Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.82 • Februari 1998

Scholenzonder planScholenzonder plan

(advertentie)

IN DIT NUMMER

4-11Metsen zonder plan

Nauwelijks 40 procent van de Vlaamse leerkrachten zegt dat zijnschool een duidelijk schoolwerkplan volgt. Een kwart van deouders vindt dat de leerkrachten in de school van hun kind nietsteunen op dezelfde visie op opvoeding en onderwijs. Weldra ishet schoolwerkplan verplicht. Welk plan?

12-14Staken en betogen

De nieuwe onderwijsbegroting roept vragen en weerstanden op.Hoe zit het met de verdeling van middelen tussen basis- en

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.82 • Februari 1998

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Myriam Paquet, JanT’Sas, Jan Van den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampDesign Marc Herman, Pieter Vandenbroucke

Verantw. uitgever Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900 fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewer-kers enz. (van elk net en van elk niveau)krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. KLASSE voor Ouders 02-211 45 64Tel. KLASSE voor Jongeren 02-211 45 82Telefax 02-211 46 61E-mail klasse@artefact.beURL www.artefact.be/klasse

LACHEN«Misschien is ze wel gemotiveerd»,gniffelen twee balorige leerlingen methet vuurwerk nog in de hand. Voorde klas staat een zopas geëxplodeer-de leerkracht voor wie je meteen eenonstuitbare sympathie voelt. En zelfshet grensverleggend uittesten doordie twee snotneuzen herken je met-een. Wij hebben deze cartoon ooituit Klasse geknipt en hem bovenonze werktafel gehangen. Gelukkigzit hij ook in de selectie die huiscar-toonist Dirk Vercampt maakte voorhet boek met «de beste cartoons uitKLASSE» en voor de reizende ten-toonstelling die u gratis naar uw schoolkan halen. Na duizend cartoons voorKLASSE moest dat er echt van ko-men. Met de glimlach naar p. 26-27.

Waarin zitten de cultuur enhet plan van uw school?Vizier p. 4-11.

secundair onderwijs? Hoeveel jobs vallen er? En hoeveel geld iseen leerling in elk net waard?

15-17Samen op de afvalberg

Verbrandingsovens, recyclage, dioxine en afvalbergen. Leerkrachtenmoeten er over meepraten en meewerken aan bewustmaking.Maar hebt u ooit op de afvalberg gestaan? KLASSE nodigt u uitvoor een overrompelende confrontatie.

28-29Vliegen met Leonardo

Zo’n duizend deelnemers kregen al subsidie voor een doorgedrbuitenland: leerlingen, werkzoekenden, werknemers, studenten ende vleugels van Leonardo da Vinci.

30-31Passie in de klas

Eerst slepend, dan snel. Hun bentegelijk zelfvertrouwen en kwetsbmaar uitgesproken sensueel. Eenelkaar nauwelijks. Het zijn leraars

32-33Leraars naar school

Scholen kunnen nu zelf bepalen wten volgen. Daar krijgen ze (te weechter groot en werd nu ook in kade onderzoekers is niet erg optim

n Journaal p. 12-13 n Idee p. 15-27 n Signaal p. 34-35 n Dialoog p

Deze maand in Klasse voor Ouders: n Schoolcultuur: de vragen van ouders. n De dagelijkse strijd om het televisietoestel. n Kinderrechten: ook in Vlaanderen.Deze maand in Klasse voor Jongeren: n Schoolcultuur: de achterkant van de voor-kant. n Verrassende ontdekkingen op Internet. n Met de hele klas naar een ander land: gratis.Klasse op Internet: n Duizend artikels uit de drie uitgaven vanKLASSE: met elkaar gehyperlinkt tot en met.Nu al duizenden raadplegingen per maand.Plus één?

Een unieke plaats voor onzevolgende afspraak.Actie p. 15-17.

even beroepsopleiding in het opleiders. Leren vliegen onder

en als knipmessen. Ze stralenare tederheid uit. Ingehouden, half uur geleden kenden ze en ze dansen de tango.

elke nascholing de leerkrach-inig) subsidie voor. De vraag isart gebracht. De conclusie van

Mekaar aantrekken en afhou-den. Leraars dansen de tango.p. 30-31.

KLASSE NR.82 3

istisch.

. 36-38 n

V I

4

school school

Z I E R

ElkeElke

«Ik heb nooit gehoord van een schoolwerkplan »,getuigen veel leraars. «Wat is dat eigenlijk?» Bou-wen aan een onderwijsvisie zonder plan. Dat is

lukraak de school uitbouwen met kote-rijen: een bouwwerf zonder architectuur,

muren zonder cement.De ontwikkeling van het schoolwerkplan staat intal van scholen nog niet in de steigers. Wat vertel-len leraars ons? «Op papier bestaat het school-werkplan wel, maarhet ligt letterlijk enfiguurlijk in de kast»,«Oudere collega’s zijnniet geïnteresseerdom zo’n plan uit tewerken», «Het school-werkplan is een mooiopgesteld document,meer niet», «Onze di-rectie weet waarschijn-lijk niet wat een school-werkplan is, er is nietecht een visie op hetschoolgebeuren» en«Iedereen werkt gewoon naast elkaar door, zonderhet minste overleg». Toch melden veel scholen onsook dat ze bij hen het schoolwerkplan grondiguittekenen en het regelmatig bijsturen en aanpas-sen.

Niemand gebruikt hetVanaf september 1999 moet elk schoolbestuur voorelk van zijn scholen een schoolwerkplan maken.Dat staat in het decreet basisonderwijs. Het moetten minste vier elementen bevatten: een omschrij-ving van het pedagogisch project, de organisatievan de school, de evaluatie en rapportering, de

voorzieningen in hetgewoon onderwijsvoor leerlingen dieleerbedreigd zijn ofeen handicap heb-ben. Bij een school-doorlichting neemt

KLASSE NR.82

de onderwijsinspectie kennis van het schoolwerk-plan zonder de inhoud ervan te beoordelen.«Het schoolwerkplan is in de maak. Er wordt hardaan gewerkt en het groeit», horen we vaak bij eenrondvraag in het basisonderwijs. Sommige school-teams zijn er zelfs aan bezig in samenwerking metde ouders. Hoewel, niet overal horen we positieveecho’s. «Wij hebben een schoolwerkplan van dedirecteur gekregen», getuigt een kleuterleider. «Maaromdat we daar niet met het hele team aan hebbengewerkt, gebruikt geen enkele collega het.»

Wat de bakker verteltSchoolwerkplan, pedagogisch project of opvoe-dingsproject, schoolcultuur… Dat ligt allemaal opde bouwwerf van de school. Wat typeert een school?

Wij werken op onze school actiefmet een duidelijk schoolwerkplan

0 20 40 60 80 100(Exclusieve enquête van Klasse bij 5000 leerkrachten)

Hoe ouder de leerlingen hoe minder er blijkbaar sprake is van een schoolwerkplan. In het basisonderwijs beweert de helft van de bevraagde leerkrachten met een schoolwerkplan te

werken. In de laatste drie jaren van het secundair onderwijs is dat slechts 30 procent.

Kleuter

Lager

Sec 123

Sec 456

Hoger

Gemiddeld

(zeker) akkoord gematigd (zeker niet) akkoord geen mening

56 30 10 4

44 28 26 2

40 32 21 7

30 30 33 7

32 16 32 20

38 29 26 7

t aar plant aar plan

rekt hrekt h

Waarom kiezen ouders voor eenbepaalde school? Wat vertelt debakker op het plein over de school?En hoe omschrijven leerkrachten despecifieke cultuur van hun school?Heeft uw school een welbepaaldekijk op onderwijs? Eén op drie oudersvindt dat de leerkrachten van deschool van hun kind niet altijd opdezelfde duidelijke visie op opvoe-ding en onderwijs steunen. Dat blijktuit een enquête van Klasse voor Ouders.Voorts beweren iets minder dantwee ouders op drie dat ze de visiekennen van waaruit de school hun

kinderen opvoedt. Hoe jongerde kinderen, hoe minderduidelijkheid voor deouders. In de kleuterschoolbeweert 57 procent vande ouders dat ze op de hoogteis van de visie van de school,30 procent kent ze vaag. In hetsecundair zegt 70 procent devisie van de school te kennen,25 procent kent ze matig.Als er de volgende maanden éénwoord op de bouwwerf van deschool zal te horen zijn, is datzeker «het schoolwerkplan».

KLASSE NR.82 5

Daar wordt aan gewerkt.Maar wie maakt het ce-ment? ■

Welkes c h o o ldurft bewe-ren dat ze hetkind niet cen-traal stelt? Uiter-aard vindt elke on-derwijsinstelling deoptimale ontwikke-ling van elk kind vol-gens zijn mogelijk-heden belangrijk.Maar watb l i j k tsoms? Dater geentaakleer-krachten zijn. Dat eramper differentiatie is.De leerkrachten doen wel-iswaar hun best, maar elkop hun eigen manier, ach-ter de gesloten deur vanhun klas. Welk beeld zijvan hun school als geheelhebben, blijft onbeant-woord. Misschien moe-ten ze op zoek naar hunschoolcultuur, een basisvoor de ontwikkeling vanhun schoolwerkplan.

6 KLASSE NR.82

Eén op drie ouders vindt datde leerkrachten van de schoolvan hun kind niet op dezelfdeduidelijke visie op opvoedingen onderwijs steunen.

Sl

Bedrijfscultuur ligt makkelijker in de monddan schoolcultuur. Wat is dat overigens? «Decultuur van een school is de verzameling vanniet-beredeneerde zekerheden die leven in deschool als geheel», zegt pedagogisch begeleiderRoel Caels (vrij secundair onderwijs, bisdomHasselt). «Deze evidenties worden gedeeld doorde teamleden. Ze werken onbewust, verwoor-den de visie van de school en worden doorgege-ven aan nieuwe leerkrachten.»

«De schoolcultuur is het geheel van expli-ciete en impliciete waarden, normen, verwach-tingen en opvattingen die het functionerenvan de school bepalen, intern en naar de maat-schappij toe», luidt het bij de Autonome Raadvoor het Gemeenschapsonderwijs (Argo). Team-leden die een gemeenschappelijk antwoordformuleren op vragen over het huidig functio-neren zijn op zoek naar de eigen schoolcultuur.Ze proberen te vatten wat hun school ken-merkt, wat haar eigen accenten zijn. Hoe spre-ken ze over hun school en de knelpunten? Welkbeeld hebben ze ervan? Vinden ze van dat beeldiets terug in hun omgangsvormen, in de leefre-gels die ze in acht nemen? Hoe spreken buiten-staanders over hun school? En oud-leerlingen?Over welke informatie beschikken ze om oudersen leerlingen een antwoord te geven op wat ze vande school verwachten?

Hard met een tHoe spreekt u over uw school en hoe typeert u

ze? Niet zo makkelijk. «Onze leerkrachten probe-ren in te spelen op het sociaal milieu waaruit onzeTSO- en BSO-leerlingen komen», haalt een direc-tie als typisch kenmerk aan. «We creëren eenfamiliale sfeer. Daardoor voelen de leerlingen zichthuis. Dat moet ook, want voor sommigen is deschool hun enige thuis. We zijn een school meteen hart, hoewel we soms ook hard moeten zijn ende leerlingen wijzen op de regels en de discipline.Onze leerkrachten staan niet alleen in voor deopleiding, maar ook voor de opvoeding. Ons

eutel op de

schoolwerkplan bou-wen we op vanuit dievisie.»

«Wat ons typeert?Wij zijn het goede athe-neum van vroeger»,zegt een directeur zon-der valse schroom.«Onze leerlingen we-ten wat kan en watniet kan. Daar dankenwe veel inschrijvingenaan. Het schoolteamzit op één lijn voor deevaluaties en de orga-nisatie van de proef-werken. Ook de aard

van de tuchtmaatregelen is vastgelegd. Op eeninbreuk zou elke leraar, volgens afspraak, opdezelfde manier moeten reageren. Ik werkte eenvoorstel voor een schoolwerkplan uit. Ik vind datde directeur eerst voor een houvast moet zorgen.Als de leraars zelf een schoolwerkplan uitwerken,moeten ze dit naast hun gewone werk erbij ne-men. Het voorstel wordt na overleg met het lera-renteam voort uitgewerkt. We bouwen er dussamen aan.»

Roddeltantes«Wij zijn een typische dorpsschool», vertelt een

directeur van een basisschool. «Wij hebben nietsspecifieks. Anders dan andere scholen willen weniet zijn. Van ons opvoedingsproject maken wegeen slogans. Natuurlijk hebben we een visie: kin-deren dát geven waar ze recht op hebben.» In degang van een ander schooltje liggen enkele brochu-res op een tafel: Onze school heeft een dynamische,didactische aanpak in een familiale opvoedingssfeer.Maar we houden ook van orde en tucht in een prettigewerksfeer. Bij ons is uw kind geen nummer… en nogmeer slogans waarvan elke school vindt dat ze ophaar van toepassing is. Vertelt zo’n wervingsbro-chure nu echt veel over de school? Heeft ze invloedop de keuze van de ouders? «De mond-aan-mond-reclame is nog altijd beter», zegt een leerkracht.«Wat ouders voortvertellen over de school kansoms beslissen over de leefbaarheid ervan. Roddel-tantes kunnen echter een school kapot maken.Maar wát ons nu echt typeert, dát is moeilijk tezeggen. We werken daarom aan een schoolwerk-plan. Daarvoor moeten we naar extra personeels-vergaderingen. Er komt zodanig veel op ons af…en niemand kan ons concreet tonen hoe het nu inpraktijk eigenlijk moet.»

deur

• Scholen op zoek naar hun kwa-liteit (RUGent 1997) - Peter VanPetegem - Effectieve-scholenonder-zoek als inspiratiebron voor dezelfevaluatie van scholen - Uni-versiteit Antwerpen - departementDidactiek en Kritiek - Universi-teitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 65 - fax 03-820 29 62 -vpeteg@uia.u.a.ac.be (zie ook p.34).• Leerdoelen, eindtermen en school- werkplan (1997) - Alfred De Block- Standaard Educatieve Uitgeverij -dat Belgiëlei 147 a - 2018 Antwer-pen - tel 03-239 59 00 - fax 03-23085 50 - educa@standaard.com

ons staat het

centraal»,

zegt élke school

g ao

StadhuistaalElke school en elke leerkracht hanteren waarden.

Die zitten in het pedagogisch project en dit gaatsamen met de cultuur van een school. Het pedago-gisch project (of opvoedingsproject) is synoniemvoor de visie op onderwijs. De pedagogische begelei-ding van het Onderwijssecretariaat van de Steden enGemeenten van de Vlaamse Gemeenschap (OVSG)kreeg de opdracht de lokale schoolbesturen te on-dersteunen bij het zoeken naar hun eigenheid. HetOVSG stelt vast dat tien begrippen gemeenschappe-lijk voor hun scholen opduiken. Openheid: openstaan voor álle leerplichtige jongeren. Verschei-denheid: waarden en overtuigingen die in degemeenschap leven, zijn een verrijking voor degehele schoolbevolking. Democratie: verschil-lende opvattingen over mens en maatschappijkunnen naast elkaar bestaan. Socialisatie: jongerenopvoeden tot volwaardige leden van een pluralisti-sche samenleving. Emancipatie: de zelfredzaamheidvan de leerlingen aanwakkeren door ze mondig enweerbaar te maken. Totale persoon: even veel waardehechten aan kennisverwerving als aan attitudevor-ming. Gelijke kansen: compenserend optreden voorkansarme leerlingen. Medemens: opvoeden tot res-pect voor de eigenheid van elke mens. Europees:aandacht vragen voor het Europees burgerschap,het mondiaal en het multicultureel gebeuren. Men-senrechten: de principes uitdragen van de UniverseleVerklaring van de Rechten van de Mens en van hetKind. Stadhuistaal? Toch nodigen al deze verzamel-de zogeheten vanzelfsprekendheden wellicht uit totbezinning. Overigens, hoe gaat uw school met dezewaarden concreet om? Staat dat ergens omschrevenin een beleids- of schoolwerkplan?

DelicaatDe cultuur van een school komt veelal in de

kleine dingen tot uiting. Aan de telefoon bijvoor-beeld. Er zijn scholen waar ze nog niet ontdekthebben dat er aan de andere kant van de lijn ookiemand is. Andere vragen daarentegen vriendelijkwaarmee ze je kunnen helpen, verbinden je door metde juiste persoon, terwijl ze je voor de zoveelste keerdie dag van de telefonische Vier Jaargetijden latengenieten. Telefonisten van bedrijven krijgen daarvaak een speciale opleiding voor. Zij zijn immers hetnaamkaartje van de bedrijfscultuur. Of er overeen-komsten zijn tussen een bedrijfs- en een schoolcul-tuur? We vroegen het aan Stefaan Verschoren van hetbedrijf Van Hool in Lier. «Wij voelen globaal ver-schillen aan tussen scholen», zegt hij aarzelend,«maar dat is te delicaat om over te praten, omdat wedan meteen de problematiek van de verschillendeschoolnetten aanraken. In de mate dat de school haarintern huishoudelijke reglement laat naleven, heb-ben wij het makkelijker om in ons bedrijf disciplinete laten heersen, wanneer de afgestudeerde leerlin-gen bij ons komen werken. We ervaren welke scho-len goed staan aangeschreven. Toch geeft vooral dedegelijkheid van hun specifiek industrieel-techni-sche opleiding de doorslag bij aanwerving. Scholenkunnen iets overnemen van de bedrijfscultuur. Demeeste bedrijven passen een evaluatiesysteem toe,waarbij de werknemers regelmatig beoordeeld wor-den en feedback krijgen over hun prestaties. In hetonderwijs komt daar nog niet veel van in huis. Ookde tijdsbesteding kan efficiënter. Als twee werk-plaatsleiders nodig zijn om hier enkele lasstukken opte halen, hebben wij daar vragen bij.»

Hij naarbekscho

«Bij

kind

dat

Chichi-schoolIn de schoolcultuur blijkt nogal wat aandacht te

gaan naar de discipline. «Onze school onderscheidtzich door zijn discipline, dat maakt onze eigenheiduit. We zijn een verschrikkelijk strenge school»,zegt een respondent in Peter Van Petegems proef-schrift Scholen op zoek naar hun kwaliteit (RUG1997). Van Petegem peilt naar de manier waaropmen de identiteit van een school verwoordt: «Onzeschool heeft een echte eigenheid, maar tot in hetoverdrevene toe. Zo mogen onze leerlingen op de100 dagen niet verkleed op straat lopen. Als leerlin-

gen op een sinterklaasfeest wat zwarte vegenhebben, dan moeten die eraf voor ze de busopstappen. Dat vind ik persoonlijk te verre-gaand», zegt een leerkracht, die voorts wel hetbeeld van de eigenheid van zijn school draagt.«De discipline mag er zijn, maar ze moet ook

een beetje soepel blijven.» Voor de buitenwereldkan het imago van de school helemaal anders over-komen. Volgens een leerling gaat hij naar een be-kakte school. Ze is enkel kindvriendelijk als deouders op een opendeurdag mogen komen kijken.Andere leerlingen spreken van een chichi-school diete veel belang hecht aan het uniform. Toch kiezensommige ouders bewust voor die schoolomwille van haar sterke discipline.

EilandjesVeel ouders willen voeling krijgen met

de schoolcultuur. Maar de visie van waaruitde school hun kinderen opvoedt, is nietoveral klaar en duidelijk geschetst. «Ikheb hoegenaamd geen zicht op de visiedie de leerkrachten drijft bij hun taak,laat staan dat ik een oordeel heb over het feit of zedezelfde visie delen», zegt Maarten van de Riet. «Inplaats van een kopie van het pedagogisch projectkreeg ik heel droogjes een kopie van het schoolre-glement: dit zijn de regels van ons spel waaraan uzich te houden heeft…» Ria Peeten denkt dat oudersmeer de ene leerkracht met de andere vergelijken,in plaats van de school als een geheel te zien. «Vansommige leerkrachten vind je hun manier van les-geven, hun visie op opvoeding zo fantastisch, waar-door je hoopt dat je kind bij hem terechtkomt. Indezelfde school liggen andere leerkrachten je veelminder. Dat beïnvloedt je algemene visie op deschool. De visie van de school uit zich bij de eneleerkracht helemaal anders dan bij de andere. Leer-krachten zijn vaak kleine, autonome eilandjes inhet geheel, met ieder een eigen visie.»

PassenLeerkrachten zijn vaak solisten. «Maar

eigenlijk werkt een leerkracht niet op z’neentje in zijn klas», schrijft Alfred De Blockin Leerdoelen, eindtermen en schoolwerkplan.«Hij maakt deel uit van een team van leer-krachten en van een nog ruimere schoolge-meenschap met leerlingen, directie, vertegen-woordigers van de ouders enz. Wat hij in zijnklas nastreeft, moet passen in wat men in dieschoolgemeenschap kan en wil ondernemen,veranderen, vernieuwen of instandhouden.Hij moet ook weten waar zijn collega van hetvoorgaande leerjaar aan werkt en wat deleerkracht van het volgende leerjaar vanhem verwacht om op door te kunnen gaan.Dat alles kan duidelijk worden gemaakt bij hetontwikkelen van een schoolwerkplan.» ■

aateenktel

KLASSE NR.82 7

«Watv o o rschool zijnwe en wil-len we zijn?»,«Wat voorwerk moeten wesamen verrichtenom ons wensbeeldwaar te maken?»en «Volgens welkplan gaanwe daarbijte werk?»Deze vra-gen krijgen een ant-woord in het school-werkplan. Dat staat inde gids bij de school-werkplanontwikkelingvan de Autonome Raadvoor het Gemeenschapson-derwijs (Argo). Elk netbegeleidt nu de scholenopdat ze een maakbaareigen opvoedingsprojectzouden kunnen uitteke-nen. Het schoolwerkplanomvat onder meer eenprioriteitenplan van haal-bare, zichtbare en eva-lueerbare initiatieven.Mooie woorden waar-mee je geen muur kanmetsen.

8 KLASSE NR.82

In het begin is het school-werkplan veelal te ambiti-eus: het dak erop voor demuren er staan.

Het k

Een schoolwerkplan wordt opge-bouwd rond twee pijlers, zeggen zebij de Argo. Via bezinning en verant-woording verduidelijkt de school haarplaats en functie binnen de maat-schappij. Door haar doelstellingenkenbaar te maken, krijgt de schooleen eigen gelaat, een visie. Het komter echter op aan die visie in dadenom te zetten, ze te evalueren en ze

voort te ontwikkelen. Het schoolwerkplan iszowel een proces als een product. Als procesdraagt het bij tot een betere communicatieen meer onderlinge betrokkenheid tussende teamleden. Als product is het een instrumentvoor het lokale beleid.

Niet verplichtHet schoolwerkplan is een planningsdocu-

ment dat omschrijft wat men op school met deleerlingen wil bereiken. Het is ook een leidraadvoor het hele schoolteam en het biedt een kadervoor contacten en afspraken met ouders en metexterne instanties, zoals de pedagogische bege-leidingsdienst. Elke school van het gemeen-schapsonderwijs heeft een schoolwerkplan waarinze haar specifieke doelstellingen vastlegt. Hetomvat een aantal werkgebieden, zoals de school-cultuur, de schoolorganisatie, de organisatie vande begeleiding, de leer- en vormingsgebieden, decommunicatie, de media en de onderwijsleer-middelen, de evaluatie. In het gesubsidieerd on-derwijs, zowel officieel als vrij, is een schoolwerk-plan voorlopig nog niet verplicht.

KapstokDe Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst van

het bisdom Hasselt meldt dat het schoolwerkplangeen extern verantwoordingsdocument is. Maarhet vertrekt toch van de visie dat de plaatselijkeschoolgemeenschap de onderwijskwaliteit maakt.Áls ze zichzelf continu bevraagt en evalueert. Hetschoolwerkplan schiet zijn doel voorbij als het eenstatisch product blijft, een doel op zich. Het wintdaarentegen aan betekenis naarmate het een openen dynamisch werkinstrument is. Als evaluatie-instrument kan het nog dynamischer worden. Danis het een echt werkinstrument om het continueverbeteringsproces te sturen. «Het schoolwerk-plan is voor mij geen pak papier, maar de kapstokwaar je ideeën aan ophangt en tegelijkertijd despiegel die je de teamleden voorhoudt. Zo zijn ze

dakomt laats

zich bewust van wat ze doen. Voor buitenstaandersis het een gat in de schutting waardoor ze een beeldkrijgen van de school in opbouw», getuigt eenleraar op een diocesane studiedag in Hasselt.

DoorgelichtDe scholen krijgen alsmaar meer autonomie.

«Deze evolutie biedt ongetwijfeld grote voorde-len», schrijft André De Gieter in Het Schoolwerk-plan, een brochure van de pedagogische begelei-dingsdienst secundair onderwijs van het Onder-wijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van deVlaamse Gemeenschap (OVSG). «Maar een schoolzonder centrale richtlijnen en de nodige kwaliteits-zorg, die niet efficiënt omgaat met haar autonomie,riskeert tot stilstand te komen. Daarom is er be-hoefte aan een schoolwerkplan als hulpmiddel. Datbrengt scholen ertoe om orde te brengen in huneigen pedagogisch beleid en er een op lange termijnuit te stippelen. Ze kunnen met dit hulpmiddel ookde overheid informeren over hun eigen beleid.Door de maatschappelijke bevragingvan het onderwijs is de opdracht vande leraar bijzonder complex. Daaromheeft de school er belang bij haar actie-terrein te omlijnen. Vakoverschrijdend overleg,waarin het maatschappelijk profiel van de schoolwordt beschreven, kan de kern van een school-werkplan vormen. Pragmatici ten slotte hebbeneen eenvoudig doel voor ogen: een schoolwerk-plan ontwikkelen is een voorbereiding op de school-doorlichting. In plaats van te wachten op een vraagvan de onderwijsinspectie, ordenen ze permanentalle informatie over de school.»

