Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.86 • Juni 1998

EXCLUSIEF

EXCLUSIEF

de scholentop-100de scholentop-100

(advertentie)

IN DIT NUMMER

4-11De hitparade van scholen

In Engeland worden ze elk jaar in de krant gepubliceerd: de 100beste scholen (Proficiat!) en de 100 slechtste scholen (Innigedeelneming!). Het is vechten en duwen voor een plaatsje in dehitparade. Ook in onze andere buurlanden worden rankings vanscholen opgemaakt en gepubliceerd. Wat hangt ons boven hethoofd?

15-17Vier acties met Klasse

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.86 • Juni 1998

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Myriam Paquet, JanT’Sas, Jan Van den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq

Foto’s Luc Daelemans, Guy KokkenCartoons CampIllustraties Mieke LamiroyDesign Marc Herman, Pieter Vandenbroucke

Verantw. uitgever Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewer-kers enz. (van elk net en van elk niveau)krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. KLASSE voor Ouders 02-211 45 64Tel. KLASSE voor Jongeren 02-211 45 82Telefax 02-211 46 61E-mail klasse@artefact.beURL www.artefact.be/klasse

UW BLOEMENMisschien krijgt u van ouders of leerlin-gen op het einde van het schooljaar weleen kaartje, pralines of bloemen. Insommige scholen is dat heel gewoon,elders is het verboden of pronken le-raars tegen elkaar op met het gekregengoed. Voor veel leerkrachten is eenfiguurlijke schouderklop en een knip-oog van verstandhouding al meer dangenoeg. Daar kan geen kilo Leonidastegenop. Toen Klasse voor Ouders vroegwelke leerkracht de ouders wel eens opeen feestelijk etentje wilden trakterenen waarom, vielen er honderden en-thousiaste brieven binnen. Ouders waar-deren het werk van de leraar en vooralvan die leraar die het verschil maakt.Daar zijn ze hem of haar in naam vanhun kinderen bijzonder dankbaar voor.Ook al zeggen ze dat niet vaak metzoveel woorden. Als extra bijlage vindtu in deze Klasse een glimp van debrieven. Een dankbare schouderklopvan zoveel ouders in Vlaanderen. Pret-tige vakantie.

KPT

De strijd om «de besteschool». Vizier p. 4-11

Het is weldra vakantie en u hebt het verdiend. Er liggen 3000 VIP-passen klaar voor vier groteactiviteiten: naar het concert in de opera, met de kleuters naar de kabouterberg, op visite bij Albrechten Isabella of Memling achterna in Brugge. Overal wacht u als leraar een bijzonder onthaal.

32-33Scholen zonder examens

Examenvragen opstellen, antwoorden verbeteren, rapporten in-vullen. Soms vraagt een mens zich af waar hij mee bezig is.Moeten die examens zonodig? Nee. Ze zijn niet eens door de wetverplicht. Cijfers en examens zeggen lang niet alles over eenleerling. Op zoek naar scholen zonder examens.

34-35Ruil je job: lesgeven in Lapland

Drie Vlaamse leerkrachten mochten (met Klasse voor Jongerenén met hun hele klas) een week naar school boven de noordpoolci

Lapland. Ze mochten er zelfs evenland waar alle leerlingen een gssnowmobiel naar school komen?

36-37Leraars krijgen les over The

De gele ventjes met vier vingers strommels en boekentassen. De tekSchool en onderwijs komen er ecleerkrachten weten nauwelijks waben («I will not hide the teacher’s Simpsonees. Klasse was erbij in S

Deze maand extra: n Overrompelend. Vier pagina’s extra ideeën op de gele bladzijden. p n De zomerquiz van Klasse: meteen gratis op reis! p. 30-31 n Een satirische column door Bob De Groof: gefleste leraars. p. 41 n Tien tips om uw vakantie te verknallen. p. 44 n Bijlage: vier pagina’s brieven van ouders over leerkrachten diehet verschil maken (in het hart van dit blad).

n Journaal p. 12-14 n Signaal p. 38-39 n Dialoog p. 40-42 nKlasse voor Ouders en Klasse voor Jongeren:De nummers van mei en juni werden telkens gebundeld tot éénaantrekkelijk dubbelnummer. Dat is ondertussen op uw schoolbeland. Bedankt om het uit te delen. Een overzicht van deinhouden vindt u op p. 40-42.

Klasse op Internet: U kan het in elke biblio-theek en misschien ook op uw school: binnenstappenin de wondere wereld van Klasse op Internet. Doe meeaan de discussies, lees de reacties, klik op de hotlinks,los de vragen op, leg de verbanden en verstuur decartoons over heel de wereld: www.artefact.be/klasse/postkaarten.

NA DE DRUKKE TIJDEN… PRETTIGE VAKANTIE.De volgende Klasse is er op 10 september.

VT4

Examens zijn niet eensverplicht. p. 32-33

rkel. In Noorwegen en in Fins les geven. Hoe gaat dat in een

m bij zich hebben en met de

Simpsons

taan op pennenzakken, brood-enfilm is waanzinnig populair.hter niet zo fraai uit. Maar veelarover hun leerlingen het heb-Prozac»). Ze volgen een cursuspringfield.

Wat zit er achter TheSimpsons? p. 36-37

KLASSE NR.86 3

. 15-29

V I Z I E R

4 KLASSE NR.86

Uw schoolUw school

KLASSE NR.86 5

Wat zou u ervan vinden mocht uw krant jaarlijks een lijst van de beste en de

slechtste scholen publiceren? Misschien zou u glunderen bij een plaats in de

top-100, maar wie durft u nog onder de ogen komen als u lesgeeft in een

staartschool… En wat zou u ervan denken mocht het doorlichtingsrapport

van uw school ook nieuws zijn in uw dagblad? «Lyceum van Wilmarsdonk

krijgt onvoldoende» of zo. Voor Vlaanderen lijken dit nog vage hersenspin-

sels, maar in onze buurlanden is het bittere ernst. En als het regent in Parijs…

Centrale toetsenOm scholen te kunnen rangschikken is vergelijkbaar materiaal nodig. Cijfers.

Examenuitslagen bijvoorbeeld. Dat ligt moeilijk in Vlaanderen. Examens zijn

een individuele zaak van scholen en leraars. Om dat probleem op te lossen

zou de overheid verplicht centrale toetsen kunnen invoeren. Brussel bezorgt

u jaarlijks de vereiste examens, uw leerlingen lossen ze op onder toezicht en

de correctie gebeurt opnieuw in de hoofdstad. Elke school hetzelfde recept.

Dat levert voor de hele Gemeenschap gemiddelde slaagcijfers op per jaar, per

onderwijsvorm, per niveau, per school. En daarmee kan men scholen rang-

schikken. Zoals de

Engelsen of de Fran-

sen dat doen.

Het zou trouwens

niet enkel bij rang-

lijsten van scholen blijven, ook de doorlichtingsverslagen gaan naar de pers.

Over het Kanaal gebeurt dat systematisch en in Nederland moet het van de

rechter. Naast een lovende of misprijzende krantenkop over uw school leest

u in uw krant ook de argumenten van de inspectie. In geval van een slecht

rapport krijgt u er de namen bovenop van directieleden (en leraars) die

moeten opstappen. Bent u er klaar voor?

InspectieverslagenCentrale toetsen, ranking van scholen en volledige openbaarheid van inspec-

tierapporten… De Europese druk stijgt. Ons land is een van de weinige

Europese naties die geen centrale toetsen kennen. De OESO zou er nochtans

goed mee geholpen zijn. Zij wil de onderwijskwaliteit in de lidstaten zo goed

mogelijk kunnen vergelijken. Vandaar. Ranglijsten van scholen zijn ook

gesneden koek voor ouders. Zij vragen steeds meer kwaliteitsgaranties en

menen die in de rankings te vinden. Maar een school die laag scoort in de

tabellen ziet haar leerlingenaantal fors dalen. Scholen met een slechte

inspectiepers ook. Volgens critici zeggen gemiddelde slaagcijfers echter

weinig over onderwijskwaliteit. Bovendien lijkt onze onderwijsstructuur

zich niet te lenen tot centrale toetsen. En Vlaamse inspectieverslagen van

scholen blijven voorlopig binnenskamers. Hoe zullen onze scholen in de

toekomst de kwaliteit van hun onderwijs bewijzen? In dit Vizier kijken we

over de grenzen om te zien wat op ons afkomt en wat voor ons land

bruikbaar is. Want op de Europese grasmat lopen we buitenspel. ■

in de top-100?

Engelse kranten pu-bliceren jaarlijks eenlijst van de 100 besteen de 100 slechtstescholen van hetland. Ze baserenzich op examen-resultaten. HetNederlandse dagbladTrouw bemachtigt via derechtbank de rapportenvan de schoolinspectieen maakt gelijkaardigeranglijsten op. Ouders aan-vaarden die lijsten in danken baseren er de school-keuze van hun kinderenop. Ook in Frankrijk enDuitsland bestaan sys-temen van ranking. Aandit Europees voetbal doetVlaanderen niet mee.Voor hoe lang nog?

6 KLASSE NR.86

drdo

le

ats dendial

zou u ervan vinden mochten de kranten uw schoolbij de honderd slechtste van Vlaanderen plaatsen?

«Vroeger werkten scholen goed samen, maarmet de invoering van de league tables is diesamenwerking vervallen tot ongezonde com-petitie. En leraars vervreemden van hun werk.Het enige positieve eraan is dat we meer ge-dwongen worden tot analyse en zelfkritiek.»Aan het woord is Clare Hannah, schooldirec-teur in Bromley, Engeland. De league tableswaarover zij het heeft, zijn ranglijsten vanscholen op basis van goede examenresultaten.Ze bestaan sinds 1991. De overheid spreekttrouwens liever van performance tables. Leagueis nu eenmaal ook een voetbalterm. Net zoals inde meeste Europese landen worden examens inEngeland centraal georganiseerd. Alle leer-lingen dezelfde examens. Dat maakt resulta-ten vergelijken gemakkelijk.

Voetbalploegen«Onze leraars stellen zelf geen examens op»,

legt Hannah uit. «Scholen krijgen die toegestuurdvan de overheid. De leerlingen vullen ze in, ondertoezicht. Correctie en toewijzen van punten engraden gebeuren ook centraal. Er zijn vier centra-le tests of examens voor evenveel leeftijdsgroepen(7, 11, 14 en 16 jaar). De laatste, de zogenaamdeGCSE’s (General Certificate of Secondary Educa-tion), zijn de belangrijkste. Ze bepalen in welkemate een zestienjarige kan voortstuderen. De slaag-cijfers per school zijn openbaar. Je vindt ze zelfsop Internet. De media gebruiken ze om scholen terangschikken.» Zoals voetbalploegen. De impactdaarvan is niet te onderschatten. Wat zou u erbijvoorbeeld van vinden mochten de kranten uw

Ouwogewmis

Een pla in

Mu

Wat

school bij de honderd slechtste van Vlaanderenplaatsen?

Toelatingstest«Ouders halen hun kinderen massaal van school

als ze volgens de league tables in een te lage schuifzitten», zegt Hannah, die een school van 210 kin-deren runt. «Wij hebben geluk. We hebben goeieleerlingen, onze school boert momenteel goed enonze leerkrachten zijn erg gemotiveerd. Maar éénlichting zwakkere leerlingen en je kunt al prijshebben.» Lerares Libby Burke kent dat verhaal:«Daar mag je dan als leerkracht een jaar lang hardvoor werken, een plaats achteraan in de tabellen en

je kan het schudden. Leraars haten die rang-lijsten als de pest. Schooldirecteurs relativerenze. Zo’n ranglijst houdt namelijk geen reke-ning met de sociale achtergrond van de leer-ling, de buurt waarin de school functioneert of

de vaardigheden en attitudes van leerlingen. Hijhoudt geen rekening met het aantal anderstaligenin de klas of met het selectieve karakter van deschool. Je krijgt dus niet het hele plaatje. Menmaakt van een school een wasproduct. Niet goed?Ander en beter. Absurd natuurlijk, maar wel ge-makkelijk. De gevolgen zijn niet te overzien. Demeeste ouders gaan er gemakkelijkheidshalve vanuit dat die tabellen wel het hele plaatje tonen. Zeworden dus gewoon misleid. Voorts blijven scho-len die onderaan bengelen in het sukkelstraatje: opwelke basis kunnen zij nog leerlingen rekruteren ofzich verbeteren? Het gaat zelfs zo ver dat scholenleerlingen met leermoeilijkheden weigeren of opjonge leeftijd al toelatingstests organiseren. Alle-

ersenonid

ijnw

maal uit schrik om te zakken.» Sinds de invoering van de league tablesis het aantal leerlingen dat om een of andere redenen uit de schoolwordt verwijderd verviervoudigd. De competitie tussen scholen ver-oorzaakt volgens critici meer ongelijkheid dan ze bestrijdt.

Geen excuusOf ranglijsten van scholen leraars motiveren? Het aantal Engelse

leerkrachten dat vervroegd pensioen aanvraagt, neemt de laatste jarenfors toe. Zij voelen zich geprangd tussen de eisen van een strengnationaal leerplan enerzijds en de prestatiedruk van de lokaleschoolbesturen anderzijds. De centrale toetsen lijken meerbedoeld om hén te evalueren dan hun leerlingen. Er is veelburnout en hun status is laag. De ranglijsten hebben de situatievan de leerkracht niet verbeterd. Waarom dan gemiddeldeschoolresultaten vergelijken? «We moeten alle scholen meten metéén maat», argumenteert Chris Woodhead, hoofd van de Engelseonderwijsinspectie. «Ook kinderen in achterstandsbuurten hebbenrecht op goed onderwijs. Armoede is geen excuus voor leraars omgeen resultaten te behalen.» Het was ook Woodheads idee omdoorlichtingsrapporten openbaar te maken. Ouders kunnen zich danvia de media informeren over scholen. Een mooie aanvulling op deleague tables, zo luidt het. Libby Burke vindt van niet: «Zelfs als je metje inspectierapport een goede pers haalt, kan je nog niet opboksentegen een mindere positie in de tabellen. Dàt onthoudt het publiek.»

Reizen«De overheid wil scholen stimuleren om zich te verbeteren»,

verklaart Caroline St. John, hoofdredacteur van de Times EducationalSupplement, toonaangevend weekblad voor onderwijs in Groot-Brit-tannië. «De ranglijsten zijn daarvoor een signaal. Wij rangschikken descholen alfabetisch, wat ook de bedoeling is. Maar de kranten makener een competitie van, compleet met top-100 en al. Dat heeft weinigzin, want welke ouder gaat zijn kind 300 kilometer naar het noordenlaten reizen omdat daar toevallig de beste school is gevestigd? Deoverheid ziet dit nu ook wel in. Zij gaat bijkomende indicatorengebruiken om de cijfers van de league tables te nuanceren.Het aantal leerlingen per school dat een andere moedertaalheeft dan het Engels en het aantal leerlingen per schooldat een gratis maaltijd krijgt wegens te arm. Maar criticivinden die criteria veel te beperkt.»

CampinggidsDat de kwaliteit van een school niet kan afhangen

van één cijfer heeft men in Nederland snel ingezien.Daar bemachtigde het dagblad Trouw via de recht-bank de inspectieverslagen. Trouw gebruikte ze omeen ranglijst van scholen te publiceren. Dat deednogal wat stof opwaaien. Om Engelse toestanden tevermijden voert staatssecretaris Netelenbos nu de kwa-liteitskaart in. «Een campinggids van scholen», noemensommigen het. Middelbare scholen worden vanaf septem-ber ingedeeld in vier categorieën, van probleemschool totgewone school, met een heleboel bijkomende informatie erboven-op. Dat kleedt de naakte cijfers wat in. Ouders kunnen een beterevergelijking maken binnen een van de vier categorieën. Maar HanLeune, de voorzitter van de Nederlandse Onderwijsraad, waarschuwtvoor een overijlde invoering van kwaliteitskaarten. Een van derisico’s is dat men scholen stigmatiseert. En welke school krijgtgraag het etiket probleemschool opgeplakt?

Goede toetsenOok onze noorderburen kennen een systeem van centrale exa-

mens dat vergelijkingen tussen scholen in principe gemakkelijkmaakt. Drie kwart gebruikt daarvoor de toetsen van het CITO(Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling). Datzelfde CITO zit echterheus niet op ranglijsten van scholen te wachten: «We zijn tegen hetrangschikken van scholen», zegt Marianne van Delden, «Het leidt tegemakkelijk tot ongenuanceerd oordelen en veroordelen. Wel is hetgoed dat mensen weten wat scholen met hun kinderen presteren.Daarvoor heb je goede toetsen nodig, die verbeterd worden op basis

De vrvan owijs kelt

van de aard van de schoolbevolking. Bij de scores die uiteindelijk uitde bus komen, moet men ook het achterliggende verhaal vertellen.»

