Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.121 • Januari 2002 www.klasse.be

© Participatie: waar zit de dode hoek?

© Te veel afval op school

© Test: uw valkuilen in het nieuwe jaarGRAT

IS K

ALENDER

2002

«Hoe draait de participatie vanleerlingen in Vlaamse scholen?Gesmeerd, volgens directeurs.Vierkant, volgens de leerlingen»

(advertentie)

D

DRIE KEER GELUKNaar verluidt kent geluk driepijlers. De eerste is de vervul-ling van basisbehoeften (vei-ligheid, onderkomen, voedsel,gezondheid…). Zonder die basisis een geluksgevoel een pakmoeilijker, maar op zich is ditblijkbaar onvoldoende. De tweedepijler is waardering. Daarbijhangt het er maar van af vanwie of wat je die wil krijgen:van familie, werkkring, vrien-den, de samenleving, de over-heid of misschien wel van dehele kosmos nu of later. Dederde pijler zou liggen in eengevoel dat het hier en nuoverstijgt: de ervaring vanwat mooi, goed, harmonisch,cultureel, natuurlijk, esthetisch…is: ongrijpbaar maar even we-zenlijk voor geluk als de ande-re pijlers. Niet elke pijler hoeftvoor iedereen even groot tezijn. Ook op dit vlak verschillenwe allemaal. Maar voor eenwaar geluksgevoel heeft elkemens wel behoefte aan (en rechtop) deze drie ingrediënten:basisbehoeften, waardering enervaring van schoonheid. Zezitten allemaal in deze wens:gelukkig nieuwjaar.

IN DIT NUMMER

Participatie: peper in de bus Vizier 4-9«Schrik van een dictatuur van leerlingen is nergens voor nodig», zegt Jan VanGils (Kind en Samenleving) over leerlingenparticipatie. «Ze weten dat ze hunleerkrachten nodig hebben.» Steeds meer scholen stippelen voor de partici-patiebus een duidelijke route uit. In de hogeschool krijgt de studentenraadzelfs een containerkantoor. Leerlingen en studenten zorgen opnieuw voorpeper in de bus. www.klasse.be/kvl/121/4

Minder werkdruk Journaal 10-14De taakbelasting van leraars zou verminderen; zelfstandige stages invoeren vooraspirant-leerkrachten; leraars vergoeden die afwezige collega’s vervangen… Dewaardering van het lerarenberoep blijft een topprioriteit voor het beleid. Maarmerk je dat ook in de beslissingen van de dag? Lees de dagelijkse actualiteit opwww.klasse.be of een selectie in Journaal. www.klasse.be/kvl/121/10

Meer dan een visitekaartje 31Veel gezichten heeft de leerlingenraad: miniparlement, vakbond, forum,oefening in democratie... Of gewoon boerenbedrog. Hoe dat in uw schoolzit? Doe de test. www.klasse.be/kvl/121/31

«Men beschouwt ons soms als de vuilnisbak» 34«Ook opzijgeschoven kinderen hebben recht op onderwijs», zegt VeerleHellemans (22), lerares zorgverbreding bij leerlingen met gedragsproble-men. Tachtig kinderen vergen het uiterste van haar en haar collega’s,maar ze krijgen allemaal een kans. Lesgeven in het buitengewoon onder-wijs. www.klasse.be/kvl/121/34

Klas zonder leraar 36Vier maanden lang gaf de leraar geen les. Het bord bleef leeg en de leerlingenwerkten zelf de leerstof af met hun studiewijzer. Kunnen Vlaamse leerlingenzelfstandig leren? En wat doet de leraar dan? Negen scholen probeerden hetuit. Twijfels in de klas. www.klasse.be/kvl/121/36

Wie ben ik? 38Misschien is uw humor wel uw sterkste wapen. Maar met te veel humornemen uw leerlingen u niet meer ernstig. Met wat meer ernst ontwijkt u dievalkuil. Maar te veel ernst en… Wat voor leraar (en mens) bent u? Ontcijferuw sterktes en zwaktes in het kernkwadrant. www.klasse.be/kvl/121/38

De brug van tien minuten 42Sommige ouders ziet u nooit, andere kunnen niet genoeg horen wat erop school gebeurt. En tien minuten oudercontact per trimester slaansoms meer gaten dan bruggen. Dé remedie tegen misverstanden heetcommunicatie. Tien tips en een checklist nu in De Eerste Lijn, straks opVitaya. www.klasse.be/kvl/121/42

n En ook: Idee p. 15-30 n Mensen met Klasse p. 32-33 n Brievenp. 43-45 n Tips bij de nieuwe Maks!, Klasse voor Ouders en Klasseop internet p. 46 n

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.121 • Januari 2002

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Jan T’Sas, Dirk Vander Beken,m.m.v. Veerle Devos, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle DeSmet, Nadine De Cuyper

Foto’s Luc Daelemans, e.a.Cartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 25 euro.Alle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elkniveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en Maks!(van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die datwensen.

KLASSE, Koning Albert II-laan 15,1210 BrusselTel. redactie 02 553 96 86Tel. coördinatie 02 553 96 94Tel. abonnementen 02 553 96 84Tel. publiciteit 02 553 96 94Tel. Klasse voor Ouders 02 553 96 90Tel. Maks! 02 553 96 92Telefax 02 553 96 85E-mail info.kvl@klasse.beURL www.klasse.be

KLASSE NR.121 3

<Winterkoopjes inMilaan. Win eencitytrip! p. 32

DSurf naarwww.klasse.be enzet er bijvoorbeeldeen rose bril op. Volgde eerste stappenvan de kinderredac-tie en kijk achter deschermen van juffenen meesters. Onder-wijsnieuws, archie-ven, discussiefo-rums, wedstrijden,vaktijdschriften…van alle ingrediëntenkrijgt u net dat enebitje meer.

Een bus vol inspraak.Vizier p. 4-9

De gevoelsmappen vande type 3-school.

p. 34

«Geef alstublieft nogeens les, mevrouw.»

p. 36

PH

OTO

DIS

C

4 KLASSE NR.121

VIZIER

Het lijken woorden uit de jaren zestig maar inspraak enparticipatie krijgen ook in onderwijs nieuwe betekenis.Voor het Europees Voorzitterschap pakte Vlaanderen ervoor alle andere landen mee uit. Het participatiedecreetis bijna klaar en overal komen nieuwe initiatieven boven.De Schoolparticipatiebus van het Kinderrechtencom-missariaat houdt halt aan dertig Vlaamse basisscholen.De leerlingen - vooral die van de derde graad van delagere school - springen erop en nemen hun plaatsen in.Niet achter het stuur. Dat blijft in de handen van deschoolbestuurder of de directeur. En de juf of meester isconducteur. «Leerlingen willen net als leerkrachten kunnenmeeleven, meedenken, meepraten, meebeslissen enmee uitvoeren», zegt het Kinderrechtencommissariaat.«Als we het menen met het Kinderrechtenverdrag, dankiezen de leerlingen mee de bestemming en de reisrou-te», zeggen de voorstanders van leerlingenparticipatie.Zij zijn ook te vinden in minstens 269 basisscholen.

Verplicht?In Vlaamse basisscholen is participatie van leerlin-

Een dubbeldekgen niet wettelijk geregeld. Misschien doet het nieu-we participatiedecreet dat op komst is dat wel. Oudersen leerkrachten hebben via schoolraad, oudercomitéen participatieraad wel inspraak. Voor de secundai-re school is er sinds 1999 een decreet dat ze verplichteen leerlingenraad op te richten als een derde van deleerlingen erom vraagt. Aan de hogescholen is eenstudentenraad (sinds het decreet van 1994) verplichten zitten de studenten in de academische raad, desociale voorzieningen en de departementsraad, inautonome hogescholen zelfs in de raad van bestuur.

Dubbele winstHoe gaat het met de participatie van leerlingen in desecundaire scholen van Vlaanderen? Goed, vol-gens directeurs. Niet zo goed, volgens leerlingen.«Onze school is zeer democratisch», zegt een direc-teur. «In de klas respecteert de leerkracht wel mijnmening maar de school is niet zeer democratisch»,zegt een leerling. «Ik voel me niet zo betrokken.»Onderzoekers van de VUBrussel ondervroegen 7 144

KLASSE NR.121 5

leerlingen en de directies en begeleiders van leerlin-genraden van 89 Vlaamse scholen uit TSO, KSO, BSOen ASO om er het fijne van te weten. Als leerlingenhet gevoel hebben betrokken te zijn bij de leefge-meenschap van de school en mee verantwoordelijk tezijn, beleven ze hun school op een positievere wijze.Onrechtstreeks zorgt participatie voor meer welbe-hagen. Dat betekent zowel winst voor de tevredenleerling die zich beter kan ontplooien als winst voorde samenleving op school. En een democratischeschool helpt inderdaad (mee) democratische houdin-gen bevorderen. Dat betekent dus winst voor desamenleving buiten de school. Conclusie van de on-derzoekers: scholen móeten gewoon aandacht be-steden aan de inspraak van leerlingen.

BetuttelenInformele participatie op school is het belang-rijkst, noteren de onderzoekers. Het begint met hetschoolklimaat: een open geest, naar iedereen luiste-ren, met iedereen overleggen, iedereen bij het schoolleven

betrekken… De leerlingen willen dat de school hencorrect - als echte gesprekspartners - behandelt. Alsze zich als kinderen betutteld voelen, zijn ze negatiefover het klimaat op school.Vier op tien schoolhoofden en de helft van deondervraagde leerlingen vinden ook formele parti-cipatie belangrijk. «Geef ons een leerlingenraad enklasafgevaardigden», vragen ze. Van de 89 onder-zochte scholen hebben er 84 een leerlingenraad.Daarin doen leerlingen vooral voorstellen die deuren op school aangenamer maken. Niet alle direc-ties zien in hoe belangrijk deze ogenschijnlijk trivialezaken voor leerlingen zijn.Vooral vierdejaars, BSO-leerlingen en leerlingen metschoolachterstand participeren minder uit zichzelf,zeggen de onderzoekers. Leerkrachten moedigenhen het best extra aan. Eenmaal de instapdrempelvan de participatiebus lager ligt, zullen meer enmeer leerlingen op de bus springen. Ondertussengenieten de leerlingen boven in de dubbeldekkervan een ruimer zicht. Hoe zit dat op uw school? ■

ker op school

VIZIER

6 KLASSE NR.121

VIZIER

De dode hoek?[Halte 1] De Pluishoek en zo: in de muren

«De lijn vanparticipatie

vertrekt vanaf debasisschool en

loopt via desecundaire school

en het hogeronderwijs naar eenleven van burgerzin

en democratischegezindheid»,

roepen devoorstanders van

leerlingeninspraakdoor hun megafoon.

De participatiebusrijdt door

Vlaanderen: van dePluishoek tot het

containerkantoor.Klasse kijkt aanvier haltes in de

spiegel. Waar zit dedode hoek?

Hier zit het in de muren en de mensen. In Leefschool‘De Pluishoek’ en Freinetschool ‘De Appeltuin’ be-slissen leerkrachten, leerlingen en ouders samenover alles wat op school gebeurt. In ‘De Pluishoek’bepalen de kinderen zelf bij het begin van elk projectwat ze leren, doen en zijn. De basisschool ‘Erasmus’in Deinze organiseert vaste kringgesprekken overhet leven en leren op school en in de klas. In dezedrie scholen is de inspraak volgens strikte principes,regels en documenten geregeld. Er zijn wel meerbasisscholen waar interessante inspraakprojectenaan de gang zijn: schoolparlementen, vragenlijsten,muurkranten, praatrondes… Op veel basisscholenheerst echter nog de overtuiging dat kinderen onderde 12 nog geen participatie aankunnen.«Wij geloven wel in de competentie van kinderen inde basisschool om hun participatierecht uit te oefe-nen», zegt het Kinderrechtencommissariaat. «En minstens269 basisscholen uit alle netten doen dat ook. Departicipatiebus kon jammer genoeg maar in 30 scho-len halt houden. In die pilootscholen begeleidt hetCentrum Informatieve Spelen nu drie overlegsessiestussen leerlingen en leerkrachten van de derde graaden hun directie. Zij stellen samen een bindende af-sprakenlijst op van concrete actiepunten.» Voor deoverige scholen zijn er leerkrachtenkranten, mega-foonbrochures met actietips voor de leerlingen enmegafoonaffiches. De Kinder- en Jongerentelefoongeeft permanent telefonische hulp. Zo stimuleert hetcommissariaat de participatie in honderden basis-scholen. Er is veeleer meer en vroeger participatienodig, dan minder of later. Wij sporen leerlingen aanom met hun leerkrachten en directie te overleggenover veranderingen en ze samen waar te maken.»

Dans en toilettenDe schoolparticipatiebus houdt halt in Bree. Deleerlingen van het vijfde leerjaar van de Regenboog-school hebben de keuze uit een dertigtal prioriteitenmet voorstellen aan de directie: langere middagpau-

zes, meer buitenschoolse activiteiten… Ze discussië-ren levendig, wegen voor en tegen af. Ja, eenleerlingenraad zien ze ook wel zitten, maar anderedingen zijn toch wat concreter. Nadien stemmen zeover de uiteindelijke voorstellen. Vooral dankzij degezamenlijke keuzes van de meisjes halen dezetwee voorstellen het ruimschoots: danslessen opschool en propere toiletten. Het voorstel om eenleerlingenraad te organiseren, valt uit de boot. Debegeleider probeert nu het essentiële verschil duide-lijk te maken: «Als je kiest voor een leerlingenraad,kan die de danslessen, de toiletten en nog veel meervoorstellen, opvolgen én nog nieuwe dingen realise-ren.» Zo hadden de leerlingen het nog niet bekeken.«De leerlingenraad kan ook een kluitje zijn waarmeeje de kandidaten voor inspraak het riet instuurt»,zegt Jan Van Gils van het Onderzoekscentrum Kinden Samenleving, dat zich richt op kinderen van 3 tot12 jaar. Zopas verscheen van hem ‘Duel of duet. Eentoekomst voor leerlingenparticipatie’. «Leerlingen-participatie staat of valt niet met de leerlingenraad»,schrijft Van Gils. «Formele participatie zonder eenklimaat van informele participatie is zelfs zeer sta-tisch en steriel. De leerlingenraad is een tussensta-tion op weg naar een open school die communica-tief is en op de leerlingen gericht. Waar informeleparticipatie door veel betrokken leerlingen tot deschoolcultuur behoort. Overigens is het voor kinde-ren onder 12 jaar erg moeilijk om zich te gedragenals ‘vertegenwoordiger’ van anderen.»Belangrijk is dat de school systemen van samenoverleggen en beslissen ontwikkelt, niet dat ze dedemocratie met volksvertegenwoordigers van deechte politiek nabootst. Hoe ver ze daarin gaat ofstaat, kan ze evalueren met de acht trappen van departicipatieladder van R. Hart of de vijf niveaus vanparticipatie van H. Shier (zie kader). Jan Van Gils:«Schrik voor een dictatuur van de kinderen is ner-gens voor nodig. Ze weten dat ze de leerkrachtennodig hebben. De meeste leraren zijn ook niet

«Leerlingenwillen net alsleerkrachten

participeren inhun school.»

1© Over ‘Leefschool De Pluishoek’ leest u op www.klasse.be/kvl/118/38 ‘Kinderinspraak: te hoog gegrepen’ en www.ontonet.be/~meysman2© www.kinderrechtencommissariaat.be Alle uitleg over de Schoolparticipatiecampagne in jaarverslag 2001

§

1

©

4

§

2

§

3

KLASSE NR.121 7

Hoe bereid bent u tot participatie?

5. Vijfde niveau:Delen leerlingen / stu-denten in de macht en verantwoordelijkheid bij beslissingen?

4. Vierde niveau:Zijn leerlingen / stu-denten bij het proces van de besluitvorming betrokken?

3. Derde niveau:Houdt u rekening met de visies van leerlin-gen / studenten?

2. Tweede niveau:Moedigt u het aan dat leerlingen / studenten hun visies uiten?

1. Eerste niveau:Luistert u naar leerlin-gen / studenten?

Opening: komt u op voor participatie?

5.1 Bent u bereid uw macht bij beslissingen met leerlingen/studen-ten te delen? ©©©

4.1 Bent u bereid leer-lingen/studenten bij de besluitvorming te be-trekken?©©©

3.1 Bent u bereid met de visies van leerlin-gen/studenten reke-ning te houden?©©©

2.1 Bent u bereid leer-lingen/studenten bij het uiten van hun vi-sies te ondersteunen?©©©

Start 1.1 Bent u be-reid om naar leerlin-gen/studenten te luis-teren?©©©

Reële mogelijkheid: zijn er al middelen voor participatie?

5.2 Maakt een procedure het mogelijk dat (hoge) schoolleiding, leerkrachten/ medewerkers en leerlingen/ studenten de macht met elkaar delen? ©©©

4.2 Maakt een procedure het mogelijk dat u leerlin-gen/studenten bij de be-sluitvorming betrekt?©©©

3.2 U Laat de manier van beslissen ruimte om rekening te houden met de visies van leerlingen/studenten? ©©©

2.2 Hebt u een aantal idee-en of activiteiten waarmee u de leerlingen/studenten ondersteunt?©©©

1.2 Bevordert uw manier van werken het luisteren naar leerlingen/studenten?

©©©

Verplichting: zit de participatie al in de structuren?

5.3 Zijn er afspraken of regels over het delen van macht en verantwoordelijkheid tussen (hoge)schoolleiding, leerkrach-ten/medewerkers en leerlingen/ studenten? Einde

4.3 Is er een afspraak dat u leerlingen/studenten bij beslis-singen moet betrekken?Ga naar 5.1©©©

3.3 Is het zo geregeld dat u bij beslissingen met de visies van leerlingen/studenten rekening houdt? Ga naar 4.1©©©

2.3 Behoort het tot de uitgangs-punten van uw (hoge)school dat u leerlingen/studenten bij parti-cipatie ondersteunt?Ga naar 3.1 ©©©

1.3 Zit het in uw (hoge)school-beleid ingebakken dat u luistert naar leerlingen/studenten?Ga naar 2.1©©©

(Naar Jan van Gils, H. Shier en R. Hart. Zie Jan Van Gils - ‘Duel of duet. Een toekomst voor kinderparticipatie’)

HOE VER GAAT INSPRAAK BIJ U OP SCHOOL? BEZOEK HET PARTICIPATIEHUISIs er een informeel participatieklimaat of is het formeel en gestructureerd? Is er een aanzet tot inspraak of zit die in het

schoolleven ingebakken? Ga het voor uzelf na met behulp van dit participatiehuis. Er zijn vijf verdiepingen (zie de linkerkolom). Op elke verdieping stapt u van links naar rechts. Als u kamer 3.2 bereikt voldoet u aan het Kinderrechtenverdrag (zie U).

autoritair en houden van mondige leerlingen. Hetautoritaire zit wel in het schoolsysteem.»

«Het is ook van ons»Jongere leerlingen blijken in de eerste plaats belang tehechten aan wat in de klas gebeurt. Jan Van Gils: «‘Hetis toch niet alleen de klas van de meester of juf’, zeggenze. ‘Het is toch ook onze klas. Wij zijn het toch dieleren.’ Wat ze leren, willen ze graag zelf mee bepalen.Ze weten zelf ook wel dat leren boeiend kan zijn als datvanuit hun ervaringen en in interactie gebeurt.» School-participatie begint zeker op klasniveau.Hebben leerlingen dan geen interesse voor wat op hetniveau van de school gebeurt? Jan Van Gils: «Tochwel. ‘Het is toch niet alleen de school van de direc-teur’, zeggen ze terecht. Leerlingen willen ook op ditniveau aan de besluitvorming deelnemen. Volgens mijkan er altijd participatie zijn, tenzij het over noodsitua-ties gaat. Dan moet wie het probleem ziet meteeningrijpen. In alle andere gevallen kan je de discussieaangaan en uitkomen bij een oplossing die iedereenaanvaardt. Door bij dit proces betrokken te zijn, lerenleerlingen genuanceerd denken. Al doende leren zehoe goede besluitvorming werkt. Neem nu een themaals ‘lawaai in de eetzaal’. Eerste stap is analyseren wathet probleem is. Zijn het niet vooral de leerkrachtendie geluidsoverlast ervaren? Vaak slaat men in de

besluitvorming die eerste stap al over. Tweede stap is dedoelstellingen van de betrokkenen formuleren. Mis-schien willen de leerlingen gewoon dat de sfeer gezelligen ontspannen is als ze samen aan tafel gaan, terwijl deleerkrachten stilte willen. Er is pas echt participatie alsde kinderen zowel over het probleem, de doelstellin-gen als de oplossing mee mogen praten. Natuurlijkgeven ze het op als ze een paar keer merken datparticipatie alleen dient om de problemen van devolwassenen op te lossen volgens de doelstellingenvan de volwassenen. Als ze drie keer een vraag stellenen geen antwoord krijgen. Zo maak je ze onverschilligen doe je ze overschakelen op de strategie: de schooloverleven door het plezant te maken.»

Voor nu of voor later?Participatie op de basisschool, moet dat voor nu of voorlater? «De meeste volwassenen zullen zeggen: voorlater», weet Jan Van Gils. «Ik zeg: vooral voor nu.Kinderen willen zelf mogen beslissen waarin ze partici-peren. Tot nu toe zijn het de volwassenen die deagenda en de doelstellingen bepalen en kinderpartici-patie programmeren. Eigenlijk is dat niet eerlijk. Kinde-ren verschillen van volwassenen. Ze uiten zich mis-schien minder goed in teksten, maar ze hebben ookeen grote eigenheid en kracht. Zij uiten zich beter intekeningen. Net als volwassenen zijn ze niet volmaakt

3© www.kjt.be Klik op de megafoon op de site Kinder- en Jongerentelefoon 4© www.ndo.be/kindsl De visie, publicaties envorming van Kind en Samenleving

«De meeste leraren zijnniet autoritair en houdenvan mondige leerlingen.»

en op zoek naar zingeving. Kinderparticipatie betekentdat volwassenen een heen-en-weergesprek met dekinderen aangaan. Dat kinderen het recht hebben omhet woord te nemen, beluisterd te worden en ant-woord te krijgen. Ze zijn partner of actor in het proces,met een eigen agenda en eigen communicatiemidde-len. Het is een emancipatieproces dat niet veel verschiltvan de vrouwenemancipatie. En zo is kinderparticipatie

toch ook voor later. De samenleving vraagt niet dat alleindividuen hetzelfde hebben geleerd, wel dat ze com-plementair zijn aan elkaar en kunnen samenwerken.»De eindtermen omvatten democratisch burgerschap,creativiteit, zelfstandig werken, contactvaardigheid,overleg en teamwerk. Allemaal vaardigheden die deleerlingen via leerlingenparticipatie nu voor later kun-nen leren. Zodat ze geen enkele bus hoeven te missen.

VIZIER

8 KLASSE NR.121

VIZIER

ZES TIPS VOOR DE LEERLINGENRAAD1. Alleen een leerlingenraad hébben, is onvoldoende. Di-rectie en leerkrachten moeten de leerlingenraad effectiefondersteunen.2. Alléén een leerlingenraad hebben, is evenmin voldoen-de. Er zijn meer en verschillende kanalen nodig omeen gemeenschapsgevoel en vertrouwen te kweken. Zorgvoor een uitgebreid gamma aan extra activiteiten die departicipatie en het leefklimaat bevorderen: sociale en cul-turele (vooral bij de meisjes in trek), sport en ontspanning(vooral bij de jongens populair).3. Het is beter niet alleen advies van de leerlingen tevragen, maar ze ook een terrein te geven waarop ze mogenbeslissen. Autonoom of samen met begeleidende leer-krachten of directie. Geef uitleg waarom dat op bepaaldeterreinen niet kan. Of waarom een gekozen optie niet

uitvoerbaar is. Leg uit dat wie bevoegd is, zich ook verant-woordelijk moet gedragen.4. Geef de leerlingenraad liefst een eigen vaste ruimtedie ze vrij kunnen inrichten. Dan voelen de leden zich betermet elkaar verbonden. Dat is nu al in één op twee scholenmet een raad het geval.5. Geef ze een (deels) eigen budget, bied ze vorming(door externen) aan en verstrek ze voldoende communica-tiekanalen, adviseren de onderzoekers. Spoor ook de leer-lingen aan in de leerlingenraad te participeren. Leg in elkgeval uit hoe zo’n raad binnen uw school werkt.6. Geef de leerlingen ook meer inspraak in de (praktischekanten van de) leeromgeving en de schoolregels.(Naar Saskia De Groof, Mark Elchardus en Frank Stevens - ‘Leerlin-genparticipatie in het secundair onderwijs tussen theorie en praktijk’)

[Halte 2] Stella Maris: ministers op de bank«In een secundaire school voor buitengewoon onder-wijs staat een bouwkraan op de binnenspeelplaats.Daardoor is het moeilijk de jongens die voetballen en demeisjes die rope skipping doen evenveel plaats te gevenals voorheen. De directeur roept een aantal betrokkenleerlingen bij elkaar. Ze stellen voor om de beurt hunsport te beoefenen. De directeur luistert goed en haktde dikste knopen door. Daarbij houdt hij rekening metde voorstellen.» Dit voorbeeld vertelt Chico Detrez vanhet Steunpunt Leerlingenparticipatie.

Klankbordgroep«In een andere school vragen ze zich af of ze warmemaaltijden gaan serveren», gaat hij verder. «De directieroept een viertal half-internen, enkele leerkrachten metmiddagtoezicht en de onderhoudspersoneelsleden sa-men om deze beslissing voor te bereiden. Wij zijn sterkvoorstander van zo’n klankbordgroepen. En van ge-mengde werkgroepen waarin leerlingen en leerkrach-ten het hele jaar lang rond een thema werken: sport,cultuur, studiereizen, leerlingenbegeleiding… De ver-schillende groepen horen elkaars meningen over watmogelijk en moeilijk is en het is veel makkelijker allevoorgestelde oplossingen samen te voegen. Leerlingenvan een BSO-school lopen bovendien veel sneller warmom in zo’n tijdelijke klankbordgroep of gemengde themawerk-groep concrete voorstellen te doen. In de leerlingenraadzwijgen deze doeners misschien een jaar lang omdat deASO’ers taalvaardiger zijn en de leerkrachten de verga-dertechnieken beter beheersen. Scholen zijn vaker vra-gende partij voor formele leerlingenparticipatie dan descholieren zelf. De meeste leerlingen zien graag resul-taat op korte termijn. Ze zijn meestal maar twee à driejaar op die school. De zorg voor de volgende generatiesis veeleer de zaak van de leerkrachten. De leerlingenraadgeeft de leerlingen formeel een stem in het kapittel,maar het is ook een logge structuur. Leerlingen rakengedemotiveerd, zeker als de school haar mooie in-spraakprincipes niet netjes hanteert. Participatie is nietvooral technisch correct vergaderen. Het is vooral luiste-ren naar elkaar als partners in plaats van opponenten.De leerlingen zijn actoren in de school en moeten meevorm geven aan die periode in hun leven. Ze hebben

recht op invloed, op zingeving, op hun kijk op de dingen.Ze voelen zich dan meer betrokken en meer verbonden.Dat grotere welbevinden is zowel goed voor nu als voorlater. Op klasniveau is er gelukkig al veel informeleleerlingenparticipatie. Op participatief onderwijzen leg-gen wij als Steunpunt ook veel nadruk. Laat de leerlingmee beslissen over leeractiviteiten en zelfs leerstof.»

Eerste minister MagaliIn Stella Maris in Kortrijk was leraar Guido Vromantjarenlang begeleider van de leerlingenparticipatie «Onzeleerlingen zijn BSO’ers ‘verzorging’ en TSO’ers ‘bijzon-dere jeugdzorg’. Zij zijn op hun best als ze aanconcrete projecten werken. Elke klas is opgevat alseen gemeente met een burgemeester en schepenendie regelmatig overleggen. De klasleraar begeleidtdeze klasvergadering. De school is als een land meteen eerste minister - dit jaar is dat Magali - en ministersvan leefmilieu, sport, pers, cultuur, religieuze anima-tie, studiezaken… Die vergaderen om de twee tot drieweken in de ‘ministerraad’. Per minister is er eenbegeleidende leerkracht. De ministers - dat zijn zesde-jaars - hebben ook vijfdejaars uit een andere opleidingals kabinetchefs die hun taken overnemen als ze opstage zijn. Alle leerlingenvertegenwoordigers zijn recht-streeks verkozen. We hebben ook een parlement dattwee keer per jaar samenkomt. Daar nemen behalvealle vertegenwoordigers ook de directie en zeker dehelft van de leerkrachten aan deel. We bespreken ereen thema dat de hele school aangaat. Na onze actiesover roken op school zijn we zelfs met een petitie naarhet ministerie van Volksgezondheid getrokken.» Deleerlingenparticipatie in Stella Maris zorgt er niet al-leen voor dat er tussen de middag veel sfeer is opschool, er kwam ook een betere examenregeling enafspraken over het gebruik van de agora en de cafe-taria. «Nadeel is dat je als begeleiders elk jaar opnieuwmoet beginnen. De nieuwe ministers moeten nogleren hoe ze een vergadering bij elkaar roepen, realis-tische plannen maken en er verslag van uit brengen.Dat slorpt veel energie op, net als de communicatie opgang houden tussen de ministers en de leerlingen.Niettemin wil ik het alle scholen aanbevelen.»

«Leren participeren doeje voor nu en later.»

«De mening van destudenten wordt vaakafgedaan als ‘terzijde’,

onvolwassen, onprofes-sioneel, niet relevant…»

5© www.leerlingenparticipatie.be Hoe helpt het Steunpunt Leerlingenparticipatie? 6© www.stellamaris-kortrijk.be Hoeorganiseert Stella Maris zijn participatie? 7© www.maks.be/12/6 Ongelofeloos maar sexy - Verkiezingen in Stella Maris Kortrijk

©

678

§

5

KLASSE NR.121 9

[Halte 3] Het Containerkantoor: met de gsm«Wij krijgen van de hogeschool een containerkan-toor op de campus ter beschikking», vertelt StijnVergote. Hij zat in de raden van bestuur van deHogeschool Gent en van de vzw die de sociale voor-zieningen van de instelling beheert. «We hebben pc’smet internetaansluiting, een vergoeding voor gsm-kosten en een administratieve medewerker. In deraad voor de sociale voorzieningen waarin de helftvan de leden studenten zijn, had ik ook het gevoeldat de leidinggevenden van de hogeschool ernstigrekening met onze standpunten hielden.»

Spek en bonen«In de raad van bestuur van de hogeschool daarente-gen zat ik er meestal toch maar voor spek en bonenbij», relativeert hij. «Die dossiers instuderen is voor eenstudent nagenoeg onmogelijk. Veel meer dan watopmerkingen terzijde kan je meestal niet maken. Enke-le keren hebben we wel op een dossier gewogen. Decafetaria in de nieuwbouw is groter dan in de eerstebouwplannen omdat wij het probleem van de overbe-volkte oude cafetaria aankaartten. Er was eerst ookgeen lokaal voor de studentenraad uitgetekend, nuwel. Maar alles bij elkaar verwachten de studentenmeer directe resultaten. Terwijl er voor de anderebeheerders niet zo’n haast bij is. Je mag dus wel zeggendat mijn motivatie niet zo groot meer was. Ik participeerwel nog op een informele wijze.»

WegcontroleAan de hogescholen (en universiteiten) kunnen destudenten hun recht op inspraak juridisch afdwin-gen. «Het hogeschoolbestuur raadpleegt vooraf destudentenraad over alle aangelegenheden die destudenten direct aanbelangen», zegt het hogescho-lendecreet. De wettekst legt de klemtoon op «‘deonderwijs- en examenregeling en de evaluatie - inhet kader van de kwaliteitsbewaking - van het on-derwijzend personeel door de studenten.’» «Destudentenraad is ook bevoegd om hierover uit eigenbeweging advies uit te brengen», zegt het decreet.«Zonder studenten is er geen hoger onderwijs»,zegt Ann Martens, (voormalig) stafmedewerker vande Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS). «Zijzijn de doelgroep en het is logisch dat zij het onder-wijsbeleid actief mee uit kunnen stippelen. De stu-denten moeten hun stem kunnen verheffen als hunrechten en belangen verwaarloosd dreigen te wor-den. Studenteninspraak is ook een vorm van contro-le tegen mogelijk willekeurig handelen en beslissen

van bovenuit. Of tegen een te hoge druk vanuit dearbeidsmarkt. Studenten kennen de denk- en leef-wereld van studenten het best en kunnen het beleider op af helpen stemmen.»

Ver-van-mijn-kotshow«Effectieve studentenparticipatie is een proces vanlange duur», ondervond Ann Martens. «In de reali-teit wordt de mening van de studenten vaak afge-daan als ‘terzijde’, onvolwassen, onprofessioneel,niet relevant… Dat de vertegenwoordigers kampenmet een gebrek aan tijd, faciliteiten en middelen,daar is weinig oog voor. Niet veel studenten zijn danook bereid een verantwoordelijke rol op te nemenen constructief mee te denken en vorm te geven aanhet beleid.»«Op een vijftigtal verkiesbare plaatsen aan de Hoge-school Gent zijn er maar een vijftal echte verkozenvertegenwoordigers», getuigt Stijn Vergote. «De stu-denten stellen zelf nog vaak het nut van de studen-tenraad in vraag. Terwijl de lokale studentenraad vanhet eigen departement nog wel op belangstelling kanrekenen, zien de meesten de studentenraad van dehogeschool als een ver-van-mijn-kotshow.»Continuïteit is ook een probleem. Driejaarsstudentenzijn ten hoogste in hun tweede jaar beschikbaar vooreen engagement. In het eerste jaar houden ze zichnog wat afzijdig, in het derde jaar zijn ze overstelptdoor stage, eindwerk en vaak nog een Europeseuitwisseling. Op die manier is degelijk vertegenwoor-digen nagenoeg onmogelijk. Stijn doet een opleidingvan vier jaar en verkiest zijn vierde jaar aan zijnafstudeerscriptie te besteden.

Attest van engagementDe VVS wil de vertegenwoordigers een duidelijk sta-tuut geven. De wetgever moet opsommen waaroverde studenten advies moeten verstrekken. De studentenmoeten ook zelf vergaderingen met de verantwoorde-lijken kunnen samenroepen. Zij hebben recht op eenbijzonder statuut, op vorming, op administratieve on-dersteuning, op een eigen werkruimte, een eigen bud-get en communicatiemiddelen. «Hun werk is veel meerdan vergaderen», zegt Ann Martens. «Het vergt eengroot engagement. Enkele faciliteiten als examensprei-ding, een soepele onderwijsregeling en een attest vanhun engagement bij hun diploma moeten studentenstimuleren op de participatiebus te springen. Gelukkigis in veel hogescholen al heel wat op dit vlak gebeurd.Waarom het niet decretaal vastleggen?»

[Halte 4] De Toekomst: sterk signaalEind 2001 organiseerde minister Vanderpoorten naaraanleiding van het Europees Voorzitterschap vanBelgië ‘Participatie, Sociale Cohesie en Burgerschap -Leerlingen, Ouders en Leerkrachten betrekken bij hetschoolbeleid’, de eerste conferentie in haar soort dieeen onderwijsthema niet vanuit een economischehoek bekijkt. Vlaamse scholen zitten met hun partici-patie in de middenmoot, tussen het sterker participa-tieve noorden van Europa en het minder participatie-ve zuiden. De conferentie is een sterk signaal datVlaanderen ernstig werk maakt van inspraak op school.«Participatie is een sleutelbegrip in het onderwijsvan vandaag en morgen», zegt de minister. «Eenopen en participatief schoolklimaat bevorderen iseen prioriteit in het Vlaams onderwijsbeleid. Meeren bewust investeren in de actieve betrokkenheidvan leerlingen, ouders en leerkrachten bij de school,als leer- en leefgemeenschap, staat centraal. Ener-

zijds staan scholen voor de uitdaging een model teontwikkelen waarin een constructieve dialoog bin-nen een hiërarchische relatie mogelijk wordt. An-derzijds legt de school de basis voor participatie oppolitiek, sociaal, economisch en cultureel vlak. Parti-cipatie op het niveau van de school werkt op diemanier ‘sociale cohesie’ en ‘burgerschap’ in de hand.»In haar beleidsbrief 2001-2004 belooft minister Vander-poorten: «Op lokaal vlak zal ik de participatie van leer-krachten, leerlingen, studenten, cursisten en ouders ver-stevigen.» Maar ook: «Ik zal ervoor zorgen dat de profes-sionaliteit van de directeurs en deze van de leerkrachtenwordt gerespecteerd in maatregelen die de participatievan ouders en leerlingen bevorderen en de uitoefeningvan hun rechten garanderen.» Een participatiedecreetzal binnenkort de rol van alle betrokkenen regelen. Hetziet ernaar uit dat ook het leerlingenstatuut - een vraagvan de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) - er komt. ■

PARTICIPATIESTOF• Jan Van Gils - ‘Duel of duet - Eentoekomst voor kinderparticipatie’(2001) - Bakermat i.s.m. Onderzoeks-centrum Kind en Samenleving -www.bakermat.com - Onderzoekscen-trum Kind en Samenleving - Nieuwe-laan 63 - 1860 Meise - kindsl@ndo.be -www.ndo.be/kindsl

• Vlaamse ScholierenKoepel (VSK) -‘Leerlingenraad en daad. Praktischhandboek voor leerlingenraden’. (2000).Vlaamse ScholierenKoepel (VSK) -Paleizenstraat 90 - 1030 Brussel - tel. 02215 32 29 - fax 02 215 41 78 -info@vsknet.be - www.vsknet.be -Standaard uitgeverij - Belgiëlei 147a -2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - fax03 285 72 99 - educa@standaard.com -www.standaardedu.com

De Vlaamse Scholierenkoepel begeleidtals u dat wil uw leerlingenraad. Dealgemene vergadering en raad vanbeheer van het VSK bestaan uit lokaleen regionale leerlingenvertegenwoordi-gers, ondersteund door een professio-nele staf. Het VSK richt zich op hetsecundair onderwijs.