UitstapVia het schoolwerkplan kan directeur Erwin De

Ridder zeer nauwgezet volgen wat er op zijn schoolgebeurt en in hoever het team zijn directieven

Je riskeert totstilstand tekomen

t

NIETMISLOPEN

Het schoolwerkplan is een actie-plan, een ontwikkelingsprocesvan bijsturing en actualiseringvan opvattingen, meningen, stro-mingen die binnen de school-cultuur leven. Schoolwerkplan,schoolreglement, schoolcultuuren opvoedingsproject hangensamen. Maar zonder de betrok-kenheid van álle leerkrachtenkan de ontwikkeling van eenschoolwerkplan mislopen. Eenschoolteam voelt zich daarente-gen sneller betrokken als hetschoolwerkplan om te begin-nen een aantal kleinere concre-te zaken regelt die onmiddellijkresultaat boeken, zoals duidelij-ke afspraken over het rookge-drag. Zo kunnen visie en actieelkaar makkelijker aanvullen.

eageren nu

het fout loopt.

r l

opvolgt. In het Gemeentelijk Technisch Instituut vanBeveren-Waas rangschikken de leraars alle infor-matie op dezelfde manier. Daardoor kunnen zeallen snel inlichtingen opvragen. Waarover ging depedagogische studiedag van vorig jaar weer? Wel-ke leerlingen veranderden van klas? Hoe moet eeninterim-leerkracht eraan beginnen? Hoe organi-seer ik een uitstap? Het antwoord op al deze vragenstaat in het schoolwerkplan. Het dubbel hiervankan men in de leraarskamer raadplegen. Binnen-kort ook via de computer. «Vroeger werd dieinformatie ook bijgehouden natuurlijk» zegt DeRidder. «Daarom is het schoolwerkplan niet ietstotaal nieuw. Voor tachtig procent is het al aanwe-zig op elke school. Voor ons is het een middelom informatie overzichtelijk te bundelen endoor te geven aan alle leden van het school-team. De communicatie is erdoor verbeterd.Steeds meer zaken worden bespreekbaar. Leraarspraten meer met elkaar. Ze komen ook makkelij-ker samen en reageren vlugger op iets dat niet goedloopt. Dat is een cultuurverandering die het gevolgis van het schoolwerkplan.»

PijnpuntHet schoolwerkplan kan verschillende domei-

nen bestrijken: het algemeen schoolprofiel, decontacten naar buiten en het didactisch plan. Hetschoolprofiel is een globale afbakening van demanier waarop een school de vorming van deleerlingen opvat. Dat profiel is gekoppeld aan deaard van de leerlingen en de mogelijkheden die deomgeving van de school biedt.

Het schoolwerkplan kan ook prioriteiten in-houden. Op korte termijn kan de aandacht naareen bepaald pijnpunt gaan. Hoe staat het bijvoor-beeld met de veiligheid van de leerlingen voor deschoolpoort, als reactie op de aanrijding van eenleerling. Op middellange termijn kan leren lereneen aandachtspunt zijn. En op lange termijn zoupesten op school of rassendiscriminatie meer aan-dacht kunnen krijgen. Een schoolwerkplan is bij-gevolg nooit af. Het is een proces. Men werkt erdoorlopend aan, men evalueert het regelmatig enmen stuurt het eventueel bij. «Men moet er even-wel op letten dat de objectieven haalbaar zijn»,waarschuwt Alfred De Block. «Hou rekening methet beschikbare personeel, de tijd en de middelen.»

OverleggenWat nu het voordeel is van een schoolwerk-

plan? «Het schoolteam voelt aan dat er een struc-tureel verband is», zegt Gerrit Constant een beetjecryptisch. Hij is directeur van de stedelijke BuSO-school De Vest in Vilvoorde. «We werken bewustbinnen een bepaalde context aan een project.Vroeger voerden de leerkrachten ook projectenuit. Dat zal toen niet slechter geweest zijn dan nu.Het verschil? Nu is er bestendig en gestructureerdoverleg, waardoor we samen meer in dezelfderichting denken. Er is bij ons bijvoorbeeld eenleerlingencomité «veiligheid-gezondheid-verfraaiing»opgericht. Je kan in los verband of klassikaal overveiligheid praten. In het schoolwerkplan schre-ven we voor dat leerlingencomité echter een werk-systeem uit. Hierdoor krijgt het een impact op dehele school. Losse initiatieven verdwijnen dus. Inwat we doen zit een lijn. In het begin waren erweliswaar drempels. Vooral de overgang van indi-vidueel werken naar een teamgerichte aanpak

De lepratenmet e

was er een. Maar nu komt, dankzij de overleg-structuur in het schoolteam, de feedback snellerop gang. In de personeelsvergaderingen lokkendoorgespeelde gegevens meteen reacties uit in hetteam. Die vergaderingen voelen de leerkrachtennu aan als nuttig.»

WeerbaarEen duidelijke beleidslijn uittekenen en stre-

ven naar eenheid in het pedagogisch-didactischbeleid van de hele school, van kleuterschool tot enmet de secundaire school. Uit deze behoeftenontstond in de Antwerpse Sint-Ludgardisschoolhet schoolwerkplan. Intussen vraagt de inrichten-

de macht (schoolbestuur) aan het schoollei-dingsteam verantwoording over het gevoer-de dagelijks beleid. Als eerste stap in hetschoolwerkplan werd een activiteitenverslag

van het voorbije schooljaar opgesteld, verduide-lijkt directeur Gilbert Vanbaelen in het tijdschriftIVO. De volgende stap was een activiteitenplan. Inplaats van enkel een evaluatie te maken van devoorbije werking, verlegde de school het accentnaar de toekomst. Welk beleid zal ze voeren?Welke strategie en middelen zal ze daarbij gebrui-ken? Zo ontstond een beleidsplan met een lange-termijnvisie met expliciete verwijzingen naar hetopvoedingsproject. In het schoolwerkplan groei-de een visie op een weerbaarheidsbeleid. Men washet erover eens dat het schoolleidingsteam moestwerken rond drug- en aidspreventie. Maar zo’nwerking moest kaderen in een globale visie opweerbaarheid, met eenpreventie- en interven-tiestrategie. In heel deschool groeit nu stilaanéén gezamenlijke visieop weerbaarheidsbeleid.

Partituren«We doen aan leren leren. Met onze lessen,

toetsen en huiswerkopgaven geven we dat mee»,zeggen ze op het Don Boscocollege van Kortrijk.«Maar we beseffen dat we soms in verspreideslagorde bezig zijn. Het effect op de leerlingen zouvergroten, als we rond leren leren zouden samen-spelen. Daarom inventariseerden we wat er alle-maal al gebeurt en probeerden we vervolgensonze partituren op elkaar af te stemmen. Vandaaruit tekenen we nu concrete stappen uit omhet leren leren nog efficiënter te maken. Met ditdeel van het schoolwerkplan willen we leren lerenmogelijk maken voor alle leerlingen, zodat zemeer kans op slagen hebben.»

Nooit afValkuilen gaan samen met een schoolwerk-

plan. Tal van scholen hebben problemen. In hetbegin is het schoolwerkplan veelal te ambitieus.Het dak erop voor de muren er staan. Scholenwillen in het komende jaar aan te veel aspectentegelijk te werken. Op het einde van het jaarstellen ze dan vast dat ze heel wat zogenaamdeprioriteiten niet realiseerden. Vaak duiken in deloop van het schooljaar onverwachte prioriteitenop. Die moet de school meteen aanpakken. Datbetekent natuurlijk uitstel voor de geplande prio-riteiten. Ten slotte zijn te algemene of abstractedoelstellingen moeilijk bereikbaar. Maar geluk-kig beseft iedereen dat het plan nooit af zal zijn. ■

De leraars r

vlugger als

aarsmeerkaar.

KLASSE NR.82 9

Ouders dreigen ersoms mee hun kindnaar een school te stu-ren die beter zou zijndan de uwe. Maar watbeïnvloedt die ouders?Klachten waar u geenweerwerk op heeft? Ge-brek aan communicatieof inspraak? Misschienis uw school voor hengeen overzichtelijke werf.Of scheelt er wat aanhet imago. Om een loka-le onderwijsvisie op tebouwen, kan u terechtbij uw pedagogische be-geleidingsdienst. Die on-dersteunt de ontwikke-ling van uw schoolwerk-plan. Maar u kan alvastde eigenheid van uwschool testen. Heerst erbij u een schoolcultuurvan deskundigheid oflijkt het lerarenteamveeleer op een dorps-fanfare?

10 KLASSE NR.82

Een schoolcultuur geeft weer hoeleerkrachten, directie, leerlingen enouders samenzijn, waarnemen, den-ken, voelen, willen, spreken, han-delen in het schoolgebeuren. Watkan u zeggen over de eigenheidvan uw school? Herkent u ze in devolgende modellen? Vrijblijvendte beantwoorden. De waarheid zalwel ergens tussen zwart en witliggen.

Van los zand totmissie➊ In de «living-apart-together»-school ontbreekt een gezamen-lijke doelgerichtheid. Waar menmet de school naartoe wil, daar denkt meneigenlijk niet aan. Er is geen traditie van geza-menlijk reflecteren. De leerkrachten investe-ren bijna uitsluitend in hun eigen klas. Hetschoolhoofd is veelal onzichtbaar en de con-tacten zijn oppervlakkig of conflictgeladen.De leerkrachten zijn een los-zand-team metweinig samenwerkings- en uitwisselingslijnen.Persoonlijk noch professioneel vinden de leer-krachten steun bij elkaar. De cultuur in dezeschool is er een van middelmatigheid. De basis-houding is: «Laten we maar een gewone schoolzijn». Vernieuwing maakt in dit type schoolweinig kans op slagen.➋ De doelgerichtheid van de familieschoolheeft vooral betrekking op het behoud van hetleerlingenaantal. Het schoolhoofd is een groot-vaderfiguur die sterk de nadruk legt op de infor-mele omgang met de leerkrachten. Hij beschouwtze als heer en meester in hun eigen klas. Het teamin de familieschool is zoals een dorpsfanfare. Hetsamen-zijn op zich is een belangrijke beloning.De leden van het team zien elkaar veeleer alsvrienden dan als collega’s. Spontane contactenvindt men waardevoller dan structuren. Commu-nicatie en samenwerking gaan zelden over peda-gogisch-didactische aspecten. De familieschoolheeft een informele cultuur, met de klemtoon ophet spontane, niet vooraf geplande. De leerkrach-ten zijn wel bereid om zich voor de school in tezetten. Leerkrachten die initiatieven nemen om tevernieuwen, wordt niets in de weg gelegd. Tochbestaat de kans dat de vernieuwingsdynamiekbreekt, als men uitsluitend vertrouwt op de goedewil van de leerkrachten.➌ In de school als professionele instelling kun-nen we de doelgerichtheid omschrijven als eenmissie, een allesdoordringende basisfilosofie. Het

Geen arc

schoolhoofd is een architect, een deskundige oppedagogisch-didactisch gebied. Hij staat dicht bijde klaspraktijk. Het schoolteam is gewoon om tedenken in termen van waar men met de schoolnaartoe wil. De leerkrachten voelen zich verbon-den met de school en engageren zich sterk in hetschoolfunctioneren. De relaties tussen de leer-krachten dienen als basis voor een professionele

ondersteuning. Er zijn veel structureel ingebouw-de overleg- en samenwerkingsmomenten. De normis: «Samen kunnen we meer dan alleen». De cultuurdie in deze school leeft is er een van deskundigheid.Ze is erg compatibel met de vernieuwingscultuur.(De professionele cultuur van basisscholen in ver-nieuwing - Katrine Staessens - KULeuven)

Kalmte vol onderhuidsespanning➊ De participatieve schoolcultuur begeleidt deleerling tot zelfstandigheid en tot respect voor deeigen individualiteit van anderen. Directie, leer-krachten en personeel denken vooral leerlingge-richt in plaats van uitsluitend vak-, diploma- ofprestatiegericht. Tuchtproblemen worden beschouwdals relatieproblemen. Er wordt gezorgd voor eenaangename en gemoedelijke sfeer. Toch zijn er indeze scholen ook regels, is er ook discipline enorde. Maar de meeste leerlingen voelen zich mee

hitect

• Cement tussen de stenen - Trekuw plan met het schoolwerkplan -Klasse nr. 64 p. 30-31• Een gratis literatuurlijst over school-werkplan, schoolcultuur en peda-gogisch project kan u krijgen bij deonderwijsdatabank van het depar-tement Onderwijs. Adiov - Konings-straat 71 - 1000 Brussel - tel 02-219 79 99 - fax 02-219 77 73

INBEWEGING

Met de schoolcultuur en hetschoolwerkplan hebben niet alleende leerkrachten te maken, maarook de leerlingen en hun ouders.Daarom tekenen ook Klasse voorOuders en Klasse voor Jongerendeze maand mee aan deze on-derwerpen. Een schoolcultuuris immers voortdurend in be-weging en wordt gemaakt doorménsen: directie, leerkrachten,ouders én leerlingen. Liever bewustdan onbewust. Vandaar.

ook, een groot-

of een architect

e top?

g

verantwoordelijk. Er is vaak letterlijk sprake vaneen open school.➋ De directieve schoolcultuur begeleidt de leer-ling tot iemand die (school)prestaties kan leverenen die zich kan aanpassen aan anderen. Als deleerling een fout begaat, wordt hij onmiddellijkminstens ernstig berispt en misschien wel zwaargesanctioneerd door de leerkrachten en/of direc-tie. Op zulke school hebben de leerlingen niet hetrecht de mening van directie en leerkrachten in

twijfel te trekken of tegente spreken. Bij conflictenis het belangrijk dat leer-lingen zich beheersen. Hier-door ontstaan vaak eenvals soort rust, een kalm-te vol onderhuidse span-ning.➌ De anti-directieve school-cultuur laat het aan de leer-ling over of hij al dan nietiets doet met zijn capaci-teiten en probeert te voor-

komen dat hij het al te bont maakt in zijn socialeomgeving. In zulke scholen verwachten de leer-krachten veelal weinig van de leerlingen. Ze mogenongeveer alles doen wat ze willen. Er worden geenof weinig pogingen ondernomen om leerlingen teleren omgaan met frustraties, spanningen, moeiteen hindernissen, en toch door te zetten om (samenof individueel) een bepaald doel te bereiken. Dezescholen kampen meer dan andere met ernstigeproblemen als vandalisme, diefstal, drugs, spijbe-len en pestgedrag.(Leerlingenparticipatie op school - een verkennendonderzoek naar de aanwezige leerlingenparticipatieen schoolcultuur in 25 Vlaamse secundaire scholen -Koning Boudewijnstichting)

Eigenheid in woordparenNaar welke kant helt de eigenheid van uw school?1. leerlinggericht ÷ leerstofgericht2. beoordelend ÷ begeleidend

Waar men met de school naartoe wil, wie denkt daeigenlijk aan?

ezien

3. vakgericht ÷ algemeen-vormend4. behoudend ÷ vernieuwend5. gericht op specialisatie ÷ gericht op basisvorming6. collegiaal ÷ rivaliserend7. individugericht ÷ groepsgericht8. hiërarchisch ÷ democratisch9. open ÷ gesloten10. kennisgericht ÷ attitudegericht11. conflictbegeleidend ÷ conflictvermijdend(Profiel van de school - Peter Van Petegem - RUGent- Scholen op zoek naar hun kwaliteit / Effectieve-scholenonderzoek als inspiratiebron voor de zelf-evaluatie van scholen - zie ook p. 35)

Ken het profiel van uw schoolWelke bepalingen passen het best?Onze school is: stijlvol - open - sociaal-kritisch -sociaal-geëngageerd - helpend - vriendelijk - net -cognitief veeleisend - sportief - kunstminnend -democratisch - creatief - zelfkritisch - relatievaar-dig - tuchtvol - stimulerend - mundiaal - gezellig -multicultureel - begeleidend (Diocesane Pedagogi-sche Begeleidingsdienst - bisdom Hasselt)

«We willen de grootste zijn»➊ De leerlinggerichte school is in haar missiesterk gericht op de leerlingen, die ze maximaleontplooiingskansen wil bieden, ongeacht hun be-kwaamheden. Ze informeert geregeld bij de oudersen de leerlingen naar hun wensen en behoeften.

De leerkrachten werkenvrij goed samen. Ze zijnook buiten hun formeleopdracht actief in deschool. De school is veel-eer onderwijsvernieu-wend. Ze past in een ge-decentraliseerd, gederegu-leerd onderwijssysteem.➋ De vakgerichte school wordt geleiddoor een directeur die zich toelegt op debeheersgerichte materie: studieaanbod,personeel, financieel en materieel be-heer en imago van de school. De schoolis vooral gericht op het product (de op-leiding) dat aan de eisen van de klantmoet voldoen. Ze is minder gericht op deopvoeding en op de leerlingen zelf. Zeinformeert zelden of nooit naar de be-hoeften van de leerlingen. De groepsdy-

namiek van de school is matig. De samenwerkingvan de leerkrachten is redelijk, maar ze presterenweinig boven hun formele opdracht.➌ De regelgerichte school wordt geleid door eendirecteur die zich meestal beperkt tot uitvoerenvan de onderwijsreglementering. De school heeftofwel géén eigen missie ofwel is deze missie zeerbeheersgericht. Deze school wil bijvoorbeeld degrootste zijn. Naar de behoeften van de oudersinformeert ze zelden. Dit is beperkt tot informatieverschaffen op oudercontactavonden. Professio-neel hebben de leerkrachten weinig contact metelkaar. Buiten hun formele opdracht zijn ze wei-nig actief in de school. Deze school past in eensterk gecentraliseerd onderwijssysteem dat strakgeregeld is.(Deregulering: noden en mogelijkheden voor hetbeheer van onderwijsinstellingen - Marc Buelens enGeert Devos - Vlerickschool voor Management -RUGent)

Een sp

vader

aan d

ar

KLASSE NR.82 11

12 KLASSE NR.82

■ BEGROTING (1)

Zes nieuwe initiatievenEen opsomming van de belangrijkstenieuwe initiatieven waarvoor de over-heid dit jaar geld uittrekt:1. Vanaf 1 september 1997 kunnenbasisscholen van 500 tot 599 leerlin-gen voor beleidsondersteuning zesbijkomende lestijden krijgen. Vanaf600 leerlingen zelfs tien. Een perso-neelslid kan hiermee de taken van dedirecteur verlichten. Nu stelt de rege-ring voor om de norm te laten zakken,zodat ook kleinere scholen (tot 380leerlingen) hiervan gebruik kunnenmaken. In de begroting van 1998 trektmen hiervoor 25 miljoen uit (of 100 miljoen op jaarbasis).2. Om zittenblijven en schoolse achterstand te bestrijden kunnenscholen sinds 1994 vernieuwende initiatieven ontwikkelen bij deovergang van het kleuter- naar het lager onderwijs. Scholen metkansarme leerlingen krijgen voorrang. Maar het huidig budget van647 miljoen kan slechts 40 procent van alle vragen beantwoorden.Daarom wordt dit budget voor zorgverbreding met 100 miljoenop jaarbasis verhoogd, waarvan 25 miljoen dit jaar vrij komt.3. De sociale voorzieningen voor hogescholen gelijkschakelenmet die voor de universiteiten is op korte termijn niet haalbaar.Maar om het verschil kleiner te maken is voorzien in een verho-ging van 750 frank per student, wat het gemiddelde bedrag van3250 op 4000 frank brengt.4. De basiseducatie krijgt een bijkomend krediet van 50 miljoenom de wachtlijsten (vooral voor Nederlands Tweede Taal) teverminderen. Bovendien komt nog eens 25 miljoen extra vrijvoor de specifieke situatie van de basiseducatie in Brussel.5. De studietoelage, die samenhangt met het gezinsinkomen,moet de studiekosten van kansarmen opvangen. Een nieuwinitiatief voorziet in een verhoging van de studietoelagen voor delaagste inkomens. Daarnaast worden de studietoelagen geïn-dexeerd met 2 procent.6. Een project in het basis- en secundair onderwijs vangt anders-talige nieuwkomers in het basis- en het secundair onderwijs open schoolt ze bij, zodat ze na een jaar kunnen doorstromen naarhet gewoon onderwijs. De globale kostprijs voor de uitbreidingvan het project bedraagt respectievelijk 20 en 10 miljoen frank.

■ BEGROTING (2)

Meer dan 2,5 procent gestegenDe Vlaamse overheid besteedt ongeveer 43 procent van de totaleuitgaven aan onderwijs. Uitgedrukt in beleidskredieten gaat hetdit jaar om 246,4 miljard frank. Van dit bedrag gaat ongeveer 85procent, rechtstreeks of onrechtstreeks, naar de lonen van hetonderwijspersoneel. Het vergelijkbare aangepaste budget 1997bedroeg 240 miljard. Dit betekent een stijging met meer dan 6miljard of 2,61 procent.Er zijn drie belangrijke beleidsaccenten.1. Dit jaar komt het decreet basisonderwijs op kruissnelheid. Voor

de eerste keer berekent men hetwerkingsbudget zoals het decreetbepaalt. De administratieve onder-steuning wordt nu volledig in hetwerkingsbudget opgenomen.2. In het afstandsonderwijs namhet aantal inschrijvingen toe. Daar-door stijgt het budget vrij fors.3. Er gaat 800 miljoen naar bijko-mende middelen voor schoolge-bouwen.

■ ONDERWIJSNETTEN

Geen misverstandenGeef toe, het Vlaams onderwijs-landschap is geen simpel stille-ven op doek. Daarom een mini-schets om misverstanden in dis-cussies te voorkomen.Er zijn vier (vijf) onderwijs-netten:•VSKO (Vlaams Secretariaat vanhet Katholiek Onderwijs - de‘Guimardstraat’): katholiekescholen in het gesubsidieerd vrijonderwijs;•OVSG (Onderwijssecretariaatvan de Steden en Gemeentenvan de Vlaamse Gemeenschap):gemeentelijke en stedelijkescholen;•CVPO (Cel Vlaams ProvinciaalOnderwijs): provinciale scholen.De twee koepels OVSG en CVPOvallen onder het gesubsidieerdofficieel onderwijs. Het gesubsi-dieerd vrij onderwijs is het opprivé-initiatief, door een privé-persoon of -organisatie georga-niseerd onderwijs. Het omvathet confessioneel onderwijs(hoofdzakelijk katholiek), hetniet-confessioneel vrij onder-wijs en het pluralistisch vrijonderwijs.•Een beetje apart hierin staan dekleinere koepels of onderwijs-verstrekkers (KOV). Deze omvat-ten VOOP-, Steiner-, Freinet-, pro-testantse, Israëlitische en metho-descholen.•Argo (Autonome Raad voorhet Gemeenschapsonderwijs):De Vlaamse Gemeenschap or-ganiseert het gemeenschapson-derwijs (vroeger rijksonderwijs).De inrichtende macht (Argo)van dit net wordt door het de-partement Onderwijs gefinan-cierd (niet gesubsidieerd) via eenglobale dotatie en is door degrondwet verplicht tot neutra-liteit (zie ook p. 14).Voor het gemak spreekt menover officieel (OVSG, CVPO,Argo) en vrij onderwijs (vooralVSKO).

Ongeveer 85 procent van de onder-wijsbegroting gaat naar lonen.

Geld om de wachtlijstenvoor Nederlands TweedeTaal in te korten.

■ WERKINGSBUDGET

Nieuwe bedragenHet basisonderwijs heeft sinds25 februari 1997 een nieuw de-creet. Er is nu voor elke schooleen werkingsbudget in plaats vande vroegere werkingstoelagenen de administratieve onder-steuning. In Klasse van januaristond een lijst van de werkings-toelagen die gesubsidieerde scho-len in ‘96-’97 kregen, evenwelzonder wegingscoëfficiënt. Voor‘98 geven we meer uitleg. Alvo-rens het werkingsbudget uit tebetalen, gebeuren zogenaamdevoorafnames van het totale be-schikbare krediet. Dat zijn be-dragen voor tegemoetkomingin de vervoerkosten van perso-neel, de gemeenschapsbijdragein het kostgeld van leerplich-tige leerlingen van wie de oudersgeen vaste verblijfplaats heb-ben en de integratietoelage.Op het ogenblik dat de schooleen voorschot van het werkings-budget krijgt, kent men nogniet het juiste bedrag van dievoorafnames. Daarom bereken-de men in het verleden hetvoorschot altijd op basis vande geldwaarde per punt die werdgebruikt bij de betaling van hetvorige saldo. De geldwaarde perpunt veranderde jaarlijks nietzo heel veel, zodat het bedragvan het voorschot vrij juist was.Bij de betaling van het saldokon men wel met de juiste geld-waarde per punt rekening hou-den en een eventuele correctievan het voorschot doorvoeren.Daar administratieve ondersteu-ning en werkingstoelagen nu sa-mengevoegd werden, kon de ad-ministratie de geldwaarde per puntvan het saldo van vorig school-jaar niet gebruiken om het hui-dige voorschot uit te betalen. Bijde berekening van het huidigevoorschot werd geldwaarde perpunt 1350 frank gebruikt. Ditbedrag is een raming, die bij deuitbetaling van het saldo gecor-rigeerd zal worden. Bovendienwerden tot voor de kerstvakantiebesprekingen gevoerd over de be-groting basisonderwijs. Hiermeezal men ook rekening houdenbij de uitbetaling van het saldo.De tabel van vorige maand be-vatte voor de kleuters geen we-gingscoëfficiënt. Het aantal kleu-ters in een school moeten wenamelijk vermenigvuldigen meteen wegingscoëfficiënt. Voorhet gewoon basisonderwijs isdat met 88,48 procent. Voor

■ BASISONDERWIJS

Nutteloze formaliteitenvermijdenDe directies basisonderwijs hebbenreden tot klagen, beaamt GeorgesMonard, secretaris-generaal van hetdepartement Onderwijs. Ze voelenzich ten opzichte van het secundaironderwijs benadeeld in onder meerhun administratieve omkadering. Dehuidige verhouding, één tegen vijf,is onrechtvaardig. Maar dezelfde ad-ministratieve omkadering als in desecundaire scholen vragen, is nietrealistisch, vindt Monard. Toch komter dra meer personeel voor de school-secretariaten van het basisonderwijs.Er is niet enkel behoefte aan meerpersoneel. Meerdere en samenhan-gende maatregelen zijn nodig om dedirecties van hun problemen te ver-lossen. Zo moet het departement On-derwijs de opvraging van de admini-stratieve gegevens rationaliseren enzo nodig de reglementering vereenvoudigen. Bovendien vraagt deonderwijsinspectie voor haar doorlichtingen gegevens op die al inde databank van het departement zitten. Dat gaat niet op. Voortskunnen de koepelorganisaties van de schoolnetten best samenwer-ken met het departement om gegevens op te vragen. Zo vermijdtmen een dubbele bevraging van de scholen. Een ander middel omde administratieve belasting te verminderen, is het Edisonprojectveralgemenen. Hierdoor verloopt de gegevensstroom naar hetdepartement via een vereenvoudigde elektronische snelweg. Van-af het tweede werkjaar zou Edison rationaliserend werken. Edisonvereist wel geschikt en hoger gekwalificeerd personeel.Directies zijn niet altijd opgeleid voor hun zware taak. Daaromkrijgt het departement in het nascholingsbudget ruimte voor eengratis aanbod. Vanaf volgend schooljaar kunnen vooral beginnen-de directeurs basisonderwijs een opleiding volgen voor democra-tisch schoolleiderschap. Momenteel begint ook een studie over deadministratieve belasting van scholen. De studie moet o.a. zinlozebevragingen en nutteloze formaliteiten opsporen.

