Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.96 • Juni 1999

De impactvan een schoolDe impactvan een school

KLASSE NR.96 3

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.96 • Juni 1999

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Myriam Paquet, Jan T’Sas,Jan Van den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle De Smet,Conny Dom

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz.(van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSEgratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigenschooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweedejaar secundair onderwijs) en een Klasse voorJongeren (van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

KLASSE, E. Jacqmainlaan 165, 1210 BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail info@klasse.beURL www.klasse.be

MEESTER GEERTHij heeft dit jaar zonder veel tamtamcomputers geïnstalleerd in zijn klas. Dekinderen bladeren door Encarta als zeiets nodig hebben. Hij heeft een contractmet hen afgesloten. Ze werken vakerzelfstandig, krijgen gedifferentieerde op-drachten en leren samenwerken. Hij leertKevin en Halit omgaan met verschillen,praat over de thema’s die ze aanbrengenen laat hen inspelen op de actualiteit. Hijheeft een heel nieuw handboek voortaal: creatiever en uitdagender. Somsleest hij een stuk poëzie voor. De leerlin-gen gokken wat het betekent. Ook voorwiskunde moeten ze de regel zelf ont-dekken. Hij maakt het hen niet gemakke-lijk, maar ze gaan allemaal graag naarschool. Ze leren waar ze bij staan. Ookover Het Leven.Meester Geert probeert niet populair tezijn. Hij doet gewoon zijn werk. En tel-kens als we in Klasse weer een nieuw«probleem» aansnijden, heeft hij er netdaags voordien al een oplossing voorbedacht. Omdat hij zo kort bij zijn leer-lingen staat. Zoals Meester Geert zijn erzovelen. Ze komen niet in de krant. Maarze maken wél het verschil. Ze voelen zichonwennig als je het hen zegt. Daaromschrijven we het maar: dank u wel. (Enweldra: prettige vakantie. U hebt hetverdiend, meer dan wie ook.)

Sommige scholen hebbenvéél meer impact dan andere.Vizier p. 4-9

Wie betaalt de kopieën?p. 32-33

IN DIT NUMMER

4-9De impact van een school

Twee jaar lang hebben onderzoekers bij Vlaamse leerlingen nage-gaan of de school invloed heeft op hun waardevorming. Daartwijfelt blijkbaar iedereen aan. Maar die twijfel is ongegrond. Klassepubliceert de resultaten van een waardevol onderzoek.

10-11De leerlingen kijken toe

Van de doorlichting door de inspectie krijgt elke school een eigenrapport. Daarin staan ook de punten die ze kan verbeteren. In hetjaarverslag staan de algemene conclusies. Zo zijn de leerlingen in het

basisonderwijs véél te weinig betrokken bij wat er op school gebeurt. Volgende keer beter?

32-33Het recht van de auteur

Muziek draaien tijdens de opendeurdag, een toneelstuk opvoerenop school, oefeningen uit handboeken kopiëren… Voor u hetweet, zit u op het domein van het auteursrecht. Sommige scholenwerden al beboet. Wat mag en wat mag niet? En vooral: hoe grootis het prijskaartje?

34-35Ruil je job: Nederland

Mag een Vlaamse leraar voor één dag gaan lesgeven in Nederlanden komt hij daar meteen in één van de grootste onderwijshervor-mingen terecht: het Studiehuis. Benieuwd hoe dat afloopt. Ruil jejob.

36-37Door het mijnenveld

Vele honderden gedreven leerlingen stelden zich kandidaat ommet Klasse en Artsen Zonder Grenzen op expeditie te gaan naareen onbekend land. Aagje en David werden geselecteerd. Eerstleek Cambodja gewoon op De Sissende Sampan. Nadien werd hetmenens. Hun verslag.

n Journaal p. 12-14 met verdeelsleutels in hoger onderwijs n Idee p. 15-29 met leraars opPukkelpop n Signaal p. 38-39 met onderzoek over vraagstukken en problemen n Dialoog p. 40-42 met uw brieven n

EXTRA BIJLAGE (nr. 10)Straffen en belonenHet tiende uitneembare deel vande twintigdelige reeks voor uwpersoonlijke map De Eerste Lijn.

Klasse op InternetWe werken elke dag aan eenupdate van de site. Snelle reac-ties, discussies, cartoons, nieuws,archieven en een wedstrijd. Surfnaar www.klasse.be

In juni verschijnen Klasse voorOuders en Klasse voor Jongerenniet. Heeft iedereen wel iets an-ders om het hoofd.

Waait de wind uit Nederlandook naar ons? p. 34-35

4 KLASSE NR.96

Op dinsdag 20 april om 11.30 uur stappen twee adolescenten hunschool binnen, de Columbine High School in Littleton, Colorado. Het isdag op dag honderd jaar geleden dat Adolf Hitler werd geboren. EricHarris en Dylan Klebold dragen lange zwarte regenjassen met haken-kruisen erop. Hun gezicht zit achter een bivakmuts, hun bedoelingenin de kogelmagazijnen van halfautomatische geweren, onder langeregenjassen. Giechelend, wraakzuchtig doorzeven ze leerlingen enleerkrachten met kogels. Dertien doden en twintig gewonden latermaken ze ook zichzelf van kant. De diepe oorzaak van dit absurdebloedbad? Onverdraagzaamheid. Uitsluiting. Extreem navelstaren.

SatanismeDe schietpartij in Colorado is niet de eerste in een Amerikaanseschool, maar wel de ergste tot nu toe. Discussies rond zedelijk

verval, het belang van opvoeding en waardeonderwijs laaien extrahoog op. «Het kan ook bij ons gebeuren», zegt psychotherapeutBob Van Sant in Telefacts. «Het begint allemaal thuis», klinken demeeste reacties op de website van CNN. Ouders krijgen de volleverantwoordelijkheid toegeschoven om hun kinderen de juistewaarden en democratisch burgerschap bij te brengen. Maar metéén gebroken gezin op twee staan de Amerikaanse ouders voor eenlastige taak. Bovendien bewijzen studies dat het gezin nauwelijkskan optornen tegen de impact van de leeftijdsgroep en van demassamedia. Harris en Klebold maakten deel uit van een geïso-leerd groepje, de Trenchcoatmafia. Deze kliek dweept volmondigmet Hitler, identificeert zich met militaristische geweldhelden vanhet witte doek en aanbidt ‘shock’-rocker Marilyn Manson, predikervan satanisme, anarchie en zelfmoord. Onvoorspelbare zwaarge-wichten in de waardevorming van jongeren.

De gevarenvan

navelstarenV I Z I E R

KLASSE NR.96 5

Jerry SpringerEn hoe zit het met de school? Kunnen leerkrachten invloeduitoefenen op de houding en de waarden van jongeren? Ex-perts dachten tot nu toe van niet en ook leraars hebben hun

twijfels: «Wat kan ikbeginnen tegen JerrySpringer?», «Parels voorde zwijnen! Ze luiste-ren toch niet», «Als heterop aankomt, zijn hetallemààl racisten.» Hoe-wel een thema als bur-gerzin hoog in deeindtermen staat, heerst

over waardeonderwijs aan jongerenveel pessimisme op school. Ten on-rechte.

VerborgenEen grootschalig onderzoek bij 4700jongeren en 630 leraars in 63 Vlaam-se scholen bewijst dat school en leer-kracht wel degelijk invloed hebbenop de houding en waarden van jon-geren. Klasse publiceert er vandaagde resultaten van. Hoe tolerant eenleerling wordt in de maatschappij (ofhoe racistisch), hoe goed hij zich voeltop school en hoe hij denkt over ethische

kwesties, bepalen ook de school en de leerkracht. Niet met deleerstof, projecten, kant-en-klare didactische pakketten of eendiscussieles over euthanasie. Wel via het verborgen curriculum:een democratische en participatieve schoolcultuur, buiten-schoolse activiteiten, duidelijke regels, betrokken leraars metpositieve waarden… Er zijn wel degelijk scholen, directies enleerkrachten die het verschil maken. Die misschien een bloed-bad kunnen helpen vermijden. Of er een in de hand werken.Van Kosovo tot Littleton en Sint-Martens-weet-ik-veel. De geva-ren van navelstaren. ■

Het recentedrama in deAmerikaanse Co-lumbine HighSchool wortelt inextreme onver-draagzaamheid. Alsreactie wil men be-wapende portiersvoor de schoolpoorten een verbod op lan-

ge jassen. Alsof daarinde oplossing ligt. Noch-tans kunnen scholen metinvloed op de waardenen houding van jonge-ren preventief werken enveel ellende voorkomen.Hèèft de school dan in-vloed? Meer dan mendacht. De resultaten vaneen ontwapenend onder-zoek.

leerlingen in sommige scholen drie keer zo racis-tisch zijn als leerlingen in andere scholen.

Saaie lessenZien leerlingen het zitten binnen de schoolmu-

ren? Welbevinden op school is een tweede belang-rijke houding die de onderzoekers analyseerden.Ze lieten de jongeren stellingen beoordelen als: Ikvind het meestal tof op school. Ik voel me er sociaalaanvaard. Ik vind de meeste lessen boeiend/saai. De

totaalbalans is positief. Met een gemiddeldescore van 58 op 100 voelen de meeste leerlin-gen zich vrij goed op school. Slechts 11 pro-cent van de ondervraagden zou liever vanschool veranderen, 14 procent zou liever geenles meer volgen, 16 procent vindt de sfeer op

school allesbehalve. 40 procent is het er echterover eens dat de meeste lessen te saai zijn.

ProstitutieWat vinden leerlingen van echtscheiding, abor-

tus, euthanasie? Deze vragen peilen naar moreletolerantie, het derde domein van het waardeonder-zoek. In 1991 scoorden de Belgische 18- tot 21-

6 KLASSE NR.96

«Meer dan de helft van de Vlamingen is racist»,blokletterden de kranten in 1991. Een onder-zoek onthulde een negatieve houding tegenoverallochtonen bij meer dan de helft van de Vlamin-gen (55␣ % in 1991, 54␣ % in 1995). Maar dezeresultaten worden in de onderzoekswereld niet ausérieux genomen. De vraag hoe etnocentrisch, ra-cistisch, onverdraagzaam… de Vlaamse jongerenvan nu zijn, krijgt antwoord in een nieuw, groot-schalig onderzoek onder leiding van prof. MarkElchardus van de Vrije Universiteit Brussel (VUB)over school, jongeren en waarden. De onder-zoekers brengen 19 waarden en houdingen bij4700 laatstejaars secundair in kaart en bunde-len ze tot drie domeinen. Etnocentrisme is ereen van. De gemiddelde score van alle onder-vraagde jongeren bedraagt 39,4 op een schaal van100 voor onverdraagzaamheid tegenover allochto-nen. Minder dan bij volwassenen. 11 leerlingen op100 noemen zich voluit racist, daartegenover noe-men 42 zich antiracist. «Jongeren hebben een veel-eer verdraagzame houding tegenover migranten»,besluiten de onderzoekers. Zij stellen ook vast datmeisjes minder racistisch zijn dan jongens. En dat

Vier opt i e nvindt delessensaai

De navel van een

jarigen gemiddeld 41,7 op een schaal van 100, wat op een overwichtvan traditionele ethische standpunten wijst. De score van de Vlaamselaatstejaars in dit onderzoek bedraagt gemiddeld 54,5 op 100. Ze zijndaarmee relatief tolerant. Echtscheiding (46␣ %), homoseksualiteit (56,5␣ %),euthanasie op vraag van de patiënt (67␣ %) en doden uit zelfverdediging(58␣ %) vinden de meesten gerechtvaardigd. Twijfel overheerst overabortus (42␣ %) en euthanasie op vraag van de familie (37␣ %). Afkeu-ring ligt het hoogst bij prostitutie (43␣ %) en zelfmoord (42␣ %). «Integenstelling tot wat men vaak beweert: jongeren kennen geen grenzenmeer, kennen geen moraliteit meer – zien we dat de laatstejaars secundairin het algemeen niet zo permissief zijn over ethische kwesties», zegtMark Elchardus. «Wel zijn ze onderling sterk verdeeld.»

Samengevat is de meerderheid van de Vlaamse jongeren ver-draagzaam, moreel tolerant en de school gunstig gezind. Waaraan isdat te danken? Ligt het aan thuis? Aan de media? De peer group? Enwat heeft de school in de pap te brokken?

BasketbalDe onlangs overleden regisseur Stanley Kubrick heeft tot zijn dood

geweigerd dat A Clockwork Orange, zijn controversiële film diegeweld aanklaagt met geweld, in Engeland op het witte doek werd

vertoond. Toen de film begin jaren ’70uitkwam, had hij te veel jongeren totbrutaliteiten geïnspireerd. Enkele jarengeleden zou de horrorfilm Child’s Playtwee Britse tieners tot peutermoord hebbenaangezet. En ook het drama in Littletonwordt met filmgeweld (The Matrix, TheBasketball Diaries) gelinkt. De discussieover de precieze invloed van geweld-films op agressief gedrag is nog nietuitgeklaard. Uit het waardeonderzoekblijkt wel dat media- en smaakculturen(wat jongeren zien op tv, de muziek dieze beluisteren, de tijdschriften die zelezen, hun uitgaansleven) een heel be-langrijke rol spelen in waardevormingin het algemeen. Meer dan het gezin.

Werkloos«Ik geef mijn kinderen waarden mee,

zoals respect voor al wat leeft, blij zijnmet de dingen die je hebt, betrokken-heid bij de natuur… en vooral vind ikhet belangrijk dat ze eigenwaarde en

zelfvertrouwen hebben.» Zo begint een moeder haar lezersbrief inKlasse 75. Als ouder waarden meegeven is niet zo evident als hetlijkt, blijkt nu. Een grote rol speelt de kwaliteit van het gezinsleven.Leerlingen die een goede relatie met hun ouders hebben, komenminder racistisch voor de dag. Ze zien niet op tegen een schooldag.Als vader werkloos is, voelen kinderen zich zelfs nog beter opschool. Waarschijnlijk omdat er dan meer contact is tussen ouderen kind (Amerikaans onderzoek wijst uit dat het aantal contacturentussen ouders en kinderen sinds 1960 met 12 uur is gedaald).

New age«Ze geloven in niets meer, ze zijn onverschillig geworden.» Aldus

een vaak gehoord oordeel over de overtuiging van jongeren. Onver-schillig is volgens het nieuwe onderzoek één jongere op tien. Die tienprocent blijkt ook het minst om te kunnen met cultuurverschillen.Onverschilligheid werkt onverdraagzaamheid in de hand. Leerlingendie religieus zijn of een levensbeschouwing hebben (75␣ % van deondervraagden), zijn minder racistisch dan onverschillige leerlingen.Zij kunnen beter om met cultuurverschillen. Katholieke jongeren(27␣ %) onderscheiden zich extra, vooral tegenover vrijzinnigen (15␣ %).Hun ethische standpunten liggen meer in de lijn van de officiële

standpunten van de kerk, terwijl de on-verschilligen zich toleranter opstellen.Katholieken voelen zich ook beter opschool. Bij de vier procent alternatief

KLASSE NR.96 7

RICHTING JOEPIE OF RICHTING HUMOTelevisie, tijdschriften, radio en muziek spelen een cruciale rol in de ervaringswereld van jongeren. Demedia- en smaakculturen die daardoor ontstaan, weerspiegelen zich ook in de waarden en opvattingenvan jongeren. Dat leidt tot opvallende vaststellingen. Zo vinden de onderzoekers onder de jongerendie veel naar VTM kijken, Joepie lezen en discotheken bezoeken, meer racisten, meer jongeren metminder verdraagzame ethische opvattingen en minder leerlingen die zich goed voelen op school.«We kunnen twee grote groepen jongeren onderscheiden», zegt Mark Elchardus. «Er zijn de pakweg30 procent liefhebbers van cultuurpopulistische media, dansmuziek en entertainmentcultuur. Dat zijn deaanhangers van VTM, discotheek, vrije radio’s, Joepie, Flair, sport- en hobbybladen. Daartegenoverstaat zo’n 30 procent liefhebbers van cultuurkritische media, harde muziek, folk, klassiek, wereldmuziek ofjazz, zeg maar de adepten van Studio Brussel, de openbare omroepen, Knack, Humo en wetenschap-pelijke tijdschriften. Discotheek-haters ook. Zo ontstaat een culturele kloof, met aan weerszijdenverschillende waarden en houdingen. De populistische media- en smaakcultuur gaat gepaard metetnocentrisme, de kritische cultuur remt etnocentrisme af. Cultuurpopulisten voelen zich minder goedop school, de alternatievo’s voelen zich er beter. En jongeren die de entertainmentcultuur aanhangen,hebben meer conventionele en traditionele opvattingen dan jongeren die van de hardere muziekgen-res houden.» De kloof tussen cultuurpopulistische media en kritische media duikt ook op in deonderwijsvormen: BSO-leerlingen vindt men vooral terug aan de cultuurpopulistische kant, ASO-leerlingen aan de mediakritische kant. Hoe de invloed van deze subculturen tot stand komt? «Dat is nogonduidelijk», zegt Elchardus. «Beide culturen spelen ongetwijfeld hun rol in de vorming van peergroups en sociale netwerken. Ze vormen mee een zelfbeeld bij jongeren waarin de school, morele

tolerantie en etnocentrisme minder of meer plaats krijgen.»

De school heeft veel meerinvloed dan gedacht.

bloedbad

met veel gediplomeerden op de arbeidsmarkt gaanandere factoren hun rol opeisen.» Binnen de ver-schillende onderwijsvormen (algemeen, technischen beroepssecundair onderwijs) ontwikkelen zichverschillende subculturen, met eigen opvattingenover etnocentrisme en ethische kwesties. Het on-derzoek toont aan dat leerlingen uit het BSO racis-tischer zijn dan leerlingen uit ASO of TSO. Zestellen zich ook minder verdraagzaam op rondethische kwesties. Hoe langer een leerling al in hetBSO zit, hoe groter de kans dat hij minder tolerantestandpunten inneemt. Voor zijn goed gevoel opschool maakt het echter geen sikkepit uit in welkeonderwijsvorm een leerling zit. Maar dit is eenonderzoek bij zesdejaars. Mogelijk hebben de leer-lingen die zich het minst goed voelden op schoolhun studie voortijdig stopgezet. Dat sociale klasseer weinig toe doet, blijkt uit het feit dat een ‘arme’ASO’er automatisch de zogeheten «ASO-cultuur»overneemt. Een ‘rijke’ ASO-er die naar het BSOverhuist, zal er de «BSO-cultuur» overnemen.

Beter zittenblijvenHoe meer een leerling van onderwijsvorm ver-

andert, hoe groter de kans dat hij zich liberaleropstelt in ethische kwesties. Van onderwijsvormveranderen kan echter vrijwillig gebeuren of ge-dwongen. De dwang werkt negatief. Zo neemt deonverdraagzaamheid van leerlingen toe, naarma-te een school meer B-attesten uitreikt (de leerlingmag naar een volgend jaar, maar in een ‘lagere’afdeling). In zo’n school kunnen leerlingen vol-gens de onderzoekers racistischer worden. Ver-moedelijk werkt het attest vernederend en wekthet meer negatieve gevoelens op, bijvoorbeeldtegen allochtonen. Een C-attest (het jaar over-doen) heeft zo’n negatief effect niet. Een parallel:ook Harris en Klebold voelden zich uitgestoten,vernederd door de jocks, de op handen gedragensportieve helden in Amerikaanse scholen.

Geen invloedAls men alle invloeden van media- en smaakcul-

tuur, levensbeschouwing, verenigingsleven, persoonlijkekenmerken en gezin uitschakelt, hebben alle jonge-ren dan dezelfde waarden en opvattingen?Nee.

Er is de school. Haar impact op de opvattingenvan jongeren is onmiskenbaar. Elchardus: «Bijeenzelfde achtergrond zullen leerlingen van de eneschool racistischer of moreel toleranter zijn danleerlingen van een andere school. Duidelijk minderimpact hebben de schoolbanken op het ik-voel-me-goed van leerlingen, hoe belangrijk scholen ditook vinden. Scholen verschillen op dat punt nau-welijks van elkaar. Een school heeft dus weinig ofgeen invloed op het welbevinden van haar leerlin-gen. Ze brengen dat mee van buitenaf en het wordtop school nog weinig beïnvloed.»

Folders en affichesRond ethische kwesties heerst geen algemene

consensus in de Vlaamse scholen. Zij kunnen per-fect kiezen voor een strenge dan wel een meerliberale of permissieve houding. Meestal maakt eenschool haar standpunten expliciet in pedagogischeprojecten, schoolwerkplan en schoolreglement. Oververdraagzaamheid en het welbevinden van leerlin-gen bestaat wel een consensus. Alle scholen willenzich daarvoor inzetten, al slaagt de ene school daarduidelijk beter in dan de andere. «Maar het is nietomdat een school vol racisten zit dat ze slechtscoort in waardevorming», zegt Elchardus.

denkende jongeren (New Age, esoterie, astrolo-gie…) is de morele tolerantie groter, maar ze voe-len zich minder goed op school.

SquashclubSportclubs en vrijetijdsverenigingen klagen over

een dalend aantal leden. «Jongeren surfen over hunvrije tijd zoals op Internet en engageren zich min-der dan vroeger», luidt de kritiek. Toch blijkt driekwart van de ondervraagde leerlingen lid te zijnvan een of meer verenigingen (daarvan zijn er bij desportclub 51␣ %, jeugdvereniging 36␣ %, sociale ver-eniging 24␣ % en vrijetijdsvereniging ook 24␣ %).Hoe belangrijk dat is? Leerlingen die lid zijn vaneen sociale vereniging zijn minder racistisch danjongeren die geen lid zijn van zo’n vereniging. Devereniging moet wel engagement, bepaalde opvat-tingen en waarden uitstralen, die hun leden kun-nen beïnvloeden: de mensenrechtenorganisatie, devredes- of milieubeweging, het vrijwilligerswerkvoor sociale en humanitaire doelen… Aan de squash-club, het basketbalteam of de klimmuur hangtweinig waardevorming vast.

Voortijdig stopgezet«De toekomst en levenskansen van jongeren

worden nu sterker bepaald door hun onderwijsni-veau dan vroeger», zegt Mark Elchardus. «Vooralde rol van sociale klasse is sterk afgenomen. Maar

8 KLASSE NR.96

HOEVEEL IMPACT HEEFT MIJN SCHOOL?In welke mate heeft uw school invloed op de waarden en houdingen van uw leerlingen? Hoekan u racisme en etnocentrisme in uw school tegengaan en er tegelijk voor zorgen dat uwleerlingen zich beter voelen op school? De resultaten van het onderzoek, verpakt in acht tips.1. Voer een open beleidEen democratische school ontwikkelt democratische houdingen. Geef leerlingen een stemen aandeel in het schoolbeleid. Volgend jaar moet elke secundaire school een leerlingen-raad hebben. Het is makkelijk die op papier te organiseren, maar dat werkt niet. Deleerlingen moeten niet enkel ‘het gevoel’ hebben dat de thema’s die hen aanbelangen eraan bod komen, ze moeten ook echt bespreekbaar zijn.2. Stimuleer leerlingen om deel te nemen aan buitenschoolse activiteitenOrganiseer naast sportieve evenementen ook culturele en vooral sociale buitenschoolseactiviteiten. Spoor uw leerlingen aan eraan deel te nemen. Werk eventueel samen met deplaatselijke sociaal-culturele sector.3. Zorg voor duidelijke regelsDemocratie is niet hetzelfde als gebrek aan regels of twee maten en twee gewichten. Eenschool met duidelijke regels waaraan iedereen zich houdt, biedt een gunstig klimaat voorwaardevorming.4. Kies voor ondersteunend leiderschapAls alle leerkrachten in hun dagelijks werk het gevoel hebben dat de schoolleiding met henrekening houdt, hen gunstig gezind is, hen steunt, dan verhoogt de kans op doeltreffendewaardevorming. Een directie die druk uitoefent om beleidsdoelen te realiseren die buitende leerkrachten om werden bedisseld, verkleint die kans.5. Geef leerkrachten zelfstandigheidAls een directie zich moeit met de keuze van handboeken en nascholingsactiviteiten, zichmengt in de relaties en de samenwerking tussen leerkrachten en al te nadrukkelijkaanwezig is in de klas, doet de school het minder goed voor waardevorming. Tekrachtdadige schoolleiders kunnen waardevorming op school hypothekeren.6. Wees doeltreffendAls leerkrachten het gevoel hebben dat de school doeltreffend te werk gaat in leerlingen-begeleiding, didactisch handelen, contacten met ouders en PMS/CLB, dan loopt waarde-vorming beter.7. Wees voorzichtig met B-attestenEen B-attest krijgen komt voor veel leerlingen over als een vernederende ervaring. Die zorgtervoor dat leerlingen meer negatieve gevoelens gaan koesteren tegen de cultuur die henverwerpt. Ze kunnen er racistischer van worden. In scholen waar men veel B-attesten uitreikt,ligt het etnocentrisme hoger. Een C-attest werkt etnocentrisme niet in de hand.8. Leraar, let op uw waardenWaarden van leerkrachten beïnvloeden waarden van leerlingen. Leerkrachten die min ofmeer onverschillig zijn, politiek cynisch, autoritair, utilitair individualistisch en etnocen-trisch beïnvloeden de waarden en houdingen van hun leerlingen negatief. Ze kunnen erminder verdraagzaam van worden en voelen zich minder goed in de schoolbanken. Veelhangt samen met de waardering van de leerkracht. Onverschilligheid is vaak eensymptoom van burnout, niet van waardering.

Heeft de school op alle vlakken impact op dehouding en opvattingen van jongeren? Zeker niet.Zo kan geen enkel onderwijsnet een patent opwaardevorming voorleggen. De waarden en op-vattingen van jongeren worden niet beïnvloeddoor het onderwijsnet waartoe ze behoren. Wat erook niet toe doet: de grootte van de school; groteof kleine klassen; onderwijsdoelstellingen; hetaantal vrouwelijke tegenover mannelijke leerkrachten;hoe bereikbaar leerkrachten zijn voor leerlingen;de jobsatisfactie van leraars en hun onderlingesamenwerking; de visie van de school op waarde-vorming; de folders, de woorden, de affiches…

Projectwerk faaltHoe komt het dat de ene school haar leerlingen

(onbewust) racistisch maakt of moreel tolerant ende andere niet? Wat alvast niet ter zake doet, zijn depromotiecampagnes die scholen rond waarden voeren.Het is niet omdat een school folders uitdeelt waarinzij het waardenonderwijs propageert, dat zemeer invloed heeft op de opvattingen vanhaar leerlingen. Maar dat is niet alles. Watleerkrachten expliciet rond waarden doen inde les is eveneens boter aan de galg. Vakken enprojecten rond waarden hebben allerlei positieveeffecten (leren samenwerken, communicatieve ensociale vaardigheden oefenen, de relatie leraar-leerling verbeteren…), maar hun voornaamste doel-stelling, jongeren waarden bijbrengen, realiserenze nauwelijks. Het formele curriculum faalt. Mis-schien doordat het zo weinig plaats biedt voorwaardevorming.

Papieren raad«De impact van medeleerlingen kan erg bepa-

lend zijn voor het gedrag thuis», schrijft eenmoeder in Klasse voor Ouders 7. «Hier kan deschool een grotere rol spelen dan ze nu doet.Zodat ouders thuis niet alleen moeten opboksentegen opvattingen van hun kinderen die in hetlatere leven niet te handhaven zijn.»

Scholen die zo’n rol spelen, doen dat vooraldoor hun verborgen curriculum. Zo is de invloedvan een participatieve schoolcultuur onmisken-baar. Van de 63 onderzochte scholen hebben er51 een leerlingenraad. Het percentage zesdejaarsdat daarin zitting heeft, varieert van 0 tot 38procent. In scholen met een leerlingenraad krijgtracisme minder kans. Leerlingen hebben er ookeen meer verdraagzame houding tegenover ethischekwesties. Ze voelen zich bovendien beter thuis ineen school waar veel thema’s bespreekbaar zijn opde leerlingenraad. «Een democratische school dieparticipatie en betrokkenheid bevordert, heefteen gunstige invloed op verdraagzaamheid enschoolwelbevinden», besluit Elchardus.

Toneel«In de les is Rob niet te pruimen, maar in een

activiteit daarbuiten valt hij best mee.» Een verhaaldat veel leraars herkennen. Los van andere gunsti-ge effecten heeft deelnemen aan culturele en socia-le buitenschoolse activiteiten positieve invloedenop de waarden en opvattingen van jongeren. Voor-al sociale. Meedoen met een Amnesty Internationalschrijfdag, een wereldwinkelstand opbouwen, vrij-willig deelnemen aan een liefdadigheidsactie vande school… allemaal antidotes tegen racisme enimpulsen om zich goed te voelen op school. Deculturele boer op gaan (toneel, dans, film, mu-ziek…) is minder doeltreffend tegen racisme, maarhelpt leerlingen wel zich goed te voelen op school.

• Hebben scholen een invloed op dewaarden van jongeren? TOR-rap-port 1999/4, Mark Elchardus, Di-mokritos Kavadias, Jessy Siongers.Dit is een empirisch onderzoek naarde doeltreffendheid van waardevor-ming in het secundair onderwijs, bijlaatstejaars ASO, TSO en BSO. Voor200 frank kan u een samenvattingvan deze studie bestellen. Het KSO enBuSO werden niet onderzocht, omdatbeide onderwijsvormen heel specifiekzijn qua waardevorming. Bovendienwas hun populatie voor het onder-zoek niet representatief. Dit verdientdan ook verder onderzoek.Secretariaat Vakgroep Sociologie –Vrije Universiteit Brussel – Pleinlaan2 – 1050 Brussel – tel 02-629 20 24 –fax 02-629 20 83 - torgroep@vub.ac.be• Wil u over dit onderwerp discussië-ren met uw leerlingen? Het artikelBloedbad op school in Klasse voorJongeren (verschenen 20 mei) geefteen aanzet. Voor uw persoonlijke reactiesurft u naar www.klasse.be/forums.• Adiov, de afdeling Informatie en Do-cumentatie Onderwijs Vlaanderen, ver-zamelde voor u een pakket teksten enartikels rond dit thema.. Geïnteres-seerden krijgen gratis een overzichts-lijst van titels met eventueel een kortebeschrijving van de inhoud. In de on-derwijsbibliotheek kan u artikels in-kijken of ter plaatse kopiëren. Adiov -E. Jaqmainlaan 165 - 1210 Brussel -tel 02-553 66 50 tot 52 - fax 02-553 6654 - www.ond.vlaanderen.be/adiov

Wat op papier staat,

heeft geen effect

KLASSE NR.96 9

Bijgevolg is niet enkel deelnemen aan buitenschoolseactiviteiten van tel, maar ook de aard van de activi-teit. En de beste resultaten ontstaan als zo’n activi-teit samen met de leerlingen wordt georganiseerd.

Rustig klimaat«Een leerling dreigde met zelfmoord als zij niet

zou slagen. Haar vader meldde dit aan de directeur.Tijdens de deliberatie bewoog die hemel en aardeom het meisje erdoor te krijgen. Met vele zwaretekorten was zij niet klaar voor een hoger jaar. Geenmiddel was de directeur echter te min. Verschillen-de keren liep hij woedend de deur uit. Alles lag stil.Uiteindelijk gaven we het op. En die leerling maartriomferen achteraf.» Een getuigenis van een leer-kracht uit de deliberatiewereld (zie Klasse 85). Wathier beschreven wordt, kan leerlingen racistischmaken. Mark Elchardus: «Het schoolklimaat en degezagsverhouding op school beïnvloeden de ver-draagzaamheid van leerlingen. Waar leraars zich

goed voelen, tevreden zijn over de schoollei-ding en genoeg zelfstandigheid krijgen, zijn deleerlingen verdraagzamer. Racisme onder leer-lingen neemt toe als leerkrachten het gevoelhebben dat de directie te dirigistisch optreedt

en hun professionele autonomie beknot. Om racis-me te bestrijden moeten de leerkrachten in hundagelijks werk als een team kunnen optreden. Voortszijn ook vaste regels op school belangrijk. Hetetnocentrisme ligt hoger in scholen waar regelssteeds ter discussie kunnen staan. Er moet eenrustig en ordelijk klimaat heersen op school, netzoals voor goede cognitieve prestaties.»

Politiek cynismeZonder het te weten kan een leerkracht van zijn

leerlingen racisten maken (of juist niet). Leerkrach-ten fungeren op elk onderwijsniveau als rolmodel.In scholen waar leerkrachten conservatief denkenover morele permissiviteit, blijken de leerlingen diehouding over te nemen. Moreel to-lerantere leerkrachten genereren mo-reel tolerantere leerlingen. Cruciaalvoor het welbevinden van leerlin-gen op school is de houding van deleerkracht. Hoe meer leerkrachtenutilitair individualistisch, politiekcynisch, etnocentrisch of autoritair zijn, hoe groterde kans dat leerlingen zich niet goed voelen. Er is ééneigenschap die eruit springt: onverschilligheid. On-verschillige – niet betrokken of geëngageerde –leerkrachten geven aanleiding tot meer racisme enminder morele tolerantie onder leerlingen.

InspectieScholen kunnen de houdingen en waarden van

leerlingen beïnvloeden, besluiten de onderzoekers.De cijfers wijzen uit dat scholen die etnocentrismeweten te drukken, meestal scholen zijn waar deleerlingen zich goed voelen. Of een school doeltref-fend is tegen etnocentrisme (en voor welbevinden)heeft niets te maken met haar invloed op moreletolerantie. Zowel ethisch ‘conservatieve’ scholen alsethisch ‘liberale’ scholen kunnen racisme doeltref-fend tegengaan en schoolwelbevinden bevorderen.

«Met de bevindingen uit dit onderzoek kun-nen scholen en individuele leerkrachten zichzelfscreenen», zegt Mark Elchardus. «Zij kunnenhun invloed op de waarden en opvattingen vanhun leerlingen meten en bijsturen. En waaromzou de inspectie er geen gebruik van maken tij-dens de doorlichting? Wat scholen en leerkrach-ten hoe dan ook niet langer kunnen, is hun impactop waardevorming minimaliseren.» ■

Schrijvenmet Am-nesty

In meer dan80 procentvan de doorlich-tingsrapportenvan de inspectiekrijgt het team vaneen lagere schoolaanbevelingen omde kinderen beter tebetrekken in de les-sen. Het kleuteronder-wijs doet dat beter.Het jongste inspectie-verslag over de toestand

in het basisonderwijs legtde vinger op de wonde.

KompasLevert de school genoeg inspanningen om het

totale kind te benaderen en alle ontwikkelings-doelen na te streven? De zorg opdat een kind zijnpersoon helemaal ontwikkelt, is een belangrijkonderwijskundig doel waarop de inspectie zichtwil krijgen. Drie indicatoren geven hierover infor-matie. Is het onderwijs gericht op een harmoni-sche ontwikkeling bij kinderen? Werkt de schoolaan hun maatschappelijke weerbaarheid en stimu-leert ze hun betrokkenheid, zowel naar inhoud alsnaar vormgeving? «Wat het kompas de zeevaar-ders biedt, geeft het concept ‘betrokkenheid’ aan

leerkrachten: een gevoel van richting», zegtFerre Laevers (KUL - Centrum voor erva-ringsgericht onderwijs). Leerkrachten dieerin slagen hun leerlingen sterk te betrek-ken bij het onderwijsleerproces, brengen zetot betere resultaten en verhogen de kwali-

teit van het onderwijs. Kwaliteitsvol onderwijs isonderwijs waarbij elk kind maximaal betrokkenis. Betrokken zijn leidt tot fundamenteel leren integenstelling tot oppervlakkig leren. We sprekenvan fundamenteel leren als de leerling niet alleennieuwe elementen in zijn repertorium opneemt,maar bovendien op een andere manier gaat func-tioneren.

Twee op drie scholen (66␣ %) krijgen in ‘97-’98een positief advies. In het schooljaar ervoor wasdat 70 procent. Een positief advies houdt in datde onderwijskwaliteit, de materiële toestand ende toepassing van de regelgeving van de betrok-ken scholen voldoen. Voor deze scholen gaat deonderwijsinspectie ervan uit dat ze voldoendebekwaam en bereid zijn om te veranderen om zohun onderwijskwaliteit nog te verhogen.

Een derde (33␣ %) van de doorlichtingen leiddetot een negatief advies dat positief wordt op voor-waarde dat… Dit advies betekent dat de school,binnen een afgesproken termijn, er werk van moetmaken om de vermelde tekorten weg tewerken. Die kunnen liggen op het onder-wijskundige of schoolorganisatorische vlak(de procesindicatoren), op het gebied van demateriële toestand (infrastructuur en mate-riaal) of op het domein van de toepassing vande regelgeving (wetten, decreten, besluiten en rond-zendbrieven). Na een negatief advies dat… enz.volgt een opvolgingscontrole. Bij de meeste ervanstellen de inspecteurs een positieve evolutie vast.

Het aantal doorlichtingen per schooljaar neemttoe. Maar per jaar betekent dit nog altijd minderdan één school op tien van het totaal aantal scho-len met kleuter- en/of lager onderwijs.

10 KLASSE NR.96

Fundamen-teel in tegen-stelling totoppervlakkigleren

D O O R L I C H T I N G

Onderwijs aangepast aanhet niveau van de leerling?

Zestig procent van debasisscholen scoort

hiervoor onvoldoende.

Leerlingen te weinig

betrokken

DoordringenIn meer dan 80 procent van de doorlichtings-

rapporten krijgt het team van een lagere schoolaanbevelingen om de kinderen beter te betrekkenin de lessen (zie kader). Initiatief van leerlingenen onderwijs-op-maat krijgen daar nog te weinigaandacht. Naarmate de schoolpopulatie en deklasgrootte toenemen, vermindert vooral in hetlager onderwijs het kinderinitiatief. Aandacht heb-ben voor de leefwereld van het kind is een belang-rijke kwaliteitsindicator in de onderwijspraktijk.Op dat punt scoort het kleuteronderwijs beter.Ook kleinere scholen en scholen met combinatie-klassen (o.a. graadklassen) betrekken hun leer-lingen meer bij de activiteiten.

WetenschapHoe kan de leerkracht zijn leerlingen beter

betrekken bij de les, ze meer motiveren? De tijde-lijke projecten zorgverbreding en onderwijsvoor-rang bieden scholen kansen om, aan de hand vaneen aanwendingsplan, de leerkrachten meer des-kundig te maken. Zij kunnen hen aanzetten omop school- en klasniveau initiatieven te nemenom de kinderen beter te betrekken. Het projectzorgverbreding opentrekken naar andere leeftijds-groepen dan de vier- tot achtjarigen maakt hetmogelijk dat ook in de hogere klassen de vernieu-wing doordringt. De inspectie is dan ook vanmening dat de tijdelijke projecten voortzetten enze wetenschappelijk ondersteunen een waarde-volle investering is voor het beleid.

VernieuwingDe informatie over het nascholingsaanbod stroomt

goed door. Ruim 90 procent van de schoolteamszegt dat. Met het decreet van 5 juli 1989 creëerdede Vlaamse Regering het wettelijk kader voor denascholing van leerkrachten. Het decreet van 16april 1996 maakt naast een aanbodgestuurde ookeen vraaggestuurde nascholing mogelijk. De scholenkrijgen financiële middelen om op de vrije marktbijscholing te kopen. Het decreet verhoogt dezemiddelen trapsgewijs tot 3880 frank per leer-kracht in 2003.

In 60 procent van de scholen is er al een concreetnascholingsplan. In ruim de helft van de doorgelich-te scholen sluit de gevolgde nascholing daadwerke-lijk aan bij de reële behoeften op schoolniveau. Bij deandere is er nauwelijks of geen aansluiting.

De bijscholingen zijn vooral gericht op het on-derwijskundig functioneren. Daarentegen krijgenschoolorganisatorische aspecten veel minder aan-dacht. Informatica en nieuwe media scoren hierbijopvallend laag. Een teamgerichte aanpak is nog geentraditie. Leerkrachten vervangen bij nascholingenen de zwakke toepassing op klas- en schoolniveau

blijven de grootste knelpunten. Omdit te verhelpen zijn teamgerichtenaschoolse activiteiten aangewezen.

