Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

20
.J nederlands auschwitz comité I r i ^ -r > H » - * - L a % - + 1 . - " •f. ^ A- <| PT T L q| o i, * -i * ' n i* ti * * «fc q.^, L F ij- ^ J *& l. r u •• C T *H 4 L t V- J O 1 J 1 * * i * ft** .SS' t fr» •"ra *T 11 33ï

description

1 J 1 * -r > H » - i * - L fr» q.^, •"ra *T .J J O • 4 L tV- • ft** * 11 * Kalverstraat 142 Amsterdam De lang-frisse blauwe kauwgom Kalverstraat 14 Tel. 24 59 10 AMSTERDAM AMSTERDAM loopt voor op de schoenenmode van morgen VAN VEEN&#39;S SLAGERIJEN De slager met de meeste bekroningen Hoofdkantoor Jacob v. Lennepstraat 280 tel. 14 37 28 11 filialen

Transcript of Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Page 1: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

.J

nederlands auschwitz comité

I r i ^ -r > H » - *

- L a % - + 1 . - " •f. ^ A- • <| • P T T L q| o i, * -i * ' n i* ti * * «fc

q . ^ , L F ij- ^ J *&

l. r u •• C T *H • • 4

L t V -

J O

1 J 1 * *

i *

• ft** .SS' t fr»

•"ra *T

1 1

33ï

Page 2: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

natuurlijk verkade chocolade, u proeft wel waarom!

Maple Leaf Blue

De lang-frisse blauwe kauwgom

PISA loopt voor op de s c h o e n e n m o d e van morgen

Kalverstraat 14 Tel. 24 59 10

AMSTERDAM

VAN VEEN'S SLAGERIJEN

11 filialen

A M S T E R D A M

Hoofdkantoor Jacob v. Lennepstraat 280

te l . 14 37 28

De slager met de meeste bekroningen

voor een lekker kopje koffie in een aangename sfeer naar

-Qópreóóo

Kalverstraat 142 Amsterdam

Page 3: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

nederlands auschwitz c o m i t é

HERDENKINGSNUMMER

Oplaag: 25.000 exemplaren

18e j a a r g a n g , nr . 1 , j a n . 1974

secr.: victorieplein 32', amsterdam-z., postgiro 293087 bankrek.: AMRO, bijk. van baerlestraat, amsterdam-z. gem.giro N5500 N.A.C. red.: amsteldijk 23, amsterdam-z.

NOG STEEDS NODIG Een van de drie Nobelprijswinnaars voor medicijnen is de Oostenrijkse bioloog Konrad Lorenz. Na diens t.v.-interview met de Nederlandse journalist Jules Huf schreef Rudy Kousbroek: 'Lorenz deugde niet in 1940 en hij deugt nog steeds niet.' Dit toegelicht met reine nazi-hetze en rassenwaanzin van 1940 en nu. Het voortkauwen op fascistisch braaksel door een zeer geleerd man moge meer of minder choqueren dan zijn bekroning door de Zweedse academie (voor studies over diergedrag) — wij moeten beide aan de kaak stellen. Het belonen van een ken­nelijk belijdende nazi mag o p zijn minst onzorgvuldig heten; 's mans belijdenis in woord en geschrift is op zichzelf een teken aan de wand. Er blijkt opnieuw uit dat het fascisme niet met wortel en tak is uitgeroeid, niet 'ausgemerzt', zoals Lorenz het met zijns en Hitiers inziens 'sociaal minderwaardig mensenmateriaal' wilde doen en blijkbaar nog zou willen, als hij de kans kreeg. Zie zijn geestverwant, de Hamburgse rechter Staeglich, die in zijn neo-naziblad Ausch­witz als een lustoord afschildert, waar de crematoria bakkersovens waren en waar vrouwen werkten met een flesje melk bij de hand. Ontslag voor die rechter? Niet nodig, vindt het Oberlandesgericht; zo een man is toch niet 'radicaal'. Misschien was ook Gomerski dat niet, toen hij in 1950 levenslang kreeg wegens duizend­voudige moord in het vernietigingskamp Sobibor, dus ook op althans een deel van de ruim 33.000 Nederlanders die daar zijn afgeslacht. Hij is nu in elk geval vrij. Zijn proces is in revisie. Hij zou alleen maar op Befehl of onder 'seelische Druck' hebben gemoord. En ocharme, het ontbrak hem aan 'Untrechtsbewusstsein'. Een en ander zou betekenen een vonnis van 15 jaar en over de acht jaar die deze beul er al meer op heeft zitten . . . een schadeloosstel­ling. En een die niet mals is en zoals zijn kornuit Strippel, een beul van Buchen­wald, al met DM 120.000 binnenhaalde. Zo staat het ervoor met nazi's en nazi­trawanten. De allermeesten zijn nooit gestraft, zo al ooit vervolgd. Of zij zijn, zoals Ganzenmüller, die het vervoer van miljoenen joden naar de dood organiseer­de, 'te ziek' voor een proces, laat staan voor straf.Ondanks overweldigend, ook door het Nederlands Auschwitz Comité

Omslag: reproduktie van schilderij van Clara de Jong Foto: Cor van Weele

aangedragen bezwaren materiaal. Nu staan terecht de Auschwitz-beulen Sawitzki en Frei, beschuldigd, onder meer, van het levend verbranden van 400 Hongaarse kinderen. Of zij zullen behoren tot het ene (één) procent van de berechten dat een straf uitzit? In dit kader passen ook de herhaalde pogingen om bedenkelijke politiek te be­drijven met de enkelen die destijds wel gestraft werden: de drie van Breda die net als twee nazi-beulen in Italië buiten de samenleving worden gehouden. De Nederlandse politici en geleerden die graag recht en menselijkheid in het ge­ding brengen om de Heimat met het Bredase drietal of een daarvan te ver­rijken, moesten eens bepeinzen onder welke auspiciën de Bondsregering en de Evangelische kerk de drie 'krijgsgevange­nen' — Spatheimkehrer worden de mis­dadigers ook genoemd — opvragen. Aus der Fünten, Fischer en Kotalla zijn 'men­sen die een mensengeneratie geleden als werktuigen verstrikt raakten in de hel van een totale oorlog, waarin ieder van ons terecht had kunnen komen', schreef de Bond van repatrianten, krijgsgevangenen en familieleden van vermisten aan de Nederlandse regering. Verbeeldt u, in Den Haag meent men 'meer rekening te moeten houden met een militante minder­heid in eigen land dan met de gevoelens van een groot buurvolk'. (Te lezen in NRC-Handelsblad van 24-12-73). En waarom zou een Nederlandse regering ook de gevoelens van die kleine groep vervolgden behoeven te ontzien? Er zijn er maar zo weinig over, daar hebben de repatrianten en Spatheimkehrer wel voor gezorgd. De Diepenhorsten en gelijk ge­zinden zijn in goed gezelschap. Wij en het hele Centraal Orgaan Voormalig Verzet en Slachtoffers blijven waakzaam. Vrijlating van een of meer van de drie betekent de vuigste elementen van dat buurvolk in de kaart spelen of, zoals de geciteerde bond het uitdrukt: 'Het valt ons zwaar steeds weer te moeten vragen, waar geëist zou kunnen worden. Wij schamen ons voor Europa.' Voor de grote nazi-misdaad schamen de hier opgesom-den zich nog steeds niet, geen van allen. Het is ook niet allemaal lang voorbij. Wie zich moeten verantwoorden voor SD-wandaden blijken maar al te vaak almaar in staatsdienst (van Reichs- naar Bundes-) te staan. Daarentegen zijn Hitiers bloed­rechters op één na nooit zelf berecht. En daarenboven zijn er nog steeds wapen­broeders, bewonderaars, navolgers en concurrenten van de nazi's actief.

Over de Frankforter Buchmesse van deze herfst sloeg een ware Hitlergolf. Het Hitler-boek van Joachim Fest haalde in een paar dagen een omzet van een kwart miljoen stuks. De achtergrond van het fascisme verdwijnt zo achter de 'mens' Hitier en averechtse sensatie. Hieronder vindt u een reactie van een student aan een Pedagogische Academie op een Nederlandse facsimile-uitgave, een bloemlezing uit Volk en Vaderland e.d. Geen van de jongelui was erin gevlogen. Aan de Hitlermode zit echter een gemeen luchtje. In het hart van dit nummer vindt u in poëzie en beeldende kunst repercussies op het fascisme, soms na lange tijd. Er is aandacht voor herlevend fascisme, in het bijzonder in Azië. Wij vroegen een jeug­dige staatssecretaris hoe hij de Wet op de Uitvoeringsregeling voor Vervolgden ziet, een jong Kamerlid waarom zij Auschwitz wil blijven herdenken en een emeritus­predikant om een beschouwing over het Midden-Oosten. Elk levert eigen aandeel. Het geldt een wereld vol knellende, beklemmende problemen die, als zij enig uitzicht bieden, nieuwe, zware problemen opwerpen. Een wereld, zo vol tegenstel­lingen en dreiging, dat alleen al daardoor meer en meer mensen zich de ogen uit­wrijven en in actie komen. Nooit en nergens meer Auschwitz, schreven wij verleden jaar niet zonder reden. Meer redenen dan tevoren maken onze be­zorgdheid niet ongegrond. En onze activi­teit nog steeds hoognodig. De inhoud van dit nummer bewijst het eens te meer. U die leest, wij die dit doen, ons werk is nodig. Nog steeds.

EEN P.A.-STUDENT OVER N.S.B.-BLADEN

Als ik de krantenstukken uit die tijd bekijk, dan zou ik geschokt moeten zijn door de dingen die in die tijd gebeurden. Ik ben het echter niet, de situatie die nu heerst, is bijna net zo erg. Ook al zijn we op dit moment niet bezet, veel mensen voelen zich toch bedreigd door allerlei dingen die nu gebeuren. Er zijn wereld­machten ten onder gegaan, er zijn nieuwe ontstaan die nog gevaarlijker zijn dan die in 1940/45. De mens wordt door propa-gande, pers en niet te bewijzen bewijzen voortdurend met die machten geconfron­teerd. Ik hoop echter dat we door die tijd vroeger wijzer zijn geworden. Dat we geen struisvogelpolitiek meer voeren en door een laffe, niet consequente houding en door nutteloos gepraat de nu ver­kregen rustpauze in gevaar brengen.