MaturiteitsproefDuitse leerkrachten verbeteren centrale toetsen zelf. Het centrale

systeem, dat maar in enkele deelstaten bestaat, is er vrij los. Ook inFrankrijk heerst meer soepelheid. Per académie (regio) organiseertmen één groot examen aan het eind van het middelbaar. Het is eensoort maturiteitsproef die uitmaakt of leerlingen een baccalauréat

krijgen of niet. Leerkrachten van verschillende scholen nemenze bij elkaars leerlingen af. Het aantal behaalde bacs wordt dewijde wereld ingestuurd. In Le Monde de l’Education verschijnenranglijsten van scholen. De school die procentueel het grootsteaantal bacs binnenrijft, voert de ranglijst aan. De impact van deze

rankings blijkt niet zo groot. «Toch ontstaan er subtiele, onbewustemechanismen van vergelijking», luidt de kritiek van Roger Standaert,directeur van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling (DVO) in Vlaan-deren. «Ouders of leerlingen bestuderen die ranglijsten. Van topscho-len zullen velen zeggen: ‘Daar zullen we ons maar niet inschrijven,daar kunnen we waarschijnlijk niets gaan doen.’ De volledige vrijheidvan onderwijs die Frankrijk kent, wankelt toch wat.»

Leerlingen formatterenHoe moeten leraars lesgeven in een onderwijssysteem met centrale

toetsen en ranking? Velen zullen hun leerlingen in de eerste plaats opde centrale tests voorbereiden. In een nieuwsgroep op Internet vraagteen onderwijzer uit Nederland of iemand nog oude CITO-toetsen heeftliggen, kwestie van zijn leerlingen alvast voor te bereiden. Dat leverthem enkele ongezouten reacties van collega’s op: «Waarvoor bestaat debasisschool nou eigenlijk? Om de kinderen voor te bereiden op hetleven of om ze voor te bereiden op de CITO-toets?» en «Jammer dat weonze kinderen niet helemaal in de computer kunnen stoppen. Dankonden ze ook geformatteerd worden als de resultaten afwijken van hetlandelijk gemiddelde.» Waarop een derde nuanceert: «CITO is maar

een onderdeel van het geheel, maar ook ouders staren er zichblind op. Zo’n toets bewijst bovendien niet alles. Cijfers moet

je relateren aan inzicht en geschiktheid.» De slaagcijfersworden hoe langer hoe belangrijker. Dat kan tot wantoe-standen leiden. Roger Standaert: «Scholen zullen zwak-kere leerlingen op de dag van de centrale toets eenziektebriefje aanpraten en leerlingen met speciale be-hoeften zullen in scholen niet meer welkom zijn. Erzullen underdogscholen ontstaan, zoals in Engeland, diemen bovendien nog eens door het slijk haalt omdat zezo laag scoren. Zo creëer je een duale maatschappij.»

Levenskwaliteit«Waarom kunnen ze in godsnaam niet meten waar

een kind vertrekt en hoe ver een school het op weghelpt?» vraagt Libby Burke zich geërgerd af in haar kritiek

op ranglijsten van scholen. Dat zijn de Engelsen nu wel vanplan, maar in Schotland staat men al veel verder. «De Schotten

willen onderzoeken hoe goed een leerling vordert tijdens zijnschoolloopbaan», legt Peter Van Petegem, Universiteit Antwerpen, uit.«Ze hechten veel belang aan de beginsituatie van leerlingen. Boven-dien willenzij rekeninghouden metpersoonlijkeontwikke-ling, socialevaardigheden en emotionele intelligentie. Belangrijke eigenschappenvan mensen die bijdragen tot de kwaliteit van leven en werk. Dieaanpak geeft een accurater beeld van de effectiviteit van scholen dan deruwe examenresultaten. Voorts geeft de overheid ouders, leerkrachtenen scholen niet enkel informatie over de examenresultaten, maar ookover de kostprijs van het onderwijs, het spijbelgedrag en de uitstroomvan leerlingen. Ten slotte krijgen scholen een instrument aangebodenwaarmee ze zichzelf kunnen evalueren. Zo ontsnappen de Schottenaan de kritiek op ranglijsten, al was het maar omdat ze meer geïnteres-seerd zijn in life after league tables.» ■

«Men maakt van de

school een wasproduct»

heidder-an-

KLASSE NR.86 7

We kunnen er nietomheen. Vlaanderenis een van de weinigeOeso-landen die geencentra-le toet-sen or-ganise-ren. Ook van rang-lijsten van scholen is bijons nog geen sprake. Maarals het in Parijs regent,druppelt het in Brussel.De internationale drukneemt toe en de vraag isof het Vlaamse muurtjegoed staat opgesteld.Laten we deze beker lie-ver aan ons voorbijgaan?

8 KLASSE NR.86

Deg s

«Centrale examens? Invoeren maar, zou ik zeggen.Maar ik wil ze wel zelf corrigeren. Als leraar weet jenu eenmaal het best de antwoorden van je leerlin-gen in te schatten. Bovendien weet je beter dan wieook hoe je de leerstof aan de man hebt gebracht enwaarop je de klemtoon hebt gelegd. En je zal ten-minste een ernstige proef hebben. Ik heb een collegawiens examen al jarenlang uit tien meerkeuzevra-gen bestaat, meer niet.» Deze leraar uit Borgerhout isin de minderheid. Vlaanderen staat niet te springenvoor centrale toetsen, laat staan voor ranglijsten vanscholen. «Met centrale toetsen ga je louter de cogni-tieve toer op», zegt Peter Michielsens, inspecteur-generaal secundair onderwijs. «Er is dan geen plaatsvoor vaardigheden, inzet of attitude.» En leerkrach-ten vrezen te worden gereduceerd tot wegbereidersvoor toetsen, pionnen in een nutteloze scholen-competitie of pure uitvoerders van veel te prescrip-tieve leerplannen.

FabriekWie met een Vlaams di-

ploma elders in Europa aande slag wil, zal dat op ter-mijn slechts kunnen als ereen systeem van gelijkscha-keling van diploma’s bestaat.Daarom wil bijvoorbeeld deOeso de onderwijskwaliteitin de lidstaten kunnen ver-gelijken. Of dit via centraleexamenresultaten moet? Deinternationale druk is sterk.

«De Oeso wil niet per secentrale toetsen, maar ze wilwel voortdurend vergelijken»,zegt Roger Standaert, directeurvan de Dienst voor Onderwijs-ontwikkeling, de makers van de eindtermen. «Erlopen nu al Europese projecten om de criteria vanonderwijskwaliteit gelijk te stellen. Dat kadertallemaal in een toonaangevende filosofie dat on-derwijs een bedrijf is, dat je output moet kunnenmeten, dat leerling en ouder consumenten zijn dierecht hebben op een kwaliteitsproduct. Ranglijstenvan scholen zijn daar een symptoom van. Maar datis nu net de basisfout. In een school kan je deingrediënten niet kiezen, zoals een fabriek dat welkan. Bovendien zijn de ingrediënten op schoolonvoorspelbaar en onmeetbaar.»

VietnamDe Oeso hamert op meetbaarheid van kwaliteit

op school. Standaert relativeert dit: «Tijdens deVietnamoorlog vatte de VS-minister van Lands-verdediging MacNamara het plan op zoveel mo-gelijk cijfers te verspreiden van Vietnamese oor-logsslachtoffers. Daarmee wilde hij de vijand de-

oude

moraliseren. Na de slachting bij My Lai oogstte hijmet zijn tactiek echter het tegengestelde effect. Inzijn memoires schreef MacNamara: ‘Het meetbarebelangrijk maken is fout. Je moet het belangrijkemeetbaar maken.’ Dat is meteen de essentie als hetom onderwijs gaat. Het gaat niet om meetbareexamenresultaten alleen. Ons onderwijs steuntsterk op waardevorming. Waardepatronen zijnsowieso niet meetbaar. En hoe meet je creativiteit,welbevinden, sociale vaardigheden of zelfreflec-tie? Uitgerekend zijn dat ook eigenschappen diehet bedrijfsleven op prijs stelt...»

Begrijpend lezen«Ranking is absurd», zegt Georges Monard,

secretaris-generaal van het departement Onder-wijs. «Trouwens, de idee vande beste school bovenaan gaatniet op. De beste school kanvoor elk kind anders zijn. Idemvoor elke ouder met zijn specifiekewaardenschalen en zijn idee van op-voeding. Onze uitdaging bij de evaluatievan onderwijs is cijfers formuleren zonder

dat dit tot ranking leidt. Wel moeten we leervor-deringen kunnen meten, vertrekkend van de be-ginsituatie van leerlingen. Hoe goed zij vorderenin wiskunde, hoe begrijpend lezen loopt in delagere school enz. Dat kunnen we systematischnagaan via peilingsonderzoeken op middelgroteschaal. Zonder namen te noemen. En zonderranking. Het geeft ons meteen een barometer voorhet beleid. Op basis van de gegevens kunnen weeindtermen of programma’s herzien bijvoorbeeld.»Ook centrale examens ziet Monard niet zitten.«Dat leidt tot een verarming van het onderwijs.Scholen gaan al hun tijd steken in de voorberei-ding op die toetsen. De andere, zogeheten niet-nuttige zaken gaan eruit, terwijl die precies zozinvol blijken in ons onderwijs.»

Leerkrachten vertrouwenGeen centrale examens in Vlaanderen dus (en

ook geen ranking). Maar wat zijn de alternatieven?

nchool

PROZAVOOR

STUDENTENGedragen de meeste lectorenzich correct tijdens de lessen ende examens? Dit is een van de2000 vragen die in Proza staan(Projectgroep Ontwikkeling Zelf-analyse). Acht Vlaamse hoge-scholen ontwikkelden een in-strument om zichzelf te eva-lueren en hun onderwijskwali-teit te verbeteren. Een sterkte-zwakteanalyse dus waaraan eenactieplan vasthangt. De vra-gen zijn ingedeeld in rubrie-ken. Een greep: Bestaat hetcontactonderwijs uit meer danalleen maar kant-en-klare ken-nis overdragen? Krijgen stu-denten die dat wensen hulp bijhun studiemethode? Is er eenexamenreglement? Doen les-gevers een beroep op externadvies voor de verbetering vanhun didactisch handelen?Met de schaalvergroting en ver-zelfstandiging zijn de hogescholenalsmaar meer aangewezen opzelfevaluatie. Ze moeten hunkwaliteit kunnen analyseren

en bewijzen. Vandaar Proza.

mij de kwaliteit

school»

eok in

Roger Standaert: «We moeten uitpakken met eenbrede kwaliteitsstandaard: nascholing, begeleiding,een goede lerarenopleiding, een gematigd inspec-tiesysteem en duidelijke doelstellingen, zoals deeindtermen. Als men die eindtermen niet au sérieuxneemt en als ze niet substantieel zijn, dan zullen weonvermijdelijk eindigen met centrale examens enwereldwijde standaarden.» Standaert ziet het Vlaamsealternatief op twee pijlers steunen: zelfevaluatieenerzijds (de school hanteert een instrument omzijn eigen kwaliteit na te gaan en te verbeteren) enevaluatie van het beleid anderzijds (anonieme pei-lingsonderzoeken, inspectie). «Beide zijn brood-nodig,» zegt Standaert nog. «Want naast de inter-

nationale vergelijkings-druk is er een niet testuiten tendens dat ouderssteeds meer zullen zeg-gen: ‘Bewijs mij de kwa-liteit van uw school.’»

Slager«Momenteel vergelijken

ouders ook scholen», steltonderzoeker Peter Van Pete-gem, Universiteit Antwer-

pen, vast. «Maar ze doen ditvaak impliciet of op grond van

‘toevallig horen zeggen’. Nu ereen tendens is om scholen eenhogere graad van vrijheid toe tekennen, is inzicht in de eigenheidvan scholen en de resultaten die

zij bereiken zeker geen luxe. Voorde toekomst wordt dit nog be-langrijker, omdat de verschil-len tussen scholen wellicht nogzullen toenemen. Er moet dus

een meer formele manier ko-men om zich over scholen te in-formeren dan een babbel met deslager om de hoek. Dit is een zaakvoor het beleid. Allicht kunnenwe uit het buitenland voor onsgeschikte alternatieven overne-men of aanpassen.»

Gouden schoolOm de kwaliteit van scho-

len na te gaan organiseert hetLAKS, de Nederlandse over-koepelende leerlingenraad,

een enquête in secundaire scholen. Kwestie vanna te gaan hoe tevreden leerlingen zijn over hunschool. Ze loven of spuwen hun gal over school-gebouw, organisatie, inspraak, leerkrachten,personen binnen de school en begeleiding.Voor elk onderwijsniveau roept het LAKSeen winnaar uit, een gouden school. Middel-grote scholen in middelgrote steden scorenop veel fronten het hoogst, zo blijkt uit decijfers. Leerlingparticipatie is op vele plaatsenechter een zorgenkindje. En de prestaties van deleraars worden alarmerend laag beoordeeld (ge-middeld 5,9 op 10).

«Met dit initiatief willen we aantonen dat eind-examenresultaten niet de enige criteria zijn om dekwaliteit van een school te beoordelen», aldus hetLAKS. «Ook het oordeel van de leerling zoumoeten meewegen.» Het LAKS pleit voor een

Of schoschivoorleerl

Moeten we deleerlingen enkelvoorbereiden optoetsen?

landelijk systeem voor evaluatie van leerkrach-ten, lesstof, toetsen, organisatie enz. Of dat erkomt, is nog afwachten. Maar vorig jaar voerde deNederlandse overheid alvast de schoolgids in. Datis een brochure die de school maakt, metwettelijk opgelegde rubrieken. Daar-mee informeert zij ouders enleerlingen over haar werkwij-ze en de resultaten die zij be-reikt. Examencijfers, cijfers overhet aantal zittenblijvers, hetaantal ongediplomeerde school-verlaters, maar ook beschrijvingenvan het pedagogisch klimaat enuitleg over dyslexie, faalangst of sportfa-ciliteiten… Het staat allemaal in de schoolgids.Een aantal scholen heeft zijn gids trouwens promptop Internet geplaatst.

LeiderElders in het buitenland bestaan gelijkaardige

initiatieven. Peter Van Petegem: «In Schotlandkrijgen ouders, leerkrachten en scholen informa-tie uit nationale rapporten overde examenresultaten van Schotsescholen, het prijskaartje vanhet onderwijs, het spijbelge-drag en de uitstroom. Scholenkrijgen van de inspectie eenlijst met 33 items in zeven categorieën (pedago-gisch concept, middelen en management, curri-culum, resultaten, leren en onderwijzen, leerlin-genbegeleiding, leiderschap, kwaliteitszorg). Daarmeekunnen ze zichzelf evalueren en vragen van oudersbeantwoorden. Vragen als: Hoe goed presteren deleerlingen? Wat zijn de sterke punten van deschool? Hoe goed wordt de school geleid?

In de Amerikaanse staat Louisiana voert menmomenteel een systeem van verantwoording enverbetering in. Scholen moeten over hun onder-wijssysteem en resultaten communiceren, voorelke leerling een minimumvorming garanderenen vastgelegde standaarden en verwachtingen na-streven. Ze krijgen daar zowel meer vrijheid voorals ondersteuning. De overheid verbindt zich er-toe de scholen te helpen om hun onderwijskwali-teit te verbeteren. De ouders worden hier syste-matisch over geïnformeerd.»

VleesDe voorbeelden uit Nederland, Schotland en

de VS beantwoorden aan drie groeiende behoef-ten. Ouders en kinderen, de onderwijsconsumen-ten, moeten zo goed geïnformeerd mogelijk eenschool kunnen kiezen. De overheid moet kunnen

nagaan hoe een school functioneert. En deschool zelf moet kunnen uitmaken waar zijstaat tegenover andere scholen.

«Als we scholen willen vergelijken, moe-ten we dat op een eerlijke manier doen»,besluit Peter Van Petegem. «Niet enkel de

resultaten van de scholen voorstellen, maar die inverband brengen met instroom- en contextgege-vens van de school. We moeten kunnen antwoor-den op de vraag: Wat weet de school toe te voegenaan het vlees dat zij binnenkrijgt? Dit roept bij mijtwee vragen op. Is een school wel geschikt voorelke leerling? En moeten we niet gaan denken aaneen subsidie voor de toegevoegde waarde die eenschool biedt?» ■

«Bewijs

van uw

enl ge-t iselkeg?

KLASSE NR.86 9

Over het Ka-naal komenniet enkel deexamenresulta-ten, maar ook dedoorlichtingsver-slagen in de krant.De goede en de slech-te. «Angley Schooloogst lof bij inspec-tie» bloklettert hetplaatselijked a g b l a d .Maar in plaatsvan lof hadhet even goed eengele kaart kunnenzijn. Hoe zit hetmet ùw wed-strijdverslag?

10 KLASSE NR.86

Hoe openbaar is hetdoorlichtingsrapport?

He

Overheidsinspectie. Een team van inspec-teurs strijkt een week in de school neer en

licht ze door. Nederland kent dit soort team-werk niet, in Engeland wordt het aan officieel

geregistreerde inspecteurs uitbesteed in devorm van contracten. Maar in beide lan-

den worden de doorlichtingsrapportenopenbaar gemaakt. Dat heeft serieu-ze gevolgen.

