Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.146 • Juni 2004 www.klasse.be

De mixerdoor de school

Als ouderszich moeien

Zomer in Wenen

HOE VER IS EUROPA?WIN!

2 KLASSE NR.146

NIEUW: de leerlingenkaart p.34

«Ik ben een ex-stewardess. Mijn collega’s vinden me daardoor ‘anders’», zegt Carine Devos, lerares Frans in het eerste jaar secundair onderwijs van de MMI-Parnas-school in Groot-Bijgaarden. «Als een leerling opvangt dat een ex-airhostess hier op school lesgeeft, is het één en al verbazing. Juffrouw, juffrouw? Bent u dat? Tja, ik beantwoord niet aan het stereotype. Ik ben geen ‘èchte’. Bij Sabena vond ik het bijvoorbeeld een hele opgave me elke dag te schminken. Blij dat ik van die make-up af ben! Geef mij

maar een makkelijke jeans», lacht Carine. «Nadat ik afstudeerde deed ik een korte interimopdracht op een school. De richting lag me niet. Ik was er niet rijp voor. Ik

begon bij Sabena. Tijdens mijn vliegcarrière dacht ik meermaals aan een job in onderwijs. Ik vloog lange afstandsvluchten en dat werd steeds moeilijker om te combineren met de kinderen. Ze begonnen telkens te wenen omdat mama weer weg moest voor enkele dagen. Toen ik werkloos werd na het faillissement, vertelde mijn zus dat MMI-Parnas een vervangleerkracht Frans

zocht voor twee weken. Die twee weken duren nu al ruim twee jaar. Mijn zus geeft Frans in het 5de en 6de leerjaar basisonderwijs. We praten veel over onze lessen. Zij checkt bij mij of woorden grammaticaal correct zijn, terwijl ik haar om raad vraag

over hoe ik iets moet uitleggen. Leuk toch? Bij Sabena leerde ik omgaan met passagiers. Dat gebruik ik nu in de klas. Je duwt een passagier geen schotel onder zijn neus! Je biedt hem aan. Een leerling is niet anders. Respect tonen. Correct zijn. Luisteren. Toch een verschil: van de leerlingen krijg je meer vriendschap en respect terug. Ik heb nu een nieuw leven. In het begin was het een hel. Veel voorbereidingen en verbeteringen voor school, de lange wachtrijen in de supermarkt, schoonmaken terwijl de kinderen thuis waren… Ik was een ander ritme gewoon. Nu geniet ik wel van mijn vrije tijd mét de kinderen. Ik kan nog steeds niet terugkeren naar Zaventem. Ik reisde sindsdien niet meer met het vliegtuig. Ik heb nog een aanbieding gekregen om te vliegen, maar heb die afgewezen. Zoals ik fi er was op mijn hostesswerk, ben ik dat nu op het ‘MMI-Parnas’-werk.»Dit is het tiende en laatste portret uit een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens gewone collega’s met klasse. De volgende Klasse valt begin september in je

bus. Benieuwd wie er op de cover staat.

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: Samenwerken met scholen in Europa p. 8-11 / Functioneringsgesprekken op school p. 12 / Vijf adviezen van de Commissie Zorgvuldig Bestuur p. 14 / Zeker Doen p. 15-32 / Didactiek: Anders evalueren p. 33 / Nieuw: de leerlingenkaart p. 34 / Mensen met klasse p. 36 / Accent op Talent: de muren doorbreken tussen kleuterklas, lagere school en secundair onderwijs p. 38 / Vlaamse Jonge Ondernemingen op school p. 40 / De Lerarenkamer: de leraar als partner van de ouders p. 42 / Hoe kiezen ouders voor een school? p. 44 / Het Zesde Zintuig p. 46 / Dialoog p. 49

76 ZOMERTIPS VOOR EEN ACTIEVE VAKANTIE

MET HET GEZINwww.klasse.be/ouders/zomertips

Carine Devos: «Blij dat ik van die make-up af ben!»

Extra! Kalender 2004-2005

OP DE COVER

NIEUW: de leerlingenkaart NIEUW: de leerlingenkaart

«Ik ben een ex-stewardess. Mijn collega’s vinden me daardoor ‘anders’», zegt Carine Devos, lerares Frans in het eerste jaar secundair onderwijs van de MMI-Parnas-school in Groot-Bijgaarden. «Als een leerling opvangt dat een ex-airhostess hier op school lesgeeft, is het één en al verbazing. Juffrouw, juffrouw? Bent u dat? Tja, ik beantwoord niet aan het stereotype. Ik ben geen ‘èchte’. Bij Sabena vond ik het bijvoorbeeld een hele opgave me elke dag te schminken. Blij dat ik van die make-up af ben! Geef mij

maar een makkelijke jeans», lacht Carine. «Nadat ik afstudeerde deed ik een korte interimopdracht op een school. De richting lag me niet. Ik was er niet rijp voor. Ik

begon bij Sabena. Tijdens mijn vliegcarrière dacht ik meermaals aan een job in onderwijs. Ik vloog lange afstandsvluchten en dat werd steeds moeilijker om te combineren met de kinderen. Ze begonnen telkens te wenen omdat mama weer weg moest voor enkele dagen. Toen ik werkloos werd na het faillissement, vertelde mijn zus dat MMI-Parnas een vervangleerkracht Frans

zocht voor twee weken. Die twee weken duren nu al ruim twee jaar. Mijn zus geeft Frans in het 5de en 6de leerjaar basisonderwijs. We praten veel over onze lessen. Zij checkt bij mij of woorden grammaticaal correct zijn, terwijl ik haar om raad vraag

over hoe ik iets moet uitleggen. Leuk toch? Bij Sabena leerde ik omgaan met passagiers. Dat gebruik ik nu in de klas. Je duwt een passagier geen schotel onder zijn neus! Je biedt hem aan. Een leerling is niet anders. Respect tonen. Correct zijn. Luisteren. Toch een verschil: van de leerlingen krijg je meer vriendschap en respect terug. Ik heb nu een nieuw leven. In het begin was het een hel. Veel voorbereidingen en verbeteringen voor school, de lange wachtrijen in de supermarkt, schoonmaken terwijl de kinderen thuis waren… Ik was een ander ritme gewoon. Nu geniet ik wel van mijn vrije tijd mét de kinderen. Ik kan nog steeds niet terugkeren naar Zaventem. Ik reisde sindsdien niet meer met het vliegtuig. Ik heb nog een aanbieding gekregen om te vliegen, maar heb die afgewezen. Zoals ik fi er was op mijn hostesswerk, ben ik dat nu op het ‘MMI-Parnas’-werk.»Dit is het tiende en laatste portret uit een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens gewone collega’s met klasse. De volgende Klasse valt begin september in je

bus. Benieuwd wie er op de cover staat.

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: Samenwerken met scholen in Europa p. 8-11 / Functioneringsgesprekken op school p. 12 / Vijf adviezen van de Commissie

OP DE COVER

© KAREL DE BAETS & GILLES VAN TITTELBOOM

(Na zonneschijn komt regen

)

KLASSE NR.146 3KLASSE NR.146 3

«Dat hadden we veel eerder moeten doen», zegt Stefan. Hij kan

zijn ogen niet geloven. Vijftien jaar geeft hij al les in de eerste graad

secundair. Tegen het einde van het schooljaar komen de zesdejaars

van de basisschool altijd bij hen op bezoek. De leerlingen krijgen

dan een rondleiding, wat dia’s, spelletjes en… een frisco. Tijdens

de middagpauze neemt de directeur hun onderwijzers mee voor

een goodwill-etentje in een populair restaurant. Deze pr-dag

moet elk jaar zorgen voor voldoende nieuwe instroom vanuit

de basisschool. Het is nagenoeg het enige contact tussen beide

instellingen in een jaar tijd. Dit jaar hebben ze het anders

aangepakt. De basisschool heeft de leraars van de eerste

graad secundair uitgenodigd. Niet voor een schoolfeest

maar voor een gewone lesdag. Ze volgen hoekenwerk,

projecten en contractwerk. Ze zien leerlingen in kleine

groepjes zelf aan de slag, op het internet en in de mini-bib.

«Dat kunnen onze leerlingen niet», had Stefan na het

eerste lesuur nog gezegd. Zonder veel na te denken. Zijn

leerlingen zaten immers vorig jaar in net diezelfde klas…«Ze

kunnen veel meer dan wij denken», lacht hij op het einde van de

ontmoetingsdag. «Wij gaan er in het secundair te gemakkelijk van

uit dat leerlingen niet zelfstandig kunnen werken, dat we hen in het

rijtje moeten leren lopen, dat de tijd van spelen nu echt wel voorbij

is… Als ik nu zie met hoeveel plezier én resultaat die gasten lerend

aan de slag zijn, moeten we er misschien toch eens over nadenken

of het secundair ook niet veel kan leren van de basisschool. En

of we de frisco’s en het etentje niet kunnen vervangen door een

écht contact. Waarom zet je dat eens niet in Klasse? Op pagina drie

bijvoorbeeld.» En onze frisco missen, zeker?

NIEUW: de leerlingenkaart p.34

IN DIT NUMMER

8HOE VER IS EUROPA?

12NIEUW: FUNCTIONERINGS-

GESPREKKEN

14WIE GAAT DAT BETALEN?

38DE MIXER DOOR DE SCHOOL

40NV KLAS&Co

42DE LERARENKAMER

44HOE KIEZEN OUDERS

EEN SCHOOL?

Varen op lava

p. 16

© KAREL DE BAETS & GILLES VAN TITTELBOOM

© IN

GRAM

WIE GAAT DAT BETALEN?

ZONDER FRISCO’S

(Na zonneschijn komt regen

)

4 KLASSE NR.146

ONDERZOEK

Onderwijs krijgt veel vertrouwenScholen behoren tot de ‘overheidsinstellingen’ waar Vlamingen het meest vertrouwen in heb-ben. Bijna driekwart van de Vlaamse bevolking heeft een positief tot heel positief beeld van het lager onderwijs en meer dan driekwart is er tevreden tot heel tevreden over. ‘Leraar’ staat op de zesde plaats van beroepen die Vlamingen het meest waarderen. De leraar moet wel de verpleger, brandweerman, arts, postbode en vuilnisman laten voorgaan.Dat staat allemaal te lezen in het onderzoek ‘Dienstverlening van de overheid door de Vlaming beoordeeld’ van het Instituut van de Overheid (IO) in opdracht van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.Een samenvatting van het hele onderzoek lees je op www.soc.kuleuven.ac.be/io/ned/ publicaties/detail/05050016.htm

TAALLESSEN

Frans verplichtNee, kleuterscholen zijn niet verplicht om uit te pakken met een taaliniti-atie Frans. Maar ze mogen er nu wel mee starten. Ook een vrijwillige initiatie in een andere vreemde taal, naast Frans, is nu mogelijk. Als dit maar gebeurt ná overleg met leerkrachten, directie en ouders. Het Vlaams Parlement keurt het voorstel van decreet over taalinitiatie in het basisonderwijs goed en neemt daarmee de belemmering van de huidige wetgeving weg.Dit decreet maakt ook Frans wettelijk verplicht in het vijfde en zesde leerjaar van het gewoon lager onderwijs. Vroeger mochten Vlaamse lagere scholen vanaf het vijfde leerjaar lessen Frans geven. Die lessen zijn in de lagere scholen van het Brusselse en de taalgrensgemeenten al verplicht: maximum 3 uren per week in de tweede graad en 5 in de derde graad.De Europese staatshoofden en regeringsleiders engageerden zich twee jaar geleden tijdens de Europese Raad in Barcelona om het leren van talen te verbeteren. Het huidig decreet ligt in de lijn van dit engagement.Voor leraren die in september met taalinitiatie beginnen, is dat

thema naast ‘zorgzame school’ opgenomen in het prioritaire nascholingsaanbod.

PERSONEEL

«Ik ben nog altijd niet vastbenoemd»Nathalie B. staat al meer dan zeven jaar in het onderwijs, heeft een twintigtal vervangopdrachten in allerlei scholen op haar loopbaanfiche en is nog altijd niet vastbenoemd. Sinds kort geeft ze les in een onthaalklas voor andersta-lige nieuwkomers. Maakt ze nu meer kans op een vaste benoeming?Vervangleraren (in interimopdrachten) komen niet in aan-merking voor vaste benoeming. Negen jaar geleden telde het bestuurs- en onderwijzend personeel 126 562 koppen (fysieke personen). Dit personeel omvat directeurs, adjunct-directeurs en iedereen met een lesopdracht. CLB-medewer-kers, inspecteurs en pedagogisch begeleiders zijn hier niet bijgerekend. Van dit aantal was 81 procent vastbenoemd. Volgens de cijfers van het jongste Statistisch Jaarboek van het Vlaams Onderwijs is het bestuurs- en onderwijzend personeel weliswaar met bijna 9 procent toegenomen, maar van het totale aantal is nu nog 76 procent vastbenoemd.Toch zijn er leraren bijgekomen, onder meer in de nieuwe functies voor zorgbeleid en ict-coördinatie. Scholen wierven meer tijdelijke leraren aan om de TBS 55+’ers te vervangen. Dit is een reden waarom meer leraren dan vroeger nog tij-delijk zijn. Er was in het secundair onderwijs trouwens ook in 1996-1999 een benoemingsstop.Sinds april dit jaar komen echter Okan-leraren (onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers) en Gon-leraren (geïnte-greerd onderwijs) in aanmerking voor vaste benoeming. Daardoor zal het aantal ‘tijdelijken’ de komende jaren afnemen.

Surf eens door de onderwijsstatistieken van de jongste editie van VRIND 2003 (Vlaamse Regio-nale Indicatoren) op aps.vlaanderen.be/statistiek/publicaties/pdf/VRIND/vrind2003/onderwijs.pdf

BRUSSEL

Voorrang voor NederlandstaligenHet zal je als Nederlandstalig ouder maar overkomen: je woont in het Brusselse en je wil je kind inschrijven in een Nederlandstalige school. Maar er is geen plaats meer. Anderstaligen vonden vóór jou de weg naar het Nederlandstalig onderwijs. Daar komt nu verandering in.

Vanaf schooljaar 2005-2006 kunnen Brusselse Nederlandstalige scholen voorrang geven aan Nederlandstalige leerlingen om zich in te schrijven. In het Brusselse zijn er veel meer anderstalige leerlingen dan in het Vlaamse gewest. Daardoor hebben Brusselse scholen nog al eens problemen om een representatief aandeel Nederlands-talige leerlingen in te schrijven. Met de nieuwe maatregel wordt dit makkelijker.

Scholen die kiezen voor deze voorrangsregeling kunnen tussen 1 september en 31 januari Nederlands- en anderstalige kinderen inschrijven. De inschrijvingen zijn definitief als op 1 februari de

maximumcapaciteit van de school niet is overschre-den. Is ze dat wel, dan krijgen Nederlandstalige

leerlingen voorrang in volgorde van inschrijven. Die voorrang is wel beperkt. Ze mag de ver-

houdingen van het gelijkekansendecreet niet overschrijden: minimum 20 procent

anderstalige leerlingen én 10 procent meer anderstaligen dan gemiddeld

in het werkgebied van het lokale overlegplatform (LOP).

Driekwart van de Vlamingen is tevreden tot heel tevreden over het lager onderwijs.

Vanaf schooljaar 2005-2006 kunnen Brusselse Nederlandstalige scholen voorrang geven aan Nederlandstalige leerlingen om zich in te schrijven.

Wat met de eensluidende kopie? Verwante vakken ASO in één pool… Volg het jongste onderwijsnieuws op www.lerarendirect.be

© LUC DAELEMANS

© PHOTOSPIN

KLASSE NR.146 5

DEELTIJDS KUNSTONDERWIJS

Mag je partituren kopiëren?Academies voor Muziek en Dans kunnen voortaan legaal muziekpartituren kopiëren als ze een licentieovereenkomst afsluiten met Semu. Dat is de beheersvennootschap van muziekuitgevers. De jaarlijkse vergoe-ding bedraagt 7 euro per leerling die het volledige inschrijvingsgeld betaalt. Wie een verminderd inschrijvingsgeld geniet, betaalt 4 euro. De academie moet één originele partituur in haar bezit hebben. Wie geen licentie ondertekent, moet uitsluitend met originele partituren werken.Het Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten (OVSG) sloot hierover een prin-cipieel akkoord af met Semu. Marc Hofkens, Semu: «Wij garanderen van onze kant dat we alle hangende klachten en rechtszaken uit het verleden intrekken voor academies die de licentie onderschrijven.»

LAAGGELETTERD

800 000 volwassenen lezen op het laagste niveau

Academies voor Muziek en Dans kunnen voortaan legaal muziekpartituren kopiëren als ze een licentieovereenkomst afsluiten met Semu. Dat is de beheersvennootschap van muziekuitgevers. De jaarlijkse vergoe-ding bedraagt 7 euro per leerling die het volledige inschrijvingsgeld betaalt. Wie een verminderd inschrijvingsgeld geniet, betaalt 4 euro. De academie moet één originele partituur in haar bezit hebben. Wie geen licentie ondertekent, moet uitsluitend met

Het Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten (OVSG) sloot hierover een prin-cipieel akkoord af met Semu. Marc Hofkens, Semu: «Wij garanderen van onze kant dat we alle hangende klachten en rechtszaken uit het verleden intrekken voor academies

Eén op zeven volwassenen in Vlaanderen is te weinig ‘geletterd’ om volwaardig te kunnen participeren in de samenleving en de almaar groeiende kenniseconomie. Veel moeite heb-ben met alledaagse schriftelijke taken is één van de tekortkomingen.

«Soms suggereert men dat met de techno-logische revolutie het ouderwetse lezen en schrijven zal verdwijnen», zegt de Nederlandse Taalunie, die net de studie ‘Laaggeletterdheid in de Lage Landen’ publiceerde. «Maar net zomin als de invoering van het schrift de mondelinge cultuur verving, heeft de komst van de elektro-nische media het gedrukte woord vervangen. Integendeel, de opkomst van de elektronische media heeft het gebruik van geschreven taal doen toenemen. E-mail heeft voor een deel het mondelinge telefoonverkeer vervangen en wie een mobiele telefoon gebruikt, leest en schrijft tegenwoordig veel. Belangrijker is dat elektronische media en schriftgebruik niet meer weg te denken zijn uit verschillende beroepenvelden, waar je voorheen ook zonder veel te moeten schrijven kon functioneren. Zo moet de bejaardenverzorgster dagstaten invul-len en een logboek bijhouden. De ober moet bestellingen invoeren in de computer. En de heftruckchauffeur moet een theorie-examen afl eggen. Ook gewoon burger zijn brengt een papierwinkel met zich mee.»

Onderwijs in de problemen

Wat is te laag geletterd zijn? Twee niveaus bepalen dat. Bij niveau 1 moet je in een

simpele tekst de benodigde informatie kunnen vinden. Op niveau 2 moet de lezer zelf eenvoudige gevolgen kun-nen trekken.

In Vlaanderen functioneren 650 000 tot 800 000 volwassenen (of 1 op 7) alleen op het laagste niveau 1. Tellen we de niveaus 1 en 2 samen, dan kan bijna 42 procent van de volwassen bevol-king in Vlaanderen niet volwaardig functioneren in een kenniseconomie. In Nederland ligt dat percentage op 37 procent.

Nederlandse Taalunie: «Laaggelet-terdheid brengt ook het onderwijs zelf in de problemen. Vooral in het beroepsonderwijs zitten jongeren met te beperkte lees- en schrijfvaardigheden. In Vlaanderen presteert 31 procent van de ASO-leerlingen op het hoogste ni-veau van leesvaardigheid, terwijl slechts 5 procent van de leerlingen in TSO en BSO dit niveau haalt. Een derde van de leerlingen uit BSO presteert op het laagste vaardigheidsniveau of eronder.»

Laaggeletterdheid terugdringen is één van de beleidsdoelstellingen van levenslang en levensbreed leren. Daarom ontwikkelt de Vlaamse regering een ‘Vlaams strategisch plan geletterdheid’. Centra voor Volwassenenonderwijs en Basiseducatie zullen hierbij betrok-ken worden.

42 procent van de volwassen bevolking in Vlaanderen kan niet volwaardig functioneren in een kenniseconomie.

© LUC DAELEMANS

© INGRAM

6 KLASSE NR.146

Junkfood verbodenChicago – De openbare scholen van Chicago maken met hun leerlingen een nieuwe overeenkomst over voeding. Voortaan geen ‘junkfood’ meer op het bord. Koolzuurhoudende dranken wor-den verbannen. De bruis gaat eruit.

Al maanden betogen schooldirecteurs van vrije basisscholen elke woensdagmiddag voor het Consciencegebouw in Brussel. Daar huist het kabinet van de onderwijsminister. De directeurs eisen meer omkadering, gelijke verloning en gelijke financiering.«Wij zijn het manusje van alles. Administratieve, organisatorische en pe-dagogische taken veroorzaken een hoge werkdruk. ’s Avonds werken we door of we zetten onze vrije tijd in werktijd om. Wij willen een administratieve omkadering naar verhouding van twee derde van het secundair onderwijs. Een studie van het advieskantoor HayGroup toont aan dat de directeur basisonderwijs een tiende minder verdient dan zijn collega van de middenschool en zelfs 64 procent minder dan een directeur in de privé-sector. Daarom willen we alvast evenveel verdienen als de directie van een middenschool. Ten slotte willen we een gelijke financiering voor elke leerling uit het basisonder-wijs, ongeacht het niveau en het onderwijsnet.» Vrije basisscholen klagen in het algemeen over minder werkingsmiddelen.«De werkingsmiddelen bleven sedert 1998 stijgen», antwoordt het kabinet. «Zo beschikte een school met ongeveer 300 leer-lingen in 1998-99 over 93 000

euro. In het schooljaar 2001-02 steeg dat tot 117 000 en dit jaar tot 119 000 euro. In vergelijking met vorig schooljaar dalen de wer-kingsmiddelen inderdaad. Er was toen een piek van 130 000 euro. Die afname gebeurde in afspraak met de scholen. We wilden geld gebruiken voor administratieve ondersteuning. De tijd was echter te kort om een nieuw decreet te maken en om de administratieve ondersteuning rechtstreeks vanuit Brussel te betalen. We spraken dan af dat geld voor één jaar toe te voegen aan de werkingsmid-delen. Daarna zouden we dat geld gebruiken om de administratieve medewerker rechtstreeks te beta-len vanuit Brussel. Alle directies, schoolbesturen en koepels werden daarvan op de hoogte gebracht. In vergelijking met twee jaar gele-den hebben alle scholen nu meer administratieve ondersteuning en tegelijkertijd hebben ze ook meer werkingsmiddelen.»

Betogende directeurs: «Wij willen een admi-nistratieve omkadering naar verhouding van twee derde van het secundair onderwijs.»

DIRECTIES

«Wij zijn het manusje van alles»TBS

Vroeger uitstappen blijft mogelijkWie uiterlijk op 31 augustus van dit jaar 50 wordt, kan uitstappen volgens de huidige overgangsmaatregelen voor TBS 58+ (terbeschik-kingstelling wegens persoonlijke aangelegenheden voorafgaand aan het rustpensioen). De Vlaamse regering verlengde die maatregel met twee jaar.Wie geboren is tussen 1 september 1947 en 31 augustus 1954 (eerder: 1952) kan uitstappen op 58 jaar. In het kleuteronderwijs op 56. Maar met een bonus, berekend op basis van de geldelijke anciënniteit, kan het alsnog vroeger – zij het nooit voor je 55ste. Verdere gesprekken over de problematiek van de eindeloopbaan zijn gepland in het najaar.

COMMISSIE ZORGVULDIG BESTUUR

Beslissing vernietigdMag een school onrechtstreeks via een bvba haar onderwijslokalen ter beschikking stellen van het grote publiek om tegen betaling fitnessprogramma’s te volgen na de schooluren? (zie www.klasse.be/kvl/141/18 en 142/14) Nee, besliste de Commissie Zorgvuldig Bestuur eerst, want schoollokalen aanbieden of verhuren voor ‘handelsactiviteiten’ is niet verenigbaar met de onderwijsopdracht. Concreet mocht de vzw Scholengroep Sint-Rembert in Torhout van een firma een batterij fitnesstoestellen gratis gebruiken voor haar leerlingen, als de fitnesszaal na de schooluren ook open stond voor het grote publiek. Een commercieel fitnesscentrum in de wijk diende klacht in wegens oneerlijke concurrentie. De Vlaamse regering vernietigde nu in beroep het nee van de Commissie.

© IN

GRAM

© G

ETTY

IMAG

ES

© K

LASS

E

KLASSE NR.146 7

❡ 55 procent van de schoolkeukens bakken het wat te bruin voor hygiëne, reinigings- en ontsmettingsprogram-ma’s. Dat blijkt bij controles van het Federaal Voedselagentschap (FAVV). Met de algemene hygiëne valt het best mee, maar veiligheidsprocedures ontbreken vaak, stelt het agentschap vast. Heel wat scholen hebben nog een ambachtelijke keuken.

❡ Eén op vijf jongeren verlaat de school zonder diploma of getuigschrift van voltijds algemeen, technisch, kunst- of beroepssecundair onderwijs. Jongens doen het slechter dan meisjes, 22 procent tegen 14 procent. Ze blijven vaker zitten, behalen minder goede resultaten en haken blijkbaar sneller af.

Alternatieve opleidingsvormen, zoals deeltijds beroepsonderwijs, zijn niet meegerekend in de slaagcijfers.

❡ De vervangingspool zal in zijn huidige vorm tot 31 augustus 2005 functioneren. Er komt nu een evalu-atie om na te gaan of de pool betere arbeidsomstandigheden creëert voor de vervangleraren en scholen helpt in hun zoektocht naar vervangers.

❡ Een nieuw sportdecreet moet jon-geren levenslang laten sporten. Een goede verstandhouding tussen school en sportclub is belangrijk om dit doel te bereiken. Via de school moeten nog meer jongeren de weg naar de lokale sportclub vinden.

D E H E T E N A A L D

Vanaf volgend academiejaar geen kandida-turen of licentiejaren meer in hogescholen en universiteiten. Het hele hoger onderwijs in Vlaanderen, hogescholen en universiteiten krijgt dezelfde ‘BaMa-structuur’ als andere Europese landen. In juni 1999 ondertekenden 31 Europese ministers verantwoordelijk voor hoger onderwijs de Bolognaverklaring. Dit was de start voor de grootste hervorming van hoger onderwijs ooit. Inmiddels stemmen 34 landen hun hoger onderwijs op elkaar af om internationaal erkende en beter herkenbare diploma’s af te leveren. Wat moeten laatste-jaars secundair en hun leraren zeker weten? Wat is de ‘BaMa-structuur’?

Zes doelen1. Twee cycli instellen. De eerste cyclus van

ten minste drie jaar leidt tot de graad van bachelor. De tweede cyclus leidt tot de graad van master en duurt ten minste één jaar (bama = bachelor-master). Er is dus geen sprake meer van kandidaturen van twee jaar en twee of meer licentiejaren.

2. Het systeem van graden en diploma’s waarborgt de gediplomeerden interna-tionale erkenning.

3. Een credit-systeem laat ook elders verwor-ven competenties in rekening komen.

4. De Bolognaverklaring promoot de mo-biliteit van studenten, docenten en onderzoekers.

5. De curricula krijgen een Europese dimensie.6. Een systeem op basis van algemeen vast-

gestelde criteria en methodes bewaakt de kwaliteitszorg.

Professioneel of academisch gericht kiezen?Maarten wil architect worden. Waarvoor kan hij kiezen? Vroeger was er een opleiding van twee cycli aan de hogeschool en een aca-demische opleiding aan de universiteit. Nu zijn de opleidingen professioneel gericht of academisch gericht. Wie architect wil worden, zal vanaf nu altijd een academische opleiding volgen, waar ze ook wordt aangeboden. De vroegere hogeschoolopleidingen van twee cycli die van ‘academisch niveau’ waren, zul-len voortaan echte academische opleidingen zijn die tot de graad van master leiden. Ze worden ‘geacademiseerd’.Leentje voelt meer voor onderwijs. Zij wil aan de slag in het lager onderwijs. Zij kan bijvoorbeeld aan de Erasmushogeschool van Brussel een professionele bacheloropleiding volgen die leidt tot de graad/kwalifi catie van ‘bachelor in het onderwijs: lager onderwijs’. Deze driejarige opleiding omvat 180 stu-diepunten. Heb je die gevolgd, dan ben je professioneel klaargestoomd. Eén studiepunt stemt ongeveer overeen met 25 tot 30 uren studieactiviteit.Hanah heeft interesse voor taal- en letterkunde, in het bijzonder

voor Germaanse talen. Zij kan bijvoorbeeld aan de Katholieke Universiteit Leuven een academische opleiding volgen. Die bestaat altijd uit een eerste cyclus, een academische bacheloropleiding van 180 studiepunten, en een tweede cyclus, een masteropleiding van ten minste 60 studiepunten. Als ze af-studeert, is ze master in taal- en letterkunde (vroeger licentiaat).Een masteropleiding is per defi nitie altijd academisch. Ze wordt voltooid met een masterproef.

Wil je meer weten over credits, je studie combine-ren met iets anders, diploma- en creditcontracten, een jaartje studeren in het buitenland, 3+1+1…of hoe je leraar kan worden, surf dan naar www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs. Daar vind je ook meer informatie over de Bolognaverklaring, de overstap van secundair naar hoger onderwijs (soho) en de volledige lijst van de bachelors- en mastersopleidingen.