• Steunpunt Leerlingenparticipatie -Kernstraat 45 bus 9 - 1000 Brussel -

tel. 02 505 60 50 - fax 02 513 43 64 -info@leerlingenparticipatie.be -www.leerlingenparticipatie.be

Het Steunpunt heeft 4 begeleidings- en2 nascholingsprogramma’s waarmeehet u helpt vorm te geven aanleerlingenparticipatie bij u op school(basis of secundair). Een specialistbegeleidt als u wil zes halve dagen languw traject naar meer inspraak.

• Francis Van Dinter (red.) - ‘Inspraak enparticipatie op school - Naar eenleerlingbetrokken school’(1999) -Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a -2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - fax03 285 72 99 - educa@standaard.com -www.standaardedu.com

Een uitgebreide samenvatting staat opgemeenschapsonderwijs.be

• Kinderrechtencommissariaat -Hertogstraat 67 - 1000 Brussel -tel. 02 552 98 00 - fax 02 552 98 01 -kinderrechten@vlaamsparlement.be -www.kinderrechten.be.

• Vlaamse Vereniging van Studenten(VVS) - Gulden Vlieslaan 17A bus 80 -1050 Brussel - tel. 02 502 01 22 - fax 322 511 78 06 - vvs@vvs.ac - www.vvs.ac

• Elja Diepenbrock (red.) - ‘Checklist omeen Gouden School te worden - Lijst vanaandachtspunten en vragen mettoelichting en handboek van het LandelijkAktie Komitee Scholieren (Laks) voorbeoordeling en verbetering van scholenvoor voortgezet onderwijs’ (1995) - Laks -Postbus 17061 - 1001 JB Amsterdam -tel. 00 31 20 638 17 92 - www.laks.nl

• Patrick Allegaert, Rik Belmans, KatiaBrys e.a - ‘Communicatie met studenten.Beleidsmatige en praktijkgerichteervaringen en reflecties’ (2001) - Acco -Leuven-Leusden - H-ogelijn cahier vanhet Vlaams Verbond van KatholiekeHogescholen - www.vvkho.be

• Klasse bouwt al elf jaar mee aan departicipatie bij het Vlaamse schoollevenvan alle betrokkenen. Als u opwww.klasse.be/archieven naast hetkopje ‘Dossier’ de zoekterm ‘participatieen inspraak’ aanklikt, krijgt u veertienlinks naar artikels over het thema.• Tik op www.ond.vlaanderen.be/wwwadiov een trefwoord als ’participa-tie’ in en stel uw bibliografie samen.

8© www.maks.be/11/10-a Tips voor een succesvolle studentenraad 9© studentenraad.hogent.be De studentenraadsite vanHogeschool Gent 11© www.vvs.ac Vereniging van Vlaamse Studenten 12© www.vsk.be Vlaamse Scholierenkoepel

§

9

§

11

12©

10 KLASSE NR.121

ONDERWIJSPERSONEEL

De leraar van de toekomst«Onderwijs evolueert naar een systeem waarbij de leerling centraal staat in plaats vande leerstof», meent Geert Devos van de Vlerick Leuven Gent Management School.«Een leraar zal in de school het leerproces begeleiden van een groep leerlingen dieleren leren en zorgen dat ze er zich goed bij voelen. Men zal hem niet langer aanstellenom een aantal uren aan kennisoverdracht te doen.» Volgens Geert Devos moetenfunctiebeschrijvingen van leerkrachten en hun functionerings- en evaluatiegesprek-ken met managers-schooldirecties die richting uitgaan. Zonder deze zaken is modernmanagement in het onderwijs niet mogelijk. Devos pleit er wel voor realistische pro-fielen op te stellen en van leerkrachten niet te verwachten dat ze ‘Übermenschen’ zijn.Verlonen naar prestaties in het hele onderwijs ziet de professor niet zitten. «Dat ispas zinvol», zegt hij, «als de leraar zijn situaties volledig onder controle heeft, alsde prestaties objectief meetbaar zijn en als het deel dat aan prestaties vast hangttussen tien en dertig procent van het loon ligt. Aan geen van de drie criteria wordtin het onderwijs voldaan. Meer nog: het is niet wenselijk rivaliteit aan te moedigen,omdat samenwerking tussen leraren de dragende kracht is van een school.»Verschillende lonen op basis van objectieve criteria, zoals het verschil tussen lesgevenin BSO en ASO, acht Devos wel zinvol. Net als opslag voor de directeurs. Er moeten ookmeer BPT-uren komen, zodat er ruimte is voor de ontwikkeling van een loopbaan; vanbeginnend leraar, over volwaardig leraar tot leidinggevende of expert. ■

PLANLAST

Minder en eenvoudiger reglementenDe almaar dikker wordende papierstapel, de ‘planlast’, weegt zwaar op scholen en leerkrachten. De onderwijs-overheid erkent het probleem en vindt dat de planlast moet verminderen zodat leerkrachten en directies meer tijdkrijgen voor hun pedagogische hoofdopdracht. Overheid, inspectie, pedagogische begeleiding en onderwijs-koepels zaten al meermaals rond de tafel om de planlast aan te pakken.In Klasse 117 p. 14 las u al voorstellen van engagementen voor de begeleidingsdiensten. Nu komen de engagementenvan andere ‘papierproducenten’ aan bod. Voor de koepels noteerde de onderwijsadministratie onder meer de volgen-de voorstellen: over regelgeving niet naast het departement onderwijs eigen mededelingen en instructies doorsturenaan scholen, geen gegevens over leerlingen meer opvragen als die beschikbaar zijn op het departement Onderwijs.Ook de inspectie is bereid duidelijke engagementen aan te gaan. Zo zullen bij een doorlichting individuele inspec-tieleden geen enquêtes afnemen bij individuele leraren. Bij de voorbereiding van een doorlichting maakt de inspectiezoveel mogelijk gebruik van de gegevens die binnen de administratie beschikbaar zijn.De administratieve diensten van de overheid engageren zich om de reglementen te vereenvoudigen en te vermin-deren. Al te vaak blijkt dat directies en leraren documenten uitwerken omdat ze er ten onrechte van uitgaan datbijvoorbeeld de inspectie die eist. Daarover moet de overheid duidelijk communiceren met het onderwijsveld,door heldere en toegankelijke omzendbrieven op te stellen.De nieuwe school is veel meer dan de som van leraren en vakken. Pedagogisch en organisatorisch managementwint almaar meer aan belang. Dat is een cultuuromslag. Sommige scholen zijn onvoldoende onderlegd om opdeze nieuwe uitdaging met teamworking en netwerking te reageren. De inspectie ervaart dat scholen die de stapnaar ‘lerende organisatie’ zetten weinig of geen problemen hebben met planlast. Scholen die minder leerlingge-richt zijn en vooral focussen op de leraren geven planlast voortdurend als een probleem aan. Er is meer behoefteaan professioneel onderwijskundig leiderschap, schoolbeleid en -organisatie. Want de directie moet als filteroptreden voor al wat op de school afkomt. Daarvoor zijn gepaste vorming en nascholing vereist. Over de vermin-dering van de planlast is een rondzendbrief in de maak. ■

HOGER ONDERWIJS

Diploma’s miskend?Eind vorig jaar besliste de Raad van het Instituut van de Accountants en de Belas-tingsconsulenten (IAB) een systeem van vrijstellingen uit te werken voor het examendat toegang geeft tot de stage van accountant en/of belastingsconsulent. «In hetbelang van de student verwachten we van de federale én Vlaamse overheden dat zeer over waken dat het onderwijs aan hogescholen en universiteiten ‘een maatschap-pelijke dienstverlening blijft die wars is van corporatistische belangen’, repliceertLuc Van de Velde, secretaris-generaal van de Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora).Waar ligt bij de Vlhora het velletje op de melk? «De gemeenschap investeert jaarlijksmiljoenen euro’s in een kwalitatief hoogstaand onderwijs», zegt Luc Van de Velde.«Om deze kwaliteit te waarborgen en te verbeteren bestaat binnen de hogescholen ende universiteiten een stelsel van interne en externe kwaliteitszorg. Dat zijn de zoge-naamde visitaties. Dit stelsel biedt afgestudeerde jongeren de garantie te beschikkenover een waardevol en op de arbeidsmarkt erkend diploma van gegradueerde oflicentiaat. Het kan niet dat een federale beroepsvereniging, zonder overleg met deVlaamse onderwijsverstrekkers, haar corporatistische verlangens mag waarmaken.De werkwijze van het IAB negeert het systeem van de opleidingen aan de hogeschool.Die vertrekken van beroeps- en opleidingsprofielen die in overleg met de sector zijnopgesteld en bijgestuurd. Afgestudeerden nà hun opleiding nog eens examinerenover opleidingsonderdelen, die deel uitmaken van de basisopleiding, is een misken-ning van de kwaliteit van diploma’s die hogescholen uitreiken.» ■

ERVARINGSGERICHT ONDERWIJS

Export: welbevindenBetrokkenheid en welbevinden zijn twee belangrijkepijlers van ErvaringsGericht Onderwijs (Ego), eenonderwijsconcept uit Vlaanderen dat wereldwijd in-gang vindt. Professor Ferre Laevers en zijn Centrumvoor Ervaringsgericht Onderwijs (Cego) aan de KU-Leuven ontwikkelen het al 25 jaar lang. Ook in Neder-land passen meer en meer scholen het Ego-concepttoe. Daardoor ontstaat ook de behoefte aan bijscho-ling en ondersteuning. Daarom richt Fontys Pabo Eind-hoven samen met Cego een Expertisecentrum voorEgo in. Dat verzorgt voortaan trainingen voor school-teams in primair en voorgezet onderwijs in Nederlanddie met het Ego-concept werken. ■www.kuleuven.ac.be/cegowww.fontys.nl

▲

«Men zal een leraar nietlanger aanstellen om een

aantal uren aan kennis-overdracht te doen.»

KLASSE NR.121 11

KINDERRECHTEN

Meer klachten over schoolmogelijkheden om zich te verweren als ze van de school een sanctie krijgen. Hetaantal klachten over pesterijen van leerkrachten is groter dan het aantal over pes-terijen door medeleerlingen. Als leerlingen slachtoffer zijn van pesterijen doormedeleerlingen beklagen kinderen en ouders zich erover dat scholen geen efficiëntantipestbeleid hebben.Vooral leerlingen uit het secundair onderwijs hebben vragen en klachten over hetschoolreglement. Het gaat dan over bezwaren rond voorschriften over kleding enuiterlijke kenmerken zoals haartooi en juwelen. Leerlingen hebben ook vragen overinspraak op school, bijvoorbeeld over de inrichting van de speelplaats, de bestem-ming van de schoolreizen en de oprichting van een leerlingenraad.Het Kinderrechtencommissariaat is bezorgd over het gebrek aan een leerlingensta-tuut dat de rechten en plichten van leerlingen vastlegt. De onderwijsminister werktnu aan een decreet over de rechtspositie van leerlingen. Een decreet dat de partici-patiemogelijkheden van leerlingen, ouders en leerkrachten versterkt, ligt ook op dewerkplank. Ten slotte speelt het gelijkekansendecreet in op rechten van kinderen,zoals het inschrijvingsrecht. ■

www.kinderrechtencommissariaat.beHet jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat is online beschikbaar

«Kinderen klagen steeds meer over hun rechten op school», stelt de Vlaamse kinder-rechtencommissaris Ankie Vandenkerckhove in het recente jaarverslag. Tussen 1oktober en 30 september 2001 ontving het Kinderrechtencommissariaat 1 056 vra-gen, klachten of suggesties. Ze hebben in totaal betrekking op 1 357 personen,vooral minderjarigen.Iets minder dan de helft van de meldingen komt van minderjarigen zelf. Dat is een forsestijging. Meer dan de helft van de meldingen gaat over de gezinssituatie en over deschool. Dit laatste is een nieuwe trend. Het aantal meldingen over onderwijs verdub-belt namelijk in vergelijking met vorig werkjaar. Voor het eerst nemen ouders enleerlingen uit het secundair onderwijs contact op met het Kinderrechtencommissa-riaat, omdat ze hun schoolrapport betwisten. Geen enkele van de melders is op dehoogte van de bestaande beroepsmogelijkheden. Leerlingen of ouders melden sanc-ties die ze als onterecht ervaren. Die omvatten straffen die te zwaar zouden zijn voor debegane feiten, niet naleven van tuchtprocedures en de aard van de opgelegde sancties(lijfstraffen, klussen moeten uitvoeren, strafstudie, uitsluiting, schorsing).Melders klagen ook het drug- en het antirookbeleid van scholen aan. Scholenblijken voor roken andere normen te hanteren voor leerlingen dan voor leerkrach-ten. Zo hebben sommige secundaire scholen een rookkamer voor leerkrachten,terwijl voor leerlingen een rookverbod geldt. Leerlingen melden ook het gebrek aan

STUDIE

Vlaamse jongeren zijn wereldtopMocht er een wereldkampioenschap voor leesvaardig-heid, wiskundige of wetenschappelijke geletterdheid ge-organiseerd worden, dan zijn Vlaamse jongeren kans-hebbers voor de wereldtitel. In een wereldwijde test van15-jarigen (PISA) op leesvaardigheid laten de Vlamingenenkel de Finnen voor. Jonge Japanners en Koreanen zijnbeter wiskundig geletterd (kan de jongere het geleerde ineen realiteitsgetrouwe context toepassen?). Voor weten-schappelijke geletterdheid scoort Vlaanderen ook hoog.Toch enkele negatieve kanttekeningen. Wie niet hetgeluk heeft rijke ouders te hebben, scoort minder goedin de leesvaardigheidstest. Dat is een trend in alle lan-den. Vlaamse jongeren kunnen heel goed in een tekstinformatie vinden, maar interpreteren die minder goed.In het reflecteren over die informatie zijn ze zelfs zwak.In sommige landen is het omgekeerd: daar scoren deleerlingen beter op reflecteren en minder goed in hetvinden van informatie. Kennen blijkt nog altijd belang-rijker dan kunnen in het Vlaamse onderwijs. Helemaalzorgwekkend is de vaststelling dat 45 procent van dejongeren zegt nóóit voor zijn plezier te lezen. ■www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen0102/Pisa/pisa_peco.htm Scores uit de PISA-test

Niets gemist?• In het Europees hoger onderwijs is maar één les-gever op vier een vrouw. België scoort met 14 procentvrouwen onder het EU-gemiddelde van 26 procent.

• Eén op vier jongeren (500 000) gebruikt de hoofd-maaltijd van de dag in de schoolkantine. Maar zesop tien menu’s zijn te vet en amper één school op driescoort goed voor hygiëne in de keuken. Dat meldt Test-Aankoop.

• «Het aantal jongeren dat de school verlaat zondervoldoende startkwalificaties voor de arbeidsmarkten de samenleving is tegen 2010 minstens gehalveerd.Tegen dan is het onderwijs meer gedemocratiseerd.»(www.kleurrijkvlaanderen.be)

• Amper 5 procent van het Vlaamse lessenpakket voor12- tot 14-jarigen gaat naar wetenschappen. In alonze buurlanden ligt dat percentage hoger, zelfs dub-bel zo hoog. Dat staat in de statistieken van de Oeso,gepubliceerd in ‘Teachers for tomorrow’s schools’.

• Er zit gemiddeld één holebi in elke klas. De Holebi-fabriek wil samen met leerkrachten, CLB’s en leerlin-genraden het thema holebiseksualiteit bespreek-baar maken in de klas.

• De Vlaamse hogescholen en universiteiten reikenvanaf het academiejaar 2003-2004 bachelor- ofmasterdiploma’s uit. De vernieuwde bachelorop-leidingen worden vanaf 2004 geleidelijk ingevoerd,de masteropleidingen vanaf 2008. Deze opleidingenmoeten officieel erkend of ‘geaccrediteerd’ zijn. Kwa-liteitsnormen of een ‘accreditatieorgaan’ moet de di-ploma’s bekrachtigen.

• In de Europese Unie sterven elke week 100 kinderenaan de gevolgen van een ongeval, zoals een verkeers-ongeval, verdrinking, brandwonden, valpartij en vergif-tiging. Ongevallen zijn zelfs een belangrijker doodsoor-zaak dan ziekte. Dat staat in een rapport van Kind enGezin van de European Consumer Safety Association(ECOSA). België behoort tot de landen waar kinderenhet vaakst sterven na een ongeval (www.ecosa.org).

• De Britse regering ziet er geen graten in dat oudershun kinderen een ‘redelijk pak voor de broek’ geven.«Een algeheel verbod zou niet verstandig zijn», zegtde Britse minister van Volksgezondheid Jacqui Smith.«Ik ben er niet van overtuigd dat het verbod op een tikons gaat helpen betere ouders te worden. Wat nietbetekent dat ouders groen licht krijgen om geweld te-gen hun kinderen te gebruiken.»

‘Witte scholen’ die allochtone kinderen weigeren…wat zegt het nieuwe gelijkekansendecreethierover? Nieuwsflitsen opwww.klasse.be

▲

Leerlingen klagen meer overpesterijen van leerkrachten dan

over die van medeleerlingen.

KLASSE NR.121 11

12 KLASSE NR.121

GELIJKE KANSEN

Leerlingen weigeren wordt moeilijkNu sturen nogal wat scholen leerlingen door als ze zich willen inschrijven. Vooralallochtone en kansarme autochtone ouders klagen erover dat men hun kinderenmet een smoesje voor de poort laat staan. Het nieuwe gelijkekansendecreet maaktleerlingen weigeren erg moeilijk. Vanaf volgend schooljaar krijgt elke leerling dievoldoet aan een aantal algemene toelatingsvoorwaarden een ‘principieel recht opinschrijving’ in de school van zijn keuze. Ouders moeten wel uitdrukkelijk instem-men met het pedagogisch of opvoedkundig project en het schoolreglement. Alleenals een leerling om disciplinaire redenen het jaar voordien werd uitgesloten of alsde school geen bank meer vrij heeft en waardoor kinderen er niet meer veilig zoudenzijn, kan ze iemand weigeren of doorverwijzen naar een andere instelling.Een school kan verder nog om twee redenen een leerling doorverwijzen. Ze kan hierbijeen beroep doen op een lokaal overlegplatform om een andere school voor de leerlingte vinden. Maar terwijl dat overlegplatform tussen ouders en scholen overlegt, wordtde leerling voorlopig ingeschreven in de school waar hij zich eerst aanmeldde.Een eerste reden: een school voor gewoon onderwijs kan een leerling met een zwarehandicap doorverwijzen als ze zelf niet genoeg de leerling kan ondersteunen.Een tweede reden: een school kan een leerling doorverwijzen die thuis geen Neder-lands spreekt, zeker als de school al een percentage van zulke leerlingen telt en in-spanningen levert om allochtone en (kans)arme autochtone leerlingen op te vangen.Het decreet voorziet in een Commissie voor rechten van leerlingen die toeziet op hetcorrect verloop van weigeringen en doorverwijzingen.

Ook plant het decreet het uitbouwen van een lokaal gelijkekansenbeleid. Hierbijtekent het decreet lokale overlegplatforms uit waarin onderwijsverstrekkers én lo-kale vertegenwoordigers van migrantenverenigingen en (kans)arme autochtonegemeenschappen, van de integratiesector, van socio-economische partners enz.samen zitting hebben. Scholen nemen verplicht deel aan het overleg, zodat zebetrokken worden bij het lokaal beleid om kansarmoede weg te werken.Het decreet wil ten slotte alle bestaande ondersteunende maatregelen in één over-zichtelijk geïntegreerd ondersteuningsaanbod bundelen. Door dit aanbod krijgenscholen onder meer drie (in plaats van één) jaar de zekerheid van een extra omka-dering, zodat ze het aanwenden van extra middelen beter kunnen plannen.Onderwijsminister Vanderpoorten beklemtoont dat het nieuwe gelijkekansenbeleidalleen kan werken als het Vlaamse Parlement ook het participatiedecreet en hetdecreet op de rechtspositie van leerlingen goedkeurt. ■www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen0102/GK/GK_Decreet_20011130.pdfHet voorontwerp van het gelijkekansendecreet

BELEIDSBRIEF (1)

Zestien prioriteiten voor onderwijsBelangrijke accenten uit de zestien prioriteiten in de beleidsbrief van onderwijsmi-nister Marleen Vanderpoorten:1. Het lerarenberoep waarderen. De verhoogde werkdruk en taakbelasting verplicht deoverheid de omstandigheden te verbeteren waarin leerkrachten lesgeven. Daaromwerden in de jongste collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO V en VI) maatregelenopgenomen om het werkcomfort van leraren te verbeteren. Vanaf 1 september 2001ontvangen leerkrachten in het secundair onderwijs, die een afwezige collega gedeel-telijk vervangen, voor deze bijkomende opdracht een volledige vergoeding. Ook vanaf1 september 2001 heeft elke school die kleuteronderwijs organiseert recht op aanvul-lende lestijden lichamelijke opvoeding. Voor zowel leraars kleuter- als lager onder-wijs is de maximumhoofdopdracht gereduceerd van 28 naar 27 lestijden. Elke schoolmoet dit waarmaken via het verminderen van planlast of klasdoorbrekend werken.Daarnaast werkt de minister beleidsmaatregelen uit om het tekort aan leraren in hetlager en secundair onderwijs op te vangen. Zelfstandige stages organiseren, deuitstroom van oudere leraren beperken, het systeem van detacheringen evalueren,de campagne ‘Word leraar’ herhalen… Al deze maatregelen dienen om de arbeids-reserves maximaal te benutten. Op termijn werkt het beleid een themadecreet uitrond ‘human resource management’. Dat houdt o.a. in dat men voor schooldirec-teurs in het secundair en volwassenenonderwijs het principe van het mandaat ge-leidelijk invoert. Verouderde vormen van personeelsbeleid worden afgebouwd. Erkomen voor tucht en evaluatie vernieuwde en effectieve beroepsprocedures.2. TSO en BSO waarderen. Meer gerichte oriëntering van leerlingen, technologi-sche vorming, regionale technologische centra en een stagedatabank zijn enkelemaatregelen om het technisch en beroepssecundair onderwijs te versterken. Het

gedeelte van de basisvorming van modulair beroepsonderwijs, dat nu nog in eenklassieke vakkenstructuur steekt, zal men in de vorm van modules uitwerken.3. De regelgeving vereenvoudigen. Een nieuw concept legt de nadruk op de regio-nale verantwoordelijkheid voor een team van ondersteunende personeelsleden.4. De kwaliteitszorg en -bewaking verbeteren. Een extern studiebureau kreeg deopdracht om te analyseren hoe doelmatig de inspectie, de begeleidingsdiensten ende dienst voor onderwijsontwikkeling zijn. De inspectie krijgt een duidelijkere rolbij de controle op de veiligheid en de gezondheid. Een steunpunt onderzoekt deloopbanen en leerwinst van leerlingen.5. Het decreet op de eindtermen, de ontwikkelingsdoelen en de basiscompetentiesafwerken en uitvoeren. Dit decreet is noodzakelijk om de eindtermen vanaf de twee-de graad secundair onderwijs verder uit te bouwen.6. Het onderwijs afstemmen op de verschillen tussen leerlingen. Het decreet op degelijke kansen treedt op 1 september 2002 in werking. Een eerste luik omvat het‘toelatingsbeleid’ en de versterking van het lokale gelijkekansenbeleid door profes-sionele netoverschrijdende ondersteuning. Een tweede luik ‘ondersteuningsbeleid’beoogt een integratie van bestaande beleidsmaatregelen om onderwijsachterstanden achterstelling tegen te gaan. Er komt een bijzondere beleidslijn voor anderstaligenieuwkomers, zodat die in het gewoon secundair onderwijs snel Nederlands lerenen snel kunnen instappen in de onderwijsvorm en studierichting die het best bij hunindividuele capaciteiten aansluit. Daarnaast zal een actieplan ervoor zorgen datleerlingen met speciale onderwijsbehoeften zoveel mogelijk in gewone scholenterechtkunnen. Het buitengewoon onderwijs kan een nieuwe rol spelen bij het on-dersteunen van gewone scholen.

▲

Vanaf volgend schooljaar krijgenscholen drie jaar de zekerheid vaneen extra omkadering.

KLASSE NR.121 13

7. Mogelijke financiële drempels wegwerken. Er komt een maatschappelijk debat overde spanning tussen het principe van gratis onderwijs en de beschikbare middelen.8. Het draagvlak van de scholen en de CLB’s versterken. In het schooljaar 2001-2002 ligt de nadruk op de relatie tussen school en CLB. Verder is er aandacht voorde samenwerking onderwijs-welzijn, de preventie en bestrijding van antisociaalgedrag in het secundair onderwijs met ‘scholen voor jongeren - jongeren voorscholen’ en bevordering van verkeersveiligheid.9. Ict integreren. Via een versnelde procedure vullen een reeks eindtermen voor ict-geletterdheid de bestaande eindtermen over ict aan. Dit moet discriminaties dooreen gebrek aan basiscompetenties al vanaf de leeftijd van 12 jaar vermijden.10. Een participatieve school stimuleren. In de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) ver-hoogt het aantal vertegenwoordigers van directies en leraren. Die zullen rechtstreeksverkozen worden. Op lokaal vlak wil de minister de participatie van leraren, leerlingenen ouders verstevigen. De minister zal ervoor zorgen dat de professionaliteit vandirecteurs en leraren wordt gerespecteerd in maatregelen die de participatie van oudersen leerlingen bevorderen, en de uitoefening van hun rechten waarborgen.11. Leerplicht, leerrecht en leerlingenrechten waarborgen. Om spijbelen in het basison-derwijs te voorkomen, komt er vanaf 1 september 2002 een nieuwe regelgeving op afwe-zigheden. Die garandeert maximaal het leerrecht van jongeren en voorkomt dat scholen(financieel) gestraft worden voor afwezigheden waar ze, ondanks hun inspanningen, geenvat op krijgen. Daarnaast rondt de minister dit werkjaar het decreet af op de beschermingvan de rechtspositie van de leerlingen. Dit decreet verankert de principes over schoolre-glement, examens en evaluatie. Het inschrijvingsrecht, de aanvaardingsplicht en de daar-mee verbonden geschillenprocedure worden geregeld in het decreet op de gelijke kansen.

12. Het onderwijslandschap van het leerplichtonderwijs hertekenen. De minister zoektnaar impulsen om scholen van verschillende schoolbesturen (inrichtende machten) envan verschillende netten aan te moedigen om samen te werken. In het basisonderwijs zalhet ‘onderwijslandschap’ vernieuwd zijn bij de start van het schooljaar 2003-2004.Grote(re) scholen krijgen hiermee een betere omkadering. In TSO en BSO, waar zwareinvesteringen in infrastructuur en deskundige praktijkleraren vereist zijn, ligt de uitda-ging één goede netoverschrijdende opleiding per studiegebied regionaal te verwezenlijken.13. Het hoger onderwijs versterken in de uitvoering van zijn maatschappelijke op-dracht. De prioriteiten zijn de Bologna-verklaring (bachelor-masterstructuur) in-voeren, het hoger onderwijs flexibiliseren (verdwijnen van het studiejarensysteem)en het decreet op de studietoelagen aanpassen. Het decreet op de lerarenopleidin-gen komt er pas nadat het structuurdecreet (Bologna) is goedgekeurd.14. Lerend leven (levenslang en levensbreed leren). Het maatschappelijk debat for-muleert twee belangrijke aandachtspunten: het ‘leerplezier’ en de ‘niet-instrumentelefunctie’ van leren die in het begrip levensbreed leren vervat zit. De centra voor volwas-senenonderwijs (CVO) moeten meer mogelijkheden en autonomie krijgen.15. Kleurrijk Vlaanderen verder invullen. Een visiegroep ‘Vlaanderen als lerendtrefpunt’ schrijft een tekst die de strategische doelstellingen voor een lerende maat-schappij weergeeft.16. Het onderwijs internationaliseren. De buurlanden blijven uiteraard prioritairepartners voor het Vlaamse onderwijsbeleid. Maar ook met Marokko en de Russi-sche Federatie sluit de overheid een overeenkomst om samen te werken. ■Op www.ond.vlaanderen.be/algemeenbeleid/beleidsbrief2001_2002.htm vindt u eenverwijzing naar de volledige tekst in pdf-formaat.

BELEIDSBRIEF (2)

Extra geld voor schoolgebouwenVERSCHILLEN

De jongens blijven zitten

Meisjes behouden eenvoorsprong op jongens:zij hebben veel meerkans op slagen.

▼

Bijna dubbel zoveel jongens als meisjes van het secundair onderwijs zitten ditschooljaar hun leerjaar over: 4,5 procent van alle meisjes en 8 procent van allejongens. Het totale gemiddelde voor het secundair onderwijs is 6,3 procent. In hetlager onderwijs is de achterstand gemiddeld 2,3 procent van alle leerlingen. Er ishaast geen verschil tussen jongens en meisjes. «Dat jongens meer zittenblijvendan meisjes in het secundair onderijs is geen recent of toenemend verschijnsel»,zegt de onderwijsminister. «De zogeheten genderkloof blijkt een constante te zijn.Toch neemt het fenomeen veeleer af.» Vanderpoorten bestelt nu een studie over deschoolprestaties van jongens en meisjes.Meisjes houden tot in de hoogste niveaus van het onderwijs een voorsprong opjongens. Hun slaagpercentages in het eerste jaar liggen hoger. In de hogescholenslaagt 58,5 procent van de vrouwen tegenover 51 procent van de mannen. Aan deuniversiteiten slaagt 46 procent van de vrouwen tegenover 42 procent van de mannen.Bovendien studeren sedert enkele jaren meer meisjes dan jongens door in het hogeronderwijs. Tot 1995 waren in het universitair onderwijs de mannen nog in de meer-derheid. Nu kantelt de verhouding naar meer dan 53 procent vrouwelijke studenten.In het hoger onderwijs van één cyclus is dat al 58 procent. Alleen het hoger onderwijsvan twee cycli blijft een mannenburcht. De vrouwen halen er amper 40 procent. ■

Het gelijkekansenbeleid, de hervorming van het hoger onderwijs, de eindtermen inhet secundair onderwijs, de participatie van ouders en de extra financiering vanschoolinfrastructuur en van de centra voor basiseducatie moeten zeker tegen vol-gend schooljaar geregeld zijn. Dat zegt de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor), het ad-viesorgaan waarin vertegenwoordigers van het hele onderwijsveld zitting hebben.Daarmee schuift de Vlor de voor hem meest dringende prioriteiten uit de beleids-brief van de onderwijsminister naar voren. De Vlor vreest dat de minister er niet inzal slagen om al haar voornemens nog dit jaar in wetteksten om te zetten.Absolute voorrang vraagt de Vlor voor het gelijkekansenbeleid. De huidige non-discriminatieverklaring is nog eens met een jaar verlengd. Ze steunt vooral opvrijwillige engagementen. De Vlor vindt daarentegen dat de overheid een juridischkader moet scheppen om de toelating van leerlingen te regelen en ook geld moetvrijmaken zodat er in multiculturele scholen extra begeleiding mogelijk is.De minister zou dit jaar ook duidelijke taal moeten spreken over de ondersteuningvan ouderverenigingen. Daarnaast stelt de Vlor vast dat heel wat schoolgebouwenverouderd zijn. Extra geld voor renovatie van schoolinfrastructuur moet de veilig-heid en het welbevinden van leerkrachten en leerlingen ten goede komen. ■www.vlor.be Kennismaken met de Vlaamse Onderwijsraad

14 KLASSE NR.121

SAMENWERKEN

Vlaanderen - RuslandEr bestaat nu een beroepsopleiding in het buitengewoon onderwijs. Rusland be-steedt aandacht aan maatregelen die de werkgelegenheid ondersteunen, aan so-ciaal-emotionele opvoeding van jongeren en de vormen van differentiatie binnen enbuiten de klas.De Russische PMS-centra zijn een kopie van de Vlaamse. Zelfs de naam is dezelfdein het Russisch. Tegenwoordig spreekt men in Vlaanderen wel over CLB’s. In sa-menwerking met de officieel erkende model-PMS-centra in Moskou, Sochi en Tomskorganiseert Vlaanderen trainingen rond vertrouwensleerlingen, inclusief onder-wijs, gedragsbegeleiding, studie- en beroepskeuzebegeleiding, eindtermen, socia-le vaardigheden, netwerkvorming, preventiebeleid en communicatiepatronen.Andere projecten geven scholen pedagogisch-didactische ondersteuning om leer-lingen met autisme te begeleiden, helpen ze een mini-onderneming te starten,geven ze aanzetten om het milieubewustzijn toe te passen in de dagelijkse school-praktijk, werken een beroepsopleiding uit voor transport en toerisme-hotel en makeneen vergelijking tussen de Russische en Vlaamse orthopedagogiek. ■

Vlaanderen helpt Rusland nieuwe onderwijswetten maken. De huidige Russischeonderwijswetgeving is helemaal op de Vlaamse geïnspireerd. Nu worden leerlingenmet een handicap bijvoorbeeld erkend in hun specifieke behoeften en mogelijkhe-den. Door deze nieuwe regelgeving krijgen ook de vernieuwingen in de andereprojecten een wettelijke basis.Vlamingen en Russen werken nu tien jaar samen op onderwijsgebied. In een ge-sprek met Vladimir M. Filippov, minister van Onderwijs van de Russische federatie,benadrukt Vlaams onderwijsminister Marleen Vanderpoorten het belang van debescherming van de fundamentele rechten van de mens, van de minderheden en hetrecht op kwalitatief onderwijs.In 1992 tekenden onderwijsminister wijlen Daniël Coens en zijn Russische collegaeen samenwerkingsakkoord. Rusland probeerde toen overeind te blijven in de chaosvan de hervorming. In het huidige samenwerkingsakkoord financiert de VlaamseGemeenschap een tiental projecten.Een betere vorming van lerarenopvolgers beoogt in korte tijd een betere kwalificatievan leraars, die op hun beurt in het eigenlijke onderwijs zal doorwerken.De vernieuwende ervaring van het Geïntegreerd Onderwijs (GON) in Vlaanderenstaat model in een aantal experimenteerscholen (Odintsovo, Moskou, St. Peters-burg). Leerlingen met een handicap volgen nu lessen in het gewone onderwijs. Mentekent nieuwe modellen uit voor zorgverbreding en samenwerking tussen het ge-woon en het buitengewoon onderwijs.

GEZONDHEID

Sigaretje, mevrouw?Steeds meer jonge vrouwen steken een sigaret op. In heel Europa stijgt sinds de jarennegentig het aantal vrouwelijke rokers (14-16 jaar) aanzienlijk. Dit ondanks alle in-spanningen om jongeren van het roken af te houden. Deze conclusies zijn het resultaatvan een grootschalige analyse van het rookgedrag van jongeren in vijf Europese landenof regio’s, Vlaanderen, Oostenrijk, Polen, Schotland en Zweden. Het onderzoek werduitgevoerd door de Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidskunde van de RUGentonder leiding van prof. dr. Lea Maes.Tussen 1994 en 1998 zien de onderzoekers geen dalende trend. Integendeel. Voor-al vrouwen roken wekelijks of dagelijks meer. In Vlaanderen rookte in 1998 28procent van de meisjes. Dit is 10 procent meer dan in 1994. In de meeste landenroken meer meisjes dan jongens. In alle landen blijken rokers meer te spijbelen,vaker dronken te zijn, meer aangewezen te zijn op de vriendengroep en minder ophet gezin en meer met vrienden op stap te gaan. Rokers klagen ook meer over hungezondheid. De leefstijl van rokende meisjes en jongens verschilt niet. ■allserv.rug.ac.be/~cvereeck/hbscMeer informatie over tussentijdse Vlaamse studie van 2000www.who.dk/HBSC/hbsc%20page.htmHet volledige rapport van de internationale WHO-survey 1998

TBS 58+

Vervroegd uitstappen vanaf 58 jaarU wordt 55 jaar vóór 31 augustus? Dan kan u nog uitstappen tegen de huidigevoorwaarden. Vanaf 1 september 2002 wordt de bestaande regeling voor voltijdseTBS 55+ stopgezet. Volgens de nieuwe regeling kan een leerkracht vervroegd uit-stappen op 58 jaar. Voor leraren kleuteronderwijs ligt de uitstapleeftijd op 56 jaar.De regering beperkt de uitstapdata: 1 september, 1 januari en 1 april.Voor wie uiterlijk op 31 augustus 50 jaar wordt (geboren na 31/8/1947 en vóór 1/9/1952) komen er overgangsmaatregelen, zoals kredietmaanden.• Iemand met bijvoorbeeld 25 jaar geldelijke anciënniteit heeft recht op 6,5 procentvan 300 maanden (25 jaar x 12 maanden). Dat is afgerond 20 maanden. Dit perso-neelslid mag 20 maanden vroeger dan 58 vertrekken.• De terbeschikkingstelling kan een vierde, de helft of de volledige opdracht om-vatten en kan nooit ingaan voor de leeftijd van 55 jaar. Ze mag niet onderbrokenworden en TBS 58 of pensioen moet erop aansluiten.• Het wachtgeld vermindert in stappen. Leerkrachten bijvoorbeeld die op 1 sep-tember 2002 minstens 50 jaar zijn, kunnen nog vanaf hun 55ste vervroegd uitstap-pen, maar hun wachtgeld zal voor hun hele periode van TBS verminderd wordenmet 8 procent van hun laatste activiteitswedde. ■www.ond.vlaanderen.be/schooldirect/bijlagen 0102/TUM3.htmDe uitstapregeling: concrete voorbeelden

▲

De Russische PMS-centra zijneen kopie van de Vlaamse.Zelfs de Russische naam isPMS. Zouden ze weldra ookoverschakelen op CLB?

Leraren kleuteronderwijs kunnenop 56 jaar uitstappen.

