Maandblad voor Onderwijsin Vlaanderen

Nr.64 • April 1996

Vandalenmaken schoolVandalenmaken school

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.64 3

Doorgelicht. De inspectietoont haar rapport. p.28-29

Huishouden op school. En degevolgen. VIZIER p.4-11

Kan ik de leerlingen evenalleen laten? p.32-33

IN DIT NUMMER

4-11Vandalen maken school

Acht op de tien Vlaamse leerkrachten krijgen wel eens te makenmet vandalen en dieven op school. Eén derde merkt de jongstejaren een (sterke) stijging, ook in het kleuter- en lager onderwijs.Scholen zijn een gemakkelijk doelwit maar richten zich nogvoornamelijk op beveiliging en beperking van de schade. Alsofvandalisme er gewoon bijhoort.

14Klare wijn?

Enveloppes, samenwerkingsverbanden... de principes zijn bekend. Maar waar de hervorming in hetsecundair onderwijs precies naartoe wil, bleef voor velen onduidelijk. Daarom stelde de onderwijs-minister een oriënteringsnota op. Schenkt hij nu wel klare wijn?

28-29Het rapport van de scholen

De inspectie is klaar met haar nieuw rapport over de voorbijedoorlichtingen van scholen. Daarin krijgt u een algemeen beeldvan de sterke en zwakke kanten van ons onderwijs. Zo leren onzekinderen blijkbaar nog te weinig zelfstandig werken. En in 80 %van de secundaire scholen is het studiepeil voor Frans niet meerdan voldoende.

30-31Cement tussen de stenen

Het woord is in: schoolwerkplan. Soms is het niet meer dan eenreeks fraai geformuleerde zinnen ergens op mooi papier in de kast. In vele scholen is het al eenrealistisch project dat door de hele groep gedragen wordt. Wij gaan op zoek naar het cement tussende stenen.

32-33Zeker spelen

Met de schoolreizen voor de deur, stijgt de onzekerheid bij debegeleidende leerkrachten. Zijn zij altijd verantwoordelijk, aan-sprakelijk en verzekerd? En wat is precies het verschil? Mogenleerlingen er soms alleen op uit? Wat als er ‘s nachts iets gebeurt?Liever zeker spelen.

34-35Verstand verloren?

Ze zitten op elke school. Eén kind op de vijftig is hoogbegaafd.Maar dat is niet altijd een pretje, laat staan een vrijgeleide voor een

succesrijke schoolloopbaan. Integendeel, veel talent gaat verloren. Is er ook nog plaats op schoolvoor wie misschien te slim is voor de klas?

En ook…

JOURNAAL. Met de neus op het nieuws. p.12-13

IDEE. Acht gele bladzijden waar de energie ingensters vanaf vliegt. p.15-24

ZEKER. Zeker lezen, zeker doen en zeker zien.Zeker niets anders te doen? p.25-27

SIGNAAL. Berichten uit de kosmos van onderwijs.En daarbuiten. p.36-37

INFOLIJN. Al brengen de kraaien het uit. p.38

WAT ZIET UW OOG?Hoe komt het dat u sommige artikels ofbladen wel leest en andere nauwelijks?Waarom leest u bijvoorbeeld dit tekstjewel en andere bijdragen in dit blad (diestukken interessanter zijn) niet? Vragenwaar uitgevers zich het hoofd over ple-gen te breken. Dat de vormgeving eengrote rol speelt, daar is iedereen het welover eens. Daarom steken wij daar ookveel energie in. Onze fotograaf heeftzopas de Fuji-prijs gewonnen voor zijnreportagewerk. Hij krijgt dan ook het-zelfde krachtvoer als onze huiscartoonistdie de relativiteitstheorie van Einsteinals mantra kan opzeggen. En de profes-sionele vormgever van KLASSE heefteerst een thesis over Nietzsche moetenafscheiden, eer hij voor ons aan de slagkon. Genoeg garantie voor de meer-waarde die zij telkens aan onze woor-den kunnen geven. Al is het feit dat u dittekstje (zonder kleur of illustratie) leest,misschien ook wel een bewijs van dieene aantrekkingskracht die waarschijn-lijk ook in onderwijs geldt. De krachtvan het woord.

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het Ministerievan de Vlaamse GemeenschapDepartement Onderwijs

Nr.64 • April 1996

HoofdredacteurLeo BormansProduktcoördinatorDiana De CaluwéRedactiePatrick De BusscherGaby De MoorJan T’SasSecretariaatAnny Lecocq

KLASSE wordt gemaakt door eenautonome redactie.Foto’s: Luc DaelemansCartoons: CampPrepress: Artefact

Verantwoordelijke uitgeverGeorges Monard, Prinses Lydialaan 24,3001 Heverlee

Abonnement (10x per jaar): 600 fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 300 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en vanelk niveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen viade eigen schooladministratie.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Telefax 02-211 46 61

V I Z I E R

4 KLASSE NR.64

De

(in de oudespelling)

KLASSE NR.64 5

Elke week registreren politie en rijkswacht in ons land meer dan duizendgevallen van ernstig vandalisme: 56.243 vernielingen of vernietigingen in‘94, telkens zonder de bedoeling om te stelen. Zo’n 12 % daarvan is brand-stichting. De cijfers komen van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Niet zelden zijn scholen het slachtoffer, al geven ze dat merkwaardig genoegliever niet toe. Kwestie van de goede naam («Alles onder controle, niets aande hand»). Scholen werken op dit ogenblik blijkbaar liever rond drugs danrond vandalisme. Toch wordt meer dan 80 % van de leerkrachten geconfron-teerd met vandalenstreken op school. Dat blijkt uit de exclusieve enquête dieKLASSE hield bij 2000 Vlaamse leerkrachten. Eén derde van hen merkt dejongste jaren een (sterke) stijging, ook in het kleuter- en lager onderwijs.Vooral de toiletten en het meubilair moeten het ontgelden. Maar er zijn ookscholen die voor de lol helemaal kort en klein worden geslagen.De daders worden bovendien alsmaar jonger. En hun ouders haken af. Uitonderzoek in Nederland blijkt dat 72 % van de ouders van crimineeltjestussen 16 en 17 jaar niet op de hoogte is van het crimineel gedrag van hunkinderen. 16 % weet het wel, maar kijkt liever de andere kant op.

InbrekersOok het aantal inbraken en diefstallen in scholen neemt gevoelig toe. In ‘94registreerde de politie van Leuven 22 inbraken in scholen, vorig jaar waren erdat al 36. Een stijging met 60 %.In de stad Antwerpen alleen noteerden politie en rijkswacht vorig jaar 175zware diefstallen in scholen, 6 brandstichtingen, 44 gevallen van ernstigvandalisme en 322 enkelvoudige diefstallen.

Het ontgaat de leerkrachten niet. Acht op de tien Vlaamse leerkrachten krijgenwel eens te maken met dieven op school. Voor veel scholen en leerkrachten zijnvandalisme en diefstal er gewoon gaan bijhoren. Ook in de brede samenlevingwordt vandalisme blijkbaar als onvermijdelijk gelegitimeerd, zeggen criminolo-gen. We richten ons dus nog bijna uitsluitend op beveiliging en beperking vande schade. Met de paasvakantie in het verschiet, houden veel directeurs hunhart vast. Scholen vormen een gemakkelijk doelwit. Dieven en vandalenkennen de weg. Verzekeraars eisen een alarmsysteem. Er komen camera’s ensommige scholen laten zelfs de honden los.

CrimineelDe jonge daders hebben nochtans allemaal school gelopen of doen dat nog. Deschool kan dus een belangrijke rol spelen om de criminele evolutie te stoppenen misschien zelfs te keren. Daarvoor moeten we het probleem echter eerstwillen erkennen, ook als een probleem van de school en niet alleen van deleerlingen of hun ouders. Een nauwkeurige registratie, onmiddellijke interven-tie, een actieplan, goede begeleiding en een duidelijke uitstraling dat crimineleactiviteiten niet worden geduld, zijn absolute voorwaarden. Daarnaast heeftonderzoek aangetoond dat leerlingen die een positieve binding hebben met hunschool en hun leerkrachten veel minder kans maken om ooit crimineel gedragte vertonen. Ook daarvoor kan een school initiatieven nemen. Al zullen diehopelijk niet beperkt blijven tot een spreker uitnodigen of een video tonen.Samenwerken om vandalisme te voorkomen is niet enkel in het belang vande school en de samenleving, maar ook en vooral in het belang van de(toekomstige) daders. ■

6 KLASSE NR.64

«Een school oefent blijkbaar een bijzondereaantrekkingskracht uit op dieven», zegt de direc-teur. «Ze richten bovendien telkens heel wat scha-de aan: opengebroken kasten, geforceerde deuren,stuk geslagen vensters... Het werkt allemaal heeldemotiverend voor het personeel, de leerlingen ende ouders. Er gaat zoveel kostbare energie verloren.Ik kan gelukkig een hele waslijst oud-leerlingentonen die een universitair diploma hebben gehaalden geslaagd zijn in het leven. Maar daarnaast zie ik

het lijstje oud-leerlingen die criminelen zijn ge-worden, ook elk jaar groeien.»

«In tweeschoolja-ren tijdh e b b e nwe zeven in-braken gehad»,vertelt de directeur vaneen lagere school. «Vijfvideo’s, drie TV’s, de op-brengst van een actie voorVredeseilanden... alles isbij ons al eens gestolen.We dachten dat we hetprobleem konden oplos-sen met een omheiningrond de school. Die heeftons 400.000 frank gekost.Maar sindsdien zijn deproblemen pas goed be-gonnen.»

gestolenlles

is al

SlachtoffersIn onze samenleving groeit de overtuiging dat

vandalisme een onontkoombaar probleem is waar-mee men maar moet leren leven. Nochtans zijn degevolgen niet gering. Vernielde zetels en anderebaldadigheden kosten De Lijn in Vlaanderen min-stens 15 miljoen per jaar. Belgacom moet elke weekvijftig telefooncellen herstellen die door vandalenonder handen worden gepakt. Dat zijn er 2500 perjaar. Goed voor zo’n 25 miljoen frank onkosten.

«Er ontstaat een gevoel van gelatenheid en be-rusting», zegt de Nederlandse criminoloog A. Beke.«En tegelijkertijd groeit bij de mensen die hetslachtoffer zijn van vandalisme de neiging om devernielingen toe te schrijven aan eigen nalatigheid:ik had mijn fiets daar niet mogen zetten, ik had deantenne van de auto moeten inschuiven... Hetverschijnsel vandalisme wordt als het ware geac-cepteerd en men richt zich nog voornamelijk ophet beperken van de schade.»

Ook scholen zijn in dat bedje ziek. Veel vormen

van vandalisme blijven bijvoorbeeld onopgemerkt.De meeste scholen houden niet bij wat er preciesvervangen of hersteld wordt. Zo vallen de onkostenallemaal onder de noemer onderhoud. Maar herstel-len van wat vernield wordt, is toch nog wat andersdan de zaken goed onderhouden.

Schone schijnScholen zijn zo bekommerd om hun image dat ze

liever zwijgen over vandalisme. En de politie erbijhalen is wel het laatste wat ze willen. Dat stelt ookJacky Mollet van de preventiedienst bij de politie in

MiljoenenHet Hoger Instituut voor Kunstonderwijs in Has-

selt kreeg dit schooljaar voor de vierde keer in driejaar tijd dieven over de vloer. In één jaar werd er aleens voor vijf miljoen frank aan computersoftwareen hardware gestolen. Nu namen de dieven voor800.000 frank gespecialiseerde video-apparatuurmee. «Die kerels weten precies wat ze willen», zegtdirecteur Michel Vrancken. «Een gewone computerlaten ze al staan. Ze komen voor die ene durescanner of desk-top-publisher. Dat is gewoon dief-stal op bestelling. We hebben nu een alarminstalla-tie geplaatst en daardoor is de laatste poging tijdensde krokusvakantie mislukt. Maar het gevoel vanonbehagen blijft.»

PrikkeldraadSommige scholen zijn zo vaak slachtoffer dat

diefstal en vandalisme er gewoon gaan bijhoren.«Tot voor kort werd onze school vier keer per jaarvernield», zegt directeur André Lievens van Ge-meenteschool 10 in Molenbeek. Toen hij drie jaargeleden een groepje jonge vandalen buiten de schoolwilde houden, brak hij drie ribben en liep hij eenhersenschudding op. Het weekend daarna was hetweer prijs: een video, een hifi-keten en een fotoco-pieerapparaat weg («dat laatste stond er al vijfmaanden en dat is lang»). Bovendien hadden deinbrekers lelijk huis gehouden: verf op de borden,inkt tegen plafonds en muren, hun behoefte ge-daan midden in de klas... Sindsdien heeft het ge-meentebestuur een alarminstallatie geplaatst in tweelokalen. Toch wordt er nog twee keer per jaaringebroken. Er zitten nochtans stevige roostersvoor de ramen en er hangt prikkeldraad boven demuur van de speelplaats. «We barricaderen elkeavond de schoolpoort met een stalen baar», zegt dedirecteur. «We zijn het grondig beu, maar ook al zogewoon. Wat moeten we doen? We kunnen deschool en de leerlingen toch ook niet in de steeklaten?»

KLASSE NR.64 7

Oostende vast: «We hebben een aanbod rond vanda-lisme naar scholen toe, maar de interesse is zeergering. Het accent is in de scholen verschoven naardrugpreventie. Dat taboe is doorbroken en daar gaatterecht veel aandacht naartoe. Maar ondertussenworden diefstal en vandalisme het nieuwe taboe.»

Dezelfde commentaar bij de preventiedienst vande politie in Antwerpen. «De meeste directies willenniet dat er over gesproken wordt», zegt Greet Scheerlinck.«Wij hebben onze school heus wel onder controle,klinkt het dan als wij met hen contact opnemen. Zezijn echt niet happig om vernielingen aan te gevenof er een inventaris van bij te houden. De naam vande school is belangrijker dan dat.» Toch werkt dedienst een nieuw preventieproject uit. Alle stads-scholen worden beter beveiligd, er komt een ge-meenschappelijke aanpak met De Lijn en de politiewil opnieuw met directies, leerkrachten en leerlin-gen gaan praten. Niet alleen met de vermanendevinger maar ook over de hoogoplopende kostenvoor ouders, school en maatschappij of over degroepsdruk die achter veel vormen van vandalismeschuilgaat.

HandeltjeMerkwaardig genoeg wordt crimineel gedrag van

leerlingen op veel scholen gemakkelijk over het

hoofd gezien. Men beschouwt het vaak als iets waarschool en leerkrachten niet verantwoordelijk voorzijn. Nochtans is het van het grootste belang datscholen zo’n gedrag ook als hun probleem gaan zien.Ze moeten uitstralen dat ze criminele activiteitenniet dulden. Ook op dit vlak moet de school enkeleminimale normen en waarden in stand houden.Onderzoekers in Nederland stelden bijvoorbeeldvast dat er op sommige scholen een bloeiende han-del bestaat in gestolen spullen (van bromfietsen totmerkkleding), terwijl directie en leraars niets in degaten hebben. Hoe terughoudend men ook kan zijn

om zich met delicate zaken (en veronderstelde pri-vacy) in te laten, doen of je neus bloedt is altijdonverstandig. Wie zich met opvoeding bezighoudt,moet een duidelijk signaal geven van wat voor hemen voor de organisatie niet kan. Crimineel gedrag,diefstal en beschadiging van andermans of openbaargoed horen daar tot nader order zeker bij.

«We barricaderen

elke avond de

schoolpoort met

een stalen baar.»

MEER VANDALEN83 % van de leerkrachten merkt vormen van vandalisme op hun school. 17 %zegt er niets van te zien. Voor 38 % van de leerkrachten is het vandalisme dejongste vijf jaar sterk toegenomen. Zij merken er meer (30 %) tot veel meer(8 %) van. Even veel leerkrachten zien echter geen verschil met vroeger.Slechts 8 % merkt er minder van.Uiteraard zijn er grote verschillen. Zo is het probleem minder groot in kleuter- enlager onderwijs. Al zegt ook daar één derde van de leerkrachten dat er een (sterke)stijging is. Voor één derde is het probleem hetzelfde gebleven. Eén derde ziet zelfsminder of geen vandalisme.Het probleem duikt vooral op in de eerste drie jaren van het secundair onderwijs.Daar zegt bijna de helft van de leerkrachten dat er de jongste vijf jaar meer (35 %)tot veel meer (11 %) vandalenstreken voorkomen. Amper zes procent ziet er géén.In de hoogste jaren van hetsecundair onderwijs daalt defrequentie weer. Al zegt ookdaar maar 12 % van de leer-krachten dat er geen vandalis-me is. Eén leerkracht op dedrie merkt een (sterke) stij-ging.In het hoger onderwijs is destijging het minst uitgesproken.Toch merkt ook daar 81 % vande docenten vormen van van-dalisme. Voor 7 % is het er dejongste vijf jaar op verbeterd,voor 46 % blijft het hetzelfdeen 28 % stelt een (sterke) toe-name vast.Bij de diversen hoort o.a. op-voedkundig en administratiefpersoneel. Zij zien overal een(sterke) stijging van het vanda-lisme: 44 %.

Hebt u de jongste vijf jaar vandalisme gemerkt op school?

Enquête voor KLASSE bij 2000 Vlaamse leerkrachten (1996)

Klas

se G

rafie

k

0 20 40 60 80 100 %

kleuter

lager

sec123

sec456

hoger

diversen

totaal

37 30 3 30

34 33 9 24

46 38 10 6

35 44 9 12

28 46 7 19

44 31 11 14

38 37 8 17

(veel) meer idem

(veel) minder niet

Ouders onwetend«Dat is eigenlijk het probleem van

de ouders», zeggen veel leerkrachten.«Wat kunnen wij daar in ‘s hemels-naam nog aan doen?» Nochtans zijnschool en maatschappij meestal hetslachtoffer en lopen de jonge en even-tueel toekomstige daders (in het bestegeval?) nog ergens school.

Bovendien wéten de meeste oudersniet wat hun kinderen uitspoken. En dat is niet altijdeen kwestie van niet willen weten. Onderzoek inNederland (Nijboer, 1994) toont aan dat 45 % van deouders van 12-13-jarige crimineeltjes absoluut nietop de hoogte is van het crimineel gedrag van zijnkinderen. Slechts 4 % negeert het. De anderen pra-ten erover (28 %), geven straf of dreigen daarmee(23 %). Voor iets oudere jongeren (16-17 jaar) wor-den deze cijfers nog opvallender: 72 % van hunouders is niet op de hoogte van hun crimineelgedrag. 16 % weet het wel maar kijkt liever de anderekant op. Nog amper 9 % praat erover en 3 % geeftstraf of dreigt ermee. De meeste ouders hebben dusafgehaakt. ■

8 KLASSE NR.64

Op de kamer van Carl(17) vond de politie eengedetailleerd plan van deschool en een minutieusuitgewerkte strategie omhet hol van de leeuw on-gemerkt te bereiken: hetkantoor van de directeur.Dat heeft hij op zijn een-tje voor een half miljoenfrank kort en klein ge-

Carl was enkele weken voordien geschorst voorde eindtoetsen. Niemand wist wat er precies methem aan de hand was. Een intelligente scholier dieplots geen interesse meer vertoonde, blanco toetsenafgaf enz. Toen hij geschorst werd, zon hij op wraak.Hij verschalkte alle veiligheidssystemen en richtteeen ware ravage aan in het kantoor van de man diehet hem aangedane onrecht verpersoonlijkte. Zijnmotief? Wraak. Dit is maar één van de mogelijkemotieven. Het verschilt bovendien sterk van deandere, omdat de actie op een zeer specifiek doel isgericht en omdat ze door één individu wordt uitge-voerd, terwijl dat bij de andere vormen meestal eengroep is.

PrikkelsWie vandalen wil aanpakken moet eerst zicht

krijgen op hun motieven. Die kunnen erg verschil-lend zijn.1. Spelen en verkennen. Kinderen van 5 tot 9 jaarmaken wel eens dingen stuk om hun omgevingbeter te leren kennen. Ze vernielen daarvoor somshun eigen speelgoed en dat van anderen, onderzoe-ken of iets brandbaar is en hoe sterk het is. Voorkinderen tussen 7 en 12 jaar zijn vernielingen vaak

Honden opschool

s lagen.Carl is eenw r a a k -vandaal. Hoe de vanda-len ook mogen heten,sommige scholen scha-kelen al honden in omhen buiten de deur tehouden.

een bijprodukt van hunspel. Ze breken takken afom een hut te bouwen,gooien met stenen, ma-ken een kampvuurtje.Kattekwaad als spel enexploratie.

2. Gedragsgrenzen uittesten. Volwassenen hebbenregels en grenzen vastgelegd. Het is spannend omdie te overtreden en dan te zien hoe volwassenenzullen reageren. Ook een motief.3. Verveling verdrijven. Jongeren tussen 12 en 16jaar zijn voortdurend op zoek naar uitdagingen,sensatie en avontuur. Als ze die prikkels missen enverveling toeslaat, hebben ze een sterke neiging totgrensoverschrijdend gedrag. Even keet schoppen.4. Prestige verwerven. Indruk maken bij leeftijdge-noten, status verwerven in de groep. Het spel wordtsecundair, hier is meer durf voor nodig: om hetmeest ruiten ingooien, zetels losrukken in bus oftrein... Dit komt vooral voor tussen 12 en 16 jaar bijjongeren die minder sociale of ouderlijke controlekennen.5. Uit wraak of frustratie. Vooral bij jongeren van 16jaar en ouder. Ze plegen vandalenstreken als oplos-sing voor een probleem waar ze geen antwoord opweten. Een uiting van ongenoegen, nijd, mislukkingof wrok. Of ze reageren een frustratie af: een autobeschadigen omdat ze de bus gemist hebben, eentelefooncel vernielen na een negatieve boodschap.Oudere daders kunnen soms ook tactische overwe-gingen hebben: muren bekladden om een idee teverkondigen of iets vernielen om een arrestatie uit telokken.

ToilettenOorzaken of motieven van vandalisme kunnen

zowel vanuit de jongere zelf komen als buiten hemzelf liggen. Interne oorzaken zijn: nieuwe ervarin-gen willen opdoen, liefde en genegenheid willenvoelen, geprezen willen worden, verantwoordelijk-heid willen dragen...

Extern zijn: weinig spel en ontspanningsruimte,gebrek aan controle, slecht onderhouden en nietherstelde objecten, slechte ruimtelijke ordening...

Hebt u de jongste vijf jaar diefstallen gemerkt op uw school?

Enquête voor KLASSE bij 2000 Vlaamse leerkrachten (1996)

Klas

se G

rafie

k

0 20 40 60 80 100 %

kleuter

lager

sec123

sec456

hoger

diversen

totaal

18 36 13 33

17 37 15 31

36 50 10 4

42 49 4 5

39 30 13 18

41 40 8 11

32 40 11 17

(veel) meer idem

(veel) minder niet

KLASSE NR.64 9

Typisch is wat men het erosievandalisme noemt.Een reeds gedeeltelijk vernield of verwaarloosd voorwerpwerkt aanstekelijk omdat de drempel tot vernielendan al veel lager ligt. Verwaarloosde toiletten trek-ken vandalen extra aan. Als er iets vernield wordt ishet dan ook belangrijk dat snel te herstellen. Als dedaders gekend zijn, kunnen ze trouwens bij deherstelling worden ingeschakeld.

«Infrastructuur en betrokkenheid spelen zekereen grote rol», zegt directeur Freddy Bleus van dekunsthumaniora in Hasselt. «De deuren van detoiletten worden wel eens beschadigd, maar wijstellen in de hal en de gangen bijvoorbeeld perma-nent kunstwerken tentoon. Daar is er bij mijn wetennog nooit een van beschadigd.»

Harde kernHet is belangrijk twee vormen van vandalisme

goed uit elkaar te houden. De eerste vorm wordtgepleegd door jongeren van de harde kern. Crimine-len die doelbewust uit zijn op vernielen. De schade ishoog, de vernieling ernstig. Deze jongeren hebbenmeestal zowel thuis als op school een hele reeksproblemen opgestapeld. Ze gaan min of meer huneigen gang en leven al vlug in de marge van desamenleving. Vrije tijd en omgang met lotgenoten isvoor hen belangrijker dan zich aanpassen aan deverwachtingen van ouders, leraars of samenleving.

De tweede vorm wordt het best omschreven alsuit de hand gelopen. Het was aanvankelijk niet echt debedoeling te vernielen. Deze vandalen hebben meestalgeen grote gezins- en schoolproblemen. Hun moti-vatie bestaat uit angst voor gezichtsverlies binnen degroep, spanning en avontuur, tijdelijke rebellie te-gen gezag, verkennen van grenzen enz.

Aanpak en preventie verschillen sterk voor beidevormen en groepen. Algemene voorlichting paktniet bij de harde kern. Voor hen telt alleen depakkans en sanctionering. Zij rekenen. Pas als hetrisico of de straf te groot is, haken ze misschien af.Voor de andere groep jongeren kan meer bewust-wording en voorlichting wel helpen. Zij hebbenbijvoorbeeld meestal nauwelijks besef van de schadedie ze aanrichten.

GraffitiUiteraard is er ook een verschil tussen bijna

dagelijks voorkomend vandalisme op school en deraids of inbraken die meestal ‘s nachts, tijdens hetweekend of in de schoolvakantie gebeuren. In hetsecundair onderwijs zou volgens prof. Georges DeCorte een derde van de leerlingen wel eens bijvandalisme betrokken zijn: kapstokken afbreken,wasbakken en toiletten vernielen, gordijnen naarbeneden halen, liften onklaar maken en (vooral)krassen en strepen trekken of graffiti aanbrengen.De totale schade van al deze kleine inbreuken kanaanzienlijk oplopen. Scholen die een actieve politiekvoeren van betrokkenheid en gedeelde verantwoor-delijkheid kunnen de schade op dit vlak beperken.

Maar uiteraard loopt de spectaculaire schade naeen nachtelijke inbraak vaak meer in de kijker.

Duitse herdersDe basisschool en het atheneum In de Engelse Hof

(Lanaken) liggen in een risicogebied. Scholen in debuurt krijgen vaker dieven over de vloer. De gebou-wen voor meer dan 850 leerlingen liggen verspreidin een afgelegen park met vijf verschillende ingan-gen. En toch is er nagenoeg geen vandalisme: over-

dag niet en ‘s nachts niet. De plantsoenen zijn keurigonderhouden en er loopt niemand over het gras.

Directeur Eric Dolmans: «We hebben strikte af-spraken gemaakt met de leerlingen én met hunouders. Wie iets beschadigt, moet het onmiddellijkzelf betalen. De ouders draaien op voor de kosten. Inpraktijk moeten we die regel maar zelden toepassen.

