zegt voorzitter Rudy De Jaeger uit Brugge. «Eenfeestcomité eigenlijk en daar voelden niet veelmensen nog wat voor. Tot we het roer om-gooiden en ook meer inhoudelijk rond deschool gingen werken. We bespraken het les-tijdenpakket en het schoolreglement. Terwijlwe vroeger ouders moesten gaan ronselen,meldden ze zich nu spontaan. De leerkrach-ten keken wel even op. Maar we wonnen hunvertrouwen. Met een klusjesdienst bijvoor-

beeld. Leerkrachten kunnen maande-lijks een lijstje opstellen met werkjes

die op school moeten wordenuitgevoerd. Die zijn voor ons.Zo zien leerkrachten zelf ookwel dat we hun werk alleenmaar willen ondersteunen.»

Perspectief«Het is goed voor de

school om in dialoog teblijven met een groep men-sen die de school vanuit

een andere hoek bekijkt»,zegt directeur Wim Brion van

het Sint-Claracollege in Aren-donk. «Als directeur leer je zo

de school vanuit een ander per-spectief evalueren. Vroeger discussi-

eerden de ouders op school alleen maar over deprijs van het bier op het schoolfeest. Nu hebben zehet over het drugbeleid op school. Ze stellenvragen over de manier waarop we hun kinderensanctioneren, hoe we evalueren en rapporteren.Dat is vermoeiend voor de school. Je moet je alsschool voortdurend bevragen en argumenterenwaarom je iets op een bepaalde manier doet. Maardaar wordt een school beter van. We begrijpen dat

n plaat

democratie en participatie op school veelinspanning en energie vergen. Ouders wor-den mondiger, dat voelen we. De schoolmoet ze een forum aanbieden.»

Mengen«In onze school werd niks gedaan met

computers», zegt Patrick Staes van een ouderraadin Rotselaar-Heikant. «We vonden het tijddat de school daar wat aan deed. Gewoon ommee te zijn, maar vooral ook als mogelijkheidom te differentiëren binnen het klasgebeu-ren. Er was bij de ouders veel knowhow overcomputers en die wilden we ten dienste vande school stellen. Maar natuurlijk meng je jedan in het onderwijsproces op school. Wenodigden de leerkrachten uit om samen metons naar een computerbeurs te gaan, maarniemand daagde op. Ze vertelden ons dat zeer niet voor opgeleid waren. Bovendien waser geen geld voor computers. Tot de plaatse-lijke bank de school een tiental oudere pc’sschonk. We hebben toen contact gezocht

met een andere school waar leerkrachten wél ver-trouwd waren met software. Die hebben onze leer-krachten wegwijs gemaakt. Nu werken de leer-krachten enthousiast op de computer. Hoeken-werk is op school stukken aantrekkelijker gewor-den. En als er problemen zijn met de computer,rekenen de leerkrachten nu op de ouders.»

Brossen«Op een bepaald moment krijgen we vanuit de

ouderwerking een klacht dat veel leerlingen uit hetsecundair tijdens de middag gaan “brossen”. Waarwas onze controle?», zegt directeur Wim Brion.«We zijn de ouders dan gaan uitleggen hoe hettoezicht in de refter gebeurt, dat wemiddagactiviteiten organiseren en datouders te pas en te onpas briefjes schrij-ven met de toelating om hun kind ‘smiddags te laten gaan. Hoe moeilijk hetdus wordt om te weten wie waar zit.Toen we dat uitgelegd hadden, warende ouders het erover eens: we vragen alle oudersom niet te vlug briefjes te schrijven. Hetzelfdehebben we gedaan met de monsterabsenties tijdensde zwemles. Communiceren met ouders en zegoed informeren is belangrijk. Daar hebben we onseigen tijdschrift voor. Anders hol je de problemenaltijd achterna.»

Pijn«Ouders betrekken in het beleid van de school

betekent ook zich als school kwetsbaar opstellen.En niet elke school wil dat doen. Iedere school steltzich graag voor als de ideale school. De concurrentieis immers erg groot», zegt Marc De Mesmaeker,ouder en voorzitter van KOOGO (Koepel van Ouder-verenigingen van het Officieel Gesubsidieerd On-

«Veel leer-lingen gaantijdens dem i d d a gbrossen»

s in de

parti

oelen weerstand

leraars»

oeten oudersbetrokken wordeneleid van de school?

atig nee geen mening

20 40 60 80 100

ASSE bij 5000 Vlaamse leerkrachten(cijfers in procenten)

rparticipatie zijn de leerkrachten niet housiast. Er zijn meer tegenstanders s. Zo’n 30 % is er tegen en zo’n 40 % chtende houding aan. één leerkracht op vier (26 %) uit-ders meer betrokken moeten worden de school.

me van de leerkracht daalt naar-g ouder wordt. Bij de kleuterleiders is voor, nadien wordt het één op vier nderwijs nog één op zeven. weerstand in het lager onderwijs en en secundair. Het hoger onderwijs het liefst helemaal buiten.

32 47 20 1

26 41 32 1

28 40 31 1

24 48 25 3

5 34 42 9

26 43 29 2

PARTICIPATIEhoolwerkplan, pedagogisch pro- De beleidsopties kunnen dan alsetendheid wekt wrevel.

kwetsbaar opstelt en onvolkomen- en democratisch karakter.

Luister ernaar. Ouders kunnen alslijft weinig wrevel onuitgesproken.

4. De school is een leerschool, maar ook een leefschool waar leerlingen, ouders enleerkrachten samen leven. Veel informele contacten zorgen voor begrip en vertrouwen.Ouders en leerkrachten komen er in een minder directe en/of bedreigende context metelkaar in contact.5. Ouders zijn de natuurlijke opvoeders van hun kinderen, leerkrachten de professionele.Ouders hebben hun competentie. Als ouders voelen dat ze daarin gerespecteerd enaangesproken worden, zullen ze ook makkelijker leerkrachten in hun professionaliteiterkennen.6. Ouderparticipatie op school kan pas goed werken als de school alle andere participan-ten betrekt. Hoe kunnen leerkrachten vóór ouderparticipatie zijn als ze zelf niet wordengehoord?7. Ouders en school hebben gemeenschappelijke verwachtingen. Op zoek gaan naarhaalbare projecten en starten vanuit wat goed loopt op school (anticiperende

projecten), roept succeservaringen op. Zo groeit vertrouwen.

derwijs). «Toen we in onze school watrond pesten wilden gaan doen, voelden wewel wat weerstand bij de leerkrachten. Inonze school wordt toch niet méér gepestdan in een andere. Wij zijn daar als leer-kracht toch mee bezig. Elke dag. Het was

alsof de reputatie van de school werd aangetast, deleerkrachten in hun pedagogische aanpak. Maardaar kwam het natuurlijk niet op aan. We hebbenals ouders dan onze taak als opvoeder benadrukt.Dat wij ook onze taken hebben en die willen opne-men. En dat het uiteindelijk ook hun dagelijks werkhelpt verlichten. Toen ging de deur wél open.»

PapierEen vijftal jaren geleden heeft de overheid partici-

patie van ouders in het schoolbeleid per decreetvastgelegd. Als de scholen meer autonomie krijgen,moeten alle onderwijsparticipanten samen die schoolmaken. Ook de ouders.

In een Lorgo (lokale raad van het gemeenschaps-onderwijs) kunnen ouders volgens het decreet mee-beslissen over het materiële en het financiële beheervan de school. Maar ook over het onderwijskundigeen het personeelsbeleid. «Op papier ziet het er op heteerste gezicht interessant uit voor ouders. De realiteitis wel anders», zegt Bettina Devos van ROGO (deoverkoepelende Raad voor Ouders van het Gemeen-schapsonderwijs). «Er zijn weinig Lorgo’s waar ef-fectief ouders in zitten. Iedereen kan zich immerskandidaat stellen om zich door de ouders te latenverkiezen. Dat hoeven zelf geen ouders te zijn. We

werken daar nu aan. Bovendien vult een Lorgo zelfin hoe ze werkt. En soms blijft er voor ouders nietveel meer over dan het afstandelijk bespreken vanvoorstellen van de afgevaardigde bestuurder.»

KansenIn het gesubsidieerd onderwijs zit een vertegen-

woordiging van ouders in de participatieraad. Dieraad heeft geen beslissingsrecht. Ouders kunnen erwel informatie vragen (aantal leerlingen, infra-structuur, toelagen...). Ze kunnen ook adviezengeven over de organisatie van de school, het onder-wijsaanbod, begeleiding en evaluatie van leerlin-gen. Over andere materies (verdeling van de les-uren, schoolreglement, veiligheid en gezondheid)moet de inrichtende macht overleggen met de parti-cipatieraad. De inrichtende macht houdt de volledi-ge verantwoordelijkheid voor het schoolbeleid. Inhet vrij onderwijs is er ook soms instemmingsbe-

«In onzeschoolw o r d ttoch nietm é é rgepest»

voegdheid. De inrichtende machtkan dan geen beslissing nemenzonder het akkoord van de parti-cipatieraad. «Het is goed dat deoverheid per decreet participatievan ouders op school heeft vast-gelegd. Waar er geen echte parti-cipatie was, creëerde men met-een kansen. Waar al hard ge-werkt werd aan participatie gafmen het een formele structuur»,zegt Trees Gilles van het VCOV(Vlaamse Confederatie van Oudersen Ouderverenigingen).

Uit de windJef Verhoeven (KULeuven) en

Marc Jeghers (VUBrussel) maakteneen analyse van de eerste jarenvan de participatieraden en lo-kale schoolraden in Vlaande-ren. Ouders worden vaak als deminst deskundige aan tafel be-keken, zeggen ze. En vaak voe-len ouders zich ook zo. Boven-dien verloopt de communicatiemet de achterban niet zo goed.Wie vertegenwoordigen de oudersin de Lorgo of participatieraad?De meeste ouders die in eenLorgo of participatieraad zittinghebben, vinden dat de raad meerbevoegdheden moet krijgen.Vooral dan voor het materiële, financiële en per-soneelsbeleid. 51 procent van de ouders uit hetgemeenschapsonderwijs vindt defeitelijke invloed van hun Lorgogroot. In het vrij onderwijs vindt26 procent van de ouders de in-vloed van hun participatieraad groot.In het officieel gesubsidieerd on-derwijs is dat nog 13 procent. Deanderen wachten op een nieuwe partituur. ■

«We v

bij de

Mmeer

bij het b

Klas

se G

rafie

k

ja m

0

Enquête van KL

Kleuter

Lager

Sec 123

Sec 456

Hoger

Gemiddeld

Over meer oudezo geweldig entdan voorstanderneemt een afwaGemiddeld zegtdrukkelijk dat oubij het beleid vanHet enthousiasgelang de leerlinnog één op drieen in het hoger oEr is aanzienlijkein de eerste jarhoudt ouders er

1

ZEVEN TIPS VOOR OUDER1. Goede, volledige en doorzichtige informatie (scject…) zorgt voor een positief contact met ouders.bakens, referentiepunten in het gesprek dienen. Onw2. De ideale school bestaat niet. Een school die zichzelf heden (pesten, faalangst…) toegeeft, toont haar open3. Ouders ervaren de school op een andere manier. spiegel fungeren. Als de school hen een forum biedt, b

KLASSE NR.78 9

«Leerlingenparticipatiemoet reëel zijn. Geen par-lementair uithangbordmet volmachten voor dedirecteur. Met schijnin-spraak is niemand gediend.Het gaat om meer dande cola-automaat», zegtNolle Bekaert, leraar Fransen lid van het pedago-gisch college van het Ko-ninklijk Atheneum in Blan-kenberge. «Het gaat omde schoolcultuur. Hoe di-rectie, leraars en leerlin-gen met elkaar omgaan.Daarom is een goede leer-lingenraad belangrijk.Maar die heb je niet van-zelf. De school moet erwat voor over hebben.»Meer en meer scholen ex-perimenteren op eigenhoutje met leerlingenin-spraak. Met ups en downs.Met hoge, lage en valsetonen. Maar er is leven inhet repetitielokaal.

Z r

«De scactie

leerling

10 KLASSE NR.78

«Van hun twaalfde tot hun veertiende staan deleerlingen open voor vele dingen. Dan moet jeze aanpakken om met betrokkenheid en parti-cipatie te experimenteren», zegt Erik Bamps,directeur van de Filip Neri-Middenschool inHouthalen-Helchteren. «Wij vertrekken van-uit de instelling dat jonge mensen dat kunnenen ervoor openstaan. De school moet veel actie-ver met haar leerlingen bezig zijn.»

De repetitieDe leerlingenraad van

Houthalen is een kopievan de gemeenteraad. De

klasafgevaardigden zijnde schepenen. Zij zijnelk verantwoordelijkvoor sport, pers, mi-lieu, cultuur enz. Deschepenen kiezen hun

burgemeester, die is voor-zitter. In elke klas is er

een leerling verantwoorde-lijk voor veiligheid en een ande-

re voor milieu. Die komen in apartewerkgroepen samen en worden voor hun functieopgeleid. Zo zijn er nog heel wat andere werk-groepen in de school, waar telkens andere leerlin-gen in meedraaien. «Het scheelt niet veel of elkeleerling is bij een project betrokken», zegt dedirecteur. «Wij investeren ook in onze leerlingen-raad en in die werkgroepen. Onze leerlingen lerenhoe ze moeten vergaderen en hoe ze in groep

e moete nogepete

hool moet veelver met haaren bezig zijn.»

kunnen samenwerken. Begeleiders hebbenwe genoeg, omdat onze leraars die taak nietals een extra belasting ervaren. Ze spelenmee schaak tijdens de middag, ze doen meeaan sport, ze zitten altijd tussen de leerlin-gen. Nu komt het er op aan om het engage-ment van de leerlingen nog meer in de les-sen aan bod te laten komen. Daarom zijn wijook blij met de eindtermen, zeker met devakoverschrijdende. Alleen moeten we uit-zoeken hoe we ze nog beter in de lessen en inhet hele schoolleven kunnen integreren.»

De vakoverschrijdende eindtermen en ont-wikkelingsdoelen opvoeden tot burgerzin voorde eerste graad van het secundair onderwijsbeogen «jongeren te vormen tot kritische, con-structieve en actieve burgers. Daarom zullenop school een aantal kansen moeten wordengecreëerd, want de school is een oefenplaats inburgerzin, waar men ongestraft maar tochfunctioneel met de democratische spelregelskan experimenteren.» Een stuk engagementvoor meer leerlingenparticipatie.

De lange mars«Drie jaar geleden zochten wij

naar een aanpak om de leerlingenmeer bij de school te betrekken.Een team van een tiental begelei-ders koos er uiteindelijk voor om

enkel met de tweedejaars een leerlingenraad te be-ginnen», zegt Kris Coussens, studiemeester-opvoe-der in het Vrij Technisch Instituut in Ieper. «Die eersteleerlingenraad werd echter vlug een klachtenbank.Daarom begonnen we het daaropvolgende school-jaar opnieuw met de tweedejaars. We begeleiddende leerlingen strakker om de knelpunten af te bake-nen. Zo groeiden de leerlingen in hunrol. Ze vulden zelf de lesvervangendeactiviteiten in en werkten hun eigen stu-diereizen uit. Ze leerden concrete proble-men vlugger aan te pakken.»

Het vorige schooljaar gingen ze inIeper een stap verder. De anciens van deleerlingenraad namen hun ervaringen mee naar hetderde jaar en met de nieuwe tweedejaars breiddenze de leerlingenraad uit. Zo willen ze de raad stapvoor stap uitbouwen, totdat alle leerjaren er invertegenwoordigd zijn.

«De leerlingen voelen dat er in de school ietsverandert», zegt Coussens. «Ze hebben het gevoeldat ze zelf school kunnen maken. Helaas zien niet alleleerkrachten het belang van leerlingenparticipatie in.Maar de directie staat er honderd procent achter.»

Ook de overheid vindt de inspraak van leerlingeneen prioriteit. In School maken in Vlaanderen ‘95-’99lezen we dat «meer autonomie en verantwoordelijk-heid van de scholen betekenen dat de scholen meegedragen worden door de leerkrachten, de ouders,de lokale gemeenschap en de leerlingen.»

Uit eigen werk«Met de leerlingenraad verdedigen we de belan-

gen en de visie van de leerlingen in de school. Onze

Ze hebbenhet gevoeldat ze zelfschool kun-nen maken

n

ren

• Scholen en nieuwe voorschrif-ten, een evaluatie door directie, leer-krachten en ouders (1994) - Jef C.Verhoeven, Ariane Gheysen - KU-Leuven, departement Sociologie• Participatieraden en lokale school-raden in Vlaanderen, de eerste ja-ren (1997) - Jef. C Verhoeven e.a. -uitg. Garant - Tiensesteenweg 83 -3010 Kessel-Lo - tel 016-25 31 31 -fax 016-25 13 14

MEERLEERLINGEN-

PARTICIPATIE.MAAR HOE?

• Besteed extra-aandacht aanconcrete inspraak en democra-tie, door een projectweek bij-voorbeeld. Zo blijven het geentheoretische begrippen.• Betrek alle jaren en richtingen.Zoek uit hoe in alle jaren, ook bijde jongste leerlingen, inspraaken participatie in de klasprak-tijk kunnen worden gerealiseerd.• Werk aan een participatieveschoolcultuur waarin leerkrachten,ouders en leerlingen een rol spelen.• Geef de leerlingenraad eenstatuut en een plaats in de school-structuur: functies, terreinen, be-voegdheden, garanties, finan-ciële onafhankelijkheid, integratiein het schoolorganogram.• Stel een profiel op van deafgevaardigden en de begelei-dende leerkrachten.• Investeer in de technische vor-ming van de leerlingen en debegeleidende leerkrachten: ver-gadertechnieken, conflicthante-ring, groepsvorming enz.• Zorg voor een correcte, volle-dige en vlotte informatiedoor-stroming.• Waardeer in woord en daadde inzet van de leerlingenraaden de begeleidende leerkrach-

ten.

eerlingenraad

vlug een

tenbank»

innlhe

Leerlk u nook kracevalu

raad bestaat uit alle klasverantwoordelijken vanhet eerste tot het zesde jaar en het leerlingencomité:een twintigtal verkozen en geïnteresseerde leerlin-gen van de derde graad. Het leerlingencomité sti-muleert de leerlingen om zelf activiteiten te organi-seren en begeleidt ze erbij. Leden van de leerlingen-raad hebben zitting in de participatieraad ende pedagogische raad. Zo kunnen wij de les-sen en de onderwijskwaliteit vanuit ons standpuntbeoordelen», zegt voorzitter Teis Derwedu-wen van de leerlingenraad van het Sint-Barba-racollege in Gent.

«In onze school kunnen de leerlingen ook deleerkrachten evalueren», zegt Philip Millet, onder-directeur. «Ze zijn verstandig genoeg om te wetenhoe ze dat moeten aanpakken. Door het vertrou-wen en de vrijheid die wij de leerlingen geven,groeit bij hen de wil om zelf hun zaken in handen tenemen en er de verantwoordelijkheid voor te dra-gen. De leerlingen werken hun eigen ideeën uit enadviseren ons over zaken die hen aanbelangen. Zowerken we aan een betere school en een aangena-mer studieklimaat. Directie en leerkrachten halenhier hun voordeel uit. Er ontstaat een betere band

Moeten leerlingenmeer betrokken worden

bij het beleid van de school?

Klas

se G

rafie

k

ja matig nee geen mening

0 20 40 60 80 100

Enquête van KLASSE bij 5000 Vlaamse leerkrachten(cijfers in procenten)

Kleuter

Lager

Sec 123

Sec 456

Hoger

Gemiddeld

De leerkrachten zijn vrij enthousiast over méér par-ticipatie van de leerlingen: 43 % is uitdrukkelijk voor, 17 % tegen. Ook de kleuterleiders zien het zitten. De onderwijzers daarentegen zijn er het sterkst tegen. In het hoger onderwijs en in de hoogste jaren van het secundair onderwijs wil de helft van de leerkrachten de leerlingen meer betrekken bij het beleid van de school, slechts 12 % is daar tegen.

41 40 16 3

30 41 27 2

41 37 21 1

49 36 13 2

49 38 12 1

43 38 17 2

KLASSE NR.78 11

«De l

werd

klach

gene n

eer-tenren

tussen de leerlingen, leerkrachten en directie en deschool kan zich na het advies van de leerlingen oppedagogisch en didactisch vlak beter oriënteren.»

