nederlands auschwitz c o m i t é

14 j a a r g a n g n r . 6 j u n i 1971

s e c r . : victorieplein 32 ' , amsterdam-z., postgiro 293087 bankrek.: AMRO, bijk. van baerlestraat , amsterdam-z. gem.giro N 5500 N.A.C. red.: amsteldijk 23, amsterdam-z.

NOOIT NAZI ' S NAVOLGEN Bij de dood van mevrouw Swelheim

H o e v e e l n a z i - s l a c h t o f f e r s , h o e v e e l v r o e g e r e o o r l o g s p l e e g k i n d e r e n zi jn een s teun en t o e v e r l a a t k w i j t , nu m e v r . S w e l h e i m er n ie t m e e r is. W e k u n n e n n e t z o min g e l o v e n d a t zi j n ie t m e e r z a l k l a a r s t a a n , als d a t zij in 1 9 4 5 h a a r s tudie nog m o e s t b e g i n n e n . Z o h e e f t zi j z i c h en z o w e r d zi j v e r ­e e n z e l v i g d m e t o u d - g e v a n g e n e n , o n ­d e r g e d o k e n k i n d e r e n en i e d e r die te l i jden h a d v a n de j a r e n ' 4 0 - ' 4 5 , v a n de w e r e l d , v a n h e t l e v e n . T a l l o z e n k e n d e n h a a r v a n de t . v . V o o r de lezers v a n ons b l a d , w a s z i j , als z i j h a a r al n ie t z e l f h a d d e n g e ­r a a d p l e e g d , een v e r t r o u w d e f i g u u r . I n de j a r e n 1 9 6 4 t o t 1 9 6 5 h e e f t zij in l a n g e g e s p r e k k e n m e t o n z e m e d e w e r k ­ster m e v r . F e l s v e r t e l d w a t de o n d e r ­d u i k v o o r b a b y ' s , p e u t e r s en k l e u t e r s , s c h o o l k i n d e r e n en p u b e r s h e e f t b e t e ­k e n d en n o g k a n b e t e k e n e n . D e b i j ­d r a g e n h i e r o v e r , in w i s s e l w e r k i n g o n t ­s t a a n , zi jn toen g r e t i g g e v o l g d en z u l ­len n o g w e l o p n i e u w a a n d i c h t v r a ­gen. A l s m e n n a h a a r d o o d zegt , d a t n i e ­m a n d o n v e r v a n g b a a r is, b l i j k t d i t m i n d e r d a n een g e m e e n p l a a t s . Z i j is een v a n degenen die n i e t a l l een n ie t te v e r v a n g e n , m a a r a l m o e i l i j k n a te v o l g e n zi jn . R e i n s k S w e l h e i m — D e B o e r is v o l g e n s h a a r wens in I s r a ë l b e g r a v e n . D e h e r ­i n n e r i n g , het enige w e r k e l i j k e m o n u ­m e n t , l e e f t v o o r a l h i e r , b i j de o u d e r e n in w e e m o e d , bi j de j o n g e r e n in h o o p en h e t v e r t r o u w e n in e igen t o e k o m s t . H a a r w e r k w a s n ie t t e v e r g e e f s .

N . A . C .

„Toen de Duitsers na de tweede we­reldoorlog te horen kregen wat er in de vernietigingskampen was gebeurd, spraken zij de gevleugelde woorden: Wir haben es nicht gewusst. In N e ­derland brak toen groot hoongelach los, maar dat neemt niet weg dat het niet helemaal onwaar was. Wisten de Nederlanders het dan? Zelfs in het concentrat iekamp Westerbork, over-laadstation naar Auschwitz , dachten de joden voor het merendeel dat zij het in Polen weliswaar erg moeili jk zouden krijgen, maar dat er een kans was om te overleven. D e Duitse be­volking wist zo ongeveer wat de N e ­derlandse wist : dat de joden massaal gedeporteerd werden en dat het er slecht voor hen u i tzag . " Aldus H a r r y Mulisch in Vr i j Neder land van 22 mei, in een betoog ten gunste van het Medisch Comité Vie tnam. D e vraag die Mulisch daarbi j vooral bezig­houdt, die van de verbreding en mo­gelijkheden van het verzet, is voor ons hier niet aan de orde. Ons gaat het om de analogie, de gelijkenis tussen Auschwitz en de M y Lais, het ver­band tussen de oorlog en onze ti jd. Mulisch schri j f t :

„Een journalist die in de tweede we­reldoorlog te weten zou zijn gekomen wat er in Auschwitz gebeurde en dit in een bovengronds blad had durven publiceren, zou onmiddelli jk dood­geschoten zijn. D a t is begrijpelijk, want de nazi 's wisten dat het schan­dalig was w a t zich daar afspeelde en zij wilden het geheim houden. Zi j zouden het ontkend hebben. En nu? E r is nu iets veel onheilspellenders aan de hand. Een systeem, dat misdaden begaat, wordt gepre­zen omdat deze niet verborgen bli j ­ven. — M a a r dat in de V e r ­enigde Staten in tijd van oorlog zelfs een eigen oorlogsmisdaad berecht kan worden, dat wil zeggen tot uitzonde­ring gebombardeerd, beschouw ik niet als en hoopvol teken, m a a r als een wanhopig teken . . . " T o t zover Mulisch. Hi j put geen hoop uit de berechting van een — één wil­lekeurige en laaggeplaatste — oor­logsmisdadiger in de Verenigde S t a ­ten en geeft daarmee het beklemmen­

de van de vergeli jking aan. N a a r het zich laat aanzien staan we nog pas voor een begin: de trend zet zich voort . Nieuwe oorlogsmisdaden, neen, niet nieuwe gruwelen worden onthuld, nieuwe, nog eff iciënter, nog „nut t iger " wapens worden beproefd — alles onder de belofte dat er een eind komt aan de vuile oorlog en de troepen terugkomen — alleen mag niemand vragen wanneer. En intus­sen worden maar steeds nog onbe­proefde wapens naar Zuidoost-Azië geëxpedieerd.