MEER DIEVENMeer dan acht leerkrachten op de tien krijgen met dieven te maken opschool. 40 % ziet op dit vlak geen verschil met vroeger en 11 % merkt er delaatste tijd zelfs minder van. Toch wordt één leerkracht op de drie nu (veel)meer met diefstal geconfronteerd dan vijf jaar geleden.Het probleem is het kleinst in het kleuter en lager onderwijs. Er zijn op dit vlakblijkbaar zelfs weinig verschillen tussen kleuters en lagere school kinderen. Eénderde van de leerkrachten zegt er niets van diefstal te merken en voor één derde isde situatie de jongste jaren hetzelfde gebleven. Zo’n 14 % merkt een daling en zo’n18 % stelt een (sterke) stijging vast.Dat cijfer ligt dubbel zo hoog in de eerste drie jaren van het secundair onderwijs.Eén derde van de leerkrachten ziet daar een sterke stijging van het aantaldiefstallen.Dat aantal neemt nog toe inhet hoger secundair onder-wijs. Daar signaleert 42 %dat er méér (33 %) tot veelmeer (9 %) diefstallen voor-komen.In het hele secundair onder-wijs zegt amper 5 % van deleerkrachten dat er niet gesto-len wordt. Deze groep is aan-zienlijk groter in het basis- ofhoger onderwijs.In het hoger onderwijs signa-leert 82 % van de docentendiefstallen. Voor 13 % is desituatie er de jongste vijf jaarnochtans op verbeterd en 30 %ziet geen verschil. Bijna 40 %van de docenten wordt nu echter(veel) meer met diefstal ge-confronteerd.

«Krassen en strepen

trekken, kapstokken

afbreken, wasbak-

ken en toiletten

vernielen.»

De uitdrukkelijke dreiging volstaat blijk-baar. We hebben bovendien een mooipark. We doen een beroep op iedereenom het zo te houden. Als er toch ietsbeschadigd wordt, zijn we er snel bij omhet te herstellen. ‘s Avonds worden degebouwen ook nog eens gebruikt vooravondlessen enz. Daarom hebben weoveral voor goede verlichting gezorgden we hebben een hek van twee meterhoog rond het hele domein gezet. Eenalarminstallatie zou echter heel duurworden. We hebben voor de conciërgedan ook gewoon drie honden aange-schaft, Duitse herders. Als de avondlessen gedaanzijn, laat hij die los. Als vergaderingen wat uitlopen,brengen we de conciërge uiteraard op de hoogte.Maar sinds we die honden hebben, is er geen enkeleinbraak meer geweest. Of toch: één keer. Toen heeftéén leerling ‘s nachts het kantoor van de directeurkort en klein geslagen. Hij had zelfs een patroonontdekt bij de patrouillerende honden.»

Die leerling heette Carl, uit het begin van onsverhaal. De ene vandaal is de andere niet. ■

10 KLASSE NR.64

«Het alarmsysteem heeft ons 300.000 frankgekost, maar onze afdeling elektriciteit heeft hetwel zelf geplaatst. Alleen de portier en ikzelf ken-nen de code», zegt directeur Erik Massenhove vanKTA 1 in Diest. «Het houdt buiten de schoolurentot nu toe zeer efficiënt dieven en vandalen buiten.Overdag houden een aantal camera’s de toegangs-poort, enkele gangen, de lift en de fietsenstalling inde gaten. Iedereen ziet de TV-schermen in hetsecretariaat altijd staan. Sindsdien is niet alleen hetaantal spijbelaars sterk gedaald. Er is ook veelminder vandalisme, bijvoorbeeld aan de bromfiet-sen in de stalling. De investering rendeert op elkvlak.»

TroefDat er iets moet gebeuren, is voor de meeste

leraars en directeurs wel duidelijk. Er blijft bijvoor-beeld nog weinig geld achter op school. Geldver-richtingen met ouders verlopen dan ook het liefstlangs de bank. Een betaalbare verzekering tegendiefstal kan bovendien enkel als er een alarm wordtgeïnstalleerd dat verbonden is met politie of bewa-kingsdienst. Het komt er altijd op aan de drempelsvoor dieven en vandalen zo hoog mogelijk te ma-ken en niets aan het toeval over te laten. Daarommoet iedereen op school zich betrokken voelen bijde aanpak van het probleem: leerlingen, ouders,leerkrachten en directie.

Waarom geen globaal actieplan opstellen datdoor één verantwoordelijke wordt gecoördineerd?Op die manier weet iedereen dat er iets aan gedaanwordt en waar hij terecht kan. Een school die metzo’n plan naar buiten treedt, hoeft het probleemniet langer te ontkennen maar kan zich juist sterkprofileren als een school die adequaat optreedttegen allerlei vormen van criminaliteit. Dat is eentroef en geen schande.

De leraars kwamen ‘snachts de school zelf be-waken toen bleek dat zijnog de enige school inde stad waren die noggeen nachtelijke vanda-

DetectiveDe eerste stap is dat leraars en directie er toe

komen crimineel gedrag van leerlingen ook alsHUN probleem te zien en niet alleen als een pro-bleem voor de leerlingen of hun ouders. De schoolmoet uitstralen dat criminele activiteiten niet ge-duld worden en daar nauwlettend op toezien. Inplaats van de ogen te sluiten zou elke leraar snelcrimineel gedrag moeten kunnen opsporen en sig-naleren. Niemand moet detective willen spelen,maar wel signalen kunnen opvangen. Bovendienmoet de school nauw samenwerken met PMS enhulpverleners om de probleemgevallen weer ophet rechte pad te krijgen. Enkele suggesties.1. Registreer alle vernielingen en elk crimineelgedrag.Een precieze inventaris maakt snel duidelijk waarde zwakke punten zitten of wie eventuele daderszijn (wanneer de feiten altijd plaats vinden als eenbepaalde groep vrij is, bijvoorbeeld). Bovendien

wordt op deze manier ook duidelijk wat vandalis-me de school kost en of die middelen niet beternaar preventie gaan.2. Verbeter, verstevig en onderhoud het materi-aal.Laat niets rondslingeren waarmee iets kan wordenvernield (gereedschap, stiften...). Koop materiaaldat tegen een stootje kan. Herstel meteen wat stukis.3. Zorg voor degelijk toezicht.Vandalen slaan toe waar niemand hen ziet. Laatlokalen niet onbeheerd achter. Organiseer ooktoezicht op verdoken plekjes en maak de infra-structuur overzichtelijk.4. Geef sancties.Wie betrapt wordt, moet onmiddellijk gestraft worden(financiële vergoeding, helpen bij de herstelling...).Er bestaat het best een verband tussen de daad ende straf, zodat de dader met zijn verantwoordelijk-heid wordt geconfronteerd.5. Werk aan preventie.Geef leerlingen zelf verantwoordelijkheid voor hetbeheer van bepaalde lokalen, de drankautomaat of

Jongeren met positieveschoolervaringen krijgen een

maatschappelijke bindingwaardoor het delinquente

gedrag langzaam verdwijnt.Kiekenszonder kop

len over devloer had ge-had. Nu heefthet atheneumvan Diest,net alsvele an-dere scholen, een alarm-systeem en hangen er ca-mera’s op cruciale plaat-sen. Helpt dat en moetiedereen die weg op?

«Wij laten ook de poets-

vrouwen en de buschauf-

feur vertellen over hun

werk.»

KLASSE NR.64 11

andere objecten. Zorg voor ontspanningsmogelijk-heden, zodat vandalisme niet uit verveling ont-staat. Laat de leerlingen zelf de muren van despeelplaats creatief beschilderen. Dat verhoogt hunzelfwaardegevoel en zijn ze niet zo vlug geneigdhun eigen werk te vernielen. Loof via het school-blad een prijs uit voor het beste preventievoorstel.Maak plaats voor positieve sancties. De winst diebinnen een bepaalde termijn wordt gemaakt omdater niets vernield wordt, kan bijvoorbeeld gebruiktworden om een schooluitstap te bekostigen.

De Vlaamse onderwijsinspectie zegt in haardoorlichtingsrapport dat er meer vandalisme voor-komt in kazerne-achtige scholen.

PoetsvrouwenScholen beperken zich soms tot een spreker

uitnodigen, een folder uitdelen of een video tonen.Dat is altijd beter dan niets doen, maar de ervaringleert dat enkel informatiecampagnes weinig bijdra-gen tot een verandering van houding of gedrag. Zemoeten ingebed worden in een globale aanpak.PROF. GEORGES DE CORTE: «Belangrijk is dat deschool werkt aan de waardenoriëntatie van leerlin-gen en hen respect bijbrengt voor het bezit vananderen en voor de omgeving waarin zij wonen ennaar school gaan. Betrokkenheid bij de omgevingvormt een belangrijke stimulans om die omgevingintact te houden. De school moet elke leerlingbovendien een passend gevoel van eigenwaardebezorgen, zodat hij dit niet langer moet ontlenenaan stoer gedrag.»

Werken aan verbondenheid kan soms heel con-creet verlopen. Zo hebben scholen die problemenhadden met het netjes houden van toiletten depoetsvrouwen in de klas gehaald en hen latenvertellen over hun werk. Sindsdien worden zij(samen met de chauffeurs van de schoolbus) ookuitgenodigd op activiteiten van de leerlingen, school-feestjes enz. Daardoor is er respect, begrip en ver-bondenheid gegroeid en de situatie is grondig ver-beterd.

GebrandmerktOnderzoekers Lode Walgrave en Nicole Vetten-

burg (KU Leuven) gingen het verband na tussencriminaliteit en negatieve ervaringen op school. Zezochten vooral naar factoren die blijvend delin-quent gedrag uitlokken, waarbij politie of jeugd-rechter moeten optreden. Hun besluit is duidelijk:jongeren met positieve schoolervaringen krijgeneen maatschappelijke binding waardoor het delin-quente gedrag langzaam verdwijnt. Een leerling dieeen positieve band heeft met leerkrachten, wil diegoede relatie bevorderen, zich inzetten en voldoenaan de verwachtingen. Maar een leerling die geenpositieve binding ontwikkelt, voelt zich snel uitge-sloten, gebrandmerkt als dom en ongedisciplineerd.Hij ziet dan ook minder redenen om de schooldis-cipline te respecteren. Dan volgen straffen, hijzoekt aansluiting bij lotgenoten en komt in eennegatieve spiraal terecht.

Onderzoek aan de Universiteit van Nijmegen(Mooij,1994) kwam tot gelijkaardige bevindingen:een positieve sociale binding van de leerlingen aande school is een belangrijk preventief middel omgeweld van leerlingen te voorkomen. Slechts 7 %van de onderzochte scholen bleek een plan tehebben om ongewenst gedrag van leerlingen in tedijken. Het rapport vermeldt nochtans maatrege-

len die een positief effect heb-ben en waaraan een school kanwerken:• geef de leerlingen meer ver-antwoordelijkheid;• ontwikkel hun sociale vaar-digheden;• formuleer op een positievemanier duidelijke regels voorklas en school;• bevorder zelfstandig werken;

DIKKE VAN DALE• Een bijzonder frisse videoover vandalisme heet KiekensZonder Kop. Hij duurt een kwar-tiertje en volgt een stel Vlaam-se jongeren bij hun vandalen-streken. Inhoud en stijl zullenjongeren van het secundaironderwijs zeker aanspreken.Er zit zelfs een originele songin. Een goed uitgangspunt vooreen stevige discussie.U kunt de video kopen voor500 fr. Uitlenen is gratis (ubetaalt dan enkel een waar-borg van 500 frank).Neem contact op met de Pre-ventiedienst van de Stad Genk- Europalaan 30 - 3600 Genk -+ 089-30 91 71 toestel 9745of 9746• Voor Project Algemene Vak-ken in het beroepsonderwijs iser een uitstekend werkboekverschenen rond vandalisme.Daarin zijn de vakken Neder-lands, wiskunde en maatschap-pelijke vorming knap geïnte-greerd rond dit thema. En er iseen volledig uitgewerkte hand-leiding voor de leerkracht bij.Kostprijs 204 fr. Wolters Leuven- Blijde-Inkomststraat 50 - 3000Leuven - + 016-20 81 91• U kunt bij de plaatselijkepolitie en rijkswacht altijd advieskrijgen over inbraakbeveiligingen preventie.• Wie meer wil lezen, vindtzeker zijn gading in de mapProbleemgedrag op School (300 fr.voor map of diskette, Comitévoor Bijzondere Jeugdzorg -Zandstraat 255 - 8200 Brug-ge - + 050-45 41 05) of in hetboek Leerkrachten en leerlin-gen samen in de klas (395 fr,UIA - Departement Didactiek- Universiteitsplein 1 - 2610Wilrijk - + 03-820 29 51).• En uiteraard kunt u ookterecht in de dikke Van Dale(what’s in a name?). Daarinstaat bij vandalenwerk als voor-beeldzinnetje: Voor een der-gelijk vandalenwerk hebben wegeen belangstelling. U wel?

• stem onderwijs af op individueel niveau, tempoen leerstijl;• bestraf niet alleen negatief gedrag, beloon enstimuleer ook positief gedrag;• volg de vorderingen van leerlingen nauwkeurigop en betrek de ouders meer bij de school.

Zak en asHet zijn even zoveel mooie woorden voor wie

werkelijk in de penarie zit. Neem nu de gemeente-school van Lot (Beersel). Tijdens de jongste kerst-vakantie staken vandalen de school in brand. Mis-schien hadden ze eerst iets gestolen en wilden zegewoon hun sporen uitwissen. Het vuur werdalvast op drie plaatsen aangestoken. Het personeelzit in zak en as.

«De eerste aanblik was afschuwelijk», zegt school-directeur Herman Desmet. «Er is voor miljoenenschade. We hebben een hele vleugel moeten sluitenen geven nu les in acht overgebleven klaslokalen.Er is zoveel in de vlammen opgegaan. De verzeke-ring vraagt daar een lijst van, maar wij ontdekkennu nog elke dag dingen die we plots missen. Reser-ve leerboeken, veel persoonlijk werk van de leer-krachten... het is een ramp. We zouden de schoolbeter moeten beveiligen. Maar ja, hoeveel kostzoiets en wie gaat dat betalen?» Hij raadt zijncollega’s alvast aan een nauwkeurige inventaris opte maken van alle zaken in kasten en lokalen. Envooral om die inventaris niet op de school zelf tebewaren.

OpdofferScholen vormen een gemakkelijk doelwit. Er

zijn veel ramen en deuren en iedereen weet wan-neer de gebouwen verlaten zijn. Professionele in-brekers gaan meestal heel gericht op zoek naardure apparatuur. Maar meestal zijn de daders vrijjeugdige vandalen en gelegenheidsinbrekers. Deschade is daarbij vaak groter dan de buit. «Maarniet alleen de materiële schade speelt een rol», zegtmen bij de preventiedienst van de politie in Ant-werpen. «Al deze vormen van criminaliteit hebbenook psychologische gevolgen voor de slachtoffers:leerlingen, leerkrachten, directie...»

Wie zich dag aan dag inzet voor opvoeding enonderwijs krijgt inderdaad een zware opdoffer alshij het resultaat van zijn inspanning zo ziet vernieldworden. Dat de daders dikwijls nog op schoolzitten (op dezelfde of een andere, wat doet hetertoe?) maakt het probleem nog complexer. Hetontkennen, bij de pakken blijven zitten of panike-ren zijn waarschijnlijk de minst goede reacties.Door te werken aan waardenvorming en bewust-wording, samen met een concreet actieplan, kan deschool bijdragen tot vroegtijdig signaleren en mo-gelijk stopzetten van criminele ontwikkelingen bijjongeren. En daar heeft iedereen, ook de dader,baat bij. ■

…/…12 KLASSE NR.64

J O U R N A A L

Onderwijsgeld. De voorlopige onderwijs-begroting voor 1996 bedraagt 235,3 mil-jard frank. In vergelijking met de aange-paste begroting van 1995 is dat een stijgingmet 4,9 miljard of 2,12 %. Daarbovenopkomen de provisionele kredieten voor deuitvoering van de (Collectieve arbeidsover-eenkomst) CAO en de aanpassing van desalarissen aan de index.De niet-indexatie van de middelen voor hetsecundair onderwijs bracht 303,6 miljoenfrank op. De helft van dit bedrag of 151,8miljoen wordt toegevoegd aan de werkings-middelen van het basisonderwijs. De ande-re helft gaat naar de Vlaamse schatkist. 20miljoen hiervan dient om de internationalesamenwerking tussen de universiteiten teondersteunen.

Waar vloeit het onderwijsgeld naartoe?(in miljoen frank)

Procentueel gaat er dit jaar vooral meer geld naar de studietoelagen.1995 1996 verschil %

Gewoon basisonderwijs 53.748,1 55.382,6 + 3,04Buitengewoon basisonderwijs 6.350,7 6.699,7 + 5,50Gewoon secundair onderwijs 95.756,0 96.099,0 + 0,36Buitengewoon secundair onderwijs 6.284,9 6.624,2 + 5,40Hoger onderwijs 17.327,7 18.750,8 + 8,21Universitair onderwijs 21.699,0 21.495,5 - 0,94Deeltijds kunstonderwijs 3.825,3 3.952,3 + 3,32Onderwijs sociale promotie 3.410,9 3.543,2 + 3,88Afstandsonderwijs 40,7 41,5 + 1,97Basiseducatie 458,4 464,0 + 1,22Studietoelagen 1.846,0 2.111,1 + 14,36PMS-centra 3.090,9 3.153,3 + 2,02Leerlingenvervoer 1.610,1 1.650,2 + 2,49Andere 14.892,6 15.250,7 —

totaal 230.341,3 235.218,1 + 2,12

(Voor de experts: de initiële begroting is uitgedrukt in termen vanbeleidskredieten. Dat is de som van niet gesplitste kredieten, degesplitste vastleggingskredieten en de vastleggingsmachtigingen.)

Muziekschool. Sinds de herstructurering vanhet Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) in 1990is er niet alleen voor toekomstige solisteneen bredere opleiding. Ook kinderen én vol-wassenen met interesse voor kunst- en cul-tuurbeleving krijgen meer kansen. Na vijfjaar is het tijd om de werking van het nieu-we concept te evalueren. Maar het Onder-wijssecretariaat van de Vlaamse Steden enGemeenten van de Vlaamse Gemeenschap(OVSG) anticipeerde op deze evaluatie en

organiseerde al een congres over de visie opde opdrachten van het DKO. Het OVSGvindt dat de regels soepeler kunnen, zodatexperimenten mogelijk worden. Momen-teel is bijvoorbeeld computertekenen in éénschool een onbetaald experiment. De teken-school zou het dogma moeten doorbrekendat je enkel met een potlood kan tekenen.Ook zou je er elektrische gitaar kunnenleren bespelen. Of jazz, lichte muziek enmusical leren beluisteren en uitvoeren. Bo-vendien moet het DKO met de invoeringvan de eindtermen in het basisonderwijs op1 september 1997 zich aanvullend opstellen.Voor het DKO bestaan nog geen aangepas-te eindtermen, maar het vindt dat de eindter-men muzische vorming van de lagere schoolte hoog grijpen. Met andere woorden: be-paalde doelstellingen rond muziek zou menbeter toevertrouwen aan het DKO, dan ereen gewone onderwijzer mee op te zadelen.Van de 169 DKO-scholen hebben er nietminder dan 147 een gemeente als inrich-tende macht. Het OVSG coördineert hunwerking. Er zitten zowat 138.000 leerlingenin het DKO, van wie de meesten Muziek-Woordkunst-Dans volgen in de muziekschool.Het overige deel zit in de Beeldende Kunst.

Scheeftrekking. Het CVP-partijbestuur schoofdrie voorwaarden naar voren eer het hele-maal akkoord kan gaan met de hervor-mingen in het secundair onderwijs. Zomoeten er ten eerste garanties zijn voor devrijheid van onderwijs naar keuze en in-richting. Vrije keuze kan niet betekenen dathet studieaanbod van het officiële onder-wijs op hetzelfde niveau komt als dat vanhet katholieke net, zegt Antoon Boone, hoofdvan het Vlaams Verbond van het KatholiekSecundair Onderwijs (VVKSO). Dat de her-vormingen moeten samengaan met de her-vorming van de Autonome Raad voor hetGemeenschapsonderwijs (ARGO) is een twee-de voorwaarde. Nadat het audit-kantoorErnst & Young de werking van de ARGOdoorlichtte, drong de CVP aan op een de-centralisering van en een groter pluralismebinnen de ARGO. Als derde voorwaardemoet men in het secundair onderwijs de«scheeftrekkingen» in de kostprijs per leer-ling tussen vrij en gemeenschapsonderwijsrechttrekken. In het gemeenschapsonder-wijs kost een leerling 309.411 frank, in hetofficieel gesubsidieerd 237.592 frank en inhet vrij gesubsidieerd 187.893 frank. Hetpartijbestuur vindt dat vergelijkbare auto-nomie en verantwoordelijkheid voor scho-len uit de verschillende netten gepaardmoeten gaan met vergelijkbare middelen.

Minder kosten. Carla Jaarsma, voorzittervan de Ouderverenigingen van het Gemeen-schapsonderwijs, zegt dat een leerling inhet vrij onderwijs inderdaad minder kost,omdat het vrij is. Het is bijvoorbeeld vrij omleerlingen te weigeren of vrij om te bouwenen zoveel mogelijk zelf te bepalen zonderinmenging van de overheid. Daarentegenheeft het gemeenschapsonderwijs minder

Niets gemist?De Vlaamse regering keurde hetontwerp van decreet goed overde tijdelijke benoemings- enprogrammatiestop in het ge-woon en buitengewoon secun-dair onderwijs, het onderwijs voorsociale promotie en het deeltijdskunstonderwijs. Het Vlaams par-lement kreeg toelichting over hetontwerp. ■ Ongeruste leraarsoverstelpten Vlaamse volksver-tegenwoordigers van CVP en SPmet protestbrieven. CVP’er Hugo

Marsoul zei571 brieven

te hebben ontvangen. ■ Tegende bewarende maatregelen en dehervormingen in het secundaironderwijs betoogden zowat 9000Vlaamse leraars. Ze zijn onge-rust omdat de hervormingen voorhen veel vraagtekens oproepenover hun toekomst. Terwijl be-paalde plannen vrij vaag blij-ven, zijn andere heel concreet,zoals de tijdelijke benoemings-stop. Onduidelijkheid en onze-kerheid veroorzaken protest. Dealgemene onderwijsstakingwaartoe de Vlaamse vakbondenopriepen, werd volgens hun tel-ling door 70 % van het perso-neel opgevolgd. Het grootste deelhiervan kwam uit het secundaironderwijs. In andere sectorenzoals PMS, Onderwijs voor So-ciale Promotie en Hoger Onder-wijs Buiten de Universiteit werdveel minder gestaakt. Het Deel-tijds Kunstonderwijs liet zich welhoren, omdat daar sinds 1973nieuwe opties en studierichtin-gen worden beperkt. Het Depar-tement Onderwijs telde 42 % sta-kers in het secundair en maxi-mum 10 % in het basisonder-wijs. ■ Volgens de Onderwijs-brief van minister Luc Martensvan Cultuur, Gezin en Welzijnzal de volgende zes jaar onge-veer 14 % van het huidige aan-tal personeelsleden in het secun-dair onderwijs met pensioengaan en zal het aantal leerlin-gen met ongeveer 7 % dalen. ■George Vansweevelt, algemeensecretaris van het ACOD, de so-cialistische onderwijsvakbond,vreest dat de tijdelijke benoe-mings- en programmatiestop devoorbode is van een hele reeksbesparingsmaatregelen die optermijn 3000 jobs zullen kostenin het secundair onderwijs. Hetonderwijskabinet noemt dit ab-solute fictie en een intellectueleleugen. ■ Voor sommige com-mentatoren in de kranten hoeftde aangekondigde herstructure-

…/…

KLASSE NR.64 13

ring niet per se eenzijdig nega-tief te zijn voor de leerkrachten.Volgens hen is het dankzij her-schikking en responsabiliseringdat de werkgelegenheid én dekwaliteit in het Vlaams onder-wijs kunnen worden verzekerd.Dat is op termijn belangrijkerdan een uitzichtloze strijd rondverworven rechten. ■ Het vrijonderwijs (VSKO) heeft plannenom zijn secundaire scholen on-der te brengen in 63 tot 69 sa-menwerkingsverbanden. Menvraagt zich af hoe ver de 614scholen en hun meer dan 300inrichtende machten bereid zul-len zijn met die plannen mee tegaan. ■

Bij de buren.Terwijl de Vlaamse leerkrach-ten de aanslag op het statuut ver-oordeelden, eisten de Franstali-ge leerkrachten in een zelfdebetoging maar toch apart eenrefinancement van hun onder-wijs. Ze eisen met andere woor-den meer geld uit de federaleBelgische kas. De financierings-wet van 1989 verdeelde destijdsde federale middelen voor on-derwijs naar de gemeenschap-pen. In 89 ging 43,78 % van hetpakket naar de Franstaligen en56,22 % naar de Nederlandsta-ligen. Op het einde van de over-gangsperiode, in 1999, zal datvoor de Vlaamse Gemeenschap57,55 % zijn en voor de Fransegemeenschap 42,45 %. ■ In Ne-derland worden scholen zelf ver-antwoordelijk voor hun kwali-teitsbeleid. Vanaf 1997 moet elkeschool een schoolgids uitbren-gen, waarin ouders kunnen le-zen welke doelen de school na-streeft, hoe zij die denkt te ver-wezenlijken, en welke resultatenze boekt. De gids moet ouders enleerlingen in staat stellen eenverantwoorde schoolkeuze temaken. ■ Eén op de vijf Fransenkan nauwelijks lezen of schrij-ven. De Groupe permanent de luttecontre l’illétrisme stelt maatrege-len voor om de ongeletterdheidvan de Fransen te bestrijden. Eéndaarvan is een voorleesuur in-voeren in alle schoolklassen omleerlingen de smaak van het le-zen te geven. ■ In Groot-Brittan-nië krijgen leraars van hun vak-bond de raad zich niet te men-gen in gewelddadigheden, zelfswanneer een leerling in gevaarverkeert. Een schooldirecteur werddoodgestoken toen hij een leer-ling uit de handen van een jeugd-bende wilde redden. ■

Soepelere uitstapregelingen voor oudereleraars.

Afvloeien. In Vlaanderen is er vraagnaar uitstapregelingen voor oudere le-raars. In het secundair onderwijs van deVlaamse Gemeenschap zullen de ver-mindering van studierichtingen, eenrationeler aanbod en de denataliteit optermijn hun weerslag hebben op de te-werkstelling. Opdat het onderwijs zijnaantrekkingskracht op jonge, enthou-siaste leerkrachten zou behouden, moetmen voor hen tewerkstellingskansencreëren. De natuurlijke afvloeiing al-leen biedt geen uitkomst. Er komt wellangzamerhand een verschuiving vanjobs naar het basis-, het hoger en hetuniversitair onderwijs. Onderwijsminis-ter Luc Van den Bossche wil een pleiadeaanbieden van soepelere uitstaprege-lingen voor oudere personeelsleden. Enhij herhaalt dat er geen banen sneuve-len door de tijdelijke benoemingsstop inhet secundair onderwijs.

vrijheden. Het is gemengd en het moet iederkind toelaten. Bovendien zijn er meer klei-nere instellingen nodig om de vrijheid vanschoolkeuze te waarborgen.