▼

© Leraars op de Route van het Vuur p. 16

© Leven in een koraalrif p. 21

© Gratis naar Tolkien p. 28

idee

16 KLASSE NR.12116 KLASSE NR.121A = Algemeen / B = BasisonderwijsS = Secundair onderwijs / H = Hoger onderwijs

Met Klasse het vuur in A

Een toeristisch-educatief circuit op toptemperatuur, dat is LaRoute du Feu of De Route van het Vuur. Acht musea en indus-triële sites in het Luikse (van Amay over Val Saint-Lambert totVerviers) slaan de vlammen in elkaar en krijgen met Waalse enEuropese subsidies een moderne, interactieve facelift. De ont-werpers besteden bijzonder veel aandacht aan schoolbezoekenen doe-momenten voor de bezoeker en nu is het project volledigklaar om u te ontvangen. Vuur is de rode draad in de prehistori-sche site, de steenkoolmijn, de hoogoven, de kristalfabriek, deelektriciteitscentrale, ja zelfs in het wol- en modehuis. De groe-ten krijgt u alvast van William Cockerill. Misschien ontdekt udankzij hem ook de vonk van een klasbezoek in uzelf? Kom al-vast een kijkje nemen. Samen met de organisatoren no-digt Klasse duizend Vlaamse leerkrachten en hun ge-zin uit om tijdens de krokusvakantie, van maandag 11tot en met donderdag 14 februari gratis kennis temaken met De Route van het Vuur. Steek de lont aan,Klasse zorgt voor lucifers.

Welke verrassingen heeft De Route vanhet Vuur voor u in petto?Op sommige locaties zal u de verf nog ruiken, zo nieuw is ditproject. Vorige zomer kon u al kennismaken met de steenkool-site van Blégny. Tijdens deze actie krijgt u uitgebreide documen-tatie én de kans om gratis niet minder dan vijf nieuwe of ver-nieuwde locaties te verkennen. Hieronder vindt u het aanbodwaaruit u kan kiezen. Elk bezoek duurt twee uur (zonder de ver-plaatsingen mee te rekenen!). U kan een bezoek starten om 9, 11,14 en 16 uur. Vroege vogels kunnen drie locaties op een dagmeepikken. Daar gaan we:

1. De zinken badkuip van NapoleonHet Huis van de Metaalbewerking en van de Industrie in Luikbiedt u 2 500 vierkante meter aan, zoveel als 50 klaslokalen, omhet industriële erfdeel van Cockerill Sambre Groep Usinor teontdekken. Een ervaren gids doorgrondt met u en op het niveauvan uw leerlingen alle geheimen van de metallurgie, de energieen de informatica: van stoommachine tot kernreactor, van water-kracht tot zonnewind, van ponskaartmachine tot pc. Vier eeuwentechnologie gaan aan u voorbij in de oudste hoogoven van hetland (1693), met de zinken badkuip van Napoleon, de dynamovan Zenobe Gramme, de stoommachine van James Watt. Pikook de videovoorstelling mee over cokes en Cockerill. De hoog-oven ligt overigens vlakbij. Metaal ontdekken op z’n warmst.Huis van de Metaalbewerking en van de Industrie - BoulevardRaymond Poincaré 17 - 4020 Luik - tel. 04 342 65 63 - fax 04344 70 23 - open van ma. tot vr., van 10 tot 17 u., za. en zo. van14 tot 18 u.; tussen 16 maart en 31 oktober ook op za. en zo. van14 tot 19 u., het hele jaar open voor schoolgroepen na reservatie- tarief voor schoolgroepen 3,47 euro/140␣ fr. per ll. - autosnel-weg naar Luik, Centrum volgen, dan richting Ardennen (Palaisdes Congrés/Fétinne), uitrit Fétinne, dan twee keer links afslaan.

2. De bluejeans van James Dean«Het is het mooiste dal ter wereld», schreef Victor Hugo, en uwbestemming ligt daar middenin. Samen met Spa, Malmedy, Coo,Francorchamps en de Oostkantons vormt het stemmige Verviershet toeristisch centrum van Oost-Wallonië. Uw audiogidsen han-gen klaar in Verviersima, een oude textielfabriek die nu het Toeris-tisch Centrum van de Wol en van de Mode is. Samen met DraadjeWol, uw gids, walst u langs de grote leviathan, u ontwart wolvezelsmet de kaarders en u komt er eindelijk achter wat draadworstenzijn. Wol van draad tot mode dus, en ook die krijgt u van kamer totkamer geïllustreerd. Strips en films vertellen het verhaal bij le-vensgrote Egyptenaren in kalasaris, Romeinen in toga’s, ridders inwapenrusting, burgers in poffende jurken, Franse lakeien in plooi,kant en lint. Rock voorbij Greta Garbo, Elvis Presley en JamesDean, passeer de new age en bol uit in de mode die nog maar netachter uw hoek ligt. En verneem alles over Spinnen door de stad,een wandelroute langs het roemrijke textielverleden van Verviers.Hoe u zich kleedt voor zo’n bezoek…?Verviersima - Rue de la Chapelle 30 - 4800 Verviers - tel. 087 3557 03 - fax 087 31 20 95 - info@verviersima.be -www.verviersima.be - open van 10 tot 18 u. (1 april-31 oktober)en van 10 tot 17 u. (1 november-31 maart, maandag gesloten) -tarief voor schoolgroepen 2,97 euro/120␣ fr. per ll., duur van eenschoolbezoek ca. 75 min. - autosnelweg E42 richting Aken, uitrit4 Verviers, volg de bewegwijzering.

3. Het kristal van Val Saint-LambertDe welluidende en visuele magie van glas en kristal beloven ueen ludiek parcours dat u niet licht zal vergeten. Welkom in hetkasteel van Val Saint-Lambert, in middeleeuwse tijden begon-nen als een cisterciënzerabdij. Ateliers met glasblazers en -slij-pers, rond ovens die nooit uitdoven, wisselen af met pronkstuk-ken uit de glorietijd van België’s vermaarde kristalfabriek. Op debovenverdieping van het kasteel speelt u muziek op een glazenorgel of u volgt de kleurrijk draaiende facetten door de reusach-tige caleidoscoop. Terwijl u op kousenvoeten probeert geen vaasom te stoten, ontdekt u de technieken, de vaardigheden en degeheimen van de arbeiders van Val Saint-Lambert, nu en tot 175jaar terug. Een synthese van zoveel jaren krijgt u via zes multi-mediapalen bij 230 werkstukken, waaronder Art nouveau, Artdeco en Jugendstil. Beneden neemt u de spektakelroute. Uw reisbegint in een luchtballon die een beetje ruw tot landen wordtgedwongen. U krijgt meteen de tijd om de 3D-projectie te volgendie de site van Val Saint-Lambert uittekent van in de Middeleeu-wen tot nu. Stemmen uit de muur loodsen u door antieke werk-plaatsen waar het ruikt naar alchemie. Een kasteelheer vindt uhier niet meer, maar uw bezoek krijgt niet minder schittering.Kasteel van Val Saint-Lambert - Esplanade du Val - 4100 Seraing - tel.04 330 36 20 - fax 04 330 36 40 - chateau.valsaintlambert@teledisnet.be- open van 10 tot 17 u. (alle dagen van april tot september; tijdens week-ends, feestdagen en schoolvakanties van oktober tot maart), gesloten vanhalf december tot half januari. Schoolbezoeken na reservatie vanaf 3,10euro/125␣ fr. U kan combinatiebezoeken boeken met o.a. de Kristalfabriek- autosnelweg E42, uitrit Seraing, volg de richtingaanwijzers Val Saint-Lambert (N 90).

NAAR DE ROUTE VAN HET VUURm Ja, stuur mij een uitnodiging voor een gratis ontdekking van de

Route van het Vuur. Ik kom (omcirkel wat past): alleen / met …personen (uitsluitend eigen gezinsleden, max. 4 in totaal). Mijndatum van voorkeur is (duid twee mogelijke datums aan):

M maandag 11 februari

M dinsdag 12 februari

M woensdag 13 februari

M donderdag 14 februari

Ik ben om (omcirkel wat past) 9 / 11 / 14 uur ter plaatse. Mijnvoorkeur gaat uit naar (duid aan wat u interesseert, elk bezoekduurt 2 uur, verplaatsingen niet inbegrepen):

M de Meesters van het Vuur

M de Prehistosite.

M het Kasteel van Val Saint-Lambert

M het Huis van de Metaalbewerking en de Industrie

M Verviersima

Naam: ..............................................................................

Stamboeknummer: ............................................................

Volledig adres: ...................................................................

........................................................................................

Tel.: ..................................................................................

Onderwijsniveau (omcirkel wat past): kleuter / lager / secundair /hoger

Deze actie is gratis voor mezelf en mijn gezin. Als ik inschrijf, komik ook. Mijn naam wordt genoteerd op een vip-lijst.

Stuur deze originele bon vóór 15 januari volledig ingevuld naarJeanine Wauters - De Route van het Vuur - Esplanade du Val -4100 Seraing. Niét faxen, a.u.b. Als u bij de gelukkigen bent,ontvangt u vóór 1 februari een schriftelijke uitnodiging voor uzelfen uw gezin (max. 4 personen in totaal).

FOTO

’S: L

A R

OU

TE D

U F

EU

Een smidse voor duizendleerkrachten.

Herkent u uw computer?

Vuur onder de hamer.

Strips uit de kleren.

KLASSE NR.121 17(advertentie)

4. De Meesters van het VuurIn een oude smederij van 1897 werken de meesters van het vuurzich in het zweet om hun brood te verdienen. U bevindt zich inAmay, in het hartje van het Maasbekken. Tijdens de industriëlerevolutie werkten de arbeiders in steenbakkerijen, kalkovens,aluingroeven. Ze beheersten er klei, kalksteen, zwavel en houts-kool, en gaven deze materialen vorm door bakken, verkolen,roosteren, oxideren, ontbinden of verbranden. Ontdek hier devele uitvindingen die het vuur mogelijk maakte. Ervaar ten slottehoe de arbeiders leefden in hun lange context van vuur en bloed.Langzaam maar zeker leert u hoe de meesters van het vuur onsdagelijks leven en het Waalse industrieel patrimonium hebbenbeïnvloed. De audiogids spijkert uw kennis bij terwijl u rond-kijkt. U kan hier met uw klas ook demonstraties volgen. Of hoematerie getransformeerd wordt door vlammen.De Meesters van het Vuur - Rue de Bende 5 - 4540 Amay - tel.085 24 04 17 of 085 31 44 48 - fax 085 24 04 18 - Tarief school-groepen: 2,98 euro/120␣ fr. - open van 10 tot 18 u. (tijdens week-ends en feestdagen van 1 april tot 2 november; het hele jaar doorvoor groepen, na reservatie) - autosnelweg E42, uitrit 6, richtingVillers-LeBouillet, uitrit Ampsin, aan de verkeerslichten links,rechts langs de kerk rijden; de site bevindt zich op 500 m links.

5. De prehistorie in vlammenNergens anders dan in Ramioul kan u vlotjes een tijdreis van 500 000jaar maken. Geen geschuifel voorbij skeletten achter glas, maar eenverkenningstocht door een prehistorisch dorp met reconstructies opware grootte. Daar gaat u (met uw klas) zelf aan de slag: vuursteenbewerken, met speer en speerdrijver schieten, aardewerk draaien,polijsten, een megaliet verplaatsen… De archeoloog die u bege-leidt, weet het al lang: ze waren niet zo dom, die oermensen. Maarer is meer. In het museum van de prehistorie liggen ook de oer-kunstwerken die de bodem van Wallonië tot nu toe heeft prijsgege-ven. In de multimediaruimte borrelen vragen op: wat onderscheidtde mens van het dier? Ben ik zoals de cro-magnon? Is het vuur debelangrijkste uitvinding van de mens? Ten slotte is er nog de grotvan Ramioul, archeologisch terrein bij uitstek en misschien ook

geschikt voor uw klastrip? De archeologen staan alvast klaar.Prehistosite van Ramioul - Rue de la Grotte 128 - 4400 Flémalle -tel. 04 275 49 75 - fax 04 275 71 23 - prehistosite@euronet.be -www.skene.be - tarieven voor schoolbezoeken: vanaf 3,72 euro/150 fr. - autosnelweg E42, uitrit 7, N677 Flémalle, N90, volg debewegwijzering

Hoe schrijft u in voor deze actie?Vul de bon in en stuur hem naar de organisatoren. Duizend leer-krachten krijgen een schriftelijke uitnodiging voor henzelf en hunpartner of gezin (max. 4 personen in totaal). Een uitnodigingsbriefbevestigt uw komst. Omdat de sites ver uit elkaar liggen, komt u hetbest met de wagen. In uw brief krijgt u de precieze locaties toege-wezen met plan en het tijdstip waarop u daar wordt verwacht (tijdigvertrekken is de boodschap, enkel de audiogidsen hebben eenengelengeduld). Deze actie is volledig gratis voor alle deelnemers.Na uw bezoek krijgt u ook een gratis infopakket mee naar huis. Ukan op elke locatie meteen een klasbezoek boeken.

Waar vind ik meer informatie?Coördinator van deze actie is Jeanine Wauters - De Route vanhet Vuur - Esplanade du Val - 4100 Seraing - tel. 04 338 38 30- fax 04 330 36 40 - jwauters@arebs.be. Bekijk ook de websitesvan de verschillende musea en sites. U hoeft bovendien maar tebellen naar de organisatoren en u kan op een later moment ookandere locaties komen verkennen. De Route van het Vuur coör-dineert uw bezoek.

Het vuur in ons dagelijks leven.

Uw kostuum hangt klaar.

18 KLASSE NR.121

Verplichte kost voor wie wilmeepraten met zijn leerlingen.

Ontdek gratis een «andere» film.

Waar zijn de Arabische spreekko-ren in Vlaanderen?

Gratis vlaggen en wimpels vooractieve kunstbeoefening.

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan

Luyten - Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63fax 02 553 96 75

canon@ond.vlaanderen.be

AB

SV

EN

SK

FIL

MIN

DU

STR

IV

ZW

OP

EN

DO

EK

VIL

LAN

ELL

AD

E VE

ER

MA

N

©

§

§

©

Pauline en Paulette SDat de film «Pauline en Paulette» (Lieven Debrauwer) de moeiteloont, wist u waarschijnlijk al. Dat de film, gekoppeld aan een lezingvan Lieven Debrauwer, een unieke kans is om uw leerlingen enstudenten (vanaf 16 jaar) te vormen in beeldtaal, wellicht nog niet?De try-outs in enkele scholen zijn voorbij en de reacties waren wildenthousiast. Daarom biedt CANON Cultuurcel 10 scholen (2 uitelke provincie) de kans om de film te zien én enkele dagen later eenlezing van de regisseur (op school) mee te maken. Op de oproep inKlasse 120 (december 2001) kwamen heel wat reacties, maar wiesnel reageert, maakt nog kans om met één of meerdere klassenderde graad secundair onderwijs of hoger pedagogisch onderwijs(minimum 60, maximum 120 leerlingen) gratis deel te nemen aandit dubbelluik. Tussen 28 januari en 8 februari kan u met de deel-nemende klas(sen) naar Kinepolis Kortrijk, Decascoop Gent, Me-tropolis Antwerpen, Supercity Leuven of Kinepolis Hasselt. Nadienkomt Lieven Debrauwer gedurende een halve dag naar uw schoolvoor een interactieve lezing rond het medium film.Deelname aan dit mediaproject is volledig gratis, u zorgt enkelvoor het vervoer naar de bioscoop en een plek in de school waarde lezing kan plaatsvinden. Bij inschrijving op tel. 02 553 96 66(CANON Cultuurcel) verneemt u meteen of deelnemen (nog) mo-gelijk is, wanneer u de film kan gaan bekijken en wanneer LievenDebrauwer naar uw school komt. Schreef u al eerder in? CANONcontacteert u begin januari om de laatste afspraken te regelen.

Kroon op het werk S«Attentie aan alle leerkrachten secundair onderwijs!» Dit is de «Lastcall» voor de «De kroon op het werk», het trefpunt voor secundairescholen die actief met podiumkunsten bezig zijn. U kan nog in-schrijven tot 14 januari (zie vorige Klasse) voor één van de 5 regio-nale podiumfestivals waar uw leerlingen (vanaf de tweede graadsecundair onderwijs) zelf een productie spelen die ze in schoolver-band maakten. Leerkrachten of productieverantwoordelijken krij-gen de nodige startimpulsen tijdens enkele trainingsmomenten.Wilt u alsnog deelnemen aan het podiumfestival of gewoon meerweten over dit gebeuren? Surf naar www.dekroonophetwerk.be ofcontacteer De Veerman (De kroon op het werk) - Annemie Geerts- tel. 0475 36 58 78 - info@dekroonophetwerk

De Nachten en de Inktaap S«De Nachten» is van oudsher gespecialiseerd in artistiek grensver-keer: het verzorgt een jaarlijkse pendeldienst tussen muzikale en lite-raire genres en andere kunstvormen. Dit jaar plaatst het evenementzich op 25 en 26 januari 2002 in de Singel in Antwerpen tussen dewereld en de kunsten en stelt pertinente vragen. Kan men zinnig rea-geren op «911 Day» zonder alle stemmen te hebben gehoord? Waarzijn de Arabische spreekkoren in Vlaanderen? Een luik rond Arabi-sche muziek en een literatuurproject dat 5 jonge mensen van Marok-kaanse origine in een dagboekproject aan het woord laat, zoekenantwoorden. Verder komen talrijke dichters aan het woord: van per-formance tot voordracht, van een visueel spektakel tot de vermengingvan tekst en muziek. Ook voor klassen die aan het CANON-literatuur-project «De inktaap» deelnemen zijn «De Nachten» een belangrijkelement. Er komen immers bijzondere projecten rond de vijf genomi-neerde boeken, die op dit moment zo’n 1000 jongeren in Vlaanderenen Nederland aan het lezen en bespreken zijn. Zo brengen de Rooverseen stuk uit «Volgend jaar in Berchem» van Leo Pleysier en neemtfilmmaker-performer Rudolf Mestdagh het werk van Arnon Grunbergals uitgangspunt voor een mix van tekst en film. Verder staan ookfilms en documentaires, een stevige portie hiphop, singersongwri-ters, speciale literaire en muzikale projecten op het programma.Voor meer informatie kunt u terecht op www.denachten.com.Tickets via deSingel en Fnac.

Vlaggen en Wimpels B«Vlaggen en Wimpels» is een project, dat via actieve kunstbeoefe-ning werkt aan een schoolklimaat waar buurtintegratie centraal staat.Basisscholen kregen via het project de mogelijkheid om zich alscultuurdrager in de buurt te manifesteren, leerlingen om hun eigencreativiteit te ontdekken. 27 scholen voerden hun project al uit, watheel wat ideeën, bedenkingen, tips en voorbeelden opleverde. Erva-ringen die de moeite meer dan waard zijn om met andere scholen,leerkrachten en directies te delen. Daarom realiseerde De Veermanmet de ondersteuning van CANON Cultuurcel de publicatie «4 jaarVlaggen en Wimpels, ervaringen, instrumenten en voorbeelden».Wilt u weten hoe dit interculturele, interdisciplinaire project in descholen werkt, wat de ervaringen van collega’s zijn of hoe u zelf aande slag kan gaan, dan kan u het boek gratis aanvragen bij CANON(adres hiernaast). Vermeld duidelijk uw naam en adres.

Pettson & Findus B

In de nieuwe kinderfilm over Opa Pettson en zijn pientere kat Fin-dus, gebaseerd op de prentenboeken van de Zweedse auteur SvenNordqvist, beleven de twee figuren een «hemels» avontuur. «Pettson& Findus en de Kat-o-nauten» komt half februari in de zalen. Wiemet zijn leerlingen mee wil kunnen praten, kan terecht op één van dezes speciale filmvisies (in Vlaamse avant-première!) die CANONCultuurcel organiseert voor leerkrachten kleuteronderwijs, eerstegraad basisonderwijs en buitengewoon onderwijs. De filmvisiesvinden plaats op zaterdag 2 februari in Studio Skoop Gent (9.30 en11.30 u) en op zondag 3 februari in Limelight Kortrijk, Studio Leu-ven, Metropolis Antwerpen en Kinepolis Hasselt (telkens om 11 u.).U kan, samen met uw collega, kinderen en/of partner de film gratisgaan bekijken. Bovendien krijgen alle ingeschreven leerkrachteneen uitgebreide map met lesideeën en concrete materialen (prenten,posters, cd en cd-rom!) om met de film aan de slag te gaan of eenprojectje op te zetten rond de twee figuurtjes. U kan uw zitjes telefo-nisch reserveren bij verdeler Jekino/Vlaams Centrum voor Kinder-en Jeugdfilm - tel. 02 242 54 09. Bellen kan tot 15 januari, tijdensde kantooruren (max. 4 kaartjes per beller!). Vermeld duidelijk waaren wanneer u de film wilt gaan bekijken. En snel zijn is de bood-schap, want het aantal zitjes is natuurlijk beperkt.

Driemast in de lerarenopleiding HVijf dagen lang genieten van het mooiste figurentheater? Het kanvan 11 tot 15 april in Antwerpen tijdens «Driemast», het eersteVlaams-internationale figurentheaterfestival. Voor CANON Cul-tuurcel een uitgelezen signaal om 250 studenten uit de lerarenop-leiding op maandag 15 april een dag de kans te bieden zich in dezewereld te laten onderdompelen en hen ervan te overtuigen datfigurentheater meer is dan poppenkast. Op het programma: eenschets van de evolutie van het figurentheater en een interactievekwaliteitsvoorstelling. De dag start om 9.30 u. en eindigt om 17.00u. Uw studenten kunnen volledig gratis deelnemen. U zorgt op uwbeurt voor het nodige enthousiasme én voor het vervoer naar Ant-werpen. Meer info volgt volgende maand in Klasse, maar u kan nual inschrijven via canon@ond.vlaanderen.be. Vermeld duidelijkuw naam en adres, naam en adres van de school en het aantaldeelnemende studenten.

Picture This AHebt u even genoeg van Hollywoodproducties die het kleine schermen het witte doek domineren? Voelt u ook wel wat voor films encineasten buiten de West-Europese of Noord-Amerikaanse regio’s?Ziet u het zelf liever met een wat bredere kijk en kiest u voor kwali-teitsvolle, niet-commerciële films? Leerkrachten basis- en secun-dair onderwijs, maar ook studenten en lectoren lerarenopleiding,krijgen dank zij «Picture This» de gelegenheid om mondiale filmste bekijken vanuit een comfortabele bioscoopzetel. Bij elke film islesmateriaal ontwikkeld met een pak tips en ideeën om de bespre-king vlot in te passen in diverse leergebieden of in een project.De vijf filmvisiedagen (zie vorige Klasse) vinden plaats tijdens dekrokusvakantie in de vijf Vlaamse provincies (11/2 in Turnhout,12/2 in Hasselt, 13/2 in Kortrijk, 14/2 in Leuven en 15/2 in Gent),telkens van 9 tot 16 u. Meer info en inschrijvingen bij Open Doekvzw -Warandestraat 42 - 2300 Turnhout - tel. 014 41 94 94 -info@opendoek.be - www.opendoek.be

Muzische werkdagen BHet tweede luik van de muzische werkdagen voor inspectiele-den, pedagogisch begeleiders en docenten uit de lerarenoplei-ding (het eerste luik vond plaats in november 2001) onderzoekthoe u op school muzisch kan werken binnen verschillende do-meinen rond een artistiek product, een theatervoorstelling... Destudiedag start met de vertoning van de Bronksproductie «OlaPola Potloodgat» van en met Pascal Platel. Teder absurdisme,eerlijk spelplezier en drie kwartier theatergeluk: voldoende in-grediënten om nadien aan de slag te gaan met de ervaren docen-ten van Kunst in Zicht en Wisper.Deelnemen is gratis. De studiedag wordt twee maal georganiseerd omiedereen de kans te geven deel te nemen aan één van de twee (gratis)werkdagen. Op 19 maart kan u terecht in CC De Warande Turnhout enop 21 maart in Theater Tinnen Pot Gent, telkens van 9 tot 17 u. Meerinfo én inschrijvingen bij Wisper - tel. 016 25 16 21 - info@wisper.be.

KLASSE NR.121 19

Klasse-service A

SterrenstofOp zaterdag 19 januari (15 u.) kan u in de Vooruit (Gent) een familie-voorstelling bijwonen van «Sterrenstof», de nieuwste kleuterproduc-tie van 4Hoog Productiehuis. «Sterrenstof» is beeldend muziekthea-ter voor kleuters van 2,5 tot 4 jaar. Tickets kosten 3,72 euro (150␣ fr.)en 6,20 euro (250␣ fr.), telkens plus 0,99 euro (40␣ fr.) reservatiekosten.Meer info bij 4Hoog Productiehuis - Groenestaakstraat 39 - 9030Gent - tel. en fax 09 224 14 00 - 4hoog@skynet.be -www.4hoog.be - reservaties bij Vooruit - tel. 09 267 28 20Autisme96 678,47 euro (3 900 000␣ fr.) zit er dit jaar in het Autismefondsvan de Vlaamse Vereniging Autisme. Dat geld gaat naar een zestalprojecten rond detectie van autisme bij kleuters, toegankelijkheiden kwaliteit van voorzieningen, ondersteuning van gezinnen meteen volwassene met autisme, psycho-educatieve begeleiding van(jong)volwassenen, loopbaanassistentie en vrijwilligerswerk. Ui-teraard kan u steeds ideeën geven voor nieuwe projecten én zijnvrijwillige medewerkers steeds welkom.Meer info bij Vlaamse Vereniging Autisme - Marc Herremans -marc@autisme.vlaanderen.be - www.autismevlaanderen.beAvontuurlijke websiteOp www.fun-adventure.be of www.verblijfcentrum.be vindt uvoortaan informatie over schoolsportdagen, bosklassen, avontu-rensportklassen, jeugdvakanties enz.Buitensportorganisatie Fun Adventure - Van Akenstraat 31 - 1850Grimbergen - tel. 02 270 09 70 - fax 02 270 40 07 -fun.adventure@busmail.net - www.fun-adventure.beStudiereis VietnamIn juli kan u deelnemen aan een 15-daagse culturele reis naarVietnam. Prijs. 1 859,20 euro (75 000␣ fr.), alles inbegrepen.Meer info bij organisator Marc Goeminne - Zeedijk 23 (3A) -8380 Zeebrugge - tel. 050 54 79 87 of 051 40 57 64GnomonGnomon, de eerste Vlaamse Wiskundeclub op internet, zoekt 1001deelnemers voor een wiskundetest (periode januari-maart). Detest bestaat uit twee delen: het zo correct mogelijk oplossen van 22wiskundevragen (niveau secundair onderwijs) en het zo snel mo-gelijk ontdekken van een getallenpatroon.Meer info op www.gnomon.be («gnomonkampioenschap» aanklikken)Studiereis CubaTijdens de paasvakantie kan u deelnemen aan een 15-daagse rond-reis door Cuba. Naast de klassieke toeristische excursies krijgt uuitgebreid de gelegenheid kennis te maken met het Cubaanse on-derwijssysteem, van kleuter- tot universitair onderwijs.Meer info bij Oproep voor een Democratische School/Contact enCultuur - Vrijwilligerslaan 103 (6) - 1160 Brussel -jpkerckhofs@freegates.be - tel. 02 735 21 29Handboek gezochtGevraagd: een kopie van «Onder één dak» (godsdienst derde graad,Standaard Uitgeverij). De methode is niet meer verkrijgbaar en erkomt evenmin een herdruk.Chr. Aron - Diestsesteenweg 375 - 3300 Tienen - tel. 016 82 02 55Spelmateriaal«Voor de onthaalklas zoeken wij tweedehands spelmateriaal: oudeleesboeken, stripverhalen, gezelschapsspelen… Alles is welkom.»Sint-Guido Instituut Brussel - Leen Renders, coördinator onthaal-klas - tel. 02 520 86 30

De euro in uw portemonnee A

Gedaan met het koesteren van de Belgische frank. Voortaan ligt deeuro voor u klaar. Op 2 januari krijgt u de eerste euro’s op uwrekening en heeft u hopelijk meteen de smaak te pakken. De wed-den van december zullen immers nog in Belgische frank wordenberekend, maar het nettobedrag zal automatisch naar de euro wor-den omgeschakeld. Dat willen nu eenmaal de (nieuwe) regels vanhet spel. Met de wedden van januari (eind januari) zal het frank-tintje definitief verdwijnen. Berekening en uitbetaling gebeuren dannog uitsluitend in euro. Meer euro, het zal u niet verbazen.

Bent u de meester vande mest?

De cover en p. 4-5 in Klassenr. 120 over Seks op school

waren van de tekenhand vanMieke Lamiroy.

Meester van de mest A

Geen paniek, het is niet de bedoeling dat er op uw school naast detaakleerkracht, de leerkracht lichamelijke opvoeding of de coördi-nator informatica ook nog een «mestmeester» komt. Wél presen-teert de Cel Natuur- en Milieueducatie en -Informatie (Aminabel)met «Meester van de mest» een nieuw informatief spel voor leerlin-gen derde graad lager onderwijs en eerste graad secundair onder-wijs. Uw leerlingen kruipen in de huid van landbouwers Hendrik,Leen of Joke en ervaren dat geld verdienen én tegelijk aandachthebben voor het milieu niet altijd zo’n gemakkelijke combinatie is.«Meester van de mest» is die speler(sgroep) die én genoeg geldheeft én zo weinig mogelijk schade aan het milieu heeft toegebracht.Het spel «Meester van de mest» duurt twee lesuren voor 6 à 28spelers, leergesprek en nabespreking inbegrepen. Het kwam totstand i.s.m. het Centrum Informatieve Spelen (Leuven). Het kost13 euro (een dikke 520␣ fr.). U kan het bestellen bij Aminabel - CelNatuur- en Milieueducatie en -Informatie - Koning Albert II-laan20 bus 8 - 1000 Brussel - tel. 02 553 80 93 - fax 02 553 80 25 -www.mina.vlaanderen.be/milieueducatie/nieuw/index.htmWie vooraf met het spel wil kennismaken, kan gratis deelnemen aaneen reeks werkwinkels in de loop van de maanden februari en maart.Die vinden telkens plaats op woensdagnamiddag, van 13.30 tot 16 u.Plaatsen en data: De Helix Grimminge (6/2); PIME Lier (20/2); DeVroente Kalmthout (27/2); De Kaaihoeve Meilegem-Zwalm (13/3) enHet Groene Huis Bokrijk (20/3). Meer info en inschrijvingen bij CelNatuur- en Milieueducatie en -Informatie - fax 02 553 80 25 -www.mina.vlaanderen.be/milieueducatie/nieuw/index.htm

Tijd is een reus S

«Mo…ment - tijd is een reus» is een muziektheaterstuk voor jon-geren tussen 12 en 18 jaar met teksten van Karin Gutsche, op heden-daagse muziek, gebracht door vier muzikanten en een actrice (Bri-gitte De Man). «Mo…ment» gaat over (willen) luisteren naar woor-den en muziek, over beleving en invulling van tijd en tijd nemen.Blokfluitensemble Carré en Brigitte De Man brengen «Mo…ment»van 9 tot 19 januari (telkens om 20 u.) in Raamteater Op ‘t Zuid -De Vrièrestraat 36 - 2000 Antwerpen.Tickets kosten 12,39 euro (500 fr.); -26-jarigen betalen 6,20 euro(250 fr.).Meer info en reservaties op tel. 03 233 91 48. U kan gratis een af-fiche bestellen via Karin.Gutsche@pi.be

Vuil Spel B

Hoe pak je geweld van leerkrachten op hun leerlingen aan? Engeweld van leerlingen ondereen. Het toneelstuk «Vuil Spel» gaatover vormen van geweld die vaak niet als dusdanig bekend wor-den. Deze productie van Educatief Theater Antwerpen (i.s.m. metCGSO Trefpunt Gent) gaat ook in op situaties van grensoverschrij-dend seksueel gedrag. Hoe verwerkt een leerling een verkrachtingbijvoorbeeld. «Vuil Spel» is bedoeld voor jongeren vanaf 16 jaar.De voorstellingen lopen nog een jaar. U kan alvast een gratis pro-motievoorstelling bijwonen op woensdag 23 januari om 20.30 u.in de Zwarte Zaal van het ‘Fakkelteater’.Reserveer bij Educatief Theater Antwerpen - Reyndersstraat 7 -2000 Antwerpen - tel. 03 233 15 88 - fax 03 225 02 44 -www.educatieftheaterantwerpen.be/pages/thema5.html

Tolerantie en engagement B

Half februari start een 3,5 jaar durend onderzoek naar «toleranteopvattingen en engagementen bij kinderen van het 4de leerjaar enhun leerkrachten». Onderzoekster Els Schelfhout evalueert daarbijook hun mediagedrag. De concrete doelstelling is leermiddelenontwikkelen (audiovisueel en ICT) i.f.v. de ontwikkeling van geën-gageerd burgerschap. Het onderzoek loopt in opdracht van deEvens en de Bernheim Stichting, i.s.m. het departement Onder-wijskunde van de Universiteit van Londen en de Vakgroep Com-municatiewetenschappen van de Universiteit Gent.Voor de eerste projectfase (half februari tot half april) zoekt ElsSchelfhout een twintigtal vierde klassen die aan dit onderzoekwillen meewerken. De onderzoekster komt een halve dag naar uwklas én neemt u een interview af. Kandidaten melden zich meteenbij Els Schelfhout - Stationsstraat 50 - 9220 Hamme - tel. 052 4799 49 - gsm 0478 43 63 28 - fax 052 47 16 41

AM

INA

L

©

MIE

KE L

AM

IRO

Y

©

«Een mens huilt gedurendezijn leven gemiddeld een

badkuip vol.»

©

20 KLASSE NR.121

Niet spelen met geld! A

Wakosta?Blijven oefenen is de boodschap. In de «Wakosta?-infomagazi-nes» vindt u naast informatie over de euro, ook heel wat oefeningenom vlot met onze nieuwe munt om te leren gaan. De vier infomaga-zines behandelen elk een ander aspect: achtergrondinformatie overEuropa en de euro; het uitzicht van munten en biljetten; de waardevan de euro (rekenoefeningen) enz. Het vierde infomagazine is trou-wens een werkboek met enkel en alleen maar oefeningen.De magazines zijn een initiatief van Vlaamse Vereniging vanSteden en Gemeenten (VVSG). In samenwerking met Centrumvoor Informatieve Spelen heeft VVSG daarenboven een «Vor-mingsmap» uitgewerkt met allerlei spelconcepten om (het ge-bruik van) de euro in te oefenen. Het nodige spelmateriaal (nep-geld, kaarten, bingospel enz.) krijgt u erbij.Zowel de Wakosta?-magazines als de Vormingsmap zijn geschiktvoor leerlingen secundair onderwijs. De infomagazines kosten0,50 euro per exemplaar (zo’n 20␣ fr.), de vormingsmap kost 47,10euro (zo’n 1 900␣ fr.), BTW niet inbegrepen. Meer info en bestel-lingen bij ACE Europe - Antwerpsesteenweg 21/5 - 2500 Lier -tel. 03 480 55 15 - fax 03 480 83 96 - geert.phlix@ace-europe.beToemekaGebaseerd op het alomgekende kwartetspel is «Vergeet de frank,denk in euro» een eenvoudig spel zonder omrekenen, zondermoeilijke oefeningen of ingewikkelde spelregels. Eigenlijk zijn hetzes spellen in één doosje, met afbeeldingen van producten endiensten, met telkens de bijhorende prijs in euro. Gewoon spe-len… en spelenderwijs leren denken in euro.De zes eurospelen in één doosje kosten 7,50 euro (het mag niet,maar we doen het toch: 303␣ fr.), plus verzendingskosten.Meer info en bestellingen bij vzw Toemeka - Waversebaan 352/2- 3001 Heverlee - tel. 016 40 69 61 - toemeka@chello.beVIBEG-EurospelMet een eenvoudig gezelschapsspel kunnen de spelers de euroleren kennen. Kunnen lezen en rekenen is niet noodzakelijk. Hetspel is dan ook oorspronkelijk bedacht voor mensen met een lich-te of matige verstandelijke handicap, maar is bijvoorbeeld ookgeschikt voor jonge kinderen. De spelers volgen daarbij een win-kelparcours in de stad. De bedoeling is dat mensen spelenderwijsaan elk biljet of munt een bepaalde waarde kunnen geven (bv. 1euro is ongeveer een pintje; met 20 euro koop je een cd…).U kan het spel huren. Dat kost 10 euro (404␣ fr.) per dag of 20 euro(807␣ fr.) per week. KVG-leden betalen respectievelijk 7 euro (282␣ fr.)of 15 euro (605␣ fr.). U betaalt steeds een waarborg van 50 euro(2017␣ fr.). Meer info én verhuur bij vzw VIBEG - Maria Theresiastraat114 - 3000 Leuven - tel. 016 23 51 21 en bij KVG Antwerpen - A.Goemaerelei 66 - 2018 Antwerpen - tel. 03 216 29 90

Racisme en discriminatie A

Een tweedaags colloquium over racisme en discriminatie wil eenaanzet zijn om na te denken over gelijke rechten en kansen in hetonderwijs voor alle leerlingen en in alle scholen. School ZonderRacisme wil zo komen tot een meer structurele aanpak van racis-me. Gastsprekers uit binnen- en buitenland brengen praktijkver-halen. Via workshops en met specialisten bestuderen de deelne-mers wetgevende initiatieven en preventiemogelijkheden.Het colloquium vindt plaats op 1 en 2 februari in Brussel. Deel-nemen kost 5 euro (202 fr.) voor één dag of 8 euro (323 fr.) voortwee dagen. Meer info, volledig programma en inschrijvingen bijSchool Zonder Racisme - Cellebroersstraat 37 - 1000 Brussel -tel. 02 511 16 36 - www.schoolzonderracisme.be

Orthopedagogie goes international HLaatstejaars en pas afgestudeerden Orthopedagogie kunnen eenjaar in de Verenigde Staten werken. Zo kan u een unieke beroeps-ervaring opdoen. In ruil verwacht men van u dat u uw kennis,inzichten en beroepsvaardigheden deelt met uw Amerikaanse col-lega’s en eventueel zelfs een stimulans geeft tot het ontwikkelenvan gelijkaardige opleidingen als de onze.Organisator ILEX (International Learning Exchange in SocialEducation) richt zich tot laatstejaars en afgestudeerden in veleEuropese landen, niet alleen in Vlaanderen. Geïnteresseerdenkunnen zich kandidaat stellen tot eind januari.Meer info en kandidaturen bij Joël Verjans - ILEX-vertegenwoor-diger voor Vlaanderen - Plantijn Hogeschool - Meistraat 5 - 2000Antwerpen - tel. 03 221 07 28 - fax 03 221 07 21 -joel.verjans@plantijn.provant.be

Vergeet de Frank, maak mooiweer met de euro.