HOGER ONDERWIJS

2 + 2 wordt 3 + 1: bachelor en master

Een licentiaat wordt een master.

© L

UC D

AELE

MAN

S

© L

UC D

AELE

MAN

S

8 KLASSE NR.146

Zeven leerkrachten op tien vinden dat samenwerken met andere scholen in Europa hun leerlingen sociaal vaardiger maakt. Zes op tien zien hun leerlingen met meer plezier Engels, Frans of een andere taal leren. Dat vindt ook de helft van de leerkrachten in het basisonderwijs, waar vreemde talen toch minder in het lessenrooster zitten. Verder stellen bijna zes op tien leerkrachten vast dat een Euro-pees project de band met hun leerlingen versterkt. Ook op andere gebieden gaan de leerlingen erop vooruit: ze kunnen beter met internet om, leren zich beter organiseren en worden verdraagzamer tegenover vreemdelingen.Om tot die conclusies te komen ondervroeg een universitair onderzoeksteam onder leiding van prof. Jef Verhoeven (KULeuven) zo’n 1 200 Vlaamse leerlingen, leerkrachten en directeurs. Van de leer-lingen zou acht op tien meteen opnieuw aan een Europese uitwisseling meedoen. Van de leerkrachten wil niet minder dan 97 procent er in de toekomst weer aan meewerken, ondanks het extra werk. Ten slotte bekijken ook directeurs een Comeniusproject door een roze bril. Omdat de lucht boven de school zonniger wordt bijvoorbeeld.

Elk jaar werken zo’n 200 basis- en secundaire scholen samen met andere scholen in Europa.

De leerlingen mailen en chatten, wisselen hun folklore, technologie of muziek uit, werken aan een milieu-thema en verwisselen van schoolbank. Comenius heet het project en wat de deelnemers al lang weten, staat nu ook in een wetenschappelijk rapport: zowel de school, de leerkrachten als de leerlingen worden er beter van.

© Z

EFA

on

de rzoek

!Nieuw o

n

de rzoek

!Nieuw

on

de rzoek

!

Hoe ver is Europa?

8 KLASSE NR.146

KLASSE NR.146 9

➜➜Hoe ver is Europa?

KLASSE NR.146 9

Hoeveel leerkrachten zien hun leerlingen erop vooruitgaan tijdens een project met een of meer andere scholen in Europa?(in %)

leerkrachten basisonderw

ijs

leerkrachten secundair onderw

ijs

Mijn leerlingen zijn sociaal vaardiger geworden. 54 81

Mijn leerlingen leren een nieuwe taal met meer plezier dan in de gewone taallessen. 49 70

Mijn band met de leerlingen is versterkt. 33 76

Mijn leerlingen kunnen zich beter organiseren. 42 68

Mijn leerlingen krijgen meer kansen om hun persoonlijkheid te ontwikkelen. 35 73

Mijn leerlingen hebben meer zelfvertrouwen gekregen. 29 73

Mijn leerlingen leren beter werken met internet. 39 41

Mijn leerlingen zijn door het project toleranter geworden voor vreemdelingen. 35 31

Mijn leerlingen kennen de instellingen van de Europese Unie beter dan vroeger. 26 37

10 KLASSE NR.146

«Ze wilden per se IJslands leren»➜

«We moeten er veel extra uren in steken, maar we krijgen zoveel terug dat we meteen opnieuw willen beginnen». Dat zeggen Vlaamse leer-krachten die met collega’s over de grens samenwerken in een project.

Maar met enthousiasme alleen lukt het niet. Wat is dan wel de X-factor? Onderzoekers van de KULeuven peilden 200 Vlaamse scholen.

Wat gebeurt er in scholen die interna-tionaal gaan samenwerken?PROF. JEF VERHOEVEN: «In schoolontwik-kelingsprojecten wisselen scholen hun onderwijsmethodes uit. In school- en taalprojecten stellen leerlingen hun school, stad en land aan elkaar voor. Ze doen dat via e-mail, websites, cd-rom’s enz. Ze maken tekeningen en knutselwerk en sturen dat naar elkaar op. Altijd werken ze gezamenlijk een project uit rond een thema. De topvijf bestaat uit cultuur, media en communicatie, expressievakken, leren van andere onderwijssystemen en nieuwe technologieën. Tijdens het eerste semester van het schooljaar ligt het accent veelal op communiceren en informatie uitwisselen. In de tweede helft van het jaar en eventueel de jaren daarop loopt het echte project-werk, vinden stads- en bedrijfsbezoeken plaats, ruilen leerkrachten en leerlingen van school enz. De thema’s, doelen en inhouden worden meestal vastgelegd op internationale contactseminaries, waar leerkrachten en directeurs uit de verschil-lende Europese landen elkaar ontmoeten. Gemiddeld werken scholen met twee andere partners gedurende één tot drie jaar samen.»Hoeveel Vlaamse scholen doen daar-aan mee?PROF. JEF VERHOEVEN: «Vorig schooljaar waren dat er 187. Dat is minder dan de 235 in het schooljaar 1999-2000 en de 264 in het schooljaar 2000-2001, maar je kan niet zomaar van een terugval spreken. Telkens zijn er nieuwe scholen bij en sommige scholen bouwen een sabbatjaar in voor ze er opnieuw tegenaan gaan. Dat doén ze nadien ook, want voor veel leerkrachten is Europa blijkbaar een microbe waardoor je gebeten wordt. Leerkrachten signaleren ons wel dat de informatie (brochures e.d.) niet altijd tot bij hen geraakt. In het algemeen kiezen meer secundaire scholen voor inter-nationale samenwerking dan basisscholen. Scholen uit het buitengewoon onderwijs zijn zelfs ruim vertegenwoordigd.»

Welke partnerlanden zijn het populairst? En in welke taal corresponderen de scholen met elkaar?PROF. JEF VERHOEVEN: «Voor de Vlaamse scholen zijn Italië, Groot-Brittannië, Duitsland en Spanje de favorieten. Dat was de voorbije jaren al zo, al zien we ook wel scholen samenwerken met collega’s in Polen, Roe-menië, Tsjechië en Hongarije. De voertaal is in 96 procent van de projecten Engels. Voor het basisonderwijs mag dat vreemd klinken, want daar leren de leerlingen enkel Frans. Hier speelt blijkbaar de verengelsing van onze samenleving mee: in het Engels gaat het gewoon makkelijker.»Uit uw onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de deelnemende leerkrachten in het secundair onderwijs ASO-leer-krachten zijn. Waarom zijn ze in het technisch en beroepsonderwijs meer terughoudend?PROF. JEF VERHOEVEN: «Daar hebben we geen waterdichte verklaring voor. Vermoedelijk vrezen vooral taalleerkrachten dat TSO- en BSO-leerlingen niet zo goed voorbereid zijn en dus doen ze liever niet mee. Dat is jammer, want waar dat wel gebeurt, zien we geen enkel verschil met ASO-leerlingen. We hebben nergens mislukkingen gezien. Het strafste voorbeeld is een BSO-school die iemand aantrok om de leerlingen IJslands te leren. De leerlingen wilden per se hun leeftijdgenoten in Reykjavik begrijpen. Ze hadden er ook veel plezier in. Daarom denk ik dat het een kwestie van durven is. En als je weet dat een Europees schoolproject leerlingen verdraagzamer maakt tegenover vreemdelingen, dan zou dat voor TSO- en BSO-leerlingen misschien een goede zaak zijn. Uit ons onderzoek en ook uit eerdere studies is namelijk gebleken dat deze leer-lingen etnocentrischer zijn dan ASO-leer-lingen. Ik zeg niet dat het een het ander direct beïnvloedt, maar naar het buitenland op uitwisseling gaan doet jongeren breder kijken en meer hun eigen cultuur relativeren. Daarnaast geeft een project zoals Comenius leerlingen meer zelfvertrouwen. Vooral BSO-leerlingen kunnen dat gebruiken, ze hebben vaak een laag beeld van zichzelf.»Is een internationaal project niet hoofd-zakelijk een taalproject?PROF. JEF VERHOEVEN: «Zeker niet. In de versla-gen die de scholen zelf opstellen, zeggen ze gemiddeld zes vakken in het project te

© K

LASS

E

Prof. Jef Verhoeven: «Een internationaal project is één grote pedagogische nascholing.»

KLASSE NR.146 11

betrekken: talen, kunst en handvaardigheid, Nederlands, muziek, geschiedenis, aard-rijkskunde en ict zijn de meest genoemde. Dat betekent nog niet dat leerkrachten het project ook vakoverschrijdend benaderen. Vooral in het ASO is dat een probleem. Leerkrachten verwerken het project in hun eigen les maar daar blijft het bij. En in 27 procent van de projecten vallen de projectactiviteiten zelfs buiten het gewone lesrooster. Nog een eigenaardigheid is dat in bijna de helft van de projecten geen sprake is van ict. Dat is jammer, want leerlingen signaleren bijvoorbeeld dat ze thuis meer chatten en mailen voor het project dan op school. Met een internationale partnerschool liggen daar toch veel kansen.»Bieden de eindtermen en leerplannen wel genoeg ruimte voor een interna-tionaal project?PROF. JEF VERHOEVEN: «Velen zien leerplan en eindtermen als spelbreker. Nochtans is een Comeniusproject bedoeld om in de gewone lessen te integreren. In het basisonderwijs, waar leerkrachten eindtermen en leerplan als minder dwingend ervaren, blijkt dat geen probleem. In het beroepsonderwijs zou het goed passen in het Project Algemene Vakken. De vakoverschrijdende eindtermen en de optionele lesuren daarvoor maken dergelijke integratie ook mogelijk, maar misschien is dat voor leerkrachten niet duidelijk of interpreteren ze de eindtermen verkeerd. Oudere leerkrachten stellen zich soepeler op tegenover eindtermen en leerplannen. Ze engageren zich dan ook meer in dit soort projecten. Ter illustratie: de gemiddelde ‘Comeniusleerkracht’ is veertig jaar oud. Sommige scholen lossen het tijdsprobleem op met zogenaamde Comeniusuren. Grote scholen kunnen dat makkelijker dan kleine, met bijvoorbeeld bpt-uren.»Hebben leerlingen van het basisonder-wijs even veel aan een internationaal project als leerlingen uit het secundair onderwijs?PROF. JEF VERHOEVEN: «Als we het aan de leerkrachten vragen, lijkt de impact van het project sterker voor de leerlingen secundair onderwijs dan voor de basisschoolleerlingen. De leerlingen van het secundair onderwijs doen veel meer kennis op over de Europese instellingen en ze leren via het project beter met internet werken. De leerlingen uit het basisonderwijs leren daarin ook bij, maar in

veel mindere mate. De affectieve impact van het project is nog groter dan de cognitieve. Leerlingen uit het secundair onderwijs worden sociaal vaardiger, zelfzekerder, ontwikkelen sterker hun persoonlijkheid, leren zichzelf te organiseren, leren een taal op een leukere manier en versterken hun band met de leerkrachten. In de basisschool is dat veel minder voelbaar. Het enige aspect waarin de basisschool het secundair onderwijs overtreft, is verdraagzaamheid. Basisschool-leerlingen zullen sneller toleranter worden tegenover vreemdelingen dan leerlingen uit de secundaire school.»Leerkrachten zien in zo’n project dus veel positiefs voor hun klas. Vinden de leer-lingen zelf ook dat ze veel bijleren?PROF. JEF VERHOEVEN: «Minder, maar dat is ook logisch. Leerkrachten evalueren veel meer, hebben daar meer zicht op. Van chatten in het Engels zien ze beter het langetermijneffect dan de jongeren zelf. Ik denk dat leerlingen daar ook nuchterder in zijn. Ze stappen niet altijd vrijwillig en met even veel enthousiasme in het project en ze zijn er niet zo intensief mee bezig als hun leerkrachten. We stellen bovendien vast dat slechts 38 procent van de leerlingen inspraak heeft in het thema waarrond de scholen zullen werken, dat speelt ongetwijfeld mee. Maar hoewel leerlingen op het eerste gezicht minder positief zijn, toch maakt 80 procent er reclame voor bij vrienden en medeleerlingen. Leerlingen zijn ook beduidend positiever over een Comeniusproject als ze zelf op uitwisseling zijn geweest. Dan vinden ze ook dat hun taalkennis erop vooruit is gegaan.»Worden ook leerkrachten en de school in hun geheel beter van zo’n project?PROF. JEF VERHOEVEN: «Absoluut. De school-muren verdwijnen. Leerkrachten vinden mogelijkheden om meer variatie in te bouwen in hun job. Ze worden opener, overleggen vaker en werken meer samen. We zien ook dat leerkrachten hun talen-kennis verbeteren, beter met ict omgaan en meer nieuwe ideeën introduceren in de klas. Kennismaken met andere onderwijs-systemen werkt blijkbaar inspirerend. In die zin is een internationaal project één grote pedagogische nascholing. Directeurs bevestigen dat. De sfeer in de lerarenkamer en het algemene klimaat op school gaan erop vooruit, de band tussen leerkrachten en leerlingen verbetert en leerkrachten zien

minder op tegen vernieuwing.»Hoe kan je een internationaal project als Comenius verknoeien?PROF. JEF VERHOEVEN: «Dat kan op heel veel manieren gebeuren. Als al het werk op slechts één directeur of leerkracht terecht-komt, bloedt het enthousiasme vroeg of laat dood. Er moet een voldoende breed draagvlak zijn op school, het liefst een goed draaiend team. En een directeur die het project steunt. Leerlingen zien het wel zitten met jongeren van een ander land te communiceren en samen te werken, maar er moet een match zijn tussen de groepen: de leerlingen moeten ongeveer even oud zijn, het aantal jongens en meisjes moet ongeveer overeenkomen en ook qua on-derwijsvorm mag er niet te veel verschil zijn. Andere voorwaarden om te slagen zijn vlotte communicatie, partnerscholen die niet plots afhaken, voldoende tijd en ruimte enz. Sommige scholen struikelen ook over de kosten. De overheid neemt wel 72 procent van de projectkosten op zich, maar scholen klagen dat die subsidie soms lang op zich laat wachten. Er wordt ook veel administratie gevraagd.»We staan vlak voor de Europese ver-kiezingen. Zullen Comeniusleerlingen en -leerkrachten bewuster en meer gemotiveerd stemmen?PROF. JEF VERHOEVEN: «Ze hebben alleszins een groter Europees bewustzijn en staan positiever tegenover Europa. Leerlingen in het basisonderwijs geven ook aan dat ze meer hebben opgestoken over Europa.»Wat valt u het meest op in dit onder-zoek?PROF. JEF VERHOEVEN: «Er is een grote groep leerkrachten die veel meer willen doen dan hun job van hen vraagt. Ze stoppen er extra uren in, hun weekends, geld… Wie beweert dat leerkrachten urenkloppers zijn, heeft van onderwijs niets begrepen.»

‘Comenius I in Vlaanderen. Een sociologisch onderzoek naar het functioneren van een internationaal onderwijsproject’ - Onderzoek in opdracht van het departement Onderwijs (OBPWO 01.03), uitgevoerd door prof. J.C. Verhoeven, L. Dom, G. Indesteege, K.Soens – KULeuven – Een uitgebreide synthese van het onderzoek vind je op www.ond.vlaanderen.be/obpwo (klik op afgeronde projecten, 2001)

www.ryckevelde.be - Info en tips voor een internationaal project

12 KLASSE NR.146 De modellen voor functiebeschrijvingen vind je op www.ond.vlaanderen.be/secundair_personeel

«Doe ik het goed?»ILLUSTRATIE: FRANCIS BEKAERT

Nieuw vanaf september:

functiebeschrijvingen

Op 1 september 2004 stappen alle per-soneelsleden van het secundair onderwijs de schoolpoort binnen met een duidelijke functiebeschrijving op zak. Dit soort ‘contract’ tussen leerkracht en directie beschrijft de taken die een personeelslid moet uitvoeren, maar ook de competenties waarover die moet beschikken. Scholen konden sinds 1999 al experimenteren met functiebeschrijvingen en functioneringsgesprekken.

Onder vier ogenIn opdracht van het departement Onderwijs bevroegen Johan Susant en Maddy Bollen secundaire scholen over de invoering ervan. Zij stelden vast dat lang niet alle scholen vertrouwd zijn met deze manier van werken. «Leerkrachten staan er sceptisch tegenover, omdat ze het functioneringsgesprek meteen koppelen aan een evaluatie. Dat is niet ver-wonderlijk, want de functiebeschrijvingen zullen als leidraad dienen voor de evalua-ties, die vanaf 1 september 2006 decretaal verplicht zullen zijn», zegt Johan Susant. Voor Reinilde Willems, leerkracht aan het Onze-Lieve-Vrouw van de Ham-Instituut in Mechelen zal er niet veel veranderen. «Wij werken al meer dan tien jaar met functie-beschrijvingen en krijgen om de twee à drie jaar een functioneringsgesprek», zegt zij. «Dat is een gesprek onder vier ogen met de directie. De eerste keer keek ik er niet bepaald naar uit, omdat ik niet wist wat ik mij daarbij moest voorstellen. Ondertussen weet ik perfect wat in mijn functiebeschrij-ving staat. Een functioneringsgesprek is een kans om te zeggen wat je op het hart ligt

of waar je eventueel een probleem mee hebt. Het is een gelegenheid om vragen te stellen.»

TevredenIn de school waar Reinilde Willems lesgeeft heerst een open gesprekscultuur. «Met de lerarenraad bespreken we hoe het beter en concreter kan», zegt Raf Sneyers, coördinator in de Ham. «Op dit moment gebruiken we een document dat peilt naar de rol van de leerkracht als vakspecialist, als opvoeder en als lid van een team. Alleen al maar door die vragen te lezen, als voorbereiding op het functioneringsgesprek, ga je over jezelf nadenken. Hoe ben ik bezig? Wat doe ik goed? Wat kan beter? Iedereen heeft behoefte aan een schouderklopje en op die manier gebeurt dat informeel. Als je zo onder vier ogen, in een besloten kantoor, vrijuit kan praten over wat je drijft, waar je mee zit, dan draagt dat ongetwijfeld bij tot meer arbeidsvreugde, beter lesgeven en een meer tevreden lerarenkorps.»

Kneden«Het gaat niet overal zo», relativeert Johan Susant. «In scholen waar het goed gaat, zullen de functioneringsgesprekken ook makkelijker lopen. In andere scholen zal het een formele bedoening blijven.» Nochtans willen de functioneringsgesprekken het for-mele gedoe vermijden. Ze zijn bedoeld om het functioneren van elk personeelslid bij te sturen, aan te passen, om te vermijden dat er bij een evaluatie ‘onvoldoende’ op het rapport komt.

Het departement Onderwijs biedt zestien func-tiemodellen aan, waar de scholen hun keuze kunnen uit maken. De eerste opdracht bestaat erin die modellen te kneden naar een versie die eigen is voor de school. Dat gebeurt het best samen met de betrokkenen. De functiebeschrij-ving is een document dat altijd kan aangevuld of aangepast worden. Dat kan gebeuren na een functioneringsgesprek of na een evaluatie.

VertrouwenFunctiebeschrijvingen, functionerings- en evaluatiegesprekken veroorzaken de jongste jaren heel wat beroering in de lerarenkamers. In de bedrijfswereld zijn ze ondertussen goed ingeburgerd. In het onderwijs loopt voorlopig elke poging om dit initiatief in een decreet te gieten uit op een sisser. De vakbonden vrezen dat directeurs, die niet goed met een personeelslid overweg kunnen, het evaluatiegesprek zouden kunnen misbruiken. Zij willen onder meer vastgelegd zien wie optreedt als evaluator, wat de gevolgen zijn in geval van een beoordeling ‘onvoldoende’ en welke mogelijkheden er zijn om in beroep te gaan tegen een negatieve beoordeling. Bij de ondervraagde scholen had het initiatief meer kans op succes als aan de werkgroep, die de functiebeschrijvingen vastlegde, ook een vakbondsafgevaardigde deelnam.In scholen die met de functiebeschrijvingen experimenteren, voelen leerkrachten zich meer betrokken bij wat op school gebeurt. In de meeste gevallen zijn een uitvoerige communicatie en wederzijds overleg daar de oorzaak van. De vertrouwensrelatie tussen directie en leraren verbetert, misverstanden zijn bespreekbaar en kunnen niet escaleren. Er is meer wederzijds respect. Uit de bevraging blijkt dat alle partijen daar een goed gevoel aan overhouden.

KLASSE NR.146 13 Het volledige verslag van Johan Sussant en Maddy Bollen kan je nalezen op

www.ond.vlaanderen.be/secundair/

«Ik stond er eerst sceptisch tegenover, maar ik kwam met een goed gevoel weer naar buiten.» Reinilde Willems was opgelucht na haar eerste functioneringsgesprek met haar directeur. Zo’n gesprek

past in het nieuwe systeem van functioneren en evalueren dat in septem-ber van start gaat voor het secundair onderwijs. De vrees van Reinilde is ongegrond. Functioneringsgesprekken bieden een kans op interactie en duidelijke communicatie. «Wat doe ik goed? Waar moet ik aan werken? Wat wil ik bereiken?»

HET CONTRACT TUSSEN LEERKRACHT EN DIRECTIE

Het verleden:- 1995: het regeerakkoord stelt een nieuw evaluatiesysteem voorop;- 1996: de ontwikkeling van functiebeschrijvingen voor personeelsleden in voltijds gewoon en buitengewoon secundair onderwijs

gaat van start;- januari 1999: modellen van functiebeschrijvingen zijn ter beschikking van het onderwijsveld.

De toekomst:- 1 september 2004: invoeren van functiebeschrijvingen in het secundair onderwijs- 1 september 2006: invoeren van evaluatiegesprekken in het secundair onderwijs

Basisonderwijs?- 17 juni 1997: Scholen krijgen modellen van functiebeschrijvingen bij het besluit over de opdracht van het personeel in het

basisonderwijs. Functioneringsgesprekken horen bij een modern personeelsbeleid maar zijn niet opgelegd.- Juni 2004: Na de regeringswissel zullen de functiebeschrijvingen en evaluatie besproken worden in de nieuwe CAO (Collectieve

Arbeidsovereenkomst) VII. Voorlopig blijft het bij aanbevelingen.

14 KLASSE NR.146

1 Mag een leraar lager onderwijs tijdens de middagpauze of na de

lesuren op vraag van ouders betaalde bijlessen geven?COMMISSIE ZORGVULDIG BESTUUR: Nee, want binnen de schoolmuren betaalde bijles-sen geven die dienen om eindtermen of ontwikkelingsdoelen te bereiken of na te streven, is in strijd met het beginsel van kosteloos lager onderwijs. Voor die betaalde bijlessen mag het schoolbestuur tijdens of na de lesuren geen lokalen ter beschikking stellen. De bijlessen die noodzakelijk zijn om de eindtermen te realiseren zou het schoolbestuur gratis moeten organiseren.Als ‘aanvulling’ van het normale lespro-gramma kan bijvoorbeeld een leerkracht lessen Frans organiseren die noodzakelijk zijn om de eindtermen te realiseren, tijdens of na de lesuren, al of niet in het schoolgebouw. Maar voor deze aanvul-lende lessen kan de school geen bijdrage vragen aan de ouders.Als aanvulling van het normale lesprogramma kan de school toch onderwijsactiviteiten organiseren die niet noodzakelijk zijn om de eindtermen te realiseren. Hiervoor geldt het principe van kosteloos onderwijs niet. Het gaat hier om een afzonderlijke dienstverlening.Deze regel geldt ook voor de kosten van vervoer naar culturele centra.

2 Mag een basisschool een bijdrage vragen aan de ouders voor afval-

verwerking, Reprobel, waterbelasting of drukwerk? Naast milieuheffi ngen vragen sommige scholen ook geld

voor kopieën en om de bibliotheek te mogen gebruiken.COMMISSIE ZORGVULDIG BESTUUR: Na overleg binnen de schoolraad of participatieraad stelt het schoolbestuur de lijst op van de bijdragen die het aan de ouders kan vragen. Het schoolbestuur moet de bijdrageregeling bij de inschrijving van de leerling of uiterlijk bij het begin van het schooljaar schriftelijk aan de ouders meedelen via het schoolreglement. Maandelijkse of occasionele berichten met de geplande activiteiten en kostprijs voldoen niet aan de decretale voorschriften rond overleg en tijdstip van meedelen.Lesmateriaal in de vorm van kopieën en het gebruik van de bibliotheek, noodzakelijk om het lesprogramma voor de eindtermen of ontwikkelingsdoelen te volgen, moeten gratis beschikbaar zijn voor de leerlingen van het lager onderwijs.Rond heffi ngen op afval, gebruik van water en Reprobel voorziet het decreet basisonderwijs in een werkingsbudget dat schoolbesturen ontvangen voor o.a. werking en uitrusting. Zulke algemene kosten, zoals milieuheffi ngen, worden vergoed door de overheid. Het schoolbestuur kan ze bijgevolg niet verhalen op de leerlingen.

3 Naschoolse studie tegen 1,50 tot 2,25 euro. Kan dat?

COMMISSIE ZORGVULDIG BESTUUR: De onderwijs-regelgeving staat toe dat de school voor afzonderlijke dienstverlening, zoals naschoolse studie en toezicht in de refter tijdens de middagpauze, aan de ouders een bijdrage

vraagt. Het concrete prijzenbeleid moet echter redelijk zijn en na het participatieproces aan alle ouders schriftelijk meegedeeld worden via het schoolreglement.

4 Is zwemmen in de basisschool nu al of niet gratis? Of moeten ouders

toch een bijdrage betalen voor de zwemlessen?COMMISSIE ZORGVULDIG BESTUUR: In het kader van de eindtermen heeft elk kind in het lager onderwijs recht op één schooljaar gratis

zwemmen. Gedurende die tijd draagt het schoolbestuur voor elke leerling de kosten van het vervoer naar en van het zwembad en de kosten

van de toegangsprijs voor het zwembad.

5 Een scholengroep wil een bijdrage vragen van 10 euro voor admini-

stratieve kosten. COMMISSIE ZORGVULDIG BESTUUR: Elk schoolbestuur moet bij het begin van het schooljaar aan de ouders een volledig en schriftelijk overzicht geven van de soorten kosten en de erbij horende bedragen. Een uniforme forfaitaire bijdrage innen voor administratieve kosten kan in strijd zijn met de evenredigheid tussen globaal gemaakte kosten voor de school en individueel gebruik door een leerling. Deze vaste bijdrage kan bovendien een indirect inschrijvingsgeld vormen. Ten slotte ontvangt het schoolbestuur voor haar kosten van het informatie- en communicatiebeheer van de overheid een werkingsbudget.

Surf eens door alle adviezen van de Commissie Zorgvuldig Bestuur heen via www.ond.vlaan-deren.be/zorgvuldigbestuur. Klik op Adviezen en beslissingen.

Advies vragen? Schrijf naar Commissie Zorgvuldig Bestuur – departement Onderwijs – t.a.v. Willy Van Belleghem – kamer 5B12 – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – zorgvuldigbestuur.onderwijs@vlaanderen.be – tel. 02 553 95 55

Wie gaat dat betalen?

Eén schooljaar gratis zwemmen

Betaalde bijlessen geven, kopieën doorrekenen aan de ouders, laten betalen voor na-schoolse studie of voor toezicht in de refter, een bijdrage vragen voor zwemlessen en vervoer bij schooluitstappen… Mag dat allemaal wel? De Commissie Zorgvuldig Bestuur

geeft vijf adviezen.

©INGRAM

➜ Je vippas voor Earth Explorer p. 16

➜ Lachen in Wenen p. 19➜ Aan tafel met Willem I p. 22

➜ Shaken met de collega’s p. 23

FOTO: E

ARTH EXPLORER

Met Klasse naarEarth Explorer Als je dacht de krachten en wetten van de natuur onderhand wel te kennen via National Geographic, Jongens en Weten-schap of het dagelijks weerbericht, dan is dat zonder Earth Explorer gerekend. In dit gloednieuwe wetenschapsbolwerk komen aardbeving, tornado, vulkaanuitbarsting en de mysteries van de diepzeebodem samen in vier grote, spectaculaire ervaringen. Nog nooit heb je er zo dicht bij gestaan. Hier kijk je niet naar de Schaal van Richter, je vindt ze ter plaatse uit. Kom op zaterdag 26 en zondag 27 juni naar Earth Explorer in Oostende. Dan kunnen duizend leerkrach-ten met hun gezin de hitte van lava voelen, het razen van de wind, het epicentrum van de aardschok.