■ FINANCIERING

Staking in het onderwijsDe Vlaamse regering bereikte (voorlopig?) een politiek akkoord overextra financiering van het basisonderwijs met 3,1 miljard, maar putdaarvoor 1,8 miljard uit de begroting van het secundair onderwijs.Dat berekenden de vakbonden. De overheid heeft hierover geenofficiële informatie. Het omkaderingspersoneel in de secundairescholen (huismeester-opvoeders, directiesecretarissen, studiemees-ters, opvoeders, klerken, opstellers enz.) dat op natuurlijke wijzeafvloeit, wordt niet meer vervangen. Volgens de vakbonden heeftdeze maatregel (893 miljoen frank) ongelijke effecten. Enkel de

scholen met ouder omkaderingsperso-neel worden getroffen. De Vlaamse re-gering zal ook de dubbele en onderbe-zette studierichtingen in het secundairaanpakken. Dit zal 1400 voltijdse jobskosten, 800 bij het omkaderings- en600 bij het onderwijzend personeel, zeg-gen de vakbonden. Om hun ongenoe-gen te uiten roept het gemeenschappe-lijk front van de onderwijsvakbondenop tot een algemene staking op 11 fe-bruari. Wordt vervolgd, (zie ook p. 38).

Niets gemist?■ Het onderwijsdecreet IX

bevat een aantal technischecorrecties en regulariserin-

gen. Zo voert het decreet eenevaluatie voor inspectiele-den in. Voorts is de verhogingvan de sociale toelagen voorstudenten in het hoger onder-wijs (4000 frank per student)nu decretaal vastgelegd. DeVlaamse regering keurde hetvoorontwerp principieel goed.■ Het totale budget voor finan-ciering van de zes studiecentraOpen Hoger Onderwijs be-draagt 21,5 miljoen frank.■ Een commissie bekroonde 12projecten voor innovatie vanhet hoger onderwijs. Deze pro-jecten krijgen een subsidie vanin totaal 38,5 miljoen frank.■ De Autonome Raad voor hetGemeenschapsonderwijs (Argo)heeft een nieuwe centrale raad.Voor een periode van vijf jaaroefent hij de bevoegdheden uitvan de centrale inrichtendemacht van het gemeenschaps-onderwijs. Peter Steenhaut is op-nieuw voorzitter.■ De Vlaamse regering heeftper jaar 3 miljoen veil voor debegeleidingsdiensten van dekleine onderwijsvertrekkers(KOV). Deze diensten van bij-voorbeeld Steiner- en anderemethodescholen staan leer-krachten en scholen bij. Ze kre-gen hiervoor nog geen over-heidsgeld, in tegenstelling totde grote netten. Nu krijgt elkeleraar 4500 frank per jaar.■ Inspecteur Jean-Marie Mar-chand gaat na of leerkrachtenen ouders het verslag van deschooldoorlichting kunnenopeisen. Op basis van de regel-geving over de openbaarheidvan bestuur komt hij tot de con-clusie dat de schooldirecteur ditverslag niet alleen voor zich kanhouden, wat vaker gebeurt.■ Van 100 leerlingen die het se-cundair onderwijs aanvatten,vordert na twee jaar 93,5 procentnormaal. Na drie jaar is dat nog85,6 en na vier jaar 75,9 procent.Na vier jaar is dus een kwart vande scholieren achterop. Dat staatin een onderzoek van prof. JanVan Damme (KULeuven).■ Uit protest tegen een te kleineadministratieve ondersteuningstuurden directies van het basis-onderwijs de gegevens voor destatistische telling niet tijdig op.Decretaal zijn ze verplicht ditte doen. Het departementOnderwijs trof evenwel geen

sancties. Het hield dus geenwerkingstoelagen af.

Onderwijsvakbonden protesteren:algemene staking.

Een directeur basisonder-wijs verdient momenteelzowat 20.000 frank brutoper maand meer dan eengewone leerkracht. Vanafvolgend schooljaar komt ereen bijkomende opleidingschoolleiderschap.

het buitengewoon basisonder-wijs is dat met 94,5 procent.Als we met al deze nieuwe ge-gevens rekening houden, krij-gen we voor dit schooljaar devolgende bedragen voor hetwerkingsbudget van de gesub-sidieerde basisscholen:

• gewoon kleuteronderwijs:7.167 fr.

• gewoon lager onderwijs:10.800 fr.

• buitengewoon kleuteronderwijs(niet type 4): 11.482 fr.

• buitengewoon kleuteronderwijs(type 4): 14.033 fr.

• buitengewoon lager onderwijs(niet type 4): 17.550 fr.

• buitengewoon lager onderwijs(type 4): 20.250 fr.

■ PEDOFILIE

Leraars schorsen?Ongewenst seksueel gedrag ge-beurt in 7 procent van de ge-vallen op school, tussen leer-lingen en leerkrachten of on-derling. De regering van deFranse gemeenschap wil de in-richtende machten verplich-ten elke leerkracht, die wordtbeschuldigd van pedofiele prak-tijken, zedendelicten of ande-re misdrijven op minderjari-gen, preventief te schorsen.Meteen zou de overheid de helftvan zijn wedde inhouden.Vlaamse scholen kunnen sinds1991 een leerkracht preven-tief schorsen in het belang vanhet onderwijs. De huidige re-gelgeving volstaat opdat deschoolbesturen hun verant-woordelijkheid opnemen bijklachten over pedofilie. De on-derwijsminister bevestigt datde scholen streng moeten op-treden, maar hij weigert zichte laten leiden door toestan-den, gestuurd door hysterie.Sinds 1990 nam de Vlaamsegemeenschap verscheidene ini-tiatieven voor een preventiefbeleid. Sleutelbegrippen hier-in zijn luisterbereidheid, be-spreekbaarheid, mondigheid enweerbaarheid. De eindtermen‘sociale vaardigheden’ verwijzennaar deze sleutelbegrippen. Hetproject ‘opvoeden tot relatiebe-kwaamheid’ biedt al zeven jaarover de netten heen een peda-gogisch pakket voor seksuelevoorlichting aan. Er is nu ookeen informatiecel of meldpuntvoor ongewenst seksueel gedragop school (zie Idee p. 20).

KLASSE NR.82 13

14 KLASSE NR.82

Hoeveel frank krijgen ge-subsidieerde scholen perleerling? Vorige maand

publiceerde Klasse een lijstvan de werkingstoelagendie gesubsidieerde offi-ciële en vrije scholen in‘96-’97 kregen. Het ge-meenschapsonderwijsheeft een aparte rege-ling. Of we dan geen exac-te cijfers over het gemeen-schapsonderwijs mogenpubliceren, vroeg een le-zer. Jawel, maar er be-staat voor dat net geenvergelijkbare lijst vanwerkingstoelagen. Tocheen poging om feiten encijfers naast elkaar te leg-gen.

W E R K I N G S T O E L A

Een verhouding van100 versus 75 tussen gemeen-schaps- en gesubsidieerdonderwijs.

De

In het gesubsidieerd on-derwijs krijgt dit jaar eengewone lagere school perleerling 10.800 frank voorhaar werkingstoelagen.Kunt u berekenen hoeveeldat in het gemeenschaps-onderwijs is?LUC JANSEGERS, Argo: «Dat

is vrij moeilijk. De Centrale Raad van de Autono-me Raad voor het Gemeenschapsonderwijs (Argo)ontvangt in één pakket de financiële middelenvoor alle onderwijsniveaus. Het bijzonder de-creet op de Argo bepaalt deze werkwijze. Dezeglobale middelen kunnen we niet zomaar perleerling verdelen, zoals dat het geval is in hetgesubsidieerd onderwijs. De verdeling gebeurtvolgens het Politiek Akkoord van 1988 dat detoenmalige vier grootste politieke partijen (CVP,SP, PVV en VU) afsloten. De parameters die wemoeten hanteren zijn het aantal leerlingen, deeffectieve oppervlakten en de fysische normen.Deze normen zijn een vorm van theoretischeoppervlakteberekening die wordt gehanteerd voorde infrastructuur en toegepast in alle netten.Voorts houden we rekening met de ongelijkma-tige lokale spreiding van het vast benoemd werk-liedenpersoneel. Er is bijvoorbeeld nog altijd een

groter aantal vast benoemden vandeze personeelsleden in de pro-

vincies Oost- en West-Vlaanderen.»De Centrale Raad beheert deze werkingsmidde-len of dotatie niet zelf?LUC JANSEGERS: «Die herverdeelt de middelenaan de lokale raden. Meer dan twee derde van dieraden zijn samengesteld uit meerdere onderwijs-niveaus. Veel lokale raden omvatten een basis-school, een middenschool en een atheneum. Ineen aantal gevallen zelfs nog een school voorOnderwijs voor Sociale Promotie en/of internaat.Elke lokale raad krijgt werkingsmiddelen voor dewerking van het geheel en dit ongeacht het onder-wijsniveau.»Hoe komt het dat we de geldmiddelen niet met-een kunnen vergelijken met die van het gesubsi-dieerd onderwijs?LUC JANSEGERS: «Een eerste reden is de gemeng-de structuur van veel lokale raden. En ten tweedehouden we in het gemeenschapsonderwijs reke-ning met een apart gegeven, namelijk het vastbenoemd werkliedenpersoneel. De correcte termhiervoor is het meesters-, vak- en dienstperso-neel. Het departement Onderwijs betaalt de lonenvan deze personeelsleden rechtstreeks uit. Ze ko-men dus nooit via de Argo. Als men de werkings-middelen van de verschillende netten vergelijkt,voegt men veelal deze lonen wel toe aan hetbedrag dat bestemd is voor het gemeenschapson-derwijs. Sinds de vaste benoemingen van dit per-soneel zijn stopgezet, betalen de lokale radensteeds meer contractuelen van hun eigen wer-kingsmiddelen.»

G E N

rekenin van d

Waar kwam onlangs de zogeheten verborgengeldpot van de Argo vandaan?LUC JANSEGERS: «De middelen die de Argo van hetdepartement Onderwijs ontvangt, kunnen we nietaltijd exact aan een welbepaald onderwijsniveautoewijzen. Deels om historische en deels om prak-tische redenen. Vermits de Argo een herverdelings-mechanisme hanteert, is het relatief onbelangrijkof de middelen nu op basis- of secundair onderwijs

staan ingeschreven in de begroting van het departe-ment. Alle middelen worden samengevoegd enherverdeeld volgens het Politiek Akkoord. Volgenssommigen was er, door deze werkwijze, sprake vaneen zogeheten verborgen geldpot.»Wat zat er in die pot?LUC JANSEGERS: «In de begroting van het departe-ment Onderwijs staan middelen ingeschreven voorhet secundair onderwijs van het gemeenschaps-onderwijs. Een deel van deze middelen gebruikenwe echter voor het basisonderwijs. Het gaat om876,6 miljoen frank.»Doet u toch een poging om cijfers naast elkaar teleggen?LUC JANSEGERS: «Voor de Argo is de dotatie die hetdepartement Onderwijs toekent de enige bron vaninkomsten. De andere inrichtende machten heb-ben eigen middelen, waarmee men in vergelijkin-gen zelden rekening houdt. Wij hebben een openboekhouding. Een leerling in het kleuter- en lagergemeenschapsonderwijs krijgt ongeveer 34.500 frank.Dit bedrag zal nu na negen jaar dalen tot ongeveer22.000 frank. Deze daling is het gevolg van hetfinancieringsmechanisme, vervat in het decreetbasisonderwijs, en het zogenaamde Tivoli-akkoord.Dit akkoord voorziet in extra middelen voor hetbasisonderwijs van alle netten, alsook in de herver-deling van de zogenaamde verborgen geldpot. Ditbetekent een fikse inlevering voor het gemeen-schapsonderwijs, terwijl het gesubsidieerd basis-onderwijs op termijn bijna 17.000 frank zal krijgenin plaats van ongeveer 11.000 frank. Dit is eenverhouding van 100 versus 75 tussen gemeen-schaps- en gesubsidieerd onderwijs. Dit verschilwordt verantwoord door de objectiveerbare ver-schillen.Zoals?LUC JANSEGERS: «In de commissie Onderwijs gafde minister een toelichting. Het gaat om de keuzegodsdiensten/zedenleer, de verplichting om alleleerlingen die zich aanbieden in te schrijven, degrotere aanwezigheid van sociaal-cultureel zwak-kere leerlingen, de verschillen inzake gebouwen ende gevolgen van de beleidskeuzes uit het verleden.»

De discussie over de objectiveerbare verschil-len is nooit ten gronde gevoerd. Het Tivoli-ak-koord kondigt hierover een externe studie aan. ■

Argo - afdeling Financiën - J. de Lalaingstraat 28 - 1040Brussel - Karin Steenackers - tel. 02-234 58 17 -karin.steenackers@argo.be - Luc Jansegers - tel. 02-234 58 16 - luc.jansegers@argo.be - Christophe Boone- tel. 02-234 58 18 - christophe.boone@argo.be

ge Argo

AFVAL MET KLASSEDrie miljard kilogram. Dat produceertVlaanderen jaarlijks aan huishoudelijkafval. Daarmee is elke Vlaming goed voorzo’n halve ton rotzooi per jaar. Wat daar-mee gebeurt? U kent wel een container-park in uw buurt of komt wel eens in debuurt van een stortplaats, en de laatstemaanden komen de verbrandingsovensveelvuldig in het nieuws. Maar zag u zo’noven of vuilnisbelt al eens van dichtbij?Bent u ook vertrouwd met compostering,afvalverkleining, rookgaswassing en grond-waterzuivering? Hoe zit het nu eigenlijkmet de afvalverwerking in ons land enwat is het effect ervan op het milieu? Vaneind februari tot april kunt u zelf pools-hoogte nemen. Dan maken 15 Intercom-munales voor afvalverwerking u graagwegwijs in ons eigen afval. Een exclusie-ve actie voor 1500 Vlaamse leerkrachten.Neusknijper meebrengen mag, maar geefvooral uw ogen en oren de kost.

AFVAL MET KLASSEµ Ja, ik wil graag een intercommun

afvalverwerking bezoeken. Ik kies bezoek aan ..................................(= nr. ……)

Mijn eerste voorkeurdatum: .........

Mijn tweede voorkeurdatum: .......

Indien van toepassing, kom ik het liefst

□ ‘s morgens

□ ‘s namiddags

Kleef uw volledig ingevulde bon op een gkaart die u aan uzelf adresseert en stuur envelop naar de intercommunale van uwreserveer telefonisch uw plaats, indien dgeven staat). Vermeld op de envelop ‘AKlasse’. Als u bij de genodigden bent, krbriefkaart als bevestiging teruggestuurd

16 KLASSE NR.82

berichten? Verloopt het milieuvriendelijk of niet?Overtuig uzelf. Hiernaast vindt u een overzichtvan 15 intercommunales, verspreid over heel Vlaan-deren, waar u een welriekende rondleiding enmeer informatie wachten. Maak uw keuze. Pro-beer eerst de intercommunale in uw eigen streek.Als u schriftelijk moet inschrijven, vul dan debon in. Kleef hem op een gele briefkaart die uaan uzelf adresseert en stuur die onder envelopnaar de intercommunale van uw keuze (ofreserveer telefonisch uw plaats, indien dit aan-gegeven staat). Als u bij de gelukkigen bent,krijgt u uw briefkaart bij wijze van bevestigingteruggestuurd. En waarom niet meteen informe-

MET KLASSE OP DE VUILNISBELT aIn 1996 zamelden de Vlaamse gemeenten samen2.893.516 ton huishoudelijk afval in. Dat is maareen fractie meer dan in 1995. Voordien was er een

jaarlijkse stijging met 5 procent.Vlamingen blijken steeds meer hunafval te sorteren. Momenteel wordtzo’n 43 procent van het huishou-delijk afval opeen of ande-re manier ge-selecteerd enteruggewon-nen. Groen-te-, fruit-,tuin- engroenafvalwordt in com-posteringsin-stallaties ver-werkt tot compost. Materialen alsglas en papier brengt men naarsorteerbedrijven. Recyclagebedrijvenvormen het afval om tot materi-aal dat u en ik opnieuw kunnengebruiken. Maar 57 procent vanal het afvalwordt niet ge-selecteerd enteruggewon-nen. Dat ein-

digt op de vuilnisbelt of inde verbrandingsoven. Demeeste processen van afval-verwerking (selecteren, com-posteren, verbranden enz.)vinden plaats in zogenaam-de intercommunales. Sommi-ge onder hen staan ook in voor verklein- ensorteerwerk. Vooral rond de verbrandingsovens isde laatste tijd echter heel wat te doen. Er rijzenvragen rond volksgezondheid en milieu-overlast.Ook leerkrachten en leerlingen willen er meerover weten. Daarom een speciale actie voor KLAS-SE-lezers.Tijdens de krokusvakantie(23-27 februari) en later inhet voorjaar kunnen 1500Vlaamse leerkrachten metcollega of partner een ex-clusief bezoek brengen aaneen intercommunale voorafvalverwerking naar keu-ze. Een uiteenzetting, dia-projectie of video, vraagge-sprek, een rondleiding open rond een van de hallucinante Vlaamse af-valbergen… 15 intercommunales, verspreid overheel Vlaanderen, zullen u graag tonen hoe zijte werk gaan en wat afvalverwerking preciesinhoudt. En wat zij eventueel voor scholendoen. De gemeente Dilbeek stelt u bovendienhaar alternatief afvalbeleid voor. Hiernaast vindt

u een overzicht van dit unie-ke aanbod. Bellen of de bonopsturen en u bent erbij. Nietin de prullenmand gooien dus.Huishoudelijk afval bestaat invier vormen: selectief ingezameldefracties (papier en karton, glas,groenafval…), terminaal te ver-wijderen niet selectief ingezamel-de fracties (het huisvuil, wat in

ale voorvoor een............

...........

...........

ele brief-die onder keuze (ofit aange-fval metijgt u uw

.

de restzak of -container zit), grofvuil (afvalstoffenvan groter formaat, zoals bouw- en sloopafval) engemeentevuil (straat- en veegvuil, markt- en strandafvalenz.).In 1996 produceerde de gemiddelde Vlaming 492kg afval (hoeveel keer uw lichaamsgewicht?). Meerdan de helft daarvan kieperde hij zonder onder-scheid de vuilniszak in. Op die manier werden

volgens cijfers van de OVAMper persoon 216 kg huisvuil,53 kg grofvuil en 13 kg ge-meentevuil op een niet ge-scheiden manier ingezameld.Toch is dat alles bijeen 39 kgminder dan in 1995. Vooralde toename van het aantalcontainerparken en de stij-ging van het aantal gemeen-ten dat selectiever is gaan in-zamelen, doet de Vlaming meer

sorteren. Behalve in de stad Antwerpen en dekustgemeenten. Daar steeg de hoeveelheid onge-selecteerd afval in vergelijking met 1995.Een derde van het huishoudelijk afval dat menterugwint, bestaat uit groente-, fruit- en tuinafval(GFT) en groenafval. 27 procent is bouw-en sloopafval,

21 procent papier en kartonen bijna 10 procent bestaatuit glas. Vooral het GFT-afvalnam in 1996 toe. In 1996 werd57 procent van het restafval,afval dat men niet terugwint,gestort. 43 procent werd ver-brand. Dat is minder dan in1995, maar het blijft een heleberg.Elk gezin betaalt momenteel3424 frank per jaar voor de

ophaling en verwerking van huisvuil. Per ge-meente varieert dit bedrag van 700 tot 8000 fr.Maar daarmee zijn de kosten van de afvalverwer-king meestal niet gedekt…Afval met KLASSE loopt in samenwerking metINTERAFVAL, een samenwerkingsverband van

de Vereniging van VlaamseSteden en Gemeenten (VVSG)en de Vlaamse afvalintercom-munales.Werner Annaert - VVSG - Aarlen-straat 53 bus 4 - 1040 Brussel -tel 02-233 20 93

OOG IN OOG MET ONS AFVALAfvalverwerking in Vlaanderen. Wilt u er hetfijne van weten? Klopt het wat de media erover

ren naar de mogelijkheden voor een bezoek metde klas?

West-Vlaanderen1. IVBO Brugge: verbrandingsoven

Adres Pathoekeweg 41 - 8000 Brugge - tel 050-45 63 11 - fax 050-45 63 99Bezoekdatums 24, 25 en 27 februariStart programma 13.30 uurDuur van het bezoek 2,5 uurReservatie schriftelijk (met de bon)

2. IVOO Oostende: verbrandingsovenAdres: Klokhofstraat 2 - 8400 Oostende - tel 059-80 67 00 - fax 059-80 12 03Bezoekdatums 15 en 22 april (nam.), 18 april (voorm.)Start programma 8.30 of 10.30 uur - 14 of 16 uurDuur van het bezoek ca. 2 uurReservatie schriftelijk (met de bon)

3. IVVO Veurne: groencomposteringsinstallatie, containerpark,sorteercentrum

Adres Albert I-laan 36 - 8630 Veurne - 058-31 40 37 - fax 058-31 64 49Bezoekdatums 26 februari, 11 en 25 maartStart programma 10 en 14 uurDuur van het bezoek 1 uurReservatie telefonisch op woensdag en donderdag (10-12 en

14-16 uur), bij voorkeur leerkrachten uit de regioWesthoek-Westkust

4. IMOG Harelbeke: verbrandingsoven, sorteerinstallatie, groen-composteringsinstallatie, stortplaats, grondwaterzuivering

Adres Kortrijksesteenweg 264 - 8530 Harelbeke - tel 056-71 61 17Bezoekdatums 23 t/m 27 februariStart programma 9 en 13 uurDuur van het bezoek 2 uurReservatie schriftelijk (met de bon)

Oost-Vlaanderen5. IVAGO Gent : verbrandingsoven met rookgaswassing

Adres Gasmeterlaan 107 - 9000 Gent - tel 09-235 47 89 - fax 09-235 47 01Bezoekdatums 4 maartStart programma 13.30 uurDuur van het bezoek 1,5 uurReservatie schriftelijk (met de bon)

6. DDS Dendermonde: GFT-composteringsinstallatie, stortplaats,sorteercentrum

Adres Bevrijdingslaan 201 - 9200 Dendermonde - tel 052-21 39 91Bezoekdatums 25 februari, 11 en 25 maartStart programma 10 en 14 uurDuur van het bezoek 2 uurReservatie schriftelijk (met de bon)

7. MI-WA Sint-Niklaas: verbrandingsovenAdres Vlyminckshoek 12 - 9100 Sint-Niklaas - tel 03-776 72 50 - fax 03-

766 37 53Bezoekdatums 23 t/m 27 februari, alle woensdagmiddagen van

15 februari tot 1 mei.Start programma 9.30 en 14 uurDuur van het bezoek 2,5 uurReservatie telefonisch, alle werkdagen (8.30-12 en 13.30-16.30

uur)

8. IVM: verbrandingsoven en groencomposteringsinstallatieAdres Sint-Laureinsesteenweg 29 - 9900 Eeklo - tel 09-377 82 11 - fax 09-

378 18 44Bezoekdatums 25 februari (hele dag) - 18 februari, 11 maart en15

april (namiddag)Start programma 9.30 en 14 uurDuur van het bezoek ca. 2 uurReservatie schriftelijk (met de bon), bij voorkeur leerkrachten

uit de streek

Vlaams-Brabant9. Interleuven (IL): GFT-composteringsinstallatie en breekwerf

Adres Aarschotsesteenweg 27 - Kessel-Lo - tel 016-23 58 36 - fax 016-20 42 36

Bezoekdatums 24, 25, 26 februariStart programma 10 en 14 uurDuur van het bezoek 1 uurReservatie schriftelijk (met de bon)

Antwerpen10. IOK: GFT-composteringsinstallatie

Adres Moerstraat z/n - Merksplas - tel 014-58 09 91 - fax 014-58 97 22Bezoekdatums 24 februari (voorm.) - 18 februari en 11 maart

(nam.)Start programma 9.30 uur en 14 uurDuur van het bezoek 1,5 uurReservatie telefonisch (alle werkdagen van 8.30 tot 17 uur)

11. IGEMO: groencomposteringsinstallatie, stortplaats, container-park, verkleiningsinstallatie, stortgasonttrekking en -valorisatie

Adres Mechelsesteenweg 285 - 2500 Lier - tel 03-491 07 70 - fax-49107 80

Bezoekdatums 23 t/m 27 februariStart programma 9 en 13 uurDuur van het bezoek 1,5 uurReservatie telefonisch bij Michel De Preter (alle werkdagen

tussen 9 en 15.30 uur)

12. Stortplaats Hooge Maey AntwerpenAdres Moerstraat - 2030 Antwerpen - tel 03-568 66 31 - fax 03-568 09 43Bezoekdatums 23 t/m 27 februariStart programma 9 uurDuur van het bezoek 1,5 uurReservatie telefonisch tijdens de kantooruren

13. IGEAN Wommelgem: GFT-composteringsinstallatie, luierver-werking, stortplaats

Adres Doornaardstraat 6 - 2160 Wommelgem - tel 03-350 08 53 - fax 03-358 34 10

Bezoekdatums 25 februari, 4 en 11 maartStart programma 14 uurDuur van het bezoek 2 uurReservatie telefonisch bij Els Gommeren op maandagvoor-

middag, bij voorkeur leerkrachten uit de streek

Limburg14. Intercompost: GFT-composteringsinstallatie

Adres Eikaart 4 - 3740 Bilzen - tel 089-41 39 35 - fax 089-41 82 25Bezoekdatums 24, 25 en 26 februariStart programma 9.30 en 13.30 uurDuur van het bezoek 2 uurReservatie telefonisch tijdens de kantooruren

15. Regionale milieuzorg Houthalen: verbrandingsoven en groen-composteringsinstallatie

Adres Centrum Zuid 2098 - 3530 Houthalen - tel 011-52 36 35 - fax 011-52 55 56

Bezoekdatums 23 t/m 27 februariStart programma 9 en 13 uurDuur van het bezoek 2 uurReservatie schriftelijk (met de bon)

ExtraDilbeek

Adres Cultureel Centrum La Motte - Lumbeekstraat 20 - Sint-Ulriks-Kapelle - tel 02-453 17 07

Bezoekdatums 6, 7 en 8 april (voormiddag)Start programma 9 uurDuur van het bezoek 3 uurProgramma Kennismaking met het globale project Afvalvoorko-

ming in Dilbeek• ontvangst door de burgemeester, de schepen vanLeefmilieu of de schepen van Onderwijs in hetCultureel Centrum La Motte• toelichting bij een educatief lessenpakket voor debasisschool en gesprek met leerkrachten• bezoek aan een Dilbeekse school (uitgebreid afval-preventieproject )• videovoorstellingen (composteren, glasrecycla-ge…) en tentoonstelling• eventueel bezoek aan demonstratieplaats thuis-composteren, extra info

Meer informatie Olivia De Vidts - dienst Leefmilieu gemeente Dil-beek - Gemeenteplein 1 - 1700 Dilbeek - tel 02-46721 65 - fax 02-463 04 03

Reservatie schriftelijk reserveren (met de bon)

KLASSE NR.82 17

(advertentie)

(advertentie)

KANDIDAAT-LESGEVERSGEZOCHT aU werkt op een schoolsecreta-riaat in het basis- of secundaironderwijs? U beschikt over eenjarenlange ervaring met per-soneelsreglementering? Danbent u misschien de man ofvrouw waar het departementOnderwijs naar zoekt.Het departement organiseert ditvoorjaar immers opnieuw eenOpleiding Schoolsecretariaten voorbasis- en secundaire scholen diehun gegevens reeds elektronischdoorsturen of dit vanaf 1 sep-tember zullen doen. Deze cur-sussen zullen op verschillendeplaatsen in de vijf provinciesplaatsvinden, met aparte oplei-dingen voor basis- en secundaironderwijs, en voor beginners engevorderden. Het departementbetaalt deze cursus en ambtena-ren van het departement stel-len de cursussen samen.De lessen zelf worden gegevendoor ambtenaren én door erva-ren personeelsleden van school-secretariaten. Voelt u zich ge-roepen om uw ervaring en ken-nis te delen met uw collega’s?Neem dan onmiddellijk contactop (liefst schriftelijk en met CV)met het departement Onderwijs -André De Baeremaecker, directeur- administratie Basisonderwijs -Koningsstraat 138 - lokaal 218 -1000 Brussel - tel 02-211 44 55.