Page 4: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Verkrijgbaar bij boekhandel Pegasus

F. K. Kaul - NAZIMORDAKTION T4 Een verslag over de eerste op basis van de ervaringen van de industrie doorgevoerde moordpartij van het naziregime. 234 blz.. paperb., f6,15

Arkadi Poltorak - IMURNBERGER EPILOG 2e oplage van dit uitermate boeiende boek, over het Neurenberger-proces. 624 blz.. gebonden, f 14,15

PEGASUS. LEIDSESTRAAT 25, A M S T E R D A M TELEFOON 020 -231138

R U B I N S T E I N

E L I S A B E T H A R D E N

S T E N D H A L

DR. P A Y O T

L A N C Ó M E

O R L A N E

A Y E R

en alle bekende Franse Parfums

Parfumerie Parisienne B E E T H O V E N S T R A A T 5 A h o e k A p o l l o l a a n , A M S T E R D A M

T E L E F O O N ( 0 2 0 ) 7 9 6 3 7 1

O o k v a n u i t A m s t e l v e e n g e m a k k e l i j k t e b e r e i k e n .

SSIOQ BXtie ov ISARWEG 6

Amsterdam - W e s t

te l . 11 49 59

f 9 TEIDEM" B.V.

Import beenbekleding voor dames-heren

en kinderen B L E Y E N B U R G 4

D E N H A A G Tel . 6 4 6 9 2 0

N.V. T E X

Cruqiusweg 89 A m s t e r d a m C.

Oldenburg-De Beethoven

R O D A L O y o u n 9 f a s h i o n

Bonneterie o.a. T-shirts, Tricot overhemden

Koningin Wilhelminaplein 12—14 Tel. 1 5 8 1 7 0 - 1 7 5 4 7 4

Amsterdam-1017

BONEWIT IS EN BLJFT DÉ HORLOGER-JUWELIER V A N A M S T E R D A M AL BIJNA 50 JAAR!

DOOR EIGEN IMPORT V A N UURWERKEN EN JUWELEN V A A K

60% GOEDKOPER

ALBERT CUYPSTRAAT 166 TEL. 79 09 78

Page 5: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

FASCISME M A G NIET HERLEVEN Men hoort wel eens vragen, of het voort­bestaan van het Auschwitz-Comité nog wel zin heeft. Het is toch zo, zeggen dan die twijfelaars en betwijfelaars, dat wij niet maar - steeds kunnen blijven her­denken, maar liever vooruit moeten zien. Dit is een foute redenering. Ten eerste moeten wij wel blijven herdenken, om aan onszelf en de onzen trouw te blijven. Maar bovendien: vooruitzien is prachtig; dat is echter niet mogelijk zonder te her­denken. Wie vooruit ziet en daarbij het historische vergeet, is een valse profeet. Wij herdenken dus het leed. De oorzaak van dit leed wordt toegeschreven aan de afwezigheid van democratie. Dit ant­woord bevredigt mij evenwel geenszins. Democratie is een ideaal, het is een streven naar iets en ik vrees dat het nog nooit bereikt is, wat niet betekent dat men van richting moet veranderen. Liefde is altijd afhankelijkheid en afhankelijkheid leidt soms tot liefde. Het tweede is het gevaar van het eerste. Liefde tot de democratie is niet meer dan een richting naar iets, wat nog nooit is bereikt. Demo­cratie is een richting en geen bereiktheid; een bereiktheid zal het misschien nooit worden. Democratie bestond misschien in de rede van Pericles, zoals die door Thu-cidides is weergegeven. Maar Hellas was een slavenstaat en hoe mild die slavernij ook was, vergeleken bij de latere, in die omstandigheden kan van eigenlijke demo­cratie toch geen sprake zijn. Wat democratie is, kan men dus alleen ervaren als een streven, waaraan men zelf deelneemt, hetzij parlementair, hetzij door acties. Ik houd mij verre van partijpoliti-tiek (zoals ik mijn leven lang heb gedaan), maar noch in communistische, noch in kapitalistische landen is de democratie ooit geheel verwezenlijkt. Eigenlijk kan men alleen orkestmuziek begrijpen die men zelf dirigeert. Zo kan men ook alleen democratie begrijpen, als men zelf eraan meewerkt. De noodzakelijkheid van het voortbestaan van het Auschwitz-Comité ligt niet in de laatste plaats hierin, dat het ook een soort comité van waakzaamheid moet zijn. Waakzaamheid tegen het groeiende en overal weer opkomende fascisme. Een blik op de internationale politieke situatie doet iemand twijfelen aan de toekomst van de mensheid. Amnesty International organiseert een internationale actie tegen het martelen. De Arabische wereld. Chili, Griekenland, Turkije, Indonesië, Portugal, Spanje, Brazilië en zo vele landen van de Zuid-Amerikaanse wereld, Zuid-Afrika, Rhodesië, vele van de nieuwe Afrikaanse staten komen alweer in fascistisch vaar­water. Maar ook wordt de democratische vrijheid in dezelfde mate aangetast in landen van het Oostblok, gelijk Polen, waar zeer terecht het bestuur van het Nederlandse Auschwite-Comité zich niet meer laat vertegenwoordigen, de USSR, Hongarije, Tsjechoslowakije, enz. Het gevaar van dictatuur, onderdrukking en dwangzucht dreigt dus evengoed in uitgesproken fascistische als in socialisti­sche staten, al zij het verre van mij om deze beide over één kam te scheren. Hier nader bij stil te staan zou mij echter

te ver voeren. Wat ik wilde betogen was, dat het klimaat bij de Nederland­se intellectuelen en heersende klassen, maar vooral (en daar kan ik goed over oordelen) in de Nederlandse literatuur be­paald vriendschappelijk tegenover het fas­cisme was tot het aan de macht komen van Hitier velen tot bezinning bracht. Tegenwoordig ziet men weer alom, zowel

/

enigszins in ons land alsook zeer sterk buiten de grenzen, het gevaar van het fascisme terugkeren. Zich hiertegen te­weer stellen en steeds weer opnieuw hier­tegen waarschuwen is één van de belang­rijkste taken en misschien wel de raison d'être van het Auschwitz-Comité.

VICTOR E. VAN VRIESLAND

\

AUSCHWITZ - HERDENKING 1974 ZONDAG 27 JANUARI

Ook dit jaar weer begint de Auschwitz-herdenking met het leggen van bloemen bij de urn met as uit Auschwitz op de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam-O. Om 1 uur 's middags verzamelen wij ons bij de ingang Kruislaan. Wekt iedereen uit uw omgeving op om mee te gaan en komt u zelf. De Kruislaan is te bereiken met lijn 9 en buslijn 8. Er wordt gezorgd voor extra busvervoer vandaar naar het Joods Cultureel Centrum Buitenveldert, v. d. Boechorststraat 26, Am-sterdam-Buitenveldert. Dit is te bereiken met bus 8, 65, 26 en 23; de laatste stopt voor de deur. Uit Amstelveen kan men met CN-bus 1, 6, 7, 8, 9, 11, 16 en 19 bij het J.C.C. komen. Om 3 uur begint in het Joods Cultureel Centrum de herdenkings­bijeenkomst.

Medewerkenden: de befaamde jonge pianist Willem Brons. Paolo Gorin opent met religieuze zang en zal o.a. Jiddische liederen uit zijn repertoire laten horen, begeleid door Joppe Poolman van Beusekom. Mies Bouhuys draagt voor uit het werk van Ed Hoornik.

De toegangskaarten zijn kosteloos en moeten zo snel mogelijk worden besteld bij mevr. Furth, tel. 020 —358842, Diemerkade 43, Diemen. Na afloop van de bijeenkomst wordt u een kopje koffie aan­geboden en kunt u rustig blijven napraten in de sfeervolle ruimte van het J.C.C. Er bestaat gelegenheid een lichte maaltijd te gebruiken (kop soep, koude schotel, fruit, koffie) è f 12,50 p.p. alleen op voor­afgaande bestelling. U kunt alleen nog bestellen door gelijk­tijdig f 12,50 p.p. over te maken op postgiro 293087 of gem.giro Amsterdam N5500 t.n.v. N.A.C. met vermelding op de strook 'maaltijd' en door tevens mevr. Furth, 020—358842 op te bellen. Wie een maaltijd bestelt ontvangt met de bon, die ter betaling zal dienen, automatisch een toegangskaart. Voor wie op korte termijn besteld en gegireerd heeft worden de bonnen voor de maaltijd gereserveerd in het J.C.C. Tot ziens op 27 januari!

N.A.C.

< )

Page 6: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

in het hart van Amsterdam

COMPLETE INTERIEURVERZORGING

DESKUNDIGE ADVIEZEN

FRANCO LEVERING DOOR GEHEEL NEDERLAND

MEUBELEN

VIJZELSTRAAT 115-119 AMSTERDAM - TEL. 24 87 16

\ Wij

wensen

onze

adverteerders

en

lezers

een

voorspoedig

1974

leaders in non-wovens

FIRET bv POSTBUS 45

VEEN EN DAAL TELEFOON

08385-19148*

HANDELSOPLEIDING

D i n k g r e v e Boekhouden M.O. S.P.D. M.B.A. Marketing Praktijkdiploma's Boekhouden

Talen Typen Steno M iddenstandsdiploma Erkende opleiding

KANT.: WILLEMSPARKWEG 31, AMSTERDAM-Z.

761176 5 LES-ADRESSEN • ZUID • WEST • SLOTERMEER • NOORD • AMSTELVEEN Lid van de V.P.O. Vraagt prospectus

Page 7: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

HET KLEMT IN DE TIJD

Een gesprek vol begrip hadden wij met staatssecretaris W. Meijer van CRM. Hier volgt zijn relaas:

DE LANGE WEG

Aan lange wegen zijn ze gewend: de slachtoffers van de vervolging door het Duitse fascisme. Het waren onafzienbare wegen, voor velen eindigend in een onvoorstelbare verschrikking, een definitieve duisternis, waarin geen menselijke bijstand meer mo­gelijk was; voor anderen, god-zij-dank, nog uitlopend in een vrijheid, die eerst beleefd kon worden als een roes van overwinning, maar snel plaats moest maken voor een bittere mijmering, niet aan tijd en plaats gebonden.