Misschien vraagt u waarom wij in het Auschwitz-blad hierover schrijven. O m dezelfde reden waarom Mulisch om het Vietnamese volk te helpen naar Auschwitz verwijst. Wi j herha­len het : niet alleen individuele ge­volgen van Auschwitz , ziekte, inval i ­diteit o f geestelijk lijden bestaan voort . E r kan jarenlang openlijk vol ­kerenmoord worden begaan, vooral met behulp van J u m b o - b o m m e n w e r ­pers, gif en vernuftige moord- en martelprojectielen. H e t hoeft , u las het hierboven, helemaal geen „ge­heime Reichssache" meer te bli jven. Uitwassen van schuil-, d.i. woon­plaatsen komt op de t.v. , de nummers van het ontbladerings- of liever uit-hongeringsvergif staan in de krant . O n s bekruipen de ri l l ingen: hoe kan men dat alles weten en toelaten? V o o r ons bergen de ruïnes van de cremato­ria maar één lering: nooit meer Auschwitz . Sommigen blijken eruit op te steken hoe nog perfecter te ver­gassen en te verbranden in het groot. Deze misdaad, alleen schijnbaar ver van Auschwitz , gaat ons aan. Wi j zijn solidair met het doelwit van de vol ­kerenmoord in Vietnam en met het Bevri jdingsfront en zijn helpers en vooral met de jonge Amerikanen die het vuile werk weigeren en aankla ­gen. Speciaal nu de opzet weer is be­wezen. E r is nog een ander aspect dat ons aan een vorige periode doet denken, als wij horen van het „beproeven" van helikopters of zg. zenuwgassen. Onwil lekeurig komt de gedachte op aan w a t aan de tweede wereldoorlog voorafging, aan de opstand van de

generaals in Spanje , aan Guernica en Hit iers Kondorlegioen. D i t m a a l wordt Zuidoost-Azië kenenli jk mis­bruikt als proefterrein voor de we­reld, misschien voor een derde we­reldoorlog. Wi j zijn gewaarschuwd en wantrouwig geworden. D a a r o m her­halen wi j : het mag niet, nooit o f te n immer meer gebeuren. D e misdaad door de nazi's bedreven tegenover mil joenen mag niet in een oorlog tegen honderden mil joenen worden nagevolgd! H e t wordt gelukkig be­grepen, ver buiten de kleine kring die wij bereiken. Wi j kunnen niet zwi j ­gen. O o k in een partiële oorlog o f wapenstilstand bli jven de gevaren die wij m a a r al te goed kennen.

Brief uit Arnhem D e adviescommissie uit Arnhem schreef ons:

D o o r mij werd kennis genomen van U w artikel in het blad van het N e ­derlands Auschwitz Comité ( N r . 3/5 maart/april/mei 1 9 7 1 ) onder de titel „ H e t regent bezwaarschr i f ten" .

Zonder uiteraard op enigerlei wijze te willen treden in U w goede recht van de vrijheid van het woord, moet mij wel van het hart , dat de meteo­rologische omschri jving van „het re­gent " , welke op een bi jzonder groot aantal zou duiden, niet in overeen­stemming is met de werkeli jkheid.

Per 3 0 april j .1 . werden 3 4 9 7 advie­zen uitgebracht, waarvan 864 in a f ­wijzende zin. H e t aantal binnenge­komen bezwaarschrif ten bedroeg 182 , d.i. 5°lo van het totaal aantal advie­zen en + 20°lo van het aantal afwij­zende adviezen. Inmiddels werden 117 bezwaarschrif ten afgehandeld, t .w. 88 afwi jzend, 14 onthouding van advies (bezwaar viel buiten de ad­viserende competentie van de C o m ­

missie), 14 gewijzigd en 1 bezwaar werd ingetrokken. T o t bovengenoem­de datum kwamen 44 aanvragen om advies terzake van beroepen bij G . S . binnen, waarvan inmiddels 35 wer­den afgehandeld, nml. 23 afwi jzend, 11 onthoudingen en 1 gewijzigd. V o o r de goede orde moge nog worden opgemerkt dat alle afwijzende geval­len, volledig gedocumenteerd, aan de leden van de Sociale Sub-Commissie worden voorgelegd en dat hetzelfde geschiedt met het advies, dat naar aanleiding van een bezwaarschri f t wordt uitgebracht . Bi j medische as­pecten wordt de volledige medische Sub Commissie ingeschakeld. H i e r ­mede zijn tal van personen ingescha­keld, die zelf de ellende van het con­centrat iekamp hebben medegemaakt inclusief D r . Cohen, die volledig competent kan worden geacht wat betreft de beoordeling van het post-concentrat iekamp-syndroom. In U w artikel onderkent U zelf reeds de moeili jkheid van de beoordeling van de gevallen van gemengd huwe­lijk. O o k de Commissie heeft alle aandacht voor deze gevallen. O p

grond van het bepaalde in art ikel 1 , lid 2, van de nieuwe Rijksgroepsrege­ling Vervolgingsslachtoffers 1 9 4 0 — 1 9 4 5 , wordt thans nagegaan in hoe­verre voor de tot dusverre ingediende aanvragen met succes een beroep op de Minister zou kunnen worden ge­daan om de zgn. hardheidsclausule toe te passen.

Naschrift redactie Wij vonden het nuttig en nodig u de­ze brief in zijn geheel te laten lezen. H e t aantal aanvragen is nu reeds de 6 0 0 0 gepasseerd, w a t er op wijst dat het verzadigingspunt nog niet is be­reikt . W i j hebben alvorens deze br ief te publiceren ons oor te luisteren ge­legd bij een aantal sociale werkers en -sters. Zi j waren het met de inhoud van het art ikel waarop deze brief is geschreven, volkomen eens. O o k zij zijn van mening dat de bezwaar­schriften-commissies gecoördineerd dienen te worden en uit te monden in een commissie van deskundigen voor het gehele land om opnieuw elk ge­val object ief te beoordelen.