«In 66 procent van de scholen functioneert eenleerlingenraad», vermeldt het Verslag over de toe-stand van het onderwijs ‘95-’96. «Soms is er een heusleerlingenparlement dat in sommige opzichten ac-tief betrokken is bij het beleid van de school.»Volgens de inspectie verdient het «aanbeveling tewerken aan het ontwikkelen van de mondigheid enhet bevorderen van de kritische zin van de leerlin-gen. Hiertoe kunnen sommige scholen eventueelde oprichting van een leerlingenraad stimuleren.»

Sorry, instrument vergetenNergens is de inspraak van leerlingen vastgelegd.

Juridisch bestaat ze niet eens. Het decreet betreffendede medezeggenschap in het vrij en het officieel gesubsi-dieerd onderwijs heeft het over de ver-tegenwoordiging van ouders, perso-neel en de lokale gemeenschap in departicipatieraad. Over de leerlingen geenwoord. In het aparte decreet over departicipatie in het gemeenschapsonder-wijs komt de betrokkenheid van leer-lingen driemaal ter sprake. «Leerlin-gen van de hoogste twee jaren secundaironderwijs zullen bij de werking van de schoolraadworden betrokken: voor sommige materies krijgen zijeen raadgevende stem.» Die materies zijn: wijzigin-gen aan de gedragsregels, vastleggen van de regelsvoor de buitenschoolse activiteiten, bepalen van dewijze waarop de inspraak wordt georganiseerd en

andere aangelegenheden die de schoolraad inzijn werkingsreglement vastlegt.

In hun onderzoek naar de werking vanparticipatieraden en lokale schoolraden in hetbasis- en secundair onderwijs besluiten deprofessoren Jeghers en Verhoeven: «Hoewel

participatieraden en lokale raden leerlingen zoudenmoeten raadplegen voor onderwerpen die hen recht-streeks aanbelangen, had geen enkele van de onder-vraagde raden dit tot nu toe gedaan.»

Big band«In de meeste Europese landen is het normaal dat

scholieren adviseren of mee beslissen over wat er inhun school gebeurt. In Vlaanderen is dat niet hetgeval», beweert Elja Diepenbrock, voorzitter vanOBESSU, de Europese koepel van landelijke scholie-renorganisaties. «In Nederland moet in elke school

minstens een kwart van de leden van demedezeggenschapsraad leerlingen zijn. Meestalwerken scholieren, leraren en ouders erprima samen. In Duitsland bezetten de leer-lingen in sommige deelstaten een derde vande zetels. Scandinavië en Oostenrijk hebbeneen sterke traditie van leerlingeninspraak.In Zuid- en Oost-Europa is de medezeggen-schap in opkomst. Nergens is het ideaal,maar stap voor stap gaat men meer rekeninghouden met de wensen van scholieren: degrootste groep werkenden in een school.»

Op 12 juni legde OBESSU namens descholierenfederaties van 16 Europese lan-den - zonder België - aan de Raad vanEuropa én aan de Europese Commissieeen resolutie voor die de inbreng van scho-lieren in de lokale school en de nationaleonderwijspolitiek moet versterken. ■

■ BASISONDERWIJS

Aan de klaagmuurEen aantal schooldirecteurs van het Vlaamse basisonderwijs isontevreden. Sinds september is het nieuwe decreet op het basis-onderwijs in werking getreden, maar dat neemt de discriminatieniet weg tussen het basis- en het secundair onderwijs, zegt VLAS,een vereniging van schoolhoofden in het kleuter- en lager onder-wijs. Volgens VLAS moeten ze het vandaag stellen met de helftminder werkingstoelagen en zes keer minder administratief enpedagogisch personeel. In het gesubsidieerd gewoon kleuteron-derwijs krijgen ze per leerling 6741 frank werkingstoelage. In hetgewoon lager 10.158 frank. VLAS klaagt dat er te veel taken zijnbijgekomen. De pedagogische en administratieve omkaderingvan een doorsnee secundaire school bestaat uit een directeur envijf organieke ambten, met daarbij nog de coördinatoren. In eendoorsnee basisschool draait de directeur alleen op voor al dietaken, zegt VLAS. Vooral kleine basisscholen hebben het moei-lijk. De administratie van het departement Onderwijs heeft allang oor voor die klachten. Maar ze zegt ook dat ze al maatregelennam om de toestand te verbeteren. Zo werd in het schooljaar1995 - 1996 een supplementair bedrag van 131,8 miljoen aanwerkingstoelagen toegekend, afkomstig van de niet-indexeringvan de werkingstoelagen van het secundair. De invoering van hetlestijdenpakket paste de onderwijsopdracht van de directies aanen verminderde ze. Vanaf 1994 krijgen alle directeurs kleuter-,lager- en basisonderwijs dezelfde weddeschaal, ongeacht hetaantal leerlingen. Basisscholen kunnen in bepaalde gevallen

personeel krij-gen voor hunadministratie,zoals bovental-lige vastbe-noemde leer-krachten uit hetsecundair. Meerbasisscholeneen adjunct-di-recteur geven,was een beleids-optie. Maar nahet parlemen-tair debat beslis-te men de scho-

len geld te geven voor beleidsondersteuning. Vanaf septemberkrijgen scholen vanaf 500 leerlingen zes aanvullende lestijdenvoor deze beleidsondersteuning, scholen met 600 leerlingen tienuur. In het parlement zei de onderwijsminister dat dit pas eeneerste stap is. Andere maatregelen voor beleidsondersteuningzullen weldra volgen. Intussen is de personeelsadministratie alvereenvoudigd. Het gegevensverkeer naar het departement ver-loopt via de elektronische snelweg van het Edison-project. Veer-tig procent van de basisscholen maken er al gebruik van. Maar hetblijft een feit: het basisonderwijs krijgt momenteel slechts 27procent van de totale onderwijskoek, terwijl het secundair onder-wijs bijna 45 procent van het totale onderwijsbudget opstrijkt.

■ PARTICIPATIE

Ouders doen mee

In 90 % van de Vlaamse ba-sisscholen is een vrijwilligeoudervereniging actief. Eenklein aantal scholen schakeltouders in voor onderwijsacti-viteiten in bredere zin, zoalsonderhoudstaken en fondsen-werving. Voor ongeveer 11 %van de leerlingen zijn oudersbetrokken bij effectieve on-derwijstaken, zoals activitei-ten voor leesmoeders. Op an-dere gebieden van de school-werking (bibliotheek, uitstap-jes, logistieke ondersteu-ning…) liggen de percentagesiets hoger. Ouderparticipatiekent verschillende modalitei-ten. Aan de ene kant omvatouderparticipatie de informa-tie van de ouders over de vor-deringen van hun kinderen,over de inhoudelijke en pro-cesmatige doelen van het on-derwijs en over het pedago-gisch project van de school.Aan de andere kant zijn er ookmeer actieve vormen vanouderparticipatie: aanwezig-heid in overlegorganen en par-ticipatiestructuren, deelnemingaan schoolse en onderwijsac-tiviteiten. In Vlaanderen in-formeren de meeste basisscho-len de ouders geregeld over devorderingen van hun kind enover doelen en pedagogischeuitgangspunten van de school.(Het Vlaams onderwijs - En-kele internationale blikvangers -Ministerie van de Vlaamse Ge-meenschap - departement On-derwijs)

■ SAMENWERKING

Scholen en bedrijvenHet is een oud zeer: de ver-wachtingen van bedrijven te-genover jonge afgestudeerdenstemmen niet altijd overeen metde kennis en vaardigheden diejonge mensen op school heb-ben opgedaan. Dat zegt de So-ciaal-Economische Raad vanVlaanderen in zijn jongste jaar-verslag. De SERV verenigt deVlaamse sociale partners. Hoe-wel de werkloosheid van jongemensen hoge toppen blijft sche-ren, slagen bedrijven er nietaltijd in om de juiste arbeids-krachten te vinden. En jongemensen stellen na jaren stude-ren vast dat hun kennis maarbeperkt bruikbaar is op de ar-beidsmarkt. De SERV beslootaan dit oud zeer daadwerkelijkwat te doen. In samenspraakmet mensen uit het onderwijsen met de steun van de Euro-pese Commissie maakte de SERVeen handleiding. Die wil eenantwoord geven op de vraaghoe scholen, bedrijven, secto-ren, diensten, instellingen, so-ciale partners effectief kunnensamenwerken.

■ VAKBOND (1)

Vers geldEr moeten snel bijkomende middelen voor het basisonderwijsworden gezocht, eist het Christelijk Onderwijzersverbond (COV).Deze middelen zouden er komen na de hervormingen van hetsecundair onderwijs. Maar de onderwijsminister laat weten dat dehervormingen ten vroegste in 1999 starten. In het basisonderwijswillen ze niet zo lang wachten op vers geld. De vakbond vreest datonontbeerlijke financiële inspanningen nog jaren zullen uitblij-ven. Mochten in de begroting voor 1998 geen extra middelengepland zijn, komt de verdere uitvoering van het nieuwe decreetop het basisonderwijs in het gedrang, zegt het COV.

Waar houden ouders van leerlingen in

basisscholen zich mee bezig als ze participeren

in de besluitvorming over verschillende

activiteiten?

Klasse G

rafiek

Leer

pla

n -

16%

Plan

nin

g -

73%

Org

anis

atie

- 8

7%

Fin

anci

ën -

46%

Pers

on

eel -

22%

0

20

40

60

80

100

Kunnen jonge mensen hun kennisslechts beperkt gebruiken?

12 KLASSE NR.78

«Het basisonderwijs wil dezelfde middelen alshet secundair onderwijs.»

Niets gemist?■ Vlaanderen besteedt 5,2

procent van zijn bruto re-gionaal product aan onder-

wijs. In dit percentage zijnde pensioenen en de bijdra-gen van de gemeenten en pro-vincies inbegrepen. De Orga-nisatie voor Economische Sa-menwerking en Ontwikkeling(Oeso) beveelt 5,3 procent aan.■ In België volgt 88 % van deachttienjarigen voltijds onder-wijs. Dat is het hoogste percen-tage van de Europese Unie. Hetgemiddelde van alle lidstaten is59 %. Groot-Brittannië sluit derij met 27 %. Dat meldt Youth inthe European Union.■ 175 Internetprojecten in ba-sis- en secundair onderwijs enhet onderwijs voor sociale pro-motie krijgen samen bijna 15miljoen frank. De Vlaamse re-gering ondersteunt hiermee fi-nancieel en logistiek scholendie informatie- en communi-catietechnologie in het leer-proces willen integreren.■ Dit jaar kunnen aan de Vlaam-se universiteiten tien nieuwe on-derzoeksprojecten van start gaan.Twee actuele onderwerpen zijnde studiekosten in het basison-derwijs en de evaluatie van be-stuurs- en medezeggenschaps-organen in het hoger onder-wijs buiten de universiteit.■ De «Appeltuin», een Frei-netschool in Leuven, is niet lan-ger een vrije niet-confessioneleschool. Ze stapte over naar hetgemeenschapsonderwijs. Dit nettelt nu 30 scholen die ervarings-gericht onderwijs geven.■ Goede Britse leraars zoudenbeter worden betaald. De Britseminister van onderwijs, DavidBlunkett, overweegt een nieuwegraad voor goede leerkrachtenmet tien tot vijftien jaar anciën-niteit in te voeren. Daarmee zou-den ervaren leerkrachten loons-verhoging kunnen krijgen. Devakbonden reageren afwachtend.■ Nederlandse leerkrachten opde basisschool zijn onvoldoen-de vertrouwd met de reken-machine. Bijna de helft weetbijvoorbeeld niet hoe ze meteen rekenmachine guldenskunnen omrekenen in buiten-landse valuta. Oorzaken zijnvolgens de inspectie verouderdelesboeken en de hoge gemid-delde leeftijd (41 jaar) van leer-krachten op de basisschool.■ De Internationale Arbeidsor-

ganisatie schat dat er een kwartmiljard kinderen onder de

veertien jaar kinderarbeidmoet verrichten.

■ SECUNDAIR ONDERWIJS

HervormingHet nieuw decreet op het secun-dair onderwijs wordt hete gesprek-stof dit schooljaar. De eerste her-vormingen zijn echter ten vroeg-ste in september 1999 mogelijk.Daarna zal het nog ongeveer zesjaar duren vooraleer alle maatrege-len van het decreet worden toege-past. Zo zal onder meer de koppe-ling van de financiering aan hetaantal leerlingen geleidelijk wor-den ingevoerd. Naast de envelop-pefinanciering wil de onderwijs-minister samenwerkingsverbandentussen scholen aanmoedigen, hetaantal studierichtingen verminde-ren of ervoor zorgen dat ze elkaarminder overlappen. Hij plant ookeen nieuwe rechtspositie voor het personeel. Er is voorts sprake vanhet aantal vastbenoemde leerkrachten te beperken tot 85 procentvan het totaal aantal personeelsleden. Dit wordt een twistpunt in deonderhandelingen met de vakbonden. Intussen wordt de huidigebenoemingsstop in het secundair onderwijs niet verlengd. Hij looptaf per 1 januari 1998. De hervorming van het secundair onderwijsen die van de Autonome Raad voor het Gemeenschapsonderwijs(Argo) zijn aan elkaar gekoppeld.

■ TECHNISCH EN BEROEPS

Stage lopenAchtduizend leerlingen van dehoogste jaren van het technischen beroepssecundair onderwijskunnen enkele weken stage lo-pen in een bouwonderneming.Zo kunnen ze zich beter voorbe-reiden op hun toekomstig be-roep. Dit is mogelijk dankzij eenovereenkomst tussen de Vlaam-se onderwijswereld en de bouw-sector. Bovendien kunnen afge-studeerde jongeren een jaar langdoor een peter worden begeleid.Jaarlijks zoekt de bouwsector inVlaanderen zowat 4500 geschool-de arbeiders. Veel bouwbedrij-ven hebben moeite om die ge-schoolde arbeidskrachten te vin-den. Jaarlijks studeren slechts 3000leerlingen af die de bouwoplei-ding helemaal hebben gevolgd.Van hen stappen 2000 in de bouw.

■ PUBLICATIE

School onder schotVanaf de jaren tachtig wordt de kwaliteit van het onderwijsfundamenteel ondergraven door opeenvolgende besparings-rondes. Dat schrijven Hugo Hirtt, Annemie Mels en Hugo VanDroogenbroeck, de auteurs van het pas uitgegeven boek Schoolonder schot - De democratisering niet bestand tegen de crisis. Volgenshen zijn de Europese Maastricht- en de Vlaamse Meesternormniet politiek of maatschappelijk neutraal. Ze dwingen de over-heid tot een sluipend beleid van kwalitatieve neergang. Begrip-pen als flexibilisering, enveloppefinanciering en decentralise-ring slaan op een inleveringsbeleid. Bovendien zijn inleverin-gen nooit sociaal neutraal. Vooral de zwakkeren in onze samen-leving krijgen de eerste en de grootste klappen. De democratise-ring van het onderwijs is opgeofferd. Het boek stelt dat deoverheid het Belgisch onderwijsbeleid weliswaar verantwoordtmet pedagogische en democratische argumenten. Maar volgensde auteurs blijken in de praktijk de beslissende oriëntatiesmeermaals geïnspireerd door wensen en eisen van de bedrijfs-economische sector. Te vaak is het met een vergrootglas zoekennaar pedagogische argumenten.

■ ENQUÊTE

PestkoppenDe meeste kinderen (ruim achtop tien bij de jongsten en zevenop tien bij de oudsten) voelenzich meestal goed of gelukkigtot heel goed in de klas.Toch duikt pesten op in tal vangevallen. Acht leerlingen op tienhebben er ooit last van. Ouderekinderen worden meer gepestdan jonge. Eén op tien van deleerlingen tussen negen en twaalfwordt zelfs vaak tot heel vaakgepest. Overigens geven ruimzes op tien oudere kinderen toedat ze zelf soms pesten. Eén optwintig noemt zichzelf een gro-te pester.(CBGS-onderzoek Leefsituatie Kin-deren)

VAKBOND (2)

Aardverschuiving in het secundairDe hervorming van het secundair onderwijs in Vlaanderen iseen harde dobber, zowel op politiek, technisch als organisato-risch vlak. Dit zegt de ACOD, de socialistische onderwijsvak-bond. Volgens deze vakbond zijn de ontwerpteksten en nota’spolitieke denkoefeningen van de minister, maar is er geenconsensustekst van de Vlaamse regering, laat staan van depolitieke partijen. De hervorming heeft de allure van niet één,maar verschillende aardverschuivingen voor het secundair on-derwijs. De vakbond is van mening dat de maatregelen voor hetpersoneelsbeleid erg drastisch zijn. Toch wil de ACOD geenpaniek zaaien en nodeloze acties vermijden. De vakbond wilechter strijden voor al de statutaire regelingen én voor hetvoortbestaan van het officieel onderwijs. De onderhandelingenzijn volop aan de gang.

KLASSE NR.78 13

De bouwsector en het onder-wijs werken samen aan een prak-tijkstage.

Ten vroegste vanaf septem-ber 1999 hervormingen in hetsecundair onderwijs.

14 KLASSE NR.78

Het lerarenkorps

in het gewoon se-

cundair onderwijs bestaat

voor meer dan de helft

uit vrouwen. Toch is nog

geen vijfde van de direc-

teurs vrouwelijk. Vrou-

wen bekijken hun onder-

wijstaak anders dan hun

mannelijke collega’s. Ze

leggen andere prioritei-

ten. Maar wie geen lei-

dinggevende functie

heeft, kan moeilijker die

eigen prioriteiten en the-

ma’s, waarden en waar-

deoordelen aan bod la-

ten komen. Daardoor

geven mannen en vrou-

wen niet evenwichtig

gestalte aan de school,

het onderwijsbeleid, de

samenleving en de toe-

komst.

Is doo

C A M P A G N E

Slechts een vijfde van dedirecteurs in het secundaironderwijs zijn vrouwen.

Niet enkel in de scholen, maar in alle advies- enbeleidsorganen van de onderwijssector zijn vrou-wen ondervertegenwoordigd in de hogere func-ties. Hoe komt dat?JOSÉE DESMET-GOETHALS, Cel Diversificatie vande Vlaamse Onderwijsraad: «Een eerste oorzaakligt bij socialisatie, het rollenpatroon en de stereo-type beeldvorming. Onder meer daardoor ver-schillen de loopbaanperspectieven van mannenen vrouwen. Het rollenpatroon zou vrouwen inde rol van kinderopvang duwen. Maar er zijn ookstructurele oorzaken. In het vrij gesubsidieerdonderwijs veroorzaakte de invoering van het ge-mengd onderwijs een daling van het aantal vrou-

welijke directeurs. Vrouwen, vaak religieuzen,hadden de leiding over de meisjesscholen. Maarde sluiting hiervan en de toename van gemengdescholen had een onverwacht neveneffect. Manne-lijke leken vervingen religieuze directrices. Ookonduidelijke definities over de kwaliteit en ondui-delijke profiel- en functie-eisen werken bij deselectieprocedures een stereotype selectie in dehand. Dat is niet in het voordeel van vrouwen.»

ManagerMannen en vrouwen geven een verschillende

prioriteit aan onderwijskundige taken. Volgensonderzoeksgegevens hebben mannen een voor-keur voor managementstaken. Pas daarna komenvakinhoudelijke taken. Vrouwen houden in deeerste plaats van begeleidende taken, zoals leer-lingenbegeleiding. Mannen houden het minst vanondersteunende en begeleidende taken.JOSÉE DESMET-GOETHALS: «Het gaat hem nietenkel om het aantal vrouwen in leidinggevendefuncties te verhogen. Gelijke participatie van mannen

irecteurk vrouw

NOG GEEN KWAjanuari 1983

M V V %

directeur 1074 347 24,

onderdirecteur/coördinator 112 78 41

werkmeester 632 226 26,

werkplaatsleider 142 50 26

totaal 1960 701 26,

In het gewoon secundair onderwijs treffen we over alle ondslechts 22 procent vrouwen aan. Hun aantal is de voorbIn het gemeenschapsonderwijs is het percentage vrouwe1996 weer ongeveer op het peil van 1983 (1996 = 12 %steden en gemeenten) neemt het percentage vrouwelijke daarna opvallend toe (1996 = 18,8 %). In het vrij gespercentage vrouwelijke directeurs met de helft (1996 = 2

en vrouwen, zowel in leraarstaken als in leiding-gevende functies, zou ten goede komen van hetonderwijs en de leerlingen. Men verwacht nu vaneen directeur dat hij een manager is. Maar onder-wijs kan niet enkel gericht zijn op beheer enfinanciën. De inhoudelijke aspecten en het peda-gogisch project zijn even belangrijk. Het mense-lijke aspect en de leerlingenbegeleiding wordentoch in alle onderwijsteksten naar voren gescho-ven? Daarom zou het gunstig zijn voor het onder-wijs als er meer vrouwen in de leiding zoudenzitten. Hun prioriteit voor inhoudelijke zakenzouden ze dan ook beter kunnen omzetten in depraktijk.»