Het gaf inzicht in de emotionele kant van het probleem. We moeten kijken naar de specifieke gevolgen die de oorlog mee­bracht; een regeling is belangrijk, ook de toepassing ervan, je kunt dit niet alleen maar technisch afdoen. Het klemt vooral in de tijd. Nu, ruim 28 jaar na de oorlog, zitten we nog in een stadium van opbouw met een wet die we eigenlijk niet effectief kunnen toepassen. Wel zijn de intenties nu duidelijk; we willen er als gemeenschap iets aan doen. We willen rechtsvoorzieningen voor een groep mensen die zich in de steek gelaten voelt. En er is veel tijd nodig om dat goed te doen. Deze mensen stonden aanvanke­lijk op de achtergrond. Zij zitten nu met al hn problemen en moeten van de wet ge­bruik maken. De kennis van zaken is nu wel aanwezig, maar het duurde lang voor deze inzichten gedeeld werden. Er zijn nu voor deze groepen voorzieningen die veel eerder hadden moeten starten. Het wordt steeds urgenter, wij zitten met grote uit­voeringsmoeilijkheden. Tussentijds gaan voorschotten in zee, ter overbrugging tot de definitieve beslissin­gen er zijn. Hoe te helpen? De urgentste gevallen gaan door. Mensen die een goed inkomen hebben zullen wat langer op af­wikkeling kunnen wachten. Het apparaat van de Stichting '40-'45 komt op gang. De tijd tussen de totstandkoming van de wet en de datum van invoering was erg krap. En de Uitkeringsraad, de Stichting en het Rode Kruis vormen evenzovele schakels, die goed ingespeeld dienen te zijn. De verwachte aantallen aanvragen worden steeds overtroffen, elke prognose blijkt te laag. Waar men honderden ver­wachtte zijn het er vaak duizenden. Men

Er waren de herinneringen, de schimmige contouren van wat eens was en niet meer is, maar ook de hardvochtigheden van de dag. Anders dan bij eerbiedig huldeblijk, bij plechtige stilte en het schikken van bloemen aan de voet van een monument, waren er nu plotseling ook de dorre for­mules van Bijstandswet, van Rijksgroeps­regelingen en noodfondsen, waaruit de getroffenen maar moesten zien rond te komen. Toen het Auschwitz-comité dat naar buiten bracht, spatte er een zwarte vlek uiteen op een vlak, dat vobr het oog van miljoenen zo brandschoon léék te zijn. Het was allemaal anders en de taaie strijd begon om andere voorzieningen te krij­gen, die snel financiële uitkomst zouden bieden, zonder pijnigende vragenlijsten, zinloze enquêtes en overbodige formali­teiten. Eindelijk lukte het om vanuit de Tweede Kamer de Regeling betreffende de uit­kering aan slachtoffers van vervolging over de drempel te trekken, aangestuwd door de actie van de vervolgden zelf, door de mannen en vrouwen van het ver­zet en door de massale kreet tegen de vrijlating van de drie van Breda, die een regering deed beseffen dat de maat vol kan raken en er op een bepaald moment niet langer gesold kan worden met princi-

had gerekend op 19 è 20.000 aanvragen. Het aantal eerste aanmeldingen beloopt nu al ruim 22.000; daarvan is de helft in­gediend door personen die in Europa werden vervolgd. De aanvragen komen nog steeds in grote getale tegelijk binnen. Ook de eerst­komende jaren verwachten wij er nog heel veel. Naast de zogenaamde eerste aanvragen komen regelmatig aantallen aanvullende aanvragen binnen. Volgens opgestelde prognoses worden gedurende de jaren 1973-1982 ruim 36.000 van dit soort aanvragen verwacht. Wij belasten ons hier geweldig mee: in feite moeten we maken dat iedere vervolgde zich althans voor de erkenningsprocedure op­geeft. Het zal één a anderhalf jaar duren voordat de achterstand is ingelopen. Vooralsnog is het niet mogelijk om de aanvragen binnen de door de wet gestel­de termijn van acht maanden af te werken. Het voorschotten-systeem blijft daarom gehandhaafd tot het tijdstip dat de aan­vragen binnen de gestelde termijn kunnen worden afgewikkeld. Dan de mensen die gedenaturaliseerd zijn, die emigreerden en hun Nederlander­schap hebben opgegeven. Hun zaak zou ik niet met een administratief ja of nee willen afdoen. Natuurlijk zijn hun proble­men dezelfde als die van de anderen. Het komende jaar wordt al onze aandacht opgeëist door het uitvoeren van de be­palingen van de wet zoals die er nu ligt. Daarna hopen wij uitvoerig aandacht te kunnen geven aan hen die er nu door de tekst van de wet juist naast zitten. Wij weten hoe voor alle betrokkenen de tijd dringt. De afdeling voorschotten op het departement werkt dan ook permanent over. Minder zou bijna niet te verant­woorden zijn tegenover de mensen die wachten. Wij doen wat wij kunnen.

pes en uitgangspunten, die voor anderen in ieder geval kwesties van de allergroot­ste ernst zijn. De wet op de uitkeringen kwam er — zij het, dat de uitvoering gecompliceerd en ongekend verzwaard werd door het feit, dat de regering-Biesheuvel de zaken van de vroegere goevernementsambtenaren in het oude Ned. Indië, haar belangen­behartigers in dat verre rijk over zee, in dit raam geregeld wilde zien en dat uit­sluitend op die voorwaarde AR, KVP en W D toestemming wensten te geven. Zonder hier alles te wikken en te wegen, de intensiteit van andermans leed onder geheel andere omstandigheden te willen ontleden, laat staan er op af te dingen, moet wel vastgesteld worden dat de regeling op deze manier een massief blok ballast aan het been heeft gekregen. De slachtoffers, die hier in Nederland, in Europa, de lijdensweg ondergingen — zeker de joodse slachtoffers, tegen wie de spits van Hitiers terreur zich richtte — mogen de afdoening van hun aanvragen en de definitieve beslissingen daarover niet vertraagd zien door de grote aantal­len, veel moeilijker en voor onderzoek veel tijdrovender 'Indische gevallen'. Het is een kwestie van praktisch beleid om

Vervolg op pagina 9

Wat ik vind van een half jaar staatssecre­taris zijn? Daar komt mijn eigen ervaring en voorgeschiedenis bij te pas. Ik begreep dat mijn generatie een vertekend beeld van de betekenis van het verzet en het vervolgd zijn in de oorlog heeft gekregen. Men sprak op een bepaalde manier over de oorlog, je hooVde het was heroïsch, er bleef weinig ruimte voor het leed van de overlevenden. Dat hoorde ik pas goed toen ik in '71 in het parlement kwam, bij de feiten die loskwamen tijdens de dis­cussie over de drie van Breda. Toen heb ik me pas voor het eerst op zakelijke basis de gevolgen van de oorlog echt ge­realiseerd. Daarvoor had ik er wel van ge­hoord, maar je leefde er als het ware langs heen. Het inzicht dat de oorlogs­ervaringen niet verdwijnen met de tijd, heeft zich pas langzaam ontwikkeld. Die ervaringen keren in het bewustzijn terug, kunnen tot blokkering leiden. Mensen krij­gen de doorgemaakte problemen terug, dat is een inzicht van de laatste jaren. Dit verandert vooral de aanvankelijke gedachte bij veel mensen dat we met een voorbij­gaand probleem te maken hebben. In 1947 zijn er snel voorzieningen getrof­fen voor de verzetsmensen. Veel langer heeft het geduurd voor de vervolgden. De laatste jaren is het inzicht in de gevolgen van de oorlog reëler en redelijker gewor­den. De gebeurtenissen in verband met de drie van Breda hebben een discussie losgemaakt en dat heeft diep ingegrepen.

Page 8: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

A m s t e r d a m H i l l o n 376 deluxe rooms, new

amsterdam grill, half moon bar. coffee-shop. fietsotheque discotheque. shopping arcade, canal boat rides. spacious parking area. amsterdam's finest hotel. Amsterdam Hilton Apollolaan 138, 020 - 73 06 22

S c h i p h o l A i i p o r l m u o n over 200 sound-proofed guest

rooms, popular dutch oven restaurant, delft sandwich shoppe for a quick luncheon. swimming and sauna, free shuttle service to terminal building, amsterdam's newest hotel. Schiphol Airport Hilton P.O. Box 7685 Schiphol Centrum Tel. 0 2 0 - 5 1 1 5911

KONINKLIJKE EMBALLAGE INDUSTRIE

VAN LEER 6.V.

A m s t e r d a m s e w e g 206 A m s t e l v e e n

Tel . 0 2 0 - 4 3 43 00

BOEKEN AFFICHES

Boekhandel

ROBERT PREMSELA

van Baer les t raat 78 Telefoon 72 42 66

HERGO

Beethovenstraat 47—49 Maasstraat 53

Buitenveldertselaan 40 Kastelenstraat 15 Pretoriusstraat 53

Uw adres voor 1e klas VLEES EN VLEESWAREN

Speciaal aanbevolen: OSSE KOOKWORST

Tel. 713098

Z w a r t b o e k Dr ie v a n Breda

Een documentatie over de massale akties tegen de voorgenomen vrijlating in februari 1972 van de drie oorlogsmisdadigers Kotalla, Fischer en Aus der Fünten, over het daarop volgende historische Kamerdebat, alsmede de inhoud van de vonnissen van het bijzondere gerechtshof.

72 pagina's, f3,50 Te bestellen bij de Brochurehandel van de CPN, Keizersgracht 324, Amsterdam, tel. 020—239704; postgiro 511002 t.n.v. Alg. Penningmeester CPN.

Page 9: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

— niet de kans een beleid te voeren ge­richt op een gezonde economische ont­wikkeling. Daat hun gezag berust op repressie, zijn zij ook niet in staat de massa in beweging te brengen voor welk economisch doel dan ook — de dictato­ren vrezen elke uiting van spontane ge­voelens bij de ontevreden massa van boeren en arbeiders. Het regime van Tsjiang Kai-sjek, die in de jaren dertig over China regeerde, was uitermate zwak. Tegen de Japanners had hij geen verweer — maar ook tegen Mao Tse-toengs boerenlegers moest hij het op den duur afleggen. Ook de militaire dictator Batista, die over Cuba regeerde, kon door een klein guerillalegertje onder Castro worden weggevaagd. Maar tegenwoordig houdt het Ameri­kaanse imperialisme tal van militaire dicta­tors kunstmatig aan het bewind. Soms moeten zij voor een grootscheepse volks­opstand, die zelfs een Amerikaanse bom-menterreur trotseert, het hoofd buigen — zoals in Zuid-Vietnam en Cambodja al in wezen het geval is. En toch is deze neo-koloniale steun het enige, waarop deze dictatoren hun gezag baseren, en dat hun de kans geeft nog een poosje aan de macht te blijven, met terreur en geweld. Daarom is de zogenaamde 'ontwikke­lingshulp' aan zulke regimes niet minder dan misdadig. Niet alleen komt deze hulp nooit ten goede aan de armere bevol­kingsgroepen, maar bovendien houdt het Westen op deze manier de fascistische regimes in stand — en het idee dat men ze tot een milder en meer sociaal gericht beleid zou kunnen bewegen is een illusie. Daarom is het van het allergrootste be­lang dat het door onze huidige regering aanvaarde beginsel, om aan de militaire junta van Chili en aan het regime van Thieu in Zuid-Vietnam geen cent hulp te geven, óók wordt afgedwongen tegen­over Indonesië, dat een hoog percentage van onze ontwikkelingsgelden als in een bodemloze put opslokt. 'Geen cent voor Suharto' — zo moet onze conclusie luiden uit deze analyse van het herlevend fascisme in Zuidoost-Azië. W. F. WERTHEIM

HERLEVEND FASCISME IN AZIË

Militaire dictaturen hebben zich in de laatste vijfentwintig jaar als een epidemi­sche ziekte verbreid. Heel wat volken hadden, na het eind van de Tweede We­reldoorlog, het koloniale juk van zich af­geschud. Eerst gebeurde dit in Azië (India en Pakistan, Indonesië en een aantal andere landen in Zuidoost Azië, zoals de Philippijnen, Birma), daarna ook in Afrika. Deze 'nieuwe staten' zijn in eerste instan­tie geneigd een min of meer democratisch regeerstelsel in te voeren, dat ze van de vroegere koloniale heerser hebben afge­keken. Het binnenlands beleid blijft vaak nogal autoritair, in overeenstemming met oude aristocratische of feodale tradities. De westers-democratische vormen blijken vaak ook niet erg geschikt om de centrale problemen van honger en armoede ener­giek aan te pakken. Maar dit min of meer democratische stadium geeft althans aan de boeren- en arbeidersbonden de moge­lijkheid om hun leden te mobiliseren in een strijd voor sociale en economische verbetering.