20 KLASSE NR.82

OP WATER EN BROOD? bMet de slogan Op water en brood? Als het maarPidpa-water is! lanceerde de Provinciale en Inter-communale Drinkwatermaatschappij der ProvincieAntwerpen (Pidpa) een campagne om kleuter- enlagere scholen te sensibiliseren voor het drinkwa-terprobleem.Elke kleuter- of lagere school uit het verzorgingsge-bied van Pidpa krijgt gratis drinkwaterfonteinenaangeboden, op voorwaarde dat de school een pro-ject organiseert rond het thema van deze campag-ne. Zo’n drinkwaterfontein is een makkelijk, kind-vriendelijk, vandalismebestendig en hygiënisch al-ternatief voor het gewone kraantje in vele scholen.Voor meer informatie over deze campagne of overdrinkwater in het algemeen: Pidpa - Desguinlei 246 -2018 Antwerpen - tel 03-216 88 89 - fax 03-216 8788 - www.pidpa.be - info@pidpa.be

PAK-JE AFVAL aPak-je Afval is een nieuwe spellendoos rondafvalvoorkoming. Dit spel van de Openbare Af-valstoffenmaatschappij voor het Vlaamse Gewest (OVAM)bestaat uit drie delen die uw leerlingen een in-zicht geven in de hoeveelheid afval die we produ-ceren, het belang van afvalvoorkoming duidelijkmaken én concrete tips aanreiken. Er zijn vierversies beschikbaar: voor leerlingen van 6 tot 9jaar, 9 tot 12 jaar, 12 tot 15 jaar en 15 tot 18 jaar.Het spel past bovendien binnen de nieuwe eindter-men rond milieu. Het pakket kost 200 fr.Van 11 tot 14 februari kunt u met dit pakketkennismaken op Educa + (Flanders Expo, Gent).OVAM zal er trouwens dagelijks enkele pakkettenverloten onder de bezoekers.OVAM - Kan. De Deckerstraat 22-26 - 2800 Mechelen- tel 015-20 83 20 - fax 015-21 17 42

REISMARKT ‘98 aIn meer dan 250 standen geven onafhankelijkereizigers informatie over zowat alle bereisde gebie-den van onze planeet en over tientallen vakantie-vormen. Dit jaar wordt het fiets- en wandeltoeris-me extra in de verf gezet. Daarnaast zijn er tiental-len panelgesprekken met ruim 200 sprekers, dia-voorstellingen, live-muziekoptredens enz. Infor-matie over georganiseerde reizen, transportprij-zen, reisverzekeringen, reisgidsen, buitensportma-teriaal enz. vindt u in een reeks commerciële stands.Reismarkt ‘98 vindt plaats op 7 en 8 maart inBrugge (stadshallen + andere zalen in binnen-stad). Gastland is India: op de stands van hetIndisch Verkeersbureau, van gespecialiseerde reis-organisatoren en van de verschillende regio’s vindtu alle nodige informatie om al dan niet georgani-seerd een bezoek aan dit land te brengen.De toegangsprijs bedraagt 200 fr. Leden van organisa-tor Wegwijzer en cliënten Generale Bank betalen 170 fr.Leerlingen tot 16 jaar hebben gratis toegang. Wie metde auto komt en parkeert in Parking Station (20 fr./uur) kan gratis met de bus naar de binnenstad.Wegwijzer Reisinfo - Beenhouwersstraat 9 - 8000 Brug-ge - tel 050-33 75 88 (woensdag tot zaterdag)

KLEINE VOETJES IN EEN GROTE STAD aKadeekestours laveert met leerlingen basisonderwijsdoor Brussel: Tussen Manneke en Jeanneke (laag-stad), Sjiek en antiek op de Zavel, brol in de Marol(hoogstad) of een programma op maat (met bus,werkbladen enz.). Tips voor aanvullende program-ma’s (musea, schouwburg enz.) kunt u er ook krijgen.Daarnaast zijn er ook programma’s voor leerlin-gen secundair onderwijs én voor het buitenge-woon onderwijs, met o.a. een Kadeekestour voorvolwassen mentaal gehandicapten, i.s.m. het KUMEN-project (KUnst voor MENtaal minder bedeelden).Kadeekestours - Contact- en Cultuurcentrum - Vooruit-

a = algemeen, b = b

gangsstraat 323 - 1030 Brussel - tel 02-201 04 04 - fax02-201 03 01

GRATIS BEWEEGING sTussen 1 en 14 maart presenteert het 10de FestivalDe Beweeging zo’n 30 verschillende voorstellingen;kleinschalige producties, waar het publiek de kun-stenaars dicht op de huid zit. De kunstenaars gevenin hun eigen taal gestalte aan hun verbeelding, metelementen van performance, beeldend werk, mime,show en dans. Het festival vindt plaats op zeslocaties in Antwerpen. Dit jaar zijn er voor het eerstook namiddagvoorstellingen. Kinderen en jonge-ren betalen dan een extra lage prijs. Op aanvraagkrijgt u het programma gratis toegestuurd.De Beweeging en KLASSE tracteren u op eenextraatje. Op zaterdag 28 februari kunnen leer-krachten vanaf de derde graad secundair on-derwijs (én hun partner of collega) gratis eenvoorstelling bijwonen van The bells in the to-wer talk to the moon van Inge Cauwenbergh(19.30 u.; duur: 50 min.; 60 plaatsen beschik-baar) of 1 WERELD van Eric Raeves (20.30 u.;duur: 1 uur tot 2,5 uur; 80 plaatsen beschik-baar). Deze voorstellingen worden speciaal vooru georganiseerd bij De Beweeging zelf.In 1 Wereld komen vier installaties samen in ééngrote ruimte. U kiest uw eigen parcours bij dezeconfrontatie met een «levende tentoonstelling».Inge Cauwenbergh beweegt zich letterlijk op hetgrensvlak tussen performance en dans. Schaduw-beelden van haarzelf en van andere voorwerpenworden daarbij medespelers.Snel reserveren is de boodschap, het aantalplaatsen is immers beperkt. Eén telefoontjevolstaat hiervoor: bel 03-225 10 66 en uw kaar-ten zullen aan de kassa klaarliggen.Vraag het volledige programma: De Beweeging - Gas-straat 90 - 2060 Antwerpen - tel 03-225 10 66 - fax03-225 21 35

ONGEWENSTE SEKS sOp tel 016-81 52 09 kan iedereen terecht metvragen en klachten i.v.m. ongewenst seksueelgedrag op school. Dit initiatief wordt onder-steund door het departement Onderwijs. De psy-chologen en seksuologen van Limits vzw gevenadvies en eventueel zelfs concrete hulp. In over-leg met de jongere nemen ze bijvoorbeeld contactop met de directie van de school. Ze zien er op toedat het ongewenste seksueel gedrag stopt zonderdat de jongere er de dupe van wordt.Limits vzw - tel 016-81 52 09 - bellen kan op maandag(14 u. tot 22 u.), woensdag (14 u. tot 18 u.) enzaterdag (9 u. tot 13 u.)

MAAK JE NIET DRUG ais een toneelstuk van het KTA II Groenkouter in St.Amandsberg, (Johan Cnudde, regie: Kris Bosman) insamenwerking met het departement Gezondheids-zorg-Vesalius van de Hogeschool Gent. De op-brengst van de voorstellingen gaat integraal naarhet Koesterproject-Kinderkan-kerfonds van het Universi-tair Ziekenhuis in Gent.Iedereen is welkom opdonderdag 19 februariom 20 u. in het GrootAuditorium (Vesa-lius) - Kera-miekstraat 80 (ach-ter Campus UZ) -9000 Gent - Detoegangsprijs be-draagt 200 fr.Meer informatie bijmevr. E. Desmet -tel 09-228 42 22

asisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

KLASSE-SERVICE a• Wie helpt ons aan geschikte video’s voor geschiedenis vierde jaarsecundair onderwijs. Liefst in het Nederlands. Graag contact opne-men met B. Verstraete (leerkracht geschiedenis H. Hartinstituut Heverlee)- Plattelostraat 373 - 3010 Kessel-Lo - tel 016-25 67 45.• Voortaan op Internet: de stedelijke volwassenenvorming Ant-werpen. Voor alle opleidingen even surfen naar www.edge.be/osp• Ik zoek de volgende programma’s van de Nederlandse schooltele-visie: de Middeleeuwen 1. Het platteland, 2. Het kasteel en 3. De stad. Zewerden uitgezonden op 26 november vorig jaar. Graag contactopnemen met Maaike De Feyter-Van Grooten - G. Gezellelaan 122 -2640 Mortsel - tel en fax 03-440 68 08.• Twintig acteurs van het VLEKHO Studententheater spelen op 24maart (13.30 u.) het absurdistisch spektakelstuk Ubu koning vanAlfred Jarry. U kunt met uw hele klas de voorstelling bijwonen (120 fr.per leerling i.p.v. 250 fr.). Snel reserveren bij Philip Vermoortel - Vlekho- Koningsstraat 336 - 1030 Brussel - tel 02-211 12 11.• Liggen er in een verloren hoekje van uw school nog oude schrijfma-chines onder het stof? ATOL, een niet-gouvernementele organisatieuit Leuven zoekt dergelijke mechanische schrijfmachines voorHéritiers de la Justice, die in Bukavu (Congo) werken rond mensen-rechten. Mechanische schrijfmachines inderdaad, want stroom is erginder niet altijd.ATOL vzw - Katrien Van Maldergem - Blijde-Inkomststraat 9 - 3000 Leuven- tel 016-22 45 17 - fax 016-22 22 56 - www.atol.ngonet.be - atol@ngonet.be

EXPO ‘98 aHonderden lezers schreven al in voor een Expo-weekend metKLASSE in Lissabon (KLASSE 81). Voor de laatste vrije plaatsen beltu 070-23 36 63 (maandag tot zaterdag van 9 tot 21 u.). We wensenu een prettige reis.

OCEANS ‘98 sIn samenwerking met één van hun leraren (wetenschappen, biolo-gie, moraal...) en onder begeleiding van een wetenschappelijkeonderzoeker of deskundige gaan «clubs» van maximum vijf leerlin-gen aan het werk. Ze werken een project «op papier» uit over een ofander aspect van de zeehond. Na een eerste preselectie komen tienclubs in aanmerking om hun project ook daadwerkelijk uit te voeren:een video, een toneelstuk, een tentoonstelling, een stripverhaal, eenbrochure... Uit die tien geselecteerde projecten wordt op 22 mei dewinnende club gekozen. En die jongeren mogen gratis naar deWereldtentoonstelling in Lissabon om er hun project voor te stellen.De Europese wedstrijd Oceans ‘98 wordt georganiseerd n.a.v. hetInternational Year of the Oceans 1998 en de wereldtentoonstel-ling 1998 in Lissabon (waar eveneens een groot luik in het teken staatvan de oceanen). Het Vlaamse luik van deze wedstrijd is een organi-satie van National Sea Life Blankenberge. De zeehond werd precies alsthema gekozen, omdat Sea Life dit jaar voor hen een nationaalrescue- en opvangcentrum start. Vermits daarenboven enkel West-Vlaanderen aan de kust grenst, kunnen ook alleen West-Vlaamsescholen deelnemen. U moet wel snel uw projectvoorstel op papierzetten (max. 5 blz.) en opsturen, want de eerste preselectie vindtplaats op 18 februari.National Sea Life Blankenberge - K. Albert I-laan 116 - 8370 Blankenberge -tel 050-42 43 00 - fax 050-42 44 24

ONDERWIJSCLUB-KAART aU betaalt één keer 200 fr. In ruil daar-voor krijgt u een OnderwijsCLUB-KAART. Op vertoon van die kaarthebt u gratis toegang tot meer danvijftig musea, attracties, parken enz.in Vlaanderen, Wallonië en zelfs Ne-derland. Enkele voorbeelden: Domein Bokrijk, Jardins Annevoie, SeaLife Center Blankenberge, Beekse Bergen...Daarnaast krijgt u met deze kaart reducties op abonnementen opeen aantal kranten en tijdschriften, in een aantal boekhandelsenz. Een volledige lijst staat in de gids Tips voor Trips die dezemaand verschijnt. Eén exemplaar van deze gids wordt gratis naaruw school gestuurd. Wie de gids thuis wil krijgen, betaalt 130 fr.Tijdens de hele maand februari kan u echter de onderwijsCLUB-KAART én de gids Tips voor Trips kopen voor de ronde som van 300 fr.Schrijf het juiste bedrag over op rekeningnr. 001-3122793-51 van Onder-wijs-Service vzw - Spoorwegstraat 19 - 9250 Waasmunster. U krijgt uwkaart en (eventueel) gids thuis gestuurd.

CANON MET KLASSECultuurcel van het departement Onderwijs

“ONS KENT ONS...NIET”: 1 APRIL 1998 sUw 15-18-jarige leerlingen behoren tot een generatie waarvoormen al allerlei benamingen heeft verzonnen. Is dit echt een genera-tie waarmee moeilijk te communiceren valt? Hebben zij een eigentaal ontwikkeld diezich niet enkel uitin een eigen cul-tuur, maar vaakook in een zééreigen verschij-ningsvorm? Watis de betekenis,verklaring, drijf-veer, emotie dieschuilgaat achterdeze voor leer-krachten soms bi-zarre expressievor-men? Maakt on-bekend inderdaadonbemind? Bentu bereid naar hente luisteren als zezichzelf willenláten kennen? Op1 april hoort u henzelf aan het woord op de studiedag Ons kent ons... niet. Als u bereidbent de confrontatie aan te gaan, kunt u meteen inschrijven metbijgaand bonnetje. Stuur het vóór 15 maart naar Koninklijk Jeugd-theater HET PALEIS - Barbara Wijckmans - Meistraat 2 - 2000 Antwer-pen - tel 03-202 83 34 - fax 03-202 82 91. U krijgt géén bevestiging,maar u wordt wél verwacht (dus: indien belet, graag een seintje).

DYNAMO 2: ZET U NU AL SCHRAP aHonderden scholen werken op dit moment aan de uitvoering vanhún DynaMo2-project. Ook volgend schooljaar zal het departe-ment Onderwijs vakoverschrijdende, creatieve projecten onder-steunen die groeien vanuit het eigen pedagogisch project van deschool, en waarvoor scholen al dan niet een beroep kunnen doenop organisaties of personen opgenomen in de verschillende werk-velden van DynaMo2. Vermits een school haar project volledig zelfontwikkelt, kunt u ook locale organisaties aansprekenom mee samen te werken. Daarnaast krijgt u alleruimte om uw thematiek vakoverschrijdend teverbreden of eigen accenten te leggen. Wenst ubijvoorbeeld het accent op beweging te leg-gen? De mogelijkheden zijn legio: werkenvia lichaamstaal en sociale vaardigheden,maar ook met hedendaagse en klassiekedans, sport en beweging, topsport, we-reld- en hedendaagse muziek, hip-hopen breakdance, volksdans en ritmes, muziek en dans uit andereculturen kan binnen dit thema worden gewerkt. Zet u nu al schrapen bedenk uw droomproject in één van de zeven werkvelden!De timing raakt stilaan bekend: half maart ligt de nieuwe catalogusin de school, tegen half mei verwacht CANON uw projecten voorhet schooljaar ‘98-’99. U leest alles over criteria en werkwijze in denieuwe, nu al zesde, DynaMo2-catalogus.

DE JONGE GOUDEN UIL sNederlandse en Vlaamse jongeren gaan een drukke leestijd tege-moet. Een initiatief van de Vlaamse departementen Onderwijs enCultuur, de Nederlandse Taalunie en de Nederlandse StichtingLezen zet in Vlaanderen en Nederland 54 lees-groepen aan het werk om hún Jonge GoudenUil een eervolle plaats te geven naast de Gou-den Uil, gekozen door een professionele jury. Erzal driftig gelezen worden in de domeinenfictie, non-fictie en kinder-en jeugdliteratuur. Het hoge niveau vande discussies, de genuanceerdheid van de inzichten en de eerlijk-heid van de uiteindelijke beslissing dragen zeker bij tot het enthou-siasme van de deelnemers.Eén adres : CANON - Cultuurcel - Lydia Asbestaris - Koningsstraat 138 -1000 Brussel - tel 02-211 45 62 - fax 02-211 45 52

GRATIS NAAR “ONS KENT ONS... NIET”µ Ja, ik wil er graag bij zijn op 1 april van 9.30 u.

tot 16 u. in KJT Het Paleis in Antwerpen

NAAM: .......................................................

ADRES: .......................................................

.............................................................

TEL: ............................................................

FUNCTIE EN SCHOOL: ................................

.............................................................

Vóór 15 maart terugsturen of faxen naar KJT HetPaleis - Barbara Wijckmans - Meistraat 2 - 2000Antwerpen - fax 03-202 82 91

KLASSE NR.82 21KLASSE NR.82 21

EUROPA MET KLASSE

VIER OP EEN RIJ bIn maart kunt u gratis deelnemen aan enkele info-namiddagenvoor het basisonderwijs, nl. grensoverschrijdende contacten voorhet basisonderwijs - subsidieprogrogramma’s en voorbeelden (4/3);Comenius, van naderbij bekeken... (11/3); het gebruik van demoderne informatie- en communicatiemedia bij internationaleschoolprojecten in het basisonderwijs (18/3) en theater als werk-vorm bij een uitwisselingsproject (25/3).Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Damme - tel 050-35 27 20 -fax 050-37 11 01 - ryckevelde@unicall.be

EUROPEAN TEACHER PLACEMENT PROGRAMME sLeerkrachten uit alle landen van de Europese Unie krijgen viaComenius de gelegenheid een stage in een buitenlands bedrijf doorte brengen. Twee leerkrachten uit verschillende lidstaten van deEU (alle 15 landen + IJsland, Noorwegen en Liechtenstein) wisse-len, niet van school tot school, maar van bedrijf tot bedrijf (inelkaars land). Het bedrijf voor uw uitwisselingspartner zoekt u zelfof met medewerking van het nationaal Comenius-agentschap.Uiteindelijk wil men zo komen tot een schoolpartnerschap waar-bij verschillende lidstaten van de EU betrokken zijn. U kunt eenbeurs krijgen voor één week. Het beursbedrag dat door de Europe-se Commissie wordt toegekend bedraagt maximum 750 ecu. Zosnel mogelijk kandideren bij Vlaams Comenius-agentschap - depar-tement Onderwijs - Ann Hottat - RAC Arcaden - lokaal 5103 - 1010Brussel - fax 02-210 53 55.

GRENSOVERSCHRIJDEND BASISONDERWIJS bHet Mini-vademecum voor grensoverschrijdende schoolcon-tacten in het basisonderwijs is klaar. Bestellen door storting van50 fr. (verzendingskosten) op rekening nr. 476-8124229-86 vanStichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Damme.

BUITENLANDSE VORMINGSSTAGES aGeïnteresseerde leerkrachten kunnen op onderstaand adres eenoverzicht krijgen van de gratis korte vormingsstages voor leer-krachten in het buitenland. Deze stages worden georganiseerdin samenwerking met de Raad van Europa. Een andere, zeerinteressante, maar niet gratis vormingsstage is Facing History andOurselves, georganiseerd door het European Teacher Training Insti-tute (20 tot 25 juli in Wroxton College, Oxfordshire, Engeland).Deze stage handelt over de gevaren van onverschilligheid, overvooroordelen en haat, over de holocaust en democratische bur-gers, over multi-culturele tolerantie. Deelnemen kost 700 Zwitser-se frank (inschrijvingsgeld) + 230 Britse pond (logies en maaltij-den).departement Onderwijs - afdeling Beleidscoördinatie - cel InternationaleBetrekkingen - Marita Creyelman - RAC Arcadengebouw - lokaal 3078 -1010 Brussel - tel 02-210 51 65 - fax 02-210 53 72

TAALLERAREN OVER DE GRENS sTaalleraren die een bijscholing willen volgen, kunnen met Lingua-actie B naar het buitenland om hun talenkennis te verbeteren.Aanvragen vóór 1 maart bij Hilde de Veirman - RAC Arcadengebouw -1010 Brussel - tel 02-210 52 89 - fax 02-210 53 55 -hilde.de.veirman@ond.vlaanderen.be

LEERLINGEN NAAR HET BUITENLAND sLeerlingen tweede en derde graad (voltijds) secundair onderwijskunnen met Lingua-actie E veertien dagen naar het buitenland.Vervolgens komt de buitenlandse partnerschool veertien dagennaar uw school. Inlichtingen en inschrijvingen vóór 1 maart bijHilde de Veirman - RAC Arcadengebouw - 1010 Brussel - tel 02-210 5289 - fax 02-210 53 55 - hilde.de.veirman@ond.vlaanderen.be

COMENIUS aLeerkrachten basis- en secundair onderwijs die in het schooljaar‘98-’99 een Comenius-actie 1-project willen starten (samenwerkingmet instellingen uit minstens drie lidstaten) moeten hun aanvraagindienen vóór 1 maart bij (voor het basisonderwijs) Ann Declercq -Koningsstraat 136 - 1000 Brussel - tel 02-211 45 07 - fax 02-211 45 03- an.declercq@ond.vlaanderen.be of (voor het secundair onderwijs) AnnHottat - RAC Arcadengebouw - 1010 Brussel - tel 02-210 52 86 - fax 02-210 53 55 - ann.hottat@ond.vlaanderen.be

(advertentie)22 KLASSE NR.82

3ng.

i

onte otaa aL

-

ee

r nn

Mb (:eig

e

e

r e

e t

e

ALGEMEEN a• Het studiehuis in de startblokken, watmet evaluaties en toetsen? (18/2); Zorg-breedte: armoede op school, oorzaken enremedies (18/3); Samenhang: is er nog«kennis» in een informatiemaatschappij?Pedagogisch Centrum Antwerpen - Jaak Van-landschoot - Meerlenhoflaan 30 - 2660 Hobo-ken - tel 03-830 01 11 - fax 03-825 06 48 -www.dma.be/stad/pca/35/ -

pca_pvdb@antwerpen.be of pca@pandora.be• Wat we zelf doen! Jongeren werken aan preventie: 5/3 in Huisvan de Sport, Berchem.Steunpunt Algemeen Welzijnswerk/In Petto (Jeugd-dienst Informatie & Preventie) - Diksmuidelaan50 - 2600 Berchem - tel 03-366 15 20 - fax 03-366 11 58• TEAM-ontmoetingsdag: 14/3 in H. PiusX Instituut, Antwerpen.Jaarlijkse ontmoetingsdag voor leerkrach-ten, met als thema de relatie tussen Inter-net, multimedia en onderwijs. TEAM staatvoor Teachers using Apple MacIntosh. Deel-nemen is gratis.TEAM - Luc Vandeput - Leuvensesteenweg 66 -3290 Diest - tel 013-31 27 07 - Vandeput.L@innet.be• Mediadebatten: Adbusters of reclamevre-ters: de toekomst van commerciële reclame(12/2); Van Jan met de pet tot Jan publiek:de mondige burger in de media (5/3); Alseen VIS in het water: zin en onzin van deVlaamse Informatie Samenleving (19/3).VUBrussel - Aula Q (ingang via Pleinlaan, toe-gang 13) - 1050 Brussel - tel 02-629 27 50• Verwenning: een opvoedingsprobleemof is er meer aan de hand? Op zoek naaractuele antwoorden op eeuwenoude op-voedingsvragen (11 en 18/3); Angst en agressiebij kinderen (27/5, 3 en 10/6 in Roeselare);Kennismaken met lichaamstaal. Over hetnon-verbale aspect van communicatie (2,9, 13, 23 en 30/3 in Waregem); Effectievepresentatie en spreken voor een groep(acht sessies vanaf 26/3 in Roeselare); DeInformatiesnelweg, een kennismaking (21en 28/4 en 5 en 12/5 in Tielt).West-Vlaamse Volkshogeschool/Stichting-Lode-wijk de Raet - Belfaststraat 18 - 8500 Kortrijk - tel056-22 23 11 - fax 056-21 78 67• Gezin en opvoeding in de Marokkaansefamilie (vijf sessies vanaf 4/3); Het kindcentraal (12/3); Straffen of belonen (18/3).Elcker-Ik Antwerpen - Breughelstraat 31-33 -2018 Antwerpen - tel 03-218 65 60 - fax 03-281 02 45• Tijdsbeheer: de kunst je (werk)tijd te stu-ren (7 en 21/3 in St. Niklaas); Stress, eentraining in zelfmanagement (zes sessies van-af 29/4 in Antwerpen).Omschakelen vzw - Uitbreidingstraat 498 - 2600Berchem - tel 03-230 54 72

BASISONDERWIJS b• Willen planten ook baby’s? Filosoferenmet kinderen: drie sessies vanaf 20/4 inAntwerpen; drie sessies vanaf 11/5 in Gent.Oost-Vlaamse Volkshogeschool/Stichting-Lode-wijk de Raet - Nederkouter 111 - 9000 Gent - tel09-224 22 65 - fax 09-233 76 87

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Natuurwetenschappen en wiskunde: Ther-mische zonne-energie: rozengeur en zon-neschijn? (11/3); Demonstratieproeven or-ganische chemie (4/3); De weg van hetbloed: van donor tot patiënt (22/4); Magi-sche vierkanten en andere matrices (18/2).