Wat staat je te wachten?In Earth Explorer volg je via spectaculaire decors een fi ctieve lijn door de vier elemen-ten aarde, water, wind en vuur. Anderhalf uur lang leren en ervaren. Dat voelt zo:1. Vijf op de schaal van Richter. Dertig verdiepingen torent het kantoorgebouw boven het stadsverkeer uit. Dit is architectuur van de jaren negentig in de miljoenenstad Kobe. Beneden zwelt een gerommel aan. Je denkt ‘Het is een vrachtwagen’, maar nee, het gebouw kraakt en zwiept. Je schrikt en laat je papieren vallen. Blijf je in evenwicht?2. Het diepste rif. Je stapt in de duikboot en slaat het luik dicht. Het vaartuig schommelt even, maar duikt dan onder. Als je oren suizen moet je slikken. Even wordt het donker, maar als het tuig zijn neus optrekt, fi ltert het licht naar binnen. Dit is de diepzee, niet ver van Antarctica. Een groot rif doemt voor je op en de duikboot suist naar de bodem. Wat leeft er waar het altijd duister is…?3. De hitte van magma. De grond is korrelig en droog, maar de weg rijdt goed. Begroeiing is er nauwe-lijks. Een zwartgeblakerde boom schudt as af in de wind, je voelt de hitte zingen op je huid. En dan, voor je het weet, vaar je op de lavastroom. Met elke meter neemt de hitte toe. De vulkaanschacht ligt voor je. Je wordt omhoog getild. Je huid blakert geel. Onder je gaapt de krater…4. Het hart van de tornado. Het huis is van hout en ruikt naar de jaren vijftig. Roze behang valt van de muren, een petroleumlamp werpt vooral schaduwen. Dan slaat de televisie aan. Het journaal waarschuwt voor een orkaan. Als antwoord klapt het raam open. In de verte nadert, met een snelheid van 400 kilometer per uur, een kolkende slurf van wind en zand…

Wat kan je in Earth Explorerdoen met je leerlingen?

• Gratis lespakketten. Earth Explorer richt zich niet enkel tot het brede publiek, maar ook specifi ek tot het onderwijs. Voor alle graden van het lager en de eerste graad van het secundair onderwijs worden lespakketten ontwikkeld. Daarmee kan je het bezoek voorbereiden, ter plaatse zoekopdrachten geven aan de leerlingen en achteraf leerstof verwerken in de klas. Het lesmateriaal is gratis, werd samengesteld door leerkrachten en is ‘eindtermenproof’.• Gratis begeleiders. Tijdens je klasbezoek aan Earth Explorer word je begeleid door animatoren. Ze vullen de lacunes op tussen leren en spelen. Met kleine ex-perimenten focussen ze je aandacht op bijvoorbeeld seismische golven, riviererosie in allerlei soorten gesteenten, hydraulische cycli enz.

16 KLASSE NR.146

Legende = Algemeen = Basisonderwijs = Secundair onderwijs = Hoger onderwijs

Groeten van Dirk FrimoutEarth Explorer is het geesteskind van de eerste Belgische astronaut, Dirk Frimout. ‘Mission to Earth’ heette de NASA ruimtevlucht waaraan hij in 1992 deelnam. «We obser-veerden de Aarde vanuit de ruimte om haar impact op de mens na te gaan», verklaart Frimout tijdens de opening van Earth Explorer eind mei. «Zo kwamen we op het idee en dat was uniek in Europa.» Earth Explorer is edutainment. Terwijl je de kracht van de vier elementen op spectaculaire manier ervaart, leer je de mechanismen kennen van de natuur. In elke zone vind je thematische onderwerpen. In de zone wind zijn dat bijvoorbeeld het weer, zonne-energie en klimaat, de atmosfeer en de zwaartekracht. Naast de grote spektakelstukken heb je interactieve ruimtes met doe-opstellingen en ten slotte een ‘quiz trail’ met kraskaart. Overal pik je allerlei wetenswaardigheden mee, die zo ver terug gaan als de dinosauriërs. En vroeger.De Stichting Dirk Frimout waakt over de wetenschappelijke juistheid van al wat je in Earth Explorer ziet, ervaart en doet. Ze zal ook aanzetten geven tot tijdelijke tentoonstellingen in de speciaal daarvoor voorziene ‘black box’. Benieuwd?

Hoe schrijf je in voor deze actie?Deze actie is gratis voor de leerkracht. Vergezellende gezinsleden betalen het groepstarief (8,5 i.p.v. 10,5 euro, -12 j. 6 i.p.v. 7,5 euro, -4 j. gratis). Inschrijven doe je uitsluitend elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul daar vóór 10 juni het elektronisch formulier in. Duid er ook je voorkeurdatum en -tijdstip aan. Uiterlijk op 20 juni krijgen duizend leer-krachten een schriftelijke uitnodiging voor zichzelf en hun gezin (totaal max. 5 personen). Breng deze uitnodiging mee en leg ze, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook. Goede afspraken maken goede vrienden.

Waar vind je meer informatie? Je contactpersoon voor deze actie is Patty Delanghe - Earth Explorer - Fortstraat 128b - 8400 Oostende - tel. 059 70 59 59 - fax 059 70 00 11 - www.earthexplorer.be. Op de site vind je o.a. alle informatie over tarieven en openingsuren. Earth Explorer ligt aan de Oosteroever, tussen de vuurtoren en Fort Napoleon, op de baan Oostende-Knokke/Blan-kenberge (kijk uit naar een gigantische grijze bol). Ook bereikbaar met de kusttram, halte Duin en Zee.

FOTO’S: E

ARTH EXPLORER

Bibberen op de schaal van Richter.

Duizend leerkrachten op

de lavastroom.

Vóór of nà de tornado?

Mission to earth. Vlieg mee.

KLASSE NR.146 17

Compostmaand Op meer dan tweehonderd evenementen, demonstraties door compostmeesters en opentuindagen leer je deze maand afval nog beter sorteren. OVAM verspreidt zes nieuwe gratis brochures met nuttige tips over composteren in vaten en bakken, composteren in een wormenbak, de ecologische tuin, waarheen met je grasmaaisel, waarheen met je keuken- en tuinafval en hoe kippen houden. Tip 1: gooi tuin- en keukenafval op de composthoop, halveer zo je huisvuil én creëer de ideale voedingsbodem voor je tuin.Alle activiteiten op www.vlaco.be - gratis brochures op tel. 0800 30 201 (Vlaamse Infolijn)

Herfsthoofd «Herfsthoofd» vertelt het verhaal van de dementerende Maurice, zijn vrouw en zijn (volwassen) kinderen. Met deze realistische productie maakt Teater Splinter het ta-boethema dementie bespreekbaar. Het stuk is geschikt voor laatstejaars secundair onderwijs, zeker de paramedische en verzorgende richtingen. Een nabespreking (met mensen uit thuiszorg bijvoorbeeld) is aangewezen.Teater Splinter - baptist.marcel@belgacom.net - tel. 011 37 88 86

Knopen, fl essenposten zeemansliedjes Leerlingen lager onderwijs (1ste tot 4de leerjaar) brengen een geleid bezoek mét crea-atelier aan Seafront Zeebrugge. Een welkomstverhaal, talisman knutselen, knopen maken, schelpen en zeedieren benoemen, fl essenpost, netten breien, juttersmobiel bezoeken en zeemansliedjes zingen en tot slot bezoek je met je klas de West-Hinder en de Russische duikboot Foxtrot.Je betaalt 35 euro (max. 25 leerlingen) + 6 euro per leerling (toegang tot park en boten).Seafront Zeebrugge - tel. 050 55 14 15 - info@seafront.be - ticket aan groepstarief met lerarenkaart - de wedstrijd (win een klasbezoek; zie Klasse 143, p. 29) loopt tot 30 juni - col-lage, tekening, maquette over «het harde leven aan boord van een vissersboot» sturen naar Seafront - Vismijnstraat 7 - 8380 Zeebrugge

Ton en Thea Ridder Ton toont prinses Thea de schouwburg en vertelt over toneelspelers, decors, kostuums… Dit sprookje van Marijke Umans/Tania Draulans (teksten) en Nicole Schel-lekens (illustraties) leert 6-8-jarigen ook de praktische «codes»: je jas hoort in de vestiaire, je laat je kaartje scheuren, je applaudisseert na afl oop. En de klassieke not dones krijg je subtiel mee: je snoept niet in de zaal, je wiebelt niet op je stoel…Bij het boekje krijg je een affi che met methodieken om met je leerlingen «naar het theater te gaan». Een boekje kost 0,25 euro (1 gratis affi che per 15 boekjes; verzendingskosten niet inbegrepen). Een minipakketje (1 boekje + 1 affi che) kost 2 euro plus verzendingskosten.Kunst in Zicht - tel. 014 47 21 56 - kiz@warande.be - www.kunstinzicht.be

Micromaat Zin in een dagje experimenteren met micro-organismen in je school? Docenten van Katho (HIVB, campus Roese-lare) reizen volgend schooljaar met een klein labo langs Vlaamse scholen. Leerkrachten wetenschappen tweede en derde graad secundair onderwijs kunnen hun klas inschrijven voor één van de modules: een waterzuiverings-installatie bouwenn, kaas bereiden, DNA-technologie voor identifi catie van bacteriën enz. Deelnemen kost 3 euro per leerling (max. 18 leerlingen; voor module waterzuivering is prijs nog niet bekend).«Micromaat» is een actie van «Wetenschap maakt knap» (actieplan Wetenschapsinformatie en Innovatie), met steun van VIB (Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie).www.micromaat.be

CursuskolomAlgemeen

➜ De leraar: een coach?: 22/9 in Stadhuis, Gent.15de Dialoog-dag over «het gezonde twijfelen aan de

uitgangspunten van de huidige lerarenopleiding».www.diroo.be - DIROO vzw - diroo.bornem@skynet.be

➜ Effecten en gevolgen van kindermishandeling: 23-24/9.Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Antwerpen - congres2004@vkantwerpen.be

➜ Workshop Hoe stimuleer ik mijn creativiteit?: 23-24/6 in Sabam, Brussel.www.vsa-fsa.org - Vlaamse Script Academie - info@vsa-fsa.org - tel. 016 29 95 93

➜ Zomeracademie 2004 Uit de schaduw: workshops Songwriting, Beeld en beeldtaal, poëzie schrijven, dans en choreografi e, theater spelen en labo digitale creatie: 19-25/7 in Vormingscentrum Destelheide.www.destelheide.be - dh@destelheide.be - tel. 02 380 39 15

➜ Museumatelier voor volwassenen - de Oude meesters: 6-9/7 in Sint-Baafskathedraal, Gent.www.mskgent.be - Museum voor Schone Kunsten - tammy.wille@gent.be - tel. 09 240 07 37

➜ Groot gelijk - Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen: 23/11 in CC De Werf, Aalst.Plenaire voorstelling van visietekst, debatten, workshops enz.www.grootgelijk.be - Steunpuntenassociatie (Steunpunt NT2, Steun-punt ICO, Expertisecentrum EGO)

Secundair onderwijs ➜ 12de VVWL-congres: 1-2/7 in Oostende.www.vvwl.be - Vlaamse Vereniging Wiskundeleraren - annie.debaere@belgacom.net

➜ 7de T3 Europe Symposium - Het grafi sch rekentoestel in het secundair en hoger onderwijs: 19-20/8 in KHBO Campus Oostende.www.wis.kuleuven.ac.be/ALO/t3.htm - guido.herweyers@khbo.be

➜ Kunststoffen: van «plastiek» tot hightech materi-alen: vier sessies vanaf 4/6.allserv.Ugent.be/~shoste/ICES - IPVW-ICES - Ugent - Heide.DeDobbelaere@UGent.be

Hoger onderwijs ➜ Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, KULeuven: start in oktober.Nieuwe opleidingen: Bachelor in de Wijsbegeerte (nieuwe basisopleiding in de wijsbegeerte, mét major-minorsysteem); Master of Philosophy (postinitiële researchmaster); Master of Ap-plied Ethics (postinitiële masteropleiding).www.hiw.kuleuven.ac.be - dirk.aerts@hiw.kuleuven.ac.be

➜ Hoger Instituut voor Opvoedkunde Brus-sel: start op 2 oktober.Pedagogisch-didactische navorming voor leerkrachten kleuter-, lager en secundair onderwijs.Hubert.de.Saedeleer@pandora.be - tel. 02 380 21 52

FiloKet Filosoferen met kinderen? Hoe kan dit? Waar kan je bijscholing krijgen, hoe kan je je materiaal ontwikkelen, waar kan je rondsur-fen in onderzoek? De vzw Initia krijgt nu de opdracht een netoverschrijdend steunpunt op te richten. Het steunpunt FiloKet richt zich tot leerkrachten en schoolteams van kleuter- tot en met hoger onderwijs, ervaringsgericht en buitengewoon onderwijs. FiloKet kan je vanaf volgend schooljaar aanspreken.

steven.vervoort@fi loket.be - www.fi loket.be

INNOVATIE VLAANDEREN

Hoe composterenin een wormenbak?

OVAM

Ridder Ton en prinses Thea leren je leerlingen praktische «codes».

KUNST IN Z

ICHT

Xxx.

XXX

ZomerZomerZomerKlasse-

Zomerexamen

Aardrijkskunde

Wetenschappen

Geschiedenis

Kunst

Sport

Cultuur

LiteratuurArchitectuur

Film

ZomerZomerZomerZomerexamenZomerNa Düsseldorf (vorig jaar) is het magische Wenen hét centrale thema van het twee-

de grote Klasse-Zomerexamen voor leerkrachten. Wat je precies kan winnen (voor twee personen!), lees je op de pagina hiernaast. Twintig juiste antwoorden scheiden je van de onschuldige hand. Klaar voor het zomerexamen in tien disciplines?

Je zomer in Wenen

Culinair

AARDRIJKSKUNDE1. Weens park met Lilliputbaan, Donau Jump, Apollo 12 en Reuzenrad.

a. Prater - b. Schweiger - c. Hörer

2. Wijn-wijk aan de rand van de stad, met typische wijncafeetjes en ’s avonds heel veel sfeer.

a. Pest - b. Altstadt - c. Grinzing

WETENSCHAPPEN3. Weens wiskundige en grondlegger van de quantumtheorie, Nobelprijs-winnaar en trotse naamgever van een maankrater.

a. Max Planck - b. Erwin Schrödinger - c. Paul Dirac

4. Weens zoöloog, ornitholoog en gedragspsycholoog, Nobelprijswinnaar en trotse «vader» van zijn eendjes.

a. Max Planck - b. Konrad Lorenz - c. Max von Frisch

GESCHIEDENIS5. Terwijl Napoleon in Waterloo in het zand beet, was het Congres van Wenen al bezig om de kaart van Europa te hertekenen. De Oostenrijkse «minister van buitenlandse zaken» leidde dit Congres. Zijn naam?

a. Klemens Wenzel von Metternich - b. Albrecht Wenzel von Wallensteinc. Anton Wenzel von Kaunitz

6. In 1854 trouwde Franz Josef met zijn «Sissi» en werd al snel (zeker in de fi lms) de man achter de vrouw. Wat was haar echte naam?

a. Elisabeth Hohenzollern - b. Elisabeth van Valois - c. Elisabeth von Wittelsbach

CULINAIR7. In 1683 lukte het de Turken niet om Wenen in te nemen. De Weense bakkers vierden dit heuglijke feit op hun manier en creëerden een nieuw broodje. De naam?

a. croissant - b. baguette - c. pistolet

8. Boter, donkere chocolade, suiker, bloem, eieren en abrikozenconfi tuur zijn mijn voornaamste ingrediënten. Hoe heet ik?

a. Kaiserschmarren - b. Wiener Schnitzel - c. Sachertorte

KUNST9. Deze schilder is geboren in Wenen, was mede-oprichter van de Wiener Secession, schilderde o.a. «Der Kuss» en «Frau Fritsa Reidler».

a. Gustav Klimt - b. Ferdinand Bauer - c. Michael Pacher

10. Weens hedendaags kunstenaar en performer (Weens Actionisme), vooral berucht/beroemd door één van zijn favoriete thema’s: dierenoffers.

a. Hermann Alles - b. Hermann Nitsch - c. Hermann Einiges

SPORT11. Weens autopiloot, wereldkampioen Formule 1 in 1975 en 1977 (na een bijna-fatale crash op de Nürburgring in 1976).

a. Jochen Rindt - b. Niki Lauda - c. Christian Klien

12. De Weense voetbalploeg (zowat de oudste van Oostenrijk) van trainer Josef Hickersberger.

a. Rapid Wien - b. Dynamo Wien - c. Torpedo Wien

CULTUUR13. Wie schreef «An der schönen blauen Donau», «die Fledermaus» en «der Zigeunerbaron»?

a. Josef Strauss - b. Edouard Strauss - c. Johan Strauss

14. Haar leven leest als een who’s who in Wenen en Oostenrijk aan het begin van de 20ste eeuw. Ze was getrouwd met componist Gustav Mahler, architect Walter Gropius en schrijver Franz Werfel en had een liefdesrela-tie met schilder Oskar Kokoschka. Haar voornaam?

a. Elisabeth - b. Alma - c. Manon

LITERATUUR15. Weens onderwijzer en fi losoof (1889-1951) wiens fi losofi e over taal, denken en werkelijkheid men soms samenvat in de boutade «Worüber man nicht sprechen kann, muss man schweigen».

a. Ludwig Wittgenstein - b. Stefan Zweig - c. Franz Werfel

16. Hedendaags Weens schrijver van «die Angst des Tormanns vorm Elfmeter», «Publikumsbeschimpfungen» en «Himmel über Berlin».

a. Wim Wenders - b. Peter Handke - c. Arthur Schnitzler

ARCHITECTUUR17. Weens architect, geïnspireerd door de Wiener Secession, met als bekendste werk het naar hem genoemde huis op de hoek van de Kegel- en de Löwengasse.

a. Gustav Klimt - b. Friedensreich Hundertwasser - c. Otto Wagner

18. Met haar meer dan 130 meter hoge toren is deze kerk in het hart van de binnenstad hét symbool van Wenen. Haar naam?

a. Sint-Vituskathedraal - b. Sint-Michielskathedraal - c. Sint-Stephansdom

FILM19. De obsederende citermuziek van Anton Karas begeleidt de zoektocht naar Harry Lime, in een donker en obscuur naoorlogs Wenen. Welke fi lm?

a. the Third man - b. the Spy who came in from the cold - c. Our man in Vienna

20. «Geschichte aus dem Wiener Wald» vertelt het sombere, maar fascinerende verhaal van een ongetrouwde moeder die in een Weense danstent belandt. Welke, in Wenen geboren acteur, regisseerde deze fi lm in 1979?

a. Klaus Maria Brandauer - b. Maximilian Schell - c. Josef von Sternberg

1. ■ 2. ■ 3. ■ 4. ■

5. ■ 6. ■ 7. ■ 8. ■

9. ■ 10. ■ 11. ■ 12. ■

13. ■ 14. ■ 15. ■ 16. ■

17. ■ 18. ■ 19. ■ 20. ■

Vul je antwoorden in (één letter per vakje) en stuur het volledig ingevulde rooster naar Klasse (Zomerexamen) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - mailen kan naar secr.leerkrachten@klasse.be. Vergeet niet je naam en volledig adres te vermelden. Je kan meedoen tot 21 juli. De winnaar krijgt persoonlijk bericht. De uitslag en de antwoorden staan vanaf 1 augustus op www.klasse.be

18 KLASSE NR.146

JOUW PRIJSVoor vier dagen (drie nachten) verblijf en uitgebreid ontbijt-buffet in het luxeuze viersterrenhotel Vienna City (Holiday Inn, op wandelafstand van de opera) betaal je 325 euro per persoon (op basis van een tweepersoonskamer). Inclusief de lijnvlucht met SN Brussels Airlines van Brussel naar We-nen (H/T). Je kan goedkoop met de bus van de luchthaven naar de stad. In het hotel is er gratis fi tness en stoombad. Je krijgt ook een stadsgids en een stadsplan. Maximum twee kinderen tot 17 jaar slapen gratis op de kamer van de ouders. Zij betalen enkel de vlucht. Voor een extra nacht betaal je 83 euro per persoon. Dit aanbod is enkel geldig in de zomervakantie 2004 voor een verblijf tussen 1 juli en 31 augustus. Wie annuleert of wijzigt na reservatie draait op voor de onkosten. Een annulatieverzekering kost 4,5 procent van de totaalprijs. Dit reisaanbod geldt alleen voor lezers van Klasse, hun vrienden en familie. Vermeld het codewoord Klasse en houd het nummer van je lerarenkaart bij de hand. Reserveer rechtstreeks bij Holiday Line -tel. 050 33 09 90. Zij verzorgen dit aanbod (Lic.A5787).

EXTRA: WIEN KARTEAls je boekt, kan je de Wien Karte bestellen (17 euro p.p.). Daarmee kan je drie dagen lang gebruik maken van het openbaar vervoer en genieten van kortingen op meer dan 170 plaatsen. Als je zin hebt in een exclusief concert met wereldberoemde fragmenten uit de Weense klassieke muziek en dans, kan je meteen tickets bestellen voor zo’n avond in kasteel Schönbrunn. Die kosten tussen 36 en 50 euro.

Win!Win dit aanbod voor een zomer in Wenen (met 2 perso-nen). Doe mee met het zomerexamen van Klasse op de pagina hiernaast.

Meer reizen?Klasse heeft op dit ogenblik een exclusief reisaanbod voor leerkrachten naar Pisa, Weimar, Düsseldorf, Rijsel, Praag en New York. Bekijk het op www.lerarenkaart.be (extra) en boek meteen. Prettige reis!

WenenWenen

Vier dagen zomer in

Wenen, vliegreis én

hotel: 325 euro

WenenLachenin Wenen

Klasse-Zomerexamen

Toen jullie minister Michel aan toeristen het advies gaf om niet meer naar Oostenrijk te

reizen, gaf dat hier toch wel een schok hoor.» Dat vertelt onze jonge gids in het pas geopende Museum Quartier in Wenen. «We willen net af van een oubollig en conservatief imago. De oproep heeft sommige vernieuwin-gen eigenlijk nog sneller doen gaan. Wenen is een trendy stad geworden.» Hij heeft gelijk. Je kan het tijdens de zomervakantie zelf ervaren. Voor de prijs kan je het niet laten: de lijnvlucht en vier dagen verblijf in een sjiek hotel hartje stad voor 325 euro. De kids logeren gratis.

Karl is fi er op het nagelnieuwe museum waar hij gidst. Kunstgeschiedenis gestudeerd, met Erasmus naar Dublin, daar een lief uit Denemarken aan over gehouden en vrienden uit… Heist-Op-Den-Berg. De geschiedenis van Oostenrijk en Europa heeft vele kruisverbanden. Maar het moderne Wenen is gelukkig veel meer dan barok en keizers rond Sissi. Tussen de gerestaureerde paardenstal-len schitteren twee gigantische kubussen in de zon. Een witte en een zwarte. Het zijn twee musea vol moderne kunst. Samen met de totaal vernieuwde Albertina vormen ze de pacemaker voor het kloppend hart van het nieuwe Museum Quartier. Je kan de meeste bezienswaardigheden binnen de beroemde Ring Strasse gemakkelijk te voet bereiken. Wandelen door Wenen is wandelen door een museum van kunst én geschiedenis. Het vernieuwde MAK toont op een verrassende manier toegepaste kunst (o.a. Art Nouveau). In het pas geopende Paleis Liechtenstein vergaap je je aan de bibliotheek en de meesterwerken. In de gebouwen van de controversiële architect Hundertwasser is niets meer vanzelfsprekend. Voor hete koffi e in een soort Hoegaarden-glas kan je terecht in de statige koffi ehuizen. Gelukkig zijn er nu ook veel terrasjes en moderne cafeetjes bijgekomen. «Natuurlijk moet je de Hofburg en kasteel Schönbrunn bezoeken», lacht Karl. «Maar duik ook eens onder in de kleine cafeetjes en boetieks van de gereno-veerde wijk Spittelberg bijvoorbeeld.» Klasse-reizigers krijgen een handige gids mee vol tips en adressen. Dat wordt lachen in Wenen.

Wenen

KLASSE NR.146 19

WenenWenenREIS MET KLASSE

Festival van Vlaanderen

OdeGand «OdeGand» brengt een muzikale ode aan Gent op en rond de Gentse binnenwateren. Na het grote succes van 2003 bezet het Festival van Vlaanderen Gent dit jaar ook de Sint-Baafska-thedraal, de Handelsbeurs, de Vooruit en de Vlaamse Opera. Liefhebbers van klassieke al dan niet westerse muziek volgen op eigen tempo het ritme en genieten van verborgen Gentse gevels, verrassende muziekacts en klankinstallaties. Aan de aanmeersteigers neem je één van de OdeGand-boten of je wandelt gezellig langs de kaden van concert tot concert. Theater Tinnenpot wordt omgebouwd tot een heus aquarium, een feeëriek decor voor de MiniHappening voor kinderen tot 14 jaar.Gentse binnenstad, op en rond het water, zaterdag 11 september vanaf 14 u. - voor-verkoop 17 euro, met lerarenkaart 12 euro (melden bij reservatie, kinderen tot en met 14 jaar gratis mits reservatie - reserveren en info op tel. 09 233 77 88 - FreeTime - Kammer-straat 19 - 9000 Gent - programmabrochure op info@festival.be of tel. 09 243 94 94

KlaraOp Open monumentendag én autoloze zondag treedt een gloednieuwe FestivalHappening met vaste tred naar buiten. Tussen de muzikale bijenkorven - het Paleis voor Schone Kunsten in de bovenstad en de Beursschouwburg in de bene-denstad - stroomt een kleurrijke mix van boeiende en verrassende muziek op een aantal intimistische pleinen en plekken. De FestivalHappening wordt één grote gezinsuitstap, met tientallen openlucht-concerten en een specifi ek kinderprogramma in de Beursschouwburg. Bovendien beleef je tijdens de Happening het slot van het Festival Zuid-Indië. Van 16 tot 19 september smaakt Brussel sterk Indisch met hedendaagse klassieke en popmuziek van o.a. Nitin Sawhney en Britten Sinfonia. Pittig gekruid!Paleis voor Schone Kunsten, Beursschouwburg en pleintjes, zondag 19 september vanaf 13.30 u. - voorverkoop concerten PSK 7 euro, met lerarenkaart 5 euro (melden bij reservatie), voorverkoop MiniHappening Beursschouwburg 5 euro - reserve-ren en info op tel. 02 507 82 00 - Box Offi ce Bozar - Ravenstein-straat 5 - 1000 Brussel - programmabrochure op info@festival.be - tel. 09 243 94 94

Klassiek zonder paniek Tadada Tadada Tadadadaahaam: de veertigste van Mozart! Hoe anders zingen altviool en contrabas? Leerlingen lager onderwijs ontdekken het op www.muziekpaniek.be en organi-seren zelf een concert. Ze helpen de trucker om de harpen uit te laden, ruimen met poetsvrouw Irma het podium op, zetten de partituren klaar en verwelkomen de muzikanten. Ondertussen ontdekken ze waarom koperblazers achteraan in het orkest zitten, wie mijnheer Beethoven is en waarom de dirigent zo verwoed staat te zwaaien.In de «foyer» op www.muziekpaniek.be vind je informatie over de concerten voor kinderen in het kader van OdeGand en de Festival-Happening. Je kan er zelfs tickets winnen!

Vlaamse Sängerknaben gezocht Meisjes en jongens van 10 tot 14 jaar kunnen hun stem door de Gentse Sint-Baafskathedraal laten weergalmen. Na twee workshops (25 en 26/9) volgt het concert (2/10), zoals in de Middeleeuwen, in een van de kapellen van de kathedraal.Kandidaturen bij Brechtje Baan - tel 02 548 95 97 - brechtje@festival.be

20 KLASSE NR.146

Een zebra in het verkeer

In 2001 waren er 10 088 minderjarige verkeersslachtof-fers, waarbij 109 kinderen stierven, 1 131 ernstig en 8 845 licht gewond raakten, mét de nodige gevolgen voor de kinderen zelf, familie, vrienden, klasgenoten… Levenslijn-Kinderfonds lanceert nu Zebra vzw. De taak is omvangrijk: alle betrokkenen opvangen en begeleiden; bij allerlei instanties optreden als gesprekspartner; de publieke opinie bewerken; concrete acties ondernemen enz. Zebra zal daarbij samenwerken met slachtoffers en hun ouders, patiëntenverenigingen, professionele hulpverleners…Zebra vzw deelt zijn nieuwe locatie met vzw Ouders van Ver-ongelukte Kinderen, vzw Ouders van een Overleden Kind en vzw Coma-Limburg.

Zebra vzw - Bondgenotenlaan 134, 2de verdieping - 3000 Leuven - www.zebraweb.be - info@zebraweb.be - tel. 016 31 91 10

Overlevingsdriedaagse Wie op 1, 2 en 3 september wat extra «vakantie» wil versieren voor de hele klas, kan een gooi doen naar de gratis avonturendriedaagse van Maks! en Outward Bound®. Rappellen in een oude steengroeve, rotsklimmen met high-ropes, een oriëntatietocht: vanuit Lustin trekken jullie drie dagen de natuur in. Je eigen potje koken, raadsels oplossen, je mogelijkheden aftasten, leren opkomen voor jezelf en de groep…: je hoeft geen imitatie-Indiana Jones of Lara Croft te zijn, iedereen kan mee.Je (toekomstige) klas stuurt vóór 7 juli een originele klasvoor-stelling naar Maks! - Outward Bound - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secretariaat@maks.be (met alle namen plus naam en telefoonnummer van een contactpersoon en van je directie). Van postkaart over website tot breiwerk, alles mag, de meest originele inzending krijgt vóór 9 juli iemand van Maks! aan de lijn met het heuglijke nieuws.