Positieve actieEen stimuleringsbeleid ontwikkelen, vrouwen

assertiever maken, arbeidscondities aanpassen enmanagementcursussen organiseren… Dat allesheeft geen effect op de feitelijke ongelijke kansenvan mannen en vrouwen. Maatregelen die eenzij-dig gericht zijn op een voorkeursbeleid en onder-

steuningvan vrou-wen zijnniet vol-doende.Er moe-

ten ook structurele veranderingen komen. Inrich-tende machten, beleidsinstanties en de scholenals geheel moeten erbij betrokken worden. Daar-voor dienen positieve acties in onderwijsnettenen in lokale scholen. Dat zijn initiatieven en struc-turele aanpassingen die een duurzame mentali-teitsverandering ondersteunen. Een positieve ac-tie slaat bijvoorbeeld op het personeelsbeleid enomvat de selectie- en bevorderingsprocedures, deondersteuning van nieuwe directieleden en hetloopbaantraject van leraars. Vrouwen denken na-melijk anders over de stappen in hun loopbaandan mannen. ■

• Meer evenwicht in de leiding ook goed voor onder-wijs - Feiten en cijfers over mannen en vrouwen inselectie- en bevorderingsambten van het gewoon secun-dair onderwijs - Deze brochure is uitgevoerd door deCel Diversificatie van de Vlaamse Onderwijsraad inopdracht van de Vlaamse ministers, bevoegd voor on-derwijs en voor gelijke kansenbeleid. Gratis te verkrij-gen bij uw directie of bij de VLOR - Leuvenseplein 4 -1000 Brussel - tel 02-219 42 99 en fax 02-219 81 18.

elijk?

RT VROUWENjanuari 1990 januari 1996

M V V % M V V %

4 1051 256 19,6 972 216 18,2

149 69 31,6 127 58 31,3

3 677 231 25,4 587 156 21

91 34 27,2 105 77 42,3

3 1968 590 23,1 1791 507 22,1

erwijsnetten heen in de selectie- en bevorderingsambtenije 13 jaar nog gedaald.lijke directeurs, na een terugval in de jaren tachtig, in). In het officieel gesubsidieerd onderwijs (provincies,

directeurs tussen 1983 en 1996 eerst zeer geleidelijk enubsidieerd onderwijs daalt tussen 1983 en 1996 het1 %).

STAD MET KLASSE: TONGEREN8500 hectaren, 30.000 inwoners en 105meter boven de zeespiegel, maar vooral:de oudste stad van België. Dat is Ton-geren. Voor de Romeinse invasie heerstehier Ambiorix, leider van de Eburonen,één van de Belgische volksstammen diehet Julius Caesar destijds behoorlijk las-tig maakten. Tijdens de herfstvakantiekunnen 1000 Vlaamse leerkrachten metcollega, partner of gezin uitgebreid desfeer opsnuiven in en rond het Gallo-Romeins museum, de MiddeleeuwseWallen, archeologische sites, Begijnhof-kerk, Moerenpoort, molens en schatka-mers tot het Haspengouwse landschaps-park De Kevie toe. Een ontdekking, eenzoektocht, kennismaking met de veleeducatieve mogelijkheden. Van 27 toten met 31 oktober is Tongeren stad metKLASSE. Voor u ligt de rode loper uit.

MET KLASSE NAAR TONGERµ Ja, Tongeren ontdekken zegt mij wel w

voor □ 27 □ 28 □ 29 □ 30 □ 3(gelieve twee voorkeurdatums aan t

□ voormiddag □ namiddag □ he

Ik kom met … personen (auto/trein)

Mijn volgorde van voorkeur (nummeren va

□ Gallo-Romeins museum □ Zoek

□ Stadsbezoek □ Natuurpark De

Naam: .............................................

Adres: ..............................................

.......................................................

School: ............................................

Onderwijsniveau: .............................

Stuur deze bon voor 10 oktober volledignaar Tongeren met KLASSE - VVV ToStadhuisplein 9 - 3700 Tongeren - tel 0155 - fax 012-39 11 43. U krijgt een bev

16 KLASSE NR.78

ENat. Ik kies1 oktobere kruisen)

le dag

n 1 tot 4):

tocht

Kevie

............

............

............

............

............

ingevuldngeren -2-39 02

estiging.

TONGEREN MET KLASSE aCivitas Tungrorum, die naam kreeg Tongeren vande Romeinen toen zij er definitief hun gezagvestigden. Van hieruit vertrokken heirbanen naaralle windstreken en verspreidde de Romeinse cul-tuur zich in de omgeving. Hier vestigden de eerstegeloofspredikers hun bisschopszetel, werden alvroeg stadswallen opgericht en vond het chris-tendom een thuis in romaanse en gothische ar-chitectuur. En hoewel de troepen van Lodewijk‘De Zonnekoning’ XIV er in de achttiende eeuwhevig huishielden, toch kregen ze de stad nietklein. Tongeren, dat is tweeduizend jaar geschie-denis boven én onder de grond. Nog steeds vullenopgravingen de kronieken aan.Van 27 tot 31 oktober, tijdens de herfstvakan-tie dus, kunnen 1000 Vlaamse leerkrachtenmet collega, partner of gezin Tongeren ontdek-ken. De gidsen staan klaar, voor koffie eninformatiebrochures is gezorgd. U kiest voorgeleide bezoeken, een individuele zoektochten/of een natuurwandeling. Over de mogelijk-heden voor uw klaspraktijk verneemt u alles

ter plaatse. Maak uw keuze uithet programma: een hele of eenhalve dag, naar believen. Vulsnel de bon in en stuur hemvoor 10 oktober naar de Toeris-tische Dienst van Tongeren. Diebezorgt u dan een bevestigingen alle praktische informatie.Tongeren ontdekken kan via vierprogramma’s, die elk minstens eenuur in beslag nemen. Combine-ren kan dus. Maak uw dag zo langof zo kort als u wenst.

1. Tongeren met gidsDe monumentale Onze-Lieve-Vrouwebasiliek met haar schatka-mer, de romaanse kloostergang,de markt, het 700 jaar oude be-gijnhof… Een ervaren gids vertelter u alles over. Zo komt u ook teweten wat de Romeinse wandelinginhoudt of hoe de architectuurwan-deling leerlingen en studenten kanboeien.2. Zelf op zoekStad met Klasse, dat betekent ookeen zoektocht. Individueel ditmaal.Kijk op uw gemak een uurtje rondin het historische centrum vanTongeren, volg uw eigen papieren

gids en los meteen een aantal vragen op. Kunt unog een prijs mee winnen ook.3. Het Gallo-Romeins museumArcheologische vondsten uit een ver verleden,museumbrochures, dia’s, didactische wandschil-deringen en beeldhouwwerken… De geschiede-nis van de mens in de Lage Landen is één groot enboeiend verhaal. In een decor van archeologischeruïnes gaat u in de attractietentoonstelling Hetgeheim van de Dodecaëder zelf op zoek naar debetekenis van dit mysterieuze voorwerp. Enthou-siaste gidsen introduceren u in de verschillendeafdelingen en de educatieve dienst laat u uitge-breid kennismaken met de activiteiten voor kin-deren en jongeren. Genoeg smaakmakers dus omlater nog eens terug te willen. Met uw leerlingendan, want de jongerenateliers garanderen eenleerrijk en boeiend museumbezoek voor elk on-derwijsniveau.

4. De Kevie, uniek landschapspark204 hectaren bijzonder mooie en waardevolleHaspengouwse natuur, dat is De Kevie. In ditreservaat, dat ten oosten van Tongeren ligt, ge-

a = algemeen, b = b

dijen meerdan 300 plan-tensoorten.Deze verschei-denheid, ge-combineerdmet de rust diein De Kevieoverheerst,maakt dat erook heel watdiersoorten hun vaste stek hebben. Daaronder talvan broedvogels, maar ook boommarters, vossenen dassen naast een aantal amfibieën en vissen,het obligate insect niet te vergeten.Uw bezoekbegint om 10uur of om 14uur. Een uurvroeger, omresp. 9 en 13uur dus, bentu al welkomin de feestzaalvan het stad-huis (op dins-dag 28 okto-ber in het Gallo-Romeins museum). Daar wachtu een VIP-ontvangst met koffie en documenta-tie. Wie met de trein komt, vindt bij het stationde nodigewegwijzersnaar het stad-huis. Van-daar loodsenervaren gid-sen u in klei-ne groepennaar het puntvan uw voor-keur voor eengeleid be-zoek, wandeling of zoektocht. Een toeristischtreintje pendelt elk halfuur over en weer vanDe Kevie naar het stadscentrum. O ja, bij aan-komst krijgtu ook een lijstmet restau-rants waareen afficheKLASSE zaluithangen.Wie daar zijnmaaltijd ge-bruikt, biedtde zaak gra-tis het aperi-tief aan.VVV Tongeren - Stadhuisplein 9 - 3700 Tongeren - tel012-39 02 55 - fax 012-39 11 43

asisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

(advertentie)

SCHIJN BEDRIEGT aEen permanente en geanimeerde tentoonstellingover gezichtsbedrog, dat is het Gentse Illuseum.Een klasbezoek duurt 2,5 uren. U start met eendriedimensionale diaprojectie met groot- en klein-opnamen, dan volgt een uiteenzettingmet demonstraties over gezichtsbedrogen over het thema Schijn bedriegt. Hetbezoek eindigt met een ludieke goochel-voorstelling. Dit programma is geschiktvoor leerlingen vanaf 7 jaar.Een bezoek aan het Illuseum kost 100 à250 fr. (afhankelijk van het programmadat u kiest). Het museum is alleen toegan-kelijk voor groepen (op afspraak). Enkelop zondagnamiddag is het open voorindividuele bezoekers.Het Illuseum en KLASSE nodigen vijf-tig leerkrachten uit om met een colle-ga of partner gratis in de illusie testappen. Schrijf uw (originele) commentaarop de hiernavolgende paradox op een briefkaarten stuur het naar het Illuseum. Vijftig inzenderskrijgen per kerende post een uitnodiging voortwee personen, geldig voor een zondag van uwkeuze. De paradox luidt: «Er staan in deze zintwee fauten, of niet soms?».Het Illuseum - Marc Braem - Victor Braeckmanlaan 123- 9040 Gent - tel 09-222 28 15 - illuseum@skynet.be

OPKIKKER sAan welke voorwaarden moet een goed drugpre-ventieproject op school voldoen? Dat is het the-ma van Opkikker ‘98. De bedoeling is dat u effec-tief zelf zo’n project op poten zet. Al wie vervolgenszijn project indient bij coördinator Sylvester Produc-tions wordt meteen uitgenodigd voor een grootsehappening op 19 februari in Flanders Expo(Gent). Onder het motto Beter drugvrij worden

uw leerlingen daar vergast op een «geanimeerdinfo-luik én een informatief spektakel-luik (metmultimedia, bv’s, info, sport, getuigenissen, mu-ziek enz.)». Opkikker is een initiatief van de VlaamseMinister van Gezondheidsbeleid. U vindt op uw school

een informatiepakket (met affiche, in-schrijvingsformulier én de criteria waar-aan uw project moet voldoen).Sylvester Productions - Kesseldallaan 20/5 -3010 Leuven - tel 016-35 51 66 - fax 016-3551 69

CORRECTIE aHet departement Onderwijs zoekt leer-krachten basis- en eerste graad secun-dair onderwijs die (tegen vergoeding)beschrijvingen en analyses willen ma-ken van educatieve softwarepakketten(dus niet voor het ontwerpen van data-banken, zoals in vorige Klasse werd ge-meld). U komt in een pool van leer-

krachten waaruit het departement kan putten.Solliciteren vóór 31 oktober met cv én motive-ring.departement Onderwijs - afdeling Beleidsgerichte Coördinatie- Patrick Willems - RAC Arcadengebouw - lokaal 3087 -1000 Brussel - tel 02-210 51 10 - fax 02-210 53 72

LIEVELINGSGEDICHT aLeerlingen van 7 tot 14 jaar gaan op zoek naar hunfavoriete gedicht. U verzamelt die gedichten enstuurt ze vóór 15 november naar Plint België. Kunst-tijdschrift DADA maakt op de kunstbeurs LI-NEART/GENT (5 tot 9 december) de top-10 vanalle deelnemers bekend. Uw leerlingen kunnengratis ter plaatse gaan kijken of hun gedicht de top-10 heeft gehaald.Plint België - Anjelierstraat 77 - 9000 Gent - tel en fax09-227 53 25

KLASSE NR.78 17

KLASSE NR.78 1818 KLASSE NR.78

EUROPA MET KLASSE

LINGUA IN ALDEN BIESEN sLeerkrachten ASO-TSO-BSO ontmoeten van 18 tot 21 oktobercollega’s uit Finland, Griekenland, Tsjechië, Hongarije en Roeme-nië. Op het programma: informatie, tips, uitwisselen van ervarin-gen over Lingua E GOP’s (Gemeenschappelijke OnderwijsPro-jecten). Deelnemen is gratis (wél vooraf inschrijven!).departement Onderwijs - Hilde de Veirman, Lingua-coördinator - tel 02-210 52 89 - fax 02-210 53 55 - hilde.de.veirman@smtpgate.depond.be ofLandcommanderij Alden Biesen - Guy Tilkin - tel 089-51 93 52 - fax 089-41 70 33 - alden.biesen@pophost.eunet.be

BUSO DE GRENS OVER sOp 14 november is er in Centrum Ryckevelde (Damme) een informa-tie-namiddag over Grensoverschrijdende Schoolprojecten voorhet Buitengewoon Secundair Onderwijs. Deelnemen is gratis(wél vooraf inschrijven). Vraag de gratis folder aan.Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Damme - tel 050-35 27 20 -fax 050-37 11 01 - ryckevelde@unicall.be

INTERCULTUREEL ONDERWIJS aScholen die werken met kinderen van migranten, foorreizigers,zigeuners, circusmensen enz. kunnen een Europees project uitwer-ken in het kader van Socrates/Comenius-actie 2. In het schooljaar1997-1998 wil de Europese Commissie vooral projecten stimulerendie aandacht geven aan het aanleren van de taal van het gastlanden het leren van de taal en cultuur van het land van oorsprong.Daarnaast kunt u projecten uitwerken rond intercultureel onder-wijs, bijvoorbeeld een actief Europees burgerschap voor alle leerlin-gen stimuleren of vergelijkende studies opzetten over een intercul-turele benadering van vakken als geschiedenis, literatuur, menswe-tenschappen, godsdienst, filosofie enz. Zo kunt u, samen met uwleerlingen, een interculturele dialoog starten, over de grenzen heen!Aanvragen moeten binnen voor 1 februari 1998.Informatie over subsidies, mogelijke activiteiten, voorbereidende bezoe-ken,...: departement Onderwijs - Marc Verlot - tel 02-210 51 69 of RenildeReynders - tel 02-210 63 42 - fax 02-210 53 72 - renilde.reynders@vlaanderen.be

GRATIS LEIDRAAD VOOR SOCRATES aDe nieuwe SOCRATES-Leidraad voor Aanvragers 1997-98 is er. Uontdekt er de mogelijkheden die SOCRATES biedt aan het kleuter-,

basis-, secundair, hoger en volwassenen-onderwijs. U kunt deze leidraad gratisverkrijgen bij het Vlaams SOCRATES-agent-schap - Renilde Reynders - RAC Arcadenge-

bouw - lokaal 3099 - 1010 Brussel - tel 02-210 63 42 - fax 02-210 53 72- renilde.reynders@vlaanderen.be.

DATABANK aOp de Internetsite partbase.eupro.se vindt u een databank die ukunt gebruiken bij uw speurtocht naar partnerscholen voor Euro-pese uitwisselingsprojecten (Comenius 1, Lingua E enz.). U kunter de gegevens van uw eigen scholen inbrengen én actief zoekennaar geschikte partnerscholen.

KORTE VORMINGSSTAGES aGeïnteresseerde leerkrachten kunnen van 11 tot 16 november inhet NOVOTEL in Gent weer gratis deelnemen aan de korte vor-mingsstages Mensenrechten en Kinderrechten of Creativiteit inhet onderwijs, georganiseerd in samenwerking met de Raad vanEuropa. U kunt nog tot 21 oktober inschrijven. Inschrijvingsformu-lieren kunt u aanvragen bij departement Onderwijs - afdeling beleidsge-richte coördinatie - cel Internationaal Beleid - Marita Creyelman - RACArcadengebouw - kamer 3078 - 1010 Brussel - tel 02-210 51 65 - fax 02-210 53 72

DE GRENS OVER aDe taalgrens over, ook dat kunt u. Alleen of met uw klas, gedurendeéén of meerdere dagen. Klavertje Drie kent beurzen toe aan leraarsvoor taalkundige uitwisselingen en voorbereidende studiebezoe-ken, en komt financieel tussenbeide bij klasuitwisselingen met deFranstalige en/of Duitstalige gemeenschap. Een beurs aanvragendoet u via een formulier, te verkrijgen bij:Koning Boudewijnstichting - programma Burgerzin - Brederodestraat 21 -1000 Brussel - tel 02-549 02 40 - fax 02-511 52 21

(advertentie)

KLASSE-SERVICE a• Wie graag wil kennismaken met shogi (Japans schaakspel),Xiang Xi (Chinees schaakspel) of met de bij ons meer ingeburger-de Westerse vorm van het schaakspel, contacteert het beste ShogiBelgium - Walter Vereertbrugghen - Wolvenstraat 14 - 1070 Brussel -tel 02-522 32 44.• Hebt u ervaring met de interpretatie van kindertekeningen?Kent u interessante lectuur rond dit onderwerp? Luc Bombeke isleraar lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs en doet aanpsycho-motorisch onderzoek van kindertekeningen. Hij is opzoek naar collega’s met gelijkaardige ervaringen met vooral 5- tot7-jarigen.Luc Bombeke - St. Martinusstraat 32 - 2980 Zoersel - tel 03-384 18 51• Plattelandsklassen vzw geeft u de mogelijkheid om kennis temaken met de hedendaagse land- en tuinbouw en het leven ophet platteland. Er zijn infoavonden in CC De Zandloper, Wem-mel (15/10); Kasteel Alden Biesen, Rijkhoven-Bilzen (5/11); Zui-velcentrum Drongen (12/11), Jeugdherberg Op Sinjoorke, Ant-werpen-Kiel (26/11) of Blosocentrum De Rhille, Woumen (1012).Plattelandsklassen vzw - Stationsstraat 10 bus 1 - 9900 Eeklo - tel 09-377 37 46 - fax 09-377 69 29• Gezocht: leerkrachten geschiedenis (5de en 6dejaar secundair onderwijs) die wegens omstandighe-den ook aardrijkskunde (in dezelfde jaren) geven.Bent u geïnteresseerd in een basisopleiding aard-rijkskunde, gegeven vanuit de pedagogische begelei-ding? Collega Tanja Keuppens - Tiensesteenweg 104 -3001 Heverlee - tel 016-26 17 89 probeert dit teorganiseren (als er voldoende belangstelling is).• Freinetschool de Appeltuin in Leuven zoekt eenGECO. Onmiddelijke indienstreding. Het contractloopt tot 31 augustus 1998. Ervaring met de Freinet-pedagogie zijn noodzakelijk.Eddy Macquoy - tel 016-20 17 62 - appeltuin@artefact.be• Gezocht: een vastbenoemd leerkracht met interesse voor hetBuSO, type 1 en 3 om projectmateriaal rond sociale vaardighedenen preventie van middelengebruik uit te bouwen. Ervaring metsociale vaardigheidspakketten (liefst Leefsleutels) is gewenst.vzw Leefsleutels - Leopold II laan 63 bus 3 - 1080 Brussel - tel 02-421 67 20

(advertentie)

al

..

..

..

..

..

en

MICROCOSMOS aDe film Microcosmos neemt u tachtig minuten lang mee naar defascinerende wereld van de insecten. Claude Nuridsany enMarie Pérennou la-ten u (o.a. metspeciale camera’s)kijken door deogen van de in-secten, met henmee leven, methen mee vech-ten... U krijgthaast geen com-mentaar, enkelnatuurlijke gelui-den en af en toeeen beetje mu-ziek.De film is nu ookverschenen ophuur- en koop-

video. Free Record Shop België en KLASSEgeven alle leerkrachten graag de kans om devideo met een aanzienlijke reductie aan teschaffen. Als u bijgaand bonnetje afgeeft inéén van de vestingen van Free Record Shopkrijgt u de film voor 599 fr. (i.p.v. de normale799 fr.).