MILIEUBEURS: 21/Leerkrachten uit secude lerarenopleiding, stalerarenopleiding enzken met een grote wonderwijsmateriaalbodem, ruimtegebruvan een dertigtal einproblematiek én beantwvakoverschrijdende eibundel met uitgewerklen geeft concrete idetie vakoverstijgend tete zijn er informatiesmilieuorganisaties en nén een milieuspelenstInformatieve Spelen. Deu. tot 16 u. gratis toegKatholieke Hogeschool Lerarenopleiding - H. HNaamsesteenweg 355 016-39 92 24 - fax 016

KLASSE-MENTOudercontacten levgespreksstof op, zonimaand begeven we opaden. Voor vijf medeveel boekenbonnengeschonken door StaWe verwachten uw aste op 27 februari.Winnaars opgave 44:eik), Jos Casteels (Homcraeynest (Gullegem),kere) en Jo VermuytenOplossing opgave 45Opgave 46: De vijftinaam van een man, dop het juiste pad bren• de 1ste, 5de en 7de lvan de tango;• de 2de, 6de en 8ste leen noorderbuur, (gedeerste Nobelprijs voo• de 1ste, 5de en 8ste lvan de schrijver vanrazende Roeland;• de 4de, 9de en 10de lse naam van het Friese• de 1ste, 2de en 4de lege uitdrukking voor hningsverschijnselendat een drugverslaaf-de ervaart bij eenabrupt volledig af-kicken.KLASSE-Ment - Ko-ningsstraat 138 - kan-toor 802 - 1000 Brussel

KLASSE NR.82 23

Talen: Whole Brain Learning (4/3 en 29/4); The (Dis)united King-dom (18/2); Afrikaans in historiese perspektief (11/3).Vakoverschrijdend: Verdiepingscursus socio-emotionele begelei-ding: twee modellen van klascommunicatie (5/3); Communicatie-training (22 en 30/4); Socio-emotionele begeleiding: motiverendegespreksvoering en omgaan met druggebruik (18/2 en 6 en 10/3);Aanpak van moeilijke klassen en leerlingen (18/2 en 12/3); Zelf-standig leren (5/3); Stemtechniek voor leerkrachten (17/2 en 3 en10/3); Kadersessie: Trajectbegeleiding (23/4).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UIA - Universiteitsplein 1 -2610 Wilrijk - tel 03-820 29 60 - fax 03-820 29 57• Online-demonstratie Paradise-talensoftware: 25/3 in Ufsia,

Antwerpen.Manuel Baeten - Vaderlandstraat 154 - 9000 Gent- tel 09-222 36 60 - www.xs4all.be/~mabaeten• Communicatie met ouders (10/3, 23/4en 14/5); Omgaan met onzekerheid, faal-angst en examenvrees in de klas (zes ses-sies vanaf 11/3); Omgaan met onderpres-teerders (25/4, 9, 16 en 30/5).Studiedag Je bent te onzeker - over ge-dragsmodificatie-mogelijkheden via destage (actieve workshop voor stage-begelei-ders secundair en hoger onderwijs): 24/3 inProvisorenhuis, Heverlee.CHEOBS vzw - K. Leopold I-straat 3 - 3000Leuven - tel en fax 016-20 76 55• Frans, taalvaardigheden en multime-dia: 19/3 in ICC, Citadelpark, Gent.Studiedag van de Belgische Vereniging Le-raars Frans (BVLF), met een vijftiental lezin-gen en workshops.BVLF vzw - Claudine De Rockere - Hofstraat 80 -9000 Gent - tel en fax 09-225 39 16• Approches pédagogiques des médias: 6tot 17/7 in Cavilam, Vichy, Frankrijk.Stage over het pedagogisch-didactisch gebruikvan de media in de lessen Frans vreemde taal.RUG - Vakgroep Frans - Vakgebied Franse litera-tuur - Blandijnberg 2 - 9000 Gent - tel 09-26440 54 - fdax 09-264 41 74 - arlette.wille@rug.ac.be• What makes a good rule?: 11/3.Vliebergh-Senciecentrum KULeuven - Erasmus-huis - Blijde-Inkomststraat 21 - 3000 Leuven - tel016-32 47 64 - fax 016-32 47 67 -michael.goethals@arts.kuleuven.ac.be• Posthogeschoolvorming Assistenten inde Psychologie: Slachtofferbejegening, eenintroductie (20/2 en 10/3 of 20 en 31/3);Behandeling van verslavingsproblematiek(20 en 31/3); Computerondersteunende psy-chodiagnostiek (17/3); Diagnose en behan-deling van leerstoornissen (13/3); Behande-ling van stress (17/2); Straffen in pedagogi-sche situaties (3/3); Conflicthantering (10/3); Psychiatrische rehabilitatie (24 en 27/3).Katholieke Vlaamse Hogeschool - departementAssistenten in de Psychologie - G. Valkeneers - J.de Bomstraat 11 - 2018 Antwerpen - tel 03-20604 80 - fax 03-241 08 05• Advancement of Sciences and Techni-cal Progress - Biology, Chemistry, Phy-sics, Mathematics: 17 tot 21/8.Postuniversitair internationaal wetenschap-pelijk colloquium over o.a. Communica-tion Networks, Protection of Information,Voice Recognition, Science Ethics enz.Université de Liège - département de Botanique(B22) - Biochimie - prof. J. Aghion - 4000 Sart-Tilman (Liège 1) - tel 04-366 338 41 - fax 04-36638 40 - jaghion@ulg.ac.be of Suzanne Koller -Collegebaan 2A - 9090 Melle - fax 06-252 57 39

sdair onderwijs en uitementoren, studentenkunnen kennisma-

aaier van (uitgetest)over lucht, water,k en afval (op basisdwerken rond dezeordend aan de nieuwedtermen milieu). Eene didactische model-ën om milieueduca-rganiseren. Ten slot-

ands van natuur- entuureducatieve centrand van Centrum voormilieubeurs is van 10nkelijk.euven - departementartinstituut Heverlee -- 3001 Heverlee - tel40 70 87

aren blijkbaar veel

t stevige katers. Dezens op veilige (verre)eizigers liggen even-van 2000 fr. klaar,daard Boekhandel.twoorden ten laat-

ichel Albrechts (Maas-eek), Hadewijch Van-

Isabelle Simoens (No-Kontich). Oudercontact.n letters vormen dee Vlaamse leerlingent.

tter uit het thuisland

tter uit de naam vaneeld) winnaar van deeconomie;tter uit de voornaamhet heldendicht De

tter uit de Nederland-stadje Frjentsjeradiel;ter van de Engelstali-t geheel van ontwen-

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

p,

h ltt

l.ajrso

aedve -

Nd

d

lhna de

3

joje

c

n b

rc

adiedboekje + cd’s 990 fr.,

Belgiëlei 147a - 20189 00 - fax 03-230 85 50

uziekoende noten op hun

akket Pluk een liedubbel-cd). Stuur ons

favoriete muziek voorschuldige hand haaltotenbalk.ningsstraat 138 - 1000

MUZIEK ACTIEFMuzikaal omgaan metters, kleuters, kinderenners, volwassenen, mtaal of lichamelijk gedicapten en ouderenniet in één boek te vamaar in Muziek ac(990 fr.) lukt het wesongs en tunes (een vteit aan genres op biverdeeld over de vepen. Bij elk krijgt u infstijl en -vorm, een comof workshop met crediscussiemogelijkhedvlakken met beeld, Inclusief een waslijst Verkrijgbaar in de handVan Cauwenberglei 101658 80 60 - fax 03-658

VAKTIJDSCHRIFTEArsis is het driemaande Vereniging Leraren(VLMO). Het behanzoals muziek in het bwijs, muziek maken mschouwingen bij de nummer info over scten, boekbesprekingeuit binnen- en buitenlu abonnee én lid vanInfo: Pol Bossuyt - DrakDeurne - tel 03-321 45

PLUK EEN LIED20 nieuwe kinderliedgen, met dubbel-cd (gezversie), een liedboekeen kanjer van een (geding voor de leerkralied, een in de praktijkvan twee Vlaamse oten. Behalve muziekken en meezingen mlesmomenten van spreldoriëntatie, taalbesde rond de liedjes weveindtermen en leerpllingen zijn er bovenden toegevoegd. Prijs: lhandleiding 1500 fr.Standaard Uitgeverij - Antwerpen - tel 03-239 5

Gratis mKlasse-lezers met voldzang kunnen een pwinnen (liedboek + deen briefkaart met uwde basisschool. Een onvijf winnaars van de nKlasse (Zeker lezen) - KoBrussel

ALGEMEEN aIn, tussen, naast…Als u er 990 fr. voor over hebt, maaktniemand u nog iets wijs over het juistegebruik van het voorzetsel. Daar staat deVoorzetselwijzer borg voor. Een com-pleet naslagwerk met veel voorbeelden.Verkrijgbaar in de handel - uitg. Westland -Th. Van Cauwenberglei 101 - 2900 Schoten -tel 03-658 80 60 - fax 03-658 80 80

TheaterZoekt u video’s en werkboeken om kinde-ren zowel als jongeren te introduceren intheater, dans en opera? Het Vlaams TheaterInstituut heeft een gratis folder voor u klaar-liggen met een aantal suggesties. Voorts iser het Vlaams Theaterjaarboek ‘94-‘95/’95-‘96 dat de Vlaamse podiumkunsten van devoorbije seizoenen catalogiseert (prijs: 1200 fr.).In de reeks Kritisch Theater Lexicon (metonder meer monografieën van markantetheatermakers van deze eeuw) verschenenten slotte vier nieuwe cahiers: Julien Schoe-naerts, Tone Brulin, Herman Teirlinck enWalter Tillemans (250 fr. per boekje).Vlaams Theater Instituut - Sainctelettesquare 19- 1000 Brussel - tel 02-201 09 06 - fax 02-20302 05 - vti@ecna.org

Bij softwareHoe raadplegen computergebruikers eenhandleiding? Van die vraag moet u vertrek-ken als u bij software een handleiding schrijft.Het antwoord bepaalt namelijk de kwaliteitervan. Een handleiding schrijven is geeneenvoudige zaak, maar de Handleidingen-wijzer (300 blz., 1595 fr.) wijst de weg.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij- Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel 03-23959 00 - fax 03-230 85 50

BASISONDERWIJS bBalthazarLetters, geluiden, cijfers, kleu-ren… Met Balthazar wordt hetallemaal tastbaar en eenvoudig.Kinderen voelen letters en zoe-ken voorwerpen die daarmeebeginnen, ze tasten cijfers af entellen koekjes, haaien, vleermui-zen of lollies. Uit een regenboog-trompet blazen ze alle kleuren,

om ze op te sporen in tal van voorwerpen.Met een schelp tegen hun oor luisteren zenaar de wind, de regen, de zee. Leuk geïllus-treerd materiaal voor de jongste leerlingen.Uitg. Bakermat - Koningin Astridlaan 160 - 2800Mechelen - tel 015-42 05 08 - fax 015-42 06 71

StekelsVerhuizen, vriendschap en verjaardag zijnvoor kleuters vertrouwde onderwerpen. Ennu is er O, die stekels!, een prentenboekwaarin kleuterleider Guy Daniëls Bram deegel ten tonele voert. Die wordt met zijnstekels en de vervelende neveneffecten er-van op gemengde gevoelens onthaald doorde andere dieren. Maar precies die stekelsmaken hem uiteindelijk de vriend van ie-dereen. Een verhaal van anders zijn maardaarom niet ongewoon. Prijs: 485 fr.Guy Daniëls - Hengelhoefstraat 27 - 3600 Genk- tel 089-35 21 34

Lezen en schrijvenZoekt u interessante lees-, spreek- en schrijf-activiteiten voor de eerste graad? Met jou

24 KLASSE NR.82

aeu- tie-en-an-ijkten,tief 50rië-horende cd) werdenchillende doelgroe-rmatie over muziek-pleet uitgewerkte lestieve opdrachten enn. Er zijn ook raak-rama en beweging.an referenties.l - uitg. Westland - Th. 2900 Schoten - tel 03-80 80

(26) aelijks magazine vanMuzikale Opvoeding

elt diverse thema’s,uitengewoon onder-et de computer, be-

eerplannen... In elkool- en klasconcer- en muzieknieuws

nd. Voor 400 fr. bente vereniging.nhoflaan 102 - 21008

bes voor 6- tot 8-jari-ngen + instrumentale met akkoorden en

ïllustreerde) handlei-ht. Dat is Pluk eengetest muziekprojectderwijzers-muzikan-eluisteren, zelf ma-et de songs kan ueken, luisteren, we-houwing en wiskun-en. Alles conform dennen. Voor de leer-ien kopieerwerkbla-

kan ik lezen en schrijven biedt u een ontwikkelingsgerichtedidactiek aan. U krijgt hierover tekst en uitleg met heel wat concretevoorbeelden. Daarnaast tal van lesideeën, spelactiviteiten, sugges-ties voor het volgen en evalueren van leerlingen, lectuurvoorstellenenz. Denken en spreken komen eveneens aan bod, met onder meerbetekenisonderhandeling, een troef om de taalontwikkeling te stimu-leren. En ook dat kunt u observeren en evalueren.Met jou kan ik lezen en schrijven, H. Knijpstra e.a., 222 blz., ca. 850 fr. -uitg. Van Gorcum & Comp - Industrieweg 38 - Postbus 43 - 9400 AA Assen- Nederland - tel 00-31-592-37 95 55 - fax 00-31-592-37 20 64

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS sANS2000 bladzijden, als u die uit het hoofdkent, heeft de grammatica van het Neder-lands geen geheimen meer voor u. De twee-de uitgave van de Algemene NederlandseSpraakkunst is een compleet herzien enuitgebreid naslagwerk geworden. Voor deze«zekerheid bij de geringste twijfel aan woord-gebruik of zinsconstructie» betaalt u 4500 fr.Uitg. Wolters-Plantyn - Santvoortbeeklaan 21-25 -2100 Deurne - tel 03-360 03 37 - fax 03-360 03 30

MerlijnZijn de verhalen rond Arthur en de RondeTafel met heel wat raadsels omgeven, dangeldt dat des te meer voor Merlijn, tovenaar,ziener en raadsman van de legendarischeEngelse koning. Maar wie was deze man, diezijn uitstraling bij ons vooral heeft te dan-ken aan de strips van De Rode Ridder?Merlijn (80 blz., 345 fr.) is een vlot leesbaarverhaal voor de eerste graad.Uitg. Altiora Averbode - Postbus 54 - 3271Averbode - tel 013-78 01 11 - fax 013-78 01 79

OntwikkelingOntwikkelingsgericht onderwijs vertrekt vanactiviteiten die de kinderen boeien en sti-muleren en die hun ontwikkeling bevorde-ren. Dit gaat samen met een doorgedrevenobservatie- en evaluatiesysteem. U leest eralles over in Basisontwikkeling in de on-derbouw, een Nederlands werk waarin ookruim plaats wordt gemaakt voor de lesprak-tijk. Prijs: ca. 800 fr.Uitg. Van Gorcum & Comp - Industrieweg 38 -Postbus 43 - 9400 AA Assen - Nederland - tel 00-31-592-37 95 55 - fax 00-31-592-37 20 64

WespennestHeel wat leerlingen kennen Suzanne Dantineen haar verhaal al. Het is heet op de dag vanhet jaarlijkste zomerfeest in het kleine dorpwaar Suzanne en moeder Dantine wonen.Maar er hangt onweer in de lucht. Wespen-nest is Suzanne Dantine, maar dan anders.Het verhaal bleef in grote lijnen, maar BartMoeyaert herschreef het voor deze herdrukvolledig. Interessant voor een vergelijking inde klas? Voor 15-plussers. Prijs: 499 fr.Uitg. Singel 262 - Schuttershofstraat 9 - 2000Antwerpen - tel 03-20 59 400 - fax 03-23 39 569

Ov dimole i

n

ts

reee1h

e e

j m

n

le

00

.

.

.

.

jsrd

tw

CYPRUS-EUROPA: TOT 1/3 aEen foto- en teksttentoonstelling over deCypriotische beschaving van haar ont-staan tot vandaag illustreert de politieke,economische en culturele banden tussenhet eiland en de rest van Europa.De toegangsprijs bedraagt 150 fr. Reductie-houders betalen 100 fr. Schoolgroepen beta-len 50 fr. per leerling.Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis

- Jubelparkmuseum - afdeling Klassieke Oudheid - Jubelpark 10 - 1000Brussel - tel 02-741 72 11 - fax 02-733 77 35

VROUWEN & OORLOG: TOT 28/2 sEen overzicht van vijf eeuwen geschiedenis, van de 16de tot de20ste eeuw, met vooral het verhaal van de ervaringen vanvrouwen met de oorlog in onze streken. De tentoonstellingonderzoekt daarbij of de oorlogen (vooral dan WO II) bijgedragenhebben tot de emancipatie van de (Bel-gische) vrouwen.De tentoonstelling vindt plaats in het AlgemeenRijksarchief - Ruisbroekstraat 8 - 1000 Brussel. Detoegangsprijs bedraagt 50 fr. Geleide bezoekenzijn mogelijk op aanvraag (Educatieve Dienst - tel02-513 76 80).Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en He-dendaagse Maatschappij (SOMA) - Wetstraat155 bus 2 - 1040 Brussel - tel 02-287 48 11 -expo@cegesoma.be

IN SYRIË, NAAR DE OORSPRONGVAN HET SCHRIFT: TOT 31/3 sBelgische archeologen hebben recent uit-zonderlijke ontdekkingen gedaan in Syrië.

Die geven nieuwe in-zichten in de oorsprongvan het schrift. Voorhet eerst worden devondsten nu buitenSyrië getoond: de oudstepictografische tekens(10.000 jaar v.C.!), unie-ke spijkerschrifttablet-ten enz. Ze worden aan-gevuld met kostbarevoorwerpen uit die tijd.Onze archeologen zor-gen zelf voor bijzon-der leerrijke rondleidin-gen. Zo krijgt u ookinzicht in hun werk

ter plaatse. En de computer geeft een out-print van uw eigen naam in spijkerschrift.

De toegang is gratis. U vraagt best een gids aan(1500 frank per groep, ongeveer een uur). Maandagtot vrijdag: 14 u. tot 18 u. Tijdens het weekend:10 u. tot 18 u. Avondbezoeken en rondleidingenop aanvraag: tel 02-507 04 77 of 02-507 03 73.Generale Maatschappij van België - Konings-straat 30 - 1000 Brussel (vlakbij het centraalstation).

SCHATTEN VOOR ALLEN:11/2 TOT 10/5 sPrehistorische vondsten, meubels van Vic-tor Horta, zilverwerk, doeken van FernandKhnopff, Félicien Rops en James Ensor, barok-ke beelden en oude tekeningen: wat heb-ben die dingen met elkaar gemeen? Twee

GRATIS RUIMTEWIn de ruimteklassen Center (Redu) krijgen18 jaar een antwoorrond ruimtevaart, rucommunicatie, technleerlingen krijgen zesimulatievlucht met dken en de ruimtelijkeven op de speciale traslotte bouwen (én lamicroraketten.Zo’n ruimteklas verloopgedetacheerde Nederlandeen eendaags programmleerling. Een driedaagseper leerling (alles inbegr6900 fr. (alles inbegrepEuro Space Center - Rue dTransinne - tel 061-65 0Geïnteresseerde leerkracdagen 11 maart of 2maken met de educatihet Euro Space Center:voorstelling van de ruimlige nabeschouwing bieen het bonnetje in en lijk. Onthoud goed uw

bevestiging, mdag en uur va

GRATIS RUIMTµ Ja, ik wil graag dee

ruimtewoensdag in h

□ 11 maart om □ 1□ 29 april om □ 1

Naam: .....................

Adres: ......................

...............................

Tel.: .........................

Ik sta in het□ basisonderwijs□ secundair onderwiStuur deze meteen teCenter - RuimtewoensHêtres 1 - 6890 TransinNeem goed nota vanpraktische redenen krijgwordt natuurlijk wel vervan uw keuze.

Zo ziet Klasse eruit in spijkerschrift.En uw naam?

dingen: ze illustreren de enorme rijkdom van ons (roerend) cultu-reel erfgoed én (precies de aanleiding tot deze tentoonstelling) zezijn allemaal tijdens de voorbije tien jaar aangekocht door deKoning Boudewijnstichting om ze in België te houden, te beschermen,te valoriseren én voor het grote publiek toegankelijk te maken. Detentoonstelling wordt verder aangevuld met een reeks oude wand-tapijten, schilderijen, kunstwerken op papier en zeldzame docu-menten die op initiatief van de Stichting zijn gerestaureerd.De tentoonstelling vindt plaats in de gebouwen van de Koninklijke Museavoor Kunst en Geschiedenis - Jubelpark 10 - 1000 Brussel. De toegangsprijsbedraagt 150 fr. Reductiehouders betalen 100 fr. en schoolgroepen 50 fr.per leerling. Rondleidingen zijn mogelijk (op aanvraag op tel 02-741 72 14).Koning Boudewijnstichting - Brederodestraat 21 - 1000 Brussel - tel 02-54902 58 - fax 02-549 02 89

DE ZOON VAN AMBIORIX bDe magische krachten van de druïde Nedeleg veroorzaken eenverschuiving in de tijdlagen. Hierdoor stapt Bartje Houtekop in één

stap van een saaie schooluitstap in Tong-eren in 1997 inhet Romeinselegerkamp vanAtuatuca in 55voor Christus.De Romeinseveldheer, eneJulius Caesar,vreest dat Bar-tje een spion isvan Ambiorix,maar Bartje kan ontsnappen naar de neder-zetting van de Eburonen. Met Jobig, de zoonvan Ambiorix en diens vriendinnetje Gwenngaat hij op zoek naar een schat. De zoon vanAmbiorix is spannend poppentheater. Debegeleidende liedjes zijn gebaseerd op oudeKeltische melodieën. Doorheen het verhaalmaken de leerlingen bovendien kennis metde boeiende wereld van de kelten, hungebruiken en tradities enz.Dit poppenspel is vooral bedoeld voor leerlingenvan 8 tot 11 jaar. Vraag gratis meer informatieover opvoeringen op uw school.Theater Houtekop vzw - Boomgaardenstraat 27- 3800 St. Truiden - tel 011-68 77 86 of 075-2017 07

POESJE-, POPPEN-EN FIGURENTHEATERTE ANTWERPEN: TOT 19/4 aDe Neus, een zgn. houten dubbele stang-pop, is de meest bekende figuur van hetnegentiendeeeuws Antwerps poppentheater.Dat poppentheaterleeft vandaag nogsteeds. De tentoon-stelling kijkt dan ookniet alleen naar degeschiedenis van hettraditionele poesjes-spel, maar ook naarhedendaagse tenden-sen, waarbij bijvoor-beeld de poppenspe-ler uit zijn kast komten acteur wordt,naast de pop.De toegangsprijs be-draagt 100 fr. Groepenbetalen 50 fr. Antwer-penaars én schoolgroe-pen hebben gratis toegang. De catalogus kost995 fr.Volkskundemuseum Antwerpen - Gildekamers-straat 2-6 - 2000 Antwerpen - tel 03-220 86 66- fax 03-220 83 68

ENSDAG aan het Euro Space

leerlingen van 10 tot op tal van vragente-onderzoek, tele-

logie en milieu. Defs de kans om een spaceshuttle te ma-sensatie zelf te bele-ningstoestellen. Tenceren) ze hun eigen

onder begeleiding vantalige leerkrachten. Voora betaalt u 1000 fr. peruimteklas kost 5000 fr.pen) en een vijfdaagsen).vant les Hêtres 1 - 6890 33 - fax 061-65 64 61ten kunnen op woens-

9 april gratis kennisve mogelijkheden vanen geleid bezoek met

teklassen én een gezel-een drankje. Vul met-aak uw keuze duide-

keuze: u krijgt geenaar u wordt wel op uw keuze verwacht!