Blamage720 falende en 2400 zorgelijke scholen, 3000

slecht functionerende schoolleiders, 13.000 slechteleerkrachten... Wellicht zou u schrikken als u dit inuw krant las. Het loopt zo’n vaart niet bij ons, maarover de plas worden slecht functionerende schooldi-recteurs en falende scholen voluit bij naam ge-noemd in de media. Het is er niet ongewoon dat eenschool moet sluiten en onder een andere naam, metnieuw personeel, zijn deuren weer opent. Leer-krachten ontsnappen aan de publieke blamage, maareen loslippig directeur kan ook hun carrière fnui-ken. Bovendien is hun status sowieso erg laag. Daar-tegenover staat dat de overheid heel goede scholenof directeurs in de bloemetjes zet, tot de toekenningvan nationale eretitels toe.

t degr

Snapshot«Veel leraars vinden de doorlichting een trauma-

tische ervaring», zegt lerares Libby Burke uit Enge-land. «De inspectie krijgt maar een snapshot te zienvan wat er op school gebeurt. Bovendien weet deschool een jaar vooraf dat ze komt. Tijd genoeg omeen ander beeld van je school op te hangen dan hetgewone. Ten slotte kan je je vragen stellen over debekwaamheid en de objectiviteit van de inspectie.»Burke weet waarover ze spreekt. Ze volgde zelf eencursus voor inspecteur om het ambt te leren kennen.«Op het eind van de cursus moesten we een les uit hetlager onderwijs op video beoordelen», vertelt ze.«We moesten een cijfer toekennen van 1 tot 5. Erwaren twintig kandidaat-inspecteurs die dezelfdecriteria gebruikten, maar de les kreeg àlle scores. Watwil je? De ene inspecteur is een vakspecialist, deander komt uit het kleuteronderwijs en het systeemzit zo in elkaar dat je nooit weet of het inspectieteamvoldoende vertrouwd is met het onderwijs dat deschool aanbiedt. De doorlichting wordt hierdoor wel

erg persoonsgebonden.» Dat risico is bij ons veelkleiner. Wat in de Vlaamse doorlichtingsrapportenverschijnt, is namelijk altijd de neerslag van eenconsensus binnen het team.

CopywriterHoe openbaar zijn de doorlichtingsrapporten bij

ons? Daarover is waarschijnlijk ook op uw school aleens gediscussieerd. Peter Michielsens, inspecteur-generaal secundair onderwijs, geeft antwoord.Wat gebeurt in Vlaanderen met een doorlich-tingsverslag?PETER MICHIELSENS: «Het rapport van de doorlich-ting wordt doorgestuurd naar de directie en de inrich-tende macht. Het wordt dus niet openbaar gemaakt.De directeur moet het binnen de dertig dagen inte-graal op de agenda plaatsen van een personeelsverga-dering en bespreken. In de praktijk lezen veel direc-teurs het gewoon voor. Ze mogen geen selectie makenen zaken verdoezelen. Dat kijken we overigens na. Naeen jaar komen we altijd terug naar een school en daarvragen we steekproefsgewijs aan leraars of dat inder-daad gebeurd is.»Valt een doorlichtingsverslag niet onder de open-baarheid van bestuur?PETER MICHIELSENS: «Als een doorlichtingsrapport

adatie

illen geen

brandmerken»

RANKINGVAN LERAARS

De Vlaamse onderwijsinspec-tie licht scholen door op meso-niveau. Dit betekent dat zij dekwaliteit van de school als or-ganisatie nagaat. Geen oor-delen over individuele leraars.Als de inspectie lessen bijwoont,doet zij dat om zicht te krijgenop de school in haar geheel ofals er voor een bepaald vakveel problemen zijn. Maar inhaar eindrapport zal het in-spectieteam nooit namen vanleerkrachten noemen.De Engelse onderwijsinspec-tie (Official Standards of Edu-cation, afgekort OFSTED) lichtde school ook op microni-veau door. Alle leerkrachtenkrijgen tijdens een aantal les-sen het gezelschap van eeninspecteur. Die kent aan elkeles een waardering toe op eenschaal van 7. Wie veel keer 1en 2 scoort, is een zeer goedleraar. 6 en 7 zijn alarmscores.Al de cijfers staan in het eind-rapport dat de directeur telezen. Die kan, als hij wil, eenranglijst opmaken van zijn leer-krachten. Ranking van leraarsdus. Hoewel de cijfers striktvertrouwelijk zijn, duiken zein de praktijk wel eens op insollicitatiebrieven, vooral een

1 en een 2.

g

ELFtie een nieuw model voor dess-Output). Inspecteur Paul Wou- «Er komen leerlingen aan in eenverlaten een aantal jaren later dehen en door hen is gebeurd.» Het scholen en op het vernieuwendn waarop zij een antwoord wil als

den de schoolwerking (context)?ventuele samenwerkingsverban-chtingen in nabije scholen, orga-

en en van het schoolteam moetrs, opvoedend en administratief, onderwijsaanbod…lingsdoelen en de eindtermen te

n verticale afstemming van deerken, organisatie van de school,

, nascholingsbeleid…nderwijs op deze school (output)?attesten, eindtermen, ontwikke-egtijdige schoolverlaters…

inderdaad openbaar is, dan heeft elke betrokkenerecht van inzage. Maar daarover bestaat nog geenjuridische duidelijkheid. Trouwens, wie zijn diebetrokkenen? Zij die feitelijk met de school te ma-ken hebben (leraars, leerlingen, ouders…) of ook zijdie er potentieel mee te maken hebben (een ouderdie zijn kind naar die school wil sturen)? Dan is er deinternationale druk: Engeland maakt afzonderlijkerapporten voor het grote publiek, Nederland moetze vrijgeven van de rechtbank. Maar geef zo’n rap-port in handen van de pers en de kans bestaat dat jeeen ongenuanceerd beeld krijgt, of dat men hetgebruikt om scholen te rangschikken. Persoonlijkzie ik voor Vlaanderen twee mogelijkheden. Wekunnen onze inspecteurs extra trainen in rapporte-ring aan een bredere doelgroep dan expliciete onder-wijsdeskundigen. Of we geven een zogenaamdecopywritersversie vrij, een rapport dat herschrevenwordt door professionals.»U riskeert daarmee de kritiek dat u lege zakkenverkoopt.

PETER MICHIELSENS: «Dat is natuurlijk niet de be-doeling. We moeten er enkel over waken dat de perseen rapport voldoende genuanceerd weergeeft. Delezer moet weten dat het om een sterkte-zwakteanaly-se gaat, zoals die in elk schoolverslag voorkomt. Wanter bestaat geen goed of slecht doorlichtingsrapport. Ikzie vooral brood in een meer toegankelijk rapport:duidelijk en enigszins veralgemenend (maar ook nietté algemeen, want dat zegt niets). Uit zo’n rapportwordt bijvoorbeeld duidelijk hoe de school de basis-vorming waarmaakt. Niet ‘In school X scoren de talenslecht’, maar ‘Wiskunde wordt op een erg abstractemanier gegeven, men kan zich afvragen of dit nietconcreter moet.’ Aan die informatie heb je wat alsouder. Wie een ASO-school zoekt voor zijn kind, kanlangs die weg antwoord krijgen op de vraag of weten-schappen veel aandacht krijgen dan wel of het accentmeer op de klassieke talen ligt. Als er een crisis heerst inde diamantsector kan de doorlichting van de TSO- ofBSO-school die hiervoor opleidt in het rapport meldendat de kans op werk op dat moment miniem is.»

Ongrondwettelijk«Ons evaluatiesysteem zal veel meer steunen op hetvertrouwen in leerkrachten, op de school als organi-satie, op interactie», zegt Roger Standaert. Dat is eenvan de redenen waarom de Vlaamse doorlichtings-rapporten veel minder exacte cijfers bevatten danbijvoorbeeld de Oeso zou wensen. Men zal er nooiteen zin in lezen als 55 procent van de lessen wiskundevoldoet niet. «De doorlichting moet voor scholen eensteun zijn, een uitnodiging om zich te verbeteren. Wewillen geen scholen brandmerken», zegt secretaris-generaal Georges Monard. «De consensusbesluitenvan een inspectieteam vormen dan ook een waarde-vol alternatief voor de cijfers waarmee andere landenrankings opstellen.» Peter Michielsens voegt daar nogeen argument aan toe: «Voor ons is de vrije school-keuze een heilig gegeven. Dat staat zo in de grondwet.Als je veel cijfers geeft, krijg je vergelijking, ranking.Dat tast de vrijheid van schoolkeuze aan. In de door-lichting moeten we hoe dan ook de eigenheid van deschool incalculeren. Wat we wel met cijfers kunnenmeten, is de realisatie van de eindtermen. Dat moetvoor de OESO volstaan.» ■

evaar

«We w

scholen

• Zicht op de schooldoorlichting door de onderwijsin-spectie - Beknopte infobrochures voor alle onderwijsni-veaus. De nieuwe brochure voor het basisonderwijswerd al naar alle scholen gestuurd. Vernieuwde versiesvoor de andere onderwijsniveaus zijn in de maak.Klasse houdt u op de hoogte.Afdeling Informatie en Documentatie - departement On-derwijs - Koningsstraat 71 - 1000 Brussel - tel 02-219 9436 - fax 02-219 77 73 - publicaties.onderwijs@vlaanderen.be• Het onderwijs in… In deze reeks worden de systemenvan onderwijs in Europese landen volledig uit de doe-ken gedaan. Elke boekje bevat informatie over onder-wijscontext en -historiek, structuren, keuze- en selectie-mechanismen, inhouden en externe kwaliteitszorg. Prijsper deel: 315␣ fr.Uitgeverij Garant - Tiensesteenweg 83 - 3010 Kessel-Lo - tel 016-25 31 31- fax 016-25 13 14• Het maartnummer van Impuls gaat over centraliseringen decentralisering. Deskundigen toetsen de evolutie vanonze onderwijsstructuren aan de internationale context.Met aanverwante bijdragen over kwaliteitsbewaking,

samenwerkingsverbanden, begeleiding enz.Info: Firmin Troch - Laar 98 - 2440 Geel - tel 014-58 95 64• ADIOV, de Afdeling Informatie en Documen-tatie Onderwijs Vlaanderen, heeft een pakketteksten verzameld over kwaliteitszorg in hetonderwijs. Gratis voor al wie geïnteresseerd is.

ADIOV - Koningsstraat 71 - 1000 Brussel - tel 02-21979 99 - fax 02-219 77 73• Ranking op Internet:http://news.bbc.co.uk is een gigantische nieuwssite, maaronderaan de homepage helpt een interne zoekrobot uverder. Liefst performance tables intikken als u diezoekt, want met league tables krijgt u er voetbal enrugby bovenop… Zie ook: www.tes.ko.uk (Times Edu-cational Supplement), www.lemonde.fr/education (LeMonde de l’Education), www.xs4all.nl/~gepe/trouw.html(een scholengemeenschap toont haar positie op de Ne-derlandse rankings van het dagblad Trouw)• Schoolgids op Internet:Verscheidene Nederlandse scholen plaats-ten al hun schoolgids op het net. Wijgebruikten de breeddenkende zoekro-bot Metafind en kregen het hele over-zicht. Surfen naar www.metafind.comen schoolgids intikken.

INSPECTEER UZVanaf volgend jaar hanteert de onderwijsinspecdoorlichting, het CIPO-model (Context-Input-Proceters omschrijft het in meer aardse termen als volgt:school, zij krijgen er onderwijs en opvoeding en zij school, gesterkt en gelouterd door wat er met en in CIPO probeert vat te krijgen op de effectiviteit vanvermogen ervan. De inspectie stelt vier hoofdvrageze de onderwijskwaliteit in scholen nagaat:1. Welke gegevens in en rondom de school beïnvloeLigging van de school, toestand van de gebouwen, eden, participatiestructuren, concurrerende studierinisatie van de lesdag, evaluatiesysteem…2. Met welke belangrijke kenmerken van de kinderworden rekening gehouden (input)? Aantal leraapersoneel, hun leeftijd en statuut, aantal leerlingen3. Wat doet men in deze school/klas om de ontwikkerealiseren (process)? Basisvorming, horizontale eleerstof, zorgbreedte, evaluatie, vakoverschrijdend wcommunicatiebeleid, financieel en materieel beleid4. Wat dragen de kinderen uiteindelijk mee van het oRealisatie van eindtermen, doorverwijzingen, studie

lingsdoelen en leerplannen, aantal spijbelaars, vro

KLASSE NR.86 11

■ LEERPLICHT

De school verlatenIn België bestaat leerplicht. Datis niet hetzelfde als schoolplicht.Een kind moet wel leren, maarmoet daarom niet naar schoolgaan. Er is ook huisonderwijsmogelijk. Maar in de praktijkmaken slechts enkele tiental-len ouders dit huisonderwijsvoor hun kind echt waar. Deleerplicht geldt voor een volleperiode van twaalf schooljaren.Daarom wordt van een acht-tienjarige gevraagd het school-jaar van het jaar waarin hij 18wordt, te voltooien. Een jon-gere kan dus in principe op 1juli 1998 de school verlaten,wanneer hij 18 jaar gewordenis tussen 1 januari 1998 en 30juni 1998 of 18 wordt op 1 juli1998 of later in dat burgerlijkjaar. Een 17-jarige die zijn di-ploma secundair onderwijs alop zak heeft, is niet langer leer-plichtig. Vanaf zijn achttiendeverjaardag is de meerderjarigezelf verantwoordelijk voor deeigen schoolloopbaan en dusook voor de verantwoordingvan elke afwezigheid.Leerplicht Leerrecht: Voor alle vra-gen over leerplicht kan u contactopnemen met het departementOnderwijs op telefoonnummer 02-210 50 69 (algemeen) en 02-21052 96 (+12-jarigen).

■ LAAKBARE PRAKTIJKEN

Toegang kosteloosMag de school een winkeltjeuitbaten? Of mag de school deleerlingen verplichten hun fris-drank op school te kopen, zon-der dat er gratis water ter be-schikking is? Is dat een laakba-re praktijk, vroeg een ouder zichlaatst af. In haar eerste zittingdit schooljaar behandelt deCommissie Laakbare Praktijkenvan het basisonderwijs zes vra-gen en vier klachten. De com-missie stuurt haar advies overdeze tien dossiers naar de on-derwijsminister. Hij beslist ofhij een schoolbestuur sanctio-neert of een gemeentelijke ofprovinciale beslissing vernie-tigt. De Commissie LaakbarePraktijken is al vermeld in deschoolpactwet van 1958. Voorhet basisonderwijs kreeg zenieuw leven ingeblazen methet decreet van 25 februari1997. Een uitvoeringsbesluitmaakt duidelijk wat laakbarepraktijken precies zijn. Het kangaan om oneerlijke concurren-tie tussen scholen en om poli-tieke propaganda. Ook activi-teiten die handelaars becon-curreren kunnen ontoelaatbaarzijn. Zowel schoolbesturen,ouderverenigingen als indivi-duele ouders kunnen vragenstellen aan de commissie. Wievindt dat een schoolbestuur (in-richtende macht) een overtre-ding begaat, kan een klachtindienen. De commissie behan-delt ook vragen en klachtenover sociale voordelen. Dat kanonder meer gaan om ochtend-,middag- en avondtoezicht enleerlingenvervoer. Vooral dekosteloze toegang krijgt veel aan-dacht. De grondwet zegt datde toegang tot het (leerplicht)onderwijs kosteloos is. Tochervaren alle ouders dat school-gaande kinderen een stevigehap uit het gezinsbudget kos-ten. Vaak rijzen vragen. Magde school bijvoorbeeld geldvragen voor het gebruik vande leerboeken? Mag een foto-graaf zijn diensten aanbiedenvia de school? De CommissieLaakbare Praktijken voor hetbasisonderwijs telt deskundi-gen die met de onderwijswet-geving en met de werking vande school vertrouwd zijn. Se-cretaris is Marie-Hélène Sabbe.Ze is te bereiken op nummer02-211 45 01.

■ EUROPA

Geen eenheidOndanks een verregaan-de eenmaking in Europaworden de lessen niet allemaal hervat op 1 september 1998, zoalsbij ons. Een overzicht voor het schooljaar 1998-1999

■ RECHTBANK

Geen geloofsovertuiging afficherenEnkele islamitische meisjes studeren voor sociaal assistente aande Ecole ouvrière supérieure in Anderlecht. De directie van deschool verbiedt de leerlingen een hoofddoek te dragen als ze opstage gaan. Maar de zes islamitische meisjes volgen het schoolre-glement niet op. Uitzonderlijk laat de directie de meisjes toch toegesluierd op stage te gaan. In oktober 1997 vraagt de directie hetschoolreglement opnieuw te ondertekenen. Wat de islamitischestudentes weigeren. Op haar beurt weigert de directie de studen-tes in te schrijven. Ze stappen naar de rechtbank. De rechter geeftde directie in een twintig bladzijden lange beschikking gelijk.Weliswaar vindt de rechter dat de godsdienstvrijheid in ons landgerespecteerd moet worden, maar hij oordeelt dat aanhangersvan een bepaalde religie hun geloof aan andersdenkenden nietmogen opdringen. «Een sociaal assistente mag in geen geval haargeloofsovertuiging afficheren in het kader van haar werk», stelthij. «Ze moeten integendeel daarvan abstractie maken en volle-dig in dienst staan van de persoon die hun hulp inroept.» Volgensde rechter houdt de beslissing van de directie om de studentesniet in te schrijven geen enkele discriminatie in.