AMBROZIJN aTot 1 november hebt u de tijd om uzelf of uwleerlingen in te schrijven voor de Internationale

Ambrozijnwedstrijd voor Kortverhaal 1997; de InternationaleAmbrozijnwedstrijd voor Poëzie 1997; de Ambrozijnjeugdwed-strijd voor Kortverhaal 1997 en de Ambrozijnjeugdwedstrijdvoor Poëzie 1997. Volledig reglement bij Kulturele Kring Ambro-zijn vzw - Marleentje Nys - St. Jacobsstraat 75 - 8900 Ieper - tel 057-20 97 71.

MICROCOSMOS MET KLASSEµ Ja, ik koop de video Microcosmos en beta

hiervoor slechts 599 fr. i.p.v. 799 fr.

NAAM: ......................................................

ADRES: ......................................................

.................................................................

SCHOOL EN FUNCTIE: ...............................

.................................................................

Deze bon gewoon afgeven in één van de vestingvan Free Record Shop.

KLASSE NR.78 19

(advertentie)

(advertentie)

CANON MET KLASSE aCultuurcel van het departement Onderwijs

HOOG BEZOEKBent u geïnteresseerd in maatschappelijke the-ma’s als justitie, verslaving, goed en kwaad, rela-ties, maatschappelijke status...? Het vak waarin ulesgeeft is bijkomstig, wat telt is de creativiteitom met leerlingen te werken rond deze thema’svertrekkend vanuit Fjodor Michajlovitsj Dosto-jevski, eminent auteur én begaafd tekenaar. Film-makers Kenneth Branagh en Baz Luhrmann bewe-zen recent dat het best mogelijk is om uw leerlin-gen méér dan warm te maken voor bijvoorbeeldgood old William Shakespeare. Wilt u op beel-dende, dramatische, literaire, essayistische, ei-gentijdse manier aan de slag met de leerlingen,dan zijn de mogelijkheden voor een creatieveontmoeting met Dostojevski zo groot als uw fan-tasie en die van uw leerlingen. De aanleidingvoor dit project is een unieke tentoonstellingover leven en werk van Dostojevski in Dender-monde, dat hierdoor van 23 januari tot 1 maarteven een stukje Sint-Petersburg wordt.Hoe kunt u zo’n project opzetten? Op eenvou-dige aanvraag stuurt CANON, Cultuurcel u eensprekend fragment uit het werk van Dostojevski.De vermelde thema’s zijn verrassend actueelaanwezig. Tegen uiterlijk 28 november stuurt uons dan het resultaat van uw creatieve ontmoe-ting met Dostojevski. De besten worden gese-lecteerd en krijgen een plaats in de tentoonstel-ling en catalogus! Uiteraard kunt u ook uitgaanvan een zelfgekozen fragment.De organisatoren nodigen de deelnemende klassenen leraars gratis uit om de tentoonstelling tebezoeken. Harold Van De Perre, beeldend kun-stenaar en gepassioneerd Ruslandkenner, ver-

zorgt de gratis rondleiding over deze hoogvlie-ger uit de wereldliteratuur.Geïnteresseerd? Stuur of fax zéér vlug uw naam,adres en telefoonnummer én de naam van deschool waar u lesgeeft naar CANON, Cultuur-cel. U krijgt per kerende post al het nodigemateriaal.

MEESTERSTUKKENMisschien hebt u door de drukte van het nieu-we schooljaar in Klasse van september de aan-kondiging van Meesterstukken gemist (zie Klasseseptember, p. 15-16)? Geen probleem! U hebtnog even de tijd om de brochure aan te vragen.Maar wacht niet te lang, want de eerste gratisvoorstellingen komen er zeer binnenkort alaan. Het zijn er in totaal maar liefst 87, gespreidover gans Vlaanderen, vanaf 24 oktober. Er iszeker voor elk wat wils: van dans voor kleuterstot beeldende kunst voor tieners.

NATIVE SPEAKERS 1: FRANSIndien u nog wil genieten van dit beperkt gratisaanbod (zie ook KLASSE september, p. 23) faxdan meteen uw naam, school, adres en tele-foonnummer naar CANON, Cultuurcel. Voor-waarde is wel dat u Frans geeft in de derde graadvan het secundair onderwijs ASO of TSO. Tweeverschillende groepen van elk maximum 25leerlingen kunnen dan misschien nog genietenvan een kleine voorstelling van 50 minuten(éénmaal gespeeld in de voormiddag, éénmaalin de namiddag). CANON zorgt ervoor dat Théâtrede Galafronie contact met u opneemt om ver-der concreet af te spreken.CANON, Cultuurcel - Lydia Asbestaris - Konings-straat 138 - 1000 Brussel tel 02-211 45 62 - fax 02-211 45 52

KLASSE NR.78 21

WETENSCHAPPELIJKCONGRES sOp 22 november kunnen leer-krachten biologie, fysica, che-mie enz. deelnemen aan het 3deVlaams Congres van LeraarsWetenschappen. Op het pro-gramma: lezingen en werkgroe-pen rond biologische, fysischeen chemische thema’s; boeken-en didactische beurs; excursiesnaar Schoolmuseum en HortusMichel Thiery en de Ivago-afval-verbrandingsinstallatie. Het con-gres vindt plaats in de lokalenvan Hogeschool en UniversiteitGent. Het is een organisatie vanVereniging voor het Onderwijs inde Biologie, de Milieuleer en deGezondheidseducatie (VOB) enVereniging van Leraars in de We-tenschappen (VeLeWe).Deelnemen kost 800 fr. VOB-en VeLeWe-leden betalen slechts400 fr. Deelname, congresboek,lunch, koffie en na-drink zijninbegrepen. Inschrijven doet umet het formulier dat u op uwschool vindt (groene BIO) endoor storting van het juiste be-drag op rekeningnr. 001-2685410-41 van Congres Wetenschappen‘97 - Hollenaarstraat 26 - 9041Oostakker.Alle informatie: tel 03-541 14 28(tijdens schooluren)

22 KLASSE NR.78

VEILIG SPEELGOED bSpelen is erg belangrijk voor een kind. Via het spelontwikkelt het een heleboel vaardigheden en leerthet de wereld kennen. Daar staan blokjes, pluchedieren, gezelschapsspelen enz. garant voor. Hetzou dan ook al te gek zijn mocht het kind tijdenszijn exploraties iets overkomen. Toch bereiken onsvia de media soms berichten over ongevallen bijhet spel. Is speelgoed dan niet veilig genoeg? Ofspelen er andere factoren mee? En hoe kunnenleerkrachten, opvoeders, ouders... onheil voorko-men? De antwoorden krijgt u in het ProvinciaalVeiligheidsinstituut van Antwerpen. De tentoon-stelling Veilig speelgoed wijst de weg.Op zaterdag 8 november krijgen 220 leerkrachtenbasisonderwijs met of zonder collega voor slechts50 fr. per deelnemer een deskundige rondlei-ding, die anderhalf uur duurt. In kleine groe-pen maakt u kennis met veilig speelgoed, metde wetgeving terzake en krijgt u tips en sugges-ties om ongelukken bij het spel te voorkomen.Belangstellenden sturen voor 20 oktober een kaartjenaar Provinciaal Veiligheidsinstituut - Veilig met KLAS-SE - Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen - tel 03-203 4217 - fax 03-203 42 30. Noteer of u alleen of met tweekomt en welk startuur u verkiest (geef twee mogelijkhe-den op): 10.15 u, 10.30 u, 10.45 u, 11.45 u, 12 u,12.45 u, 13 u, 14 u, 14.15, 14.30 of 14.45 u. Uontvangt nadien een brief met alle praktische gegevensen een overschrijvingsformulier.

INNOVATIE IN ONDERWIJS aDe voorbije jaren zijn tal van innoverende pro-jecten en initiatieven gelanceerd op alle onder-wijsniveaus. Maar wie behoudt nog het over-zicht? Daarom heeft het departement Onderwijseen selectie gemaakt die tijdens een Innovatie-week, de derde week van oktober, over heel Vlaan-deren wordt gedemonstreerd. Zorgverbreding enonderwijsvoorrangbeleid komen aan bod in Gent(St. Amandsberg) en Hasselt. Informatie- en com-municatietechnologie staan op het programmain Brugge en Geel. Samenwerking onderwijs-bedrijfsleven en mini-ondernemingen vindt u inGenk en Zeebrugge. Ten slotte werkt men in Diestrond participatie en inspraak van leerlingen inhet schoolbeleid. Op de KLASSE-site op Internetvindt u die week een speciale pagina met alleinformatie: www.artefact.be/klasse.Definitieve programma en inlichtingen: departementOnderwijs - afdeling Beleidsgerichte Coördinatie - RACArcadengebouw - 1010 Brussel - tel 02-210 51 45 (VeraVan Renterghem) of 02-210 51 16 (Caroline Malfliet)

MEDEWERKERS GEZOCHT a• Vanaf 5 januari 1998 kan een vastbenoemdleerkracht (max. 41 jaar), met ervaring in hetjeugdwerk, aan de slag als gedetacheerde bijCREFI. U staat er in voor de inhoudelijke enpraktische organisatie en administratie van vor-mingsprogramma’s voor vrijwillige medewer-kers. Onregelmatige uren, avond- en weekend-werk zijn inbegrepen. Solliciteren vóór 1 novem-ber bij CREFI vzw - Vlaamse Jeugddienst - Troon-straat 125 - 1050 Brussel - tel 02-507 88 33 - fax 02-507 88 98.• Licentiaten menswetenschappen (liefst erva-ring in onderwijs én met de Brusselse onderwijssi-tuatie) kunnen solliciteren naar de vacature vanstafmedewerker (voltijds; onmiddellijke indienst-treding in DAC-statuut) bij vzw Katholieke Opvoe-ding en Cultuur Brussel (KOCB) - Ninoofsesteenweg339 - 1070 Brussel - tel 02-411 13 73 (Guido Fran-çois, directeur) - fax 02-410 65 95.• Gezocht: gedetacheerde leerkracht (max. 39jaar) bij Contact J vzw - Bresstraat 10 - 2018 Antwer-pen - tel 03-216 31 38.

• Freinetschool de Appeltuin (Leuven) zoekt eenGECO voor een vervanging in de eerste graad.Onmiddellijke indiensttreding en uw contractloopt tot 31 augustus 1998. Ervaring met enkunde in Freinetpedagogie is een must.Eddy Macquoy - tel 016-20 17 60 - appeltuin@artefact.be

QUIZZEN OP INTERNET aVan 10 oktober tot 11 november (einde Boeken-beurs Antwerpen) loopt op Internet een uniekequiz. Op het BIBnet vindt u een aantal vragen oversport, geschiedenis, taal, cultuur, literatuur, onder-wijs... De antwoorden kunt u vinden door eenaantal opgegeven pagina’s (of sites) te bezoeken, o.a.ook de KLASSE-site. De eerste prijs is een computer.Voor de andere winnaars zijn er Internetaansluitin-gen, pc-opleidingen, een ballonvaart, boeken- encd-bons enz. behoren ook tot de mogelijkheden. Uhebt thuis of op school geen Internetaansluiting?Geen probleem, u kunt meespelen vanuit elke bibli-otheek of vanop de Boekenbeurs. Elke bibliotheek isimmers sinds september aangesloten op Internet.BIBnet: www.bib.vlaanderen.be - KLASSE: www.artefact.be/klasse

COMIX-FILES sWat is de link tussen strips en wetenschap? Laat uwleerlingen zelf de confrontatie aangaan. Dankzij deComiX-files kunnen 12- tot 14-jarigen stripprofes-soren op de vingers tikken, of ze nu Zonnebloemheten, Adhemar of Gobelijn. Een groots projectannex wedstrijd in twee fasen. Tot 25 oktober kun-nen uw leerlingen (ComiX-teams) 40 raadsels op-lossen uit een fraai geïllustreerd boekje. De oplossin-gen genereren sleutelwoorden, die u uiterlijk op 18oktober doorstuurt naar organisator Vrije Universi-teit Brussel, per fax of via Internet. Zij vormen desleutel tot de tweede fase, na de herfstvakantie. Dankunnen de leerlingen creatief aan de slag in vijfverschillende projecten. Het eindresultaat mag allevormen hebben: tekst, foto’s, video- en geluidsban-den, maquettes, gevonden voorwerpen, experimentenenz. Inzenden eind november. Afsluiting en be-kendmaking van de winnaars vinden plaats op 19december in het Belgisch Centrum voor het Beeld-verhaal in Brussel. Alle info op aanvraag.ComiX-Squad - VUB - fax 02-629 36 40 -ComiX.files@vub.ac.be - http://ComiX-files.vub.ac.be

DE WERELD OM DE HOEK sPalestina, Bolivia en Zuid-Afrika zijn de landendie uw leerlingen (vanaf derde graad secundaironderwijs) kunnen bezoeken in de nieuwe in-leefateliers van Oxfam-solidariteit. Het volledigeproject De wereld om de hoek start met eenvoorbereiding voor de leerkrachten (de gebruiktemethodieken) en de leerlingen (vooraf in de klas;met kopieerbare Reiswijzer). Het eigenlijke in-leefatelier duurt drie uren. Vervolgens bestaat demogelijkheid om even Om de hoek in Brussel tekijken, m.a.w. u brengt aansluitend een bezoekaan enkele sociale organisaties in Schaarbeek enandere Brusselse gemeenten.Deelnemen aan dit project kost 150 fr. per leer-ling (max. 25 leerlingen per groep).Op zaterdag 11 oktober (10 u. tot 16 u.; aanslui-tend theatervoorstelling door IBDA, jongeren-groep uit vluchtelingenkamp in Palestina; 200 fr.)kunt u doorlopend en gratis kennis maken metde inleefateliers tijdens de opendeurdag vanOxfam-solidariteit. Er zijn die dag ook tweerondetafelgesprekken over ontwikkelingsedu-catie. Hiervoor moet u wel vooraf telefonischinschrijven.Oxfam-solidariteit - Raadstraat 39 - 1050 Brussel - tel02-512 99 90 - fax 02-511 89 19 - OxfamSol@ngonet.be- office@oxfambel.agoranet.be

deIke

..

..

..

..

a

-d-

NAAR DE BOEKENBEURS aMet uw leerlingen op een zinnige manier naar de boekenbeurs, hetkan. Van 3 tot 6 november biedt het Scholenproject van De Vereni-ging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwezen (VBVB) een aangepastbegeleidingsprogramma voor klassikaal boekenbeursbezoek. DeBoekenweek en Boekenbeurs voor Vlaanderen vinden dit jaar plaatsvan 31 oktober tot 11 november.

Boeken ontmaskerenVoor de derde graad lager onderwijs is er een didactische brochuremet tips voor de klaspraktijk. Op de Boekenbeurs zelf krijgt u eengeleid bezoek in kleine groepjes, gegidst door studenten van deKatholieke Hogeschool Brussel. U kunt ook op eigen initiatief de beursbezoeken, met behulp van de kopieerbladen uit de didactischebrochure. Ten slotte kunt u met uw klas een boekhandel bezoeken(lijst in de brochure).

Boeken zoekenDe eerste graad secundair onderwijs kan meedoen aan een span-nend Boekenbeursspel (van het Nationaal Centrum voor Jeugdlitera-tuur). U kunt uw leerlingen hierop voorbereiden met de didactischebrochure, die ook tips geeft om in de klas rond boeken te werken.Daarnaast geeft de brochure een mini-rondleiding door de wereldvan het boek.Deelnemen aan één van beide projecten kost 2000 fr. (max. 20leerlingen; één leerkracht gratis). Klassen met meer dan 20 leerlingenbetalen 100 fr. per leerling. Elke school heeft één gratis exemplaar

gekregen van de brochure die op haarvan toepassing is.Informatie, bijkomende brochures, inschrij-vingen: VBVB vzw - Scholenproject - Hof terSchriecklaan 17 - 2600 Berchem - tel 03-230 89 23 - fax 03-281 22 40

DAG VAN DE LERAAR aOp woensdag 19 november organi-seert het FORUM Vitaal Leraarschap deDag van de Leraar 1997 in het Landvan Ooit (Drunen). Op het dagpro-gramma: workshops over het leraren-

(advertentie)

beroep, muziek, in-formatiemarkt, po-litiek debat, thea-terstuk De Leraar(Raamtheater Ant-werpen) enz. Op hetavondprogram-ma: speeches, mu-zikaal kinderoptre-den, cabaret, napra-ten. Deelnemenkost ongeveer2000 fr. voor hetdagprogramma(lunch en theepauzei n b e g r e p e n ) ,1100 fr. voor hetavondprogramma(diner inbegrepen)en ongeveer 2700fr.voor beide. Wie in-schrijft met bijgaan-de bon krijgt eenkorting van 20 %. U krijgt per kerende post een bevestiging van uwinschrijving en het volledige programma.FORUM Vitaal Leraarschap - Postbus 85414 - 3508 AK Utrecht - Nederland- tel 00-31-30-285 67 74 - fax 00-31-30-285 67 75 - www.cyber.nl/forum

DE BOOT IN aVindt u dat oceaanzeilen toch nog een beetje ver van uw schoolbordstaat? Het Staf Versluys Fonds wil dit verhelpen. Binnen dit Fonds (ternagedachtenis aan de betreurde zeiler) is een Lerarenclub opgerichtom het oceaanzeilen pedagogisch-didactisch te vertalen voor zoveelmogelijk jongeren. De Lerarenclub verenigt leerkrachten basis-, se-cundair en hoger onderwijs (lerarenopleiding). Op het programma:leermateriaal verspreiden, tips geven voor allerlei activiteiten, wed-strijden en andere evenementen organiseren enz.Staf Versluys Fonds vzw - Lerarenclub - Lucien Franck - Bergenkruislaan 13 -9070 Destelbergen - tel 09-228 17 37

DAG VAN DE LERAARµ Ja, ik wil graag deelnemen aan de Dag van

Leraar op 19 november in Land van Ooit. krijg een korting van 20 % op de gewontoegangsprijs.

NAAM: ......................................................

FUNCTIE: ...................................................

NAAM EN ADRES VAN DE SCHOOL: ...........

.................................................................

Ik wil graag deelnemen aan □ dagprogramm □ avondprogramma □ beide

Stuur deze bon meteen in een ongefrankeerde omslag naar FORUM Vitaal Leraarschap - Antwoornummer 2998 - 3500 VM Utrecht - Nederland

KLASSE NR.78 23

ALGEMEEN aOnder schot«De vooruitgang van het onderwijs wordtgeofferd op het altaar van de crisis.» Enve-loppefinanciering, fusies, toelatingsexa-mens, hervormingen in het secundaironderwijs, banen op de tocht…Waarom? School onder schotgeeft in 296 blz. en voor 798 fr.

een kritische analyse van het Vlaams onderwijsbeleid ineen Europees kader.Uitg. Epo - Lange Pastoorstraat 25-27 - 2600 Berchem - tel 03-239 68-74 - fax 03-218 46 04 - uitgeverij@epo.be - www.epo.be

ICOInterculturele projecten in Vlaamse scholen, onderwijs ineigen taal en cultuur, de ICO-praktijk... Andere culturenzijn steeds duidelijker aanwezig in westerse maatschap-pijen. Hoe reageren zij? Wat gebeurt er in de wereld vanhet onderwijs? Cultuurstudie 3 geeft antwoord in devorm van theorie, onderzoek en praktijk. Prijs: 350 fr. + 100 fr.verzendingskosten.