SamenhangHet departement Onderwijs

verspreidde de brochure Van han-delingsplanning tot handelingsplanin het buitengewoon onderwijs opgrote schaal. Met deze brochurekonden de scholen in het buiten-gewoon onderwijs meer vertrouwdraken met planmatig handelen en

met het hierop geënte doorlichtingsinstrument.Maar de doorgelichte scholen bouwden de plan-ningsdocumenten nog niet uit tot een samenhan-gend, functioneel geheel.Meestal zijn de teamle-den op zichzelf aangewe-zen om handelingsplan-nen uit te schrijven. Leer-krachten maken er noggeen gewoonte van omdeze planningsdocumen-ten op te stellen tijdens klassenraden of in onder-ling overleg. Zo ziet de inspectie weinig effectieveen functionele handelingsplannen. Bovendien ont-breekt tussen de verschillende personen, die de-zelfde leerlingen begeleiden, doorgaans samen-hang in hun onderwijsaanbod. Of spreekt u wélmeer af met uw collega’s? ■

• Inspectie basisonderwijs 1998, ver-slag over de toestand van het onder-wijs - departement Onderwijs - Elkschoolsecretariaat in het basisonder-wijs kreeg een exemplaar dat de per-soneelsleden kunnen inkijken - Gratiste verkrijgen bij de afdeling Informa-tie en Documentatie - cel Publicaties -E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel -tel 02-553 66 53 - fax 02-553 66 54 -publicaties.onderwijs@ond.vlaanderen.be- De brochures Inspectie secundaironderwijs 1998 en Inspectie deel-tijds kunstonderwijs, volwassenen-onderwijs en PMS-centra 1998 zijnook te verkrijgen.

In de helft van de basis-

scholen zijn de leerlingen

te weinig actief

KLASSE NR.96 11

SCHOOLDOORLICHTINGEN IN HET GEWOON EN BUITENGEWOON (BO) BASISONDERWIJS

1996-1997 1997-1998gewoon BO gewoon BO

schooldoorlichting 147 5 196 16opvolgingscontroles 16 5 34 3totaal 163 10 230 19

UITGEBRACHTE ADVIEZEN IN 1997-1998gewoon BO

advies 1: positief 130 9advies 2: negatief dat positief wordt op voorwaarde dat… 65 7advies 3: negatief 1 0totaal 196 16

«DAAG ZE MEER UIT»Op welke vijf punten let de inspectie om te meten of de leerlingen betrokken zijn?1. Sfeer en relatie. Is er een positief klimaat in leergroepen en school? Zijn de relaties tussenkinderen onderling en tussen hen en leerkrachten gebaseerd op wederzijds respect,waardoor leren en zich ontwikkelen mogelijk wordt? Zorgen binnen de school en deklasgroepen duidelijke regels en afspraken voor een ordelijke en veilige leeromgeving?

De schoolteams vinden de klas- en schoolsfeer heel belangrijk om kinderen beterte betrekken in de lessen. De doorlichtingsteams evalueren ongeveer 35 procentvan de recent doorgelichte scholen als sterk en bijna 6 procent als meer sterk danzwak. Geen enkele school wordt als zwak beoordeeld en slechts 6 procent alsmeer zwak dan sterk.

2. Onderwijs aangepast aan het niveau van de leerling. Worden de taken, opdrachten ensituaties aangepast aan het niveau van de kinderen en zijn ze uitdagend genoeg? Dit houdtin dat de leerkrachten een duidelijk beeld hebben van de pedagogisch-didactischebeginsituatie van elk kind en een doelgerichte keuze maken van doelen, leer- en vormings-inhouden en activiteiten.

Streven naar onderwijs op maat van het kind krijgt volgens de inspectieteams inbijna 40 procent van de scholen voldoende aandacht. Slechts 2 procent wordtals sterk beoordeeld. Ruim 60 procent behaalt op dit vlak een onvoldoende.

3. De werkelijkheid nabij. Stemt uw school onder meer de leerinhouden af op de leef- enbelevingswereld van de kinderen en stelt ze die aanschouwelijk voor? Verbindt men in uwschool onderwijsleersituaties aan echte leefsituaties of brengt ze experts in de klas? Integratiefwerken en de materiële omkadering dragen ook sterk bij tot werkelijkheidsnabij onderwijs.

Ruim de helft van de scholen levert genoeg inspanningen om tot werkelijkheids-nabij onderwijs te komen. Ongeveer 5 procent is zwak.

4. Activiteit. Gebruikt de school de onderwijstijd efficiënt en verloopt de organisatie vlot?Krijgen de kinderen mogelijkheden om actief, zowel lichamelijk als mentaal, te participerenin het klas- en schoolgebeuren?

In ruim de helft van de scholen krijgen de kinderen genoeg kansen om actief tezijn. 32 procent besteedt er heel wat aandacht aan en scoort sterk. Bijna de helftvan de schoolteams levert voor deze factor nog onvoldoende inspanningen.

5. Leerlingeninitiatief. Krijgen de kinderen kansen om wat ze leren inhoudelijk mee vorm tegeven? Dit kan op verschillende manieren gebeuren: de kinderen zelf inhouden laten aanbren-gen; ze betrekken bij de planning; ze keuzemogelijkheden aanbieden en ze helpen kiezen…

In bijna 43 procent van de scholen krijgen de kinderen genoeg kansen ominitiatief te nemen, wat hun motivatie verhoogt. De leerkrachten betrekken dekinderen bij de keuze en de inhoudelijke invulling van thema’s, belangstellings-centra en projecten. In een aantal van deze scholen kunnen kinderen informatie-bronnen zelfstandig en vrij raadplegen of is er contract- en/of hoekenwerk. Bijna18 procent van de scholen wordt als zwak beoordeeld.

■ SCHOOLJAAR ‘99-’00

Nieuw in september• In het buitengewoonbasisonderwijs maaktmen voor één of meerleerlingen samen op ba-sis van zijn (hun) opvoe-dings- en onderwijsbe-hoeften een handelings-plan. Het bevat voor eenbepaalde periode de pe-dagogisch-didactischeplanning en legt onder meer de keuze aan ontwikkelingsdoe-len vast, die de klassenraad voor hem (hen) wil nastreven. Hetgeeft weer hoe men het multidisciplinair teamwerk plant enhoe men de sociale, psychologische, orthopedagogische, medi-sche en paramedische hulpverlening in het opvoedings- en on-derwijsaanbod integreert (artikel 46 - decreet basisonderwijs).• In het basisonderwijs maakt het schoolbestuur voor elk vanzijn scholen een schoolwerkplan. Het bevat ten minste vier ele-menten: de omschrijving van het pedagogisch project; de or-ganisatie van de school met vooral de indeling in leerlingen-groepen; de manier waarop men het leerproces van de leerlin-gen beoordeelt en hoe men daarover rapporteert; de voorzie-ningen in het gewoon onderwijs voor leerlingen met een han-dicap of zij die leerbedreigd zijn, de samenwerkingsvormenmet andere scholen van gewoon en/of buitengewoon onder-wijs inbegrepen. Tijdens de schooldoorlichting neemt de on-derwijsinspectie kennis van het schoolwerkplan zonder de in-houd ervan te beoordelen (artikel 47 - decreet basisonderwijs).• De secundaire scholen moeten zich groeperen in scholenge-meenschappen (onderwijsdecreet XI).Elke school in het secundair onderwijs moet een leerlingenraadoprichten als ten minste een derde van de leerlingen eromvraagt. Deze raad is een door en uit leerlingen verkozen ad-viesorgaan. Het moet de dialoog tussen leerlingen en directie,leerlingen en leerkrachten en leerlingen onderling bevorde-ren. De raad is niet verplicht een directieraadslid of leerkrachtop te nemen, maar hij kan wel aan de directie of een leer-kracht vragen om hem te begeleiden. De directie moet aan deleerlingenraad alle beschikbare informatie over de leerlingenkenbaar maken en geeft ondersteuning voor infrastructuur enadministratie (decreet over de leerlingenraden in het secun-dair onderwijs).

■ STUDIETOELAGEN

BerTA rekent snelDertig procent van de aanvra-gen voor een studietoelage (stu-diebeurs) is onjuist of onvol-ledig ingevuld. Daardoor wach-ten rechthebbenden langer opde storting van de toelage,omdat de administratie bijandere diensten aanvullendeinlichtingen moet opvragen.Ook dienen te veel rechtheb-benden, zeker in het secundaironderwijs, geen aanvraag in.Te weinig informatie is één vande oorzaken. Maar ook de re-glementering, de uitzonde-ringsregels en de berekenings-wijze zijn vrij ingewikkeld. Omde aanvrager heldere soep teschenken, zet de afdeling Stu-dietoelagen van het departe-ment Onderwijs BerTA op ta-fel. Berekening-Toelage-Advieswil een steunpunt zijn voorleerlingen en studenten. Ber-TA, een softwareprogrammaontwikkeld door de dienst stu-

dievoorzieningen van de KUL,berekent snel de toekomstigestudietoelage en geeft daarbijachtergrondinformatie en tips.Deze berekening is louter terinformatie, want alleen de af-deling Studietoelagen behan-delt de aanvraag officieel. Ber-TA is te raadplegen onder be-geleiding van professionele ad-viesgevers op de sociale dien-sten in het hoger onderwijs ofde PMS-centra.Jaarlijks worden voor het ho-ger onderwijs zo’n 50.000aanvragen ingediend. Hiervanworden uiteindelijk 30.000toelagen met een gemiddeldbedrag van 50.000 frank ge-honoreerd. In het secundaironderwijs zijn er jaarlijks125.000 aanvragen, waarvaner 90.000 effectief wordenuitbetaald met een gemiddeldevan bijna 7000 frank.

■ GEZONDHEID

Niet luier en toch meer vetDe 12- tot 18-jarige Vlaamsejongeren worden er niet fitterop. In vergelijking met acht jaargeleden gaat hun fysieke con-ditie achteruit. Dat leren onsde jongste resultaten van de fit-heidsbarometer van het Bloso.Al in 1990 en 1993 peilde hetBloso naar de fysieke fitheid vande Vlaamse jeugd. Nu dalenvoor alle motorische tests degemiddelde scores, vooral bij

de jongens. Ze hebben bijvoor-beeld last om één minuut opeen evenwichtsbalk te balan-ceren en ze springen minderver. Zowel bij jongens als meisjesvermindert uithouding bij alleleeftijden. Het enige wat posi-tief uitvalt, zijn de lichaamsleng-te en het gewicht. De toenamevan het gewicht is te wijten aanmeer vet in het lichaam. Vol-gens het Bloso zijn jongeren nietluier geworden. De sportclubszijn echter te veel op competi-tie gericht. Dat spreekt veel jon-gens en meisjes na hun twaalf-de niet meer aan. Daarom pleithet Bloso ervoor het prestatie-en mededingingselement insportactiviteiten te verminde-ren. Sporten mag geen wedstrijdzijn. Het kan ook voor het ple-zier te kunnen bewegen.

12 KLASSE NR.96

Zowel bij jongens als meisjesvermindert uithouding bij alleleeftijden.

Dertig procent van de aanvra-gen voor een studietoelage is on-juist of onvolledig ingevuld. Surfnaar www.ond.vlaanderen.be/studietoelagen

Vanaf september heeft elke basisschooleen schoolwerkplan.

KLASSE NR.96 13

■ SCHOOLZWEMMEN

Nog geen boetesSchoolzwemmen moet vanafseptember in principe gratisworden in de Vlaamse lagerescholen. Leren zwemmen is eeneindterm, dus een onderdeelvan het verplichte onderwijs-programma. Het schoolbestuurmoet de kosten ervan dragen.Voor de ouders moeten prin-cipieel toegang tot en vervoernaar het zwembad kostelooszijn. De Internationale Verdra-gen, de Grondwet en het De-creet Basisonderwijs laten geenandere mogelijkheid open.Sinds de eindtermen in werkingtraden, kan leren zwemmenniet meer als een sociaal voor-deel worden beschouwd. Socialevoordelen slaan niet op ver-plichte onderdelen van het on-derwijsprogramma, maar opactiviteiten in de rand van heteigenlijk onderwijs (voor- ennaschoolse bewaking, maaltij-den, vervoer…). Een gemeen-te die haar eigen scholen gratisliet zwemmen, moest dit sociaalvoordeel ook toekennen aan devrije scholen. Nu niet meer.«Mijn voorganger trad hetadvies van de Commissie Laak-bare Praktijken en de onder-wijsadministratie bij om de kos-teloosheid van leren zwemmente erkennen», zegt de onder-wijsminister, «maar hij wildein het schooljaar 1998-1999nog geen sancties treffen om-dat de basisscholen nog nietover voldoende werkingsmid-delen beschikken. Ondanks deforse groei hiervan, de volgen-de jaren 3,1 miljard extra, zaldit probleem zich ook nogvoordoen in het komendeschooljaar. Ik bevestig hierbijformeel dat leren zwemmenprincipieel gratis moet zijn,maar toch stel ik voor om nogniet te sanctioneren tot de ba-sisscholen over genoeg midde-len zullen beschikken. Hetkomt de volgende regering toeover het probleem van gratisbasisonderwijs en ook over dewerkingsmiddelen een stand-punt in te nemen. Dit heeft im-mers belangrijke gevolgen voorde begroting van 2000.»

■ KOSOVO

Sokol leert NederlandsVluchtelingen uit de hele wereld vragen asiel in België. Nietenkel volwassenen en gezinnen, ook minderjarige jongeren komensoms helemaal alleen naar hier. Zij hebben niemand. «Ze wor-den meestal gewoon aan hun lot overgelaten», zegt Chris Bens,leerkracht Nederlands in de Gentse school voor anderstaligenieuwkomers. «Er is geen specifieke opvang voor alleenstaandeminderjarigen. Ze moeten zelf hun weg zoeken in het oerwoudvan administratie en regels, in een taal die ze niet verstaan. Zekennen meestal geen Engels of Frans, alleen hun eigen taal.Sommigen zijn nauwelijks naar school geweest.» Chris leert nuook Nederlands aan enkele Kosovaarse alleenstaande jongeren.Sokol (17) is een van hen. Hij vluchtte vorig jaar toen zijn dorpwerd platgebrand en zijn familie vermoord. In een vrachtwa-gen vluchtte hij naar België. Zijn asielaanvraag werd afgekeurd.Hij gaat tegen die beslissing in beroep en hoopt hier te blijven.Sokol ging in Kosovo een jaar naar school. Nu leert hij hierNederlands. In de school voor anderstalige nieuwkomers zijnjongeren welkom van 12 tot 18 jaar die geen Nederlands spre-ken en geen Belg zijn. Een jaar lang krijgen ze een taalbad. Zevolgen 26 uur per week les. Ze leren niet alleen de taal, ze lerenook de cultuur kennen. Sokol vond een gezin met een jongenvan zijn leeftijd: Pieter. Bijna elk weekend gaat hij er langs. «Ikschuif mee aan tafel en praat met hen mee. Daardoor wordtmijn Nederlands beter, ik kan meer oefenen en ik leer zaken dieik op school niet leer. En ik maak vrienden», zegt Sokol. Hetisolement doorbreken is belangrijk.Enkele klasgenoten van Sokol kennen alleen maar andere vluch-telingen. Daarom zoeken ze een gastgezin. Wil u een alleen-staande minderjarige vluchteling af en toe opvangen? Of zietu een klasuitwisseling met uw leerlingen wel zitten? Schrijfeen gemotiveerde brief naar Klasse (Vluchteling) - E. Jaqmain-laan 165 - 1210 Brussel. Wij bezorgen uw brief aan organisa-ties, zoals de school voor anderstalige nieuwkomers die con-tact houden met vluchtelingen.

■ INFORMATIETECHNOLOGIE

Fors opgetrokkenPC/KD steekt een byte bij. De overheid zet het actieprogrammavoor informatie- en communicatietechnologie in de Vlaamsescholen voort en voert het zelfs versneld uit. PC/KD werd vorigjaar gestart. De overheid moedigt scholen aan om computers,educatieve software en netwerken meer in te schakelen. Maarvooral in het basisonderwijs zijn de computers en de softwareminder beschikbaar voor leerlingen en leerkrachten. In het la-ger onderwijs is de verhouding tussen het aantal leerlingen enhet aantal computers 1/63. Het secundair onderwijs doet betermet 1/22. Het technisch secundair onderwijs scoort zelfs 1/9.Tegen 2002 één computer per tien leerlingen in elke Vlaamseschool is het streefdoel van PC/KD. De Vlaamse regering heeft ergespreid over vier jaar 2,7 miljard frank voor over. Vorig jaar was288,5 miljoen frank beschikbaar. Dit jaar wordt het oorspronke-lijk geplande budget van 700 miljoen fors opgetrokken tot meerdan één miljard frank. 82 miljoen frank extra gaan naar hetlager onderwijs. Eind april kregen de scholen en schoolbestureneen rondzendbrief met praktische informatie, waarin ook deindicatieve subsidiebedragen per leerling vermeld waren.

Niets gemist?■ Bij de Vlaamse Infolijn

0800-30201 lopen dage-lijks zowat 300 telefoontjes

binnen. Ook van een leer-ling die tijdens een examenmet zijn gsm voor het juisteantwoord belt. Maar die wordtniet geholpen.■ Er is een onevenwicht tussende bedragen van aanvragen totsubsidiëring en de bedragen dievastgelegd zijn om bijvoorbeeldschoolgebouwen aan te kopen.Dat staat in het jongste jaar-verslag van de Dienst voor In-frastructuurwerken van hetGesubsidieerd Onderwijs(Digo). Op 15 juni 1998 hadhet gesubsidieerd vrij onderwijseen wachtlijst voor meer dan 9miljard frank, terwijl de vast-leggingsmachtigingen voor datjaar 2,3 miljard bedroegen. Opde wachtlijst van het gesubsi-dieerd officieel onderwijs stondvoor 3,4 miljard, maar er lagmaar voor iets meer dan eenhalf miljard vast. Noodzakelij-ke werken moeten daarom ja-ren uitgesteld worden.■ De invloed van astma op deschoolprestaties wordt onder-schat. De mogelijkheid omgoed te scoren op school isvoor kinderen met astma la-ger na een nacht van korta-demigheid. Volgens een en-quête van de Olympic HealthFoundation, in samenwerkingmet pneumologen van deRUG en het UCL, vindt onge-veer de helft van de onder-wijzers dat ze te weinig afweetvan de aandoening.■ Test-Aankoop voert een on-derzoek in 1.051 Belgischescholen van het Algemeen Se-cundair Onderwijs. De consu-mentenorganisatie wil niet be-palen wat kwaliteitsonderwijsis, maar zoekt criteria waarmeemen kan nagaan hoe tevredenouders en leerlingen over hunschool zijn. Elke school die aande enquête deelneemt, krijgteen beoordeling volgens eenaantal criteria, zoals de uitrus-ting, de infrastructuur, de vei-ligheid, de beschikbaarheid vanhet lerarenkorps, de slaagkan-sen en de discipline.■ «Een zesde van de schoolkin-deren draagt geen schoenen eneen kwart is ondervoed. Eenachtste heeft een eigen bed. 590kinderen slapen in het bed vanhun ouders en 578 slapen methun zuster.» Een onderzoekuit 1896 (honderd jaar ge-

leden dus) over de Brus-selse schoolkinderen.

In een vrachtwagenvluchtte hij naar Bel-gië. Zijn asielaan-vraag werd afgekeurd.

Voor sommige basisscholen kande zwemrekening hoog oplopen:van 300.000 tot 650.000 frankper jaar.

14 KLASSE NR.96

De Vlaamse hogescholenwillen een jaarlijkse ver-hoging van hun enveloppemet 300 miljoen franktijdens de volgende driejaar. Dat geld is volgensde Vlaamse Hogescholen-raad (Vlhora) nodig omde uitstapregeling voorouder personeel te beta-len. Maar het departe-ment Onderwijs telt decenten anders.

«Als de volgende onderwijsminister geenoor heeft naar onze klachten, zullen erontslagen vallen en zal de onderwijs-kwaliteit onvermijdelijk verminderen»,zegt Guy Aelterman, voorzitter van deVlaamse Hogescholenraad (Vlhora). Knel-punt is de uitstapregeling voor 55-plus-sers (TBS 55+). Sinds het schooljaar ‘97-’98 en nog tot 2001 kunnen 55-plussersuitstappen. Tot hun zestigste ontvangenze een wachtgeld, 75 procent van hunlaatste brutowedde. Dat komt overeenmet meer dan 80 procent van hun laat-ste nettoloon. Een aantrekkelijke rege-ling. Tot 1998 maakten 520 55-plusserser al gebruik van. Volgens de Vlhorazouden tot 2001 ongeveer 900 fysiekepersonen (omgerekend 392 voltijdsebanen) op die manier uitstappen. Pas in2006 verdwijnt de laatste uitstapper he-lemaal uit de boekhouding. In totaalmoeten de hogescholen aan deze uit-stappers nog wel 5 miljard frank beta-len. Dat is 1,65 miljard frank minderdan als ze in dienst waren gebleven. Datgeld kunnen de hogescholen gebruiken

om uitstappers te vervangen door jonger personeel.Theoretisch kunnen ze 174 nieuwe personeelsledenaanwerven.

In toomHet departement Onderwijs haalt vóór de verde-

ling van het hogescholenbudget (in 1998 bijna 20miljard frank) een som uit de globale enveloppevoor de financiering van de TBS. Daarnaast pre-financieren de scholen met hun eigen enveloppejaarlijks de kosten van de uitstapregeling. Dat be-drag wordt pas een jaar later terugbetaald. Volgensde Vlhora kunnen de scholen door deze regelingslechts 131 nieuwe mensen in dienst nemen. Dat iséén indienstneming per drie voltijdse equivalentenen per 6,8 fysieke personen die uit de hogeschoolstappen. Dat vindt de Vlhora te weinig, vooral om-dat het hogescholenonderwijs almaar meer studen-ten in zijn aula’s krijgt. «Hoe meer er vooraf van deglobale enveloppe wordt afgenomen, hoe minder descholen voor hun werking overhouden», klaagt deVhlora. «Daarom willen we geen voorafnames, maarwensen we het wachtgeld zelf uit de eigen schoolen-veloppe te betalen. Dan kunnen we het aantal aan-vragers in toom houden», zegt Guy Aelterman.

VertekendHet departement Onderwijs bekijkt de zaak

anders. Wim Leybaert, afdelingshoofd Hogescho-len: «De Vlaamse Hogescholenraad probeert definanciële situatie van de hogescholen te illustre-ren met concreet cijfermateriaal. Het departementOnderwijs zou deze cijfers onderschrijven, omdatze het resultaat zijn van een samenwerking tussende Vlhora en het departement. Deze cijfers zoudenaantonen dat de tijdelijke uitstapregeling voor 55-plussers de hogescholen in een financieel keurslijfdringt en dat het prijskaartje van deze overgangsre-geling vele honderden miljoenen bedraagt.

De Vlhora baseert zijn cijfers op de meerjarenra-

ming, een simulatie van de enveloppes tot het jaar2010. Het departement onderwijs ontwikkelde dieraming in samenwerking met het kabinet, de vak-bonden en de Vlhora. Noteer dat enkel over demeerjarenraming eensgezindheid bestaat. Bovendienbestaat de enveloppe van de hogescholen uit ver-schillende elementen, waarvan sommige een op-waartse en andere een neerwaartse evolutie kennen.Slechts één element van de enveloppe isoleren, geeftbijgevolg een vertekend beeld. De overheid riep dezeuitstapregeling destijds in het leven om veel boven-tallige en enigszins uitgebluste personeelsleden telaten afvloeien en te vervangen door jongere perso-neelsleden. Waar de uitstappende personeelsledennormaal ongeveer 62,5 procent van hun brutoloonontvangen, kunnen de hogescholen zelf via dit over-gangsregime een uitstap tegen 75 procent toestaan,waarbij zij zelf 12,5 procent van het loon doorbetalenen 62,5 procent gedurende een jaar pre-financieren.Het gesloten financieringssysteem houdt in dat alséén hogeschool dit regime voor haar personeelsle-den toestaat, de andere ook meebetalen.»

Volgende regering«Dat dit regime binnen een gesloten financie-

ringssysteem de werkgelegenheid negatief beïn-vloedt, is evident», zegt Wim Leybaert. «Maar menmag de andere effecten binnen het globale systeemniet vergeten. Men mag bijvoorbeeld geen uitstap-pende fysieke personen vergelijken met vervan-gers, uitgedrukt in voltijdse equivalenten. Dat menper drie uitstappers één nieuw personeelslid kanaanwerven, moet men expliciet vermelden. Even-wicht brengen in de verhouding loonkost-wer-kingskost (80␣ % - 20␣ %) heeft effect op de werkge-legenheid, maar dit zat in het hogescholendecreetvervat. Men mag ook de gunstige effecten van deTBS 55+ niet onvermeld laten, want deze perso-neelsleden gaan op 60 en niet op 65 jaar metpensioen. Ten slotte zullen sommige voorafnamesin de loop der jaren verminderen.

De meerjarenraming zal moeten dienen om deeventuele onvermoede evoluties of effecten binnenhet gesloten financieringssyteem recht te zetten,evenwel zonder afbreuk te doen aan de voordelenvan dit systeem, dat het hogescholenonderwijs bud-gettair beheersbaar maakt. Een rechtzetting kanechter enkel een structurele aanpassing van de enve-loppe impliceren, en geenszins een tijdelijke nood-hulp om het kastekort aan te zuiveren, zoals deVlhora voorstelt. Want dit zou het principe van eengesloten financieringssysteem ondermijnen.

Deze kwestie wordt vast en zeker één van deaandachtspunten van de volgende regering. De globa-le meerjarenraming, met de negatieve maar ook depositieve evoluties, zal de nodige verantwoordingsele-menten leveren voor de uiteindelijke beslissing.» ■

• departement Onderwijs - administratie Hoger Onderwijs enWetenschappelijk Onderzoek - afdeling Hogescholen - afde-lingshoofd Wim Leybaert - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brus-sel - tel 02-553 97 02 - fax 02-553 97 05 -hogeschool.onderwijs@ond.vlaanderen.be• Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora) - Wolvengracht 38 (2deverdieping) - 1000 Brussel - tel 02-211 41 90 - fax 02-211 41 99- marjet.fermont@vlhora.be

H O G E S C H O L E N

Hoe het kastekort aanzuiveren?

Een uitstapregeling omboventallige enenigszins uitgeblustepersoneelsleden telaten afvloeien en tevervangen doorjongere personeelsle-den. Maar wie betaalt?

Pukkelpop voor leraarsU wéét het: muziek is voor de meeste leerlin-U wéét het: muziek is voor de meeste leerlin-U wéét het: muziek is voor de meeste leerlin-U wéét het: muziek is voor de meeste leerlin-U wéét het: muziek is voor de meeste leerlin-gen het belangrijkste interessepunt. Gelijkegen het belangrijkste interessepunt. Gelijkegen het belangrijkste interessepunt. Gelijkegen het belangrijkste interessepunt. Gelijkegen het belangrijkste interessepunt. Gelijkevoorkeuren houden ook vaak kliekjes of vrien-voorkeuren houden ook vaak kliekjes of vrien-voorkeuren houden ook vaak kliekjes of vrien-voorkeuren houden ook vaak kliekjes of vrien-voorkeuren houden ook vaak kliekjes of vrien-dengroepen in stand. Maar welke leerkrachtdengroepen in stand. Maar welke leerkrachtdengroepen in stand. Maar welke leerkrachtdengroepen in stand. Maar welke leerkrachtdengroepen in stand. Maar welke leerkrachtkan de laatste evoluties van hip hop, acid-kan de laatste evoluties van hip hop, acid-kan de laatste evoluties van hip hop, acid-kan de laatste evoluties van hip hop, acid-kan de laatste evoluties van hip hop, acid-house, groove en techno volgen? Liever danhouse, groove en techno volgen? Liever danhouse, groove en techno volgen? Liever danhouse, groove en techno volgen? Liever danhouse, groove en techno volgen? Liever daneen studiedag daarover te organiseren (meteen studiedag daarover te organiseren (meteen studiedag daarover te organiseren (meteen studiedag daarover te organiseren (meteen studiedag daarover te organiseren (metspecialisten achter groene tafels), geeft Klas-specialisten achter groene tafels), geeft Klas-specialisten achter groene tafels), geeft Klas-specialisten achter groene tafels), geeft Klas-specialisten achter groene tafels), geeft Klas-se u nu de kans om een dag onder te duikense u nu de kans om een dag onder te duikense u nu de kans om een dag onder te duikense u nu de kans om een dag onder te duikense u nu de kans om een dag onder te duikenin het jonge leven zoals het is: één van dein het jonge leven zoals het is: één van dein het jonge leven zoals het is: één van dein het jonge leven zoals het is: één van dein het jonge leven zoals het is: één van degrote zomerfestivals voor jongeren. Vijfhon-grote zomerfestivals voor jongeren. Vijfhon-grote zomerfestivals voor jongeren. Vijfhon-grote zomerfestivals voor jongeren. Vijfhon-grote zomerfestivals voor jongeren. Vijfhon-derd leerkrachten ontdekken gratis de wereldderd leerkrachten ontdekken gratis de wereldderd leerkrachten ontdekken gratis de wereldderd leerkrachten ontdekken gratis de wereldderd leerkrachten ontdekken gratis de wereldvan Pukkelpop. U krijgt een exclusieve rond-van Pukkelpop. U krijgt een exclusieve rond-van Pukkelpop. U krijgt een exclusieve rond-van Pukkelpop. U krijgt een exclusieve rond-van Pukkelpop. U krijgt een exclusieve rond-leiding, wordt backstage ontvangen en magleiding, wordt backstage ontvangen en magleiding, wordt backstage ontvangen en magleiding, wordt backstage ontvangen en magleiding, wordt backstage ontvangen en mager de hele dag rondhangen tussen tiendui-er de hele dag rondhangen tussen tiendui-er de hele dag rondhangen tussen tiendui-er de hele dag rondhangen tussen tiendui-er de hele dag rondhangen tussen tiendui-zenden jongeren die van het ene podiumzenden jongeren die van het ene podiumzenden jongeren die van het ene podiumzenden jongeren die van het ene podiumzenden jongeren die van het ene podiumnaar de andere tent struinen. Er staat echtnaar de andere tent struinen. Er staat echtnaar de andere tent struinen. Er staat echtnaar de andere tent struinen. Er staat echtnaar de andere tent struinen. Er staat echtgeen leeftijd op.geen leeftijd op.geen leeftijd op.geen leeftijd op.geen leeftijd op.

A = algemeen, B = basisonderwijs, S = secundair en hoger onderwijs

JA, IK KOM NAAR PUKKELPOPµ Ik kom liefst op 27 / 28 augustus/ geen

voorkeur.

Naam: ...........................................................

Stamboeknummer (verplicht): ..........................

Leeftijd: ..........................................................

Adres: ............................................................

.....................................................................

16 KLASSE NR.96

Leraars naar Pukkelpop A

Uw leerlingen zullen jaloers zijn: een gratis ticket voor Pukkel-pop. Maar u krijgt méér. Klasse dompelt u onder in de échtejongerencultuur van hip hop tot techno. Een alternatieve stu-diedag over jongerencultuur, midden in de actie. Daarvoornodigen we u uit op één van de grootste zomerfestivals voorjongeren: Pukkelpop in Hasselt (Kiewit) op 27 en 28 augus-tus. Daar zakken al enkele jaren tienduizenden jongerennaar af voor een eigenzinnig mengsel van verscheidenemuziek- en dansstijlen. Op een terrein van meer dan vijfhectaren in het groen staan verschillende tenten en podiamet een eigen stijl en programma. Elke bezoeker stelt er alzappend zijn eigen programma samen.Op het hoofdpodium staan de grote acts . Daarnaast is er deMarquee voor de alternatieve bands, de Dancehall voor wieuit de bol wil gaan, de Skate-Stage voor het hardere werkvan de skatebands, de Club voor experiment en luistermuziekin een meer intieme sfeer, de Hip-Hopstage voor de coolste

street-music, de Boiler Room voor een sto-mende set van de bekendste dj’s en deTheatre Stage voor verbluffende vormenvan animatie en eigentijds theater.Vooroordelen?Misschien hebt u al wel eens zo’n festivalbezocht. Misschien maakt u er zich alleenmaar de wildste voorstellingen van. Mis-schien hoort u er uw leerlingen wel eensover spreken, maar weet u niet goed waarze het over hebben. Misschien denkt u erniet aan om daar ooit op uw eentje naartoe te gaan. Misschien durft u niet goed.Misschien denkt u dat u er te oud voorbent. Veel keer misschien.Vijfhonderd leerkrachten krijgen nu viaKlasse de kans om van hun vooroordelenoordelen te maken: kom gewoon kijkenen meedoen.Hoe kan u meedoen?U schrijft in voor één van de twee festival-dagen: vrijdag 27 of zaterdag 28 augus-tus. U kan uw voorkeur invullen op debon. Als u géén specifieke voorkeur hebt,duidt u dat ook aan. Als u bij de vijfhon-derd gelukkigen bent, krijgt u vóór 20 julieen bevestiging en een vip-uitnodiging.

Die is persoonlijk. U kan die niet doorgeven aan iemandanders (ook niet aan uw eigen kinderen) en zeker niet verko-pen. Dit unieke aanbod is alleen geldig voor leerkrachten,directies, opvoedkundig personeel, PMS-medewerkers enz.Kortom lezers van Klasse, mensen die betaald worden doorhet departement Onderwijs en een stamboeknummer hebben(dat vindt u boven uw adres op dit aan u gericht exemplaarvan Klasse). U vult dus ook enkel een bon in als u echt vanplan bent te komen. Dit aanbod is niet alleen geldig voor dejonge leerkrachten. Integendeel, al wie zich jong voelt, iswelkom. Dit is immers ook voor de oudere leerkrachten neteen kans die ze waarschijnlijk anders niet nemen. Geen schroomdus: inschrijven!

Stuur de originele bon vóór 20 juni naar Klasse (Pukkel-pop) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel. Niét faxen,a.u.b. Wie bij de gelukkigen is, krijgt vóór 20 juliantwoord. Dit aanbod geldt alleen voor leerkrachten,directies, opvoedkundig personeel, PMS-medewerkersenz. Uw stamboeknummer of abonnementsnummer isverplicht (dat vindt u boven dit aan u geadresseerdeexemplaar van Klasse). U kan de uitnodiging in geengeval doorgeven of verkopen.

OOK VOOR UW LEERLINGENDe hele zomer bulkt van de muziekfestivals. Zondertwijfel zijn er ook in uw buurt. Klasse voor Jongerennodigde eerder al jongeren uit op theater, sportevene-menten en klassieke concerten. In het nummer dat op20 mei verscheen, vindt u een overzicht van de zomer-festivals en krijgen uw leerlingen een kans op extravrijkaarten. Ze kunnen ook vijftig gratis weekendkaar-vijftig gratis weekendkaar-vijftig gratis weekendkaar-vijftig gratis weekendkaar-vijftig gratis weekendkaar-ten voor Pukkelpopten voor Pukkelpopten voor Pukkelpopten voor Pukkelpopten voor Pukkelpop winnen. Daarvoor moeten ze hetblad wel héél goed lezen. Wie weet wie u tussen deheadbangers tegenkomt. Klasse wenst u alvast een zomervol muziek.

Hoe ziet uw Pukkelpopdag eruit?Op uw uitnodiging staat een plannetje hoe u (ook met open-baar vervoer) op het festival geraakt én een precies uur waaropu aan de ingang wordt verwacht. Dat kan al in de voormiddagof de vroege namiddag zijn. U krijgt immers in kleine groepeneen bezoek op maat. Pukkelpop schakelt jongeren in, die uzullen opwachten en ongeveer een uur rondleiden op hetterrein. Zij vertellen over hun festival, muziek en jongerencultuur.U mag ook achter de schermen kijken en wordt backstageontvangen. Daar kan u als u dat wenst ook éten (tegenbetaling). U kan uiteraard ook de hele dag terecht bij de veleeettentjes op het terrein.Na de inleiding en rondleiding bent u vrij om te doen wat u wil:rondhangen, dansen, van de muziek genieten, oorstopjes ko-pen of gaan lopen… u doet maar. Enige afspraak: als u toeval-lig leerlingen ontmoet, vergeet u even het schoolreglement.

Het is gratis.Voor geïnteresseerde lezers die open staan voor jongerencul-tuur en er eerlijk kennis mee willen maken, betaalt Klassegraag de toegangsprijs. Daar hoort ook de inleiding en derondleiding bij. We wensen u een bijzonder aangename dag,waarvan u hopelijk ook iets meedraagt in uw dagelijkseschoolpraktijk. Die begint dan enkele dagen later. Hebt umeteen iets om met uw leerlingen over te praten.

(advertentie)KLASSE NR.96 17

C U L T U U R C E L V A N H E T D E P A R T E M E N T O N D E R W I J SC A N O N m e t K L A S S ENieuw!␣ Canon Natuurdag! A

Creatieve, innoverende natuur- en milieuprojecten van en voor kleuter-, lager ensecundair onderwijs inspirerend voorstellen, dat is de uitdaging van de nieuwe CanonCanonCanonCanonCanonNatuurdagNatuurdagNatuurdagNatuurdagNatuurdag. Concreet kan u op de Canon Natuurdag kennis maken met groene groene groene groene groene (o.a.DynaMo2-) projectenprojectenprojectenprojectenprojecten die in Vlaamse scholen liepen in de schooljaren ‘97-’98 en ‘98-’99. Hiervoor werkt Canon samen met het departement Leefmilieu en Infrastructuur (LIN).Naast een reeks workshopsworkshopsworkshopsworkshopsworkshops is er een marktgebeurenmarktgebeurenmarktgebeurenmarktgebeurenmarktgebeuren, waar natuur- en milieuorga-nisaties zich voorstellen. Voorts komt er een panelgesprek panelgesprek panelgesprek panelgesprek panelgesprek met verantwoordelijken uitde onderwijswereld over de vragen die leerkrachten zich stellen bij natuur- en milieu-projecten en de oplossingen hiervoor.Canon Natuurdag vindt plaats op 12 oktober in verscheidene gebouwen van deVlaamse Gemeenschap in de E. Jacqmainlaan (vlakbij het Noordstation in Brussel).Meer details volgen in het septembernummer van Klasse. Maar voor meer info kan unu al terecht bij Annemie Creemers - Natuur- en milieueducatiecel - AMINAL - E.Jacqmainlaan 156 bus 8 - 1000 Brussel - tel 02-550 21 29 of 550 20 00 - fax 02-550 20 05

Kunstkicks A

Nog snel een kunstkick, net voor de grote vakantiekick. In het boek boek boek boek boek KunstkicksKunstkicksKunstkicksKunstkicksKunstkicksinterviewt journaliste Anna Luyten honderd bekende en onbekende Vlamingen met deeindtermen artistieke opvoedingeindtermen artistieke opvoedingeindtermen artistieke opvoedingeindtermen artistieke opvoedingeindtermen artistieke opvoeding als uitgangspunt. Van dit boek is nog een (be-perkt) aantal exemplaren beschikbaar. En die mogen weg met de grote zomerschoon-maak. Iets voor onder een Zuid-Franse plataan? Of voor onder uw eigen appelboom?Stuur een etiket met uw naam en adres naar Canon (Kunstkicks) en hou een plaatsjevrij in uw koffer, want net voor u afreist, valt het boek misschien volledig gratis in uwbrievenbus.

Muzische werkdagen 1999/2000 B

Er zijn nog enkele plaatsen vrij voor leerkrachten basisonderwijs en laatstejaarsstu-denten lerarenopleiding voor de Muzische Werkdagen. Zoek het nog eens op inKlasse 95 en stuur meteen een kaartje naar Canon (Muzische Werkdagen) .