Passie S

«Later word ik…». Slechts weinig jongeren zeggen het vol over-tuiging. De wereld van de school en die van de latere loopbaanblijven vaak ver van elkaar verwijderd. Daar wil DREAM iets aandoen. DREAM wil leerlingen derde graad secundair onderwijsniet alleen doen dromen over hun toekomstige professioneleleven, maar hen tegelijk ook stimuleren om die dromen in dadenom te zetten. Concreet is het project volledig opgebouwd rondeen bezoek aan een «professionele getuige» op de werkplek. Ditbezoek verloopt in drie fases: de voorbereiding, het bezoek en deterugkoppeling in de klas. Speciaal daartoe ontwikkeld pedago-gisch materiaal omkadert elke fase. De voorbije drie jaar hebbenal 15 000 jongeren en 420 leerkrachten aan het project deelge-nomen. Deelnemen is trouwens gratis.Nieuw dit jaar is de uitbreiding van de groep «professionele getui-gen» met mensen uit andere sectoren dan het bedrijfsleven: medi-sche sector, sociale sector, culturele sector… Zo kan een brederinteresseveld aan bod komen. Nieuw is ook DREAM DAY: de orga-nisatie spoort alle deelnemers er toe aan om hun bezoek aan dewerkplek van hun keuze te brengen op 7 maart. Zo moet die DREAMDAY een maatschappelijk debat stimuleren rond de oriëntatie vanjongeren en de relaties school-werk. In maart is er dan ook de startvan de DREAM-IT website met als doel de DREAM-spirit het helejaar door levend te houden. Op de site vinden jongeren positiefnieuws, portretten van gepassioneerde ondernemers, praktischeinstrumenten (bijvoorbeeld een handleiding om een cv op te stel-len), studentenjobs enz. Voorts zullen uw leerlingen via deze websiteeen eigen (virtueel) bedrijf kunnen lanceren én twee maanden langde realiteit ervaren van het opstarten en het groeien van dit bedrijf.Voor leerkrachten komt op deze site een apart deel met pedagogi-sche instrumenten en een forum. Meer info bij DREAM Pro-gramma - Bd. Brand Whitlock 2 - 1150 Brussel - tel. 02 739 3868 - fax 02 739 38 63 - hylke.gryseels@ichec.be

Korte vormingsstages A

Ook in 2002 is er een uitgebreid aanbod van gratis internationalekorte vormingsstages voor leerkrachten, in samenwerking met deRaad van Europa. U kan dit aanbod raadplegen op culture.coe.int/teachertraining.Voor meer info en inschrijvingsformulieren kan u steeds terechtbij departement Onderwijs - afdeling ABC - Marita Creyelman -Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 95 68 -fax 02 553 95 65 - marita.creyelman@ond.vlaanderen.be

Holebi-leerkrachten in Vlaanderen A

Alle Vlaamse holebi-leerkrachten (alle netten, alle niveaus, allefuncties) zijn hierbij uitgenodigd om mee te werken aan eenonderzoek naar de situatie van holebi-leerkrachten in het Vlaamsonderwijs. Het onderzoek is een initiatief van de Cel GelijkeKansen van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Hetdepartement Sociaal-Agogisch Werk van de Hogeschool Gentvoert het onderzoek uit.U vindt de vragenlijst op www.onderzoek-soag.be. Meer info optel. 09 242 42 88 - Greet.DeBrauwere@hogent.be

Draai dan… 112 A

Hé, een nieuw telefoonnummer voor noodoproepen? Nee, tochniet, wat weinigen blijkbaar weten, is dat het telefoonnummer112 al tien jaar geleden in het leven is geroepen als gemeen-schappelijk noodnummer voor de 15 Europese lidstaten. Datbetekent in de praktijk dat u van Zweden tot Griekenland en vanGroot-Brittannië tot Oostenrijk steeds met het zelfde telefoon-nummer dringende hulp kan inroepen bij ongeval, brand, ont-ploffing, natuurrampen, technologische rampen of zelfs in ge-vallen van agressie. Omgekeerd betekent het dat buitenlandersdie België aandoen, met het nummer 112 automatisch bij onze100-diensten terecht komen.Onder impuls van het Belgisch voorzitterschap heeft de EuropeseUnie nu een grootscheepse informatiecampagne gestart om hetspecifieke karakter van dit noodnummer duidelijk te maken. Meer-talige folders en affiches zullen in de 15 Europese lidstaten beschik-baar zijn in grote stations, luchthavens, hotels, reisagentschappen,toeristische trekpleisters enz. Er is bovendien een speciale websiteontwikkeld, met uitvoerige info over nummer 112: www.112sos.be.

©

VZ

W T

OE

ME

KA

§

KLASSE NR.121 21

Leerkrachten gezocht A

open scoutismeDringend gezocht: gedetacheerd leerkracht voor een pedagogischestaffunctie (kadervorming, tijdschriften redigeren, vertegenwoordi-gingswerk, scoutsevenementen organiseren, vrijwilligers coachen).Meer info en sollicitaties (met cv) bij Federatie voor OpenScoutisme (FOS) - Kortrijksesteenweg 639 - 9000 Gent - tel. 09245 45 86 - anita@fos.be - www.fos.beschoolopbouwwerkersGezocht: een voltijds eindverantwoordelijke (A1) voor een wijk-gericht schoolopbouwwerkproject rond duurzame samenwer-kingsverbanden tussen vier Nederlandstalige basisscholen inhet centrum van Brussel. Bijkomend gezocht: een halftijds ad-ministratief financieel medewerker.Meer info en sollicitaties (met cv) bij Multicultureel Jongeren-centrum Chicago vzw - Vaartstraat 47 - 1000 Brussel - tel. 02 21734 64 - fax 02 218 32 13 - chicago@chicago.be - www.chicago.befreelancersGezocht: leerkrachten die op free-lance basis sollicitatietrainingenwillen geven (tien sessies per training). De trainingen vinden plaatsin Antwerpen en zijn vooral bedoeld voor mensen die na één jaarWep+ (Werkervaringsplan) begeleid worden naar een job op dereguliere arbeidsmarkt.Meer info en sollicitaties (met cv) bij Vitamine W - KristienVandeven - tel. 03 270 34 00voorlezers (1)Gezocht: vrijwilligers (vanaf februari) die één maal per week bijTurkse kinderen (8 jaar oud) aan huis gaan voorlezen.Intercultureel Netwerk Gent-Steunpunt Noord - tel. 09 269 28 04- noord@ingent.bevoorlezers (2)Gezocht: vrijwillige voorlezers (woensdagnamiddag) voor eenvoorleesproject aan huis bij kansarme allochtone en autochtonegezinnen met een kind in de derde kleuterklas. InitiatiefnemerPuntkomma vzw is een SchoolOpbouwWerk-organisatie in deGentse buurt Muide Meulestede.Meer info bij Puntkomma vzw - Mia Fermon - Port-Arthurlaan 9 -9000 Gent - tel. en fax 09 259 22 42 - puntkomma@pi.bedirecteur buitengewoon basisonderwijsTot 31 januari kan u solliciteren als nieuwe directeur voor de BLO-school (type 7 en 8) Jonghelinckshof in Antwerpen. Doelgroepenzijn gehoorgestoorden, autismespectrumstoornissen, spraak- entaalstoornissen, leerstoornissen. U begint op 1 september.Meer info en kandidaturen (met cv) bij vzw KOCA - p.a. directieBKLO JH - Coebergerstraat 34 - 2018 Antwerpen - blojong-dir@tiscalinet.behuiswerkbegeleiderGezocht: onderwijzer in het Antwerpse om een tweetal uren perweek huiswerkbegeleiding te geven aan een negenjarige jongen(technisch lezen, spelling, rekenen).Meer info op tel. 03 218 64 02wetenschappelijk animatorGezocht: regent of onderwijzer met een opleiding in wetenschap-pen én een sterke interesse voor astronomie en aardwetenschap-pen. U verzorgt de animatie van de planetariumvoorstellingen enwerkt mee aan nieuwe tentoonstellingen.Meer info en kandidaturen (met cv) vóór 31 januari bij Konink-lijke Sterrenwacht van België - Paul Paquet - Ringlaan 3 - 1180Brussel - tel. 02 373 02 49 - Paul.Paquet@oma.be

Zelfverdediging A

«Sociale weerbaarheid» als vorm van zelfverdediging tegen pesten,daarover gaat het bij de gelijknamige cd-rom voor leerlingen derdegraad lager onderwijs en eerste graad secundair onderwijs. De cd-rom is het resultaat van zes jaar ervaring met een zelfverdedigings-schrift voor leerlingen bij cursussen weerbaarheid. Leerlingen kun-nen de cd-rom gebruiken voor werkstukken en spreekbeurten; leer-krachten vinden er steun voor projecten met hun leerlingen of voorouderavonden. Op de cd-rom gaat het over pesten, weerbaar zijn,macht en machtsmisbruik, opkomen voor jezelf, gehoorzaamheid,hulp vragen-hulp geven, vriendschap en verliefdheid, seksueel mis-bruik enz. U vindt er bovendien verhalen van kinderen en een reeksoefeningen om het thema makkelijker bespreekbaar te maken.De cd-rom kost ongeveer 16 euro (zo’n 640␣ fr.). Meer info en be-stellingen bij DMS-Clipart - Kerkstraat 29 - 9401 GV Assen - Ne-derland - tel. 00 31 592 31 22 59 - fax 00 31 592 30 06 90 -imusha-shugyo@wxs.nl - www.clipart-cdrom.nl

Sociale weerbaarheid alszelfverdediging.

Tropische haai of inheemse otter?

Koralen naar de haaien AWil u tropische haaien en kleurrijke vissen uit zuiderse wateren zienzwemmen langs een levensgroot koraalrif? Wist u trouwens dat hetkoraalrif wereldwijd bedreigd wordt? En had u graag een gratis klas-bezoek gewonnen? Drie uiteenlopende vragen vinden samen ant-woord in Sea Life Blankenberge. Hier vinden verloren gezwommenhaaien en zieke en verlaten zeehondenpups een tijdelijk onderdak.Otters floreren er in een eigen biotoop, inclusief waterval. U kan zevan dichtbij bewonderen, net als honderden andere Noordzeedie-ren in hun natuurlijke omgeving. Dankzij de nieuwste aquarium-technologie, de huisvesting van de dieren in hun natuurlijke leef-omgeving en thematische presentaties krijgt u een duidelijk beeldvan het leven onder water. Informatiepanelen, voerdemonstraties,kraskaarten en speurtochten maken u wegwijs. Vanaf Pasen staathet koraalrif centraal. Wil u daar graag educatief materiaal bij? SeaLife biedt lespakketten aan voor de drie graden van het lager onder-wijs. Voor het secundair is er het «Milieu Informatiepakket voorLeerkrachten», dat u projecten rond milieuthema’s aankaart.500 leerkrachten basis- en eerste graad secundair on-derwijs krijgen tijdens het weekend van 2-3 en 23-24februari een gratis rondleiding in Sea Life Blankenberge.Van 10 tot 16 uur doorlopend staan gidsen klaar om u in kleinegroepen wegwijs te maken. De leerkracht mag gratis binnen, ver-gezellende partner of gezinsleden betalen de halve toegangsprijs(volwassen 4,63 euro/187␣ fr., kinderen 4-12 jaar 3,38 euro/136␣ fr.).Vooraf reserveren is een must. Bel tel. 050 42 43 00, tijdens dekantooruren, het codewoord is «Klasse». Wil u een gratis klas-bezoek winnen? Werk met uw leerlingen een kunstwerkje uit opA4-formaat (thema: zeehonden) met op de achterkant de gegevensvan uw school en geef het af tijdens een van de twee lerarenweek-ends waarvoor u gereserveerd hebt.Sea Life Centre - Koning Albert I-laan 116 - 8370 Blankenberge -tel. 050 42 43 00 - fax 050 42 44 24. Makkelijk te bereiken met hetopenbaar vervoer (op 800 m van het station). Tarieven voor scho-len: kleuters 3,75 euro/151␣ fr., lager en secundair 4,95 euro/199␣ fr.

Muzikant zoekt Muzikant AHet opzet: zoveel mogelijk muzikanten samenbrengen in zoveelmogelijk verschillende stijlen, van klassieke muziek over jazz totpop, rock, folk… Alle groepjes krijgen een coach (een profes-sioneel muzikant). Vier maanden lang repeteert u bij één van degroepsleden thuis, waarbij de coach een zestal keer langskomtmet praktische tips. Op het einde van dit project volgen een aan-tal concerten waar u (met uw groepje) uw muzikaal ei kwijt kan.De deelnemers zijn minimum 18 jaar oud. U betaalt 75 euro (3025fr.; 57 euro/2299 fr. voor studenten en werkzoekenden). Half fe-bruari start de nieuwe cyclus. U kan hiervoor inschrijven tot 20januari. U kan vooraf al eens kennismaken met Muzikant zoektMuzikant tijdens één van de concerten die de vorige cyclus afslui-ten. Die concerten vinden plaats op 12 januari (20 u.; Kasteel Stey-telinck Wilrijk), 13 januari (11 u.; Muziekacademie Vilvoorde); 17januari (20 u.; D’Imprimerie Brussel); 18 januari (20 u.; Muziekaca-demie Lede) en 20 januari (11 u.; Muziekacademie Sint-Niklaas).Alle info en inschrijvingen bij Muzikant zoekt Muzikant - Vlaams Cen-trum voor Amateurkunsten - Veeweydestraat 24-26 - 1070 Brussel -tel. 02 555 06 00 - fax 02 555 06 10 - sanne.caluwaerts@vca.be

«Getreinde wanhoop» SVan 12 tot 17 maart speelt vzw De Scriptomanen doorlopend pro-ducties voor kinderen en jongeren rond het thema «Onder ééndak». Dat is meteen ook het thema van de Jeugdboekenweek diein diezelfde periode plaatsvindt. Tijdens deze week presenteren DeScriptomanen (vijf Vlaamse auteurs) de nieuwe productie «Ge-treinde wanhoop». Eva Bauwens moet zich tijdens WO II aanmel-den voor een werkkamp in Duitsland en weigert. De Duitsers wetenhaar echter te vinden en zetten haar op een trein richting… heteinde. Het stuk is gebaseerd op waar gebeurde oorlogsfeiten. Hetis geschreven door Dirk Dobbeleers en Marc Hendrickx. PatrickBernauw doet de regie. Na de Jeugdboekenweek is deze productiebeschikbaar voor schoolvoorstellingen.Geïnteresseerde leerkrachten kunnen op 13, 16 en 17 maart gratis eenvoorstelling van «Getreinde wanhoop» bijwonen. De voorstellingen vin-den plaats in Brasschaat. Meer info en reservaties op tel. 03 216 32 04.Voor vrijkaarten voor andere voorstellingen van De Scriptomanen tijdensde Jeugdboekenweek, voor informatie over andere schoolproducties enz.:tel. 03 216 32 04 - dirk.dobbeleers@planetinternet.be. Wie de productie«Getreinde wanhoop» al meteen wil boeken (kwestie van zeker niet achterhet net te vissen), kan daarvoor terecht bij Patrick Bernauw - tel. 053 7830 10 - patrick.bernauw@pi.be.

DM

S-C

LIP

AR

T

§

SE

A LIFE B

LAN

KE

NB

ER

GE

©

Gezocht: muzikanten!

22 KLASSE NR.121

Een groene ouder op uw school? A

Komt er naast een groene leerkracht ook een groene ouder opschool? Als het van de Vlaamse Confederatie van Ouders enOuderverenigingen (VCOV) afhangt is dat een nieuw trend inonderwijs. De toenemende juridisering zorgt ervoor dat het aan-tal ouders dat beslissingen van de school in vraag stelt voortdu-rend stijgt. Hoger geschoolde ouders weten hun weg wel te vin-den. Ouderverenigingen krijgen steeds meer en moeilijkere vra-gen en moeten vaak optreden als bemiddelaar in (dreigende)conflicten tussen ouders en school. Om de belangen van vooralook kansarme ouders te verdedigen en om die juridisering inonderwijs tegen te gaan, lanceert de VCOV de groene ouder. Hijof zij wordt in vijf sessies getraind om antwoorden te geven opvragen van ouders én zijn of haar bemiddelingsrol waar te ne-men. De groene ouder vervangt niet het oudercomité, maar werktsamen met alle onderwijsparticipanten. Hij of zij heeft doorzichtin alles wat gebeurt op school, kent de regels, de verschillendepartners en kan gesprekken begeleiden, problemen kaderenenz… Bovendien biedt de VCOV een telefonische helpdesk waarde groene ouders steeds ondersteuning kunnen krijgen. Het isniet de bedoeling om binnen de ouderwerking ‘syndicale ex-perts’ op te leiden. Wél om de constructieve samenwerking encommunicatie met de school te optimaliseren.Meer info: VCOV - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel - tel. 02 51165 05 - fax 02 514 33 211 - e-mail: info@vcov.be - www.vcov.be

Weet u hoeveel u wegsmijt…? B

Hoe is het op dit moment gesteld met het afval in de Vlaamsebasisscholen? Welk afval ontstaat er en hoe gaan de scholen er meeom? Sorteren of niet, zelf verwerken (composteren) of niet? Welkeafvalpreventiemaatregelen hebben de scholen al ingevoerd? Metwelk resultaat? Met welke kosten? Welke problemen duiken daarbijop? Hoe gaan basisscholen om met milieuzorg in het algemeen?Om rond al deze vragen een zo goed mogelijk beeld te krijgen,organiseert OVAM (Openbare Afvalstoffenmaatschappij voor hetVlaamse Gewest) een grootscheepse enquête. De resultaten daar-van moeten degelijke, realistische en resultaatsgerichte acties mo-gelijk maken. Begin december kregen alle basisscholen een enquê-teformulier toegestuurd. U kan het (ingevuld natuurlijk) terugsturentot eind januari. Als uw formulier in de kerstdrukte verloren is ge-gaan, kan u een nieuw exemplaar afprinten op www.ovam.be. Metvragen en opmerkingen kan u steeds terecht bij OVAM - Lydia Put-seys - tel. 015 28 41 34 - fax 015 28 43 89 - lydia.putseys@ovam.beof Herman Gobel - tel. 015 28 41 80 - herman.gobel@ovam.beOp pagina 40-41 in dit nummer leest u hoe Vlaamsesecundaire scholen omgaan met hun afvalberg.

Doordenkertje S«Het welbevinden in de schoolsituatie bij leerlingen secundaironderwijs» is het onderwerp van gesprek tijdens het volgende«Doordenkertje», de reeks scholingsmomenten van het Gemeen-schapsonderwijs (maar waarbij iedereen welkom is). Prof. dr.Nadine Engels (VUB) presenteert daarbij de resultaten van haargelijknamig onderzoek.U kan gratis komen meeluisteren op 16 januari (14 tot 16.30 u.)in de J. de Lalaingstraat 28 - 1040 Brussel. Meer info enreservaties op tel. 02 790 96 07 - luc.vervloet@rago.be -www.rago.be/ond/ccv/doord1601.htm

Voor een glimlach van een kind AElk jaar ligt er een beurs klaar van 5 000 euro (201 700␣ fr.) voor«een opmerkelijke actie die en bijdrage levert tot het bevorderenvan het respect voor kinderen in de Belgische samenleving en totde opheffing van elke vorm van discriminatie of onderdrukkingjegens kinderen». De beurs kreeg de naam «Lydia Chagoll Prijs -Voor een glimlach van een kind» (naar de bekroonde film van dezeBelgische cineaste). Alle personen, groepen of verenigingen dieactief rond dit thema werken, kunnen een aanvraag doen én daar-mee een gooi doen naar de beurs. De jury houdt rekening met deoriginaliteit van uw project, de creatieve en innoverende benade-ring van het thema, het multiplicatoreffect én de manier waarop ude beurs zou willen aanwenden.Meer info en kandidaturen (vóór 28 februari) bij Koning Boude-wijnstichting - secretariaat van het Fonds Lydia Chagoll - Brede-rodestraat 21 - 1000 Brussel - tel. 02 549 02 58 - fax 02 549 0289 - fondschagoll@kbs-frb.be

België van A tot Z verkennen.

Zie de kristallen groeien…

Droomt u er ook om eventjesin de voetsporen van Dirk

Frimout te treden?

UIT

GE

VE

RIJ

AR

ÉJO

IE/A

. JA

CQ

UE

TE

UR

O S

PA

CE F

OU

ND

ATI

ON

VZ

W

Rally van België A

U doorkruist heel België, neemt deel aan tal van folkloristischeactiviteiten, verzamelt foto’s van de plaatsen die u bezoekt en ukan er «proeven» van de typische streekgerechten. Het Manne-ken Pis-standbeeld wacht op de winnaar.Alles speelt zich af met één spelbord, 1500 vragen (én antwoor-den), 430 foto’s en 30 kijkjes in de Belgische keuken. Uw leerlin-gen kunnen het spel individueel spelen of in groepjes. Het spel«Bel-Party» is geschikt voor leerlingen vanaf de derde graad lageronderwijs. Spelenderwijs leren ze zo België beter kennen. U kandaarbij trouwens zelf een beetje de moeilijkheidsgraad bepalen.«Bel-Party» kost 49,45 euro (1995␣ fr.), verzendingskosten inbegrepen.Meer info en bestellingen bij Uitgeverij Aréjoie - Agnès Jacquet -Terhulpensesteenweg 723 - 3090 Overijse - tel. 02 688 05 95 -fax 02 688 24 29

Teaching to dream S

Onder het motto «Dreaming to teach - teaching to dream» kun-nen eind juli-begin augustus één leerkracht en twee leerlingen(één meisje en één jongen tussen 16 en 18 jaar) gratis deelne-men aan een exclusief International Space Camp® in Huntsvil-le, Alabama, USA. De vzw Euro Space Foundation zal (ondervoorzitterschap van Dirk Frimout) in mei de deelnemers selecte-ren. Tot 10 april kan u uw kandidatuur stellen. U stuurt daarvooreen briefje met al uw persoonlijke gegevens én u vertelt in éénpagina en in het Engels waarom u precies de beste kandidaatbent. Aan het International Space Camp® nemen delegaties deeluit meer dan dertig landen.Meer info en kandidaturen bij Euro Space Foundation vzw -Camille Goossens, secretary general - Montoyerstraat 1/43 -1000 Brussel - tel. en fax 02 356 98 89 -goossens.eurospace@skynet.be - www.eurospace.be

Educatief natuurbeheer bOp woensdagen 30 januari of 6 februari (telkens van 14 tot 16.30u.) kan u in het Domein Bokrijk een netoverschrijdende nascho-ling volgen over «Educatief natuurbeheer - kennis maken meteen natuurgebied en helpen bij het beheer» (voor leerkrachtenderde graad lager onderwijs).Deelnemen is gratis. Meer info en inschrijvingen vóór 23 januaribij Provinciaal Natuurcentrum Het Groene Huis - Domein Bokrijk- 3600 Genk - tel. 011 26 54 65 - bvanderlee@limburg.be

Speeltuinen A

Eén op vier speeltuinen in Vlaanderen is niet veilig genoeg. Datbleek uit een onderzoek van het ministerie van Economische Za-ken (zie ook Klasse nr. 119, p. 12). [> www.klasse.be/kvl/119/10-9 Speeltuigen - Glijbaan, klimtoestel en schommel gevaarlijkst] Inde brochure «Speel op veilig» leest u meer over het nieuwe ko-ninklijke besluit dat ook semi-professionele uitbaters van speel-tuinen (zoals scholen, kinderdagverblijven en jeugdbewegingen)om hun speeltuigen tegen 1 juli 2003 in orde te maken.Meer info en gratis exemplaren van de brochure bij het VlaamsInstituut voor Gezondheidspromotie - Mia Van Laeken - G.Schildknechtstraat 9 - 1020 Brussel - tel. 02 422 49 13 - fax 02422 49 59 - mia.vanlaeken@vig.be

Kristalgroeicompetitie S

Alle leerlingen secundair onderwijs kunnen gratis en onder be-geleiding van hun leerkracht wetenschappen één maand langkristallen laten groeien. U kan inschrijven tot 31 januari. Mate-riaal en instructies krijgt u daarna toegestuurd. Bedoeling is datde kristallen tussen 25 februari en 29 maart groeien. Voor deeerste editie van deze wedstrijd kozen de organisatoren voorkalium-aluminium-sulfaat als te kristalliseren materiaal. Essen-tiëel is dat de deelnemers één enkelkristal bekomen en gééncluster van kristallen. Elke deelnemer ontvangt een certificaat ende winnaars in de drie leeftijdscategorieën krijgen een trofee.De wedstrijd is een initiatief van het Nationaal Comité voorKristallografie. Meer info en inschrijvingen bij departementScheikunde KULeuven - prof. Luc Van Meervelt - Celestijnenlaan200F - 3001 Heverlee - tel. 016 32 76 09 - fax 016 32 79 90 -Luc.VanMeervelt@chem.kuleuven.ac.be -www.chem.kuleuven.ac.be/bcc/

NA

TION

AA

L CO

MITÉ V

OO

R KR

ISTA

LLOG

RA

FIE

©

©

©

KLASSE NR.121 23KLASSE NR.121 23

MOS op school B

«Milieuzorg op de basisschool» (MOS) is een nieuw educatiefproject voor alle basisscholen, buitengewoon onderwijs inbegre-pen (zie ook Klasse 117, september 2001, p. 25) [> www.klasse.be/kvl/117/25-5 Er groeit MOS op uw school]. De dienst Natuur- enMilieu-educatie van de provincie Oost-Vlaanderen nodigt nu alleOost-Vlaamse basisscholen uit voor een kennismaking met hetnieuwe milieuproject. De dienst organiseert hiervoor drie infona-middagen in januari, telkens op woensdagnamiddag. Telkens zul-len twee basisscholen aan de hand van een praktijkvoorbeeld,meer uitleg geven rond de thema’s afvalpreventie, water, energie,verkeer of natuur op school.Plaatsen en data: Natuureducatief Centrum Hof ter SaksenBeveren (16 januari); Banketzaal Provinciehuis Gent (23 januari)en Provinciaal Natuureducatief Centrum De Kaaihoeve Meilegem-Zwalm (30 januari). Meer info en inschrijvingen bij ProvinciaalNatuureducatief Centrum De Kaaihoeve - Mike Stoens, MOS-be-geleider - Oude Scheldestraat 16 - 9630 Meilegem - tel. 055 4967 96 - fax 055 49 67 98 - mike.stoens@oost-vlaanderen.be

Vizianagaram S

Wie wil er eens een paar lessen geven in een Indische school?Het Mater Salvatorinstituut Kapellen heeft een interculturele uit-wisseling op touw gezet met de M.S. English Medium School inVizianagaram (Andhra Pradesh, Indië). Van 19 juli tot 13 augus-tus kan u mee op inleefreis. U kan er les geven, ervaringen uit-wisselen met Indische leerkrachten, leerlingen en ouders, eencursus yoga volgen of mediteren met een Indische meester, Hin-doetempels bezoeken en koken volgens Indische recepten. Eentiental Vlaamse leerkrachten (mogen ook uit basisonderwijskomen) kan de reis meemaken (inschrijven tot eind januari).Meer info, volledige programma enz. bij SteungroepVizianagaram - Luc Vinckx, voorzitter - Mater Salvatorinstituut -Dorpsstraat 40 - 2150 Kapellen - tel. 03 664 23 55 -gerd.luc@yucom.be

Waar ligt Timbuktu? A

Met een GIS (Geografisch Informatie Systeem) kunnen de leerlin-gen in de lessen aardrijkskunde een databank onderzoeken, be-werken en bevragen om vervolgens kaarten en tabellen aan temaken. Zo kunnen ze niet alleen opzoeken waar Timbuktu ligt,maar kunnen ze ook een kaart maken met de bevolkingsspreidingin en rond Timbuktu, met de belangrijkste wegen en rivieren vande stad,... Dichter bij huis kunnen de leerlingen op de Geolokettenvan de Vlaamse Gemeenschap het gewestplan van hun gemeenteopvragen en kijken in welke zone hun huis ligt. Gewoon evensurfen naar: www.gisvlaanderen.be/Geo-Vlaanderen.De Geoloketten werken op basis van de GIS-software van ESRI(Environmental Systems Research Institute). Verschillende uni-versiteiten, hogescholen en secundaire onderwijsinstellingen ge-bruiken de software, waaronder ArcView in de geografische rich-tingen om hun studenten de principes van een GIS bij te brengen.Leuk nieuws: ESRI BeLux schenkt gratis ArcView GIS-software wegaan alle geïnteresseerde scholen (van lager onderwijs tot leraren-opleiding, zowel regenten als aggregaten). Het pakket heet K-12 enbestaat o.a. uit ArcView 3.2 (software), Schools & Libraries Dataand Instruction Kit (gegevens) en Schools & Libraries Bookshelf(boeken). Deze informatiebronnen kan U gemakkelijk integreren inde lessen aardrijkskunde. U kan dit pakket bovendien installeren opalle schoolcomputers (met een maximum van 500). Om dit pakketvolledig gratis te ontvangen, dient u zich enkel te engageren voor despeciale scholencompetitie n.a.v. de 17de ESRI European User Con-ference (van 14 tot en met 16 oktober in Brugge) met als thema GIS:a Common Language Integrating Europe. Uw studenten kunnenbijvoorbeeld een poster maken over «Vlaanderen in Europa», «Devergrijzing van de bevolking in Europa»... en daarbij ArcView ge-bruiken. Die poster dingt dan mee naar de «Best School Contribu-tion»-prijs op de conferentie. Of u kan, met uw leerlingen, verslaguitbrengen tijdens de conferentie (op 16 oktober) van een school-project met ArcView.Alle info over de wedstrijd en de software bij ESRI BeLux - LeenBalcaen - Nerviërslaan 54 - 1780 Wemmel - tel. 02 460 74 80 -fax 02 460 45 39 – schools@esribelux.com -http://www.esribelux.com/euc2002

Prijs voor succesvolleonderwijsprojecten.

Een gratis ABC met Dewinter onder de tafel.

Koningin Paolaprijs voor onderwijs S

Een hoofdprijs van 6 200 euro (zo’n 250 000␣ fr.) en twee eervollevermeldingen die respectievelijk 3 750 euro (meer dan 150 000␣ fr.)en 1 900 euro (een dikke 75 000␣ fr.) opleveren, daarmee beloontde Koningin Paolaprijs voor het Onderwijs succesvolle onderwijs-projecten. Dit schooljaar is het opnieuw de beurt aan projecten inhet secundair onderwijs. Tot eind januari (meer bepaald vóór 28januari) kan u projecten indienen. Die projecten moeten al min-stens twee volledige schooljaren concreet lopen én ze moetenbeantwoorden aan specifieke doeleinden: de maatschappelijkebetrokkenheid van de leerling én de solidariteit bevorderen; ken-nisverwerving weten te koppelen aan basiswaarden en persoon-lijkheidsvorming; de creativiteit en kritische oordeelsvorming inde hand werken; evenwicht aandacht besteden aan cognitieve,ethische en expressieve aspecten van de persoonlijkheidsvorming;erin slagen de kansen van kansarme groepen te vergroten; bijdra-gen tot het verwerven van een positieve houding t.o.v. de arbeids-markt en voorbereiden op een open houding t.o.v. de veranderen-de en steeds innoverende wereld en ten slotte bijdragen tot eenbetere wederzijdse kennis en begrip van de drie Gemeenschappen,culturen en taalgroepen die in België samenleven.Vorig jaar was de Prijs bedoeld voor onderwijsprojecten uit hetbasisonderwijs. Gemeenschapsbasisschool Schaarbeek III, eentypische migrantenschool (98 procenten migranten) kreeg deprijs voor haar originele en intensieve manier van communice-ren met leerlingen en ouders (taallessen Nederlands organise-ren voor de ouders; het bekende jeugdboek Sien en Yassin enz.).Met het geld van de prijs betaalt de school de herinrichting vande schoolspeelplaats.De prijsuitreiking zal eind mei, begin juni plaatsvinden. Meer infoen inschrijvingsformulieren bij Stichting Koningin Paola -Slegerslaan 356 bus 17 - 1200 Brussel - tel. 02 762 92 51 -fax 02 772 96 77 - fd.reine.paola@skynet.be

Debatteren voor scholieren S

Leerlingen derde graad secundair onderwijs kunnen hun commu-nicatievaardigheden en hun zelfvertrouwen versterken door deel tenemen aan de debatwedstrijd van Jonge Kamer/Junior Chamber.Ze kunnen er de karakteristieke debatvaardigheden als kritischdenken, actief luisteren, argumenteren, mondigheid en overtuigenin de praktijk brengen. Er zijn voorrondes in verschillende provin-cies (o.a. op 26 januari in Vlekho Brussel) en er volgt een finale op9 maart met de besten uit alle provinciale selecties.Meer info bij Jonge Kamer Brussel - Johan Van de Velde -tel. 0477 27 40 00

Huizen bouwen en ondertafels wonen B

Tot 30 januari kan u in HETPALEIS (Stadsschouwburg Antwer-pen) de lange wintermaanden inkorten met huizen bouwen en ondertafels wonen. De nieuwe theaterproductie «De winter onder detafel» (Roland Topor) gaat over de liefde tussen twee onschuldigemensen in een wereld die onschuld niet begrijpt. Het is eigenlijkeen sprookje voor volwassenen, maar regisseur Peter De Graef wilkinderen vanaf 7 jaar boeien met dit fantasierijke verhaal.Sinds oktober vindt u in HETPALEIS ook de ABC-studio. Het is eenontdekkingsreis langs verschillende «werkstations» waar u op ei-gen tempo een eigenzinnig parcours kan afleggen. Gidsen begelei-den uw leerlingen daarbij. Droom je eigen huis, bouw je eigen iglo,hoe wonen dieren?, knip met je ogen dicht een olifant uit, achterwelk masker wil jij je verschuilen?, lees vormen/talen/kleuren, komtot rust in de tatami-ruimte: centraal staan kijken, ontdekken, maarook zelf doen. Voor kinderen van 4 tot 12 jaar.Tot 30 januari heeft HETPALEIS een speciale actie lopen: als u re-serveert voor «De winter onder de tafel», krijgt u een kortingbonwaarmee u recht hebt op één vrijkaart per twee reservaties voor deABC-studio. Als u reserveert voor de ABC-studio, krijgt u eenkortingbon waarmee u recht hebt op één vrijkaart per tweereservaties voor «De winter onder de tafel».Tickets voor «De winter onder de tafel» kosten 4,46 euro (180␣ fr.;minstens 15 leerlingen; per 15 leerlingen 1 leerkracht gratis). Tic-kets voor de ABC-studio kosten 6,20 euro (250␣ fr.; leerlingen lageronderwijs) en 7,44 euro (300␣ fr., leerlingen secundair onderwijs).Meer info en reservaties: HETPALEIS - tel. 03 202 83 60

STI

CH

TIN

G K

ON

ING

IN P

AO

LA

HE

TPA

LEIS

©

©

Bedrijvig op het web S

Hoe test u uw leerlingen op hun vaar-digheden en creativiteit bij het gebruikvan internet? Hoe starten ze zelf een be-drijfje met on line producten en dien-sten? De competitie «Bedrijvig op hetweb» is misschien een goede start. Dewedstrijd mikt op leerlingen derde graadsecundair onderwijs. Inschrijven kan(volledig gratis) tot 22 februari. In deweek van 25 februari volgt een on linepreselectie (duurt een halve dag). Detwintig best gerangschikte leerlingenspelen, samen met een vriend(in), opzaterdag 16 maart een finale. Wie daarhet beste scoort op snelheid, creativiteiten inzicht, wint de BBL Business Trophy2002. Voor de school die het beste uitde preselecties komt (alle deelnemendeleerlingen samen) is er de Oracle Busi-ness Trophy 2002. Een prijzenpot vanmeer dan 10 000 euro ligt klaar!Meer info en inschrijvingen bij VlekhoBusiness School - Ann Van Tricht -Koningsstraat 336 - 1030 Brussel - tel.02 221 12 74 - avtricht@vlekho.wenk.be

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

26 KLASSE NR.121

Milieu, vandalisme enzinloos geweld BMet een prijs van bijna 5 000 euro (200 000␣ fr. om juist te zijn) zalde «Care Gemeenschapsprijs» een project belonen waarmee leer-lingen lager onderwijs een maatschappelijk belang op ‘t oog heb-ben en waar de samenleving als geheel wel bij vaart. U kan totuiterlijk 15 januari een project indienen. De belangstelling voordeze wedstrijd blijkt trouwens groot te zijn. Scholen doen trouwensniet alleen mee met bestaande projecten, maar starten ook nieuweprojecten die binnen de school passen. De meeste inzendingen totnu toe waren vooral gericht op het milieu, maar de bestrijding vanzinloos geweld en vandalisme scoren hoog. Vóór 15 februari zal deorganisator, het schoonmaakbedrijf Care NV, zes scholen selecte-ren. Die krijgen de kans om hun project te realiseren, waarna halfmei een jury hieruit een definitieve winnaar zal kiezen.Naast de hoofdprijs (5 000 euro) is er 1 240 euro (zo’n 50000␣ fr.) voor de tweede plaats en 450 euro (zo’n 18 000␣ fr.) voorelk van de andere finalisten. Meer informatie vindt u op de spe-ciale website www.ideeinuitvoering.be

Vakantie om te (leren) studeren AEen halve dag training, een halve dag ontspanningsactiviteiten, datis de formule van de «Leren Studeren Vakantiestages» voor leer-lingen van 8 tot 17 jaar (ingedeeld volgens leeftijdsgroepen). Be-doeling is dat de jongeren hun eigen studiemethode ontwikkelen.De training omvat daarom de studiestappen plannen, verkennen,begrijpend lezen, inprenten (door o.a. mind-mapping), controlerenen herhalen. Door deze stappen te gebruiken, gaat de leerling zich-zelf motiveren. Dat leidt tot een efficiënte studiemethode en geefteen «studiekick». Daarnaast zorgen (keuze)activiteiten als paard-rijden, tennis, omnisport, wakeboarden & waterskiën, een initiatietot piloot (met luchtdoop!) voor de nodige ontspanning.Meer info over periodes en programma’s bij Vlaamse Confederatievan Ouders en Ouderverenigingen (VCOV) - Jongerenservice -Guimardstraat 1 - 1040 Brussel - tel. 0900 10 364 - fax 0900 10 243- jongerenservice@pi.be VCOV en Klasse verloten één gratisvakantiestage Leren Studeren + Omnisport in Meulebeke (waarde555 euro of 22 389␣ fr.) tussen alle geïnteresseerden. Stuur eenkaartje of e-mail naar VCOV, met vermelding van uw naam, adres, te-lefoonnummer, e-mailadres en de namen en leeftijd van uw kinderen

Nomineer uw directeurU vindt dat uw directeur een probleem goed heeft opgelost? Dat hijde spilfiguur was bij het welslagen van het voorbije project? U vindtgewoon dat uw directeur de school prima bestuurt? Nomineer hemdaarvoor. Stuur een mailtje naar de redactie van SCHOOLdirect:schooldirect@vlaanderen.be of bel 02 553 96 62. Leg kort uit waarinuw directeur volgens u uitblinkt. SCHOOL-direct neemt dan contactmet haar of hem op. Aan het einde van dit schooljaar wordt het meestboeiende, meest exemplarische praktijkvoorbeeld beloond met eenlaptop. Mocht u niet helemaal duidelijk zijn wat SCHOOLdirect pre-cies bedoelt met een praktijkvoorbeeld of hoe u erover rapporteert,surf dan naarschooldirect.vlaanderen.be, ga naar de sectie ‘nieuws-brieven’ en zoek daar in de rubriek ‘praktijkvoorbeeld’..