N . A . C .

W A T IS EEN JOODS OORLOGSSLACHTOFFER I O m re o m s c h r i j v e n w a t wi j v e r s t a a n o n d e r een j o o d s n a z i - s l a c h t o f f e r b e n je er n ie t m e e k l a a r te z e g g e n : i e m a n d d ie d o o r de o o r l o g d u s d a n i g h e e f t ge leden d a t zi jn g e z o n d h e i d e rns t ig is a a n g e t a s t m e t a l l e g e v o l g e n v a n d ien . W i j m o e t e n h i e r b i j t e r u g d e n k e n aan h e t d e b a t in de T w e e d e K a m e r t o e n h e t g ing o m pens ioen o f R O I I I . N e g a t i e f en p o s i t i e f v e r ­z e t w a s h ierb i j o o k al a a n de o r d e en g i z o m a a r d o o r . F e i t is d a t d o o r de c o ö r d i n e r i n g v a n de R O I I I g e v a l l e n bi j de z e v e n g e m e e n t e n in o n s l a n d w i j te m a k e n k r i j g e n m e t a m b t e ­n a r e n die v a a k d iverse s o o r t e n v a n o o r l o g s ­s l a c h t o f f e r s n ie t g o e d ui t e l k a a r k u n n e n h o u d e n . D a t is z e e r b e g r i j p e l i j k , o m d a t er g e m e e n t e n zi jn die de R O I I I - g e v a l l e n n ie t in de p r a k t i j k zi jn t e g e n g e k o m e n o f ze d o o d ­e e n v o u d i g n i e t k u n n e n o n d e r s c h e i d e n . L a t e n w i j eer l i jk zi jn en h i e r v o o r b e g r i p h e b b e n . E e n a m b t e n a a r die een z i e k e m a n o r v r o u w m o e t b e o o r d e l e n en de a c h t e r g r o n d e n n i e t k e n t o f n i e t z i e t , za l in een g e v a l v a n i e m a n d die b v . t i jdens de o o r l o g in R o t t e r d a m w o o n ­de en d a a r g e b o m b a r d e e r d is èn g e w o n d is g e r a a k t een p a r a l l e l t r e k k e n m e t de joodse o o r l o g s s l a c h t o f f e r s en d e n k e n : w a a r o m m o e t di t j o o d s e g e v a l a n d e r s gez ien w o r d e n d a n d a t R o t t e r d a m s e . W i j n e m e n a a n d a t deze a m b t e n a a r een i n t e g e r m e n s is. A l s de f i l o s o f e n h e t al n i e t eens zi jn o v e r een g l a s w a t e r , w a t k a n j e d a n v e r w a c h t e n v a n die a m b t e n a a r , die een R O I I I - g e v a l m o e t b e o o r d e l e n ? D i t is s lechts een s impel v o o r b e e l d w a a r o n e r v a r e n a m b t e n a r e n t e g e n ­o v e r s p e c i f i e k e j o o d s e n a z i - s l a c h t o f f e r s , m e e te doen h e b b e n . E e n n i e t u i t g e s p r o k e n g e ­d a c h t e o n t w i k k e l t z ich d a n m e t a l le g e v o l g e n d a a r a a n v e r b o n d e n . D e a m b t e n a a r z a l z i c h g e w o o n n ie t k u n n e n i n z e t t e n o m z u l k e g e ­v a l l e n t o t h e m r e c h t te d o e n k o m e n . D a a r o m m o e t e n de a m b t e n a r e n die R O I l l - g e v a l l e n b e h a n d e l e n een d i e p g a a n d e v o o r b e r e i d i n g k r i j g e n . D a t z e l f d e g e l d t v o o r de a d v i e s ­a m b t e n a r e n en v o o r d o k t o r e n d i e d e o o r l o g n ie t b e w u s t h e b b e n m e e g e m a a k t . E e n p s y ­c h i a t e r , h o e g o e d hi j o o k m a g z i jn , is er n ie t

m e e r k l a a r om de joodse n a z i - s l a c h t o f f e r s te a d v i s e r e n d a t w e r k e n óh z o g e z o n d is. A l s m e n de s p a n n i n g e n , o n t s t a a n d o o r de j a r e n ­l a n g e a n t i - s e m i t i s c h e p r o p a g a n d a , de d u i z e n ­den v l u c h t e l i n g e n uit H i t l e r - D u i t s l a n d , in de v o g e l v r i j v e r k l a a r d e j o d e n in de o o r l o g s ­j a r e n m e t de w e r k k a m p e n en w e g s l e p e n v a n h e l e f a m i l i e , h e t r o v e n en b e r o v e n o p de mees t p e r v e r s e m a n i e r v a n hun e i g e n d o m ­m e n , d a n hun a r m z a l i g e t e r u g k e e r in de m a a t s c h a p p i j z o n d e r f a m i l i e , z o n d e r huis , z o n d e r b e h o o r l i j k e o p v a n g n ie t i n g e c a l c u ­l e e r d h e e f t in de b e o o r d e l i n g , dan is d i t s l a c h t o f f e r i n d e r d a a d a ls i eder a n d e r s l a c h t ­o f f e r . H e t b e o o r d e l e n v a n o n z e mensen eist v e r d i e p i n g in de a c h t e r g r o n d e n ; d a n is het n iet z o m o e i l i j k .