Wil je tijdens het schooljaar zelf zo’n avonturenmeerdaagse or-ganiseren met je leerlingen? Meer info op www.outwardbound.be - info@outwardbound.be - tel. 016 23 51 72

Yeke yeke

Zin in een exotische hap op de tonen van Mory Kante, Olodo of Lhasa? Ga van 29 juli tot 1 augustus naar Sfi nks (Boechout), waar traditionele en nieuwe klanken elkaar ontmoeten in een culturele smeltkroes die je telkens weer verrast, uitdaagt en boeit. Alle info op www.sfi nks.be.Klasse geeft 2 duotickets weg voor dit wereldfestival. Stuur een kaartje naar Klasse - Sfi nks - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Je leerlingen kunnen hun eigen Sfi nks- festivaltickets winnen via Maks!

Fit met de lerarenkaart

Haal de lerarenkaart uit je portefeuille. Kijk: ze zweet al een beetje. Het aanbod van de lerarenkaart is speciaal voor de zomervakantie uitgebreid met meer dan 60 fi tnesscentra. Leef je uit op loopbanden, crosstrainers, halterbanken en bodyshapers van Aarschot tot Zuienkerke.Surf naar www.lerarenkaart.be en klik op «extra» - selecteer bij «type organisatie» het woord ‘ sport’ - selecteer desgewenst jouw provincie - klik op «zoek nogmaals»

Loslopend wild

«Veiligheid» en «zorg voor het milieu» zijn de centrale thema’s van «Loslopend wild I & II». Deel I bundelt spel-regels waarmee je openluchtklassen kan organiseren. Je hebt meteen een draaiboek bij je voorbereidingen én een «eerste hulp» bij onverwachte situaties. Met de tips, aandachtspunten, spelvormen en ludieke opdrachten van deel II kan je nagaan of je openluchtklas wel degelijk milieuvriendelijk en energiezuinig verloopt.Deel I (372 blz.) kost 11,50 euro, deel II 6,50 euro (+ verzen-dingskosten) - beide delen samen kosten slechts 15 euro + 4,11 euro verzendingskosten - de boeken zijn uitgegeven door Steunpunt Jeugd en Aminabel.

www.steunpuntjeugd.be/loslopendwild (met foutjespagina en voorbeelddocumenten)

ODEG

AND

STEUNPUNT JEUGD/A

MINABEL

Genieten van stad en muziek.

STEUNPUNT JEUGD/A

MINABEL

FEST

IVAL

HAPP

ENIN

G

Draaiboek voor rimpelloze openluchtklassen.

thema’s van «Loslopend wild I & II». Deel I bundelt spel-regels waarmee je openluchtklassen kan organiseren. Je hebt meteen een draaiboek bij je voorbereidingen én een «eerste hulp» bij onverwachte situaties. Met de tips, aandachtspunten, spelvormen en ludieke opdrachten van deel II kan je nagaan of je openluchtklas wel degelijk milieuvriendelijk en energiezuinig verloopt.Deel I (372 blz.) kost 11,50 euro, deel II 6,50 euro (+ verzen-dingskosten) - beide delen samen kosten slechts 15 euro + 4,11 euro verzendingskosten - de boeken zijn uitgegeven door Steunpunt Jeugd en Aminabel.

Happening het slot van het Festival Zuid-Indië. Van 16 tot 19 september smaakt Brussel sterk Indisch met hedendaagse klassieke en popmuziek van o.a. Nitin

Paleis voor Schone Kunsten, Beursschouwburg en pleintjes, zondag 19 september vanaf 13.30 u. - voorverkoop concerten

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

������������

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

������������

Vlaanderen Gent dit jaar ook de Sint-Baafska-thedraal, de Handelsbeurs, de Vooruit en de Vlaamse Opera. Liefhebbers van klassieke al dan niet westerse muziek volgen op eigen tempo het ritme en genieten van verborgen Gentse gevels, verrassende muziekacts en

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

�����������������������������������������������������������

������������

FestivalHappening: één grote gezinsuitstap.

Argus Leerlingen lager onderwijs maken vóór 15 juli een verhaal of tekening over dieren (hun thuis, leefomgeving, avonturen in zoo of oerwoud enz.). De winnaars (én vier gasten) krijgen een VIP-dag in Dierenpark Planckendael of in de Antwerpse Zoo.Voor leerlingen tot 17 jaar is er ook de fotowedstrijd «Na-tuur en milieu in pixels». vzw Argus (milieupunt van KBC) en Cera Foundation kiezen de «Argus Jeugdfotograaf het jaar». Het thema is vrij levende wilde dieren, planten en natuurgebieden. Aminal kiest voor de «Prijs Natuur dichtbij huis» de beste jeugdopname in de buurt van het huis van de fotograaf. De einddatum is 1 september, je leerlingen kunnen de hele zomer op jacht.www.argusmilieu.be - Argus - Eiermarkt 8 - 2000 Antwerpen - tel. 03 202 90 70 - info@argusmilieu.be

Ik ben wie ik ben Ben je op zoek naar een theatervoorstelling op maat van jongeren? ZamZam producties heeft er volgend schooljaar drie in de aanbieding:

1. Try-out: Ik ben wie ik ben!Lieselot en Franky hebben maanden gerepeteerd aan een show voor jongeren. Dit is hun try-out. Lieselot wil de show tot een goed einde brengen. Franky heeft duidelijk andere intenties. Dit zorgt voor grappige toestanden, maar ook voor de nodige confl icten tussen beide…Over verliefdheid, liefde en erotiek; leerlingen vanaf 14 j.; met werkboek «Relatievorming» voor leerkrachten

2. PandaBart en Heleen komen uit een vrij normaal gezin en zien elkaar graag. Zoals zovele jongeren van nu experimenteren ook zij met drugs. Hoe gaan ze om met ‘blowen’ en wat doet dat met henzelf, hun relatie en hun omgeving? Een voorstel-ling als instap voor een gesprek tussen jongeren, ouders en leerkrachten over de invloed van druggebruik op relaties.Over druggebruik en relaties; leerlingen vanaf 14 j.; met vor-mingspakket «Unplugged» voor leerkrachten en leerlingen

3. Een put in de luchtElsje en Tom ontmoeten elkaar aan zee. Elsje krijgt er een zusje bij en voor Tom staat een nieuwe papa klaar. Tom is helemaal niet klaar voor een nieuwe papa, zijn hart is nog vol van de «oude». En zal Elsje haar mama moeten delen met het nieuwe zusje? «Geertje» heeft nu al de hele buik van mama ingenomen. Intussen hebben Elsje en Tom zichzelf al spelend opgesloten in een bunker. En het water stijgt...Voor leerlingen van 8 tot 12 jaar; met lesbriefInfo en boekingen: ZamZamProducties (Sabine Goethals) - tel. 050 28 00 20 - zamzam@skynet.be - www.zamzamproducties.be

Wij willen weg Hoe vinden schoolverlaters uit beroepsonderwijs, deeltijds onderwijs en BuSO hun weg in de administratieve wirwar rond werk of een woning zoeken... De educatieve kalender «WWW» (Wij willen weg, wij willen wonen, wij willen werk) helpt jonge-ren een stukje «op eigen benen staan». Géén stortvloed van wetgeving en arbeidscontracten, wél een jaarkalender met tips rond wonen, werken en relaties, verwijzingen naar diensten waar jongeren terecht kunnen. Met het eerste deel van het educatieve werkboek «WWW» werk je met je leerlingen rond deze thema’s en leer je hen de kalender gebruiken.Provinciale Jeugddienst - veerle.verbeke@west-vlaanderen.be - tel. 050 40 33 44

Pop en rock op een eiland Leerlingen van 8 tot 14 jaar dansen en zingen op woensdag 30 juni de vakantie in op «Pop-eiland» in Domein Puyenbroeck (Wachtebeke). Naast muzikale acts (Xink!, Brahim, Sylver, Spring en Xandee) vind je er attracties, creatieve ateliers en té gekke toestanden (van bierbakklimmen tot kapsalons).«Pop-eiland» duurt van 12 tot 18 u. Daarna (tot middernacht) is er «Rock-eiland», het muzikale vervolg voor jongeren vanaf 15 jaar, met The Magical Flying Thunderbirds, Tripoli, Janez Detd en Vive la fête.Tickets kosten 3 (vvk; tot 11 juni) en 5 euro (kassa) - www.popeiland.be of www.rockeiland.be - tickets zijn steeds geldig voor beide festivals

Orienta & Eureka Van 18 tot 20 november vind je in Paleis 1 van

de Heizel «Orienta - Europees Salon voor Hogere Opleidingen en Jobs». Je ontdekt er het aanbod van

universiteiten en hogescholen, plus alles over studeren in het buitenland, permanente vorming én een «Dorp voor

jobs en aanwervingen», waar multinationals en kmo’s, interimkantoren en beroepsverenigingen klaar staan met

praktische tips én concrete jobaanbiedingen.Van 16 tot 21 november vind je in Paleis 11 «Brussels Eureka!

- Wereldbeurs voor Innovatie, Onderzoek en Nieuwe Techno-logieën». Centrale thema is «het milieu», met een hele rist

uitvindingen, originele prototypes en nieuwe technologieën.Tickets kosten 7,50 euro (geldig voor beide beurzen); studenten en schoolgroepen hebben gratis toegang tot Orienta - alle info op www.orienta.be en www.brussels-eureka.be - in het oktobernummer van Klasse kan je gratis tickets winnen voor zowel Orienta als Eureka.

Ecologisch verantwoord ondernemen «Is er nog toekomst voor ecologisch verantwoord ondernemen in België?» Leerlingen derde graad secundair onderwijs geven vóór 30 juni hun visie in een essay (max. 1 500 woorden). Isotopolis nodigt de drie winnaars (én hun klas) uit voor een academische zitting op 24 november, n.a.v. het 20-jarig bestaan van Belgoprocess (werkzaam rond radioactief afval). De hoofdprijs is een aankoopbon van 500 euro. De jury kijkt vooral naar originaliteit, wetenschappelijke juistheid, duidelijke persoonlijke visie, goede opbouw van ideeën en de mogelijkheid om de tekst vanuit een multidisciplinair gezichtspunt te bediscussiëren.Info en inzendingen via nadine.vanmechgelen@belgoprocess.be - Nadine Van Mechgelen - Belgoprocess - tel. 014 33 40 31

Dubbele Boonen Jacs vader verkoopt speeltuigen en zijn moeder heeft een ijskar. Kan het leven mooier zijn? Maar Jacs vader is op wereldreis, hij zoekt tijd voor zichzelf. En concurrent «Hofl ak IJs» wil moeders «IJskoning» overnemen. Gelukkig is er nog de zeepkistenrace.«De race van de rat» van Stefan Boonen is een spannend jeugdboek (vanaf 11 jaar) over «warme moederliefde en koude concurrentie-strijd». Met een ijsje erbij?Het boek is vanaf 15 juni verkrijgbaar in elke boekhandel en kost 14,95 euro.Uitgeverij Clavis en Klasse organiseren een speciale actie rond Stefan Boonen. Als je vanaf 15 juni «De race van de rat» koopt en bijgaand bonnetje afgeeft, krijg je er die andere nieuwe Boonen, «Onder spanning» gratis bovenop (normale prijs: 11,95 euro; actiewaarde 2,95 euro). «Onder spanning» is een handleiding voor een bloedstollende vakantie voor échte avonturiers (misdaden oplossen, begraven geheimen ontdekken, je eigen geheimschrift maken…).

Gezocht: Argus Jeugdfotograaf van het jaar.

WERNER V

AN STEEN

Hoe gaan kinderen om met verande-rende gezinssituaties?

KLASSE NR.146 21

Gratis Onder spanning

BON van 2,95 EUR op 17,90 EUR (actienr. 2471-04-01)

Bij aankoop van De race van de rat, Stefan Boonen, Clavis (14,95 EUR)

krijgt u GRATIS het boek Onder spanning, Stefan Boonen, Clavis (2,95 EUR).

Zomer met Klasse: twee Boonens voor de prijs van één.

Geldig van 15/6 tot 31/8/2004 (zolang de voorraad strekt). Enkel inwisselbaar bij de erkende boekhandel.V.U: Uitgeverij Clavis, Vooruitzichtstraat 42, BE-3500 HasseltBericht aan de boekhandelaars: deze bon is enkel inwisselbaar bij aankoop van de vermelde titel. De bonnen dienen teruggestuurd te worden voor controle en verrekening via VBB-bonnenclearing Hof ter Schriecklaan 17, 2600 Berchem.

Welke invloed heeft druggebruik op relaties?

ZAM

ZAM

PROD

UCTI

ESZAMZAMPRODUCTIES

UITG

EVER

IJ C

LAVI

S/JA

N DE K

INDE

R

Uitgeverij Clavis en Klasse organiseren een speciale actie rond Stefan Boonen. Als je vanaf 15 juni «De race van de rat» koopt en bijgaand

Leerkrachtendagen

Beleg van Oostende 400 jaar geleden eindigt het beleg van Oostende (1601-1604) en staat die kleine Noordzeestad plots op de wereldkaart. Mu-Zee-Um verwerkt dit in een lespakket voor de zomertentoonstelling «De Val van het Nieuwe Troje». Met een pocketpc en oortjes leven je leerlingen op interactieve wijze mee. Wim Opbrouck fl uistert boei-ende, verrassende en originele dingen in; de pc geeft fi lmfragmenten, verhalen en opdrachten.Leerkrachten derde graad lager onderwijs kunnen gratis op verkenning op woensdag 9 juni (14.30 of 15.30 u); leerkrachten eerste graad secundair onderwijs volgen op maan-dag 23 augustus. Uitsluitend inschrijven via www.lerarenkaart.be, het inschrijfformulier staat op de startpagina.

Scholen hebben gratis toegang (reserveren verplicht) - een rondleiding met animatie en lespakket is ook gratis - info over concerten, fi etstochten, wandelingen, evocaties, tentoon-stellingen… op www.belegjaar.be

Koninklijk zilver Aan tafel!… Koning Willem I nodigt je uit voor een diner. Met koninklijk zilver! Help, hoe zit het met de etiquette? Breng je een zilveren geschenk mee? Keuze genoeg in het Zilvermuseum Sterckshof (Deurne).Voor leerlingen tweede graad basisonderwijs is er een educatief spelproject. Hun leerkrachten verkennen op woensdag 8 september (14 u.) «Aan tafel! met koninklijk zilver!», met tentoonstellingsbezoek en drankje achteraf.De Brusselse zilversmid Dutalis vertelt de geschie-denis tussen 1750 en 1850 vanuit een verrassende invalshoek: een zilveratelier. Leerlingen derde graad secundair onderwijs maken een bustocht door Brussel langs gebouwen en pleinen uit de periode 1750-1850 met een gids van Brukselbinnenstebuiten (3,5 uur) en bezoeken de tentoonstelling «Joseph Germain Dutalis, edelsmid van Koning Willem I» in het Zilvermuseum. Hun leerkrachten stappen op woensdag 8 september (14 u.) op de bus. Op zaterdag 11 september (11 of 14 u.) ontdek je in het museum het project «Surfen op de tijdsbalk tussen 1750 en 1850» en kan je de tentoonstelling verkennen.Inschrijven met het formulier op www.lerarenkaart.be (vóór 28 juni). Je kan inschrijven voor jezelf, collega of partner. Meer info bij Zilver-museum Sterckshof - Anne-mie Adriaensens - Hooftvunderlei 160 - 2100 Deurne - tel. 03 360 52 47 - anne-mie.adriaensens@sterckshof.provant.be (géén inschrijvingen) - www.zilvermuseum.be

Bea bijna weggewaaid Bea Van Looy geeft biologie in het Anuntia Instituut in Wij-negem. Net als 382 andere leerkrachten liet ze zich door het slechte weer niet afschrikken om met Klasse het Parc Paradisio te verkennen. «Nat maar aanbevolen», vindt ze. «We zoeken geregeld natuurcombinaties voor onze klasbezoeken.» Met de lerarenkaart kan je het park ook bij beter weer gratis gaan verkennen. Doen.www.parcparadisio.com

Brulaap Liesje, Dries en Margo zijn dol op cultuur: «het houdt ons levend en zorgt dat we open minded blijven. We willen graag onze stem laten horen en duidelijk maken dat cultuur er niet alleen is voor de hopeloze gevallen». Op www.brulaap.be («alleen wie nu jong is, weet alles over nu jong zijn») verzamelen ze meningen van jongeren over cultuur. In juli bezorgen de initiatiefnemers alle reacties en ideeën aan de ministers van cultuur en onderwijs.www.brulaap.be

22 KLASSE NR.146

Gezocht

➜ twee directeursDe gemeentelijke basisscholen van Londerzeel-Centrum (vanaf 1/9) en Malderen (vanaf 1/10) zoeken een nieuwe directeur.Alle info op tel. 052 30 36 16 - personeel@londerzeel.be - kandidaturen (met cv en bewijsstukken) vóór 19 juni aange-tekend naar College van Burgemeester en Schepenen - Brus-selsestraat 25 - 1840 Londerzeel

➜ directeurAntwerpse basisschool zoekt directeur (vanaf 1/9).Alle info op tel. 03 287 00 73 of 71 of 81

➜ groene gedetacheerdenGezocht: twee natuur- en milieueducatoren via detachering: één onderwijzer of regent in NEC De Helix (Grimminge-Geraardsbergen) en één licentiaat in NEC De Nachtegaal (De Panne)www.milieueducatie.be - Aminabel - tel. 02 553 80 71

➜ gedetacheerdenGezocht: leerkrachten om in heel Vlaanderen poëzieateliers te geven én mee de vereniging verder uit te bouwen.Jeugd en Poëzie vzw - tel. 052 37 20 40 - info@jeugdenpoezie.be

➜ examinatorenGezocht: vastbenoemde leerkrachten ASO (actief, TBS of met pensioen) als examinator in de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap, voor alle vakken eerste en tweede graad.Ook gezocht: vastbenoemde leerkrachten 3de graad TSO, BSO en KSO (actief, TBS of met pensioen) voor aardrijkskunde, Nederlands, Duits, Engels, geschiede-nis, kunstgeschiedenis, fysica, verpleging, psychologie, handelsvakken, toegepaste informatica, informaticabeheer, elektronica, elektriciteit, fotografi e, slagerij, huishoud-kunde, brood- en banket en hout.Info en kandidaturen via marc.teugels@ond.vlaanderen.be - tel. 02 528 09 40 (eerste en tweede graad S.O.) of annemarie.vandenbussche@ond.vlaanderen.be - tel. 02 528 09 36 (derde graad)

➜ vrijwilligersGezocht: vrijwillige begeleiders van gezinsvakanties in augustus (drie periodes) in Hoogveld (Zedelgem) met gezinnen die in armoede leven. Liefst met je eigen gezin erbij.www.pirlewiet.be - Pirlewiet vzw - Lies Dewallef - info@pirlewiet.be - tel. 09 269 23 48

Sportieve jongerenvakanties Jongeren van 6 tot 18 jaar kunnen tijdens alle schoolva-kanties deelnemen aan avontuurvakanties, sportkampen, creavakanties, watersportvakanties, dansvakanties, projectweken, computer- en taalstages en buitenlandse vakanties. Sporta zet jaarlijks meer dan 10 000 jongeren op een pedagogisch verantwoorde wijze in beweging.Twee houders van de lerarenkaart kunnen met de wedstrijd op www.lerarenkaart.be voor één van hun kinderen een Sporta-vakantie winnen (waarde = 250 euro). Geef de juiste antwoorden op de drie vragen en misschien mag je zoon of dochter een vakantie kiezen uit het zomeraanbod 2004. Deelnemen kan tot 15 juni.Surf naar www.lerarenkaart.be en klik op ‘wedstrijd’ - met je le-rarenkaart krijg je sowieso 10 procent korting op de vakanties in Sporta-centrum (Tongerlo-Westerlo) en Sporta Beachclub (Maaseik) - meer info bij Sporta - Geneinde 2 - 2260 Westerlo - tel. 014 54 80 72 - info@sporta.be - gratis infobrochures via www.sporta.be

MU-Z

EE-UM

Leerkrachten kunnen Parc Paradisio gratis verkennen.

KLASSE

Sprong door de tijd naar het belegerde Oostende.

Legde Koning Willem I zijn vork ook links van zijn bord?

Win een vakantie voor je kind.

MU-Z

EE-UM

Sprong door de tijd naar het belegerde S

PORTAZ

ILVERMUSEUM S

TERCKSHOF

Deelnemen kan tot 15 juni.

400 jaar geleden eindigt het beleg van Oostende (1601-1604) en staat die kleine Noordzeestad plots op de wereldkaart.

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

hoe zit het met de etiquette? Breng je een zilveren geschenk mee? Keuze genoeg in het

Voor leerlingen tweede graad basisonderwijs is

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

links van zijn bord?

Surf naar www.lerarenkaart.be en klik op ‘wedstrijd’ - met je le-rarenkaart krijg je sowieso 10 procent korting op de vakanties in Sporta-centrum (Tongerlo-Westerlo) en Sporta Beachclub (Maaseik) - meer info bij Sporta - Geneinde 2 - 2260 Westerlo - tel. 014 54 80 72 - info@sporta.be - gratis infobrochures via www.sporta.beWin een vakantie voor je kind.

Surf naar www.lerarenkaart.be en klik op ‘wedstrijd’ - met je le-�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

KLASSE NR.146 23

Met de kunsten op kamp In april en mei 2005 kunnen lagere scholen (tweede en derde graad) een week op muzische klassen. Na bos-, zee-, sneeuw- en andere klassen een nieuw project dat je leerlingen een week lang onderdompelt in een «kunstenlaboratorium» en hen begeleidt naar hun eigen kunstzinnige mogelijkheden.De «Muzische Klassen in Malle» sluiten aan bij de leerdoelen muzische vorming. Via dans, drama, beeld, muziek en media leren de kinderen bewust nieuwe indrukken in zich opnemen. Ze leren verbeelden en vormgeven en experimenteren met vorm, klank, beeld en beweging. Maar ze leren vooral genieten van creatieve en muzische exploratie.De «Muzische klassen in Malle» vinden plaats van maandag tot vrijdag in internaatsverband, vijf weken vanaf 18 april 2005 in Provinciaal Vormingscentrum Malle - www.vormingscentrummalle.be - deelnemen kost 140 euro per leerling - je kan nu al inschrijven bij organisator Kunst in Zicht - tel. 014 47 21 56 - kiz@warande.be - www.kunstinzicht.be

Meeuwen sterven in de haven «Meeuwen sterven in de haven» (1955) is gestileerde grootstadlyriek van Rik Kuypers, Roland Verhavert en Ivo Michiels, een verhaal over havenstad Antwerpen en een vreemde zwerver (Julien Schoenaerts) die alleen begrip vindt bij een weeskind en twee gedesillusioneerde vrouwen (Tine Balder en Dora Van der Groen).De fi lm is digitaal gerestaureerd en verscheen als het vijfde deel van «Kroniek van de Vlaamse Film 1955-1990» (Koninklijk Filmarchief). Op de dvd vind je ook een documentaire van Erik Martens (archiefmateriaal, fi lmfragmenten en interviews), twee originele bioscoop-trailers en twee kortfi lms van Roland Verhavert.De dvd kost 21 euro - bij het Filmarchief kan je intekenen voor de reeks (11 dvd’s voor 165 euro of 6 euro winst per deel).

www.fi lmarchief.be (klik op «fi lmarchief dvd’s»)

Piep Kadul Met «Piep Kadul» brengen kleuteronderwijzers Steef Coorevits en Yves Bondue een liedjesboek met cd voor (de jongste) kleuters, korte meezingliedjes voor dagelijks gebruik, met eenvoudige akkoorden zodat je de liedjes gemakkelijk zelf kan begeleiden.Boek + cd (met ook instrumentale versies) kosten 21,99 euro (+ verzendingskosten), korting bij grotere bestellingen - vanaf september brengen Steef en Yves een muziektheater-voorstelling rond de liedjes, met methodieken om de liedjes te begeleiden, verwerken en aan te leren.

www.goldenrivermusic.be - goldenrivermusic@pandora.be - tel. 056 71 98 20

Waaien duinen nooit weg? Wat is het verschil tussen een zee en een oceaan? Waarom is zeewater zout? Hoe ontstaan golven? Bestaan vliegende vissen echt? Dirk Musschoot antwoordt in «Waaien de duinen nooit weg?» op leuke, grappige én moeilijke vragen van kinderen. Het boek (met heel veel illustraties van Caroline Heens) verschijnt half juni in de reeks «Vragen van en voor kinderen over…» en kost 14,95 euro in de boekhandel. Leuk om je zeeklassen te stofferen?Twintig lezers kunnen een gratis exemplaar van dit boek winnen áls ze het antwoord weten op volgende vraag: Hoeveel zandkorreltjes (gemiddelde diameter is 0,2 mm) zitten er in 1 dm³ zand (dus in een potje van 10 cm x 10 cm x 10 cm)? Tip: de inhoud van een bol = 4/3 x x r³ (maar voor je ingewikkelde berekeningen begint te maken, kan je eens een kijkje nemen op www.clavis.be).

Stuur je antwoord vóór 30 juni naar Clavis - Ina Vandewijer - ina@clavis.be - 20 lezers krijgen een exemplaar van het boek thuisgestuurd

Night of the TeachersOp 30 juni gaan de stofjassen voor twee maanden

de kast in. Je mag je handen vrij bewegen, ze hoeven niet langer op de rug. ( ) De examens liggen al in het

archief, de stoelen staan na het oudercontact weer op hun plaats. Tijd om te laten zien hoe jong en dynamisch

leerkrachten wel zijn en hoe ze de vakantie inzetten met swing en schwung? Collega Gerd De Roeck en zijn team

nodigen uit op «The Night of the Teachers», over netten en koepels, Kempen of Polders, schoolgemeenschappen en

onderwijsniveaus heen. Iedereen is welkom in Sportcomplex KTA I - C. Haeltermanstraat 1 - 9300 Aalst.

Breid je woordenlijst uit met het nieuwe «chillen»; dans op de verpletterende hits van de 4 FM-gelegenheidsband en breng je gsm mee, want je bepaalt al sms’end welke liedjes je te horen krijgt.50 leerkrachten winnen elk 5 tickets. Met jullie leraren-kaarten (en die tickets) krijgen jullie gratis toegang (aan-komst verplicht voor 21 uur). Met andere woorden: je neemt 4 collega’s mee om gratis het oude schooljaar vaarwel te shaken. Part-ners of andere danslustigen die geen lerarenkaart hebben betalen het gewone toegangstarief: 8 euro.

Vijf teams krijgen een VIP-behandeling met walking dinner, drankjes inbegrepen.

Hoe neem je deel? Surf naar www.lerarenkaart.be. Op de startpa-gina staat tot 15 juni een link naar het inschrijfformulier. Vul alle gegevens in (de namen van je collega’s én het nummer van hun lerarenkaart). De site kiest de 50 winnaars én de VIP-teams. Je krijgt de vrijkaarten per post thuisgestuurd.

www.nott.be - Gerd De Roeck - Leirekenstraat 11 - 9310 Moorsel - tel. 0485 95 35 37 - nott@pandora.be (géén inschrijvingen)

Summervibes Harry Potter, Bob de Bouwer en Knorretje zijn gastheer voor een zomervakantie die sport en cultuur combineert. Voorts is er een circusvakantie, een skatekamp, een astronautenkamp, een dansstage, paardrijden aan zee enz. Free-Time organiseert dit jaar zo’n driehonderd sport- en themakampen voor kinderen en jongeren van 3 tot 16 jaar.Je vindt het volledige aanbod op www.freetime.be. Vijf lezers van Klasse winnen een waardebon van 25 euro voor een kamp naar keuze. Stuur een kaartje of mailtje naar Free-Time Summervibes - Kammerstraat 19 - 9000 Gent - info@freetime.be - tel. 09 233 77 88

Kriebels Wat hebben de volgende activiteiten met elkaar gemeen? 1001 letters en snippers - Kleuren-kriebels - Buiten westen - Dode Hoek - de Zonnekoffer - Eu-revue - Duinpieper.Het zijn zeven voorbeelden uit een lijst van bijna honderd activiteiten voor leerlingen van 3 tot 18 jaar. Voorwaarde voor al dat lekkers? Je trekt ervoor naar een van de provinciale centra in West-Vlaanderen.Vraag het gratis programmaboekje bij Pro-vinciehuis Boeverbos - Koning Leopold III-laan 41 - 8200 Sint-Andries Brugge - tel. 050 40 74 01

Vegetarische vakantie Wil je op vakantie en tegelijk vegetarisch (leren) koken? Dan ga je een weekje mee met zangleraar en amateur-kok Jo De Bruyne naar Maison Céleste (Les Assions, Ardèche). Je werkt er met streekgebonden producten, volgt cursus rond gezonde voeding, kooktechnieken, pasta maken enz. Tussendoor is er ruimte voor groeps-activiteiten en uitstapjes.Deelnemen kost 420 euro (18-25 juli) of 480 euro (8-16 augustus), zonder verplaat-singskosten - inschrijven tot 15 juni bij Jo

De Bruyne - la-voix-humaine@pi.be - tel. 053 70 10 71

Xxx.

XXX

Vlaamse fi lmgeschiedenis verzameld.

Meezingliedjes voor dagelijks gebruik in de kleuterklas.

Hoeveel zandkorreltjes liggen er op het strand? Tellen maar.

Waarom zouden leerkrachten niet mogen shaken, chillen en sms’en?