ARGO-hervorming. CVP en SP sloten intus-sen de rangen. Ze kwamen onder meer toteen akkoord over de hervorming van deAutonome Raad voor het Gemeenschaps-onderwijs (ARGO). De onderwijsminister ende CVP zijn het erover eens dat de nieuwestructuur van het ge-meenschapsonderwijssterk zal aanleunen bijdie van het vrij on-derwijs. Zo zal de Cen-trale Raad van deARGO in Brussel eendeel van zijn bevoegd-heden als inrichtendemacht overdragenaan de toekomstige sa-menwerkingsverban-den tussen scholen. Erkomt meer lokale au-tonomie. Als koepel-organisatie blijft decentrale Raad de ver-dediger van het alge-meen belang en moethij het gemeenschaps-onderwijs waarmaken.In de gemeenschaps-school moet voor dewerking en de organi-satie een participatiefmodel worden ontwik-keld met een plurifor-me samenstelling, diezoveel mogelijk beant-woordt aan de plaat-selijke sociologischerealiteit. Ten slottedenkt men aan eenherwaardering van defunctie van directeur.Die krijgt een centra-le rol.

Onderwijs gesplitst. «Een gemeentelijkeschool kan geen leerplannen gebruikenwaarin de katholieke levensbeschouwingis geïntegreerd, wanneer ze in aanmerkingwil komen als vrije-keuzeschool in de offi-ciële sector», zegt Eddy De Waele, algemeendirecteur van het Onderwijssecreatriaat vande Steden en Gemeenten van de VlaamseGemeenschap (OVSG). De Waele zegt ditmet het oog op de twee-deling van hetonderwijs in officieel en vrij. Het gemeen-telijk onderwijs is vanuit de aard van zijninrichtende macht officieel onderwijs. Inde samenwerking met het provinciaal enhet gemeenschapsonderwijs wil het gemeen-telijk onderwijs echter zijn eigenheid be-waren. Dat heeft vooral te maken met detraditie van lokaal beheer en het inspelenop de lokale sociologische realiteit. HetOVSG hoopt dat een gemeenschapsschool,een mogelijke partner in een samenwer-

kingsverband, minder zal afhangen vanhet centrale ARGO-bestuur in Brussel dannu het geval is. Officieel onderwijs houdtin dat het niet levensbeschouwelijk gebon-den is. Daar zijn drie voorwaarden aanverbonden. Ten eerste moet iedereen ineen gemeentelijke school welkom zijn. Tentweede biedt die school de keuze tussen deerkende godsdiensten en niet confessione-le zedenleer en ten derde gebruikt ze alsvrije-keuzeschool leerplannen uit de offi-

ciële sector. Het OVSGschrijft trouwens al,naar aanleiding vande eindtermen, zijn ei-gen leerplannen. Bo-vendien richt hetOVSG ook een eigenkoepel op voor ouder-verenigingen. Tot nutoe zijn, wegens hetontbreken van een ei-gen koepelwerking,nogal wat oudervere-nigingen van gemeen-telijke scholen aange-sloten bij de VlaamseConfederatie vanOuders en Ouderver-enigingen (VCOV) inde Guimardstraat.

Besparen. Het Fran-stalig onderwijs in Bel-gië bespaart. Zo ko-men er netoverschrij-dende fusies en werktmen het overaanbodaan dezelfde studie-richtingen in het se-cundair onderwijsweg. Een school moetten minste 400 leer-lingen tellen. Enkel indun bevolkte gebie-den, zoals in de pro-vincie Luxemburg,tolereert men een la-gere drempel. Er komt

een aanpassing van de personeelsomka-dering, waardoor 3000 voltijdse banenverloren zouden gaan. Minister-presidentvan de Franse Gemeenschapsregering Lau-rette Onkelinx stelt een aantrekkelijke uit-stapregeling voor oudere leerkrachtenvoor. Een leerkracht die uiterlijk op 31december 58 jaar wordt, kan met ver-vroegd pensioen en behoudt 75 % vanzijn bruto wedde. +55-jarigen kunnen vanaf1 september halftijds werken tegen 75 %van hun wedde. Op hun 58ste kunnen zemet vervroegd pensioen. Leerkrachtenouder dan 53 die getroffen worden dooreen herstructurering, fusie of sluiting vanhun school, kunnen vertrekken met be-houd van 75 % van hun salaris. Onkelinxverwacht dat een kwart van de 11.000leerkrachten, die hiervoor in aanmerkingkomen, van deze uitstapregeling gebruikzullen maken. ■

14 KLASSE NR.64

Samenwerkingsverbanden, en-veloppefinanciering, verminde-ring van de studierichtingen en

B E L E I D

Leraars insecundaire

niet aan elke school afzonderlijk. Dat heet watongelukkig uitgedrukt enveloppefinanciering. Deenveloppe is samengesteld volgens het aantal leer-lingen per studiegebied en per onderwijsvorm inde diverse instellingen van het SV. Het SV doet eenvoorafname van de financiële middelen voor heteigen personeel, zijn werking en takenpakket. Na-dat het SV de globale enveloppe heeft verdeeld, kanelke school een eigen begroting beheren. Zo kanelke partner zijn eigen pedagogisch project concre-tiseren, onder meer met het schoolwerkplan.

Enveloppefinanciering betekent een grote cul-tuurverandering. Ze vereist een overgangsfase.Daarom stelt de overheid voor om er in het begintwee enveloppen van te maken: één voor perso-neel en één voor werkingsmiddelen.

Wegens de vermindering van het aantal stu-dierichtingen en de rationalisatie van het studie-aanbod zullen een aantal leraars boventallig wor-den. Deze boventalligen moeten niet worden be-taald uit de enveloppe van het SV. Boventalligeleraars krijgen hun salaris uit een pot die men vultmet voorafnames op de totale begroting voor hetsecundair onderwijs. En in de praktijk blijft hetDepartement Onderwijs de salarissen rechtstreeksaan de leerkrachten uitbetalen.

Vaste benoemingHet huidige onderwijsaanbod zit met twee knel-

punten. Ouders en leerlingen zien er vaak nietklaar in. En in een zelfde streek bieden verschei-dene scholen dezelfde studierichtingen aan. Of erbestaan zeer verwante richtingen onder verschil-lende benamingen. Wat is bijvoorbeeld precieshet verschil tussen Economie-Moderne talen inASO en de richting Handel-Talen in het TSO? Ofis het onderscheid tussen Haarverzorging in TSOen Haartooi in BSO voor iedereen duidelijk? Als erdan toch een vermindering of een herschikkingkomt van studierichtingen, nodigt de onderwijs-minister de leerplanmakers meteen uit na te den-ken over een meer vakkenintegrerend en vakken-doorbrekend programma.

Het statuut van de tijdelijke personeelsledenzal verbeteren. De nieuwe rechtspositieregelingis een laatste hoofdstuk in de oriënteringsnota.Een tijdelijke aanstelling zal niet meer automa-tisch eindigen op het einde van het schooljaar.Een aanwerving gebeurt voor een onbepaaldeduur en ze kan slechts worden beëindigd wanneermen een sociaal verantwoorde opzegtermijn inacht neemt. Intussen blijft de vaste benoemingbehouden. Er volgt een versoepeling van de voor-waarden. Een personeelslid zal vast benoemd kunnenworden na een proefperiode van twee jaar en eengunstige evaluatie. Vaste benoeming zal dus nietuitsluitend afhangen van de leeftijd en anciënni-teit, maar ook en vooral van goed presteren. Omde prestatie te kunnen evalueren komt er eenfunctiebeschrijving. Die omvat enerzijds de takendie het personeelslid moet uitvoeren en ander-zijds de bekwaamheden en vaardigheden die no-dig zijn om die taken goed te kunnen uitoefenen.De evaluatie heeft haar weerslag op de verderetijdelijke aanstelling en de vaste benoeming. Tweemaalna elkaar een «onvoldoende» volstaat voor eenontslag, vindt de onderwijsminister zelf. ■

U kunt de volledige oriënteringsnota over de hervor-mingen in het secundair onderwijs inkijken op uwschool.

Klarewijnschenken

scholen werden ongerustover de gevolgen van detijdelijke beperking vande vaste benoeming. Voorvelen zijn de komendehervormingen onduide-lijk. Daarom stelde de on-derwijsminister een oriën-teringsnota op waarin hijde grote krachtlijnenschetst van de hervor-

een nieuwe rechts-positieregeling ofaangepast perso-

neelsstatuut zijn de kernideeën van de hervor-ming. Dat wist u al. Maar alles zal tijd vergen. Stapvoor stap, over zes tot zeven jaren gespreid, zal dehervorming van tekst naar werkelijkheid groeien.

Geen mastodontscholenIn een regio kunnen enkele secundaire scholen

binnen een zelfde net of over de netten heenvrijwillig een partner kiezen om mee samen tewerken. Dat heet dan een samenwerkingsver-band (SV). Elke participerende school behoudthaar eigenheid. Toch is het samen organiserenvan een globaal en rationeel studieaanbod debelangrijkste doelstelling. Het aanbod moet ge-noeg verscheiden zijn, met ten minste ASO, TSOen BSO. Zo kunnen de samenwerkende partnershun leerlingen veel beter naar een gepaste studie-richting oriënteren.

Er komen geen mastodontscholen. Maar éénof meerdere inrichtende machten kunnen een SVbeheren. Hoe groot kan zo’n SV zijn om nog eeneffectieve leerlingenbegeleiding mogelijk te ma-ken? Volgens Peter Michielsens, inspecteur-gene-raal van het secundair onderwijs, mag een SV niette groot worden om bureaucratisering te vermij-den. Het ideaal is 4000 leerlingen, maar een mini-mum van 2500 tot 3000 lijkt hem het meestrealistisch. Factoren als bevolkingsdichtheid, stu-dieaanbod, inzetbaarheid van het personeel, enautonomie van de inrichtende machten spelen bijde grootte van het SV een rol.

De overheid zal leerlingennormen opleggenom overlappingen binnen het SV te vermijden ofom bij voldoende leerlingenaantallen een tweedeof derde aanbod mogelijk te maken. Volgens hetonderwijsaanbod zal het SV een personeelsplanopstellen en verantwoordelijk zijn voor de aan-werving van het personeel. Het SV zal onderlingook criteria afspreken om zieke of afwezige leer-krachten te vervangen.

Twee enveloppenIn de toekomst zal de overheid het geld voor

werking en personeel aan het SV toekennen. En

mingen inhet secundair onderwijs.Schenkt hij eindelijk kla-re wijn?

Twee keer een«onvoldoende»

volstaat vooreen ontslag.

IDEE

DE ROMEINEN ZIJN TERUG!Rare jongens, die Romeinen! Ze zijnzelfs bereid u een korte rondleiding tegeven in wat ooit hun dorp was. U kunter recente opgravingen zien, een kijkjenemen achter de schermen, u duizeligstaren in een Romeinse put en pratenmet de archeologen. U maakt kennismet interieurs en kleding van tweedui-zend jaar geleden. U kunt uw kop zelfseven in het zand steken... Dat is hetaanbod van het provinciaal archeolo-gisch museum van Velzeke, in de zuid-westhoek van Oost-Vlaanderen. Om uwat ademruimte te geven, is alles ge-spreid over een parcours van enkelekilometers. Als u voor een gezinsuitstapkiest, kunt u er een tochtje van makendoor de poort van de Vlaamse Arden-nen: Zottegem. Aan u de keuze: wan-delschoenen of Romeinse sandalen.

FOTO: P

ROVIN

CIA

AL A

RCH

EOLO

GISC

H MU

SEUM

NAAR DE ROMEINENµ JA, schrijf mij in voor een gratis bezoek aan het

museum en/of een wandeling in de streek

□ op zaterdag 4 meiin de voormiddag / namiddag

□ op zondag 5 meiin de voormiddag / namiddag

met …… personen.

Leg voor mij ook een gratis lespakket klaar.Ik geef les in het

□ lager onderwijs

□ secundair onderwijs

NAAM: ........................................................

ADRES: ........................................................

...................................................................

...................................................................

Stuur deze bon op naar:Provinciaal Archeologisch Museum - Paddestraat 7 -9620 Zottegem - + 09-360 67 16 - fax 09-361 28 41

a = algemeen, b = basisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs16 KLASSE NR.64

BIJ TOUTATIS !Hoe zou ik mij voelen in een Romeinse toga?Wat ervaart een archeoloog als hij een eeu-wenoud skelet bovenhaalt? Hoe past men schervenvan duizenden jaren oude vazen en schalenweer in elkaar? Mocht u met deze vragen in uwmaag zitten, dan nodigt Klasse u uit voor eenarcheologische wandeling in Velzeke, in dezuidwesthoek van Oost-Vlaanderen.Voor de komst van de Germanen was Velzeke,met zijn ligging op de heirbaan tussen Keulenen Boulogne, een van de belangrijkste han-delsnederzettingen van Vlaanderen. Daar be-vindt zich nu het Provinciaal Archeologisch Mu-seum. Meer dan 300.000 jaar geschiedenis en40 jaar archeologisch onderzoek onder ééndak. Dit niet al te grote, maar met veel overlegen zorg voor detail ingerichte museum ligtbovenop een vicus, een Romeinse nederzettingvan weleer. Ook vandaag graven archeologenin Velzeke nog heel wat gebruiksvoorwerpenop en leggen zij de structuren bloot van wonin-

gen en ateliers van die tijd. In detoekomst wil het museum die ge-bouwen zelfs reconstrueren en debedrijvigheid die er tot de 3de eeuwna Christus heerste opnieuw totleven brengen. Maar er zijn ookgereedschap en wapens gevon-den uit de Brons- en de IJzertijd.In dit museum geen monumen-tale zuilen, triomfbogen of beel-den. De klemtoon ligt op het da-gelijkse leven, op werken en wo-nen. Kijk trouwens uit waar uloopt, want de waterputten vantoen waren heel diep en ergensonder glas loert zelfs een dodekrijger. Enkele nagebouwde inte-rieurs en de mogelijkheid zich tehullen in de kleding van toen makenhet museum dubbel interessantvoor uw leerlingen.Het weekend 4-5 mei staat hele-maal in het teken van het on-derwijs. De Vlaamse leerkrach-ten kunnen dan gratis naar desites en het museum van Velze-ke. U schrijft in door bijgevoeg-de bon in te vullen en op testuren. Wegens de verwachte groteopkomst hebben de organisato-

ren een wandeling van 2 km uitgewerkt metgidsen op vaste plaatsen.Een folder helpt u door het parcours, dat tweeopgravingsplaatsen in open lucht omvat enverder het Schaliënhof, een heuse Romeinsewaterput in iemands achtertuin en natuurlijkhet museum zelf. Mocht u er een gezinsuitstapvan willen maken, dan geven de organisato-ren u een folder voor een wandeling in destreek.In het museum bezoekt u niet enkel de ten-toonstelling. Gidsen in gepaste kledij wachtenu op voor een korte rondleiding (ca. 20 minu-ten). Een bezoek aan de reserve, waar archeolo-gen hun dagelijks werk tonen en toelichten,maken het aanbod compleet. Of toch bijna,want de originele doe-tentoonstelling Steek jekop eens in het zand, die uitgebreid de mediahaalde, wordt hernomen. Deze tentoonstel-ling is in de eerste plaats bedoeld voor leerlin-gen van 10 tot 14 jaar, die in kleine groepjes

een aantal opdrachten uitvoeren. Zes thema’skomen aan bod in historisch perspectief: wo-nen, een dagje opgraven, aanvallen en verde-digen, cremeren of begraven, eten en drinken,handel en nijverheid. De leerlingen zoekeninformatie en lossen vragen op, ze maken eenblokpuzzel, spelen het archeolectrospel, krij-gen een snelcursus beenderen determineren enz.Activiteiten waar leerlingen niet enkel bijnatwee uur zoet mee zijn, maar die een museum-bezoek bijzonder boeiend maken. Zin om ookuw kop even in het zand te steken? Of watdacht u van een klasfoto in een Romeins inte-rieur met uw leerlingen in Romeins plunje?Maak alvast een afspraak voor een bezoek metuw klas, op een andere dag.Tijdens uw bezoek wordt er gratis didactischmateriaal aangeboden: een leraarsbrochureen een lespakket voor de verschillende onder-wijsniveaus. Hiervoor moet u via de bijho-rende bon wel vooraf intekenen. Bovendienkrijgt u bij uw aankomst aan het museum eenfolder met daarop het programma, de route-beschrijving en een blad waarop het museumhaar educatief aanbod opsomt. Voorts zorgende organisatoren voor een grote tent waar uuw dorst kunt lessen. Uiteraard is de dagvooral bedoeld voor leerkrachten die eenbezoek met hun klas aan het museum over-wegen.En ten slotte nog dit. Als u liever wat meerkilometers in de benen hebt of er met uwpartner of gezin een daguitstap van wilt ma-

ken, dan leidt het Jan de Lichtepad (tot 5 km) uweg van drukte, door een glooiend natuur-landschap naar Zottegem, Egmontstad, poortvan de Vlaamse Ardennen. Ook voor dezeoptie bezorgen de organisatoren in Velzeke ubij uw aankomst een folder.Routebeschrijving: Velzeke ligt boven Zotte-gem, tussen Oudenaarde en Aalst. Er is gééntreinverbinding tot in Velzeke en wegwijzersstaan er nauwelijks. Goed uitkijken dus. Metde wagen - rijdt u mee met een collega? - neemtu de E40 Brussel-Gent tot afrit Wetteren. Ver-volgens kiest u richting Zottegem. Zo’n 5 kmverder, aan de derde verkeerslichten, moet urechtsaf draaien. Dan, aan de tweede verkeers-lichten, slaat u linksaf. Zo komt u in Velzeketerecht, waar voor de gelegenheid toch welenkele wegwijzers naar het museum leiden.Parkeren doet u het best in het dorp. U kiestvoor een bezoek in de voor- of namiddag (vrijekeuze tussen 10 en 18 uur). Stuur de bonmeteen op. Uw naam komt dan automatischin een gastenboek. U ontvangt géén bevesti-ging. Al wie de bon instuurt, is welkom.Provinciaal Archeologisch Museum - Paddestraat 7- 9620 Zottegem - + 09-360 67 16 - fax 09-36128 41

KLASSE NR.64 17

SPELEN EN REKENEN bDe CD-ROM Calculus is de computerversie(PC- en Mac-versie beschikbaar) van het gelijk-namige bordspel. Eén of twee leerlingen van 7tot 12 jaar strijden tegen een aapje (en tegenelkaar). Bedoeling is om via rekensommenzo snel mogelijk op het hoogste schavotje tegeraken. Het spel heeft drie moeilijkheidsgra-

Er zijn previews op 8, 15, 22 en 29/5. Heruit-zendingen op 14, 21 en 28/5 en 4/6.Er is een poster op uw school met alle pro-grammagegevens.BRTN-Schooluitzendingen - 1043 Brussel - + 02-741 31 97 - fax 02-736 66 54 - Inlichtingen enbestellingen bijhorend educatief materiaal: + 02-741 53 02 - fax 02-734 93 51

DRING DRING aPro Velo vzw promoot de fiets als dagelijksvervoermiddel in Brussel en richt zich hierbijook uitdrukkelijk naar de Brusselse scholen.Met de actie Dring Dring zet de vereniging hetnieuwe fietsseizoen in. Op zondag 5 mei is hetJubelpark het kader van een grote spring opde fiets dag met tweedehandsfietsenbeurs,technische fietscontrole (100 fr.), informatie-standjes, van fietsfilms en -beeldhouwwer-ken, de allernieuwste fietssnufjes enz.Op woensdag 8 mei is de fiets koning inBrussel. Al wie dan met de fiets naar school ofwerk gaat, krijgt op de speciale stands van ProVelo (in de binnenstad én aan de 19 gemeen-tehuizen) een gratis ontbijt en enkele verras-singen aangeboden.Pro Velo vzw - Jeroen De Smet - Ernest Solvaystraat32A - 1050 Elsene - + 02-502 73 55 - fax 02-50286 41

KUNST & CULTUUR aKunst & Cultuur is het tijdschrift van het Paleisvoor Schone Kunsten in Brussel. Het maand-blad brengt informatieve en kritische artikelsover het reilen en zeilen in de kunstwereld:Van Ostaijen in Antwerpen, Vermeer in DenHaag, Ars Musica in Brussel of Franz Marijnenen de KVS. Het aprilnummer gaat volledigover vergeten vrouwelijke kunstenaars én he-dendaagse kunstenaressen, schrijfsters en com-ponistes.Kunst & Cultuur heeft een speciaal aanbodvoor KLASSE-lezers. Als u een abonnementneemt vóór 30 april betaalt u 1100 fr. vooreen heel jaar i.p.v. 1500 fr. en krijgt u er hetaprilnummer én een recent Nederlandstaligboek gratis bij als welkomstgeschenk. Schrijfhet juiste bedrag over op rekeningnr. 210-0054230-49 met vermelding K&C-KLASSE.Kunst & Cultuur - Paleis voor Schone Kunsten -Koningsstraat 10 - 1000 Brussel - + 02-507 82 13

DEELTIJDS LEREN sDe Dienst Europese Projecten van het Departe-ment Onderwijs organiseert op 23 april eenstudiedag in Oostende over deeltijds leren.Het doelpubliek zijn alle mensen die betrok-ken zijn bij het Deeltijds BeroepssecundairOnderwijs, maar ook leerkrachten in spe zijnhartelijk welkom. Voor de middag krijgt utwee onderzoeksrapporten op uw bord. HetHIVA (Leuven) maakt de balans op van 10jaar DBSO en de RUG schetst een beeld vanleereffecten en leerling- en centrumkenmer-ken. Na de middag volgen dan vier parallellewerkgroepen met als thema’s relatie BGV-aanbod en regionale arbeidsmarktbehoeften; spij-belproblematiek; moeilijk bemiddelbare jongeren(tijdsbesteding buiten de twee dagen leerplicht-onderwijs) en invulling ASPV.Inlichtingen en inschrijvingen: Dienst Europese Projecten- Ingrid Snel - Koningsstraat 93 bus 3 - 1000Brussel - + 02-227 14 11 - fax 02-227 14 00

RUIMTESTAGES aTE KOOPvzw Jeugdzorg - GesubsidieerdeVrije Basisschool voor Buiten-gewoon Onderwijs - type 5 Vro-lijk Verblijf - Driftweg 136 - 8420De Haan - + 059-23 60 67hebben twee ruimtestages inRedu gewonnen op een ruim-teweek in Oostende. De leer-lingen van deze school kun-nen hiervan onmogelijk ge-bruik maken en dus biedt JosTemmerman, schoolhoofd, dezestages te koop aan. De direc-tie van het Space Center inRedu heeft met deze verkoopingestemd (De h. Ledans -+ 061-65 64 65). Beide aan-geboden ruimtestages geldenvoor één jongere van 10 tot18 jaar en duren zes dagen inPaasvakantie of zomervakan-tie. Ze zijn elk 16.000 fr. waard.U kunt ze krijgen aan de helftvan de prijs. Met dit geld kun-nen de leerlingen van VrolijkVerblijf een aangepaste, ge-zamenlijke uitstap in de buurtvan De Haan maken.

den (rekensommen tot 20, tot 100 en tot1000) en is meertalig (Nederlands, Engels,Frans, Duits, Italiaans en Spaans). Het kost1400 fr. U vindt het in alle winkels die CD-ROM verkopen of bij de producent.Roudes - Vincent Sélenne - Keizer Karellaan 343 -1080 Brussel - + 02-468 09 10 - fax 02-468 11 77

BRTN-SCHOOLUITZENDINGEN aHieronder vindt u een overzicht van wat deschooluitzendingen de volgende weken te biedenhebben. Let wel: het gaat om nieuwe uit-zendtijden (het klokvaste begin is zelfs nietgegarandeerd, dus tijdig inschakelen). Voortaanis er telkens een preview op woensdagnamid-dag (TV2) en slechts één heruitzending op eendinsdagvoormiddag tijdens de schooluren (TV1).Op het programma voor de basisschool:• Post uit Marokko (Wereldoriëntatie tweedegraad): vier afleveringen over Younes en zijnfamilie in het Arabische deel van Marrakech:theeceremonie, ramadan, het Jemaa el Fna-plein en familie uit Nederland (reis naar berg-dorpje en woestijnoase). Previews op 24/4, 1,8 en 15/5; heruitzendingen op 30/4, 7, 14 en21/5.• Zia Mia (Wereldoriëntatie derde graad):initiatie in de fysica in vier afleveringen. Erzijn nog uitzendingen over lucht (heruitzen-ding op 16/4) en hefbomen (preview op 17/4;heruitzending op 23/4).• le Petit monde de Pierre (Frans derde graad):telkens een kwartiertje eenvoudige woorden-schat over het doordeweekse leventje vanPierre dat constant wordt verstoord door desprookjeskoning. Er zijn previews op 17 en 24/4 en 1/5; heruitzendingen op 16, 23 en 30/4en 7/5.• Kinderboekenmuseum: kennismaking metdit museum in Den Haag. Preview op 15/5;heruitzending op 21/5.Op het programma voor het secundair on-derwijs:• Mens en lichaam (biologie): tiendelige reeksover het menselijk lichaam aan de hand vanallerlei ziekten en verwondingen. Er zijnnog uitzendingen over hersenen (heruitzen-ding op 16/4), zintuigen (preview op 17/4 enheruitzending op 23/4), homeostase (24 en 30/4) en kinderen op bestelling (1 en 7/5).• Voedselzekerheid (aardrijkskunde): vier uit-zendingen over het wereldvoedselprobleem.