12 KLASSE NR.86

De zomervakantie duurt niet overal even lang. Bij ons en inFrankrijk, Italië en Luxemburg duurt ze ongeveer 9 weken. InDuitsland, Nederland en Groot-Brittannië maar 6 weken. InDenemarken 7 en in Spanje en Portugal dan weer 11 weken.(Eurydice: Organisation of School Time in the European Union)

land basis- en secundair onderwijsBelgië (N) 1 september België (F) 1 september Duitsland

Schleswig-Holstein 20 augustus Hamburg, Mecklenburg- Vorpommern 20 augustusBerlin, Brandenburg 24 augustusNiedersachsen, Sachsen, Sachsen-Anhalt,Thüringen 3 septemberBremen 7 septemberNordrhein-Westfalen 10 augustusSaarland 27 augustusHessen, Rheinland-Pfalz 31 augustusBaden-Würtemberg 14 septemberBayern 15 september

Frankrijk 3 september (basisscholen en collèges) 10 september (lycées)Nederland

noordelijke regio 24 augustus (basis)/31 augustus (sec.)centrale regio 17 augustus (basis)/24 augustus (sec.)zuidelijke regio 7 september (basis)/7 september (sec.)

Groot-Brittannië tussen 1 en 15 september (lokaal bepaald)Spanje eerste veertien dagen van sept. (basis)

tweede veertien dagen van september (sec.)Italië tweede of derde week van septemberLuxemburg 15 septemberDenemarken 10 augustusNoorwegen tussen 15 en 20 augustusFinland half augustus

In Denemarken moetenze al op 10 augustus weernaar school.

KLASSE NR.86 13

Niets gemist?■ Belgische leerlingen zit-

ten per jaar 1107 uur in deklas, waardoor ze in de Euro-

pese Unie het zwaarst wor-den belast. De Belgische school-dagen duren het langst: zesuur (meestal verdeeld in achtlesuren van vijftig minuten). InGroot-Brittannië is een school-dag maar vier uur en 55 minu-ten lang. In Japan kloppen descholieren 1312 uur. De Zweed-se leerlingen moeten maar 950uur naar school.■ Innovatieprojecten in het ho-ger onderwijs krijgen een kre-diet van 38,5 miljoen frank.Deze innovatieprojecten slaanzowel op de technologische alsinhoudelijke vernieuwing vanhet hoger onderwijs en op deontwikkeling van nieuwe on-derwijswerkvormen.■ Het totale bedrag dat de peda-gogische begeleidingsdienstenvoor het schooljaar 1997-1998ontvangen voor hun organisa-tie en werking wordt, zoals devoorgaande schooljaren, vast-gesteld op 53 miljoen frank.■ Vanaf vijf jaar zouden kinde-ren lessen over drugs moetenkrijgen omdat ze er al via hunoudere vriendjes en de mediaover horen. «We moeten er-voor zorgen dat deze onvolle-dige informatie niet hun enigekennisbron blijft», zeggen zein Groot-Brittannië.■ In Nederland vindt bijna éénop tien middelbare scholierenvan allochtone afkomst hetonaanvaardbaar les te krijgenvan een homoseksuele leraar.Dat blijkt uit een steekproefonder 83 middelbare scholie-ren van Turkse, Marokkaanseen Surinaamse komaf. Vooralonder Marokkaanse en Turksejongens is de aversie groot. Angstis de grootste drijfveer om eenhomoseksuele leraar af te wij-zen. De islamitische jongenszijn bang door de leraar gepaktof besmet te worden.■ In 1997 belden en schreveneen kleine 12.000 kinderen naarde Kinder- en Jongerentele-foon Vlaanderen. Iets minderdan het jaar voordien (14.000).Het eerste jaar, in 1986 beldener maar 6000.■ De Vlaamse regering heeft eenlijst opgesteld van 31 ontwerp-decreten die ze nog vóór hetzomerreces door het Vlaamsparlement wil laten goed-keuren. Het gaat om onder

meer de hervorming vanhet secundair onderwijs.

■ ONDERWIJSUITGAVEN

Drie kwart naar lonen

■ ONTHAALBELEID

In het taalbadHet onthaalbeleid voor anders-talige nieuwkomers in het ba-sisonderwijs wordt uitgebreid.Dat vereist aanvullende lestij-den voor het zogenaamde taal-bad en voor de sociale integra-tie van pas in het land aange-komen Nederlandsonkundigekinderen. Dit beleid draagt bijtot een grotere zorgverbreding.Sedert het schooljaar 1993-1994krijgen lagere scholen die an-derstalige nieuwkomers opvan-gen een aanvullende omkade-ring en extra werkingsmidde-len. De recente ontwerpbeslui-ten zullen de drempel om ont-haalonderwijs te organiserenverlagen. Zo wordt het mini-mumaantal anderstalige nieuw-komers verlaagd van 6 naar 4.Voorts komen voortaan allescholen in de gemeenten Ant-werpen, Gent, Mechelen, Brug-ge, Leuven, Lint, Turnhout,Lanaken, Overpelt, Deinze,Oostende, Avelgem en Menenin aanmerking. Berekeningentonen aan dat er ongeveer 750anderstalige nieuwkomers alsregelmatige leerling in hetVlaams lager onderwijs zijn in-geschreven. Daarvan wordener vandaag 375, ongeveer dehelft, opgevangen in 35 scho-len. De nieuwe regeling maakthet mogelijk dat 50 scholenongeveer 500 anderstaligenkunnen opvangen. Met dezeregeling is een extra budget vanzowat 40 miljoen frank ge-moeid.

■ GEWELD

Leraars minder tolerantAlsmaar meer leerkrachten kla-gen over de toename van ge-weld op school. Maar specialis-ten betwijfelen of de school-gaande jeugd gewelddadiger isgeworden. «Wellicht wordenleraars minder tolerant tegen-over probleemgedrag, omdatvan hen steeds meer wordt ver-langd», zegt criminologe Nico-le Vettenburg tijdens een hoor-zitting in het Vlaams parlement.Intussen zijn jongeren toch geendoetjes. Gemiddeld plegen 8op 10 kinderen tussen hun 12en 18 jaar minstens één straf-baar feit per jaar. Zwartrijdenop de tram bijvoorbeeld. Zeworden braver zodra ze 17, 18jaar worden. Vooral verbale be-dreigingen aan het adres vande leerkrachten en vandalen-streken komen alsmaar meervoor. Vaak blijken de leraarsniet bij machte om gepast tereageren, omdat ze opgeleid zijnom kennis over te dragen. Nietom met een groep om te gaan.

■ GELIJKE KANSEN

De school zélf moet veranderen«De leerplicht verlengen is een middel om jongeren uit mindergegoede kringen gelijke kansen te geven via het onderwijs. Maareen echte verbetering zal er maar komen als de school zelfverandert», zegt Ides Nicaise van het Hoger Instituut voor de Arbeidvan de KUL. Volgens hem worden degenen die nog strijden vooreen democratisch onderwijs moedeloos. Jongeren die uit eenkansarm milieu komen blijven in de buitenbaan lopen. Waaromkrijgen deze jongeren niet dezelfde kansen als kinderen van eenadvocaat? Naar aanleiding van zijn studie over Armoede en mense-lijk kapitaal zegt Nicaise dat nieuwe onderwijsmethoden de discri-minatie van kansarme jongeren kunnen tegengaan. «Het succesfor all-experiment in een zwarte gettoschool in Baltimore bewijstdat het mogelijk is», zegt hij. «Dat soort onderwijs is toegespitstop elke leerling als individu en niet op de stof. Dat is het verschil.»In de succes for all-school wordt een leerling die in moeilijkhedenis geraakt onmiddellijk geholpen. En geen weken daarna. Als deklasleraar het probleem te ingewikkeld vindt, roept hij de taak-leerkracht te hulp. Een gezinsondersteunend team staat klaar omalle moeilijkheden aan te pakken die met het gezin te makenhebben. Ook voor medische en psychologische hulp kan men bijdit team terecht. In ons land is men nog niet zo ver. «Een kindheeft nochtans meer kansen als het niet geconfronteerd wordtmet werkloosheid, depressieve ouders en relatieproblemen. Van-af het basisonderwijs kan de school tussenbeide komen. Maarmeestal doet ze dat niet. In het basisonderwijs besteden deleerkrachten vaak minder aandacht aan kansarme kinderen, omdatze de verwachtingen voor hun toekomst toch niet hoog inschat-ten», beweert Nicaise. In het secundair onderwijs wordt het nogerger omdat kansarme jongeren terecht komen in minder renda-bele studierichtingen. Zelfs met hetzelfde diploma verdient een

kind van een ongeschoolde arbei-der tot 20.000 frank minder daneen kind van bijvoorbeeld een zelf-standige. De helft van dit bedragzou het gevolg zijn van het ver-schil in sociale herkomst. «Het heeftniet veel zin kansarme jongeren temotiveren voor het onderwijs zo-als het nu is», stelt Nicaise. «Voormarginale jongeren staat de op-brengst van een diploma niet inverhouding tot de investering.»

De beperkte omvang van de werkingsmiddelendoet in economische kringen de vraag rijzen ofde huidige verdeling van de onderwijsbegrotingniet dé werking van het onderwijs hypothekeert.De Vlaamse onderwijsbegroting bedraagt nu 246miljard frank. In 1989 bedroeg ze 175 miljard.

0 20 40 60 80 100

■ lonen (in %) ■ werking (in %) ■ investeringen (in %)

BelgiëDenemarkenFrankrijkDuitslandNederlandGroot-Brittannië

77,5 21,4 1,166,6 26,3 7,176,5 15,1 8,475,8 15,1 9,172,4 22,2 5,471,6 23,3 5,1

«Het heeft niet veel zin kansarmejongeren te motiveren voor het on-derwijs zoals het nu is.»

14 KLASSE NR.86

«Onze jongeren scorengoed op internationaalvergelijkbare tests. Datblijkt uit Oeso-cijfers. Metz’n allen investeren wijin deze jongeren. Die in-

vesteringen zijn brood-nodig, want brains zijnde enige grondstof vanVlaanderen. Onze econo-mie, welvaart en welzijnmoeten het dus stellenmet wat onze mensenwaard zijn.» De bedrijfs-wereld roert zich.

D I S C U S S I E

Meer dan 10 procent van deonderwijsmensen wordtbetaald zonder actievedeelname aan het onderwijs-systeem.

G l

«Als investeerders in het onderwijs vragen we ooknaar de verantwoording», zegt Isabelle Cortens,adviseur van de studiedienst van het Vlaams Eco-nomisch Verbond (VEV). «Wat brengt onze inves-tering op? Hoe verantwoord gaat het beleid ommet de financiering van het onderwijs? Is onsonderwijs te duur? En hoe efficiënt en effectiefwordt de taart van 246 miljard frank verdeeld?»

Negatieve verdelingIsabelle Cortens stelt de efficiëntie in vraag. «Er

zijn onevenwichten tussen de gemeenschappen.Een eerste onevenwicht vloeit voort uit de financie-ring van de gemeenschappen en de gewesten die inde Financieringswet van 1988 werd bepaald. Dezewet omvat een overgangsregeling tot 1999. Hierbijkomt kortweg een deel van de BTW-opbrengstenvia een dotatiesysteem bij de gemeenschappen voorfinanciering van hun onderwijs. De verdeelsleutelvoor die dotatie is echter gebaseerd op het aantalfinancierbare leerlingen in het gewoon basis- ensecundair onderwijs in Vlaanderen en FranstaligBelgië. Gevolg is dat de Vlaamse Gemeenschap57,55 procent van dat BTW-bedrag ontvangt, ter-wijl ze toch 60 procent van de bevolking telt. Ditonevenwicht moeten we in een overstap naar eendefinitieve regeling herzien. Onze Franstalige bu-ren willen het aantal leerlingen als criterium uiter-aard behouden en zelfs uitbreiden naar de deeltijdseleerlingen van het Onderwijs voor Sociale Promo-tie. Dit zou hun immers een meerwaarde van viermiljard frank opbrengen. Het aantal jongeren die inhet onderwijssysteem zitten is echter geen objectief,verantwoord criterium. Bovendien kunnen in hetVlaams onderwijs de kleuters binnenkort pas vandrie in plaats van 2,5 jaar naar school. Daarnaastzitten in de huidige doelgroep meer zittenblijvers inde Franstalige Gemeenschap. Dit komt erop neerdat Vlaanderen, deels toch, miljarden investeert inde Franstalige zittenblijvers. Een meer objectiveer-baar criterium is het aantal jongeren jonger dan 18jaar. Of in het kader van het levenslang leren zou jeook de bevolking onder 65 jaar kunnen opnemen.Deze gegevens zijn objectief over te nemen uit degemeentelijke bevolkingsregisters en trekken denegatieve verdeling voor Vlaanderen weer recht.»

VerzuilingNaast de onevenwichten tussen de gemeenschappen

zijn er ook tussen de onderwijsniveaus en de onder-wijsnetten. «De prijs van de verzuiling laat zich

emotiveraarsbete

onder meer voelen in het overwicht van het aandeelvan het gemeenschapsonderwijs in de kosten perleerling», zegt Isabelle Cortens. «Vooral in het basis-gemeenschapsonderwijs overstijgen de kosten perleerling met 116.836 frank in 1966 ruimschoots hetrekenkundig gemiddelde, over de netten heen. Hetgrootste stuk van de secundaire onderwijskosten-taart gaat ook hier naar het gemeenschapsonder-

wijs. Dat krijgt in 1966 met 296.444 frank perleerling 75.000 frank meer dan het gemiddelde en93.000 frank meer dan een school uit het vrij gesub-sidieerd onderwijs. Ik zoek hiervoor verklaringen inde ruime administratieve omkadering en de kleineschaalgrootte van de Argo-scholen. Ze strijken, alsgevolg van het degressief financieringssysteem, rela-tief meer middelen op dan grotere scholen. Ook hetbeginsel van de vrije keuze houdt de kleinschalig-heid van deze onderwijsinstellingen in stand.»

KnelpuntvacaturesUit de gegevens van de Cel Begroting van het

departement Onderwijs leidt Isabelle Cortens afdat meer dan 10 procent van de onderwijsmensenbetaald wordt zonder actieve deelname aan hetonderwijssysteem. «Oorzaken liggen wellicht in devaste benoeming en de daaruit voortvloeiende re-gelingen van reaffectatie en terbeschikkingstelling.»

Isabelle Cortens heeft ook vragen bij de effectivi-teit van ons onderwijs. Drie vaststellingen. Eén opvijf jongeren verlaat op 18-jarige leeftijd het onder-wijs zonder einddiploma hoger secundair onder-wijs. België kent in vergelijking met zijn buurlan-den een grotere jongerenwerkloosheid, namelijk20,2 procent van de jongeren tussen 20 en 24tegenover 15,3 procent als gemiddelde voor Duits-land, Frankrijk en Nederland. Hoewel er 185.000werkzoekenden in Vlaanderen worden geteld, stijgthet aantal moeilijk of niet-invulbare vacatures feno-menaal. Dit leidde in vijf jaar tijd naar een verdubbe-ling van het aandeel van knelpuntvacatures (van16␣ % naar 33␣ %). Tot de knelpuntvacatures beho-ren vooral de vragen naar technisch gevormden.

WaarderingHet VEV heeft voorstellen voor een verantwoord

beleid. Eén ervan is een motivatiesysteem met aan-vullende beloningscriteria voor de leerkrachten. Ele-menten hiervoor zijn onder meer de aanwendingvan nieuwe informatie- en communicatietechnolo-gieën en didactisch materiaal, de navormingsfre-quentie en bijscholing in bedrijven. Deze beloningkan in een autonomer personeelsbeleid een loop-baanversnelling of -vertraging omvatten of een va-riabele verloning. Deze variabele verloning betekentongetwijfeld een financiële waardering voor gemoti-veerde en kwaliteitsvolle leraars. Aldus het VEV. ■

Wie hierop wil reageren schrijft naar Klasse (VEV) -Koningsstraat 138 - 1000 Brussel.

eerder af

DE C VAN KLASSEU moet zich nog even door demaand juni bijten, maar dan ishet vakantie. Twee maanden lang.Ook Klasse neemt een zomersepauze, maar toch kunnen we u injuli en augustus niet helemaal inde steek laten. We knipogen zelfsal naar september. Dit jaar willenwe uw zomer een culturele tintgeven. Cultuur met de C van Klas-se. Een bezoek aan de tentoon-stellingen Van Hans Memling totPieter Pourbus en Albrecht & Isa-bella, en een verwendag met Beet-hovenconcert in de Vlaamse Ope-ra in Gent. Maar ook kleuterver-halen in het Kabouterbos. Exclu-sieve acties voor de Vlaamse leer-krachten. Haalt u alvast uw agen-da boven?