EWOENSDAGnemen aan een gratist Euro Space Center op

u. □ 14 u. □ 16 u. u. □ 14 u. □ 16 u.

.............................

.............................

.............................

.............................

ug naar Euro Spaceag - Rue devant les

ne - fax 061-65 64 61uw keuze, want om u geen bevestiging. Uacht op datum en uur

KLASSE NR.82 25

De beste cartoons

26 KLASSE NR.82

De reizende tentoon-stelling: gratis in uwschoolU organiseert een opendeurdag of een bijzondereactiviteit op school. U wil de leerkrachten, oudersof leerlingen verrassen. U organiseert een specialetentoonstelling of u wil gewoon even de schoolopfleuren. Dat kan allemaal. De reizende tentoon-stelling met de beste cartoons uit Klasse komtgratis naar u toe.Het is een fraaie verzameling van dertig uitvergro-te en ingelijste cartoons (50 x 70 cm). U moet zealleen nog zelf ophangen (ze wegen elk zo’n driekilogram en er zit gewoon een gaatje achteraan).De werken zitten in twee stevige koffers en als uwaanvraag geselecteerd wordt, brengen wij de kof-fers zelf naar uw school. U kunt de tentoonstellinguitlenen voor een dag, een weekend, een week ofmaximum twee weken. U krijgt op voorhand ookenkele affiches om de zaak eventueel aan te kon-digen.Alles is gratis. U draagt wel goed zorg voor dewerken en betaalt eventuele beschadigingen. Datis alles.

Stuur ons een briefje met enige uitleg over uw school envoor welke gelegenheid u de tentoonstelling wil gebrui-ken. Vermeld duidelijk de gewenste periode (zo moge-lijk verschillende periodes), het juiste adres voor deaflevering en de naam en het telefoonnummer van decontactpersoon. Wij kijken of de tentoonstelling be-schikbaar is en nemen weer contact met u op.Klasse (De beste cartoons) - Koningsstraat 138 - 1000Brussel - 02-211 46 62

Het boek:speciaal voor uDe beste cartoons uit acht jaarKlasse zijn nu opgenomen in eenorigineel en mooi vormgegevenboek. Een verrassend geschenk (vooruzelf?). Het boek kost 520 frank,maar als trouwe lezer van Klassekrijgt u nu 50 procent korting. Ubetaalt dus 260 frank. De oplage isbeperkt en de tekenaar signeert deeerste exemplaren. Bestel het boekmeteen. Het verschijnt over enke-le weken, maar u krijgt het alseerste in de bus. U betaalt pasnadien met het overschrijvings-formulier dat u bij de zending vindt.

Stuur de bon naar Klasse (Cartoon-boek) - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel

De beste cartoonsVele lezers vroegen onsof er een bundeling be-staat van de cartoons waarze blijkbaar hartelijk omlachen in Klasse. Tot voorkort was het antwoordnegatief. Maar daar komtnu verandering in. Teke-naar Dirk Vercampt (Camp)maakte net zijn duizendstecartoon voor Klasse. Endat laten we niet onge-merkt voorbijgaan. Erkomt een cartoonboeken een reizende tentoon-stelling met de beste car-toons uit acht jaar Klas-se. Het boek is een ge-schenk voor de trouwelezers en de tentoonstel-ling kan u gratis voorenkele weken naar uwschool halen. Bovendienkan u de leukste cartoonsmeteen over heel de we-reld rondsturen via In-ternet.

HET BOEK VOOR MIJµ Ja, stuur mij het nieuwe cartoonboek van

Klasse. Ik betaal nadien 260 frank (i.p.v. 520frank) met het overschrijvingsformulier dat ikbij de zending vind.

NAAM: ..........................................................

ADRES: ..........................................................

.....................................................................

.....................................................................

TEL: ...............................................................

uit KLASSE

KLASSE NR.82 27

«Ik heb lastvan te veelfantasie»

Dirk Vercampt (40) is architect en te-kent al van bij het begin voor Klasse,weliswaar allesbehalve huizen. Duizendcartoons maakte hij ondertussen. Overonderwijs en alles wat daarmee temaken heeft. Hij krijgt de teksten nooitop voorhand te zien, maar we pratenwel over de thema’s en de invalshoe-ken. Daardoor leiden de cartoons eeneigen leven en zijn ze méér dan eenillustratie bij de teksten. En toch zijnze onlosmakelijk met de sfeer van Klasseverbonden.Ironisch: maar nooit te scherp of sarcastischDIRK VERCAMPT: Ik probeer rekening te houdenmet de lezer van Klasse. Het moet absurd humo-ristisch zijn, maar toch ook herkenbaar blijven.Daarom haal ik meestal situaties of zinnen uit eenandere context en verplaats die naar de wereldvan onderwijs. Wat op een voetbalveld of in desupermarkt gebeurt, wordt plots grappig als hetzich in de klas voordoet. Of andersom. Maar ikbekijk het wel positief en niet te cynisch. Ik moeter zelf ook nog om kunnen lachen. En ik heb bestbegrip voor de leraar. Meestal probeer ik ook evenin zijn huid te kruipen. Maar als je de situatie dandoor de ogen van de leerling of een buitenstaan-der bekijkt, zie je er ook de humor van in. Ieder-een is op zijn beurt wel eens slachtoffer of dader.Er staat je niet een bepaald soort leraar voorogen?Neen. De figuurtjes zijn universeel. Ze zien er ookin elke cartoon anders uit. Als ze maar expressiefzijn. Op het eerste gezicht lijken ze misschien heelgewoon, maar ze hebben allemaal iets waardoorze uit de band springen. Ik speel bijvoorbeeldgraag met hun ogen.Haal je de inspiratie uit je eigen schooltijd?Dat is al lang geleden. Ik volg wat in Klasse staat,luister naar de verhalen van mijn kinderen, heb inhet oudercomité van hun school gezeten en voorde rest trek ik mijn ogen en oren open. Onderwijsis geen afzonderlijke leefwereld. Op de school-banken heb ik zelf veel zitten dagdromen. Ik vondhet wel fijn, maar volgde vanop een afstand. Ikheb last van te veel fantasie. Dat maakt mijnomgang met mensen bijvoorbeeld ook niet altijdgemakkelijk. Ik maak grapjes maar ben eigenlijkverlegen. De cartoons zijn een uitlaatklep voorwat ik denk maar zelden zeg.

Verras uwvrienden viaInternetOp de site van Klasse vindt ueen (andere) selectie cartoonsuit Klasse. U kiest er gewoon deleukste uit en verstuurt die pere-mail onmiddellijk naar fami-lie, vrienden of collega’s gelijkwaar ter wereld. De dialoogjeszijn ook in het Engels vertaald.U voegt er uw persoonlijke wensenof verwensingen naar keuze aantoe. Sinds deze service op de sitevan Klasse geopend is, makenzo’n duizend lezers per maanddaar dankbaar gebruik van. Weldraook in uw elektronische brie-venbus?

Surf binnen bij Klasse:www.artefact.be/klasse/postkaar-ten

P.S. We weten het, u doet het enhet mag niet: cartoons kopiërenin andere publicaties is (hoe ver-leidelijk dat ook is) bij wet ver-boden.

uit KLASSE

Uw mening:opsturenMoet u lachen met de cartoonsin Klasse? Vindt u ze flauw, her-kenbaar, ergerlijk, kwetsend, gees-tig, realistisch, absurd, oneven-wichtig, te gek of weet ik veel?Laat het ons weten. En doe ereen woordje uitleg bij: wat vindtu precies (niet) goed, waar her-kent u zich (niet) in enz. Wijbinden een touwtje rond uw brie-ven en sturen de postduif naarde zolderkamer van de tekenaar.Wordt die ook eens geconfron-teerd met een kritische mening.Elke briefschrijver krijgt een kleineverrassingsset met (alweer an-dere) cartoons uit Klasse. Ten-zij u uitdrukkelijk vermeldt datu er uitslag van krijgt.

Stuur uw brief naar Klasse (de te-kenaar) - Koningsstraat 138 - 1000Brussel

«Ik wist niet goedwaar naartoe»,zegt Els Nijs (22).«Ik was net afge-studeerd als regentEngels, geschiedenisen godsdienst, en be-gon te solliciteren. Datloopt niet altijd vaneen leien dakje. Toenzag ik heel toevallig eenaankondiging over eenbuitenlandse stage in dehorecavia eenLeonar-do daV i n c i -project. In Engeland nogwel. Dat leek me wat. Ikstelde me kandidaat enben nu, drie maandenlater, een buitengewo-ne ervaring en heel watkennis rijker. Ik sollici-teer opnieuw.»

28 KLASSE NR.82

euoee

Leo is t

Haast u om erbij te zijn, want het Leonardo daVinci-programma begint aan zijn voorlaatste werk-jaar. Sinds 1995 heeft dit Europese programmavoor beroepsopleiding 131 verschillende projectengesteund, goed voor 275.226.520 frank. In Vlaan-deren kregen 543 leerlingen, 347 werkzoekendenen werknemers, 279 studenten en 101 opleiders dekans op stage te gaan in het buitenland voor eenkorte of langere tijd. «Doel van het programma isinitiatieven bevorderen die kunnen bijdragen totde kwaliteit en vernieuwing van beroepsoplei-dingen in Europa», aldus het Vlaams Leonardo-da Vinci-agentschap.

ProevenHet Leonardo da Vinci-programma probeert

alle organisaties te verenigen die bij een be-roepsopleiding betrokken zijn, dus niet alleenhet onderwijs en overheidsinstellingen zoals deVDAB en VIZO (Vlaams Instituut voor hetZelfstandig Ondernemen), maar ook grote on-dernemingen, KMO’s en sociale partners. Leo-nardo da Vinci brengt bovendien beroepsoplei-dingsorganisaties uit verscheidene landen sa-men. Er zijn drie soorten projecten: proef-, mobi-liteits- en onderzoeksprojecten. In proefprojec-ten wordt één à twee jaar geëxperimenteerd metideeën en inhouden van de beroepsoplei-ding. Via mobiliteitsprojecten kunnen leer-lingen, studenten, leraars en afgestudeerdejongeren een stage in het buitenland volgen.Onderzoeksprojecten stimuleren de kennisop het gebied van beroepsopleiding. «Hetagentschap geeft advies aan kandidaten en zoektmee naar partners in het buitenland, onder anderevia Europese contactseminaries. Wij evalueren ookde projectvoorstellen voor de Vlaamse selectie. Enna de selectie begeleiden we de projecten.»

Hoog gegrepen«Wij zaten al een poos met ideeën rond flexibi-

liteit en mobiliteit in het beroepsonderwijs», ver-telt Greet Demuynck. Zij coördineert het Leonar-do da Vinci-project MODILS (Modulaire syste-men en innovatieve leerstrategieën in de initiëleberoepsopleiding) voor de beroepsscholen in de

Probn i es c hbordmak

nardo eenoven

regio Aalst en hun buitenlandse partners in Enge-land, Nederland en Zweden. «Ons project is ei-genlijk vanuit de basis gegroeid, vanuit de behoef-ten en bekommernissen van onze beroepsleerlin-gen. In hoeverre bereidt hun opleiding voor ophet beroepsleven? Ik heb contact opgenomen methet Leonardo da Vinci-agentschap nadat ik hunnieuwsbrief hier op school had gelezen. Daarnawas het een kwestie van alle Aalsterse beroeps-scholen te mobiliseren. Met de Nederlanders had-den we al een uitwisselingsproject, de Zwedenleerden we kennen via Comenius. Barcelona is eencontact via de KULeuven. In onze stuurgroepzitten van elke school één leerkracht en de direc-tie. Die leerkrachten krijgen daar drie of vier BPT-uren voor. Zo zijn we overeengekomen. We staanal redelijk ver met ons project, in die zin dat wevoor die drie jaar al een projectplan klaar hebben.

We proberen niet te hoog te grijpen. We willeneerst nagaan hoe ons onderwijs in elkaar zit, omdaarna modules voor te stellen, niet vanuit studie-richtingen, maar vanuit beroepsprofielen.»

SchoolbordVic Theuns van Strategisch Plan Kempen

organiseert het project RELATED (opleidingvan trainers in het gebruik van nieuwe me-dia). De samenwerking met de partners in hetbuitenland loopt nog niet zo vlot. Dat heeft

wellicht te maken met het grote aantal partners: elf.«Misschien iets te veel van het goede», vindt hij.«Maar dat komt wel in orde. We kijken in elk gevaluit naar de volgende drie jaar. We richten ons metons project naar leerkrachten. Men leert hen welhoe ze moeten werken met computers en Internet,maar niet hoe ze die nieuwe media in de klaskunnen gebruiken. Wij zullen proberen nieuweschoolborden te maken. Wij zijn de contractantvoor het project, wat wil zeggen dat de EuropeseCommissie met ons het contract sluit voor desamenwerking en het financiële aspect. Wij stellendan een budget op, verdelen de middelen onder de

renw eo l -n ten

«Hard werk. Maar ik wouop het einde toch niet terugnaar België.»

aar

OPROEP1998

Voor de vierde keer nodigthet Leonardo da Vinci-pro-gramma u uit om project-voorstellen in te dienen. Datkan nog tot 31 maart 1998.Bij het Vlaams Leonardo daVinci-agentschap kan u te-recht voor alle informatie overhet programma. Op de web-site vindt u naast informatieook een lijst van publicaties.Vlaams Leonardo da Vinci-agentschap - Bischoffsheim-laan 27 bus 3 - 1000 Brussel -tel 02-219 65 00 - fax 02-21912 02 - agentschap@VL-Leonardo.be - www.VL-

Leonardo.be

rankrijk blijven

en»

rlee a

partners, regelen de administratie. De drie jaarlopen vanaf nu.»

Blijven hangenDe Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, de-

partement Architectuur, stuurde al een aantal stu-denten op stage naar Nederland, Frankrijk enDuitsland, dit dankzij hun AVOCAAD-project inverband met Computer Aided Architectural Design.Contactpersoon Johan Verbeke: «In ‘95 starttenwe met het mobiliteitsproject, vanaf ‘96 zijn weook bezig met een proefproject waarin we ver-nieuwend materiaal willen ontwikkelen, zowelvoor de opleiding van architecten als voor externecursussen en voor de architect in zijn bureau.Internationaal samenwerken is heel boeiend enverrijkend. Elke cultuur, elk instituut heeft zozijn eigen ideeën over hoe een opleiding er moet

uitzien, of wat een architect moet zijn.»Caroline Ghijs vertrok na haar studie voor een

stage van zes maanden naar Mons-en Baroeul inFrankrijk en is er voorlopig blijven hangen. Zewerkt nu voor haar stagebureau. «Leonardo daVinci was een prachtkans voor mij. Goede colle-ga’s en bazen, wat wil je nog meer? Ik ben hier alszelfstandige met een aantal projecten bezig diereeds tijdens mijn stage liepen. Onrechtstreekszijn die nog altijd verbonden met het infor-maticaproject.»

Elisabeth De Witte woont voorlopig inEindhoven. Ook zij kon met een Leonardoda Vinci-stage na de hogeschool hier in eenarchitectenbureau aan het werk. En dat blijft nogeven zo. «Eerst is het zwaar, zo in het buitenlandaan de slag gaan», zegt ze. «Ook al is het maareventjes buitenland, toch is het anders. Nederlan-ders plannen meer, iedereen zegt hier wat hij denkt.Dat is allemaal wennen. Er is wel degelijk eencultuurverschil. Maar je leert zo veel. Op het eersteAVOCAAD-seminarie mocht ik een lezing gevenover mijn stage. Blijkbaar was dat interessant, wantde reacties waren positief. Ik ga niet zeggen dat ik

Ze sphun met dnaam

nu een computerexpert ben, maar in het verlengdevan het Leonardo da Vinci-project werk ik hier meteen zwaar tekenprogramma en computersimula-tie.»

Zakgeld«We kenden onze partner in Engeland al», legt

Liesbeth Provoost van Youth for Understanding uit.«Zij hadden zelfs voorgesteld dat ons idee iets voorhet Leonardo da Vinci-programma was. We gevenjongeren die laaggeschoold zijn of werkzoekend degelegenheid 13 weken in Engeland door te brengen.Ze verblijven drie weken in Bournemouth waar zetwee weken Engels volgen en dan een week oplei-ding krijgen. Ten slotte doen ze tien weken stage inde horeca. Ze logeren in gastgezinnen. Hun werk-loosheidsuitkering of wachtgeld loopt hier gewoondoor en daarbovenop krijgen ze zakgeld.Het is zeker geen vakantie, maar wel eenunieke kans.»

Dat beaamt Malaïka Bornbergen (21),één van de jongeren die deelnamen aanhet project. «Ik ben van opleiding com-mercieel administratief bediende en dit was mijneerste contact met de horecasector. Ik had net eenaanbieding voor een job van drie maanden, maardan zag ik in de Streekkrant de aankondiging vandeze stage en dat leek me veel interessanter. Na delessen Engels en praktijk in Bournemouth kwam ikin Hotel Majestic in Eastbourne terecht voor de tienweken stage. Hard werk. Maar toch wou ik op heteinde liever nog niet terug naar België. Dankzij mijnervaring kan ik hier meteen in een Belgische zaakbeginnen.»

SamenloopDe leerlingen van het zesde jaar Secretariaat-

Talen van het Vrij Handels-en Sportinstituut Sint-Michiels konden twee jaar met Leonardo da Vinciop stage in Groot-Brittannië voor telkens tweeweken, horen we van begeleider Jos Muyssen.«Ons project is eigenlijk het gevolg van een geluk-kige samenloop van omstandigheden. West-Vlaan-deren had een samenwerkingsverband met Suf-folk. Voor hun geïntegreerde proef moesten deleerlingen van het TSO West-Vlaanderen voor-stellen aan de Britten. En zo is het idee van verderesamenwerking tot stand gekomen.»

Stephanie Van den Brande (19) was vorig jaarbij de gelukkigen. «Twee weken lang volgden weles. We bezochten bijvoorbeeld Cambridge enLonden. Die bezoeken regelden we helemaal zelf,tickets bestellen voor een musical inbegrepen.Alles in het Engels. We woonden met de hele klasin een groot huis op het platteland. De sfeer op

school was er heel anders dan hier: losseren minder streng. Ze spreken hun leraarsmet de voornaam aan. Toen de leerlingenvan ginds wat later een week op bezoekkwamen bij ons, leek onze school voor hen

een gevangenis. Nochtans vinden wij onze schooltof. Voor onze geïntegreerde proef moesten weonszelf en onze woonplaats voorstellen. Dat wasprettig. Daarna hadden we één week stage. Ikkwam terecht in een kleuterklas. Die week vloogecht voorbij. Ik werd er door collega’s als eencollega behandeld. Het was toevallig mijn verjaar-dag en de kleintjes hadden kaarten en cadeautjesgemaakt. Ik vergeet dat nooit meer. Eerst zag iktegen die drie weken op, nu vind ik dat het heelwat langer had mogen duren.» ■

«In F

hang

ekenraar

voor-an

KLASSE NR.82 29

Eerst slepend, dan snel.Hun benen als knip-messen. Ze stralen te-gelijk zelfvertrouwen enkwetsbare tederheid uit,zoals ze mekaar hier aan-trekken en afhouden(«Maar ik wil niet geleidworden»). Ingehouden,maar uitgesproken sen-

sueel. Een half uur gele-den ken-den ze el-kaar nau-welijks. Het zijn leraarsen ze dansen de tango.

PasR E P O R T A G E

30 KLASSE NR.82

Ze komen net uit hun klas. Daar hebben ze hunbalorige kleuters, tieners en studenten achter zichgelaten. Hier gaan ze op zoek naar een nieuweonderlaag. Niet om hun leerlingen morgen te lerendansen maar om het geheim van de tango mee tegeven in het onderwijs dat ze uitstralen. De tango?

Twee linkerbenenDe tango heeft vele gezichten: van vulgaire hoe-

rendans tot opgefokt salondansen. Maar de echtetango is niet onder één sombrero te vangen.

Het begint eenvoudig. De leerkrachten lerengewoon stappen. Al gauw krijgt het monotonerijtje het ritme van een carnavalsoptocht. Achtbasisstappen telt de tango, maar daarbinnen kan jeeindeloos variëren, naargelang van de inspiratievan het moment. Er bestaat dus niet zoiets als détango. Integendeel, er bestaan zoveel tango’s als ertangodansers zijn. «Dat is toch inspirerend», zegtMartine Hermans. Zij is taalleerkracht en geeft ditjaar twee interims. Ze heeft twee linkerbenen, zegtze. Maar ze schuift meteen zonder problemen metde anderen mee. «De leraar geeft me niet het gevoeldat ik niets ken. We gaan letterlijk stap voor stapvooruit en elke beweging wordt positief geëvalu-eerd. Zo zouden we eigenlijk zelf ook moetenlesgeven.»

LeidersHet wordt even moeilijk als de partners moe-

ten wisselen en ze moeten beslissen wie zalleiden. Eigenlijk willen ze allemaal leiden. «Wezijn leerkrachten, hé.» Maar een mens moetleren leiden én geleid worden. Leiden is gemak-kelijker, zeggen ze allemaal. Misschien is hetvoor leerlingen ook wel moeilijk om voortdu-rend af te tasten waar de leraar eigenlijk naartoewil. Eens even in de andere rol kruipen, draagtbij tot meer begrip. Het gaat om het samenspel,

zoeken tot je op dezelfde golflengte zit.«Je moet de leerlingen aanvoelen», zegt Mar-

tine Mannens. «Hen leiden zonder dat ze hetmerken. En ook openstaan voor wat zij je tebieden hebben: leiden en geleid worden.» Zijheeft het op dat vlak wel wat gemakkelijker dande anderen, zegt ze. Ze geeft Spaans in het avond-onderwijs: heel gemotiveerde leerlingen. Ze sluiteen soort samenwerkingscontract met hen af: ikwil jullie iets leren en wat verwachten jullie vanmij? In de loop van het jaar toetsen ze samen of dewederzijdse verwachtingen ook worden ingevuld.Bijsturen kan altijd. Net als in de tango. Je moet jeechter niet alleen als lesgever opstellen maar vooralook als persoon. Van de dansleraar heeft ze alminstens één citaat opgestoken dat ze morgen in deles gaat gebruiken: de kostbare dingen in het levenkosten moeite. Daarmee wil ze haar volhoudersaanmoedigen, want in het avondonderwijs hakensoms nogal wat mensen af.

Vier stemmen«Ik durf ook gevoelens tonen in de klas, wenen

als het moet, lachen als het kan. Je kwetsbaaropstellen is geen verarming maar een verrijking»,zegt Lieve De Smet. Zij is taakleerkracht in het

sie in d

basisonderwijs. Ze maakt graag het verschil tusseneen muzische leerkracht en een leerkracht die muzi-sche vorming geeft. De eerste werkt vanuit emotie,zintuigen en expressie. De tweede geeft een vak.

De muziek bijt zich een weg door de ruimte,schakelt dan plots over op een melancholischemelodie. Tango’s hebben een grillig arrangement.Als het leven zelf. Wie de taal verstaat, hoort tegelij-kertijd een lofzang op het leven en een klaagzangover eenzaamheid. Je ziet hoe Bert Vossen daarvangeniet. Hij is muziekleraar in het secundair onder-wijs en betreurt de gestage achteruitgang van hetaantal uren muziek. Hij kan niet begrijpen hoe eenvolk zijn kinderen kan opvoeden met zo weinigaandacht voor de cultuur van klank en beweging.Zijn leerlingen zijn zogezegd wel veel met muziekbezig maar ze horen niet eens het verschil tusseneen hoge en een lage klank, om maar één van debasistegenstellingen in de muziek te noemen. Dankzijeen uitwisselingsprogramma heeft hij zelf geziendat het ook anders kan. In Hongarije bijvoorbeeld.Daar zingt een derde leerjaar een cantate van Bach.Laatstejaarsstudenten pakken er fier uit met eenvolledig vierstemmig werk. «In andere landen heb-ben ze al lang door hoe muziek de geest vormt»,zegt hij. «Muziek heeft zoveel poorten naar bewe-

e klas

• Meesterstukken is een organisatievan de Cultuurcel van het departe-ment Onderwijs, de Vlaamse cultu-rele centra en KLASSE. Er namendit jaar meer dan 3000 leraars deelaan een honderdtal speciaal omka-derde «muzische» activiteiten in alleprovincies. Liever dan een (onmo-gelijk) verslag daarvan, brengen weu hierbij één smaakmakende repor-tage van één van de inspirerendeactiviteiten, over alle grenzen heen.• Graag uw reactie. Er liggen vijfcd-bons van duizend frank klaar.Hoe reageert u op de reportage (ofop Meesterstukken?) en welke mu-ziek inspireert u bijvoorbeeld vooronderwijs? Klasse (Tango) - Ko-ningsstraat 138 - 1000 Brussel.• Meer informatie over tango endanscursussen in allerlei stijlen (ookvoor leerlingen) krijgt u bij het dans-centrum Polariteit - Pol Van Assche- Verkortingsstraat 55- 9040 Gent- tel 09-238 26 30.

pig dans ik mijn

aar alleen.»

ging, cultuur, talen, wis-kunde, geheugen, crea-tiviteit, geschiedenis,begrip voor andere vol-keren… Wij bestedenhier veel geld aan hetbouwen van culturelecentra maar we verge-ten het publiek op tevoeden dat daar naar-toe zou kunnen komen.»

AftastenDe tegenstellingen

van de muziek vind jeook in de tango als danszelf: water en vuur, te-derheid en uitdaging,aantrekken en afstotenmet scherpe tempowis-selingen. Toch wordt detango sober gedanst,zonder drama. De span-ning ontstaat door hetingehouden karakter ende directe bewegingen.De dansers communi-ceren met hun benenen proberen elkaar tebegrijpen, aan te voe-len en te verrassen. Zevoegen al improviserendiets nieuws toe aan hetbestaande. Er zijn meerdan tweeduizend pas-sen mogelijk en er ko-men er nog elke dag bij.Tango is in. De TangoNuevo doorbreekt de tra-

ditionele vormen en laat nog veel meer ruimte voorimprovisatie.