Summervibes Harry Potter, Bob de Bouwer en Knorretje zijn gastheer voor een zomervakantie die sport en cultuur combineert. Voorts is er een circusvakantie, een skatekamp, een

Vlaamse fi lmgeschiedenis

NOTT

de leerdoelen muzische vorming. Via dans, drama,

derde graad) een week op muzische klassen. Na bos-, zee-, sneeuw- en andere klassen een nieuw project dat je leerlingen een week lang onderdompelt in een

De «Muzische Klassen in Malle» sluiten aan bij de leerdoelen muzische vorming. Via dans, drama,

derde graad) een week op muzische klassen. Na bos-, zee-, sneeuw- en andere klassen een nieuw project dat je leerlingen een week lang onderdompelt in een

De «Muzische Klassen in Malle» sluiten aan bij de leerdoelen muzische vorming. Via dans, drama,

KONI

NKLI

JK F

ILM

ARCH

IEF

kleuterklas.

Xxx.

XXX

GOLD

EN R

IVER

MUS

IC/R

UTH

VANW

ICHE

LEN]

CLAVIS/C

AROLINE HEEN

swing en schwung? Collega Gerd De Roeck en zijn team nodigen uit op «The Night of the Teachers», over netten

en koepels, Kempen of Polders, schoolgemeenschappen en onderwijsniveaus heen. Iedereen is welkom in Sportcomplex KTA I - C. Haeltermanstraat 1 - 9300 Aalst.

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

Monumentenmaandag «Open Monumentendag Vlaanderen» vindt plaats op zondag 12 september. Je kan tal van monumenten, landschappen en archeologische sites bezoeken rond het thema «Van nature… een monument». Op maandag 13 september volgt «Monumentenmaandag». Heel wat sites en monumenten zorgen dan voor een onthaal «op maat van de klas».Een overzicht vind je in het Monumentenmagazine (vanaf half augustus) en op www.monument.vlaanderen.be (rubriek «Jon-geren»).Meer info bij Coördinatiecentrum Open Monumentendag Vlaande-ren - Oude Beurs 27 - 2000 Antwerpen - tel. 03/212 29 55 - info.omd@sve.be

Dubbelfocus «Dubbelfocus» laat toekomstige leerkrachten kennis maken met de wondere wereld van een kunstmuseum én helpt om dit te vertalen naar de klaspraktijk. Tijdens een bezoek aan een museum kom je oog in oog te staan met kunstwerken die elk een eigen taal spreken. Daarbij werk je, via de door de gidsen gehanteerde methodiek en begeleiderstijlen, aan je eigen begeleidervaardigheid als (toekomstig) leerkracht.Canon Cultuurcel en Muhka organiseren gratis actiedagen, in een kunstmuseum in je eigen provincie. Een publicatie zorgt voor de theoretische omkadering en verduidelijking van begrippen. Er komen ook actiedagen voor studenten (met de hele groep) 2de jaar initiële lerarenopleiding secundair onderwijs, groep 1 (regentaat). De actie-dagen starten in november, maar je moet nu al inschrijven (vóór 30 juni!). De concrete datum kies je in overleg met het museum.Info en kandidaturen bij «Dubbelfocus» - Muhka - Peggy Saey - Leuvenstraat 32 - 2000 Antwerpen - tel. 03 260 99 90 - peggy.saey@muhka.be

Leerkrachten gezocht Canon Cultuurcel zoekt leerkrachten cultuurweten-schappen om samen met hen na te denken over dit vakgebied. Hoe vul je dit vak in? Hoe kan Canon Cultuurcel je daarbij ondersteunen? Welke waar-

24 KLASSE NR.146

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.bewww.canoncultuurcel.be

CANON C

ULTUURCEL

Hoe inschrijven

voor een studiedag?

1. Via www.canoncultuurcel.be

2. Per fax of e-mail: vermeld dan

steeds (en liefst in deze volgorde):

naam, privé-adres, tel./fax, mailadres,

school/organisatie, adres school/or-

ganisatie, functie

Win een prijs Ben je universiteits- of hogeschoolstudent en ben je dit of vorig academiejaar auteur van een eindwerk over Europa? Doe dan een gooi naar de «Prijs Karel Verleye» én de bijhorende cheque van 1 000, 500 of 250 euro. Je stuurt twee exemplaren van je eindwerk aan Stichting Ryckevelde. Niet-gepubliceerde, Nederlandstalige werken die op een originele manier focussen op «de vergeten factoren» van de Europese eenwording of de relatie van de burger met Europa, staan centraal. Met deze wedstrijd vraagt Stichting Ryckevelde meer aandacht voor de sociale, culturele, educatieve, religieuze en ethische dimensie… in de Europese samenwerking.Inschrijven kan tot 1 augustus - info bij Stichting Ryckevelde - tel. 050 35 27 20 - www.ryckevelde.be

Gezocht: Europese partners Ben je geïnteresseerd om een Europees project te starten, maar zoek je nog Europese partners? Schrijf dan in voor een van de internationale Comenius-ontmoetingssessies (in het najaar in Vlaanderen en andere EU-landen). Je ontmoet er collega’s uit verschillende Europese landen die belangstelling hebben om een Comenius-project uit te werken. Afhankelijk van het thema en het type uitwisseling dat je wenst, kan je als basis- of secundaire school terecht in Bratislava (Slovakije; 23-26/9), Nyborg (Denemarken; 30/9-1/10) of Linz (Oostenrijk; 23-27/10). Basisscholen kunnen ook in Alden Biesen (Bilzen; 20/24/11) of Stichting Ryckevelde (Damme; 24-27/11) partnerscholen zoeken. Op www.ond.vlaanderen.be/internationaliseringso vind je een overzicht van de contactseminaries die voor secundaire scholen bestemd zijn. Meer info bij kristel.vandammesoetheer@ond.vlaanderen.be (basisonderwijs) - tel. 02 553 92 49 en lucienne.dejonghe@ond.vlaanderen.be (secundair onderwijs) - tel. 02 553 89 04 - info over Comenius/Socrates op www.ond.vlaanderen.be/socrates

devolle ideeën heb je al ontwikkeld en wil/kan je met je collega’s delen?Er komt een vijftal contactmomenten in Brussel, tijdens het volgend schooljaar. Geïnteresseerde leerkrachten mailen naar canon@ond.vlaanderen.be, met je naam, adres en schooladres.

Blikopener Hoe kijk je naar een schilderij? Is elk geluid muziek? Hoe ontstaat een fi lm? Is stilstaan ook bewegen? Wat is een decor? Met de klas voor het eerst naar een museum, theater, concert, dansvoorstelling of fi lm gaan, is een onvergetelijke ervaring. Kinderen praten honderduit, maar stellen ook vragen. En hoe ga je hiermee om? Hoe bereid je een bezoek voor? «Blikopener» confronteert leerlingen lager onderwijs met beeldende kunst, drama/theater, muziek, beweging/dans en multimedia. Voor elk van deze kunstvormen is er een methode om kinderen te leren kijken en luisteren naar kunst. In de klas bekijk je elke kunstvorm vanuit een originele spelvorm, zodat je leerlingen het eigenlijke bezoek nóg boeiender vinden. 600 leerkrachten lager onderwijs kunnen volgend schooljaar gratis kennismaken met «Blikopener». In drie actieve workshops (oktober-november-maart) werk je met beeld, drama en muziek. In het schooljaar 2005-2006 komen daar be-weging en multimedia bij. Elke deelnemer krijgt de methode mee naar school. De workshops vinden plaats op verschillende tijd-stippen en locaties om ze voor iedereen bereikbaar te maken. De beeldworkshops vinden plaats in een museum, de dramawork-shops in cultuurcentra en de muziekworkshops in academies, zodat je tegelijk boeiende contacten kan leggen met collega’s, museummedewerkers, cultuurprogrammatoren en docenten DKO.Inschrijven via www.canoncultuurcel.be - je vindt er alle plaatsen en data - je kan enkel inschrijven voor de volledige reeks van drie workshops - «Blikopener» is een realisatie van Canon Cultuurcel, Culturele Biografi e Vlaanderen en Muhka, i.s.m. de deelnemende musea, cultuurcentra en het deeltijds kunstonderwijs.

lerarenopleiding secundair onderwijs, groep 1 (regentaat). De actie-dagen starten in november, maar je moet nu al inschrijven (vóór 30

bezoek nóg boeiender vinden. 600 leerkrachten lager onderwijs kunnen volgend schooljaar gratis kennismaken met «Blikopener»

Op zoek naar een partner

Talen-pit Ben je in je klas vernieuwend bezig met een (vreemde)taalproject of plan je zo’n project, schrijf dan vóór 31 juli in voor «het Euro-pees Label voor Innovatief Talenonderwijs 2004». Departement Onderwijs en de Europese Commissie promoten hiermee goede praktijkvoorbeelden. Dit jaar ligt de klemtoon op (vreemde)taalverwerving bij volwassenen. Scholen, lokale en regionale overheidsinstanties, werkgevers en cultu-rele verenigingen maken niet alleen kans op het «Europees Label voor Innovatief Talenonderwijs 2004», maar ook op een geldprijs (de eerste drie laureaten).Departement Onderwijs - afdeling Volwas-senenonderwijs - chama.rhellam@ond.vlaanderen.be - tel. 02 553 96 09

Oefen alvast je talen in een zomerse outfit. Klasse en het Europees Parlement doen hiervoor een t-shirt en bijhorende zonnepet cadeau aan vijf lezers. Mail voor 9 juli naar Klasse-Internationaal - an.declercq@ond.vlaanderen.be. Een on-schuldige muis klikt vijf winnaars aan die je vanaf 12 juli op onze site vindt.

Pittig met taal in de vakantie? Surf naar www.klasse.be voor enkele tips.

School zkt. school Het Colegiul Tehnic Victor Ungurean in Cimpia Turzii (Roemenië) zoekt een partnerschool in Vlaanderen om voor de afdeling «Snit en naad» en de nieuwe afdeling «Textiel» programma’s, cursussen en lesmethodes uit te wisselen.Interesse? Neem contact op met ann.devos1@pandora.be - tel. 015 33 10 67

in de Europese samenwerking.Inschrijven kan tot 1 augustus - info bij Stichting Ryckevelde

(advertentie)

2004-2005

scho

olja

ar m

et

Dag van de leerkracht

September Oktober November December Januari

w 1 v 1 m 1 w 1 z 1

d 2 z 2 d 2 d 2 z 2

v 3 z 3 w 3 v 3 m 3

z 4 m 4 d 4 z 4 d 4

z 5 d 5 v 5 z 5 w 5

m 6 w 6 z 6 m 6 d 6

d 7 d 7 z 7 d 7 v 7

w 8 v 8 m 8 w 8 z 8

d 9 z 9 d 9 d 9 z 9

v 10 z 10 w 10 v 10 m 10

z 11 m 11 d 11 z 11 d 11

z 12 d 12 v 12 z 12 w 12

m 13 w 13 z 13 m 13 d 13

d 14 d 14 z 14 d 14 v 14

w 15 v 15 m 15 w 15 z 15

d 16 z 16 d 16 d 16 z 16

v 17 z 17 w 17 v 17 m 17

z 18 m 18 d 18 z 18 d 18

z 19 d 19 v 19 z 19 w 19

m 20 w 20 z 20 m 20 d 20

d 21 d 21 z 21 d 21 v 21

w 22 v 22 m 22 w 22 z 22

d 23 z 23 d 23 d 23 z 23

v 24 z 24 w 24 v 24 m 24

z 25 m 25 d 25 z 25 d 25

z 26 d 26 v 26 z 26 w 26

m 27 w 27 z 27 m 27 d 27

d 28 d 28 z 28 d 28 v 28

w 29 v 29 m 29 w 29 z 29

d 30 z 30 d 30 d 30 z 30

z 31 v 31 m 31

Januari Februari Maart April Mei Juni

d 1 d 1 v 1 z 1 w 1

w 2 w 2 z 2 m 2 d 2

d 3 d 3 z 3 d 3 v 3

v 4 v 4 m 4 w 4 z 4

z 5 z 5 d 5 d 5 z 5

z 6 z 6 w 6 v 6 m 6

m 7 m 7 d 7 z 7 d 7

d 8 d 8 v 8 z 8 w 8

w 9 w 9 z 9 m 9 d 9

d 10 d 10 z 10 d 10 v 10

v 11 v 11 m 11 w 11 z 11

z 12 z 12 d 12 d 12 z 12

z 13 z 13 w 13 v 13 m 13

m 14 m 14 d 14 z 14 d 14

d 15 d 15 v 15 z 15 w 15

w 16 w 16 z 16 m 16 d 16

d 17 d 17 z 17 d 17 v 17

v 18 v 18 m 18 w 18 z 18

z 19 z 19 d 19 d 19 z 19

z 20 z 20 w 20 v 20 m 20

m 21 m 21 d 21 z 21 d 21

d 22 d 22 v 22 z 22 w 22

w 23 w 23 z 23 m 23 d 23

d 24 d 24 z 24 d 24 v 24

v 25 v 25 m 25 w 25 z 25

z 26 z 26 d 26 d 26 z 26

z 27 z 27 w 27 v 27 m 27

m 28 m 28 d 28 z 28 d 28

d 29 v 29 z 29 w 29

w 30 z 30 m 30 d 30

d 31 d 31

= vakantiedag

(advertentie)

(advertentie)

(advertentie)

Algemeen

➜ Een klas volTien landen erbij maakt een Europa van 25 naties. Een klas vol. Hoe je daar les over geeft? Voor de derde graad ligt een heel een pakket materialen klaar: de kaart ‘Een niEUw Europa’ met 120 typische illustraties bij alle landen van de Europese Unie; een infoboek met achtergrondinfo, cijfers en uitleg bij Europese symbolen; een spel dat leerlingen spelenderwijs doet kennis maken met de nieuwe EU-landen, uitgetest in de klas en goed bevonden. Leraar Johan Verhalle voegde daar een werkboek voor de leerlingen aan toe. Daarin spelen leerlingen alleen of in groep Eurodetective in dertien bedrijven.‘Een niEUw Europa’ - verkrijgbaar als pakket 1 spel, 1 info-boek, 20 werkboekjes en 1 kaart (129 euro) of afzonderlijk: kaart (12,50 euro), infoboek (17,50 euro), educatief spel (59 euro) - WPG Uitgevers - Maarschalk Gérardstraat 2 - 2000 Antwerpen - tel. 03 205 94 25 - fax: 03 205 94 16 - De lesbrief vind je op www.zwijsen-infoboek.be/europa

Basisonderwijs

➜ Miss PuntDankzij Mispunt, Houvast, Alsjeblieft Dankjewel, Blind Vertrouwen enz. gingen de leerlingen van basisschool De Zonnetuin in Sint-Kruis Brugge meer naar elkaar luisteren. Ze toonden ook meer respect voor elkaar, vonden leerkrachten en ouders. Mispunt en co. zijn fi guren die voor waarden staan. Een jaar lang werkten de leerlingen ermee in de klas. Ze schreven zelf het verhaal van een pestkop die tot inkeer komt en verankerden het op school. Het project werd bekroond en is nu uitgegeven als voorleesboek, met muziek-cd en vormingsmap. In de map vind je o.a. al de klasactiviteiten van de Zonnetuin rond het boek.‘Er zit een schat verborgen in jezelf’ (15,90 euro), muziekcd (18 euro), vormingsmap (8,5 euro) zijn samen verkrijgbaar voor slechts 25 euro. Op www.lerarenkaart vind je een bon, die je ingevuld doorstuurt naar Jeugd & Vrede - Van Elewijckstraat 35 - 1050 Brussel - tel. 02 640 19 98 - fax 02 640 07 74 - info@jeugdenvrede.be

➜ WaterEen bos in de klas? Strandwater voor het bord? Met de

nieuwe lestips ‘De zee’ en ‘Het bos’ scheelt het geen haartje. De lesmappen bouwen voort op de bundel ‘Leesbevordering,

hoe doe je dat?’. Ze maken een selectie van boeken over bos resp. zee en geven je daarbij praktische lesmodellen en crea-

tieve ideeën. ‘De zee’ is nu al verkrijgbaar, ‘Het bos’ komt uit bij het vallen van de bladeren. Voor kinderen van 9 tot 12 jaar.

Lestips ‘De zee’ (8 euro, met basisbundel ‘Leesbevordering, hoe doe je dat?’ 15 euro) - Stichting Lezen - Frankrijklei 130/4

- 2000 Antwerpen - tel. 03 204 10 01 - info@stichtinglezen.be - fax 03 204 10 09 - of via www.stichtinglezen.be/onderwijs/index.html

Secundair onderwijs

➜ Houston, we have a…Simuleer de hemelbewegingen van sterren, planeten, manen en kometen vanuit je luie zetel. Voorspel wanneer kunstmanen, ook spi-onagesatellieten, de space shuttle en het Internationale Ruimtestation passeren. Stap in de 3D simulator en leg de proeven van een astronaut af… De software die dat allemaal voor elkaar krijgt, vind je op de website van de Astro Event Group in Oostende. Alle programma’s zijn gratis downloadbaar en er komen er elke maand bij.www.astro-event-group.be➜ En wat met Cannabis?Ruim 35 000 leerlingen namen deel aan een enquête over druggebruik, meer bepaald over cannabis. Wat blijkt daaruit? Hoe gaan scholen om met drugpreventie? En vooral: hoe haal je daar het hoogste rendement uit? Met een nieuwe brochure plaatst de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen de cijfers in een ruimere context. In deel 1 krijg je info over het gebruik van legale (alcohol, tabak, medicatie) en illegale middelen (cannabis en andere) bij 12- tot 18-jarigen. Deel 2 zoekt tendensen over het gebruik van cannabis en alcohol, hoe jongeren staan tegenover gebruik, de rol van ouders en vrienden. In deel 3 vinden scholen criteria voor effectieve preventie, welke aspecten van het schoolleven invloed kunnen hebben op druggebruik enz.‘Over jongeren en middelengebruik: de cijfers ontcijferd. Krijtlijnen voor preventie in het onderwijs.’ (2 euro) - Vereniging voor Alco-hol- en andere Drugproblemen (VAD). - E. Tollenaerestraat 15 - 1020 Brussel - tel. 02 423 03 33 - fax 02 423 03 34 - vad@vad.be www.vad.be/documentatie.

«Win een gezinsweekend aan zee»

Het skelet van een dinosaurus, dikke madammen op een doek van Rubens, fonkelende diamanten of een distilleerkolf voor jenever. Niets zo gek, vreemd, verrassend of het staat wel in een Vlaams museum. Surf naar www.lerarenkaart.be en ontdek de weelde. Je hebt gelijk, 62 vakantiedagen zijn echt te weinig om alles te ontdekken. Maak een selectie en ga op stap. Vraag naar educatieve brochures. Want zelfs een zomervakantie is ooit weer voorbij…

De lerarenkaart biedt een unieke kans om gratis of heel voordelig instellingen met een grote educatieve waarde op te zoeken. 3 van de 8 onderstaande instellingen bezoeken levert jou misschien een waardebon op voor een lekker weekend met het hele gezin (max. 5 personen) in een verrassend hotel aan zee. De wedstrijd loopt van 1 juli tot 31 augustus. Je vraagt aan de balie een stempel op je spaarkaart. Zodra daar drie verschillende stempels op staan stuur je de spaarkaart volledig ingevuld naar Klasse - spaarkaart - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Dat kan tot 3 september 2004. Je verneemt op www.lerarenkaart.be of jij gratis zeelucht opsnuift.

Het Regenwoud met palmen en lia-nen. Een Noord-Amerikaans bos vol witte eiken en komkommermagnolia. Japanse esdoorns. Normaal kost het jou vliegtickets om ze allemaal te zien, maar in de Nationale Plantentuin staan ze op wandelafstand van elkaar. Ondertussen kuier je voorbij het kasteel van Bouchout en de Dianatempel. 323 geneeskrachtige planten zijn gegroe-peerd per kwaal.

© Nationale Plantentuin van België - Domein van Bouchout België - Domein van Bouchout België- 1860 Meise

Hoofdpijn? Gebruik de poeders van apotheek-drogisterij Duwaerts. Soldaat worden of niet? Trek je lot. Tijd voor wat plezier? De reus en de reuzin dansen mee op de Antwerpse Ommegang. Het Volkskundemuseum in de schaduw van het stadhuis toont de cultuur van jan-met-de-pet en mieke-met-de-voor-schoot. Gluur binnen in keukens, huis- en slaapkamers uit vervlogen eeuwen. Sla de benen uit op de tonen van het Mortierorgel, ga mee op bedevaart. Of sta je toch liever voor een negentiende-eeuwse klas?

Volkskundemuseum - Gildekamers-Volkskundemuseum - Gildekamers-Volkskundemuseumstraat 2-6 - 2000 Antwerpen© collectiebeleid Bart Huysmans

Wat moet er in je valies? Een portie straffe adem, strijkstok, plectrum en drumstokken. Het orkest in de Old England gebouwen bestaat uit 1 500 muziekinstrumenten. Je ziet ze. Je hoort ze. De infrarood-gestuurde hoofd-telefoon stuurt 200 muziekfragmenten naar jouw trommelvliezen. Afkomstig van een kunstmatig aangeblazen trompet, een elektrische basgitaar, een harp of een klavecimbel. De hele zomervakantie hangen 40 portretten van zigeunermuzikanten te kijk.

© Muziekinstrumentenmuseum (MIM) - Hofberg 2 - 1000 BrusselMuziekinstrumentenmuseum (MIM) - Hofberg 2 - 1000 BrusselMuziekinstrumentenmuseum (MIM)

Sabbel aan het oor van je knuffelbeer. Vervloek de wolken in die gigantische puzzel. Van 6 tot 66 jaar. Zoek alle spel-letjes in Pieter Breugels Kinderspelen. Beleef de evolutie van mechanische autootjes met opwindsleutel tot treintjes vol chips. Bewonder hoe vindingrijk Afrikaanse kinderen zijn met ijzerdraad en afgedankt blik. Tot het einde van de zomervakantie loopt ook de tentoonstel-ling «Terug naar start». Over huizen en hotels op de Antwerpse Meir, maar ook over de ghettopoly in Theresiënstad en de voetbal-monopoly van FC Barcelona.

© Speelgoedmuseum© Speelgoedmuseum© - Nekker- Speelgoedmuseum - Nekker- Speelgoedmuseumspoelstraat 21 - 2800 Mechelen

Nat

iona

le p

lant

entu

in v

an B

elgi

ë

Volk

skun

dem

useu

m

Muz

ieki

nstr

umen

tenm

useu

m

30 KLASSE NR.146

Spee

lgoe

dmus

eum

SPAARKAART

Voornaam en naam: .

Straat en nummer: . .

Postcode en gemeente: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nummer lerarenkaart:

�����������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

�������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������������������

Stem

p

el

321

Zijn dino’s blauw? En alle kraaien zwart? Hoe eet je zon-der mond? Het antwoord zoek je in De Wereld van Kina, Het Huis. Je komt te weten hoe de Aarde ontstaan is en uit welke elementen ze is opgebouwd. De fossielen tonen hoe het leven zich ontwikkelde, van de vroegste oertijden tot vandaag. Heel wat vliegende wezens bevolken de Aarde. Meer dan 100 opgezette vogels bewijzen dat ook de lucht boven België rijkelijk bevlogen wordt.

© De Wereld van Kina: Het Huis - Sint-Pietersplein Het Huis - Sint-Pietersplein Het Huis14 - 9000 Gent

Wat zit er precies in een klein bruin gesneden? Hoe plakken twaalf granen aan elkaar? Het Bakkerijmuseum Walter Plaetinck gooit de geheimen van de bakker te grabbel. Hoe smaakt het brood in andere delen van de wereld? Na een bezoek maak je thuis marsepeinen wortels of fi guren uit speculaas. Alsof het niks is. Je leert hoe cacaobonen uiteindelijk een blok fondant worden. Of lik je liever aan een ijsje?

© Bakkerijmuseum Walter Plaetinck © Bakkerijmuseum Walter Plaetinck © - Zuidgasthuishoeve vzw - Albert I-laan 2 - 8630 Veurne

In het archeologisch laboratorium leg je beendermateriaal en zaden onder de microscoop of puzzel je met potscherven. 24 levensgrote poppen vertellen waarvoor opgegraven objecten destijds dienden en wie hun eigenaar was. Even verder tonen computers de omgeving waarin een Romeinse staf of een zilveren penning thuishoren. Dankzij de tentoonstelling «Gespekt en gedekt» steek je je neus in de goedgevulde voorraadkamer van een vijftiende-eeuwse abdij.

Provinciaal Archeologisch Museum (PAM) Ename - Lijnwaad-Provinciaal Archeologisch Museum (PAM) Ename - Lijnwaad-Provinciaal Archeologisch Museum (PAM) Enamestraat 20 - 9700 Oudenaarde/Ename (© Technifoto Van Wambeke)

Sted

elijk

mod

emus

eum

Has

selt

De

Wer

eld

van

Kina

: Het

Hui

sPr

ovin

ciaa

l Arc

heol

ogis

ch M

useu

m E

nam

e

Bakk

erijm

useu

m

Merkkleding of confectie, haute couture en afdragertjes. Het Modemu-seum heeft ze allemaal in de vitrine staan. Jurken uit de achttiende eeuw, kostuums uit de negentiende eeuw, broekpakken van na de Tweede Wereldoorlog. Uitdagend kort of klassiek lang. Comfortabel wijd of sexy spannend. Speciale aandacht gaat naar doopkleedjes, bruidsjurken en rouwkledij. Hoe verder je vordert in het museum, hoe dichter je bij de mode anno 2004 komt.

© Stedelijk Modemuseum Hasselt - Gasthuisstraat 11 - 3500 Hasselt

KLASSE NR.146 31

(advertentie)

© P

HOTO

DISC

KLASSE NR.146 33

Behoren examenstress, black out, faalangst binnenkort voorgoed tot het verleden? Nieuwe onderwijsmethodes proberen leerlingen te sturen, te helpen, veeleer dan te leiden. Een andere manier van lesgeven leidt ook tot anders evalueren. Het eindproduct is niet langer het belangrijkste. Het proces om tot dat eindresultaat te komen geeft garanties voor de toekomst. Een stappenplan:

Stap 1: Wat ga je evalueren? Bepaal voor jezelf of je kennis of vaardigheden wil evalueren. Stel, misschien samen met je leerlingen, een aantal criteria op waarop je ze zal beoordelen. Op die manier zijn leerdoelen voor de leerlingen zichtbaar, duidelijk. Ze weten wat ze moeten leren en vooral waarop je ze zal beoordelen.

Stap 2: Waarom wil je evalueren? Je wil het einde van een leer-proces evalueren. Dat doe je door een summatieve evaluatie. Wil je het leerproces bijsturen waar nodig en elke fase in dat leerproces evalueren, dan ga je formatief te werk. Bij deze manier van evalueren moeten zowel de leraar als de leerling nadenken over de verschil-lende stappen in het leerproces om de instructie of het leren zo nodig bij te sturen.

Stap 3: Wie evalueert? Als leerkracht sta je centraal als evaluator. Maar ook leerlingen kunnen evalueren. Bij self-assessment zal een leerling zichzelf moeten evalueren, terwijl bij peer-assessment ook medeleerlingen hem kunnen evalueren. En waarom niet de ouders betrekken bij de evaluatie? De leerkracht is verantwoordelijk voor de eindbeoordeling.

Stap 4: Hoe verloopt die evaluatie? Soms is het aangewezen om een traditionele toets uit te voeren. Op dat moment ga je summatief evalueren. In combinatie met een portfolio krijgen de leerlingen zicht op hun vorderingen en tekorten. Ze verzamelen bewijsmateriaal om aan te tonen dat ze bijleren, dat ze zichzelf bijsturen. Je verplicht hen om na te denken over hun eigen werkmethodes, aanpak, manier van leren. Deze formatieve manier van evalueren geeft niet alleen

de leerling de kans om bij te sturen. De leerkracht ziet meteen waar het fout loopt en kan tijdens het leerproces ingrijpen om grotere schade te voorkomen.

Feedback: Terwijl de klas aan het werk is, kan je makkelijk mon-delinge en gerichte feedback geven. Wil je een cijfer geven, vraag je dan af waarom je dat doet. Een schriftelijke beoordeling moet duidelijk zijn en leesbaar, anders heeft niemand daar wat aan. Je kan ook de ouders betrekken in het leerproces. Vraag ze ook eens een beoordeling over een werk te geven. Werken met deze evaluatiemethodes lijkt in het begin erg arbeids-intensief. Binnen een vakwerkgroep kan je een evaluatie ‘op maat’ ontwikkelen. Leerlingen gaan met meer plezier aan het werk omdat de brokken kleiner lijken. Als ze onderweg naar het eindresultaat wat extra oefening nodig hebben, dan kan dat. Uiteindelijk is het proces belangrijker geworden dan het product.