Een kunstenaar in uw klas? S

Wat doet een fotograaf met de stelling van Pythagoras? Wat doet een schilder met’t kofschip? Wat doet een acteur met elektrolyse? Wat doet een schrijver met deelektrische kringloop? Wat doet een danser met de slag van Waterloo? Wat doeteen componist met de tijgersprong? En... wat doet u met een kunstenaar in uw klas?150 leerkrachten secundair onderwijs (alle graden en alle vakken)secundair onderwijs (alle graden en alle vakken)secundair onderwijs (alle graden en alle vakken)secundair onderwijs (alle graden en alle vakken)secundair onderwijs (alle graden en alle vakken) krijgengratis en twee lesuren lang gratis en twee lesuren lang gratis en twee lesuren lang gratis en twee lesuren lang gratis en twee lesuren lang een kunstenaar in de klas. De bedoeling is dat dekunstenaar de leerstof benadert vanuit een onverwachte invalshoek. Zijn visiebezorgt u nieuwe impulsen en levendige ideeën voor uw lespraktijk en kan umisschien inspireren tot het opzetten van een eigen project.Met deze kunstenaarsstappen we meteende nieuwe eeuw in,want ze zullen hetganse schooljaar ‘99-’00 op pad zijn in deVlaamse scholen. Ookin uw school?Het volgende school-jaar is weliswaar nogveraf en over lessen-roosters en uurverde-lingen wordt nog ge-sproken. Toch vraagtCanon nú al uw in-schrijving. De restvolgt automatisch nade vakantie. Vul debon nauwkeurig in.Als u bij de gelukki-gen bent, ontvangt uspoedig bericht.

EEN KUNSTENAAR IN MIJN KLASµ Ja, ik wil graag een kunstenaar in mijn klas.

Naam: ...........................................................

Adres: ............................................................

.....................................................................

Mijn vak: ........................................................

Naam en adres van de school: ..........................

.....................................................................

Mijn voorkeur gaat uit naar een kunstenaar in hetvakgebied:

□ drama □ muziek □ beweging□ beeld □ media

Deze bon volledig invullen, op een briefkaart plak-ken en opsturen naar Canon (Kunstenaar)

Hoe bereikt u Canon? Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - ErnaSchelstraete en Luc Nijs - tel. 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75 -erna.schelstraete@ond.vlaanderen.be of luc.nijs@ond.vlaanderen.be

Kosovo: voor uwleerlingen? S

De leerlingen van de tweede en derdegraad secundair onderwijs vinden inhun (zwarte) Klasse voor Jongeren (ver-schenen op 20 mei) een modelbriefmodelbriefmodelbriefmodelbriefmodelbriefdie ze zelf creatief kunnen aanvullenmet een boodschap van hoop en soli-dariteit voor hun leeftijdgenotenvoor hun leeftijdgenotenvoor hun leeftijdgenotenvoor hun leeftijdgenotenvoor hun leeftijdgenoten inde vluchtelingenkampen bij Kosovo. HetRode Kruis en Artsen Zonder Grenzenhebben toegezegd om deze brieveneffectief te bezorgen aan de jongerenin de kampen. Voor elke brief die weontvangen, storten de sponsors vanKlasse bovendien 100 frank in het hulp-fonds voor Kosovo. We leggen de latop vijfduizend brieven, goed voor eeneeneeneeneenhalf miljoen frankhalf miljoen frankhalf miljoen frankhalf miljoen frankhalf miljoen frank extra steun. Naastde brief staat ook een interview metjonge vluchtelingen uit Kosovo die inBelgië verzeild zijn geraakt. Moedigt uuw leerlingen aan om (eventueel klas-sikaal) aan de actie deel te nemen?

Mijn vroeger, Maas nu A

Wil u voelen wat het betekent een vis te zijn in de Maas? Kanje over een schachtbok springen? Hoe ziet het binnenste vande grote Maaskei eruit? Wat weten uw leerlingen van hetmijnwerkersleven? Als u op deze vragen antwoord wil entegelijk natuur en industrie wil verenigen in één educatieveuitstap, dan moet u eind augustus in Limburg zijn. Dan zijn120 leerkrachten welkom in De Wissen in Stokkem, het inter-actieve bezoekerscentrum waar u via allerlei proeven de Maas-landse natuur en exploreert en de echte vlechtkunst ontdekt.Welkom ook in de mijnwerkerscité van Eisden, waar de kolen-industrie rond de eeuwwisseling het leven drastisch verander-de. In het Museum van het Mijnwerkershuis vindt u daar delevende getuigen van. Geleide bezoeken, wandelingen in destad en langs de Maaskant, een industriële rondrit per auto-car, ateliers voor kinderen en jongeren in klasformaat. Eenvlechtwerk van een aanbod, speciaal voor lezers van Klasse.En de infomappen liggen klaar.

Tijdens het weekend van 28 en 29 augus-28 en 29 augus-28 en 29 augus-28 en 29 augus-28 en 29 augus-tus zijn 120 leerkrachten met het heletus zijn 120 leerkrachten met het heletus zijn 120 leerkrachten met het heletus zijn 120 leerkrachten met het heletus zijn 120 leerkrachten met het helegezin (max. 4 personen) de vip-gastengezin (max. 4 personen) de vip-gastengezin (max. 4 personen) de vip-gastengezin (max. 4 personen) de vip-gastengezin (max. 4 personen) de vip-gastenin De Wissen en het Museum van dein De Wissen en het Museum van dein De Wissen en het Museum van dein De Wissen en het Museum van dein De Wissen en het Museum van deMijnwerkerswoningMijnwerkerswoningMijnwerkerswoningMijnwerkerswoningMijnwerkerswoning. U schrijft in voor eenhele dag. De voormiddag brengt u door inDe Wissen, de namiddag in en rond hetMuseum van het Mijnwerkshuis, of omge-keerd. Stuur snel de volledig ingevulde, ori-ginele bon in. Wie bij de gelukkigen is, krijgteen persoonlijke uitnodiging met alle prak-tische informatie en een routebeschrijving.Uw programma ziet er als volgt uit:1. De WissenDe WissenDe WissenDe WissenDe Wissen9.30 u.: ontvangst in de inforuimte van DeWissen. Kennismaking met het educatieveprogramma voor scholen.Om 10 uur start een afzonderlijk programmavoor volwassenen, kinderen en jongeren:• Voor leerkracht en partner:10 –11 u.: geleid bezoek aan het Maas-centrum en het Vlechtmuseum11 - 12 u.: stadswandeling met gids inStokkem of wandeling met natuurgids inde Maasuiterwaarden• Voor kinderen en jongeren:10 – 12 u.: vlechtatelier (kinderen tot 12jaar), onderzoek in de vijverbiotoop (jon-geren van 12 tot 18 jaar)2. MijnwerkerswoningMijnwerkerswoningMijnwerkerswoningMijnwerkerswoningMijnwerkerswoning

13.30 u.: ontvangst in feestzaal Casino op het Kerkplein vanEisden Tuinwijk. Kennismaking met het aanbod van Maas-mechelen in het algemeen en het mijnwerkersmuseum in hetbijzonder.Om 14 u. start een afzonderlijk programma voor volwasse-nen, kinderen en jongeren:• Voor leerkracht en partner:14 – 15 u.: geleid bezoek aan het Museum van de Mijnwer-kerswoning15 – 16 u.: rondrit per autocar door de oudste mijnwerkersciténaar de mijnsite. Rondleiding in de oude site, bezoek aan hetals kunstacademie herbestemd mijngebouw, aan de gereno-veerde schachtbok…• Voor kinderen en jongeren:14 - 16 u.: belevenisproject rond de geschiedenis van deverlichting (kinderen tot 12 jaar), diavoorstelling over demijnindustrie, gesprekken met oud-mijnwerkers (jongeren van12 tot 18 jaar)Info: Jos Steyvers – Maaspark Negenoord vzw – De Wissen –3650 Stokkem – tel 089-75 21 71 – fax 089-75 21 72

Millennium A

Bij de overgang van 1999 naar 2000 zullen heel wat elektro-nische apparaten en toepassingen een sprong maken van 99naar 00, omdat in hun ontwerp wel rekening werd gehoudenmet jaarwisselingen, maar niet met de eeuwwisseling. Dit mil-lennium-probleem is niet beperkt tot computers en databan-

ken, maar kan een uitwerking hebben in kantoor- en huishou-delijke apparaten, liften, centrale verwarming, winkelkassa’s,straatverlichting, telefooncentrales, verkeerslichten enz.Het departement Onderwijs krijgt steeds meer vragen vanschooladministraties en van inrichtende machten over Edison Edison Edison Edison Edisonen het millennium-probleemen het millennium-probleemen het millennium-probleemen het millennium-probleemen het millennium-probleem. Het departement garandeertdat de eigen systemen volledig en tijdig zullen zijn doorge-licht en zonodig aangepast om een goede werking bij deovergang naar het jaar 2000 te blijven verzekeren.Het lokale Edison-pakket (de school-Edison) verwerkt de ge-gevens die worden aangemaakt door het schoolpakket. Overde gegevensformaten wordt periodiek overleg gepleegd tus-sen het departement Onderwijs en de bekende leveranciersvan schoolpakketten. Deze werden sedert 1998 gewezen ophun verantwoordelijkheid en het departement vertrouwt eropdat zij hun software zonodig zullen aanpassen. De verant-woordelijkheid hiervoor berust echter niet bij het departe-ment, aangezien de keuze van het schoolpakket vrij is.Alle aanpassingen aan centrale en lokale systemen door hetdepartement Onderwijs en door derden garanderen overi-gens niet dat Edison, en andere millenniumbestendige toe-passingen, na 1 januari 2000 zullen blijven functioneren opde bij u ter plaatse aanwezige apparatuur. Voor een onge-stoorde werking is het immers noodzakelijk dat ook uw ap-paratuur en de daarop geïnstalleerde besturings-, hulp- enandere programmatuur millenniumbestendig zijn. Een garan-tie voor de juiste werking op de in de scholen aanwezigehardware en de omgeving daarvan kan het departementdan ook niet geven.Het departement beveelt dringend aan hieraan de nodigeaandacht te besteden. Ook scholen zuller er zorg voor moe-ten dragen dat hun hardware en de daarop geïnstalleerdesoftware, waaronder besturings- en hulpprogrammatuur, tij-dig volledig millenniumbestendig is. Het departement raadtaan hiervoor het advies en de assistentie in te winnen van deleverancier van de apparatuur en software.Zoals reeds vermeld moeten scholen ten slotte ook hun even-tuele toekomstige Internetprovider garanties vragen over demillenniumbestendigheid, wanneer ze overstappen op deInternet-versie van Edison.Voor meer info kan u terecht bij het departement Onderwijs -Jeroen Depoortere - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - tel02-553 87 96

Pop-Eiland A

De laatste woensdag van het schooljaar (30 juni) is Pop-Eilanddag. Leerlingen van 8 tot 14 jaar worden getracteerd opmuziek van hun smaak: Marc Tijsmans en de Lollies, X-Session,Alana Dante, Boysband, Fiocco en Zohra. In de rand vinden debezoekers een pak animatie, met o.a. een house-, techno- enretrotent, een serie avontuurlijke attracties, creatieve ateliers...Voor de «rijperen» volgt er ‘s avonds een Rock-Eiland.Het provinciaal domein Puyenbroeck verwacht zo’n 10.000leerlingen. Tweemaal 25 leerlingen kunnen alvast gratisTweemaal 25 leerlingen kunnen alvast gratisTweemaal 25 leerlingen kunnen alvast gratisTweemaal 25 leerlingen kunnen alvast gratisTweemaal 25 leerlingen kunnen alvast gratismeedoen, want zoveel vrijkaarten hebben Puyenbroeckmeedoen, want zoveel vrijkaarten hebben Puyenbroeckmeedoen, want zoveel vrijkaarten hebben Puyenbroeckmeedoen, want zoveel vrijkaarten hebben Puyenbroeckmeedoen, want zoveel vrijkaarten hebben Puyenbroecken Klasse klaar liggen voor de twee klassen die deen Klasse klaar liggen voor de twee klassen die deen Klasse klaar liggen voor de twee klassen die deen Klasse klaar liggen voor de twee klassen die deen Klasse klaar liggen voor de twee klassen die demeest originele reden kunnen verzinnen waarom zijmeest originele reden kunnen verzinnen waarom zijmeest originele reden kunnen verzinnen waarom zijmeest originele reden kunnen verzinnen waarom zijmeest originele reden kunnen verzinnen waarom zijprecies deze gratis tickets verdienenprecies deze gratis tickets verdienenprecies deze gratis tickets verdienenprecies deze gratis tickets verdienenprecies deze gratis tickets verdienen..... Stuur vóór 11 junieen kaartje of briefje naar Klasse - Pop-Eiland - E. Jacq-mainlaan 165 - 1210 Brussel. De winnaars krijgen berichtop 14 juni.Provinciaal domein Puyenbroeck - Puyenbrug 1a - 9185Wachtebeke - tel 09-342 42 42 - fax 09-342 42 59 -puyenbroeck@oost-vlaanderen.be

18 KLASSE NR.96

MET KLASSE NAAR MAAS EN MIJNSCHACHTµ Ja, ik wil graag deelnemen aan het exclusieve

aanbod voor leerkrachten in De Wissen en hetMijnwerkersmuseum. Ik kom met (omcirkelwat past) 1 / 2 / 3 / 4 personen.

Mijn datum van voorkeur is (omcirkel wat past)28 / 29 augustus.

Naam: ...........................................................

Adres: ............................................................

.....................................................................

School: ...........................................................

Onderwijsniveau: kleuter / lager / secundair /hoger onderwijs (omcirkel wat past)

Stuur deze originele bon ten laatste op 30 juni volledigingevuld naar Jos Steyvers – Maaspark Negenoord vzw – DeWissen – 3650 Stokkem. Niet faxen, a.u.b. Als u erbij bent,krijgt u een schriftelijke uitnodiging. Mocht u in extremis nietkunnen komen, bel dan zo snel mogelijk naar de organisa-toren. Zij kunnen uw plaats doorgeven aan een collega dieop de wachtlijst staat.

Klasse-service A

• «Een jonge lerares heeft leukemie. Ze is moeder van driekleine kinderen en de vrouw van mijn broer. We zoekendringend beenmergdonorenbeenmergdonorenbeenmergdonorenbeenmergdonorenbeenmergdonoren. Misschien bent u wel de ge-schikte kandidaat? Eén bloedafname volstaat om dit te we-ten. Bel voor meer info naar mijn antwoordapparaat en laatuw naam, adres en telefoonnummer achter: 016-25 64 15.»Getekend: Ann, lerares.• Een honderdtal Waalse jongeren willen tijdens de zomerva-kantie graag een taaluitwisselingtaaluitwisselingtaaluitwisselingtaaluitwisselingtaaluitwisseling met een Vlaamse leeftijd-genoot. Alfa Club vzw zoekt dus Nederlandstalige tegen-Nederlandstalige tegen-Nederlandstalige tegen-Nederlandstalige tegen-Nederlandstalige tegen-kandidatenkandidatenkandidatenkandidatenkandidaten, vooral in de leeftijdsgroepen 8 tot 13 jaar en+16 jaar. Bedoeling is dat de deelnemers beurtelings eenweekje bij elkaar logeren. Het inschrijvingsgeld bedraagt 750␣ fr.Alfa Club vzw - Sarah Meersman - Collegelaan 57 bus 8 -2140 Antwerpen - tel 03-236 96 00 (na 19 u.)• Kandidaat-pleeggezinnenKandidaat-pleeggezinnenKandidaat-pleeggezinnenKandidaat-pleeggezinnenKandidaat-pleeggezinnen kunnen zich meteen meldenbij vzw Sopeh - dienst voor Pleegzorg - Vijverstraat 55 - 3500Hasselt - tel 011-21 04 83 - fax 011-21 05 68 -VZW.SOPEH@village.uunet.be.• Klimop zoekt dringend een gebouwgebouwgebouwgebouwgebouw waar ze met vijf klas-sen (100 kinderen) een tijdelijk onderkomen kunnen vinden(tot krokusvakantie 2000). Meteen bellen naar Onafhankelij-ke Freinet-basisschool Klimop - Leopold III-laan 102 - 8200Brugge (St. Andries) - tel 050-39 44 42.• De 4de Kleine Prins Run4de Kleine Prins Run4de Kleine Prins Run4de Kleine Prins Run4de Kleine Prins Run vindt dit jaar plaats op zaterdag26 juni. Het betreft een motorrun ten voordele van het kinder-kankerfonds van Limburg vzw Kleine Prins. Gemotoriseerdeleerkrachten zijn hierbij uitgenodigd om de rit van zo’n 110km mee te rijden. Vertrek en aankomst bevinden zich bijAtheneum Alicebourg Lanaken. Deelnemen kost 300␣ fr. Meerinfo bij Jean-François Wiels - Filterstraat 56 - 3960 Bree - telen fax 089-47 28 13.• Leren gaat niet vanzelf, da’s een waarheid als een koe.Waarvoor dient een schoolagenda? Is alles in een tekst evenbelangrijk? Moet ik van alle leerstof een schema maken? Hoekan ik het best vreemde woorden onthouden? Het antwoordkrijgen de deelnemers (leerlingen eerste graad secundaironderwijs) tijdens de zomertraining zomertraining zomertraining zomertraining zomertraining Leren?!?!?Leren?!?!?Leren?!?!?Leren?!?!?Leren?!?!? van vzw Puz-zel - Centrum voor kinderen en jongeren met leermoeilijkhe-den - Uitbreidingstraat 488 - 2600 Berchem - tel 03-239 6535 - fax 03-281 16 19.

Jezelf Binnenste Buiten A

Zeven dagen en nachten onder begeleiding van professio-nele artiesten uw eigen artistieke bezigheden aanscherpenen verfijnen. Samen met andere cursisten op zoek gaan naarmanieren om uw eigen «passie» nog verder uit te diepen. Dat

zijn de zes workshopszes workshopszes workshopszes workshopszes workshops die Cen-trum voor Amateurkunsten aan-biedt onder de gezamenlijkenoemer Jezelf Binnenste Bui-Jezelf Binnenste Bui-Jezelf Binnenste Bui-Jezelf Binnenste Bui-Jezelf Binnenste Bui-tententententen. SongwritersSongwritersSongwritersSongwritersSongwriters gaan aan deslag met Bram Vermeulen. Dich-Dich-Dich-Dich-Dich-terstersterstersters gaan samen met Koen Stas-sijns op zoek naar de muze. Vi-Vi-Vi-Vi-Vi-deastendeastendeastendeastendeasten krijgen professionelehulp van Gustaaf de meersman.VertellersVertellersVertellersVertellersVertellers kunnen terecht bijHerwig Deweerdt en de cursusdrama. VerhalenschrijversVerhalenschrijversVerhalenschrijversVerhalenschrijversVerhalenschrijvers wor-den begeleid door Koen Ven-ken. Schilders, fotografen enz.zien hun digitale dromen in ver-vulling gaan met Carlos Dekey-

rel, die tekent voor de digitale beeldverwerkingdigitale beeldverwerkingdigitale beeldverwerkingdigitale beeldverwerkingdigitale beeldverwerking.U werkt in kleine groepen van 10 tot 12 deelnemers. Iedereenverblijft in vormingscentrum Destelheide (Dworp). De work-shops vinden plaats van 21 tot 28 augustus. Deelnemen(vanaf 17 jaar) kost 11.950␣ fr., verblijf in vijfpersoonskamer,maaltijden, cursusgeld en materiaal inbegrepen (toeslag vooréén- of tweepersoonskamer niet inbegrepen).Centrum voor Amateurkunsten - Veeweydestraat 24-26 - 1070Brussel - tel 02-555 06 13 - fax 02- 555 06 10 - cva@vgc.be

Feest op het domein A

Een sprookjeslabyrinth, een speeldorp, de normale domeinat-tracties (roeiboten, pedalo’s, minigolf, electroboten, minicars,verkeerspark, speeltuinen, ploeterbad), een zigeunerdorp, eenballonwedstrijd, een eco-huis, proeven van heksendrankjes entovenaarskoekjes in de kruidentuin, een bijenhuis mét imker,een demonstratie schapendrijven met border collies, fanfares,een mountainbike-parcours, een toeristisch treintje, optredensvan Mama’s Jasje en Enzo, de verkiezing van Fonske en Mar-grietje van Leuven... Op zondag 27 juni is iedereen welkom inhet provinciaal recreatiecentrum Kessel-Lo voor de jaarlijkseDomeinfeesten. De toegang is daarenboven gratis. U betaaltenkel voor domeinattracties en drankjes. Wie met De Lijn komt(lijn nr. 2) vraagt aan de chauffeur het ticket «gratis roeien».Met het bonnetje dat u hierbij vindt, kan u (met max. zespersonen) gratis met een boot of pedalo het water op.Op dinsdag 29 juni kan u de domeinfeesten nog eens over-doen met uw leerlingen tweede en derde graad lagerleerlingen tweede en derde graad lagerleerlingen tweede en derde graad lagerleerlingen tweede en derde graad lagerleerlingen tweede en derde graad lageronderwijsonderwijsonderwijsonderwijsonderwijs. Dan zijn er optredens van Kim Kay, Astroline, MilkIncorporated, Boysband en K3. Voorts kunnen de leerlingenzich uitleven in een speeldorp, een springdorp, een moun-tainbike-parcours en de gewone domeinattracties. Voorts zijner drankjes, frieten en hamburgers, maar u mag een eigenpicknick meebrengen. Voor deze dag moet u uw klas welvooraf inschrijven. Deelnemen kost 100␣ fr. per leerling.Provinciaal Domein Kessel-Lo - Gemeenteplein 5 - 3010 Leu-ven - tel 016-25 13 92 - fax 016-35 07 40

Help Kosovo A

20␣ % van de Kosovaren zijn Roma-ZigeunersRoma-ZigeunersRoma-ZigeunersRoma-ZigeunersRoma-Zigeuners. Ook zij zijnhet slachtoffer van de oorlog. Romano Trajo (Romaans Le-ven) organiseert de hulp voor Roma-vluchtelingen uit Kos-ovo. Deze vereniging heeft de steun van het Centrum voorGelijkheid van Kansen en Racismebestrijding en is vertegen-woordigd in de mensenrechtencommissie van de UNO. Allesteun is welkom op rekeningnr. 000-1655991-07.Voor meer informatie: Nenad Jasarevic, voorzitter van RomanoTrajo - tel 0495-31 51 64.

Vlaanderen in het derde millennium B

Laat uw leerlingen derde graad lager onderwijs individueel eentekening maken. Het themathemathemathemathema is Vlaanderen in het volgendeVlaanderen in het volgendeVlaanderen in het volgendeVlaanderen in het volgendeVlaanderen in het volgendemillenniummillenniummillenniummillenniummillennium. De techniek is vrij: tekening, schilderij, collage... Wélis het opgegeven formaat A4 en gebruikt u papier van minstens200 gr. Op de achterzijde vermelden de leerlingen hun naam,geboortedatum, adres en school. U verzamelt de werkjes enstuurt ze vóór 10 juli naar het ministerie van de Vlaamse Ge-meenschap. Een jury selecteert uit de inzendingen 24 winnaars.Naast een pakketje boeken- en cd-bonnen zien zij hun werkstukgepubliceerd in de Agenda 2000 van de Vlaamse Gemeen-schap (verspreid onder het personeel van de Vlaamse Gemeen-schap en als relatiegeschenk aan externen aangeboden).ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - afdeling Commu-nicatie en Ontvangst - Luc De Quidt - Boudewijngebouw -Boudewijnlaan 30 - 1000 Brussel

Intercultureel vanaf 1 september S

Vluchtelingen, discriminatie en vooroordelen in werkteksten,gedichten, recepten, gezegdes, cartoons… met zelftests toe.Dit zijn de ingrediënten van de Interculturele schoolagendaInterculturele schoolagendaInterculturele schoolagendaInterculturele schoolagendaInterculturele schoolagendavan School Zonder Racisme, voor het secundair onderwijs.Elke schoolmaand draait rond een thema. U kan de agendavanaf nu bestellen voor 260 fr. + 80 fr. verzendingskosten.School Zonder Racisme – Cellebroerstraat 37 – 1000 Brussel– tel 02-511 16 36 – 02-503 37 40 – szr-esr@glo.b

Monument op maandag A

De Openmonumentendag (12 september) krijgt in heel Vlaan-deren een verlengstuk, speciaal voor leerlingen uit het lager ensecundair onderwijs. Voor hen is het op 13 september Monu-mentenmaandag. Aspecten van wonen en werken verkennenin klas- of schoolverband. Het thema is Via Europa. Reisverha-len in steen.Open Monumentendag Vlaanderen - Koning Boude-wijnstichting - Brederodestraat 21 - 1000 Brussel - tel 02-549 0274 - fax 02-512 00 35 - omd@kbs-frb.be -www.monument.vlaanderen.be (vanaf 8 juni). Vanaf 25 augustuskan u bellen voor de gratis brochure met alle opengestelde monu-menten op de monumentenlijn 02-511 40 50

MET KLASSE GRATIS OPHET WATER

Dit bonnetje geeft recht op één gratisvaart met een roeiboot of pedalotijdens de Domeinfeesten op zondag27 juni. Het bonnetje is geldig voormax. zes personen.

Geef dit bonnetje af aan de kassavan de boten en pedalo’s.

Brussel 2000 A

Volgend jaar is Brussel culturele hoofd-stad van Europa. In samenwerking metscholen in en rond de hoofdstad vindennu al film-, dans-, muziek- en theater-projecten plaats waarvan het resultaatin 2000 zichtbaar, hoorbaar, tastbaarwordt. In het voorjaar komen er specialeinfodagen voor leerkrachten. Klasse houdtu op de hoogte. Enkele smaakmakers:tentoonstelling De stad in de literatuurDe stad in de literatuurDe stad in de literatuurDe stad in de literatuurDe stad in de literatuur(literaire werken gaan samen met film,geluidsbanden, foto’s, affiches); muziek-project De tijd is rondDe tijd is rondDe tijd is rondDe tijd is rondDe tijd is rond (schrijvers, thea-termakers en filmstudenten brengen he-dendaagse muziek en andere kunstensamen. Remix en sampling, klankcolla-ges, nieuwe muziekinstrumenten en bi-zarre geluidsmachines); Festival van deFestival van deFestival van deFestival van deFestival van deWetenschappenWetenschappenWetenschappenWetenschappenWetenschappen (een wetenschappelijklunapark waar infotainment de scepterzwaait. Newton, Einstein en Vesalius aanhet werk, een zwaartekrachttest, het stads-leven van de 18de én de 25ste eeuw);overzichtstentoonstelling Pierre Alechins-Pierre Alechins-Pierre Alechins-Pierre Alechins-Pierre Alechins-kykykykyky (Cobra-beweging); Beestige burenBeestige burenBeestige burenBeestige burenBeestige buren(didactische tentoonstelling voor 5- tot12-jarigen, met extra inbreng van com-ponisten en professionele vertellers); LeLeLeLeLeFrançais dans tous ses étatsFrançais dans tous ses étatsFrançais dans tous ses étatsFrançais dans tous ses étatsFrançais dans tous ses états (de rijk-dom van de Franse taal vanuit verschil-lende invalshoeken in een ludieke eninteractieve tentoonstelling); rasta’s,gangsta’s, homies, breakdancers en graf-fitikunstenaars geven een hele reeksoptredens en tentoonstellingen. De ur-ur-ur-ur-ur-ban undergroundban undergroundban undergroundban undergroundban underground cultuur voluit.www.brussels2000.org

KLASSE NR.96 19KLASSE NR.96 19

20 KLASSE NR.96

A t h e n eVijf letters geven u de naam van een moeder uitde Griekse mythologie.1. De eerste letter van het traditionele Griekse anijsdrankje.2. De laatste letter van de laatste koning van Griekenland.3. De tweede letter uit de naam van de actrice die het totcultuurminister bracht.4. De vierde letter uit de vijfde letter van het Griekse alfabet.5. De vierde letter uit de naam van de driekoppige hond vande veerman.

BERLIJN

B e r l i j nWe zoeken zeven letters waardoor u zich niet laat inpakken.1. De eerste letter van de rivier die door de Duitse hoofdstad vloeit.2. De vierde letter uit de (Duitse) benaming voor het recent gerestaureerde én «belang-rijkste» gebouw van de stad.3. De zevende letter uit de naam van de oude Berlijnse luchthaven in het centrum vande stad.4. De dertiende letter uit Rainer Werner Fassbinders favoriete plein.5. De tweede letter uit de naam van de voormalige hoofdstad van (West-)Duitsland.6. De achtste letter uit de legendarische grensovergang.7. De vijfde letter uit de (Duitse) benaming voor de meest bekende Berlijnse bezienswaardigheid (?), waarvan sinds eind ‘89 stukken overheel de wereld zijn verspreid.

CUBA

C u b aZeven letters vormen de echtevoornaam van een nationalevolksheld.1. De vijfde letter uit de hoofdstad.2. De eerste letter uit de naam voor eenrond 1930 uit Cuba geëxporteerde dansmet «gecompliceerd, sterk gesyncopeerdritme», verwant met de mambo.3. De derde letter uit de naam van de doorCastro verdreven dictator.4. De tweede letter uit de naam van deAmerikaanse schrijver die van Cuba zijntweede thuis maakte.5. De zesde letter uit de naam van de enige man die in 1976 onze Ivo vanOlympisch goud kon houden.6. De tweede letter uit de naam van de Amerikaanse president van deVarkensbaai.

7. De eerste letter van het meest bekende exportproduct van Cuba.

Gratis op reisMet de auto, de trein, de fiets, het vliegtuig, tevoet... u zoekt het zelf maar uit. Alleen, gezelligmet zijn tweetjes of (nog gezelliger?) met zijnveertienen... u nodigt uit wie u wil. Eigenlijk komthet er gewoon op neer dat u zelf kiest hoe u dewinst opsoupeert. De winst? Een reischeque van50.000␣ fr., speciaal voor deze VAKANTIEWEDSTRIJDvan KLASSE geschonken door een milde sponsor.Wie naast de grote prijs graait, slaapt wél ergensop het strand, maar misschien ook warmpjes ge-huld in één van de tweehonderd ravenzwarte T-shirts «Een mens met Klasse». Er is maar éénantwoord juist, jammer, maar bijna goed rekenenwe helemaal fout. Kwestie van uw motivatie nogwat aan te scherpen. ¡Hasta la vista!

ATHENE

AUSTRALIE

T u n e s i eMet zes letters gaven de Romeinen deze streek een «toepas-selijke» naam.1. De vierde letter uit de munt waarmee u uw souvenirs betaalt.2. De eerste letter van de kleur van de ster uit denationale vlag.3. De eerste letter van het zeevarende volk datdrieduizend jaar geleden Noord-Afrika koloniseerde.4. De zevende letter uit de naam van de eerstepresident.5. De laatste letter van het zonnige eiland, vakantie-bestemming nummer één van het land.6. De eerste letter van de stad van Hannibal en zijnolifanten.

KLASSE NR.96 21

MECHELEN

LOSAnge

L o s A n g e l e sZes letters leiden u naar de naam van een acteur die méér danzijn rol heeft gespeeld.1. De achtste letter uit de naam van het reusachtige pretpark dat Ome Walter liet bouwen.

2. De eerste letter uit de naam van deacteur die de onsterfelijke woorden sprak:«Frankly, my dear, I don’t give a damn!»3. De achtste letter uit de naam van de«State Capital».4. De vijfde letter uit de naam van demiljoenendollarbasketploeg.5. De tweede letter uit de naam van hetbeest waarmee Steven Spielberg boter bijde vis kreeg.6. De achtste letter uit de naam van degeologische breuk die vroeg of laat de stadvan de aardbodem zal laten verdwijnen.

De WedstrijdU zoekt in elk van de zeven vakantiebestemmin-gen telkens één woord. Daarvoor krijgt u in elkeplaats (in willekeurige volgorde) een aantal tips.De eerste letters van de zeven woorden (ook inwillekeurige volgorde) vormen op hun beurt denaam van een (gladgestreken?) muzikale stad inhet land van Antonio Vivaldi en Niccolò Paganini.De naam van die stad is de code die onze prijzen-pot opent. Schrijf de naam op een ansichtkaartje(van gelijk waar in binnen- en buitenland) en stuurhet vóór 11 juli naar Vakantie met Klasse - E.Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel. Vermeld zekeruw telefoonnummer. Wij bellen de winnaar per-soonlijk op. Hij kan meteen vertrekken of de prijsopsparen tot volgend jaar. Alles kan.

M e c h e l e nWe zoeken zeven letters die de stad in het centrum van het land plaatsen.1. De vijfde letter uit de voornaam van de vader van de keizer van «een wereldrijk waarin de zon niet onderging».2. De laatste letter van de bekendste winkelstraat.3. De derde letter uit de naam van de nieuwe communicatiereus met basis in de stad.4. De middelste klank uit het broertje van «Stephenson» en «Olifant».5. De achtste letter uit de naam van het evenementencomplex aan de rand van de stad.6. De tweede letter uit de bijnaam van de inwoners.7. De derde letter uit de voornaam van een beroemde zoon van de stad, plantkundige, hofartsén schrijver (Cruijde Boeck).

A u s t r a l i eEen woord van zeven letters voor een vaak«vergeten» continent.1. De derde letter uit de voornaam van het wettigestaatshoofd.2. De vijfde letter uit de naam van de stad waar devolgende Olympische Spelen plaats zullen vinden.3. De eerste letter van de langstlopende Aussie-tv-serie op VRT.4. De eerste letter van de man die voor het eerst riep: «’t Iseen eiland!».5. De eerste letter van de algemene naam voor de oor-spronkelijke inwoners.6. De tweede letter uit de groepsnaam van «Down under».7. De tweede letter uit de naam van de eucalyptusetendebuidelbeer.

FOTO

’S: C

ORE

L, P

EOPL

E O

F TH

E W

ORL

D

Gratis naar hetregenwoud? S

Het lijkt een droom maar voor tweeVlaamse jongeren wordt die nog tij-dens de grote vakantie waar: tien da-gen met Klasse en GreenpeaceGreenpeaceGreenpeaceGreenpeaceGreenpeace op ex-peditie in het Braziliaanse Regenwoud.De jonge reporters (min. 16 jaar) bren-gen nadien in Klasse voor Jongerenverslag uit over de Greenpeace-actie inhet Amazone oerwoud. Reis en verblijfzijn volledig gratis. Maar ze moetenwel stevig op hun benen staan! Hethele verhaal en het aanbod vinden uwleerlingen in het jongste (zwarte) num-mer van Klasse voor Jongeren dat zo-pas op uw school is beland.

Training aan de eerste lijn A

Twee schooljaren lang publiceert Klasse De Eerste LijnDe Eerste LijnDe Eerste LijnDe Eerste LijnDe Eerste Lijn, eenuitneembaar katern voor leerkrachtenuitneembaar katern voor leerkrachtenuitneembaar katern voor leerkrachtenuitneembaar katern voor leerkrachtenuitneembaar katern voor leerkrachten, een verzamelingvan twintig «fiches», die u praktisch kunnen helpen bij deomgang met uw leerlingen en mogelijke problematieken. Hetsamenwerkingsverband IPSOC-Bijscholing - VLOD Kortrijk wilnog een stapje verder gaan. Vanaf volgend schooljaar star-ten zij met een trainingsgerichte vormingtrainingsgerichte vormingtrainingsgerichte vormingtrainingsgerichte vormingtrainingsgerichte vorming rond enkele the-ma’s uit De Eerste Lijn van Klasse. Oefeningen, ervaringsge-richte discussie, concrete technieken en modellen, simulatie-oefeningen enz. breien een praktijkluik aan de bijdragen vanDe Eerste Lijn.De selectie bestaat uit vier thema’s, die samen één pak-De selectie bestaat uit vier thema’s, die samen één pak-De selectie bestaat uit vier thema’s, die samen één pak-De selectie bestaat uit vier thema’s, die samen één pak-De selectie bestaat uit vier thema’s, die samen één pak-ket vormenket vormenket vormenket vormenket vormen (u kan ze bijgevolg niet apart volgen). HetHetHetHetHetprogrammaprogrammaprogrammaprogrammaprogramma:• GeweldGeweldGeweldGeweldGeweld (22 en 29/9 in IPSOC): Hoe leer je leerlingen om tegaan met emoties en agressie? Hoe leer je hen assertief tezijn i.p.v. agressief? Hoe zoek je naar zinvolle en aanvaard-bare communicatie- en uitingsvormen voor hun eventuelefrustraties binnen klas- en schoolgebeuren?• Verschillen in de klasVerschillen in de klasVerschillen in de klasVerschillen in de klasVerschillen in de klas (13 en 20/10 in IPSOC): Hoe leer jeleerlingen naar verschillen kijken als verrijking i.p.v. als be-dreiging? Hoe verhoog je hun tolerantie t.a.v. wat anders is(andere overtuiging of mening, migrant zijn, handicap...)?Hoe leer je leerlingen omgaan met diversiteit?• Straffen en belonenStraffen en belonenStraffen en belonenStraffen en belonenStraffen en belonen (17 en 24/11 in VLOD): Wat is heteffect van straffen op de leerling/op de klasgroep? Wat zijnalternatieven? Hoe geef ik straffen en beloningen in overeen-stemming met het storende gedrag? Hoe kan ik, door preven-tief op te treden, straffen overbodig maken?• ParticipatieParticipatieParticipatieParticipatieParticipatie (12 en 19/1/2000 in VLOD): Hoe kan ik zelf echtluisteren naar mijn leerlingen? Hoe geef ik hen verantwoorde-lijkheid en waarover wel of niet? Hoe leer ik hen hun mening tevormen? Hoe leer ik hen hun mening te uiten en erover teargumenteren? Hoe leer ik hen hun mening te herzien?Deelnemen aan deze trainingen kost 4600␣ fr. voor de helereeks. Na (gunstige) afloop bekomt u een erkend attesterkend attesterkend attesterkend attesterkend attest(sociale promotie).Info en inschrijvingsformulieren: IPSOC-Bijscholing - Doornikse-steenweg 145 - 8500 Kortrijk - tel 056-26 41 86 - fax 056-2158 03 / ook info bij VLOD/VSPW - St. Amandsplein 15 - 8500Kortrijk - tel 056-37 26 27

Edison alom A

1742 basisscholen wisselen momenteel elektronisch hun ad-ministratieve informatie uit met het departement Onderwijs(project Edison). 793 basisscholen doen dit nog langs ma-nuele weg. Vanaf september 1999 gaat het overgrote deelvan deze scholen eveneens de digitale toer op. Daarmeekomt het project Edison na het secundair onderwijs ook voorhet basisonderwijs in een eindfase. Dat de elektronischecommunicatie met het departement voor de grote meerder-heid van de scholen een pluspunt is, bleek eerder al uit een– eveneens elektronische – enquête (zie Klasse 80 en 87).www.ond.vlaanderen.be/edison

Eindtermen op het net A

Wou u er de eindtermen op naslaan, dan kan dat vanaf nuintegraal via Internet. Op de website van het departement Onder-wijs vindt u de eindtermen voor het lager onderwijs en hetsecundair (eerste graad, A-stroom). Daarnaast de ontwikkelings-doelen voor het kleuteronderwijs, het lager buitengewoon onder-wijs (type 2) en het secundair onderwijs (eerste graad, B-stroom).www.ond.vlaanderen.be/eindtermen

Creatief én vakantie A

Profmuzikanten helpen om een eigen liedjesboek te maken, eenheuse heksenschool, varen met een oude boot, een mysterieustoeval ontrafelen in hartje Limburg... vzw Spelewei organiseertook deze zomer originele vakanties voor kinderen en tienersoriginele vakanties voor kinderen en tienersoriginele vakanties voor kinderen en tienersoriginele vakanties voor kinderen en tienersoriginele vakanties voor kinderen en tienersvan 5 tot 18 jaarvan 5 tot 18 jaarvan 5 tot 18 jaarvan 5 tot 18 jaarvan 5 tot 18 jaar. Zo’n vakantieperiode duurt gemiddeld zesdagen en kost tussen 3500 en 7500␣ fr., alles inbegrepen.Deze zomer zijn er ook twee nieuwe vakantiestwee nieuwe vakantiestwee nieuwe vakantiestwee nieuwe vakantiestwee nieuwe vakanties in het aan-bod opgenomen. Als ik groot ben...Als ik groot ben...Als ik groot ben...Als ik groot ben...Als ik groot ben... is een driedaagse voor

jonge kinderen (5 tot 7 jaar), die voor de eerste keer zonderhun ouders op vakantie gaan. Vanuit het gelijknamige boekworden allerlei leuke activiteiten opgezet. Ten slotte opentSpelewei tussen 9 en 20 augustus in Nieuwpoort het Kinder-Kinder-Kinder-Kinder-Kinder-hotel***hotel***hotel***hotel***hotel*** (ouders en huisdieren niet toegelaten). Kinderenvan 6 tot 12 jaar kunnen er één tot vijf dagen als gastverblijven in een prachtig oud landhuis met toffe speelmoge-lijkheden.Spelewei vzw - Kapellekensweg 2 - 3010 Kessel-Lo - tel 016-35 05 50 - fax 016-25 43 34

Latine loqui S

Studenten en leerkrachten Latijn (en alle liefhebbers van detaal) ontmoeten elkaar van 1 tot 7 augustus in Amöneburg(Duitsland) voor de 11de Septimana Latina Amoenebur-11de Septimana Latina Amoenebur-11de Septimana Latina Amoenebur-11de Septimana Latina Amoenebur-11de Septimana Latina Amoenebur-gensisgensisgensisgensisgensis. De organisatoren willen aantonen dat Latijn nietenkel een (dode) wetenschappelijke taal is, maar een leven-de taal, waarmee u in het dagelijks leven kan communiceren.Latijn zal één week lang de voertaal zijn, zowel in de keuken(met o.a. traditionele Romeinse gerechten), als bij alle ge-meenschappelijke activiteiten.Deelnemen aan de Latijn Week kost ongeveer 3100␣ fr. (in-schrijving Latijn week) plus ongeveer 7000␣ fr. (verblijf in volpension). U kan inschrijven tot 15 juni.Europaïsche Lateinwochen e.V. - Thomas Gölzhäuser - Kleeber-ger Strasse 40 - D-35510 Butzbach - Duitsland - tel 00-49-6033-16557

Muzikant zkt. Muzikant A

Muzikanten van alle stijlen (klassieke én lichte muziek) enleeftijden (vanaf 18 jaar) komen in groepjes van max. achtdeelnemers samen om ergens in hun eigen omgeving temusiceren. Ze krijgen daarbij coaching door professionelemuzikanten die helpen met repertoire en repetities. Zo’n reeksloopt een viertal maanden. In september gaat een nieuwereeks van start. U kan hiervoor inschrijven tot 15 augustus.Deelnemen kost 2400␣ fr. (1900␣ fr. voor studenten en werk-zoekenden). Vraag meteen de gratis informatiefoldergratis informatiefoldergratis informatiefoldergratis informatiefoldergratis informatiefolder bijCentrum voor Amateurkunsten - Muzikant zkt. Muzikant -Veeweydestraat 24-26 - 1070 Brussel - tel 02-555 06 05 -fax 02-555 06 10 - noellavi j t@yahoo.com -veronique.rubens@vrt.be.