Steunpunt ICO - Korte Meer 5 -9000 Gent - tel 09-26467 13 - fax 09-264 69 74

DromenTienduizend droomverklaringen ondergebrachtin veertig thematische rubrieken moeten u meerinzicht geven over de nachtelijke uitlaatklep vanuw onbewustzijn. Uw dromen dus. Van dieren,seizoenen, avonturen en visioenen over eten,drinken, onderwijs en sport tot angst, verwoes-ting, magie enz. Met dui-delijke omschrijvingen enverwijzingen naar aanver-

wante onderwerpen, dromentheorie, velekleurrijke illustraties en een alfabetisch re-gister. Het boek kost 1190 fr. Iets meer dantien centiem per droom dus.10.000 droomverklaringen - Verkrijgbaar in dehandel - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a -2018 Antwerpen - tel 03-239 59 00 - fax 03-230 85 50

SchoolwoordenboekDuits is de tweede handelstaal in Europa.Een goed vertalend woordenboek is danook geen luxe. Bovendien heeft ook Duits-land zijn spelling vernieuwd. Op 1 septem-ber 1998 wordt ze van kracht. Vandaar eennieuw, uitgebreid schoolwoordenboek (N-D / D-N), met behalve de gekende ingre-diënten een reeks Duitse culinaire termenen gerechten en een bijlage over Duitsecorrespondentie.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij- Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel 03-23959 00 - fax 03-230 85 50

Boekje OpenZoekt u boeken en anderkijk- en luistermateriaalvoor kinderen, jongerenen volwassenen met eenverstandelijke handicap?U vindt een inventaris metbesprekingen in Boekjeopen over verstandelij-ke handicaps. Centraalstaat het plezier in(voor)lezen, kijken en luis-

teren. Prijs: 300 fr. voor 61 blz.Uitg. De Inktvis - Vleeshouwersstraat 22 - 3311CS Dordrecht - Nederland - tel 00 31 78 631 0380 - fax 00 31 78 631 06 69

BASISONDERWIJS bMarieke, MariekeWaar is Marieke? Wat begint als een simpel

CIJFERSZoekt u cijfers over ononderwijs 1996-97 in btische gegevens die pergrafisch overzicht gevengegevens. Deze brochuders, is beschikbaar in theken, maar u kunt ze departement OnderwijStort 100 fr. op rek.nr. 091- cel Publicaties - departemstraat 71 - 1000 Brussebestelnummer 202.1

ANTWERPEN, BRUSSecundair en Hoger Ondissement Antwerpen isook op diskette staat. Eevan het onderwijsaanbotra en (universitaire) dievies (brochure 450 fr. + 1+ 65 fr. verzendingskostUIA - Dept. DIKR - Universit- tel 03-820 29 52 - dcombe@uia.ua.ac.beVoor Brussel is er de Nederlandstalig Ondedige onderwijsaanbod oover het cultureel aanbbibliotheken, musea, scters, jeugd en welzijn enVOC-secretariaat - Martelasel - tel 02-218 10 00

STER20.000 trefwoorden mespelling, speciaal geselecvan 8 tot 12 jaar. Met stantief, de vervoegingaangepaste voorbeeldziduiding, grammaticalepocketwoordenboek vaSter woordenboek voor dbaar in de boekhandel - Wolters - Santvoortbeeklaa- tel 03-360 02 45

24 KLASSE NR.78

kinderrijm wordt één lang gedicht, een spel van klank en rijm, datlangzaam iets beklemmends krijgt en pas op het eind een suggestie-ve boodschap geeft. Twintig sequensen bij even veel potlood- ofpentekeningen laten op het eind vragen achter, gespreksstof voorkleuters of de eerste graad van het lager onderwijs. Prijs: 450 fr.Uitg. Altiora Averbode - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel 016-78 01 11 -fax 013-78 01 79

Voor paardenfanatenBianca en de Gouden Zweep en Jella gaat in trainingzijn twee nieuwe jeugdboeken voor de derde graad (elk ca.120 blz.) van Yvonne Brill. Onderhoudende verhalen open rond paarden voor ongeveer 150 fr. het stuk.Uitg. De Fontein - Prinses Marielaan 8 - 3743 JA Baarn -Nederland - tel 00 31 35 542 21 41 - fax 00 31 35 542 38 55

HanenpootJoop heeft problemen op school, maardat schijnt niemand te begrijpen. Totschool-shopper Stijn op de proppen komt.Hij houdt de leerkrachten een spiegel

voor en bedenkt zelf oplossingen om Joop tehelpen. Hulp en begrip uit onverwachte hoek.Een vrolijk verhaal over kinderen die het moeilijkhebben op school.Anne Fine, Een prijs voor de hanenpootkampioen,550 fr. - Verkrijgbaar in de handel - uitg. Westland - Th.Van Cauwenberglei 101 - 2900 Schoten - 03-658 8060 - fax 03-658 80 80

Notre-dameWalt Disney of Victor Hugo? De klokkenluider van de Notre-Damewerd op pelicule zeker niet de nuancerende, aangrijpende 19de-

eeuwse roman over goeden kwaad. Maar hoe metjonge lezers de confron-tatie aangaan tussen filmen boek? Misschien helptde herschreven versie vanEls Pelgrom u. Haar ‘klok-kenluider’ (110 blz., 395fr.)volgt getrouw de verhaal-lijn en de dramatiek vanHugo. In een nawoord situeert ze het boek inzijn tijd, met verbanden naar nu.Verkrijgbaar in de handel - Uitg. Altiora Averbo-de - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel 016-78 0111 - fax 013-78 01 79

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS sDrugsDrugs, aan jou de keuze is een lessenpak-ket in drie delen voor vierde- tot zesdejaars.Informatie over drugs en gevaarlijk gedrag,attitudes en de vorming van eigen gedrag.De leerkracht begeleidt de vele werkvormenen oefeningen. De leerlingen formulerenhun mening en wisselen ervaringen uit. Naeen infovergadering met een preventiewer-ker kunt u aan de slag. Prijs: 100 fr.Preventiedienst Leuven - Waversebaan 66 - 3001Heverlee - tel 016-21 19 97

HogeropHoe studenten optimaal stimuleren om zelf-standig te leren? Wat wordt van studentenverwacht tijdens een hoorcollege, een werk-college of een practicum? En hoe rendeertde aanpak van de docent het meest? Onder-wijskunde hoger onderwijs is een boekvoor lectoren. Het neemt de student alsuitgangspunt voor het didactisch handelenen biedt niet enkel kennis over alle aspectenvan het docentschap, maar ook een hele-boel suggesties en instrumenten. Met talvan cases uit verschillende sectoren van hethoger onderwijs.Van Gorcum & Comp - Postbus 43 - 9400 AAAssen - Nederland

aderwijs? Het Vlaamseeld bestaat uit statis- onderwijsniveau een van de belangrijkstere, een set plooifol-alle openbare biblio-ook aankopen bij hets.-2203006-68 van AID

ent Onderwijs - Konings-l, met vermelding van

SEL aderwijs in het arron- een brochure, die nun compleet overzichtd, inclusief PMS-cen-nsten voor studiead-50 fr., diskette 300 fr.en).eitsplein 1 - 2610 Wilrijkfax 03-820 29 62 -

30ste gids voor hetrwijs. Naast het volle-ok een heleboel infood in de hoofdstad,

houwburgen en thea-z. Gratis te verkrijgen.arsplein 21- 1000 Brus-

bt uitleg, in de nieuweteerd voor leerlingen

lidwoord bij het sub- van het werkwoord,nnen, klemtoonaan- informatie e.d. Eenn 325 blz. voor 395 fr.e basisschool - Verkrijg-Info: Ilse Peeters - uitg.n 21-25 - 2100 Deurne

t

ter

sn

aes sndr

tidoaao

enn-7.

g

..

..

..

..

..

..

o-iaen

VAN MENS TOT MENS:15/10 TOT 15/3 aGrote, computergestuurde dio-rama’s brengen de belangrijk-ste stappen in onze evolutie inbeeld. Australopithecus, Home Erec-tus, Neanderthaler en de vroeg-ste «moderne» mens: de pre-historie ontmoet geavanceerdetechnologie in een interactie-

ve, multimediale tentoonstelling. Daarnaast zijn er re-constructies van schedels en rotsschilderingen en kunt uzelf stenen werktuigen hanteren of een krachtproef meteen Neanderthaler aangaan. Een audiogids met interactieve cd-rom isuw gids.De toegangsprijs bedraagt 300 fr. Reductiehouders betalen 250 fr.; kinderenvan 6 tot 17 jaar 200 fr. en gehandicapten180 fr. Een gezinskaart kost 850 fr.Groepen betalen 250 fr. (volwassenen) of 180 fr. (leerlingen) per deelnemer.Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen - Vautierstraat 29 -1000 Brussel - tel 02-627 42 52 - fax 02-646 44 66 - www.kbinirsnb.beOp 15 en 16 oktober (17 tot 21 u.) zijn er speciale opendeurdagenvoor leerkrachten. Een inschrijvingskaart vindt u in het septem-bernummer van KLASSE.

ARTISANART: 31/10 TOT 3/11 sDemonstraties en tentoongestelde werken illustreren allerlei kunst-ambachten, meteen een unieke gelegenheid om uw leerlingen telaten kennis maken met deze beroepen en de bijhorende toekomst-mogelijkheden.ArtisanArt vindt plaats in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis -Jubelpark - 1000 Brussel.B & S nv - ArtisanArt - Kroonlaan 340 - 1050 Brussel - tel 02-647 24 00 - fax02-640 55 01

OPS-OPUS-OPERA: 15/10 sDe nieuwe schoolvoorstelling van de Vlaamse JeugdOpera brengt eenuur spetterend muziektheater met duiding en achtergrondinformatierond muziek, opera, kunst, cultuur enz. speciaal voor jongeren van 12tot 18 jaar. Vanuit Rossini’s komische opera La Cenerentola (Assepoes-ter) springt Ops-Opus-Opera heen en weer tussen geschiedenis, weten-schappen, esthetiek, beeldcultuur, de dagdagelijkse realiteit.Op woensdag 15 oktober (15 u.) kunt u in de Gemeenschaps-muziekacademie van Anderlecht (Dapperheidsplein) gratis ken-nis maken met deze productie. U moet hiervoor wel telefonischreserveren bij de Vlaamse JeugdOpera vzw - Mommaertsstraat 106- 3090 Overijse - tel en fax 02-688 06 10.

DE ZON OP AARDE:22/10 TOT 28/11 sEen wetenschappelijke tentoonstelling over kernfusie, het proceswaarbij lichtere atoomkernen versmelten tot zwaardere en waarbijzeer veel energie vrijkomt. Audiovisuele middelen en levensechtemodellen tonen het belang aan van dit on-derzoek. Voorkennis van magnetische en elek-trische verschijnselen is handig maar nietecht noodzakelijk. De tentoonstelling (in hetLegermuseum in het Jubelpark) mikt vooralop de derde graad secundair onderwijs.De toegang is gratis.Koninklijke Militaire School - Associatie Euratom-Belgische Staat - Dr. Guido Van Oost - Renaissan-celaan 30 - 1000 Brussel - tel 02-737 65 72 - fax02-735 24 21 - secretary@fusion.rma.ac.be

DE SCHAT VAN TOETANKHAMON:10/10 TOT 1/12 aDe échte schat van Toetankhamon bevindtzich in het museum van Caïro en mag Egypteniet meer verlaten. En toch bevindt de schatzich dit najaar ook in het Provinciaal CultureelCentrum Arenberg in Antwerpen. De Brusselsekunstenaar Marcel Deckers heeft immers eengetrouwe kopie gemaakt van meer dan 100stukken uit de schat. Deze kunstwerken,gemaakt met dezelfde technieken en materia-len (goud, zilver, albast, lapis lazuli enz.),worden nu tentoongesteld.

LITERAIR MUSEUMJeugdauteurs en -illusin Kongo en Steenkootuur zijn de drie vasin het nieuwe Literaizijn er tijdelijke tentookamer, lezingen, workketten voor scholen eDe toegangsprijs bedraajaar hebben gratis toegkost 900 fr. (max. 28 leLiterair Museum - Bamp- tel 011-26 17 87 - faxU wilt graag zelf eende mogelijkheden vaprobleem. Op woens17 u.) kunnen alle leeonderwijs gratis een kU krijgt er alle nutgeleide bezoeken, eenz. Op zaterdag 11 is het dan de beurt basisonderwijs. Voorinschrijven is wel no

De toegangsprijs bedraagt 250 fr. Kinderen tot 14 jaar betalen200 fr. Groepen (vanaf 15 personen) betalen 200 fr. per persoon,schoolgroepen 150 fr. Parallel loopt er (eveneens in Arenberg) eenreeks multivisie-voorstellingen over De schatkamer van Tut AnchAmon (2 en 3/11); Egypte, tempels, mensen, goden (9 en 10/11);Mesopotamië - tussen Tigris en Eufraat (16 en 17/11); Verdwenenbeschavingen op de karavaanroutes (23 en 24/11) en Jeruzalem,stad met een geheim (30/11 en 1/12). Tickets kosten 325 of250 fr. (+ 25 fr. reservatiekosten). Een abonnement kost 1300 of1000 fr. (+ 60 fr. reservatiekosten).ICT b&a - A. Lutters - Reigerstraat 18 - 2110 Wijnegem - tel 03-321 64 79 - fax 03-685 10 62

CD-ROM MUSEUM PLANTIN-MORETUS: 22/11 aDe baanbrekende boekdrukkunst van het drukkers- en uitgeversge-slacht Plantin-Moretus is voortaan vereeuwigd op een interactievecd-rom. Hiermeekunt u het mu-seum bezoekenzonder uw klas temoeten verlaten.De cd-rom wordtofficieel voorge-steld aan onder-wijsmensen op za-terdag 22 novem-ber a.s. U (en eencollega of uw part-ner) kunt er nietalleen kennisma-ken met deze nieu-we multimediapro-ductie, maar ookeen gratis bezoekbrengen aan hetmuseum én aan detijdelijke tentoon-stelling over levenen werk van poly-graaf Justus Lipsius.Schrijf meteen inmet onderstaandebon. U krijgt eenschriftelijke bevestiging dat uw inschrijving is genoteerd. De aan-wezigen zullen weer gelijk hebben: er worden namelijk 20 gratis cd-roms verloot!Dienst Culturele Promotie en Internationale Culturele Betrekkingen - RiaLaenen - Hessenhuis - Falconrui 53 - 2000 Antwerpen - tel 03-206 03 61 - fax03-206 03 60

KINDEREN INBEGREPEN:REIZENDE TENTOONSTELLING aLeerlingen van 9 tot 14 jaar ontdekken spelenderwijs de wereld

van de kinderrechten: dat is de bedoelingvan deze interactieve reizende tentoonstel-ling. Tijdens het parcours (90 min.) makende leerlingen kennis met twaalf fundamen-tele kinderrechten, o.a. recht op menings-uiting, recht op informatie, recht op onder-wijs enz.U kunt de tentoonstelling (32 panelen in 8 mo-dules) ook in uw school opstellen. Dat kost 1500 fr.per dag. Tien posters (52 x 72 cm) illustreren elkéén kinderrecht. De set kost 500 fr. Met hetcomputerspel Kinderen Inbegrepen (395 fr. voor2 HD diskettes; vanaf Windows 3.0) kunnen uwleerlingen de kinderrechten in hun eigen leefwe-reld verwerken. Ten slotte zijn er nog de vor-mingsmap Kinderrechten (400 fr.; met uitge-werkte lessen en methodieken), de catalogusKinderen Inbegrepen (395 fr.; met thematischeartikels en een volledige beschrijving van de ten-toonstelling), een Doe-boekje (20 fr.; werkboekjevoor de leerlingen), een kwartetspel over kinder-rechten (140 fr.) en een folder (5 fr.) om promo-tie te maken voor de reizende tentoonstelling.Jeugd & Vrede - Van Elewijckstraat 35 - 1050Brussel - tel 02-640 19 98 - fax 02-640 07 74

: PERMANENT aratoren, Limburgerslmijnen in de litera- tentoonstellingen

Museum. Daarnaastnstellingen, een lees-hops, educatieve pak-z.

gt 50 fr. Kinderen tot 6ng. Een geleid bezoekrlingen).laan 35 - 3500 Hasselt011-23 22 97 kennismaken met dit museum? Geenag 8 oktober (vanafkrachten secundairijkje komen nemen.ge informatie overucatieve pakkettenktober (vanaf 17 u.)an de leerkrachtenf (liefst schriftelijk)dzakelijk.

GRATIS BEZOEK AANPLANTIN-MORETUSMUSEUM

µ Ja, ik wil graag kennismaken met de cd-rom deelnemen aan de gratis bezoeken in het PlantiMoretusmuseum op zaterdag 22 november 199

Ik kom liefst in de □ voormiddag □ namidda

Ik kom □ alleen □ met collega of partner

NAAM: ......................................................

ADRES: .......................................................

.................................................................

TEL: ...........................................................

NAAM EN ADRES VAN DE SCHOOL: .............

.................................................................

Stuur deze bon meteen naar Dienst Culturele Promtie en Internationale Culturele Betrekkingen - RLaenen - Hessenhuis - Falconrui 53 - 2000 Antwerp

KLASSE NR.78 25

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

R 1 e

a leeaae

ee7

r

n.d

0gPp:

el

i

n

u

r Mrt

ter uit het Arabischeunde», letterlijk «het

traat 138 - kantoor 802

ALGEMEEN a• Over kinderen en jongeren: Hoe hou jeje kind gezond? (16/10); Opvoeding enmoeilijkheden bij kinderen in een grootste-delijk milieu (13/11); Dewetgever tussen ouder enkind (17/12); Met kinde-ren naar kunst kijken (21/1); Pesten op school (18/2); Drugs op school (18/3);

Luisterende kinderen en luisterende ouders (22/4).Gemeenschapscentrum Essegem - Marc Absolon, cultuur-functionaris - Leopold I-straat 329 - 1090 Brussel - tel 02-427 80 39 - fax 02-426 28 76 - www.ecna.org/ccjette -ccjette@ecna.org of absolon@theoffice.net• Gewenst of ongewenst? Filosoferen over handi-cap: 16/10 en 6 en 27/11 in PAC Het Zuid, Gent.Vormingsdienst SIG vzw - Kerkham 1 bus 2 - 9070 Destelbergen - tel 09-23831 25 - fax 09-238 31 40• NCMV-Starterscursussen.Hoe met succes een eigen zaak opstarten?Programma en data bij NCMV-Startersservice- Spastraat 8 - 1000 Brussel - tel 02-238 05 95 -fax 02-238 05 96.• Workshop Afrikaanse dans (26/10); Per-cussie (9/11).vzw Kassoemai - Klinkkouterstraat 83 - 9040 St.Amandsberg - tel 09-228 54 88• Opleiding tot kinderboekenwerker voor -12 (10 zaterdagen vanaf 11/10); Opleiding totjeugdboekenwerker voor 12+ (5 maanda-gen vanaf 12/1).Vormingsleergang-Bibliotheekopleiding (i.s.m. Stichting-Lodewijk de Raet) - Antwerpsesteenweg 573 -9040 Gent - tel 09-228 89 72 - fax 09-299 22 53• Jazzdans (11/10); Rugslag: techniek enkeerpunt (11/10); Israëlische dansen (15/11); Functionele training - Specifieke sport-technische therapie (15/11); Latino Groove- Cardio Funk - Techno Dance (10 tot 12/12).Parnas vzw - Stationsstraat 301 - 1700 Dilbeek• European Day of Obesity - Europese Dagrond Overgewicht en Obesitas: 24/10 in UIA,Antwerpen.Eurobesitas (i.s.m. Obesitas vzw) - Miep Bekkers -Bunderbeeklaan 19 - 2950 Kapellen - tel 03-66417 12 - fax 03-665 12 30• Intercultureel Onderwijs: Interculturelecommunicatie: een invulling van ICO (8 en15/10); Coöperatief leren in multiculturelegroepen (CLIM) - introductie (22/10 en 19/11); Gesluierde leerlingen: aanleiding tot conflict?(5/11); Spel en ICO? (12/11); ICO in kleuter-land (10/12); Leermiddelen ICO in het basis-onderwijs (17/12).Steunpunt ICO - Korte Meer 5 - 9000 Gent - tel 09-264 67 16 - fax 09-264 69 74• 10de Herfstkamp voor Hoogbegaafde Kin-deren: 26 tot 31/10 in Ronse.Sport en spel, muziek en expressie, niet-Euro-pese talen, filosofie, fysica enz. voor hoogbe-gaafde leerlingen van het tweede leerjaar totzestien jaar.Bekina - Vakantiesecretariaat - Minister Tacklaan23 - 8500 Kortrijk - tel 056-22 66 85• Weg van positieve actie: 10/10 in Amazo-ne, Brussel.Vrouwen in de sociaal-culturele sector: vanpositieve actiebeleid naar management vanverschillen.Bond van Vormings- en Ontwikkelingsorganisatiesvzw - Vooruitgangsstraat 333 bus 8 - 1030 Brussel- tel 02-201 03 30 - fax 02-201 03 51

BASISONDERWIJS b• Natuur- en milieu-educatie in het kleuter-onderwijs: 5, 12 en 19/11 in Fort V, Edegem.Praktische werkvormen in en buiten het klas-

11DE EDUCATIEVESOFTWAREWEDSTVolgend jaar, op 16 enin Antwerpen de elfdeputers en Multimedia(CST), een groots educnement, georganiseerdhet ministerie van de Valle netten, universitairtieve verenigingen, bgebeuren is een softwden. Er is een prijzenp500.000 fr., waarmee dware wordt beloond. Vformatie en het reglembij CST-Secretariaat - TAntwerpen - tel 03-322

KLASSE-MENTTussen alle lesvoorbeeven tijd voor een spbekronen we vijf wikenbon van 2000 frStandaard Boekhanuw antwoord ten laaWinnaars opgave 4genhout), Jan Drijkonin(Ingelmunster), M.J. Maritta Schaevers (HepOplossing opgave 41Opgave 42: We zoekdat ook op uw schoociale) rol vervult.Scrabbelen maar metde volgende letters:- de 4de, 6de en 7deletter uit de naam vaneen Italiaanse onderw1952), die tegenwoordring blijft via een aanaam dragen;- de 2de en 3de letterCobra-schilder, afkomde «a», maar nu in Nwerkend;- de 2de en 8ste letterVlaams lexicograaf-aa1965), auteur van het- de 3de en 8ste letteschrijver van de onsmakelaar in koffie, engracht No 37»;- de 1ste en 7de letsynoniem voor «stelkbreuken zetten».KLASSE-Ment - Koningss- 1000 Brussel

26 KLASSE NR.78

lokaal, didactische leskoffers enz.Vereniging voor Milieu-Educatie Provincie Antwerpen vzw - Ommeganckstraat26 - 2018 Antwerpen - tel 03-231 56 53 - fax 03-226 23 33• Sherborne: ontwikkelingsgerichte bewegingsspelen met kleuters

(14/10); Ontwikkelingsdoelen in het kleuteronder-wijs (8 en 22/10); Geweld en agressie te lijf, geweldpre-ventie (1/10); Omgaan met elkaar. Basiscursus socialevaardigheden (4 sessies vanaf 6/10).Karel de Grote-Hogeschool - Centrum Permanente Vorming -Turnhoutsebaan 400 - 2110 Wijnegem - tel 03-355 18 70 -fax 03-353 27 35

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Competentie van jonge mensen: 15/10 in JOCIzegem.Werkwinkels en tentoonstellingsstands rond allerleipreventieprojecten (kindermishandeling, drugs, spij-

belen, verwenning, onderwijsproblemen, maatschappelijke kwets-baarheid enz.).