«Wat leer je daar nu mee», vraagt een bedrijfs-leider aan Piet Convents van de cultuurcel van hetdepartement Onderwijs. «Flexibiliteit bijvoorbeeld»,antwoordt die. Een toverwoord voor het bedrijfsle-ven: flexibiliteit. Maar het verband met tango?«Het komt erop aan de ander perfect aan te voelenen daarop in te spelen. Dit is communiceren zon-der woorden, aftasten en op je bek durven gaan»,zegt Piet Convents. «Dergelijke vaardigheden leerje niet door er in dure boekjes over te lezen, je moetdat aan den lijve ervaren. Daarom is muzischevorming in zijn totaliteit zo belangrijk voor onsonderwijs.»

Zijn toevallige danspartner-voor-één-dag be-aamt dat. Alphonsina Houben heeft twintig jaar lesgegeven in Afrika. Nu is ze terug in ons land. Maarze mist het ritme van haar zwarte leerlingen. Zijgebruiken al hun zintuigen, scheppen plezier inlichamelijke bewegingen en beginnen spontaan tedansen. Dat ziet ze de wat lome jongeren hier nietmeteen doen. Blijkbaar moeten wij onze zintuig-lijke ervaringen en natuurlijke gevoelens lerenonderdrukken. Een verarming. «En waarom zou-den we geen tango draaien in de les, als we hethebben over de grote migraties. Je kan met mu-ziek proberen gevoelsmatig begrip op te brengenvoor wat mensen drijft», zegt ze. Enkele leer-krachten die in hun school een mundiale nachtorganiseren, knikken.

MIEKE LA

MIRO

Y

KLASSE NR.82 31

Liever lui«Mijn leerlingen zouden daar niet aan mee-

doen», zucht Alida Mangelschots. Zij geeft algeme-ne vakken in het beroepsonderwijs. En die leerlin-gen zijn soms liever lui dan moe. Moeilijk te moti-veren ook. Naar een sensationele video kijken overweekendongevallen, willen ze wel. Maar als devolgende video gaat over defensief rijden, haken zeal af («Wie doet dat nu? Zijn vensters afvegen voorhij vertrekt!»). Het gaat er wel gemoedelijk aan toeen ze heeft plezier in haar werk. Maar van deleerlingen kan je niet te veel eisen. Tango lijkt eenlat te hoog. Als de dansleraar uitlegt hoe belangrijkluisteren is in tango, trekt ze haar schouders op. Datkunnen haar leerlingen niet. Ze kunnen vaak nieteens herhalen wat een andere leerling net heeftgezegd, zo vol zijn ze van zichzelf en zo moeilijkkunnen ze zich concentreren op wat een andermisschien te zeggen heeft. Ze werkt daar wel aan,maar een tango zit er nog niet in.

PlezierToch dansen jongeren graag: disco, house en

techno. Maar voor tango moet je met twee zijn. Datstaat haaks op het individualistisch dansen vandeze tijd. En de vrouwenemancipatie heeft dansenwaarin de man leidt altijd wat scheef bekeken. Maardoor films en populaire lambada’s wordt dansen inparen weer populair. Zolang er maar ruimte blijftvoor individuele expressie en improvisatie. Geentwee tangoparen doen hetzelfde. Dansleraar PolVan Assche is de tango-specialistin Vlaanderen. Hij organiseertDe Nacht van de Passie, maar hijgeeft ook elk jaar les aan duizen-den jongeren: van kleuters totstudenten. Vaak ook tijdens pro-jectdagen in scholen. En allemaal krijgen ze desmaak van tango te pakken. «Jongeren praten tochwel meer en vlotter ook hun emoties dan vroeger»,zegt hij. «Ze zijn ermee bezig. En dansen is emotie,een totaalvorm van expressie die alle spanningenwegneemt. Tango leert hen het belang van luiste-ren, niet alleen naar wat er verteld wordt maar ookhoe het verteld wordt. Als je elkaar aanvoelt, is dateen hogere vorm van communicatie. Al je zintui-gen worden aangesproken, je leert verdraagzaam-heid en respect, expressie en zelfvertrouwen. Bo-vendien gaat het over emotie, passie en authentiekplezier. Wat wil je nog meer?»

KrampachtigDe leraars lachen. Ze beleven plezier aan hun

laatste milonga. «Het is toch wonderbaarlijk hoewij erin geslaagd zijn samen zoiets te doen zonderover mekaars voeten te struikelen», zegt Jo VanHavere. Hij is directeur van een basisschool. Zijnvrouw had hem er een beetje ingeluisd. Hij wistniet dat deze workshop voor Meesterstukken eigen-lijk een dansles was. Maar de schroom was sneloverwonnen. «De wiskundige maten zijn belang-rijk», zegt hij. «Maar het gaat pas echt goed als je jebevrijdt van het krampachtig tellen en je durftloslaten.» Misschien is de tango wel een geschiktemetafoor voor wat we met onderwijs willen. En alledeelnemers zijn het erover eens: als ze in de lera-renkamer wat meer tango zouden dansen, zoudenze de collega’s misschien ook beter begrijpen. Wantvoorlopig hebben ze het gevoel dat ze vaak huntango alléén moeten dansen voor de klas. ■

«Voorlo

tango m

Te veel, te duur, geentijd voor. Zo reage-ren scholen soms alsnascholing ter spra-ke komt. De Vlaamseleerkracht schoolt zichgraag bij, maar kan daar-voor niet altijd zijn schoolof klaslokaal uit. «Er zoueen vliegende leerkrach-tenploeg moeten zijn omde afwezige leerkrach-ten te vervangen», sug-gereert een directeur. On-

derzoekers pleiten vooreen echt nascholingsbe-leid in elke school, maarwat met het geldgebrek?

N A S C H O L I N G

32 KLASSE NR.82

Sinds 1 september 1996 is de nascholing in Vlaan-deren bij decreet vraaggestuurd. Scholen kunnenzelf bepalen wat voor nascholing ze willen of nodigachten. Ze krijgen er ook een budget voor. In 1996was dat minder dan 1000 frank per leerkracht,maar tegen het jaar 2003 zal het bedrag gestegenzijn tot ongeveer 4000 frank. «Misschien zijn descholen tegen dan volwaardige partners binnen devraaggestuurde markt. Naar interne behoeften pei-len en zelf met een eisenpakket naar de nascholersstappen doen velen namelijk nog niet. Momenteel

verliezen ze zich in de vele mogelijkheden. Zekiezen dan maar uit het traditionele nascholings-aanbod.» Dat zeggen Anne Van Cauwenberghe enHilde Coucke van de Cel Nascholing, departementOnderwijs. Zij onderzochten de nascholingsbe-hoeften en -problemen van 566 Vlaamse basis-en secundaire scholen. En behoeften zijn er. Devernieuwingen in het onderwijs stuwen de vraagnaar nascholing de hoogte in.

ExpressieWaarover willen scholen zoal nascholing? Uiteen lijst van 74 onderwerpen kiezen zij vooral:• didactische onderwerpen: leren leren (38 %),werken met sociale vaardigheden (33 %), leer-moeilijkheden (33 %), zorgverbreding (24 %),evaluatietechnieken (23 %), ervaringsgerichtleren (22 %)• psychosociale onderwerpen: leerlingbegelei-ding (28 %), aanpak van pestgedrag (28 %),aanpak van gedragsmoeilijkheden (27 %)• managementgebonden onderwerpen: perso-neelsevaluatie (25 %)• onderwerpen rond schoolbeleid: nascholings-plan (25 %), schoolbeleidsplan (24 %), onder-wijsvernieuwingen toepassen (21 %)• onderwerpen in verband met schoolontwikke-ling: begeleiding van beginnende leerkrachten(25 %), teamvorming (18 %)• vakinhoudelijke onderwerpen: informatica (23 %),talen (21 %), wiskunde (20 %) en expressie (20 %).Opvallend is dat scholen rond de meeste van dezeonderwerpen al nascholing hebben georganiseerd.Slechts bij evaluatietechnieken en personeelsevalua-

tie is dat veel minder het geval.Daar is dus sprake van een behoef-te waaraan niet voldaan wordt.

VergadertechniekenDat scholen behoefte hebben

aan bepaalde nascholing betekentnog niet dat ze het onderwerp inkwestie een prioriteit vinden voorhet beleid van de overheid. Heeft38 procent van de scholen bij-

voorbeeld behoefte aan nascholing over leren leren,dan vindt slechts 18 procent dit een prioriteit. Wil22 procent van de scholen vorming rond informati-ca, dan is dat maar voor 11 procent een prioriteit.

Vliege

De behoefte ligt dus meestal dubbel zo hoog als detoegekende prioriteit. Een aantal topics wordt zelfsduidelijk niet als prioritair aanzien. Zo wil bijna 20procent van de scholen nascholing rond wiskunde,maar slechts vijf procent vindt het een prioriteit.Zo’n grote kloof tussen behoefte en prioriteit tref-fen we ook aan bij talen, projectwerk, straffen/belo-nen, aanpak van pestgedrag, vergadertechnieken enz.Met personeelsevaluatie komt maar één manage-mentgebonden onderwerp voor in de prioriteiten-lijst. Dit betekent niet dat directeurs eigen nascho-ling rond managementtechnieken, leiderschaps-vaardigheden, integrale kwaliteitszorg enz. nietbelangrijk vinden. Tijd- en geldgebrek zijn hier devoornaamste spelbedervers.

Meer leerkrachtenWat vinden scholen prioritair voor nascholing?

In het algemeen zijn dat thema’s als schoolbeleid,eindtermen (vooral leren leren en sociale vaardighe-den), zorgverbreding en nieuwe media. Niet toeval-lig zijn dit ook thema’s die de overheid als prioritei-ten stelde en waarrond zij nascholing financiert.Enkel het overheidsthema opleiding van mentorenvoor beginnende leerkrachten ontbreekt, al kent tienprocent van de basisscholen prioriteit toe aan hetverwante begeleiding van beginnende leerkrachten.Vooral secundaire scholen duiden nog andere prio-riteiten aan: personeelsevaluatie, leerlingbegeleiding,evaluatietechnieken en aanpak van leermoeilijkhe-den. Mogelijk is het basisonderwijs al meer ver-trouwd met sommige onderwerpen (zoalsleermoeilijkheden). En het grotere aantalleerkrachten in het secundair maakt eenitem als personeelsevaluatie daar waarschijnlijkdringender dan in het basisonderwijs.

Tonnen foldertjesVinden scholen hun gading in het huidige aan-

bod van nascholing? Op het eerste gezicht wel. Voorevaluatietechnieken en personeelsevaluatie vindt maardrie procent van de scholen niet het gepaste aanbod.Voor andere onderwerpen liggen deze percentagesnog lager. Toch is er kritiek: «Het aanbod dat methele ladingen op de scholen toekomt, is heel verwar-rend. Hoe kunnen we weten wat degelijk is? Op

W i ed o e ter ietsmee?

nde l

NASCHOLINGOP VRAAG

Sinds 16 april 1996 is de na-scholing bij decreet vraagge-stuurd. De overheid stelt eenaantal prioritaire thema’s voor,waarvoor zij middelen vrij-maakt. Die thema’s zijn: school-en nascholingsbeleid, school-leiderschap, functiebeschrijvingen evaluatie, interne kwali-teitsbevordering, eindtermenleren leren en sociale vaardig-heden, zorgverbreding, nieu-we media.Het rapport Nascholing in Vlaan-deren - De vraagzijde in kaartgebracht is gratis verkrijgbaarbij Anne Van Cauwenbergheen Hilde Coucke van de CelNascholing - departement On-derwijs - Koningsstraat 138 -1000 Brussel - tel 02-211 4579 - fax 02-211 45 35. Ookvan de prioriteiten die de over-heid voor nascholing voorop-stelt ligt een gedetailleerd over-

zicht voor u klaar.

holen na de les?

e

welke criteria kunnen we steunen?» vraagt eendirecteur zich af. «Vaak zijn leerkrachten ontgoo-cheld omdat de thema’s te theoretisch worden bena-derd en te weinig gebaseerd zijn op praktijkerva-ring», luidt de kritiek van een collega. Een anderzegt: «Er is behoefte aan een betrouwbaar evaluatie-instrument voor de nascholing. Vooral het aspectnazorg en of we er ‘iets’ mee doen in de scholenworden vergeten.» En dus kiest men nog altijdpassief uit het bestaande (over)aanbod, stellen deonderzoekers vast. Weinig scholen peilen naar eigenbehoeften, van een echt nascholingsbeleid is zeldensprake. «Maar als scholen op basis van hun behoef-ten een aantal prioriteiten stellen, dan is selectie vangeschikte organisaties voor nascholing vlug gemaakten kunnen de ‘tonnen foldertjes’ enkel verrijkendwerken», zegt Anne Van Cauwenberge.

Meer dan deeltijdsHoe zit het met de vervanging van leerkrachten

die zich bijscholen? Dit ‘oud zeer’ laat zich hetmeest gevoelen in het basisonderwijs, zeker inkleine scholen. «Als een leerkracht nascholingvolgt, moeten we graadklassen samenzetten», schrijfteen directeur. «En dat is echt niet bevorderlijkvoor de leerlingen.» Anderen zien de afwerkingvan de leerstof in het gedrang komen. En heel watleerkrachten schrijven zich niet in voor een na-scholingscursus, omdat ze weten dat hun colle-ga’s moeten opdraaien voor hun vervanging. Niet-temin zoekt men naar alternatieven om de ver-vangingen tot een minimum te herleiden. Deel-tijdse leerkrachten worden bijvoorbeeld vaak in-geschakeld. Ze gaan bij momenten haast voltijdspresteren. In secundaire scholen schrijft men le-raars in die op het moment van de nascholingklasvrij zijn. Maar of die leerkracht de geschiktepersoon is om die nascholing te volgen…

SandwichSommige directeurs zien nascholing buiten de

schooluren als enige oplossing om het vervangings-probleem te omzeilen. Een van hen stelt voor eenextra budget te voorzien voor leerkrachten die demotivatie daarvoor opbrengen. Een ander suggereert

En wie vervangt de afwezigen?

raars

KLASSE NR.82 33

de oprichting van een soort vliegende brigade vanleerkrachten om de vervangingen op zich te nemen.Nog een ander voorstel luidt: «Het ministerie schooltelk jaar een deel van de leerkrachten gedurende tenminste 14 dagen bij, zodat iedereen ongeveer opgelijke hoogte blijft. Tijdens de nascholing wordendeze leerkrachten vervangen door een leerkracht adinterim.» Een structurele oplossing voor de vervan-gingsproblematiek is er blijkbaar niet. Volgens deonderzoekers moeten ook de nascholers een inspan-ning leveren. Zo kunnen ze het aantal nascholings-sessies tot het strikt noodzakelijke beperken. Of dezogenaamde sandwich-methode gebruiken: werkenmet diepgaande tussentijdse opdrachten, die ge-

paard gaan met intensieve evaluatiemomen-ten. En waarom de nascholing niet planmatiginbouwen in de loopbaan van een leerkracht(onder andere via de functiebeschrijving)?

OpzijIs nascholing betaalbaar? Slechts zes van de 74

onderwerpen uit de onderzoekslijst worden doormeer dan 5 procent van de scholen als te duurbestempeld. Vier van die zes topics komen ookvoor in de lijst van prioritaire thema’s,informatica bijvoorbeeld. Drie van de‘dure’ onderwerpen zijn van onmid-dellijk belang voor de directeurs zelf: personeels-evaluatie, managementtechnieken en integrale kwa-liteitszorg. Schuiven directeurs hun eigen nascho-lingsbehoeften opzij ten voordele van die van hunleerkrachten? «Managementopleidingen zijn heelduur», verklaart een van hen. «Wanneer de keuzevalt op teamgerichte nascholing, blijft er weinigvan het budget over om ook nog eens een individu-gericht project voor te stellen. Als dat toch gebeurt,gaat ondersteuning van de leerkrachten voor.»

BijblijvenAfgaand op de onderzoekscijfers lijkt nascho-

ling voor scholen niet te duur, maar van al descholen die bij het onderzoek opmerkingen for-muleren, klaagt meer dan een derde wel over dehoge kost. En bijna altijd koppelt men dit aan hetgebrek aan tijd om een behoorlijk nascholingsbe-leid te voeren. Een directeur omschrijft het alsvolgt: «Wij kunnen de enorme stroom van ver-nieuwingen niet meer volgen! Hoe kan je bijblij-ven met slechts twee pedagogische studiedagenper jaar? Enkel permanente nascholing zou nuttigzijn en ook effect hebben op de klaspraktijk.» Hetprobleem van het tekort aan middelen wordt nij-pender naarmate de school kleiner wordt. «Debedoelingen van het ministerie zijn lovend, maarde geldelijke middelen die daarvoor ter beschik-king worden gesteld, zijn ondermaats», luidt dekritiek. En dus: «Het is vaak kiezen met als eerstecriterium de kostprijs. Dit komt de kwaliteit nietten goede.» Teamgerichte nascholing, de meesteffectieve vorm van nascholing, blijkt voor veelscholen dan ook te duur. Sommige scholen slaande handen - en de portemonnees - in elkaar, maardaar lijdt schoolgerichte nascholing dan weer on-der. In secundaire scholen hapt de vakgerichtenascholing een groot stuk uit het beschikbarebudget. Toch mag een beperkt budget de creatievan een vrije nascholingsmarkt niet in de wegstaan, vinden de onderzoekers. Als scholen doel-bewust prioriteiten leggen, hun middelen efficiëntgebruiken en mondiger naar de nascholers stap-pen, zal de portefeuille voller zijn dat hij lijkt. ■

Nasc

■ ASTMA EN ALLERGIE

Mogen ze meedoen?In Vlaanderen lijdt ongeveer 7 procent van de kinderen aanastma en allergie. Hun luchtwegen ontsteken en vernauwen. Zezijn allergisch aan bepaalde stoffen (huisstofmijt, huidschilfertjesvan dieren, stuifmeel) en voedingsmiddelen, aan tabaksrook ofde chloorlucht van het zwembad. Ook zware inspanningen enhevige emoties kunnen een astma-aanval veroorzaken. De schoolkan hier rekening mee houden door de omgeving van het kindprikkelarm te maken (stofvrije klas, rookverbod, verfbeurtentijdens de vakantie, geen dieren). Een astma-aanval komt vaak ‘snachts voor. ‘s Anderendaags is het kind moe en hangerig,misschien zelfs lastig. Of een kind met astma of allergie zich goedvoelt in de klas, hangt voor een groot deel af van de manierwaarop de leerkracht omgaat met de gevolgen van de aandoe-ning. Raakt een kind wat geïsoleerd in de klas of worden zijnbeperkingen er bespreekbaar gemaakt? Rekening houden metzo’n leerling betekent in elk geval niet dat men sommige activitei-ten moet laten vallen omdat hij daar last van heeft. Als de leerlingzich bijvoorbeeld benauwd voelt bij een sportactiviteit en nietkan meedoen, kan men hem misschien op een andere manierinschakelen.

De gratis folder «Een gezond schoolklimaat» kan u verkrijgen bij deAstmastichting België - Deelgemeentehuis Kessel-Lo - Heuvelhof 1 -3010 Kessel-Lo - tel 016-25 31 11.

■ PESTEN

Niemand wil klikspanenEén op vijf leerlingen is zoongelukkig op school dat hijer weg wil. Dat blijkt uit on-derzoek in 25 secundaire scho-len in het Engelse Staffordshi-re. Meer dan de helft heeft opeen of andere manier met pes-ten te maken: hetzij als slacht-offer, hetzij als pestkop. On-derzoekers staken hun licht opbij 4700 leerlingen tussen 11

en 17 jaar oud. 17 procent had zelf al iemand geplaagd, één tiendenoemde zich uitsluitend slachtoffer van pesterijen en 14 procentwas beide. Zeven procent van de slachtoffers heeft het over vernie-ling van eigendom, twintig over verbale agressie. Niet minder dan 61procent voelt zich ook buiten de school ver van veilig. «De meesteincidenten op school balanceren tussen grappenmakerij en peste-rij», zeggen de onderzoekers in de Times Educational Supplement.«Het is één van de redenen waarom veel pestgedrag onopgemerktvoorbijgaat. Bovendien wil niemand voor klikspaan doorgaan.» Deonderzoekers pleiten voor een systematische aanpak op school, eenactieplan waarin men alle leerkrachten betrekt. Sommige scholenvrezen echter imagoverlies en minimaliseren het probleem.

■ GEEN PUNTENBOEKJE MAAR

StrippokerIn Frankrijk werd een leerkracht filosofie de laan uitgestuurd omdathij zijn evaluatiesysteem reduceerde tot een vorm van strippoker.Leerlingen die een vraag foutief beantwoordden, moesten een kle-dingstuk uittrekken. Bij een correct antwoord ging hij zelf uit dekleren. «Strippen is een filosofische oefening om na te gaan hoezeerde klasgroep besef heeft van wat aanvaardbaar is en wat niet. Naaktzijn we allemaal gelijk», argumenteerde de leraar. Ouders die luchtkregen van de zaak volgden die redenering niet en dienden klacht in.Gevraagd naar zijn reactie zei een inspecteur: «Filosofieleerkrachtenworden verondersteld de student uit zijn tent te lokken en hemuitdagingen voor te schotelen. Maar er zijn natuurlijk grenzen.»

Kinderen metastma slikkente veel stof opschool.

■ ONDERZOEK

En als de school ziek is?Scholen krijgen meer autonomie. De overheid financiert hetonderwijs en houdt toezicht op de resultaten ervan. Maar hoehet hele onderwijsproces verloopt en hoe goed het wel is,moeten scholen steeds meer zelf nagaan. Het sleutelwoord iszelfevaluatie, maar hoe begint men eraan?De ene school boekt met gelijkaardige leerlingen betere resulta-ten dan de andere, dat bewezen onderzoekers eerder al. Maar opwelke punten loopt het in die andere school verkeerd? Hoe kanelke school zich verbeteren? Daar komt men enkel achter viazelfevaluatie. Tot voor kort bestond in Vlaanderen geen uitge-werkte strategie of materiaal om dit op een professionele ensystematische manier te doen. Maar naar aanleiding van zijndoctoraat ontwierp Peter Van Petegem (Universiteit Antwerpen)een instrument waarmee scholen het wel kunnen. Bij ruimhonderd scholen hield hij hiermee de vinger aan de pols. Leer-krachten, directies, collega-onderzoekers en beleidsmensen hiel-pen hem het instrument bij te schaven.

ActiesZelfevaluatie is een proces dat de school zelf in gang zet, bijvoorkeur op een rustig moment tijdens het schooljaar. Een aantalbetrokkenen (afhankelijk van de situatie zijn dat leden van dedirectie, hulpopvoedend personeel, leerkrachten, PMS-medewer-kers, leerlingen, ouders…) vormen een werkgroep. Die gaat nahoe de school functioneert. Zij registreert, vergelijkt en beoor-deelt. Hoe meer vergelijkingspunten er zijn, bijvoorbeeld metandere scholen, hoe makkelijker dat gaat. Vervolgens komen erprioriteiten, beslissingen, initiatieven, acties. Na een trimester of

34 KLASSE NR.82

op het eind van het jaar maakt men een stand van zaken op. Maarwat men ook onderneemt, het moet de ontwikkeling van deschool of van het schoolbeleid ten goede komen.

Eén teamZelfevaluatie kan het globale schoolleven omvatten of heel speci-fiek zijn. Zo kan een groot aantal tekorten in het derde jaarsecundair, terwijl er in de eerste graad weinig problemen zijn, eenaanleiding zijn om de leerlingbegeleiding te evalueren. De visie vande school op onderwijs is een voorbeeld van een heel brede invals-hoek. Maar belangrijk is dat het hele schoolteam tijdens het heleproces goed geïnformeerd wordt, het belang van zelfevaluatie inzieten achter de werkgroep staat. Bovendien mag het proces geen doelop zich zijn. Uiteindelijk moeten zelfevaluatie en verandering altijdeen positieve invloed hebben op het leren van de leerlingen.Daarom bevelen onderzoekers aan de resultaten van leerlingen tenemen als maat om school of leerkracht te evalueren.

Hoge verwachtingenLeerlingen krijgen na verloop van tijd een rapport. Ook een schooldie zichzelf evalueert, moet op een bepaald moment haar waarne-mingen en analyses op papier zetten. Daarvoor dient een school-rapport. Van Petegem onderscheidt tien delen. Daaronder vragendie scholen zich kunnen stellen en criteria die men bij het beoor-delen van informatie over de school kan gebruiken. De auteurnoemt op schoolniveau thema’s als onderwijskundig leiderschap,ordelijke atmosfeer, gezamenlijke planning door leerkrachten enz.Op klasniveau onderscheidt hij effectieve leertijd, hoge verwach-tingen over de vooruitgang van de leerlingen, gelegenheid om teleren enz. De vragen peilen altijd naar de bestaande situatie en naarde gewenste situatie. Zo krijgt de school zicht op wat leeft (of nietleeft) en op behoeften en tekortkomingen.