Zetduivels gesignaleerdGratis navorming A

Liefst twee vervelende zetduiveltjes hadden het gemunt ophet overzicht van gratis navormingsprogramma’sgratis navormingsprogramma’sgratis navormingsprogramma’sgratis navormingsprogramma’sgratis navormingsprogramma’s (zie Klas-se 95, p. 21). En tweemaal mikten ze daarbij op de UIA. Bijhet navormingsprogramma Zorgbreedte in de eerste graadZorgbreedte in de eerste graadZorgbreedte in de eerste graadZorgbreedte in de eerste graadZorgbreedte in de eerste graaden de B-stroomen de B-stroomen de B-stroomen de B-stroomen de B-stroom hoort een ander faxnummer: 03-820 29 57.En voor het navormingsprogramma Scholen op zoek naarScholen op zoek naarScholen op zoek naarScholen op zoek naarScholen op zoek naarhun kwaliteit door zelfevaluatiehun kwaliteit door zelfevaluatiehun kwaliteit door zelfevaluatiehun kwaliteit door zelfevaluatiehun kwaliteit door zelfevaluatie kan u terecht bij UIA on-derzoeksgroep dr. Van Petegem, met als contactpersoon WouterBrandt - tel 03-820 29 79 of 03-457 34 50 ( na 22 u.).

Tentoonstelling Kunstig met afval S

Een derde zetduivel deed zijn snode werk op de pagina ZekerZien. Het tentoonstellingsproject tentoonstellingsproject tentoonstellingsproject tentoonstellingsproject tentoonstellingsproject Kunstig met afvalKunstig met afvalKunstig met afvalKunstig met afvalKunstig met afval in deHelix (zie Klasse 95, p. 23) is gratis te bezoeken tot 15tot 15tot 15tot 15tot 15augustusaugustusaugustusaugustusaugustus. Meer danduizend leerlingenuit 32 scholen uitTSO, BSO en BuSOhebben met afval-materiaal uit hunnormale klaswerkingeen honderdtalkunstwerken ge-creëerd.Voor klasgroepen is er een speciaal afvalprogramma (geleidbezoek aan de tentoonstelling inbegrepen). Dat programmakost 50␣ fr. per leerling (halve dag) of 70␣ fr. (hele dag).Natuur- en Milieueducatief Centrum De Helix - Hoogvorst 2 -9506 Grimminge-Geraardsbergen - tel 054-32 04 92

22 KLASSE NR.96

Wij zijn nietmet vakantie A

Ook tijdens de vakantiemaanden énzelfs tijdens hun officiële sluitingsperio-de (half juli-half augustus) zijn deVlaamse PMS-centra bereikbaar. Dietelefoonpermanentietelefoonpermanentietelefoonpermanentietelefoonpermanentietelefoonpermanentie werpt trouwensvruchten af: zo’n honderd telefoontjesper dag met vragen over erkende vor-mings- en opleidingsmogelijkheden inVlaanderen (en Europa). Maar ook metvragen over wettelijke bepalingen, stu-dietoelagen, examencommissies, bij- ofherscholen van volwassenen enz.De Hallo PMS-lijn Hallo PMS-lijn Hallo PMS-lijn Hallo PMS-lijn Hallo PMS-lijn 02-219 78 7102-219 78 7102-219 78 7102-219 78 7102-219 78 71 vande PMS-centra van het Gemeenschaps-onderwijs is open van 16 juli tot en met13 augustus, alle werkdagen van 9 tot17 u. Meer info vindt u ook en altijd opschoolweb.argo .be/pms/hal lo/hallopms.htm.De PMS-InfolijnPMS-InfolijnPMS-InfolijnPMS-InfolijnPMS-Infolijn van de Vlaamse vrijPMS-centra 078-15 55 51078-15 55 51078-15 55 51078-15 55 51078-15 55 51 is open van16 juli tot en met 13 augustus, allewerkdagen van 9 tot 12 u. en van 13tot 16 u. Elke oproep wordt automa-tisch doorverbonden met een PMS-me-dewerker uit de eigen provincie van debeller.

Naar de snijzaal A

Kinesitherapie studeren aan de universiteit gedurende vijf jaarof vier jaar aan de hogeschool: waar ligt het verschil? Er blijftverwarring, omdat er nog geen sluitende oplossing is om deopdrachten van hogescholen en universiteiten voor de oplei-ding tot kinesitherapeut precies af te bakenen. De geheel ver-nieuwde opleiding aan de drie grote universiteiten Gent, Leu-ven en Brussel wordt nu Revalidatiewetenschappen en Kinesi-therapie genoemd, een ruime wetenschappelijk onderbouwdeen toch ook praktisch gerichte opleiding. De universiteit is debron van het wetenschappelijk onderzoek, waarmee zij recht-streeks resultaten en bevindingen in haar onderwijs kan opne-men. De VUB bijvoorbeeld beschikt over een modern uitgerustlaboratorium voor anatomie, de snijzaal, waar studenten viadissectie het menselijk lichaam en zijn functies bestuderen.Afgestudeerden van de universiteit kunnen makkelijk leiding-gevende functies opnemen in ziekenhuizen en groepspraktij-ken. Ten slotte geeft de universitaire of academische opleidinguitzicht op meer beroepsmogelijkheden die de kinesitherapieoverschrijden, onder meer in de medische en farmaceutischesector, de algemene revalidatie en preventieve gezondheids-zorg en in het wetenschappelijk onderzoek.Kinesitherapie aan een hogeschool is in de eerste plaats eenberoepsgerichte opleiding, gericht op het al dan niet zelfstan-dig uitoefenen van het beroep van kinesitherapeut. Toch blij-ven er bruggen tussen de hogeschool en de universiteit. Zokunnen aan de hogeschool afgestudeerde kine-studenten hetuniversitair diploma behalen via een bijkomende studieduurvan ten minste twee academiejaren.Negen hogescholen bieden de opleiding tot kinesitherapeutaan. Hun adres vindt u in de gratis brochure Wat na hetsecundair onderwijs? (samengesteld door de Vlaamse PMS-centra, uitgegeven door het departement Onderwijs). De bro-chure bevat ook een overzicht van de studiemogelijkheden,adressen van instellingen voor hoger onderwijs en een lijst vande PMS-centra.departement Onderwijs - cel Publicaties - E. Jacqmainlaan 165– 1000 Brussel – tel 02-553 66 53 – fax 02-553 66 54

Centen tellen S

Zelf de Vlaamse begroting opstellen: één van uw oude dromen(als ze mij dat eens lieten doen, het zou véél beter zijn!)? HetCentenblaadje en het Centenschijfje helpen u al een eind op

weg om (althans fictief) dezedroom te verwezenlijken.Het CentenblaadjeHet CentenblaadjeHet CentenblaadjeHet CentenblaadjeHet Centenblaadje is eenjaarlijkse én gratis publi-jaarlijkse én gratis publi-jaarlijkse én gratis publi-jaarlijkse én gratis publi-jaarlijkse én gratis publi-catiecatiecatiecatiecatie met een uitgebreide,maar verstaanbare weerga-ve van de Vlaamse begro-ting voor het lopende jaarén gedetailleerde informatieover de inkomsten en uitga-ven van de Vlaamse over-heid. Uw leerlingen leren hoe

en waarom een begroting wordt opgesteld en ze worden inge-wijd in het typische begrotingsjargon.De eveneens gratis cd-rom gratis cd-rom gratis cd-rom gratis cd-rom gratis cd-rom HetHetHetHetHet CentenschijfjeCentenschijfjeCentenschijfjeCentenschijfjeCentenschijfje maakt hetbegrotingsgebeuren meer aanschouwelijk. Uw leerlingen kun-nen spelenderwijs zelf de begroting opstellen. Daarbij ervarenze dat een begroting opstellen veel meer is dan gewoon watrekenwerk. Het is vooral een kwestie van keuzes maken, even-wichten zoeken, wikken en wegen. Waaraan kunnen we gelduitgeven en hoeveel? Als we extra uitgaven willen doen voorcultuur, waar moeten we dan op besparen? Wat denkt debevolking over ons beleid? Hoe evolueert de koopkracht vande mensen? Een virtueel Vlaams Parlement volgt het beleid vanuw leerlingen nauw op de voet en trekt regelmatig aan hunmouw voor vragen en eisen.Centenblaadje en Centenschijfje zijn een initiatief van de Vlaamseminister van Financiën, Begroting en Gezondheidsbeleid. U kanbeide gratis publicaties bestellen bij Centenblaadje/Centen-schijfje - Postbus 120 - 1210 Brussel -persdienst.demeester@vlaanderen.be

Een zomer vol film A

Van 18 tot 25 juli verwelkomt het historische Brugge alle cine-fielen voor het tweejaarlijkse Zomerfilmcollege. Harry Kümeldemonstreert in FilmstructurenFilmstructurenFilmstructurenFilmstructurenFilmstructuren met oude en recente films watfilm tot film maakt. Een tocht dus door een eeuw filmgeschiede-nis via analyse en vergelijking van klassieke meesters (vanEisenstein, Buñuel, Hitchcock en Whale tot Burton en de ge-broeders Coen). De recent overleden Stanley Kubrick staat cen-traal in het onderdeel De jonge Kubrick in de cinema van deDe jonge Kubrick in de cinema van deDe jonge Kubrick in de cinema van deDe jonge Kubrick in de cinema van deDe jonge Kubrick in de cinema van dejaren ‘50-’60jaren ‘50-’60jaren ‘50-’60jaren ‘50-’60jaren ‘50-’60. Ten slotte presenteren enkele speciale zomer-gasten (Coninx, Brownlow, De Kuyper...) een film naar keuze inde sectie Carte BlancheCarte BlancheCarte BlancheCarte BlancheCarte Blanche.Alle seminaries en projecties vinden plaats in Cinéma Lumière.Deelnemen kost 9500␣ fr., verblijf in vol pension, een dertigtalprojecties en een uitgebreide syllabus met cursustekst inbegre-pen. Het college kost 6000␣ fr. als u niet blijft logeren (middag-en avondmaal wel inbegrepen).Vlaamse Dienst voor Filmcultuur - Roel Vande Winkel - Raven-steingalerij 73 - 1000 Brussel - tel 02-507 83 70 - fax 02-51312 72 - vdfc@ledoux.be

Bodemgravers S

Tijdens twaalfdaagse opgravingskampentwaalfdaagse opgravingskampentwaalfdaagse opgravingskampentwaalfdaagse opgravingskampentwaalfdaagse opgravingskampen krijgen jongerenvanaf 16 jaar de gelegenheid onder deskundige begeleidingcreatief mee te werken aan alle facetten van het archeologischonderzoek. Uitleg te velde, plaatselijke streekverkenning, uit-stappen, lezingen enz. staan op het programma.Jeugd en Kultureel Erfgoed vzw (JKE) heeft deze zomer driekampsessies: twee kampen (eerste helft juli en eerste helftaugustus) op de Romeinse vicus van Tienen (2de-3de eeuw)en één kamp (16 tot 27 augustus) in het 14de-15de eeuwvissersdorp Walraversijde.Per kampsessie worden maximum twintig jongeren (uit verschil-lende Europese landen) toegelaten.Alle info bij JKE - K. Van Lotharingenstraat 23 - 3000 Leuven -tel en fax 016-22 64 82 - jeugdenwetenschap@jeugdwerknet.be

Literaire wedstrijden A

Matilda Prijs 200077.777␣ fr., zoveel bedraagt de Matilda PrijsMatilda PrijsMatilda PrijsMatilda PrijsMatilda Prijs (bedrag geschon-ken door de Gouden Gids). Deelnemers aan deze schrijfwed-schrijfwed-schrijfwed-schrijfwed-schrijfwed-strijd voor en door de jeugdstrijd voor en door de jeugdstrijd voor en door de jeugdstrijd voor en door de jeugdstrijd voor en door de jeugd zijn maximum 18 jaar oud. Alleenromans komen in aanmerking (géén verhalenbundels). De ma-nuscripten zijn voorts origineel in het Nederlands geschreven ennog nooit gepubliceerd. Auteurs uit Vlaanderen én Nederlandkunnen solo of in groeps- of klasverband deelnemen. De prijs isgenoemd naar het gelijknamige boek van Roald Dahl. De Ma-tilda Prijs staat dus voor jong, geniaal en grappig, vandaar datook de jury uit jongeren bestaat. De manuscripten moeten uiter-lijk op 1 september worden opgestuurd.Uitgeverij Houtekiet - Matilda Prijs - Vrijheidstraat 33 - 2000Antwerpen - tel 03-248 83 38 - fax 03-238 80 41 -houtekiet@pandora.be

Prijs Knokke-Heist500.000␣ fr., zoveel bedraagt de Prijs Knokke-Heist voor hetPrijs Knokke-Heist voor hetPrijs Knokke-Heist voor hetPrijs Knokke-Heist voor hetPrijs Knokke-Heist voor hetBeste Jeugdboek 2000Beste Jeugdboek 2000Beste Jeugdboek 2000Beste Jeugdboek 2000Beste Jeugdboek 2000. U kan meedingen met een onuitge-geven Nederlandstalig verhalend jeugdboek voor jongerenjeugdboek voor jongerenjeugdboek voor jongerenjeugdboek voor jongerenjeugdboek voor jongerenvanaf 12 jaarvanaf 12 jaarvanaf 12 jaarvanaf 12 jaarvanaf 12 jaar (géén verhalenbundels). Het winnende manu-script wordt gepubliceerd bij co-organisator Davidsfonds/Info-dok. De manuscripten moeten uiterlijk op 30 november binnenzijn bij Davidsfonds/Infodok - Blijde-Inkomststraat 79-81 -3000 Leuven - tel 016-31 06 00 - fax 016-31 06 08.Poëzieprijs Julia TulkensElke deelnemer mag vóór 1 juli één gedicht inzenden. Hetonderwerp is vrij, maar enkel Nederlandstalige gedichtenNederlandstalige gedichtenNederlandstalige gedichtenNederlandstalige gedichtenNederlandstalige gedichtenkomen in aanmerking voor de Pöezieprijs Julia TulkensPöezieprijs Julia TulkensPöezieprijs Julia TulkensPöezieprijs Julia TulkensPöezieprijs Julia Tulkens. Erzijn drie categorieën (met per categorie drie waardevolle geld-prijzen): derde graad lager onderwijs, secundair onderwijs enopen categorie (geen leeftijdsbeperking). Het volledige regle-ment kan u schriftelijk (met een gefrankeerde en aan uzelfgeadresseerde omslag erbij) aanvragen bij de gemeentebe-sturen van de drie inrichtende steden en gemeenten, Landen,Linter en Tienen.

KLASSE NR.96 23

«Dit jaar speel ikGreenpeace» S

In de regionaal georganiseerde scho-scho-scho-scho-scho-lierenparlementenlierenparlementenlierenparlementenlierenparlementenlierenparlementen kruipen jongeren uitde derde graad een schooljaar lang inde rol van een land of belangengroep.Samen met een begeleidende leerkrachten enkele klas- of schoolgenoten vor-men ze een delegatie die rond eenbepaald thema debatteert. Op die ma-nier leren jongeren spelend discussië-ren, zich een mening vormen en sa-menwerken. Ze krijgen bovendien in-zicht in politiek. Dat inzicht toetsen zeop het einde van het parlementaire jaar:elk plaatselijk scholierenparlement sluithet werkjaar af met een slotzitting inhet stadhuis. Daar gaan jongeren indebat met lokale politici en experten.De apotheose is de overkoepelendeslotzitting voor alle Vlaamse scholie-renparlementen in de Kamer, de Se-naat, het Vlaams Parlement en het Eu-ropees Parlement. Dan stappen de jon-geren uit hun rol en toetsen ze hunverworven kennis en inzichten aan derealiteit. Ze debatteren met elkaar enmet de politici.Zin om volgend schooljaar met enkeleleerlingen in zo’n scholierenparlementte stappen? (Uw leerlingen kunnen erook over lezen in Klasse voor Jongeren.)Vraag informatie over hoe, waar enwanneer bij Jongeren en de Wereld -Jongeren en de Wereld -Jongeren en de Wereld -Jongeren en de Wereld -Jongeren en de Wereld -Lange Kievitstraat 74 - 2018 Antwer-Lange Kievitstraat 74 - 2018 Antwer-Lange Kievitstraat 74 - 2018 Antwer-Lange Kievitstraat 74 - 2018 Antwer-Lange Kievitstraat 74 - 2018 Antwer-pen - tel 03-227 27 85 - fax 03-227pen - tel 03-227 27 85 - fax 03-227pen - tel 03-227 27 85 - fax 03-227pen - tel 03-227 27 85 - fax 03-227pen - tel 03-227 27 85 - fax 03-22727 86 - jdw@skynet.be27 86 - jdw@skynet.be27 86 - jdw@skynet.be27 86 - jdw@skynet.be27 86 - jdw@skynet.be

Dik in de bloemen A

In 1809 stonden er vijftig planten op een oppervlakte van zesbij acht meter. Dat was de eerste editie. In 2000 zullen de43.000 vierkante meter van Flanders Expo in Gent volledigbedekt zijn met quasi ontelbare planten en bloemen. Van 22april tot 1 mei (8 - 17.45 uur) vinden daar de 32ste GentseFloraliën plaats. Maak kennis met een gigantische verzamelinggroene en bloeiende kamer- en terrasplanten, snijbloemen,tuin- en waterplanten uit alle hoeken van de wereldbol. Nieuwin deze editie (de Floraliën zijn een vijfjaarlijks evenement) zijnde romantische tuin, de jungle biotoop en De Tuin van de21ste Eeuw. Voor scholen zijn er speciale gunsttarieven. Scholie-ren tot 18 jaar, in groepsverband, betalen 100 frank per per-soon (de gewone toegangsprijs bedraagt het vier- tot zesvou-dige). Per 20 leerlingen gaat één leerkracht gratis mee binnen.U moet wel in de voormiddag komen, tussen 8 en 12 uur én opeen schooldag (dinsdag 25 – vrijdag 28 april). U kan nu alinschrijven voor een bezoek met uw klas.Info en boekingen: Gentse Floraliën – Congrescentrum Citadel-park – 9000 Gent – tel 09-241 50 99 – fax 09-221 98 17 -gentse.floraliën@online.be

Leerkrachten gezocht A

• Een detacheringdetacheringdetacheringdetacheringdetachering om spelletjes te spelen? Klinkt leuk? Cen-trum Informatieve Spelen zoekt inderdaad een vastbenoemdleerkracht voor de uitwerking van nieuwe spelen, nieuwe speel-boeken en speelse themamappen. Voorts draait u mee in hetspelbegeleidingsteam en verzorgt u mee de selectie en devorming van de spelbegeleiders.Meteen solliciteren met cv bij CIS - Ludo Stevens - Naamse-steenweg 164 - 3001 Heverlee - tel 016-22 25 17 - fax 016-29 50 99 - cis@ping.be - www.edu-web.be/centrumis/open.htm• Uitbouwen van het vormingsaanbod, eindredactie van eentijdschrift, begeleiding van interne structuren...: dat kan úwopdracht zijn als gedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkracht (1/9 tot 31/12)bij de Vlaamse Scholierenkoepel, de netoverschrijdende koe-pel van secundaire scholieren. Ervaring in het geven vanexterne vorming en/of begeleiding van leerlingenraden strekttot aanbeveling.Solliciteren met cv vóór 25 juni bij VSK - Kerstenmannekens-straat 5 - 1000 Brussel - tel 02-511 93 75• Muzikale projecten ontwikkelenMuzikale projecten ontwikkelenMuzikale projecten ontwikkelenMuzikale projecten ontwikkelenMuzikale projecten ontwikkelen voor kinderen, jongerenen volwassenen (van concept tot eindafwerking); promotievoeren; redactioneel werk verzetten...: werk voor een gedeta-gedeta-gedeta-gedeta-gedeta-cheerd leerkrachtcheerd leerkrachtcheerd leerkrachtcheerd leerkrachtcheerd leerkracht (vastbenoemd in dagonderwijs of DKO). Ubent mobiel, vaardig met de computer en u hebt een goedetaalbeheersing?Solliciteren met cv bij Mallemuze - Postbus 45 - 3990 Peer -tel 011-63 21 64 - fax 011-63 49 11 - info@musica.be• Een vastbenoemd leerkracht uit DKO of dagonderwijs, métgrote belangstelling voor muzikale jeugdprojecten, kan alsgedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerde aan de slag bij J & M Vlaanderen. U wordtalvast een kernfiguur in de programmatie.Solliciteren met cv bij Jeugd en Muziek Vlaanderen vzw -Nikolaas Vandeputte - p/a Paleis voor Schone Kunsten -Koningsstraat 10 - 1000 Brussel - tel 02-507 84 35 - fax 02-507 84 37 - jeugd.muziek.vlaanderen@skynet.be• Een vastbenoemd leerkracht kan vanaf 1 september alsgedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerde aan de slag in een pedagogische staffunctie(kadervorming, redactioneel werk, vertegenwoordiging, or-ganisatie van scouts-evenementen, coachen van vrijwilligers-ploegen...) op het landelijk secretariaat van de Federatie voorOpen Scoutisme.Solliciteren met cv bij FOS - Anita De Pauw - Mellestraat 18A- 9270 Laarne - tel 09-230 60 50 - fax 09-230 12 74 -kantoor@fos.be• Een ervaren leerkracht kleuteronderwijs/lager onderwijs kanvanaf 1 september aan de slag in basisschool BurgemeesterMarnix (Schoten). U zal, naast de lesopdrachtlesopdrachtlesopdrachtlesopdrachtlesopdracht, ook zes urenbeleidsondersteunend werkenbeleidsondersteunend werkenbeleidsondersteunend werkenbeleidsondersteunend werkenbeleidsondersteunend werken (verdere ontwikkeling zorg-verbreding). U hebt inzicht in schoolmanagement, ervaring metICT en u beschikt over leidinggevende capaciteiten. Meteenschriftelijk solliciteren (vóór 10 juni) met cv bij Bestuur Vlaams-Nederlandse Basisschool - Amerlolaan 53 - 2900 Schoten -meer info: Siep van der Meer, directeur - tel 03-658 00 40.

• De Tachkemonischool zoekt een prefectprefectprefectprefectprefect voor haar athene-um (vanaf 1 september). Schrijven met cv naar Tachkemo-nischool - t.a.v. de inrichtende macht - Lange Leemstraat 313- 2018 Antwerpen.• U kan als halftijds educatief medewerkerhalftijds educatief medewerkerhalftijds educatief medewerkerhalftijds educatief medewerkerhalftijds educatief medewerker aan de slag bijCemuvo-Jongeren vzw (Alken). U stelt een programma samen(twee lesuren) rond correcte beeldvorming over het Zuidencorrecte beeldvorming over het Zuidencorrecte beeldvorming over het Zuidencorrecte beeldvorming over het Zuidencorrecte beeldvorming over het Zuidenen brengt dit in Limburgse basisscholen. U bezit een HOBU-diploma (pedagogische of sociale richting), u hebt interessevoor Noord-Zuid-problematiek (Zuidervaring of afkomst uithet Zuiden strekt tot aanbeveling) én ervaring in het werkenmet groepen. Het contract loopt van 1 augustus tot 31 de-cember (verlenging mogelijk).Solliciteren met cv bij Cemuvo-Jongeren vzw - Rob van Vlier-den - Stationsstraat 135 - 3570 Alken - tel 011-31 32 11 - fax011-59 33 86• De West-Vlaamse Centra voor Basiseducatie zoeken vrijwil-ligers om cursussen voor volwassenencursussen voor volwassenencursussen voor volwassenencursussen voor volwassenencursussen voor volwassenen te begeleiden enextra te ondersteunen (rekenen, lezen en schrijven, Neder-lands voor anderstaligen, sociale kennis en vaardigheden).Meer info in de centra: Westhoek - tel 051-50 09 69; Oosten-de - tel 059-80 18 83; Roeselare-Tielt - tel 051-20 60 60 enBrugge - tel 050-34 15 15.• Wil u tegen vergoeding enkele uren per week NederlandsNederlandsNederlandsNederlandsNederlandsleren aan migrantenleren aan migrantenleren aan migrantenleren aan migrantenleren aan migranten (vanaf 16 jaar)? U werkt graag metmigranten en bent geïnteresseerd in hun leefwereld? Het les-jaar loopt van half september tot eind mei. Er zijn zowelleerkrachten nodig voor groepen volwassenen als voor groe-pen jongeren.Solliciteren met cv bij Taallessen Nederlands aan Jonge Mi-granten - Cellebroersstraat 16 - 1000 Brussel - tel 02-514 2500 (antwoordapparaat) of Lucrèce Roegiers, coördinator - tel016-82 45 37• Dringend gezochtDringend gezochtDringend gezochtDringend gezochtDringend gezocht: vrijwillige medewerkers voor gehandi-captenbegeleiding, sport- en spelanimatie, kinderbegelei-ding, materiaalbeheer, keukenhulp... tijdens gezinsvakanties(met gehandicapte kinderen) in juli en augustus. Meteenbellen naar Voluntas vzw - Vaartkaai 2 - 2170 Merksem - tel03-647 02 88.• Dringend gezochtDringend gezochtDringend gezochtDringend gezochtDringend gezocht: leerkrachten dactylo; hoofdverantwoor-delijken voor de Franse taalstages en sportmonitoren metgoede kennis van het Frans.Solliciteren met cv bij IPOC - Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier- tel 03-480 85 18 - fax 03-489 01 99

Reddingsboei voor blokkers A

Scholieren, studenten (én hun supporters) kunnen (anoniemals ze dat wensen) hun verhaal doen bij TeleblokTeleblokTeleblokTeleblokTeleblok, een laag-drempelige telefoonlijn voor jongeren met examenzor-telefoonlijn voor jongeren met examenzor-telefoonlijn voor jongeren met examenzor-telefoonlijn voor jongeren met examenzor-telefoonlijn voor jongeren met examenzor-gengengengengen. Teleblok is bereikbaar op het nummer 078-15 40 60 tot2 juli, alle dagen van 11 tot 23 u.Teleblok wil in eerste instantie eerst luisteren en daarna sa-men naar een mogelijke aanpak zoeken. Waar nodig wordtdoorverwezen naar meer gespecialiseerde hulpverlening (PMS,Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg enz.). Faalangst,moeilijkheden met leerstof, overlopen studieplanning... be-horen tot de meest courante problemen, maar ook voor rela-tieproblemen, moeilijkheden thuis enz. vindt de jongere eenluisterend oor.Jeugd en Gezondheid vzw - Griet Janssens - Wetstraat 121 -1040 Brussel - tel 02-237 49 74 - fax 02-237 49 75

Kinderen zijn kwetsbaar A

Een fluorescerend geel spandoekfluorescerend geel spandoekfluorescerend geel spandoekfluorescerend geel spandoekfluorescerend geel spandoek wil ervoor zorgen datautomobilisten in de buurt van scholen het gaspedaal evenlossen. Het spandoek is een initiatief van de Vereniging vanVlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). U hangt het dwarsover de straat, aan de buitenmuren van de school... VVSGbundelt de bestellingen en kan zo de prijs drukken. Uiterstebesteldatum is 25 juni. U hebt de spandoeken dan vóór hetbegin van het nieuwe schooljaar.Info over prijzen, afmetingen, bestelvoorwaarden enz. bij VVSG- Viviane Arents & Anne-Marie Bel - Aarlenstraat 53/4 - 1040Brussel - tel 02-233 20 47/67 - fax 02-230 91 91 -aankoopdienst@vvsg.be

24 KLASSE NR.96

(advertentie)

Motto voor Europa A

Europa heeft een vlag, een lied, een munt... maar nog géén motto. Daarom dezeMotto voor EuropaMotto voor EuropaMotto voor EuropaMotto voor EuropaMotto voor Europa-wedstrijd-wedstrijd-wedstrijd-wedstrijd-wedstrijd, die alle Europese jongeren van 10tot 19 jaar uitnodigt om een gepast motto te bedenken. Wél zijn erenkele voorwaarden aan verbonden. U maakt met de hele klas éénmotto, bestaande uit max. twaalf woorden (aangevuld met eenverklarende tekst van max. 300 woorden). Beide teksten kan u (verplicht in hetNederlands én in het Engels) tussen 1 september en 31 december indienen op despeciale Internetsitespeciale Internetsitespeciale Internetsitespeciale Internetsitespeciale Internetsite www.motto-europe.org www.motto-europe.org www.motto-europe.org www.motto-europe.org www.motto-europe.org. Op die site vindt u vanaf 1 septem-ber ook meer informatie over deze wedstrijd én de adressen van andere deelne-mers.In maart 2000 maakt een Media panel een eerste selectie. In april volgt dan debeslissing van de European Grand Jury (waarin voor België Dirk Frimout zitting zalhebben). Het winnende motto zal op 9 mei worden overhandigd aan het EuropeesParlement, ter gelegenheid van de 15de verjaardag van dit parlement.

Tweede leven voor Socrates A

Eind december in het afgelopen met het Socrates-programma. Maar er komt eenvervolg met de «originele» naam Socrates-2Socrates-2Socrates-2Socrates-2Socrates-2. Het jaar 2000 zal een overgangsjaarworden, om dan vanaf 2001 opnieuw op kruissnelheid te komen. Klasse houdt uverder op de hoogte.

Internationale ontmoetingen B

Later dit jaar organiseert de administratie basisonderwijs twee internationaletwee internationaletwee internationaletwee internationaletwee internationaleontmoetingssessies voor directeurs en leerkrachten gewoon en buitengewoonontmoetingssessies voor directeurs en leerkrachten gewoon en buitengewoonontmoetingssessies voor directeurs en leerkrachten gewoon en buitengewoonontmoetingssessies voor directeurs en leerkrachten gewoon en buitengewoonontmoetingssessies voor directeurs en leerkrachten gewoon en buitengewoonbasisonderwijsbasisonderwijsbasisonderwijsbasisonderwijsbasisonderwijs die een Europese partner zoeken. Beide seminaries kaderen in hetactieprogramma Socrates/Comenius, actie 1.• De eerste sessie vindt plaats van woensdag 6 tot zaterdag 10 oktober in AldenBiesen (Bilzen). Centrale thema is het ICT gebruiken bij internationale projectenICT gebruiken bij internationale projectenICT gebruiken bij internationale projectenICT gebruiken bij internationale projectenICT gebruiken bij internationale projecten.Twintig Vlaamse scholen kunnen erbij zijn. Voorts zullen een dertigtal collega’s uitNoorwegen, Zweden, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Polen aan de ont-moeting deelnemen. U kan hiervoor inschrijven tot uiterlijk 10 september.• De tweede internationale ontmoetingssessie vindt plaats van woensdag 17 totzaterdag 20 november in Centrum Ryckevelde (Damme). Centrale thema is de euroeuroeuroeuroeuro.Vijftien Vlaamse leerkrachten en directieleden (uit een school die nog betrokken is

bij een Comenius, actie 1-project) kunnen deelnemen. De vijfentwintig buitenlandsedeelnemers komen uit Italië, Spanje, Duitsland, Oostenrijk, Nederland en Finland. Ukan hiervoor inschrijven tot uiterlijk 10 oktober.Beide seminaries bieden u de gelegenheid om contacten te leggen met buiten-landse collega’s om zelf een Europees onderwijsproject (Comenius, actie 1). Voortskrijgt u er praktische informatie over de uitbouw van zo’n internationaal project enover de subsidiemogelijkheden.Deelnemen aan één van beide seminaries kost 1000␣ fr. Alle andere kosten neemthet departement Onderwijs voor zijn rekening.Info en inschrijvingen:* seminarie Alden Biesen: Guy Tilkin - Landcommanderij Alden Biesen - tel 089-5193 52 - fax 089-41 70 33 - guy.tilkin@alden-biesen.be* seminarie Ryckevelde: Pieter Haesbrouck - Stichting Ryckevelde - 050-35 27 20 -fax 050-37 11 01 - ryckevelde@unicall.be* algemene info over Comenius, actie 1: An Declercq - administratie Basisonderwijs- tel 02-553 92 30 - fax 02-553 93 95 - an.declercq@ond.vlaanderen.be

Vreemdetalenonderwijs S

Alle lidstaten van de Europese Commissie kennen een aantal Europese LabelsEuropese LabelsEuropese LabelsEuropese LabelsEuropese Labels toeaan vernieuwende projecten rond vreemdetalenonderwijs. Ook Vlaanderen doethier aan mee. Alle scholen van alle niveaus (van kleuter- tot volwassenenonderwijs)en alle centra voor beroepsopleiding kunnen een project voorstellen. Het projectmoet een concreet bestaand conceptconcreet bestaand conceptconcreet bestaand conceptconcreet bestaand conceptconcreet bestaand concept zijn, een manier van lesgeven die effectiefal wordt toegepast of tijdens het schooljaar 1999-2000 zal worden toegepast. Hetproject moet een didactische meerwaardedidactische meerwaardedidactische meerwaardedidactische meerwaardedidactische meerwaarde hebben: de manier waarop de beschik-bare hulpmiddelen worden aangewend (bv. een native speaker inschakelen); eenkwalitatieve én kwantitatieve verbetering (bv. een weinig gebruikte Europese taalonderwijzen); het motiverende karakter van het initiatief; de mate waarin het projectorigineel/creatief/nieuw is; de manier waarop het project wordt gerelateerd aan deEuropese dimensie; de mate waarin het project kan worden overgedragen naarandere situaties/andere talen/andere doelgroepen.De deelnemingsformulieren moeten op 15 september binnen zijn. In decemberworden de winnaars bekend gemaakt. Naast het Europees Label krijgen zij ook eenmateriële erkenning, bestaande uit lesmateriaal. U kan een deelnemingsformulieraanvragen bij departement Onderwijs - ASO Internationalisering - Ann Hottat - E.Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel.