Comité voor Bijzondere Jeugdzorg - Fred Delameil-leure - Veemarkt 11 - 8900 Ieper - tel 057-20 24 99- fax 057-21 54 28• Controle en financiering van onderwijs-instellingen: 14/10 in Hotel Serwir, Sint-Ni-klaas.Studiedag over fiscale en boekhoudkundigeaspecten, hogeschoolratio’s, giften enz. (voor-middag) en over financiële autonomie inhet onderwijs (namiddag). Deelnemen kost4000 fr. (halve dag) of 6500 fr. (hele dag),lunch (1500 fr.) niet inbegrepen.Instituut der Bedrijfsrevisoren - Marnixlaan 22 -1000 Brussel - tel 02-512 51 36 - fax 02-512 78 86• Leermiddelen Milieu-educatie (15/10); Mi-lieuwetgeving, een zorg voor scholen? (12/11); Voorstelling Project Water (14/1).Provinciaal Instituut voor Milieu Educatie - Mechel-sesteenweg 365 - 2500 Lier - tel 015-31 95 11 - fax015-31 58 80• Recht: De verschillende ondernemingsvor-men (16/10); Recente vernieuwingen in hethuurrecht (13/11); Vermogensovergang viaerfenis, door schenking of bij testament (20/11).Frans: La grammaire, tu rigoles ou quoi? (13/10);Leesvaardigheid: literatuur in de klas (10/11);Zakelijk corresponderen in het Frans (18/11).Nederlands: Schrijfvaardigheidsonderwijs enzelfstandig leren (22/10); Leerlijnen, hoe komje erbij? (19/11); Spreken en luisteren (23/11).Engels: In Flanders Fields... (twee sessies van-af 18/10 in Ieper); Leefsleutels in actie (5/11).Centrum voor Didactiek - Prinsstraat 13 - 2000Antwerpen - tel 03-220 46 80 - fax 03-220 46 79- ida.vanhilst.k@alpha.ufsia.ac.be• Natuurwetenschappen en wiskunde: Slag-aderverkalking: beter voorkomen dan gene-zen (1/10); Een natuurkundige visie op kleuren kleurwaarneming (15/10); Wiskundige tekst-verwerking met Word (12 of 19/11); Spieren,pezen en botten: een dynamisch geheel (5/11); Heeft het wiskunde-onderwijs in Vlaan-deren een eigen didactiek? (5/11); De voetbal-molecule C60 (12/11).Talen: Leesgroep Nederlands: nat van de inkt!(4/11, 10/3 en 28/4); Working with groups (8/10); Tag der deutschen Sprache und Musik (2/10); Hoe worden talen meerderheidstalen?(15/10); Remediëring Nederlands (13/10, 4,14 en 24/11, 23/1).• Aggregaatsopleiding Nederlands aan An-derstaligen: volledig academiejaar.UIA - Didactiek en Kritiek - Universiteitsplein 1 -2610 Wilrijk - tel 03-820 29 79

IJD a7 oktober 1998, vindtditie plaats van Com- op School en Thuistief technologie-eve-

in samenwerking metaamse Gemeenschap, werkgroepen, educa-drijven enz. Aan ditrewedstrijd verbon-kket beschikbaar van beste educatieve soft-raag meteen meer in-nt van deze wedstrijd Boelaarlei 23 - 21404 69.

aeidingen door, nog

elletje? Elke maandnaars met een boe-, geschonken doorel. We verwachtentste op 31 oktober.: Nadine Aerts (Bug-en (Geel), Bart Blommeeetroons (Dworp) enen).

Schoolreglement.n een elfletterwoord een belangrijke (so-

jshervormster (1870-ig nog in de herinne-tal scholen die haar

it de naam van eenstig uit het land vanew York wonend en

uit de naam van eendrijkskundige (1889-

odern Woordenboek; uit de naam van deerfelijke zin «Ik benwoon op de Laurier-

(advertentie)

«Ik ben dikwijls jaloers

als ik mijn collega’s ‘s

middags aan tafel zie gaan

met hun boterhamme-

tjes. Want dan ben ik

ook moe en klaar voor

een babbel. Maar ik moet

vlug naar de auto. Mijn

boterhammen eet ik op

bij elk rood licht op weg

naar de volgende school.»

Lesgeven op verscheide-

ne scholen. Het vergt soms

kunst- en vliegwerk.

az

«We ku

28 KLASSE NR.78

«Zestien uur had ik toen ik begon als leerkracht.Daar ben je eerst blij mee. Maar ze vielen wel op vierverscheidene scholen», zegt Kathy (35), leerkrachtnatuurkunde. «Je neemt aan wat je kunt krijgen. Datbetekende bijna constant op reis zijn. En ik had nieteens een auto. In één school had ik drie uur les,die allemaal op een andere dag waren geplaatst.Ik moest daar telkens drie uur voor op de baan.Tussendoor wil je dan je lessen degelijk voor-bereiden en goed lesgeven. Ik had ook nog éénuurtje in een avondschool aangenomen. Het lijktniet de moeite, maar dat is nu wel de enige schoolvan de vier waar ik nog steeds sta. Vroeger kreeg jenog lestijd voor die verplaatsing. Dat hebben zeafgeschaft. Intussen sta ik maar op drie scholen. Eentijdje zelfs op twee, maar dat heeft niet mogen zijn.Door reaffectatie kwam ik op een derde school. Eenjaar later op een andere derde school. Er zijn voorde-len aan lesgeven op verscheidene scholen tegelijk. Ik

heb op die drie scholen goedecollega’s waarmee ik eengoed contact heb en bij wieik terecht kan. En dat isabsoluut nodig omdat jezoveel mist van wat er indie scholen gebeurt terwijljij elders zit. Je leert je aan-passen: verschillende on-derwijsniveaus, verschillen-de schoolboeken, verschil-lende soorten leerlingen, ver-schillende schoolculturen.Maar er zijn helaas toch meernadelen dan voordelen. Klas-senraden zijn misschien nietverplicht, maar je wordt erwel verwacht. Personeelsver-gaderingen, oudercontacten,opendeurdagen, soms moetje op verscheidene plaatsentegelijk zijn. Je hebt geen thuis-basis, overal ben je wat toe-rist.»

Dief«Waardering, dat zoeken

wij», zegt Hilde (41). «Steedsweer heb je de indruk dat jeniet voldoet. Omdat je weereens ergens niet kon zijn of weer eens iets vergat telezen. Je mag meezingen in het koor, maar je kuntniet alle repetities volgen. En dan krijg je bozeblikken als je vals zingt. Je moet vaak op het matje. Ikben 18 jaar tijdelijk geweest en in die jaren heb ikzowat dertig scholen van binnen gezien. Weinigleraarskamers. Alle soorten scholen, BSO, TSO, ho-ger, lager, West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen. Opeen bepaald moment moest ik 186 kilometer afleg-gen in één dag. Dan moet je wel leren vliegen. Veel

Bozeken vals

nnen nievliege

hangt af van de soepelheid van de school. Maar toch:elke school vindt dat zij de belangrijkste is en hetwordt je niet in dank afgenomen als je een verkeerdekeuze maakt. In plaats van waardering omdat jeergens toch aanwezig bent, krijg je onbegrip als je er

niet bent. Een hele waslijst vakken heb ikgegeven: economie, kantoor, geschiedenis, Frans...zonder het voldoend geachte bekwaamheids-bewijs. Ik moest gaatjes vullen. Maar ik wouwerken, dus deed ik het. Stapels nooit meer

gebruikte voorbereidingen heb ik op zolder. Steedsnieuwe lessen moeten produceren maakt je wel rijk.Alleen moet je jezelf constant opnieuw bevestigen.Telkens weer als nieuwe beginnen, terwijl je meerervaring hebt dan vele van je collega’s. Telkensopnieuw bewijzen dat je geen geluk, wel kwaliteithebt. En daarna, als vastbenoemde en gereaffecteer-de, ben je weer een dief die overal van anderenuurtjes komt stelen. Je hebt geen toekomst, maar

ook geen recht opeen verleden.»

NjetAnne (59) heeft

net haar eerste 1 sep-tember met pensioenachter de rug. «Hetdoet raar», vindt ze.«Ik ben pas op 38

beginnen les te geven en ik heb het altijd heel graaggedaan. Vier scholen eerst, de laatste jaren waren heter maar twee. Daar was ik blij om. Want ook al vindje het interessant op verscheidene scholen te staan,na vijftien jaar van altijd maar nieuwe dingen ver-lang je toch naar een wat rustiger situatie. Als huis-houdregentes heb ik ook zowat alles gegeven. Vaakbestaan er alleen maar vage plannen op papier vanwat de inhoud moet zijn. Elk school heeft zo zijnvaste gewoontes. Je collega’s kunnen rustig in die

blik-ls jeingt

tn»

«Ik moet overal de

gaatjes vullen»

Mdetjezove

krachten les?t

). Hoe doet hij het,t Philip. «Ik had erur, alles bij elkaar.ar om een aantal

wordt het door det zo’n kleine groepezelfde scholen enaties, roosterwijzi-

dit jaar zit. In mijncholen hebben de te maken tussenk echt puzzelwerk. Ik weet natuurlijk dezelfde zou zijn.»

De school wordt hiereenheid gezien. Ditdeze cijfers. In hetld kan één school uiteenheden bestaan.

toch nog vliegen.

OVERSCHOTTEN«Eigenlijk heb je twee soorten leerkrachten die op verscheidene scholen lesgeven», zegt WillyVan Belleghem, medewerker van het departement Onderwijs. «Zij die vrijwillig op meerderescholen staan, en zij die daar door reaffectatie toe gedwongen zijn. Aangezien reaffectatieopgelegd is door de wetgeving, zijn er een aantal beperkingen ingebouwd. Zo kan iemanddie reeds 80 procent van zijn opdracht heeft in drie scholen, een reaffectatie naar een vierdeschool weigeren. Of als een leerkracht meer dan vier uur verplaatsing zou hebben per dag,dan kan hij die eveneens weigeren. Nog niet zo lang kunnen tijdelijke of vastbenoemdeleerkrachten, onder bepaalde omstandigheden, een tegemoetkoming krijgen in vervoerkos-ten. De school betaalt die uit de werkingskosten. Dat tijdelijke leerkrachten vaak allerlei vakkenmoeten geven, overschotten, hangt af van de school zelf. Er zijn verschillende bekwaamheids-bewijzen: een regent Frans heeft een vereist diploma om Frans te geven, een regent wiskundekan ook Frans geven, aangezien zijn diploma daartoe voldoende geacht wordt. Maar dat is eenvrijheid die de school of inrichtende macht zelf heeft. Hoe de taakverdeling in elkaar zit vanleerkrachten die op meerdere scholen staan, bepaalt de school ook zelf. Uiteraard kanniemand op twee plaatsen tegelijk zijn. De scholen moeten onderling overeen komen. Ik raadde leerkrachten in kwestie trouwens aan zoveel mogelijk zelf initiatief te nemen en de

gesprekken tussen hun scholen op gang te houden.»

gewoontes vallen, jij niet. Zo roest je niet vast na-tuurlijk. Op een bepaalde school kon je maar optwee dagen kopieën laten maken. Natuurlijk juist opde dagen dat ik er niet kwam. Toen ik vroeg of zevoor mij geen uitzondering wilden maken, kreeg ikeen njet. Ondanks de problemen vind ik op meerde-re scholen staan een verrijking. Op alle scholen pik jehet beste uit, ook qua collega’s. Je blik verruimt. Hoemeer scholen, hoe meer ideeën je opdoet. Je komtsoms wel in de problemen als je zo naïef bent omgoede ideeën uit andere scholen voor te stellen. ‘Wij

hebben van andere scholen niets te leren,hoor je dan. Vele scholen blijven echt inhun ivoren toren zitten. Collega’s zijn meestalwel bereid uitleg te geven. Rapportsyste-men bijvoorbeeld. Met kleurtjes en zonderkleurtjes, met halve punten of zonder.

Geraak er maar eens wijs uit.»

SchizofreenHeidi (55) heeft een aantal uren laten vallen en

staat nu voor de eerste keer in haar carrière slechts opéén school. «De combinatie tussen meerdere scho-len werd een onhoudbare situatie. Diplomatie werdsoms belangrijker dan het onderwijs zelf. Ik zegaltijd: wij doen niet moeilijk, we hebben het moei-lijk. Wat me soms kwetst, is dat collega’s zo weinigbegrip hebben voor onze situatie. Het is echter heelmoeilijk om uit te leggen hoe het voelt. Zij kunnenzeggen míjn klas, míjn kast, míjn mediatheek. Jijvoelt je schizofreen met al die verschillende syste-men, gewoontes, roosters, afspraken, mentaliteiten.Het doet pijn als je een collega, die jaren dezelfdelessen op één school geeft en plots nieuwe voorberei-dingen moet maken, hoort klagen. Of ze hebbengeen twee vrije dagen en vragen zich af wanneer zenu al hun werk moeten doen. Dan moet ik op mijnlippen bijten om niet te vragen: wat is dat, een vrijenamiddag? Ik geef plastische opvoeding. Dat bete-

et of zon-r kleur-s, met ofnder hal- punten

OP ELF SCHOLENIn hoeveel scholen tegelijk geven Vlaamse leer

aantal leerkrachten dat in x aantal scholen les geef131 369 ............. 116 415 ............... 22665 .................. 3507 .................... 4110 .................... 527 ...................... 614 ...................... 75 ....................... 82 ....................... 90 ...................... 101 ...................... 11

Die ene leerkracht in elf scholen heet Philip De Bruyn (29vraagt u zich af. «Eigenlijk waren het er maar tien», lachgewoon ook nog eventjes een interim bij. Ik gaf 24 uChristelijk Orthodoxe godsdienst, dat gaat altijd mauurtjes in vele scholen. Je weet dat vooraf. En voorts inspecteur heel goed opgevolgd. Dat kan omdat we meleerkrachten zijn. Zo blijven we meestal op ongeveer dvallen de afstanden nogal mee. Verwisselingen, combingingen... Het lukt wel. Ik heb nog geen idee hoe het basisscholen kan ik beginnen, maar in de secundaire sleerlingen tot eind september de tijd om een keuzegodsdienst of zedenleer. Voor de scholen is het vaanatuurlijk. Ik klaag niet. Het is nu mijn derde schooljaarniet hoe ik me zal voelen als de situatie over tien jaar nog

Cijfers van juni 1997.als administratieve vervormt uiteraard secundair bijvoorbeedrie administratieve Dan wordt het soms

kent dus bijvoorbeeld 503 leerlingen in één jaar. Hoemoet je die in hemelsnaam allemaal goed begelei-den? Zij zijn het belangrijkste. Mijn grootste frustra-tie is altijd geweest dat je daar te kort schiet. Dan isdemotivatie niet veraf. Toch vind ik het opvallenddat je bij ons vaak veel enthousiasme en motivatievindt. De basis voor een oplossing is dus zekeraanwezig. Ik ga ervan uit dat elke school op zichgoed functioneert. Ons probleem is de communica-tie tussen de scholen onderling. Daar is wat aan tedoen. We moeten nagaan hoe we samen tot eenbetere verstandhouding kunnen komen. Als buiten-staander weet je letterlijk niet waar het sleuteltjehangt. Dan maak je fouten. Of breng je zelfs anderenin moeilijkheden. Het zou al een mooi begin zijn,mochten collega’s en directies onze problemen wil-len begrijpen. We hoeven geen bloemen te krijgen.Maar ook een cactus heeft water nodig.» ■

• Vragen over onderwijs? U kunt deinfolijn van het departement On-derwijs bellen: 02-219 18 00.• Wilt u met iemand van gedachtenwisselen over lesgeven op verschei-dene scholen? Dan kunt u contactopnemen met Heidemarie Fichte -Driesdreef 17 - 9030 Gent - tel.09-226 00 17.

KLASSE NR.78 29

«Pesten op de speelplaats

is afgenomen. Dat heeft

mij echt verrast», zegt

Dirk Herrijgers, directeur

basisonderwijs in Wuust-

wezel. In zijn school is de

speelplaats in anderhalf

jaar tijd omgetoverd tot

een boeiende, uitdagen-

de ruimte waar alle leer-

lingen spelstimulansen

vinden. Een low budget

project van leerkrachten,

leerlingen én ouders.

Steeds meer scholen be-

seffen dat een speelplaats

geen lege, grijze vlakte

mag zijn. Kinderen wil-

len zowel geborgenheid

als uitdaging. Meer nog,

ze hebben er baat bij.

Een verhaal van ankers

en magneten.

R E P O R T A G E

twpro

s enmagn

30 KLASSE NR.78

«Het kan niet altijd voetbal zijn. We moetenonze leerlingen weer speelbewust maken.»Tot die vaststelling kwamen de leraars van degemeentelijke BLO-school in Beerse. «Onze

speelplaats is altijd een grote, lege vlak-te geweest», licht Guido Segers, leraarlichamelijk opvoeding, toe. «Er wordtveel gevoetbald, ja, maar gewoon spelenblijkt moeilijk. Voor individueel spelof fantasiespel ontbreken stimulan-sen. Regelspel of samen spelen isvoor ons publiek dan weer minderevident. Dus hebben we onze leerlin-gen geobserveerd en hun gevraagdwat er volgens hen aan de speelplaatsschort. Dit en een enquête onder de

leraars leverden veel nuttige informatieop. Als het meezit, zal onze speelplaats ervolgend jaar heel anders uitzien.»

ChaosSommige leraars willen niets liever dan

een grote, lege speelplaats. Weg speeltuig,struik en boom, maak plaats voor klinker oftegel. Makkelijk voor het toezicht, zegt de één,minder ongelukken, zegt de ander. Niets blijktminder waar. «Op een lege speelplaats is hetelke dag een ander soort chaos. Goed toezichthouden is een illusie», zegt Peter Dekeyser vanKind en Samenleving. Als adviseur en ontwerpervan kindvriendelijke speelplaatsen bezocht hijin zeven jaar tijd meer dan honderd Vlaamsescholen. «En precies door die chaos is hetaantal kleine ongelukken erg groot.» Dirk Her-rijgers, directeur van de Vrije Basisschool inWuustwezel, voegt daar nog een aspect aan toe:«We kwamen tot de vaststelling dat kinderenvooral hoeken en randen opzoeken. Zeldenblijven ze lang in het midden van een speel-plaats. Uit verveling en gebrek aan spelstimu-lansen wordt er ook veel gepest. We dachten:onze leerlingen hebben een boeiender speel-plaats nodig.»