Een regiem als dat van president Sukarno in Indonesië bleek weliswaar niet in staat de economische problemen van het land nader tot een oplossing te brengen. Maar het bood de progressieve krachten ten­minste de kans om de massa's bewust te maken van haar armzalige toestand en te scholen in een politieke strijd. En juist dit is het, waardoor de bezittende klassen verontrust worden en zich in hun machtige positie bedreigd voelen. Ook de buitenlandse kapitaalsbelangen hebben met deze vrij progressieve regimes weinig op. Hoewel de strijd tegen het buiten­landse kapitalisme vaak meer op een luid­ruchtige dan op een werkelijk effectieve manier wordt gevoerd, voelen de Wester­se machthebbers zich toch in hun expan­siedrang belemmerd. Dit gold ook voor Indonesië in de tijd van Sukarno, toen hij tegen de Amerikanen, wier belangen hij tot het laatste toe heeft ontzien, hardop riep: 'loop naar de hel met je hulp', en zijn buitenlands beleid richtte op de tot­standkoming van een 'as' Djakarta-Peking-Pyongyang (Noord-Korea)-Hanoi-Pnom Phen (het Cambodja van Prins Si-hanoek). Hoewel Sukarno de buitenland­se oliebelangen bleef ontzien, had hij tijdens de Nieuw-Guinea-crisis de Neder­landse ondernemingen genationaliseerd; en een aantal Britse en Amerikaanse on­dernemingen werden tijdens de 'confron­tatie' vanwege de oprichting van de staat Maleisië onder staatstoezicht gesteld. Het buitenlands kapitaal voelde zich dus onder druk gezet. De vakbonden kregen voor hun loonacties vaak enige steun van de overheid, en bepaalde takken van de economie werden voor buitenlandse in­vesteerders gesloten. Maar de buitenlandse machten hadden in die periode ook bondgenoten in de 'nieuwe staten': behalve de grondbezit­tende klasse en een deel van de bour­geoisie, vonden ze deze ook vooral onder

de beroepsofficieren die al spoedig een bevoorrechte klasse in de nieuwe staten gingen vormen. De Amerikanen bleven, zelfs wanneer zij de president liever van­daag dan morgen kwijt wilden (zoals Sukarno), toch het leger steunen — je kón nooit weten . . . En op een goed moment is het dan altijd het leger dat ingrijpt en met steun van de bezittende klassen en het buitenlands ka­pitaal (gewoonlijk optredend via de CIA) de macht in handen neemt. Het is in 1965 in Indonesië gebeurd. Maar ook in tal van andere Aziatische landen is op een goed moment hetzelfde gebeurd: in Cambodja, toen Prin Sihanoek door Generaal Lon Nol werd afgezet; in Burma toen U Nu voor Generaal Ne Win moest wijken; in Pakistan is het in de jaren vijftig al gebeurd, maar evengoed in een aantal Afrikaanse landen (Ghana, Kongo Kinsja-sa), om van Latijns-Amerika nog niet eens te spreken.

De regimes, die na deze militaire staats­grepen worden gevestigd, kunnen stellig fascistisch worden genoemd. Zij rusten op terreur, op gevangenkampen waar alles wat progressief is zonder enig onder­zoek en zonder vorm van proces kan worden opgesloten. Deze militaire dicta­turen staan gewoonlijk ook erg welwillend tegenover de rijkere grondeigenaren en tegenover machtige buitenlandse kapi­taalsbelangen (Burma onder Ne Win vormt enigszins een uitzondering). Deze worden vriendelijk uitgenodigd zich te komen vestigen — het militaire regime zal wel zorgen voor gunstige voorwaarden, belastingfaciiiteiten en goedkope arbeids­krachten, die het niet in hun hoofd halen voor loonsverhoging te staken. Zoals bekend behoort Indonesië onder Suharto tot dit type militaire dictatuur. Voor de schijn worden er bepaalde demo­cratische vormen in acht genomen; er worden schijnverkiezingen gehouden voor een schijnparlement dat niets te vertellen heeft; en de beslissingen worden in laatste instantie door de militaire gezags­dragers genomen, en niet door de op de voorgrond geschoven burgerlijke minis­ters, die de indruk moeten geven dat de generaals niet a//es te vertellen hebben. Herlevend fascisme dus in de landen van de Derde Wereld — een fascisme dat rust op terreur en repressie. En toch is dit fascisme in de arme, agrarische landen van de Derde Wereld niet te vergelijken met het vooroorlogse fascisme in landen als Nazi-Duitsland, Italië en Japan. Want deze landen waren alle min of meer ge­ïndustrialiseerd en beschikten daardoor over een stevig brok economische en politieke macht. Dit industrieel fascisme is uiterst gevaarlijk, niet alleen voor zijn bin­nenlandse tegenstanders, de progressieve elementen — dit geldt óók voor de militaire dictaturen in de huidige Derde Wereld! — maar ook voor de omringende staten. Hun technische en economische macht vormde een ernstige bedreiging voor hun buurlanden. In tegenstelling hiertoe zijn de militaire dictaturen in de Derde Wereld in wezen zwak. Zonder economische steun van uit het industriële Westen zouden zij zich niet lang kunnen handhaven. Door de neo-koloniale situatie zijn zij economisch met handen en voeten gebonden en krijgen — zelfs als ze dit zouden willen!

Vervolg van pagina 7 dat te voorkomen en wat dat betreft een juiste volgorde in acht te nemen. Ook daarmede zouden we er echter nog niet zijn. Wij blijven erop aandringen, dat de huidige regeling wordt omgezet in een pensioenvoorziening, een die wat de hoogte van de uitkeringen betreft, om­hoog wordt getrokken in de richting van de uitkeringen in het kader van de Wet Buitengewoon Pensioen. Een pensioen geeft een onverbrekelijk recht en maakt het mogelijk de belangen van velen, ook van de vrouwen, veilig te stellen. Sommigen in dit land moeten nog leren, dat zij niet kunnen blijven rekken en discussiëren en dat zij dit aller niet mogen plaatsen in het thema (om Louis Coupe­rus te citeren) 'van oude mensen — de dingen, die voorbij gaan'. De mensen moeten het volle pond krijgen en snel. De Dingen, die hier in het geding zijn, gaan nooit voorbij en leven voort door de historie heen! JOOP WOLFF

Page 10: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Zomer 1945 Toen ik terugkwam ging ik naar het huis het uitgeholde

Niemand woonde meer het was zo stil alleen de vloeren kraakten

De tuin was wild geen bloempje bloeide

Midden in de onkruidvlakte stond hoog de perenboom de dode armen uitgestrekt

Geen blad — geen vrucht ontvlambaar drogend hout in schrale zon

Ik droom zo dikwijls Ik droom zo dikwijls dat ze er weer zijn: de hoge stoep en het antieke huis waarop een bom kon vallen als op strak papier de grachten nog niet opgevuld met puin

Gezichten die ik nu in vreemden zoek zien mij weer aan en horen bij de mensen die ze eenmaal waren mij warmend in gewaande zekerheid

Toch weet ik altijd in mijn droom dat als de deur zal openslaan ik door een huilende orkaan zal worden opgezogen en neergesmakt in donker bos met afgekapte bomen waarin ik tastend tussen vreemde wezens dolen zal

MARGOT H. DE HARTOG

Eerst toen besefte ik dat alleen ik nog leefde met mijn vergane jeugd

Verloren leven dat ik terug moest vinden bonzend in mijn keel

Moeder Ik zie je nu en dan als de zoute golven van de zee mijn voeten kussen en als tranen blijven hangen rond mijn benen als de zon ondergaat en alle gebouwen verkoolde silhouetten worden

Als de herfst zijn bladeren rond mij strooit in de donkerrode koelte van een rukwind of als een ree plots aan de bosrand staat zijn donzen ogen wetend dat het jachtseizoen voorbij is

Ik zie je nu en dan in de duistere verten van mijn slaap als ik weer kind ben en je mijn tranen droogt of met mij wandelt in het park een fee tussen bedden vol bloeiende rododendrons

Ik voel nu en dan hoe je sterven was tussen vele vreemden en ik ruik het giftig gas

Ik ken je laatste denken het laatste gebed uit je behoede leven: dat ik niet zou behoeven te volgen

Vijlend of polijstend de gelakte nagels van de welvaart stel je dit voor: er wordt gebeld drie onbekenden dwingen je mee te gaan om een onbekende reden naar een onbekende plaats.

neem niets mee neem niemand mee neem afscheid van niemand wees niets

ga zitten in een trein (als het meevalt) ga anders staan tussen honderden anderen als honden vechtend en grommend om lucht om licht en water

dit is niet fictief dit is allesbehalve romantisch het gebeurde hier het gebeurt zelfs nu nog overal elders zo ongeveer

maar proef dit voor op de tong bij wijze van dessert verterend de verveelde maaltijd van betrekkelijke vrede

ELLEN WARMOND

Mijn zoon en ik

Samen lopen we in het licht van de ondergaande zon, mijn kleine zoon en ik.

Hij legt zijn hand in mijn hand en vraagt: 'Maakt God de zon morgen wakker en schijnt hij dan weer voor iedereen?' 'Voor iedereen' zeg ik en ik weet, dat het eens zo geweest moet zijn. Vóór Auschwitz. 'Dag zon', zingt hij, 'dag God, tot morgen'. Dan wacht hij vol vertrouwen op de nieuwe dag.