Nieuwe media A

Gratis computers voor scholen, ondersteuning voorhet gebruik van de nieuwe media in de klas, vorming

rond informatie- en commu-nicatietechnologie, internatio-nale projecten… Er beweegtveel in bits en bytes, maarhebt u er nog zicht op? Daar-om de gratis brochure Nieu-Nieu-Nieu-Nieu-Nieu-we media in het onderwijswe media in het onderwijswe media in het onderwijswe media in het onderwijswe media in het onderwijsvan het departement Onder-wijs. Over gratis computers engoedkope tweedehands pc’s,betaalbare Internetaansluitin-

gen en beurzen voor videoconferencing. Over onder-steunende initiatieven, zoals het Rivierenproject, soft-warebeoordeling en –databank, software voor zorg-verbreding, het Europees netwerk voor vernieuwendescholen, de virtuele lerarenzaal om lesmateriaal uit tewisselen… Over vorming en internationalisering. Metreferenties en nuttige adressen. Elke school ontvingeen exemplaar. Zolang de voorraad strekt, kan u ookuw eigen gratis brochure krijgen.Afdeling Informatie en Documentatie – E. Jacqmain-laan 165 – 1210 Brussel – tel 02-553 66 53 – fax 02-553 66 54 – publicaties.onderwijs@ond.vlaanderen.be

Internaut B

U mag een computerleek zijn, toch kan u uw leerlin-gen leren e-mailen en surfen op Internet. Dat is hetuitgangspunt van Ik wordIk wordIk wordIk wordIk wordinternautinternautinternautinternautinternaut, een project metwerkboekje voor leerlingenvan de derde graad en eenhandleiding voor de leer-kracht. Internaut word je inzes fasen, te beginnen meteen historische wandelingdoor de wereld van de com-municatie en een kennisma-king met termen als worldwide web, website en homepage. Pas dan wordt hetwat virtueler: een boodschap versturen, een bijlage bijdie boodschap stoppen, communiceren met een an-dere school. Ten slotte gaan de Internetregisters open:interessante websites bezoeken, een zoekrobot ge-bruiken, maar ook meten wat dat surfen kost en ofinformatie niet sneller gevonden is met het gewonenaslagwerk. Een project gegroeid uit de samenwer-king tussen twee Antwerpse scholen.Ik word internautIk word internautIk word internautIk word internautIk word internaut, 460␣ fr. (handleiding), 80␣ fr. (werk-boek voor de leerling, met elektronische sleutel voor detoetspagina van het project op Internet: www.internaut.be)– uitg. Van In – Grote Markt 38 – 2500 Lier – tel 03-480 55 11 – fax 03-480 76 67 – uitgeverij@vanin.be

26 KLASSE NR.96

Algemeen A

• Van DyckAntoon Van Dyck betekent dit jaar honderd dagenfeest. Mocht dat voor u van het goede te veel zijn, danhelpt de Van Dyck 1999-gids u selecteren. Het over-zicht van al wat er te beleven valt rond deze schilder isgratis verkrijgbaar.De Van Dyck-gids is beschikbaar bij diverse cultureleinfobalies. U kan hem ook oppikken bij Antwerpen

Open – Wapper 2 – 2000 Antwerpen, via de Van Dyck-lijn 070-23 37 99 of via Internet:www.antwerpenopen.be

• Vaktijdschriften (32)Als u betrokken bent bij het Nederlandstalig onderwijs in Brussel, dan steekt het nieuwetijdschrift KnooppuntKnooppuntKnooppuntKnooppuntKnooppunt u graag een hart onder de riem. Deze opvolger van KOCB-nieuwsverschijnt vier keer per jaar en geeft een staalkaart van wat er leeft in de Brusselseonderwijswereld. U krijgt bijdragen over projecten, publicaties, beschouwende artikels,onderzoeksverslagen en een blik vooruit naar studiedagen en congressen. Een abonne-ment kost 400␣ fr.KnooppuntKnooppuntKnooppuntKnooppuntKnooppunt - Katholieke Opvoeding en Cultuur Brussel(KOCB) – Ninoofsesteenweg – 339 – 1070 Brussel – tel02-411 13 73 – fax 02-410 65 95 – koch@mise.irisnet.be

Basisonderwijs B

• Te gemakkelijkHebt u leerlingen voor wie de gewone leerstof te gemak-kelijk is? Die daardoor niet de kans krijgen een eigenstudiemethode te ontwikkelen en met mislukkingen om tegaan? Voor hoogbegaafden van het eerste tot het zesdeleerjaar ontwikkelde men in Nederland een verzamelingreken- en wiskundetaken: in het totaal 1000 werkbladenmet 5 à 15 probleemstellingen per werkblad. Leerlingenkunnen er zelfstandig mee werken en zichzelf corrigeren.Deze verrijkingsleerstof heet SomplexSomplexSomplexSomplexSomplex en kost, afhanke-lijk van het leerjaar, 650 tot 1300 frank. Prijs van hettotale pakket (alle leerjaren): 6500 frank.SBD Midden-Holland en Rijnstreek – Postbus 219 – 2410AE Bodegraven – Nederland – tel 00 31 172 61 92 59 –fax 00 31 792 61 81 47

• Floris ende BlancefloerHoe afkomst en religie barrières kunnen zijn, kan ookkinderen aanspreken. Het verhaal van Floris, de moren-prins, en Blancefloer, dochter van een Spaanse slavin,toont tegelijk hoe liefde die barrières overwint. Bij Malle-muze werd het Middelnederlandse verhaal de eigentijd-se cd Van verre zeeën, een muzikaal luisterspel voor 8-12-jarigen.Van verre zeeënVan verre zeeënVan verre zeeënVan verre zeeënVan verre zeeën, 650␣ fr. + portkosten – Mallemuze –Postbus 45 – 3990 Peer – tel 011-63 21 64 – fax 011-63 49 11

• Een kus van een octopusGeef kinderen een thema en laat ze creatief zijn. Wieweet, komt er een boek van. Een kus van octopus Een kus van octopus Een kus van octopus Een kus van octopus Een kus van octopus bevattien verhalen van kinderen over milieuthema’s: een was-beer die een rivier vervuilt, de Club van Zeven die zichverzet tegen nieuwbouw in natuurgebied, dappere Frankdie dierenmishandeling op het spoor komt… Elk themawordt didactisch ingeleid, de tekeningen en illustratieskomen recht uit een kinderatelier. Ook de jongste lezersvinden er teksten in op hun niveau.Stichting Leefmilieu – Kipdorp 11 – 2000 Antwerpen – tel03-231 64 48 – fax 03-232 63 98

Secundair en hoger onderwijs S

• Welk handboek?Op zoek naar het geschikte handboek Nederlands? U vindteen overzicht voor de eerste graad in Vonk, tijdschrift vande Vereniging voor het Onderwijs in het Nederlands. Eenjury van leraars en didactici screende elf totaalmethodes opvakinhouden, didactische aanpak, gebruiksvriendelijkheiden vormgeving. Ook materiaal voor de B-stroom lag onderde loep. 100 bladzijden evaluatie voor studenten in delerarenopleiding, beginnende leraars en al wie niet meerwegwijs raakt in het grote aanbod handboeken. Dit the-

manummer kost 400␣ fr. Wie zich abonneert voor een hele jaargang (5 nrs.) betaalt 890␣ fr.VONK biedt vijfmaal per jaar didactische tips, lesmodellen en beschouwingen aan overtaalbeschouwing, nieuwe media, vaardigheden, poëzie, evalueren enz.Von(k)Von(k)Von(k)Von(k)Von(k) - Eeklostraat 149 - 9030 Mariakerke - tel/fax 09-226 00 58 - Von_Vonk@hotmail.com

• Hogere studieWie op zoek is naar een overzicht van àlle hogere opleidingen in Vlaanderen vindt ditin de CSBO-gids Hoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in Vlaanderen. Daarin niet enkel detailinfo over alleuniversitair en niet-universitair onderwijs (een of twee cycli), maar ook over andereopleidingsvormen, zoals de vierde graad (beroeps)secundair onderwijs, uniformberoe-pen en kerkelijk hoger onderwijs. Per studierichting leest u meer over eventuele toela-tingsvoorwaarden, inhoud, beroepsbeschrijving, professionele uitwegen en de instellin-gen waar u terecht kan. Aanvullend uitleg over voorbereidende jaren, examencommis-sies, studietoelagen en als uitsmijter alle gewone, e-mail- en Internetadressen van deonderwijsinstellingen.Hoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in VlaanderenHoger onderwijs in Vlaanderen, 308 p., 500␣ fr. incl. verzendingskosten – CSBO –Ninoofsesteenweg 339 – 1070 Brussel – tel 02-414 14 10 – fax 02-414 49 59

• (Studenten)jobStudentenarbeid, solliciteren, schoolverlaten, sociale zekerheid… Tienduizenden jongeren

worden er jaarlijks mee geconfronteerd. De gratis JobgidsJobgidsJobgidsJobgidsJobgids‘99‘99‘99‘99‘99 geeft tekst en concrete uitleg en wijst de wegwijzers aan.Op de Jobsite!Jobsite!Jobsite!Jobsite!Jobsite! (www.mja.be/jobsite) staan honderdenfiles met nuttige informatie, adressen, (loon)bedragen enstatistieken. Wie het allemaal liever in decibels verneemt,kan bellen naar de Jobfoon:Jobfoon:Jobfoon:Jobfoon:Jobfoon: 02-515 02 51.MJA - Sint Jansstraat 32 - 1000 Brussel - tel 02-515 0252 - fax 02-515 02 07 – Info@MJA.be - www.mja.be

• DamiaanIn 1865 werd een klein Hawaïaans schiereiland vande rest van de bevolking geïsoleerd en toegewezenaan melaatsen. Lepra was toen staatsvijand nummeréén. Acht jaar later besliste de katholieke missie vanHonolulu een priester naar Molokaï te sturen. Iemandmoest in die hel afdalen. Het werd Jozef De Veuster,alias pater Damiaan of – zoals in de film – FatherDamian. U kan die film met uw leerlingen grondigvoorbereiden. U kan uw leerlingen kritisch(er) lerenomgaan met bewegende beelden. U kan het met henover waarden hebben. Daarvoor is er een speciaalFilmpedagogisch DossierFilmpedagogisch DossierFilmpedagogisch DossierFilmpedagogisch DossierFilmpedagogisch Dossier van Kine/Scola. Zo’n dos-sier bevat lesmateriaal met uitgebreide achtergrond-informatie, discussieteksten, bijdragen over filmtaalen creatieve verwerkingsopdrachten.Info schoolvoorstellingen: Dominic Stas - Kinepolis - Eeuw-feestlaan 20 - 1020 Brussel - tel 02-474 27 35 -dstas.kfd@kinepolis.comVoor filmpedagogisch advies: Lies Buerman - Pedagogi-sche Dienst voor Filmcultuur - Cellebroersstraat 16, bus 2- 1000 Brussel - tel 02-546 08 21 - kfl.brussel@kerknet.be

• FiolawigoNog meer taboe dan hier is handicap in ontwikkelings-landen. Nochtans is Baquer na zijn operatie de belang-rijkste kostwinner voor zijn gezin geworden. En voor geen7000 frank kan Kafula uit Oeganda met een rolstoelnaar school. FiolawigoFiolawigoFiolawigoFiolawigoFiolawigo is het verhaal van zo’n jongen,die met de steun uit een ver land opnieuw leert lopen (enleven). Voor 150 frank kan u dit thema bespreekbaarmaken in de les. Zoveel kost Fiolawigo, te gebruiken alsleesboekje, werkinstrument of aanzet voor een concreteactie. Doelgroep is de eerste graad.Fiolawigo – Liliane Gronert Fonds – Abdijstraat 40a –2260 Tongerlo – tel 014-54 50 03 – fax 014-51 92 39 –be009606@g.pop.uunet.be. De stichting beschikt ookover video-, foto- en diamateriaal.

• Gods websiteWat hebben de nieuwe media te bieden aan het gods-dienstonderwijs? Is er ethiek in cyberspace? Wat leert detelevisie over het leven? In Gods Website krijgen dezevragen ruim antwoord van verschillende auteurs, tot eenbijdrage over popmuziek in de virtuele ruimte toe. Ookeen overzicht van literatuur, cd-rom’s en Internetadressenrond godsdienst ontbreekt niet.Gods websiteGods websiteGods websiteGods websiteGods website, 209 p., 795␣ fr. - Verkrijgbaar in de handel- uitg. Acco - Tiensestraat 152 - 3000 Leuven - tel 016-2911 00 - fax 016-20 73 89

Kindertrein van de eeuw:tot januari 2000 A

Tot begin januari 2000 trekt de Côte d’Or Kindertreinvan de eeuw door heel België. Deze trein van zesrijtuigen brengt uw leerlingen eerst in een mijnschachtanno 1900 (sociale leefomstandigheden van kinde-ren in die tijd). Vervolgens passeren de leerlingen deoorlogsjaren (rantsoenering, gezinsstructuren...), eenbioscoopzaal (vrije tijd en film), de Brusselse Ba-rastraat in de jaren ‘30 (de crisisjaren), een school (deleerplicht), de fifties (de consumptiemaatschappij), dekinderkamer uit de jaren ‘60-’70, een discotheek (mu-ziektrends), de internationale verklaring van de rech-ten van het kind, een moderne kinderkamer (compu-ter, informatiesnelwegen). Het eindstation is de 21steeeuw, waarbij uw leerlingen o.a. via een interactiefspel hun eigen ideeën over de toekomst kunnen ver-duidelijken. De reis eindigt prettig: elke leerling magzijn eigen plak chocolade maken.U vindt de trein achtereenvolgens (in Vlaanderen) inSchaarbeek (tot 12/6), Hasselt (15 tot 30/6), Oosten-de (20/7 tot 15/8), Gent (7 tot 26/9), Lier (19/0 tot7/11), Kortrijk (30/11 tot 19/12) en opnieuw Schaar-beek (21/12 tot 9/1/2000). Een bezoek duurt onge-veer anderhalf uur. De prijs bedraagt 200␣ fr. voor vol-wassenen, 100␣ fr. voor kinderen van 6 tot 12 jaar engratis voor kinderen tot 6 jaar. Wie met zijn klas opbezoek komt, betaalt 100␣ fr. per leerling. Voor school-groepen is er een pedagogisch dossier beschikbaar.Côte d’Or Kindertrein van de Eeuw - tel 02-513 29 84

KLASSE NR.96 27

Magisch Marokko:verlengd tot 5/12 A

Aardewerk met geometrische motieven uit het noor-den van Marokko, tapijten en weefsels uit de Mid-den-Atlas, verfijnde zilveren juwelen uit de Anti-Atlas(Pre-Sahara), beschilderde koffers en deuren uit hetzuiden...: elke streek heeft zijn eigen tradities. U kanze allemaal ontmoeten op deze tentoonstelling (zieook Klasse 92), die nu is verlengd tot begin decem-ber. Wandelen door een «echte» souk, proeven van

het leven in een nomadentent... U krijgt meteen een andere kijk op de eigenheid vaneigenheid vaneigenheid vaneigenheid vaneigenheid vanMarokkoMarokkoMarokkoMarokkoMarokko en de verscheidenheid van de cultuur.De toegangsprijs bedraagt 200␣ fr. Groe-pen en senioren betalen 130␣ fr., studen-ten 80␣ fr. Voor schoolgroepen zijn er voortsnog geleide bezoeken, jongerenateliers(bv. een vierdaagse zomerstage voor 7-12-jarigen), workshops (zang en percus-sie, dans, kalligrafie; tien weken vanaf6/10) en werkmappen. U kan hiervoorreserveren op tel 02-769 52 00.Africa Museum - Leuvensesteenweg 13- 3080 Tervuren - tel 02-769 52 11 - fax 02-769 56 38 - www.africamuseum.be

Letters in tenten: 14/7 tot 30/9 A

Tenten, Mieke Vanpol, plakbriefjes, Afrika: wat hebben die dingen met elkaar ge-meen? Dat ontdekt u in Letters in tentenLetters in tentenLetters in tentenLetters in tentenLetters in tenten, een culturele zomerbelevenisculturele zomerbelevenisculturele zomerbelevenisculturele zomerbelevenisculturele zomerbelevenis voor het helegezin. In en rond enkele grote tenten vinden jongeren (want voor hen is het vooralbedoeld) boeken, briefjes met opdrachten, lekker luie kussens en nog veel meer. Wiede trip tot een goed einde brengt, kan daarenboven een stevig boekenpakket winnenin de bijhorende vakantiewedstrijd. Centraal daarbij staat het werk van Mieke Vanpol.Voorts zijn er ook de permanente opstellingen rond Limburgers over Kongo, Desteenkoolmijnen in de literatuur en Jeugdauteurs en -illustratoren.De toegangsprijs bedraagt 50␣ fr. Het museum is geopend van woensdag tot zaterdag(14 tot 17 u.) en op afspraak.Literair Museum - Bampslaan 35 - 3500 Hasselt - tel 011-22 26 24 - fax 011-23 22 97

Dodenrituelen en koppensnellerij: 6/6 tot 10/10 A

Er zijn meer dan 300 Dayak-stammen. Elke groep heeft zijn eigen taal, cultuur eneigen taal, cultuur eneigen taal, cultuur eneigen taal, cultuur eneigen taal, cultuur enkunstuitdrukkingkunstuitdrukkingkunstuitdrukkingkunstuitdrukkingkunstuitdrukking. Toch zijn er fundamentele overeenkomsten qua woonplaats, eco-nomie, wereldbeeld, religieuze opvattingen enz. Hun geestelijke wereld krioelt vandemonen, wezens die nu eens goed, dan weer slecht, nu eens vriendelijk, dan weervijandig kunnen zijn. Geesten manifesteren zich in dieren, vooral in vogels. De mensis geen slachtoffer van die demonen, maar is in staat ze te manipuleren. Door teofferen bijvoorbeeld worden de relaties met het boven-natuurlijke onderhouden. Het koppensnellenkoppensnellenkoppensnellenkoppensnellenkoppensnellen is daar-bij de meest spectaculaire uiting van de Dayak-religie.In deze tentoonstelling ziet u een unieke reeks van een50-tal gesnelde koppen en honderden objecten uit demateriële en geestelijke cultuur van de Dayak.De toegangsprijs bedraagt 150␣ fr. Groepen (vanaf 15personen) betalen 100␣ fr. Kinderen tot zes jaar hebbengratis toegang. Scholen en jeugdbewegingen krijgeneen korting. Een geleid bezoek kost 1500␣ fr. (max. 25personen).CC St. Niklaas - Museum - Zwijgershoek z/n - 9100 St.Niklaas - tel 03-777 29 42

De bal: vanaf 23/6 B

Via het verhaal van Sop-hia en haar magische balkrijgen kinderen van 6 tot12 jaar meteen ook eenverhaal over echtscheidingechtscheidingechtscheidingechtscheidingechtscheidingvan ouders , s lechtevan ouders , s lechtevan ouders , s lechtevan ouders , s lechtevan ouders , s lechteschoolresultaten, onbe-schoolresultaten, onbe-schoolresultaten, onbe-schoolresultaten, onbe-schoolresultaten, onbe-grip van volwassenengrip van volwassenengrip van volwassenengrip van volwassenengrip van volwassenenvoor de leefwereld vanvoor de leefwereld vanvoor de leefwereld vanvoor de leefwereld vanvoor de leefwereld vankinderen, vriendschapkinderen, vriendschapkinderen, vriendschapkinderen, vriendschapkinderen, vriendschap...Ook «grote» maatschappe-lijke thema’s als natuurbe-houd, macht, het opkomenvoor bepaalde waardenworden onderhuids behan-deld.

De BalDe BalDe BalDe BalDe Bal is een nieuwe Vlaamse jeugdfilm van Dany Deprez en Jean-Claude VanRijckeghem. Martje Ceulemans speelt de rol van Sophia en daarnaast herkennen weo.a. ook Hilde Van Mieghem, Rijk De Gooijer, Julien Schoenaerts, Michaël Pas en LucPhilips. Vanaf september zal de film beschikbaar zijn voor schoolvoorstellingen.Cinélibre/Fugitive - Haachtsesteenweg 270 - 1030 Brussel - tel 02-245 87 00 - fax 02-216 25 75

Razend rood en blits blauw!: verlengd tot 23/10 B

Dikke draden lopen door het museum. Ze wijzen uw leerlingen de weg naar gekke engekke engekke engekke engekke enbijzondere activiteitenbijzondere activiteitenbijzondere activiteitenbijzondere activiteitenbijzondere activiteiten zoals spelen in een reuze klos van garen, verkleedpartijtjes, jeschaduw zien in alle kleuren van de regenboog, allerlei weetjes over kleuren, spelenop de computer... Bij de ingang krijgt elke leerling een gratis kleurenwaaier. Dit projectis bedoeld voor leerlingen kleuter- (vanaf vier jaar) en lager onderwijs.De toegangsprijs bedraagt 20␣ fr. voor kinderen en 100␣ fr. voor volwassenen. Eenontdekkingstocht met de hele klas duurt één uur (max. 30 leerlingen per groep).Museum voor Industriële Archeologie en Textiel - Minnemeers 9 - 9000 Gent - tel 09-223 59 69 - fax 09-233 07 39

Meer dan groen: 19/6 tot 3/10 S

In vier historische gebouwen (Stadhuis, Lakenhalle, St. Walbur-gakerk en Huis de Lalaing) krijgt u een overzicht van drie eeu-wen tapijtweefkunst. Voorts kan u een restauratie- en een weef-atelier in actie zien. Via een interactief programma kan u zelfs uweigen tapijt ontwerpen.De toegangsprijs bedraagt 250␣ fr. Senioren en groepen betalen200␣ fr. en jongeren (tot 18 jaar) 150␣ fr. Kinderen tot 12 jaarhebben gratis toegang. Geleide bezoeken zijn mogelijk. Er zijneducatieve lespakketten beschikbaar voor het secundair onder-wijs. Er zijn tal van mogelijkheden voor dagtrips naar Oudenaar-de (tentoonstelling plus andere bezoeken).Dienst Toerisme Oudenaarde - tel 055-31 72 51 - fax 055-30 9248 - toerisme@oudenaarde.be

Kortweg Brittannië: 23/10 S

Vakantiebeurs voor liefhebbers van Groot-Brittannië, vooral gericht op organisato-organisato-organisato-organisato-organisato-ren van groepsreizenren van groepsreizenren van groepsreizenren van groepsreizenren van groepsreizen. Leerkrachten die een schooltrip naar de overkant van hetKanaal plannen, vinden hier zeker hun gading.De beurs is gratis toegankelijk van 10 tot 17 u. In de voormiddag is de toegangbeperkt tot groepsorganisatoren (op eenvoudige aanvraag krijgt u hiervoor eenuitnodiging toegestuurd). Vanaf 14 u. zijn ook individuele vakantiegangers wel-kom.South East England Tourist Board - Ellen Spanoghe & Michael Black - tel 00-44-1892-54 07 66 - fax 00-44-1892-51 10 08 - espanoghe_seetb@yahoo.com

Andy Warhol - a Factory: tot 19/9 S

Andy Warhol = pop art. Velen beschouwen hem ook alséén van de belangrijkste naoorlogse kunstenaars. Dezetentoonstelling werpt in een multimediale presentatieeen blik op de omvangrijke productie van WarholsFactoryFactoryFactoryFactoryFactory: tekeningen, schilderijen, sculpturen, prints, fo-to’s, modeontwerpen, films, muziek (vooral the VelvetUnderground).De toegangsprijs bedraagt 300␣ fr. Groepen en seniorenbetalen 250␣ fr.; jongeren (tot 26 jaar) 200␣ fr. School-groepen betalen 150␣ fr. per deelnemer. Kinderen tot 12jaar hebben gratis toegang. Een geleid bezoek (max. 15deelnemers) kost 1500␣ fr. (secundair onderwijs) of 2000␣ fr.(hoger onderwijs). Voor 50␣ fr. extra hebt u een combina-tieticket waarmee u ook Gerard Malanga - ObjectifGerard Malanga - ObjectifGerard Malanga - ObjectifGerard Malanga - ObjectifGerard Malanga - ObjectifPopPopPopPopPop (Kruidtuin - tot 12/9) kan bezoeken; een multidis-ciplinair evenement rond deze New Yorkse dichter, foto-graaf, cineast, performer én Factory-medewerker.

FOTO: AFRICA MUSEUM

28 KLASSE NR.96

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

Kan u zich zo’n lange, hete zomer voorstellenzónder het originele Klasse-t-shirt? Waag dan uwkans en stuur ons uw antwoord op deze puzzelvóór 30 juni. Maar u kan ook één van de vijfboekenbonnen winnen (2000␣ fr., geschonken doorStandaard Boekhandel) of één van de vijf uniekecartoonboeken (met de beste tekeningen vanhuisartiest Camp).Winnaars opgave 58: boe-Winnaars opgave 58: boe-Winnaars opgave 58: boe-Winnaars opgave 58: boe-Winnaars opgave 58: boe-kenbon: kenbon: kenbon: kenbon: kenbon: Willy Van Samang(Bonheiden), Lydia Verhelst(Beveren), Dirk Heyvaert (Steenhuffel), Albert Aerts (Le-opoldsburg) en Helena De Muelenaere (Oostende) - - - - -cartoonboek: cartoonboek: cartoonboek: cartoonboek: cartoonboek: Irmgard De Pillecijn (Watervliet), IlseDe Mezel (Lierde), Johan Van Damme (Gullegem),Jeanine De Keyser (Betekom) en Luk Cornelissen (Over-pelt) - t-shirt: - t-shirt: - t-shirt: - t-shirt: - t-shirt: Wendy De Coninck (Leest), Alma Steen-houdt (Gent), Johan Naessens (Zottegem), M. Bousard(Lembeke) en M.J. Vermeeren (Berchem).Oplossing opgave 59Oplossing opgave 59Oplossing opgave 59Oplossing opgave 59Oplossing opgave 59: Beleidsarchitect (mELBa -bEnIgnI - CaTaRact - AmbaCH - TempElhof - DipSy)Opgave 60: Opgave 60: Opgave 60: Opgave 60: Opgave 60: Achttien letters voor één maatschappe-lijk probleem, dat we niet oplossen met bewapendeportiers aan de schoolpoort of een verbod op langejassen.• de 1ste, 3de en 6de letter uit de naam van deVlaamse acteur die het voortouw nam voor de HelpKosovo!-actie;• de 1ste, 2de en 4de letter uit de naam van de Fransenaturalistische romanschrijver van «Ik beschuldig»;• de 3de, 5de en 10de letter uit de naam voor hetconflict tussen Egypte en Israël (1973); ironisch ge-noeg ook de Joodse naam voor Grote Verzoendag;• de 3de, 4de en 5de letter uit de voornaam van de«vader van de Indiase onafhankelijkheid»;• de 2de, 3de en 6de letter uit het in letters geschrevenvolgnummer van de symfonie van «Alle Menschenwerden Brüder...»• de 2de, 5de en 8ste letter uit de naam van eenatoomgeleerde én vredesactivist die willens nillenslange tijd in Gorki verbleef.Klasse - Klasse-Ment - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel - fax 02-553 96 85 - info@klasse.be

algemeen A

• Voortgezette opleiding leraar buitengewoonVoortgezette opleiding leraar buitengewoonVoortgezette opleiding leraar buitengewoonVoortgezette opleiding leraar buitengewoonVoortgezette opleiding leraar buitengewoononderwijsonderwijsonderwijsonderwijsonderwijs (start 18/9); Voortgezette opleidingVoortgezette opleidingVoortgezette opleidingVoortgezette opleidingVoortgezette opleidingintercultureel onderwijsintercultureel onderwijsintercultureel onderwijsintercultureel onderwijsintercultureel onderwijs (start 20/9).Alle sessies vinden plaats op de UniversitaireCampus Diepenbeek. Inschrijven vóór 10/7.Katholieke Hogeschool Limburg - tel 011-30 0495 - fax 011-30 04 96 - khlim.vlobo@skynet.be• Workshops rond denkstimulering en ontwik-Workshops rond denkstimulering en ontwik-Workshops rond denkstimulering en ontwik-Workshops rond denkstimulering en ontwik-Workshops rond denkstimulering en ontwik-kelend onderwijskelend onderwijskelend onderwijskelend onderwijskelend onderwijs: Dynamic Assessment - dia-

gnostiek van leerpotentieel (23-27/8 in Kortrijk); Reflecto - denkmanagement(12-14/10 in Kortrijk); Cognet - denkstimulering in de lagere school (3-5/11+ twee follow up-dagen in Drongen); MISC - denkstimulering bij kleuters enpeuters (4-5/11 + 7/1/2000 in Hasselt); Denkstart - introductie denkstimule-ring (3-5/11 in Hasselt); Bright Start - denkstimulering bij jonge kinderen(krokusvakantie 2000 in Hasselt).vzw CeBCO - Johan Warnez - St. Denijseweg 71 - 8500 Kortrijk - tel 056-21 7141 - CeBCO@mail.dma.be• Vlaanderen en de burenVlaanderen en de burenVlaanderen en de burenVlaanderen en de burenVlaanderen en de buren: 11/9 in Flanders Expo, Gent.Nieuwe en creatieve ideeën voor organisatoren van daguitstappen, korte va-kanties enz. Gratis toegang mits inschrijving vooraf.Vakantiegenoegens - Wijngaardstraat 48 - 8500 Kortrijk - tel 056-23 37 01 -fax 056-23 37 04• FilosofieFilosofieFilosofieFilosofieFilosofie: Omtrent de scheiding der machten - Fundamenten van de Westerserechtsstaat: twee donderdagavonden vanaf 10/6.ActualiteitActualiteitActualiteitActualiteitActualiteit: Verkiezingsshow: 13/6.Elcker-Ik Provincie Antwerpen vzw - Breughelstraat 31-33 - 2018 Antwerpen - tel03-218 65 60 - fax 03-281 02 45• Spoedcursus in drieluikSpoedcursus in drieluikSpoedcursus in drieluikSpoedcursus in drieluikSpoedcursus in drieluik: 1-2/7.Praktische cursus rond kunstervaring in het mu-kunstervaring in het mu-kunstervaring in het mu-kunstervaring in het mu-kunstervaring in het mu-seumseumseumseumseum en creatieve verwerking, met veel tips, voor-beelden, tekst en uitleg, maar vooral vol olieverf,klei, hamers, drukinkt, gips en behangsellijm. In-schrijven vóór 20 juni.Museum voor Schone Kunsten - Citadelpark - 9000Gent - tel 09-222 17 03 - fax 09-221 60 15• Natuur-animatorcursusNatuur-animatorcursusNatuur-animatorcursusNatuur-animatorcursusNatuur-animatorcursus: 5-10/7 in Kalmthout.Cursus voor +15-jarigen die leidt tot het brevetbrevetbrevetbrevetbrevetAnimator in het jeugdwerkAnimator in het jeugdwerkAnimator in het jeugdwerkAnimator in het jeugdwerkAnimator in het jeugdwerk.Natuur 2000 - Bervoetstraat 33 - 2000 Antwerpen -tel 03-231 26 04 - fax 03-233 64 99 - n200@net4all.be- members.net4all.be/n2000• Zomerse theaterstage Zomerse theaterstage Zomerse theaterstage Zomerse theaterstage Zomerse theaterstage Haal kleur uit je lijfHaal kleur uit je lijfHaal kleur uit je lijfHaal kleur uit je lijfHaal kleur uit je lijf: 5-9/7 of 2-6/8.Een week theateravontuur rond kleuren, emoties enfantasie. Voor leerlingen van 6 tot 14 jaar (in drieleeftijdsgroepen).Teater Prometheus - Kammerstraat 19 - 9000 Gent- tel 09-225 28 08 - fax 09-233 36 92• Gegradueerde in optiek en optometrieGegradueerde in optiek en optometrieGegradueerde in optiek en optometrieGegradueerde in optiek en optometrieGegradueerde in optiek en optometrie (drieja-rige opleiding): vanaf september.Driejarige opleiding optiek (meten en aanpassenvan contactlenzen, slijpen en monteren van bril-glazen, gebruik van hoogtechnologische hulpmid-delen) en optometrie (visuele ontwikkeling, invloedvan de omgeving op het visueel gedrag, optome-trisch handelingsplan). Locatie: departement Par-nas - campus IORT - K. Crespelstraat 26 - 1050Brussel.Licentiaat in de arbeidsorganisatie en gezond-Licentiaat in de arbeidsorganisatie en gezond-Licentiaat in de arbeidsorganisatie en gezond-Licentiaat in de arbeidsorganisatie en gezond-Licentiaat in de arbeidsorganisatie en gezond-heidheidheidheidheid (vierjarige opleiding): vanaf september.Integratie van aspecten van veiligheid, milieu enveiligheid, milieu enveiligheid, milieu enveiligheid, milieu enveiligheid, milieu energonomieergonomieergonomieergonomieergonomie in het beleid van bedrijven, scholen,ziekenhuizen en instellingen. Locatie: departementParnas - campus EHSAL - Stormstraat 2 - 1000Brussel.Alle info: IRIS Hogeschool Brussel - Poststraat 111- 1030 Brussel - tel 02-466 51 51• Exotische kinderliedjesExotische kinderliedjesExotische kinderliedjesExotische kinderliedjesExotische kinderliedjes: 3/7 voor kleuteronder-wijs en eerste tot derde klas lager onderwijs; 4/7voor vierde tot zesde klas lager onderwijs en eerstegraad secundair onderwijs.Latijns-Amerikaanse muziekinstrumenten makenLatijns-Amerikaanse muziekinstrumenten makenLatijns-Amerikaanse muziekinstrumenten makenLatijns-Amerikaanse muziekinstrumenten makenLatijns-Amerikaanse muziekinstrumenten makenmet kinderenmet kinderenmet kinderenmet kinderenmet kinderen: 10/7 of 27/8.Muziekatelier Maestro - tel en fax 09-384 64 64

basisonderwijs B

• Colloquium KinderopvangColloquium KinderopvangColloquium KinderopvangColloquium KinderopvangColloquium Kinderopvang: 16/10.Studiedag over de ontwikkeling van kinderen tussen 0 en 12 jaar; voor het eerst inVlaanderen voorbereid en uitgewerkt i.s.m. Montessori-deskundigen.Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen - departement PHO & Centrum Per-manente Educatie - Marcella Depuydt - Beernegemstraat 10 - 8700 Tielt - tel 051-40 02 40 - fax 051-40 89 13 - cpe@katho.be

secundair en hoger onderwijs S

••••• Bijscholing Unihockey: Bijscholing Unihockey: Bijscholing Unihockey: Bijscholing Unihockey: Bijscholing Unihockey: 7/6 (14-17 u.) in sporthal Marienborgh Edegem; 8/6(14-17 u.) in sporthal Kiewit Hasselt; 10/6 (9-12 u.) in sporthal HIPSO Gent; 10/6(14-17 u.) in gemeentelijke sporthal Steenokkerzeel en 11/6 (9-12 u.) in Gaverdo-mein Deerlijk.Deelnemen is gratis. Vooraf inschrijven bij de provinciale secretariaten.Stichting Vlaamse Schoolsport - tel 02-420 06 80 - fax 02-420 31 71••••• 2de T3-symposium: ICT in het wiskundeonderwijs ICT in het wiskundeonderwijs ICT in het wiskundeonderwijs ICT in het wiskundeonderwijs ICT in het wiskundeonderwijs: 24 tot 26/8.KHBO Campus Oostende - Zeedijk 101 - 8400 Oostende - tel 059-50 89 96 - fax059-70 42 15 - guido.herweyers@kh.khbo.be - www.khbo.be/iwt/SYMPOSIUM2• Mauretanië en SenegalMauretanië en SenegalMauretanië en SenegalMauretanië en SenegalMauretanië en Senegal: 27/12 tot 8/1/2000.Verkenningsreis in samenwerking met collega’s ter plaatse.Vereniging Leraars Aardrijkskunde - Paul Venneman - tel 02-520 37 61••••• School als samenleving: 23/9 in congrescentrum De Blije Werelt, Lunteren, School als samenleving: 23/9 in congrescentrum De Blije Werelt, Lunteren, School als samenleving: 23/9 in congrescentrum De Blije Werelt, Lunteren, School als samenleving: 23/9 in congrescentrum De Blije Werelt, Lunteren, School als samenleving: 23/9 in congrescentrum De Blije Werelt, Lunteren,Nederland.Nederland.Nederland.Nederland.Nederland.Is de school op weg naar een professionele, functionele organisatie? Hoe kunnenscholen in de 21ste eeuw bijdragen aan de ethische oriëntatie en burgerschapsvor-ming van jongeren?CPS - Plotterweg 30 - 3821 BB Amersfoort - Nederland - tel 00-31-33-453 43 43- fax 00-31-33-453 43 53 - cps@cps.nl• Teachers Develop Teachers ResearchTeachers Develop Teachers ResearchTeachers Develop Teachers ResearchTeachers Develop Teachers ResearchTeachers Develop Teachers Research 4: 2-4/9.

Op 1/9 kan u al twee workshops bijwonen: BridgingTheory and Practice - How to Promote Reflexion? ofTeaching and Learning Intelligence. Op 4/9 is er eenboekententoonstelling voor leerkrachten Engels (alsvreemde taal) en een plenaire sessie (met papers enpaneldiscussie).TDTR4 Conference Office - Centrum voor Levende Talen- Dekenstraat 4 - 3000 Leuven - tel 016-32 56 61 -bart.vanthielen@clt.kuleuven.ac.be - www.clt.be

Naar andere continenten B

Klassen van de derde graad lager onderwijs kunnenheel eenvoudig een bezoekje brengen aan hun leef-leef-leef-leef-leef-tijdgenoten uit andere continententijdgenoten uit andere continententijdgenoten uit andere continententijdgenoten uit andere continententijdgenoten uit andere continenten. Zo liggen Peruen Congo eigenlijk in Antwerpen, vindt u India inRoeselare en kan u in Bokrijk een bezoekje brengenaan de Filippijnen. Het Kinderwereldatelier presenteertop die plaatsen inderdaad inleefateliers in levensech-te decors. Misschien ook iets voor uw klas? Nieuweklassen krijgen trouwens voorrang bij reservatie. Meerinformatie over de werking van zo’n atelier vindt u ookop de Internetsite Internetsite Internetsite Internetsite Internetsite gallery.uunet.be/kwa.antwerpengallery.uunet.be/kwa.antwerpengallery.uunet.be/kwa.antwerpengallery.uunet.be/kwa.antwerpengallery.uunet.be/kwa.antwerpen.Of ga op zondag 26 septemberzondag 26 septemberzondag 26 septemberzondag 26 septemberzondag 26 september eens een kijkjenemen op de open dagopen dagopen dagopen dagopen dag van Kinderwereldatelier Roe-selare (vooraf inschrijven a.u.b.).Kinderwereldatelier Antwerpen - tel 03-235 20 76 / Roeselare- tel 051-22 11 03 / Bokrijk - tel 011-26 54 20

KLASSE NR.96 29

Naar Weimar,culturele hoofdstad ‘99Ze hebben er allemaal gewoond en gewerkt:

Goethe, Schiller, Bach, Liszt, Strauss …

Later kwamen ook Henri Van de Velde en

Bauhaus. Vierhonderd jaar lang is Weimar

een metropool geweest van kunst en cultuur. Maar Weimar is ook de

beruchte republiek. Hitler was er kind aan huis en Buchenwald ligt om

de hoek. Deze kleine provinciestad is goed bewaard gebleven. Ooit

«het Athene aan de Ilm»

is het ook gewoon «een

park met een stadje in het midden».

De laatste Europese culturele hoofd-

stad van de eeuw en de eerste uit het

voormalige Oostblok. Klasse heeft er

tijdens de grote vakantie uw hotel en

uw museumbezoeken gereserveerd.

Voor een prikje.

Overal in de stad komt u Goethe tegen, die250 jaar geleden werd geboren. Hij heeft inWeimar een halve eeuw gewoond en schreefer zijn grootste werken. Zijn overdadig huisis een tempel van de Oude Wereld en vande Renaissance. Het is tegelijkertijd eenmuseum voor de «verspreiding van kunst enwetenschap». Een verrassende confrontatie.Ook zijn eerste Gartenhaus kunt u bezoe-

ken. Het is veel eenvoudiger en ligt aan de rivier die door Weimar stroomt: de Ilm.Goethe stierf in 1782. Hij ligt samen met Schiller begraven op het historisch kerkhof.Ook woonhuizen van andere beroemde inwoners kunt u bezoeken: het Liszthaus enSchillers Wohnhaus bijvoorbeeld. U kuiert doorde indrukwekkende rococo-bibliotheek van Her-togin Anna Amalia, met meer dan 850.000werken, waarbij veel éérste drukken uit de we-reldliteratuur. Als culturele hoofdstad biedtWeimar u nu ook Das Neue Museum Weimar,met een opvallende collectie hedendaagsekunst. Bovendien is er het Bauhaus-Museumwaarin u o.a. ontdekt hoe de Belgische archi-tect Henri Van de Velde begin deze eeuw inWeimar aanwezig was en met de Bauhausbe-weging een stempel drukte op de kunst vandeze eeuw.Weimar heeft een grote rol gespeeld in de ge-schiedenis. Het leende na de eerste wereldoor-log zelfs zijn naam aan de republiek. Omdat erin 1919 onrust heerste in Berlijn, werd de grond-wetgevende vergadering verplaatst naar Wei-mar. Het Nationaltheater, het vroegere hofthea-ter van onder meer Goethe, werd toen omgebouwd tot vergaderzaal. Nu kunt u erweer de grote voorstellingen bijwonen die de cultuurhoofdstad dit jaar organiseert.Ondanks alles is Weimar een gemoedelijk provinciestadje gebleven, met een mooi

marktplein en stadhuis als centrum van de stad.In het slotpark Belvedere wandelt u door fraaiaangelegde landschapstuinen.Hitler was kind aan huis in Weimar. Het con-centratiekamp Buchenwald ligt vlakbij. Het iszeker een bezoek waard, al zal het niet devrolijkste dag van uw reis worden.Het hele jaar door zijn er grote en kleine cultu-rele manifestaties in de stad. Voor een preciezeagenda kunt u terecht in het plaatselijk infor-matiekantoor of op internet: www.weimar.de

Uw vakantietripU vertrekt wanneer uwenst, tijdens de gro-te vakantie. U reist zelfzelfzelfzelfzelfmet de automet de automet de automet de automet de auto. Weimarligt tussen Dresden enFrankfurt, ongeveer700 km van Brussel700 km van Brussel700 km van Brussel700 km van Brussel700 km van Brussel.(Andere vervoermid-delen zijn mogelijkmaar de verbindingenzijn niet zo gemakke-lijk. Als u met de trein of het vliegtuig wil, betaalt u respectievelijk 4.330␣ fr. of10.420␣ fr. per persoon bij.)U logeert twee of vier nachtentwee of vier nachtentwee of vier nachtentwee of vier nachtentwee of vier nachten in een uitstekend hoteluitstekend hoteluitstekend hoteluitstekend hoteluitstekend hotel (1 km van de afrit vande autosnelweg en 3 km van Weimar). Er is een bewaakte parking voor uwauto. U verblijft in een tweepersoonskamer en het ontbijt is in de prijs begre-pen. Het hotel biedt u rust en ruimte, een modern kader en heel veel comfort.Uw kamer is ruim, heeft een bad en televisie. In het hotel vindt u bovendieneen fitnesszaal, een zwembad, een tuin, een voortreffelijk restaurant, een bar(met ‘s avonds pianomuziek) en een Cafégarten. U kunt er zelfs mountainbikes huren om de streek per fiets te verkennen.U ontvangt gratis een stadsplanstadsplanstadsplanstadsplanstadsplan en de Weimar ’99 CardWeimar ’99 CardWeimar ’99 CardWeimar ’99 CardWeimar ’99 Card. Daarmee krijgt ugratis toegang tot het Goethe Nationalmuseum en het Gardenhouse, enkorting in de andere grote musea van de stad (Goethe Haus, Schillerhaus,Bauhausmuseum …). Bovendien is het openbaar vervoer (bus, tram) met diekaart volledig gratis. De kaart is drie dagen geldig.Uw prijs: 4000 frankUw prijs: 4000 frankUw prijs: 4000 frankUw prijs: 4000 frankUw prijs: 4000 frank per persoon (twee nachten). Als u voor drie nachtenboekt, betaalt u 6000 frank6000 frank6000 frank6000 frank6000 frank en krijgt u de vierde nacht gratisvierde nacht gratisvierde nacht gratisvierde nacht gratisvierde nacht gratis. Een buiten-kans.