In het boek ‘Anders evalueren – assessment in de onderwijspraktijk’ van Filip Dochy, Wouter Schelfhout en Steve Janssens, uitgegeven bij LannooCampus, krijg je tal van praktische voorbeelden om on-middellijk toe te passen in je eigen onderwijspraktijk. Geschikt voor basis-, secundair en hoger onderwijs. Je krijgt een duidelijk beeld van wat assessment, portfolio en feedback inhouden en hoe je het kan gebruiken. Leraren die met nieuwe onderwijsmethodes werken, vinden er niet alleen inspiratie. Het is meteen een aanzet om het zelf te proberen. De werkbladen kan je downloaden van het internet: www.lannoocampus.com/default.asp?90-209-5348-6

anders evalueren

De stap naar anders eva-lueren

De stap naar anders evalueren

34 KLASSE NR.146

«Alle verschillende kaarten die de scholen tot nu toe zelf maken, zitten vol goede bedoelingen maar ze zorgen zeker voor verwarring», zegt directeur Jan Nouwen van het Sint-Pauluscollege in Houthalen. «Een offi ciële leerlingenkaart zal alles duidelijker maken voor onze leerlingen en wakkert waarschijnlijk het groepsgevoel aan. Omdat de kaart gratis is, vallen ook de kosten voor ons weg. Bovendien haalt het ministerie zo wat administratieve last van onze schouders. Ik hoop dat het initiatief ook de integratie van allochtone leerlingen in de samenleving zal bevorderen.»Het idee van de leerlingenkaart leeft al langer maar nu is de knoop eindelijk doorgehakt. Dit schooljaar kunnen scholen nog hun gewenste aantallen doorgeven en vanaf september hebben hun leerlingen dan een eigen kaart. Daar zullen allerlei voordelen aan gekoppeld zijn. Op die manier stimuleert de kaart hen om actief te participeren op alle domeinen van de samenleving (en de vakoverschrijdende eindtermen): burgerzin, gezondheid, milieu, sociale vaardigheden, cultuur (fi lm, muziek, musea, theater …), sport, technologie, jeugdwerk, vrijwilligerswerk, internationale samenwerking enz. Onderwijs legt op deze manier een duidelijke link met de brede samenleving en de wereld van jongeren in hun vrije tijd.

Eigen pasjes«Vroeger maakten we op school zelf zo’n kaart maar de leerlingen konden er niet veel mee doen. Het werd ons ook te duur en te arbeidsintensief», zegt Myriam, leerkracht Nederlands. «Van de lerarenkaart maak ik dankbaar gebruik. Als leerlingen nu een vergelijkbaar aanbod krijgen, kunnen we samen op stap. Waarop wachten we?»Uit een steekproef blijkt dat ongeveer 75 procent van de secundaire scholen op dit ogenblik zelf al een of ander pasje uitreikt aan de leerlingen. Meestal gebeurt daar niet veel mee. Soms wordt het gebruikt bij controle van leerlingen die bijvoorbeeld toelating krijgen om ’s middags buiten de school te eten of voor bus of trein vroeger de klas mogen verlaten.

Vanaf 1 september kunnen alle Vlaamse leerlingen uit het secundair onderwijs hun eigen offi ciële leerlingenkaart krijgen. Daarmee volgen ze het succesrijke voorbeeld van de lerarenkaart. Toch zal de leerlingenkaart heel an-ders werken. Hoe moet dat en wat vinden ze daar pakweg in Houthalen van?

De directeur: «Zo’n kaart wakkert het groepsgevoel aan.»

vroeger de klas mogen verlaten.

De directeur: «Zo’n kaart wakkert het groepsgevoel aan.»

Jongeren krijgen

prim eur

Eur

opese

p r im eur

Eur

oror pese

prim eur

on

de rzoek

!

InternationaalVoor een studiereis naar Parijs of andere wereldsteden is een leerlingenkaart vaak bijzonder handig. Wie kan aantonen dat hij ‘leerling’ is krijgt gratis toegang of korting. Omdat België nagenoeg het enige land is met leerplicht tot 18 jaar is België het enige land dat aan alle jongeren beneden de 18 offi cieel een legitimatiekaart als ‘leerling’ kan afl everen. Daarmee komt een einde aan de verwarring tussen alle pasjes die scholen tot nu toe uitreiken. De kaart krijgt door het logo van de Vlaamse Gemeenschap en de samenwerking met het Cultureel Jongerenpaspoort (CJP) meteen een internationaal karakter. «Vorig jaar kregen we nog een leerlingenkaart van onze eigen school», zeggen Evelien (15) en Bjorn (15). «Dit jaar hebben we niets meer gezien. We wisten niet goed wat we met die kaart konden doen. Maar als er een offi ciële leerlingenkaart komt, zullen we daar met plezier gebruik van maken. Zijn we eindelijk ook een beetje VIPS!» Stephanie (17) en Lien (17) zijn ‘ministers van cultuur’ in hun scholierenparlement: «We hebben daar al lang over gezaagd. Het zou tof zijn als we kortingen krijgen op fi lmtickets, musea, festivals, boeken enz. Als school alleen kan je dat echter niet voor elkaar krijgen. Nu Klasse en Maks! zich daar gaan achter zetten, komt onze wens in vervulling.» Ook de Vlaamse Scholierenkoepel heeft het idee al eerder aangekaart en steunt het initiatief.

PersonaliserenScholen zullen de mogelijkheid hebben om een aantal eigen codes op de kaart aan te brengen: welke leerlingen mogen de school vroeger verlaten, welke leerlingen zitten in welke

reftergroep enz. Op die manier kan één leerlingenkaart tegelijk gelden voor alle Vlaamse leerlingen en kunnen scholen er op een eigen manier nog invulling aan geven. De verschillende graden zullen trouwens ook een eigen kleur krijgen.De leerlingenkaart wordt aangeboden door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (departement Onderwijs) en krijgt de steun van de departementen cultuur, jeugd en sport. De ploeg van Klasse en het jongerenblad Maks! zal instaan voor de uitwerking en zal daarvoor samenwerken met een breed netwerk van diensten en organisaties. Zo is er ook overleg om samen te werken met de SWAP-pas, een vakantiepas voor twaalf-tot zestienjarigen die wordt uitgewerkt door de Vlaamse Vereniging voor Jeugddiensten en jeugdconsulenten (VVJ) en de Vlaamse gemeenten. Door de kaart gratis aan te bieden, komt ze terecht bij álle leerlingen: democratisch en drempelverlagend.

StimulerenScholen die met het initiatief meedoen, vinden in de kaart een stimulerende partner voor de vakoverschrijdende eindtermen en meer actieve leerlingen. Daarom duidt elke school een contactpersoon aan. In het beste geval vormt die een actief ploegje leerkrachten rond zich. In september de kaart gewoon uitdelen zal immers weinig dynamiek op gang brengen.Met de stimulans van de school en de leerkrachten maakt de communicatie via Maks! en de up-to-date website meer kans om leerlingen in beweging te zetten. Snelheid, actie, fun, variatie en vrienden zijn voor de leerlingen zelf de grootste prikkels. Daarom komen er ook gepersonaliseerde nieuwsbrieven en speciale acties met een hoog VIP-gehalte. De kaart zal branden in hun zakken.

KLASSE NR.146 35

WAT KAN JE MET DE KAART DOEN?Het precieze aanbod van de leerlingenkaart wordt bekendgemaakt op 1 september. Het zal dan ook te vinden zijn in een aparte brochure en op een eigen website. De leerlingen zullen alvast korting krijgen bij de fi lms in Kinepolis. Voor de 16-plussers wordt de leerlingenkaart meteen ook een internationaal erkend Cultureel Jongerenpaspoort (CJP). Daar moesten ze tot nu toe 10 euro voor betalen… Daardoor krijgen ze in heel Europa kortingen op culturele evenementen, openbaar vervoer, verblijfsaccomodatie enz. Waarschijnlijk komt er ook een samenwerking met de SWAP-pas. Tientallen organisaties en instellingen hebben hun medewerking al toegezegd. De leerlingenkaart wordt op die manier een dynamische stimulans om zoveel mogelijk jongeren extra-kansen te geven op zeer verscheiden domeinen. De drempels moeten omlaag, de muren gesloopt. De jongeren zullen het geweten hebben.

HOE VRAGEN WE DE KAART AAN?De leerlingenkaart geldt voorlopig alleen voor het secundair onderwijs. Het is geen verplichting maar een gratis service van het departement Onderwijs. Scholen die ze wensen te gebruiken, kunnen de gewenste aantallen aanvragen. Omdat het departement Onderwijs in september niet over een precies en juist adressenbestand beschikt, vult de leerling (of de school) de gegevens zelf op de kaart in. De school kan daar eventueel eigen codes aan toevoegen. Leerlingen of leerkrachten kunnen de kaart niet op eigen initiatief aanvragen. De vraag moet komen van de directie van de school. Die duidt ook een coördinerende en stimulerende contactpersoon aan. Dat kunnen ook twee namen zijn: een technische coördinator (verdeling) en een gangmaker (gebruik). De school geeft het gewenste aantal exemplaren per graad op via het formulier dat nu te vinden is op www.lerarenkaart.be. Aanvragen moeten binnen zijn vóór 15 juni. In de loop van de grote vakantie komen de leerlingenkaarten dan aan op school.

Jongeren krijgen hun eigen kaart

HOE VRAGEN WE DE KAART AAN?

kaart

Schooldirecties schrijven hun leerlingen in vóór 15 juni via www.lerarenkaart.be

De leerkracht: «Samen met de leerlingen op stap.»

De leerlingen:«Zijn we eindelijk

ook een beetje VIPS.»)

Tijdens studierei-zen gluren haar studenten nieuws-gierig in haar bord.

«Dat ik vegetariër ben, komt in de lessen niet aan bod. Al durf ik er wel eens een Duitse tekst over vegetarisme tussen gooien», bekent Birgitta Meex (34). Ze geeft geeft o.a. lessen ‘zakelijk en economisch Duits’ en ‘Duitse taalkunde’ aan studenten handelswetenschappen en vertaler-tolk van de Lessius Hogeschool in Antwerpen en is in haar vrije tijd als vrijwilliger actief bij EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief). «Ik ben volbloed vegetariër én liefhebber van de Duitse taal», glundert ze. Wat heeft Birgitta op haar boterham? «Géén Sauerkraut mit Wurst!»

Duits leren en vegetarisch eten: veel men-sen trekken er hun neus voor op. Birgitta: «Jammer dat jongeren geen Duits meer willen leren want bedrijven vragen medewerkers die de taal beheersen. Mochten we wat vaker Duitstalige landen bezoeken dan zouden we er positiever tegenover staan. Maar die landen behoren nu eenmaal niet tot onze favoriete vakantiebestemmingen. Zelf ging ik als kind elk jaar met vakantie naar Oostenrijk en sindsdien liet de taal mij niet meer los. Ook met vegetarisme ben ik al vroeg begonnen. Op mijn vijfde werd ik me ervan

bewust dat het worst je op mijn bord ooit een levend

varken was en wilde ik geen dieren meer eten. Mijn ouders stonden achter mijn keuze, hoewel ze zelf geen vegetariërs waren. Als adolescent moest ik tegenover leeftijdgenoten en bezorgde volwassenen tot vervelens toe verantwoorden ‘waarom ik geen vlees at zoals iedereen’, maar vandaag is vegetarisme maatschap-pelijk aanvaard. Toch bestaan er nog weerstanden en vooroordelen: veggie-voedsel zou niet lekker, eentonig en ongezond zijn. Vandaag schakelen vooral jongeren over op een vegetarische levenswijze.»

Out je je als vegetariër bij collega’s en studenten? Birgitta: «In het secundair kan vegetarisme mooi aan bod komen in de vakoverschrijdende eindtermen. In het hoger onderwijs en zeker in mijn colleges is dat veel minder evident. Het gebeurt wel dat ik een Duitse tekst geef over de economische gevolgen van vegetarisme of over het ecologisch bewustzijn van de Duitsers. Dan durf ik me te outen als vegetariër. Op studiereis gebeurt dat automatisch als we samen eten. En aangezien we met de collega’s op school altijd samen middagmalen, weet in de lerarenkamer iedereen dat ik vegetariër ben.

Samen eten is bij uitstek een sociale gebeurtenis. Mensen zien wat je eet en spreken je erover aan: ‘wat ligt er op uw boterham?’ Prettig is dat ik niet de enige ben, er zijn nog veggie-collega’s.»

Kan je ‘vegetarisch eten’ wel een pas-sie noemen? Birgitta: «Toch wel, omdat het meer is dan een eetge-woonte. Ik ben ethisch vegetariër, wat wil zeggen dat er een maatschappijvisie aan vast hangt. Dat ik geen dieren eet, is geen kwestie van mogen of lusten maar van zelf willen. In onze samenleving is vlees eten de norm. ‘Wat eten we vanavond? Kip met rijst. Biefstuk met frieten. Worst met appelmoes.’ Gerechten benoemen we aan de hand van de vleescomponent, dat zegt genoeg over het belang dat we er aan hechten. Durven afwijken van die norm en voor je mening uitkomen is een bewuste keuze. Daarom ben ik vrijwilliger geworden bij EVA, een organisatie die het grote publiek actief informeert over vegetarisme. Er zijn veel leerkrachten als vrijwil-liger actief. Samen ontwikkelen we momenteel een vegetarisch educatief project. Ik wil ertoe bijdragen dat mensen hun vooroordelen over vegetarisme kwijtspelen, zonder mij daarom als een missionaris te gedragen. Je zal mij op mijn school dus voor de jaarlijkse V-day geen fl yertjes zien uitdelen. Maar iedereen mag in mijn brooddoos kijken.»Over actuele ethische kwesties, de charme van konijnenvoer en swingende vegetarische kooksessies: www.vegetarisme.be

«Dat ik vegetariër ben, komt in de lessen

PASSIE

Birgitta Meex is vrijwilliger bij de vegetarische vereniging EVA en docent Duits. Ze combineert

zoals veel collega’s lesgeven met een passie buiten de school. Deze rubriek ’Buitenbeentje’ legt elke maand ongenadig de gespleten per-

soonlijkheid van een Vlaamse leerkracht bloot.

«KIJK EENS IN MIJN

BROODDOOS»

Birgitta Meex is vrijwilliger bij de vegetarische

Dag

Collega

Birgitta: «Voor mij geen worst met appelmoes.»

36 KLASSE NR.146

«KIJK JUF, EEN BEEST!»«De school heeft er onlangs de tuin van de pastorij bij gekregen», vertelt Veroniek Deman. «Elke klas krijgt daar nu een eigen moestuin. Nu willen wij niet aan de school gaan zeggen hoe het allemaal moet. We werken op vraag.» In zes vormingssessies werden Veroniek en vijf andere moeders en vaders van de Gemeentelijke Basisschool in Kooigem natuurouders. Ze leerden over de natuur, maar ook over hoe je samenwerkt met de leerkracht, hoe je werkgroepjes organiseert, hoe een school in elkaar zit, wat eindtermen zijn… «Wij gaan tijdens milieuactiviteiten de leerkracht niet vervangen, wel willen we samen meer bereiken dan wat een leerkracht in de klas ooit alleen kan.»

Het hele verhaal kan je lezen in met mei-juninummer van Klasse voor Ouders en op www.klasse.be/ouders

Veroniek: «We leren hoe je samenwerkt met de leerkracht.»

© P

ETER

VAN

HOO

F

Tijdens studierei-zen gluren haar studenten nieuws-gierig in haar bord.

«Dat ik vegetariër ben, komt in de lessen niet aan bod. Al durf ik er wel eens een Duitse tekst over vegetarisme tussen

bewust dat het

Samen eten is bij uitstek een sociale gebeurtenis. Mensen zien wat je eet en spreken je erover aan: ‘wat ligt er op uw boterham?’ Prettig is dat ik niet de enige ben, er zijn nog veggie-collega’s.»

Kan je ‘vegetarisch eten’ wel een pas-sie noemen?

BROODDOOS»

Birgitta: «Voor mij geen worst met appelmoes.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.146 37

EXAMENS ZONDER SCHOOLWim (18) en Peter (20) schuiven aan in de rij voor de examenzaal. Ze wil-len hun TSO-diploma halen. Daarvoor zijn ze vandaag van Brasschaat en De Pinte naar de examencommissie (‘de middenjury’) in Brussel afgezakt. Waarom lukte dat via gewone schoolexamens niet?Peter: «Ik heb tot en met het vijfde jaar met succes examens op school afgelegd. Dan werd ik ziek en bleef maanden afwezig. Slagen voor het zesde jaar kon ik vergeten. Ik ben dan een jaar weggebleven van school om te recupereren van mijn ziekte, ik werkte ook even in een bankkantoor.»Wim: «Ik ben niet zo’n successtudent. Twee keer heb ik moeten bissen, ik zat twee jaar geleden nog altijd in het derde jaar. De discipline om zelfstandig te studeren miste ik.»Maks!: «Kan je dan zomaar aan de examencommissie beginnen?»Wim: «In een speciale privé-school in Brasschaat stoomden ze mij klaar voor de examencommissie. In 1 jaar tijd slaagde ik voor al mijn examens van de tweede graad. Dit jaar zat ik op internaat in Oostduinkerke. Ideaal voor mij. Elke avond studeren. Zo legde ik met succes de examens voor de derde graad af. Ik heb dus twee jaar schoolachterstand opgehaald.»Peter: «Ik wou oorspronkelijk gewoon weer naar school. Maar de directeur van mijn oude school raadde me dat af: ik zou niet meer wennen aan de regeltjes van het schoolleven, zei hij. Waarschijnlijk terecht: ik ben altijd een kritische leer-ling geweest. Ik heb me dan als vrije leerling in een andere school ingeschreven, zo kregen mijn ouders nog kindergeld voor me. De leerkrachten van die school gaven me uitleg als ik vragen had tijdens de blok voor de middenjury, lessen heb ik er niet gevolgd.»Maks!: «Wat zijn jullie plannen voor volgend jaar?Peter: «Ik wil opnieuw naar school: mijn zevende jaar doen. Daarna wil ik werken, liefst als opvoeder. Ik heb alleszins geleerd om grote brokken te studeren.»Wim: «Volgend schooljaar neem ik een jaartje vakantie. Samen met mijn vriendin wat reizen, een beetje werken, ik zie wel. Daarna wil ik naar de hogeschool. Zelfstandig studeren is daar belangrijk: dat kan ik nu wel, denk ik.»

Het hele verhaal van Wim en Peter lees je in het meinummer van Maks! en op www.maks.be

BLIJF OP DE HOOGTE1. Actuele info over de eindtermen, culturele projec-

ten, de doorlichting, levenslang leren, studie- en informatiedagen onderwijsstatistieken enz. vind je op Onderwijs Vlaanderen, de offi ciële site van het onderwijs in Vlaanderen. Je kan er bovendien elke dag vers beleidsnieuws ophalen. Surf naar www.ond.vlaanderen.be en word één van de 900 dagelijkse nieuwsfans.

2. Hoe komt het dat je collega altijd net iets sneller en beter op de hoogte is? Waarschijnlijk leest hij Lerarendirect. Dat is een gratis elektronische nieuwsbrief, uitgegeven door het departement Onderwijs, exclusief voor Vlaamse leerkrachten. Je geeft zelf aan over welk onderwijsniveau je nieuws wil ontvangen. Elke woensdagmiddag valt de nieuwsbrief dan in je mailbox. Op dit ogenblik lezen 12 000 leerkrachten mee. Inschrijven kan via www.lerarendirect.be

3. De Klasse websites ontvangen nu gemiddeld meer dan 200 000 bezoekers per maand. Zowat de helft zoekt artikels en dossiers op trefwoord. De andere helft gebruikt alle andere mogelijkheden: nieuws, forums, polls, enquêtes, gastenboe-ken, wedstrijden enz. Ontdek de interactieve wereld van www.klasse.be, www.maks.be en www.yetiworld.be

4. Voor wie alle achtergronden, verbanden en evoluties wil volgen bij de verschillende acties, papieren en elektronische publicaties van Klasse is er sinds kort de elektronische nieuwsbrief KlasseXTR. Die kan je eenmaal per maand ontvangen. Inschrijven is gratis: www.klasse.be/xtr

© Y

ETI«INSPRAAK IS NORMAAL»

«De juf luistert naar onze mening», zeggen de leerlingen van de basisschool in Nijlen. De onderwerpen waarbij ze inspraak hebben: huiswerk verschuiven, een klasuitstap plannen, feestjes in de klas organiseren, toetsen plannen. «Inspraak in de klas is normaal», zeggen de leerlingen. Of ze ook een betere regeling van de speeltijden bespreken met de directie? «Dat kan voor-lopig nog niet. Maar we werken wel aan een leerlingenraad. Zodra die er is, leggen we onze agendapunten op tafel: toezicht en regels tijdens de speeltijden, speelmateriaal, muziek, het schoolfeest.»

Wat deze leerlingen denken over ‘opkomen voor jezelf’ en ‘verantwoordelijkheid nemen’ lees je in Yeti 23. Ze brengen verslag uit over de K-test ‘inspraak’. Meer op www.yetiworld.be

NIEUW LESMATERIAAL?Op zoek naar goede lesinhouden voor volgend schooljaar? Dan kan je elke maand nieuw materiaal, tips en lesvoorbereidingen krijgen die aansluiten bij de vakoverschrijdende eindtermen. Je leerlingen kunnen Yeti (5de en 6de leerjaar basisonderwijs) en Maks! (tweede en derde graad secundair) gratis krijgen. Deze bladen zijn familie van Klasse en behandelen vergelijkbare thema’s, telkens op maat van de doelgroep. Je kan als leraar enkele dagen op voorhand de inhouden inkijken en een pedagogische bijlage afprinten vol lesmateriaal, achtergronden en tips voor de meest uiteenlopende vakken en projecten. Deze service is gratis. Schrijf je nu al in voor de pedagogische bijlage bij Maks! (via www.maks.be/maksimum) en kijk wanneer de nieuwe van Yeti verschijnt (via www.yetiworld.be).

© M

AKS

«We werken aan een leerlingenraad.»

Peter en Wim zijn naar de examencommissie in Brussel afgezakt.

38 KLASSE NR.146

«Samen zelfstandig één stripverhaal maken.

Een hele toer.»

«Binnen het project Accent op Talent van de Koning Boudewijnstichting is het deel rond ‘Anders Leren’ nieuw voor onze scholengemeenschap», zegt Nikki Cappaert. Zij coördineert het project voor de Scholen-gemeenschap Antwerpen-Zuid. «Wij kozen ervoor om te werken rond andere didactische werkvormen. Met een beperkte werkgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van de verschillende scholen, zowel basis- als secundair onderwijs, gingen we op bezoek bij elkaar. Leerkrachten uit het secundair

onderwijs die de werkvormen in de kleuterklas en in de lagere school gaan bekijken… Het is niet evident. In de kleuterklas mogen kinderen bij hoekenwerk kiezen wat ze willen doen. Tijdens de kringgesprek-ken worden ze gestimuleerd om hun mening te uiten. Leraren kleuteronderwijs differentiëren sterk qua vorm, manier van instructies geven, gebruikte materialen. De leerkrachten uit het secundair onderwijs stonden er met open mond bij. In de lagere school is contractwerk al goed ingeburgerd. De leerlingen

Leraren die hun deur open zetten om collega’s uit andere scholen te laten bin-nen kijken? Het kan. De Scholengemeenschap Antwerpen-Zuid doorbreekt de muren tussen kleuterklas, lagere school en secundair onderwijs. Leraren

die leren van elkaar met één doel: leerlingen motiveren. Leuk voor de leraar. En voor de leerlingen. Want verschillende werkvormen gaan er door de mixer.

De mixer in de werkvormen

www.kbs-frb.be Koning Boudewijnstichting - Accent op Talent

© L

UC D

AELE

MAN

S

krijgen een takenpakket dat binnen een bepaalde termijn af moet zijn. Ze moeten begeleid zelf-standig leren. Als die kinderen naar het secundair onderwijs overstappen, is het echter afgelopen met zelfstandig leren. Dan kiezen de leraren in hun plaats: de werkvormen, de taken, wat ze doen en hoe ze het moeten doen. De resultaten van de meeste kinderen gaan fel achteruit bij de overgang naar het secundair. We vroegen ons af, of dat met de manier van werken te maken had. Na een eerste kennismaking en het bezoek bij elkaar in de klas, kregen alle mensen van de werkgroep de opdracht om een pakket uit te werken voor hun vak met de nieuwe inzichten en om dat ook toe te passen in de klas. Benieuwd wat hun ervaringen zijn.»

Niet klaar«De eerste les was een flop», geeft Sonja Rucquoij toe. Zij geeft wiskunde aan de Stedelijke Middenschool 9 in Antwerpen. «Als je ervan overtuigd bent dat je een pakket gemaakt hebt om leerlingen zelfstandig en individueel te laten werken, verwacht je geen stortvloed van vragen. Maar die was er wel. Dat was voor mij het teken dat mijn pakket niet goed was voor de leerlingen, dat de instructies niet eenduidig waren. Ik ver-onderstelde dat de leerlingen een aantal zaken nog wisten van voor de kerstvakantie, maar ik vergat dat ik die in een gewone les toch vlug even herhaald zou hebben. Die dag heb ik ’s avonds het hele pakket rond de volgorde van bewerkingen en het wegwerken van haakjes opnieuw ge-maakt. De volgende les heb ik gewoon gezegd: ‘Jongens, we beginnen opnieuw.’ En toen zat het goed.»«Ik merkte ook dat leerlingen in het secundair onderwijs niet verwachten dat ze het zelf moe-ten doen», vult collega Britt Seeldrayers aan. «Ik heb voor Nederlands een pakket gemaakt waarvoor de leerlingen gedurende één week individueel aan de slag moesten. Eén fout mis-schien: ik had hen gezegd dat ik die week geen huiswerk zou geven, maar dat hun pakket klaar moest zijn tegen vrijdag. In welke volgorde ze de oefeningen maakten was niet belangrijk. Ik raadde hen aan om elke dag thuis wat te werken aan dat pakket. Maar welke leerling doet dat als het niet echt moet? Het gevolg was natuurlijk dat er nogal wat jongens die donderdagavond heel veel werk hadden en dat ze niet klaar waren met hun pakket op vrijdag. Ik weet zeker dat ze zich de volgende keer niet meer zo laten vangen.»

Magjes en moetjesBritt Seeldrayers voegde aan het pakket extraatjes toe voor de leerlingen die met alle oefeningen klaar waren, leuke dingen, puzzels, taalspelletjes. «De inspiratie hiervoor vond ik in de kleuterklas. Bij de magjes en de moetjes. Aangevinkte taken moet je doen, andere mag je doen. Het lijkt zo eenvoudig. De leerlingen vinden het leuk om zelf te kunnen kiezen welke oefening ze eerst maken. Zelf verantwoordelijkheid moeten

nemen, hun werk plannen, thuis al eens een oefening afwerken, ook al staat die niet als huiswerk in de agenda genoteerd, dat is toch heel moeilijk.»«Je kan die manier van werken niet altijd en voor elk onderwerp toepassen», zegt Sonja Rucquoij. «De leerlingen zeggen het zelf: het was leuk, maar niet voor altijd. Voor een onderdeel van de leerstof kon ik het wel doen, omdat het een herhaling was van zaken die we al gezien had-den. Voor nieuwe leerstof hebben de leerlingen ons toch nog wel nodig.»

Opfleuren«Ik vind mezelf een experiment», zegt Willy Adriaenssens, leraar in SITO 7. Hij is aan zijn achtentwintigste schooljaar toe. «Voor het eerst in mijn carrière sta ik in 1B. Het is een totaal andere wereld, ik zag het in het begin niet zitten», geeft hij toe. «Misschien is het door dit project van Accent op Talent dat ik heel erg veranderd ben. En wat belangrijker is: ik steeg in de achting van de leerlingen.» Wat heeft Willy Adriaenssens dan gedaan? «Ik werkte een pakket uit rond strips. Het was bedoeld voor zeven lesuren, maar het werd het dubbele. De mix van werkvormen, die ik met mijn ogen gepikt had in de lagere school en in de kleuterklas, bleek aan te slaan. Taalarme kinderen konden veel meedragen van de anderen, terwijl de ADHD’ers in de klas wat flexibeler kon-

den be-wegen. Ze moesten regelmatig iets opzoe-ken, iets

wegleggen. Ik merkte dat de leerlingen, als je ze in hun eigen tempo laat werken, veel minder snel afhaken. Ze waren meer gemotiveerd. Als ze iemand konden helpen, fleurden ze op.» Ook voor Willy Adriaenssens zelf was het een leerrijke ervaring: «Ik had de tijd om te observeren, om te zien hoe leerlingen iets oplossen, op welke manier ze iets leren. Ik kon aan foutenanalyse doen en kreeg de kans om te remediëren.» Ondertussen werkte hij een tweede werkmap uit. «De formule werkt. Je moet alleen de meisjes wat meer tijd gunnen, omdat ze soms wat te perfectionistisch zijn. Sommige jongens moeten dan weer aangepord worden omdat ze wat lui zijn. Ik vind zoveel voldoening in deze manier van werken, dat ik ze ook ben gaan toepassen voor mijn lessen Engels in de hogere jaren.»

CoachDe andere leraren van de Scholengemeenschap Antwerpen-Zuid hebben nagenoeg dezelfde er-varing. De muur neerhalen tussen basisschool en secundair onderwijs is een succes. De traditionele schikking van banken op een rij doorbreken was voor sommige leerkrachten nieuw. Leerlingen zelfstandig nieuwe dingen laten ontdekken, coach zijn in plaats van leider… Deze nieuwe werkvormen vragen een aanpassing, maar wan-neer de leraren de resultaten zien, zijn ze meteen gewonnen voor de nieuwe aanpak.Britt Seeldrayers organiseerde een enquête nadat de leerlingen het pakket Begeleid Zelfstandig Leren voor Nederlands doorgenomen hadden.