J O S S L A G T E R

Afscheid van een grote vriend O p 3 j u n i j l . n a m de h e e r J . R e n e s als d i r e c ­t e u r v a n de S t i c h t i n g ' 4 0 - ' 4 5 A m s t e r d a m N o o r d - H o l l a n d a f s c h e i d v a n het d o o r h e m z o g e l i e f d e w e r k . R e e d s d i r e c t n a de o o r l o g w a s hij bi j de S t i c h t i n g w e r k z a a m . D e g l a z e n z a a l v a n de R A I w a s to t de l a a t s t e p l a a t s b e z e t , s lechts d o o r een deel v a n h e n die v a n de s y m p a t h i e k e en b e h u l p z a m e m a n a f s c h e i d w i l d e n n e m e n . O n s c o m i t é w a s a a n w e z i g en o n z e v o o r z i t ­t e r b e s c h r e e f de rol die J a n R e n e s in de t o t ­s t a n d k o m i n g v a n de R O I I I h e e f t gespee ld . T e w e i n i g m e n s e n w e t e n d a t hij al d i r e c t n a de o o r l o g g e s p r o k e n h e e f t o v e r een r e g e ­l ing v o o r joodse n a z i - s l a c h t o f f e r s . In w o o r d en g e s c h r i f t h e e f t hij o p n ie t mis te v e r s t a n e w i j z e h e t o n r e c h t a a n de k a a k ges te ld . A l s c o m i t é h e b b e n w i j d a a r v a a k o v e r k u n n e n s p r e k e n . S t e r k g e ë m o t i o n e e r d , m a a r d e s o n ­d a n k s z a k e l i j k , h e e f t hi j ons s teeds w e e r v a n a d v i e s g e d i e n d . A l h o e w e l de S t i c h t i n g ' 4 0 - ' 4 5 n a a r ons g e ­v o e l bi j de u i t v o e r i n g v a n de R O I I I e rns t ige t e k o r t k o m i n g e n v e r t o o n t , h e e f t de h e e r J . R e n e s een b e l a n g r i j k e b i j d r a g e g e l e v e r d en

g e t o o n d een g r o o t g e v o e l te h e b b e n v o o r o n z e z a a k . L a t e n w i j h o p e n d a t wi j in zi jn o p v o l g e r een e v e n g r o o t v o o r s t a n d e r v i n d e n v o o r een g o e d e v e r z o r g i n g v a n al o n z e v r i e n ­den die in de o o r l o g a l les v e r l o r e n h e b b e n , ó ó k hun g e z o n d h e i d .

H e t b e s t u u r

Kent U Zigeuners? L a n g h e e f t h e t g e d u u r d v o o r er een b e h o o r ­l i jke r e g e l i n g v o o r v e r v o l g d e o o r l o g s s l a c h t ­o f f e r s v a n de g r o n d is g e k o m e n , w i j w e t e n het . M a a r nu m a k e n e i n d e l i j k j o o d s e o u d - g e v a n ­genen en o n d e r d u i k e r s een g o e d e k a n s te k r i j g e n w a s hun a l z o v e l e j a r e n t o e k o m t . E r is n o g een a n d e r e — k l e i n e — g r o e p w e g e n s „ r a s " v e r v o l g d e n in N e d e r l a n d : de z i g e u n e r s . O o k v o o r hen g e l d t u i t e r a a r d de v e r r u i m d e r e g e l i n g R O I I I , m a a r m e n schi jn t d a a r n o c h in D e n H a a g , n o c h in de g e ­m e e n t e n in k w e s t i e o v e r in te z i t t e n . E r is n l . een b e l a n g r i j k v e r s c h i l tussen j o o d s e en z i g e u n e r - s l a c h t o f f e r s en heus n i e t o m hun „ r a s " ! D e l a a t s t e n k u n n e n n ie t l ezen , o o k ons b l a d n i e t . Z i j h e b b e n de p e r s p u b l i k a t i e s o v e r hun r e c h t e n n ie t k u n n e n v o l g e n . R a d i o ­b e r i c h t e n in d e z e w a r e n n i e t v o l d o e n d e ; z o u d e n zi j al f o r m u l i e r e n a a n v r a g e n , dan k u n n e n z i j d ie n i e t i n v u l l e n . B l i j k b a a r zi jn de b e t r o k k e n e n o o k d o o r hun k i n d e r e n h i e r ­in o n v o l d o e n d e b i j g e s t a a n . D e z a a k v a n de f a m i l i e S t e i n b a c h die in het L i m b u r g s e S c h a e s b e e k a l l e e n m e t g r o t e m o e i ­t e een w o n i n g k r e e g t o e g e w e z e n ( d i e w e e r vee] te d u u r b l e e k ) is al een w a a r s c h u w i n g . A l l e n die in de t e r m e n v a l l e n v o o r een u i t ­k e r i n g en a n d e r e t e g e m o e t k o m i n g e n v o l g e n s de v e r r u i m d e r i j k s g r o e p s r e g e l i n g d ienen d a a r ­v a n te k u n n e n p r o f i t e r e n . L a t e n zi j die in c o n t a c t s t a a n o f a l l een m a a r b e k e n d zi jn m e t z i g e u n e r s d e z e n i n l i c h t e n en o o k d c s o c i a l e d ienst v a n de b e t r e f f e n d e g e m e e n t e . G e e f t d i t b e z w a r e n , w e n d t u d a n even t o t ons c o m i t é . I e d e r o o r l o g s s l a c h t o f f e r d a t r e c h t h e e f t o p de v o o r d e l e n v a n de v e r ­r u i m d e r e g e l i n g m o e t die o o k kr i jgen .