(advertentie)

(advertentie)

20 KLASSE NR.64

CULTUUR OP SCHOOL• HARLEKIJN IN AFRIKA sOp vraag van Wereldsolidariteit creëerde Inter-nationale Nieuwe Scène het stuk Harlekijn inAfrika over de relaties tussen Europa en Afri-ka, over onze ontwikkelingssamenwerking ennoodhulpsituaties. Blanke en zwarte acteurs,dansers en muzikanten brengen een humoris-tische produktie in de stijl van de commediadell’arte. Het stuk loopt nog tot eind april opverschillende locaties (ook voor schoolvoor-stellingen).Internationale Nieuwe Scène - Zuiderpershuis - Tim-merwerfstraat 40 - 2000 Antwerpen - + 03-216 4440 - fax 03-248 06 30

• KOFFIE IN STRIP bPedro, Pablo en Florentina, drie Indiaanse kin-deren uit Guatemala, zijn de hoofdpersonenin De strijd om de bruine bonen (Tom Willequet& Paul Verschooten), een strip over de koffie-handel. Bij de strip hoort een lespakket mettips voor taken vooraf, nabespreking en groeps-werk en zes (kopieerbare) werkbladen voorleerlingen van de derde graad.Het stripverhaal kost 100 fr., het lespakket 20 fr.Voor scholen zijn er echter speciale tarieven.Bij bestellingen vanaf 20 ex. betaalt u nogslechts 25 fr. per strip, verzendingskosten inbe-grepen. Het lespakket en een poster krijgt u erdan gratis bovenop.Een extraatje voor KLASSE-lezers: 75 leerkrachtendie een gele briefkaart sturen naar onderstaandadres, krijgen meteen strip + lespakket gratis toe-gestuurd.Max Havelaar vzw - Dirk Steurs - Handelskaai 9 -1000 Brussel - + 02-219 84 40 - fax 02-217 60 78

• GRATIS NAAR JUNKIEBLUES sVorige maand las u in KLASSE over Junkie-blues, de produktie rond drugverslaving en -preventie van Educatief Theater Antwerpen enFakkelteater. Het stuk vertelt over de 18-jarigeBart, die alles meeheeft, maar aan drugs ver-slaafd raakt, van school vliegt, thuis weg-loopt, via een kraakpand in de gevangenisraakt... Dan beseft hij wat er aan de hand isen probeert terug te vechten. Wat niet gemak-kelijk is.Junkieblues is geschikt voor leerlingen vanaf14 jaar en voor de lessen moraal, maatschap-pelijke vorming, Nederlands enz. Na de voor-stelling volgt een bespreking. Het stuk toert toteind april. Dan gaan de acteurs even metvakantie, maar van eind september tot eindnovember is het stuk opnieuw beschikbaar,ook voor schoolvoorstellingen.Daarom dit aanbod: op 2 mei (20.30 u.) is dehele zaal van het Antwerpse Fakkelteater(250 plaatsen) gereserveerd voor lezers vanKLASSE: 125 leerkrachten kunnen mét part-ner of collega het stuk gratis gaan bekijken.U stuurt zo snel mogelijk een gele briefkaartnaar het Educatief Theater met uw naam, adres,naam en adres van uw school en uw functie. Uvermeldt ook of u alleen komt of met zijntweeën. U krijgt uw kaarten thuis.Educatief Theater Antwerpen - Denise Machiels -Reyndersstraat 7 - 2000 Antwerpen - + 03-23315 88

LEREN LEREN sLeerlingen met algemene leerproblemen kun-nen terecht bij de studievaardigheidstrainin-

gen van de Vlaamse Vereniging voor Leerkrach-ten (VVL). De leerlingen volgen de cursus Lerenleren in niveaugroepjes van minimum vijf enmaximum acht leerlingen. De cursus omvatvijf sessies tijdens het schooljaar. Zo kunnen dedeelnemers de opgedane kennis en verworvenvaardigheden meteen toetsen aan hun school-se taken en leerstof.Twee nieuwe reeksen starten binnenkort. ReeksA vindt plaats op woensdagnamiddagen (13.30u. tot 16 u.) 24/4 en 8, 15, 22 en 29/5. Reeks Bvindt plaats op zaterdagvoormiddagen (9 u.tot 11.30 u.) 27/4 en 4, 11, en 25/5 en 1/6.Ouders krijgen meer informatie op de contact-avonden (19.30 u.) op 17/4 (eerste graad), 22/4 (tweede graad) en 23/4 (derde graad). Bijvoldoende belangstelling zijn cursussen moge-lijk op woensdag- en/of vrijdagavond. Deelne-men kost 3300 fr.VVL vzw - secretariaat - Zwijgerstraat 37 - 2000Antwerpen - + 03-237 65 59 - fax 03-248 47 99

LYDIA CHAGOLL FONDS aIn de schoot van de Koning Boudewijnstichtingbestaat sinds vorig jaar het Lydia Chagoll Fonds,dat ijvert voor een groter respect voor het kinden zijn leefomgeving en het opheffen van allevormen van discriminatie en onderdrukkingvan kinderen. Elk jaar wordt één opmerkelijkeactie bekroond met de Lydia Chagoll Prijs Vooreen glimlach van een kind. Die prijs bedraagt200.000 fr. Alle personen, groepen of verenigin-gen die in België rond deze thematiek werken,kunnen tot 30 april een dossier indienen. DePrijs is wel uitsluitend bedoeld voor projectenvoor kinderen van 0 tot 12 jaar. De jury zal bijhaar beoordeling rekening houden met de ori-ginaliteit van het project, de creatieve en ver-nieuwende benadering van het thema, het ver-menigvuldigingseffect én de manier waarop uhet eventuele gewonnen geld zou aanwendenin het kader van het project.Informatie en inschrijvingsformulieren: Koning Bou-dewijnstichting - Secretariaat van het Lydia ChagollFonds - Brederodestraat 21 - 1000 Brussel - + 02-511 18 40 - fax 02-511 52 21

GEDETACHEERDE aGEZOCHT• Vlaamse Federatie van Jeugd-huizen en Jongerencentra vzw -Sep Kindt - Ommeganckstraat59 - 2018 Antwerpen - + 03-226 40 83 - fax 03-226 40 85zoekt een vastbenoemd leer-kracht (max. 35 jaar) vooreen detachering vanaf septem-ber. Uw functie: kadervorming,pedagogische projecten, ser-vice en informatie, belangen-behartiging,...• Vereniging van Vlaamse Stu-denten vzw - Alex Polfliet - Kleer-kopersstraat 15-17 blok 3 bus321 - 1000 Brussel - + 02-22305 05 - fax 02-223 07 65 zoekttegen 1 september een vastbe-noemd leerkracht (max. 40jaar) voor detachering. Uwfunctie: ondersteuning van hetbeleidswerk van de vereniging.

KLASSE NR.64 21

GEZOCHT a• Uitgeverij De Eenhoorn - Bart Desmyter, uitgever- Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke - + 056-60 54 60- fax 056-61 05 83 zoekt leerkrachten basison-derwijs die op free-lance basis willen meewer-ken aan een aantal educatieve projecten vooreerste, tweede en derde graad.• MJA (jongerenbeweging van de SocialistischeMutualiteiten) - Carlo Daelman - St. Jansstraat 32- 1000 Brussel - + 02-515 02 52 organiseert van12 tot 21 juli een recreatieve taalvakantie inles Diablerets (Zwitserland). Vijf MJA-monito-ren begeleiden de 14-15-jarige jongens en meisjes.MJA zoekt nog een taalleraar om tijdens dezevakantie op een speelse manier een groep vaneen 20-tal jongeren bijlessen Frans te geven(op halftijds basis). Eén van de monitoren zal uhierbij bijstaan.• Instituut Scheidegger - Patrick Nijs - Heindonkse-steenweg 104 - 2830 Willebroek zoekt lesgeversvoor het geven van jeugdcursussen dactyloop PC in de regio Antwerpen-noord. U volgteerst een aangepaste opleiding en moet enkeledagen per week vanaf 16 u. beschikbaar zijn.Schriftelijk solliciteren met CV.• Rode Kruis-Vlaanderen - Jeugd Rode Kruis -Michel Dumont - Vleurgatsesteenweg 98 - 1050Brussel - + 02-645 44 20 - fax 02-646 04 41 zoektvrijwilligers voor de 4de Kustactie. Een ploegvan een 25-tal animatoren propageert de ro-dekruisgedachte via allerlei educatieve activi-teiten en spelen (kwis, tentoonstelling, demon-straties, talkshow met bekende Vlamingen enz.).Het animatieprogramma is bestemd voor ie-dereen vanaf 6 jaar en wordt aangeboden intwee periodes: 14 tot 29 juli en 31 juli tot 15augustus. Het Jeugd Rode Kruis mikt o.a. opjonge leerkrachten. Op 4 en 5 mei is er eeninformatie-, selectie- en opleidingsweekend inDworp.• IPOC - Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier - + 03-480 85 18 - fax 03-489 01 99 zoekt begeleiders/leerkrachten (regent of licentiaat) voor stagesin Engeland (juli) en Frankrijk (augustus). Daar-naast zoekt IPOC ook leerkrachten Frans/Engels (regent, licentiaat of 3de jaarsstuden-ten regentaat) voor taalstages in België ensportmonitoren (idem) met kennis van deFranse taal.

ETEN EN DIËTEN sDit is het thema van Punch 3, een initiatiefvan MJA, de jongerenbeweging van de Socialis-tische Mutualiteiten. Punch 1 en 2 deed bij meerdan 10.000 Vlaamse jongeren en kinderenbewegingstest en metingen. Dit derde projectgaat één stapje verder. Naast meten en bewe-gen, kunnen jongeren van 12 tot 18 jaar nuook rond voeding werken. Meten betekentlengte, gewicht en huidplooidikten. Bewegenis een steptest en een buikspierentest. Het nieu-we element is de voeding: de Punch Lunch iseen op maat gemaakt computerprogrammaom de leerlingen te testen op de evenwichtig-heid van hun eetgewoonten. Het programmageeft meteen tips voor een gezondere voeding.Een voedingskwis leert de deelnemers meer overvoedingsvezels, ijzer, calcium, suikers enz. enmet de voedselpiramide kunnen ze zelf een even-wichtige dag samenstellen. Na de tests krijgenalle leerlingen een persoonlijke evaluatie éneen brochure waarin ze alle resultaten kunnensitueren. Een Punch 3-testbeurt duurt twee uur

voor maximum 20 leerlingen per beurt. Eentestdag (2 groepen van 20 leerlingen) kost1500 fr.MJA - Punch 3 - Sandy Maegerman - St. Jansstraat32 - 1000 Brussel - + 02-515 02 52 - fax 02-51502 07

VAN GRAAN TOT BROOD bMoortgat Audio-Visual start een nieuwe reeksdidaktische videofilms. Het eerste deel is reedsverschenen. Van graankorrels tot brood (10min.) beschrijft het volledige proces van zaaienen maaien tot bewerken van het meel enbakken van het brood. De begeleidende com-mentaartekst maakt de video’s zeker geschiktvoor klassikaal gebruik. Deze video kost 800 fr.,verzendingskosten inbegrepen.Moortgat Audio-Visual - Azalealaan 40 - 1851Grimbergen-Humbeek - + 02-251 70 23 - fax 02-252 25 18

KRAKENDE HERSENS aAnders en beter leren denken, daar gaat hetom in Krakende hersens, een bewegingsvoor-stelling door René Broens, gebaseerd op hetwetenschappelijk werk van Edward de Bono.Broens legt een theoretische basis rond waar-nemen en denken. Zes denkende petjes staansymbool voor de mogelijkheid om dingen van-uit verschillende hoeken te bekijken. U kunt ditproject op uw school halen in het kader vanbijvoorbeeld een pedagogische studiedag voorleerkrachten. Krakende hersens bestaat dan uiteen uiteenzetting (met sprekende voorbeelden)over nieuwe, betere en wetenschappelijk ver-antwoorde denkmethodes (90 min.), een lu-dieke solo-voorstelling (50 min.) en een ate-lier (120 min.) waaraan alle deelnemers mee-werken. Het project is geschikt voor alle ni-veaus, van kleuterklas tot hogeschool. U kuntdit thema daarna met uw leerlingen bespre-ken én hen met de voorstelling confronteren.Thema’s als intercultureel onderwijs, eindter-men leren leren, sociale vaardigheden, muzi-sche vorming, vredesonderwijs enz. kunt u zoin uw lessen introduceren. Krakende hersens isbeschikbaar vanaf september.Inlichtingen: Bronks - Brialmontstraat 11 - 1210Brussel - + 02-219 99 21 - fax 02-219 75 54

LEUVEN IN AFRIKA aOp zaterdag 20 april ligt Leu-ven in Afrika. Vierkant voorAfrika (een organisatie vanBroederlijk Delen, Coopibo,Oxfam Wereldwinkels, Vredes-eilanden, Wereldsolidariteit en11.11.11) zorgt voor doorlo-pend (10 u. - 18 u.) Afrikaansemuziek, dans, theater, praat-cafés, poppentheater, video,potten beschilderen, debatten,poëzie, tentoonstellingen enz.U kunt er Afrika zien, horen,voelen, ruiken en proeven. Ophet grote podium (Ladeuze-plein) is voortdurend Afrikaansemuziek te horen. Er is een spe-ciaal jongerenprogramma (14tot 20 jaar) met muzikale ani-matie, werkwinkels (percussie,kleurrijke doeken, graffiti, speel-goed, haarvlechten enz.). Er iseen kinderprogramma (6 tot12 jaar) met theater, muziek,spelen, een fietsenmaker enz.Op het Hooverplein vindt ueen wereldmarkt (boeken,folders, brochures, sieraden,stoffen, potten, kunstvoorwer-pen enz.). Ten slotte kunt u ineen hele reeks horecazaken(o.a. Alma I en Alma II) deinnerlijke mens verwennen meteen Afrikaanse maaltijd ofexotische versnaperingen.Inlichtingen: Nationaal Centrumvoor Ontwikkelingssamenwerking- Vlasfabriekstraat 11 - 1060 Brussel- + 02-539 26 20 - fax 02-53913 43

VERKEERSOPVOEDING sHet Verkeerspedagogisch Instituut vzw verzorgtgratis gastcolleges rond de nieuwe aanpakvan verkeers- en vervoerseducatie. Deze col-leges, gebracht door een gediplomeerd ver-keersdocent, richten zich in verschillende ver-sies tot studenten van de kleuter-, lagere enmiddelbare normaalscholen.Verkeerspedagogisch Instituut vzw - Spinnersstraat29 - 8800 Roeselare - + 051-21 04 17 (8 tot 20 u.)

22 KLASSE NR.64

TALENFEEST aOp 9, 10 en 11 mei organiseert het Animatie-centrum voor Talen samen met Kinepolis het19de Talenfeest. Drie dagen taalpraktijk metgratis filmvoorstellingen in originele versiemet debat in de taal van de film; educatievefilms in het IMAX-theater met pedagogischedossiers; talenkaraoke; taal- en toneelfestivalmet schoolgroepen uit het hele land; kennis-making met vreemde talen (tot en met Chi-nees) én de mogelijkheid om de nieuwe ken-nis te testen met een native speaker; ontmoe-tingen met anderstaligen; taleninforuimte;taleninterviews; kennismaking met de min-der verspreide talen in de Europese Gemeen-schap; talenworkshops (dans, toneel, teke-nen); talententoonstellingen en een gratis ta-lensterrentombola. Het Talenfeest vindt plaatsin Kinepolis in Brussel. De toegang is gratis. Uvindt een inschrijvingsformulier in de Talen-feestfolder op uw school of u vraagt het aanop onderstaand adres.Wilt u met uw leerlingen lager of secundaireen toneelstukje brengen in een andere taal(max. 10 minuten, solo of tot max. 15 leerlin-gen)? Werkt u met uw leerlingen rond eenspeciaal taalproject en wilt u uw ideeën,resultaten enz. met uw collega’s delen? Geenprobleem. Tot 15 april kunt u hiervoor con-tact opnemen met Animatiecentrum voor Talen- WTC - Emile Jacqmainlaan 162/29 - 1000Brussel - + 02-201 52 05 - fax 02-201 59 32

WEDSTRIJDEN• CARAN D’ACHE AWARD 1996 aDe Caran d’Ache Award is een kleur-, teken-en schilderwedstrijd voor alle jongeren van2,5 tot 18 jaar. Uw leerlingen kunnen indivi-dueel deelnemen. Ze halen dan een deelna-mebon bij een Caran d’Ache dealer en makeneen kunstwerk (formaat A4 tot A0). Elke leef-tijd heeft een hoofdwinnaar (volledige teken-set) en vijftien tweede winnaars (elk een kleur-doos). Klassikaal deelnemen kan ook meteen groepskunstwerk (formaat A2 tot A0). Elkleerjaar heeft een hoofdwinnaar (een teken-set voor elke leerling) en een tweede en eenderde winnaar. Uw leerlingen mogen hunkunstwerkjes inleveren tot 12 juni bij eenCaran d’Ache Art-Shop of ze opsturen naarCaran d’Ache Belgium - Postbus 21 Anderlecht 3- 1070 Anderlecht.

• DE GOUDEN EZEL 96 aUitgeverij Bakermat publiceert in het najaarEen straat met een staartje, een boek voloriginele en kleurrijke straatverhaaltjes doorbekende Vlaamse jeugdschrijvers en voor kin-deren van 7 tot 10 jaar. Vertrekpunt: eenstraat of plein in een gemeente met veel Vlaamseen buitenlandse kinderen. Aan de kaft vandit boek verbindt de uitgeverij de tweejaar-lijkse prijs De Gouden Ezel, een wedstrijdvoor alle illustratoren in binnen- en buiten-land. Elke deelnemer kan tot 30 april één ofmeerdere niet eerder gepubliceerde of bekroondewerken inzenden (kleur; formaat 138 x 216mm of naar verhouding groter). De jury be-slist op 15 mei. Het winnend werk zal als coverdienen én de illustrator zal ook de opdrachtkrijgen om de binnenillustraties te verzorgen(met bijhorend honorarium). De winnaar mag

volgend jaar naar de Internationale Kinderboe-kenbeurs in Bologna. Enkel het winnend ont-werp wordt gepubliceerd (de andere inzen-dingen worden niet teruggezonden, maar blijvenvrij voor publikatie elders).Uitgeverij Bakermat - De Gouden Ezel - KoninginAstridlaan 160 - 2800 Mechelen - + 015-42 05 08- fax 015-42 06 71

• PRIJS VOOR BIOLOGIE J. KETS 1996 sHet telefoonnummer van de OpvoedkundigeDienst van de Koninklijke Maatschappij voor Dier-kunde - Koningin Astridplein 26 - 2018 Antwerpenis gewijzigd. Voortaan kunt u haar bereiken ophet nummer 03-202 45 40.

PENNENZAKKENROCK ’96 aOp 27 juni kunt u met uw leerlingen hetschooljaar feestelijk afsluiten in het Provin-ciaal Domein Zilvermeer in Mol. Daar vindtPennenzakkenrock ’96 plaats, een organisa-tie van de gemeentelijke jongensschool vanMol Rauw en het Zilvermeer. Het gebeurenricht zich tot leerlingen tweede en derde graadlager onderwijs en eerste graad secundair on-derwijs. The Bubbles, Niels William, Illusion,Sam Gooris, Party Zone, Gunther Levi, MarcoBorsato én een surpriseact zorgen voor demuzikale omlijsting. Naast het muziek- endansgebeuren is er een sportinstuif (met klim-muur, speleoboxen, streetball, zoektocht enz.)en een cultuurinstuif (landscape-art, weven,graffiti, percussie, poëzie enz.).Pennenzakkenrock loopt van 10 u. tot 15 u.Deelnemen kost 40 fr. per leerling.Provinciaal Domein Zilvermeer - Dienst Animatie -Zilvermeerlaan 2 - 2400 Mol - + 014-81 60 21 -fax 014-81 74 31

ZWART OVER BLANK sBLACKonWHITE is een interactief videopakketvoor jongeren vanaf 15 jaar. Afrikaanse jon-geren vertellen hoe zij westerlingen, Europaen Europeanen zien, geven hun visie over deNoord-Zuidrelatie en roepen Europese jonge-ren op tot een nieuw soort partnerschap. Vi-deoclips, verschillende methodieken en foto’sstimuleren een discussie over culturele ste-reotypes. Hoe en waarom ontstaan ze? Wel-ke invloed hebben ze op onze opvattingen engedragingen en wat kunnen we doen om denegatieve effecten tegen te gaan? Het helepakket (VHS-cassette met 8 videoclips, 80 blz.handleiding voor de leerkracht en 25 foto’sA4 + achtergrondinformatie) kost 1500 fr.,verzendingskosten niet inbegrepen.Wereldsolidariteit - Jaklien Broekx - Wetstraat121 - 1040 Brussel - + 02-237 37 76 - fax 02-237 37 00

VERENIGING sLERAREN NEDERLANDSOp woensdag 17 april om 15u. is de UFSIA (Rodestraat 14 -2000 Antwerpen) gastheer voorde oprichtingsvergaderingvan de Vereniging Leraren Ne-derlands. De nieuwe vereni-ging zal netoverschrijdendwerken en overkoepelt ook allereeds bestaande verenigingenNederlands. Ze zal waken overde belangen van het vak, mee-werken aan de professionali-sering van de leraren en ban-den leggen naar opleiding envakdidactiek. Alle belangstel-lenden kunnen zich melden(ook als ze niet vrij zijn op 17april).Vereniging Leraren Nederlands -UFSIA/CVD - Prinsstraat 13 - 2000Antwerpen - + 03-220 46 79 -03-220 46 81

Babel in Brussel.

KLASSE NR.64 23

DE REACTIES a• Belofte maakt schuld. Zeven lezers winnen eengratis vakantie (waarde 10.000 frank) in hetLimburgse Park Molenheide. Zij werden gelootuit zo’n 2000 inzendingen van de enquête inKLASSE 62. Hartelijk dank aan alle deelnemersvoor de kritische evaluatie en de honderdenvoorstellen. We werken er aan. Dit zijn de win-naars: Ann Deplaecie (Oostduinkerke), Luc Autri-que (Kontich), Lode Verstraete (Oostnieuwkerke),Franck Laevens (Roeselare), Veerle De Smet (Leu-ven), Antonino Frisina (Opglabbeek) en SandraVander Plaetse (Merelbeke). Prettige vakantie!• Gladde wegen en sneeuw hielden u op hetlaatste nippertje misschien nog thuis tijdens dekrokusvakantie. Zo’n 1300 andere lezers kwa-men wel naar Stad met Klasse: Diest. Daarwerden ze vakkundig opgevangen en rondge-leid door méér dan enthousiaste gidsen. Voor demeesten werd Diest een verrassende ontdek-king. De horeca pakte zelfs in heel de stad uitmet een KLASSE-menu. Een stad om duimen envingers van af te likken. Honderden deelnemersook voor het vragenspel. Er zaten 173 begijnen-bolletjes in het bokaal. Dit zijn de winnaars:Mireille Vingerhoets (Kapellen), Gerda Meule-brouck (Ruiselede), Marcel Opdekamp (Dilsen),Nardé Maesen (Zutendaal) en An Swinnen (Mol).Wie nog (met de klas?) naar Diest wil contacteertStedelijke Dienst voor Toerisme - Stadhuis - GroteMarkt - 3290 Diest - + 013-31 21 21

• Geen horizon is blijk-baar te ver voor u.Niet minder dan 1600lezers gingen in ophet aanbod om ken-nis te maken met hetboeddhisme. Wie erbij kan zijn op éénvan de vier ontmoe-

tingsdagen in Hoei heeft ondertussen een be-vestiging ontvangen. Dat zijn in totaal 800leerkrachten. We hebben ook nog 600 mensenkunnen uitnodigen op de extra dagen methetzelfde programma in Brugge (1 mei) enSchoten (1 en 2 juni). De anderen komen opeen wachtlijst. Zij maken spijtig genoeg alleeneen kans als anderen vergeten tijdig te betalen.Maar u kunt ook altijd op eigen houtje naar deTibetaanse Lama’s. Meer informatie: Tibet-aans Instituut - Kruispadstraat 33 - 2900 Schoten- + 03-685 09 19 - fax 03-685 09 91• Antwerpen Averechts stond enkele dagen onder-steboven van het aantal aanvragen voor eenrondleiding in de Turkse of joodse gemeen-schap: meer dan 1000. Enkele honderden heb-ben al een bevestiging gekregen. Om kosten tesparen hebben we de anderen niet meer verwit-tigd. Maar er komen wel twee extra rondleidin-gen voor het Turkse dagarrangement (4 en 11mei) en twee extra rondleidingen voor het joodsedagarrangement (19 mei en 9 juni), met telkensexact hetzelfde programma en dezelfde beta-lingsvoorwaarden als vermeld in de vorige KLASSE(p.16). Wie daar nog bij wil zijn, kan uitsluitendtelefonisch inschrijven. U kunt daarvoor enkelen alleen bellen op woensdag 17 april tussen14 u. en 18 u. naar Antwerpen Averechts - Haring-rokerij - Kronenburgstraat 34 bus 1 - 2000 Antwer-pen - + 03-248 15 77 - fax 03-248 50 71• We nodigden u uit voor de film Wings ofCourage in het IMAX-theater (Brussel). Eenspectaculaire belevenis. Dankzij een extra voor-

stelling konden 800 lezers gratis de lucht in. Alsdie vlieger voor u niet opging, kunt u nog altijdmeer informatie vragen bij Kinepolis-Imax - Eeuw-feestlaan 20 - 1020 Brussel - + 02-474 26 00 - fax02-474 26 06• Meer dan 8000 lezers stuurden de bon in enkrijgen de kans een gratis bezoek te brengenaan Mini-Europe in Brussel. Als u bij de geluk-kigen bent, hebt u uw gratis toegangskaarten alontvangen. U kunt er ook kennis maken met denieuwe educatieve mogelijkheden zoals de Eu-ropaklas en de Europese Ruimte. Mini-Europe-Bruparck - 1020 Brussel - + 02-478 05 50 - fax 02-478 26 75• Razen rennen razen rennen. De Canon-cul-tuurcel op het Departement Onderwijs durftnooit nog een telefoonnummer in KLASSE zet-ten. Op enkele dagen tijd belden en schrevenmeer dan 1500 mensen (Boem Paukeslag) voorhet beloofde pakket posters van Paul Van Ostaijen.500 lezers krijgen de tien posters thuis bezorgd.De cultuurcel bedankt iedereen voor de sponta-ne interesse, maar op is op. Belt u hen even opom hen te bedanken?• Met een exemplaar van KLASSE in de handkon u gratis naar de PICASSO-tentoonstellingonder het Koningsplein in Brussel. Meer dan 250lezers deden dat ook en velen gaan met hun klasterugkomen. De educatieve mappen volgen. Erzijn weliswaar twee Picasso’s verdwenen. Iemanddie op school gezien? De tentoonstelling is nogopen (maar niet meer gratis) tot 2 juni.Meer info: Ondergrond Koningsplein - Koningsplein 10- 1000 Brussel - + 02-672 05 873 - fax 02-673 16 92• Activiteiten die in KLASSE worden aangekon-digd, kunnen niet alleen op een massale res-pons rekenen. We proberen zo weinig mogelijkmensen te ontgoochelen en het aantal defini-tieve inschrijvingen toch beheersbaar te hou-den. Daarom overleggen we ook telkens met deorganisatoren hoe ze elke deelnemer optimaalkunnen ontvangen. We vernemen graag uw(positieve en negatieve) ervaringen. KLASSE-ACTIE - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel.