IDA VOS

Page 11: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

FILMEN IN EEN DOOLHOF

Steeds als ik aan Auschwitz denk, denk ik via de film waaraan ik werk. En toch is het omgekeerd: eigenlijk is de film geen pro-du kt, maar een afvalprodukt van ons onderzoek, van onze poging om enig inzicht te krijgen. Vragen mensen mij waarmee ik bezig ben, dan lukt het niet om ons onderwerp in woorden te vangen. Het is voortvluchtig zoals je gevoel verdwenen kan zijn als je het wilt gaan beschrijven. En dan begin ik uitgebreid de aanleidingen en de oorzaken te noemen, die me er toe brachten om me met het fenomeen kamp bezig te gaan houden. Wat is een kamp? Een plaats, waar onder bedreiging perso­nen bijeen worden gebracht met het doel ze tijdelijk of permanent uit een samen­leving uit te sluiten. Deze mensen worden als persoonlijk en/of persoon vaak kapot gemaakt, als straf voor het feit, dat ze als lid van een groep worden beschouwd, die de maatschappij onwelgevallig is. Ik kan mij nooit onttrekken aan de gedach­te dat het geen toeval kan zijn, dat ook sol­daten achter prikkeldraad worden voor­bereid op wat als hun taak wordt gezien. Na het opgeven van een stuk van je per­soonlijkheid — onder dwang — dien je in staat te zijn tot moord en doodslag. Via een systeem van belonen en angst verwekken word je in het nauw gedreven als persoon: uit zelfbehoud pas je je aan.

Uit de oorlog heb ik een ondergronds ge­voel van bedreiging overgehouden, hoewel

ik hem nauwelijks bewust heb meege­maakt. Later kreeg die dreiging inhoud. Ik hoorde dat er concentratiekampen hadden bestaan en nog wel bestonden. Aarzelend en gretig tegelijk las ik bladzij na bladzij, in een poging te erkennen, dat je zelf aan beide zijden van de poort kunt staan: tweeërlei angst. Door een toeval leerde ik mensen kennen, die de oorlog in kampen hadden meege­maakt. Ik had een gevoel van ontzag, ik wist niet hoe ik kijken moest, waarover ik moest spreken of juist mijn mond houden. Steeds meer bleek, hoe ieder 'seine eigene Haft' heeft beleefd, zoals Hermann Lang-bein schrijft. Hoe zou je zelf hebben ge­reageerd, hoe snel zou het met jou berg­afwaarts zijn gegaan, zou je hebben gestolen, gecollaboreerd, of zou je daar, door de aftakeling van je lijf helemaal niet aan toe zijn gekomen, aan die keus? Zo kwam ik van alles tegen: doodgeprate ervaringen, stilte, een gezicht dat geen ander signaal meer heeft dan de ingebeitel-de smart, soms een gevoel vermengd met intelligentie, zelfs over deze feiten, soms een leegte: niemand meer te bekennen.

Met al die gegevens in de hand probeer ik te zoeken naar de diepte van de emoties. Het zijn emoties waarvan ik geloof dat ik ze ken, maar dan alleen zeer oppervlakkig, vaak nauwelijks bewust. Zo geef ik mezelf een kans om tot enig inzicht te komen.

Je kunt m.i. alleen in staat zijn mensen af te zonderen en opte sluiten als je jezelf hebt prijsgegeven, je jezelf kapot hebt gamaakt of laten maken 'uit angst voor de gevol­gen'. Uit het feit dat mensen overal ten offer vallen aan deze kennelijk te sterke druk blijkt dat er zeer specifieke voorwaar­den voor zijn om mentaal overeind te blij­ven. De drang tot zelfbehoud blijkt eerder

te leiden tot het prijs geven van de eigen persoonlijkheid dan tot verzet tegen de druk van collectief of machthebbenden. En vooral proberen de meeste mensen zich te onttrekken aan de keuze. Ten aanzien van de Nederlandse bevolking in de oorlog kun je dan naar believen spreken van het alge­mene passieve verzet of van passiviteit, die collaboratie impliceert.

De feiten als spiegel: nadat je ontdekt hebt, hoe groot of klein je eigen kracht en fan­tasie zijn om door te dringen in deze dool­hof, slaan de feiten terug. Je ziet hun hedendaagse verschijningsvormen. Is er dan geen verschil tussen Auschwitz en enige andere plaats op de wereld, waar mensen als 'anders' zijnden worden opge­sloten en vaak vermoord? Verschil wegens het koele, berekende, wegens de perfectie van de moord? Een veronderstelling: mis­schien is het in het belang van overleven­den (die de bevrijding hebben overleefd -zoals een hunner zich ooit versprak) om dat verleden te scheiden van vandaag. Maar als ik zelf ook maar de geringste illusie wil hebben iets te kunnen begrijpen van dat giftige raadsel, dan is het voor mij van belang in de feiten het alleen gradueel verschillende te zien.

De feiten als spiegel. Voor ons, als makers van een film, is het probleem, hoe je die feiten een menselijke inhoud geeft, bereikbaar maakt, zodat ze voldoen aan het enige waar ze nog voor kunnen dienen: een teken zijn, van een proces van ontmenselijking, om daaruit de moed te putten niet altijd met je handen over elkaar te blijven zitten, als er nü iets gedaan moet worden. Ook tegen 'beter weten' in.

ROLFORTHEL 11

Page 12: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

E X C L U S I E V E H E R E N M O D E V / H K U P P E R S

L E I D S E S T R A A T 44 A M S T E R D A M

A R R O W s h i r t s

ACCOUNTANTS-ADMINISTRATIEKANTOOR

J . H A A N

* Accountancy * Administraties * Belastingzaken

Botenmakersstraat 78, Zaandam Tel. 075 -168551 Postbus 283

O o k v o o r u w a a n g i f t e n i n k o m s t e n b e l a s t i n g en v e r m o g e n s b e l a s t i n g .

RIJN-GARAGE B.V. ALLE MODELLEN UIT VOORRAAD LEVERBAAR AUSTIN en MORRIS •DEALER VOOR AMSTERDAM, AMSTELVEEN EN OMSTREKEN K a n t o r e n en s h o w r o o m : Ceintuurbaan 219-225 Telefoon 722204 -71 91 54

W e r k p l a a t s e n :

M-31

Pieter Baststraat 5 Telefoon 797582 2e Jan Steenstraat 80-82 Telefoon 730929

Ruime keuze in alle merken occasions

cv . drukkerij heiermann+co. Elandsstraat 147, 169-173

A m s t e r d a m Telefoon 0 2 0 - 2 2 72 67

BOEKDRUK OFFSET

Al le i l lustrat ie, boek- en handels­drukwerk

Prima kwaliteit en service, snelle levering

'T HONK Interieurverzorging

Kunstnijverheid

Middenweg 105-107-107a Telefoon (020) 35 12 22

Amsterdam (Oost )

FOTO- EN F ILMSTUDIO 'S

HENK

BgMS Utrechtsestraat 20, tel. 243210

Van Woustraat 242, tel. 720666

M e e r dan 1 0 0 % service

T T E X Groothandel in heren- en jongensconfectie

Keizersgracht 8 0 6 - 8 0 8 , telefoon 2 3 5 3 3 7

en Confectiecentrum, toren II, 5e etage, telefoon 1 5 3 5 4 2

Page 13: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Moeilijke redelijkheid

Mij werd gevraagd in het herdenkings­nummer 'iets zinnigs te schrijven over het Midden-Oosten'. Dat is natuurlijk een on­mogelijke opgaaf, gegeven alleen al het conflict tussen je eigen emotionele ver­bondenheid en je verstandelijke inzichten en overwegingen. En daarbij dan de te verwachten emoties en reacties van je medeverbondenen met het Auschwitz-comité. Het conflict in het Midden-Oosten kan je daarom zo troosteloos maken, omdat je erkennen moet dat beide partijen in het kader van de eigen dromen en angsten gelijk hebben. Beide partijen — hoewel er feitelijk meer dan twee in geding zijn — kunnen elkaar dus, zo lijkt het, redelijker­wijze niets toegeven. En dan maken toeschouwers — zoals wij in het veilige Nederland — de zaak nog hopelozer door rationalisatie van de eigen emotionale voorkeuren en door een keus tussen beide partijen als een keus tussen goed en kwaad voor te stellen.

Ik moet vaak denken aan wat mijn leer­meester Karl Barth, na de Hitler-waanzin voor het eerst weer in Duitsland, ant­woordde toen men hem vroeg wat hij na heel die ellende nu tot de Duitsers had te zeggen. Hij zei dat hij ze toewenste dat ze nu oog hadden gekregen 'voor de kostbare waarheid van de Heilige Geest, dat twee maal twee vier is en geen vijf'. Ik wil waarachtig geen vergelijking trek­ken tussen de nazi-misdaden en wat er nu tussen Israël en de Arabische wereld gebeurt. De geschiedenis is niet, zoals sommigen lijken te denken, een automaat waar telkens hetzelfde uitrolt. Wel moet met angst in het hart geconstateerd worden, dat in het Midden-Oosten en vanwege het Midden-Oosten dingen wor­den gezegd en gedaan, die niet alleen aan Hitier herinneren, maar die een nog gro­tere misdaad tegen de mensheid: een nucleaire wereldoorlog dreigen op te roepen. Het blijkt dus dat mensen niet alleen door waandenkbeelden, maar zelfs door gerechtvaardigde dromen en angsten zo bezeten kunnen raken dat ze niet meer weten dat twee maal twee vier is en geen vijf, en blind en doof raken voor wat de ander even reëel hoopt en vreest. Daar­door wordt dan menselijke redelijkheid van iets normaals tot iets bovenmense­lijks, tot iets dat je niet meer ter beschik­king hebt waar je je hoop tegen hoop naar uitrekt. Een godsgeschenk wordt het, als beide partijen werkelijk tot

het eind toe zouden gaan onderhandelen en eindelijk al de gloed van hun hart zouden gaan gebruiken om hun hoofd koel te krijgen voor elkaar. Stel je voor dat Arabieren gaan inzien dat overlevenden van een Hitler-terreur, waar­aan hun eigen jeruzalemse groot-moefti ook zijn bijdrage heeft geleverd, door hun niet-erkenning en hun dreigementen alleen maar vastberadener gaan zeggen: dat nooit weer. En stel je voor dat Israëli's zouden gaan inzien dat hun mili­taire superioriteit en verdedigbare grenzen gepaard met hun bereidheid om alle joden ter wereld eventueel op te nemen, een Arabische wereld, waar ze immers deel van gingen uitmaken, alleen maar wantrouwiger en onverzettelijker kunnen maken. Stel je voor dat Palestij-nen zouden gaan inzien dat ze allereerst verraden en verkocht werden door hun eigen feodale broodheren en dat dit gevaar hen nog steeds bedreigt. En stel je voor dat zionisten zouden gaan inzien dat niet de Arabische staten hun hoofd­probleem vormen, maar de Palestijnse vluchtelingen, die zij door 'hun grondaan­koop en hun koopcontracten mede bro­deloos en rechteloos hebben gemaakt. Stel je v o o r . . . en stel je voor. . . Het lijkt allemaal godsonmogelijk. En toch staat er geschreven dat alle dingen moge­lijk zijn voor wie fiducie hebben. Want twee maal twee is vier en geen vijf.