RECHT ALS PREVENTIE Wat weet U van HORST SCHUMANN ? A n d e r s d a n M e n g e l e , de k i n d e r m o o r ­d e n a a r die nog steeds v r i j in P a r a g u a y r o n d r i j d t , s t a a t zi jn c o l l e g a en m e d e -beul H o r s t S c h u m a n n a l m a a n d e n t e ­r e c h t in F r a n k f o r t a .d . M . N i e t w e ­gens zi jn m i s d a d e n in A u s c h w i t z , z o ­als s t e r i l i s a t i e p r o e v e n o p G r i e k s e meis j es , een w a r e s l a c h t i n g , m a a r w e g e n s v r o e g e r e d a d e n . S c h u m a n n w o r d t b e s c h u l d i g d v a n m o o r d in t o ­t a a l 2 5 . 0 0 0 g e v a l l e n , w a a r o n d e r 1 0 . 0 0 0 i n v a l i d e n , zg . G n a d e n t o t in de „ e u t h a n a s i e - i n r i c t h i n g " S o n n e n s t e i n . N e d e r l a n d s e en a n d e r e v r o u w e n d ie in h e t e x p e r i m e n t e n b l o k v a n A u s c h ­w i t z h e b b e n g e z e t e n en iets w e t e n v a n de ar ts H o r s t S c h u m a n n en zi jn a c t i ­v i t e i t e n ( o o k de nu o v e r l e d e n P o o l s e a r t s D e r i n g h e e f t in zi jn o p d r a c h t g e ­s t e r i l i s e e r d ) w o r d t v e r z o c h t z i c h o p t e g e v e n bi j h e t s e c r e t a r i a a t v a n h e t N . A . C . H e t s t a a t v a s t d a t S c h u m a n n de d o o d v a n een g r o o t a a n t a l v r o u ­wen in A u s c h w i t z o p zi jn g e w e t e n h e e f t .

D e l i jkberover Vialon (Leiter der F i -nanzabtei lung beim Reichskommis-sariat für das Ost land heette dat toen) is onlangs vri jgesproken van meineed. H i j heeft niets betrouw­baars (het staat er : „nichts zuverlas-siges") gehoord over het lot van de honderdduizenden joden uit de B a l -tische landen en uit Berli jn wier have en goed onder zijn toeziend oog „ord-nungsgemass verwendet " werd. H i j beroemt er zich nog op dat het jood­se vermogen dank zij hem niet in , ,verkeerde h a n d e n " is gekomen — ook dat staat in het procesverslag. D e man die op 31 juli 1 9 4 3 een concen­trat iekamp voor R iga oprichtte met de eigenhandige aantekening erbi j : „de opbrengst moet zoals steeds op mijn begroting k o m e n " , gaat vri juit . H i j kan onbekommerd voortgenieten van zijn royaal pensioen, want dien­de hij niet Adenauer tot diens einde toe als staatssecretaris? H e t geval is typerend. Een degelijke nazileider bli jkt soms tot op de dag van van­daag een waardevol referendaris o f polit iechef. E n wie zou er beter ge­schikt zijn om de grondwet te be­schermen in de Bundesverfassungs-schutz dan de voormalige H a u p t -sturmführer o f Gestapohoofdman zelf? S S - en SD-ers konden (en kunnen) die posten bli jven bezetten, omdat de bureau-moordenaars lange tijd geheel buiten schot zijn gebleven en ook nu bij uitzondering alleen een rechtszaal binnengaan als min of meer vri jwil­lige bezoeker. Via lon is ook vri jge­sproken van meineed als getuige! H i j is nooit aangeklaagd wegens roof ­moord. M a a r ook wie dat wel is loopt het gerechtshof meestal vri j in en uit, een enkele maal op borgtocht . En dan nog staat een moordenaar alleen te­recht als hij werkeli jk helemaal ge­zond is. D e meesten hebben dertig j a a r na het drukke moorden wel een kwaal t j e bij de hand. D e aanblik van een rechter zou hun natuurli jk hele­maal teveel worden: liefst drie van de vier hoofdverdachten van de moord op een 3 4 . 0 0 0 joden in Babi

G e m m e c k e D e justitie in de Bondsrepubliek wil een proces aanspannen tegen Gemmecke , velen van ons bekend als commandant van het k a m p Westerbork. Wil len allen die iets van G e m ­mecke kunnen verklaren wat erop wijst dat hij wist wat er met de door hem afgezonden transporten gebeurde, zich op­geven bij mevr . Furth, Diemer-kade 4 3 , Diemen, tel. 0 2 0 — 3 5 8 8 4 2 ?

J a r heetten te Regensburg „verhand-lungsunfahig" , niet in staat het p r o ­ces te doorstaan. D e arts-moordenaar Schumann tracht zich zowaar aan zijn proces te onttrekken wegens sto­ringen in zijn bloedsomloop, dezelfde k w a a l waarom hij naar zijn eigen maats ta f en bekentenis patiënten ei­genhandig vergaste. W e l k vonnis zou er hierna nog voor zijn collega's en ondergeschikten vallen? Vri jgesproken werd in F r a n k f o r t ook de schedelmeter Fleischhacker, die in dienst van de zg. wetenschappe­lijke moordcentrale „ A h n e n e r b e " in Auschwitz schedels k w a m bestellen. Zijn chef, de nu „verdwenen" prof . dr. August H i r t h wenste nl . „ . . . jü-disch-bolschewistische Kommissare , die ein widerliches, aber charakteris-terisches Untermenschentum verkör-pern . . . " Fleischhauer, een medewer­ker aan de grote Brockhaus-encyclo-pedie, zou niet geweten hebben welk lot de door hem uitgezochte schedels in Auschwitz wachtte . . Fi jngevoeligheid tegenover de daders is bij deze rechtspraak toch al t roef . D e vi j f SS-ers die in Wiesbaden te­rechtstonden waren allen tot 1 9 6 0 bij de politie geweest. Een van hun rech­ters werd „bevooroordeeld" geacht en tot aftreden gedwongen, omdat hij een joodse grootmoeder had. D a t de vader van een der bijzitters een S S -Führer was geweest mocht evenwel niet hinderen en een voormalig N S K K - S c h a r f ü h r e r kon rustig en on­bevooroordeeld de juryrechtspraak blijven presideren . . . D e meeste berechte nazi's hebben ge­moord in een ondergeschikte funct ie ; zij hebben om het zo te noemen het moordhandwerk bedreven. V a n hen zijn er enkelen veroordeeld. D e zeer zwaarwegende en voor Auschwitz belangri jke groep artsen, die van de medische, wetenschappe­lijke moordenaars, is eigenlijk nooit als zodanig berecht. W i e al bekent te hebben geselecteerd (Schumann) doet alsof hij niet weet waarvoor . D e Auschwitz-arts Lucas, tot slechts drie j a a r en enige maanden veroordeeld, is in tweede instantie(!) n.b. vri jge­sproken.