MAGNEET sFabrimetal-Vlaanderen (met ACV-metaal en ABVV-metaal) lanceert een informatiecampagne voorde tweedejaars van het secundair onderwijs.De campagne toont de opleidings- en tewerk-stellingsmogelijkheden binnen de sectoren me-taalverwerking, machinebouw, elektrotechniek,elektronica, kunststofverwerking en vervoers-materieel.Alle tweedejaars kunnen gratis Magneet krij-gen: een tijdschrift met getuigenissen van jongemensen over de mogelijkheden van een techni-sche opleiding en de aantrekkelijkheid vaneen technische job. Niet alleen arbeiders, tech-nici of ingenieurs doen hun uitleg, ook leerlin-gen van secundaire scholen en industriële ho-gescholen vertellen hun verhaal. Bovendienvinden de leerlingen in het blad heel wat we-tenswaardigheden over materialen en technie-ken, over fysica en toegepaste elektronica, over...Uw school kreeg al een brief van Fabrimetalover Magneet. Daarbij zit een antwoordkaartwaarmee u het blad gratis kunt bestellen vooruw leerlingen. De exemplaren worden nog inapril geleverd.Fabrimetal-Vlaanderen - Christine Lannoo - Lakenwe-versstraat 21 - 1050 Brussel - + 02-510 24 78 - fax02-510 24 45 - e-mail christine.lannoo@fabrimetal.be.

KUNSTOPVOEDING sBronks Jeugdtheater Brussel gooitop zaterdag 4 mei zijn deurenwagenwijd open voor docen-ten uit het hoger pedagogischonderwijs (KNS, LNS en MNS).U bent van harte uitgenodigdom met de pedagogische me-dewerkers in discussie te tre-den over kunstopvoeding inhet algemeen en theateredu-catie in het bijzonder. Behal-ve een rondvraag naar uwbehoeften, zal Bronks ook eenaantal projecten voorstellendie volgend schooljaar in sa-menwerking met de normaal-scholen zullen lopen. Boven-dien kunt u er kennis makenmet Mooi stilzitten, een gloed-nieuwe kleutervoorstelling vanAd Van Iersel.Inschrijvingen en informatie: Bronks- Brialmontstraat 11 - 1210 Brus-sel - + 02-219 99 21 - fax 02-219 75 54

KLASSE-SERVICE a• KTA - Noordlaan 32 - 9100 St. Niklaas - + 03-77636 34 (schooluren) of 03-346 88 12 (G. Santy, 18u.-19 u.) of 03-346 97 19 (G. Van De Voorde, 20 u.-21 u.) organiseert een 1ste groot motortreffenvoor leerkrachten en hun familie op 11 mei.Deelnemen aan de individuele rit van 112 kmkost 150 fr. (tombola + drankje gratis). Starttussen 11 en 13 u. Liefst vooraf inschrijven.• Geert De Maerschalck - Kluisstraat 1 - 2880 Bor-nem - + 03-899 11 52 (na 19 u.) brengt jongekandidaat-briefschrijvers (die willen schrijvenin Nederlands, Frans, Engels of Duits) in contactmet leeftijdgenoten uit Nederland, Duitsland,Groot-Brittannië, Frankrijk of Algerije. Wie hemeen briefje stuurt met alle nuttige gegevens éneen aan zichzelf gerichte en gefrankeerde brief-omslag, krijgt per kerende post enkele adressen.• De lagere school Xi’an Primary School of ShaanxiProvince - Lei Wei, headmaster - No 65 Lianhu -710003 Shaanxi - China wil graag corresponde-ren met Vlaamse basisscholen.• Mariette De Prins - Nieuwe Geldenaaksebaan 1A- 3360 Bierbeek - + 016-46 07 90 is op zoek naarleerkrachten wiskunde die willen correspon-deren (in het Frans) met een «professeur delycée» in Roemenië.• Didac Instituut - Karel Aerts - Neromstraat 153 -1861 Meise - + en fax 015-71 46 47 organiseertstadsrondleidingen in Antwerpen, Brugge, Brussel,Leuven én Amsterdam. U wandelt met gids ofop eigen houtje (met walkman en invulmapannex stadskaart). Geschikt voor leerlingen vanafhet tweede jaar secundair onderwijs.• Johan Willems - Rozestraat 19 - 9910 Knessela-re-Ursel - + 09-374 11 79 organiseert een cursusGitaar binnen handbereik voor kleuterleidersen onderwijzers. De cursus omvat een 15-tallessen en is strikt individueel.• Patrik Somers - Van Trierstraat 18 - 2018 Antwer-pen - + (na 19 u.) en fax 03-237 81 43 zoektgeschreven getuigenissen rond omgaan metdood en rouw op school of persoonlijke ervarin-gen van collega’s rond stervensbegeleiding, be-graven, cremeren, uitvaartvernieuwing, liturgi-sche zorg en rouwverwerking. Ook gedetailleer-de rekeningen van begrafenisondernemers zijnwelkom (discretie en anonimiteit gewaarborgd).• vzw Tirasila - Uitbreidingsstraat 552 - 2600Antwerpen - + 03-235 85 96 - fax 03-236 30 11geeft introductielessen op school in Kalaripa-yatt. Dat is een Indische gevechtskunst dieoogt als dans en die in een rituele sfeer wordtbeoefend. De bewegingen zijn gebaseerd opdieren en hun eigenschappen. Er is een aange-past programma voor alle leeftijden.• Eibe - Serge Depraetere - Interleuvenlaan 62A- 3001 Leuven - + 016-40 02 10 - fax 016-40 3595 werd op de Educa+-beurs in Gent hetslachtoffer van een flauwe grapjas. Een ak-tentas met alle gegevens van leerkrachtendie de Eibe-stand bezochten, werd gestolen.Eibe vraagt of u even een seintje wilt gevenals u één van deze mensen was.

NAVORMING NU EN STRAKS aBinnenkort maakt de oude navorming plaatsvoor de nieuwe nascholing. De Erkenningscom-missie voor de Navorming (zelf nog onzeker overhaar toekomst) wijdt hieraan een studienamid-dag op 24 april in de Grote Aula van de UIA(Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk). Mensen van detheorie, mensen van de praktijk en beleidsmen-

sen zullen elkaar daar ontmoeten. Op het pro-gramma: het nieuwe decreet, het rapport Spiegel-effecten, het Navormingsrepertorium voor het On-derwijspersoneel 1996, de rol van de directies in denieuwe nascholing en een navormingsbeurs.Deelnemen kost 500 fr., koffie, rapport en re-pertorium inbegrepen. Inschrijven doet u vóór15 april door overschrijving van het juiste be-drag op rekeningnr. 091-2203014-76 van Mi-nisterie Vlaamse Gemeenschap - Departement On-derwijs - Administratie Ondersteuning - Cel Boek-houding - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel, metvermelding art. 35 40 06.10, BA 01 92, SD.Erkenningscommissie voor de Navorming - Depar-tement Onderwijs - Koningsstraat 138 - 1000Brussel - + 02-211 45 81 (vragen naar Nadine)

VLAAMSE WETENSCHAPSWEEK sOp uw school vindt u een folder over de Vlaam-se Wetenschapsweek 96 (21 tot 26 oktober). Defolder geeft meer gegevens over deze week éneen bestelformulier voor de Wetenschapskrant.U kunt tot 22 april een gratis exemplaar aan-vragen. U vindt er alle activiteiten waaraan ualleen of met uw klas kunt deelnemen. Tal vanwetenschappelijke instellingen en musea heb-ben die week een eigen programma. In meistarten ook de uitvinders- en de fotowed-strijd. Wetenschap in de kijker verplaatst leer-lingen en leerlingen (derde graad secundaironderwijs en hoger onderwijs van één cyclus)een hele of halve dag in de huid van een echtewetenschapper in laboratoria van universitei-ten, hogescholen en wetenschappelijke instel-lingen. Er komen wetenschappelijke doe-pak-ketten; een vrachtwagen vol boeiende expe-rimenten rijdt door heel Vlaanderen; een ten-toonstelling toont 7000 jaar Chinese ontdek-kingen en uitvindingen én de Vlaamse (mo-derne) tegenhangers enz. Het Wetenschaps-feest sluit op 26 oktober de week af. Er isdaarnaast ook plaats voor uw eigen initiatie-ven: opendeurdagen, wedstrijden, lezingen enseminaries enz. Ga meteen op zoek naar defolder en stuur de (kopieerbare) antwoord-kaart meteen op. Of vraag een folder aan.Stichting FTI - Halinka De Visscher - Stormstraat 1 -1000 Brussel/Ministerie van de Vlaamse Gemeen-schap - departement Coördinatie - Administratievoor de Programmatie van het Wetenschapsbeleid -Boudewijnlaan 30 - 1210 Brussel - + 02-507 60 08- fax 02-507 60 07

DANSEN MET KLEUTERS bUw kleuters kunnen op een speelse en actievewijze kennismaken met dansexpressie. Dans-kant vzw heeft hiervoor een speciaal project. Mu-ziek, poëzie en didactische hulpmiddelen (sjaal-tjes, ballonnen, papier, linten, belletjes enz..)brengen uw kleuters tot bewegen en creatiefdansen. Zo’n sessie duurt een half uur voormaximum 15 kleuters tussen 4 en 6 jaar. Ubetaalt 650 fr. per sessie (met een minimum vanvier aansluitende sessies) + 9 fr./km reiskosten.Hoe begin ik er zelf aan is een training voorkleuterleiders die zelf dansexpressie willen ge-ven. Deze training duurt minstens twee uur voormaximum 25 deelnemers. Hiervoor betaalt u1500 fr./uur + 9 fr./km reiskosten. De handigesyllabus Dansexpressie met kleuters telt 85 blz.en kost 750 fr. U kunt steeds gratis informatieaanvragen over alle activiteiten van Danskant.Danskant vzw - St. Vincentiusstraat 26A - 2018Antwerpen - + en fax 03-230 75 80

V-DAGEN: ARTESIA aU hebt massaal gereageerd opde oproep om deel te nemenaan de V-Dagen 1996 die tus-

sen 15 april en 10 meiduizenden leerlingenén hun leerkrachten

op de been zullen bren-gen. Op dit moment is

alles zo goed als volgeboekt.Er zijn enkel nog plaatsenbeschikbaar voor de opvoe-ringen van Artesia, de sym-fonie van Dirk Brossé. Maarja, de organisatie stelt dan ookliefst 7000 plaatsen beschik-baar, gespreid over 8 concer-ten. Brossé zelf leidt het Symfo-nieorkest van Vlaanderen, aan-gevuld met enkele internatio-nale gastsolisten, die een veer-tigtal etnische instrumentenbespelen. De concerten vin-den plaats op 6 (Ieper, na-middag), 7 (Mechelen, voor-middag), 9 (Tongeren, namid-dag) en 10 mei (Gent, voor-middag), telkens twee concer-ten na elkaar. Uw bijdrage inde kosten bedraagt 180 fr. perleerling.Info V-Dagen: + 03-360 45 29 /Info Artesia: Maestro Music Pro-ductions vzw - Leeuwerikstraat20 - 3680 Maaseik - + 089-5675 57 - fax 089-56 11 17

24 KLASSE NR.64

25 KLASSE NR.64

ZEKERLEZEN

ALGEMEEN a• VAN DALE OP CD-ROMHet is niet de volledige Grote Van Dale, maarmet het Groot Woordenboek Hedendaags Neder-lands en het Groot Synoniemenwoordenboek staannu toch 85.000 trefwoorden en 45.000 syno-niemen op één CD-ROM. U kunt opzoeken opbasis van trefwoord, woordcombinaties, wild-cards en natuurlijk ook alfabetisch. De woor-denboeken staan in de nieuwe spelling en ukunt ze integreren in elke tekstverwerker die

onder Windows draait. De CD-ROM is verkrijgbaar in de boek-handel voor 9000 fr.

SEKSUALITEIT• Seksualiteit, relaties, geboorterege-ling - jaarboek 95 is uit. Van de op-komst van TV-programma’s i.v.m. seksover incest en echtscheiding tot de abor-tuswetgeving in Ierland. Van vrouwenop Internet over onderzoek naar con-dooms tot praten over seks in het gezin.Voorts heel wat kronieken, b.v. over deWereldvrouwenconferentie in Peking ofde doe-het-zelf-aidstest, boeken- en film-recensies, snapshots uit literatuur en fo-tografie en ten slotte een adresboekje, degele gids van seks en relaties.Seksualiteit, relaties, geboorteregeling - jaarboek95, 650 fr. + verzendingskosten - CGSO -Meersstraat 138 B - 9000 Gent - + 09-22107 22 - fax 09-220 84 06

• WERELDVROUWENCONFERENTIEWat de IV-de UNO-wereldconferentie overde vrouw (september 95) inhield en wel-ke reacties zij uitlokte, kunt u achterha-len in het mooi verzorgde Verslagboekvan het Ministerie van Tewerkstelling enArbeid en Gelijke-Kansenbeleid. Gratiszolang de voorraad strekt.Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid enGelijke-Kansenbeleid - Persdienst - Belliard-straat 51 - 1040 Brussel - + 02-233 50 67 -fax 02-230 10 67

• BASISEDUCATIEWaarom laaggeschoolde volwassenendeelnemen aan cursussen basiseducatieen welke problemen zij ondervinden inde huidige samenleving vertellen zij uzelf in Onze Verhalen. Maak kennis meteen leefwereld die voor heel wat onder-wijsmensen een groot vraagteken is.Schrijf 350 fr. over op rek.nr. 001-2173826-35 van Centrum Basiseducatie Meetjeslandvzw - Schaperijstraat 86 - 9900 Eeklo -+ 09-378 31 83 met de vermelding OnzeVerhalen.

• VAKTIJDSCHRIFTEN (8)Ouverture. Tijdschrift voor muziekpe-dagogie behandelt viermaal per jaar envanuit zowel theoretische als praktischeinvalshoek de muzikale opvoeding opschool. Vakoverschrijdend werken, inspelenop de actualiteit, de keuze van goedeschoolmuziek, ideeën voor de les enz.Ouverture is het tijdschrift van de ver-eniging Muziekleerkrachten Vrij Onderwijs.Een abonnement kost 890 fr., 1000 fr. alsu hierbij ook lid wilt worden.M.V.O. - Mark Reybrouck - Eikendreef 21 -8490 Varsenare - + 050-38 02 77

BASISONDERWIJS b• KINDERHANDENMini-poppentheaters en maxi-knuffel-beren, een suiker-iglo, versierde boter-hammen, mozaïeksteentjes, comme-dia dell’arte-maskers, brooddeegfiguur-tjes, kunstleer, beestjes in je haar, demooiste kransen uit het bos,... Het tijd-schrift Kinderhanden wijst u zesmaalper jaar de weg om met kinderen van5 tot 12 jaar supercreatief aan de slagte gaan. Recepten voor binnen- en buitenactiviteiten, duidelijkuit de doeken gedaan en kleurrijk geïllustreerd.Kinderhanden, 175 fr. per nummer, 990 fr. voor een jaarabonnement -Eddy Van Gestel - De Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Ant-

werpen - + 03-239 59 00 - fax 03-230 85 50

• PAS OP!Te voet naar school, per fiets, met de busof met de auto? Via vijf geïllustreerdevoorleesverhalen kunt u kinderen van 4tot 7 jaar confronteren met verkeerssi-tuaties waar zij dagelijks in kunnen te-rechtkomen. Pas op! geeft ook suggestiesvoor verkeersbegeleiding aan de ouders.Pas op! ‘Wij gaan weer naar school’, 105 fr.- Roned Media - postbus 56 - 6660 AB Elst -Nederland - fax + 31 24 360 31 81

SECUNDAIR ONDERWIJS s• ANTIGONETheaterdidactiek aan de hand van mo-derne opvoeringen van Antigone, Anti-gone in de nieuwgriekse poëzie, Antigonein de Engelse en recente Nederlandse lite-ratuur, Carl Orff’s Antigone of die vanJean Anouilh, suggesties en lesstrategieënrond de klassieken... Antigone als heden-daags discussiepunt. Vorig jaar een collo-quium, nu een themanummer van hettijdschrift Didactica Classica Ganden-sia. Doelgroep zijn de leerkrachten antiekeen moderne talen en kunstgeschiedenis.Didactica 34, 209 blz., 600 fr. + 65 fr. port-kosten - over te schrijven op rekeningnr. 001-1982747-46 met de vermelding Gent, Cultu-ra Antiqua, Didactica 34

• SEXFLOPOngeacht wat u ervan dacht, is Sexflop2.0 een veilig-vrijen-kwis op diskette. Dekwis confronteert jongeren met ruim 400vragen rond aids, soa, voorbehoedsmid-delen enz. Het programma bevat eenheleboel al of niet grafisch ondersteundeinformatie plus adressen en telefoonnum-mers van aidspreventie-, hulp- en jonge-renorganisaties.Sexflop 2.0, 200 fr. + 50 fr. verzendingskos-ten - MJA - Sint Jansstraat 32 - 1000 Brussel -+ 02 - 51 50 252 - fax 02-51 50 207 - e-mail:MJA@innet.be

• MULTI-ETNISCH SAMENLEVEN aDe les- en spelwijzer multi-etnisch sa-menleven van Info Jeugd biedt een uitge-breide inventaris van recent educatiefmateriaal, dat u kunt gebruiken bij devoorbereiding van spellen, lessen, thema-dagen of projectweken over multi-etnischen multicultureel samenleven, intercultu-reel onderwijs, vooroordelen en discrimi-natie, racisme, asielzoekers, vluchtelin-gen of over extreem-rechts vroeger en nu.Voorts krijgt u een overzicht van audiovi-sueel materiaal, tijdschriften en vereni-gingen en een lijst van gastsprekers. Er ismateriaal voor zowel basis- als secundaironderwijs. Prijs: 500 fr. + verzendingskos-ten. Bij Info jeugd kunt u ook een LesmapRacisme bestellen met direct bruikbaarlesmateriaal. Deze map is bedoeld voorjongeren van 15-18 jaar en kost 450 fr.,eveneens plus verzendingskosten.Info Jeugd Nationaal - Vrijdagmarkt 11 -2000 Antwerpen - + 03-231 07 58 - fax 03-231 07 57

• VAKOVERSCHRIJDEND sWilt u geen losstaande initiatieven op-hopen, maar strategisch en vanuit eenschoolvisie met vakoverschrijdende the-ma’s werken? Een stappenplan zet u opweg. Zoekt u werkvormen en lesmateriaalom naast kennis ook vaardigheden enattitudes vakoverschrijdend over te bren-gen? Het materiaal is er, gewikt en gewo-gen in de praktijk. Wenst u nuttige adres-sen rond de thema’s milieu, gezondheid,seksuele en relationele opvoeding of zoektu nascholing hierrond? De informatie isbeschikbaar. En er is nog veel meer...Vakoverschrijdende thema’s in het secun-dair onderwijs - een instrumentarium voorleerkrachten en schoolteams, 1095 fr. - Uit-geverij Garant - Tiensesteenweg 83 - 3010Kessel-Lo - +016-25 31 31

GRATIS BOEKEN bWe hebben 75 exemplaren voor u klaarliggen van Pas op! ‘Wij gaan weer naarschool’. Stuur ons een kaartje met uweigen leuke zin, die begint met Pas op! Uwnaam komt niet in het blad (plaatsge-brek), maar als u bij de winnaars bent,hoort u zo snel mogelijk van ons. Veelgeluk en pas een beetje op.KLASSE - Zeker Lezen + Pas op! - Konings-straat 138 - 1000 Brussel

ZEKERDOEN

26 KLASSE NR.64

CURSUSSEN EN STUDIEDAGEN

ALGEMEEN a• Italiaanse en Franse renaissancedansenuit traktaken van de 16de eeuw - cursus voordansers en instrumentalisten: 13/4 in Burg-centrum, Gent.Capriool vzw - Leen Behets - Beukenlaan 101 - 9051St. Denijs-Westrem - + 09-221 66 21

BASISONDERWIJS b• Hoe kunnen contract-

werk en projectwerk de kinderen extrastimuleren?: 14/5.Lagere School De Regenboog - Kronenburg-straat 30 - 2000 Antwerpen - + 03-238 49 72

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJSs• Different approaches to using rea-ding materials: 24/4.The British Council - Liefdadigheidsstraat 15 -1040 Brussel - + 02-227 08 41 - fax 02-22708 49• Projectdag HIRL: 4/5.De laatstejaarsstudenten Graduaat So-ciale Readaptatiewetenschappen en Post-graduaat Niet-Commercieel Managementstellen projecten voor rond mobiliteit envrijetijdsbesteding, jongeren en gezond-heid, drugpreventie, jongeren en kicks,beeldvorming en jongeren enz.Hoger Instituut voor Readaptatiewetenschap-pen Leuven vzw - J.B. Van Monsstraat 2 - 3000Leuven - + 016-20 35 25 - fax 016-29 17 17• Wegwijs in de informatica-opleidin-gen van het hoger onderwijs: 24/4.Gratis studienamiddag voor leerlingenén leerkrachten secundair onderwijs, di-recties en PMS. Inschrijven vóór 20/4.Erasmushogeschool Brussel - Departement IWT- Martine Raadschelders - Nijverheidskaai 170- 1070 Brussel - + 02-520 18 10 - fax 02-52071 23• Taaldag 1996: 27/4 in UFSIA.Opendeurdag voor alle taalleerkrachten.Centrum voor Didactiek - UFSIA - Prinsstraat13 - 2000 Antwerpen - + 03-220 46 81 - fax03-03-220 46 79• Stress en verantwoordelijkheid op hetwerk: 17/4 in Antwerpen.Middagconferentie over stress en stress-beleid (personeelsbeleid, kwaliteitszorg,...).Vlaams Netwerk voor Zakenethiek - Europa-straat 31 - 2850 Boom - + 03-844 00 89• Internet: 20/4.Het gebruik van het «net» bij opzoekenvan bedrijfseconomische informatie entalenonderricht.EHSAL - Dienst Lerarenopleiding - Stormstraat2 - 1000 Brussel - + 02-210 16 24 - fax 02-210 16 25

CONGRESSEN EN COLLOQUIA

ALGEMEEN a• Duurzame vernieuwing van het se-cundair onderwijs?: 4/5 in UFSIA, Ant-werpen.Onderwijsforum rond enveloppe-finan-ciering, lokale autonomie, samenwerkings-verbanden, teamwerking op school, plaatsvan BSO en TSO binnen de hervormin-gen en het welzijn van de leerlingen.Sprekers zijn o.a. Georges Monard (secre-

• NAVORMING FRANS bDe Belgische Vereniging Leraars Frans (BVLF)heeft een aantal Linguabeurzen aange-vraagd voor een navorming van 11 tot 21augustus in Toulon, Campus du Var (Frankrijk)over nieuwe onderwijsmethodes en tech-nieken voor jonge leerlingen. Doelgroep:onderwijzers derde graad lager onder-wijs (alle netten) die Frans als vreemde taalgeven. De beurs dekt alle cursuskosten,uitstappen tijdens de vrije namiddagen,logement op individuele basis en maaltij-den. Het Departement Onderwijs neemt deverplaatsingskosten waarschijnlijk voor zijnrekening. Partner en/of kinderen kunnen(mits toeslag) ook mee.De BVLF verwacht uw schriftelijke kandida-tuur met CV én met motivatie vóór 22 april.BVLF vzw - Claudine De Rockere, voorzitter -Hofstraat 80 - 9000 Gent - + en fax 09-22539 16

KLASSE-MENT aGeen aprilgrap. Als u ons ten laatste op26 april het goede antwoord bezorgt oponderstaande opgave, maakt u kans opéén van de vijf boekenbons van 2000 fr.,geschonken door de Standaard Boek-handel. U kunt dan meteen wat leesvoerin huis halen om de lange hete zomer(aprilgrap?) door te komen.Winnaars opgave 26: Christine Vanbille-mont (Oostduinkerke), Rolf Wouters (Leu-ven), Lutgarde Petry (Millen-Riemst), Mag-da Cumps (Heist O/D Berg) en Lode Sergant(Gijzegem).Oplossing opgave 27:de Seefhoek.Opgave 28: Rome wasniet meer dé hoofd-stad van het Romeinse Rijk toen een keizerde Christenvervolgingen stopzette, het Rijkin tweeën deelde, een andere stad zijnnaam gaf en uitriep tot een hoofdstad. Zijnbeeltenis vinden we terug in prachtigemozaïeken in de Kerk van de Heilige Wijs-heid. Véél later vielen de Osmanen binnenen veranderde de stad van eigenaar ennaam en de kerk van bestemming. In diekerk/moskee/museum prijken nu nog insierlijke Arabische letters de namen vanAllah en Mohammed. Weer véél later waser een verlichte Osmaan die letterlijk «devolmaakte» heette en «vader van alle...(zijn volk)» werd genoemd. Hij schafte demacht van de godsdienst af, leerde zijnvolk het Latijnse schrift, voerde de leer-plicht in... en trok naar een andere hoofd-stad. De oude hoofdstad bleef achter alséén groot museum voor de talrijk toestro-mende toeristen. Haar naam graag.KLASSE-MENT - Koningsstraat 138 - 1000Brussel

taris-generaal departementonderwijs), Frans Daems (Uni-versiteit Antwerpen), Ate vanBalen (KPC Nederland) enLudo Sannen, Vlaams volks-vertegenwoordiger.Ploeg - Vera Hendrickx - Brial-montstraat 23 - 1210 Brussel -+ 02-219 19 19 - fax 02-223

10 90- e-mail ploeg@ploeg.be• Voeding, eten en eetstoornissen: 10/5in Gasthuisberg,Leuven.Evenwichtige voeding voor schoolgaan-de kinderen, omgaan met eetstoornissenop school, voedingseducatie in de eindter-men, anorexia nervosa enz.Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voorJeugdgezondheidszorg vzw - Onze Lieve Vrouw-straat 42 (1ste verdieping) - 3000 Leuven - +016-29 01 19 - fax 016-29 01 14• Wees goed jegens proefdieren: 24/4in RUCA, Antwerpen.Symposium in aanwezigheid van ZKHPrins Laurent over proefdieren en proef-dierverzorging. Organisatie: VlaamseVereniging voor Biologie, RUCA, Stich-ting Prins Laurent en werkgroep Mens.Werkgroep Mens - Sonja De Nollin - Te Boel-aarlei 23 - 2140 Borgerhout - + 03-322 7469 - fax 03-321 02 77• Eco-Beurs 96: 13/14/4 in Diksmuide.Milieuvriendelijk omgaan met materia-len, besparing van energie, hergebruikvan afgedankte produkten of afval.All Round Organisations (voor MilieudienstDiksmuide & Jaycees) - Rik Stael - Beerststraat32 - 8600 Vladslo - + 051-50 37 91 - fax051-51 06 11

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• La géographie de la Wallonie: 4/5 inLouvain-la-Neuve.Netoverschrijdend symposium. Het De-partement Onderwijs betaalt uw reiskos-ten terug. Deelnemingskosten (900 fr.voor leden VLA; 1100 fr. voor niet-leden;600 fr. voor studenten) vooraf overschrijvenop rekeningnr. 000-0069936-96 van VLA,met vermelding Wallonië.Vereniging Leraars Aardrijkskunde vzw - Post-bus 88 - 2550 Kontich - Inl.: Luc Henau,onderwijsinspecteur - + en fax 050-41 31 35• Congres Engels: Building bridges: 29/5 in Utrecht, Nederland.Congres met lezingen, workshops, de-monstraties, leermiddelen enz. over deaansluiting tussen Engels in lager en insecundair onderwijs.Christelijk Pedagogisch Studiecentrum - N.Dronkert-Veldkamp - Amersfoortsestraat 30 -3871 BT Hoevelaken, Nederland - + 00-31-33-254 12 21 - fax 00-31-33-254 12 46• 10de Het Schoolvak Nederlands-Con-ferentie 1996: 15-16/11 in UFSIA, Ant-werpen.U kunt zich tot 1 mei melden als kandi-daat spreker/workshopleider: u stuurt eenabstract (1 A4) op en een korte samen-vatting (60 woorden).Mark Van Bavel - UFSIA/CDV - Prinsstraat 8 -2000 Antwerpen - + 03-220 46 81 - fax 03-220 46 79

KLASSE NR.64 27

ZEKERZ I E N

KLASSE NR.64 27

ZEKERZ I E N

• ASPIRINE EN ANDERE VERHALEN:7/4 TOT 3/11De Nationale Plantentuin van België koos degeneeskrachtige planten als jaarthema. DePlantentuin beschikt over een unieke collec-tie, met meer dan 330 verschillende soortendie u vanaf 7 april (kassen van het Planten-paleis) en 8 juni (Openluchtverzamelingen)kunt bezoeken. Het welbekende aspirientje(vroeger extract van wilgeschors tot men hetwerkzame element, salicylzuur, synthetischleerde maken) is één voorbeeld hoe de meeste

van onze «pilletjes» geïnspireerd zijn op de natuur.De toegangsprijzen: voor Plantenpaleis betaalt u 120 fr. Studenten,60+, CJP en kinderen van 7 tot 16 jaar betalen 50 fr. Kinderen jongerdan 7 jaar hebben gratis toegang. Voor deOpenluchtverzamelingen gelden dezelfde toe-gangsprijzen. Er is ook een combi-ticket (Plan-

tenpaleis + Openlucht-verzamelingen): 200 fr.voor volwassenen en100 fr. voor studenten,60+, CJP en jongerenvan 7 tot 16 jaar. HetPark zelf is steeds gra-tis toegankelijk.Nationale Plantentuinvan België - Domeinvan Bouchout - 1860Meise - + 02-269 3905 - fax 02-270 15 67Op maandag 1 juli(9.30 u. tot 14 u.) iser een specialeKLASSE-DAG voor100 KLASSE-lezers

(50 leerkrachten met collega of part-ner). Na de koffie en het welkomstwoordvolgt een geleid bezoek. Uw KLASSE-DAGeindigt met een receptie in het Kasteelvan Bouchout. U stuurt een gele brief-kaart naar de Plantentuin met vermel-ding KLASSE 1 juli 1996 en uw naam,adres, telefoonnummer.Uiterste datum van inzending is 3 mei. In deweek van 6 mei worden de 50 winnaarsgeloot. Zij krijgen uiterlijk in de week van 20mei bericht.