K. H. KROON

MOET AUSCHWITZ HERDACHT WORDEN? Moet Auschwitz herdacht worden? Dat is de vraag waarop ik altijd zonder meer emotionaal ja heb gezegd, maar nuchter neerschrijven waarom ik dat vind is voor mij toch een hele opgave. In wezen heb ik altijd bezwaren tegen allerlei herdenkingen waarbij we op een vast tijdstip veelal welhaast als een ge­woonte een bepaalde gebeurtenis her­denken. Herdenken op deze manier wordt te gemakkelijk een routine, waarbij we jaarlijks op een vast moment met vaak rituelen die voor velen geleidelijk aan inhoudsloos worden onze schuldgevoe­lens tot bedaren weten te brengen. Dit soort herdenkingen hebben ook het gevaar in zich dat ze door bepaalde groepen voor geheel andere doelen naast de oorspronkelijke gebruikt, gaan worden (het herdenken van gesneuvelde Korea-strijders op de Dam bijvoorbeeld bij de Dodenherdenking.) Aan dit soort uiterlijke formalistische herdenkingen heb ik niet zoveel behoefte; anderen die dat wel hebben moeten natuurlijk wel de kans krijgen om op hun manier te herdenken. Ik geloof dat als herdenking al deze massale herdenkingen falen; we zullen immers niet tegelijkertijd allemaal gericht zijn op het echt denken aan en daardoor herdenken van een bepaald feit. ledereen zal op een ander moment naar aanleiding van andere referentiepunten geneigd zijn om iets te herdenken.

Waarom dan toch traditionele herdenkin­gen en waarom vooral een Auschwitz-herdenking? Voor mij zijn er feitelijk twee redenen

waarom deze gezamenlijke herdenkingen nuttig en zelfs nodig zijn: Ten eerste is voor mij de jaarlijkse ge­zamenlijke herdenking een zeer beschei­den poging tot solidarisering met degenen die dagelijks met de herinnering leven. Door ook als jongeren deel te nemen aan deze herdenking kunnen we proberen het gevoel dat bij zovelen die dit hebben meegemaakt bestaat te doorbreken dat de wereld bestaat uit twee groepen mensen, zij die dit hebben doorgemaakt en zij die voor deze ellende gespaard zijn gebleven en ook nooit werkelijk zullen kunnen navoelen wat het geweest is om dit te moeten doormaken. Juist door die gezamenlijke herdenking kennen we steeds weer proberen die muur die zo vaak tussen hen en ons staat te doorbreken. En ook al slagen we er niet volledig in die muur te doorbreken dan kunnen we misschien toch wel een stukje van de eenzaamheid die het onbegrepen blijven met zich meebrengt pogen1 te doorbreken.

Tweede reden waarom ik vind dat Ausch­witz herdacht moet worden is dat het een gruwelijke les dient te blijven die ons er steeds weer aan kan kan herinneren waar wij mensen toe in staat zijn als we de maatschappij waarin wij leven en de normen van die maatschappij niet con­stant toetsen aan de eisen van gerechtig­heid en solidariteit, en vooral ook wan­neer we ons eigen handelen niet toetsen aan datgene wat ons geweten ons voor­schrijft. Het nationaal-socialisme had evenmin als

andere totalitaire systemen ooit zo'n grote en fatale invloed op het denken en handelen van zovele miljoenen in Europa kunnen krijgen indien de mensen hun ge­dragingen getoetst hadden aan een van de eerste eisen van een rechtvaardige sa­menleving namelijk aan menselijke solida­riteit. Solidariteit ook met diegenen met wie we ons emotioneel misschien niet zo sterk verwant voelen, solidair ook met mensen die we niet zo best begrijpen. In dit licht vind ik een Auschwitz-herden­king ook zo belangrijk, niet alleen als her­denking maar ook als waarschuwing voor de toekomst opdat we steeds weer zullen beseffen dat datgene wat in Auschwitz gebeurd jis niet een incident was maar een verschrikkelijk gevolg van een systeem en een mentaliteit waarin de mens als individu niet meer telde, zeker niet als hij op de een af andere manier van het gangbare afweek. Deze herdenking moet steeds weer een aansporing zijn voor ons om alert te zijn en te waken tegen verschijnselen die uit deze mentaliteit voort komen, een menta­liteit waarin de mens niet meer telt en onderworpene wordt van een systeem, en zelfs indien een systeen in zich nog zo fraai is, is dat een situatie waartegen wij moeten waken. De Auschwitz-herdenking zal ons er steeds weer aan moeten her­inneren dat daarbij een eis van menselijke solidariteit is dat wij voor de rechten van anderen opkomen ook al is het nog zo ver van ons bed en dat wij onze ogen niet mogen sluiten voor onrecht elders, zoals we dat in de dertiger jaren wel gedaan hebben. NORA SALOMONS

Page 14: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Helena Rubinstein

Voor Nederland: VAN ADELSBERG & DE VRIES N.V.

Amsterdam

KELTUM PLEET GOUD & ZILVER UURWERKEN OPTIEK

Drukker ér Vaal MAASSTRAAT 115 - A M S T E R D A M - TEL. 42 75 79

A B

Atheneum Boekhandel een tuin in de wildernis

NIEUWSCENTRUM

A t h e n e u m b o e k h a n d e l

Spui 14-16, Amsterdam, telefoon 020-233933/226248

De grootste bruids- en cocktailafdeling vindt u bij:

Modehuis De Vries & Lampie B.V. Verder brengen wij voor u een ruime keus in japonnen, mantels, pakjes, broekpakken etc.

Alsmede een uitgelezen bontcollectie

Kalverstraat 3-5 - Tel. 66258-237634 (bij de Dam)

Voor al uw bloemwerken

^ cMaLömeer o

^ <^Bloemenmagazyn

S ®

Saenredamstraat 64 A Amsterdam (Zuid) ® Tel. 72 01 23

®

®

'Deklantblgft

bij Con&Verdonck Con & Verdonck heeft een uitstekende naam hoog te houden in de Perzische tapijtenwereld. Daarom, wat er ook gebeurt, de klant blijft kalief. En natuurlijk doen wij er alle moeite voor om u goed te adviseren. Hoeveel perzen wilt u zien? Tien, twintig, vijftig?^ Con & Verdonck ziet u graag komen.

Amsterdam-Den Haag-te. Rotterdam- Arnhem- A R f c . Eindhoven AtS

Page 15: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

NA VEERTIG JAAR:

De herinneringen Over schuldgevoelens zouden we moeten schrijven, het zelf-onderzoek en godweet zelfs de selbsthass van een goj en van huis-uit nog calvinist ook; dit is dan het kantelpunt: dat we destijds, negentien jaar oud, gedwee in de rij stonden die leidde naar een lange houten tafel waar ambtenaren van het bevolkingsregister persoonsbewijzen schreven; met foto, met duim-afdruk, en zonder J; toen hebben we aanvaard stilzwijgend en alle acht miljoen Nederlanders samen: dat zij anders werden behandeld, en de Davids­ster zouden dragen op hun laatste gang; il n'y a pas d'innocents, er bestaan geen onschuldigen; wir haben es nicht gewusst was een leugen, daar komt een calvinist niet onderuit; zomin als de Duitsers: ze hadden de scherven gezien van de Kristallnacht, ze wisten dat hun collega's hun buren waren ontslagen, ge­royeerd uit de vakbond, geschrapt als lid van de Krankenkasse; en wij zagen, werk­loos, stempelend, in het sousterrain van de NW-bond, die eerste dag dat kleine groepjes, ineens apart staande, lacherige, bang al denken we, meisjes van kantoor, net als wij werkloos maar met ster; een van hen kunnen we ons nog voor de geest halen; we schilderen af en toe, we tekenen, we maken soms een litho, maar we hebben nooit haar geschilderd, ge­tekend: ze droeg een zwarte mantel met een bontje, ze had een hondje bij zich; en op die zwarte mantel die gele vlek: ons schuldgevoel; we delen het, godbetert, met de schrijver van een ingezonden brief in de Leeuwarder Courant: voormalig lid van de Germaanse SS; we delen het, godbetert, met de veilingmeester van gepulste Joodse kunstschatten toen, voor de Collectieve Irsael Actie nu; we delen het met tallozen met wie we niets gemeen hebben en willen hebben; be­halve dat schuldgevoel. We hebben nooit Saartje Meyer gete­kend; wij waren vijf of zes, zij wat ouder; we woonden op de Da Costakade; haar vader hield duiven, die mochten we komen bekijken; en nooit Japie met wie we speelden met wie we vochten in de Marco Polostraat; hij is doodgeschoten; en Wim zijn grote broer die er op sloeg als we hem uitscholden; hij is vergast, zijn jonge vrouw ook, maar zijn dochtertje is gered en woont in Amerika; en Alie, ze had van die harde handjes zoals straat­schoffies hebben; we herinneren ons de handjes van onze eigen kinderen, zoals elke vader, en we herinneren ons haar handje; ze heeft het overleefd; en hun vader, buurman, hij had ooit gebokst en dat zag je aan zijn neus, een zachtmoedi­ge arbeider, hij stuurde nog een kaart uit Westerbork: aan de buren; op zomer­avonden zat hij voor het open raam thee te drinken met zijn schoonvader, die met de kar liep; ze dronken thee uit een glas, wij uit kopjes; en buurvrouw, ze stierf aan maagkanker, thuis, daarom mochten wij niet orgel spelen, dat bonkte; en de com­

mensaal, een vluchteling uit Duitsland; we hadden een kamer over toen ons zusje gestorven was, die huurde hij voor een rijksdaalder per week inclusief ontbijt, maar hij at niet veel; hij had een motor, een zware Duitse, een DKW of zoiets, hij zat er elke dag aan te sleutelen en op een goeie dag was hij weg, verderop getrok­ken: een man op een motorfiets; hij had wel een week vooruit betaald, voor kamer en ontbijt; en later: de Poolse Joden die de kiepkarren vol puin aanreden, onder bewaking van Roemeense SS-ers; dat puin moesten we aankloppen tot een weg of een laadterrein, dat werk is nooit ge­reed gekomen; en plotseling die Jood in onze barak, hij vroeg om een scheermesje maar een SS-er was hem nagekomen en draaide met één slag zijn arm uit het lid; de ondergelopen aardappelkelder, hur­kend in de drek, tastend naar aardappelen die nog te eten zouden zijn, en die paar woorden Duits die we fluisterden: pas op, kommt einer; en toen terug in Amster­dam de vrachtauto die ons weer thuis­bracht, die stopte ergens op een gracht en de deur ging open en twee vrouwen vielen elkaar in de armen; daarna dan toch weer het gewone leven, want dat dachten we toen: dat het leven weer gewoon kon worden; we waren nog jong maar we werden ouder, en het leven is nooit meer gewoon geworden. Joost die Oom Joost werd voor de kinde­ren, hij zat vol zelfspot: wij zijn Joden, wij hebben geleden dus wij hebben gelijk; hij schreef in een boekje zijn moeder, zijn broer van zich af, en hij gaat niet eens naar de tentoonstelling van het werk van zijn vader de architect de Klerk; vergeefs, want ook hij werd ouder, en eens zei hij: soms denk ik: moet ik niet naar Israël gaan, maar hij gaat' niet naar het land der vaderen, dat het land van de kinderen is; het is ook het land waarnaar onze kinde-