Dit aanbod is alleen geldig voor lezers van Klasselezers van Klasselezers van Klasselezers van Klasselezers van Klasse, van 1 juli tot 31augustus. U mag weliswaar familie en vrienden meenemen maar de inschrij-ver vermeldt daarbij het nummer dat boven zijn adres staat op dit exemplaarvan Klasse (stamboeknummer of abonnementsnummer).Het aantal plaatsen is beperkt. Aarzel dus niet te lang voor u op dit aanbodingaat.

Klasse is geen reisbureau. Dit aanbod werd uitgewerkt in samenwerking metTranseurope Citytrips. Zij zorgen voor de organisatie en zijn er ook verant-woordelijk voor.U schrijft telefonisch inU schrijft telefonisch inU schrijft telefonisch inU schrijft telefonisch inU schrijft telefonisch in op dit nummer: 050-34 64 64 (van maandag totvrijdag tussen 9 en 19 u., zaterdag van 9 tot 17 u.). U meldt dan gewoonwanneer u wil gaan, hoe lang u blijft en met hoeveel personen u bent. Verwijsduidelijk naar dit aanbod in Klasse. Houd enkele alternatieven achter dehand voor het geval uw voorkeurperiode al volzet is. Bij betaling wordt uwreservatie definitief.(Voor een éénpersoonskamer betaalt u 1000 frank per nacht meer. Er iskinderkorting: één kind tot 12 jaar logeert gratis op de kamer van de ouders.Voor een treinkaartje betalen kinderen van 4 tot 11 jaar halve prijs, onder devier jaar gratis. Een vliegtuigticket kost voor kinderen tussen 2 en 11 jaar 7540frank.)

Zomeraanbod voor

lezers van Klasse.

4 nachten Weimar

+ Weimar Card:

6000 fr.

R E I S M E T K L A S S E

(advertentie)

KLASSE NR.96 31

Zwarte longen: de actieDe anti-rookcampagne van Klasse en het Vlaams Instituut voor Gezond-heidspromotie is niet onopvallend voorbij gegaan. Radio, televisie, kranten,tijdschriften (én Man Bijt Hond) brachten er uitvoerig verslag over uit. Enhet is nog lang niet gedaan. De cijfers en één miljoen zwarte covers hebbenouders, leerkrachten én jongeren wakker geschud. Bovendien werden debeelden, slogans en actiemiddelen door de jongeren zélf bedacht. En datwerkt. Op dit ogenblik verspreiden we één miljoen zwarte bierviltjes(«Roker, zo zie je er vanbinnen uit») in de jongerencafés. Talrijke scholengaan aan de slag met het stappenplan tegen roken («De Eerste Lijn») en opheel veel plaatsen lopen originele acties die Klasse, zoals u weet, in totaalmet één miljoen frank sponsort. Iedereen weet dat de tegenkrachten veelsterker zijn en dat één campagne het roken niet zal stoppen. Maar wekunnen met z’n allen wel een krachtig en veelzijdig signaal geven. Aan allendie daaraan meewerken: de jonge longen danken u.

De winnaars• Winnen voor hun inzending via Klasse en Klasse voor Jongeren eenoriginele schoolreis van 40.000 frank: Don Boscocollege Zwijnaarde en ‘tSchommelbootje Alken.• Kunnen dankzij hun inzending via Klasse voor Jongeren met de hele klaseen overlevingsweek meemaken: H. Hartinstituut Halle.• In Klasse voor Ouders en Klasse voor Jongeren staat elke maand een leukewedstrijd (over schoolse en andere kennis) die ouders en jongeren vaak samenkunnen oplossen. Er is een splinternieuwe fiets, een reis enz. mee te winnen.Steeds meer leerkrachten moedigen hun leerlingen blijkbaar aan mee te doen.De winnaars vindt u in Klasse voor Ouders en Klasse voor Jongeren.• Gezien met de begeerde sticker «Een mens met klasse»: Veerle Verreth uitKeerbergen en Miet Debay uit Riemst. Zij winnen een boekenbon vanduizend frank.• Honderden (heel originele!) aanvragen gekregen voor de rolbibliothekenuit de vorige Klasse. De vijf winnaars krijgen vóór 20 juni antwoord.

De acties• Cultuur. 1200 leerkrachten hebben de voorbije maanden genoten van despeciale concerten «Klassiek met Klasse» in het Paleis voor Schone Kun-sten. 1400 leerkrachten deden mee met de educatieve programma’s rondVan Dyck in Antwerpen. Er kwamen meer dan 12.000 aanvragen binnenvoor de exclusieve voorstellingen van Circus Ronaldo voor Klasse voorOuders. Hartverwarmend mooi!• Natuur. Meer dan 4000 lezers van Klasse en nog eens 8000 lezers vanKlasse voor Ouders ontdekten de voorbije maanden de Tuinen vanAnnevoie. Duizenden leerkrachten en ouders schreven in voor de Wereld-waterdag en de activiteiten in de Vlaamse Natuurreservaten. Honderdenouders kregen samen met hun kinderen een rondleiding in het kasteel vanHorst en omgeving.• Engagement. In het Europees parlement namen de jonge lezers van Klassedeel aan een message party (muzikaal debat en politici met rugnummers), deleerkrachten zaten aan de lunch samen met de politici en de ouders volgdeneen open debat met de lijsttrekkers. Honderden leerkrachten en leerlingennamen deel aan de recente initiatieven rond leerlingparticipatie van deKoning Boudewijnstichting. Honderden jongeren melden zich voor vrijwil-

ligerswerk, na een bijdrage daarover in Klasse voor Jongeren.• Samenhorigheid en solidariteit. Scholen, leerkrachten en leerlingen nemenmassaal deel aan de campagne van Klasse tegen roken, aan de actie Vijfduizendbrieven voor Kosovo, aan de tientallen grote en kleinschalige initiatieven dieKlasse elke maand in de drie publicaties aankondigt. Ontroerend was ook deervaring van de 200 leerkrachten die waren uitverkoren om deel te nemen aan deverwendagen voor leerkrachten in Het Paleis (Antwerpen). Tientallen bekendeVlamingen (uit kunst, cultuur en media) kwamen daar getuigen over hun eigenschoolherinneringen en de leerkrachten die op hen een onuitwisbare indrukhadden gemaakt. Voor velen een hart onder de riem. Want niet de leerstof blijfthangen, wél de leerkracht als mens. Omdat ook dergelijke initiatieven de mediahalen, komt onderwijs ook eens in het nieuws als het goed gaat. Mag het?Klasse wil niet enkel informeren. Participatie en betrokkenheid gaatverder: mensen willen niet alleen mee-weten maar ook mee-doen en mee-denken. Daarom is het zo leuk dat zoveel leerkrachten, ouders en leerlin-gen enthousiast (en vaak samen) meedoen met zoveel acties die Klassestimuleert of organiseert. U bent welkom!

Mijn abonnement• Klasse is gratis voor alle leerkrachten (van alle netten, onderwijsniveausenz.). Het adressenbestand is precies hetzelfde als dat van de weddedienstvan het departement Onderwijs (anders zouden we dubbel werk moetendoen). Wie dus door het departement wordt betaald, krijgt zijn Klassegratis. Geef geen adreswijzigingen door aan Klasse, maar aan uw schoolse-cretariaat. Dat meldt uw nieuw adres aan de weddedienst van het departe-ment en dan weet Klasse het ook meteen. Leerkrachten die een tijdelijkeopdracht hebben in een niet-vacant ambt of andere interimarissen enz.kunnen soms problemen ondervinden om Klasse regelmatig te ontvangen.Bent of kent u zo’n geval: laat het ons weten. Dan zetten we uw naam graagop een apart bestand zodat u zonder problemen uw Klasse ontvangt.• Sinds dit schooljaar kunnen ook studenten in de lerarenopleiding (hogeronderwijs en universiteit) een gratis abonnement op Klasse krijgen. Dat kanechter niet individueel. Daarvoor moet de onderwijsinstelling een gratisgroepsabonnement aanvragen. De oproep kreeg meteen een grote respons:meer dan 18.000 jongeren die voor leraar studeren krijgen nu ook Klasse. Opdie manier hopen we bij te dragen tot een betere voorbereiding op het beroep.• Leerkrachten die Klasse niet meer willen ontvangen (wegens nietgewenst, wegens op de zenuwen werkend, wegens meerdere exemplarenontvangend op hetzelfde adres, wegens enz.) kunnen hun gratis abonne-ment op elk moment opzeggen. Daarvoor hebben we wel het stamboek-nummer nodig dat boven uw naam en adres staat gedrukt. Met eeneenvoudig briefje of telefoontje wordt u van de lijst geschrapt.• Klasse voor Ouders en Klasse voor Jongeren worden niet per post verstuurdmaar in pakken aan de scholen geleverd die zich voor het project inschrij-ven. Zij engageren zich om elke maand de vereiste exemplaren uit te delenaan de leerlingen. Soms vragen leerkrachten hier ook exemplaren van.Financieel kunnen we het niet maken om álle leerkrachten ook nog diebladen te sturen. Meestal staan er trouwens gelijkaardige onderwerpen in,weliswaar vanuit een andere invalshoek. Daarom vragen de meeste scholengewoon enkele extra exemplaren voor het lerarenlokaal. Dat kan.Klasse - abonnementen - E. Jaqmainlaan 165 - 1210 Brussel - tel 02-553 96 84

Bloemen voor leraars«Dit zijn geen bloemen voor ons, maar voor de school», zeggen Martine DeVusser en Els Claeys, beiden kleuterleidster van de gemeentelijke kleuterschoolin Wetteren. Zij kregen de Bloemen Van De Week van ouder Peter Tondeleir.Zijn dochter Shana (5 jaar) werd geboren met een lichamelijke handicap. «JufMartine en Juf Els doen net dat beetje meer dat het verschil maakt voor Shana»,schreef hij in een brief aan Klasse voor Ouders.«Niks bijzonders», vinden Martine en Els zelf. «Als je gelooft dat je elk kind eenkans moet geven en daarbij rekening moet houden met zijn mogelijkheden engrenzen, dan doen we gewoon ons werk. Iedere kleuter is anders, heeft zijneigen ritme. Elke stap die een kleuter zet, is een overwinning en doet onsongelooflijk veel plezier. Je moet kleuterskansen geven, erin geloven, kijken methun ogen en naar hen luisteren. Wat wemet Shana bereiken, doet ons natuurlijkdubbel zoveel plezier. Shana heeft onsook geleerd dat je als school sterker staatals je samenwerkt: met elkaar, met spe-cialisten, maar ook met de ouders. Bo-vendien moet je als leerkracht altijd wil-len bijleren. Leerkracht ben je niet, datword je elke dag, door te doen, maar ookdoor je bij te scholen.»

Mensen met Klasse

Een Vlaamse schoolstimuleert leerkrach-ten om cursussen temaken, kopieert zeen verdeelt de winst.Een school in Gent moet300.000 frank auteurs-rechten betalen voorreproducties van kunst-

werken op haar websi-te. Elke Vlaamse schoolbetaalt jaarlijks gemid-deld 32.000 frank kopi-eerrechten. Maar ookvoor de muziek op deopendeurdag dient be-taald. Het auteursrechtin 10 vragen.

ling. Hoe creatiever de leerkracht, hoe meer hijkopieert: artikels uit tijdschriften, fragmenten uitromans of dichtbundels, technische schema’s, kaartenuit atlassen, oefeningen uit handboeken… Tot1998 kostte een fotokopie uit de nieuwste vanClaus, Wiskunde 3 of Zonneland u geen frankauteursrechten, maar eigenlijk was dat onwettelijk(het ministerie van Justitie schat dat fotokopiërenjaarlijks 930 miljoen verlies oplevert voor auteursen uitgeverijen). De auteurswet van 1994 zegt dat uzonder toestemming van de auteur géén fotokopiemag maken uit zijn werk. Voor privé-gebruik ofdidactische doeleinden hoeft die toestemming niet,zolang u zich bij literaire en wetenschappelijkepublicaties beperkt tot korte fragmenten (maar wateen kort fragment is, wordt in de wet niet gespeci-ficeerd). Daartegenover staat sinds 1 januari 1998een vaste vergoeding. Sindsdien is fotokopiërenduurder geworden. U betaalt meer voor uw fotoko-pie in de kopieerzaak, scholen betalen een forfaitairbedrag per leerling aan Reprobel, dat de belangenvan uitgevers en auteurs verdedigt. Deze vennoot-schap stort het geld door naar de auteursverenigin-gen en uitgeverijen. Het gaat dus niet, zoals sommi-gen denken, om verkapte belastingen.3. Welk werk is ‘beschermd’ en welk niet?Alle publicaties zijn auteursrechterlijk beschermd«indien ze origineel zijn en in een bepaalde vormzijn gegoten tot 70 jaar na het overlijden van deauteur». Voor geschreven teksten zijn dat: literai-re werken (proza, poëzie, toneel), naslagwerken(woordenboeken, encyclopedieën), handboeken,handleidingen, muziekpartituren, liedjesteksten,artikels uit kranten en tijdschriften, illustraties,schema’s, cartoons, kaarten enz. Het auteursrechtgeldt niet voor overheidsakten (wetten, decreten,de inhoud van de witte en blauwe producten van

1. In het hoger onderwijs eisen sommige do-centen een auteursvergoeding voor de repro-ductie van hun cursus. Wat heeft onderwijsmet auteursrecht te maken?Muziek draaien tijdens de opendeurdag: 1353frank. Een literaire avond organiseren voor deouders: 400 frank. Schooltoneel: 11 procent opde bruto-ontvangsten. De klasfuif: 3375 frank…Zodra u werk van een auteur of kunstenaar deschool in loodst, komt u in het vaarwater van hetauteursrecht. In theorie betekent dit dat u aan deauteur toestemming moet vragen om zijn werktentoon te stellen, zijn muziek te draaien, zijntoneelstuk te spelen en dat u hem hiervoor ver-goedt. In de praktijk regelt u dit via de auteursver-enigingen (bijvoorbeeld Sabam) of via de auteurzelf, als hij niet bij zo’n vereniging aangesloten is. Detarieven hangen af van tal van criteria. Vraagt u eentoegangsprijs? Hoeveel luidsprekers gebruikt u? Watis de oppervlakte van de zaal? Hoe lang duurt hetstuk?… Voor kopiëren bestaan aparte regelingen.Zo zitten de rechten op geluid en beeld kopiërenvervat in de prijs van de blanco cassettes die u in dewinkel koopt. Voor teksten, schema’s en illustratiesfotokopiëren bestaat sinds kort een regeling tussende scholen en de belangenvennootschap Reprobel.2. «Leraars fotokopiëren erop los», zeggen Vlaam-se uitgevers. «We worden gedwongen de prijzenvan de handboeken op te trekken. Auteurs hakenaf omdat hun boeken hoofdzakelijk op de kopieer-machine belanden.»Volgens een peiling bij secundaire scholen doorhet Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs(VSKO) maken scholen 1200 à 1600 kopieën perleerling per jaar. Twee procent van de scholenmaakt jaarlijks 3000 of meer fotokopieën per leer-

W E T G E V I N G

32 KLASSE NR.96

Leraars kopiëren

het departement Onderwijs...). Evenmin voor in-terne documenten: verslagen van vergaderingen,schoolwerkplan, lessenroosters, werkboeken, leer-lingenbladen, folders…4. Hoeveel betaalt mijn school aan kopieerrechten?De ene fotokopie valt onder het auteursrecht, deandere niet. Om praktische redenen voorziet de wetin een systeem van forfaitaire bedragen. Zo betaaltelke school 0,45 frank per zwart/wit-kopie (0,90frank voor een kleurenkopie), ongeacht wat zij kopi-eert. Ter vergelijking: individuen, bedrijven en over-heidsinstellingen betalen 0,60 frank (1,20 frank inkleur). Scholen doen een aangifte waarop ze hetaantal fotokopieën melden, samen met het geraamdepercentage kopieën uit beschermde werken. Op ba-sis daarvan krijgen ze een factuur. Momenteel beta-len scholen gemiddeld 32.000 frank per jaar aanfotokopieerrechten of 43,2 frank per leerling. Hetbedrag loopt op met het onderwijsniveau. Het vari-eert ook sterk per school. Sommige scholen betalenweinig of niets, anderen zijn jaarlijks bijna 200.000frank kwijt. Kopieën via scanners, faxen e.d. zittenniet in de aangifte. Ze worden verrekend in deaankoopprijs van de toestellen. Universiteiten enhogescholen doen geen aangifte. Zij hebben eenakkoord gesloten met Reprobel en betalen jaarlijkseen forfaitair bedrag van 267 frank per student plustien procent voor de personeelsleden. Tegen 31 de-cember 2000 moet een onderzoek rond zijn over hetprecieze kopieergedrag in Vlaanderen en worden detarieven eventueel bijgestuurd.

5. Ik schrijf eenhandboek. Heb ikrecht op een au-teursvergoeding?Elke auteur heeftrecht op een au-teursvergoedingvoor fotokopië-ren, maar danmoet hij wel lidzijn van een ver-eniging die derechten int. Datkan Sabam zijn,maar er bestaanook specifieke ver-enigingen voorauteurs of uitge-verijen in speci-

fieke domeinen (bijvoorbeeld Sofam voor fotogra-fen). Zij ontvangen het geld van Reprobel en stortende vereiste sommen door naar hun leden.6. Wat met auteursrechten op de schoolfuif? Deopendeurdag? De tentoonstelling?Als er tijdens de opendeurdag of tijdens de middag-pauze muziek wordt gedraaid, moet de school ditvooraf via Sabam regelen (papierwerk bij een van de17 lokale kantoren). Idem voor een film- of video-voorstelling, een tentoonstelling van beschermdwerk, de schoolopvoering van een toneelstuk. Sa-bam regelt namelijk ook de auteursrechten voorbeeldende kunsten & drama en audiovisuele pro-ducties. Voor een (school)fuif is het niet anders. Deorganisator neemt contact op met Sabam, de vereis-te formulieren worden ingevuld. De dj voegt daarzijn playlist aan toe en de factuur volgt. Wie dezeformaliteiten vooraf vervult, kan aanspraak maken

op een korting van 20 procent op het gewone tarief.Als een leerkracht echter een nummer van TheVerve laat horen voor didactisch gebruik tijdens zijnles of een videofragment uit Saving Private Ryantoont, valt dit onder didactisch gebruik. Er is geentoestemming nodig en het kost niets, tenminstezolang het bij een kort fragment blijft.7. Het schoolkoor brengt een klassiek concert.Valt dat ook onder auteursrecht?Het auteursrecht is niet eeuwigdurend. Zodra deauteur, schilder, fotograaf, songwriter… 70 jaar doodis, valt zijn werk onder het publiek domein en is het vrijkopieerbaar, speelbaar, manipuleerbaar… Er zijn geenuitzonderingen. Als een werk van Magritte al 75 jaaroud is, geldt toch nog het auteursrecht, want deschilder is pas 32 jaar geleden overleden. Als leerlin-gen een klassiek concert geven met origineel werk vanBach, Mozart of Beethoven kan er van auteursrechtendus geen sprake zijn. Komt daar werk van Stravinskybij, dan wel, maar dan enkel voor Stravinsky.8. We verspreiden een gratis schoolkrant. Als ikdaar een fragment uit een boek of een foto inplaats, valt dat dan ook onder het auteursrecht?Voor het auteursrechtmaakt het niet uit of u eenpublicatie gratis verspreidt of niet. Zelfs wie bij eenfotograaf een plaatje van zichzelf laat maken en datpubliceert, zit al op het domein van het auteurs-recht. Het klinkt vergezocht maar toch. Een bron-vermelding is dan wel het minste. Dat geldt ook alsu kopieert uit tijdschriften en kranten. Aan Humo,

Knack, De Morgen… moet u de toe-stemming vragen. Vaak zal u die ookkrijgen, op voorwaarde dat u de bronvermeldt. Artikels uit Klasse zijn, mitsbronvermelding, vrij kopieerbaar. Fo-to’s en cartoons uit Klasse vallen ech-

ter onder het auteursrecht. Wil u die reproduceren,dan moet u de toestemming vragen aan de car-toonist of fotograaf. Dat geldt ook voor illustratiesop de Klasse website. Pluk dus niet zomaar eenbeeld van het world wide web.9. Hoe zit het met auteursrecht op Internet?In België bestaat nog geen wetgeving die het au-teursrecht op Internet regelt. Zoals de zaken nustaan, valt Internet onder de categorie mechani-sche reproductie, net zoals cd-roms of audiocasset-tes. De auteurswet van 1994 is dus ook voor Inter-net van toepassing. Het probleem met Internet isechter dat de wetgeving onvoldoende op het me-dium is afgestemd en dat er lacunes zijn. Bovendienheerst rond Internet een sfeer van vrijheid. Op talvan websites vindt men teksten, foto’s, geluid enbeeld waarop eigenlijk auteursrecht berust. Deuitzonderingsclausule ‘voor privé-gebruik of di-dactisch gebruik’ telt hier niet. Internet is immerspubliek toegankelijk. De clausule geldt wel vooreen intranet, een intern netwerk dus.10. Wat kan een overtreding van het auteursrechtkosten?Voor tamelijk onschuldige zaken als een fuif zalSabam een brief sturen en de organisatoren vragende zaak alsnog in orde te brengen. Eventuele kor-tingen zijn ze dan wel kwijt, maar er is geenmeerkost. De auteur of kunstenaar heeft echteraltijd het recht een schadevergoeding te eisen. Diebedragen kunnen erg hoog oplopen en zijn cumu-latief. Er werken bij Sabam zo’n 100 controleurs diedagelijks op de baan zijn. Zij laten zich bij huncontroles van events leiden door affiches en uitno-digingen her en der. Andere controleurs screenenpublicaties en websites op overtredingen van hetauteursrecht. Wildkopiëren is alvast af te raden. ■

• Scholen kunnen een gratis brochureover auteursrecht aanvragen bij dedienst public relations van SociétéAuteurs Belge – Belgische Auteurs-Maatschappij (Sabam) – Aarlenstraat75-77 – 1040 Brussel – tel 02-286 8381 – fax 02-230 13 10 –101641.2761@compuserve.com –www.sabam.be• Reprobel – Koninklijke Prinsstraat87 – 1050 Brussel – tel 02-551 03 24– fax 02-551 03 25• De auteurswet van 1994 op Inter-net: www.ufsia.ac.be/-estorme/auteurswet.html• Business Software Alliance:www.bsa.be/nl/index.html, de belan-genvereniging van de software-indus-trie bestrijdt inbreuken op hun au-teursrecht.

«WEG METDE CREATIEVE

LERAAR»Over de al of niet strikte toepas-sing van de auteurswet in hetonderwijs zijn de meningen ver-deeld. Hier enkele meningen. Ukan zelf uw opinie kwijt in hetdiscussieforum van Klasse opInternet: www.klasse.be/forum.• Kim Caers, leerkracht: «Allerespect voor auteurs. Zij heb-ben veel tijd en energie in hunwerk gestoken en verdienendaarvoor een vergoeding. Maarvoor het onderwijs zouden tochveel soepeler regels moetengelden dan nu het geval is.Welke leerkracht durft nog creatiefzijn? Er blijft ons niets over danslaafs het handboek te volgen.»• Jacques Palmans, VSKO: «Ikdenk niet dat het veel uitmaakt.Ofwel geven scholen hun gelduit aan handboeken ofwel aanfotokopieën. Wel vermoed ikdat de kopieerkosten in TSO-en BSO-scholen zwaarder door-wegen. Voor die onderwijsvor-men zijn minder handboekenvoorhanden dan in het ASO.»• Jacques Germonprez, direc-teur Wolters-Plantyn: «Dat scholennu rechten betalen, is geen legi-timatie voor leerkrachten om erop los te kopiëren, zoals al twin-tig jaar gebeurt. Wildkopiërenheeft ertoe geleid dat uitgeversnu sommige projecten afwij-zen die didactisch interessant ofvernieuwend zijn, maar waar-van het kopieerrisico te groot is.Dat is jammer, want door veelte kopiëren werken leerkrach-ten indirect de vernieuwing in

het onderwijs tegen.»

KLASSE NR.96 33

Auteursrecht tot in de klas

erop los

«Het zou me echt in-teresseren eens eendagje op een Neder-landse school mee temaken. Je leest nu meeren meer dat men daarde onderwijsvernieuwin-gen wil terugschroevenen dat de discipline ookeen probleem is», schreefleraar Jan De Corte. Klas-se was ook nieuwsgie-rig. We gaven hem eentreinticket naar Tilburg.Dit is zijn verhaal.

het televisiescherm in de hoek. Er staan hiëroglie-fen op. De codes van leerkrachten en klassen,vervangingen en wijzigingen, legt een leerkrachtuit. «Kijk, 6 VWO, Voorbereidend Wetenschappe-lijk Onderwijs dus, hebben exameninstructie. Methet eindexamen in de laatste jaren voor de boeg,houden we het scherm goed in het oog. Er veran-dert altijd wel wat.»

Studielasturen«Nederland was toe aan de onderwijsvernieu-

wing», vindt de conrector. «De kinderen voelen

zich weer uitgedaagd, laat ze maar ‘s. Leerkrachtenzijn enthousiast, kunnen dynamischer bezig zijn.De belangrijkste vernieuwing is wel voorbereidenop zelfstandigheid. We begonnen hier al dit jaarmet het Studiehuis.» Klinkt sprookjesachtig. «DatStudiehuis staat voor zelfstudie-uren, Z-uren. Vol-gend jaar overal verplicht», legt Van der Poel uit.«Leerervaringen tellen we niet meer in schooluren,maar in studielasturen, dus de uren die de leerlingbesteedt aan studie. Daar zitten huiswerkuren in enook bijvoorbeeld avondtoneelvoorstellingen. Alsleerkracht moet je heel goed weten waar je binnenhet jaar heen wil. Je bent op school in principeaanwezig van halfnegen tot vijf: voor lesgeven ofandere activiteiten. De weektaak bedraagt eigenlijk26 lesuren van 50 minuten per week, waarvanbijvoorbeeld 21 uur lesgeven en 5 andere taken.Een leraar heeft meer taken dan alleen maar lesge-

«Het is een probleem van image», vertelt Marij,mijn toevallige buur in de treintaxi naar de Britten-laan. «Belg?», had ze onmiddellijk gevraagd. Mijnaccent. Ze paft al een tweede sigaretje sinds onsgesprek bij het station. Wat ik op de Brittenlaanzocht? «Zo. Op bezoek in het Cobbenhagencollege?Nou wat leuk.» Kende ze goed. Een paar vriendenvan haar hebben er school gelopen. Of ik zelf leraarben? Dan kan ik hier misschien een job vinden.«Oh?», doe ik verbaasd. Ik ken wel de advertentieLeer die Ollanders eens een lesje. «We hebben inNederland een groeiend tekort aan leraars», zegtze. «Niemand wil hetnog worden. Ik heb eenvriend die Latijn doetop de lerarenopleiding.Nou, die zal later zijneisen kunnen stellenvoor hij zelf zijn schooluitkiest. Ze vragen nogstuderenden om leste gaan geven. En danproberen ze ookVlaamse leraren overde grens te krijgen.»Hoe komt dat? Ima-ge dus, volgens Ma-rij. «Niemand wilettertjes opvoeden alsje voor meer geld ineen bedrijf kan wer-ken, carrière kanmaken. Mijn broer-tje zit nu in 5 HAVO

(Hoger Algemeen VoortgezetOnderwijs) en die komt vaakonverwachts naar huis: le-raar ziek en geen vervan-ging. Kijk, hier is het. Eenleuke dag nog…»

EierenDe docentenkamer. Eén werkkamer met com-

puters en Internetaansluiting, waar stemmen enpapieren alleen maar ruisen, één rustruimte, waarmag worden gekletst. Ruim, licht, zachte sofa’s. Tézacht, waarschuwt conrector Van der Poel. Mijnkoffie zwiept over de rand als ik diep wegzak. Deramen hangen vol ei. Een restje van de Nederlandsehonderd dagen: vlak voor het eindexamen vieren deeindexamenklassen hun afscheid aan het voortge-zet onderwijs. Een paar leerkrachten staren naar

R U I L J E J O B

34 KLASSE NR.96

Jan: «Ikmerkdat deleerlin-gen hiermeerdurven.»

FOTO

’S: PETER V

AN

HO

OF

Functionele herriein Nederland

«We kiezen zelf waar weaan willen werken»

Elly: «De leerlingenverwarren zelfstan-digheid met vrijheid.»

ven: excursies voorbe-reiden, toezicht houden,huiswerkbegeleiding,overleggen met colle-ga’s, het hoort er alle-maal bij. Vroeger deedje dat soort dingen - ofniet - na de uren.»

Keukenschort«Meneer, de tv!»,

vraagt een leerling alsik met Nijs De Cockzijn klas ‘verzorging’binnenstap. Hij zet TMFop. Alle leerlingen van2 HAVO zitten netjesin groep en zijn vrijrustig met boeken enmapjes aan het werk.«Functionele herriekan», vindt Nijs. Alsze in groep werken, ishet normaal dat ze metelkaar praten toch?»«En de tv?» «Die heb-ben ze thuis ook aanals ze bezig zijn. Zo-lang hij niet stoort en een aangename sfeer brengt, mag die aan.» Erhangt pikant in de lucht. Achteraan in de klas zie ik drie jongensdruk in de weer in een keuken. «Kip met sterke kruiden vandaag.Straks mag de hele klas proeven.» Jos (15) kijkt diep ongelukkigboven zijn keukenschort. «Ik ben vegetariër meneer, ik kan die kipniet aanraken.» Terwijl Nijs het kipprobleem gaat oplossen, schuifik aan bij Sharelle, Eefje en Urza. Ze hebben een takenblad en zeweten precies wat ze moeten doen dit uur. Ze vinden zo werkenleuk. Het jaar is verdeeld in zeven thema’s en de klas werkt inroulatie aan de opdrachten, soms in groep, soms individueel. Maarvooral: zelfstandig. Nijs geeft nog even een suggestie aan de keuken-prinsen en loopt dan verder langs de andere groepjes. De bel zoemt.«Volgende keer hebben wij de keuken», roept Eefje me na. «Komtu dan eens proeven?»

Bezem«Hej ho! Ik wil ook op de foto!», roept een jongen met een bezem

als de Klasse-fotograaf een portretje maakt op de speelplaats. Johnheet de jongen. 5 HAVO. «Ik heb straf», zegt hij verdacht enthousiast.Hij moet de speelplaats vrij krijgen van sigarettenpeukjes en papier.Met uiterst trage bewegingen heeft hij een vierkante meter ontruimd.Hij heeft duidelijk zin in een gesprekje. «Vind je het erg dat je gestraftbent?», vraag ik maar. «Valt wel mee, hoor», lacht hijen strekt zijn armen met bezem en vuilblik naar defelle namiddagzon. Hij begint weer te vegen alswiskundeleraar Wim Van Akkerveeken er aankomt.Die komt me halen voor zijn les. «Ze zijn wel brutalerdan u gewend bent zeker?» Dat valt best mee, vindik. Ik merk dat de leerlingen hier meer durven, hunhand niet voor de mond houden. Maar ongediscipli-neerd of brutaal zou ik dat niet noemen. Wim orga-niseert ook een uitwisselingsprogramma met eenVlaamse school. «Ons thema dit jaar is: verschillen.Zelfs al spreken we dezelfde taal, zoveel details ver-schillen: houding tegenover elkaar, eetcultuur. Zeerinteressant, niet alleen voor de leerlingen.»

2 HAVO werkt twee aan twee. «Lukt dat voorwiskunde?» «Zeker. Vorig jaar had ik wel groepjesvan vier, maar dat ging moeizaam, ze zijn te vlugmet iets anders bezig. Ik wil de leerlingen zo zelf-standig mogelijk laten, terwijl ik begeleid. Zo zijnze in de basisvorming al voorbereid op zelfstandigwerken in het voortgezet onderwijs.»

StudiehuisVroeger stond het Cobbenhagencollege op palen. Daar zie je niets

meer van. De constructie is dichtgebouwd om ruimte te maken voorhet Studiehuis. Ik lees: Tijdens de uren vermeld in de onderstaande tabel,kunnen leerlingen vragen stellen bij de vakdocenten in de genoemdelokalen. Docenten geven graag antwoord op je vragen, zolang je deafspraken binnen het studiehuis respecteert! De benedenverdieping isverdeeld in ruimtes: werkruimtes, stille ruimtes, een computerlokaal,een bibliotheek. 4 HAVO, 30 leerlingen, heeft zich verspreid over deruimtes. Drie docenten lopen van het ene lokaal naar het andere.Marjolein (16) kijkt in een boek van biologie, maar dat is niet waar zeeigenlijk mee bezig moet zijn. «We hebben morgen vakantie», zegt zeverontschuldigend. «Wat zou je dan moeten doen?» «Geschiedenis.Ik heb een opdracht waar ik Internet voor moet raadplegen. Dus zouik naar de bibliotheek moeten nu.» Karl (16) zucht: «Ik vind dat eriets te veel van ons verwacht wordt. Je moet heel veel zelf.» «Je kantoch vragen stellen, daar zijn de docenten voor.» «Ja, nou», aarzeltKatie (15), «Soms weet je ook niet welke vraag. Of als de docent onsalleen laat, dan passen we gemakkelijk.» Marjolein voegt er aan toe:«Als je voor morgen een taak hebt of zo, dan ga je natuurlijk hardwerken, maar anders is het moeilijk om die discipline te hebben.»«Weten jullie precies wat jullie moeten doen?» «Ja, we hebben eenstudiewijzer, met de vakken en wat we moeten doen. We kiezen zelfwaar we aan willen werken tijdens Z-uren.»

TuininrichtingDocent Elly Baake komt langs. Marjolein trekt toch maar naar de

bib, Karl en Katie werken verder. «Uit onze eerste bevindingen methet Studiehuis blijkt dat we de leerlingen heel goed moeten sturen,

studietechnieken constant bijschaven, de doelstellingen in het ooghouden voor elke leerling, veel samenwerken met de collega’s enplannen, plannen», vertelt Elly. «Zelfstandigheid verwarren leerlin-gen met vrijheid, maar eigenlijk gaat het om discipline kunnenopbrengen. Het is nu nog wat onwennig en nieuw allemaal. Ook voorde docenten. Vroeger waren we in ons eigen parkje aan het werk, numoeten we de hele tuin overzien. Eigenlijk gaat de zelfstandigheidvan de leerling ten koste van de zelfstandigheid van de leerkracht.Maar ons beroep wordt er alleen maar interessanter van. Je moet jezelfin vraag stellen, jezelf vóórblijven, steeds op-nieuw zijn.» ■

Ruil je job Wil u ook wel eens gaan kijken en/of lesgeven in een andere school?Schrijf naar Klasse (Ruil je job) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel

EEN EIGEN STUDIEWIJZER VOLGENNa het basisonderwijs van 8 jaar (leeftijd 4-12 jaar) gaan Nederlandse kinderen voor eenperiode van maximaal 3 jaar (dat hangt af van de school) naar de basisvorming. Daar krijgenze een algemene vorming met 13 vakken die ze zelf niet kunnen kiezen.Er zijn vier niveaus van voortgezet (secundair) onderwijs: VWO (Voorbereidend Weten-schappelijk Onderwijs – 6 jaar), HAVO (Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs – 5 jaar),MAVO (Middelbaar Voortgezet Onderwijs – 4 jaar) en VBO (Voorbereidend Beroepsonder-wijs – 4 jaar). De vernieuwing in de onderbouw van het voortgezet onderwijs is al achterde rug (de basisvorming). In het schooljaar 1999-2000 gaat ook de vernieuwde Tweede Fase(in het voortgezet onderwijs) van start. Een kwart van de scholen hebben de onderwijsver-nieuwing al dit jaar ingevoerd, zoals het Cobbenhagencollege. De tweede fase gaat uit vaneen aantal principes: zo breed mogelijk voorbereiden op de maatschappij en hogereberoepsopleiding; rekening houden met de verschillen tussen leerlingen; de zwaarte vaneen studie niet uitdrukken in lessen per week, maar in studielasturen (uren die door deleerlingen aan studie worden besteed); meer aandacht hebben voor toepassing en hetstudieproces; nadruk leggen op algemene studievaardigheden, de leraar is begeleider vaneen actievere en zelfstandige leerling; ICT (informatie en communicatietechnologiebevorderen. Tijdens zelfstudie-uren (‘Het Studiehuis’) leren de leerlingen de weg van geleidnaar begeleid en ten slotte naar zelfstandig leren. Ze kiezen tijdens die uren hun eigen

studieactiviteit, raadplegen aanwezige docenten en volgen een eigen studiewijzer.

KLASSE NR.96 35

«Niemand wil ettertjes

opvoeden als je in een bedrijf

carrière kan maken»

STUDIEHUIS IN VLAANDEREN?De leerlingen moeten zelfstandig leren stu-deren. Leerkrachten weten het, de eindter-men zeggen het, maar hoe maak je dat hetbest concreet op school? Door lesuren vrij temaken voor autonoom leren? Leerkrachtenen onderzoekers van de VUB (Vrije Universi-teit Brussel), UG (Universiteit gent) en UIA(Universitaire Instellingen Antwerpen) wer-ken op dit moment aan een actie-onderzoek(in samenwerking met het departementOnderwijs) over zelfstandig leren in Vlaan-deren. Het project loopt in een aantal scho-len uit alle netten en verspreid over Vlaande-ren voor de vakken geschiedenis, Neder-lands en fysica. Hoe worden leerkrachtenvoorbereid op leerlingen die zelfstandig le-ren? Wat is de invloed op het leerproces?Hoe moet de school haar mediatheek enhele ruimte aanpassen? Zo willen onderzoe-kers en leerkrachten in overleg nagaan hoeeen vorm van studiehuis in Vlaanderen mo-gelijk zou zijn, rekening houdend met onzeonderwijstraditie.Wie meer informatie wil over dit onder-zoeksproject: prof. dr. Linda Van Looy - tel

02-629 21 81.

«Ik was goed voor-bereid op vocht enhitte. Ik kende degevaren van muggen,malaria en landmij-nen. Ik wist dat deconfrontatie met debevolking hard zou zijn.

Maar toch was het moei-lijk om in het verhaal tespringen.» Uit het dag-boek van Aagje Vande-walle (18) en David VanGrembergen (16). Zij kon-den met Artsen ZonderGrenzen en Klasse voorJongeren mee op repor-tage in Cambodja. Doorhet mijnenveld.

R E P O R T A G E

Door het mijnenveld

36 KLASSE NR.96

Door het mijnenveld

David (5de jaar Wiskunde-Wetenschappen),zondag: Phnom Penh, Cambodja. Ik stap ineen dampende serre. Mijn T-shirt kruipt inmijn vel. Maurits, de Nederlandse head ofmission van Artsen Zonder Grenzen (AZG) inCambodja, rijdt ons een documentaire bin-nen. Honderden houten huizen, zoals ik zenog nooit op of naast elkaar gestapeld zag.Duizenden brommers op nauwelijks verhardewegen, die elk vier tot vijf passagiers meezeu-len. Straten volgestopt met kraampjes die, ver-mengd met de geur van stof en uitlaatgassen,zoete, zwoele dampen loslaten. Van wegmar-kering geen sprake. Wie de grootste heeft, neemthier voorrang.