Witte streep«Uitgebouwde zones zijn ware magneten.» Zo

verklaart Peter Dekeyser het feit dat leerlingen deopen vlakte mijden. «Maar precies de hoeken, ran-den en muurtjes die dergelijke zones afbakenen,worden aan onze leerlingen ontzegd. Er zijn er teweinig. Of men trekt een witte streep op degrond en zegt ‘Hier mag je niet over’. Nuzullen kinderen niet in eerste instantie gaanwaar ze niet mogen, maar ze zoeken wel debeste plaatsen om te spelen. En wat prikkeltmeer hun fantasie en zin om te spelen dan eenmuurtje met een struik waarachter nog enkele vrijevierkante meters liggen? Of wat is een beter anker-punt dan een dorpel of een trap?»

Mouwen omhoogSpel is belangrijk. Dat wist Dirk Herrijgers al

uit zijn ervaring met speelpleinwerking. En dusstaken hij, leerkrachten, kinderen en ouders de

Meneen streede g

Anker

koppen bij elkaar om de speelplaats verregaand tehervormen. «Natuurlijk vroegen we ons eerst afwat spelen in deze tijd kan inhouden», legt hij uit.«Zo kwamen we tot een visie met sleutelwoordenals uitdaging, experiment, ontmoeting.» Tijdensdeze vormingsfase kregen alle partijen even veelinspraak: de leerlingen («Ze weten soms meerdan volwassenen.»), de ouders («Vaak gaat deimpuls van hen uit.»), de leerkrachten («Zij moe-ten erachter staan, als toezichter onder meer,maar hun observaties van de leerlingen zijn opzijn minst zo belangrijk.»). Peter Dekeyser stuur-de visie en concept. Een half jaar later stond eennieuwe speelplaats op papier. De ouders zorgdenvoor de nodige fondsen en stroopten de mou-wen op om er concrete vormaan te geven. Eent e c h n i s c h eschool uit

rektitte opnd

de omgevingbood haar dienstenaan: «Jullie leveren het hout,onze vijfdejaars maken de speeltuigen.»Samenwerking volop.

AmfitheaterDe leerlingvriendelijke speelplaats is onderver-

deeld in zones, die min of meer in elkaar doorlo-pen, maar die elk wel een eigen stempel krijgen:podium of amfitheater, klimtuigen of looppadenmet niveauverschil, natuurleerpad of mini-bos, eenhindernissenparcours van paaltjes, touwtjes en ke-geltjes, een speciale zone waar enkel de kleutersmogen komen (als ze dat willen)… Speeltuigenzijn statisch, spektakel hoeft niet («Daar zijn kin-deren toch snel op uitgekeken»). Zithoeken biedenleerlingen de kans even op adem te komen («Goed

voor het sociaal contact ook»). En overalgroen. «Robuust of streekeigen groen is noghet best», raadt Peter Dekeyser aan. «En als despeelplaats verhard is, gebruik dan straatbo-men. Die kunnen een beperkte bewegingsvrij-heid wel verdragen.»

StruikelwortelMen vindt wel vaker een reden om speelplaat-

sen tot lege vlaktes te herleiden. In een school inDendermonde wilde men een boom omhakkenomdat te veel leerlingen over de uitgegroeidewortels struikelden bij het lopen. «Da’s het kindmet het badwater wegwerpen», antwoordt De-

ingrepen ver-

en de hele sfeer

puv

GRATISBOEK

In De schoolspeelplaats doetPeter Dekeyser het hele ver-haal van de leerlingvriendelij-ke speelplaats. Vijf KLASSE-lezers kunnen het boek gratisin hun bus krijgen. Stuur onseen kaartje. Noteer daaropde spellen-top-3 van uw leer-lingen. Geef met andere woor-den antwoord op de vraag:waarmee houden de leerlin-gen op uw school zich op despeelplaats het meest bezig?De schoolspeelplaats (600 fr.)verschijnt in februari ‘98 bijuitgeverij Garant - Tiensesteenweg83 - 3010 Kessel-Lo - tel 016-25 31 31 - fax 016-25 13 14

e

Een wvan met rgleu

keyser. «De kinderen struikelen door de legeruimte voor en achter de boom. Niets remt hen af.Enkele paaltjes rond de boom en het probleem isopgelost.» In sommige scholen worden zelfs edu-catieve elementen in de speelplaats verwerkt.In grote stenen bakken staan plantjes waarklas 2 over waakt. Elders bevindt zich, in deboeg van een houten boot, een thermometerwaar klas 4 bij gelegenheid waarnemingendoet. «Zolang het één maar niet moet wijken voorhet ander», zegt Dekeyser nog.

GleuvenEn toezicht houden? Kan dat wel op een speel-

plaats vol groen en afleiding? De ervaring leert vanwel. «Op een speelplaats vol massieve tussen-

schotten of hoog struikgewas is datnatuurlijk moeilijker», zegt De-

keyser. «Dat zijn fouten diemen dan ook moet ver-

mijden. Plant over-wegend lage strui-

ken aan en zorgervoor dat

een wanduit palenbestaatmet rui-me gleu-ven waarde leraardoorheenkan kijken.

Een goedplan voorziet

ook in twee ofdrie plaatsen van

waaruit de leraar dehele speelplaats kan over-

zien. Leerkrachten hebbentrouwens gauw door dat sommige

zones weinig of geen, andere meer toe-zicht vereisen. Maar pesterijen en wangedrag zul-len sowieso afnemen.» Het effect van zo’n levendi-ge speelplaats wordt door de meeste scholen posi-tief genoemd. De kinderen zijn rustiger, ook ach-teraf in de klas, het spel verloopt gemoedelijker, het

ten

PLAATS VOOR SElke school kan zijn leerlingen de spelgelegenheid geook al is de speelplaats nog zo klein. Een stappenplan

1. Ogen en oren openGa na waar uw leerlingen spelen, wat ze spelen. Vraagdaarvoor nodig hebben op de speelplaats. U kunt hen de leerkrachten zeggen wat zij belangrijk vinden op e

2. Verstand op scherpWat u ook onderneemt, overleg met alle partijen eessentieel dat iedereen zoveel mogelijk achter nieuween globale visie ontwikkelt over spel en spelen. besluitvorming. Vraag hun om hulp. Boor nog andererealiseren: de gemeente, een technische school, bed

3. Handen uit de mouwenEen boeiende en uitdagende speelplaats, waar kindeduur of spectaculair te zijn. De voornaamste ingred(ruimte voor sport, zithoek, podium, klimtuig…),bloemen en vooral lage struiken), niveauverschillen ken…), speelaanleidingen (statische tuigen, palen, sckleinere speelplaatsen kan voor verrassend veel afwissVoel u echter niet verplicht alles ineens te doen.

Kleine

ander

andalenime

en

PELven waaraan zij behoefte hebben,

.

ze wat ze willen spelen en wat zevoorstellen laten tekenen. Laat ooken speelplaats.

n neem er uw tijd voor. Het ise ideeën staat en dat de schoolBetrek ook de ouders in de kanalen aan om uw project te

rijven…

ren zich goed voelen, hoeft nietiënten zijn: verschillende zones groenvoorziening (bomen,(looppaden, houten blok-hilderingen…). Ook opeling worden gezorgd.

KLASSE NR.78 31

«We hebben veel te wei-

nig leraars», zegt Maya

(39). Het is kwart over

vier en ze laat haar leer-

lingen de klas uit: 98 uit-

gelaten twaalfjarigen. Ze

hebben sinds halftien van-

morgen op de grond van

het klaslokaal gezeten.

Ze hebben geen banken.

De lerares is al blij dat er

dit jaar een bord is en

krijt. De leerlingen schrij-

ven op een lei. We zijn in

het tropische zuiden van

India: Tamil Nadu. Er is

schoolplicht tot 15 jaar,

maar veel kinderen gaan

nooit naar school. Ze ver-

richten soms al van hun

acht jaar kinderarbeid.R E P O R T A G E

Hon

e klas

32 KLASSE NR.78

«Mijn twee oudste kinderen zijn al vroeg in defabriek gaan werken», zegt moeder Peirika (42),«maar voor de jongste zoon hebben we geldkunnen lenen. Hij mag naar school.» Haarzoon Raja is 13 en staat te blinken onder deenige straatlamp van het dorp. Het andere lichtkomt van de kleine vrachtwagentjes die af enaan rijden met kinderen die de hele dag in defabriek hebben gewerkt. Ze maken grote mus-kietennetten voor de internationale fruitteelt.Daar heb je kleine vingertjes voor nodig. Als jetwintig bent, mag je het werk in de fabriekvergeten. Het zijn lange dagen en je kan er blindvan worden. De kinderen verdienen drie frankper uur, amper genoeg voor een halve liter melk.

Geen haanIn het dorp wonen 75 kinderen. Daarvan

gaan er welgeteld tien naar school. De anderenkruipen zoals elke avond vermoeid uit de kleinevrachtwagentjes. Het is stil in de tropen. Hierkraait geen haan naar.

De school ligt zes kilometer verderop. Er isgeen bus. De weg naar de fabriek is verhard,

die naar de school niet. Voor Rajabetekent dat elke dag twee uur

stappen. Maar dat heeft hij er-voor over. Hij staat elke mor-

gen om half vijf op om zijnles te leren. En ‘s avondsnog minstens een uur huis-werk. Zijn ouders hebbenzijn school of de leraar nognooit gezien. Zelf kunnen ze

niet lezen of schrijven, maarze willen Raja wel de kans ge-

ven voor een betere toekomst. Zegeloven dat de school daar de eerste

stap voor is.

derd kinderen

in d

De grootste klas

«Het is onmogelijk om aan zoveel leerlingentegelijk les te geven», zucht lerares Manjula (34),«maar we doen ons best.» Dit jaar hebben ze deklas van de tienjarigen kunnen splitsen. Er waren134 leerlingen. Nu staat er een schutting in hetmidden van de klas. Aan de ene kant de jongens,aan de andere kant de meisjes.

De les bestaat vooral uit afdreunen van lijstjes engeheugenwerk. Een twaalfjarige jongen draagt voorons in het Engels de volledige versie voor van TheSolitary Reaper (William Wordsworth). Hij verstaater geen fluit van. Maar iedereen is fier op hem.

Bijverdienen«In een staatsschool verdienen de leraars ge-

noeg geld: zo’n 5000 frank per maand. Ik moet hetmet minder dan de helft doen», zegt Dharalakshmi(35). Zij geeft biologie in een privé-school. Zo’nschool krijgt geen staatssubsidies. De leraars wor-den rechtstreeks door het inschrijvingsgeld vande leerlingen betaald.

In Zuid-India gaat 70 procent van de leerlingennaar een goedkope staatsschool. De 30 procentrijksten zitten in een privé-school. Daarbetalen ze minstens 6000 frank per jaar.Daar moeten de meeste gezinnen nietaan denken. Hier zitten dus vooral kin-deren van rijker volk. De klassen zijn erkleiner (maximum 50 leerlingen) en erzijn meer banken en boeken. Maar deleraars verdienen er dus veel minder. Demeesten proberen alsnog in een staatsschool werkte vinden. Dat is niet gemakkelijk. Soms moet jevoor zo’n overheidsjob 75.000 frank smeergeldover hebben. «Ik ben al blij dat ik werk heb», zegtDharalakshmi. «In deze school is er veel orde endiscipline. Bovendien verdien ik wat bij door elke

7 5 . 0 0 0f r a n ks m e e r -geld vooreen over-heidsjob

OPEXPEDITIE

MET KLASSE«Met al die schandalen zou jetoch echt beginnen te twijfe-len aan élk ontwikkelingspro-ject», schrijft een leraar ons.Hij is net als zoveel anderen aljaren bezig met mundialevorming op school en steun-projecten voor ontwikkelings-hulp. Het is niet gemakkelijkom leerlingen, collega’s, oudersenz. te blijven overtuigen vande zin daarvan. Toch rekenenzoveel mensen die eerlijk be-zig zijn met echte ontwikke-lingshulp op steun en solida-riteit van bij ons. Hun inzet isvaak bewonderenswaardig enmeestal worden met weinigmiddelen grote ontwikkelin-gen gerealiseerd.Daarom geeft Klasse u dekans zélf te gaan kijken. Wenodigen via de drie publica-ties van Klasse één leerkracht,één leerling en één ouderuit voor een expeditie naareen ontwikkelingsproject inAfrika. U maakt er kennis metde echte problemen en deaanpak ervan, vooral op hetvlak van onderwijs en vor-ming. U verblijft niet in durehotels, maar ontmoet de mensenzelf, geen toeristisch bezoekmaar een levensechte kennis-making met het ontwikke-lingswerk ter plaatse. Nadienbrengt u op uw manier ver-slag uit in Klasse. Wij betalenalle onkosten.Dit is een actie van Klasse i.s.m.het Nationaal Centrum voorOntwikkelingssamenwerking/11.11.11. Schrijf ons vóór 15november een briefje metpersoonlijke gegevens en uweigen motivatie om aan deexpeditie deel te nemen.Klasse (Expeditie) - Konings-

straat 138 - 1000 Brussel

eren van acht

ele dag in een

ere fabriek

Prwgv

morgen bijles te geven aan kleinere groepjesleerlingen: zo’n 500 frank per maand.»Die bijlessen (tuition) zijn een ingebur-gerd systeem. Je ontmoet nauwelijksleerlingen die ze niet volgen of leer-

krachten die ze niet geven.

Schoenen uitVooral de Dalids, de zogeheten kastelozen,

hebben het moeilijk in India. Daar komt slechtslangzaam verandering in. «We moesten onze schoe-nen uitdoen als we door een straat van een hogerekaste stapten en we mochten zelfs in grote noodhun waterpompen niet gebruiken», zegt Suguna(45). «Maar dat nemen wij niet langer.» Zij is inhet vormingsprogramma gestapt van Areds enSwate, de lokale organisaties die uit België ge-steund worden door het NCOS/11.11.11. Vooralde vrouwen zijn daardoor mondiger geworden.Nu ze zelf hebben leren lezen en schrijven sturenze hun kinderen ook naar school, ondernemen zeacties tegen het alcoholisme van de mannen enproberen ze er ook andere vrouwen van te over-tuigen dat zij niet minderwaardig zijn. Te dikwijlswordt geweld tegen vrouwen immers weggela-chen en nog altijd worden pasgeboren meisjesgewoon vergiftigd.

RituelenWe zien Suguna aan het

werk samen met een tientalandere vrouwen, uitgedostin een lichtblauwe sari. Hethele dorp is samengestroomdom hun theatervoorstellingte zien. Daarin gebruikenze bekende liedjes, kinder-spelen en rituelen om eenandere boodschap mee tegeven: die van opkomen voorjezelf. Het maakt de tongenlos bij de toeschouwers. Deverandering zal ook in ditdorp in een stroomversnel-ling geraken. Het ontwik-kelingswerk van Areds en Swate steunt vooral opde bewustwording en de inbreng van de mensenzelf. En dat werkt.

DonkerJe merkt meteen het verschil: dorpen waar de

kinderen naar school gaan en waar de volwasse-nen hebben leren lezen en schrijven, gaan er véélsneller op vooruit dan andere. Op economisch énmenselijk vlak. Onderwijs en vorming maken het

asgebo-en meisjes

o r d e ne w o o n

ergiftigd

verschil. Het zouden vanzelfsprekende, democra-tische basisrechten moeten zijn voor iedereen.Maar zo ver zijn we duidelijk nog niet.

Het is nog maar zes uur. Overdag kondigen destapelwolken het naderend regensei-zoen aan. Hier aan de evenaar wordthet snel donker. We zitten in eencirkel met donkere mensen die overhun plannen praten. Die moeten zemet weinig middelen zien te realise-ren. We brengen hun een boodschapvan solidariteit en vertellen hun hoein veel Vlaamse scholen leerkrachtenen leerlingen ontwikkelingsprojecten steunen ende muren van hun klaslokaal openbreken vooreen blik op de wereld. Dat doorbreekt even deduisternis in het dorp: het licht in hun ogen en dehagelwitte tanden van zo’n glimlach die je nooitmeer vergeet. ■

• In deze reportage volgen we vooral de ervaringen vanleerkrachten in Zuid-India. In Klasse voor Ouders enKlasse voor Jongeren bekijken we de zaak door ogenvan ouders en jongeren. Kunt u op school misschieniets meer mee doen. De verantwoordelijke van Swate uitIndia is in het najaar op bezoek in ons land. Vraag deagenda bij Gerda Bauwens - NCOS/11.11.11.• Nogal wat leerkrachten zijn vorig jaar enthousiast inhet project Zij aan Zij gestapt. Daarmee kun je concreteprojecten steunen die vooral vertrekken van de vrouwals motor voor verandering. Vraag daarover de gratisfolder bij Griet Dobbelaere - NCOS/11.11.11 - Vlasfa-briekstraat 11 - 1060 Brussel - tel 02-539 26 20• Leerlingen van het zesde jaar basisonderwijs kunnenvanaf nu ook een India-inleefatelier meemaken in hetKinderwereldatelier van Roeselare. Daarover leest umeer in het volgend nummer van KLASSE. Maar u kuntnu al reserveren: 051-22 11 03.• Wie het ontwikkelingswerk van Areds en Swate inIndia meteen wil steunen, kan dat via het NCOS/11.11.11: 000-0000011-11 (vermelding KLASSE/India).

Kind

de h

donk

KLASSE NR.78 33

■ OP CURSUS

Het Brussel-effectSteeds meer buitenlandse stu-denten willen Nederlands le-ren. Meestal kunnen zij hier-voor terecht in hun eigen land.In heel wat Europese landen,maar ook daarbuiten, kan mennamelijk Nederlands alshoofd- of bijvak kiezen aanhet talencentrum van eenuniversiteit. Ze krijgen er lesvan landgenoten, die daar zelf

de taal hebben geleerd. Maar ook in ons land worden cursussenNederlands georganiseerd voor buitenlanders. Jaarlijks komen zohonderden studenten en leraars afgezakt naar Gent en Hasselt. Zevolgen er de zomercursussen van de Nederlandse Taalunie, eentaal- en cultuurbad. Wat hen aantrekt? «Ideeën en didactischemogelijkheden uitwisselen met collega’s», antwoordt leraar entalenliefhebber Diederich Mannheim in vlot Nederlands. «Andereculturen leren kennen», antwoordt Dhina uit Indonesië, die nietminder dan 35 uur Nederlands per week krijgt. Jason, uit Canada,heeft weer een ander motief: «Ik heb familie in Nederland en wileindelijk met mijn neven communiceren in hun eigen taal.»Velen komen met de blik op Europa gericht (het zogenaamdeBrussel-effect). Ze hopen ooit werk te vinden bij de EuropeseGemeenschap. De lesgevers zijn Vlaamse leerkrachten met erva-ring in het buitenland of metonderwijs van het Nederlandsals tweede taal. Unaniem prij-zen zij de motivatie van de stu-denten, hun inzet en openheid.«Zo’n cursus is één van de bin-dende factoren om de Europe-se gedachte en de idee van soli-dariteit door te geven», voegtleraar Wilfried Verhaert toe. «Enmisschien zullen sommige stu-denten dit later zelf doen inleidende posities.»

■ ONDERZOEK

Handicap in de klasIn Vlaanderen krijgen kinderen met een motorische, auditieveen visuele handicap de kans om zich in gewone scholen teintegreren. Ze krijgen hulp van een extern begeleider, maarvolgen voor het overige het gewone lessenrooster. Een dui-zendtal leerlingen maakt effectief gebruik van dit GeïntegreerdOnderwijs (GON). Misschien zitten er wel in uw klas. Wie zijndie kinderen en jongeren? Hoe verloopt hun schoolloopbaan?En welke resultaten boeken zij in het GON? Een onderzoek.De meeste kinderen met gezichts- of gehoorstoornissen of metbewegingsmoeilijkheden vinden een plaats in type 7, 6 en 4 vanhet buitengewoon onderwijs, vorig jaar zo’n 3000 in aantal. Nogeens duizend volgen echter het gewone onderwijs. Van kleuter-tot secundair onderwijs, gespreid over alle netten. Ze doen dit opinitiatief van hun ouders en met regelmatige hulp van een bege-leider. Eén op drie heeft een attest voor een ernstige handicap, éénop vijf komt uit het buitengewoon onderwijs. Dit zijn de zoge-naamde GON-leerlingen (Geïntegreerd ONderwijs). Een Leuvensonderzoeksteam onder leiding van prof. B. Maes en prof. R. Mas-schelein checkten vorm, inhoud en kwaliteit van dit onderwijs.

BegaafdMen denkt wel eens dat enkel slimmere gehandicapte leerlingennaar het GON gaan. Dat is niet zo. De grootste groep beschikt overgemiddele intellectuele mogelijkheden, maar net zoals in hetgewone onderwijs zijn er ook minder en hoger begaafden. Niette-

■ GEDRAGSPROBLEMEN?