Eén van de argumenten die wordt gehan­teerd door diegenen die met een hard­nekkigheid een betere zaak waardig, steeds weer de kwestie van gratie voor de Drie Duitse oorlogsmisdadigers van Breda aan de orde stellen, is dat het zo lang geleden is en dat 'die zaak nu eindelijk eens afgedaan moet zijn'. Vooral van Westduitse zijde wordt soms getracht de zaak zo te stellen, alsof het feit dat die drie hun levenslange gevangenisstraf moeten uitzitten, een rem zou zijn op de goede betrekkingen. Maar zoals de Twee­de Kamer in februari 1972 nog eens dui­delijk maakte met de uitspraak dat er van gratieverlening geen sprake kon zijn, is de grote meerderheid van ons volk van mening dat de zaak is afgedaan. De drie zijn terecht zo zwaar gestraft en zij moeten blijven zitten waar ze zijn: in de gevangenis. Van opnieuw oprakelen van deze kwestie behoeft geen sprake te zijn, wanneer die­genen die op vrijlating aansturen hun po­gingen staken. Zolang dat niet gebeurt, blijft het nodig — vooral ook voor de jongeren — steeds weer te herinneren aan de gruwelen die het fascisme over ons land bracht. Als een oproep tot waakzaamheid dat iets

ren kijken met de gefronste blik van kriti­sche jongeren: ze hebben nooit Joden gekend; ze kenden Judith, een vriendin­netje, ze kenden Truus, nu een schoon­zusje, ze kenden tante Selma die arts was, naar haar is ons dochtertje ver­noemd; ze sjansten met de verpleegster­tjes toen we in de CIZ lagen: ze lachten om de grappen van Jopie Rabbie die ook een hartinfarct had èn een opheffings­uitverkoop, en Lou Polak die zwaar suiker heeft en toch nasjt; ze zullen de Telegraaf niet lezen, zomin als wij, en nog niet aan­raken met een tang; ze vinden Samkalden een autoritaire man, die trouwens Lages heeft vrijgelaten, als minister; dat hij de eerste Joodse minister. Joodse burge­meester was en is: nu we geen Joden meer hebben zijn ze geëmancipeerd, dat zegt ze niks; dat hij op aanplakbiljetten van een actiegroep Sammie werd ge­noemd vonden ze niet netjes, maar onze woede begrepen ze niet; ze zien op tegen die jonge Joodse arts in Israël, radeloos van ellende, en die herkennen ze als net-als-ze-zelf zijn: om die rotzooi van hun ouders hebben ze niet gevraagd; ze herkennen hem niet als een jonge Jood: een verscheurd mens, vol angst, vol twijfel, vol mededogen, daar hoef je geen Jood voor te zijn; ze zien Israël als één van de twee partijen in een conflict dar even moet worden opgelost; ze hebben het Nabije Oosten in de rij staan van Viet-nem en van de Navo, van Chili en van Apartheid, van Angola en van Grieken­land, van Surinamers en van Arabische vluchtelingen; ze hebben geen herinne­ringen maar ze zijn belezen; ze tellen de doden bij miljoenen, van Auschwitz tot Sahel; ze hebben een geweten, maar met ons sterft dat schuldbesef; dan worden zij ouder, god sta hun bij.

SPIEGEL

dergelijks zich nooit zal kunnen herhalen. Hoe gruwelijk de nazi's erop los moord­den, werd dezer dagen precies 25 jaar ge­leden voor het Amsterdamse Bijzondere Gerechtshof uitvoerig uiteengezet tijdens het proces tegen de 'beulen van Amers­foort'. Kotalla was een van de ergsten van de zeven die tijdens dat proces terechtston­den. Een lange rij getuigen — door een cordon van agenten van de nazi-beulen in de verdachtenbank gescheiden! — vertel­de over het mishandelen, doodhongeren, doodknuppelen en doodschoppen van vele tientallen mensen door deze sadist. Ik herinner me nog hoe Kotalla probeerde zoveel mogelijk te ontkennen en de schuld voor dat wat hij niet ontkennen kon af te schuiven op anderen. Want hij had 'slechts bevelen uitgevoerd'. Die laffe uitvluchten hielpen hem niet. Hij werd door het Hof ter dood veroordeeld. Die straf is later omgezet in levenslang en zo kwam hij in Breda. Er is geen enkele reden te bedenken om hem nog eens gratie te verlenen en naar Duitsland te laten vertrekken. Ook al is het nu dan 25 jaar geleden dat hij ver­oordeeld werd.

G. POTHOVEN

Geen gratie voor beul van Amersfoort

Page 16: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Na Auschwitz een toekomstvisie

Jan Jetten van het Jongerencontact NVV wilde tussen zijn vele werk door op de va/reep wel iets van zijn inzichten voor ons opschrijven. Enkele grepen daaruit leggen wij ter discussie aan onze lezers voor.

Wat moest ik schrijven over een onder­werp waarbij ik emotioneel sterk betrok­ken ben en dus wel bij stilsta, maar wat in tegenstelling tot mijn dagelijks leven en werken, dat op de toekomst is gericht toch voor iemand zoals ik die in 1946 geboren is tot de verleden tijd behoort. En dan al nadenkend komen flarden van angsten en gedachten die je vaak hebt weer boven en kom je tot de conclusie dat de onvoorstelbare massamoord Auschwitz elke dag plaatsvindt, wel steeds in een andere vorm, maar nog steeds elke dag, elke dag. In Vietnam, Soedan, Chili, Biafra, Ethio­pië, Boeroendi, Bangla Desh en als er niets ingrijpends gebeurt, ook in het Mid­den-Oosten. Allemaal plaatsen in de wereld waarbij massa's moeders, zusters, vaders, kinde­ren, zonen, tantes, opa's enz. werden c.q. worden vermoord door gas, napalm, fosfor, messen, kogels, bommen, vlam­menwerpers, uithongering en wat de mensheid nog meer aan weerzinwekkend spul heeft uitgevonden om elkaar te ver­minken en te vermoorden. Je ziet dat op de T.V. en leest dat in de kranten en je zucht eens en denkt dan, als je de kin­dertjes ziet spelen in je eigen huiskamer, wat ben ik blij dat dat hier niet gebeurt en je vraagt je dan machteloos af wat je er hier aan kan doen. Maar is dat nou zo dat het hier niet gebeurt? Nee, niet nu. Maar in de toekomst? De recente gebeur­tenissen rondom de energiecrisis hebben ons een klein voorproefje gegeven van wat ons misschien in de toekomst te wachten staat, nl. het gevecht om de grondstoffen.

* * *

De narigheid van de grondstoffen proble­matiek en in een breder perspectief ge­zien de milieuproblematiek is dat het alleen opgelost kan worden als er funda­menteel wordt ingegrepen in de verdeling

Alles wordt duurder, ook dit blad . , .

Hebt u al gestort? Als LI dit leest . . als u vaste lezer bent... als u sympathiseert met het Nederlands Auschwitz Comité maar bovenal als u een W.U.V.-uitkering hebt . . . als LI dus zelf profiteert van ons werk . . . als u bedenkt wat porti, telefoontjes, reizen naar Den Haag en naar uw woon­plaats, ook ten bate van u, kosten . , , dan stort u meteen op postgiro 29 30 87 of Amst. gem.giro N 5500 t.n.v. N.A.C, Am­sterdam,

van grondstoffen, maar ook in de ver­deling van zaken als geld, kennis, macht. Met andere woorden de 'hebbers' zullen een groot deel van wat ze hebben moe­ten afstaan aan de 'niet-hebbers'. Deze verdeling dient zich af te spelen op alle niveaus. Tussen het rijke noorden: Ameri­ka, West-Europa en Oost-Europa plus de Sowjet-Unie en het arme zuiden: Afrika, Latijns-Amerika, Azië. Maar ook tussen de burgers in de landen afzonderlijk. Op wereldniveau ziet de zaak er somber uit. Op alle plaatsen in de wereld waar een aanzet werd gegeven om aan die eerlijke verdeling te beginnen werd er op z'n minst bruut gevochten om te kunnen beginnen, maar vaak ook kwamen daarna toch de mannen met laarzen en was het afgelopen en kon het spel van 'hebben en houden en dan nog meer tot de dood er op volgt' weer voortgaan. In ons land zitten we ook midden in zo'n proces van herverdeling en wie zich nog herinnert wat voor sociaal-economische strijd zich heeft afgespeeld rondom de inkomens­nivellering zal ook wat betreft de herver­deling van bezit, kennis en macht tussen burgers in de landen niet al te optimis­tisch zijn.

Er is ook nog sprake van de niet onbe­langrijke bijkomstigheid dat er in de wereld twee ideologische machtsblokken zijn die elkaar naar het leven staan, het­geen automatisch de produktie omhoog jaagt omdat we immers sterker dan de ander moeten zijn. Dat er op dit moment al zoveel atoom-, bacteriologische en chemische wapens op deze aarde zijn, dat ieder mens veertig keer gedood kan worden als er weer een wereldoorlog zou uitbreken schijnen zich maar weinigen te realiseren.