D e bureau- o f telefoonmoordenaars worden in de regel aan de bovenaard­se gerechtigheid overgelaten. R ö t h k e , Eichmanns rechterhand in Pari js , die o.m. 4 0 0 0 joodse kinderen naar Auschwitz stuurde, stierf vorig j aar zonder ooit te zijn gedagvaard. En hij is m a a r een van het duizendtal door de Franse justitie veroordeelde, maar ontsnapte oorlogsmisdadigers, zoals zijn kompaan Lischka en de pas nu op zijn verzoek vervroegd gepensio-neerde(!) generaal Mol inar i . Een an­dere SS-generaal , Dunckern , eens de schrik van Metz , leeft nu in M ün­chen . . . als advocaat .

B l i jkbaar wordt er geen haast ge­m a a k t met uitvoering van de over­eenkomst van februari 1 9 7 1 , waarbi j in Frankr i jk meestal bij verstek ver ­oordeelden opnieuw in de Bondsre­publiek kunnen worden berecht. H e t allerminst hebben de leden van Hit iers „ rechtspraak" van hun op­volgers te vrezen. Thümmler , Gesta -po-chef van K a t o w i c e , die sinds herfst 1943 in Auschwitz het stand-gericht van blok 11 ui tmaakte , zit niet in een cel, m a a r in de directie van de Zeiss-fabriek bij Aken . Deze getuige in het eerste Auschwi tz -pro­ces stond nooit terecht. Een van de weinige nu ook in tweede instantie veroordeelde bureau-moordenaars , von H a h n , die 3 0 . 0 0 0 Griekse joden naar Auschwitz dirigeerde, had het alweer tot Oberregierungsrat ge­bracht . D e zachtmoedigheid of tedere zorg voor de beulen is niet alleen een aan­fluiting van het recht en een beledi­ging voor de slachtoffers , voor ons. H e t is niet enkel m a a r stuitend dat in alle Westduitse delegaties, en land­dagen, op de kanselari jen en kantoren bruinbevlekten en zelfs misdadigers zitten. En dan nog wel bij buitenland­se zaken en in het justitiële apparaat . Zi j hebben betekenis, juist nu er een andere regering in Bonn is met men­sen uit het verzet erin. H e t eigenlijke werk moet immers worden gedaan op deze zelfde kanselarijen en door dat­zelfde apparaat dat heel graag en heel gemakkeli jk tegenwerkt w a t hun niet bevalt . D i t m a a k t het nodig te bli jven hameren op de zwarte en bruine plekken over onze oostgrens. Natuurl i jk ter overwinning van het verleden, als nabehandeling dus. M a a r ook voor het verdere verloop van zaken. Prevent ief , want recht kan preventie betekenen.

Met ons comité ten strijde! Z o n d e r a r r o g a n t te zi jn m o g e n w i j z e g g e n , d a t ons c o m i t é z i c h m e e r d a n 15 j a a r h e e f t k u n n e n h a n d h a v e n tegen v e e l v e r d r u k k i n g in. O m te w e t e n o f w i j in een b e h o e f t e v o o r ­zien, m o e t b e k e k e n w o r d e n in h o e v e r r e o n z e v r i e n d e n b e r e i d w a r e n ons v a n h e t n o d i g e ge ld in a l die j a r e n te v o o r z i e n . S u b s i d i e h e b b e n w i j s lechts e n i g e m a l e n g e k r e g e n v a n o .a . h e t P r i n s B e r n h a r d f o n d s ƒ 1 0 0 0 . — en 2 m a a l v a n de g e m e e n t e A m s t e r d a m v o o r o n z e h e r d e n k i n g e n . H o e w e l a l l e n die a a n ons w e r k d e e l n e m e n n o g n o o i t een v e r g o e d i n g o n t v i n g e n , h e e f t o n s c o m i t é d u i z e n d e n en n o g eens d u i z e n d e n g u l d e n s u i t g e g e v e n . A l l e e n a l o n z e 2 5 s t e h e r d e n k i n g in h e t Con­c e r t g e b o u w h e e f t ± 2 0 . 0 0 0 g u l d e n g e k o s t o m u enig i n z i c h t te g e v e n . A l b i j n a v a n het beg in a f a a n g e v e n wi j een b l a d ui t d a t m e t h e t j a a r l i j k s e h e r d e n k i n g s ­n u m m e r ( 2 4 p a g i n a ' s , d a t in o p l a g e n v a n 2 0 t o t 2 5 d u i z e n d e x . g r a t i s w e r d v e r s p r e i d ) o n d a n k s i n k o m s t e n v a n a d v e r t e n t i e s , t o c h t i e n d u i z e n d e n g u l d e n s h e e f t g e k o s t . L a t e n wi j o n z e d e m o n s t r a t i e s ( L a g e s ) en o n z e v e r -

Gegevens gezocht E r w o r d t een g e r e c h t e l i j k o n d e r z o e k i n g e ­s te ld n a a r 3 5 S S - e r s die in 7 N e b e n l a g e r in O p p e r - S i l e z i ë f u n c t i e s h e b b e n g e h a d . W i e iets w e e t v a n de g e n o e m d e o f a n d e r e b e w a k e r s w o r d t v e r z o c h t di t bi j h e t s e c r e t a r i a a t v a n het N . A . C . b e k e n d te m a k e n .

a ) S w i e t o c h l o w i c e - E i n t r a c h t s h ü t t e : 1. B r u n o A l b r e c h t , U n t e r s c h a r f ü h r e r , c h e f

P o l i t i s c h e A b t e i l u n g ; 2 . H e i n r i c h B i s c h o f f , U n t e r s c h a r f ü h r e r ; 3 . J o s e p h ( ? ) E c k e r t , O b e r s c h a r f ü h r e r ,