• DOOR DE OGEN VAN EEN sVROUW: TOT 21/4Het Peruviaanse Talleres de Fotografía So-cial (TAFOS) selecteerde voor het NCOSeen zeventigtal foto’s van Zuidameri-kaanse vrouwelijke fotografes over hetthema vrouw en maatschappij in Zuid-Amerika. De tentoonstelling (i.s.m. vzwGynaika) is vrij te bezichtigen in GalerieLuc Aerts (Delbekehuis) - Blindestraat 4 -2000 Antwerpen. Na 21 april kunt u detentoonstelling ook ontlenen (gratis, mitsu de catalogus ook te koop aanbiedt).NCOS - Gerda Bauwens - Vlasfabriekstraat11 - 1060 Brussel - + 02-539 26 20 - fax 02-539 13 43

• IBSEN: 15/4 TOT 27/5 sDommelhof heeft een totaalproject uitge-werkt over hedendaags theater, met alscentrale figuren Bruno Mistiaen en HenrikIbsen. Eén van de pijlers van dit project iseen tentoonstelling over leven en werkvan Ibsen. Doodgewone voorwerpen en

vreemd-realistische installaties (eet-, werk- en slaapsituatie)wijzen op de menselijke en maatschappelijke verhoudingenin het dagdagelijkse leven, die centraal staan in zijn werk. Op27 mei speelt het Spiltheater Het poppenhuis van Ibsen (toe-gangsprijs: 200 fr.). De initiatiefnemers van dit totaalprojectverdelen daarenboven 100.000 fr. onder de Limburgse ama-teurgezelschappen die in het seizoen 96-97 een stuk van Ibsenop hun speellijst zetten.De toegang tot de tentoonstelling is gratis. Geleide bezoeken zijnmogelijk (prijs nog niet bepaald).Provinciaal Instituut voor Cultuur en Sport Dommelhof - Toekomst-laan 5 - 3910 Neerpelt - + 011-64 27 05 - fax 011-66 30 78

• BELLEWAERDE: TOT 13 OKTOBER aZes themazones in een 54 ha groot natuurpark: Mexico City,

Frontier City, Jungle, Pepinoland, In-dia en Canada. U vindt er de Niagara,de hoogste splash van Europa, maaro.a. ookzebra’s, gi-r a f f e n ,exotischevogels enroofdierenin gecon-troleerdevrijheid.Het park isdaarnaasto p g e -smukt met meer dan 200.000 bloemen.Links en rechts vindt u ook didactischepanelen en documentatiemappen. Nieuwis een originele les over reptielen in deMilieuklas (Waikiki-zaal) voor leerlin-gen derde graad lager onderwijs.Voor scholen zijn er speciale tarieven (gel-dig op schooldagen en vanaf 20 leerlin-gen): 375 fr. voor leerlingen vanaf 6 jaar(één leraar gratis per 15 leerlingen; 290 fr.voor kleuters, één leerkracht gratis per 10kleuters). Extra-begeleiders betalen 550 fr.(groepstarief). Als u met de trein wilt ko-men, vraagt u in het station naar dagtrip137.Park Bellewaerde - Meenseweg 497 - 8902Ieper - + 057-46 86 86 - fax 057-46 75 95

• OPENDEURDAG GEWERVELDEDIEREN VANDAAG: 14/4 aOp zondag 14 april kunt u gratis ken-nis maken met één van de meest bij-zondere musea van België (De iguano-dons, de bewegende dinosaurussen enz.)én met de nieuwe tentoonstelling Pla-neet Aarde (verlengd tot 26 mei). Jonge-ren krijgen een speciaal jubileumboekje,onderzoekers en technici ontvangen uin de zalen, er zijn speciale rondleidin-gen rond gewervelde dieren, walvissenen zoogdieren (10.30 u., 12 u., 13.30 u.en 15 u.; duur: 1 uur; inschrijven aande balie); er zijn natuurateliers voorjongeren van 7 tot 14 jaar (anderhalfuur; inschrijven aan de balie) en tenslotte kunt u een kijkje nemen achterde schermen van het museum (1 uur;inschrijven aan de balie).Museum Koninklijk Belgisch Instituut voorNatuurwetenschappen - Educatieve Dienst- Vautierstraat 29 - 1000 Brussel - + 02-627 42 52 of 47 - fax 02-646 44 66 - Info24/24 u.: + 02-627 42 38

PAUL VAN OSTAIJEN: TOT 1/6 aTot 1 juni toont het Archief en Museum vanVlaamse Cultuurleven (AMVC) haar VanOstaijen-collectie: manuscripten (o.a. eenorigineel handschrift), persoonlijke docu-menten, briefwisseling met binnen- en bui-tenlandse kunstenaars, foto’s, illustratiesen grafiek van bekende kunstenaars (ookgrafisch werk van Van Ostaijen zelf) enz.De toegangsprijs bedraagt 75 fr. Groepen,60+ en CJP betalen 30 fr. per persoon. Detoegang is gratis voor inwoners van de stadAntwerpen én voor schoolgroepen. De catalo-gus annex kroniek kost 980 fr.AMVC - Minderbroedersstraat 22 - 2000 Ant-werpen - + 03-232 55 80 - fax 03-231 93 10Op zaterdag 27 april kunnen 400 le-zers van KLASSE in het AMVC gratiskennismaken met Van Ostaijen tijdenseen voordracht over zijn leven en werk.Aansluitend kunt u eveneens gratis detentoonstelling bezoeken. Er zijn tweesessies voor telkens 200 deelnemers:om 10.15 u. en om 14 u. U krijgt eenbevestiging.Stuur de bon meteen naar Stad Antwerpen -Dienst culturele promotie en internationaleculturele betrekkingen - Ria Laenen - Falconrui53 - 2000 Antwerpen - + 03-232 84 28 - fax03-225 12 82

GRATIS NAAR VAN OSTAIJENµ JA, ik kom graag naar de voordracht

en tentoonstelling over Paul Van Osta-ijen in Antwerpen op zaterdag 27 aprilom □ 10.15 u. □ 14 u.

Ik kom met 1 / 2 personen

NAAM: ..............................................

ADRES: ..............................................

.........................................................

TEL.:..................................................

SCHOOL: ..........................................

ADRES SCHOOL: ...............................

.........................................................

TEL. SCHOOL: ...................................

Stuur de bon meteen naar Stad Antwerpen- Dienst culturele promotie en internatio-nale culturele betrekkingen - Ria Laenen -Falconrui 53 - 2000 Antwerpen

F

28 KLASSE NR.64

D O O R L I C H T I N G

Het rapport vanHebt u het doorlichtings-rapport van uw school alkunnen inkijken? Alle

Sommige directies gebruiken het eigen door-lichtingsverslag zeer selectief en ongepast, wan-neer ze de bespreking ervan zonder meer op deagenda plaatsen van een personeelsvergadering.Een goede directie moet geen doorlichting af-wachten om met de leerkrachten te praten over deonderwijs- en opvoedingsopdracht. Dat en nogveel meer staat in het jongste globale «Verslag vande inspectie over de toestand van het onderwijs».

Het verslag is drie centimeter dik. Een selectie.We beginnen met enkele algemene vaststellingenover het basisonderwijs. Daar primeert volgensde onderwijsinspectie de taalontleding nog te veelop het actief en creatief taalgebruik. Poppenspel,dramatiseren en rollenspel komen zelden voor inde weekplanning van het lager onderwijs. Tochhebben er al veel scholen aandacht voor. Begrij-pend lezen waarderen ze echter nog niet volledigals echt mensontmoetend lezen.

Voor wiskunde gaan leraars vaak voorbij aande levensechte probleemstelling. Wanneer ze vraag-stukken krijgen, gaan de leerlingen meestal aande slag zonder verder nadenken en zonder enigeplanning. Kinderen leren kritisch zijn is een be-langrijke opdracht van het onderwijs. Hoe snellerhet maatschappelijk leven verandert, hoe weer-baarder de mensen moeten zijn. Hiervoor zijnproblemen oplossen en leren leren belangrijk.

Niet zelfstandigIn scholen zonder gepaste infrastructuur voor

de opvoeding in lichaamsbeweging en zonderleermeester lichamelijke opvoeding vallen dezelessen nogal eens weg en verlopen de gegevenlessen meestal weinig gevarieerd. Ook in het kleu-teronderwijs ontbreken vaak de nodige voorzie-ningen en soms trekt men er onvoldoende tijd

leerkrachten heb-ben het recht omhet hele rapportin te zien. Maar af en toemerkt de onderwijsinspec-

tie een oneigenlijk gebruikvan dit doorlichtingsrap-port. Hoewel uitzonder-lijk, is voor sommige di-recties het rapport vanhun school een middelom bepaalde leerkrach-ten of groepen van leer-krachten ter verantwoor-ding te roepen. Ten on-rechte.

Een blik op het globaleinspectieverslag dat zo-pas is vrijgegeven.

voor uit. Gelukkig leveren heel wat scholen eenechte inspanning voor betere infrastructuur. Deinspectie zorgt hierbij voor enige stimuli.

Vlaamse kinderen werken niet genoeg zelf-standig, rapporteren enkele inspectieteams. Scholenspelen ook te weinig in op leren leren en goedewerkwijzen leren gebruiken om informatie op tezoeken. De hoofdopdracht van de leerkracht isniet meer zozeer informatie verschaffen, lesgevenin de traditionele zin, maar wel leerlingen begelei-den bij veroveren van kennis, vaardigheden enattitudes. Daarvoor moet op school en in de klasde gepaste, krachtige leeromgeving geschapenworden, zegt de inspectie.

Het werk van de kinderen nakijken blijft eenbelangrijke bezigheid. Niet alleen zijn foutenaanwijzingen voor mogelijke hulp aan een kind.Leerkrachten kunnen er ook mee inschatten hoezelfstandig een kind kan werken. In de VlaamseGemeenschap kunnen we de kwaliteit van hetbasisonderwijs zeker nog verbeteren door deleerlingen tot meer zelfstandig werken te stimu-leren.

ConcurrentieSlechts zeer uitzonderlijk krijgt de onderwijs-

inspectie bij de doorlichting van een secundaireschool een negatief beeld. Toch merkt ze vaak

KLASSE NR.64 29

dun bevolkte studierichtingen op, zeker in dederde graad van het ASO, BSO en TSO. Van dedoorgelichte scholen in 94-95 heeft 20 % eengemiddelde bezetting van 12 en minder leerlin-gen per studierichting. Vooral in het TSO en hetBSO zorgt het te grote aanbod van studierichtin-gen voor nauwelijks verantwoorde samenzettin-gen: leerlingen uit verschillende studierichtingenvan een zelfde jaar of uit opeenvolgende jarenworden voor sommige cursussen samengezet.

De inspectie merkt voorts op dat overlappin-gen in het studieaanbod binnen de scholenge-meenschap veeleer zelden voorkomen. Daarente-gen signaleert ze vaak overlappingen binnen deregio, tussen scholen zowel van het eigen als vaneen ander net. Niet zelden is er sprake van concur-rentie. Slechts in enkele gevallen werken scholenbinnen de regio opbouwend samen om te strevennaar complementariteit in het aanbod.

Doorgaans blijft het aantal C-attesten voorniet-geslaagde leerlingen nog vrij hoog. Enkelescholen reiken ze slechts uitzonderlijk uit. Demeerderheid van scholen stelt nog voor meer dan20 % van de leerlingen de beslissing uit. De deli-bererende klasseraad legt de leerling dan eenherexamen op. Een minderheid van de bezochtescholen beschikt over redelijke gegevens over deresultaten van de oud-leerlingen. En wie ze welbezit, maakt er te weinig gebruik van om even-tueel het schoolbeleid bij te sturen. Scholen ge-bruiken deze gegevens evenmin om een positiefimago van de instelling te bevestigen.

GroepsgeestIn het kader van de responsabilisering be-

schikken scholen over een ruime vrijheid om deeigen prioriteiten te concretiseren bij de uit-

DOORGELICHT MET VOORBEHOUD• Basisonderwijs: De onderwijsinspectie basisonderwijs waakt over de kwaliteit in2587 scholen met ruim 4500 vestigingsplaatsen. In het schooljaar ‘94-’95 hield deinspectie 398 doorlichtingen, waarvan 23 in het buitengewoon onderwijs. 354waren gunstig, 42 brachten ernstige tekorten aan het licht en 2 waren ongunstig.Wanneer de inspectie een ernstig tekort vaststelt, legt ze na een afgesprokenperiode een nieuw controlebezoek af. Een inspectieteam gaat dan na of debetrokken school voldoende inspanning heeft geleverd om de tekorten die in hetrapport vermeld werden weg te werken. Vanaf dit schooljaar gebeuren deschooldoorlichtingen met het instrumentarium dat een werkgroep van de inspec-tie basisonderwijs en de Dienst voor Onderwijsontwikkeling ontwierp. Hiermeewordt de school nog beter in haar totaliteit doorgelicht volgens het CIP-model(Context, Input, Process).• Secundair onderwijs: In het schooljaar ‘94-’95 telde het secundair onderwijs 981scholen met voltijds secundair onderwijs, 118 scholen met buitengewoon secun-dair onderwijs en 46 centra met deeltijds secundair onderwijs. Van het voltijdsgewoon secundair onderwijs werden 120 scholen doorgelicht, van het deeltijdsberoepssecundair 4 centra en van het buitengewoon onderwijs 10 scholen. In hetvoltijds secundair onderwijs kregen 39 scholen (32,5 %) een positief advies, 79(65,8 %) een positief advies met voorbehoud en 2 scholen (1,7 %) een negatiefadvies. Het voorbehoud slaat op een zwak studiepeil. De meest voorkomendedomeinen hiervoor waren moderne talen/Nederlands (28x), natuurwetenschap-pen (11x), elektriciteit/mechanica (10x) en geschiedenis (7x). Voorts was er in eenaantal gevallen ook voorbehoud voor de infrastructuur, de didactische uitrusting enhet niet naleven van de van kracht zijnde reglementering.

UitzonderingenVandaag stelt de overheid geen eisen over de

manier waarop scholen leerplannen in lespro-gramma’s moeten verwerken. Een leerplan uit-werken in een genuanceerd jaarplan is geen ver-plichting. Toch vraagt de inspectie zich af of hetniet wenselijk zou zijn dat alle scholen het leer-proces meer planmatig zouden aanpakken.

We gaan hier niet dieper in op het studiepeil.Slechts enkele opvallende vaststellingen passerende revue. Het studiepeil voor het vak geschiedenisbijvoorbeeld is zelden onvoldoende, maar te vaakgrijs-middelmatig. Schitterende uitzonderingenbevestigen de regel. Het studiepeil voor Engelsvoldoet in haast alle gevallen, hoewel het varieert

bouw van de onderwijskundige organisatie. Maarniet alle scholen benutten deze autonomie. Knel-punten zijn efficiënt tijdgebruik, vakgroepwer-king en aandacht voor studiemethoden in detweede en de derde graad. Zo vinden inhaalles-sen en remediëringsactiviteiten beperkt en occa-sioneel plaats. Voor de opvang van afwezigeleerkrachten bestaat er meestal wel een regelingop papier. Maar in de praktijk krijgen de leerlin-gen zelden zinvolle vervangtaken aangeboden.Veel scholen ondervinden evenwel grote moei-lijkheden om afwezige leerkrachten te vervan-gen tijdens het schooljaar. En bovendien ont-haalt en begeleidt niet elke school nieuwe leer-krachten optimaal. Dat bevordert geenszins degroepsgeest. Vakgroepwerking beperkt zich vaaktot praktische afspraken. Ze verhoogt te weinigde professionaliteit binnen het vakgebied.

De meeste scholen organiseren een waaier vanleerstofoverschrijdende activiteiten. De leerlin-gen waarderen de energie die de school hieraanbesteedt. Het project leren leren behoort tot devaste waarden. Er bestaat wel een kloof tussen deartistieke en culturele activiteiten in ASO en KSOenerzijds en TSO en BSO anderzijds. Ook kanmen het rendement van veel initiatieven optimali-seren door de inhouden te verbinden aan vak- enleerplaninhouden.

Verslag van de inspectie over detoestand van het onderwijs - de-cember 1995 - (basis-, secundair,hoger onderwijs, dienst voor onder-wijsontwikkeling, deeltijds kunston-derwijs, onderwijs sociale promotie,PMS-centra) - Wie een kopie van ditopenbaar verslag wenst, stuurt eengele briefkaart naar KLASSE-door-lichting - Koningsstraat 138 - 1000Brussel.

«Het peil voor

Frans is niet méér

dan voldoende.»

van nipt voldoende tot zeer goed. Maarvoor Frans slaagt 80 % van de secun-daire scholen er niet in een studiepeilte behalen dat meer dan voldoende is.In de lessen Nederlands lijkt kennis-overdracht nog steeds het hoofddoel tezijn. De leraar geeft meestal frontaal lesen gebruikt zelden werkvormen die decommunicativiteit, de zelfstandigheid, de creativi-teit en de participatie van de leerlingen bevorderen.De evaluatie toetst nog vrijwel uitsluitend kennis.Vaardigheden worden nauwelijks geëvalueerd.Wiskunde bekleedt een belangrijke plaats op school.Het wiskunde-onderwijs verloopt vrij bevredigend.De meeste leraars bieden hun leerlingen de kansom op vrije momenten extra uitleg te krijgen ofextra oefeningen te maken. Het rendement van delestijd ligt evenwel vaak laag omdat de ontworpenonderwijsleerstrategie te weinig gedifferentieerd is.Er gaat zelden aandacht naar leren abstraheren enprobleemoplossend denken. Het wiskunde-onder-wijs kan dus toch efficiënter. ■

de scholen

30 KLASSE NR.64

Het is niet zo moeilijk met een vijftal mensen ineen jaar tijd en achter gesloten deuren een compleetboek te schrijven waarin in fraaie bewoordingen eenverhaal staat over schoolvisie, opvoedingsproject,communicatie, ontwikkelingsdoelen enz. Zo zouhet bij ons moeten zijn heet het en zo gaat het ook inde kast. Een echt schoolwerkplan is echter allesbehalve een stuk papier waarmee men opportunis-tisch zijn public relations verzorgt, subsidies ver-dient of. de inspectie probeert gunstig te stemmen.

BrandIn het PTI in Deurne werkt al een aantal jaren

een beleidsraad. Dat is een soort pedagogischorgaan dat bestaat uit de directeur en zes leer-krachten. Alle afdelingen zijn vertegenwoordigd.Tijdens zijn maandelijkse bijeenkomsten houdtdeze raad zich vooral bezig met lopende zaken enknelpunten op school. Dat kwam in het verledennogal eens neer op voortdurend branden blussen,

W E R K P L A N

«Vroeger stond de enemaatregel wel eens haaksop een vorige, maar nu

noteren heet schoolwerkplan. Het papieren pro-dukt komt dus eigenlijk pas na een jaar, soms zelfspas na twee jaar en blijkt constant in evolutie. Datbevestigt Patrick Weyn, pedagogisch adviseur. Hijvolgt zes scholen op. In vier ervan is een school-werkplan in de maak.PATRICK WEYN: «Eigenlijk mag je niet vragen wàteen schoolwerkplan is, want dan vraag je naar eenprodukt. Belangrijker is de vraag: hoe komt hettot stand? Een schoolwerkplan is namelijk in deeerste plaats een proces, het is het consequent opelkaar inspelen van actie en visie. Het elementactie is essentieel. Als leerkrachten het woordschoolwerkplan horen, haken ze gauw af. Voorhen is dat iets abstracts, iets dat van buiten komt,iets voor de directie misschien. Ze zien het ver-band niet met de dagelijkse lespraktijk. Eigenlijkzien ze het schoolwerkplan niet als een proces,maar als een produkt. Schoolplannen maken? Datiemand anders dat maar doet! Maar als je vanuit

problemen oplossen als roken of te laat komen.Sinds twee jaar is de beleidsraad echter op de treinvan het schoolwerkplan gesprongen. Met de hulpvan de pedagogische begeleiding legt de schoolmeer systeem in haar dagelijkse werking.MARIE BERNADETTE WECKX, directrice: «Eindjuni ‘94 vroegen we aan al onze leerkrachten indrie woorden de waarden op te geven die zijwillen meegeven aan hun leerlingen. Dat blekenvooral respect, verdraagzaamheid, engagement,wellevendheid en mondigheid te zijn. In augustusvroegen we de collega’s drie knelpunten te noe-men die op school moesten worden aangepakt.Dat werden zaken als te laat komen van (dezelfde)leerlingen, een beleid rond alcohol, roken endrugs, de bevoegdheid en werking van de vak-werkgroepen, maar ook de inrichting van hetleraarslokaal.»BRIGITTE PYCKE, lerares: «Om enkele knelpuntenop korte termijn aan te pakken, stelden we eenactieplan op. Dat werkte, maar bleek uiteindelijkniet voldoende. We misten een kader voor onzeacties, een visie. We hebben onze bijeenkomstenook daarop gericht. De beleidsraad vergadert nuom de twee weken. De ene keer behandelen welopende zaken en de andere keer gaat het over devisie. De kernwoorden waarrond we de visie ont-wikkelen, zijn opleiding en opvoeding. Het voor-deel van deze werking is dat de beleidsraad nuecht zijn naam waard is. We hebben de voldoe-ning volwaardig te participeren in het beleid vande school.»

ActieZowel de visie en de acties worden uiteindelijk

op papier gezet. Dit geheel van denken, doen en

een werkgroep begintmet actie op korte ter-mijn, waaruit al gauwresultaten blijken, danzie je die mentaliteitsnel veranderen. Hetgevoel van betrokken-heid stijgt ziender-ogen.»

In de busIn de gemeenschapsbasisschool in Ham loopt

het schoolwerkplan al meer dan drie jaar. Ookhier maakte men eerst een inventaris van concreteaandachtspunten en problemen.ROBERT LIBERLOO, leraar: «De zes leden van hetpedagogisch college legden aan de collega’s devragenlijsten voor die de pedagogische begelei-ding ons had bezorgd. Daar kwam heel wat infor-matie uit. Een belangrijk knelpunt bleek het rap-porteren te zijn van problemen bij kinderen. Aanwié rapporteer je zoiets? Hoe doen we dat nu?Wat kan beter? Ook tuchtproblemen in de eetzaalen in de schoolbus kwamen boven water. Met desteun van de hele groep zochten we naar eenoplossing. Om het rapporteringsprobleem te ver-helpen, zijn we begonnen met een leerlingvolg-systeem. Daar hebben een aantal collega’s nascho-ling voor gevolgd. Om de tuchtproblemen op telossen, maakten we concrete afspraken, die allecollega’s nakomen. Er is nu een eenvormige enkindvriendelijke strafmaat. De afspraken makennu zwart op wit deel uit van ons schoolwerkplan.Door een constante dialoog met de collega’s en viade personeelsvergaderingen blijven we het trou-wens actualiseren.»

Cementtussende stenen

kan datn i e tm e e r .Als weeen beslissing ne-men, doen we datconsequent.» «Er is

meer duidelijkheid en eenbetere communicatie. Desfeer is erop verbeterd,de teamgeest is er merk-baar op vooruitgegaan.»«We hebben een groepmensen die dingen doén,we vergaderen niet lan-ger om papier vol te schrij-ven waar achteraf nietsmee gebeurt.» Dat zeg-gen ons leerkrachten, di-recties en pedagogischebegeleiders. Alle hebbenze één ding gemeen: zebouwen actief mee aaneen schoolwerkplan. Con-creet en vanuit de dage-lijkse schoolpraktijk. Geennieuw huis, maar wel ce-ment tussen de stenen.

Een schoolwerk-plan is er niet

voor de subsidiesof om de inspec-

tie gunstig testemmen.