BEETHOVEN MET KLASSµ Ja, ik wil er graag bij zijn op 26 sept

kom alleen / met twee. Mijn voorkeunaar (een of beide mogelijkheden aan

□ rondleidingen (15-18 uur)

□ avondconcert (20-22 uur)

Ik ben leraar basisonderwijs / leraar onderwijs / student lerarenopleiding

Naam: ..............................................

Adres: ...............................................

........................................................

School: ..............................................

Stuur deze bon volledig ingevuld op naavan Vlaanderen - Kasteel Borluut - Klestraat 46 - 9051 Gent. Niet faxen a.u.b.heeft, ontvangt eind augustus een scbevestiging.

16 KLASSE NR.86

1CANON-CONCERTMET KLASSE a

U hebt er ongetwijfeld een stevig werkjaar opzittenen dus wensen we u van harte een verkwikkendevakantie toe. We willen die zelfs graag verlengentot zaterdag 26 september. Op initiatief van Canon,de Cultuurcel van het departement Onderwijs,organiseren het Festival van Vlaanderen Gent en deVlaamse Opera een uniek welkomstconcert voorleerkrachten. Canon en Klasse rollen graag de rodeloper voor u uit. Welkom bij de start van hetnieuwe cultuurseizoen, welkom in het nieuweschooljaar. Pianist en dirigent Jos Van Immerseel enhet internationaal gestoffeerd symfonieorkest Ani-ma Eterna exploreren voor u de meesterwerken vanLudwig von Beethoven.Op het programma staan de Symfonie nr. 1 in C,het Pianoconcerto nr. 4 in G en de Symfonie nr. 5 inC. Jos Van Immerseel dirigeert het orkest. In hetpianoconcert is hij zelf solist. Bekende muziek ge-speeld op de originele Weense instrumenten vandie tijd. Frisse inzichten, een heel eigen en nieuweklank. Vóór het concert krijgt u een gratis program-maboek van het Festival én een cd. Na het concertbieden de organisatoren u een zomerse drink aan.Even de nasmaak van de vakantie proeven. Maarklinken op het schooljaar 1998-99 mag ook.Voor wie de vakantie dan al lang vergeten is, staater die dag ook een educatief programma op hetmenu. Vrijblijvend, maar warm aanbevolen. Ukrijgt in kleine groepen een rondleiding voor enachter de schermen van de Vlaamse Opera. Des-kundigen bezorgen u alle informatie over de jon-gerenwerking van het Festivalvan Vlaanderen. Want dat ervoor uw leerlingen ook watinzit, daar hoeft u niet aan tetwijfelen. Aansluitend volgt eenwandeling door muziekstadGent. Laatstejaars studentenvan de afdeling Beheer, Toeris-me en Recreatie van de Hoge-school West-Vlaanderen zijnuw bekwame gidsen. Zij lood-sen u over de notenbalken inhet Gentse cultuurpatrimonium.Het Festival van Vlaanderen organiseert jaarlijks300 klassieke concerten verspreid over heel Vlaan-deren. 40 jaar werking maakte van het Festival debaanbreker van de hedendaagse dans, van symfo-nische coproducties met de Vlaamse Opera, deMunt, de Vlaamse omroep en de Filharmonische

Vereniging. Vandaag geniet het Fes-tival van Vlaanderen internationa-le faam. Bovendien willen de orga-nisatoren ook kinderen en jonge-ren via gevarieerde projecten eenlage drempel bieden naar klassiekemuziek. Zo neemt het Jong Festivaldit jaar lagereschoolkinderen meemet Jules Verne: Reis rond de wereld intachtig minuten, een familieconcertgedirigeerd door Dirk Brossé, her-schreven door jeugdboekenschrij-ver Jan Simoen en verteld door NolleVersijp. Leerlingen uit het secundairmaken via Johan Sebastian Bach enThe King’s Singers kennis met degrote klassiekers van vroeger tot nu.Dit alles omkaderd met inleidin-gen, ateliers, ontmoetingen en openrepetities. De grenzen verruimen,dat wil het Festival. Of dit u ver-trouwd in de oren klinkt?Op zaterdag 26 september zijn 500leerkrachten met collega of part-ner en 100 studenten lerarenop-leiding van harte welkom in mu-

Eember. Ikr gaat uitkruisen):

secundair

.............

.............

.............

.............

r Festivaline Gent- Wie prijshriftelijke

a = algemeen, b = b

zikaal Gent. U kunt kiezen voor een educatiefnamiddagprogramma, voor een avondconcertof beide. Het namiddagprogramma (15-18 uur)omvat een rondleiding in de Vlaamse Opera,informatie over educatieve mogelijkheden metuw klas en een wandeling in de stad. ‘s Avondsom 20 uur verwachten we u in de VlaamseOpera voor het gratis Beethovenconcert (einderond 22 uur). U krijgt er de cd Festival 1998 eneen informatiemap gratis bovenop. Vul gauwde bon in en stuur hem op naar het Festival vanVlaanderen. Wie bij de gelukkigen is, ontvangteen schriftelijke bevestiging met meer prakti-sche details.Afspraak voor beide programma’s in de VlaamseOpera - Schouwburgstraat 3 - 9000 Gent. De Opera istoegankelijk voor mindervaliden. Er zijn betalen-de parkings in de buurt (Korte Meer en Kouter).Wie met de trein komt, stapt uit in Gent Sint-Pieters en neemt tram 21.Info: Sophie Cocquyt - Festival van Vlaanderen - KasteelBorluut - Kleine Gentstraat 46 - 9051 Gent - tel 09-24394 96 - fax 09-243 94 90

2DE PAARDEN VAN ALBRECHT ENISABELLA s

De Vlaamse barok heeft bijzonder veel te dankenaan de aartshertogen Albrecht en Isabella, die pre-cies 400 jaar geleden het bestuur over de Nederlan-den in handen kregen. Ze vestigden hun hof inBrussel. Jan I Brueghel en Pieter-Paul Rubens waren ergeziene gasten. Voor Vlaanderen was dit een perio-de van voorspoed en culturele bloei. Dat wil de

unieke tentoonstelling Albrechten Isabella (1598-1621) in hetBrusselse Jubelparkmuseum aan-tonen. In het totaal worden er400 stukken getoond. Schil-derijen van Brueghel, Rubens,Reynbouts, Van Veen enz. uitverschillende Europese verza-melingen maar ook beeldhouw-werken, wapens, penningenen… de opgezette paarden vanAlbrecht en Isabella. De ten-

toonstelling loopt van 17 september tot 17 januari1999. Later in het najaar worden ook randactivitei-ten georganiseerd: de ondergrondse Isabellastraat,combinatiebezoeken in Brussel, lezingen, ateliers,en een barokkader waarin men gerechten serveertdie de aartshertogen zelf ooit op hun bord kregen.De gewone toegangsprijs bedraagt 250 frank, scho-len krijgen reductie.Op zaterdag 26 september kunnen 200 leer-krachten (bij voorkeur geschiedenis of esthetica)met collega of partner gratis kennismaken metde tentoonstelling. In het auditorium krijgt ueen inleidende voordrachtmet links naar het on-derwijs, nadien kunt ude tentoonstelling vrij be-zoeken. U krijgt ook eenbeknopt overzicht van deeducatieve mogelijkhedenbij de tentoonstelling ende vaste collecties van hetJubelparkmuseum. Stuureen kaartje naar het Ju-belparkmuseum met ver-melding van het code-woord Klasse, uw school,de vakken die u geeft enuw tijdstip van voorkeur(11 of 14 uur). Voeg ook toe of u alleen komt ofmet twee.Anna Van Waeg - Educatieve en culturele dienst -Jubelpark 10 - 1000 Brussel - tel 02-741 72 14 - fax 02-733 46 47 - vanwaeg@kmkg-mrah.be

asisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

3VAN HANS MEMLING TOTPIETER POURBUS a

Bruges-la-Morte. Wat was Brugge nogwaard na haar glorietijd in de vijftien-de eeuw? Volgens sommigen niet zo-veel meer. De Brugse periode 1500-1600 werd tot nu toe erg stiefmoeder-lijk behandeld. Alsof het enkel eeneeuw van teloorgang was. Toch wasdat niet zo. Brugge was wel zijn lei-dende rol als handelsmetropool kwijtten gunste van Antwerpen, maar destad bleef een welvarend centrum waar-naar het grote handelskapitaal zijnweg vond en waarin kunstproductieen kunsthandel belangrijk waren. Hetwas er goed om te leven. Dat bewijzende kunstwerken van Hans Memling enGerard David enerzijds en Lanceloot Blondeel en

Pieter Pourbus anderzijds. Polenvan traditie en vernieuwing.Van Vlaamse Primitieven totRenaissance.Wilt u meer weten over dezeboeiende periode? In Bruggeloopt van 15 augustus tot 6december 1998 de prestigieuzetentoonstelling Van Hans Mem-ling tot Pieter Pourbus. Vorigemaand kregen alle Vlaamsescholen daar al een mailingover. Maar dat is niet alles.Op 26 augustus of 9 sep-tember kunnen 400 leer-krachten met Klasse meteen collega naar de ten-

toonstelling Van Hans Memling tot Pieter Pour-bus voor een speciale infonamiddag. Afhanke-lijk van uw keuze krijgt u een audiogids enuitgebreid educatief pakket of een rondleidingop maat van 10-13-jarigen met infomap. Dezeunieke actie kost u slechts 150 frank. U reser-veert telefonisch op het nummer 050-44 66 44.Vermeld uw datum van voorkeur en zeg of ualleen of met twee komt. Vermeld ook expli-ciet dat u reserveert voor de infona-middagen voor leerkrachten. U ont-vangt een orderbevestiging met eenoverschrijvingsformulier. Uw reser-vatie is definitief zodra u de vereiste150␣ fr. hebt gestort. De orderbeves-tiging vormt uw toegangsbewijs. Mee-brengen dus.Beide infonamiddagen bieden een ver-schillend programma aan. U maaktuw keuze uit:• woensdag 26 augustus (vanaf 13.30uur):Dit programma omvat een gratis toe-gangsticket, een educatieve brochuremet achtergrondinformatie en opdrach-ten voor leerlingen, een lerarenbundel en eenaudiogids die u door de tentoonstelling loodst.• woensdag 9 september (vanaf 14 uur):U krijgt een specifieke jeugdrondleiding voor leer-lingen van de derde graad lagere onderwijs tot deeerste graad van het secundair, inclusief informa-tiepakket.De tentoonstelling bevat meer dan 200 uitgele-zen kunstwerken en documenten, opgesteld vol-gens een aantal thema’s tegenover de politieke,sociale, economische en culturele achtergrondvan het Brugge van de 16de eeuw. Naast schilde-rijen belichten ook handschriften, drukwerken,beeldhouwkunst, wandtapijten, meubels en an-dere kunstwerken deze thema’s. De kunstwerkenvormen een hoogstaande selectie uit Europese en

Amerikaanse musea en privé-col-lecties.De educatieve brochure omvat ach-tergrondinformatie die aansluit bijverscheidene schoolvakken, met op-drachten en vragen voor 10-13 jari-gen. De lerarenbundel bevat eenalgemeen deel met informatie overde tentoonstelling en een litera-tuurlijst. Voorts is er voor drie on-derwijsniveaus (kleuter-, lager ensecundair onderwijs) een toegepastdeel: rondleiding in de tentoonstel-ling voor leraars die zelf willen gid-sen, suggesties voor aansluitendeactiviteiten in en buiten de klas,links met leervakken, eindtermenmuzische vorming enz.

Van Hans Memling tot Pieter Pourbus vindt plaats inhet Memlingmuseum - Oud Sint-Janshospitaal - Ma-riastraat 38 - 8000 Brugge (op tien minuten wande-len van het station). De gewone toegangsprijsbedraagt 350␣ fr. per persoon. Groepen, scholenen gezinnen krijgen reductie.Voor meer informatie kunt u bellen naar de EducatieveDienst van de Stedelijke Musea - tel 050-44 87 31 of 32- fax 050-44 87 58

4KABOUTER-BERG b

Een bosrijke plek met zand en duinruggen, boom-wortels die ver boven de grond steken en eennatuurlijke hindernissenbaan vormen een spec-taculair parcours en kabouters die de weg wijzen.Dit is Kabouterberg, een project voor kinderen van3 tot 7 jaar in de Kastelse bossen van Kasterlee. Opzoek naar het kabouterhuisje beleven kinderenallerlei avonturen. Ze komen heel wat over ka-bouters te weten. Een verteller leidt de zoektochten brouwt er verhalen rond. Die zijn gebaseerd opde oude bestaande sagen uit Kasterlee en omge-ving. Twee uur lang exploreren de kinderen hetkabouterbos. Natuurlijk krijgen ze een kabouter-muts op. Zo’n kaboutertocht met verteller kost 80frank per kind of 1000 frank per groep van 25

kinderen. Met de begeleidingsbro-chure van de plaatselijke VVV kan ude vertellingen ook zelf organiserenen begeleiden. U bent er welkom van1 maart tot 31 oktober. In juli enaugustus kan u elke dag zonder reser-vatie om 14 uur een vertelling vol-gen. Daarbuiten houden de kabou-ters hun winterslaap. Eén keer perjaar is het ook feest op de berg. OpKabouterdag zijn de kinderen baas inKasterlee. Het terrein wordt verkeersvrijgemaakt voor een dag van vertellin-gen, huifkartochten, grimeren en ka-bouteranimatie, alles samen voor deprijs van 100 frank per kind. Kabou-

terdag is dit jaar een weekend: 12 september (14-17 uur) en 13 september (10.30-17 uur).Is kabouterberg iets voor uw klas? Probeer hetuit. 200 kleuterleiders mogen gratis met tweekinderen een vertelling bijwonen. Dedatums: dinsdag 7 en donderdag 9 juli,telkens om 10 of om 14.30 uur. Stuurvóór 25 juni een kaartje naar de VVVvan Kasterlee. Noteer hierop uw da-tum van voorkeur en de naam en adresvan uw school (en van uzelf). Wie bijde 200 gelukkigen is, krijgt een bevesti-gingsbrief die geldt als toegangsbewijs.VVV Kasterlee - Kabouterberg met Klasse -Markt 1 - 2460 Kasterlee - tel 014-85 99 15- fax 014-85 07 77

KLASSE NR.86 17

PROBEER DE LIJN aWie volgend schooljaar voor heteerst naar het secundair onder-wijs gaat, krijgt van De Lijn eenprobeerpas. Daarmee kan degebruiker zeven dagen lang gra-tis rondtoeren met bus of trams.Secundaire scholen die zich heb-ben ingeschreven, krijgen eenbord met daarop de slogan Onzeschool is makkelijk en veilig be-reikbaar. In de bijhorende fol-ders vinden de leerlingen alleinformatie over naar school gaanmet bus of tram. De deelnemen-de scholen kunnen aan de leer-lingen die zich in het eerste jaarinschrijven, een probeerpas over-handigen. Daarmee kunnen deleerlingen tussen 15 augustus en10 september gedurende zevenopeenvolgende dagen het tra-ject van en naar school uittes-ten, eventueel vergezeld door eenoudere persoon. Overstappen mag.Deze actie wordt uitgewerkt insamenwerking met Klasse voorOuders. In het jongste nummerstaat een aanvraagbon voor zo’ngratis probeerpas. Voor de aan-vraag hebben de ouders wel eenstempel van de school nodig.Nog niet alle secundaire scholenhebben zich ingeschreven voorde actie. Maar de meeste scholenreageren enthousiast op deze extrastimulans om met tram of busnaar school te komen.