K o m m a n d o f ü h r e r . 4 . F r a n z H u b e r t , S S - m a n ; 5 . O t t o K a i s e r , S c h a r f ü h r e r ; 6 . G u s t a v K i e f r y , S S - m a n . 7. H e r m a n n K l e e m a n n , O b e r s c h a r f ü h r e r ,

K o m m a n d o f ü h r e r ; 8 . ( ? ) K ö l l i n g , O b e r s c h a r f ü h r e r . 9 . ( ? ) P e u g e r , R o t t e n f ü h r e r ( k e u k e n ) ;

1 0 . E d g a r ( ? ) S c h e p p l e r , O b e r s c h a r f ö h r e r , c h e f v a n de k e u k e n ;

1 1 . J o h a n n S c h i n d l e r , O b e r s c h a r f ü h r e r , P o l i t i s c h e A b t e i l u n g ;

1 2 . K a r l - J o s e p h S p i e c k e r , H a u p t s c h a r f ü h r e r ; 1 3 . F r a n z S t a h o r s k i , R o t t e n f ü h r e r , B e -

k l e i d u n g s k a m m e r ; 1 4 . ( ? ) T a u b e r , R o t t e n f ü h r e r ; 1 5 . F r a n z W l o k a , U n t e r o f O b e r s c h a r ­

f ü h r e r , S D G .

b ) J a n i n a g r u b e : 1 . ( ? ) B a u m g a r t n e r , U n t e r s c h a r f ü h e r ,

L a g e r f ü h r e r ;

Bellen van 10 t o t 13 uur

T o t 1 juli is de voorzi t ter afwezig. Wendt u tot mevr . E . Furth , Diemer­kade 4 3 , Diemen, tel . 0 2 0 - 3 5 8 8 4 2 .

W i l t u de voorzi t ter van het Neder ­lands Auschwitz Comité , de heer J . Slagter, alleen opbellen tussen 10 en 13 uur? U kunt dan een afspraak met hem maken. D i t in verband met zijn gezondheidstoestand. L a a t hem vooral 's avonds met rust! D a n k u.

H e t bestuur

g a d e r i n g e n en l e z i n g e n o o k n ie t v e r g e t e n . A l l e s h e e f t ge ld g e k o s t en d a t al les h e e f t u in al die j a r e n m o g e l i j k g e m a a k t . W i j h e b b e n t o t a a n de d a g v a n v a n d a a g nooit c o n t r i b u t i e g e h e v e n en o o k een a b o n ­n e m e n t o p ons b l a d b e s t a a t n i e t . W i j h e b b e n het g e v a a r v a n v e r p l i c h t i n g e n s c h e p p e n bi j o n z e mensen d i r e c t o n d e r k e n d en d a a r n a a r g e h a n d e l d . W i j z i jn d a a r z e e r t ro t s o p . O o k o p u zijn wi j t r o t s . E r zi jn m a a r w e i n i g e n die d a t k u n n e n z e g ­gen . A l l e a c t i e s die wi j v o e r d e n ( v a a k s c h e r p ) h e b b e n u w i n s t e m m i n g g e h a d w a n t u o f f e r d e steeds en steeds w e e r . D e g r o o t s t e a c t i e is o n z e n o o i t a f l a t e n d e s t r i jd tegen f a s c i s m e en a n t i - s e m i t i s m e , z o n ­d e r ons t e v e e l in p o l i t i e k e t e g e n s t e l l i n g e n te v e r w a r r e n . A l l e e n d o o r het h o o f d k o e l en de N e d e r l a n d s e v e r h o u d i n g e n s c h e r p in h e t oog te h o u d e n w a s en is d a t m o g e l i j k . O n s o p ­t r e d e n v o o r u i t b e t a l i n g e n v a n I . G . F a r b e n ( B u n a ) en e x t r a u i t b e t a l i n g e n uit D u i t s l a n d o .a . v o o r v r o u w e n die in h e t e x p e r i m e n t e n ­b l o k z a t e n , zi jn a l l e m e t succes b e k r o o n d .

2 . J o s e p h D r a c h n e r , U n t e r s c h a t f ü h r e r ; 3 . F e r d i n a n d K r u c k e n b e r g e r S S - m a n ; 4 . P a u l L u d w i g , O b e r s c h a r f ü h r e r , S D G ,

a d j u d a n t v a n N i e r z w i c k i ; 5 . M a x U h h g o f I l l i c h , U n t e r s c h a r f ü h r e r

( k e u k e n ) ; 6 . ( ? ) W o h l a n d o f V o h l a n d , S S - m a n ; 7. ( ? ) N i e m e y e r .

c ) S i e m i a n o w i c e - L a u r a h ü t t e : 1. W i l h e l m R e x , R o t t e n f ü h r e r ; 2 . O t t o B e r n h a r d ; 3 . W i l h e l m G e h r i n g ; 4 . M a t t h i a s H u b e r ; 5 . ( ? ) K r a m m , R o t t e n f ü h r e r , R a p p o r t -

f ü h r e r ; 6 . ( ? ) S c h i r d e w a h n , S t u r m s c h a r f ü h r e r ; 7. S c h u b e r t U s c h a ; 8 . ( ? ) T u r k ; 9 . F r a n z W l o k a ( S D G - z ie E i n -

t r a c h t s h ü t t e ) .

d ) B o b r c k - K a r p : 1 . ( ? ) L u k a s c h e k , L a g e r f ü h e r ; 2 . J o h a n n e s - K u r t K l i n g e r , U n t e r s c h a r ­

f ü h r e r .

e ) C h o r z ó w - B a t o r y - B i s m a r c k h ü t t e : 1 . ( ? ) K l e e m a n n , O b e r s c h a r f ü h r e r , L a g e r ­

f ü h r e r .

f ) L i c h t e n w e r d e n - L i c h t e v e r d ( T s j e c h o ­s l o w a k i j e ) :

1 . M a r i e S c h r e i b e r , A u f s e h e r i n .