ZAVÓTIKI-TRR ANee, geen Kroatisch of koeterwaals. Wél kort voor Zang voorTieners en Kinderen rond de thema’s Tijd-Ritme-Rust. Concreetbetekent het dat dit voorjaar zoveel mogelijk kinder- en jeugdko-ren, dag- en muziekscholen, uit de provincie Antwerpen elkaarontmoeten voor een bad van ritme (slagwerk), samenzang enbeweging. Iedereen is welkom, de enige vereiste is de wil en dezin om samen te zingen en te musiceren. Er komen twee project-koren. Projectkoor Kempen zal repeteren op zaterdagen 23 fe-bruari en 2 maart in de Muziekacademie Wuustwezel. De koor-dag «het muzisch bad» volgt dan op zondag 10 maart en deslotmanifestatie op zaterdag 16 maart, beiden in CC KadansWuustwezel. Aan de andere kant van de provincie repeteert Pro-jectkoor Rupel op zondagen 3 en zondag 17 maart in St. UrsulaInstituut Wilrijk. De deelnemers aan dit projectkoor nemen ookdeel aan de koordag (zondag 10 maart in Wuustwezel) en orga-niseren een eigen slotmanifestatie op zondag 24 maart in Ge-meentelijke Boomse Schouwburg Boom.Het muzisch project ZAVÓTIKI-TRR is een initiatief van Koor-federatie Vlaanderen-Provincie Antwerpen vzw, i.s.m. de gemeen-telijke muziekacademie van Wuustwezel.Meer info en inschrijvingen bij coördinator Yvonne Roggeband -Goedendagstraat 12 - 2140 Borgerhout - tel. en fax 03 236 17 26- gsm 0497 44 48 59 - yvonne.roggeband@skynet.be

Prijs voor maatschappelijkrelevante onderwijsprojecten.

BR

AIL

LELI

GA

Gratis navorming in de States,maar wél snel wezen.

Vrouwen over geloven A

U zoekt een spreker voor het begeleiden van een geloofsavond of-dag? Mag het ook een vrouw zijn? In de brochure «Zeg niet tegauw, er is geen gelovige vrouw» verzamelt KAV gegevens vanvrouwen die deskundig zijn op vlak van geloven. Ze zijn theolo-gisch geschoold of hebben een rijke ervaring én ze spreken vlotvoor een publiek. De brochure telt drie rubrieken: gelovige the-ma’s; getuigenissen (palliatieve zorgen, pastor zijn…); werk-vormen (sacrale dans, bibliodrama, meditatie…).De brochure kost 4,34 euro (175␣ fr.).Meer info en bestellingen bij KAV - tel. 02 220 30 32

Anders zien met blinden B

Twee jonge blinden, Peter en Annelies, nodigen uw leerlingenuit in hun wereld. Voorts stelt Louis Braille zijn uitvinding, hetbraille-alfabet, voor. Dit alles vindt u op de gratis cd-rom «An-ders zien met de blinden en de Brailleliga», een combinatie vanvideobeelden, foto’s en geluid. Uw leerlingen leren trouwensspelenderwijs de werking van het braillealfabet kennen.De cd-rom is bedoeld voor ziende kinderen in de derde graadlager onderwijs. Voor visueel gehandicapten is een aparte versieverkrijgbaar.Medewerkers van de Brailleliga komen daarnaast graag én gratisnaar uw school om een babbel te doen met uw leerlingen overomgaan met visueel gehandicapten, de begeleiding, het braille-schrift, de hulpmiddelen enz. Bij de babbel hoort steeds eenreële situatiebeleving, zodat uw leerlingen aan den lijve onder-vinden hoe het is blind te zijn, wat een blinde/slechtziende alle-maal kan enz. Deze sessie duurt in totaal een tweetal uren.Geïnteresseerde leerkrachten kunnen altijd met hun klas (alleleeftijden zijn welkom) een bezoek brengen aan de gebouwenvan de Brailleliga in Brussel. Daar krijgt u een rondleiding langsde Braillewereld (evolutie van het brailleschrift en de levensloopvan Louis Braille), het vogelmuseum (volledig aangepast voorvisueel gehandicapten), de stoelenmakerij, het parcours waarmen leert stoklopen, gesofisticeerde technische hulpmiddelenenz. Ook dit bezoek is gratis.Meer info, aanvragen bezoeken en cd-rom bij Brailleliga -Documentatiedienst - Engelandstraat 57 - 1060 Brussel -tel. 02 533 32 11 - fax 02 537 64 26Op dit moment loopt er bij de Brailleliga een tekenwedstrijd voorleerlingen van 6 tot 12 jaar. Het thema is «Blind zijn, wat betekentdit voor jou?». De inzendingen moeten ten laatste 20 februaribinnen zijn. Een deskundige jury kent tien prijzen toe, met alseerste prijs een fiets ter waarde van 250 euro (10 085 fr.)

Go West! A

Leerkrachten Engels in de derde graad secundair onderwijs metminstens drie jaar leservaring kunnen gratis zes weken naar deVerenigde Staten. Op het programma van de «Summer 2002Seminars» staat een intensieve kennismaking met de geschie-denis en cultuur. U verblijft die periode (een viertal weken) op decampus van een Amerikaanse universiteit. Daarna volgt eengeorganiseerde rondreis naar de meest interessante streken inde States. De organisatoren nemen alle kosten voor hun reke-ning. Echtgeno(o)t(e), kinderen enz. kunnen niet mee.Leerkrachten Frans, Duits of Nederlands die nog géén drie jaarleservaring hebben, kunnen op hun beurt deelnemen aan het«Foreign Language Teaching Assistants Program». U kan mis-schien een jaar lang lesgeven aan een Amerikaans college ofuniversiteit (academiejaar 2002-2003). U logeert in de school(kost en inwoon wordt betaald door de organisatie) en u kan er,naast uw lesactiviteiten, ook zelf cursussen volgen.U doet uw aanvraag vóór 15 januari. Meer info en inschrijvings-formulieren bij Commission for Educational Exchange betweenthe United States of America, Belgium and Luxembourg - TheFulbright Program - Koninklijke Bibliotheek Albert I - 6de verdie-ping - Keizerslaan 4 - 1000 Brussel - www.kbr.be/fulbright

THE F

ULB

RIG

HT

PR

OG

RA

MC

AR

E N

V

©

§

©

KLASSE NR.121 27

Algemeen A

PC/KDHet PC/KD-project gaat zijn vijfde jaar in. 669 312 251 euro of 2,7miljard frank geeft de Vlaamse overheid tussen 1998 en 2002 aanscholen voor de aankoop van computers. Hebt u ze al gezien? En hoemaken scholen er gebruik van? Een nieuwe, gratis brochure van hetdepartement Onderwijs maakt duidelijk hoe scholen het geld beste-den. Inspiratie voor computergebruik en goede praktijkvoorbeeldenmet veel internetlinks vindt u in een tweede brochure: communice-ren met buitenlandse scholen, ouderparticipatie, geïntegreerde proef,elektronische leerplatforms enz. Beide brochures werden naar allescholen verstuurd, maar u kan ook een eigen exemplaar krijgen.Het PC/KD-project 1999-2000 en ICT, een paswoord totde kennismaatschappij - gratis verkrijgbaar bij de CelPublicaties van het departement Onderwijs - Koning Albert II-laan15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 66 53 - fax 02 553 66 54 -onderwijspublicaties@vlaanderen.beSchoolbestuurScholen draaien rond meer dan hun directie en personeel. Er isook het schoolbestuur. Maar wat is dat eigenlijk en hoe functio-neert het? En wordt het ooit geëvalueerd? Tot nu toe bestond erheel weinig literatuur, laat staan een model om de kwaliteit vaneen schoolbestuur te toetsen. Herman Siebens probeert de vra-gen te beantwoorden en het hiaat op te vullen.Behoorlijk schoolbestuur, 27,14 euro/1095␣ fr. - uitg. Kluwer- Santvoortbeeklaan 21-25 - 2100 Deurne - tel. 0800 30 143 - fax0800 17 529 - info@kluwer.be - www.kluwer.beOnderwijspolitiekIn Visie op Onderwijs (1999) geeft de Vlaamse Onderwijsraadzijn totaalvisie op onderwijs. In Koestert Vlaanderen zijn onder-wijs? gaat Valeer Van Achter deze visie te lijf. Hij situeert deachtergronden van de Vlor-visie, poneert zijn kritiek en biedt eenalternatief. Het resultaat is een politieke discussie. Aan de lezerom dan een oordeel te vellen.Koestert Vlaanderen zijn Onderwijs - over onderwijs-politiek, 10 euro / 400␣ fr. - Academia Press - Eekhout 2 - 9000Gent - tel. 09 233 80 88 - fax 09 233 14 09RechtKinderen met een handicap in het regulier onderwijs? De discus-sie over inclusie wordt volop gevoerd. Waar zit de angst of hetvooroordeel? In Het recht van alle kinderen leest u het perspectiefvan ouders en kinderen. Eerst een theoretisch hoofdstuk, dan zesVlaamse ouderparen aan het woord. Meer dan cowboyverhalen.Het recht van alle kinderen, 17,23 euro / 695␣ fr. - 650␣ fr. (_16,11) - verkrijgbaar in de boekhandel - Acco - Brusselsestraat153 - 3000 Leuven - tel. 016 32 03 00 - fax 016 3203 01 -boekhandel@acco.beWord140 digitale videolessen met 100 oefeningen en 79 zelftests. Decursus Word in je vingers leidt u gebruikersvriendelijk, interactiefen op uw eigen tempo door de nieuwste versies van MSWord,vanaf Word 97. Voor beginners én gevorderden. Bij aankoop hebtu ook recht op de toekomstige aanvullingen op de opleiding viawww.e-leren.be. Neem er alvast een kijkje.Word in je vingers, 49,50 euro / 1995␣ fr. - Smash - Lange-straat 27 - 1910 Kampenhout - tel. 016 65 60 40 - fax 016 65 7504 - rj@smash.be

Basisonderwijs B

Boink…!!Kinderen van 4 tot 9 jaar slaan kadul met 20 nieuwe liedjes,teksten en illustraties van twee creatieve kleuterleiders, SteefCoorevits en Yves Bondue. In het boek vindt u de teksten, zang-lijnen met gitaarakkoorden, illustraties bij elk lied en een cd metde ingezongen en meezingversie van elk nummer.Boink Kadul!!, 19,81 euro / 799␣ fr. - Golden River Music - De-ken Debostraat 61 - 8791 Beveren-Leie - tel. 056 71 98 20 - fax056 71 89 88 - golden.river.music@skynet.beNatuurkrachtenEr is windkracht, waterkracht, aantrekkingskracht... Samen met Bertde ijsbeer ontdekken kinderen vanaf vier jaar op een speelse manierwaarom regenbogen verschijnen, hoe het geluid zich verplaatst, hoemagneten precies werken. Een windmolen bouwen kan ook, want alhet experimenteermateriaal krijgt u erbij. Een echt doeboekje.Aan de slag met… natuurkrachten, 14,75 euro / 595␣ fr. -verkrijgbaar in de handel - uitg. Bakermat - Wollemarkt 18 - 2800Mechelen - tel. 015-42 05 08 - fax 015-42 05 73

Maal zoveelOp de tafels van vermenigvuldiging ligt nog veel meer rekenkun-dig bestek, reden te meer dat kinderen ermee weg moeten kun-nen. Ook veel ouders willen hun kinderen daarbij helpen. Vragenze u soms om advies? Ken Adams schreef een praktisch boekjeom kinderen te helpen voor wie de tafels op te hoge poten staan.Hij ontwerpt spelletjes en puzzels, laat kinderen tellen met con-crete voorwerpen enz.Uw kind helpen met de tafels van vermenigvuldiging,9,97 euro / 395␣ fr. - verkrijgbaar bij elke De Standaard BoekhandelIndigoHebt u soms het gevoel dat u geen vat hebt op een kind? Laat decourante literatuur u in de steek? Lee Carroll verzamelde getuigenis-sen over de hele wereld, voegde er de bevindingen van wetenschap-pers aan toe en vond een erg grote gemene deler: de indigo- of nieu-wetijdskinderen. Ook de Nederlandse Carla Muijssert schetst de spe-cifieke kenmerken van indigokinderen in een boek voor ouders, op-voeders en leerkrachten. Beide boeken geven vanuit die context aan-zetten om met gedragsproblemen (ADHD e.a.) van deze kinderen omte gaan. In Nederland bestaat ook een Platform Nieuwetijdskinderen.De Indigo-kinderen, 35 euro / 700␣ fr. - uitg. Petiet -Hilversumseweg 12 - 1251 Ex Laren - Nederland - tel. 00 31 3023 23 722 - fax 00 31 35 53 83 242 - petiet@perigord.com -www.uitgeverij-petiet.nlNieuwetijdskinderen, 14,87␣ fr. / 600␣ fr. - verkrijgbaar in deboekhandel - Stichting Platform Nieuwetijdskinderen -Wolfsesteeg 8 - 3864 MR Nijkerkerveen - Nederland -fax. 00 31 342 462 289 - nieuwetijdskinderen@hetnet.nl -www.nieuwetijdskinderen.nl

Secundair onderwijs S

Ook zonder kickBoeken zijn voor leerlingen uit het technisch onderwijs niet degrootste kick, maar tieners moeten wel leren omgaan met deinformatiestortvloed van vandaag. En dat kan ook met een leukboek en de juiste aanpak. Een nieuwe brochure bundelt de ex-pertise van TSO-leerkrachten en onderwijsdeskundigen. Ze be-handelt beginsituatie en didactiek, lezen in eindtermen en leer-plannen, de schoolbibliotheek, samenwerking met de openbarebibliotheek, en geeft suggesties en werkvormen.Natuurlijk hebben wij ook voor jullie boeken… Lees-bevordering en bibliotheekinitiatie in het TSO, 7,4 euro/300␣ fr. - Katholiek Centrum voor Lectuurinformatie en Bibliotheek-werk (KCLB) - Louys Frarynlaan 75/3 - 2050 Antwerpen - tel. 03272 21 46 - fax 03 773 34 66 - k.c.l.b@village.uunet.beDidactiek per kubusDe nieuwe leerlijn wiskunde introduceert ruimtemeetkunde. In deeerste graad ontwikkelen leerlingen een goede oriëntatie in deruimte. In de tweede graad maken ze via kubus, blak of piramidekennis met begrippen. In de derde graad vormen ze concepten, heteindpunt is een wiskundige theorie van de ruimte… In het cahierVan ruimtelijk inzicht naar ruimtemeetkunde krijgt u vier probleem-contexten voorgelegd, die als krachtige leeromgevingen kunnenfunctioneren in de tweede en derde graad. Om op het hele didac-tische proces zicht te krijgen, biedt het cahier u lessenreeksen,teksten voor leerlingen, vraagstukken, analyses van problemenenz., inclusief achtergrond bij de vernieuwingen in de wiskunde.Van ruimtelijk inzicht naar ruimtemeetkunde, Cahiersvoor Didactiek 12, 16,11 euro / 650␣ fr. - uitg. Wolters-Plantyn -Santvoortbeeklaan 21-25 - 2100 Deurne - tel. 03 360 03 37 -fax 03 360 03 30 - klantendienst@wpeu.wkb.be -www.woltersplantyn.be

Hoger onderwijs H

Begeleide zelfstudieMinder contacturen, meer zelfstudie, lerend leven of levend le-ren… Hoe loopt u mee als docent? Hoe begeleidt u zelfstudie? Eenkleine dozijn collega’s bundelt zijn aanpak heel concreet in Instru-menten voor begeleide zelfstudie. Zo onder meer een checklist omzelfstudiemateriaal te beoordelen, sjablonen om er zelf te ontwik-kelen, specifieke software enz. in een variatie van studierichtingen.Instrumenten voor begeleide zelfstudie, H-ogelijn Ca-hiers, jg. 2, 2000, nr. 2, 17,23 euro / 695␣ fr. - verkrijgbaar in deboekhandel - Acco - Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 01632 03 00 - fax 016 3203 01 - boekhandel@acco.be

Internet à la carte A

Allemaal goed, die leuke websites, maarhoe maakt u er nu een goeie les van? Datprobleem valt weg met Internet à la Cartejunior. Deze software kleeft een lesom-geving bovenop websites. Of het nu voorwereldoriëntatie is, Frans, muzische vor-ming, taal of wiskunde. De combinatievan software op cd-rom, uw internetver-binding en centraal databeheer schenktu een digitaal werkboek dat voortdurendaangroeit. De lessen verlopen volledigonline: opdrachten selecteren, websitesverkennen, vragen beantwoorden, hintsvragen, antwoorden afdrukken enz. Bo-vendien krijgt u assistentie op de websitevan de uitgever. Er is ook een Internet à laCarte voor het secundair onderwijs.Internet à la Carte Junior werkt meteen jaarabonnement dat per nieuwe licen-tie met de helft vermindert van 99,16 euro/ 4000␣ fr. voor uw eerste pakket tot eenbasisbedrag van 6,20 euro / 250␣ fr. vanafhet vijfde en volgende - uitg. Wolters-Plantyn - Santvoortbeeklaan 21-25 -2100 Deurne - tel. 03 360 03 37 - fax 03360 03 30 - klantendienst@wpeu.wkb.be- www.woltersplantyn.be

§

§

28 KLASSE NR.121

Een ring met Klasse A

In de landen van Midden-aarde sluimert de legende van de gou-

den ring van Macht. Gesmeed in het vuur van een zwart verleden

kronkelt hij rond de vingers van de demon Sauron, die er het

Kwade mee over de wereld stort. Maar in een wanhoopsstrijd

met hogere krachten gaat de ring verloren en Sauron zinkt weg

in de diepste krochten, waaruit zelfs de schaduwen niet ontsnap-

pen. Tot een kleine hobbit hem door een toeval terugvindt en

Sauron ontwaakt uit zijn kille slaap…

Met dat gegeven, dat wereldwijd miljoenen leerlingen boeit, gaat

de trilogie In de Ban van de Ring van start, één van de meest

verkochte boeken van de twintigste eeuw. 1 500 bladzijden topli-

teratuur voor de één, triviale lectuur voor de ander, maar wat begint

als een sprookjesverhaal deint uit in een grootse, magisch-mid-

deleeuwse wereld met een eigen complexe geschiedenis, een fas-

cinerende cultuur en een universele boodschap voor kinderen én

volwassenen. Met deze wereld van Midden-aarde plaatst schrijver

J.R.R. Tolkien in 1954 een nieuw literair genre op de boekenkast:

fantasy. Tolkiens meesterwerk is nu verfilmd en Klasse heeft een

speciaal aanbod voor u. Wil u weten wat uw leerlingen zien in

sprookjes? Wat ook volwassenen boeit aan tovenaars, elfen en

draken? Kan u op hun interesse inspelen in de klas? Waar vindt u

lesmateriaal daarvoor? En voor welke vakken zoal?

Op zaterdag 19 en 26 januari kunnen 600 leerkrachten metcollega of partner naar de film In de Ban van de Ring. Komgratis kennismaken met de fantasy-leefwereld van zoveelkinderen en jongeren (het hoeft niet altijd Harry Potter tezijn). Vijf gratis vertoningen in evenveel locaties, exclu-sief voor de Vlaamse leerkrachten. Maak u op voor eenviponthaal tussen levende Tolkienfiguren, met tekst enuitleg over Tolkien in de klas. Er zijn gratis infofolders vooriedereen, maar voor 100 gelukkigen ligt daarbovenop eenspeciaal lerarendossier klaar. Bovendien maakt elke deel-nemer kans op in het totaal 50 verrassingsprijzen.In de Ban van de Ring is geschikt voor leerlingen vanaf 10 jaar.De trilogie is zo omvangrijk dat hij in drie delen werd verfilmd,die elk afzonderlijk kunnen worden bekeken. Deel 1 loopt nu inalle Vlaamse bioscoopzalen. Deel 2 komt uit met Kerstmis 2002,deel 3 nog een jaar later.Hoe ziet uw fantasyvoormiddag eruit?Meld u in de filmzaal aan met uw uitnodigingsbrief. TovenaarGandalf, strijder Aragorn of misschien zelfs de boze Sauron him-self overhandigen u een gratis infobrochure en uw toegangstic-ket tot de zaal. Voor in het totaal honderd gelukkigen ligt ook hetspeciale Tolkiendossier klaar. Als u een beetje geluk hebt, krijgtu dat uit de handen van de beeldschone elf Galadriel. Vervolgensnestelt u zich een kleine drie uur lang in een behaaglijke zetel(het moeten niet altijd schoolbanken zijn) voor:• een verwelkoming met informatie over Tolkien en fantasy inklas en school• de vertoning van de film In de Ban van de Ring• een uitwuif met verrassingen uit Midden-aardeNa de film kan u napraten met de organisatoren, met vertegen-woordigers van Elanor, het Tolkien Genootschap, met collega’sen - als hij tenminste de ring niet draagt die hem onzichtbaarmaakt - met Frodo, de hobbit, in hoogsteigen persoon. En danmaar wachten tot Kerstmis 2002 en 2003 voor de volgende tweedelen van deze saga. Misschien opnieuw met Klasse?Boeken, lesdossiers en een reizendetentoonstellingOveral ter wereld bestaan er Tolkien Genootschappen. In Vlaan-deren is dat de vzw Elanor. Dat zij hobbits, orken en andere elfentot leven brengen, zal u merken als u aan deze actie deelneemt.Maar Elanor komt ook naar uw school voor fantasylessen, lezin-gen, tentoonstellingen enz. Voor bronnenmateriaal en lesdos-siers kan u er eveneens terecht. Lesmateriaal kan u aanvragenvia het speciale e-mailadres education@elanor.be. Via dezelfdeweg kan u ook zelf uw fantasyles aan collega’s aanbieden.Elanor - Het Tolkien Genootschap - Raketstraat 11 - 9000 Gent- tel. 09 330 66 69 - info@elanor.be - www.elanor.beHoe schrijft u in voor deze actie?Vul de bon in en stuur hem als de weerlicht naar de organisato-ren: Global Image - Ring met Klasse - Stevenslei 55 - 2100Deurne. 600 leerkrachten krijgen een persoonlijke uitnodigingvoor één of twee personen, naar keuze. Er zijn gratis infobrochu-res voor elke leerkracht, maar er worden ook 100 lijvige Tolkien-dossiers verloot. Als u mee wil dingen naar zo’n dossier, duid ditdan eveneens aan in de bon. U verneemt ter plaatse of het lot ugunstig gezind was. De dossiers zijn ook te koop verkrijgbaar bijhet Vlaamse Tolkiengenootschap, de vzw Elanor.Inwijding in magieSamen met de verfilming van In de Ban van de Ring komen ooknieuwe publicaties op de markt. Zo is er deel I van de trilogie, DeReisgenoten, meteen ook het verhaal van deze film. De Neder-landse vertaling van het boek werd geactualiseerd om, zoals devertaler zegt, «de toets van de meest kritische lezers van de toe-komst te doorstaan.» Het rijk geïllustreerde filmboek biedt usnapshots van vijf jaar filmopnamen in Nieuw-Zeeland, met fo-tomateriaal van het productieproces, ontwerpschetsen en inter-views met cast en regisseur. In de Wegwijzer tot Midden-aardevindt u een overvloed aan informatie en exclusieve foto’s van hetReisgenootschap, de Ringgeesten, de Orks en de hoofdpersona-ges uit de eerste film. Een vierkleurengids tot de personages,plaatsen, landschappen en artefacten van Tolkiens wereld.In de Ban van de Ring: De reisgenoten, 16,50 euro / 666␣ fr.;Het officiële filmboek, 17,95 euro / 724␣ fr.; Wegwijzer totMidden-aarde, 22,65 euro / 914␣ fr. - uitgegeven door HetSpectrum, verkrijgbaar in de boekhandel.

GRATIS NAAR IN DE BAN VAN DE RINGm Ja, stuur mij een uitnodiging voor 1 / 2 personen voor de

actie Tolkien met Klasse. Ik kies voor (nummer drie zalen involgorde van uw voorkeur):

- 19 januari, 10 uur, zaal Sfinks, Gent

- 19 januari, 10 uur, zaal Euroscoop, Maasmechelen

- 26 januari, 10 uur, zaal Lumière, Brugge

- 26 januari, 10 uur, zaal Studio, Leuven

- 26 januari, 9 uur, zaal UGC, Antwerpen

□ Ik ding mee naar een van de 100 gratis exemplaren van hetspeciale pedagogische Tolkiendossier.

Naam: ...........................................................................

Stamboeknummer: .........................................................

Volledig adres: ................................................................

.....................................................................................

Tel.: ...............................................................................

Onderwijsniveau (omcirkel wat past):kleuter / lager / secundair / hoger

Tijdens deze speciale voorstelling voor leerkrachten krijg ikgratis toegang voor mezelf en vergezellend partner/collega.Als ik word uitgenodigd, kom ik ook. Indien ik een pedagogischdossier win, heb ik daar uitsluitend recht op als ik ter plaatsemijn uitnodigingsbrief afgeef.

Stuur deze originele bon voor 10 januari volledig ingevuldnaar Global Image - Stevenslei 55 - 2100 Deurne. Niét faxen,a.u.b. Als u bij de gelukkigen bent, ontvangt u een schriftelijkeuitnodiging voor uzelf en een collega of uw partner. De organi-satoren maken zelf een keuze uit de zalen die u opgeeft en res-pecteren zoveel mogelijk (maar niet 100␣ % gegarandeerd) uwvoorkeur. Uw naam komt op een viplijst. Onvolledig ingevuldebonnen verhuizen automatisch naar de wachtkamer.

28 KLASSE NR.121

Hebt u de moed van een hobbit?

Op de vlucht in de mijnen van Moria.

Leerkrachten in de ban van elfenmagie.

KLASSE NR.121 29

Algemeen A

Jingle BellsBeeldende kerstdagenVerleng de kerstsfeer met een maandje en breng een bezoek aan dezetentoonstelling in het Gentse onderwijsmuseum. Prentkaarten, devo-tieprenten en kinderprenten houden de «geest van Kerstmis» levend.De toegang is gratis.De School van Toen - Klein Raamhof 8 - 9000 Gent - tel. 09 225 29 03Gids uw leerlingen zelfEr valt iets te beleven!U wil uw leerlingen graag zelf rondleiden in een museum? In hetStedelijk Archeologisch Museum van Brugge kan dat alleszins.Met de nieuwe lesmap «Er valt iets te beleven in het archeologischmuseum. Een gids voor leerkrachten» krijgt u alles wat u daarvoornodig hebt. Een inleidende tekst over het museum, typerondlei-dingen voor leerlingen van alle leeftijden, tips en opdrachten omuw bezoek in de klas voor te bereiden én idem dito om het mu-seumbezoek nadien in de klas nog eens te verwerken.Dit uitgebreide bundel (met als bijlage o.a. werkmappen voorhet secundair onderwijs) kost 100␣ fr. (2,48 euro), eventueleverzendingskosten niet inbegrepen. Meer info en bestellingenbij Stedelijk Archeologisch Museum - Myriam Bal - Mariastraat36A - 8000 Brugge - tel. 050 44 87 31 - u kan het bundel ookzelf afhalen in de museumwinkelSpeciale jongerensiteArabische cultuur en Ottomaanse prachtTijdens Antwerpens Gouden Eeuw (16de eeuw) reisden pelgrims,kooplui, diplomaten en kunstenaars naar de Islamitische landen rond-om de Middellandse Zee. Ze ontdekten er een wereld met religieuzeen wetenschappelijke tradities die voor een groot deel een zelfde oor-sprong bleken te hebben als de eigen cultuur. De arabistiek evolueer-de tot een volwaardige discipline. Deze tentoonstelling illustreert uit-gebreid de rol die Antwerpen en meer bepaald het Plantijnse Huishebben gespeeld in de geschiedenis van de arabistiek en de Arabi-sche typografie. Zeldzame boeken, prenten en manuscripten herinne-ren aan de ontmoetingen tussen Europa en de Arabische wereld.De tentoonstelling loopt tot 3 maart. Tickets kosten 4 euro (161␣ fr.).Reductiehouders en groepen betalen 2 euro (82␣ fr.). Antwerpenaars enschoolgroepen hebben gratis toegang. Museum Plantin-Moretus -Vrijdagmarkt 22 - 2000 Antwerpen - tel. 03 221 14 50 - fax 03 221 1471 - museum.plantin.moretus@stad.antwerpen.be -www.antwerpen.be/cultuur/museum_plantinmoretus Uniek bij dezetentoonstelling is de speciale jongerensite (bereikbaar via de websitevan het museum of via www.pienternet). Uw leerlingen kunnen er opzoek gaan naar jonge en (heel) oude Arabieren (zo’n vierhonderd jaaroud en meer). Ze ontdekken er spannende reisverhalen. Voorts gaat desite ook complexe thema’s (de verschillende godsdienstbelevingen, detalencarroussel enz.) niet uit de weg. U kan de jongerensite gebruikenom een bezoek aan de tentoonstelling voor te bereiden, maar ook omer thuis of op school gewoon naar toe te surfen.Leuk extraatje: op 11 januari 2002 opent in het StedelijkPrentenkabinet de tentoonstelling «Arabische Kalligra-fie». Leerkrachten kunnen met de groeten van CANONCultuurcel gratis een bezoekje brengen aan dit boeien-de tweeluik. U hoeft enkel aan de kassa te zeggen dat uleerkracht bent én interesse heeft voor cultuur. Alsofdaar al ooit iemand zou aan durven twijfelen hebben.

Basisonderwijs B

Tuinieren en kokkerellenVoeding, kruidengeneeskunde, koken en gezondheid: Het Meers-hof organiseert en begeleidt verschillende ateliers (praktijkge-richte vorming) voor leerlingen lager onderwijs. In het atelier «Tui-nieren» gaan uw leerlingen zelf zaaien en planten. Het atelier«Broodje bakken» spreekt voor zich, maar uw leerlingen volgenwél het hele procédé, van het zaaien van het graan, oogsten, dor-sen tot het bereiden van het brood. In het atelier «Openluchtkeu-ken» kan u op zoek gaan naar de nieuwe chef-kok in uw klas. Hetis zelfs mogelijk om met twee klassen tegelijk een volledig vege-tarisch driegangenmenu te bereiden, waarbij uw leerlingen alleszelf doen. Voorts kunnen uw leerlingen in Het Meershof kaarsengieten, handgeschept papier maken, werken rond kruiden, figuur-zagen, houten lepels snijden, natuurlijke cosmetica maken, we-ven, fakkels maken… Ateliers op maat zijn ook mogelijk.Meer info en reservaties bij Ecologisch Domein Het Meershof vzw- Anton Breugelmans - Lakstraat 110 - 2431 Veerle - tel. en fax014 30 89 18 of 0498 83 67 30

Snel naar het Wilde WestenCowboys en IndianenIn een uniek decor wandelt u als het ware in de echte prairie en staptu in de fascinerende wereld van cowboys en indianen. Meer dan1000 prachtige stukken speelgoed uit Amerikaanse én Vlaamsecollecties (cowboy- en indianenfiguren, postkoetsen, poppen, dio-rama’s, forten, tenten, gezelschapsspellen, literatuur enz.) laten uwegdromen in fantasie én werkelijkheid van het wilde westen. Pronk-stukken in de tentoonstelling zijn authentieke schilderijen, gebruiks-voorwerpen en speelgoed uit de periode 1880-1920 (Harmsen Col-lectie) en prachtige foto’s van de jaren rond 1900 over het echteleven van de cowboys en de indianen (Collins Collectie).De tentoonstelling loopt nog tot 13 januari. De Snelle Voetenachterna dus! Tickets kosten 5,08 euro (205␣ fr.). Kinderen tot 12jaar betalen 3,59 euro (145␣ fr.). Speelgoedmuseum - Nekkerspoel21 - 2800 Mechelen - tel. 015 55 70 75 - fax 015 55 20 85 -info.speelgoedmuseum.be - www.speelgoedmuseum.beGoodbye TeletubbiesHello TweeniesVanaf maandag 11 februari verdwijnen de Teletubbies tijdelijk vande Nederlandse televisie om plaats te maken voor «Tweenies», eennieuwe, vrolijke schooltelevisie-serie voor kinderen vanaf drie jaar.Teleac/NOT (de Nederlandse schooltelevisie) gaat de volgende ja-ren liefst 260 afleveringen uitzenden. Elke aflevering is Nederlands(in)gesproken (en gezongen). In deze BBC-productie beleven dehoofdrolspelers Bella, Jake, Fizz, Milo, hond Doodles en Max enJudy samen veel plezier met liedjes, rijmpjes, spelletjes, verhaal-tjes, puzzels, knutselen, fantasie en creatief spel. De serie is inGroot-Brittannië uitgebreid getoetst bij kinderen, leerkrachten enz.«Tweenies» stimuleert de kinderen om nieuwsgierig te zijn, te on-derzoeken, te genieten en een aantal sociale vaardigheden te ont-wikkelen, waardoor hun zelfvertrouwen wordt bevorderd.In de loop van 2002 zal Teleac/NOT een bijhorend activiteitenboekvoor ouders en kinderen uitgeven. «Tweenies» gaat vanaf 11 februaride ether in, elke werkdag om 10 u. op Nederland 3, met een herhalingdezelfde morgen om 12 u. (in het programma Z@ppelin), eveneensop Nederland 3. Meer info bij Stichting Teleac/NOT - Postbus 1070 -1200 BB Hilversum - Nederland - tel. 00 31 35 629 34 56 - fax 00 3135 629 31 23 - teleacnot@omroep.nl - www.teleacnot.nl

Secundair onderwijs S

VrouwenwandelingenZij-stratenVia de kleine straatjes van Brugge brengt Zij-straten 1 u langsplaatsen waar groepjes vrouwen (o.a. begijnen, klooster- en le-kenzusters) hebben geleefd en gewerkt van de middeleeuwen totde Franse revolutie. Vrouw aan de haard versus kantwerkster, hek-sen, prostitués en vroedvrouwen… Zij-straten 2 neemt (vanafvoorjaar 2002) de draad terug op ná de Franse revolutie en verkentde rol van de vrouw in de ontwikkeling van de politieke partijen, degezondheidszorg en de sociale voorzieningen. Ook onderwijs (zijnjongens- en meisjesscholen echt zó verschillend?), kunsten enwetenschappen aan bod. En de vrouw? Zij kloste voort.Elke wandeling duurt 2 uur en kost zo’n 37 euro (1 500␣ fr.) pergroep van max. 20 deelnemers. Stedelijke EmancipatieraadBrugge - Els Dendooven - tel. 050 44 80 77AlbumReclame: venster op maatschappijHet Brusselse museum Album neemt een nieuwe start. Nieuw isde invalshoek reclame om onze maatschappij te observeren (enbeoordelen?). Video’s, affiches en andere media lopen daarbijdoor elkaar. Twee verdiepingen zullen driemaandelijks nieuwemaatschappelijke fenomenen behandelen: NGO’s en reclame,Art Nouveau in de reclame, reclame in tijden van crisis, de plaatsvan de vrouw in de reclame enz. Een derde verdieping vertelt eenindustriële successtory via de reclame.Wat blijft is een origineel museum met sympathieke, interactieveen didactische tentoonstellingen om Brussel en België te ont-dekken. Alle getoonde reclame is Belgisch en laat toe ons landonder een nieuwe invalshoek te bekijken.Het tarief blijft even uitzonderlijk: u betaalt (als u vertrekt) tussen1,24 euro (50␣ fr.) en 5 euro (200␣ fr.), in functie van uw verblijfs-duur. Het museum is alle dagen open van 13 tot 18 u. (geslotenop woensdag; voormiddags voor groepen mits reservatie).Album museum - Olivier Guilbaud - Kartuizersstraat 25 - 1000Brussel - tel 02 511 90 55 - album@freegates.be

Zeldzame boeken herinneren aande eerste ontmoeting met deArabische cultuur.

Ecologen in de dop.