18 KLASSE NR.86

BETWEEN THE CROSSES,ROW ON ROW aIn de Westhoek en rond de steden Brussel, Na-men en Luik liggen tal van militaire begraaf-plaatsen. Een stille herinnering aan duizendenjonge mensen die gesneuveld zijn in beide we-reldoorlogen. Ook op gemeentelijke begraafplaatsenzien we vaak kleine of grotere ereperken voorgesneuvelde Belgische soldaten. En dan sprekenwe nog niet over de Britse, Amerikaanse, Franse,Duitse, Canadese.... begraafplaatsen op Belgischebodem.Het Ministerie van Binnenlandse Zaken probeertdeze militaire begraafplaatsen wat uit het vergeet-boek te halen. Vele scholen (al dan niet in hetkader van de V-dagen) bezochten al begraafplaat-sen in de Westhoek (Ieper, Langemark-Poelkapel-le, Westvleteren, Waregem enz.). Ook in de groteomtrek rond (de regio) Luik kan u zo’n historischedaguitstap organiseren, met bijvoorbeeld de be-graafplaatsen van Chaudfontaine, Wandre, Ci-metière de Robermont, Lommel en Leopolds-burg. Op Binnenlandse Zaken krijgt u alvast meerinformatie én een kaartje met alle begraafplaat-sen. Ter plaatse is meestal aanvullende en meergedetailleerde informatie beschikbaar.Ministerie van Binnenlandse Zaken - Algemene Directievan de Wetgeving en van de Nationale Instellingen -Militaire Begraafplaatsen - Koningsstraat 64-66 - 1000Brussel - tel 02-500 22 89 - fax 02-500 22 13

VRAGEN VOOR ARTSEN/TANDARTSEN sEen reeks examenvragen mét uitgewerkte ant-woorden om uw laatstejaars voor te bereiden ophet toelatingsexamen 1998 voor artsen en tand-artsen is nu beschikbaar in een brochure. Dit iseen initiatief van de Verening Leraren Wetenschap-pen (VeLeWe). U kan de brochure bestellen dooroverschrijving van 75␣ fr. (leden VeLeWe) of 150␣ fr.(niet-leden) op rekeningnr. 001-0552699-99 vanVeLeWe - 3052 Blanden. Voor info: Arnold Nevens,directeur Technisch Instituut St. Vincentius - tel 052-25 89 40 - fax 052-25 89 49 - tisv@tisv.be

GOP’S IN SO sLeerkrachten secundair onderwijs alle niveauskrijgen de kans om collega’s uit (voorlopig) Oos-tenrijk, Ierland, Spanje en Polen te ontmoeten énmet hen van gedachten te wisselen over Gemeen-schappelijke Onderwijsprojecten (GOP’s). Dit LinguaE contactseminarie vindt plaats van 30 septembertot 3 oktober in Landcommanderij Alden Biesen(Bilzen-Rijkhoven). Op het programma: voorbeeldenvan bestaande GOP’s, aandacht voor elkaars on-derwijssysteem en praktische tips en informatieom een dergelijk uitwisselingsproject uit te wer-ken. Deelnemen is gratis.Hilde De Veirman, LINGUA-coördinator - tel 02-210 5289 - fax 02-210 53 55 - hilde.de.veirman@ond.vlaanderen.beof Guy Tilkin - Alden Biesen - tel 089-51 93 52 - fax 089-41 70 33 - www.Alden-Biesen.be

MIRA, OF DE TELEURGANGVAN VLAANDEREN aVerspreiding van gevaarlijke stoffen (VOS, pro-ducten van onvolledige verbranding, zware me-talen, bestrijdingsmiddelen, zwevend stof, radio-nucliden), hinder (lawaai, stank, licht), versnip-pering, verdroging, vermesting, verzuring, foto-chemische verontreiniging, aantasting van deozonlaag en broeikasteffect, verandering van bio-diversiviteit, gebruik van grondstoffen, beheervan afvalstoffen, niet-ioniserende straling, gebruikvan genetisch gemodificeerde organismen... Eenoverzicht van één jaar X-files? Nee! Het Milieu-en natuurrapport Mira-T geeft een actueel over-zicht van milieuproblemen in Vlaanderen, met

bijhorende oorzaken en gevolgen.Dit rapport van de Vlaamse Milieumaatschappijbevat een schat aan informatie voor wie ronddeze thema’s wil werken. Het is te koop in deboekhandel (395␣ fr.). Nog vóór de zomer krijgenechter alle secundaire scholen een gratis samen-vattende brochure toegestuurd. Van deze sa-menvatting kan u (eveneens gratis) bijkomendeexemplaren bestellen bij de Vlaamse Milieumaat-schappij - Postbus 10 - 9300 Aalst - tel 053-72 64 77.

NAAR HET LEGER aVan 22 tot 26 juni kunnen leerlingen vanaf zesjaar actief kennismaken met de 1 GemechaniseerdeBrigade van Leopoldsburg. Een ritje met een tankof een jeep, de death ride, het klimparcours... Eenmilitair gaat de hele dag mee als begeleider. Ophet einde van de dag is er voor elke succesvolledeelnemer een jeugdbrevet. Een dagje in hetBelgisch leger duurt van 9.30 u. tot 16 u. Deelne-men is gratis. Wel inschrijven.1 Gemechaniseerde Brigade - dienst Publieke Relaties -Kwartier Leopold I - 3970 Leopoldsburg - tel 011-39 8771 - fax 011-39 89 20

WETEN WAAROM! sFrans Buyens en Lydia Chagoll tonen de periodetussen beide wereldoorlogen in Duitsland: aftake-ling van het parlementaire stelsel en evolutie naareen totalitair regime. De film toont oorzaken engevaar van onverdraagzaamheid én dwingt totnadenken. Dit filmproject is nu ook op videoverschenen, ruim vier uren filmmateriaal. Onderde overkoepelende titel Weten waarom, onaf-hankelijk van de eerste cyclus, maar toch nietapart, is er een tweede filmproject met getuigenis-sen (meer dan vijf uren filmmateriaal): negenmensen vertellen over de jaren vóór 1940, overhun verzet en hun activiteiten tijdens de bezet-ting en hun ervaringen in de concentratiekam-pen. Het historisch gedeelte kost 6000␣ fr. en degetuigenissen 6500␣ fr. Voor de totale Weten waar-om-cyclus betaalt u 10.800␣ fr.Vlaams Centrum voor Kinder- en Jeugdfilm - Paleizen-straat 112 - 1030 Brussel - tel 02-242 54 09 - fax 02-242 74 27Klasse (in samenwerking met het kabinet vande onderwijsminister en CANON Cultuurcel)heeft 44 gratis exemplaren klaarliggen van hethistorisch gedeelte (de eerste vier delen). Om-schrijf op een briefkaart of in een briefje (in eenpaar zinnen) wat vredeseducatie voor u bete-kent en wat u met het materiaal gaat doen.Stuur dit naar Klasse (Weten waarom) - Ko-ningsstraat 138 - 1000 Brussel.

SURFEN OP RIVIEREN bTien leraars uit het basisonderwijs werken mo-menteel mee aan het Rivierenproject. Dit is eenICT-project, gekoppeld aan een natuur- en mi-lieu-educatief thema, waarbij men samen op zoekgaat naar de meerwaarde van ICT in het basison-derwijs.Het Rivierenproject heeft nu ookeen eigen website op Internet.Als u surft naar www.scholen.vlaanderen.be/rivierenproject/krijgt u informatie over het pro-ject, over ICT in het basisonder-wijs en over natuur- en milieu-educatie. Daar-naast kan u deelnemen aan een discussieforumen vindt u interessante links naar andere relevan-te sites. Deze lijst is echter niet volledig: als u siteskent die bruikbare informatie bevatten rond na-tuur- en milieueducatie voor het basisonderwijs(liefst in het Nederlands) mag u dit doormailennaar rivierenproject@ond.vlaanderen.be

CANON MET KLASSECultuurcel van het departement Onderwijs

CANONCONCERT: EEN FEEST! aOp 26 september verwelkomen CANON Cultuurcel en KLASSE uextra bij de start van het nieuwe schooljaar met een Concert georga-niseerd door het Festi-val van Vlaanderen inde Opera van Gent. Ani-ma Eterna o.l.v. Jos vanImmerseel brengt exclu-sief voor 500 leerkrach-ten en hun partner werkvan Beethoven. Drie na-middagactiviteiten latenu kennismaken met deeducatieve meerwaardedie zowel de Opera alshet Festival van Vlaan-deren in petto hebbenvoor uw leerlingen. Eenrondleiding in het operagebouw en Gent als muziekstad staan ook ophet programma. Meer info op p. 15-17.

MUZISCHE AFFICHES VOOR KLEUTERS bZe zijn weer schitterend! Na Gerda Dendooven en Gregie de Maeyerbrengt Matil Geens de ontwikkelingsdoelen muzische vormingvoor kleuters tot leven op affiches vol sprankelende fantasie. Opassociatieve en creatieve manier surft u door de leergebieden dra-ma, beeld, beweging, muziek en media. Herkenbare figuurtjes diesteeds weer opduiken helpen u op pad. Tekst en beeld beklemtonende attitudes (voor kleuters): openstaan voor nieuwe dingen uit hunomgeving; ervan genieten bezig te zijn met de dingen die hen omringen omhun expressievermogen te ontdekken; vertrouwen op hun expressiemoge-lijkheden en durven hun eigen expressiestijl te tonen; respect betonen vooruitingen van leeftijdgenoten, behorend tot de eigen en de andere culturenen ten slotte kunnen genieten van de fantasie, de originaliteit, de creativi-teit en de zelfexpressie in ‘kunstwerken’.Vanaf 1 september worden de ontwikkelingsdoelen toegepast.Iedere kleuterschool krijgt dan ook in de loop van september éénkoker toegestuurd. Als u de posters graag hebt voor uw eigen klasstuur dan een aan uzelf geadresseerd kleefetiket naar CANONCultuurcel - Muzische posters - Koningsstraat 138 - 5de verdieping - 1000Brussel. Ook scholen voor buitengewoon lager onderwijs die zichkunnen terugvinden in deze ontwikkelingsdoelen en lectoren inde lerarenopleiding (voor hun studenten kleuterleider) kunneneen gratis pakket opvragen zolang de voorraad strekt.

CANON CULTUURCEL - JAARPLANNING aVorige maand hebben alle Vlaamse scholen de jaarplanning vanCANON Cultuurcel ontvangen. Op een overzichtelijke maniervindt u er terugkerende én nieuwe projecten. Een update van dezejaarplanning wordt in de loop van de maanden september-oktobernaar alle scholen gestuurd. U kan deze jaarplanning ook persoon-lijk én gratis ontvangen. Stuur gewoon een aan uzelf geadresseerdkleefetiket naar CANON Cultuurcel - Jaarplanning - Koningsstraat 138- 5de verdieping - 1000 Brussel.

LEREN LEREN MET MUZISCHE VORMINGCANON Cultuurcel is over-stelpt met brieven, kaart-jes en faxen van leerkrach-ten basisonderwijs die al-lemaal de brochure Lerenleren met muzische vor-ming aanvragen. Hierdooris meteen de hele voorraadweg. Niet meer aanvragen,dus. Blijf deze rubriek opde voet volgen: een even-tuele tweede druk zullenwe meteen aankondigen.CANON Cultuurcel - LydiaAsbestaris - Koningsstraat 138- 1000 Brussel - tel 02-21145 62 -fax 02-211 45 52

(advertentie)

IS HET PMS THUIS? aZo’n honderd telefoontjes perdag. Sinds enkele jaren zorgende PMS-centra ook tijdens hunsluitingsperiode (half juli tot halfaugustus) voor een telefoonper-manentie en dat werpt duide-lijk vruchten af. U kan er te-recht met vragen over erkendevormings- en opleidingsmoge-lijkheden in Vlaanderen (enEuropa). Maar ook met vragenover wettelijke bepalingen, stu-dietoelagen, examencommissies,bij- of herscholen van volwasse-nen enz.De Hallo PMS-lijn 02-219 7871 van de PMS-centra van hetGemeenschapsonderwijs isbereikbaar van 16 juli tot 14augustus (elke werkdag van 9 u.tot 17 u.). Meer informatie ookop de PMS-webside www.argo.be/s c h o l e n / a r g o 0 1 3 0 / h a l l o /hallopms.htmDe PMS-Infolijn van de Vlaam-se vrije PMS-centra is bereik-baar van 16 juli tot 14 augustus(9 u. tot 12 u. en 13 u. tot 16 u.)op tel 078-15 55 51. Mede dankzij de wonderen van de tech-niek wordt elke oproep auto-matisch doorverbonden met eenPMS-medewerker uit de eigenprovincie van de beller.

20 KLASSE NR.86

WALVISWERELD a1998 is het Jaar van de Oceanen. Vandaar ookWalviswereld, een prachtige tentoonstelling overwalvissen en het werk van Greenpeace. Een le-vensgrote potvis heet u welkom. U kan aan boordklimmen van een schip dat op walvissen jaagt. Ofeen winkel van weleer binnenstappen waar menwalvisproducten aanbiedt. En er is A friend fromthe blue, Vlaamse film over een waar gebeurddolfijnenverhaal. Walviswereld loopt nog tot 31januari 1999 in de ASLK-galerij - Kreupelenstraat 12- 1000 Brussel, vlakbij het Centraal Station. U bentwelkom van 10 tot 18 uur, van dinsdag tot en metzondag. Toegangstickets zijn te koop in alle ASLK-kantoren. De prijs voor volwassenen bedraagt150 frank. Voor kinderen en groepen zijn erreductieprijzen. De tentoonstelling is geschiktvoor alle leeftijden. Een groepsrondleiding vraagtu minstens twee weken vooraf aan op het num-mer 02-228 71 68. Die kost 1500 frank (weekend:2000␣ fr.). Scholen kunnen op hetzelfde nummereen educatief pakket aanvragen: Het ABC van dewalvis en een cd met walvisgeluiden. Zie ook hetvorige nummer van Klasse voor een speciaal aan-bod voor leerkrachten.Dienst Tentoonstellingen ASLK - reservaties en boekin-gen - Kreupelenstraat 12 - 1000 Brussel - tel 02-228 7168 - Info: Frank Monsecour - Greenpeace - Vooruit-gangstraat 317 - 1030 Brussel - tel 02-274 02 00 - fax02-201 19 50 - info@be.greenpeace.org -www.greenpeace.be

TONEELINITIATIE a• Jongeren van 8 tot 14 jaar kunnen zich tijdensde zomervakantie één week lang onderdompelenin de wereld van het theater. De groepen zijningedeeld volgens leeftijd: 8-10 jaar, 11-12 jaar en13-14 jaar. Op het programma: theater (gevoe-lens verkennen, in de huid van een andere krui-pen, de speelruimte aftasten...), muziek (het lichaamals instrument, muziekstijlen en bijhorende kle-dij, een toneelstukje rappen...), kostuum en gri-me (kostumes, kapsels, pruiken, hoeden, grime,sieraden...) enz. Er zijn twee theaterstages: van 6tot 10 juli en van 3 tot 7 augustus. Ze vindenallebei plaats in Hof Van Ryhove - Onderstraat 20 -9000 Gent (telkens van 8 u. tot 18 u.).Theater Prometheus - Kammerstraat 19 - 9000 Gent -tel 09-225 28 08 - fax 09-233 36 92• Jongeren van 9 tot 18 jaar én met weinig of geenervaring met theater kunnen bij Jonna terecht vooreen speelse Toneelinitiatie. Er wordt gewerkt ingroepjes volgens leeftijd van 6 tot 10 juli of van 24tot 28 augustus. Voor jongeren van 8 tot 14 jaar iser daarnaast een Creaweek (van 24 tot 28 augus-tus), met workshops met allerlei materialen.Toneelschool Jonna - Aarschotsesteenweg 113 - 3012Wilsele - tel 016-44 80 19 - fax 016-44 78 20

STAGES EN JOBS s40.000 studentenjobs, 20.000 cursussen en sta-ges. Vlaanderen, België, de hele wereld. Gratis teraadplegen tot 17 juli. Dat is de Stages en JobsDatabank van Stichting van de Onderneming. Geïn-teresseerde jongeren kunnen terecht in elk Gene-rale Bank-agentschap of bij IBM Belgium - VictoriaReginaplantsoen 1 - 1210 Brussel.

GRENS-WEG bVia vraagjes over de landen van de Europese Unieen het uitbeelden van figuren, kunnen de leerlin-gen tangramstukken winnen, waarmee ze eenludieke kaart van Europa vervolledigen. Met dezekaart, de vraagjes en de slogans op de tangram-stukken kan u een of meerdere lessen bestedenaan het thema Europa. Een didactische handlei-ding krijgt u er trouwens bij. Het Europaspel

Grens-weg is een realisatie van Centrum voor Infor-matieve Spelen en Stichting Ryckevelde. Het is be-doeld voor de derde graad lagere school. Het kost400␣ fr. en u kan het bestellen bij Stichting Ryckevel-de - Ryckevelde 10 - 8340 Damme - tel 050-35 27 20- fax 050-37 11 01 - ryckevelde@unicall.be

WEDSTRIJDENLeraars nemen foto’s sHebt u oog voor uw leerlingen? Probeer hen ineen typische situatie én op een originele manier tefotograferen. Roep met uw foto een vrolijke, span-nende, dromerige, enerverende, emotionele, kwets-bare... sfeer op. Originaliteit is dé weg om de juryte overtuigen. Dia’s (met print), zwart-wit foto’s,kleurenfoto’s, aan u de keuze.Stuur uw inzending uiterlijk op 1 september naaronderstaand adres. De maker van de meest origine-le foto wint een schilderij van Franca Russ-MullerJabusch (haar werk staat vaak in het Nederlandseonderwijstijdschrift Van twaalf tot achttien).Van twaalf tot achttien - Fotowedstrijd - Postbus 1592 -3800 BN Amersfoort - Nederland

Europa sToekomstige leraren lager en secundair onderwijs(laatstejaars lerarenopleiding) kunnen uiterlijk op31 juli één exemplaar van hun eindwerk, scriptie,afstudeerproject enz. sturen naar onderstaand adres.Voorwaarde: het onderwerp is Europa (integra-tie, Europees bewustzijn, Europese identiteit, me-thodes om het begrip Europa te verduidelijkenenz.) Individueel én groepswerk zijn mogelijk. Deeerste prijs bedraagt 25.000␣ fr.Europese Vereniging Onderwijzend Personeel vzw -Paul Aerts - Jachthoornlaan 76 - 2970 Schilde - tel enfax 03-658 44 57 - aerts@glo.be

GRATIS STRIP bSamen met Klasse voor Ouders ontvingen allevijfde en zesdejaars lager onderwijs nu ook eengratis stripverhaal over openbaar vervoer en DeLijn. Klasse zorgde er ook voor dat de scholen dieniet zijn ingeschreven voor Klasse voor Ouders tóchde gratis strip kregen. Met het openbaar vervoernaar school is immers goedkoop, veilig en milieu-vriendelijk. Bedankt om de strip uit te delen.