In het Guest-house van AZG ontvangt deorganisatie haar gasten of expats die van eenafgelegen post in het land naar het hoofdkantoorkomen. Boven ons bed vermalen de wieken vanenorme ventilatoren de hitte.

We rijden naar een plaatsje aan de Mekong.Cambodjanen huren er een hut op palen en hangenwat rond de rivier. Nu zit ik in een stripverhaal.Voor twee dollar huren we een bootje, kopengebraden stokjes vis en laten ons drijven op hetblauwe water. «Welcome in paradise», denk ik erlanguitgerekt over. Als we het bootje inleveren,strompelen vijf mannen ons na. Ze missen handen,armen, benen. We geven ze elk honderd riel of éénBelgische frank. Ze buigen en lachen hun tandenbloot. Van mijn Sunparcs-gevoel ben ik al genezen.

‘s Avonds zie ik iets wat me altijd bij zal blijven.Een jongetje van een jaar of zes demonstreert zijntechnische bagage op een skateboard dat hij waar-schijnlijk met allerlei afval in elkaar heeft geprutst.Wat zijn onze skatertjes modepopjes, denk ik.

Vakantie op schoolDavid, maandag: In de Technical School for Medi-

cal Care leidt AZG zowel leraars als leerlingen optot laboranten. De Rode Khmer vermoordde ieder-een met een beetje kennis. Daarom heeft Cambodjamensen nodig die bloedonderzoeken kunnen doen.De discipline en de ijver van de leerlingen vallenop. Het is vakantie en toch zitten ze in de biblio-theek van de school om Engels te leren. Vreemdetalen moeten ze zelf leren en betalen, hier kunnenze de boeken gratis inkijken. Veel studenten wer-ken en studeren tegelijk. Sommigen verblijven inhet internaat. Ze slapen, studeren, koken en levenmet zijn tienen in een kamertje waar amper vijfstapelbedden in kunnen. De hoeken van de kamerzitten vol met kookgerief, kleding en leerboeken.Deze leerlingen krijgen van AZG een dollar (36frank) per dag om te overleven.

De val van AngkorAagje (5de jaar TSO, fotografie), maandag: Een

pagode in Cambodja is als het OCMW bij ons.‘s Morgens halen de kaalgeschoren, knaloranjemonniken eten op bij de mensen in de stad, dieeen klein deel van hun maaltijd afstaan. ‘s Mid-dags eten de armen samen met deze boeddhistischemonniken. Die zorgen ook voor onderwijs, maarde aanhangers van Pol Pot vermoordden tussen’75 en ’79 acht op tien van de monniken.

David, dinsdag: Een beginnende dansschoolaan de rand van de hoofdstad. De leerlingen lerener tempeldansen uit de Angkortijd, zo’n 800 jaargeleden. Ze scherpen er hun trots en hun nationa-le eer mee. De dansschool is een privé-initiatiefdat jongeren van de straat weghoudt. In hun ogenzie ik hoeveel dansen voor hen betekent. Laterkunnen deze jongeren met hun optredens watbijverdienen. De salarissen in Cambodja liggen

FOTO

’S: B

ETTI

NA

SAER

ENS

Aagje: «Een tocht op eenontmijnd paadje.»

Aagje (rechts), Maurits, head ofmission van Artsen Zonder Grenzen

(midden) en David (links): «Ik zitin De Sissende Sampan.»

erg laag: een politieagent verdient 10 dollar (360frank), een leraar 16 dollar (576 frank) per maand.Iedereen moet hier bijklussen.

Buffel in badAagje, dinsdag: We vertrekken naar Pursat, 130

kilometer ten noorden van de hoofdstad. We doener vijf uur over. Eerst twee uur op een relatief goedeasfaltweg, dan drie uur over, door en tussen putten,bobbels, stenen, rood stof, noodbruggen. Het waterheeft de weg weggespoeld. Buitelend en springendzien we de eeuwige rijstvelden met hun vele scha-keringen groen. Mensen met kunstig geknooptehoofdbanden verplanten rijst in het ondiepe water.Kinderen en buffels peddelen rond in poelen dievoor elke hut als waterreservoir werden aangelegd.Ik zit in De Sissende Sampan. Overladen vrachtwa-gens met wel vijftig passagiers bovenop tonnenkoopwaar kruisen ons. We zoeken naar allerleiredenen om even aan het gedaver van de jeep teontsnappen. Ma, onze chauffeur, wil niet stoppen.Hij vindt het te gevaarlijk. Onze vraag naar hetwaarom lacht hij weg. Een man die zijn brommervoor een kar met vrouw, vier kinderen, pak en zakheeft gespannen, sukkelt in de sloot naast de weg.Met jeep en touw sleuren we hem eruit. Als dank deeeuwige Cambodjaanse glimlach, ook al moeten zete voet in de schroeiende zon verder met eenbrommer die het niet meer doet.

Groenten in bedDavid, woensdag: Het districtsziekenhuis van

Pursat. Varkens lopen over het erf. Er zijn 75versleten bedden zonder matras. De patiëntenliggen opeengepakt in een kamer, alleen de aller-ergste gevallen liggen apart. Muren en vloer zwartvan het stof, kastjes met niet geruimde etensres-ten ingepakt met spinnenwebben, vuile eetketelsen groenten op het bed. In de reanimatie-afdelingzijn twee kinderen er ernstig aan toe. De artsenproberen ze te reanimeren met apparatuur die uiteen garage lijkt weggeplukt. Als in Cambodjaiemand in het ziekenhuis wordt opgenomen, moetde familie mee de zieke verzorgen: koken, dezieke en zijn kleren wassen. In een klein kamertjelijdt een uitgeteerde soldaat aan aids en malaria.Hij hallucineert en zal nog maar enkele dagenleven. Ik loop naar buiten. De zurige, opdringeri-ge geur die hier hangt, is amper te verdragen.Afgezonderd een houten bijgebouw op palen vooreen tiental patiënten. Het tuberculosegebouw.Overal vliegen. Een gat in de plankenvloer steektvol uitwerpselen. TBC is besmettelijk maar tegenezen. Alleen duurt zo’n behandeling maan-den. Zo veel tijd hebben de patiënten niet. Zemoeten hun gezin onderhouden.

Aagje, dinsdag: Stéphane, Ludovic en Véroni-que, de buitenlanders die de AZG-werking in hetdistrict Pursat leiden, wachten ons ‘s avonds op.Ludovic is een dokter uit West-Vlaanderen. Stép-hane zorgt voor de financiën en Véronique volgtde kleine gezondheidscentra op het platteland.Beiden zijn Fransen. Met de scooter maken weeen tochtje op een langgerekt ontmijnd paadjedoor de rijstvelden. Achter ons gaat de zon onder.

MotodopsAagje, donderdag: Aids verspreidt zich enorm

snel. De meeste Cambodjanen zijn analfabeten. Alwie kon lezen of schrijven, werd weggezuiverd.Alleen met voorlichting op straat kan je de Cam-

bodjanen wat over aids bijbrengen. Elke dag trek-ken twee plaatselijke Cambodjaanse medewerkersvan AZG de straat op met een boek dat het gevaarvan aids en de noodzaak om een condoom tegebruiken met reuzenplaten demonstreert. Ik loopmet zo’n straathoekwerker mee. Op een pleintjetrekt hij de aandacht van een aantal motodops:mannen die hun brommer als taxi verhuren en zowat proberen bij te verdienen. Ze volgen de plaatjesaandachtig. Een uitdagend geklede dame uit hetboek zorgt voor opschudding: ze lachen als school-jongens. Wat het straatwerk van AZG oplevert, ismoeilijk te schatten. Voor de mensen is de strijd omeen beetje geld te verdienen de eerste zorg.

MetaaldetectorenDavid, vrijdag: Er liggen evenveel mijnen in

Cambodja als er Cambodjanen zijn: acht miljoen.De mensen leven en werken op onontmijnde stuk-ken land. Dagelijks vallen er slachtoffers. Halo-trust is een Britse organisatie die landmijnen on-schadelijk maakt. Een vitrinekast toont wel dertigtypes van antipersoonsmijnen. Een Cambodjaanseex-soldaat demonstreert ons hoe hij met metaalde-tector, aardappelmesje en spade eenmijn aanpakt. Zo gaat het één vooréén: duizenden keren opnieuw. Deslachtoffers van de landmijnen vin-den we in het militair hospitaal vanSiem Reap. Mannen van nog geentwintig die beide benen of armen verloren. Eenzwaargewonde man die ook aan aids lijdt zit metvrouw en drie kinderen op hetzelfde bed. Ze starenalleen Als die man over enkele dagen sterft, hebbenzijn vrouw en kinderen niets meer. Zelfs het hospi-taal kan hen dan niet langer houden. Ik kijk evenweg. Voor mij staat een man in legeruniform. Hijglimlacht. Hij heeft géén linkerarm.

You want cold drink?David, vrijdag: We rijden naar de heiligdom-

men van Angkor. Voor het eerst zien we toeristen.Kraampjes, jongens en meisjes van acht jaar diezich als privé-gids opdringen tot je door de knieëngaat, kreupele bedelaars, muziekgroepjes waarvande muzikanten nog net genoeg handen en vingersoverhouden om hun instrument te bespelen. Ach-ter elke zuil van de tempels duikt er iemand op:«Mister, you want cold drink?» Als ik de brede laanafloop, deel ik links en rechts geld uit.

‘s Avonds etentje in Siem Reap. We eten metstokjes. Ik worstel met mijn stukjes kip, mijnvlees, mijn rijst en mijn wereldbeeld.

Alles voor nietsAagje, zaterdag: De Tuol Slen-gevangenis. Pol

Pot en zijn aanhangers ontruimden deze school omze als gevangenis in te richten. Duizenden mensen,ook kinderen, werden hier doodgemarteld. Ik denkaan één van onze chauffeurs. Hij glimlachte alleenmaar. Tot Kiri, één van de lokale AZG-medewer-kers, me vertelde dat ze hem in een concentratie-kamp alle tanden hebben uitgerukt omdat hij eenstukje brood had weggemoffeld. Om te overleven.

Op de Russische markt doen we inkopen. Alleskost hier niets. Voor 2 dollar of 72 frank koop ik eenhandgemaakte vloermat. Moet ik beschaamd zijn?

‘s Avonds leer ik nog een Vlaamse kennen. Haarnaam ben ik alweer vergeten. Ze woont alleen inPhnom Penh, heeft twee hondjes en jogt. Ze pro-beert meisjes uit de prostitutie te halen en zegt datze hier nooit meer weg wil. Ik bewonder haar.» ■

Artsen Zonder Grenzen geeft overalin de wereld mensen waar ze recht ophebben: de elementairste humanitairevoorzieningen. De organisatie bestaatlang niet alleen uit artsen of verple-gers. Ze doet ook een beroep op men-sen die op allerlei manieren willenhelpen in noodsituaties. Ook bij ons.Meer informatie bij Bettina Saerens -Dupréstraat 94 - 1090 Brussel - tel02-474 74 84 - fax 02-478 61 06 -bettina.saerens@brussels.msf.org -www.msf.org

DE WERELD INOm de muren van klas en schoolte doorbreken stimuleert enorganiseert Klasse tientallen acties.Ook kennismakingsreizen naarhet buitenland. Op het aanbodin Klasse voor Jongeren om eenweek op te trekken met ArtsenZonder Grenzen, reageerdenhonderden erg gemotiveerdeleerlingen. Uiteindelijk moch-ten David en Aagje mee. Zijbrachten over hun ervaringenook in Klasse voor Jongerenverslag uit Intussen zijn leer-krachten, ouders en leerlingenook al terug van een Klasse-expeditie met NCOS/11.11.11naar de Filippijnen. Leerlingensecundair onderwijs vinden dezemaand in hun Klasse een aan-bod om tijdens de grote vakan-tie een week (gratis) met Green-peace mee te trekken naar hetBraziliaanse Regenwoud. Iets

voor uw leerlingen?

KLASSE NR.96 37

«Hij glimlacht. Hij

heeft géén linkerarm»

38 KLASSE NR.96

■ COMMUNICATIE VOOR LERAARS

De neefjes van Klasse (1)Ze zagen het in Engeland ookwel zitten: een blad voor leer-krachten, met info over onder-wijsbeleid, vorming en service.Kritisch ook, met de stemmenvan pro en contra naast elkaar.Daarvoor werd ook overleg ge-pleegd met onze redactie. Maarom het blad nu Class te noe-men, nee. Daarom Teachers. Vierkeer per jaar voorlopig. Niet naarde leraars thuis, want de Britseoverheid heeft hun adressenniet, maar verdeeld via de scho-len. Van het eerste nummergingen 375.000 gratis exempla-ren de deur uit. Het blad heefteen sterk concept en oogt zeerprofessioneel. Er is kort nieuws,een brievenrubriek, columns,overheidsinformatie, inter-views, een vraagbaak, reporta-ges en een kleine agenda. 24bladzijden in totaal. U kan deteksten lezen op de site van hetDepartment for Education andEmployment: www.dfee.gov.uk

■ COMPETITIE PER VAK

Meer prestigeDe Chinese overheid schaft allebuitenschoolse competitiesvoor schoolvakken af of plaatstze onder toezicht van regionalecommissies. Ze hoopt hierdoorde toenemende prestatiedrukop de leerlingen te verlichtenen een eind te maken aan hetgeldgewin dat met sommigecompetities gepaard gaat. Devoorbije jaren vonden steedsmeer wedstrijden voor lezen enschrijven plaats, maar ook voorvakken als wiskunde, biologie,scheikunde en vreemde talen.Sommige zijn erop gericht leer-lingen slimmer te maken, an-dere blijken boerenbedrog. Al-lemaal leiden ze echter de aan-dacht van leerlingen af van hetechte schoolwerk, vindt deoverheid. Niet alle leerkrach-ten zijn onverdeeld gelukkigmet de maatregel. «Zulke wed-strijden bevorderen zelfstandigleren, trekken het niveau vande leerlingen op en verhogenhet prestige van de school»,luidt hun argument.

■ SITE-SEEING

Weg met Windows• Wil u aanvullende literatuur (boeken, artikels, commenta-ren) over schoolreizen, omgaan met verschillen, IQ en EQ,zelfmoord, functiebeschrijvingen van leraars, computergebruikop school, vriendschap enz., allemaal dossiers die eerder ver-schenen in Klasse? U kan bibliografieën met verwijzingen enkorte samenvattingen opvragen in de elektronische ADIOV-databank van het departement Onderwijs. De literatuurlijstwordt maandelijks met nieuwe thema’s aangevuld.www.ond.vlaanderen.be/adiov (surf naar maandelijkse themalijsten)• Nogal wat volwassenen in Vlaanderen hebben problemenmet lezen, schrijven of rekenen. Ze spreken en begrijpen geenof onvoldoende Nederlands of komen andere basisvaardighe-den te kort om zich in de samenleving anno 1999 uit de slagte trekken. Basiseducatie kan hen helpen die achterstand op tehalen. Vlaanderen telt duizenden cursisten die in tientallencentra terecht kunnen. Alle adressen en meer info over basis-educatie vindt u op de website van Leerpunt, het centrum ba-siseducatie van Gent. www.ping.be/cbegent• Een pc werkt niet zonder besturingssysteem. Het meest ge-kend en verspreid is ongetwijfeld Windows van Microsoft. Maardat hoeft niet te blijven duren, vinden sommige program-meurs. En dus is momenteel Linux in opmars. Nog wat inge-wikkeld voor de gewone gebruiker, maar steeds populairderen naar verluidt veel stabieler. Gratis te vinden op Internet,open voor alle programmeurs, met bijhorende software. Ofhet iets voor u is of voor de server in uw school? IngenieurHerman Bruyninckx van de KULeuven weegt open en gesloten(lees commerciële) software tegen elkaar af en verwijst u doornaar alle mogelijke Linux-websites. Met commentaar.www.mech.kuleuven.ac.be/~bruyninc

■ ONDERWIJS HERVORMT

«Zelfstandig?Matig bedankt.»Italië staat voor drastische ver-anderingen in zijn onderwijs-beleid. Waar scholen tot nu toesterk werden gedirigeerd van-uit het ministerie van Onder-wijs, krijgen ze vanaf septem-ber grote zelfstandigheid. Zozullen zij kunnen kiezen voorde huidige zesdaagse school-week, met les van 8 tot 13 uur,of een vijfdaagse week metlesuren na de middag. Scho-len kunnen voorts een half-trimesteriële vakantieperiodeinbouwen. Ook het curriculum(de leerplannen) wordt min-der stringent. Scholen kunnennaar eigen behoeften jongle-ren met het aantal lesuren pervak en bijvoorbeeld de nadrukleggen op vreemdetalenonder-wijs. Bovendien mogen ze ookaan de inhoud van het curri-culum raken, tot 20 procentvan het hele pakket. Tenmin-ste, zolang het nationaal be-lang daarmee niet wordt ge-schaad (Italië telt nogal watvoorstanders van een scheidingtussen noord en zuid). Ten slot-te moeten scholen de oudersinformeren over hun aanpak,keuzes en doelen via een bro-chure. Betekent dit alles dat deleerkracht ook wat vrijer wordten zelf zijn school kan uitkie-zen? Nee. De toewijzing vanjob en school blijft een zaakvan het ministerie, maar uit-wisselingen binnen de regiokunnen wel. Sommige school-directeurs staan huiverachtigtegen de hervormingen. «Totnu toe moesten we gewoon decentrale richtlijnen opvolgen»,zeggen ze. «Nu moeten we zelfeen beleid uitstippelen en kno-pen doorhakken. We zijn datniet gewend. Bovendien is nietaltijd even duidelijk waar deverantwoordelijkheden lig-gen.» Dit schrijft de Times Edu-cational Supplement.

■ DE ASPIRATIES VAN JONGEREN

Liever thuis«Jongeren voelen zich steeds langer gevangen tussen jeugd envolwassenheid. Ze studeren langer, scholen zich langer bij, hangenlanger af van hun ouders en schuiven de toekomst steeds ver-der voor zich uit. Ze doen dat niet omdat ze dat leuk vinden,maar omdat ze ertoe gedwongen worden. De maatschappij eisteen hogere scholingsgraad dan vroeger. Bovendien zijn de voor-uitzichten op de arbeidsmarkt en de toenemende instabiliteitvan het gezinsleven niet echt aanlokkelijk. Het belet hen eenevenwichtig leven op te bouwen als zelfstandig volwassene.»Dit zijn de conclusies van het Londense Work-Life Research Centrena een onderzoek bij 18- tot 30-jarigen in Zweden, Portugal,Noorwegen, Ierland en Groot-Brittannië. Uit de studie blijktvoorts dat de aspiraties van mannen en vrouwen steeds dichternaar elkaar toegroeien. In landen met een stevige traditie vankinderopvang en ouderschapsverlof staat men het meest posi-tief tegen werkende moeders met carrièreplannen. Nietteminbekritiseren vrouwen uit alle onderzochte landen de trage evo-lutie van het denken over rolpatronen in en rond het huishou-den. Ten slotte willen jongeren niet per se een job voor hetleven. Wel willen ze flexibele werkuren, zodat er buiten hetwerk tijd is om zich met andere dingen bezig te houden en zichverder te ontwikkelen.

KLASSE NR.96 39

■ MEER UITLEG GRAAG

De neefjes van Klasse (2)In Nederland bestaat – al lan-ger dan Klasse - het informa-tieblad Uitleg. Dat is een publi-catie van het ministerie van On-derwijs, Wetenschap en Cul-tuur. (Misschien zegt het ookiets over een land met welkministerie Onderwijs gelinktwordt: in Engeland met dat vanWerkgelegenheid, in Nederlandmet Wetenschap en Cultuur,in Vlaanderen staat het op zich.)Uitleg rolt wekelijks van de persop 37.000 exemplaren. Hetwerkt op journalistieke manier,met medewerking van veel free-lancers. Het blad focust op hetonderwijsbeleid en berichtvooral daarover. Er zijn geenlezersbrieven. Wel rubriekenvolgens sterke, vaste formats:Primair, Voortgezet en Beroeps-onderwijs, Cultuur en media,Publicaties, Parlementaire vra-gen… Totaal: 50 bladzijden perweek. In het midden van elknummer zit een officieel katernmet berichten voor de scholen.Het blad gaat niet naar de indi-viduele leraars. Elke school krijgtgewoon één gratis exemplaarvan Uitleg, net als culturele enwetenschappelijke instellingen.Er zijn ook enkele duizendenabonnees. Een inhoudsopgavevan Uitleg vindt u op de Inter-netsite van het ministerie:www.minocw.nl

■ CARTOONS BIJ DE VLEET

Het hellend vlakvan CampEen collega een leuk vakantie-kaartje sturen via Internet? Meteen cartoon van Dirk Vercampt(Camp), de cartoonist van Klasse,voegt u er uw glim- of schater-lach aan toe.Op de website van Klasse vindt udaar een speciale pagina voor(www.klasse.be/postkaarten). Meercartoons vindt u nu ook op dewebsite van Dirk Vercampt, Hethellend vlak van Camp(www.geocities.com/SoHo/Den/2188).

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Vraagstukken worden problemenHoe leerlingen omgaan met wiskundige vraag-

stukken zegt veel over de manier waarop ze om-gaan met de problemen van alledag. Ondoordachten oppervlakkig. Een projectonderzoek maakt vanvraagstukken problemen. En dan gaat het plots beter.«Een kilo koffie kost 380 frank. Hoeveel kost 0,75kilogram koffie?» Hebt u de neiging 380 te delen door0,75 (om zo tot een verkeerd bedrag te komen)? Uzou niet de enige zijn. Bij nogal wat leerlingen leeft de misvatting dat delen altijd kleiner maakten vermenigvuldigen altijd groter. Internationaal onderzoek stelt nog andere tekorten vast. Nazes jaar wiskunde in het lager onderwijs vertonen leerlingen hiaten in hun kennis van begrip-pen, formules, oplossingsschema’s. Ze negeren hun ervaringskennis van situaties die in wis-kundige problemen aan bod komen. Ze hebben inadequate, negatieve of foute denkbeeldenover wiskunde in het algemeen en over wiskundeonderwijs en vraagstukken in het bijzonder.Misleid«In een boot zitten 24 schapen en 16 koeien. Hou oud is de kapitein?» Op deze absurde vraagtijdens onderzoek antwoordde 60 procent van een groep lagerschoolkinderen ‘40’. Zonder vraagof kritiek telden ze de getallen op. Geen wonder, want als leerlingen een wiskundig vraagstukkrijgen, beginnen velen meteen te gissen welke bewerking ze zullen toepassen met de gegevengetallen. Vaak kiezen ze de bewerking die ze het laatst in de klas hebben gezien of die ze het bestkennen (b.v. optellen) of ze nemen de meest de hand liggende bewerking (54 en 78 zal ik welmoeten optellen of van elkaar aftrekken, 78 en 3 zal ik wel moeten delen of vermenigvuldigen). Ze latenzich ook (mis)leiden (Er staat ‘samen’ in de opgave, dus moet ik twee getallen optellen).EencelligenHet ontbreekt leerlingen aan strategieën om vaardig en in fasen een vraagstuk op te lossen.Meer nog, velen kunnen niet overschakelen van een concrete probleemsituatie uit de wereldvan alledag naar de wereld van de wiskunde om dit probleem te kunnen oplossen, en omge-keerd. Veel vraagstukken zijn immers niet meer dan een verkapte vorm van oefeningen opgeziene regels of technieken. Er is geen link met de leefwereld van de leerling. En in de les ligt

te vaak de klemtoon op individueel en schriftelijk oplossen aan de hand van geziene stan-daardprocedures. Samen problemen oplossen staat even ver van wiskunde als de mens van deeencellige. Nochtans vragen de eindtermen en leerplannen het tegendeel.BoomdiagramEen onderzoeksteam van de KULeuven onder leiding van prof. Lieven Verschaffel ontwikkelde 20lessen waarin vraagstukken boeiende, levensechte problemen worden. Vier leerkrachten gavendeze lessen aan 100 leerlingen uit het vijfde jaar lager onderwijs. Die leerden de problemenstrategisch benaderen. Ze werkten individueel en in kleine, heterogene groepen. Elke opdrachtvereist denkwerk in vijf metacognitieve strategieën: (1) ik stel me het probleem voor, (2) ik beslishoe ik het probleem aanpak, (3) ik reken uit, (4) ik interpreteer mijn uitkomst en formuleer mijnantwoord, (5) ik controleer. Om problemen beheersbaar te maken en te analyseren hanteren deleerlingen daarbij heuristieken: een tekening of tabel maken, noodzakelijke en overbodige gege-vens onderscheiden, ervaringskennis gebruiken, met eenvoudigere getallen werken… Resulta-ten verzamelen en bespreken gebeurt klassikaal. De leerkrachten geven feedback en sturen bij.GetallenkennisTegelijk met de vier experimenteerklassen kregen zeven andere klassen gewoon vraagstukken-onderwijs. Beide werden zowel vooraf als achteraf getoetst. De leerlingen uit de experimenteer-klassen maakten grotere vooruitgang bij het oplossen van nieuwe probleemsituaties, ook nà delessenreeks. Ze vonden vraagstukken oplossen leuker, zinvoller en haakten minder snel af als deresultaten uitbleven. Ze maakten vaker gebruik van heuristieken en strategieën. Het experimenthad zelfs een positief effect op hun leervorderingen voor andere aspecten van wiskunde: voorgetallenkennis en bewerkingen ging de experimenteergroep sterker vooruit dan de andere groep.«Samengevat kunnen we besluiten dat het mogelijk is om binnen wiskunde waardevolle heuris-

tieken, metacognitieve strategieën, opvattingenen houdingen aan te leren en langs deze weghun wiskundige vaardigheid om problemen opte lossen te stimuleren», aldus prof. Verschaffel.Vaardig oplossen van contextgebonden wiskundepro-blemen in de bovenbouw van de basisschool. Prof. L.Verschaffel, prof. E. De Corte, G. Van Vaerenbergh, S. Las-ure, H. Bogaerts, E. Ratinckx. Het onderzoek is verschenen inboekvorm bij Acco - Tiensestraat 152 - 3000 Leuven - tel016-29 11 00 - fax 016-20 73 89. Prijs: 960␣ fr. Al hetlesmateriaal (werkbladen, handleiding, lesvoorbereidingen)werd gebundeld tot een praktijkgids en heet Leren oplossenvan vraagstukken (313 p., 1780␣ fr.) - Kluwer Editorial –Kouterveld 2 – 1831 Diegem – tel 02-719 15 11 – fax 02-719 15 19 – monique.gobeaux@wkb.be.

Leerlingen kunnen geen problemen oplossen

40 KLASSE NR.96

D I A L O O G

Binnen zonder bellenOok tijdens de toetsperiode en vakantie-weken, halen we twee keer per dag debrievenbus leeg. Stuur a.u.b. korte brie-ven én vermeld uw naam en adres. Diekunnen we op uw verzoek weglaten alsdaar een reden voor is. Deze rubriek be-vat uiteraard slechts een selectie van dereacties die ons per post, fax en mail ofvia Internet bereiken.Klasse (Dialoog) - E. Jacqmainlaan 165 -1210 Brussel

Schoolreizen

✒Het moet me toch even van hethart dat de gemiddelde prijs voor

een skivakantie door jullie wordt geschatop 20.000␣ fr. (Klasse 94). Onze school,het TI St. Jansberg van Maaseik, is net

terug van eenskivakantie tij-

dens de eerste week van het paasverlof.De vijftig leerlingen hebben zeven dagengeskied, reisden per viersterrenbus, wa-ren in het bezit van een skipas en skima-teriaal, waren verzekerd, kregen skiles, lo-geerden vol pension... voor de prijs van15.000␣ fr. Reeds tien jaar organiseren wijdeze reis. De beginprijs was 13.500␣ fr.De organisatie ervan berust volledig inmijn handen, onder supervisie van mijndirecteur. De begeleiding bestaat uit eengroep van collega’s, al dan niet in gezel-schap van hun gezin. Aan deze reis hoeftniemand te verdienen. Het is uitsluitendde bedoeling onze leerlingen aan te to-nen dat vakantie niet altijd zon, zee enstrand moet zijn.Ik wil hier slechts mee aangeven dat dedoorsneeprijzen in allerlei folders enormhoog zijn, en dat organisaties, die prijzenhanteren vanaf 20.000␣ fr. tot meer dan30.000␣ fr. in half pension, op grof geld-gewin zijn belust.Winand Corstjens - leerkracht - Maaseik

Grote kleuterklassen

✒Mijn dochtertje zal volgend school-jaar nog eens de eerste kleuter-

klas mogen volgen, omdat de tweedekleuterklas te groot zal zijn. Ik vind ditzeer vreemd. Mijn kind zou toch veeleermee moeten met haar leeftijdgenootjesen vriendjes dan terug in een groep tekomen met 2,5 jarigen? Kinderen zou-den toch niet de dupe mogen zijn van tegrote kleuterklassen?Naam - ouder - woonplaatsHet nieuwe decreet op het basisonderwijsgeeft het schoolbestuur de vrijheid om haarkleuteronderwijs en lager onderwijs vrij teorganiseren. We spreken voortaan niet meerover klassen, leerjaren, graden enz., maarwel over leerlingengroepen. Hierdoor moetde school de flexibiliteit krijgen om haar on-derwijs goed te organiseren.De school krijgt van de overheid een lestij-denpakket om het onderwijs te organise-ren. In overleg met ouders en personeelsle-den beslist de school hoe dit pakket wordtaangewend. De school bepaalt dan bijvoor-beeld de grootte van de leerlingengroepen,de doorstroming tussen de verschillendegroepen enz. Als er bijvoorbeeld heel veelkleuters zijn, kan de school in laatste in-stantie zelfs beslissen om enkele lestijdenvan het lager onderwijs naar het kleuteron-derwijs over te hevelen. Een participatieveschool vraagt veelal advies aan de ouder-vereniging...

Interim weigeren

✒Het gaat mijn petje te boven datjonge leerkrachten om diverse re-

denen een interimopdracht weigeren enzonder meer verder kunnen genieten vaneen werkeloosheidsuitkering. De laatstemaanden is dat op mijn school, een basis-school én 100 procent concentratieschool,

meermaals gebeurd. Onze directeur is driedagen bezig met bellen naar kandidaat-leerkrachten of naar de RVA en krijgt daneen hele reeks argumenten te horen omde job toch maar niet te moeten aanvaar-den: de interim is te kort; de interim is telang; de afstand is te ver; ik voel me nu nietzo lekker en ga zelf ziek worden; wij heb-ben geen tweede auto; ik moet dat eerstbespreken met mijn man; ik heb daar geenzin in... Vaak gebeurt het ook dat zo’n in-terimaris na twee dagen voor de klas te-rugkrabbelt: het valt me toch niet mee; ikvind het toch maar speciale leerlingen; ikgeef niet graag les aan Turken (ik versta zeniet goed, ze praten zo raar); de klas is tegroot (32 leerlingen)...Er wordt gezegd dat er geen leerkrach-ten meer beschikbaar zijn, maar dan hoorje andere klagen dat ze op een heel jaargéén aanbieding krijgen. Anderen dur-ven zelfs zeggen dat ze nooit de telefoonopnemen (ze bellen toch maar één keer)of altijd het antwoordap-paraat laten aanstaan.Dit alles brengt met zichmee dat het schoolteamoverbelast raakt en datde leerlingen de dupe zijnvan «werkonwilligen». Ikhou mijn hart vast voorde toekomst. Er is eengrondige generatiekloofop komst ten nadele vande scholen en vooral onzekinderen. Ik hoop spoe-dig jonge gemotiveerdeleerkrachten te ontmoe-ten met een hart voor kin-deren en die zich volle-dig inzetten voor hetonderwijs, óók voor deconcentratiescholen. Hetgeeft immers zeer veelvoldoening om migran-tenkinderen te kunnenmotiveren en om sameneen fantastisch resultaatte bereiken.Jenny Bijnens - leerkracht- Heusden-Zolder

Administra-tieve «hulp»?

✒Mooi en belo-vend zijn de ar-

tikels die verschijnen overallerlei interessante onder-werpen iedere maand.Maar zo graag wil ik mijnverhaal eens kwijt aanKlasse, als administratie-ve «hulp». De titel zouzijn: «De strijd van...» endit mede in naam van almijn onbekende collega’s.Strijden ieder jaar opnieuwvoor voldoende uren te-werkstelling om mijn op-dracht naar behoren tekunnen uitvoeren. Strij-den voor wat waarderingvoor onze job. Strijden voor voldoeningna een drukke dagtaak. Strijden voor eenfinanciële opwaardering van onze onder-schatte, verantwoordelijke, flexibele, all-round opdracht. Strijden voor (h)erkenningvan wie we zijn op school. Strijden voorhet organiek maken van onze tewerkstel-ling. En graag een andere benaming: ad-ministratieve hulp?, waar wij ten vollesecretaressen zijn, waarbij iedereen terechtkan: directie, leerkrachten, leerlingen, ouders,inrichtende machten... én die niet zo ge-makkelijk te vervangen zijn.Door mijn betrokkenheid, door de jareninzet, kennis, bezorgdheid voor, door mijnliefde voor de job op school, blijf ik ditwerk van harte doen. Maar... Reeds velenzijn overgestapt naar een beter betaaldejob. Hebben zij gelijk?Michèle Hutsebaut - administratieve hulp -Damme

TSO en BSO winnenopnieuw

✒Graag had ik gereageerd op hetartikel in de vorige Klasse voor

Jongeren onder de titel «TSO en BSO win-nen». Ikzelf ben moeten overschakelen naareen TSO-richting. Dit was een pijnlijke stap,want het imago dat we over mensen vaneen TSO-richting hadden, was alles be-halve positief. Dit was voor het merendeelte wijten aan de leerkrachten, die een beeldschetsten van TSO-mensen alsof het eenbende hooligans was. Toch heb ik na 1jaar TSO een heel ander beeld van eenTSO-klas. En hierbij wil ik dan toch evenrechtzetten voor de ASO-leerkrachten datwe niet dommer zijn. Want dat wordt tochnog steeds over TSO-mensen gezegd. Zomogen we niet mee op culturele uitstap-pen «omdat de TSO-leerlingen toch nietgeïnteresseerd zijn». Dat is allemaal maar

een flauw excuus, want wekrijgen ook nooit de kansom het tegendeel te be-wijzen. Daarom hierbij eentip voor de poster van demaand: een uitvergrotingvan dat artikel over TSO.Zodat we er de school envooral het kantoor van dedirectrice mee kunnen op-fleuren!Sofie - leerling - 17 jaar

Niet dom!

✒1993-1996 - kleu-terschool: PMS-

testen min of meer oké.Wél problemen met ruim-telijk inzicht, maar nochleerkrachten, noch PMSvinden het dan nodig onsvoor een gesprek uit tenodigen of de overgangnaar het eerste leerjaar uitte stellen.1996-1997 - eerste leer-jaar: we leren lezen. Iede-re dag weer worstelen opkleine stukjes tekst. Het blijftmaar hakken en plakken.Inzicht in woorden en struc-turen wil niet lukken. Schrij-ven is hopeloos. Zijn handlijkt alle kanten op te gaanbehalve de goede. Sebas-tiaan wordt vaak uit zijngroep gehaald voor apartelessen met de taakleer-kracht. In maart weer on-derzoeken: zelfde PMS, an-dere psycholoog. Conclu-sie: zware dyslexie en disor-thografie. Doorverwijzingnaar BO type 8. Hoeweleen dergelijke diagnosehard aankomt, is onze op-luchting groot. Eindelijk kanhet probleem worden aan-gepakt. Hoewel dyslexie

aan Sebastiaan moeilijk uit te leggen valt,valt ook bij hem een zware last van deschouders: ik ben niet dom.1997-1999 - BO: we zijn nu bijna twee jaarhier. Sebastiaan is ondertussen driemaal vanvoor af aan met een leesmethode gestart.De meest recente heet nu Toch nog lerenlezen, en is zo ongeveer het laatste redmid-del. De AVI-1 leesnormen zijn inmiddelsbereikt, maar met de nodige inspanningkan ook een AVI-4 boekje worden verwerkt.Er is vooruitgang, hoewel traag. De groteinzet en volharding van Sebastiaan heb-ben steeds de bewondering van al zijn be-geleiders afgedwongen. Het gaat hem echterniet vlot genoeg, hij had zelf gedacht dathet wel zou overgaan. Hij vindt zichzelf weerdom en vooral zielig. Ik moet ‘s avonds vaakurenlang op hem inpraten om hem teruggemotiveerd te krijgen, om hem uit te leg-gen dat er erger dingen zijn in het leven en

hem ervan te overtuigen dat hij wel ooitzijn plek in de maatschappij zal vinden. An-derzijds begrijp ik zijn houding ook wel.Was het maar alleen het lezen en schrijven.Zijn problemen zijn veel ingrijpender dandat. Alle «lijstjes» kosten enorm veel moei-te. Dat loopt al van de kleuren op de kleu-terschool, via de namen van de dagen, sei-zoenen, maanden, tot nu de tafels van ver-menigvuldiging. En zo zullen er nog velevolgen. Als je dan nog bedenkt dat hij stot-tert en voor velen vrij onduidelijk spreekt,dan kom je toch tot de conclusie dat ernegenjarigen zijn die een makkelijkere startkregen toebedeeld.Petra van der Kaaij - ouder - Antwerpen

Copyright

✒I am a Danish mother who is sofortunate to have chosen a Ne-

derlandstalige school for my youngest child.I read Klasse voor ouders with great inte-rest. My two eldest children are visiting theEuropean School at Ukkel. I am the Infor-mation Secretary of the Parents Associa-tion and thus editor of the associations news-letter. For the next issue I would like to bringa copy of the article Laat je niet doen, trans-lated into English and French, and for fut-ure issues other articles from Klasse mightbe of interest to our readers. As far as I cansee there is no copyright on your newslet-ter. Anyway I would like to ask if you haveany objection against us using your articlesor extracts from them in our newsletter,provided that we indicate Klasse as source.Kind regards,Lisbet Kragh - Kragh@village.uunet.beInderdaad, mrs. Kragh en andere geïnteres-seerden, er berust géén copyright op de tek-sten uit Klasse (de drie edities). Dat betekentdat u de teksten uit de drie publicaties zonderextra kosten mag overnemen in uw eigen pu-blicaties, uiteraard mits bronvermelding. Ditgeldt echter NIET voor foto’s, cartoons en an-dere illustraties uit de drie publicaties. Daaropberust wél het AUTEURSRECHT van de foto-grafen, de tekenaars enz. U kan dus nooit zo-maar illustraties overnemen uit Klasse, tenzijKlasse u vooraf schriftelijk de toestemming geeft.In dat geval betaalt u uiteraard wel voor deauteursrechten.(Zie in dit nummer van Klasseook het artikel over auteursrecht op p. 32-33)

Screentest voor ouders

✒Een schooltje met vijftig leerlin-gen. Op een moment dat de sfeer

te snijden was en er allerlei praktische pro-blemen opdoken, bood één van de ouders(naar eigen zeggen van beroep bedrijfs-consulent) zich samen met zijn vrouw aanals ombudsman. Hij had eerst het vertrou-wen van enkele leerkrachten gewonnen.Die bevalen hem bij de directie aan om o.a.te bemiddelen in conflicten tussen oudersen leerkrachten en tussen ouders onder-ling. Hij kreeg geen bestuursfunctie, maarzijn rol was belangrijk, zeker in een school-tje waar de directeur vaak afwezig was. Alleopmerkingen moesten schriftelijk en ge-detailleerd in een gesloten bus worden ge-deponeerd. De man zat dus aan de bron.Vreemd, vond ik dat, tot ik ontdekte waarhet schoentje knelde: de ombudsman-be-drijfsconsulent was een verspreider van scien-tology. Toen ik de directeur hiervan op dehoogte bracht, kreeg ik een briefje van deombudsman met de vraag om «mijn per-soonlijke opinie over dit onderwerp niet inonze pluralistische school te ventileren». Ikwachtte af, mijn doen en laten werd ge-volgd, ik nam ontslag uit de Raad van Be-heer van de school en uiteindelijk beslotenmijn man en ik ons kind van de school wegte nemen. Het protest brak los, het meren-deel van de ouders wou de ombudsmanweg. Het vertrouwen van de directeur indeze man blijft echter rotsvast. Eén of tweepersonen hebben de andere ouders op-gezet tegen de ombudsman. Alle com-municatie is nu zoek en tot een construc-tieve dialoog met de zogenaamd profes-sionele bemiddelaar is het nooit gekomen.Ouder - naam en adres bekend

Ouders: zwartOok de cover van Klasse voorOuders (10 mei) is roetzwart voorde anti-rookcampagne. De schoolwil best haar verantwoordelijkheidnemen voor de gezondheid vande kinderen maar dan moetende ouders dat ook doen. Het iséén van de vele voorbeelden vaneen gedeelde, horizontale aan-pak waarin Klasse een rol kan spelen.Overigens was dit de laatste Klassevoor Ouders van dit schooljaar.(Met bijdragen over roken, school-keuze, burgerzin, communicatie,kinderrechten, zittenblijven enwaardering voor de kleuterjuf. Dezomerquiz, gratis gezinsvakantiesin de jeugdherberg en een inhouds-tafel van de hele jaargang.)Er komen elke maand nog nieuwescholen bij die het blad aanvragenvoor de ouders van hun leerlingen(van kleuters tot en met eerste graadsecundair onderwijs). 88␣ % doet mee.Bedankt aan de duizenden men-sen in onderwijs om het blad uit tedelen en er vaak nog méér mee tedoen: een babbel met de leerlingen,een gesprek met de ouders, eenagendapunt voor de vergadering…

«Roker, zo zie je er vanbinnen uit.»