Meer dan 80 procent van de leerlingen vindt het leuk, maar heeft liefst de combinatie tus-sen zelfstandig leren en uitleg krijgen van de leerkracht. 52 procent van de leerlingen vindt dat ze meer werk hadden, maar willen het toch nog eens doen.

Resultaten«Voor sommige leerlingen helpt het dat ze zelf initiatief mogen nemen», zegt Sonja Rucquoij. «Zwakkere leerlingen behalen betere resulta-ten, terwijl de sterkere een groter gevoel van eigenwaarde krijgen omdat ze nu en dan iets moeten uitleggen aan een andere leerling.» De leraren wilden niet zozeer het product beoorde-len, maar veeleer het proces. «Het is natuurlijk makkelijker om punten te geven op een juiste oplossing dan de weg te evalueren die de leerling volgde om tot dat resultaat te komen. Ik ben er in ieder geval nog niet uit hoe ik dat moet doen», zegt Sonja Rucquoij. Bij het project rond de Olympische Spelen in het Stedelijk Polytech-nisch Instituut kregen de leerlingen zowel een beoordeling op hun sportproeven als op het opzoeken van informatie voor de oefeningen in hun werkbundel. «Op die manier krijgen zowel de sportievelingen als de knappe koppen even veel kansen om veel punten te behalen», legt leerkracht Gerda Weyers uit. «We doen een warme oproep om materiaal te ontwikkelen voor een andere manier van evalueren», besluit Lydia Raeymaeckers, coördinerend directeur van de Scholengemeenschap Antwerpen-Zuid. «Een product kan goed of slecht zijn, maar het proces evalueren dat tot het product leidde, zegt veel meer over het talent van de leerling. Daar moeten we dringend werk van maken.»

KLASSE NR.146 39

ACCENT OP TALENT

«De muur neerhalen tussen basis- en secundaire school»

Dit is een artikel in de reeks rond Accent op Talent, een nieuwe kijk op technische en technologische beroepen en opleidingen, een initiatief van de Koning Boudewijnstichting. Een jaar lang experimenteerden 50 ‘voortrek-kersscholen’ met andere vormen van leren, kiezen, werken. Belangrijkste resultaten: leerkrachten zijn meer gaan samenwerken en leerlingen waren meer gemotiveerd. Enkele scholen stellen vast dat minder leerlingen spijbelden. Wie het hele verslag wil nalezen kan dat op www.kbs-frb.be. Het witboek, met aanbevelingen voor andere scholen die willen deelnemen aan de onderwijsver-nieuwing, verschijnt in het najaar. De Koning Boudewijnstichting hoopt dat zowel basis- als hoger onderwijs zullen kunnen meestappen in het project.Het gemeenschappelijk vakbondsfront heeft kritiek op het project: de vernieuwde werkwijze, zoals leerkrachten breder inzetten in schoolopdrachten, zou extra werkdruk veroorzaken voor de toch al overbelaste leerkrachten.

40 KLASSE NR.146

Shaken in het rusthuisAl knutselend wenskaarten maken. Reclameslogans ver-zinnen in de taalles. Uitgaven van inkomsten aftrekken bij rekenen. Dansjes voor bejaarden voorbereiden tijdens muzische vorming. De leerlingen van Lagere School Ter Dreef (Merchtem) leiden zes maanden lang de onderne-ming kids@rusthuis. Zonder juf in de buurt maakt Jade (11) afspraken met de directrice van het bejaardentehuis. Maandag snijdt David de worst en schept Hanne de saus. Woensdag werken Rob en Jorn in de tuin. Hanne en Baptiste geven donderdag vingergymnastiek. Lander (12) onderhandelt met de plaatselijke bloemist. Hij wil 125 kerstrozen tegen een laag tarief. Die verkopen de jonge ondernemers op de kerstmarkt met winst door. Even later steken alle zesdeklassers in driekoningen-outfi t. Ze zingen op het nieuwjaarsfeest van de politie. De 431 euro winst beheren ze zelf. Met het grootste deel organiseren ze een feest voor alle bewoners van het rusthuis. Wie bakt pannenkoeken?

Anouk: «We mochten geen stappen overslaan. Om de Prijs van onze kerstrozen te bepalen, moesten we ook de kosten van de verpakking meerekenen.» Jonathan: «Iedereen is ergens goed in. De ene Persoon bouwt een leuke verkoopstand, de andere kan goed met bejaarden praten.»

Matthias: «Op onze website staat een wedstrijd. Om de vragen op te lossen moet je de hele site lezen. Dat is een trucje om ons Product te Promoten.»Lieselotte: «Om driekoningen te zingen verdeelden we de straten onder elkaar. De Plaatsen met wegenwerken lieten we over. Daar zouden de mensen de deur toch niet opendoen.»

Vooraleer leerlingen van de lagere school met hun onderneming (of projectweek) beginnen krijgen ze vijf voorbereidende lessen. Telkens rond één van de P’s. Ze brengen producten mee van thuis en ontdekken op welke plaatsen die gemaakt worden. Ze ontdekken dat iedere persoon ergens goed in is. Door reclame in tijdschriften en op straat te bekijken beseffen ze wat promotie inhoudt. Ze leren dat ze in de uiteindelijke verkoopprijs niet alleen het product maar bijvoorbeeld ook de verpakking, de lonen en de promotie moeten verrekenen.

© L

UC D

AELE

MAN

S

© L

UC D

AELE

MAN

S

Let’s Twist-ItPas 18 en Emilie Nicosia mag gevestigde waarden als Etienne d’Avignon en Karel Vinck ‘collega’s’ noemen. Zij is gedelegeerd bestuurder van de minionderneming Carpe Diem. Met zeven klasgenoten van 6 economie-wiskunde (Heilige Drievuldigheids-college Leuven) verkoopt zij de zelf geproduceerde Twist-It, een staander waarin je halfl ege fl essen shampoo en ketchup omgekeerd wegbergt. Knijpen om de laatste druppels uit de fl es te halen, hoeft niet meer. 43 maatschappelijke aandelen van 10 euro vormen het kapitaal. Als de ondernemers vlot Twist-Its verkopen, krijgen de aandeelhouders een dik dividend. Het ziet er goed uit. Blokker plaatst een aanzienlijke bestelling. «Dat gaat niet vanzelf», zegt Emilie, «uren onderhandelen en veel overtuigingskracht kost dat.» De jongeren onderhandelen met leveranciers, voeren promotie voor hun product door bijvoor-beeld een website te maken, verdedigen op verkoopstands hun product bij de consument, voeren een boekhouding, doen een BTW-aangifte en betalen lonen.

Niels (fi nancieel directeur): «Stockbeheer. Lijkt eenvoudig. Maar bepaalde producten zijn geleverd en niet betaald, andere zijn be-taald maar niet geleverd. En de vertegenwoordigers hebben een deel van de stock bij zich. Raak er maar wijs uit.»Siddhartha (arbeider): «Planning. Om de Twist-It in elkaar te steken, moeten we een stipte werkvolgorde respecteren. Tussen het schilderen van de planken, de montage en het plakken moet

zeker één dag zitten. Als dat slecht gepland is hebben we te weinig voorraad voor een verkoopactie. En de gevolgen daarvan zijn erger dan wanneer je niet studeert voor een toets...»Margot (administratief directeur): «Lonen uitbetalen. Iedere mini-ondernemer heeft een fi ctieve gezinstoestand. Maarten is bijvoorbeeld alleenstaand vader met twee kinderen. Al die berekeningen zijn anders: loon, RSZ, bedrijfsvoorheffi ng… En personeel is duur!»

Ondernemen is? «5 maal P»

Ondernemen is? «Moeilijker dan het handboek»

«Met oudere mensen werken is niet saai.»

«We willen uit de toon vallen, iets origineels verkopen.»

www.terdreef.org/kids@bizz Hoe een lagere school een onderneming runt

KLASSE NR.146 41

DROMEN – DOEN – DURVEN - DOORZETTEN

Of ze nu in de derde graad lager onderwijs zitten, in de derde graad secundair of in het

hoger onderwijs, Vlaamse Jonge Ondernemingen (Vlajo) zet jongeren een portie onderne-

merschap voor. Kid@Bizz is een doe-leerproject voor kinderen. Speelgoed verhuren of met de burgemeester

een verkeersplan ontwikkelen? Kinderen kiezen zelf waaraan ze werken. Een educatieve map

leert ze pro’s en contra’s overwegen en beslissingen nemen.

Een Minionderneming in het secundair onderwijs is opgebouwd volgens de structuur van een

naamloze vennootschap. De leerlingen zijn directeur, bediende of arbeider. Medio-boekjaar

wisselen de functies en wordt de directeur arbeider en de bediende gedelegeerd bestuurder.

Balans en resultatenrekening worden voorgelegd aan de aandeelhouders.

Het Small Business Project voor de hogeschoolstudenten focust vooral op businessplannen.

De drie projecten halen onvermoede talenten uit jongeren. Ze zijn veel breder dan een les

toegepaste economie. Spreken in het openbaar, overtuigingstechnieken, met geld omgaan…

Wil je volgend jaar enthousiaste ondernemers in de klas? Vlaamse Jonge Ondernemingen

– Peter Coenen – Kapeldreef 60 – 3001 Leuven – www.vlajo.be.

In de kolommen van De Tijd staan hun bedrijfjes nog niet. Maar in ondernemen hebben ze zin gekregen. Maxime uit de zesde klas van de lagere school, Sharon uit het zesde jaar secundair en Tim die zijn hoger onderwijs afrondt: ze beten in het bedrijfsleven. Hoe smaakt de hors d’oeuvre van het ondernemersmenu?

«NV Klas & co» Cool it down«91 procent van de caravan- of mobilhome-eigenaars heeft te weinig koelruimte», stelt Guillaume Hanssens via een marktonderzoek vast. Hij is 21 en de grote baas van Coolminator, een small business project van het Vrij Hoger instituut voor Technologie en Informatica (Kortrijk). Samen met Kurt, Michael, Niels, Dries en Jonas ontwerpt hij een koelkast-op-maat die ze onder de zitbanken van een caravan inbouwen. Dit nieuwe product past binnen hun opleiding, klimatisatie. Het is beter dan de concur-rentie: absorptiekoelmachines stop je niet zomaar onder een zetel en frigoboxen houden je drankjes niet zo lang koel als de Coolminator. Maar de Coolminator is duurder. «Massaproductie zou de prijs drukken», stelt Niels. «Wij werken met een regelsysteem dat 250 euro per stuk kost. Maar onlangs ontdekten we hetzelfde product bij een andere leverancier voor 100 euro. Als we voldoende exemplaren afnemen welteverstaan.»

Michael: «Technisch inzicht. Ons eerste plan was een koeltafel maken voor koude buffetten. We wilden warmte van de tafel waarop het eten staat afvoeren en die gebruiken om bijvoorbeeld de soep warm te houden. Maar de afgevoerde warmte was te miniem.»Dries: «Marketing. We wilden ons product via de bouwers van caravans verkopen. Maar die waren niet zo blij met ons idee. Als ze aan een klant vertellen dat die een extra koelruimte kan

kopen voor 750 euro bekennen ze eigenlijk dat hun caravan een tekort heeft. Dus bespelen we deze zomer de campings met veel Hollanders. Dat het maar lekker warm wordt…»Kurt: «Reclametaal gebruiken. Wij leren wel technische teksten schrijven, maar geen promotaal. Je kan in je brochure eerlijk zeggen dat de Coolminator op zonnepanelen duur is. Maar je kan evengoed beklemtonen dat zo’n zonnepaneel een milieu-vriendelijke oplossing is.»

Ondernemen is: «Meer dan produceren»

© L

IEVE

N VA

N AS

SCHE

«We leren commercieel te denken.»

users.pandora.be/twistit Een onderneming in het secundair

42 KLASSE NR.146 www.siha.be 52 nationaliteiten, 125 leerkrachten, 1 school

De school ligt in een zijstraat van het Antwerpse winkelparadijs de Meir. «Zeer verleidelijk voor potentiële spijbelaars», lacht secretariaatsme-dewerker Tony Geys «We bellen meteen hun ouders om te vragen waarom hun kind niet op school is. Zo geven we aan dat we er belang aan hechten dat ze iets laten weten als hun zoon of dochter afwezig is. Alleen als ouders met de school willen samenwerken, kunnen we hun kind goed begeleiden.» In de ruime lerarenkamer (‘vroeger was dit de refter’) krij-gen twaalf van de in totaal 125 leerkrachten drie stellingen over ‘de leraar als partner van ouders’ geserveerd. Hoe leg je contact met de ouders in een school waar leerlingen van 52 verschillende nationaliteiten les volgen en waar taalbarrières tot Babylonische communi-catiestoornissen kunnen leiden? Drie stellingen lokken een veelvoud van meningen uit.

STELLING 1: «Ouders moeten zich niet ko-men moeien op school. Wij leerkrachten weten wat we doen. We zijn er tenslotte voor opgeleid.»Mieroos Nijsters, leerkracht Duits en Engels: «De stelling mist nuance. Natuurlijk zijn wij de deskundigen en laten we ons niet de les spellen, maar we zijn wel bereid om te communiceren, ook over ons pedagogisch project. In de prak-tijk komt geen enkele ouder ons vragen wat we doen in de klas of welke handboeken we gebruiken. Wel willen ze weten hoe hun kind zich gedraagt en of het goed studeert.»Nora Verschuren, directeur: «Wij willen juist heel gráág dat ouders zich komen ‘moeien’: zich interesseren voor wat hun kind op school leert, voor het schoolleven, voor de processen die hier in gang worden gezet. Helaas blijkt het vaak erg moeilijk om contact met de ouders te organiseren. Velen begrijpen nauwelijks Nederlands, zijn laag opgeleid of zitten met serieuze problemen. Ze naar school krijgen of interesse bij hen opwekken voor de schoolpres-

taties van hun kinderen is niet vanzelfsprekend. We experimenteren daarom met alternatieve methodes die rekening houden met hun leef-wereld, die van de jongeren en hun culturele achtergrond.»Debbie Goossens, leerkracht dactylografi e en tekstverwerking: «Omdat we weten dat ouders vrezen dat ze op een oudercontact vooral slecht nieuws zullen horen en alleen al daarom niet komen, zorgen we voortaan voor gebakjes bij een informele babbel. Natuurlijk moet je leer- en gedragsproblemen van hun kind met hen bespreken, maar dat kan ook in een aangename en vertrouwelijke sfeer. Onze feestelijke moeder- en vaderdag is weer een andere poging om de ouders te helpen hun drempelvrees te overwinnen. Bij de inschrijving vragen we ook automatisch waar de ouders mee bezig zijn en of ze zin hebben om daar op school iets mee te doen. De respons is positief: er komt al eens een Turkse vader sas spelen, Marokkaanse mama’s bakken koekjes, een Poolse moeder tolkt voor Russische ouders, een Afrikaanse ouder komt in de klas over zijn werk vertellen. We merken dat ze het appreciëren dat we ze aanspreken op wat ze kunnen. Zo groeit er stilaan een wisselwerking tussen de school en de ouders.»Jan Vasselmans, leerkracht Nederlands en Engels: «Natuurlijk dromen we van actieve ouderwerkgroepen en mondige ouders in de participatieraad, maar die formele vormen van inspraak worden voor onze school georganiseerd via de Scholengemeenschap. Voorlopig zijn we blij met kleine succesjes. Ouderparticipatie moet groeien, niet alleen op school maar ook in de hoofden van de ouders.»

STELLING 2: «Een school die ouders erbij betrekt is een betere school.»Paul Derkinderen, leerkracht LO en gedrags-coach: «Ik ga niet akkoord met de stelling. Het moet van twee kanten komen, anders werkt

«We willen graag partner zijn van alle ouders, maar in de praktijk is het vaak moeilijk hun vertrouwen te wekken. Vooral de allochtone ouders bereiken we niet altijd via klassieke communicatiekanalen, zoals schoolagenda, oudercon-tact en brieven», vertelt Nora Verschuren, directeur van het Stedelijk Instituut voor Handel en Ambachten (SIHA) in Antwerpen. «We proberen binnen te komen in de thuiscultuur van onze leerlingen. Hoe beter we daar in slagen, hoe beter we communiceren met hun ouders.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

Nora Verschuren

«Binnenkomen in de thuiscultuur van onze leerlingen.»

«Ouders mogen zich komen moeien»

«Dromen van mondige ouders.»

«Waarden en normen belangrij-ker dan leerstof.»

Patti Mariman

Jan Vasselmans

KLASSE NR.146 43

het niet. De ouders moeten het zelf ook echt wíllen. Dat blijkt niet altijd het geval.»Line Balieu, leerkracht Nederlands, Engels en Duits: «De ouders van onze leerlingen zijn soms al tevreden dat hun kinderen naar school gaan en willen verder niets met de school te maken hebben. Dat komt onder meer omdat ze vooral bezig zijn met de eindjes aan elkaar te knopen. Extra moeilijkheden kunnen ze dan ook missen. In de meeste gevallen krijgen ze bij contacten met de school problemen te horen: zoon of dochter spant zich niet genoeg in, misdraagt zich of heeft straf gekregen. Ze willen daar niet mee geconfronteerd worden. Brieven van de school hebben ze bijgevolg vaak ‘nooit gekregen’. Dan is het onze taak om op een andere manier toch tot communicatie te komen.»Paul Derkinderen: «Het is noodzakelijk inzicht te verwerven in de thuiscultuur om goed te communi-ceren met leerlingen en hun ouders. Aan een jongen

die islamitisch is opgevoed kan je vragen ‘of het belangrijk voor hem is om een goede zoon te zijn’. Dat begrijpt die jongen beter dan strafschrijven. Er is communicatie, we begrijpen van elkaar wat we bedoelen. Soms lukt dat ook met de ouders: dan krijg je van een vader of moeder plotseling grote bevoegdheden toegewezen. Dat legt een grote verantwoordelijkheid op onze schouders.»

STELLING 3: «Partner van ouders? De hele op-voeding schuiven ze in onze schoenen!»Paul Derkinderen: «Het is inderdaad een toe-nemende tendens dat ouders van leerkrachten verwachten dat ze hun kinderen opvoeden. Som-migen zien ons als ersatzouders. Dat geldt voor allochtone én Belgische ouders. Lang geleden is die zorgtaak van de school gestart bij seksu-ele opvoeding, vandaag verwachten sommige ouders dat we de hele opvoeding overnemen. Wat zij fout doen, worden wij verondersteld recht te zetten.»Patti Mariman, leerkracht Nederlands en aard-rijkskunde: «De waarden en normen die we doorgeven, zijn belangrijker aan het worden dan de leerstof. Wat ze thuis niet leren, proberen we de jongeren op school bij te brengen. Ik vind dat geen vervelende evolutie, want als ik leerlingen met problemen kan helpen of alleen al naar hen kan luisteren, geeft mij dat meer voldoening dan wanneer een leerling tien op tien behaalt.»

Een team van collega’s Wat is nodig om een goed leraar te zijn? De overheid heeft alle criteria samengeperst in ‘de basiscompetenties van de leraar’. In deze twee-maandelijkse rubriek serveert Klasse telkens weer aan een ander lerarenteam stellingen over een basiscompetentie. Deze maand gaan de stellin-gen over ‘de leerkracht als partner van ouders’. De panoramische foto geeft een beeld van dé plaats waar leerkrachten elkaar ontmoeten om te discussiëren, te overleggen en te praten: hun lerarenkamer.

«Turkse vader komt sas spelen»

Debby Goossens

«Gebakjes bij een informele babbel.»

Paul Derkinderen

«WIJ DANSEN IN ONS LERARENLOKAAL»

Ze komen er tijdens pauzes en snipperuren, ze werken er, checken er de valven, overleggen er met collega’s, werken er op de computers (aangesloten op internet) en eten er ook samen. De leerkrachten van het Antwerpse Stedelijk Instituut voor Handel en Ambachten koesteren hun lerarenlokaal. Waarom eigenlijk?1. «Leerlingen mogen hier niet komen. Dat is niet onsympathiek

bedoeld. Leerkrachten hebben zoals iedereen een plek nodig waar ze tot rust komen en energie opladen.»

2. «Hier wordt gewerkt en overlegd, maar we houden ook al eens een feestje in ons lerarenlokaal. Soms wordt hier ook gedanst.

We vinden ons lerarenlokaal een toffe plek.» 3. «Dit is onze ventilatieruimte voor positieve én negatieve gevoe-

lens. Hier smeden we vriendschapsbanden en voorkomen we ruzies.»

4. «Ons lerarenlokaal is een kruispunt waar zowel formele verga-deringen als informele babbels plaatsvinden.»

5. «Problemen met leerlingen, communicatiestoornissen met ou-ders: we proberen ze hier samen op te lossen door met elkaar te overleggen en ervaringen uit te wisselen. Ons lerarenlokaal is de place to be voor bijscholing.»

«Sommigen zien ons als ersatzouders.»

«Ouders mogen zich komen moeien» ����������������

© L

UC D

AELE

MAN

S

Marleen Brems bij Jef Schoenaerts en Sonia Crabbé: «In twintig jaar is er veel veranderd.»

44 KLASSE NR.146

«Hier heb ik mooie dagen beleefd», glim-lacht Marleen in de gang. In het Heilig Hart Instituut in Heverlee ontmoet ze Jef Schoe-naerts, toen haar leerkracht geschiedenis, nu algemeen directeur. En Sonia Crabbé, pedagogische directie van de eerste graad. We wandelen door de gangen, gaan op bezoek in klas 106, wippen binnen in de lerarenkamer en laten ons verrassen door het belsignaal. Marleen punt haar verlanglijstje af.

❑ 1. Veel keuzemogelijkheden«Jeroen moet nog ontdekken waar hij echt goed in is. Ik zat in de ‘Latijnse’. Mijn zus zat in de ‘Moderne’ en had daar een minderwaardigheidsgevoel bij. Een goede school is een school met veel keuzemoge-lijkheden. Hoe zit dat hier?»Jef Schoenaerts: «Vroeger bestond het secun-dair onderwijs op deze campus uit drie aparte scholen, drie eilanden zeg maar. Nu zitten alle eerstejaarsleerlingen samen in eenzelfde jaar of graad en in twee jaar tijd proberen we uit te zoeken wie waar goed in is. Aangezien we in onze school zowel ASO, BSO, TSO als KSO hebben, is het makkelijk om de kinderen na de eerste graad een richting aan te wijzen die bij hen past. Er zijn geen minderwaardige of meerder-waardige richtingen, er zijn wel ‘verschillende’ richtingen. Het is onze opdracht om kinderen voor te bereiden op een wereld waar je moet werken en samenleven met iedereen. Daarin past het strikte vakjesdenken van ‘Latijnse’, ‘Moderne’ of ‘Handel’ niet.»

❑ 2. Interessante en motiveren-de projecten «Ik heb vroeger heel veel leuke ervaringen opgedaan in deze school. Niet altijd via leerstof, maar wel via fi jne projecten. Is leren hier meer dan verstand ontwikkelen?»Jef Schoenaerts: «Vroeger was de leerkracht een productontwikkelaar. Hij concentreerde zich op de leerstof. Nu concentreert een leerkracht zich ook op de leerling. ‘Wat moet ik doen om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk leerlingen gemotiveerd blijven, dat ze die leerstappen zetten die voor henzelf het meest effi ciënt zijn?’. De leerkracht is dus steeds meer ook procesbege-leider. Bovendien is het de héle leerling die telt, niet enkel zijn verstand. Op school lopen veel projecten en leerlijnen van het eerste tot het laatste jaar: leren leren, milieubeleid, gezond-heidsopvoeding, maatschappelijke projecten met een kijk op de wereld. We brengen daar o.a. de vakoverschrijdende eindtermen aan: relationele vorming, burgerzin…»

❑ 3. Afspraken en regels«Jongens op de gang? Dat zou 25 jaar ge-leden gegarandeerd gegil en paniek zijn. Een meisjesschool die nu gemengd is. Zorgt dat niet voor tuchtproblemen?»Jef Schoenaerts: «Gemengd onderwijs is een bewuste keuze. Het leven thuis, op straat, in de jeugdbeweging is gemengd. Dan kan je daar op school niet plots wat anders van maken. Daarom ervaren wij de omslag naar een gemengde school globaal als positief hoewel het ook zo zijn eigen problemen meebrengt. Zo halen we

© L

IEVE

N VA

N AS

SCHE

«Ik geloof niet in ronkende reclamebrochures of mooie pedagogische schoolprojecten. Dat is allemaal blablabla op papier.» Marleen Brems (41) heeft zo haar manier om een nieuwe school voor zoon Je-roen te kiezen. Hij zit nog maar in het vijfde leerjaar maar zijn mama is nu al op zoek naar een goede secundaire school. Eerst wil Marleen mee op reportage met Klasse: kijken in de school waar ze zelf 25 jaar geleden op de bank zat. «Ik wil vooral we-ten wat veranderd is», zegt ze.

Blablabla op papier?

jongens en meisjes bij de relatievorming in het tweede jaar voor enkele uren uit elkaar. Meisjes staan op die leeftijd in hun ontwikkeling immers vaak verder dan jongens.» Sonia Crabbé: «Omdat we vroeger een meis-jesschool waren, overheerst hier vooral een gesprekscultuur als er wat misgaat. We voelen wel dat we met jongens korter op de bal moeten spelen. We hebben een systeem uitgewerkt met stickers, engagement- en opvolgkaarten. Wie moet nablijven, stimuleren we om met refl ectiebladen over zijn eigen gedrag na te denken.»

❑ 4. Aandacht voor (leer)problemen«Elke school beweert ‘dat de leerling er centraal staat’. Jeroen heeft dyslexie. Wat doet een secundaire school als een kind het moeilijk heeft? Dumpen, draineren naar een andere school of richting?»Sonia Crabbé: «25 jaar geleden keken scholen totaal anders naar kinderen met leerproblemen. Het waren vaak probleemkinderen omdat ze zich meestal ook moeilijk gedroegen. Nu bekijken we ze als kinderen mét een probleem. Bij de inschrijvingen vragen we ouders of hun kinderen speciale aandacht nodig hebben (ADHD, hoog-begaafd, dyslexie…). We proberen die kinderen te spreiden over verschillende klassen zodat de leerkrachten er genoeg aandacht kunnen aan besteden. Er zijn vaak klassenraden waarop we samen de beginsituatie, de vorderingen, mogelijke gedrags- en leerproblemen van de leerlingen

bespreken. De leerkrachten scholen zich overigens voortdurend bij. Zo verplicht de inschrijving van twee dove kinderen volgend schooljaar ons om na te denken over wat we willen bereiken en hoé we dit willen doen. We moeten het leer-proces nauwkeurig analyseren. Dat heeft ook een gunstig effect op de andere leerlingen. Een kind mag met andere woorden een construc-tiefoutje hebben. Kinderen met dyslexie krijgen bv. gedrukte werkblaad-jes, worden ontslagen van voorleesbeur-ten, kunnen soms op voorhand al wat leerstof inkijken en hun toetsen maken in een apart lokaal waar de vragen worden voorgelezen.»

❑ 5. Een open school?«Als de communicatie met de leerkracht goed is, voel ik me goed bij de school van Jeroen. Als de communicatie slecht loopt, voel ik me slecht. Op de lagere school loop je gewoon binnen en klop je aan de klasdeur als dat nodig is. Een kind in het secundair verandert snel. Als er wat fout loopt moet je snel kunnen ingrijpen.» Sonia Crabbé: «We willen een open school zijn voor ouders. Het eerste en belangrijkste aanspreekpunt voor ouders is de klasleerkracht. Ouders krijgen zijn telefoonnummer, wat vroeger

zelden gebeurde. Als ouders met een probleem zitten, moeten ze niet wachten tot het ‘ontploft’. Ze kunnen met de leerkracht contact opnemen of communiceren via de klasagenda. Naast de klasleerkrachten zijn er ook de vakleerkrachten en de graadcoördinatoren waar je bij terecht kan. En ten slotte probeer ik als graaddirectie heel bereikbaar te zijn: Mijn deur staat altijd open.»

Sympathiek, maar Marleen heeft nog veel vragen. Hoe de school rapporteert bijvoorbeeld. «De cijfers op het rapport

zijn belangrijk, maar ik weet ook graag hoe Je-roen in de klasgroep is, wie hij is als mens. Hoe kom ik dat te weten?» En hoe duur de school is (schoolboeken, uitstappen…). «Het is niet omdat wij het kunnen betalen dat het oké is, hé.» En de opvang de eerste dagen in de nieuwe school. «Ik ben bang voor die overgang. Of daar misschien iets aan gedaan wordt?»We stappen klas 106 van het eerste secundair bin-nen. Marleen vraagt er aan de leerlingen waarom Jeroen hier naar school zou moeten komen. «Je kan hier veel kiezen, er is hier een speelkelder, je kan naar de bib gaan, er is een leerlingenraad, stille studie», beginnen de leerlingen. Het leukste moment van het schooljaar? «Het gezamenlijk ontbijt met de klas.» Het dieptepunt? «Toen onze klasleerkracht ziek was».

KLASSE NR.146 45

HOE KIEST MARLEEN?