For I’m a poor lonesomecowboy…

MU

SE

UM

PLA

NTI

N-M

OR

ETU

S

©

§

HE

T M

EE

RS

HO

F V

ZW

§

30 KLASSE NR.121

Algemeen A• Informatieavonden over ADHD: 22/1 in La Foresta Vaalbeek-Oud-Heverlee; 4/2 in Centrum Zit Stil Wilrijk; 4/3 in CC HetSpoor Harelbeke; 6/5 in CC Hasselt; 21/5 in Iris HogeschoolDilbeek; 22/5 in Parochiecentrum Heide-Kalmthout.Lezingen rond ADHD: Behandeling van ADHD (15/1 in Diensten-centrum Mozaïek Oostakker); Wanneer opvoeden meer last dan lustis… (17/4 in Provinciaal Vormingscentrum Oostmalle); Persoon-lijke denk- en leerstijl in de studiebegeleiding (23/4 in La ForestaVaalbeek-Oud-Heverlee); Omgaan met ADD-aandachttekortstoor-nis (29/4 in Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen); Adolescentenen volwassenen met ADHD (28/5 in CC De Valkaart Oostkamp).Centrum Zit Stil - Heistraat 321 - 2610 Wilrijk - tel. 03 830 30 25- fax 03 825 20 72 - www.zitstil.be• Contactdag Likona: 19/1 in LUC, Diepenbeek.Limburgse Koepel voor Natuurstudie (Likona) - Het Groene Huis- tel. 011 26 54 62 - fax 011 26 54 55 - likona@limburg.be -www.limburg.be/likona• Voor leerkrachten L.O.: Aquafitness (13-23/2 in Jan Van Ruus-broeckcollege Laken); Kickboard en step (23/3 in KUBrussel,Koekelberg).Sportdienst Vlaamse Gemeenschapscommissie - Leopold II-laan178 - 1080 Brussel - tel. 02 413 04 48 - sportdienst@vgc.be• Trefpuntdagen (in Geuzenhuis Gent): Relationele en seksuelevorming en ouders (21/1); Seksueel misbruik en wet (25/2);Update van de anticonceptie (13/3); Werken met holebi’s (26/3).Opleidingen: Werken met groepen (5 dagen vanaf 29/1); Werkenmet seksueel misbruik: Basismodule Kinderen en Adolescenten(6 dagen vanaf 17/1); Trainingsmodule Kinderen en Adolescen-ten (10-21-24/6); Basismodule Volwassenen (6 dagen vanaf 21/3); Trainingsmodule Volwassenen (13-20-27/6).Vormingscentrum Jos Van Ussel/CGSO Trefpunt - Meersstraat138B - 9000 Gent - tel. 09 221 07 22 - fax 09 220 84 06 -cgso@pandora.be - www.cgso.be• Theaterworkshops: Stand-up comedy (26-27/1); Opera (16-17/2); Maskerspel (16/3); Schrijven en voordragen (26-27-28/4); Theater!Theater! - workshop rond «Bloedarm» (Toneelhuis)(4avonden vanaf 16/5); Het levenslied (22-23/6).Theatercursussen: Improvisatie (12 avonden vanaf 19/2); Ba-siscursus Theater (7 avonden vanaf 21/2); Griekse tragedie (8avonden vanaf 20/3).Theaterwerkgroep Kopspel vzw - Diksmuidelaan 20 - 2600Berchem - tel. en fax 03 218 69 49 - kopspel@antwerpen.be

Basisonderwijs B• In gesprek met ouders - Kinderen met problemen, wat met de ouders?(20/2 en 27/3 in Gent of 6/2 en 20/3 in Leuven); Doos vol gevoelens- een aanbod van 20 activiteiten voor het kleuteronderwijs (6/3 in Gentof 27/2 in Leuven); Huis vol gevoelens en axen (6/2 en 20/3 in Gentof 20/2 en 27/3 in Leuven); Projectwerk - thematisch en vakover-schrijdend werken (6/2 en 27/3 in Gent of 30/1 en 20/3 in Leuven).Info bij Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs - tel. 016 32 57 40- cego@ped.kuleuven.ac.be - www.kuleuven.ac.be/cego - inschrij-vingen bij Educo - Sint-Jozefsstraat 7 - 9140 Oostakker - tel. 09 25591 48 - fax 09 255 91 49 - educo.gent@skynet.be - www.educo.be• Opvang van anderstalige nieuwkomers in de onthaalklas -introductie met module «Werken aan taalvaardigheid» (7-21/2+ 18/3 of 7-14/3 + 18/4); Opvang van anderstalige nieuwkomersin de onthaalklas - taalvaardigheid toetsen in de onthaalklas(19-26/2 en 19/3); Opvang van anderstalige nieuwkomers in dereguliere klas gewoon lager onderwijs - ervaringsuitwisselingrond werken aan taalvaardigheid (22-29/1).Info bij Steunpunt Nederlands als Tweede taal - tel. 016 32 53 75 -www.nt2.be - inschrijvingen bij Vlor - Saskia Peeters - Leuvenseplein4 - 1000 Brussel - tel. 02 219 42 99 - fax 02 219 81 18

Secundair onderwijs S• Functioneringsgesprekken, ook met pubers (9/1; Hasselt); Pro-bleemgedrag: van afspraak tot volgkaart naar een contract op maat (3dagen vanaf 11/1; Leuven); Bouwen aan zelfvertrouwen (2 dagenvanaf 14/1; Leuven); Studiekeuzebegeleiding (15/1; Leuven); Visua-lisatietechnieken (18/1; Leuven); Rapportbespreking (22/1; Gent);Motiveren van onderpresteerders (25/1; Antwerpen); Met plezier naarmijn werk (2 dagen vanaf 29/1; Leuven); Schuilt er geen ernstig pro-bleem? (4/2; Antwerpen); Faalangst en uitstelgedrag (6/2; Hasselt).Cheobs vzw - tel. en fax 016 20 76 55 - www.cheobs.be• Een groter welbevinden in de klas dankzij een efficiëntere aan-pak van gedragsproblemen en demotivatie: 17-29/1 en 25/2 of24/1, 5/2 en 4/3.

Gratis nascholingsproject, goedgekeurd door het departementOnderwijs.Centrum voor Nascholing Gemeenschapsonderwijs -Dielegemsesteenweg 24-26 - 1090 Brussel - tel. 02 478 33 30 -fax 02 479 22 26• Train-de-trainers: werken aan weerbaarheid van jongeren: 15-25/1 en 1/2 in CC Hasselt of 25/2 en 4-25/3 in Scoutel Antwerpen.Refleks Weerbaarheidscentrum vzw - Breughelstraat 31-33 -2018 Antwerpen - tel. 03 239 29 83 - fax 03 281 66 31 -info@refleks.be - www.refleks.be

Hoger onderwijs H• Posthogeschoolvorming Psychologie: Conflicthantering en -bemiddeling (12-19/3); Training in taakgericht groepsoverleg(27/2 en 6/3); Training van sociale vaardigheden (1-8/2); Sport-psychologie: effectief en efficiënt communiceren voor sportersen trainers (7-14-21-28/3 en 18-25/4).Studiedagen: Stressmanagement (11/1); Het functioneringsgesprek(18/1); Onderzoek en begeleiding niet verbale leerstoornissen(NLD)(29/1); Slachtofferbejegening, een introductie (5/2); Gebruikvan lichaamstaal in begeleiding (6/2 in Sint-Niklaas); Onderzoeken begeleiding van dyslexie (15/2); Kinderen met autismespec-trumstoornissen (20/2); Onderzoek en begeleiding van dyscalculie(22/2); Forensische psychologie: een nieuwe subdiscipline? (14/3); Begeleiding van slaapproblemen bij kinderen (21/3).Lessius Hogeschool - departement Psychologie - GuidoValkeneers, coördinator posthogeschoolovorming - Sanderusstraat45 - 2018 Antwerpen - tel. 03 206 04 80 - fax 03 206 04 81 -guido.valkeneers@lessius-ho.be• Bouwen aan zelfvertrouwen (2 dagen vanaf 14/1; Leuven); Stu-diekeuzebegeleiding (15/1; Leuven); Visualisatietechnieken (18/1;Leuven); Met plezier naar mijn werk (2 dagen vanaf 29/1; Leuven);Schuilt er geen ernstig probleem? (4/2; Antwerpen); Faalangst enuitstelgedrag (6/2; Hasselt); Procrastinatie of uitstelgedrag (25/2;Brussel); Loskomen van een beschadigde jeugd (1/3; Leuven).Cheobs vzw - tel. en fax 016 20 76 55 - www.cheobs.be• Studiedag Friedrich Fröbel (1782-1852): 2/2 in Vormingscen-trum Guislain, Gent.Hoger Instituut voor Opvoedkunde Dr. Frans De Hovre -johan.van.laere@belgacom.net• Studielandschappen in het hogeschoollandschap: financiële,infrastructurele en pedagogische uitdagingen en implicaties: 28/2in Katholieke Hogeschool Mechelen, Campus De Vest, Mechelen.Vlaams Verbond van Katholieke Hogescholen - Saint-Adresseplein12 - 1070 Brussel - tel. 02 529 04 29 - fax 02 529 04 93 -claudine.devuyst@vsko.be - www.vsko.be/vvkho/navorming• Opleiding opleiders laaggeschoolden: Training (van trainers)diversiteitsmanagement - met specifieke aandacht voor laagge-schoolde werknemers: vanaf 31/1.Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen -departement Sociaal-agogisch werk - Campus Zuid - Amerikalei182 - 2000 Antwerpen - tel. 03 260 89 52 - fax 03 260 89 56

Studiedag homoseksualiteit SOp woensdag 27 februari kan u in het Centrum voor Gezinsweten-schappen De Factory (Schaarbeek) een studiedag bijwonen rondhomoseksualiteit: wat, wie, hoeveel, oorzaak, identiteit van eenholebi-jongere, wat kan/moet een leerlingbegeleider/CLB doen…Voorts kan u er spreken met holebi-jongeren en met vertegen-woordigers van holebi-organisaties.Deelnemen kost 25 euro (1008␣ fr.), syllabus, broodjesmaaltijd enkoffiepauze inbegrepen. De studiedag is een organisatie van deCel Onderwijs van de Federatie Werkgroepen Homoseksualiteit.Meer info en inschrijvingsformulieren op tel. 0497 43 31 21(Marijs) - hommeles@tiscalinet.be

Studiedag Leraren Frans SHet programma van de jaarlijkse studiedag voor leraren Frans isduidelijk geïnspireerd door het Europees Jaar van de Talen. Op hetprogramma o.a. de Europese Portfolio in Vlaanderen (volwassenen-onderwijs) en Zwitserland (beroepsonderwijs); vakoverschrijdendethema’s (vredeseducatie, kunst, vertalen); Leren leren in het Vreem-de talenonderwijs; leerlingen met leerproblemen; Franstalige film,clips, strips, poëzie, literatuur; Franse grammatica enz. Met gast-sprekers uit Zwitserland, Frankrijk en Spanje. Met een infobeurs.De studiedag vindt plaats op donderdag 7 maart in het ICC Gent.Meer info en inschrijvingen bij Belgische Vereniging LerarenFrans - Carine Dejonge - E. de Turckplein 2 - 9032 Wondelgem -tel. en fax 09 253 25 75 - www.bvlf.org

De kracht vanje stem A

Hoe realiseren we de vakoverschrijdendeeindtermen «opvoeden tot burgerzin»?Hoe vult u een aantal eindtermen geschie-denis in? Wat doet u in de klas rond deverkiezingen 2002 en 2003? Hoe werkt umet het ICT-lesmateriaal? U hoort het ant-woord op woensdagnamiddag 23 januariin het Vlaams Parlement tijdens de stu-dienamiddag rond «De kracht van jestem». Dit educatief project van de Vlaam-se Onderwijsraad (Vlor) gaat over burger-zin, mensenrechten, verkiezingen en de-mocratische opvoeding, met bijhorend les-materiaal voor leerlingen van 10 tot 18 jaar.Inschrijven moet vóór 16 januari bij deVlor - Marc Van de maele - tel. 02 21942 99. Deelnemen kost 7 euro (282␣ fr.;lesmateriaal inbegrepen). Leerkrachteneerste graad secundair onderwijs betalen14 euro (565␣ fr.) en krijgen er daarvooreen speciale speldoos bovenop.

TrainingContactsleutels B

Het programma «Contactsleutels» willeerlingen basisonderwijs in staat stel-len om gezonde beslissingen te nemenrond legale en illegale drugs. Houding,attitude, integratie en klimaat zijn ken-merkende onderwerpen voor de Contact-sleuteltrainingen. Hoe trek ik dit als leer-kracht door in mijn houding in de klas?Welke rol kunnen ouders spelen in hetwerken aan lifeskills? Waar vinden weraakpunten van deze activiteiten met desfeer op de speelplaats? Hoe verdiepenwe activiteiten in een relatie van de schoolmet de leerlingen? Wanneer kunnen wehet over de binnenkant van de leerlin-gen hebben? En met wat voor taal of in-strumenten kan dit allemaal gebeuren?Er zijn nieuwe Contactsleuteltrainingen inGent (22/2, 1-8-15/3); Herent (17-18-19/4); Roeselare 5-6-7/6); Oostmalle (30/9,1-2/10) en Limburg (16-17-18/10).De Sleutel-preventie - Hundelgemsesteen-weg 1 - 9820 Merelbeke - tel. 09 231 8192 - fax 09 253 44 35 -de.sleutel.preventie@fracarita.org -www.desleutel.be

KLASSE NR.121 31

Waar een leerlingenraad(niet) goed voor is

SOMMIGE SCHOLEN HEBBEN GEEN LEERLINGENRAAD OF ALLEEN EENOP PAPIER. HOE BEKIJKT U DE LEERLINGENRAAD OP SCHOOL? ENWAAROM KAN HET BETER OF ANDERS? DE VOLGENDE ZINNEN BEVAT-TEN ZES BESTAANSREDENEN VAN EEN LEERLINGENRAAD. RANGSCHIKZE VAN 1 VOOR DE UITSPRAAK DIE U HET MEEST BEVALT TOT 6 VOOR DEUITSPRAAK WAARMEE U ZICH HET MINST KAN VERZOENEN.

M A. Hij is een visitekaartje voor de school

M B. Hij organiseert …tig zaken en brengt leven in de brouwerij

M C. Hij is het miniparlement van de minisamenleving school

M D. Hij is het oefenterrein in democratie van de (leer)school

M E. Hij is een goed forum om problemen op school op te lossen

M F. Hij is een vakbond die de belangen van scholieren verdedigt

Welke stellingen krijgen uw voorkeur? Lees de commentaren hieronder.(Voor een vergadering of studiedag is het ook leuk uw rangschikking tevergelijken met die van uw collega’s of leerlingen. Waar zitten de gelijke-nissen en contrasten? De commentaren hieronder kunnen u dan helpenbij de nabespreking.)

A. De samenleving acht een open schoolklimaat, goede interne commu-nicatie en democratische vorming belangrijk. Zij verwacht dat leerlingenbij de school betrokken zijn en de school zich op haar leerlingen richt. Umag dus best uitpakken met een goed werkende leerlingenraad. Zolanghet belang dat u en de directie extern aan de raad hechten in verhoudingis met zijn werkelijke interne invloed.

B. Mooi, zo’n actieve leerlingenraad. Anderzijds, hoe meer hij met neven-schoolse activiteiten bezig is, hoe minder tijd er rest om de kernopdrachtvan de school kritisch door te lichten. Het is goed dat er veel leerlingen bijde school als leefgemeenschap betrokken zijn, maar niet dat ze over deschool als leergemeenschap hun mond moeten houden.

C. Als er op school open kan worden gepraat over ideeën en knelpunten,krijgen zowel leerlingen als leerkrachten het gevoel enige controle tehebben en functioneren ze beter. Als u uw leerlingen als volwaardigepartners ziet in een proces dat nooit af is, is het ook niet erg dat elke nieuwegeneratie dezelfde problemen en thema’s aankaart. U neemt hen danonvoorwaardelijk ernstig, zowel in de leerlingenraad als in de klas

D. Opvoeding in burgerzin is een vakoverschrijdende eindterm. Uwleerlingen moeten zich leren uitdrukken en zich bekwamen in samenwer-ken, overleggen, onderhandelen, vertegenwoordigen, beïnvloeden… Hetis logisch dat ze die sociale vaardigheden beter echt in de praktijk dan viaeen simulatie beoefenen. Een brede leerlingenraad waarin veel leerlingenbeurtelings een rol spelen, is een goede leerschool. Tenminste als hij geenschijnvertoning is en er een echte dialoog plaats heeft over concrete zakentussen gelijkwaardige gesprekspartners onder degelijke begeleiding.

E. Een echte leerlingenraad behandelt regelmatig problemen van leer-lingen en klachten over hun leefsituatie. Als het schoolklimaat goed is, devertegenwoordigers informatie hebben, niet aan zelfcensuur (moeten)doen en met hun achterban contact houden, kunnen ze dat uiterstdeskundig en creatief doen. Maar een leerlingenraad die zich eenzijdigop klachten en problemen fixeert, bloedt vroeg of laat dood.

F. Leerlingen, leerkrachten en directie hebben gemeenschappelijke be-langen. Pas als er groot ongenoegen is, zal de leerlingenraad meer tégendan ván de school zijn. Vaak zijn het zelfs leerkrachten en directieleden dieuitkijken naar meer strijdlust en animo bij de leerlingenraad. Bij een echtconflict tussen tegengestelde standpunten wordt het dan wel moeilijkopbouwend met het opborrelend elan om te gaan.

Besluit. De ideale leerlingenraadbestaat niet. De reële leerlingenraad ishet resultaat van de dialoog tussen demensen die er vorm aan geven in decontext van hun school. Hopelijk is heteen gezonde mix van heldere keuzes.Naar Francis Van Dinter (red.) -‘Inspraak en participatie op school -Naar een leerlingbetrokken school’(1999) - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei147a - 2018 Antwerpen - tel. 03 285 7200 - fax 03 285 72 99 -educa@standaard.com -www.standaardedu.comEen uitgebreide samenvatting staat opwww.gemeenschapsonderwijs.be Klikop jeugd en leerlingenparticipatie.Blader ook in het dossier ‘participatieen inspraak’ en ‘De eerste lijn:participatie’ in de archieven opwww.klasse.be.

32 KLASSE NR.121

Met vriendelijke groetenWat staat er in het decembernummer van Klasse voor Ouders dat u zopas heeftuitgedeeld?

1. Wie ben ik? Wie zichzelf beter begrijpt, kan ook beter functioneren als ouder,partner, collega, echtgenoot. Deze bijdrage biedt ouders een model om op ontdek-kingstocht te gaan naar de eigen kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën.Ouders kunnen er niet alleen hun eigen gedrag mee analyseren. Het schema helptook het gedrag van hun kinderen te begrijpen en te bespreken.

2. «Ze hadden dat toch eens kunnen zeggen» «We weten zo weinig van deschool», klagen sommige ouders. Ouders die erg tevreden zijn over de school vanhun kind, spreken zich vaak ook erg positief uit over de manier waarop de schoolmet de ouders communiceert. Deze elfde bijdrage van De Eerste Lijn over commu-nicatie ondersteunt ouders en scant uw school.

3. Straks is het oudercontact. Ouders ondergaan vaak het oudercontact. Ze heb-ben een weinig actieve rol. Daarom drukt Klasse voor Ouders een Kijklijst voor oudersaf. Het is dezelfde lijst zoals afgedrukt in het decembernummer van Klasse voor Leer-krachten (zie p. 42). De lijst kan ouders en leerkrachten ondersteunen voor en tijdenshet oudercontact. Om op het eerstkomende oudercontact even uit te proberen?Voorts toont Klasse voor Ouders een stimulerend ouderproject, promoot het de groe-ne ouder en maakt het de wereld klaar voor een nieuw blad: Klasse voor Kinderen.Klasse voor Ouders verschijnt op 700 000 exemplaren. Zo goed als alle ouders metkinderen tussen 2,5 en 14 jaar krijgen het blad. Wetenschappelijk onderzoek toont aandat twee op drie ouders het blad altijd leest, een derde doet dat soms. Slechts 5 procentleest het nooit.

Lachen, gieren, brullenZe zijn al overal geweest in Vlaanderen, van Aalst tot Zwevezele, maar aan hun «Never-ending Story» komt inderdaad nog lang geen eind. Kan iemand ons vertellen of ze echtzo mooi en grappig zijn? Wij hebben ze namelijk in geen jaren meer gezien. De dertiguitvergrote cartoons van huistekenaar Camp (met zijn «eigen» kijk op school en on-derwijs) hangen immers steevast ergens ten lande. U kan ze dan ook gratis krijgen,netjes bij u geleverd en (hopelijk) even netjes weer opgehaald. Voor dit schooljaar staathet orderboek ondertussen meer dan boordevol, maar u kan nu al reserveren voorvolgend schooljaar. «Beter snel reserveren, dan met sint juttemis tracteren!»De volgende weken en maanden vindt u de tentoonstelling in Vrije Basisschool Belse-le (7-21/1); Vrije Lagere School Sancta Maria Ronse (21/1-4/2); Mater Dei InstituutOverpelt (4-18/2); Technisch Instituut Sint-Michiel Bree (25/2-11/3); Stedelijke Ba-sisschool Sint-Eloois-Vijve (11-25/3); Technisch Heilig Hart Instituut Tessenderlo(25/3-2/4). Schrijf, bel, fax mail naar Klasse (Cartoontentoonstelling) - Anny Lecocq- Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 96 84 - fax 02 553 96 85 -anny.lecocq@ond.vlaanderen.be

Win een citytrip naar Bern…… of een andere stad van uw keuze. U kan immers met elke Klasse een reischequevan 500 euro (20 170 fr.) winnen van Transeurope Citytrips. Met telkens de eersteletter van de antwoorden op de 9 opgaven maakt u (in een andere volgorde) de naamvan de hoogste Zwitserse Italiaan.

Opgave 13

M 1. de vierde landstaal;M 2. de man van de appel;M 3. de rivier die door Bern stroomt;M 4. het buurland in het Oosten;M 5. de «senaat» met 46 vertegenwoordigers van de kantons;M 6. het grootste kerkgebouw in Bern én Zwitserland;M 7. het dal van de kaas;M 8. de Fransman die in 1798 even een kijkje kwam nemen;M 9. de weduwe van John en moeder van Sean, die al jaren in Genève woont.

M M M M M M M M MOplossing Opgave 12: Capulet (u vindt de volledige oplossing en de winnaarsvoor het einde van de maand op www.klasse.be/wedstrijden)Winnaars Opgave 12: De reischeque: Hélène Gielen (Heppen) - De boekenbons:F. Vandermeer (Lommel), Lutgarde Horions (Vremde), Emiel Douwen (Mol), Her-man Vanherp (Mechelen) en Anne Jacobus (Knokke-Heist).Stuur het gezochte woord vóór 16 januari naar Klasse (Bern) - Koning Albert II-laan15 - 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 - patrick.debusscher@ond.vlaanderen.be

Expeditie met Klasse«Overleven op een stortplaats», «Haïti zonder palmbomen», «Onder een heet zin-ken dak», dat zijn de titels in Klasse voor Leerkrachten, Ouders en Maks! Het

verslag van de expeditie naar Haïti leest u in dagboekvorm op www.klasse.be,klik door in de rechterkolom onder de knop «Expeditie met Klasse». ViaProtos kan u een didactisch project in uw school halen, van een info-avond tot vorming in het basis- en secundair onderwijs.

Zin in de diareportage van de expeditie? Misschien krijgt u één van de expe-ditieleden zelf op bezoek. Info: Protos - Limburgstraat 62 - 9000 Gent - tel. 09225 27 93 - fax 09 225 66 07 -protosbe@xs4all.be - protos.ngonet.be/index2.html

PH

OTO

DIS

C

Een reischeque van500 euro.

Haïti in een dagboek.

KLASSE NR.121 33

Erwin Verdonck (37): «Kusje geven en verderrijden»«Veel ouders brengen hun kinderen met de auto naar school», zegt Erwin Verdonck,vader van Quinten, Willem en Pepijn en voorzitter van het oudercomité Sint-Lutgart inBelsele. «Gevolg? Verkeersopstoppingen en gevaarlijke situaties voor onze schoolpoort.Voor iedereen was het duidelijk dat het zo niet verder kon. Zo kwamen we op het idee omeen kiss-and-ride zone te creëren: een doorrijdzone waar ouders hun kinderen kunnenafzetten, een zoentje geven en verderrijden. We bouwden een opstelling met autobandenen probeerden het parcours eerst even uit. Hierbij letten we vooral op de veiligheid vande kinderen: een verbreed voetpad, een veilige gemarkeerde wandelzone...In het begin was het nodig om een beetje controle te houden, maar nadat de ouders(en buurtbewoners) voldoende op de hoogte waren, bleek het systeem zo goed tewerken dat er geen verkeersopstoppingen meer waren aan de schoolpoort. We kregenondertussen ook al de goedkeuring voor de definitieve aanleg. Nu maken ouders alanderhalf jaar gebruik van onze kiss-and-ride zone en nog steeds met succes.»Geslaagde ouderprojecten op school, boeiende activiteiten en ouderimpulsen? Laatweten hoe het eraan toe gaat in uw school. Klasse voor Ouders (OUDERS OP SCHOOL)- Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 96 90 - fax 02 553 96 85 -info.kvo@klasse.be

Klasse reistip: vijf dagen WeimarHeel veel lezers trokken de voorbije jaren al via Klasse naar de voor velen onbekende stadWeimar. En telkens schrijven ze enthousiaste kaartjes: «een romantische vakantie omnooit meer te vergeten», «een ontdekking voor heel het gezin!». Wie geweest is, stuurtnadien collega’s, vrienden en familie dezelfde weg op. De aanvragen blijven dan ookbinnenstromen om dit aanbod te verlengen. Hebt u zin in vijf dagen historischeluxe? Stad en hotel zijn voor iedereen een bijzonder aangename verrassing. De prijs nogmeer: vier nachten voor 165 euro p.p. (6 656␣ fr.; op basis van een tweepersoonskamer).U reist met eigen auto: Brussel-Weimar 620 km snelweg. Het aanbod geldt tot 31 maart.U verblijft vier nachten in een modern hotel aan de rand van de stad, vlakbij de afrit vande snelweg. De kamers zijn ruim, het ontbijt is een uitgebreid buffet en u kan er elke daggratis in het zwembad, de sauna en het stoombad. U krijgt een stadsplan en handigeKlasse-tips om de stad van Goethe, Bach, Liszt en Bauhaus te bezoeken: klein, lieflijken verrassend mooi. Zoals de woonhuizen van de beroemde inwoners, het park aan deIlm, het Bauhausmuseum, de stadswandeling en het slotpark Belvedere. Gruwelijkmaar de confrontatie waard is een bezoek aan het vlakbij gelegen concentratiekampBuchenwald. Daar is de toegang (ook voor de indrukwekkende film en tentoonstelling)gratis. In het hotel kan u ook mountainbikes huren om de streek te verkennen. Eén kindonder de twaalf verblijft gratis op de kamer van de ouders.Extra: U krijgt de Weimar Card gratis (daarmee gebruikt u gratis het openbaarvervoer, kan u gratis binnen in het Nationalmuseum, Neues Museum en Stadtmu-seum en krijgt u kortingen op vele andere plaatsen).Nieuw: Er is pas een nieuwe Marco Polo Reisgids verschenen over Weimar. Diekrijgt u meteen ook gratis mee.Nu ook naar Leipzig. Niet zo ver van Weimar (120 km) ligt de historische stadLeipzig. Misschien hebt u zin om uw verblijf met één of meer nachten te verlengen. Datkan voor 46 euro p.p. per nacht (1 856␣ fr.) met het extra-aanbod van Hotel Mercure(Am Gutenbergplatz). Eén kind onder de 16 slaapt er gratis op de kamer van de ouders.Nieuw aanbod voor het voorjaar en de zomer.Tijdens de zomervakantie (juli en augustus) blijft hetzelfde aanbod gelden voor 175euro (7 059␣ fr.); de verlenging met Leipzig kost dan 56 euro p.p. per nacht (2 259␣ fr.).Van 1 april tot 30 juni en van 1 september tot 31 oktober 2002 kan u maar drienachten blijven i.p.v. vier, voor 175 euro (7 059␣ fr.; verlenging met Leipzig: 56euro/2 259␣ fr. p.p. per nacht).Hoe schrijft u in? Snel en rechtstreeks bij Transeurope Citytrips - tel. 050 34 6464 (van maandag tot vrijdag tussen 9 en 19 u., zaterdag van 9 tot 17 u.). Vermeldduidelijk het codewoord Klasse. Wie telefonisch inschrijft, boekt meteen. Dat gaatsnel en efficiënt, maar daar later op terugkomen zorgt uiteraard voor wijzigings- ofannuleringskosten. Prettige reis.

MAKS! tegen alcohol en pillenBritt (17) luistert elke dag naar de zorgen van haar schoolgenoten. «Probemen zijnals spoken, loop je er te lang mee rond, dan ga je er in geloven.» Een portret van eenvertrouwensleerling. ' Iris (16) werd het slachtoffer van een groepsverkrachting.Dennis (18) heeft een relatie met zijn lerares. Ze getuigen over omgaan met onge-wenst seksueel gedrag. ' Jongeren actief in vrijwilligerswerk? Het bestaat! DeResponsible Young Drivers offeren hun nieuwjaarsfuif op om actie te voeren tegenalcoholgebruik onderweg. ' De poster in het midden van dit blad sluit daarbij aan:een campagne tegen alcohol- en pillengebruik. Om meteen uit te scheuren en op tehangen. ' Kunstbende-debutant Fabrice (18) vertelt over zijn passie voor film enmuziek. ' Uw leerlingen kunnen met MAKS! mee voor een exclusieve blik achterde schermen van jongerenzender JIMtv. ' In deze MAKS! ook actualiteit, multi-media, participatietips en informatie.

WE

IMA

R O

NLIN

E

Een ontdekking voorheel het gezin.

Kiss- and ride aan deschoolpoort.

De poster in MAKS!, eenontwerp van de leerlingen

Let op: sommige scholenhebben Klasse voor KInderen

voor al hun leerlingen ge-vraagd. Tof, maar het kan niet.

Het is uitsluitend voor hetvijfde en zesde leerjaar.

Last minute: ParijsEen super goedkope extra kans voor de krokusvakantie: drie dagen Parijs voor50 euro (2 017 fr.). U verblijft twee nachten in een eenvoudig maar tof hotelletje inhet hartje van de stad. U krijgt ontbijt, een stadsplan en een gidsje. Voor 13 euro(524 fr.) krijgt u ook een VIP-kaart voor een dag gratis toegang in alle belangrijkemusea. Als u met de trein wil, kan u ook meteen de Thalys reserveren. Het aanbodgeldt van 2 januari tot 17 februari 2002. Het toverwoord is Klasse. Het rechtstreeksreservatienummer van Transeurope: tel 050 34 65 65.

PHOTODISC

34 KLASSE NR.1211© www.clb-net.be/caleidoscoop Klik op ‘index trefwoorden’ en ‘gedragsproblemen’ en klik door naar artikels over oppositio-

neel-uitdagend en antisociaal gedrag 2© www.zitstil.be en www.adhd.nl Hulp bij ADHD

Gestoordof gekwetst?

«Juf, den Dylan knijpt in mijn billen.» Juf Sandraschiet in de lach omdat het zo leuk rijmt. Van eenkneep in een achterwerk schrikt een leerkracht vaneen buitengewone basisschool type 3 als Ter Elst inDuffel al lang niet meer op. «Als deze leraren ’savonds thuis komen na een schooldag is hun ener-gie op», vertelt directeur Wilfried Neutjens. «Ik hebin korte tijd negen medewerkers moeten vervan-gen. Onder meer iemand die na vijftien jaar naar eenminder stresserend bestaan verlangt. Zelfs in eenschool van ten hoogste tachtig leerlingen met klas-jes van zes tot tien leerlingen heb je hier waanzinnigveel veerkracht nodig om het vol te houden. Alsdeze geëngageerde mensen ziek worden, stellen zehun ziekteverlof tot het weekend of de vakantie uit.Een vriend van me maakte na twintig jaar in eengewone basisschool de overstap naar hier. Eén tri-mester deed hij prachtig werk en toen ging hij erfysiek en psychisch onderdoor.»

VuilnisbakTer Elst ligt in een rustige en parkachtige omgeving.Maar de speeltijd lijkt er onrustiger dan op anderescholen. Vier leerkrachten houden toezicht. Af entoe komen ze tussen om vechthaantjes uit elkaar tehalen voor hun jas scheurt, neus bloedt of brilsneuvelt. De leerlingen in type 3 zijn allemaal uitgewone of andere buitengewone scholen geweerd.Thuis en op school gedragen ze zich erg lastig. Datgedrag dat voor problemen zorgt, kan het gevolgzijn van een hersenstoornis, een groeiachterstand inde kleine hersenen, een ontwikkelingsstoornis, vanAttention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) ofeen Autisme Spectrum Stoornis (ASS), van verwaar-lozing, mishandeling of seksueel misbruik, van dedood van een ouder… Hun ouders hebben mis-

In zichzelf opgeslotenManuela, almaar

mopperendeAmaryllis, razende

Thomas die metdrukke Jens

vechtend over degrond rolt op de

speelplaats. Kinderendie vroeg of laat in

type 3-basisscholenbelanden. Hun om-

geving en zijzelfhebben het moeilijk

met hun gedrag. Hunkarakter heet ge-

stoord. Hoewel ze erals alle kinderen uit-

zien, zijn ze gekwetst.Op bezoek bij een

leerkracht die in elkkind het goede zoekt.

schien een verslaving, een psychiatrische geschiede-nis of andere problemen. Of het zijn gewone alle-daagse ouders van een kind met een onzichtbarehandicap. Meestal is er een combinatie van proble-matieken, soms is er helemaal geen diagnose.«We hebben wel eens de indruk dat men ons als eenvuilnisbak beschouwt», bekent Wilfried Neutjens. «Direc-ties en leerkrachten van andere scholen zien meer hunonaanvaardbaar gedrag. Waarom die leerling zo is,daarvoor hebben ze geen interesse. Het kind is eenprobleemleerling en ze dumpen het. Voor de meesteleerlingen hier is het hun vierde of vijfde basisschool.Vandaag zijn er meer aanvragen dan ooit. Om fat-soenlijk voor die kinderen te kunnen zorgen, nemenwe tachtig leerlingen aan. Elk jaar moeten we erweigeren. Dat doet pijn omdat het in strijd is met onsengagement, maar het kan niet anders. »

Opzij geschoven«In grote klassen in gewone scholen slagen dezeleerlingen er niet in normaal te functioneren», zegtVeerle Hellemans. «Als er iets ongewoons gebeurt,gaan sommigen volledig uit de bol. Een type 3-school zorgt voor kleine groepen en extra structuur.Er zijn wel eens dagen dat mijn energie al na een halfuur volledig op is.» Veerle (22) is leraar kleuteron-derwijs, maakte de voorgezette basisopleiding bui-tengewoon onderwijs af (Vobo) en volgt nu devoortgezette opleiding Zorgverbreding (Vozo). Zeheeft geen eigen klas. De school zet haar in verschil-lende kleuter- en lagere klassen in. De leraren hierhebben een lesopdracht van 22 uur. De leerlingenkrijgen 28 uur les. Elke klas heeft een titularis. Veerleis ambulant en werkt soms alleen met een klas, somssamen met de titularis..Wat bezielt een jonge twintiger om dit werk te

BUITENGEWOON ONDERWIJS

«Ik ben blij als iknaar school mag»,

zegt Yentl. De jufnoteert het in haar

gevoelsmap.

KLASSE NR.121 35

doen? «Tijdens mijn initiële opleiding koos ik al vooreen toekomst in het buitengewoon onderwijs voorkinderen met moeilijk gedrag. Ons onderwijs isgrotendeels op het doorsnee kind afgestemd. Maarook opzij geschoven kinderen hebben recht oponderwijs. Ik geloof in hun sterke kanten. In type 3kijken we niet naar de norm, wel naar wat werkt bijdeze leerling. We stellen samen een plan op: watvan rekenen en taal is zinvol voor dit kind, welkesociale vaardigheden kunnen wij het bijbrengen…»

Ruben leerde het me«Toen mijn stage in een type 3-school tegenviel, dachtik even dat ik er niet geschikt voor was», vreesde VeerleHellemans. «Toch begon ik aan Vobo, in de hoop dateen ander type me zou bevallen. Ondertussen werkteik in een lagere type 4-school. Ik leverde er strijd metRuben, een leerling met ernstige gedragsproblemen.Met vallen en opstaan slaagde ik erin mijn aanpak aanhem aan te passen. Ik stelde me zelf in vraag: ‘Waaromdifferentieer ik wel volgens motoriek en intellectuelemogelijkheden en niet volgens gedrag?’ Ik maaktemijn eindwerk over hoe ik Ruben met andere kinderenleerde samenwerken en er plezier in kreeg. Mijn twee-de schooljaar had ik de keuze tussen die type 4-schoolen deze type 3-school. Ze stuurden me een sympa-thieke brief. Ik kwam kijken en bleef.»Waarom ze nu ook nog Zorgverbreding studeert?«In de basisopleiding ben je niet goed op het buiten-gewoon onderwijs voorbereid. In Vobo leer je vooraltype 1, 2 en 8 kennen. Type 3 komt amper aan bod.Ik heb nog altijd een grote honger om te leren hoeje rekening kan houden met diversiteit, met deervaringen en moeilijkheden van elk kind. In devoortgezette opleiding leren de cursisten heel veelvan elkaar tijdens supervisie-bijeenkomsten. Eigen-lijk zouden we in een netwerk van leerkrachten uithet type 3 nog meer van elkaar kunnen leren.»