MENEER KAAIMAN TOONT DE WEG bDe infostrip David & Co bij Meneer Kaaiman (én debijhorende begeleidingsmap voor leerkrachten)toont met grappige tekeningen (Marec) ex-zesde-klassers in hun eerste jaar secundair onderwijs.Wat wil ik eigenlijk worden? Wat doe ik graag?Waarom zou Latijn beter zijn? enz. zijn vragen diehierbij op de proppen komen. De opdrachten enoefeningen in de begeleidingsmap leren uw leer-lingen zelfbewust en actief bezig te zijn met hunschool- en studiekeuze.Nieuw is de Map voor Ouders. Niet alleen krijgenouders informatie over de structuur van het secun-dair onderwijs in Vlaanderen, ze worden meteenook uitgenodigd om, samenmet hun zoon of dochter,actief op zoek te gaan naarde «beste» keuze.Deze uitgaven zijn een rea-lisatie van KWB-KAV-Onder-wijsdienst. De Infostrip is ver-krijgbaar in pakjes van 10ex. (250␣ fr.). De Map voorOuders (+ infostrip) kost 100␣ fr.(+ 50␣ fr. verzendingskosten).KWB-KAV Onderwijsdienst -Lakensestraat 76 - 1000 Brus-sel - tel 02-210 88 24 - fax 02-210 88 00

(advertentie)

(advertentie)

BEGELEIDERWETENSCHAPSTRUCK sVanaf oktober beweegt er watin Vlaanderen: de Experion. Dezevrachtwagen bevat wetenschap-pelijke interactieve opstellingen,gekaderd in een boeiend ver-haal, om leerlingen van het eer-ste jaar secundair onderwijs tweeuur lang zelfstandig op ontdek-kingstocht te sturen. Voor dezeExperion zoekt Stichting Flan-ders Technology International eenbegeleider. Hij/zij moet jonge-ren kunnen begeesteren, maarook in toom houden; zelfstan-dig kunnen werken en beslis-singen nemen; grote zin voorverantwoordelijkheid hebben;bereid zijn om op verplaatsingte overnachten; durven omgaanmet pc; interesse hebben voortechnologie en wetenschap;handen uit de mouwen kun-nen steken; beschikbaar zijn vanafhalf augustus 1998.Herkent u zich in dit profiel?Stuur dan uw CV met een ge-motiveerd begeleidend schrijvennaar Stichting Flanders Techno-logy International - Experion - Storm-straat 1 - 1000 Brussel - fax 02-502 44 99 - info@stichting.fti.be

22 KLASSE NR.86

OPENSCHUURDAG aDe Kaaihoeve was stilaan te klein, maar daar komtverandering in. Vanaf eind mei opent het Oost-Vlaams Provinciaal Natuureducatief Centrum DeKaaihoeve zijn (gerestaureerde) schuurdeuren. Erkomt een polyvalente ruimte voor de ontvangstvan de schoolgroepen die dagelijks op bezoekkomen. Voor het secundair onderwijs en voorvolwassenen zijn er een leslabo en nieuwe projec-tiemogelijkheden. Onder de prachtige dakstruc-tuur is plaats voor tentoonstellingen.Op zondag 21 juni kan u zelf een kijkje gaannemen. Van 10 u. tot 18 u. kan u doorlopend enuitgebreid kennis maken met de educatieve pro-gramma’s voor kleuter-, lager en secundair on-derwijs en met de materiaalkisten voor veldon-derzoek. Of neemt u liever een kijkje in de ten-toonstelling Kunst~stromingen: twee rivierval-leien artistiek bekeken? Voor de sportieve na-tuurliefhebbers zijn er wandel- en fietsbrochuresbeschikbaar voor een tocht in de omgeving. Geeftu vooraf een seintje als u langskomt?Provinciaal Natuureducatief Centrum De Kaaihoeve -Oude Scheldestraat 16 - 9630 Meilegem (Zwalm) -tel 055-49 67 96 - fax 055-49 67 98

CREATIEVE VAKANTIESVOOR LERAARS MET KLASSE aVoor de derde keer organiseert Spelewei vzw crea-tieve vakantiecursussen voor leraars (mét klasse):bijtanken, herbronnen, er tegenaan, uzelf uitda-gen en uw creativiteit stimuleren. Bedoeld voorleraars van alle niveaus en alle netten.De cursusgevers zijn ervaren en professionele do-centen. De workshops zelf worden op een erva-ringsgerichte manier gebracht: veel uitproberen,weinig stilzitten, veel uitwisselen, weinig theore-tiseren, intens werken in een ontspannen sfeer.Ook dit jaar bestaat de mogelijkheid om te kiezenvoor één of twee workshops die elk twee dagenduren. In principe kan elke workshop door ieder-een worden gevolgd. Ze hebben veeleer een alge-meen vormend karakter. Alle workshops startenop het niveau van de beginnende deelnemer.Concrete vertalingen naar het eigen doelpubliekmoet u zelf maken.

De keuzemogelijkheden:1. FolkloreDANSexpressie (de combinatie vanfolkloredans en dansexpressie)2. In woorden vlieg ik verder... (creatieve poë-zieoefeningen en spelen met teksten)3. Het spel van de clown (ontdek de clown inuzelf)4. Schminken (basistechnieken)5. Figurentheater (poppen maken, ermee spelenen scenario’s opbouwen)6. Mime en bewegingstheater (bewegings-, stem-en acteeroefeningen om onze uitdrukkingsmoge-lijkheden en lichamelijke vaardigheden te ver-nieuwen)7. Spel als methodische werkvormSamenwerking, concentratie, vertrouwen, zintuig-lijkheid... spellen die ervoor zorgen dat groepenwaarmee we werken hechter en met meer respectvoor mekaar functioneren. Ook motorische vaar-digheden, tactiek en strategie komen aan bod.8. Creatieve kinderdans (creatief leren dansenmet kinderen)U kiest zelf of u twee dagen blijft (één workshop)of vier dagen (dan kan u twee workshops volgen).De workshops vinden plaats van 10 tot 11 augus-tus (eerste reeks) en van 12 tot 13 augustus (twee-de reeks), in Destelheide, Dworp. Deelnemen kost3200␣ fr. voor een tweedaagse en 6000␣ fr. voor devierdaagse. De prijs is all-in: overnachtingen,maaltijden, workshops enz. Overnachten is wel-

iswaar niet verplicht (maar dat heeft geen invloedop de deelnemingsprijs, vermits het centrum deovernachtingen sowieso aanrekent). Er zijn gééneenpersoonskamers.Vraag een volledig overzicht bij Spelewei vzw - Kapelle-kensweg 2 - 3010 Leuven - tel 016-35 05 50 - fax 016-25 43 34. Daar kan u ook inschrijven (schriftelijk, perfax of telefonisch tijdens de kantooruren van 10 u. tot12.30 u. en van 13.30 u. tot 17 u.)

WERKGROEP VOOR WEERGEKKEN aAlle weergekken (of weergeïnteresseerden) vere-nigen zich in de Werkgroep Weerkunde. De werk-groep organiseert bijeenkomsten en bezoeken aanweer- of aanverwante instituten, publiceert eenmaandelijks blad (Halo), verkoopt bouwtekenin-gen om zelf een weerhut op te zetten, verspreidteen handleiding voor wie wil starten met weer-waarnemingen enz. Als u 60␣ fr. aan postzegelsstuurt naar onderstaand adres, krijgt u per keren-de post een informatiepakket (met o.a. een proef-nummer van Halo).Werkgroep Weerkunde - Vrijheidsstraat 36 - 8310Assebroek - tel 050-35 97 83

GEZOCHT a• Pak meteen de telefoon en bel: bij Sjalom is eenvacature voor een gedetacheerde. De vzw is ac-tief rond integratiewerking van en door fysiekgehandicapte en niet-gehandicapte jongeren. Uzal er verantwoordelijk zijn voor (kader)vormingen sensibiliseringsprojecten naar scholen en jeugd-organisaties. Solliciteren tot 10 juni bij JeugddienstSjalom vzw - Wespstraat 1 - 9000 Gent - tel 09-22892 09.• Een vastbenoemd leraar kan als gedetacheerdeaan de slag bij de Vereniging van Vlaamse Studenten(VVS). Opvolgen van het Hoger Onderwijs(beleid),rapporteren, ledentijdschrift redigeren, acties voor-bereiden enz. staan op uw functiebeschrijving.Solliciteren met CV bij VVS - Kerstenmannekens-straat 5 - 1000 Brussel - tel 02-511 93 75 - fax 02-511 78 06 - vvs@glo.be• Bij Crejinfo (binnen de Landsbond van LiberaleMutualiteiten) kan vanaf 1 september een vastbe-noemd leraar als gedetacheerde een nieuwe loopbaanstarten. Uw functie: de werking van de vereniginguitbouwen, informatiebrochures samenstellen voorjongeren, producten en initiatieven ontwikkelenvoor jongeren, vorming en begeleiding organise-ren enz. Solliciteren met CV bij Crejinfo vzw -William De Boeck - Livornostraat 25 - 1050 Brussel -tel 02-538 60 03 - fax 02-537 92 67.• Een vastbenoemd leraar kan vanaf 1 septemberals gedetacheerde meewerken aan de ondersteu-ning van plaatselijke scholierenparlementen,vorming van begeleiders en parlementairen, re-dactiewerk enz. Solliciteren met CV bij Jongeren ende Wereld - Lange Kievitstraat 74 - 2018 Antwerpen- tel 03-227 27 85.• Contacten onderhouden en uitbreiden met deVlaamse amateurdanswereld: dat is vanaf 1 sep-tember de taak van een gedetacheerd leraar bijJeugd en Dans vzw - Meistraat 2 - 2000 Antwerpen -tel 03-202 83 50 - fax 03-202 83 30.• Eén voltijdse en één deeltijdse (3/4) betrekkingis vanaf september beschikbaar bij Zeppelin, eenervaringsgerichte basisschool in Mortsel. Solli-citeren met CV (ten laatste 15 juni) bij ElkeDeforce - Dianalaan 163 - 2600 Berchem - tel 03-321 87 70.• Instituut voor Praktische Opleiding en Communica-tie (IPOC) zoekt verantwoordelijken en leraarsFrans voor Franse taalstages in Wallonië tijdensde zomervakantie. Bellen of schrijven naar IPOC -Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier - tel 03-480 64 48 -fax 03-489 01 99.

(advertentie)

LEK sMet de educatieve map Lek willeraar Nederlands Wim Geysenzijn gelijknamige debuutromanin zoveel mogelijk klassen be-spreekbaar maken. In de mapvindt u een boekbespreking, song-teksten, krantenartikels, stellin-gen, rollenspelen en schrijfop-drachten. En met duidelijke tipsvoor de leerkrachten om met demap aan de slag te gaan.Lek (verschenen eind ‘97) is hetverhaal van Joseph Timmermans,eerstejaarsstudent architectuur,die wordt opgenomen in de psy-chiatrische afdeling van de ge-vangenis. Het boek vertelt overinternering en vervroegde in-vrijheidsstelling, over een maat-schappij die oordeelt en veroor-deelt, over commissies die be-slissen over straf en vergelding,en over de verantwoordelijkheidvan de maatschappij, van hetindividu en van de opvoedersinzake crimineel gedrag. De the-ma’s sluiten aan bij de leefwe-reld van de jongeren: gebrekaan affectie thuis en op school,seksueel misbruik, macht enonmacht van het systeem...De losbladige lesmap telt 43 pa-gina’s en kost 200␣ fr. De auteur isook beschikbaar voor gastlessenen lezingen (tel 03-651 68 81).EPO - Lange Pastoorstraat 25-27 -2600 Berchem - tel 03-218 63 87 -fax 03-218 46 04 - www.epo.be -uitgeverij@epo.be

24 KLASSE NR.86

KLASSE-SERVICE a• Ik zoek iemand die met mij wilmuteren: ik geef les (basisonderwijs,vastbenoemd) in Leuven en wil vol-gend schooljaar lesgeven in een schoolin of rond Brugge. Geïnteresseerdenkunnen mij schrijven of bellen: Ma-rilleke Smeyers - Leuvensebaan 262 -3220 Holsbeek - tel 016-44 08 41.• Ik (vastbenoemde regentes licha-melijke opvoeding-biologie) woon inGent en geef bewegingsopvoeding inhet Vrij Basisonderwijs in Tongeren.Ik wil graag muteren naar een schoolin kring van zo’n 60 km rond Gent. Ukan schrijven of faxen naar Lut Jam-maers - Spinmolenplein 280 - 9000 Gent- fax 09-227 71 14.

• BSGO De Klimop uit Gistel wil haar leerlingen(derde graad lager onderwijs) vertrouwd makenmet het medium Internet. Een eigen homepage,een eigen websiteadres enz. staan op het pro-gramma. George Demey is op zoek naar collega’s-onderwijzers met Internetervaring. U kan metcollega Demey contact opnemen viabsgo_deklimop_gistel@unicall.be• Op zaterdag 27 juni kunnen motorminnendeleerkrachten deelnemen aan de 3de Kleine PrinsRun, met samenkomst, vertrek en aankomst bijscholengroep Alicebourg in Lanaken. Er is vrijvertrek tussen 12 u. en 15 u. Deelnemen kost300␣ fr. Hiermee steunt u meteen het Kinderkan-kerfonds Limburg vzw. Meer informatie bij Jean-François Wiels - Filterstraat 56 - 3960 Bree - tel en fax089-74 28 13.• Het Brusselse Centrum Nederlands voor Migranten(CNM) zoekt vrijwillige lesgevers Nederlands.Wie belangstelling heeft, belt 02-411 63 84 (kan-tooruren).• Gezocht: avontuurlijke mensen met interessevoor Noord-Zuidproblematiek voor een groeps-reis naar Bolivia (een tiental reisgenoten). Via deplaatselijke boerenorganisaties maakt u kennismet natuur en cultuur én met de socio-economi-sche leefsituatie van de plaatselijke bevolking.Bolivia Anders organiseert twee reizen: van 24 julitot 16 augustus (Lut Vanloo - tel 016-25 00 33) envan 14 augustus tot 6 september (Els Cornelis - tel016-26 15 19, enkel ‘s avonds).

HORIZON sPraktische tips om uitwisselingen, Comeniuspro-jecten of buitenlandse stages te organiseren, sub-sidieprogramma’s en een lijst met nuttige Inter-netadressen: dat is de inhoud van Horizon, eengids voor de organisatie van internationaleschoolprojecten in het secundair onderwijs. Degids kost 320␣ fr. U kan hem bestellen bij StichtingRyckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Damme - tel 050-35 27 20 - fax 050-37 11 01 - ryckevelde@unicall.be

4DE PENNENZAKKENROCK aOp donderdag 25 juni (9.30 u. tot 16 u.) wordt hetstrand van het Zilvermeer in Mol overspoeld metzo’n 25.000 leerlingen van 8 tot 14 jaar. Centraalstaat het kinderrockconcert met o.a. de Lollies,X-session, Boysband, Enzo, 2-Fabiola en Fioco. Ookde zingende helicopterpiloten uit Windkracht 10zijn van de partij. Gastheren Gemeentelijke Jon-gensschool Mol Rauw en Domein Zilvermeer hebbenook gezorgd voor een tweede podium met we-reldmuziek: Afro-dansers, tam-tamspelers, zanguit Marokko, Tunesië en Ierland en Amerikaansehip-hop. Naast het muziekgedeelte is er randani-matie: springkastelen, klimmuren, hindernispar-cours, death-rides, basket- en volleybal, speleo-boxen, go-carts enz.