KLASSE NR.64 31

InsteekmapActualiseren is een sleutelbegrip. Precies om-

dat actie en visie constant op elkaar inspelen envoortdurend weer tegenover elkaar bekeken wor-den, is het onmogelijk het schoolwerkplan een-malig in de vorm van een mooie brochure af tedrukken.MARIE BERNADETTE WECKX: «We werken meteen insteekmap met een rubricering die past bijonze school. Er zijn algemene rubrieken als school-cultuur, schoolorganisatie, communicatie, publicrelations, evaluatie enz. Er is een zakelijk luikwaarin een heleboel praktische en administratie-ve dingen staan. Visie, lesaanbod, oudercontact,remediërend leren... het heeft allemaal zijn plaats.Sommige rubrieken zijn nog leeg of enkel sum-mier ingevuld, maar met de jaren groeit de map.En misschien stellen we volgend jaar vast dat dehuidige rubricering moet veranderen. Dan doenwe dat gewoon. De leerkrachten kunnen de map

kan dat zelfs een van de eerste actiepunten zijn inhet schoolwerkplan. Denk aan het ontwikkelenvan een draaiboek voor de opvang van nieuweleerkrachten, het leraarslokaal opnieuw inrichtenmet een werkruimte enerzijds en een gezelligebabbelruimte anderzijds enz. Maar als de school

trouwens altijd inkijken en commentaar of sug-gesties geven. We stoppen ze niet weg. Bij elkeactie of visiepunt vullen we ook een referentieda-tum in. Zo weten we wanneer iets tot stand isgekomen of wat ertoe heeft geleid.»PATRICK WEYN: «Het cruciale van zo’n map is datal wat erin steekt, heeft gelééfd in de school. Het ishet produkt van geëngageerd denk- en doewerk.»

DraaiboekHet begrip schoolwerkplan mag sommigen wat

nieuw in de oren klinken, toch bestaat het al eenhele tijd. In Nederland werd het al in 1975 uitge-werkt in een ministeriële discussienota en vanaf1985 moesten de basisscholen het er verplichtontwikkelen. In Vlaanderen is het begrip latergeïntroduceerd, dikwijls als een actieplan binnenhet opvoedingsproject. In de gemeenschapsscho-len is het sinds 1991 verplicht, in de anderescholen beveelt de inspectie het aan. Maar deoverheid legt het schoolwerkplan niet op.PATRICK WEYN: «Dat is geen slechte zaak, wanteen schoolwerkplan is echt een kwestie van moti-vatie. De eerste voorwaarde is dat de directie erzich volledig achter zet, de tweede voorwaarde isvoldoende inzet en collegialiteit. Als de algemenebetrokkenheid in een school onvoldoende is, dan

TREK UW PLANv Een schoolwerkplan vari-eert sterk per school, maaralgemeen bevat het de vol-gende elementen:• Uitgangspunten en doel-stellingen van de school:vanuit het gezichtspunt vande levensbeschouwing, per-soons- en maatschappijvisie,vervolgonderwijs enz.• De inhoud van het on-derwijs: leerinhouden, les-methodes, didactische werk-vormen, manieren van eva-lueren enz.• De schoolorganisatie: in-terne aspecten zoals groe-peringswijze van de leerlin-gen, lessenrooster, ruimte-en lokaalverdeling, bestuur-lijke aspecten als besluitvor-mings- en overlegprocedu-res, de relaties naar buitentoe, verantwoordelijkhedenvan het team, de leerlingenen de ouders enz.v Als u een schoolwerkplanwilt ontwikkelen, dan vraagtu het best informatie en on-dersteuning bij de pedago-gische begeleiding die aanuw school verbonden is. Erbestaan ook heel wat bro-chures en publikaties rondschoolwerkplan. U kunt uwlicht opsteken bij de diverseonderwijskoepels of een lijstvan publikaties aanvragen bijADIOV - Bibliotheek Depar-tement Onderwijs - Konings-straat 71 - 1000 Brussel -+ 02-219 81 89

«Een papieren

plan voor in de

kast?»

echt niet meewil, dan is het school-werkplan gedoemd om enkel op pa-pier te bestaan.»LUC PUNIE, medewerker schoolwerk-plan: «Dat is altijd het risico. Als pe-dagogisch begeleider moet je de ont-wikkeling van het plan dan ook regel-matig opvolgen en begeleiden. Wewerken stapsgewijs: eerst het schoolteam infor-meren en sensibiliseren, dan de situatie op elkeschool beschrijven, vervolgens hieruit beleidsnormenfilteren en ten slotte lijnen uitzetten voor de toe-komst, zowel korte- als lange-termijnplanning.Sommige scholen stonden in het begin wat wei-gerachtig, maar uiteindelijk liep dat wel los.»

NulLeg tien schoolwerkplannen naast elkaar en

geen enkel is hetzelfde. Of toch?LUC PUNIE: «We hebben een aantal mogelijkewerkgebieden en onderdelen geformuleerd. Deschool mag daar echter zaken aan toevoegen. Water zeker moet inzitten, zijn de componenten school-cultuur en schoolorganisatie.»PATRICK WEYN: «Er zijn diverse vormen vanrubricering mogelijk. Scholen met een rijke IKZ-traditie zullen ze anders invullen dan scholen diedat niet hebben. Voorts zijn er in elke school aleen aantal elementen aanwezig die gewoon opvormgeving wachten in het plan. Maar al wat inhet schoolwerkplan gebeurt, moet eerst wordengetoetst aan een grotere groep. Een schoolvisie isde zaak van iedereen. Als de school bijvoorbeeldin haar visie zorgbreedte belangrijk vindt en bij-zondere aandacht wil besteden aan de leer-enkansbelemmerden, dan zijn er ook consequentiesvoor de dagelijkse job van de leraar. Dat moeteveneens in zijn taakomschrijving worden opge-nomen. Ook functie-omschrijvingen passen dusin het plan.»

InterimEen schoolwerkplan ontwikkelen betekent dus

niet alles overboord gooien en opnieuw beginnenvan nul. Elementen van het leerplan en van deeindtermen en ontwikkelingsdoelen horen er evenzeerin thuis. Uiteindelijk kan de hele school daarenkel beter van worden.ROBERT LIBERLOO: «Iedereen is nu goed geïnfor-meerd over wat er bij collega’s gebeurt. We hande-len consequenter. Als er een leraar ad interimkomt, loopt die niet eerst een week verloren in deschool. Hij komt vlug te weten hoe wij werken,waar hij alles kan vinden. Er zijn eenvormigeafspraken rond leerstof, thema’s en methodes. Zospelen we ook op dit vlak beter op elkaar in.»MARIE BERNADETTE WECKX: «Het is best denk-baar dat verschillende mensen op school zonderhet te weten jarenlang met dezelfde dingen bezigzijn, dat er niet altijd even consequent wordt ge-werkt, dat er geen eenheid van denken is. Het werdtijd dat wij het werk van jaren in onze school eensgingen formaliseren. Het schoolwerkplan is in diezin zowat het cement tussen de bakstenen.» ■

32 KLASSE NR.64

V E R Z E K E R I N G

Zekerspelen

Bosklassen, de Mergel-grotten, drie dagen Lon-den, een week Egypte zelfs.Of gewoon met de klasnaar het zwembad omde hoek. Een ongeval isgauw gebeurd. Is de be-geleidende leraar altijdverantwoordelijk,aansprakelijk enverzekerd? En watis het verschil?Zult u pas weer

goed kunnen slapen alsde schoolreis achter derug is?

Verzekeringskwesties spelen sommige leerkrach-ten parten. Vooral de aansprakelijkheid roeptvragen op. Heel wat collega’s voelen de zoge-naamde zware persoonlijke fout als het zwaard vanDamocles boven hun hoofd hangen. En ja, zodrau leerlingen onder uw hoede hebt, bent u bijnaaltijd aansprakelijk als er iets gebeurt. Maar daar-voor dient nu precies de schoolverzekering. Diemoet er namelijk voor zorgen dat uw aansprake-lijkheid u uw hemd niet kost. En de zware per-soonlijke fout dan? Daarover beslist de rechter.Altijd. Maar één ding is zeker: wie zich als goedleerkracht gedraagt, zijn gezond verstand gebruikten rekening houdt met de situatie, heeft in ditopzicht weinig te vrezen, ook als het ergste ge-beurt. Al wensen we dit uiteraard niemand toe.Begin dit schooljaar brachten we een dossier oververzekeringen. Enkele lezers kropen in de penmet vragen en verhalen. We legden ze voor aanAlex Moreels en Paul Charles van de verzekerings-maatschappij Winterthur. Tien vragen, tien ant-woorden.1. We gaan met onze kinderen van het derdeleerjaar lager onderwijs een week naar de zee.Mogen we ze overdag en in de bewaakte zone ophun eentje het water laten in gaan?Om het algemeen te stellen: als u te jonge leerlin-gen meer vrijheid geeft dan zij logischerwijzeaankunnen, gaat u uw boekje te buiten. Boven-dien nemen zelfs de meest gunstige omstandighe-den, zoals u die hier beschrijft, de extra risico’svoor het kind niet weg. Het beste zorgt u hier voorbegeleiding, zowel in het water als op het strand.En laat ook zogenaamd goede zwemmers niet toein te diep water te gaan.2. Wij begeleiden met enkele leerkrachten eenhonderdtal leerlingen uit het derde en vierde jaarsecundair naar Londen: 4 dagen, 3 overnachtin-gen. Op een bepaalde namiddag zouden we deleerlingen gedurende enkele uren vrij laten shop-pen. Natuurlijk kunnen we niet overal tegelijkzijn om een oogje in het zeil te houden. Gaan wehiermee vanuit verzekeringsstandpunt ons boek-je te buiten? En moeten wij een soort nachtwakeafspreken om toezicht te houden wanneer deleerlingen ‘s avonds naar hun kamer moeten gaan?Niet alleen bij jonge kinderen moet u twee keernadenken. Adolescenten die verstandelijk of mo-torisch een zekere vrijheid niet aankunnen, mag uook niet zomaar laten gaan. Als u echter gewoneleerlingen enkele uren vrij geeft, gaat u uw boekjeniet te buiten. Al moet u wel opletten met leerlin-gen van wie geweten is dat ze van zulke vrijheidprofiteren en die al eerder iets hebben mispeu-terd. Op de vraag of u ook een nachtwake moetorganiseren, luidt het antwoord nee, maar ookhier moet u rekening houden met de situatie. Alsu met een groep meisjes van 15 gaat logeren in eengebouw waar een verdieping lager een jongens-school gelogeerd is, spreekt het voor zich dat uwat waakzamer bent en bijvoorbeeld de nodigedeuren laat sluiten.3. Blijven de begeleiders verantwoordelijk wan-neer een leerling zich tijdens een schoolreis niethoudt aan de regels, bijvoorbeeld door stiekemalcohol te drinken?Ja, als begeleider bent u altijd verantwoordelijk,maar daarvoor bent u wel verzekerd. De school-verzekeraar zal u echter niet dekken als de rechteru een zware fout aanwrijft. Dat kan het geval zijn

FOTO: KPT P

OW

ER PH

OTO

S

KLASSE NR.64 33

als u de leerlingen aanmoedigt alcohol te drinkentijdens de reis of flagrant doet alsof uw neusbloedt. Eventueel kan de rechter wel oordelen datde ouders gedeeltelijk mee aansprakelijk zijn alser iets gebeurt. Ook de opvoeding speelt in dezesituatie namelijk een rol.4. We gaan met acht studenten en twee begelei-ders op stage naar Egypte. De echtgenoten van debegeleiders gaan ook mee. Genieten zij mee vande schoolpolis?Nee, niet-studenten of niet-begeleiders moet ualtijd apart verzekeren. Voor het overige zijn on-gevallen in het buitenland normaal gezien gedekt,tenminste zolang het om landen gaat die in depolis vervat worden. Doorgaans zijn dat de Euro-pese landen. Repatriëring is echter niet automa-tisch voorzien in de reguliere polis en dus is eenextra reisverzekering geen overbodige luxe. Lethier wel op met overlappingen. De ziekenfondsenbetalen repatriëring misschien ook. Ten slotte iseen rechtsbijstandsverzekering aanbevolen.5. Als leerkracht lichamelijke opvoeding begeefik mij dagelijks met een klas op de openbare wegnaar sporthal en zwembad. Soms geeft dit weleens problemen met leerlingen. Ik denk hier aaneen leerling die om een ernstige reden niet kanvolgen. Is het toegelaten dat deze leerling opeigen houtje naar de sporthal gaat? En mag je eenleerling die zich misdraagt in z’n eentje terugnaar de school sturen?Vanuit het standpunt van de verzekeraar is hetonvoorzichtig een leerling op zijn eentje de straatop te sturen. Veel hangt af van de leeftijd van hetkind en van de situatie. In het verlengstuk van devorige vragen zou het echter niet getuigen vangezond verstand een leerling die zich misdraagt inzijn eentje terug naar school te sturen. Laat hem ineen hoekje van het zwembad toekijken en terug-keren met de groep.6. Drie klassen worden tijdelijk onder de hoedevan één leerkracht geplaatst. De leerkracht moetdus meer dan 60 leerlingen in het oog houden.Kan hij nog aansprakelijk worden gesteld als eenleerling zich aan het toezicht onttrekt, gaat spij-belen en verongelukt?In dit geval kan de inrichtende macht aansprake-lijk worden gesteld. Die is daar trouwens even-eens voor verzekerd. Het hangt ook weer af van devraag om wat voor leerlingen het gaat en om deprecieze situatie. Als er bijvoorbeeld veel leer-krachten ziek zijn, is het niet altijd mogelijk deopvang van zo’n grote groepen door één persoonte vermijden.7. Soms zetten leerkrachten wel eens leerlingenaan het werk buiten de klas: meetkundige teke-ningen maken op de speelplaats, werken in decomputerklas, timmeren in een apart lokaal,zelfs kleine reparaties uitvoeren in de schoolenz. Er is niet altijd directe supervisie van delesgever. Wat zegt de doorsnee schoolpolis hier-over?Leerlingen alleen laten timmeren of elektrischetoestellen bedienen betekent een verzwaring vanhet risico dat zij normaliter lopen. Kleine repara-ties in de school kunnen ook onder die noemervallen. Begeleiding is hier dus zeker noodzakelijk.Bij tekeningen maken op de speelplaats loopt deleerling niet echt meer risico’s. Al blijft de leer-kracht wel aansprakelijk (maar verzekerd).8. Is de directie, inrichtende macht e.d. verplicht

mij inzage te geven in de schoolpolis?Niemand is hiertoe verplicht, ook de verzekeraarniet. Bij een normale relatie tussen leerkrachtenen directie is het overigens moeilijk om een redente vinden waarom u dit zou geweigerd worden. Dedirectie hoeft u daarom geen inzage te geven in depremies, maar toch wel in de waarborgen. Botst u

ZEKER IS ZEKERVoor meer informatie leest u KLASSE nr. 58, blz. 4-11.• De schoolpolisIn schoolverzekerings- en aansprakelijkheidskwesties kunt u terecht bij uw directieof inrichtende macht, die de schoolpolis heeft afgesloten. Vraag ernaar. U hebt erbelang bij goed geïnformeerd te zijn.• Nuttige adressen* Inlichtingen kunt u krijgen bij de informatiedienst van uw verzekeringsmaatschap-pij. In de meeste gevallen volstaat een telefoontje.* Voor algemene informatie:Beroepsvereniging der Verzekeringsondernemingen (BVVO) - Centrum InformatieAssuranties - De Meeüsplantsoen 29 - 1040 Brussel - + 02-557 56 11Bij geschillen met uw verzekeraar kunt u terecht bij de ombudsman van de BVVO.Dit moet wel schriftelijk gebeuren:BVVO - ombudsman - De Meeüsplantsoen 29 - 1040 Brussel - fax 02-557 56 01• Publikaties* Het Zakboekje voor de leerkracht wijdt niet minder dan 38 bladzijden aanongevallen en aansprakelijkheid.Kluwer Editorial - Denise Spanoghe - Kouterveld 2 - 1831 Diegem - + 02-719 15 11 -fax 02-715 15 19* Ook de Gids voor de leerkracht gaat in op deze materie, zij het wat beknopter.UIA - secretariaat DiKr - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - + 03-820 29 51 - fax 03-820 29 62 - e-mail dcombe@uia.

Bosklassen:

mag een leraar

‘s nachts ook nog

gaan slapen?

toch op onwil, dan schrijft u het bestnaar de controledienst van de verze-keringsmaatschappijen van de over-heid: CDV - Kortenberglaan 61 - 1000Brussel.9. Als onderwijzer word ik door mijndirectie verplicht huisbezoeken af teleggen tijdens de grote vakantie. Benik gedekt door de schoolverzekering?Ja, zolang het expliciet gaat om op-drachten voor de school. U vraagt erbest een schriftelijk bewijsje voor.10. Ik heb enkele vragen over verzekering tij-dens busbegeleiding (leerlingenvervoer). Kan jeeen leerling tijdens een uitstap vroeger uit debus laten stappen dan op school? En veronder-stel dat kinderen vlakbij huis worden afgezet,wat doe ik dan het best als de ouders het kindniet komen ophalen? Doorrijden of wachten? Ofhet kind niet laten uitstappen? Is de aansprake-lijkheid in deze kwestie anders geregeld als hetom kinderen uit het buitengewoon onderwijsgaat?Leerlingen laat u best niet onderweg uitstappen.Als er iets gebeurt, bent u immers aansprakelijk. Ubent hier wel voor verzekerd! De aansprakelijk-heid vervalt bij schriftelijke toestemming van deouders. Ook andere factoren spelen mee: leeftijd,verstandelijke en motorische vermogens, veilig-heid van de omgeving... Als de leerling niet wordtopgepikt, wacht dan even. Daagt er uiteindelijkniemand op, laat de leerling dan weer instappenen rij door. De ouders moeten hun kind achterafdan maar op school komen oppikken. De aan-sprakelijkheid bij kinderen uit het buitengewoononderwijs is inderdaad anders geregeld: er zijnstrengere normen. ■

34 KLASSE NR.64

Recent onderzoek spreekt harde taal: als eenhoogbegaafd kind door een verkeerde aanpak enonvoldoende stimulans in de basisschool totaalgedemotiveerd in het secundair onderwijs terecht-komt, is er vaak geen omkeren meer aan. Deleerling heeft een negatief zelfbeeld en vooral eennegatief schoolbeeld. Het potentieel dat hij ooithad, kan op realisatie blijven wachten. Vandaardat het belangrijk is hoogbegaafdheid zo vroegmogelijk op te sporen.

OngelukkigMirjam is vier en een half jaar, kan al goed haar

eigen naam schrijven, kent alle letters, kan optel-sommen tot tien maken en is erg vaardig metplakken, knippen en tekenen. Thuis heeft ze haareigen hoekje waar ze opgewekt en geconcen-treerd dagelijks enkele uren bezig is. Soms leest zeer een boek van haar oudere zus. In de kleuterklasblijkt Mirjam alles al te kunnen wat de anderekinderen nog moeten leren. De kleuterleidster zitermee verveeld. Ze vindt dat Mirjam zich maarmoet leren aanpassen. Ze verdenkt er de oudersvan dat ze hun kind tot prestaties aanzetten envindt dat Mirjam net als alle kinderen de kansmoet hebben «al die leuke ontwikkelingsspelle-tjes te doen die voor haar leeftijd bedoeld zijn endie zo belangrijk zijn voor een goede ontwikke-ling». Maar die fase heeft Mirjam op eigen houtjeal doorgemaakt. Volgens de lerares is een uitzon-deringspositie echter uitgesloten, Mirjam moetmee functioneren met de groep. En de eens zospeelse en goedlachse Mirjam wordt steeds onge-lukkiger. Zo ongelukkig dat haar ouders deskun-dige hulp zoeken. Tests wijzen uit dat Mirjamhoogbegaafd is, de gepaste benadering op schooldringt zich op.

Blijven stekenEen mens kan hoogbegaafd (of zwakbegaafd)

zijn op vier domeinen: motorisch, sociaal, artis-tiek, intellectueel of een combinatie hiervan. Daarnaastkan hij een specifiek talent hebben voor bijvoor-

H O O G B E G A A F D

Verstandverloren?

Van echte wonderkinde-ren als Wolfgang AmadeusMozart worden er pereeuw hooguit één of tweegeboren. Maar hoogbe-gaafde kinderen zijn erveel meer: 2 % van deVlaamse kinderen of éénkind op de 50. De helfthiervan maakt zijn ta-

beeld muziek. Hoogbegaafdheid komt tot uit-drukking in bijzondere prestaties. Bovendien gaathoogbegaafdheid samen met drie persoonlijkheids-kenmerken: hoge intellectuele capaciteiten, crea-tiviteit en motivatie. Hoge intellectuele capaciteitenslaat op een meer dan gemiddelde intelligentie,gemakkelijkheidshalve weergegeven als meer dan130 IQ. Creativiteit is het vermogen om op eenoriginele en vindingrijke manier (oplossingen voor)problemen te bedenken: produktief i.p.v. repro-duktief denken. Motivatie is o.a. de wil en hetdoorzettingsvermogen om een opdracht tot eengoed einde te brengen.

De noodzakelijke voedingsbodem om dit allesvoluit te ontwikkelen is de sociale omgeving: hetgezin, de vriendengroep, de school. Zonder eengoede wisselwerking hiermee zal het kind zichniet optimaal ontwikkelen. Het kind moet dusook over de sociale vaardigheden beschikken ommet anderen op een positieve manier om te gaan.Als de sociale omgeving onvoldoende begeleidten stimuleert, zal het kind blijven steken op eenniveau dat niet bij hem hoort.

Voor Mirjam dreigt dit gevaar. Op alle puntenis er positieve interactie, tot de school een rolbegint te spelen en Mirjams ontwikkeling afremt.Gelukkig trekken gesprekken met de school eenscheefgegroeide situatie recht. Inderdaad, Mirjamis haar leeftijd ver vooruit en, nee, ze is niet doorhaar ouders gepusht. Er komt een regeling metmeer individuele begeleiding in de klas, een op-lossing die overigens alle kleuters ten goede komt.

OnderpresterenU kent ze ongetwijfeld: leerlingen die cijfers

halen die (soms ver) onder het niveau liggen dat uop grond van hun intelligentie en creativiteit magverwachten. Onderpresteren heet dit. Het is eentypisch symptoom voor de verkeerde aanpak vaneen hoogbegaafde leerling. Dat bewees onderzoekbij 700 leerlingen in Nederland. Volgens dit on-derzoek slaan sommige hoogbegaafden zich zon-der problemen door het gewone onderwijs. Zij

Hoogbegaafde kinderen zijn, net als hoogbe-gaafdheid op zich, geen probleem. Tot ze zichmoeten aanpassen aan de geldende norm.

(hoogbegaafd)kind dat niet degepaste stimulansen uitdaging vindt, haaktgedemotiveerd af. Pechvoor de leerling, miseriein de klas. Hoogbegaafdzijn is geen luxeprobleem.

lenten echter onvoldoen-de of zelfs helemaal nietwaar. Veel heeft te ma-ken met de impact vande omgeving: ouders,vrienden en vooral deschool. Te vaak zijn be-gaafde kinderen aange-wezen op de goodwill enhet begrip van hun leer-krachten en de inspan-ningen van hun ouders.Dat is jammer, want een

KLASSE NR.64 35

krijgen voldoende uitdaging en stimulans in en/ofbuiten de school. Maar andere hoogbegaafdenworden probleemleerlingen. De onderpresteerderis ervan overtuigd dat zijn gedrag en handelen inhoge mate van buitenaf bepaald wordt. Hij heefteen zwak concentratievermogen, een negatief zelf-beeld, een gering ingeschat leertempo en eennegatief beeld van de school (saaie lessen, verve-lende leerkrachten, schoollopen is tijdverlies e.d.).Hij kan maar moeilijk schriftelijk materiaal instu-deren, ouders en leerkrachten zijn niet tevredenover zijn prestaties enz. Onderpresteerders on-derscheiden zich voorts door proefwerkangst, eengering gevoel van sociale aanvaarding door mede-leerlingen en een beperkt sociaal zelfvertrouwen.Slordigheid, wangedrag en agressie komen even-eens voor. Dit zijn de kenmerken van een proble-matische persoonlijkheid, die zich in de loop derjaren hebben opgestapeld en die goed functione-ren op school belemmeren. Maar zo ver hoeft hetniet te komen.

AstronomieElke leerling is anders. Hoogbegaafden vor-

men daar geen uitzondering op. Vandaar dat deaanpak van zo’n kind individueel moet bekekenworden en in samenspraak met de ouders, hetPMS en de school. In de regel zijn er twee mogelij-ke benaderingen: het leerprogramma versnellenof het leerprogramma verrijken.

Een van de middelen om aan het snelle leer-tempo van het hoogbegaafde kind tegemoet tekomen, is het een jaar laten overslaan of hetvroeger tot een bepaald niveau toe te laten. Criticiwaarschuwen hier voor sociaal-emotionele ach-terstand, maar vele hoogbegaafde kinderen zoe-ken hun vriendjes vaak sowieso al hogerop. Min-der drastisch en vaak effectiever is het kind dekans te geven om sneller het gewone programmate doorlopen en tegelijk een verrijkend program-ma toe te voegen.

Verrijking (verbreding, verdieping) van de leerstofkan verschillende vormen aannemen. Zo kan deleerkracht andere interessegebieden aanbieden opbasis van de aanleg of de interesse van het kind.Dit pleit uiteraard voor differentiatie, maar ook detaakleerkracht kan worden ingezet. Voor hem zaldeze andere vorm van zorgverbreding trouwens

een welkome afwisseling zijn. In sommige landenbestaat naast remedial teaching ook al resourceteaching. Dat is een systeem met taakleerkrachtendie (te) snel lerende kinderen extra uitdagingenvoorschotelen om hun inzet en motivatie op peilte houden. Verrijken en motiveren doet men niet

TE SLIM VOORDE KLAS?

Als u een hoogbegaafde leerlingin de klas hebt en de schoolkan niet onmiddellijk struc-tureel ingrijpen, dan bete-kent dat niet dat u bij depakken moet blijven zitten.Enkele tips uit de praktijk:• Praat niet te veel over deleerling, praat met hem enzijn ouders.• Laat de hoogbegaafde geenklas-kopstuk zijn. Bespreekin kringgesprekjes het posi-tieve dat zijn gave kan bete-kenen voor de klas.• Bedenk middeltjes om deleerling aan bod te laten ko-men. Differentieer door b.v.af en toe met niveaugroep-jes te werken.• Schakel de hoogbegaafdein als helper van andere leer-lingen, laat hem voelen datje hem nodig hebt, dat hijandere leerlingen door zijndoen kan aanmoedigen.• Zorg voor boeken in deklasbibliotheek die voor hemgeschikt zijn.• Zorg voor een goede klas-organisatie en klasafspraken.Creëer een open, aanmoe-digende klassfeer.• Doe een beroep op decreatieve, zij het soms nietaltijd praktisch gerichte idee-en van de leerling. Laat hemeen klasreglement opstellenals neerslag van de kringge-sprekken, een formulier ont-werpen, een terrarium aan-leggen of ontwerpen e.d.