VerdrietpaginaAmaryllis (derde kleuterklas) is op school nagenoeg dehele tijd verongelijkt. «Als ik naar ‘bomma’ ga ben ikblij omdat daar twee poezen zijn. Een boze en eengewone», zegt ze en de juf schrijft het voor haaronder haar blije tekening op. Op de verdrietpaginatekent Amaryllis een betraand bloemengezicht. Al-licht krijgt alleen ‘bomma’ de gewone, blije Amarylliste zien. «We gebruiken de Doos vol gevoelens om dekleuters te helpen praten over wat ze beleven», verteltVeerle. «Het is een prioriteit voor ons dat die kinderen

zich goed kunnen voelen. Die twee uur socio-emotio-nele opvoeding helpt daarbij. Elk kind heeft kwalitei-ten. Alleen heb ik ze nog niet bij elk kind kunnenvinden. Als je weet hoe gekwetst ze zich soms voelen,is dat niet verwonderlijk. Davids grootouders daagdenop de grootouderdag die we zo intens hadden voor-bereid niet op. De hele dag deed David alsof het geenbelang had. Zoals hij bijna nooit zijn gevoelens uit. Ophet eind van die dag wou hij zijn tekening voor‘bomma’ niet meenemen naar huis. Ze zal ze zelf opschool wel komen halen, hoopte hij. Zijn ouders zijngescheiden. Zijn moeder wil de zorg voor vier van haarvijf kinderen op zich nemen. Hij is die vijfde.»

Rilatine«Wij oordelen niet over de ouders», beklemtoont Wilf-ried Neutjens. «Een gedragsprobleem is niet noodzake-lijk een opvoedingsprobleem. Wij beschouwen de oudersals een deel van de oplossing, niet als een deel van hetprobleem. Wel staan we erop dat ze volledig meewer-ken. Zij ondervinden een enorme sociale druk. Het isniet zichtbaar dat je kind een hechtingsstoornis heeftbijvoorbeeld. Familie en buurt begrijpen meestal niethoe erg gehandicapt het kind en het gezin erdoor zijn.»«Kenny heeft gisteren knap gelopen bij de jogging»,schrijft de juf in zijn agenda. «Juf, de pilletjes zitten bijzijn brooddoos», schrijft een moeder. «Een aantalkinderen zijn met medicatie goed geholpen, Rilatinebij ADHD bijvoorbeeld», ervaart de directeur. «Ze dieniet geven is een vorm van mishandeling.»

Gevoelsmap«Ik ben verdrietig als ik niet naar het dagcentrum magen als mama niet thuis is», staat in de gevoelsmap vanYentl. «Een dagcentrum vangt Yentl na de schoolurennog op. «Als buitengewone school kan je het nietalleen, ook niet met eigen paramedisch personeel»,zegt Wilfried Neutjens. «Veerle Verheyden is onzepsycholoog, Eva, Priscilla en Katrien zijn logopedisten,Goedele is psychomotorisch therapeut. Samen metde kleuteronderwijzer en onderwijzers begeleiden zijde leerlingen. Daarnaast is vaak ambulante hulp no-dig. Opvoedingsondersteuning. Thuisbegeleiding voorkinderen met autisme en hun ouders bijvoorbeeld.Weet je, hier zitten kinderen met autisme die rustnodig hebben samen in de klas met hyperactievekinderen die per definitie onrustig zijn. Dat is gewoonniet leefbaar.» «Ik ben blij als ik tv mag kijken en chipsmag eten. Ik ben ook blij als ik naar school mag», zegtDonovan. De juf noteert het in zijn gevoelsmap.■

VOBO: VOOR BUITENGE-WONE LERARENDe Voortgezette Opleiding Buiten-gewoon Onderwijs (Vobo) is eengespecialiseerde lerarenopleiding voorleraren kleuter-, lager of secundaironderwijs - groep 1 die met kinde-ren met specifieke noden in hetbuitengewoon onderwijs (willen) wer-ken. Waar Veerle studeert (aan deKarel de Grote-Hogeschool) is heteen voltijdse of deeltijdse opleidingvan 240 contacturen. De voltijdseéénjarige opleiding combineren decursisten met vier halve dagen werk-ervaring. De deeltijdse tweejarigeopleiding met werk in het onder-wijs (waarvan zeker één dag in hetbuitengewoon onderwijs als leraar,opvoeder of paramedicus). De stu-denten stellen gedeeltelijk hun ei-gen traject samen uit keuzepakket-ten en krijgen supervisie.De hogescholen die Vobo inrichten,net als de vestigingen met voortge-zette lerarenopleidingen zorgverbre-ding en remediërend leren (Vozo),vindt u op www.ond.vlaanderen.be.Klik op onderwijsaanbod en hogeronderwijs.

PLOTS DUBBEL ZOVEEL MOEILIJKE LEERLINGEN?Het aantal kleuters in type 3-scholen verdubbelde tussen1990 en 2000 (van 78 naar 159), hoewel gewone kleuterscho-len nauwelijks groeiden. Ze maken nu bijna tien procent vande 1700 leerlingen in buitengewoon kleuteronderwijs uit.In het buitengewoon lager onderwijs is hun aandeelongeveer 5 procent of 1300 kinderen, ook dubbel zoveel alsin 1990. Het gewone lager onderwijs (circa 410 000 leerlin-gen) groeide ondertussen niet. Vraag is wat dit betekent:kregen in 1990 maar half zoveel kinderen met ernstigerelationele en/of emotionele problemen aangepast onder-wijs of zijn er in 2000 dubbel zoveel? Door zorgverbredingmerken leraren in gewone scholen deze ongewone kinde-ren allicht makkelijker op. In overleg met hun ouders en deCLB’s sturen ze vlugger door naar aangepast buitenge-woon kleuter- en lager onderwijs (‘type 3’).Het gedrag of het karakter van deze kinderen is problematisch.

Hun functioneren op school (en thuis) is moeilijk en zijzelf enhun omgeving lijden daaronder. Ze zijn bijvoorbeeld verbaalen non-verbaal agressief of opstandig. Ze reageren zeerimpulsief en met conflict. Misschien spijbelen ze, stelen ze,halen ze vandalenstreken uit of stellen ze seksueel provoce-rend gedrag. Ze zijn bijvoorbeeld angstig of theatraal, onver-schillig of contactarm, overmatig eisend of verstard. Sommi-gen zijn dwangmatig of verminken zichzelf. Zij hebben speci-fieke begeleiding nodig om zich cognitief en sociaal-emotio-neel te kunnen ontwikkelen. Sommigen zijn normaal begaafd,anderen hebben ook een mentale handicap of leerstoornis.Vijftig kinderen met zo’n ‘karakteriële stoornis’ krijgenGon-begeleiding in een gewone basisschool. Duizend kin-deren gaan met een type 3-attest naar buitengewonesecundaire scholen. Een twintigtal krijgt Gon-begelei-ding in een gewone secundaire school.

«Leerkrachten type 3als Veerle Hellemanshebben waanzinnigveel veerkracht.»

De verhalen van de kinderenin deze reportage zijn echt.Hun namen zijn fictief.

3© www.iec.nhl/socvak/or_gedrg.htm ‘Orthotheek’ van een Nederlandse hogeschool over (gedrags)problemen4© www.klasse.be/archieven

«Ik kijk naar wat werkt, niet naar de norm»

36 KLASSE NR.121

PROJECT

Leraar geeftIn het vergaderlokaal naast zijn klas bespreekt FrankVerbeeck, leraar Nederlands in het Stedelijk Lyceumaan de Antwerpse Jan De Voslei, met een leerling deboeken die hij thuis heeft gelezen. Tegelijk evalueerthij diens mondelinge taalvaardigheid. Vijftien anderezesdejaars zitten alleen in de klas ernaast. Ze hebbenelk een map voor zich en werken aan opdrachten. Deeen is met taalkunde bezig, de andere met literatuur.Twee leerlingen staan op en lopen richting computer-lokaal voor opzoekwerk op het world wide web. Deleraar weet ervan, het maakt deel uit van zijn aanpak.«Die map is een studiewijzer», legt Verbeeck uit. «Hijbeschrijft alle taken en opdrachten die de leerlingenper periode van vier à zes weken moeten afwerken.Alle leerstofonderdelen zitten erin. De studiewijzerziet er al anders uit dan vorig jaar, toen we voor heteerst in het project stapten. De grootste kinderziektesheb ik er tijdens de zomervakantie al uitgehaald.»

Meer plezierFrank Verbeeck zet op eigen houtje voort wat hijvorig jaar begon in een onderzoeksproject. Viermaanden lang niet lesgeven, maar leerlingen zelf-standig de leerstof laten verwerken, hen begeleidenen evalueren. In negen Vlaamse secundaire scholenvonden onderzoekers van de VUB (Brussel) de RUG(Gent) en UIA (Antwerpen) leerkrachten bereid omhet te proberen. Ze wilden weten of Vlaamse leerlin-gen zelfstandig kunnen leren en hun eigen leerpro-ces kunnen analyseren en bijsturen.«Schoolmoeheid tegengaan en de motivatie van hunleerlingen verhogen, dat is een van de redenen waar-om scholen aan het project wilden meedoen», ver-klaart prof. Linda Van Looy, VUB. «Maar er waren ookandere motieven: nieuwe werkvormen uitproberen,inpikken op de eindtermen leren leren, leerlingenbeter voorbereiden op hoger onderwijs, hun leerpro-ces optimaliseren. Uiteindelijk selecteerden we negen

Vier maanden langverwerkten de

vijfdejaars van negenVlaamse secundaire

scholen op eigenhoutje de leerstof voor

Nederlands,geschiedenis en

natuurkunde.Zelfstandig leren als

proefproject, eenprobeerversie van het -

fel besproken -Nederlandse

Studiehuis. Hetresultaat kon u al

lezen in de pers: deVlaamse leerlingenkunnen dat niet. Of

toch? En wat doet deleraar? Een onderzoek.

scholen die open staan voor vernieuwing en die vooralleerlinggericht werken. Vervolgens hebben we hetproject voorbereid met leerkrachten Nederlands, ge-schiedenis en natuurkunde. Voor elk vak werden stu-diewijzers opgesteld. Dat is een combinatie van taken-pakket voor de leerling, en hulpmiddel en communica-tiemiddel voor leraar en leerling. We maakten afspra-ken met de leerkrachten over begeleiding, evaluatie enrapportering. Het onderzoeksteam volgde het projecten bundelde aan het eind de bevindingen van leerlin-gen, leerkrachten en directie.»

WiskundeZelfstandig leren maakt leerlingen actiever dan leskrijgen, hoe energiek de leraar het ook aanpakt. Destudiewijzer is hun houvast, het tempo om de leerstofte verwerken bepalen de leerlingen zelf. «Ze kennenhun deadlines», legt Frank Verbeeck uit. «Ze wetenwanneer ze met een taak klaar moeten zijn, en wetenook hoe en wanneer ik dat evalueer. Ik heb er danook geen moeite mee dat een leerling tijdens mijn vakeen handboek wiskunde vastpakt om de toets vanhet volgende lesuur voor te bereiden. Als ze zich inhun timing misrekenen, weten ze dat het hun eigenschuld is. Ze leren dat snel. En wie goed bezig is enhard werkt, krijgt meer zelfvertrouwen. Onlangs kreegik van mijn collega wiskunde trouwens de bijnahistorische opmerking dat hij een leerling in zijn leshad betrapt met het handboek Nederlands op debank. Tot nu toe was het omgekeerd…»

VervelingHoe ervaren de leerkrachten zelfstandig leren? Lin-da Van Looy: «Alle leerkrachten stellen vast dat zede leerstof trager gezien krijgen. Sommige gingendaarom zelfs opnieuw traditioneel lesgeven. Hetleerplan moet soepeler, zeggen ze. De eindtermensluiten goed aan bij de idee achter zelfstandig leren,

geen les

KLASSE NR.121 37

maar de leerplannen lijken inderdaad overladen. Te-gelijk stellen we vast dat de meeste leerkrachteninspiratie putten uit het project, reflecteren over hunmanier van lesgeven en dat bijsturen. Ze zoeken eentussenvorm tussen het frontale eenrichtingsverkeeren zelfstandig leren en proberen andere werkvormenuit. Zelfstandig leren doet leerlingen beter samen-werken, stellen ze vast. Leerlingen leren ook beteromgaan met verschillen, stellen zich minder afhanke-lijk op van de leraar en leren hun tijd nuttiger gebrui-ken. Ze leren plannen en voelen zich meer persoonlijkbetrokken bij de leerstof.»

Minder stress«Sommige leerlingen zeggen wel dat ze het fijn vindenom in hun tempo door de leerstof te wandelen»,rapporteert Frank Verbeeck. «Dat motiveert ze. Andereklagen dan weer dat ze te veel moeten werken en datsjoemelen nu echt wel duidelijk is. Ze beseffen glashel-der dat falen vooral aan henzelf ligt. Ze vinden demethode maar niets. Dat is natuurlijk hun perspectief.Of ze nu meer gemotiveerd zijn? Een enthousiasteleerling blijft enthousiast. Een probleemleerling blijftmet problemen zitten... Hoewel, de stress valt weg ende communicatie verloopt vlotter. Als leraar ben je ookminder moe en heb je geen conflicten meer. Vaak zijnde klagende leerlingen dezelfden die ook een karren-vracht commentaar hebben op frontale lessen. Je hoortopmerkingen over hen in de leraarskamer. Demotivatieaanpakken vraagt dus zwaardere middelen dan dezemethode. Maar al bij al verliest een leerling die totactiviteiten wordt gebracht minder snel de moed eninteresse dan iemand die passief aanwezig is. Ik zou duseerder zeggen dat de demotivatie afneemt.»

CultuurschokLukt zelfstandig leren beter voor het ene vak dan voorhet andere? Ook dat blijkt uit het onderzoek. LindaVan Looy: «Algemeen leent het vak Nederlands zichhet best tot zelfstandig leren. Het vak biedt met zijnvier uur per week sowieso veel kansen voor gevarieer-de en actieve werkvormen en leunt het sterkst aan bijhet vaardigheidsonderwijs dat in zelfstandig leren ver-vat zit: leerlingen moeten voor dit vak het meest lerenleren. Ook de leerlingen bekijken zelfstandig leren pervak anders. Het vak geschiedenis creëert de grootstecultuurschok: leerlingen zien dit vak als edutainment.Het liefst krijgen ze het op de traditionele maniervoorgeschoteld. Voor natuurkunde blijkt de transfervan de leerstof een grote struikelsteen. Nieuwe proble-men oplossen bijvoorbeeld. Daardoor zien leerlingenzich driemaal trager vorderen dan voordien. In hetalgemeen reageren leerlingen met gemengde gevoe-lens. In het begin zijn ze enthousiast en gaan ook heelpositief en intensief met hun vrijheid om. Na verloopvan tijd worden ze eraan gewend. Ze stellen boven-

dien vast dat ze meer inspanningen moeten doen omdezelfde hoeveelheid leerstof te verwerken als in hetoude systeem. Ook voelen ze zich onwennig omdat zevoor geschiedenis en natuurkunde plots andere vaar-digheden moeten aanwenden: interviews afnemen,schema’s maken, presentaties geven… Ze zijn dan nietgewoon en vinden dat meer bij het vak Nederlandshoren. Misschien is dit een pleidooi om beide vakkenmeer geïntegreerd te geven. Ten slotte vinden ze datze vooraf duidelijker moeten worden voorbereid ommet studiewijzers te werken, het project overdonder-de hen. Vooral omdat sommige leerkrachten zelfstan-dig leren opvatten als ‘laisser faire’.»

HoekenwerkOok de school heeft wat aan begeleid zelfstandigleren, zegt het onderzoek. Waar al een overlegcul-tuur aanwezig is, wordt die nog versterkt. Leer-krachten gaan (nog) beter samenwerken en leerlin-gen (nog) beter begeleiden. En soms biedt zelfstan-dig leren ook een oplossing voor afwezige leraars.«Onze secretaresse komt naar de klas met de sleutelvan mijn kast», knikt Frank Verbeeck. «Ze haalt er denodige spullen uit voor de leerlingen en ze gaan aande slag, ze zijn het immers zo gewoon.»Dat dit niet vanzelfsprekend is, blijkt uit een observa-tie van lerares Gerd Cornelissen in het tijdschriftVonk: «Onze leerlingen van de derde graad zijn zovervreemd van hun leerproces dat zij er niet toekomen om te werken in de klas. Ze ‘doen dat thuiswel’.» Haar school, het Sint-Ritacollege in Kontich,hanteert dan ook van het eerste tot het zesde jaar eenleerlijn die leerlingen volledig leerbekwaam, zeg maarautodidact, moet maken. Dat is nog een stap verderdan zelfstandig werken en zelfstandig leren. Meteenis het ook een pleidooi om zelfstandig leren geleide-lijk in te voeren. Dat is ook een van de conclusies uithet onderzoek. Linda Van Looy: «Zelfstandig lerenvoert men bij voorkeur in vanaf de eerste graad en inmeerdere vakken tegelijk. Leerlingen moeten er bo-vendien goed op voorbereid worden.»Opvallend is dan dat die voorbereiding vaak al in hetlager onderwijs begint, maar in het secundair abruptwordt afgebroken. Frank Verbeeck: «In het lageronderwijs leren kinderen zelfstandig werken en lerenvia hoekenwerk en contractwerk, dat zie ik aan mijneigen kinderen. Eenmaal ze doorstoten naar hetsecundair onderwijs valt dat allemaal weg. Om ze danopnieuw zelfstandig aan het werken, laat staan ‘le-ren’ te krijgen is niet evident. Veel leerlingen zijngekneusd, ze gedragen zich als overlevers op school.Daarom begin ik in het vijfde jaar met inleidendelessen en dan met taken en opdrachten die ik nogheel sterk stuur. In die fase ben ik ook sterk aanwezigin de klas. En tussendoor geef ik ook zelf nog les,uiteindelijk hebben leerlingen dat graag.» ■

HET STUDIEHUIS: EEN SLAG IN HET WATER?

• Zelfstandig leren, gecoördi-neerd onderzoek van VUB,. RUGen UIA onder promotorschapvan prof. Linda Van Looy -Onderzoek uitgevoerd inopdracht van het departementOnderwijs, OBPWO 98.08. Eensamenvatting van de studie vindtu op www.ond.vlaanderen.be/obpwo. Surf naar ‘projecten1998’. Een ruime samenvattingvan 92 pagina’s kan u aanvra-gen bij Tonny Tillez - dienstCeremoniën - VUB - fax 02 62939 64 - tillez@vub.ac.be. Prijs:6,20 euro / 250␣ fr. inclusiefverzendingskosten. In mei geeftVUBPress de studie uit inboekvorm.

• Instrumenten voor begelei-de zelfstudie, H-ogelijnCahiers, jg. 2, 2000, nr. 2.Middelen en ideeën voor hethoger onderwijs. 17,23 euro /695␣ fr. - verkrijgbaar in deboekhandel - Acco - Brusselse-straat 153 - 3000 Leuven - tel.016 32 03 00 - fax 016 3203 01- boekhandel@acco.be

• Zelfstandig leren, tijdschriftVonk nr. 5, jg. 30, mei-juni 2001en Vonk nr. 3, jg. 31, januari2002 - VON-secretariaat -Eeklostraat 149 - 9030 Maria-kerke - tel./fax 09 226 00 58 -geert.vanhoogenbemt@hogent.be

• Leerlingen over het studie-huis, tijdschrift Van twaalf totachttien, november en decem-ber 2001 - postbus 1592 - 3800BN Amersfoort - Nederland - tel.00 31 33 45 34 280 - fax 00 3133 45 34 370 - 12tot18.cps.nl

In Nederland werd zelfstandig leren enkele jaren geleden met debotte bijl ingevoerd. Het Studiehuis zorgde her en der voor warepaleisrevoluties en wordt nu kritisch geëvalueerd. Een rode draadin de kritiek is dat scholen het systeem te snel en onvoldoendevoorbereid in de maag gesplitst kregen.«Zelfstandig leren brengt inderdaad veranderingen met zich mee»,bevestigt Linda Van Looy. «Scholen moeten zich anders organiseren.Dat begint met infrastructuur en leermateriaal. Zijn er genoeg klaslo-kalen om de leerlingen toe te laten in aparte groepjes te werken? Zijnde bibliotheek en mediatheek voldoende beschikbaar voor leerlin-gen? Hoe zit dat met labo’s en pc’s? Zijn leerkrachten samen lesvrij

voor overleg? Wordt er ook genoeg tijd vrijgemaakt voor de begelei-ding van leerlingen? Een andere voorwaarde is een directie dieerachter staat en het project ondersteunt, die begeleidt op afstand. Ermoet een overlegcultuur zijn in de school. Leerkrachten moetenvoorts bereid zijn samen te werken en daarvoor kansen krijgen in hetlessenrooster. Aspirant-leerkrachten moeten met het idee vertrouwdworden gemaakt in de lerarenopleiding. Maar het belangrijkst ismisschien wel dat scholen en leerkrachten op vrijwillige basis zelfstan-dig leren invoeren en er goed en tijdig over communiceren metleerlingen en ouders. Als al deze voorwaarden niet worden vervuld,dan is zelfstandig leren in Vlaanderen een slag in het water.»

Voor sommige vakken willen leerlingen edutainment

Frank Verbeeck: «Veelleerlingen zijn gekneusd,ze gedragen zich alsoverlevers op school.»

38 KLASSE Nr.121

Iedere persoon heeft eigenschappen die typisch voor hem of haar zijn. Zelf vindt u deze eigenschappen vanzelfsprekend, zo vanzelfsprekend dat u er nog nauwelijks over nadenkt. Kernkwaliteiten zijn positieve kwaliteiten, ze kleuren een mens. Het is vaak datgene wat anderen in u bewonderen: uw rust, uw humor, uw eerlijkheid… Vul hier een van uw kernkwaliteiten in:

Mensen zijn vaak allergisch voor het gedrag waar ze zelf te veel moeite moeten voor doen. Vul met andere woorden hier ‘een teveel van’ uw uitdaging in en u krijgt datgene waar u allergisch voor bent:

Hoe bent u als leerkracht, collega, ouder of partner? Dit

model helpt u bij het begin van het nieuwe jaar even naar

uzelf (of de anderen) te kijken. U doet dat in vier stappen. Vertrek van een of

meer persoonlijke kwaliteiten. Ga dan op zoek naar uw valkuil, uitdaging en allergie. U kan het schema

voor uzelf invullen of samen met een collega/partner. Veel succes.

‘te veel van het goede’

‘tegenovergestelde’

‘te veel van het goede’

KLASSE Nr.121 39

Als u weet wat uw valkuil is en welke kernkwaliteit daarachter schuilgaat, dan is het ook makkelijk om uw uitdaging te herkennen. Het is het tegengestelde van wat u in 2 hebt neergeschreven. Wie zijn kernkwaliteit (1) weet te combineren met de daarbijhorende uitdaging (3), heeft minder problemen met zijn valkuilen (2). Het zijn ideale combinaties. Wat dacht u van een soepele en tegelijkertijd vasthoudende leerkracht? Schrijf hier uw uitdaging (het tegengestelde van wat u in 2 heeft staan):

Alle kernkwalitei-ten hebben ook hun schaduwzijde. Hun vervormingen. Daarmee wordt niet het tegenover-gestelde bedoeld. Wel wat in de volksmond heet: te veel van het goe-de. Iemand die té soepel is wordt dan onvoorspelbaar, draait als de wind. Die vervorming van uw kern-kwaliteit is uw valkuil. De valkuil is vaak iets wat u als etiket door een ander krijgt opgekleefd. Vul hier in wat uw valkuil is (het te veel van het goede van wat u in 1 hebt ingevuld):

‘tegenovergestelde’

Bert (39), Els (28) enLydia (52) doen de test

Bert (39) vindt van zichzelf dat hij een flexibele leerkracht is. Maar soms slaat zijn soepelheid wel eens door. Dan wordt hij wispelturig. Wat hij gisteren belangrijk vond, geldt dan plot-seling niet meer. Bert weet dat hij voor de leerlingen wat meer zou moeten vasthouden aan de regels en afspraken die er zijn. Maar hij is bang om versleten te worden als ouderwets en stijf. Dat is precies wat hem ook bij anderen mateloos irriteert.

«De enorme bereidheid en energie, haar dynamiek», dat be-wonderen we vooral in Els (28), zegt een collega uit het vierde jaar. Els vindt die inzet maar normaal. Maar af en toe dreigt ze wat door te drammen. «Dat jong enthousiasme is normaal, we waren vroeger ook zo», zeggen anderen, «Els moet ervoor zor-gen dat ze zichzelf niet voorbijloopt». Els zelf heeft een he-kel aan passieve, vastgeroeste mensen.

«Ik kan goed relativeren», zegt Lydia (52). «Je moet de pro-blemen nooit groter zien dan ze werkelijk zijn». Lydia is de rust zelve op school. Sommige collega’s benijden haar die kwa-liteit. Af en toe komt Lydia wel wat koel en afstandelijk over, alsof het haar allemaal niet meer raakt. «Soms wat meer inle-vingsvermogen zou niet slecht zijn», meldt een collega. Maar Lydia is daar voorzichtig mee. Ze haat het om problemen emo-tioneel te bekijken.

Klasse vindt zelf het warm water niet uit. Deze tekst is geba-seerd op werk van Daniel Ofman. Klasse vertaalde het voor dit blad én voor Klasse voor Ouders. Wie zichzelf beter begrijpt, kan ook beter functioneren als ouder, partner, collega, echtgenoot. Dit schema helpt om uw eigen gedrag en dat van uw leerlingen te begrijpen en bespreekbaar te maken. Uw gedrag ligt op het spanningsveld tussen die vier eigenschappen. Veel succes ermee.

Bert

Els

Lydia

1. soepel

3. vasthoudend4. stijf

2. onvoorspelbaar

1. inleven

3. opkomen voor jezelf4. opdringerig

2. zichzelf wegcijferen

1. kalmte

3. gevoelens tonen4. humeurig

2. koel

40 KLASSE NR.121

IDEE

Klas op wieltjes«Allemaal goed, leren met laptops, maar voor een kleine basisschool is dat toch eendure zaak», mailt een leerkracht uit Brugge. Halftijds leraar en ict-coördinator PatrickKeysabl vond dat ook en startte daarom met een rijdende computerklas in en rondRoeselare. «Met vier basisscholen samen hebben we tien laptops aangekocht. Elkeschool heeft zijn server die aangesloten is op een breedbandlijn», vertelt hij. «Eén dagper week beschikt een basisschool zo over een draadloos netwerk met elf computers.De kosten worden gedeeld, waardoor ze draagbaar zijn voor een kleine school. Voor detien laptops heb ik twee koffers gemaakt op wieltjes en daar rijd ik mee rond van schooltot school. Binnen vijf minuten kunnen dertig kinderen aan de slag. De klastitularissenvolgen de ict-lessen mee, zodat ze na een jaar alleen verder kunnen.» Het project heetKoraal en u vindt alle uitleg, in onvervalste Harry Potterstijl op www.zweinstein.yucom.be(surf naar ‘op wieltjes’). Of mail naar patrick.keysabyl@pandora.be

NEDERLAND

Beter zwart op witDrukt u soms examens of cursussen af in kleur? Krijgen uw leerlingen geregeldillustratiemateriaal in meerkleurendruk? Voor kleurenblinde leerlingen kan essentiëleinformatie verloren gaan, waarschuwt het Nederlandse bureau Color Blind in hettijdschrift Psychologie. De verwarring tussen rood, als signaalkleur voor gevaar, engroen is het meest gekende voorbeeld van kleurenblindheid. «In de wereld van dekleurenblinden komen rode boodschappen vaak slecht over. Een kleine verschuivingnaar oranjerood kan het probleem al grotendeels verhelpen», zegt het bureau. Op zijnadvies laat de grootste Nederlandse uitgever van schoolboeken zijn nieuwe boekensinds kort scannen om verwarrend kleurgebruik te voorkomen. Nederland telt 700 000kleurenblinden, waarvan twintig keer zoveel mannen als vrouwen.

IQ-TEST

Verstand van broodJe moet voor je moeder een brood gaan halen bij de bakker. Als je daar aankomt,blijkt de bakker geen brood meer te hebben. Wat doe je?1. Je gaat naar een andere bakker en koopt daar een brood.2. Je gaat naar je moeder en vraagt haar wat je nu moet doen.3. … (vul zelf in).In deze vraag uit een intelligentietest, voorgelegd aan kinderen van de lagere school,levert het eerste antwoord tien punten op, het tweede vijf en het derde - ongeacht hetantwoord - nul punten. Wat blijkt? Veel migrantenkinderen vullen bij antwoord drie in:«Een kilo bloem gaan kopen». Zelf brood bakken is in migrantenfamilies namelijk nietongewoon. Intelligent antwoord dus, maar wel nul punten. «Met een intelligentietestproberen we te zeggen wie intelligenter is dan anderen», lezen we als commentaar inBrussel Anders Bekeken. «Dat verschillende mensen verschillende talenten en moge-lijkheden hebben, die ook per cultuur kunnen verschillen, daar gaan we aan voorbij.»

FENOMEEN

Het toverboekIs lezen weer cool sinds Harry Potter? De Vlaamse boekhandelaar signaleert alvasteen forse verkoop van de vier tot nu toe verschenen avonturen in Zweinstein en ookhet fantasygenre profiteert mee van de hausse. «Veel kinderen die anders niet lezen,lezen Harry Potter», bevestigt Sylvie Moors, Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur,in De Standaard. «Maar ik denk dat maar weinig kinderen daardoor meer beginnen telezen.» Volgens onderzoeken naar leesbevordering lezen tienjarigen sowieso veel.Dat is ook de leeftijd waarbinnen Harry Potter razend populair is. Moors: «Pas vanaf14, 15 jaar beginnen jongeren veel minder te lezen.»www.harrypotteronline.nl

HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Afval op schooldan voor gezinnen. Volgens OVAM is het aandeel restafval van scholen en school-afval dat wordt verbrand of gestort ook gemiddeld groter dan in bedrijven. Diemoeten nu eenmaal meer zorg en middelen besteden om een milieuvriendelijkimago hoog te houden en worden daarop beter opgevolgd. Het opvallendste ver-schil tussen school- en bedrijfsafval is dat scholen veel minder afval sorteren enscheiden. Scholen willen wel, maar plaatsgebrek en hoge kosten spelen hen parten.Ze vragen financiële bijstand voor investeringen om beter te kunnen sorteren en ompreventieve acties tegen hun afvalberg te organiseren.4. Grote scholen sorteren beter dan kleineTechnische en beroepsscholen sorteren hun afval beter dan ASO- en KSO-scholen.Ze hebben - noodzakelijkerwijs - meer zicht op hun afvalberg. Grote scholen sor-teren beter dan kleine. Ze produceren per leerling ook minder afval voor de meestvoorkomende afvalsoorten. Er zijn ook verschillen tussen de netten. Katholiekescholen hebben het bijvoorbeeld makkelijker om via het schoolreglement een af-valbeleid te voeren. Zij kunnen leerlingen met meer dwingende argumenten verbie-den drank in blik of brikverpakking mee te brengen.5. De vervuiler betaalt te weinigDe autonomie van de Vlaamse gemeenten maakt dat de ene school niets, de andereheel veel betaalt voor zijn afvalophaling. Gemiddeld kost dat een Vlaamse secun-daire school 7,20 euro / 290␣ fr. per leerling en per schooljaar. In bijna de helft vande gemeenten betalen de scholen geen huisvuilbelasting. Bijna één school op vijfgeeft aan helemaal niets te betalen voor de inzameling van afval. Het principe ‘devervuiler betaalt’ gaat voor die scholen niet op. In een vierde van de scholen liggende kosten zo hoog dat personeelsleden zelf naar het containerpark trekken om

Eén Vlaamse secundaire school op drie trekt zich van zijn afvalbergniets aan. Scholen sorteren hun afval minder dan bedrijven en gezinnenen produceren in verhouding meer restafval. Veel scholen weten nietonder welke milieuwetgeving ze vallen. Maar in scholen die wel bewustmet afval omgaan, blijken de leerlingen de motor. Een analyse.252 Vlaamse secundaire scholen brengen hun afvalbeleid in kaart. In zijn eindwerkvoor het diploma milieucoördinator, in opdracht van de Vrije Universiteit Brussel,zet Philippe Van de Velde de feiten op een rijtje.1. Vlaamse secundaire scholen produceren jaarlijks100 kilo afval per leerlingDe Vlaamse secundaire scholen produceren gemiddeld 46 ton afvalstoffen per jaar.Dat is 100 kilo afval per leerling. 25 procent van dat afval bestaat uit papier en bijna40 procent uit restafval. Gevaarlijke stoffen, motorolie bijvoorbeeld, komen in klei-nere hoeveelheden voor, veelal in industrieel gerichte TSO- en BSO-scholen.2. Leerlingen produceren meer PMD-afval dan degemiddelde VlamingKeuken, refter en speelplaats zijn de belangrijkste afvalbronnen. PMD (blikjes,brikverpakking, plastic flessen…) is typisch afval van leerlingen, al halen die datvaak wel uit de drankautomaat op school. Met 2,7 kg per jaar produceert een scho-lier beduidend meer PMD-afval dan de gemiddelde Vlaming. Voor papier, glas engevaarlijke producten zijn enkel de scholen zelf verantwoordelijk.3. Scholen sorteren hun afval minder dan bedrijvenen gezinnenHet aandeel papierafval, PMD en niet-geselecteerd restafval ligt voor scholen hoger

▲

In welke milieuklassezit uw school?

KLASSE NR.121 41

Webtips1. EconomieBegeleide zelfstudie in boekhouden, geldschepping doorbanken, de geïntegreerde proef… Suggesties om dezetopics in de klas aan te pakken vindt u op de website vande Vereniging van Leraren in de Economische Weten-schappen. Met als bonus een kalender van studieda-gen, verwijzingen naar lectuur en nieuwe publicaties,en informatie van de inspectie economie.www.vlew.be2. DNTBent u het beu te hameren op de spelling van de werk-woorden? Laat uw leerlingen zelf de d van de t scheidenen ontdekken waarom. Dat kan met d/t-manie, een een-voudige beslissingstabel. Leerlingen beslissen online ophet world wide web of offline op hun pc na downloaden.www.kuleuven.ac.be/admin/al/niv3pbis/DenT/DT-start.htmwww.kuleuven.ac.be/admin/al/niv3pbis/DenT/oefening.htm3. StartWaar vind ik een overzicht van websites voor het on-derwijs? Educatieve portaalsites dus. www.digikids.be,www.klascement.be, www.pienternet.be en uw eigen-ste www.klasse.be komen geregeld in beeld, naast in-dividuele initiatieven van leerkrachten. Ook deze stuurtu alle kanten uit, binnen elk onderwijsniveau:leerkrachten.start.be

afvalstoffen van hun school aan te bieden.6. Scholen kennen de wetgeving onvoldoendeBijna de helft van de Vlaamse secundaire scholen weten niet tot welke klasse vanVlarem I (de milieuwetgeving) ze behoren en welke wettelijke verplichtingen dat metzich meebrengt. Of ze menen dat de indeling op hen niet van toepassing is. Bijnaéén op vijf scholen met industriële studierichtingen weet niet onder welke klasse zevalt. Dergelijke scholen vallen normaliter onder klasse 1 (meest milieubelastend).Ze moeten een milieucoördinator hebben, een milieujaarverslag kunnen voorleg-gen en kunnen de milieu-inspectie over de vloer krijgen. Slechts vier ASO-scholenop tien plaatsen zich in klasse 2 (gemiddeld milieubelastend), een cijfer dat norma-liter veel hoger zouden moeten liggen. Heel weinig scholen plaatsen zich in klasse3 (minst milieubelastend), wat de minste verplichtingen inhoudt. Vooral kleineASO-scholen komen voor dat label in aanmerking.7. Scholen die acties ondernemen, reduceren hunafvalberg tot de helftMeer dan de helft van de Vlaamse secundaire scholen probeert zijn afvalproblemenstructureel aan te pakken. Daartegenover staat dat een derde geen enkele maatregelneemt om zijn afvalhoeveelheden te verminderen. Scholen die aan het milieupro-ject Groene School van de Vlaamse overheid deelnemen en een logo behaalden,scoren daarin vrij hoog. In scholen die werk maken van milieuzorg ligt de totalehoeveelheid afval gemiddeld 50 procent lager dan in scholen zonder enige vormvan milieuwerking.8. De leerlingen maken het verschilVaak hangt het van de inzet van een leerkracht af om een milieuwerking te starten

en vol te houden, maar het succes van milieu-acties gaat altijd samen met de matewaarin de leerlingen erbij worden betrokken. Hoe meer leerlingen zelf voorstellenkunnen doen en maatregelen mogen nemen, hoe sterker de afvalberg op schoolkrimpt. Dat gebeurt opvallend meer in ASO-scholen dan in TSO- en BSO-scholen,hoewel directie en leerkrachten precies dààr bewuster aan een afvalbeleid werken.De school met een hoge milieu-indexwaarde heeft een open discussiecultuur waar-in leerlingen en leerkrachten via werkgroepen en volgens plan milieumaatregelenuitwerken. Alleen zo’n aanpak vermindert de hoeveelheid afval op school.

- Milieuzorg in scholen: vergelijkende studie van de afvalstromen en het afvalbeleid inmiddelbare scholen in Vlaanderen, Philippe Van de Velde, onder promotie van prof.Luc Hens – faculteit Geneeskunde en Farmacie - departement Menselijke Ecologie –Vrije Universiteit Brussel. U kan een kopie van het onderzoek aanvragen bij KathleenVan Dorslaer - Vakgroep Menselijke Ecologie - Laarbeeklaan 103 - 1090 Brussel - tel.02 477 49 65 - fax 02 477 49 64- De nieuwe en gratis schoolbrochure Vlarempel, ik snap het! geeft antwoord in mensentaalop al uw vragen over milieuwetgeving. Verkrijgbaar vanaf half januari en te bestellen bij EricCraenhals - Cel Natuur- en Milieueducatie en -Informatie - Koning Albert II-laan 20, bus8 - 1000 Brussel - fax 02 553 80 25 - eric.craenhals@lin.vlaanderen.be - U kan debrochure ook downloaden via www.mina.vlaanderen.be/milieueducatie/vlarem

«Soms trekken leraars zelf naar het containerpark omschoolafval goedkoop kwijt te raken.»