* # *

Ik zal één visie citeren, nl. die 'van de hoofdredacteur van het weekblad de Haagse Post de heer W. L. Brugsma: 'De milieucrisis is een politiek probleem, is zelfs veroorzaakt door politiek falen . . . De geprivilegieerden zullen hun laatste privilege — dat van het overleven — met hand en tand verdedigen. Om dat voor zichzelf te verklaren, zal binnen die over-levereingsbastions een Übermensch-ideo­logie ontstaan. Dat is een politiek gevolg, maar geen aantrekkelijk vooruitzicht,' al­dus de heer Brugsma. Nu zijn er veel mensen die zeggen: het zal zo'n vaart niet lopen en we vinden er wel wat op. Welnu, als je een emmer water leeggooit dan is ie leeg en als je de aarde leegrooft is ie leeg. Die mensen die de ernst van de situatie niet inzien — en dat is helaas het merendeel — zijn de­genen die de catastrofes mede veroorza­ken, omdat ze niets doen en ook niet toe­laten dat anderen de noodzakelijke poli­tieke maatregelen nemen om onze toe­komstkansen te verbeteren. Maar om even terug te komen op de toekomstvisie van de heer Brugsma die door mij wordt gedeeld. U gelooft niet dat zoiets zou kunnen hier op deze wereld, terwijl we de 20e eeuw binnenstappen. Denk dan maar eens wat er 29 jaar geleden in Auschwitz gebeurde en wat er op dit moment op allerlei plaatsen gebeurt in onze wereld. Nou ja, toch maar gelukkig 1974.

In Haifa zie ik Eddie Malkin lopen het joodse vriendje van mijn jongste broer hij is 20 jaar te jong en leeft

maar verder niet van echt te onderscheiden.

ELLEN WARMOND

Evenals het gedicht op pagina 10 overge­nomen uit: Testbeeld voor koud klimaat, 1966

• Met toestemming van Em. Querido's Uitgeverij n.v., Amsterdam

Zomer 1945 en Ik droom zo dikwijls zijn afkomstig uit Zeven gedichten in Hollands Maandblad, oktober 1973. Overgenomen met toestemming van de redacteur K. L. Poll en de uitgever Meulenhoff/Nederland n.v.

'Moeder' werd ons met ander werk door de dichteres Margot H. de Hartog ter publikatie uit Amerika toegestuurd. Ida Vos schreef Mijn zoontje en ik speciaal voor dit nummer.

Op pagina 3 een indruk van één van de P.A.-studenten die inzage namen van Volk en Vaderland etc. Uitgave Skarabee Facsimile, Laren, 1973.

Oud worden — afhankelijk zijn Een aspect van het probleem oorlogs­slachtoffers is dat van de bejaarden. De vroegtijdige vergrijzing van oud-gevange­nen en andere oud-vervolgden is vastge­steld in alle eens bezette landen. Zij worden oud voor hun tijd. Naast de vervroegde vergrijzing treedt ver­eenzaming op wel bij allerlei mensen, maar in onze groep in verhoogde mate. Als er van de ongeveer 120.000 Neder­landse joden van voor de oorlog circa 100.000 zijn afgeslacht, dan mogen wij rustig aannemen dat de meeste ouderen onder ons zonder familie zitten, d.w.z. zonder bezoek, zonder zo en dan een extraatje. Voor de oorlogsslachtoffers die al in een bejaardencentrum zitten en voor hen die daar nog in zullen komen behoort zonder meer de omgekeerde bewijslast te worden toegepast. Het causaal verband uit artikel 14 van de W.U.V. dient naar onze mening te vervallen. Dit verband moet formeel al bij voorbaat voor iedere WUV-er die naar zo een verzorgings­centrum gaat, vaststaan. Totnutoe is het grootste deel van onze mensen in bejaarden-centra afhankelijk van de bijstandswet. Dit impliceert weinig of geen sociale begeleiding, een klein extraatje en verder niets. Waarom moeten onze mensen tijdens hun laatste levens­jaren toch nog afhankelijk worden ge­maakt van de bijstandswet? De WUV had toch immers de bedoeling ons daaronder uit te halen; nu blijkt dit niet overal te zijn gelukt. Afschuiven? Of nonchalance?

J. s.

Page 17: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

DENKT U WEL AAN ONZE

ADVERTEERDERS?

Bekouw Mendes makelaars in assurantiën

Wij willen u helpen nu en later, bij uw financiering en het treffen van de juiste voorzieningen voor de toekomst.

wettelijke aansprakelijkheid hypotheek, brand, inboedel, diefstal, ongeval, auto.

onze service houdt niet op na het sluiten van de polis.

ill Bekouw Mendes Stadhouderskade 2 Amsterdam 020 - 21 26 26

V o e t k l a c h t e n ?

W I J H E L P E N U !

Cees Tak " V O E T V E R Z O R G I N G "

Dames- , heren- en kinder-speciaalschoenen

Bilderdijkstraat 69 Amsterdam Tel. 129465 - 124193

See m m o r r i s bef ore you buy

your real sheepskin

coat. Uitgebreide sortering

dames-heren-en kinder suede-

nappa-en lamsvacht Jassen.

Haarlem: Barteljorisstraat, TeL (023) 312655 Amsterdam: Leidsestraat, (bij Koningsplein), TeL (020) 2235 96

H E R M A N S C H I P P E R B.V. Juweliers bedrijf

Uw veilige weg voor goud, zilver en brillant

Keltum Plaid Omega Dealer

Heiligeweg 3 Telefoon 23 65 72

Eigen reparatie-inrichting

A l l o d n i l S I i:.v HANDSCHOENENGROOTHANDEL

N.Z. VOORBURGWAL 101—103 AMSTERDAM TELEFOON 222444

Page 18: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Martin Gray

Uit naam van al de mijnen

Martin Gray verloor zijn moeder en broers in Treblinka maar wist zelf uit het kamp te ontsnappen.

Martin Gray verloor zijn vader bij de opstand van het getto van Warschau, maar zag zelf kans naar de bossen te ontsnappen.

Martin Gray wordt partisaan, naast de tegen­woordige generaal Mocsar en trekt als nog geen twintigjarige kapitein van het Rode Leger Berlijn binnen.

Martin Gray vertrekt in '47 naar Amerika waar hij in korte tijd fortuin maakt.

In '59 ontmoet hij de vrouw van zijn leven. Trekt zich uit zaken terug en vestigt zich in een landhuis in Zuid-Frankrijk. Hij wijdt zich volledig aan zijn gezin, dat inmiddels is verrijkt met vier kinderen.

In '70 komen zijn vrouw en alle kinderen om bij een bosbrand. Martin Gray is opnieuw alleen.

Uit naam van al de mijnen is een schokkend levensverhaal dat ondanks alle verschrikking een getuigenis is van moed en hoop.

Een uitgave van A. W. Bruna & Zoon.

Gebonden ƒ 23,90 Paperback ƒ 19,75

A. PAIS ZIJDEN- EN

WOLLEN STOFFEN

KALVERSTRAAT 146-150. hoek Spui

Amsterdam — Telefoon 23 22 64

U koopt het beter en verser bij

Galerie MIGNON SUPERMARKT

Reguliersbreestraat 1 9 Nieuwendijk 175

AMSTERDAM

Ver. Nachtveiligheidsdiensten B.V. Anno 1902

Hoofdkantoor: Vossiusstraat 8 Amsterdam Tel. 020 -71 27 11

Vestigingen: Rotterdam - Den Bosch - Tilburg Oss - Nijmegen - Enschede -Hengelo - Alkmaar

Dames,

alleen bij ons koopt u het voordeligst. Voor al uw stoffen

Linnaeusstr. 34 Amsterdam Tel. 3531 16

STOFFENHUIS

M A R C U S

EXCLUSIEVE HERENKLEDING EN -MODE Kalverstraat 141-145, Amsterdam.

Page 19: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

Juwelier

S C H A A P N.V. DEN HAAG, Noordeinde 86

Naast het Koninklijk-paleis

Antieke en

Moderne sieraden

De AGO is een groot verzekeringsconcern.

Met onbeperkte verzekeringsmogelijkheden. Tegen goede voorwaarden

en gunstige premies. Niet te hoog. Niet te laag.

Maar aangepast aan uw speciale situatie.

Vraag maar aan uw assurantie-adviseur.

verzekeringen

reizen 1 9 7 * IN SAMENWERKING MET

Heen­ Terugreis: 3 weken 4 weken reis: 2 weken 22 jan 5 feb 12 feb 19 feb 12 mrt 26 feb 12 mrt 19 mrt 5 mrt 19 mrt 26 mrt

12 mrt 26 mrt 2 apr 19 mrt 2 apr 26 mrt

2 apr 16 apr 23 apr 30 apr 9 apr 30 apr

23 apr 7 mei 14 mei 21 mei 8 mei 22 mei 29 mei 5 jun

14 mei 4 jun 21 mei 4 |un 18 jun 4 jun

4 |un 25 jun

5 jun 3 jul 11 jun 25 jun 9 jul 2 jul 16 jul 23 jul 30 jul 9 jul 23 jul 30 jul

23 jul 6 aug 13 aug 20 aug 6 aug 20 aug 27 aug 3 sep

27 aug 24 sep 3 sep 24 sep

24 sep

10 sep 24 sep 2 okt 10 okt 1 okt 15 okt 2 okt 16 okt 23 okt

15 okt 5 nov 22 okt 5 nov

5 nov 19 nov 26 nov 3 dec 17 dec 24 dec

17 dec 7 jan 24 dec 7 jan 14 jan 21 jan

ISRAEL I AIRLINES

6 weken

7 mei 14 mei

16jul

11 aug

15 okt

••••••••••••••••••••••

j=j S T U D E N T E N - E N SCHOLIERENRETOURS {=!

Q (vraag onze spec ia le tarieven) r-|

• ITE'S-INDIVIDUELE REIZEN • Indien bovenstaande data u niet uitkomen kunt u zelf uw reisdata bepalen met een minimum verblijf van één week en maxi­maal één kalendermaand, terwijl u één­maal mag onderbreken in Europa op de heenreis en éénmaal op de terugreis. He Transferkosten per privé auto of sherut

op aanvraag. $ Vele mogelijkheden voor één- of meer­

daagse tours door Israel.

• • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • D G

Folders en inlichtingen bij:

N E T W O R L D T O U R I S T O R G A N I Z A T I O N

Rokin 9-15 Amsterdam Telefoon 020-243350*

Wij verzorgen al uw reizen over de gehele wereld.

VUL ONDERSTAANDE BON IN

J a , ik ben geïnteresseerd en verzoek per omgaande volledige inlichtingen

naam

adres

plaats

( telefoon .

NET WORLD TOURIST ORGANIZATION ROKIN 9-15 ' AMSTERDAM TEL. 24 33 50*

Page 20: Auschwitz Bulletin, 1974, nr. 04 April

De Bijenkorf wenst h a a r cliënten een voorspoedig 1974

de