Passen op de kleintjes«Die kinderen zouden nu in jeugdbendes zitten. Sommigen zijn ineen jaar tijd wel honderd keer naar de directeur gestuurd wegensspijbelen of wangedrag. Maar sinds we ze deze job hebben gegeven,is dat verleden tijd.» Aldus Louise Gaitanos, lerares in Texas (VS) inTimes Educational Supplement. Bijna elf jaar loopt daar een uniekproject voor leerlingen van twaalf tot zestien jaar. De meeste hebbenal een zwaar verleden van spijbelen, geweld, vandalisme. Motivatie:nihil. Maar in plaats van repressief op te treden, startten scholen insamenwerking met een frisdrankenbedrijf een uniek programmaom de jongeren weer op het rechte pad te krijgen. In ruil voor hetminimum uurloon van 4,25 dollar brengen de leerlingen vier keerper week een aantal uren door in de nabije basisschool. Hun taak iser de kinderen op allerlei manieren te helpen en te begeleiden. Enhet effect is er. «We voelen ons tegelijk leerling en leraar. Deze jobstimuleert me echt om naar school te komen», zegt de veertienjarigeDareen. «In het begin komen ze voor het geld», zeggen de initiatief-nemers. «Maar al gauw willen ze het werk echt goed doen. Ze voelenzich verantwoordelijk en gerespecteerd in hun taak. Dat de kleinekinderen naar hen op- en uitkijken, verandert hen compleet.»Leerkrachten beseffen dat deze aanpak geen wondermiddel is, maarniets werkte ooit beter. Van al de projectleerlingen, die eens zo goed alsopgegeven waren, beëindigt nog amper twee procent zijn school-loopbaan vroegtijdig. Ter vergelijking: het gemiddelde percentagevoor de hele VS bedraagt veertien procent, onder Texaanse Hispa-no’s zelfs 27 procent. Meer nog, de meesten studeren na hunachttien nog verder, met succes.

■ ROOKVRIJ

Steek een munt opIn Nederland kunnen leerlingen geld verdienendoor het roken af te zweren. De Stichting voor Volks-gezondheid biedt groepen jongeren Smoke Free Kids-contracten aan. Het rookverbod begint op 12-jarigeleeftijd en duurt tenminste vier jaar. De beloningbedraagt 300 gulden per persoon. Nicotinedetecto-ren en interne controle moeten het contract hardmaken. Vandaar dat het ook enkel in groep kanworden aangegaan.

34 KLASSE NR.78

min doen GON-leerlingen er gemiddeld duidelijk langer over omhun schoolloopbaan af te werken dan leerlingen uit het gewoononderwijs. 40 procent heeft één of meer jaren onderwijsachter-stand (9 procent minstens twee jaar). Er zijn ook 20 procent meerzittenblijvers.

StilzittenEén op vier GON-leerlingen kampt volgens de begeleiders meternstige leerproblemen. Type 6-leerlingen hebben minder leer-problemen dan de twee andere types, type 7-leerlingen het meest.Leerlingen uit het secundair hebben het niet moeilijker met deleerstof dan jongere kinderen. Gevraagd naar de problemen diehun leerlingen zoal ondervinden, noemen GON-begeleiders lan-ge tijd stilzitten, aandachtig blijven, het schrijfproces, het waar-nemings- en voorstellingsvermogen, attitude en gedrag, leestech-niek, ruimtelijk inzicht, wiskunde, taalvakken. Bepaalde proble-men zullen zich meer manifesteren bij het ene type dan andere.Het verschil tussen matig en ernstig gehandicapten valt daarbijniet altijd op. Het taal- en rekenniveau van GON-leerlingen ligt inhet algemeen lager dan dat van de overige leerlingen uit hetgewoon lager onderwijs.

AngstigSlechts de helft van de leerlingen zou sociaal goed geïntegreerdzijn binnen de klasgroep. Bij één op acht laat dit duidelijk tewensen over. Bij één op tien botert het niet met de leerkracht. Desociale integratie is meer problematisch in het secundair onder-wijs. Jongere kinderen voelen zich doorgaans wel goed in hun

■ KLASMANAGEMENT

De spons eroverU komt de klas binnen. Net op dat moment beëindigt een nattespons met een luide smak zijn vlucht tegen het bord. De dader kijktuitdagend rond. U zou onmiddellijk kunnen uitvliegen tegen klasof dader, u kunt het voorval negeren of eventueel een grapjemaken. In Managing Behaviour Problems geeft Diane Montgomery hetvolgende advies: «Ga op het kritieke mo-ment geen confrontatie aan, maar toon weldat u de zaak onder controle hebt. Dat kuntu bijvoorbeeld door te zeggen ‘Daar zullenwe het straks eens over hebben’, waarna ugewoon de les begint. U bewijst daarmeeniet uit uw lood te zijn geslagen. Zet deleerlingen aan het werk. Geef enkele leer-lingen individuele commentaar bij hun werk.Zorg ervoor dat de dader u goed en wel zietkomen. Geef waar het kan positief stimule-rend advies, ook aan de sponswerper. Na deles laat u hem even nablijven. Daarmeeisoleert u hem van een potentieel publiek.Vraag gewoon: ‘Wat was het probleem?’Daarmee stelt u zich niet op vanuit eenmachtspositie, maar veeleer als raadgever. Zo kunt u tot eenovereenkomst komen. Misschien zal de leerling achteraf bij zijnvrienden bluffen dat hij er goed vanaf is gekomen, maar de kans isgroot dat u hem bij een volgende gelegenheid bij een frons ofoogcontact snel weer tot de orde kunt roepen.»

■ SCHOOLBIB

Een net vol boekenHet gebeurt wel vaker. Tijdens een les hebben de leerlingenboeken nodig uit de schoolbibliotheek. Als ze die echter willengaan opsnorren, blijkt de bib gesloten wegens geen leerkracht ofbibliothecaris aanwezig. Personeelstekort heet dit en sommigeVlaamse scholen doeken om die reden zelfs hun bibliotheek op.

Misschien kunnen zij een voorbeeld ne-men aan wat men doet op de Faroëreilan-den, een tamelijk geïsoleerde eilandengroephalfweg tussen Noorwegen en IJsland. Hetisolement en bepaalde infrastructuurpro-blemen maken onderwijs er minder evi-dent dan bij ons. «Er is maar één scholen-net en de grootste school telt niet meerdan vierhonderd leerlingen», zegt leraresAndrea Verstraeten, die het Faeroër onder-wijssyteem ter plaatse leerde kennen. «Maarschoolbibliotheken zijn er, personeel ofniet. Ofwel kunnen de leerlingen er indivi-dueel terecht ofwel begeleidt een leerkrachthen. En in scholen zonder bibliotheek neemtde jeugdafdeling van de plaatselijke open-

bare bibliotheek die taak over. Er zijn ook materialenbanken waarmen voor de duur van een volledig schooljaar boekenpakkettenvan een dertigtal exemplaren mag ontlenen voor gebruik in deklas.» Recent materiaal voor weinig geld dus. Of hoe kleinschalig-heid andere perspectieven kan bieden.

KLASSE NR.78 35

vel, maar vanaf 8 jaar neemt dit gevoel af. Ze beoordelen hunsportieve capaciteiten, fysiek voorkomen, maar ook hun schoolseprestaties en sociale contacten dan negatiever. Leerkrachten mel-den dat de GON-groep iets meer lichamelijke klachten, socialeproblemen en denkproblemen heeft dan leerlingen zonder handi-cap. Ook zouden zij meer angstig, teruggetrokken of geremdgedrag vertonen. Eén op vier ouders meent dat de sociale relatiestussen hun gehandicapt kind en de klasgenoten maar matig zijnvan kwaliteit.

GedragsregelsGON-begeleiders geven gemiddeld aan één op twee GON-leerlin-gen een of andere vorm van extra les, al of niet gecombineerd metspecifieke hulp bij de verwerking van de leerstof. De helft krijgtook sociaal-emotionele ondersteuning. 75 procent van de bege-

leiders brieft deleerkracht(en) uit hetgewoon onderwijs bijde komst van een GON-leerling in het begin vanhet schooljaar. Voor deonderzoekers is deze in-formatie, naast grond-regels voor de omgangmet een GON-leerling,pure noodzaak. Verderoverleg gebeurt in meerdan de helft van de ge-

vallen wekelijks, maar soms ook helemaal niet. De leerstof staatdaarbij centraal. Met de ouders spreekt de begeleider één tot driekeer per schooljaar. De ouders zijn daar veelal tevreden over,maar meer overleg zouden ze wel appreciëren.

TwijfelsBijna de helft van de bij het onderzoek betrokken leerkrachtenzegt zijn gedrag tijdens het lesgeven specifiek aan te passen aan deGON-leerling. Eén op drie verandert zijn stijl van lesgeven aan dehele klasgroep. Verschillende leerkrachten hebben meer frequentcontact met de ouders. De betrokkenheid van de directie van degewone school bij het GON-gebeuren is erg variabel. Sommigedirecties hebben nauwelijks contacten in die zin, andere zettenzich actief in voor het welslagen van het GON. Ook in scholenbuitengewoon onderwijs zijn er soms grote verschillen. Vanstructurele samenwerking en ondersteuning van de GON-bege-leider in de ene school tot helemaal niets in de andere. Volgens deonderzoekers zijn enige sensibilisering en nascholing voor degewone leerkracht zeker op hun plaats. Ook de criteria om deernst van een handicap te beoordelen zijn aan herziening toe.Daar hangt de hoeveelheid GON-hulp namelijk van af.Onderzoek naar de determinanten van de instroom en van deloopbaan van leerlingen in het geïntegreerd onderwijs - B. Maes,R. Masschelein e.a. Een samenvatting van het onderzoek is gratisverkrijgbaar op aanvraag - afdeling Orthopedagogiek - departementPsychologie en Pedagogie - KULeuven - Vesaliusstraat 2 - 3000 Leuven- tel 016-32 62 24 - fax 016-32 59 33

■ NIEUW OP SCHOOL

De mega-foonOngeveer 800.000 Belgen bezitten momenteel een GSM. Dat isdubbel zo veel als vorig jaar. Ruim de helft van de gebruikers isjonger dan 35. En hoewel GSM-gebruik niet goedkoop is, blijkensteeds meer jongeren mobiel te communiceren. Ook op school.In sommige scholen zou het aantal leerlingen dat een GSMmeebrengt al rond de vijf procent schommelen. De meeste direc-ties willen mobiel telefoneren zeker niet stimuleren: te storendvoor het lesverloop en het normale leven op school. Bovendien

vrezen ze dat deze toestellen ook wel eens worden ingezet voorminder frisse zaakjes (examenfraude, drugs enz.). Hier en daardenkt men aan een aanpassing van het schoolreglement. Anderedirecties maken geen bezwaar, zolang de GSM maar niet in de klaswordt gebruikt. Schoolhoofden uit het basisonderwijs staan tole-ranter tegenover het verschijnsel dan die uit het secundair. Zijbrengen blijkbaar begrip op voor bezorgde ouders die hun kindeen bieper of GSM meegeven naar de (kleuter)klas. Overigenskomen ook leerkrachten met de GSM naar school. Sommigengebruiken die naar verluidt voor hun bijbaantje. Daar hebbenouders, leerlingen en collega’s dan weer vragen bij.

(advertentie)

De brievenbusElke maand opnieuw vindt u hier een selectie uit de grote stapelbrieven die wij maandelijks te verwerken krijgen. Dat doen we metplezier. Uw mening en uw (praktijk)ervaring zijn voor ons heelbelangrijk. Alle brieven zijn dus welkom. Anonieme brieven kunnenwe echter niet publiceren. Wél laten we desgevallend - indien u dituitdrukkelijk vraagt - naam en adres achterwege. Maar «naam enadres bekend» betekent ook echt dat naam en adres aan de redactiebekend zijn.KLASSE (Dialoog) - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel

i

Wie leert hen dat?Toezicht ‘s middags en opvang‘s avonds: ik vind dit een maat-schappelijk probleem en niet eenprobleem voor de school. Het iszó normaal dat de leerkrachtendaarvoor instaan. Dit terwijl wijzelf op veel momenten een ont-haalmoeder moeten betalen vooronze eigen kinderen om tegelijkte dienen als goedkope opvangvoor andermans kinderen.Een groot verschil met tien jaargeleden is trouwens dat wij alsleraars meer en meer taken krij-gen die eigenlijk in de eerste plaatseen taak van de ouders zijn. Thuismogen ze bijvoorbeeld zeggenwat ze willen (tegen ma en pa),maar wij moeten ze wel leren ombeleefd te zijn. Thuis moeten zeblijkbaar nooit zelf een uitdagingaangaan, want wij moeten eenopdracht nog eens en nog eensuitleggen, terwijl ze bij het minsteprobleem meteen vooraan staanmet «ik begrijp dit niet».(Naam en adres bekend)

Willekeur?In tal van kleuterscholen hanteertmen een doorschuifsysteem vande oudste kleuters van de klas. Zijmogen na de kerstvakantie over-gaan naar de volgende kleuter-klas. Is dit systeem wettelijk gere-geld? Kan een directeur naar ei-gen goeddunken de kleuters ver-delen (onafhankelijk van rangor-de, inspraak van leerkrachten ofouders)?(Naam en adres bekend)De wetgeving legt géén jaarklas-sensysteem op. De school beslistautonoom (eventueel in samen-spraak met de bevoegde overleg-organen) hoe ze haar kleuteron-derwijs inricht. Elke school krijgtjaarlijks een bepaald lestijdenpak-ket, vastgesteld op basis van hetaantal regelmatig ingeschreven leer-lingen op 1 februari van het voor-gaande schooljaar. In het kleuter-onderwijs is er hierbij een aparteregeling: het lestijdenpakket wordtherberekend op elk van de vijfinstapdata. De personeelsformatievan de school wordt vastgesteldop basis van het lestijdenpakket.De inrichtende macht (en de be-voegde overlegorganen) beslistautonoom over de aanwendingvan dit pakket. Rekening houdend

met de behoeften van elke leer-lingengroep kan de school inder-daad beslissen één of meerdereklassen geheel of gedeeltelijk tesplitsen (als het toegekende lestij-denpakket dat mogelijk maakt).Dit betekent o.a. dat de school degroepsindeling van de kleutersperfect kan wijzigen om de ge-middelde groepsgrootte aan tepassen aan lokale en actuele no-den.(Vlaams Parlement - Vragen en Ant-woorden - Vraag nr. 152 van 18maart 1997)

HuistakenAls leerkracht én als ouder blijf ikniet gespaard van het oude zeerder huistaken. Soms stel ik mijtoch vragen bij de zinvolheid vandat hele gebeuren voor de leerlin-gen en als ik het vanuit mijn eigeninvalshoek bekijk, is huiswerk ver-beteren zowat de enige nare kantaan mijn job.Soms moet je erde nare kantenbijnemen, maarals ik bedenk hoe-veel zinniger ikde tijd die ik inverbeteren stop,zou kunnen op-vullen met hetverbeteren enaanpassen vanmijn eigen lessenen lesmateriaal,dan ontmoedigtdat verplichtverbeterwerksoms wel. Zelfstijdens mijn vakantie zit ik takente verbeteren. De mensen die deverplichte hoeveelheden takenopleggen, worden hierbij vrien-delijk uitgenodigd ook eens eenweek van de kerstvakantie op teofferen om, laat ons zeggen dieaantallen ook eens te herzien.(May Vermeiren, lerares ASO, Rij-kevorsel)

Niet alleenWat KLASSE mij vooral biedt, iseen vergelijkingspunt met wat erelders in de onderwijswereld leeft.Ikzelf heb een bepaald beeld ofgevoel over alles wat er op schoolgebeurt, maar je kunt dit andersnooit plaatsen binnen het geheelvan «scholen». Nu vind ik in KLASSE

Dit is de nieuwOuders. Al gez

veel dingen terug waarvan ik denk:«Zo voel ik dat nu ook, en nuweet ik dat ik niet alleen ben éndat het niet alleen bij ons op schoolzo is». Door het lezen van jullieblad voel ik me meer begrepen.Jullie schrijven echt vanuit het stand-punt van diegene die les geeft.(Trui Ryshaert, onderwijzeres, Kuurne)

Taakgericht onderwijs:ernstig werk (1)Het artikel Nieuwe rollen (KLASSEnr. 76) heeft mij sterk aange-sproken. Als graadcoördinator werdik trouwens zes jaar geleden aan-gesteld om «onderwijsvernieuwingten voordele van de leerling tepromoten en te helpen invoe-ren». Met vallen en opstaan heb-ben we al een hele weg afgelegden er is reeds veel gebeurd watvroeger als onmogelijk werd op-zij geschoven. Vorig schooljaarben ik er zelfs in geslaagd omcollega’s van vijf vakken in heteerste jaar te doen samenwerkenrond één centraal thema, creati-viteit. Het was een leerrijke er-varing voor de leerlingen énvoor de leerkrachten. De leer-krachten waren achteraf gezienblij dat het voorbij was, de leer-lingen konden er maar niet ge-noeg van krijgen. Maar het voor-naamste is dat de bereidheid be-staat om het dit schooljaar op-nieuw te proberen.

(Katrien Vandewe-ge - Sint-Martens-Latem)

Taakgerichtonderwijs:dankbaar-heid (2)Taakgericht wer-ken verhoogt in-derdaad het leer-effect bij kinde-ren. Bovendienverhoogt het deleermotivatie. Dekinderen sprekenmeer met elkaar

over de leerinhoud en willen zelfstaken meenemen naar huis. Bijwerken met een takenpakket ofcontractwerk krijgen de leerlin-gen een reeks taken waarvan zezelf de volgorde van afwerken be-

e Klasse vooren?

palen. Ze werken eraan tijdenseen deel van de klastijd, liefst tel-kens op een vast moment van dedag. Die taken hebben een inoe-fenend, toepassend, herhalend,differentiërend of remediërend ka-rakter. Bovendien activeert dezewerkvorm tal van andere relevan-te bekwaamheden en attitudeszoals zelfsturing, samenwerken,creatief denken, exploreren, com-municeren... En wat te denkenvan initiatief nemen, nauwkeu-righeid, zelfcontrole, infobronnenwillen raadplegen, doorzetten,drang naar inzicht...Taakgerichtwerken iseen fantastisch complement bijde zinvolle oriënterende instruc-tielessen. Bij de kinderen is dedankbaarheid om de gebodenkans, de motivatie voor de leer-vorm en de integratie van debasisleerstof verbazend groot!(Luc Vervynck - Loppem)

Taakgericht onderwijs:8 uur zwijgen (3)Met veel aandacht heb ik hetartikel gelezen over taakgerichtonderwijs. Mijn interesse gaat vooraluit naar de aanpak van een taak-gerichte taalles. Acht uur zwij-gen en luisteren, dat is een taakdie geen enkele volwassene toteen goed einde kan brengen,laat staan een kind. Daarom pro-beerde ik met vele manipulatie-middelen (zeg maar aanschou-welijk materiaal) de handen vande kinderen ook wat te doen tegeven. Deze werkvorm gaf op-lossingen voor heel wat wiskun-delessen, maar werd op langetermijn erg stereotiep ervaren dooreen deel van de leerlingen. Ookvoor een aantal wero-lessen (ver-voer, economie, kopen en beta-len, zaaien-planten-kweken-groeienenz.) was deze techniek bruik-baar. Bij taallessen daarentegenwist ik mij geen raad. Tekstenzoeken (én vaak herschrijven) dieeen onderwerp langs verschillendekanten belichten is geen gemak-kelijke klus. Nu ga ik echter eenscontact opnemen met Steunpunt-NT2 in Leuven. Dankjewel datdeze artikels in KLASSE een plaatsjevinden.(Guido Bex - Zelzate)

Voor al uwvragen over

onderwijs beltu de Infolijn

van hetdepartementOnderwijs: tel02-219 18 00

D I A L O O G

KLASSE NR.78 37

(advertentie)

(advertentie)

België – B

elgique

PB

/PP

B 331

Afgiftekan

toor Gen

t XM

inisterie van

de V

laamse G

emeen

schap

Dep

artemen

t On

derw

ijs - Red

actiesecretariaat KL

ASSE

Kon

ingsstraat 138 - 1000 B

russel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

GA ZELF KIJKENOf ontwikkelingshulp echt helpt?KLASSE nodigt u uit om zélf te gaankijken. We organiseren een expeditievoor de drie publicaties van Klasse. Erkan één leerkracht, één leerling enéén ouder mee. Die trekken samennaar een ontwikkelingsproject in Afrika.Omdat de wereld niet stopt aan demuren van de klas. U verbindt er zichtoe uw ogen wijd open te houden enover uw ervaringen persoonlijk ver-slag uit te brengen in Klasse. Zin omdeze uitdaging aan te nemen? Stel umeteen kandidaat. (Zie p.32)