Het antwoord«In mijn studententijd blokten verschillende leeftijdgenoten met behulp van pepmiddelen. Van-daag vragen mijn leerlingen wat ik daarvan vind. Moet ik hen die middelen afraden of niet?»Pepmiddelen werken rechtstreeks in op de functie van de hersenen. Door het gebruik ervan zouden studentenminder slaap nodig hebben. Tegelijk zouden ze ervoor zorgen dat de studenten zich beter kunnen concentreren enmakkelijker kunnen studeren. Maar naast deze prestatieverhogende effecten kunnen er ook bijwerkingen optredenmet een averechts effect. Daarom raden experts aan om zo’n product zeker niet voor de eerste keer te gebruiken opeen acuut moment. Een student moet vooraf weten hoe hij reageert op stimulerende medicatie alvorens aan exa-mens-onder-invloed te beginnen. Toch is pepmiddelen slikken in het algemeen geen verstandige oplossing. Zekunnen hartritmestoornissen veroorzaken en jaarlijks vallen er doden. Steeds meer studenten en voorschrijvendeartsen beseffen dat. Er bestaan dan ook veiliger oplossingen die vrij te verkrijgen zijn bij de apotheker. Vraag is welin hoever het psychologische effect van zo’n middel meespeelt.Team Medinet - www.medinet.be - abonneer u op de elektronische gezondheidsnieuwsbrief

STATISTIEKEN

De gelukkige minderheidAls de wereldbevolking precies 100 mensen telt, dan bestaat zij uit:• 57 Aziaten, 21 Europeanen, 14 Amerikanen en 8 Afrikanen;• 52 vrouwen en 48 mannen;• 70 niet-blanken en 30 blanken;• 70 niet-christenen en 30 christenen;• 89 heteroseksuelen en 11 homoseksuelen.Van die honderd wereldbewoners• bezitten er zes 59 procent van de welvaart en die zes wonen allemaal in de Verenigde Staten;• huizen er 80 in onwaardige woningen;• zijn er 70 analfabeet;• lijdt de helft aan ondervoeding;• heeft één mens een hogere opleiding gevolgd;• bezit één mens een computer.

Meer studeren zonderinvloed.

▼

42 KLASSE NR.121

COMMUNICATIE OUDERS-SCHOOL

«Dat hadden ze ons tochkunnen zeggen»

«Het schoolkrantje, de klasagenda, een gesprekje links en rechts. Ikprobeer Jozefien zo goed mogelijk op te volgen. Ik weet graag water op school gebeurt. Vroeger bracht ik Jozefien zelf naarschool en was er voor of na de les wel even tijd om metde juf te praten. Nu hoor ik niks, behalve als erechte problemen zijn. Straks is er weeroudercontact: in de eetzaal. Beurtafwachten. En na tien minu-ten is het weer ge-daan tot volgendtrimester.»(Rita, moeder)

In het decembernummer van hun Klasse lezen ouders een bijdrage van De EersteLijn over communicatie. Hoe kunnen zij ervoor zorgen dat de communicatie met deschool vlot verloopt en wat kunnen ze verwachten dat de school doet. «Tienminu-

tengesprekken met ouders» is het nieuwe boek van Ard Nieuwenbroek. U kan hetvoor 11,34 euro bestellen op www.kpcgroep.nl Meer over communicatie op schoolvindt u op de internetsite van Klasse: www.klasse.be/dossier/communicatie.

ALLE GEDRAG IS COMMUNICATIEEen nota in de klasagenda, het schoolreglement, het rapport…: alles is communi-catie. Je kan niet niet communiceren. Elke vorm van communicatie (briefje,telefoon, gesprek…) verloopt over vier niveaus. Zowel ouders als leerkrachtmoeten op die vier niveaus ‘werken’.[1] De inhoud. Wie communiceert, wil informatie doorgeven. Hoe helderder u de

boodschap brengt, hoe groter de kans dat de communicatie lukt.[2] De relatie. De manier waarop u die inhoud communiceert, toont hoe u naar uzelf,

de boodschap en de ontvanger kijkt. Communicatieproblemen ontstaan als de relatiegestoord wordt: beschuldigingen, verwijten, wantrouwen, onverschilligheid…

[3] De waarneming. Iedereen heeft zijn eigen achtergrond en ervaringen, eigenregels en gewoonten van waaruit hij interpreteert. Communicatieproblemenontstaan als we denken dat iedereen hetzelfde moet zien als wij. Goede commu-nicatie begint bij ‘Begrijp ik voldoende hoe de ouder naar deze feiten kijkt?’

[4] De waardering. Communicatie vertrekt vanuit wederzijds respect. Pas alsbeide partners elkaars deskundigheid erkennen, kan communicatie lukken.Een mens communiceert niet enkel met woorden. Gesproken taal wordtaltijd begeleid door gebaren, mimiek, volume, snelheid, stemkleur... Die taalzegt vaak meer (en is vaak eerlijker) dan woorden.

HAAL HET BESTE UIT EEN TIENMINUTENGESPREK[1] Zorg dat de ouders zich als een gast voelen (naamkaartjes, informatiehoek-

jes, demonstratielessen, de directeur die aanwezig is).[2] Bereid het gesprek goed voor. Welke boodschap hebt u, hoe gaat u die vertalen?

Wat wil u bereiken bij de ouders? Wat zijn de positieve kanten van de leerling?[3] Leerkrachten zijn in tien minuten vaak alleen maar bezig met wat slecht gaat.

Daardoor ontstaat een weinig genietbaar klimaat: loodzwaar voor leerkracht énouders. Spreek ook over de positieve kanten van de leerling.

[4] Ouders en leerkrachten zijn partners. Zoek samen naar oplossingen, veroor-deel nooit de aanpak van ouders. Vermijd conflicten.

[5] Formuleer problemen in concreet observeerbaar gedrag. Zo nodigt u

CHECKLIST VOOR GOEDE COMMUNICATIE OP SCHOOLM De leerlingen weten op school perfect waar ze naartoe kunnen met vragen en problemen (meldpunt voor pestgedrag, vertrouwensleer-

krachten, spreekuur klasleerkracht, CLB…).M Er is regelmatig overleg tussen de leerkrachten: klassenraad, multi-disciplinair overleg (taakleerkracht, leerkracht zorgverbreding,

directeur, leerkrachten, CLB-medewerker)…M Er is eerlijke en open communicatie tussen directie en personeelsleden.M De school zorgt voor genoeg tijd (leer- en begeleidingsgesprekken, spreekuren, oudercontacten…) en ruimte voor gesprekken (zitbanken

op de speelplaats, spreekkamer voor de ouders…).M Ouders weten precies wanneer, waar en hoe ze de directeur of leerkrachten kunnen bereiken.M Er zijn verschillende communicatiekanalen met de ouders: het schoolreglement, een maandelijkse nieuwsbrief, de klasagenda, het

heen-en-weer-schriftje, de schoolkrant, open klasdag, huisbezoeken, oudercontact… De communicatie verloopt in twee richtingen.M De school hecht veel aandacht aan begrijpbare taal voor àlle ouders (ook kansarmen en migranten).M De school maakt het mogelijk dat oudercomité en leerlingenraad hun achterban kunnen informeren (schoolkrant, schoolradio…)M De school vormt samen met het CLB de draaischijf voor alles wat met externe hulpverleners (logopedisten, drugscentra…) gebeurt.M De school heeft oog voor wat zich buiten de muren van klas en school afspeelt (de buurt, de regio, andere mensen).

ouders uit om even in uw huid te kruipen.[6] Stel u open en luisterend op. Ook een ouder is deskundig. Betrek ouders bij

een mogelijk probleem.[7] Maak korte aantekeningen voor het leerlingendossier.[8] Nodig ook ouders van goed presterende leerlingen uit. Dat geeft een sterk

gevoel: beide partijen werken samen aan de opvoeding van het kind.[9] Maak afspraken voor de opvolging van de afspraken (via de schoolagenda,

nieuw contact…)[10] Ga na waarom sommige ouders wegblijven (weerstand, angst). Blijf contact

zoeken.

Gezien op tv

Gezien op tv

Gezien op tv

Gezien op tv

Gezien op tv

In samenwerking met Klasse maakt Vitaya

een korte televisiereportage over de commu-

nicatie tussen ouders en school. U kan die

special vanaf zaterdag 29 december bekij-

ken in het blok Kinderen om 21 uur. De hele

week volgt om de zeven uur een heruitzen-

ding. Leuk om op te nemen als smaakma-

kende inleiding voor een volgend oudercon-

tact, studiedag enz… Vitaya programmeren

kan gratis via 078 35 36 37. Alleen in Brussel

zit de zender nog niet op de kabel.

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u terecht?• De Infolijn van het departement On-derwijs is het eerste aanspreekpunt voorleerkrachten, ouders, leerlingen en stu-denten met vragen of problemen rondonderwijs: bel het GRATIS NUMMER0800 30203 (alle werkdagen van 9 tot12.30 u. en van 13.15 tot 17 u.). U kanook faxen naar 02 553 96 55 of surfennaar www.ond.vlaanderen.be/infolijn.Daar vindt u het antwoord op een aan-tal veel gestelde vragen. Vanuit dezewebsite kan u ook een e-mail sturennaar de Infolijn.• Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle(recente) informatie over omzendbrie-ven en wetgeving.• Voor vragen over uw persoonlijkdossier (b.v. over uw wedde) stapt ueerst het best naar het secretariaat vanuw eigen school. Eventueel zal de schoolcontact opnemen met uw werkstation.U kan ook zelf bellen via het centralenummer tel. 02 553 86 11.• U vindt alle diensten op één adres:departement Onderwijs - Koning AlbertII-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 55386 11 (algemeen nummer).• 0800 30 201 is het nummer van deVlaamse Infolijn. U kan op dit gratisnummer terecht, iedere werkdag van 9tot 19 u., voor informatie en publicaties.

Dialoog

KLASSE NR.121 43

Racisme (1)n Zijn er echt mensen die de moeite nemen om u een Klasse terugte sturen volgeschreven met scheldwoorden als u het over racismehebt? Hoe voeden die mensen dan hun kinderen op? En welkehouding zullen deze kinderen later aannemen in een wereld waar-in ook mijn kinderen volwassen zullen zijn? Dit idee beangstigt mij.Ik geef les in het beroeps. Een toffe klas, geen te grote groep, ikgeef er graag les. Eén van mijn leerlingen is een Afghaanse jongen.Zijn ouders zijn gevlucht uit het land van de Taliban. Sedert ander-half jaar wonen ze in België. De jongen is beleefd en behulpzaam.Hij doet erg zijn best om Nederlands te leren spreken, en dat lukthem al aardig. Toen de les ging over ‘feest vieren’ heb ik de leerlin-gen laten brainstormen rond dit onderwerp. Ik vroeg hem hoe dater bij zijn volk aan toe gaat. En hij vertelde bedeesd over de Rama-dan. Ik zag dat mijn Afghaanse leerling trots vertelde over de tra-dities van zijn land, zijn cultuur en zijn volk. En dat de andereleerlingen er respect en begrip voor hadden. En dat maakte mij blij.Er zijn niet veel kleurlingen in onze school. Ik houd de discussierond racisme wel open. En als iemand een racistische opmerkingmaakt, dan ben ik de eerste om toe te geven dat het zeker geengemakkelijke wereld is waarin we leven. Maar bestaat er een een-voudige oplossing? Ik laat hen zelf nadenken. Ik vraag ze om eeneigen opinie te vormen, en niet zomaar klakkeloos de ideeën vanouders of kranten over te nemen.Rozemie Vandekerckhove - leerkracht - via e-mailAls het over racisme gaat hanteren de (naamloze) briefschrijversinderdaad meestal een dikke zwarte stift. Dat ligt hen duidelijkbeter in de hand. Een staaltje ter illustratie?

Racisme (2)n Ik ben moeder van vier kinderen en ik durf mezelf geen racistte noemen. Wel vind ik dat de mensen van vreemde origine zelfracisten zijn, daar zij dit steeds als verdediging boven halen tij-dens meningsverschillen. Mijn jongste dochter voetbalt reedsvan haar zes jaar in een jongensploeg, zij is het enige meisje en zijstaat in de goal. Deze ploeg telt veel mensen van vreemde origi-ne: Marokkaanse, Turkse, Spaanse, Poolse en nog vele anderenationaliteiten. Sinds verleden jaar zijn er drie Marokkaanse jon-gens in de ploeg gekomen en de problemen zijn begonnen voormijn dochter. Die kinderen hebben het hele seizoen niets andersgedaan dan mijn dochter uit te schelden voor slechte keeper endat zij daar niet thuis hoort als meisje.Vorig weekend kwam mijn dochter half wedstrijd volledig aan-gekleed in de kantine met de woorden «En nu voetbal ik nietmeer, ik ben het beu, die Marokkaan zit mij steeds uit te schel-den». De ouders van deze kinderen zien wij nooit op het voetbal,zodat ze zelf niet kunnen zien hoe hun kinderen zich gedragen.De meeste mensen van Marokkaanse origine vinden meisjes juistgoed om te koken, kuisen en kinderen voort te brengen. Zij vin-den dat een meisje niet in een jongensploeg mag voetballen.Meisjes moeten hun hoofddeksels dragen en zijn voor de restminderwaardig. Ik vind het wel knap dat mijn dochter nog steedsopen staat om op te trekken met kinderen van een andere origi-ne. En ik vind het jammer voor de mensen van vreemde originedie wel van goede inborst zijn dat ze meedragen wat dan deanderen van vreemde origine veroorzaken.Monique De Kinderen - ouder - Schelle

Racisme (3)n Ik ben twaalf jaar en heb een maand naast een ‘kleurling’gezeten in de klas. Een lievere jongen kan je je niet voorstellen.Hij was ook geen herrieschopper. Ik kwam heel goed overeenmet hem. Velen onder ons zij racisten, maar onze grote voorbeel-den zoals ‘Missy Elliot’ en ‘Eve’ zijn toch ook zwart hé? Ik vind onsallemaal even stom. Wij haten mensen omdat ze zwart zijn. Mijnnicht (mijn beste vriendin) is een negerinnetje en ik ben blank enwe zijn twee handen op één buik. Laten we niet meer kijken naarhet uiterlijke, maar naar het innerlijke.Maxime - 12 jaar

De pyjamaschooln Graag een reactie op jullie artikel in Klasse 120 p. 34 i.v.m.zieke kinderen. Mijn zoontje heeft een schedelbreuk opgelopen.Frank : 11 jaar - 6de studiejaar - gewoon onderwijs - wel spas-tisch. Frank had zogezegd recht op onderwijs aan huis. Er iemandvan de vervangingspool gekomen (een regent L.O.), deze per-soon is een vijftal keren geweest, toen had hij een andere op-dracht. Aan die leerkracht werd niet uitgelegd dat Frank specifie-ke problemen had. Als leerkracht heb ik toen zelf Frank proberenbij te werken (dit ging heel moeilijk, ik kreeg op school geenloopbaanonderbreking voor familiale redenen omdat er geeninterimaris was). We besloten Frank terug halve dagen naar schoolte laten gaan. Frans heeft hij niet meer gehad sinds twee maan-den, hij is op geen enkele manier bijgewerkt. Daarom hebbenwij, als ouders, een gesprek gevraagd met de leerkracht, de di-rectie en het CLB. De vraag werd duidelijk gesteld: kan Frankbijgewerkt worden? De leerkracht: ik heb geen tijd na school. Deschool: wij hebben geen mensen ter beschikking. Het CLB: wijhebben ook geen middelen.Op de bespreking met iedereen had ik Klasse bij. Reactie: dat ishet ideaal, de realiteit is anders.Kristien Hendrickx - leerkracht en ouder - Zonhoven

Technologische opvoedingn Leerlingen haken af in technologische opvoeding? (Klasse 119p. 10) Oud zeer: accommodatie en uitrusting, ver weg van deervaringswereld, te verscheiden leerboeken, weinig houvast voorde leraren, te theoretisch, weinig waardering voor het vak (slechts9 op 22 scholen hebben geschikt leslokaal). In 1966 begon ik leste geven in het TSO. Toen werd alleen de industrieel-wetenschappelijkeafdeling echt gewaardeerd. In de geselecteerde waarnemingenvan de onderwijsinspectie staat geen woord over de verschillenin TSO- en ASO-scholen. Uit ervaring weet ik dat in de TSO-scho-len véél leerlingen TO gaarne hebben. Iedereen wéét dat er in hetASO meestal geen ‘technocultuur’ bestaat. Die mensen kunnendaar niets aan doen, de inspectie wél.G. Vileyn - leraar - Assebroek

Besparingenn Ik ben sinds 2,5 jaar actief als leerkracht moderne talen inzowel het dag- als het avondonderwijs. Voordien combineerde ikeen full-time opdracht in de privé-sector met zes lestijden Fransin het avondonderwijs. Omwille van mijn grote belangstellingvoor het onderwijs, deed ik de deuren van de privé-sector in 1999achter mij dicht. Van die keuze heb ik geen spijt, al moet er welworden gezegd dat ik vorige week van het departement Onder-wijs een «verrassing» van jewelste kreeg: plots telt mijn negenjaar loonanciënniteit van het avondonderwijs niet meer mee voorde berekening van mijn wedde in het dagonderwijs. Concreetbetekent dit dat ik vanaf 1 september zo’n 1 983 euro (80 000␣ fr.)bruto per jaar minder zal verdienen. Van een koude douche ge-sproken! Om nog maar van de onbeleefdheid van het onderwijs-departement te zwijgen! Ik moest dit vaststellen via mijn loon-brief, maar werd over deze betreurenswaardige beslissing hele-maal niet persoonlijk geïnformeerd. Hoe wil je dat leerlingen nogrespect opbrengen voor hun leerkrachten, als er van aan de top algeen respect meer is? De reden van de beslissing is helemaalgeweldig: er zou een te grote overloop zijn van leerkrachten vanhet avond- naar het dagonderwijs toe. En ik die dacht dat deminister net daar om zoveel leerkrachten verveeld zat?Één ding is duidelijk: het is hier louter en alleen om de centen te doen.Vandaar ook dat leerkrachten nu tot hun 58 in de scholen mogen«draven». En «draven» is het! Ik heb nog nooit zoveel gewerkt als devoorbije twee jaar. Zestig uur werken per week is legio. Ik vrees datdoor dergelijke beslissingen en door de aanhoudende onmenselijkhoge werkdruk de onderwijswereld verder zal blijven leeglopen.Leerkracht - naam en adres bekend

©

1

1© www.klasse.be/kvl/120/34 Zieke leerlingen - De Pyjamaschool

(advertentie)

KLASSE NR.121 45

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen,e-mails en reacties via internet vindt uop deze pagina’s. Naamloze brievenof manifesten komen er niet in. Epis-tels die langer zijn dan 25 regels ma-ken weinig kans. Wat te lang is, kortenwe in. De redactie is niet verantwoor-delijk voor de inhoud van de brieven.Vermeld uw naam en adres. Enkel uit-zonderlijk op gemotiveerd verzoek la-ten we die weg. We kunnen eventueelbrieven doorsturen naar betrokken af-delingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die deredactie bereiken via Klasse voor Oudersen Maks! (Klasse voor Jongeren). Kanvoor iedereen interessant zijn.U kan ook uw mening kwijt opwww.klasse.be/forum ofwww.klasse.be/gastenboek.Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 -info@klasse.be

OpinieHet onderwijsdebat herwaarderen«Met steeds groter wordende verbazing volgen wij al enkele ja-ren het debat dat gevoerd wordt binnen de Vlaamse onderwijs-wereld», schrijven studenten derde licentie Pedagogische We-tenschappen - Onderwijskunde. «De drie grote actoren in hetonderwijsbeleid, namelijk de koepels (die de inrichtende mach-ten vertegenwoordigen), de vakbonden (die de leerkrachten ver-tegenwoordigen) en de overheid, worden niet langer gedrevendoor een streven naar ‘goed’ onderwijs, maar laten zich eerderleiden door een ‘zelfverdedigingsreflex’. Die bestaat uit het legi-timeren van de eigen machtspositie en de bestendiging ervan.Hierdoor verwaarlozen zij de mogelijkheid om tot een open ge-sprek te komen en bijgevolg de kans tot verrijking door de ander.Laat ons stoppen met het herleiden van het debat tot ‘macht’ en‘invloed’. Laat ons die woorden vervangen door ‘ervaring’ en ‘posi-tieve bijdrage’. De koepels beschikken over heel wat ervaring overorganiseren van onderwijs, de vakbonden vertegenwoordigen dui-zenden gedreven leerkrachten en de regering beschikt over demogelijkheid om een optimaal kader te schetsen waarin zowelervaring als gedrevenheid ten volle tot uiting kunnen komen.Laat ons ook niet enkel kijken naar het irrationele karakter van devele ‘tradities’ in het onderwijs, maar laat ons eens op zoek gaannaar de meerwaarde ervan. Niet alles dient te worden hervormd

en gerationaliseerd, evenmin als alle tradities moeten behoudenworden, maar er moet op zijn minst over worden gepraat.Wij pleiten voor een inhoudelijk debat, een debat over de kwaliteitvan het onderwijs, een debat waarin elke actor eerst voor zichzelfbepaalt wat ‘kwalitatief onderwijs’ inhoudt. In zo’n debat dient ieder-een zijn eigen mogelijkheden, maar ook zijn eigen grenzen te kennen.Zo mag de overheid zich niet inlaten met de pedagogische methodes,mag ze de pedagogische vrijheid van de inrichters van onderwijs nietbeperken, maar dat neemt niet weg dat de overheid een waardevollegesprekspartner is, ook inzake de inhoud van het onderwijs.Laten we de ervaring van de drie actoren koppelen om opnieuw dedialoog aan te gaan over wat goed is voor het onderwijs, in plaatsvan ons te verliezen in een eindeloos gekibbel over het eigen grotegelijk. Elk van de actoren kan zich misschien beter even bezinnenover het belang van goed onderwijs, in het belang van het onder-wijs, en de wapens voorgoed terzijde leggen.Bij deze pleiten wij dus voor een herwaardering van het onder-wijsdebat en roepen wij een onmiddellijk halt toe aan zinloze eninhoudsloze machtsspelletjes, die enkel de individuele leerkrach-ten en leerlingen treffen.»Stijn Mahieu, Ruben Vanderlinde, David Wemel, Studenten 3de li-centie Pedagogische Wetenschappen-Onderwijskunde (KULeuven)

Leraar tussen tanksAls student lerarenopleiding wiskunde en als jood, ben ik graagop de hoogte van wat er enerzijds in het onderwijs en anderzijdsin Israël gebeurt. Tot mijn grote spijt is er echter een belangrijkeincoherentie tussen de situatie in het onafhankelijk Palestijnsgebied en het artikel in Klasse 120 p. 38. Recent heeft de Pales-tijnse curriculumadministratie nieuwe schoolboeken uitgegevenen goedgekeurd. Deze boeken moedigen de leerling zeker nietaan tot vredesdaden, integendeel. De inhoud is eigenlijk te schandaligvoor woorden en zal ik dus niet bespreken. Geïnteresseerdenkunnen voor een uitgebreid verslag terecht op www.edume.org/reports/index.htmOndanks al wat in die boeken verkondigd wordt, zijn die boekenook door een Belgische keuringscommissie goedgekeurd. Ik stelme hier serieuze vragen bij. Zijn de teksten wel degelijk aandach-tig gelezen? Wie is verantwoordelijk voor zo'n goedkeuring? Watis er de invloed van?Alon Amsel - student

Studiereizenn Ik vind het positief dat er studiereizen georganiseerd worden,maar ik vind het spijtig dat er soms zo’n groot prijskaartje aanhangt. Kan er niet gezocht worden naar een creatieve, goedko-pere formule in sommige gevallen? Er kan toch niet verwachtworden dat de leerlingen tijdens een driedaagse trip naar Enge-land driemaal op restaurant gaan en ’s avonds ook nog voor hunmaaltijd moeten zorgen? Blijkbaar tekenen de ouders zeer vlugvoor akkoord zonder zich af te vragen welke kosten er nog bijko-men. Waarom wordt er vooraf geen schatting gemaakt zodat deouders een realistisch beeld krijgen van de kosten? Nu wordt ervan ons verwacht dat wij onze kinderen genoeg zakgeld (124euro - 5 000␣ fr.) meegegeven, zodat ze zelf voor hun voeding endrinken kunnen instaan en hier en daar nog een toegangsticket.De eigenlijke studiereis komt op 174 euro (7 000␣ fr.). De socialedruk is groot om je kind mee te laten gaan, maar er is totaal geeninspraak van de ouders of de leerlingen.Marie - ouder

Een dagje Liern Dankzij Klasse konden we een bezoek brengen aan de prach-tige stad Lier. Door de multiculturele wandeling hebben wij eentotaal andere kijk op de Turken en de Marokkanen die in Lierblijkbaar zeer goed geïntegreerd zijn. Ik wil ook nog even aanha-len dat we zeer tevreden waren over onze gids ‘Eddy’, die methart en ziel zijn opdracht vervulde. Die zouden we nog kunnengebruiken in onderwijs.Geert Declercq - leraar - Zwevezele

Zonder boe of ban Bij het lezen van Klasse 119 (p. 33) kwam ik het artikel «Zonderboe of ba» tegen. Reeds meerdere malen deed ik mee aan een ofandere actie voor leerkrachten. Soms behoorde ik tot de gelukki-gen, soms niet. Bij die actie van Lier met Klasse kreeg ik inder-daad zo’n wildcard, waar ik heel tevreden mee was. Als ik hetartikel lees, ben ik samen met velen wel ontgoocheld in mijn

collega’s. In naam van alle andere gelukkigen wil ik ons hierbijgraag verontschuldigen voor hun onbeschoft gedrag. Hierbij hoopik dat de positieve reacties een goede stimulans zijn om de nega-tieve te vergeten, zodat er in de toekomst nog veel «Klasse-dagen» mogen plaatsvinden. Dank voor alle inspanningen diedaarvoor moeten worden geleverd. Hierbij meld ik ook nog graagdat ik als onderwijzeres in het vijfde leerjaar (en daarna ook mijnleerlingen) al vaak heel wat kennis heb opgedaan tijdens zo’nrondleiding.Greta Depree - leerkracht - via e-mail

ICT-coördinatoren revisitedn Even een reactie op het artikel «ICT-coördinatoren vragen sta-tuut» (Klasse 117, p. 12). Weet je: hetzelfde geldt voor de veledikwijls ook vrijwillige milieucoördinatoren in de school. Terwijler wel een statuut bestaat voor preventieadviseurs, bestaat datniet voor milieucoördinatoren. Nochtans waren er een aantaluren per school voorzien, en zeker per scholengemeenschap. Maardie zijn gesneuveld, dixit het kabinet Onderwijs, door de toege-vingen aan de looneisen van de leerkrachten. Een school heeftheel wat verplichtingen - zeker een technische school - en is dusonderworpen aan de VLAREM-wetgeving. Weet je dat er op hetogenblik in Vlaanderen maar twee secundaire scholen zijn dieweten dat ze in orde zijn met die milieuwetgeving? Voor de restis het toedekken en erover zwijgen: er zijn toch geen middelen.Toch wel ontplofbaar mengsel.Jan Van den Bossche - gedetacheerd leerkracht departementLeefmilieu - Antwerpen

Stakenn Wij zouden graag wat meer solidariteit van de leerkrachten metde ouders willen zien. Wij, ouders die niet in het onderwijs werk-zaam zijn, zijn verplicht tien jaar langer dan jullie te werken: tot 65.Een maatregel waar ik ook niet gelukkig mee ben. Wij moeten ditechter doen om jullie pensioenen (vanaf 55!) te kunnen betalen.Ten tweede ben ik niet bereid de schoolloopbaan van mijn kinde-ren hieraan op te offeren en wens mijn kinderen niet met eennefaste achterstand gedurende heel hun carrière op te zadelen.Dus zal ik zelf maatregelen nemen en hen privé-lessen laten vol-gen om de gaten op te vullen indien er nog wordt gestaakt. Derekeningen zullen verstuurd worden naar de vakbonden en deschool. Mijn kinderen hebben recht op degelijk onderwijs en daarbetalen wij voldoende belastingen voor.Anne van Hauwermeiren - ouder - GentLeerkrachten kunnen over het algemeen vanaf 60 met pensioen.Er bestaat wel een ‘uitstapregeling’ waarbij de betrokken leraareen ‘wachtgeld’ krijgt dat lager ligt dat zijn pensioen. Een leer-kracht kan dus niet vanaf 55 echt met pensioen gaan. (Zie p. 14).

Ambtenaarn Raar maar waar. Alle Belgen gelijk voor de wet. Ben je ambte-naar in het Vlaams Gewest dan krijg je een fiks cadeau maar owee,ben je leerkracht, dan word je ook wel door een ministerie betaalddoch dan geen verhoging eindejaarspremie of vakantiegeld.Herman Stevens - leraar - Neigem

§

2

©

3

2© www.klasse.be/kvl/120/38 Leraar tussen tanks3© www.klasse.be/kvl/117/10-4 Computers - ICT-coördinatoren vragen statuut

46 KLASSE NR.116

Volgende week inKLASSE VOOR OUDERS

(rond 16 januari op school en vanaf 14 januari op www.klasse.be)

1. «Ze kunnen dat nog niet» «Ze hebben nog maar hun pamperuit en jullie gaan ze al leren wat hun rechten zijn. Zullen we het eersteven over hun plichten hebben?» Zo reageert een volwassene ophet nieuwe initiatief, een Klasse voor Kinderen. Kinderen zijn nog-niet wezens. Ze kunnen nog geen verantwoordelijkheid nemen,kunnen nog niet kiezen, kunnen nog niet zeggen wat op hun leverligt. Deze bijdrage toont andere kinderen. Ouders zijn verrast énverontwaardigd.

Tip: Bekijkt u samen met de leerlingen hoe het gesteld is met hunparticipatie? Gebruik gerust het schema op pagina 31 van dezeKlasse. Groeien uit zulk gesprek nieuwe initiatieven, mogelijkhe-den? Klasse voor Kinderen is bedoeld voor leerlingen van de derdegraad basisonderwijs. Neemt u het toch ook even door?

2. «Mama, ik weet niet wat kiezen» «Het is om gek te worden alsAnke wat moet kiezen», zegt Peter, haar vader. «Ze twijfelt lang en alsze dan gekozen heeft, krijgt ze vlug spijt». Zolang het over wat ze nuzal aantrekken gaat, of wat ze zou kiezen voor haar verjaardag gaathet nog. Maar wat als Anke straks een studierichting moet kiezen? DeEerste Lijn vertelt ouders hoe ze van hun kinderen vaardige kiezerskunnen maken. De school en het CLB zijn hun eerste partners.

Tip: Beleg met leerkrachten over alle leerjaren (basis én secun-dair?) heen een vergadering en bekijk hoe uw school omgaat metkiezen. Komt dat alleen aan bod op de scharniermomenten in deschoolloopbaan van leerlingen (zesde leerjaar, eerste, tweede,vierde en zesde jaar secundair). Of leert u uw leerlingen tussen-door ook eens kiezen? Tekent u samen met de collega’s en deouders even de leerlijn uit? Misschien helpt bijdrage 17 van uweerstelijnsmap (of www.klasse.be/dossier/leren kiezen). Succes.

3. «Wie is hier de gehandicapte?» «Gij met uwe gehandicaptebroer, kruip eens de boom in, ge zijt al even debiel». Dat moestMarlies Korthoudt (13) uit Aartselaar horen. Toen ze dan eenspreekbeurt hield over haar broer, en de medeleerlingen vragenkonden stellen, werd het helemaal stil. De cavia uit de spreekbeurtvan het klasgenootje had meer succes. Marlies is «brus», een zusvan een gehandicapte. Hoe gaat ze daarmee om?

Tip: Lees dit portret in de klas. Zouden uw leerlingen eenklasgenoot met een handicap zien zitten? Welke problemenzouden er plotseling rijzen op school. Wat zouden mogelijkevoordelen zijn, wat nadelen?

46 KLASSE NR.116

Over twee wekenMAKS!

(rond 16 januari op school en vanaf 14 januari op www.klasse.be)

1. Duivels. Zij noemen zich satanisten maar zijn geen bloeddrinken-de liefhebbers van zwarte missen. De natuur is hun inspiratiebron.

Tip: Jongeren zijn op zoek naar zingeving in hun leven. Dezereportage kan een uitgangspunt zijn voor een levendige discussie.

2. Tweede thuis. «Je kent iedereen, de drank is goedkoop en ’t isniet ver van huis», zegt Eva (17). 70 000 jongeren zitten wekelijks ineen jeugdhuis. Een reportage vanuit hun tweede thuis.

Tip: In het jeugdhuis steken jongeren de handen uit de mouwenen krijgen verantwoordelijkheid. Laat hen in de klas vertellen hoeze dat doen.

3. Bissen. Vier op tien leerlingen zijn minstens een jaar te oud als zede secundaire school verlaten. Ernstige studieadviezen en eengoede opvolging van leerlingen via de klassenraad kunnen heel wat«verloren» jaren vermijden.

Tip: Elke klas telt bissers. Krijgen zij eens de kans om over hunervaringen te praten?

4. Natuur. Eerst was er Natuurreservaten vzw en De Wielewaalmaar nu is er nog enkel Natuurpunt. Na de fusie, de kritische vragenvan MAKS!

Tip: Hoogstwaarschijnlijk is er een afdeling van Natuurpuntactief in de buurt van uw school. Contacteer hen voor eenuitstap in de natuur. Info: www.natuurpunt.be.

5. Hooverphonic. Is het vlaggenschip van de Belgische muziek-vloot. Scoort muzikaal brein Alex Callier even hoog op de test vanMAKS!?

Tip: Muziek verzacht niet alleen de zeden, het is ook één van degrootste identiteitsfactoren voor jongeren. Een streepje muziekin uw les kan nooit kwaad.

6. Romeo & Juliet. Is het bekendste liefdeskoppel en meesttragische liefdesverhaal. Het fotofeuilleton in MAKS! is een ernstigeconcurrent.

Tip: «Waarom schrijven dichters poëzie?» - «Om vrouwen teverleiden.» Neemt u af en toe de tijd voor poëzie op school?

7. De spirit van Nathalie. Gsm, computer, elektrische gitaar.Nathalie zou ook zonder kunnen. «Die gadgets gebruik ik, spiritua-liteit heb ik nodig.»

Tip: Laat jongeren zelf vertellen over hun multimedia: gsm,internet, computer, stereo….

De titel is nogGEHEIM

Op 14 januari verschijnt het eerste nummer van wat voorlopig«Klasse voor Kinderen» heet. «Maar noem ons vooral geen kinde-ren», zeggen de tieners van het vijfde en zesde leerjaar die voortaanook hun eigen Klasse krijgen. De naam van het blad hebben ze zelfgekozen, maar is nog geheim tot op de spannende persconferentie.Net als de rest van het blad trouwens.Let op!• Het blad is alleen voor het vijfde en zesde leerjaar. Sommigescholen hebben het ook voor andere klassen aangevraagd. Dat kanspijtig genoeg niet!• Elke school krijgt ook telkens enkele exemplaren van een specialebijlage voor leerkrachten. Daarin vindt de leraar meer achter-gronden, tips en ideeën om méér uit het blad te halen. Het alleenmaar uitdelen zou zonde zijn.• Bij het eerste nummer zit al meteen ook een extra bijlage voor hunouders: Tijd-Rovers.• Aan het blad is een leuke, interactieve site gekoppeld: ga (samenmet uw leerlingen?) kijken op www.klasse.be

Waar vind ik?

Zowel leerlingen en studenten als ouders enleerkrachten sturen ze dagelijks op ons af. Vra-gen naar informatie over taalvakanties, studie-richtingen, oudergroepen, kinderboeken… tottechnowebsites toe. Onderwijs blijkt ook een

heel populair thema als het om documentatie voor eindwerken enthesissen gaat. Persoonlijk kan Klasse daar niet op reageren, maaru hebt wel gratis toegang tot alle artikels die ooit in Klasse, Klasse voorOuders, Klasse voor Jongeren en Maks! verschenen. Surf naarwww.klasse.be/archieven. Zoek er op trefwoord of download eendossier, compleet met alle bronverwijzingen en hints voor meer info.De teksten mag u overnemen als u de bron vermeldt, voor foto’s encartoons geldt het auteursrecht. Ook in de digitale uitverkoop: dage-lijks onderwijsnieuws, de 100 vaktijdschriften voor leerkrachten, dis-cussieforums, wedstrijden en uw groeten op het gastenboek. Voorleerkrachten in een goudgeel kleurtje.www.klasse.be

Samen

makenschool

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Klasse voor LeerkrachtenVoor alle Vlaamse leerkrachten, CLB’ers, studenten in de lerarenopleiding enz.185 000 ex per maand (bereik 100%)

Klasse voor OudersVoor alle Vlaamse ouders van kinderen tussen 2,5 en 14 jaar680 000 ex per maand (bereik 95%)

Maks!Voor alle Vlaamse jongeren tussen 14 en 18 jaar210 000 ex per maand (bereik 91%)

Klasse voor Kinderen (de echte naam volgt volgende week)Voor alle Vlaamse kinderen tussen 10 en 12 jaar122 000 ex per maand (bereik 80%)

Klasse op internetVoor alle geïnteresseerden, waar ook ter wereldMeer dan duizend bezoekers per dag

Totale oplage van Klasse: 1 197 000 ex. per maandWe maken samen school

EEN MILJOENWENSENMET KLASSE

Actieve burgers die hun rechten

en plichten kennen: leerkrachten,

ouders en leerlingen die samen

meer weten, meer doen en meer

denken. Stimulerende voorbeel-

den van mensen die niet bij de

pakken blijven zitten, vorm geven

aan hun leven en werk, thuis en

op school. Elkaar waarderen en

tonen wat goed loopt. Tegelijk

deuren en vensters open zetten

voor nieuwe ideeën en andere

werelden. We zijn samen

verantwoordelijk voor de

gemeenschap waarin we leven.

Die kan mooier en sterker, met

meer solidariteit en respect, open

communicatie en actieve

betrokkenheid. Daar werken elke

dag honderdduizenden mensen

aan: thuis, in scholen, buurten,

diensten en verenigingen. Die

willen we blijvend ondersteunen.

Daarom werkt Klasse samen met

alle actieve burgers, jong en oud,

individuen en groepen, leerkrach-

ten, leerlingen, ouders en

anderen. Zullen we elkaar ook

voor het nieuwe jaar maar het

allerbeste wensen? Ondanks

alles. En juist daarom.