«Ik geloof geen ronkende reclamebrochures»

Vijftig procent van de ouders neemt bij de keuze van een secundaire school slechts één school in overweging. Of dat ook zo is bij Marleen? «Natuurlijk heb je onzichtbare banden met de school waar je vroeger zelf je middelbare studie hebt gedaan. Maar in 25 jaar tijd is er veel veranderd in onderwijs. Ik ben aangenaam verrast door het bezoek aan mijn school, het ís in al die tijd een andere school geworden. Deze school is ook het makkelijkst bereikbaar voor Jeroen. Het gevaar bestaat dat je dat in je keuze laat doorwegen. Dat mag niet. Ik ben zeker van plan om nog enkele opendeurdagen van andere scholen te

doen. Jeroen zit in het vijfde leerjaar, we zijn dus goed op tijd begonnen. Voor zo’n keuze neem je je tijd. Ik heb wel het geluk gehad om samen met Klasse een school in volle werking te bezoeken. Ik krijg een beeld achter de schermen op een doordeweekse dag. Maar de meeste ouders krijgen dat niet. En een opendeurdag vertelt niet zo veel. Je kan veel papieren en brochures krijgen, maar wat de school er werkelijk van brouwt leer je pas uit ondervinding. Als je pech hebt is het dan vaak al te laat. Daarom is het ook belangrijk dat je luistert naar wat andere ouders zeggen.»

Dit zijn de acht belangrijke motieven waarom ouders een secundaire school kiezen. Wat is hun top vijf? Duid in het vakje aan met een cijfer van 1 tot 5.□ a. Leren samenwerken en elkaar respecteren□ b. Voorbereiden op een hogere studie□ c. Goed leerkrachtenteam□ d. Goede naam, reputatie van de school□ e. Veel aandacht voor leerlingen met problemen□ f. (Arbeidsmarktwaarde) van het diploma□ g. Levensbeschouwing van de school□ h. Bereikbaarheid van de school

▪ Top vijf van ouders met hoger opleidingsniveau: b – a – c – d – g

▪ Top vijf van ouders met een middelmatig opleidingsniveau: a – b – c – d - f

▪ Top vijf van ouders met een lager opleidingsniveau: f – a - e – d - b

(Gegevens van het Hoger Instituut voor de Arbeid – www.hiva.be)

De helft van alle ouders neemt bij de schoolkeuze slechts één secun-daire school in overweging. Meer dan 20 procent van de ouders en 30 procent van de leerlingen verklaren zich achteraf niet tevreden over de schoolkeuze.

Blablabla op papier?

WAAROM KIEZEN OUDERS VOOR SCHOOL X? MAAK HÚN TOP 5

© L

IEVE

N VA

N AS

SCHE

Marleen Brems: «Ook luisteren naar wat andere ouders zeggen.»

46 KLASSE NR.13746 KLASSE NR.146

© K

LASS

E

‘Schoolse’ aanpak spreekt jongens minder aan.

➜

➜

ONDERZOEK

Meisjes blijven slimmerMeisjes doen het beter op school dan jongens. Dat hebben Britse onderzoekers voor heel Engeland bevestigd. Ze lichtten bij niet minder dan 500 000 veertien- en zestienjarigen de resultaten van de GCSE’s door, dat zijn centrale examens in het secundair onderwijs. Meisjes presteren daarop bijna tien procent beter dan jongens. Hoe goed de school ook is, de kloof blijft. «Scholen zouden dan ook beter ophouden aan die kloof te werken en zich meer bezig houden met bv. kansarme leerlingen of leer-lingen met leermoeilijkheden», raden de onderzoekers aan. De voornaamste reden waarom meisjes beter presteren dan jongens heeft te maken met hun houding: ze zetten zich beter in. Ook Vlaamse onderzoekers kwamen al tot die conclusie, al verbinden die er ook nog iets anders aan. Zo richt de school zich door haar ‘schoolse’ aanpak explicieter op meisjes en dat spreekt jongens minder aan.www.co.tes.uk

ONDERWIJSTERMEN

Wat is een klas?Test je kennis van onderwijs. Verbind de termen met de juiste verklaring. Vul achter elk begrip de gepaste letter in.

1 regionaal expertise netwerk

a systeem waarmee men de technische leesvaardig-heid van kinderen en het leestechnisch niveau van teksten meet.

2 handelingsplan b eerste jaar van het secundair onderwijs voor leerlingen vanaf 11 jaar die geen getuigschrift basisonderwijs behaalden, ook eerste jaar b genoemd.

3 neveninstromer c leerling die niet gestart is in het eerste leerjaar dat de school organiseert maar die zich later, tijdens zijn studieloopbaan, in de school inschrijft.

4 brugklas d individueel leerplan voor elke leerling in het buitenge-woon onderwijs, dat rekening houdt met de kennis, vaardigheden en attitudes van deze leerling enerzijds en met zijn specifieke behoeften anderzijds.

5 transfer e school of vestigingsplaats van een school die uitsluitend onderwijs voor de eerste graad van het secundair onderwijs aanbiedt.

6 middenschool f persoon in een school of scholengemeenschap die over de nodige bekwaamheid en onafhankelijkheid beschikt en het nodige gezag heeft om veiligheids-maatregelen te treffen en te doen naleven.

7 Avi-niveau g initiatief van de Vlaamse regering om de nascholing van leerkrachten rond informatie- en communica-tietechnologie te intensifiëren door de expertise, beschikbaar bij diverse instanties, per regio samen te brengen. Scholen kunnen er terecht voor vorming en ondersteuning

8 preventieadviseur h regionale studie- en informatiedagen die jongeren wegwijs maken bij hun studie- en beroepskeuze.

9 Sid-in i de overdracht van kennis, vaardigheden en inzichten die in een bepaalde situatie werden verworven naar andere situaties die min of meer afwijken van de oorspronkelijke leeromgeving

Meer weten? Een verklaring van meer dan 300 onderwijstermen uit Vlaanderen en Nederland en een beschrijving van beide onderwijssysstemen vind je op www.taalunieversum.org (zie de link onder Koppelingen, Onderwijs).

KLASSE NR.146 47

TEST

VrouwelijkTest je ‘vrouwelijke intelligentie’. Kies het juiste antwoord op de volgende vragen:1. Vrouwen en mannen met een gelijkaardige job verdienen niet even veel.

Vrouwen verdienen gemiddeld minder dan mannen. Hoe groot is dat loonverschil in België?5 % - 13 % - 20 %

2. 51 procent van de Belgische bevolking is een vrouw, maar wat is het percentage vrouwelijke burgemeesters?5 % - 10 % -15 %

3. In België kregen vrouwen stemrecht in1910 – 1926 – 1948

4. Vrouwen besteden meer tijd aan het huishouden dan mannen.Hoeveel is dat bij tweeverdieners met een voltijdse baan?4 uur – 8 uur – 10 uur per week

5. Welk land heeft het hoogste percentage vrouwelijke universiteitsprofes-soren?Nederland – Finland - Turkije

Dit is een halve test. De complete versie en wat je score betekent vind je op www.rosadoc.be/ehbf. Daar vinden leerkrachten (en leerlingen) ook heel wat lesmateriaal en informatie (factsheets) over gender en gelijke kansen.

SPELEND LEREN

Speurneuzen leren Nederlands«We merkten dat de leerlingen op de speelplaats Frans en andere talen spraken, terwijl ze eigenlijk hun Nederlands verder moesten oefenen. Maar dat kan je niet zomaar forceren. Dus moesten we een middel vinden om ze spontaan Nederlands te doen spreken.» Aldus Marleen Lombaert, onderwijsbegeleider Voorrangsbeleid Brussel. In de Ukkelse Sint-Paulusschool, basisschool met veel allochtone en Franstalige leerlingen, werkte ze mee het project Spelen-d-leren-spelen uit. «We kozen voor spel. Het hele schooljaar lang tijdens de middagpauze kunnen de kinderen kiezen uit motiverende workshops en spelvormen: speelkoffers, lezen, schaken, Casino, Speurneuzen… De activiteiten zijn zo gekozen dat de kinderen het Nederlands moeten gebruiken. Al spelend ervaren ze dat samen actief bezig zijn in het Nederlands leuk en nuttig kan zijn. Sommige activiteiten trekken we zelfs door naar het contractwerk in de klas.» Het project loopt nu het derde jaar en het werkt. Niet alleen kunnen de leerlingen zich gemakkelijker uitdrukken in het Nederlands, er wordt minder gepest op de speelplaats, de ouders zijn nauwer bij de school betrokken en leerkrachten zijn meer bezig met onder-wijsvernieuwing. Het project kreeg dan ook een nominatie voor de Taalunie Onderwijsprijs 2004.taalunieversum.org/onderwijs/onderwijsprijs/#2004

➜

SMAKELIJK

Samen eten is gezondKinderen die het gewoon zijn om met hun ouders aan tafel te zitten, hebben een gezonder voedingspatroon. Er staan meer groenten, fruit en zuivelproducten op het menu en minder frisdranken, gefrituurde maaltijden en andere vette bereidingen. Samen eten bevordert ook de sociale vaar-digheden van een kind. Het leert rustig aan tafel zitten, de tijd te nemen om te eten en even na te praten. Vooral ‘s avonds kunnen kinderen tijdens een gezellige maaltijd even tot rust komen en hun verhaal vertellen. Wat zeker niet werkt is televisie kijken tijdens het eten. Dat heeft een negatieve invloed op het voedingspatroon.

www.nice-info.be

De juiste antwoorden: 20 % - 5 % - 1948 - 8 uur - Turkije

INTERNET

Meer webleven in de basisschool

Wat is een goede schoolwebsite? Het antwoord op die vraag en een scheut inspiratie zocht direc-teur Patrick Remmerie van het Instituut Zusters Maricolen Middenschool bij tientallen sites van andere scholen. Wat hem daarbij opviel?Je bezocht tientallen Vlaamse schoolwebsites. Doen ze allemaal hetzelfde?Patrick Remmerie: «Zeker niet. Er zijn vooral verschillen tussen sites van basisscholen en die van secundaire scholen. Qua inhoud zijn sites van secundaire scholen statischer. Je vindt er informatie over het pedagogisch project, de studierichtingen, een (verouderd) fotoboek, kalender, didactische links, het organogram van de school en de inschrijvingsmodaliteiten. Veel van deze sites worden maar enkele keren per jaar vernieuwd.»Zijn websites van basisscholen beter of zijn ze gewoon anders?Patrick Remmerie: «Ze zijn dynamischer, worden veel vaker vernieuwd en zijn meer een werkin-

strument. Leerlingen, ouders en leerkrachten vinden er aankondigingen van activiteiten, verslagjes, fotoreportages, tekeningen enz. Ze zien meer wat er leeft op school. De sites zijn ook creatiever opgemaakt. Veel kleuren en tekeningen maken ze leuk voor kinderen. Sites van secundaire scholen ogen soberder, ze moeten degelijkheid uitstralen.»Welke informatie moet een schoolsite volgens u zeker aanbieden?Patrick Remmerie: «Sites uit het secundair onderwijs geven vooral algemene informatie aan leerlingen (en hun ouders), die op zoek zijn naar een school. Dat is te beperkt. Echte informatie voor leerlingen, leerkrachten en ouders over de concrete, dagdagelijkse werking ontbreken. Sommige scholen hebben wel een goed uitgewerkt didactisch luik met info en oefeningen voor een of meer vakken, maar ik zou bijvoorbeeld als ouder ook willen lezen hoe een school leerlingen begeleidt bij pesten, leermoeilijkheden, gedragsproblemen, over het schoolbeleid, over de kostennota voor leerlingen, conclusies van interne enquêtes, resultaten van proefwerken enz.»

Dat klinkt als veel werk. Kan een school dat aan?Patrick Remmerie: «Niet binnen het pakket uren-leerkracht, althans niet in de meeste secundaire scholen. Je merkt dat vooral vrijwilligers dat werk op zich nemen. Als schoolsites beperkt zijn, dan komt dat vooral door tijdgebrek. En je kan het ook niet door iedereen laten doen. Wie verantwoordelijk is voor de site moet de hele werking van de school nauwkeurig volgen en genoeg inzicht hebben in de structuur van de school. Niet evident.»Hebt u zo iemand?Patrick Remmerie: «Op onze middenschool hebben we een leerkracht die twee uur per week vrijgesteld is als ict-coördinator. Die persoon moet o.a. alle pc’s onderhouden en leerkrachten ondersteunen. Hij heeft de basis gelegd om de schoolwebsite te ontwikkelen, maar meer kan hij echt niet doen. Nu hebben mijn zoon en ikzelf de taak op ons genomen om de site te beheren. We zijn er elk weekend en in de vakantieperiodes mee bezig.»

© K

LASS

E

Kinderen vertellen tijdens een gezellige maaltijd hun verhaal.

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.146 49

Vervangingspool

Als jonge leraar die het vijfde jaar in de praktijk staat, begon ik dit schooljaar in het TSO en BSO met

een interim-opdracht. Vanaf de maand oktober zette ik die opdracht verder vanuit de vervangingspool. Begin januari eindigde die interim, maar ik kreeg al snel zicht op nieuwe uitdagingen. Gedurende het tweede trimester kreeg ik 16 uur Nederlands en 4 uur Toegepaste Informatica in dezelfde school en 2 uur ankeropdracht. Vanuit die ankeropdracht werkte ik een project uit voor zorgverbreding en leerling-gericht werken in het Beroepsonderwijs. Maar ik moet mijn huidige interims laten staan, omdat ik in een andere school een collega met zwangerschapsverlof moet vervangen. Ik laat hierdoor zowel directies, collega’s als leerlingen in de steek. Ik begrijp dat juridisch gezien hier niets tegen in te brengen valt, maar op menselijk vlak vind ik dit een zwaar falen van het systeem van de vervangingspool. Het is dan ook mijn nadrukkelijke vraag om het systeem aan te passen en lopende interims altijd voorrang te geven. ‘Ge gaat ons toch niet in de steek laten?’ vragen mijn leerlingen. Dat valt mij zwaar. Dit is frustrerend voor een jonge leraar. Je moet veel zin hebben om in het onderwijs te blijven en niet te vluchten naar andere jobs. Ik krijg het gevoel een pop aan een koordje te zijn waarmee gespeeld wordt.

Kenneth Rumes – leerkracht

Antwoord van Roger Meert, administratie vervangings-pool – departement Onderwijs: « Ik begrijp dat het voor u

geen aangename dagen waren als u de leerlingen en uw collega’s moest verlaten om een korte en reglementaire vervanging uit te oefenen in een andere school. Bij een verlenging van een afwezigheid komt de vervangende leerkracht prioritair in aanmerking en heeft de school dus de garantie van continuïteit voor de leerlingen. Er is echter een uitzondering. Voor een aantal afwezigheden, zoals bijvoorbeeld zwangerschapsverlof, krijgen scholen die aangesloten zijn bij de vervangingspool de mogelijk-heid om langer dan vijf dagen vooraf te reserveren. In dergelijke gevallen is een verlenging van de opdracht in de huidige poolschool niet meer mogelijk. De vervangingspool richt zich enerzijds tot leerkrachten om ze werk en financiële zekerheid te bieden. Anderzijds wil de pool scholen helpen bij hun vervangingsvraagstuk. Indien u ooit nog eens in dergelijke situatie verzeild raakt, kan u proberen om de twee poolscholen tot een akkoord te laten komen. De poolschool waar uw opdracht wordt verlengd zou u in dat geval kunnen behouden, zelfs al heeft een andere poolschool u op een correcte manier lang vooraf gereserveerd. Uiteraard is dit afhankelijk van een goede verstandhouding tussen de twee poolscholen.»

Rood

Beste MJ (Klasse 145 p. 45 – Softe aanpak), waar haalt u de arrogantie te veronderstellen

‘het recht’ te hebben om het principe van de rode/groene pen als onzin te bestempelen. We zijn te veel geneigd om altijd maar te oordelen en veroordelen, maar vergeten veel te vaak dat een schouderklopje bij correct gedrag, of een goede toets meer doet dan men denkt (eigenwaarde, motivatie, beloning na inspanning...). Het rood/groen principe is een geijkte, en uiterst betrouwbare controlevorm die zelfs in de meest hoogstaande productieprocessen, tot zelfs in NASA toe, is geïntegreerd. Onderwijs gaat niet enkel en alleen over leren, uw vier universitaire diploma’s ten spijt, heeft men u blijkbaar ‘te soft’ aangepakt. (Ik heb géén vier universitaire

diploma’s.) Kinderen moeten inderdaad op hun fouten worden gewezen, en verbeterd, maar ook beloond als zij ‘het juist doen’ al is het maar een groen streepje of vinkje. In plaats van onze kinderen onder onnodige druk te zetten, en er ondanks alles raketgeleerden van te willen maken, moet men hen meer het plezier van leren, ontdekken, ervaren… en soms weten, proberen bij te brengen. Als vader van twee kinderen met dyslexie/dyscalculie zou u wel anders oordelen. Een dergelijke hautaine, kortzichtige ingesteldheid om alles af te keuren heeft enkel en alleen negativiteit en een afkeer van het onderwijs tot gevolg, ondanks de enorme moeite die sommige kinderen aan de dag leggen. Voor mensen zoals u, gebruik ik dan ook alleen maar rood!

Yves Thibaut - ouder

Leraren verwend

Een informele maar gemeende proficiat aan Klasse en de mensen in Maaseik die ons met Limburgse

gastvrijheid en vriendelijkheid hebben ontvangen. De dag begon met een ontbijt. Dan kwam de interessante rondleiding door de tentoonstelling 100 000 jaar seks (waarvoor de verwachtingen uiteraard hoog gespannen waren). Na de middag was er dan de onvolprezen Limburgse taart die ons moed gaf om de kerkschat-ten en het Van Eyckmuseum, annex virtueel stadsbezoek, te bezoeken. Sinds Klasse bestaat, worden leerkrachten af en toe ook eens verwend, ook al blijven we altijd weer het nuttige aan het aangename paren. Beroepsmisvorming? Doe zo voort.

Mady Vanhoudt – leerkracht

Elk schooljaar nemen meer dan tienduizend lezers (soms met heel hun gezin) deel aan activiteiten-met-klasse. De reacties zijn talrijk en positief. Tientallen organisaties in heel het land spannen zich in om de leerkrachten op een persoonlijke manier te ontvangen. Daarvoor sparen ze kosten noch moeite. De enige ergernis blijven de vele leerkrachten die zich wel inschrijven (en dus anderen hun deelname ontzeggen), maar uiteindelijk zonder boe of ba hun kat sturen. «Dat zouden hun leerlingen eens moeten proberen», zeggen de organisatoren. En ze hebben gelijk.

Allochtonen

Overdreven politieke correctheid in Klasse? Allochtonen zijn

in Klasse de goeien, er is niks mis mee, u vindt er zelfs geen enkele waar iets mis mee is om een artikel over te schrijven blijkbaar. In Klasse 144 (p. 36 – Amadou Osoumanou) weer hetzelfde verhaal. Alweer wordt de allochtoon in het goede daglicht geplaatst, want hier hebben we onze vriend Amadou Osoumanou die (en ik heb daar respect voor geloof me vrij) zelf Nederlands geleerd heeft en het ook aan zijn kinderen leert. Fantastisch. Gelukkig maar, ook voor hem en de kinderen. Maar geef toe: eenzelfde interview met de zoveelste allochtone ouder die het halsstarrig en gemotiveerd vertikt Nederlands te praten en aan de kinderen aan te leren, dat zal niet gauw in Klasse komen hé? De politieke invloed van bovenaf zeker? O ja, voor de duidelijkheid, mocht u morgen alleen slecht over de allochtonen schrijven, dan zou ik ook in mijn pen kruipen. Het enige waar ik voor pleit is een klein beetje objectiviteit en realiteitszin.

Guy Van der Streeck - leerkracht

Angstaanjagend

In een basisschool mogen de kinderen van het lager onderwijs tijdens de speeltijd enkel en alleen met hun

klasgenootjes spelen. De kinderen die het wagen om met iemand van een hoger of lager jaar te praten en/of te spelen, krijgen dadelijk een berisping. Als ouder met twee kinderen in de school vind ik dit toch een beetje angstaanjagend. Gaan we terug naar de tijd van de concentratiekampen?

Naam en adres bekend

De kleur van de balpen

Wij zijn veertien studenten in de lerarenopleiding lager onderwijs. We hebben tijdens de lessen

gediscussieerd over uw artikel ‘De laatste rode pen’ (Klasse 144) en de reacties erop in de media. We gingen met zijn allen spontaan achter het standpunt van Yves Desmet staan (Klasse 145 p. 45): de rode balpen op school afschaffen is geen goed idee. Toegegeven, u bent erin geslaagd de mensen wakker

te schudden. Wij vinden het ook prima dat u de boodschap de wereld wil insturen dat leraren positieve, opbouwende kritiek op leerlingen en hun werk moeten geven. Maar is die boodschap wel aangekomen? Was het daarvoor nodig een controverse te lanceren rond de kleur van de gebruikte balpen? Is de boodschap die telt niet verdronken in het geredetwist over die rode balpen? ‘Het is niet de bedoeling de rode pen geheel overboord te gooien. Het is niet zo dat we niet meer mogen zeggen wat er fout is, maar het gaat om het evenwicht.’ Waarom heeft uw hoofdredacteur dat niet meteen gezegd in zijn eigen artikel en op de radio? Dan hadden Yves Desmet en zoveel anderen zich zo niet hoeven op te winden. De discussie over de kleur van de balpen die de leraar gebruikt is een storm in een glas water. De rode balpennen in de prullenmand gooien, is inderdaad niet nodig. Met een rode pen kan je ook ‘Prima!’ noteren. Leraren - zeker in de lagere scholen - zoeken echt wel naar een evenwicht tussen positieve en negatieve commentaar, tussen positief bekrachtigen en verbeterpunten aanduiden.

Tine Saelen en 13 andere tweedejaars Initiële Leraren-opleiding Lager Onderwijs - Karel deGrote-Hogeschool

Antwerpen

Fruitdag

Naar aanleiding van het artikel ‘Maandag fruitdag’ (Klasse 143 p. 48) meld ik dat wij bij ons in

de kleuterschool elke dag een vers stuk fruit eten. De fruitboer levert tweemaal per week verschillende soorten, van appels tot bananen en in het seizoen zelfs aarbeien, meloen of kiwi. U ziet voor ieder wat wils. Nu reeds zijn we aan ons derde schooljaar bezig en het heeft een enorm succes bij de kinderen maar vooral bij de ouders.

Bogaert Caroline - kleuterleidster

Als Klasse een artikel met een ‘goed voorbeeld’ illustreert volgen er de week nadien gelukkig altijd tientallen scholen die zeggen ‘dat ze dat zelf ook al lang doen’ enz. Hopelijk hebt u er begrip voor dat Klasse niet al die initiatieven kan vermelden en dat we ook die brieven niet allemaal kunnen publiceren. Mag één vermelding symbool staan voor zoveel andere inspirerende voorbeelden in het Vlaams onderwijs? Met een dikke proficiat voor zoveel stimulerend enthousiasme.

Vakantie maakt dommer. Staat in de krant. Wie drie weken lang helemaal niets doet, ziet zijn IQ met twintig procent dalen. Een Duitse prof heeft dat berekend. Slimme mens. Vakantie. Aaah, heerlijk. Stranden worden witter, billen bruiner. De zee bezet het strand. De lucht lacht. De tijd vliegt. Lekker niets doen. Lees: lekker dommer worden. Probleem! Wil je dommer voor de klas staan in september? Kan je die oefening nog eens uitleggen, meneer? Had dat twee maanden

geleden gevraagd. Je zoekt even rond in je hoofd. Vino tinto uit zware ranja-glazen op een terras in Baskenland. Een diepblauwe oceaan die traag tegen de betonnen pier klotst. Twee Spaanse dames die hun Engels oefenen. ‘Hello I’m Conchita. Does you are in the camping?’ Boven de kantige heuvels, de maan, die vastberaden de nacht aankondigt. Nergens een oefening te bespeuren. Je troost: hoe dommer je bent, hoe minder je te zeggen hebt, hoe groter het aantal toehoorders.

Ons hoofd droogt dus uit tijdens een luie zomer. Het begint te schuren. Het hapert. Wat zeg je? Mat of glanzend? De vakantie zelf of de foto’s? Lig je dit op een strand te lezen? Lees het dan nog een keer. Wie tijdens de vakantie leest of schaakt begint minder dom aan het nieuwe schooljaar. Sagt der Professor. Tip voor vakantiegangers: Spanje in. Alleen, je kunt toch niet zo snel zoveel dommer worden?

Schooljungle@hotmail.com

Spanje in

CHATROOM (9 )

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 – red.leerkrachten@klasse.be

Vragen?- Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. - Op edulex.vlaanderen.be vind je alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

50 KLASSE NR.146

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.146 • juni 2004

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann Devos, Veerle Devos, Geert Neirynck, Jan T’Sas, Tessa Van der Cruyssen en Michel Van Laere, m.m.v. Kris Vanhemelryck en stagiair Stijn GovaertsRedactiesecretariaat en katern Zeker Doen Patrick De Busscher, Anne SiccardHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Anny Lecocq, Ann NevensVormgeving Artefact, Leuven

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 BrusselAbonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Gepensioneerde leerkrachten en individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabon-nementen voor de laatstejaars lerarenopleiding en individuele abonnementen voor studenten uit het eerste of tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be).

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Hoe veilig ben jij? Doe de K-test!Als ik maar 60 mag rijden, dan rijd ik ook niet sneller dan 60. En als iemand mij vraagt langs de regenpijp omhoog te klimmen, dan bedank ik daar feestelijk voor. Een leerling die dat probeert, roep ik meteen naar beneden. Ik weet ook hoe ik eerste hulp bij ongevallen moet bieden… Met 68 procent geeft de gemiddelde Vlaamse leerkracht aan dat hij geen waaghals is, zich vrij veilig gedraagt in het verkeer en zijn verantwoordelijk-

heid opneemt als leerlingen hun grenzen overschrijden. Leerkrachten vinden ook dat hun school redelijk wat aandacht besteedt aan verkeer en veiligheid, al kan het met 60

procent beter. De scores variëren ook sterk van school tot school. En hoe gedraag jij je in het verkeer? Heeft jouw school een duidelijk veiligheidsplan? Doe de test.

Vink het cijfer aan dat bij jezelf of je school past(0= het minst, 5= het meest)

Klasse voor Ouders

76 ZOTTE ZOMERTIPS

Sinds 25 mei op school en op www.klasse.be/ouders

YETI‘Themapark Yetiworld’14 nieuwe attractiesvan gilbanen tot buikkriebelsVanaf 1 juni op school en op www.yetiworld.be

Maks!Deel de laatste Maks! tijdig uit. Jouw leerlingen kunnen tickets winnen voor de zomerfestivals (en avontuurlijke klasvormingsdagen op 1, 2 en 3 september).Vanaf 1 juni op school en op www.maks.be

Deze maand in…

Ikzelf volledig oneens – volledig eens

➜ Ik hou me aan de verkeersregels (zebrapad gebruiken, gordel vastklikken, kijken...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik ga voorzichtig om met gevaarlijke producten en apparaten (medicijnen, gifstoffen, keukenapparaten...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik gebruik het zachtste verkeersmiddel: 1- te voet, 2- fi ets, 3- openbaar vervoer, 4- brommer of auto. 0 1 2 3 4 5

➜ Bij ongevallen weet ik hoe ik eerste hulp moet bieden (verwittigen van nooddienst, kennis van EHBO, rustig blijven...). 0 1 2 3 4 5

➜ Ik spreek anderen over hun onveilig gedrag aan (oversteken, verkeerslichten, fi etspad...). 0 1 2 3 4 5

Mijn school➜ Onze school geeft tips hoe veilig naar school te gaan (wat is de veiligste weg, hoe een fi ets/brommer/auto onderhouden, hoe maken

we de fi etshelm populair...).0 1 2 3 4 5

➜ Onze school zorgt voor een veilige verkeerssituatie in de omgeving van de school (gemachtigde opzichters op gevaarlijke verkeerspunten, begeleide rijen, fi etspool, verkeersbrigadiers...).

0 1 2 3 4 5

➜ Onze school heeft een duidelijk plan bij alarm (brandblussers en vluchtwegen zijn goed aangeduid, jaarlijkse brandoefeningen, rookalarmtoestellen...).

0 1 2 3 4 5

➜ Onze school spoort aan om met de fi ets naar school te komen (veilige en overdekte fi etsstalling, plaats om de fi etshelm weg te bergen, fi etspooling...).

0 1 2 3 4 5

➜ Onze school betrekt ouders en leerlingen bij het verkeersplan (gemachtigde opzichters, verkeersbrigadiers, fi etspooling, carpooling, afspraken over brengen en afhalen van leerlingen...).

0 1 2 3 4 5

Met deze test ben je halfweg. De meet én je persoonlijke scores liggen verder. Fiets met helm en refl ectoren naar www.klasse.be/k-test. Zet jezelf en je school op de rollen van de K-test. Twee minuten bolletjes aanklikken en je weet het. Vergelijk de resultaten met die van collega’s, leerlingen, ouders en andere scholen, elke doelgroep heeft zijn eigen, aangepaste vragenlijst. Twintig vragen vormen bovendien samen een

stappenplan met aandachtspunten. Dit is de laatste K-test. Vanaf volgend schooljaar brengt Klasse de resultaten binnen de domeinen cultuur, gelijke kansen, gezondheid, inspraak, kiezen, leren, milieu, goed gevoel en sport en spel voor leerkrachten, ouders, jongeren en tieners. Maar tot het zover is en voor zover je dat nog niet hebt gedaan, kan je elke test doen op www.klasse.be/k-test.

Met pedagogische handleiding voor leerkrachten. Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.