Een IQ van 130 is

maar één kenmerk.

door het haantje-de-voorste 20 in plaatsvan 10 optelsommen te laten makenof door hem extra taallesjes van het-zelfde soort te laten uitwerken, laatstaan door hem karweitjes te geven(het bord schoonvegen, de plantengieten e.d.). Er zijn ook andere opties: extra keu-zevakken aanbieden, zoals computerinitiatie ofastronomie; werk- of projectgroepen samenstel-len waarin de kinderen met ontwikkelingsgelij-ken kunnen omgaan; zomerkampen of zaterdag-school organiseren; buitenschoolse verrijking sti-muleren, zoals de aansluiting bij schaak-, archeo-logie-, sport- en handarbeidclubs.

Eigen normVroege herkenning is essentieel. Als Nynke op

vierjarige leeftijd duidelijk maakt dat ze dood wil,omdat het leven volgens haar geen zin heeft, danis dat niet noodzakelijk loze kleuterpraat. Ditgevoel komt vaker al op jonge leeftijd voor bijhoogbegaafde kinderen die in hun ontwikkelingworden geremd. Bovenal moeten hoogbegaafdekinderen de kans krijgen zich volgens hun eigentempo te ontwikkelen. Hoogbegaafde kinderenzijn - net als hoogbegaafdheid op zich - geenprobleem, tot ze zich moeten aanpassen aan degeldende norm, die ver beneden de eigen normligt. Indien het onderwijsbeleid van een land zichenkel op de middengroep en de zwak presteren-den richt, zullen de begaafde tot zeer begaafdeleerlingen weinig kansen voor hun eigen ontwik-keling vinden in het schoolsysteem. ■

Meer informatie:• Het boek Hoogbegaafde kinderen thuis en op schoolgeeft in een vlotte taal en met veel praktijkvoorbeeldenuitleg over hoogbegaafdheid. De auteurs gaan in opvragen van ouders en leerkrachten in hun omgang metkinderen en adolescenten die intellectueel vooruit zijn.Zij geven ook aan hoe zorgverbreding voor deze kin-deren kan worden gerealiseerd. Op Nederlandse on-derwijsleest geschoeid, maar even relevant voor Vlaan-deren.F.Mönks & I.Ypenburg, Hoogbegaafde kinderen thuisen op school, 588 fr. - Kluwer Editorial - + 02-71916 11.• De vereniging Bekina vzw is een werkgroep voorouders, leerkrachten en opvoeders. Haar doel is op-vang en begeleiding van hoogbegaafde kinderen enadolescenten bevorderen. De vereniging publiceert ookeen eigen tijdschrift, Bekina Kroniek, waarop u zichvoor 480 fr. kunt abonneren.Bekina vzw - Papenakkerstraat 14 - 3570 Alken -+ 011-31 12 49• De vereniging Mentor vzw verzamelt o.a. adressenvan scholen, PMS-centra en andere instanties dieervaring hebben met de opvang van hoogbegaafdekinderen. Voorlichtingsmateriaal (literatuurlijsten enaangepast onderwijskundig materiaal) is in de maak.Mentor - Bergstraat 99 - 3090 Overijse - + 02-687 7733 (19-20 uur) - e-mail 100674.1323@compuserve.com• De verenigingen Mensa en Mensa Jeugd spitsen hunwerking toe op volwassenen en jongeren met eenhoog IQ.Mensa - Molenstraat 4 bus 1 - 3930 Hamont

S I G N A A L

36 KLASSE NR.64

Plug & pay. Nu o.a. leerkrachten langer werken dan ooit, is hetmerendeel onder hen een absolute voorstander van tijdbe-spaarders als telefoon- en computerbankieren. Dat blijkt uiteen rondvraag in Engeland bij zo’n 600 leerkrachten, artsen,advocaten en welzijnswerkers, van wie de meesten ouder zijndan 40. Ruim twee miljoen Britten bankieren momenteelvanop een afstand.

Vermist. In 1994 werden in de VSA 800.000 kinderen alsvermist opgegeven bij de politie. Velen onder hen doken naenkele dagen weer op, maar anderen keerden nooit terugnaar huis. Deze cijfers en de vele gevallen van ontvoering,pedofilie enz. hebben enkele bedrijven er toe aangezet ruim-tevaarttechnologie aan te wenden om kinderen gemakkelij-

zij hun kennis vergroten, hun creatieve en sociale vaardighe-den verbeteren en hun persoonlijkheid verder ontwikkelen.

Vredestraat. Van het televisieprogramma Sesamstraat wasal geweten dat het de fantasie en de creativiteit van kinderenstimuleert. Dat hebben onderzoekers aangetoond. Nu zou hetzelfs op hoger niveau kunnen bijdragen tot de wereldvrede.Onlangs is immers een gecombineerde Israelisch-Amerikaans-Palestijnse versie van het jeugdprogramma gemaakt. Hetnieuwe programma wil zijn steentje bijdragen tot de onder-linge verstandhouding tussen kinderen van verschillendenationaliteiten. VS-president Clinton heeft de programma-makers prompt schriftelijk gefeliciteerd.

Examenkoorts? De Nederlandse verzekeringsmaatschappijInterpolis mag haar sponsoring van de schaaksport dan welop een laag pitje hebben gedraaid, haar laatste zet, deEksamen-Pechverzekering, is een wereldprimeur. Dankzij deEksamen-Pechverzekering kan elke leerling een vergoeding krijgenmocht hij door ziekenhuisopname, ongeval of overlijden vaneen ouder niet aan het examen kunnen deelnemen. De poliskost de leerling 450 fr. per jaar. Een gemist examen leverthem in ruil 9000 fr. op, een gemist herexamen 90.000 fr. Diebedragen komen overeen met de meerkost voor de ouders alshet kind een vakantiejob gedeeltelijk moet laten schieten ofhet jaar moet overdoen. Interpolis vraagt wel de nodigepapieren bewijzen alvorens met harde guldens over de brugte komen.

Picasso. Geef peuters klei, verf en wat eenvoudig gereed-schap en je zult verbaasd staan van wat ze er allemaal meekunnen maken. Dat staat o.a. in het handboek Gepeuter vanCaroline Boudry en Michel Vandenbroeck, Universiteit Gent. Hunbevinding is dat kinderen van twee tot vijf jaar heel watklassieke knutselwerkjes niet tot een goed einde kunnenbrengen. Ze werken immers niet zo resultaatgericht. Hetgevolg is dat ze vaak hulp krijgen en te dikwijls geconfron-

ONDERZOEK

Vorming:graag op maatAan welke vorm van nascholing hebt u behoefte? Dievraag wordt in de scholen te weinig gesteld. Te veel vor-mingsactiviteiten worden van buiten- of bovenaf opge-diend zonder dat vooraf is nagegaan of er wel een behoefteis. Individuele behoefte, maar ook die van de school. Som-mige scholen staan individuele nascholing slechts onderbepaalde voorwaarden toe. Soms vallen de kosten volledigten laste van de nageschoolde. In heel wat scholen verlooptvorming te vrijblijvend en onvoldoende gecoördineerd.Scholen onderzoeken zelf hoe het beter kan.In 53 Vlaamse secundaire scholen voeren leerkrachten endirectie zelf onderzoek uit voor de Wedstrijd Schoolmanage-ment. Deze keer over vorming. Vorming van leerkrachten,administratief personeel en directies gebeurt volgens hen meerformeel dan on-the-job. Formele nascholing, via studiedagen ofworkshops, heeft zowel binnen- als buitenhuis plaats. Ze ismeestal specifiek, vakgericht of richt zich op nieuwe didacti-sche middelen en methodes. Even belangrijk zijn de veleworkshops rond nieuwe evaluatiemethodes, vergader- en com-municatietechnieken, psycho-sociale begeleiding van leerlin-gen e.d.Volgens een aantal scholen zijn de externe vormingsprogram-ma’s echter onvoldoende afgestemd op het TSO en het BSO.

Doorgaans is het ASO de favoriete doelgroep. Ook blijkt dat inverschillende scholen het volgen van vormingsactiviteiten nietevenredig verdeeld is onder het personeel: een aantal collega’svolgt veel vorming, anderen weinig of geen. En vaak neemt wiehet meest vorming nodig heeft, het minst initiatief om dit tedoen. Ten slotte is er ook een druk om vorming te beperkenwanneer nascholende collega’s veelvuldig moeten wordenvervangen.ModelexamenVerscheidene scholen erkennen dat er veel know how aanwezigis onder de personeelsleden. Men leest veel, men gaat naarvergaderingen en congressen, maar van on-the-job-trainingwordt nog te weinig gebruik gemaakt. Tijdens dergelijke trainingleren de medewerkers bij terwijl zij hun functie uitoefenen. Debegeleiding van nieuwe leerkrachten door een mentor, eenervaren collega, is een voorbeeld van on-the-job-training. Ineen aantal scholen geven ook de coördinator, de vakverant-woordelijke en de schoolleiding begeleiding aan leerkrachten.Een centraal begrip in on-the-job-training is samenwerking:vakverantwoordelijken werken samen een modelexamen uit,leerkrachten komen samen om een jaarplan op te stellen, eenhandboek te kiezen, didactische methodes te evalueren e.d.,collega’s leren samen een CD-i, een videocamera of weten-schappelijke instrumenten gebruiken. Enzovoort.Veel scholen zijn het er over eens dat de vorming van leer-krachten niet beperkt mag blijven tot het vak. Minstens zobelangrijk is dat zij kennis en vaardigheden ontwikkelen omaan het schoolbeleid te kunnen deelnemen en om leerlingenop hun beurt vaardigheden bij te brengen.HefboomVorming gebeurt veelal ongecoördineerd en zonder achter-liggende beleidsvisie. Te vaak hangt gewoon een affiche uit in

ker op te sporen en hun gangen na tegaan. Dankzij technieken waarbij com-

puters, radiogolven, satellieten en opbiepsystemen wordengecombineerd, kunnen ouders hun kinderen beter in het ooghouden. Ook kunnen leerkrachten en baby-sitters snelleralarm slaan als er iets mis is. Eén uitvinding stelt de ouders instaat videocontact te onderhouden met hun kind. Een ande-re, die CHILDWatch heet, geeft bieptonen weer als een kindzich te ver verwijderd van een vooraf ingestelde plaats. Soort-gelijke technieken worden al een tijdje door de politie ge-bruikt om gestolen wagens terug te vinden. Van CHILD-Watch zijn nu al 50.000 exemplaren verkocht.

IQ-vakantie. In Nederland kunnen hoogbegaafde laatste-jaars uit het secundair onderwijs nu ook tijdens de vakantienaar school. De Erasmus Universiteit Amsterdam wil deze jonge-ren vanaf dit jaar de kans geven zich intensief bezig tehouden met een aantal complexe probleemstellingen vaninterdisciplinaire aard: wiskundige vraagstukken, de toepas-sing van wiskunde op vraagstukken rond weg- en water-bouw, kunst en cultuurwetenschappen, economie en geschie-denis. De voertaal is Engels. Ook leerlingen uit België, Enge-land en Duitsland kunnen deelnemen. Via deze weg kunnen

KLASSE NR.64 37

teerd worden met het feit dat ze iets niet kunnen. Met natuur-lijke materialen en eenvoudige gereedschappen als een verf-rol, een spatel of een lepel kunnen twee- tot vijfjarigen veelbeter experimenteren en zich uitleven. Bij de keuze van detechnieken en materialen die zij in het boek opsommen,lieten Boudry en Vandenbroeck zich inspireren door kunste-naars als Picasso en Miro, kunstenaars die, net als kleuters,onbevooroordeeld naar de realiteit kijken.Gepeuter is uitgegeven bij SWP Utrecht, kost 750 fr. en is verkrijg-baar in de boekhandel.

Pet af. Wie zijn doctoraat verdedigt, moet de vrucht van jarenwerk kritisch laten beoordelen en antwoorden op soms heellastige vragen van professoren. Aan heel wat universiteiten ishet bovendien de gewoonte dat de promovendus voor degelegenheid een min of meer triviale stelling verdedigt. Datleidt soms tot pareltjes van spitsvondigheid. Zo luidde die vande Nederlandse Carolien Martijn, Universiteit van Amsterdam,oktober 1995, als volgt: “Gezien het door scholen veronder-stelde positieve verband tussen baseballpetjes en machoge-drag bij jongens en tussen hoofddoekjes en dociel gedrag bijmoslimmeisjes, verdient het aanbeveling deze groepen vanhoofdtooi te doen ruilen.”

Geniet, maar speel, kijk en luister met mate. Die boodschaphangt boven het onderzoek van Keith Roe en Daniël Muijs, KULeuven. Kinderen die niet te vaak of te langdurig TV of videokijken, computerspelletjes spelen of naar muziek luisteren,zullen op school even goed presteren als kinderen die al diedingen links laten liggen. Dat bewijzen spelling- en stillees-tests en schoolresultaten bij 1000 Vlaamse jongens en meisjesuit het vierde leerjaar van het lager onderwijs. De schoolresul-taten gaan erop achteruit als de kinderen meer dan twee uurper dag met computerspelletjes bezig zijn. Twee derde van dekinderen heeft een of meer van die spellen in huis, maarslechts 9 % speelt er elke dag mee. Het negatieve verband isduidelijker bij jongens dan bij meisjes. Als een kind meer dan

4,5 uur per dag TV-kijkt, begint het ook fout te lopen. Overi-gens heeft één kind op de zes een televisie op de kamer en kijkttwee derde dagelijks naar de buis. TV-kijken heeft echter geennegatieve invloed op het leesgedrag van de kinderen. De testsvielen zelfs beter uit bij kinderen die veel strips lazen, ietswaarvoor de onderzoekers niet direct een verklaring hebben.

Net echt. Ook de meest verwoede TV-kijkers onder de kinde-ren kunnen nog altijd een onderscheid maken tussen feitenen fantasie. Zelfs zesjarigen die (nog) in Sinterklaas geloven

maak je niet wijsdat Supermanecht kan vliegenof dat de Bill Cos-by Show in eenecht huishou-den is opgeno-men. Slechts éénkind op achttrapt daar welin. Tot die be-vinding kwamde Londense dr.Maire Messenger

Davies. Die interviewde 82 Amerikaanse kinderen tussen zesen elf jaar en peilde hierbij naar hun kijkgewoonten. Het feitdat kinderen inderdaad fantasie kunnen scheiden van dewerkelijkheid is een opsteker voor de verdedigers van hetmedium. Davies waarschuwt wel voor al te simplistischegevolgtrekkingen. Het is niet omdat kinderen weten dat ietsniet echt is, dat het hen niet kan schokken of beïnvloeden.«Het enige dat deze studie min of meer aantoont,» aldusDavies, «is dat kinderen van zes tot elf over heel wat kennis endoorzicht beschikken waar het om televisie gaat. In die zinkunnen de massamedia misschien bruikbaar zijn om kinde-ren beter te leren redeneren en hun kritisch denken te bevor-deren.» ■

een leraarskamer of worden lukraak brochures verspreid. Eenbelangrijke hefboom om de vorming te organiseren, is deverantwoordelijkheid voor de vormingsactiviteiten toe te ver-trouwen aan één of meer personen binnen de school. Dezeverantwoordelijke kan b.v. de informatie centraliseren, selec-teren en doorgeven, vormingsprogramma’s mee helpen eva-lueren, een beleids- en financierings-plan uitwerken dat past in het school-werkplan, programma’s voor personeels-bijeenkomsten en pedagogische studie-dagen opstellen enz.Essentieel is dat de school haar vor-mingsbeleid gedetailleerd op papier zeten bijhoudt wie op welke manier aanvormingsactiviteiten deelneemt en metwelk resultaat. Zo kan de verantwoor-delijke aan het eind van het schooljaarde gegevens van het vormingsplan toet-sen aan de eisen van het schoolwerk-plan. Ook kan de directeur de informa-tie gebruiken bij de voorbereiding vande functioneringsgesprekken met zijn medewerkers. Trouwens,om tot een goed functionerend en effectief vormingsbeleid tekomen op school, is de steun van de directie onontbeerlijk.AfzijdigHet effect van vorming of training is niet altijd onmiddellijkmerkbaar. Als er geen effect is, kan dat te wijten zijn aan deopleiding zelf: te theoretisch, te ver van de dagelijkse onder-wijspraktijk, onvoldoende gelegenheid tot actieve deelna-me,... Jammer genoeg krijgen de organisatoren soms te wei-nig feedback van de scholen om hun aanbod in die zin teverbeteren, al gaan tegenwoordig vaak evaluatieformulieren

rond waarop de deelnemers hun oordeel mogen uiten. Maarof nascholing effect heeft, blijkt mee te worden bepaald doorde schooldirecteur. Als hij de vorming mee stuurt, begeleidten opvolgt, levert dit vaak meer effect op dan wanneer hij zichafzijdig houdt. Veel heeft ook te maken met de manierwaarop de opgedane kennis wordt overgedragen. Soms gaan

meerdere personeelsleden naar een stu-diedag om achteraf verslag uit te bren-gen aan collega’s. Vooral bij algemene-re opleidingen, b.v. een workshop ronddrugs op school, is dit een nuttige werk-wijze. Vorming volgen in (kleine) groepkan trouwens motiverend werken. Somsgebeurt de overdracht ook via on-the-job-training of via de vakwerkgroep. Zovolstaat één persoon om b.v. een tech-nische opleiding te volgen over het ge-bruik van een nieuwe machine.EnthousiasmeWanneer leerkrachten de noodzaak in-zien om een bepaalde nascholing te

volgen of wanneer ze echt verlangen iets bij te leren overeen bepaald onderwerp, zijn ze het meest gemotiveerd omdie stap werkelijk te zetten. Hierbij kan het enthousiasmevan enkele collega’s anderen ertoe aanzetten zich even-eens na te scholen. Want hoe groter de dwang, hoe lagerhet enthousiasme van de personeelsleden om zich verder tevormen. ■Onderzoek bij de deelnemers aan de wedstrijd Laureaat School-management van de Vlerick School voor Management. Meerinformatie: Geert Devos en Karlien Vanderheyden - Bellevue 6 - 9050Gent (Ledeberg) - + 09-210 97 67

Kerstmannen in onderwijsbetoging:fantasie of werkelijkheid?

++INFOLIJN

Voor al uw vragenover onderwijs:

Koningsstraat 711000 Brussel

+ 02-219 18 00

38 KLASSE NR.64

HANDELSPRAKTIJKENScholen mogen geen handeldrijven, zegt de wet. Maar tuin-bouwscholen, afdelingen kle-ding enz. verkopen soms welhun produkten. Is dat dangeen handel drijven?Scholen mogen handel drijvenbinnen bepaalde wettelijk op-gelegde grenzen. Volgens deSchoolpactwet (art. 12 ter) be-paalt de Koning (de regering)onder welke voorwaarden eenschool voorwerpen of dienstenmag verkopen of verhuren. Diereglementering vinden we inhet koninklijk besluit van 12februari 1976 en nog verderuitgewerkt in het ministerieelbesluit van 14 april 1978. Eenministeriële omzendbrief van 5juni 1989 geeft nog meer uit-leg. De voorwerpen of dienstenmoeten verplicht passen in hetnormale leerplan én zijn doorde leerlingen zelf vervaardigd.Bij de verkoop is er een voor-keurorde bepaald: eerst de leer-lingen die het vervaardigden,

dan de andere leerlingen, hetpersoneel,... De minimumver-goeding varieert naargelang vande afnemer: de prijs van degebruikte grondstoffen voor demakers, minimum 40 % vande normale handelswaarde voorandere leerlingen, personeel...en minimum 60 % voor bui-tenstaanders. Enkele voorbeel-den.Afdelingen haarverzorgingTSO, haartooi BSO en schoon-heidsverzorging TSO bereke-nen de vergoeding op basis vande gewone handelsprijs (laag-ste categorie, bepaald door deMinister van Economische Za-ken). In afdelingen hotelwe-zen kost een middagmaal 200fr.(gekoppeld aan de index vande lonen in overheidsdienst sinds1/9/76). De school moet hier-van, naargelang van wie erkomt eten, minimum 40 % of60 % vragen. Op afdelingenland- en tuinbouw, beenhou-werij en spekslagerij is de ver-goedingsregeling voorzien in hetKB van 12 februari 1976 nietvan toepassing. Zij moeten hunprodukten verkopen aan de gang-bare marktprijzen. Afdelingenkleding ten slotte verkopen hunprodukten tegen de prijs van degebruikte grondstoffen, vermeer-derd met een bepaald maak-loon (vastgelegd in MB van 14april 1978).Het KB van 12 februari 1976 eneen ministeriële omzendbrief (28december 1976) bepalen datde school deze ontvangsten moetgebruiken voor de aankoop vannieuwe grondstoffen. Daarnaastzijn er onderrichtingen qua chro-nologische inschrijving in eenregister, afleveren van factu-ren, bijhouden van magazijn-kaarten enz.

PARTICIPATIERADENVanaf 1 juni komt er een nieuweparticipatieraad in onze school.De verkiezingskoorts is heelhoog en ik heb gehoord dater een aantal punten zijn ge-wijzigd. Klopt dat?Vakbondsafgevaardigden en devertegenwoordiger van het per-soneel in de ondernemingsraadzijn niet langer van rechtswegelid van de participatieraad. Allemandaten worden voortaantoegewezen via verkiezingen.Een tweede grote nieuwigheidis het schrappen van artikel 20van het decreet van 23 oktober1991. De representatieve vak-organisaties dragen niet lan-ger de kandidaten voor.Dit zijn de belangrijkste prak-tische gevolgen van de wijzi-gingen aan het decreet van 23

oktober 1991 (oprichting vande participatieraden) door hetmeer recente decreet van 5 april1995 (oprichting van de LOC’s).Omwille van deze wijzigingenverandert ook het reglementvoor de verkiezing van de ver-tegenwoordigers van het per-soneel in de participatieraadén het reglement van orde vandiezelfde participatieraad. Raad-pleeg dus zeker de speciale me-dedelingen die uw school hier-rond tijdig zal ontvangen.

MST EN PMSIk werk op een MST. Ik las inKLASSE van maart dat hetmedisch school toezicht in hetPMS wordt geïntegreerd. Watmoet ik me hierbij precies voor-stellen?U (en nog enkele van uw colle-ga’s uit MST en PMS) hebbengereageerd op het PMS-dossierin KLASSE vorige maand. Te-recht stelt u de vraag waar hetbeleid nu precies naartoe wilmet het medisch sociaal toe-zicht (MST) en de psycho-me-disch-sociale centra (PMS). Deministers Van den Bossche (PMS)en Demeester (MST) hebben eenplan klaar om te komen totnieuwe centra met een eigenorganisatiestructuur. Die centrazullen instaan voor de psycho-pedagogisch-sociale en me-dische begeleiding van school-gaanden. De oude termen MSTen PMS zullen allebei verdwij-nen omdat wordt gekozen vooreen nieuwe dienst met een geïn-tegreerde werking. Er is dus ze-ker geen sprake van «opslor-ping» van de ene dienst door deandere. Wél zoekt men naareen samenhangend, dynamischen interdisciplinair samenwer-kingsverband waarbinnen dedoelstellingen van MST en vanPMS geïntegreerd zijn. Die inte-gratie in een nieuwe dienst iseigenlijk logisch: beide dienstenzijn in de scholen actief en bei-de diensten zijn gericht op dealgemene lichamelijke en gees-telijke gezondheid van de leer-lingen. In de nieuwe dienst staatde gecombineerde knowhow vanPMS en MST ten dienste vanjongeren, school en ouders. Hetaccent zal daarbij liggen opdienstbaarheid t.o.v. risicogroe-pen, laagdrempeligheid en aan-wezigheid in de school.

VLAAMS PARLEMENTOp 7 februari heeft de VlaamseRaad unaniem een resolutieaangenomen om zich voortaanVlaams Parlement te noemen.Dat is dus voortaan de enige

geldige benaming voor onzewetgevende macht. Sinds 1 maarthebben het Vlaams Parlement,de fracties van de politieke par-tijen en het Huis van de VlaamseVolksvertegenwoordigers ook eeneigen postadres: Vlaams Par-lement - 1011 Brussel. Het nieuwe(centrale) telefoonnummer is02-552 11 11 en het faxnum-mer is 02-552 11 22

NIET BETALENKan een school de ouders vanhaar leerlingen verplichteneen bijdrage te betalen voorvormingsdagen, meerdaagseverblijven, studie-uitstappen,sportdagen enz.? En wat ge-beurt er met de leerlingen alsde ouders niet kunnen of wei-geren te betalen?De activiteiten die u opsomtmoeten een onderwijzend enopvoedend karakter hebbenén moeten passen in (een on-derdeel van) het leerprogram-ma. Ze kaderen dan in het pe-dagogisch project van de schoolen dus is het streefdoel eenmaximale leerlingendeelname.Het is echter niet verplicht datelke leerling meedoet. De toe-stemming van de ouders is trou-wens uitdrukkelijk vereist. Deschool moet niet-deelnemers inschoolverband opvangen én henactiviteiten voorstellen die pe-dagogisch-didactisch aanleunenbij het programma dat de extra-muros-leerlingen afwerken.Behoudens ministeriële afwij-king is ten slotte bepaald dateen extra-muros-activiteit slechtsmag plaatsvinden als ten min-ste 75 % van de leerlingenwerkelijk deelneemt. Meer in-formatie vindt u in een om-zendbrief van 22 juni 1989.De kostprijs is een ander geval.Volgens de grondwet is het on-derwijs kosteloos tot op het ein-de van de leerplicht. Dus magaan de toegang tot het onder-wijs geen direct of indirect prijs-kaartje hangen. De school magechter wel een redelijke tege-moetkoming vragen voor di-dactisch materiaal en voor bij-voorbeeld extra-muros-activitei-ten. Die bijdrage van de oudersmoet beperkt zijn tot de nood-zakelijke en werkelijk gelever-de goederen en prestaties. Hetsysteem van alternatieve finan-cieringsbronnen (oudleerlingen-bond, tombola, schoolsparenenz.) speelt hierbij zeker eenrol. Elke bevoegdheid rond dezealternatieve bronnen ligt volle-dig bij de onderwijsverstrekkersen niet bij de overheid.Vlaamse Raad - Vragen en Ant-woorden - Vraag nr. 9 van 8 no-vember 1995

(advertentie)

(advertentie)

Afgiftekan

toor 8500 Kortrijk 1

Min

isterie van d

e Vlaam

se Gem

eensch

apD

epartem

ent O

nd

erwijs - R

edactiesecretariaat K

LA

SSEK

onin

gsstraat 138 - 1000 Bru

ssel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

8500 KO

RT

RIJK

1

4281

washere