W A C H T E N N o g a l t i j d w a c h t e n v e l e n o p hun b e s c h i k ­k i n g . O n z e t e l e f o o n s t a a t n ie t stil o m d e z e w a c h t e n d e n een h a r t o n d e r de r iem te s t e ­k e n . O n s c o m i t é d o e t a l les w a s in zi jn v e r ­m o g e n is d e z e v r i e n d e n te h e l p e n . O o r z a k e n v a n d i t w a c h t e n k u n n e n ve le zi jn , d o k t e r s ­v e r k l a r i n g e n o f o n j u i s t e gegevens , m a a r m e e s t a l is h e t te w i j t e n a a n een g r o o t t e k o r t a a n m e d e w e r k e r s o p d i v e r s e b u r e a u s . H e t m e d i s c h e t e a m is nu a a n g e v u l d m e t dr . H e s -sel ing in D e n H a a g die , n a a r o n z e i n f o r m a ­t ie h e t s e c r e t a r i a a t w a a r n e e m t . I n m i d d e l s is d o o r o v e r l i j d e n een b e l a n g r i j k e a r t s , m e v r . S w e l h e i m — d e B o e r , a f g e v a l l e n . H a a r f u n c t i e is to t h e d e n n o g n ie t a a n g e v u l d . O o k de s e c r e t a r i s , de h e e r H a r d l a n d , h e e f t o m f a m i ­l i e - o m s t a n d i g h e d e n zi jn f u n c t i e n e e r g e l e g d . O o k d e z e f u n c t i e m o e t spoedig w o r d e n o p ­g e v u l d d a a r zi jn w e r k d o o r n i e m a n d n o g is o v e r g e n o m e n .

A u s c h w i t z - SS in F rank fo r t In F r a n k f o r t a.d. M . wordt het p r o ­ces voorbereid tegen de volgende SS-ers van Auschwi tz : W i l l y S a w a t z -k y , Oberscharführer en Arbei ts-dienstführer in het z igeunerkamp; Elisabeth Rupper t , Aufseherin in het vrouwenkamp B i rkenau ; Oberschar­führer en Arbeitsdienstführer J a k o b Friess; H o r s t Czerwinski , die een leidersfunctie had in het Arbei ts-k o m m a n d o van Sosnowiec en act ief was in de Nebenlager Lagisza en G o -leszow; Oberscharführer Alois Frey , commandant van Fürstengrube en Scharführer Joseph H o f e r van de Polit ische Abtei lung in B irkenau. Tegen 12 SS-ers van de Fahrbere i t -schaft is s trafvervolging gaande, n. l . R i c h a r d Beek, Hubert -August Chr is -toph, He lmuth Pommeranke , J o h a n n Sabo , F r a n z Tomaschewsky, Arthur-Wi l ly Wlldermuth, Anthon Glaser , Günther Hinze , Ludwik H o l i , Joseph K a u f m a n n , Oberscharführer Fr ie -drich O n t l en Unterscharführer K a r l Egersdörfer uit de keuken.

Actie voor pensioen O n z e j a r e n l a n g g e v o e r d e ac t ies v o o r p e n ­sioen r e s u l t e r e n in de m e t pi jn t o t s t a n d g e ­k o m e n r i j k s g r o e p s r e g e l i n g die m e t ai de t e ­k o r t k o m i n g e n t o c h een e n o r m succes is g e ­w o r d e n . J a m m e r d a t v e l e n v a n u die h i e r v a n nu de v r u c h t e n p l u k k e n d a t v e r g e t e n schi jnen te z i jn , w a n t h e t a a n t a l d a t d a n k b a a r h e i d in geld t o t u i t d r u k k i n g h e e f t g e b r a c h t is z e e r en z e e r k l e i n . M e n o n t v i n g v a a k d u i z e n d e n g u l d e n s en r e a l i s e e r d e z i c h n ie t d a t di t ons werk was en nog is. D a t b e t r e u r e n wi j o p e n ­l i jk . N i e t d a t w i j in f i n a n c i ë l e n o o d v e r ­k e r e n . D a t is g e l u k k i g n i e t z o . M a a r e c h t , het s t e e k t ons w e l .

O n z e s t r i jd g a a t o n v e r f l a u w d d o o r . D e g r o e p v a n g e h u w d e v r o u w e n die e rns t ig g e ­leden h e b b e n o n d e r de o o r l o g en p r a k t i s c h n i e t in a a n m e r k i n g k o m e n v o o r een b e h o o r ­l i jke c o m p e n s a t i e in g e l d , h e e f t o n z e v o l l e a a n d a c h t . D e s t r i jd v o o r p e n s i o e n is n o g n ie t ten e i n d e . W i l t u e c h t e r m e t ons ten s t r i jde t r e k k e n , bewi j s d a n u w g o e d e w i l . A l l e e n met u z u l l e n w i j k u n n e n w i n n e n .

H e t b e s t u u r

ANTI­HARDHEIDSCLAUSULE R e e d s v a n a f h e t beg in h e b b e n w i j de a n t i ­h a r d h e i d s c l a u s u l e m e t en ige a c h t e r d o c h t t e ­g e m o e t g e z i e n . H e t g e e f t een o p e n i n g in de w e t w a a r d o o r n i e t v o l d o e n d e o m s c h r e v e n g e v a l l e n t o c h g e h o l p e n kunnen w o r d e n . J u i s t z o ' n l e e m t e in de w e t k a n a a n l e i d i n g zi jn de z a a k w a a r o m h e t g a a t , a f te w e n t e l e n o p de s c h o u d e r s v a n de a d v i e s - c o m m i s s i e in A r n ­h e m die d a n n a a s t h u n n o r m a l e s tape ls w e r k n o g eens de t o e p a s s i n g v a n deze c lausu le m o e t e n b e o o r d e l e n . H e t r e s u l t a a t : n o g l a n g e r w a c h t e n .