(advertentie)

Pub KimaNota Roularta:Nota Roularta:

gelieve “Advertentie” toe te voegenonderaan de advertentie.

42 KLASSE NR.96

Eerlijke wedde?✒Een regent, geaggregeerde LSO,

wordt vandaag de wedde met code301 uitbetaald, ongeacht of hij nu in de1ste, 2de of 3de graad van het secundaironderwijs les geeft. De realiteit is even-wel anders. Op mijn school van affectatiezijn er een vijftal collega’s regenten LSO,waarvan sommigen zelfs minder ambts-en dienstanciënniteit hebben dan ikzelf,die alle lesuren die ze in de 2de graadASO-TSO-BSO en in de 3de graad BSOpresteren, uitbetaald krijgen aan de weddecode 346. Zij waren de gelukkigen dieop 1 februari 1988 en op 1 februari 1989één of meerdere uren les gaven en kon-den blijven geven in het 2de leerjaar vande 2de graad ASO-TSO of in de derdegraad BSO, want die uren werden nietingenomen door één of andere boven-tallige licentiaat uit de scholengemeen-schap.Vastbenoemde regenten die reeds tienjaar en meer tijdelijk les gaven in het 2deleerjaar van de 2de graad ASO-TSO of inde 3de graad BSO (en daarvoor een wed-debonus kregen) werden die twee be-wuste schooljaren (‘87-’88 en ‘88-’89) opaandringen van de overheid bovendien

prompt uit die uren gewipt ten behoevevan tijdelijke licentiaten.Reeds tien jaar lang moet ik dus vaststel-len dat mijn collega X, die een gelijkwaardigonderwijsdiploma bezit en nagenoegdezelfde job uitoefent als ikzelf en diebovendien een aantal jaren jonger is enlater zijn benoeming kreeg, netto 5000␣ fr.meer in de maand uitbetaald krijgt voordezelfde job. Een fictief rekensommetjeleert mij dat de overheid in mijn concreetgeval - over de voorbije tien jaar - mij eenhalf miljoen netto minder heeft uitbetaalddan mijn fortuinlijke collega. En ik onder-schat het bedrag. Van gelijk loon voorgelijk werk gesproken! Bovendien moetik nog een twintigtal jaren presteren vóórik de pensioengerechtigde leeftijd bereiken ik zal het ook dan met een kleiner pen-sioen moeten stellen dan collega X.De morele implicaties van een dergelijkegrove onrechtvaardigheid zijn enorm. Iedereschooldag word ik met diezelfde colle-ga’s geconfronteerd, moet ik evenveel alszij presteren. Zij worden echter voor de-zelfde job beduidend beter betaald endit tot het einde van hun dagen.De minister, de administratie, de vakbondenstellen dat ze in 1989 een zo rechtvaar-dig mogelijk stelsel van overgangsmaat-regelen hebben uitgewerkt. Wie zich be-

nadeeld voelt, moet maarprocederen voor de Ar-beidsrechtbank of voor deRaad van State. De kansdat hij het haalt is niet on-realistisch: het gelijkheids-beginsel wordt serieus metvoeten getreden, een toe-valligheid heeft voor eenonaanvaardbare discre-pantie gezorgd enz.Met mijn huidig salarismoet ik er echter niet eensaan beginnen. Ik berustdaarom met een bijzon-der wrang gevoel en moetmet lede ogen deze gro-ve onrechtmatigheid ver-der blijven vaststellen.Luc Wittevrongel - leerkracht- Oostende

Schoolgeluk✒«Mensen zijn zo ge-

woon van te(ver)oordelen. Liefst an-deren. Mensen zouden degoeie, positieve dingen veelméér moeten (durven)uitspreken tegenover el-kaar.» Dat denk ik vaak.Ik voeg meteen de daadbij het woord.Want ik werk op een tof-fe school. Ik voel me ge-dragen en gewaardeerddoor lieve collega’s. Ik kanmezelf zijn, ik hoef mijnkleine kanten niet te ver-bergen. Als collega’s zijnwij eerlijk bezorgd omelkaar. Die betrokkenheidheft het onderscheid tus-sen collegateam en vrien-denkring bijna op. Onzedirecteur profileert zich alseen zachte hand op deschouder: ondersteunenden bemoedigend, somszacht - nauwelijks voelbaar- richtinggevend en vooralvol vertrouwen in zijn mensen.Heb ik dan geluk? Toch niet! Wij makenimmers samen dat geluk op school. Elkedag weer opnieuw, door het positieveuit de schaduw te halen. En af en toe zijnwe ons heel intens bewust van onze ei-gen scheppingskracht. Dan wordt on-derwijs om duimen en vingers van af telikken!Leerkracht - naam en adres bekend

Detacheringen✒Ik werk voor het

zesde jaar als leer-kracht secundair onder-wijs. Elke maand lees ikin Klasse nuttige en inte-ressante informatie. Ik beneveneens geïnteresseerdin de jobaanbiedingenvoor gedetacheerde leer-krachten, vooral rondjeugdwerking. Wat ik mijin dit kader voortdurendafvraag, is waarom en-kel vastbenoemden inaanmerking komen voorzo’n detachering. Ik zougraag solliciteren, maarvermits ik niet vastbe-noemd ben, maak ik geenkans. Hoe komt het datenkel vastbenoemden inaanmerking komen voordeze jobs?Naam en adres bekend

Klasse kort✒Het blad is prima:

zeer verzorgdeuitgave, zeer overzichtelijk,en vooral de onderwer-pen die worden bespro-ken zijn echt actueel.Telkens ontdek je zakendie herkenbaar zijn. Nogeen pluspunt: leerkrachtenkunnen hun mening kwijtbij Klasse. Dit geeft somswel het gevoel dat je nietalleen staat in bepaaldesituaties.Liset Goovaerts - leerkracht- Hombeek• Eindelijk een tijdschriftwaar ik graag, geïnteres-seerd en ongedwongenin lees: inhoudelijk heelgevarieerd, pittige leestaal,actuele onderwerpen... In

sommige artikels herken ik mezelf. Ande-re onderwerpen geven me een behaag-lijk, positief gevoel. Ik maakte al dank-baar gebruik van de nuttige tips, adres-sen en activiteitenkalender.Lieve Guldemont - leerkracht - Affligem• Klasse voor Ouders overbrugt schoolen thuis. Het brengt ouders en leerkrach-ten dichter bij elkaar.M. Vandenheede - leerkracht - Zwevegem

Jongeren: zwartDe laatste Klasse voor Jongeren(20 mei) is extra-dik: een zwartecover, brieven voor Kosovo (in-terviews én een grote actie), re-portages over roken, een kleur-rijke anti-roken-poster, waarde-vorming op school, een lesma-rathon, een TSO-uitwisseling metZweden, Soulwax lost een testop, het scholierenparlement, gratistickets voor tientallen zomerfes-tivals én de kans om voor eenreportage in Klasse met Green-peace mee te trekken naar hetBraziliaanse Regenwoud. Alle ar-tikels hebben met school, opvoe-ding, betrokkenheid, inzet enengagement te maken. Dat in-teresseert niet iedereen. Maar steedsmeer scholen proberen er de leer-lingen wel warm voor te maken.En dat werkt.Klasse voor Jongeren is gratis voorde leerlingen van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs,als de school het aanvraagt. 85␣ %doet mee. Bedankt aan de duizen-den mensen in onderwijs om hetblad uit te delen en zich (soms on-danks alles) te blijven inzetten voorparticipatie, inspraak, engagementen kansen voor jonge mensen.

«Roker, zo zie je er vanbinnen uit.»

De leraar in de hoek✒Ik ben niet tegen hoekenwerk, maar er zijn grenzen. Sinds kort heb ik voor mijn

leerlingen een schrijfhoek in de gang, achter mijn klasdeur. Voor de sfeer en degezelligheid hangt er een leuke poster van de ECI-boekenclub met daarop de uitnodi-gende titel Pak je pen. Enkele weken geleden hebben wij in onze school kennisgemaaktmet een heuse hoekenspecialist. Men heeft mij altijd verteld: als je je in iets specialiseert,kan je nog geld verdienen. Die man bleek hiervan het levende bewijs te zijn. Hij was zelfszo duur dat we moesten samenwerken met een andere school om hem te kunnenbetalen. Daar stond hij dan, de koopman in hoeken, een up-to-date type, geknipt voorons modern onderwijs: stevige wandelschoenen, strakke jeans en opgerolde hemdsmouwen,net weggelopen uit één of andere knutsel- of selfmade-hoek.Wij, doodgewone meesters en juffen, moeten ons in allerlei bochten wringen en kilo’spapier volschrijven met weekplannen, maandplannen, jaarplannen, opvolgingssyste-men, remediëringsfiches, differentiatietaken en vooral heel veel nummertjes van evenveel leerdoelen om toch maar te bewijzen dat wij ook «werken» in onze klas.Die man rolde gewoon zijn hemdsmouwen op en iedereen kon meteen zien dat hij eenharde werker was en nog maar net zijn schietlood en waterpas had opgeborgen. Dat wasook zo. Je kan geen hoek bedenken of hij had hem op dia staan. Twee uur lang werdenwij ondergedompeld in een wereld van timmermoeders, breivaders, verkleedkoffers,puzzels en weegschalen met daartussen een «rustige» luisterhoek.Na de hoeken zelf, kregen we het hoofdstuk Kinderen in hoeken. Die jongelui warenallemaal even actief, even zelfstandig en even intelligent. Ze waren zelfs zo verstandig datze een «muntje» (nagemaakt muntstukje) moesten betalen om een vraag te mogenstellen. Vijf muntjes kregen ze bij het begin van het hoekenwerk en één vraag kostte 1/5 van hun loon. Zo’n kind dat na tien minuten al platzak is, zit dan ijverig te wachten tothet uurtje hoekenwerk voorbij is.Ik zat nog met een probleem van ruimtelijke ordening. Ik leef al enkele jaren in een klasvan amper 50m2. Vorig jaar duwde ik daar 27 leerlingen in, mét boekentas. Zelf heb ikeen jaar moeten «montignaccen» om tussen al die kinderen en het meubilair te kunnenlaveren. Waar moest ik in ‘s hemelsnaam mijn hoeken bouwen? Stiekem tastte ik in mijngeldbeugel om te zien of ik wel «muntjes» genoeg had om hierover enkele vragen testellen. «Plaatsgebrek», riep de man, «dat is geen excuus!» En toen ging hij, ondanks zijnzware wandelschoenen, helemaal zweven. «Haal die deuren uit je kast! Breek de muur uiten vergroot je klas!»En die kastdeuren? Eruit! We maken er brandhout van, net zoals we brandhout makenvan zoveel jarenlange ervaring, uitstekend werk en goede bedoelingen van zoveel le-raars. Als ik geen kast meer heb, waar moet ik dan met mijn stapels nieuwe leerplannenblijven, die ze eind augustus hebben binnengegooid? Open kasten geven wel veel stof...ook tot nadenken.Nadat ik die dag klokje rond van huis was geweest, besloot ik ‘s avonds om dat hoeken-gedoe maar eens uit te proberen, dat was trouwens onze opdracht. En dat deden weallemaal in onze school. We bouwden hoeken om ter meest en om ter origineelst. Elkboek werd nu een hoek.Verleden week kwam de hoekenverkoper terug. De homo ludens beweerde dat hoekenniet alleen dienen om te leren, maar dat er ook nog flink wat moet worden gespeeld.Daarom vertelde hij nog wat over hoeken om kaartenhuisjes te bouwen en een hoek met«mens erger je niet». Eigenlijk had ik nog niets anders gedaan dan mij geërgerd, vooralomdat ik nu al weet dat ik volgend jaar minstens dertig leerlingen zal hebben. Zou hetdan niet nuttiger zijn, in het belang van het kind, dat men zo iemand zou betalen om dehelft van mijn klas over te nemen in plaats van te komen praten over het afbreken vanklasmuren en het opbouwen van kaartenhuisjes. Of zetten we dat kind binnenkort in devergeethoek? Tot overmaat van ramp moesten we met z’n allen alle hoeken van deschool bezoeken. Dat waren zestien klassen met gemiddeld vijf hoeken per klas. Iedereenhad zijn best gedaan om zo verrassend mogelijk uit de hoek te komen. Een jonge collegahad zelfs een echt laag miniplafondje gebouwd en, je houdt het niet voor mogelijk, eenhoek waar je met je tenen een mop moest vertellen.Het werd die dag weer klokje rond. Ik zou weer geen tijd hebben om me die avond nogte verdiepen in de nieuwe taal- en rekenmethode die ze ook eind augustus hebbenbinnengegooid. «Het wordt stilaan tijd dat we prioriteiten stellen», dacht ik, «met al diegekke hoeken en rare kantjes zal er nog een dag komen dat het vierkant loopt.»Toch vroeg of zei ik maar wijselijk niets. Ik had trouwens geen «muntjes» meer.Leerkracht - naam en adres bekend

DE INFOLIJN ONDERWIJSU zoekt informatie. Waar kan u terecht?• De Infolijn van het departement Onderwijs ishet eerste aanspreekpunt voor leerkrachten, ouders,leerlingen en studenten met vragen of problemen rondonderwijs: bel het GRATIS NUMMER 0800-30203 (allewerkdagen van 9 tot 12.30 u. en van 13.15 tot 17 u.).U kan ook faxen naar 02-553 96 55 of surfen naar dewebsite van het departement Onderwijswww.ond.vlaanderen.be (naast andere informatie vindtu daar ook de Infolijn Onderwijs). De medewerkersvan de Infolijn proberen u zoveel mogelijk meteen zelfte helpen. Voor meer gespecialiseerde vragen verwij-zen ze u door naar de juiste contactpersonen.• Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde) staptu eerst het best naar het secretariaat van uw eigen school. Eventueelzal de school contact opnemen met uw werkstation of u het juistetelefoonnummer geven.• Het departement Onderwijs is verhuisd. Dát zal u al wel gemerkthebben. Bent u op zoek naar het nieuwe telefoonnummer van uwcorrespondenten, dan kan u daarvoor terecht bij de telefooncentralevan het departement op 02-553 86 11.• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op ditgratis nummer terecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u. Zeven mensenmaken u wegwijs in de Vlaamse overheid en verwijzen u graag doornaar de juiste dienst binnen de Vlaamse Gemeenschap. U zal er ookallerlei publicaties kunnen bestellen. Niet vergeten: het departementOnderwijs heeft een eigen gratis nummer voor al uw onderwijsvragen.

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEE. Jacqmainlaan 1651210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP B 331

Tien tips omslechte toetsen

op te stellen1. Pik hier en daar een onderdeel uit de leerstof. (Waarom zouden

we een evenwichtig en representatief staal nemen van alle onderwijsdoel-stellingen?)

2. Blaas een detail op. (Waarom zouden we aan de belangrijke doelstel-lingen in verhouding meer belang hechten dan aan details?)

3. Aan wie een béarnaisesaus moet kunnen maken, vraag jealleen welke ingrediënten er moeten inzitten. (Waarom zou devraag de beoogde vaardigheid moeten toetsen?)

4. Maak de vragen lekker ingewikkeld. (Waarom geen dubbele ontken-ningen of drie dingen tegelijk in een vraag stoppen?)

5. Test maar één soort vaardigheid. (Waarom zouden we naast repro-ductie ook toepassingen en inzicht testen?)

6. Gebruik maar één soort vragen. (Waarom zou een mix van meerkeuze-vragen, open vragen enz. representatiever zijn?)

7. Blijf vaag over wat je precies verwacht. (Waarom zou het beter zijnaanduidingen te geven over de nodige tijd of over de verwachte soort of lengte

van antwoord?)

8. Verbeter de toets met hetgezicht en de persoon van de leerling voor ogen. (Waaromzouden we meer objectiviteit inbouwen door niet een naam maar bijvoor-beeld een code op het antwoordblad te laten zetten of niet leerling perleerling maar vraag per vraag te verbeteren?)

9. Denk pas over mogelijke antwoorden na als je de antwoor-den binnen krijgt. (Waarom zouden we op voorhand de toets zelfproberen op te lossen, modelantwoorden formuleren en een preciezepuntenverdeling maken?)

10.Zorg ervoor dat minstens een derde van de leerlingen ge-buisd is. (Waarom zou een toets waarvoor iedereen geslaagd is eenslechte toets zijn?)

Straffen is lerenOpvoeden is eisen stellen, praten, aan-moedigen, straffen, voordoen, lachen, kijken, luisteren, ondersteunen, belo-nen…. Leerkrachten scheppen daarvoor een pedagogisch klimaat. Ze geven richt-lijnen en ruimte, ze bepalen (samen met hun leerlingen) de grenzen van wat kan en wat niet kan. Die grenzen heeft elke leer-ling nodig om zich te ontwikkelen, om te weten wat gewenst en ongewenst gedrag is. Regels roepen niet noodzakelijk de be-hoefte op om ze te overtreden, wel om af te spreken. Dat hoort nu eenmaal bij léren.Straffen en beloningen helpen leerlingen zich aan te passen aan regels en afspraken. Ze stellen de leerling mede-verantwoor-delijk voor zijn gedrag. Maar soms is straf een uiting van onkunde of onbegrip van de leerkracht. Het signaal dat de communicatie tussen leerkracht en leerling is vastgelo-pen…

Annette, leerkracht:

«Over de lijn»«Een leerkracht moet duidelijkheid schep-pen over grenzen en afspraken: met zand gooien kan niet; na het spelen, ruimen we alles op; in de kring luisteren we als iemand anders spreekt. Die grenzen zijn er voor jezelf en voor de omgang met de anderen. Dat kan je jonge kinderen al vroeg duidelijk maken. Anderzijds denk ik dat je sommige grenzen ook moet kunnen bespre-ken. Als ze bijvoorbeeld te beklemmend werken voor een groep kinderen. In onze school zijn er klasafspraken die de kinderen ondertekenen. Je moet als leerkracht niet dreigen ‘als je dit niet doet dan…’. Dat werkt niet. Anders is: ‘zo gaat dat hier, dat hebben we toch afgesproken’. Dat komt minder bedreigend over. Er zijn natuurlijk ook kinderen die àltijd grenzen proberen te overschrijden. Daar maken we dan afspra-ken over met het hele schoolteam. Niet de persoon met toezicht bijvoorbeeld straft ie-mand op de speelplaats. Wel de klasleraar. Hij wordt erbij gehaald. Hij is het die dag in dag uit met dat kind leeft, die weet welke problemen het kind heeft, welke straf het kind kan verdragen en welke niet. Wat hem opstandig maakt, onwillig of weerbarstig en wat het kind aanvaardt omdat het be-seft dat het over de lijn is gegaan.»

Straffen en belonen 10de eerste lijn

«Er bestaat wel degelijk een verantwoorde vorm van straffen die, in combinatie met de aanmoe-diging van goed gedrag, noodzakelijk kan zijn om probleemgedrag te doorbreken. Wat vaak wordt vergeten in probleemsituaties: lachen. Humor is een geneesmiddel. Ook in de opvoeding.» (Peter Adriaenssens, kinder- en jeugdpsychiater)

GEEN MACHINEOpvoeden is meer dan een mechanisch proces: ongewenst gedrag bestraf-fen, gewenst gedrag belonen en zo je doelstellingen bereiken. Het is een complexe relatie tussen opvoeder en leerling, gebaseerd op oprechtheid, respect en verantwoordelijkheid. Binnen zo’n relatie moet je straffen en belonen bekijken.

GEDACHTEN EN GEVOELENS- «Dat heb je prima gedaan. Goed zo.» «Jij daar op de tweede rij, vijf

bladzijden straf.» Straffen en belonen is gedrag van de leerkracht in reactie op een gebeurtenis, meestal het gedrag van een leerling (de les storen, een goed antwoord geven). Een straf of beloning kan efficiënt zijn of niet. Als ze efficiënt is, leidt de straf of beloning tot het gewenste gedrag bij de leerling.

- Bij dat gedrag van de leerkracht horen gevoelens (Blij als leerlingen geboeid luisteren of goede resultaten halen, kwaad als ze de les verstoren, hun huistaken niet maken of ongeïnteresseerd zijn) en gedachten («Als ze zo geboeid zitten te luisteren zal ik wel een goede leerkracht zijn.» «Ben ik wel een goede leerkracht als ik geen gezag heb?»). Een leerkracht is ook maar een mens.

OOK EEN MENSOf een leerling al dan niet gewenst gedrag stelt, is afhankelijk van een hele reeks factoren. Die bepalen het werkklimaat. Bij leren hoort een prettige sfeer, dus een goed werkklimaat. Een leerkracht moet rekening houden met factoren die ongewenst gedrag kunnen veroorzaken:- de les: wat is de lesinhoud en kies ik daarvoor de juiste werkvorm, hou

ik daarbij rekening met de klasgroep?- zijn houding: ben ik oprecht of speel ik een rol? Toon ik mijn gevoelens

(kwaad, boos, ontgoocheld of ongeduldig, maar ook enthousiast en blij)? Communiceer ik vanuit ik-boodschappen («Ik vind het niet leuk dat jullie ongevraagd de les storen») in plaats van jij-boodschappen («Jij moet stil zitten»)? Verschuil ik me achter mijn rol («Wie is hier de baas?») of achter regels? Geef ik mijn eigen fouten toe en toon ik respect en begrip voor mijn leerlingen? Onderhandel ik met mijn leerlingen? Reageer ik mijn eigen problemen af op de klas?

- de klasgroep: wat is de (sociale) achtergrond van mijn leerlingen (de regels thuis)? Welke groepsdynamiek komt op gang (In sommige klassen is het een prestatie als je uit de les wordt gezet)? Wat zijn de waarden en normen van de vriendengroep (peergroup) tegenover die van de school, ouders en leerkracht?

- de schooldag: hoe was de sfeer tijdens de vorige les, is er een toets tijdens de volgende?

- de school: hoe zit het met de werkdruk op school, de verwachtingen van de leerkrachten? Hoe is de sfeer op school?

- de omgeving: hoe is de situatie thuis, zijn er problemen, wat zijn de verwachtingen van ouders?

De leerkracht kan àl deze factoren niet beïnvloeden, maar wel de manier waarop hij ermee omgaat. Daarin kunnen leerkrachten laten zien dat ze de leerling ook als ‘mens’ erkennen.

AFSTOTEN EN BOTSEN- Jongeren hebben grenzen nodig. Die waarborgen veiligheid, ontwikkeling

en respect. Als grenzen wegvallen, wordt een kind onzeker, voelt zich onveilig en wordt het bang. Het hoort ook bij zijn groeiproces zich te kunnen afzetten tegen de grenzen die opvoeders stellen. Als een kind niets heeft om zich tegen af te zetten, als het niet weet wat gewenst of ongewenst gedrag is, raakt het zijn respect kwijt voor die opvoeders.

- Bovendien zijn er verschillende grenzen en regels: die van thuis, oma, het verkeer, de maatschappij, de vrienden. Die van de leerkracht lichamelijke opvoeding en van de leraar wiskunde. De grenzen van gisteren en die van vandaag. Er zijn schoolregels en er zijn klasregels. Met deze diversiteit aan regels en afspraken moeten leerlingen leren omgaan.

Opvoeden

De leerkracht

De leerling

Grenzen en afspraken

PREVENTIE: DE HELE SCHOOLPreventief werken met straffen en belonen is een zaak van de hele school op verschillende niveaus.op schoolniveau- Is er een duidelijke visie in de school op de opvoeding van kinderen en jongeren? Staat die neergeschreven in het schoolwerkplan? Heeft de school een visie op maatschap-pelijke problemen die kinderen en jongeren bezighouden (snoepen, roken, drugs, geweld, prestatiedruk…)? Zijn directie en leerkrachten bereid hun onderwijsgedrag in vraag te stellen (vernieuwing, discus-sies, nascholing… )? Of gaan ze uit van hun eeuwigdurend eigen gelijk?- Is de school transparant? Waar liggen de grenzen en zijn die voor iedereen op school duidelijk? Zijn ze uitgeschreven in een schoolreglement? Heeft de school een plan voor straffen en belonen? Is het voor iedereen duidelijk wie bij de begeleiding van de leerlingen welke verantwoordelijkheid heeft, waar en met wie ieder kan overleggen?- Worden alle medewerkers op school vol-doende ondersteund en begeleid om zich positief te blijven engageren? Beschouwen de leerkrachten zich als een team?- Ziet de school zichzelf als een ‘lerende’ organisatie, waar afspraken en regels ter discussie kunnen staan? Is er m.a.w. een overlegcultuur?- Is er voldoende participatie op school: hebben leerkrachten, hulpopvoedend personeel, leerlingen en ook ouders inspraak bij het opstellen van regels en afspraken? Ouders gaan soms op een andere manier om met belonen en straf-fen. Kan daarover worden gepraat?op klasniveau- Is het duidelijk welke afspraken gelden in de klasgroep (klasregels), in de hele school (schoolregels) of bij de verschil-lende leerkrachten?- Zorgt de school voor voldoende onder-steuning van leerkrachten met ‘moeilijke’ klassen?- Bestaat de mogelijkheid voor een team leerkrachten om samen met de leerlingen projecten uit te werken die de opvoedingsvisie van de school concreet maken?op individueel niveau- Geef ik voldoende aanwijzingen i.v.m. met wat bij mij in de klas mag of niet mag?- Weten de leerlingen hoe ik met hen wil samenwerken op relationeel vlak? (Hoe persoonlijk is onze relatie, noemen ze mij meneer of mevrouw of bij de voor-naam?)- Geef ik de leerlingen de kans om mee te bepalen wat de regels en afspraken zijn? Houd ik de veranderingen op dat vlak in de hand?- Reageer ik genoeg met humor en zin voor relativeren?- Vertrek ik vanuit een positieve opstel-ling en respect voor mijn leerlingen?

een

pr

ob

leem

?

OVER DE GRENS- Binnen hun opvoedende taak is het de opdracht van leerkrachten om grenzen duidelijk te maken

en ze consequent te bewaken. Leerlingen zúllen die grenzen overschrijden. Dat gebeurt om de eenvoudige reden dat niet àlle grenzen duidelijk kunnen (en moeten) zijn, omdat niet alle grenzen even aangenaam zijn en omdat leerlingen nu eenmaal leerlingen zijn.

- Met straf probeert de leerkracht de leerling aan te zetten om zijn gedrag te veranderen, aan te passen aan de normen en regels die aanvaard zijn. Straffen kunnen succes hebben, maar ze kunnen ook een sfeer van angst en agressie creëren. Vooral als ze bedoeld zijn als vergelding of afschrikking. Zo’n sfeer verziekt de klassfeer en verhindert leren en leerplezier.

RESPECTAls leerlingen regels overtreden, kan de leerkracht:- duidelijk stellen dat hij iets wil of niet wil en waarom hij dat wil. Daarmee maakt hij

duidelijk dat hij zijn verantwoordelijkheid heeft en die wil opnemen, dat hij verwach-tingen heeft ten aanzien van de leerlingen en dat er met hem te praten valt;

- de regel in herinnering brengen. Hij gaat ervan uit dat de leerling de regels wel kent en aanvaardt, maar wegens omstandigheden even uit het oog is verloren. Dat gebeurt ons allemaal;

- aantonen welk belang hij hecht aan de regel. Niet alle regels zijn even belangrijk. De sanctie hangt ervan af. Zo toont de leerkracht zijn redelijkheid («Er valt mee te praten»).

DRIE KEER STRAFFEN- Fysieke straffen (een tik, slaan bv.) zijn uiteraard uitgesloten. Geen enkele opvoeder

(ouder, leerkracht…) mag ooit een kind pijn doen.- Activiteitsstraffen verbieden aangename bezigheden (geen videofragment bekijken)

of leggen onaangename bezigheden op (strafwerk schrijven, uit de klas sturen). In onderwijs zijn het vaak gebruikte straffen.

- Sociale en psychologische straffen als iemand bespotten, verwijten maken, uitsluiten, schelden, bekritiseren… Ze doen de leerling vaak véél meer pijn dan fysieke straffen. Wie respect heeft voor kinderen, doet dat niet.

ELF AANDACHTSPUNTENLeerkrachten straffen soms om te tonen dat ze boos of ontgoocheld zijn, of zelfs om wraak te nemen. Daar dient straf niet voor. Goede straf wil ongewenst gedrag afleren, fouten herstellen. Straffen zijn hulpmiddelen. Ze helpen de leerling aan motivatie om zich mede-verantwoordelijk te voelen voor eigen gedrag. Elf aandachtspunten voor een goede straf:1. Begrijpt de leerling voldoende wat van hem verwacht wordt? Als een leerling iets

verkeerd doet uit onwetendheid, is er geen sprake van ongewenst gedrag. Vertel dus ook waarom zijn gedrag niet gepast is.

2. Om een kind van gedrag te veranderen, kan straf niet de eerste strategie zijn. Met aanmoedigen en stapsgewijs aanleren kan je ook resultaat bereiken.

3. De straf moet ook de betekenis van een straf hebben bij de betrokken leerling (een nota in de agenda heeft geen zin als de ouders de agenda nooit bekijken).

4. Ongewenst gedrag neemt toe als je nu eens niet en dan weer wel straft. Wees con-sequent. Leerlingen weten anders niet waaraan ze zich moeten houden.

5. Leerlingen worden gestraft om hun fout gedrag, niet om hun persoon. Zeg dat ook.6. Een straf moet voorspelbaar zijn. De afpraken daarover zijn duidelijk.7. Een straf moet zinvol zijn. Ze moet iets te maken hebben met het foute gedrag.

(Een nul op het rapport werkt niet zomaar. Wie lege blikjes heeft gegooid, maakt de speelplaats weer schoon.)

8. Een aangekondigde of afgesproken straf moet ook worden uitgevoerd. Anders heeft straf geen effect.

9. Dreig niet met straffen die onuitvoerbaar zijn.10. Wees mild. Een straf moet niet erger zijn dan nodig. Buitenissige straffen zorgen

voor agressie.11. De straf moet snel volgen op het ongewenst gedrag. Hoe sneller, hoe groter het effect.12. Elke straf heeft ook een einde. Leerkrachten komen te vaak terug op een fout.

Vergiffenis moet mogelijk zijn.

INGRIJPENDreigementen, waarschuwingen, bevelen, kleineren, belachelijk maken… Ze verbeteren niet echt de klassfeer of de relatie tussen leerkracht en leerling. Welke houding neemt een leerkracht het best aan bij ongepast gedrag van de leerlingen?1. Blijf rustig en beleefd. Beledig of kleineer niet.2. Benoem het ongepaste gedrag («Er wordt te veel gepraat», beschrijf wat de bijho-

rende gevoelens zijn («Ik kan me niet concentreren op deze oefening»), herinner aan de afspraak en de concrete gevolgen («Zo kunnen je klasgenoten niet volgen»). Maak duidelijk onder welke voorwaarden het gedrag wél gepast zou zijn.

3. Vraag aan de leerling waarom hij afwijkt van de afspraak. Luister naar wat hij zegt. Misschien heeft zijn gedrag een oorzaak, betekenis of doel.

4. Ga in op wat de leerling zegt, vertrek vanuit jouw standpunt en ga niet in de verdediging.5. Overleg over wat nu moet gebeuren (strafwerk, waarschuwing…). Wees daarbij con-

sequent.

S T R A F F E N E N D E GROEPStraffen gebeurt meestal tegenover één leerling, maar de leerling beoordeelt die straf ook door de ogen van de klasgenoten. Een straf kan daardoor een onbedoeld effect hebben. Zo kan uit de klas gezet worden een statussymbool zijn. Soms weten leerkrachten ook niet wie precies ongewenst gedrag heeft vertoond. De klasgroep laat niets los. In een klas zijn er bovendien voortrekkers (zij geven het voorbeeld, trekken de klas in positieve of negatieve zin), steunverleners (zij bedenken niets zelf, maar doen wel mee), toekijkers (zij onthouden zich) en ge-frustreerden (zij gaan niet akkoord met het gedrag van de voortrekkers). Die pak je best anders aan. De verdeel-en-heers-techniek (leerlingen apart onder-vragen en hopen dat een zwakke schakel zal praten) kan grote risico’s inhouden voor de klasgeest. De groep vaart er beter bij als ze zelf de verantwoordelijkheid krijgt om uit de situatie te raken, nieuwe afspraken te maken en een gepaste straf te kiezen.

Wat?

Houding

Soorten

Goede straf

Onaangepast gedrag

str

affe

n

Jos, directeur:HET SIGNAAL«Als geen enkele straf nog werkt, stellen we een contract op. Daarin staat dan welk gedrag we van de leerling verwachten in welke situaties. We omschrijven de gevolgen van het gedrag en hoe de leerkrachten zullen reageren als de leerling zijn contract al dan niet navolgt. Zo’n contract stel je niet zomaar op. Eerst moet je nauwgezet observeren wat het storende gedrag is en wat dat gedrag uitlokt. Zo’n contract moet opgevolgd worden en er moet een termijn op staan. Vooral met oudere leerlingen is deze werkwijze succesvol. Je geeft ze een signaal dat je ze au sérieux neemt.»

HET GAAT GOED- Belonen is positief reageren op positief gedrag. Het is opmerken dat het goed gaat,

dat er geen fouten worden gemaakt.- Leerkrachten stoppen veel energie in allerlei problemen en fouten. Er is geen reden

waarom ze niet evenveel energie zouden besteden aan wat goed gaat. Wie werkt vanuit een positieve opstelling tegenover de leerlingen, krijgt respect. Dat bevordert het werkklimaat in de klas. Aandacht voor het goede heeft trouwens meer succes dan correctie van het negatieve.

VERGETEN- Opvoeden is leren en daar hoort een prettige sfeer bij. Leerkrachten die de kunst

verstaan leerlingen te waarderen, gaan uit van eenvoudige principes. Ze accepteren wat de leerling zegt en hoe hij het zegt. Ze geven wat extra aandacht als het moeilijk loopt. Ze spreken een leerling ook persoonlijk aan.

- Dingen die verkeerd gaan, vallen meer op dan dingen die goed gaan. Daardoor wordt belonen vaak vergeten. Bij leerlingen die onrustig zijn of doorgaans de klassfeer nega-tief beïnvloeden, valt gewenst gedrag soms niet op. Ze krijgen daardoor een verkeerd zelfbeeld. Bovendien ontstaat een moeilijke relatie leerling-leerkracht. De leerlingen krijgen een etiket. Vooroordelen hebben soms een invloed op de verwachtingen die de leerkracht heeft tegenover leerlingen (kansarme leerlingen, ‘moeilijke’ leerlingen, zittenblijvers…).

DRIE KEER BELONEN- Materiële beloningen zijn tastbare dingen (snoep of een boek).- Activiteitsbeloningen zijn dingen die de leerling graag doet (een uitstap maken, naar

de film gaan). Leerlingen doen graag iets samen met de klas. Dat hoeft niet specta-culair te zijn (een onverwacht prettig klasgesprek bijvoorbeeld), maar het verbetert de klasgeest en het groepsgevoel.

- Sociale beloningen hebben te maken met lof, aandacht, vriendelijk zijn, aanmoediging. Zij vormen de belangrijkste beloningen. Waardering van de leerkracht zorgt voor een ge-voel van eigenwaarde. De aandacht via positieve feedback van de leerkracht heeft meer invloed op een leerling dan een cijfer. Zo moedigt de leerkracht de leerling aan, schept hij bovendien duidelijkheid over de onderlinge relatie, de regels en afspraken.

ZEVEN AANDACHTSPUNTENWaar houd je rekening mee als je leerlingen beloont?1. Afspraken over belonen moet je ook nakomen: als na een bepaald gewenst gedrag

een beloning werd beloofd, dan moet die er ook komen.2. Een beloning (bv. aandacht) werkt het best als ze zowel in tijd als plaats nauw aansluit

bij het gedrag.3. Een verrassende beloning heeft grotere waarde. Zorg voor voldoende afwisseling.4. Beloon ook niet altijd na élk gewenst gedrag. (Sociale beloningen kunnen vaker

gegeven worden.)5. Een beloning moet voor de leerling de betekenis van een beloning hebben. Ze kan

bijvoorbeeld samen met de leerling(en) worden gekozen.6. Het is beter vaak te belonen dan groots te belonen.7. Ook het wegvallen of verminderen van een straf is een beloning. Als dit echter vaak

gebeurt, kan de straf haar invloed verliezen.

Je kan meer over straffen en belonen lezen in:Het Klassedossier op www.klasse.be/dossier/straffenOpvoeden in de klas - Herman Van den Broeck - lannoo - www.lannoo.beStraffen? - Ludo Driesen - Garant - www.garant-uitgevers.beDe bibliotheek bij het SIS0-nummer 433.2 (trefwoord straffen)Voor meer ondersteuning neem je contact op met de begeleidingsdienst van de school of het CLB dat aan de school verbonden is.

Wat?

Houding

Soorten

Goede beloning

NIET BELONEN: DE BESTE STRAFDe beste straf is de straf die je niet moet geven. De eerste manier om niet te straffen is: niet belonen. Door ongewenst gedrag niet te belonen, bestaat de kans dat de leerling het in de toekomst niet stelt. Een leerling kan bijvoorbeeld storen om aandacht te krij-gen. Als de leerling echter geen voordeel haalt uit het negatieve gedrag (bv. De leerkracht negeert het), zal dit minstens evenveel effect hebben als een straf.Mogelijke reacties op on-gewenst gedrag die geen straf zijn:- benoemen van nega-tief gedrag («Jij vindt dit onderwerp misschien belachelijk, maar ik vind het belangrijk.»);- vragen naar de verklaring van het negatief gedrag («Waarom lach jij zo?»);- aankijken van de leer-ling om te tonen dat je het storend gedrag hebt opgemerkt;- stem verheffen om bij te sturen.

bel

on

en

Jos, directeur:EEN GOUDEN BEKER«Toen ik directeur werd, heb ik drie jaar moeten vechten om het systeem van goede punten af te schaffen. In een bepaalde klas stond er een soort wisselbeker. Wie zich goed gedroeg of goede cijfers haalde, kreeg goede punten. Met die goede punten kon de leerling die beker tijdelijk winnen. Het waren altijd dezelfde vier, vijf leerlingen die wonnen. Die competitiegeest wou ik eruit. Belonen dat moet zijn: jongen, dat was nu tof. Of als iets negatiefs niet gebeurt zeggen: je hebt het gesnapt! Leerkrachten moeten eens leren zeggen dat iemand iets goeds heeft gedaan. Daar hoef je geen goede punten aan te koppelen.»