■ SITE-SEEING

StudentenkostIn België zouden zo’n 100.000 studenten In-ternet gebruiken. Daarmee vertegenwoordigenze 30 procent van de actieve bevolking op hetnet. Welke informatie- en communicatietech-nologie het hoger onderwijs in binnen- enbuitenland zoal gebruikt, staat nu te lezen inDe Ultieme Internetgids voor Studenten. Degids geeft voorts een historisch overzicht vanhet gebruik van technologie in het onderwijsen de evolutie van leerproces en beeldvor-ming. Van teleklas tot virtuele universiteit.Naast cijfers over het gebruik en de groei vanhet net krijgt u bovendien een beeld van de verschillende moge-lijkheden die Internet de computerleek en -specialist biedt. Top ofthe bill is een pak interessante sites vol bronnenmateriaal voorlesgevers, ouders, leerlingen en studenten. Enkele sites staanspeciaal in de kijker. Dat is bijvoorbeeld het geval voor Web forSchools (wfs.vub.ac.be), dat synoniem staat voor samenwerkingtussen meer dan honderd Europese scholen rond verschillendeprojecten. Ruim 700 leerkrachten wisselen ideeën uit over hetgebruik van Internet in de klas binnen verschillende vakgebie-den. Ze werken samen projecten uit, over de grenzen heen. Veel

daarvan komt ook op het net, zodat een grote educatievedatabank ontstaat. En voor wie er nog maar net aanbegint op school, is er de Internet Starter Kit op cd-rom.D. Villars & M. Wynants, De Ultieme Internetgids voorStudenten, 350 blz., 590 fr. - verkrijgbaar in de handel - Bestof Editions - nv Dogon - Rodenbachstraat 70 - 1190 Brussel -tel 02-346 48 50 - fax 02-346 43 65 - best@best.be - www.best.be

■ HUISWERK

Oplichters verraden elkaarEen student in Californië dacht slim te zijn. Hij schreefniet zelf een werkstuk, maar plukte een kant-en-klaarexemplaar van een site op Internet, geschreven door eenander. De zaak zou niet aan het licht zijn gekomen, mocht

een medestudent niet toevallig op hetzelfde idee zijn gekomen enidentiek hetzelfde werkstuk hebben ingeleverd. De docent snapteer aanvankelijk niets van. Later ging hem echter een licht op en nuvraagt hij zich af hoeveel andere studenten meer geluk hadden metde truc. Dat schrijft de San Francisco Chronicle. Overigens groeit hetaantal sites waar leerlingen boekbesprekingen, verhandelingen enander schriftelijk werk zomaar kunnen downloaden. Kent u derge-lijke sites waartegen uw nietsvermoedende collega’s zich dienen tewapenen? Geef een seintje in het gastenboek van de Klasse-site.www.artefact.be/klasse/gastenboek

■ LEERWINST

Met Down op schoolSteeds vaker worden kinderen met het syndroom van Down op degewone basisschool aangemeld. Voor heel wat kinderen is dat eengoede zaak, zij het niet voor alle. In het schooljaar ‘95-‘96 verlietenin Nederland 59 van de 299 kinderen met het syndroom de basis-school voortijdig om een plaats te vinden in het speciaal (bij onsbuitengewoon) onderwijs. Onderzoekers interviewden ouders enleerkrachten en peilden naar hun bevindingen. In het algemeenwaren zij positief over de inschakeling van het kind in de basis-school. De leerkrachten moesten wel af en toe bijsturen om tevermijden dat het kind te veel positief gediscrimineerd of bemoe-

derd zou worden. De redenen waarom de kinderen afhaken, liggendan ook veelal op een ander vlak: gebrek aan enthousiasme bij hetlerarenkorps, onvoldoende afspraken tussen school en ouders,minder goede afstemming tussen kind en school en de onvoldoendeleerbaarheid bij het kind. De ouders die hun kind voortijdig doorver-wezen zagen, waren in elk geval blij met de ervaring die hun kind opde basisschool had opgedaan. Ze zagen daar leerwinst in. Allebetrokken scholen ten slotte staan positief tegenover een eventuelenieuwe aanmelding van een leerling met Down’s syndroom.

Onderzoek in opdracht van het Instituut voor Onderzoek van hetOnderwijs (SVO-project). Het rapport is verkrijgbaar bij het GION - tel00-31-50-36 36 641

DisciplineBij een leerkracht kunnen vragen opkomen als: Stel ik uitdagendevragen die de leerlingen aanzetten tot kritisch denken? Sluit ikaan bij wat bij de leerlingen leeft? Durven de leerlingen vragenstellen? Probeer ik andere werkvormen uit? Een directeur kanzich het volgende afvragen: Ben ik bereikbaar voor iedereen? Zorgik voor een aangenaam werkklimaat? Introduceer ik nieuweideeën in de school? Heb ik een duidelijke visie waar ik met deschool naartoe wil? Over de gang van zaken op school kan menweer andere vragen stellen: Wordt er veel over de leerlingen enhun leerresultaten gepraat? Is er voldoende discipline? Vormende leerkrachten een hecht team? Worden ouders geïnformeerdover de manier waarop ze hun kinderen kunnen stimuleren?

InspectieZelfevaluatie is tijdnemen om voor despiegel te gaan staan.Sommige scholen sig-naleren een groteovereenkomst tussenhun eigen schoolrap-port en de resultatenvan de doorlichtingdoor de inspectie. Eenwissel op de toe-komst? Een directeurdie deelnam aan hetonderzoek en voorzijn school een rap-port kreeg, reageer-

de als volgt: «Voor de school is het belangrijk om voor een spiegelte worden geplaatst. De feedback die we terugkrijgen is zeervolledig en zeer belangrijk. Het is een hulpmiddel om mee hetschoolwerkplan vorm te geven. Dit is iets voor de hele groepleerkrachten.» En ook als alles goed lijkt te gaan, is zelfevaluatiegeen luxe. «Men moet niet ziek zijn om gezonder te leven»,schrijft Van Petegem nog. ■

Vul zelf uw rapport inZelfevaluatie omvat vier grote fasen:∂ Gegevens registreren over de manier waarop de school functio-neert. Dat kan via een vragenlijst, interviews, analyse van bij-voorbeeld het schoolreglement, groepsgesprekken…∑ De gegevens interpreteren op basis van criteria of door ze tevergelijken met andere informatie∏ Communiceren met alle betrokkenen tijdens een personeels-vergadering, pedagogische dag…π Een actieplan opstellenIn Scholen op zoek naar hun kwaliteit geeft Peter Van Pete-gem niet enkel een leidraad voor zelfevaluatie in uw school, ukrijgt ook de gemiddelde evaluatieresultaten van 102 scholen,zodat u zelf de vergelijking kunt maken en normen vooropstel-len. Voorts helpt de auteur u op weg als u een schoolrapportopmaakt, evaluatiegegevens interpreteert en een actieplan uit-stippelt.Peter Van Petegem, o.l.v. prof. Johan Heene, Scholen op zoeknaar hun kwaliteit, 539 blz. + bijlagen, 1750 fr. - UniversiteitAntwerpen - departement Didacktiek en Kritiek - Universiteitsplein1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 65 - fax 03-820 29 62 -vpeteg@uia.ua.ac.be

KLASSE NR.82 35

D

«We leren het niet toepassen.»In vorige Klasse ging het over sociale vaardigheden. Uit de enquête bij de leerkrachten blijkt dat de meestenvinden dat ze daar zelf genoeg aandacht aan besteden. Klasse voor Jongeren vroeg het aan de leerlingen(tweede en derde graad secundair onderwijs) zelf.Vinden zij bijvoorbeeld dat de meeste leerkrachten hen voldoende leren hoe ze hun vak in de praktijkmoeten toepassen? Neen. Maar de verschillen tussen de verschillende onderwijsvormen zijn enorm groot. InASO zegt maar 9 % van de leerlingen dat de leerkrachten hen dat voldoende leren. De meeste leerlingen(66 %) vinden dat de vakken zuiver theorie blijven. In TSO zijn op dit vlak al wat meer leerlingen tevreden(22 %). Velen twijfelen (35 %) maar ook in technisch onderwijs zeggen veel leerlingen (40 %) dat eronvoldoende verband is met de praktijk. Alleen in BSO liggen de cijfers anders: 58 % zegt dat ze voldoendetoepassingen leren naar de praktijk, 21 % twijfelt en 26 % zegt dat er niet genoeg naar de praktijk wordtverwezen. Gemiddeld zijn in alle onderwijsvormen de jongens en de leerlingen van de derde graad meertevreden dan de meisjes en de leerlingen van de tweede graad.Klasse voor Jongeren vroeg hen ook of ze op school voldoende leren samenwerken en contacten leggen.Jawel. Op dit vlak scoort het onderwijs in Vlaanderen blijkbaar goed. Vooral in BSO (61 %), iets minder in ASO(54 %) en TSO (48 %). Gemiddeld is slechts één leerling op zes (16 %) hierover ontevreden. De meisjes ende leerlingen in de derde graad zijn op dit vlak nog iets positiever dan de jongens en de leerlingen van detweede graad (behalve in ASO, daar is dat net andersom).Ouders: liefst meerKlasse voor Ouders vroeg aan ouders van kinderen tussen 3 en 14 jaar of zij vinden dat de school voldoendeaandacht besteedt aan vaardigheden (leren leren, kiezen, overleggen, weerbaarheid...). 18 % zegt volmon-dig ja en 44 % gewoon ja; 28 % is gematigd en 10 % zegt dat de school daar te weinig aan doet. Deontevredenheid is het grootst in het lager onderwijs, minder bij kleuters en eerste graad secundair onderwijs.

I A L O O G

Valse notenHierbij graag een reactie op hetgelijknamige artikel in Klasse nr.80. Als jonge muziekleerkracht valthet mij op dat volwassen leerlin-gen in de muziekacademies gro-tendeels hetzelfde curriculum door-lopen als kinderen. De meestevolwassenen trekken echter naarhet Deeltijds Kunstonderwijs omonder professionele begeleidingeen artistieke activiteit uit te oefe-nen en liefst gedurende een zo

lang moge-lijke perio-

de, zonder verdere zorgen i.v.m.het halen van een bepaalde graadof diploma in de gekozen specia-liteit. Volwassenen die het in dezecontext «goed doen», wordenhierdoor eigenlijk afgestraft als zijvrij snel alle studiejaren doorlo-pen hebben en in de academieniet meer terecht kunnen, terwijlhet hun enige bedoeling is om zolang mogelijk les te blijven vol-gen. Bovendien is nieuwe motori-sche vaardigheden verwerven (bij-voorbeeld een instrument bespe-len) voor volwassenen dikwijlsminder evident dan voor kinde-ren. Velen van hen hebben danook echt behoefte aan een lange-re leerperiode.Het zou interessant kunnen zijnom in de onderwijsstructuur in demate van het mogelijke (en metname voor wat de flexibiliteit inhet aantal studiejaren betreft) inte spelen op de wensen van dezeleerlingen...Wannes Vanderhoeven - muziekle-raar - Mechelen

SchooladministratieHet is toch erg dat het departe-ment Onderwijs geen eenvormigsoftwarepakket aan haar scholenkan aanbieden. Uit uw artikel (Klassenr. 80) stel ik vast dat de keuzegelaten wordt uit maar liefst twin-

400 jongeren op het Rendierfeestvan Klasse voor Jongeren:het gewei-gevoel.

36 KLASSE NR.82

tig verschillende firma’s. Dat som-mige maar een score halen van58 procent is ook al niet vet (metmoeite geslaagd heet dat in on-derwijstermen!).Arme opvoeder-interimaris die vande ene school in de andere, vanhet ene pakket in het andere wordtgedropt. Vaak nog zonder enigevooropleiding. Spijtig dat in hetrapport geen antwoord wordtgegeven op de vraag hoeveel scho-len er in zijn geslaagd hun tel-lingsdiskette bij de eerste pogingjuist te krijgen. Die vraag zou meteenhet antwoord hebben gegevenop efficiënt werken.De komst van de computer in deschooladministratie heeft het werk-volume niet verminderd. (De on-derwijsminister beweert het te-gendeel en wil nu het aantal op-voeders verminderen) Gegevensschrijven of typen, gaat evenvlug.Het printen gaat wel vanzelf, maarde papieren klasseren blijft noghandwerk! De opvoeders warenal lang aan het evolueren naaradministratieve krachten. Het istriestig dat zij nog minder tijdgaan hebben voor de pedago-gisch-opvoedkundige kant van hunberoep. De opvoeders zijn im-mers nog steeds de personen waarde leerlingen met problemen ineerste instantie terecht konden.Eddy Reynaert - opvoeder - Borgloon

LeerplanindigestieNieuwe spelling, een nieuw leer-plan rekenen, een nieuw leerplantaal, een nieuw leerplan Frans,een nieuw leerplan WO, leerling-volgsystemen, hoekenwerking, eennieuw leerplan catechese of lievergodsdienst, en binnen die nieu-we leerplannen nog eens een op-

splitsing van de verschillende vak-onderdelen die anders moetenworden aangepakt... Bovendienzijn er ook nog de eindtermen diewe niet uit het oog mogen verlie-zen. De drukinkt van het ene nieuweleerplan is nog niet droog, of erligt al een tweede op de drukper-sen... Geef toe, dit is niet meer tevolgen, maar ja, een leerplanvolg-systeem zal wel niet bestaan.Hopelijk ruimt iemand van de ver-nieuwers, in een werkzame bui,eens de zolder op, om te ontdek-ken welke «oude» schatten aanervaring, wijsheid, inzet en ge-fundeerde zekerheden daar on-der het stof liggen. Dat men be-grijpt dat «antiek» veel waarde-voller is, en zich in een hogereprijsklasse bevindt dan de meesteniet gefundeerde nieuwigheden.Ik ben helemaal niet gekant te-gen vernieuwingen binnen hetonderwijs en ik ben nog geenvastgeroeste onderwijzer, maar eendergelijke revolutie heeft nog nooittot iets goeds geleid, maar steedstot wanorde en chaos. Ik stap dusnaar de dokter, want ik heb eenleerplanindigestie.Franklin De Groote - onderwijzer -Gavere-Beringen

Eten op schoolIk geef les in het BuSO. Samen metde berichten over het opstellenvan de begroting kreeg onze schoolde opdracht om binnen een perio-de van enkele jaren (drie om pre-cies te zijn) de volledige kostenvan de keuken (personeel, grond-stoffen, afschrijvingen, onderhoud,vaste en andere variabelen) te ver-rekenen. Dit komt op zo’n 250frank per leerling per maaltijd.Op onze school bestaat de gewoonte

grondstoffen te vragen i.p.v. geldof andere vergoedingen. Hiermeemaken de leerlingen hun produc-ten die ze dan op het einde van dedag gewoon mee naar huis kun-nen nemen. Tot onze verbazingbrengen enkele leerlingen suikermee met het stempel van de voed-selbank. Daarnaast hebben we nogenkele leerlingen die worden ge-holpen door de vriendenkring vande school. Hoe denkt u nu dat dezekansarme leerlingen nog een tref-felijke maaltijd zullen te verorberenkrijgen in de toekomst? ‘s Winterskomen sommige leerlingen zelfszwart naar school omdat thuis dewaterleiding bevroren is, er geengeld is voor brandstoffen enz. Vraagof ga eens naar de scholen ter plaatse,zonder het vooraf aan te kondigenen kijk eens goed rond. U moet danwel opletten dat u niet omvalt vande miserie en weggestoken armoe-de die u dan af en toe zult ontdek-ken. Hoelang de besparingen nogzullen duren? Hopelijk worden zeonmiddellijk gestaakt.Naam en adres bekend

Een mens is geen robot: socialevaardigheden in Klasse voor Ouders.

(advertentie)

Staking: en dan?Het gemeenschappelijk front van de onderwijsvakorganisaties heeft opge-roepen tot een algemene staking op woensdag 11 februari. Dit heeft eenaantal praktische gevolgen voor de leerkrachten die al dan niet deelnemenaan de actie én voor de organisatie op school.• Eerst en vooral is het de taak van de inrichtende machten om ervoor tezorgen dat de leerlingen en de niet-stakende personeelsleden toeganghebben tot de school. Niet-stakende personeelsleden vervullen, voor zovermogelijk, hun normale taken. Als dit niet mogelijk blijkt (te weinig personeels-leden, te weinig leerlingen...), organiseert de inrichtende macht een doelma-tig toezicht op de aanwezige leerlingen. Mocht vóór de staking (uit overlegmet de vakorganisaties) al duidelijk zijn dat dergelijk toezicht moeilijk zal zijn,moeten de ouders hiervan worden verwittigd. Overigens, in geval vanstaking moeten de ouders STEEDS VOORAF op de hoogte worden gebrachtvan de maatregelen die de school zal treffen om de leerlingen op te vangen.Eventueel kan de inrichtende macht besluiten om de school tijdens destaking te sluiten.• Een personeelslid dat deelneemt aan de actie, zal later merken dat eengedeelte van de wedde/weddetoelage wordt ingehouden: één dag vooreen stakingsactie van meer dan een halve tot een hele dag; een halve dagvoor een stakingsactie van meer dan één uur tot maximum een halve dag enéén uur voor een stakingsactie die tot maximum één uur duurt. De duur vande werkonderbreking wordt in regel afgeleid uit de stakingsaanzegging vande betrokken vakorganisaties.• De inhouding op de wedde/weddetoelage heeft verder geen gevolgenvoor bijvoorbeeld geldelijke anciënniteit, vakantiegeld, eindejaarstoelage,dienstanciënniteit...• Uiteraard moeten een aantal documenten worden ingevuld, zowel DOORniet-stakende als VOOR stakende personeelsleden. Elke onderwijsinstellingstelt ten slotte een collectieve staat op van al haar personeelsleden. Deinrichtende macht/het schoolbestuur moet ervoor zorgen dat die collectievestaat de dag van de staking zelf nog wordt doorgefaxt naar het werkstationdat de dossiers van de personeelsleden van de instelling beheert.Als de school de dag van de staking de mogelijkheid heeft om elektronisch tecommuniceren met het departement, zorgt de inrichtende macht/het schoolbestuurervoor dat vóór 12 uur een elektronische melding «dienstonderbrekingwegens staking» naar het departement wordt gezonden voor alle stakendepersoneelsleden. Die scholen hoeven géén collectieve staat door te faxen.Voor meer informatie: omzendbrief 13AC/CR/B.Ph./SH/js van 10 januari 1996of bij uw werkstation.

Kermis in de klasIk heb met interesse jullie dossierKermis in de klas (KLASSE nr. 80,december ‘97 gelezen. Ik vond heteen heel zinvol artikel over een acuutprobleem. Waar is het respect voorde leerkracht? Volgens mij wordendeze klasproblemen ook gestimu-leerd door de media. Wantoestan-den kunnen door een leraar alléénniet opgelost worden; ik denk dathet schoolbeleid (de directie) hiereen grote rol in spelen. Ik kom ookmaar één uurtje in elke klas, maarprobeer de leerlingen actief te latenmeewerken en positief gedrag tebelonen.M. De Smedt - leerkracht - Meigem

Kunnen omgaan met mensen is eenonontbeerlijke vaardigheid, vrees ik,in het onderwijs en dat heb je naarmijn bescheiden mening al met jeopvoeding meegekregen. Waar ikwel in geloof is dat je kan evoluerenen via ervaringen bijsturen. Een fac-tor waar u niet over spreekt, is devaste benoeming. In een normalesituatie biedt ze werkzekerheid engaranties voor mensen die zich eer-lijk inzetten maar ieder kent situa-ties waar het goed fout zit. Uitge-bluste mensen die uren komen kloppenenkel en alleen voor de lieve centen.Met alle begrip voor de persoonlijkeof andere problemen van die leer-krachten maar ze werken met kwets-bare materie: jongeren. Soms is erkermis in de klas omdat die mensenmee moeten tot aan het pensioen.Gerda Meulebrouck - leerkracht - Ruiselede

In deze aangelegenheid is het spreek-woord ‘alleen kalmte kan u redden’zeker van toepassing; het is wenselijkom uiterlijk en -zo mogelijk ook- in-nerlijk de kalmte te bewaren. Mageen leraar dan niet woestworden? Zeker en dit isnooit volledig uit te slui-ten. Nochtans kan enigacteertalent van pas ko-men; geen overacting ui-teraard, want een les isgeen dagelijkse afleveringvan een soapserie.Paul Strubbe - leerkracht- Zedelgem

Veel leerlingen (ook uithet ASO) zijn niet meerte boeien wanneer deaanpak theoretisch is. 50 minutenaandachtig luisteren is een heel zwa-re opdracht. Ik heb voor mij persoon-lijk de keuze gemaakt om het theore-tische zo beperkt mogelijk te houden.En het werkt! Ik vind het bovendienbelangrijk dat mijn optreden (hande-len als leraar en als mens) ‘doorzich-tig’ is. Hiermee bedoel ik dat ik in alleswat ik doe, moet proberen duidelijkover te komen. Leerlingen kunnenlastig worden wanneer bepaalde din-gen dubbelzinnig dreigen te wor-den. Ik kan van leerlingen alleen maarregelmaat en stiptheid eisen indien zedat in mijn lespraktijk ook vinden.Concreet: kan ik als leraar stiptheidvragen indien de leerlingen zelf eenmaand moeten wachten vooraleerze een toets verbeterd terugkrijgen?

38 KLASSE NR.82

Een leraar die open en eerlijk speelt,zal volgens mij veel minder proble-men hebben met zijn leerlingen. Gaande leerlingen dan toch in de fout, zetze dan niet publiek in hun hemd.Overreageer ook niet. Maar laat deleerling zeker voelen dat hij in de foutgaat. Ik probeer in mijn evaluatie vanleerlingen ook verder te kijken dan debehaalde punten. Zo vind ik het be-langrijk dat bepaalde attitudes metleerlingen besproken worden. En eenpositieve kritiek kan wonderen doen.Leerlingen kunnen over het algemeenbeter met negatieve kritiek om als zevoelen dat niet alles negatief geëvalu-eerd wordt. Als leraar aanvaarden wetoch ook een negatieve opmerkingvan de directeur als we weten dat hij/zij ook het positieve waardeert (endat ook zegt of laat aanvoelen.) Ikvind het een voorrecht om jongemensen te mogen begeleiden in hunzoektocht. Kunnen openstaan voorandere meningen en een gezondedosis humor zijn echter onontbeer-lijk. De maatschappij evolueert, hetonderwijs evolueert mee. Maar be-paalde leerkrachten hebben niet deopenheid om hun lespraktijk af en toeeens in vraag te stellen. Problemenkunnen zich voordoen wanneer deleerlingen dat in hun plaats gaan doen.Edgar Teppers - leerkracht en vak-coördinator - Herent

Jongeren zijn kritischer geworden,dit is niet slecht op zich, integen-deel. We moeten alleen weten hoeer mee om te gaan. Steeds zeggenwaarom, bijvoorbeeld rond school-reglement, rond uniform dragen,rond niet roken en geen drugs. Sto-rend gedrag pak ik individueel aan.Ik vraag waarom ze storen, of zezich daar goed bij voelen, of ande-ren dat ook positief ervaren, of hendat gelukkig maakt, of dat de weg is

naar vriendschap. Somsliggen de oorzaken thuis,dan vraagt dit mede-werking van de ouders.Ik probeer niet te ver-gelijken. Elke mens isanders en uniek.Bertine D’Haeseleer - leer-kracht - Michelbeke

Ik geef nu zeventien jaarles in het beroepson-derwijs. Hoe vaak hebik niet gedacht aan delessen didactiek aan de

universiteit en aan het feit dat iknooit gedacht had voor beroeps-leerlingen te staan. Trouwens aandeze leerlingen werd weinig of geenaandacht besteed aan de universi-teit. Het ging er vooral om op demeest efficiënte manier leerstof overte brengen. Dus het werd een zwareleerschool voor mij met vallen enopstaan. Bij de beroepsleerlingen hebik het lesgeven geleerd, met interes-se te hebben voor hun leefwereldbuiten de school (even de leerstofvergeten), verwijzen naar de toe-komst (wat ze met de leerstof kon-den doen), meer direct refereren naarhun stage, en nadrukkelijk aanwezigzijn in de les. Ik geef altijd wandelendles zodat ik kan zien waarmee zebezig zijn. Ik probeer ook altijd aan-

dacht te hebben voor de stille leerlin-gen, ik wil hen elke les gehoordhebben. Zij moeten immers zo vaakhet onderspit delven voor de lawaai-makers en daarom probeer ik voorhen iets meer aandacht te hebben.En voor je het weet, worden ze jestille bondgenoot in moeilijke tij-den. Ik vond het interessant te lezenin het artikel ‘Brullen helpt niet’ datlastig gedrag niet altijd iets met onsals leerkracht te maken heeft, wattoch wel steun geeft als het weer nietlukt. Maar ik geef graag les. Ik vindhet boeiend om in de klas te staanvoor een groep jongeren die vaak -geef toe- in een moeilijke situatiezitten hetzij met zichzelf of thuis.Vaak denk ik aan lesgeven als aan‘walking on thin ice’, maar eigenlijkmoeten we dat in onze dagelijksesituatie met collega’s, buren, vrien-den en familie ook zo vaak doen.Marina De Wolf - leerkracht - Zand-hoven

Wanneer ervaart iemand iets als las-tig? Leerlingenvoelen gauw ofeen leerkracht‘kracht’ bezit omles te geven ofniet. Mijn tip:zorg dat je ener-giek en met eenpositieve inge-steldheid voor deklas staat.Brigitte Geuens -leerkracht - Lom-mel

Ik ben vijftig en leraar Frans ASO. Ikgeef nu liever les dan vroeger. Wel-licht heb ik geleerd met veel schadeen schande. Daarom ben ik blij datde Dienst onderwijs van de Stich-ting-Lodewijk de Raet sessies orga-niseert voor klasmanagement. Ikben er diep van overtuigd dat mener enorm veel kan leren. Wat onzegeneratie moeizaam heeft moetenleren door vallen en opstaan of doorlectuur (en sommigen leerden hetnooit), wordt daar professioneel aan-geboden. Dit bespaart veel tijd enfrustratie. Eigenlijk zou ik ook graagzo’n vorming volgen. Onze schoolis nu pas gemengd, meisjes reage-ren heel anders dan jongens, dus ikheb nog veel te leren. Het is totmijn verbazing dat ik u dit briefjeschrijf. Aanvankelijk was ik zeer te-rughoudend tegenover Klasse. Tochkan dit blad een belangrijk kanaalworden. Voorwaarde is dat men-sen reageren.Guido Goossens - leerkracht - Deurne

Voor al uwvragen over

onderwijs beltu de Infolijn

van hetdepartementOnderwijs:

02-219 18 00

(advertentie)

DE BESTE CARTOONSUIT KLASSEDE BESTE CARTOONSUIT KLASSE

België – B

elgique

PB

/PP

B 331

Afgiftekan

toor Gen

t XM

inisterie van

de V

laamse G

emeen

schap

Dep

artemen

t On

derw

ijs - Red

actiesecretariaat KL

ASSE

Kon

ingsstraat 138 - 1000 B

russel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

U hoeft ze niet langer te kopiëren: haal de leukstecartoons uit KLASSE gewoon in huis.

Het boekEen beperkte oplage van een uitzonderlijk mooieuitgave. Meteen bestellen.

De reizende tentoonstellingKomt voor enkele weken naar uw school. Gratis.

Via internetVerstuur uw favoriete cartoons uit KLASSE alsbriefkaart via het worldwide web (ook in hetEngels): www.artefact.be/klasse/postkaarten