De toegangsprijs voor dit festival bedraagt 60␣ fr.voor leerlingen die klassikaal inschrijven (leer-krachten en begeleiders gratis).Na 17 u. volgt nog een rockconcert voor ouderejeugd en andere geïnteresseerden met plaatselijkerockgroepen én bands met reputatie. De prijsdaarvoor: 300␣ fr. (250␣ fr. in voorverkoop).Provinciaal Domein Zilvermeer - dienst Animatie - AlexLefevere - Zilvermeerlaan 2 - 2400 Mol - tel 014-82 9529 - fax 014-82 95 01

D’AFVAL TE VOORKOMEN bAfvalzorg op school is het centrale thema vaneen nieuwe lesmap voor het lager onderwijs.Hoe zorgen we voor minder verpakkingsafval opschool en minder afval bij activiteiten? Zo geeftde school meteen het goede voorbeeld én krijgende leerlingen de gelegenheid om milieubewustgedrag te oefenen. De map bevat verder achter-grondinformatie over composteren, milieuvrien-delijk papier, verpakkingen, duurzaam school-materiaal enz. Bovendien krijgt u een waaier vandoe-activiteiten aangeboden om uw leerlingenmeteen aan het werk te zetten.De lesmap D’Afval te voorkomen kost 500␣ fr. (+verzendingskosten).Dienstencentrum AXI vzw - Gerke Verthriest - Molen-straat 16 - 1700 Dilbeek - tel 02-582 73 68 - fax 02-582 94 83 - axi.dilbeek@club.innet.be

MAAK EEN KINDERBOEK aSchrijf een verhaal voor kinderen van 2 tot 7 jaar(max. 4 p. A4). Deel dit verhaal op in tekstblokken.Maak een maquette van het kinderboek (max. 32blz.), geschetst in potlood, op ware grootte. Werkdrie platen (min. één hele pagina per plaat) vollediguit in kleur (de techniek kan u vrij kiezen). Stuur ditalles vóór 30 juni naar het stadhuis van Hasselt.De eerste prijs van deze Illustratorenprijs van deStad Hasselt bedraagt 300.000␣ fr. Bovendien zaluitgeverij Clavis het bekroonde werk uitgeven.Volledig reglement en inzendingen: stad Hasselt - dienstvoor Cultuur - Stadhuis - 3500 Hasselt - tel 011-23 9553 - fax 011-22 57 42

WERELDHANDEL IN DE KLAS sMax’s Trade Game geeft met concrete en levendi-ge voorbeelden inzicht in de relaties tussen Noorden Zuid. Hoe werkt de internationale handel in hetnadeel van kleine boeren? Waarom leven zoveeltextielarbeiders in slechte omstandigheden? Waaromleidt concurrentie soms tot milieucatastrofes? Metdit nieuwe educatieve spel van Max Havelaar vzwontdekken uw leerlingen (derde graad secundaironderwijs) verbanden tussen papierproductie enbananenteelt, tussen hamburgertenten en ontbos-sing, tussen cocaïne en wapenhandel, tussen gar-nalen en irrigatieproblemen...Het spel zelf is een soort zeeslag. Daarnaast hebt utal van mogelijkhedenvoor voorbereidende ta-ken, nabesprekingen engroepswerk. Het spel isvakoverschrijdend (eco-nomie, aardrijkskunde,geschiedenis, levensbe-schouwing, biologie...).De speldoos bevat al hetnodige spelmateriaal, pluseen reuzenposter en eenvideo (over wereldhandel en eerlijke handel, metMax Havelaar-koffie als voorbeeld).U kan de speldoos gratis ontlenen. U betaalt wél eenwaarborg (1000␣ fr.). U kan de speldoos afhalen oponderstaand adres of per post laten bezorgen (ver-zendingskosten heen en weer bedragen zo’n 700␣ fr.).Max Havelaar vzw - Leopold II-laan 184d - 1080Brussel - tel 02-411 64 62 - fax 02-411 60 05

(advertentie)(advertentie)

GRATIS NAVORMING a41.000.000␣ fr.: dat is de subsidiepot die de Vlaamse regering heeft klaarliggen voor 32nascholingsprojecten voor het schooljaar 1998-1999. Meteen wil de Vlaamse regering debetrokken thema’s een steuntje in de rug geven.Deelnemen is gratis. De verdeling van de (beperkt) beschikbare plaatsen gebeurt op basis vande inschrijvingsdatum. Wie eerst inschrijft, krijgt een plaats in het project. Deelnemen isnatuurlijk niet vrijblijvend: wie uiteindelijk zijn kat stuurt, laat niet alleen geld verloren gaan,maar verhindert meteen ook dat andere collega’s aan hun trekken komen.Op uw school ligt ondertussen een map met een uitgebreide beschrijving van elk project. Vraag ernaar bij uw directie. Hieronder vindt u een korte opsomming: titel, organisator, contacttelefoon-en faxnummer. Neem gerust contact op met de betrokken organisatoren als één of meer van dezeprojecten aansluiten bij de thema’s waarrond u of uw school volgend schooljaar willen werken.School- en nascholingsbeleid• Werk maken van leer-krachtige scholen - Stichting-Lodewijk de Raet - tel 02-240 95 00- fax 02-242 26 10• Ontwikkelen en implementeren van een schoolwerkplan, met speciale aandachtvoor het nascholingsplan - Navorming in het katholiek onderwijs vzw - tel 02-507 07 82 -fax 02-511 68 39Vakoverschrijdende eindtermen leren leren en sociale vaardigheden• Jongeren aanspreken op hun leer-kracht - Stichting-Lodewijk de Raet i.s.m. K. Douchar- tel 02-240 95 00 - fax 02-242 26 10• Sociale vaardigheden in de klaspraktijk - Relatie-studio - tel 09-220 70 00 of 02-220 4000 - fax 02-220 76 25• Een minuutje, ik denk na! - UIA i.s.m. Centrum voor andragogiek UFSIA - tel 03-820 2518 - fax 03-820 25 26• Leren leren in het basisonderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs -Navorming in het katholiek onderwijs vzw - tel 015-29 84 77 - fax 02-511 68 39• Leren leren in een krachtige leeromgeving voor leerlingen in het secundair onderwijs- VUB-IDLO i.s.m. ARGO, Centrum voor nascholing en Nascholingscentrum VOOP-VONAC- tel 02-269 24 21 of 02-629 21 51 - fax 02-269 36 36• Zelf ervaren is niet te evenaren - Centrum Informatieve Spelen - tel 016-22 25 17 - fax016-29 50 99• Groeipijnen in sociaal contact - SOVaCo vzw i.s.m. Werkgroep Groepsbegeleidingenvoor kinderen en jongeren Gent - tel 054-33 10 81 - fax 054-33 10 81• Ondersteuning van de invoering van de eindtermen, Module 1: Sociaal vaardig,Module 2: Leren over leren - Nascholingscel KH Limburg i.s.m. Donche-centrum Vorselaar- tel 011-30 04 94 of 011-30 04 90 - fax 011-30 04 96Zorgverbreding• Zorgverbreding in het secundair onderwijs - KH Kempen, dep. lerarenopleiding, campusVorselaar i.s.m. PMS-centrum Vorselaar en Nascholingscel KH Limburg - tel 014-50 93 06 of 014-50 93 42 - fax 014-50 93 44• Als team werken aan de uitbouw van zorgverbreding in kleuter- en lager onderwijs -Onderzoekscentrum voor Kleuter- en Lager Onderwijs, KULeuven - tel 016-32 62 55 - fax016-32 62 74• Zorgbreedte in de eerste graad (én 1b) van het secundair onderwijs - UIA-CBL - tel 03-820 29 61 - fax 03-820 29 57• Omgaan met pesten op school - Cheobs vzw - tel 016-20 76 55 - fax 016-20 76 55• Gedragsgerichte leerlingbegeleiding in de secundaire school - Cheobs vzw - tel 016-2076 55 - fax 016-20 76 55Nieuwe media• Educatief computergebruik - Eekhoutcentrum - tel 056-24 61 82 - fax 056-24 69 98• Nieuwe media in de basisschool - AVSG - tel 02-502 09 05 - fax 02-502 12 64• Integratie van educatieve software in de klaspraktijk - ARGO, centrum voor nascholing- tel 02-512 32 59 - fax 02-512 29 06• BITS2 - 1998-1999 - Vlaamse Gemeenschapscommissie - tel 02-482 00 78 - fax 02-482 0082 - bits@vgc.be• Integratie van educatieve software in de klaspraktijk - ARGO-Centrum voor nascholingi.s.m. Hogeschool Antwerpen - tel 02-478 33 30 - fax 02-479 22 26• Een computer in mijn klas, een computerklas in mijn school: de school van morgen? -Pedagogisch Centrum Antwerpen i.s.m. Hogeschool Antwerpen (Dep. Handelswet. en Infor-matica) en Rijksuniversiteit Gent (Dep. Lerarenopleiding) - tel 03-830 01 11 - fax 03-825 06 48Schoolleiderschap• Een efficiënt directeur = een krachtig team - Vormingsleergang voor sociaal enpedagogisch werk vzw - tel 056-37 26 27 - fax 056-37 26 30 - vlod@innet.be• Training voor schoolleiders basisonderwijs - Hogeschool Gent - tel 09-266 08 00 - fax 09-266 08 01• Schoolleiders: to have and to be - ARGO, centrum voor nascholing i.s.m. infinite bvba en ‘tkonvent - tel 02-478 33 30 - fax 02-479 22 26• De schoolleider in een turbulente beleidsomgeving - DiNAC i.s.m. Nascholingscel K.H.Limburg - tel 011-23 68 24 - fax 011-23 68 25• Met het oog op de toekomst. Koerszoekend leiderschap in de basisschool - Centrum voorAndragogiek - tel 03-220 46 93 - fax 03-220 46 79• Leiden en/of begeleiden: oriëntatie op een aangenaam en dynamisch schoolklimaat -Perspectief vzw - tel 016-77 92 03 - fax 016-77 00 60Functiebeschrijving en zelfevaluatie• Beleid voeren vanuit functiebeschrijvingen en zelfevaluatie - KH Kempen, dep.lerarenopleiding, campus Vorselaar i.s.m. Schoolbegeleidingsdienst ‘De Kempen en KHBrussel (dep. lerarenopleiding) - tel 014-50 93 42 of 014-50 93 06 - fax 014-50 93 44• De taken van de onderwijzer zwart op wit? - ARGO, centrum voor nascholing i.s.m.VUB-IDLO, Infinite bvba en ‘t Konvent - tel 02-478 33 30 - fax 02-479 22 26• Functiebeschrijving en evaluatie: een stapsgewijze aanpak - Kring-vorming vzw - tel053-63 08 16 - fax 053-63 08 16Interne kwaliteitsbevordering• Praktische methoden voor kwaliteitsbevordering in scholen - OpleidingscentrumMerchtem i.s.m. Deloitte & Touche - tel 052-37 06 00 - fax 052-37 44 17 - om@skynet.be• Scholen op zoek naar hun kwaliteit door zelfevaluatie - UIA-DIKR en UIA-CBL - tel 03-82029 65 of 03-820 29 61 - fax 03-820 29 62 - vpeteg@uia.ac.be

R

nrcnict

embien 3

eir

sekB2

irdtpnptpcaa 1

Fs

bu

en

ALGEMEEN a• Vaktijdschriften (28)Bent u geboeid door taal? Dan is het nieu-we, tweemaandelijkse Over taal iets vooru. Losse en diepgravende artikels over taalnaast vaste rubrieken als Taal op het ww-web (Internetjargon), Toonaangevend (re-censies van nieuwe boeken), Taalwerk (re-portages over mensen uit de dagelijke taal-

praktijk), nieuwe woorden voor het woordenboek enz. 24 blz.vlotte lectuur in een luchtige vormgeving. Een jaarabonnementkost 1145␣ fr., een proefnummer niets.Over Taal - Uitg. UGA - Stijn Streuvelslaan 73 - 8501 Heule - tel 056-36 3200 - fax 056- 35 60 96 -publ@uga.be

• Voor directeursAgenda, zakagenda en schooljaarplanner tegelijk, dat is de Direc-tiewijzer. Daarbij ook werkmateriaal voor schooleigen informatie:schutbladen met zelfklevende labels, gekleurde blanco bladen,plastic houders, jaaroverzicht op A3-formaat enz. Een uitgebreidhulpmiddel voor directeurs die het overzicht willen bewaren. Inclu-sief tips voor efficiënt plannen.Directiewijzer - 995␣ fr. (Klasselezers betalen tot30 juni 925␣ fr.) - Uitg. Abimo - Beukenlaan 8 -9250 Waasmunster - tel 052-46 24 07 - fax052-46 19 62 - k.david@planetinternet.be

• 1500 publicatiesAls u op zoek bent naar oude en nieuweoverheidsuitgaven, dan kunt u niet zonderde 238 blz. dikke gids Publicaties van deVlaamse Overheid. Meer dan 1500 publi-caties over economie, gezondheid, huisves-ting, kunst en cultuur, onderwijs, natuur,sport, wetenschappen... Behalve boeken,tijdschriften en brochures loodst de gids uook door de vele kaarten, posters, diareek-sen, videocassettes en software. Een tref-woordenlijst vergemakkelijkt het zoeken.Publicaties van de Vlaamse Overheid - stort120␣ fr. op rek.nr. 091-2201002-04 van Afde-ling Communicatie en Ontvangst - Boudewijn-laan 30 - 1000 Brussel, met de vermelding‘Overheidspublicaties 1998’ - Meer informatie:Hilde Van Nijen - tel 02-553 49 25

• Elektronisch rapportSoftware om punten in te voeren, op teslaan en uit te printen, om rapporten kanten klaar af te leveren met of zonder com-mentaar, statistieken per klas bijhouden…Met Score, programma voor Dos en Win-dows 3.11 of 95, is het allemaal geen kunst.Per licentie betaalt u 2000␣ fr. U kan ook eendemo downloaden van Internet en het pro-gramma al eens uitproberen.Score - De Laet & Van Bouwel - Antwerpsesteen-weg 23 - 2520 Broechem - tel/fax 03-475 15 73- www.dlvb.be - mail@dlvb.be

BASISONDERWIJS b• EindtermenDeze maand ontvangt elke school een exem-plaar van de nieuwe informatiemap over deeindtermen en ontwikkelingsdoelen. Daar-in vindt u de eindtermen en ontwikkelings-doelen per domein. Concrete lessituatiesbeschrijven de toepassing ervan. Boven-dien werpt de brochure meer licht op deachtergronden en de visie die de basis vor-men voor de eindtermen. Voor wie hetallemaal nog niet duidelijk was, spreektdeze uitgave meer dan klare taal.Schrijf voor uw persoonlijk exemplaar 375␣ fr.over op rek.nr. 091-2203006-68 van de CelPublicaties - departement Onderwijs - 1000 Brussel,met vermelding van het referentienummer 206.1

VAKANTIELECTUU• De roos en het zwSchoonheid als gevangeAnne Provoost inspireeop het sprookje De smaakt er een intrigeretisch verhaal van dat zeeuws Vlaanderen, mede hoofdfiguur Rosalden, een pokkenepidebehalve haar, en het lijkste man die ze ooleerlingen vanaf de twDe roos en het zwijn, A499␣ fr.) Uitg. Singel 2622000 Antwerpen - tel 0233 95 69

• Alle kleuren grijsIs kinderarbeid van vderen tegen schandaluitgebuit? Met een verond de eeuwwisselineecken het systeem blostanden. Voor 14-pluAlle kleuren grijs, Kathlebaar in de handel - VerStandaard Uitgeverij - Antwerpen - tel 03-285 7

• De laatste dagenIn 62een umeteschiede laaverlieGastoeen smaakdremse gesste gr

Pompeji, Gaston Van CUitg. Altiora AverbodeAverbode - tel 013-78 0

GRATIS TIJDSCHRIWe hebben 20 gratiklaarliggen van het themvoor het jaar 2000 van hren. En een gratis jaaraeen kaartje met uw msen. Onze onschuldigKlasse (Zeker lezen) - KoBrussel

26 KLASSE NR.86

• Hoek en contractVoor wie hoekenwerk en contractwerk doet, is er de stelkoffer. Pergraad bevat deze koffer 60 verschillende, geïllustreerde stelkaarten,30 voor elk leerjaar. Ze bevatten zowel individuele als klassikaleopdrachten, aangepast aan de eindtermen. Ze zijn het werk vanleraars. De onderwerpen sluiten aan bij de belevingswereld van dekinderen maar even goed bij schoolvakken. Prijs per graad: 995␣ fr.Stelkoffer - uitg. Abimo - Beukenlaan 8 - 9250 Waasmunster - tel 052-4624 07 - fax 052-46 19 62 - k.david@planetinternet.be

• LinkshandigScharen, messen en balpennen, dat wel. Maarkleur-, teken- en oefenboeken voor linkshandi-gen? Ook die bestaan nu. Jonge, linkshandigekinderen (3-8 jaar) moeten niet langer model-len overtekenen die aan de verkeerde kant staan.Ze moeten bij het omslaan van bladzijden nietmeer sukkelen met bolstaand papier. Twee we-reldprimeurs voor 99␣ fr.Info: Gerard Boussu - Sportlaan 1 - 1770 Liedekerke- tel 053-66 19 92

SECUNDAIR ENHOGER ONDERWIJS s• MysterieEen historisch getinte jeugdthriller. Dat isDe zwarte spiegel. In deze roman voor 13-plussers maken mysterieuze voorwerpen hetminder mooie weer in het leven van tweejongeren. Wat begint als een idyllisch ver-haal van samen het geluk zoeken, verzandtsnel in duister mysterie.De zwarte spiegel, Patrick Bernauw, 105 blz.,595␣ fr. - Davidsfonds/Infodok - Blijde-Inkomst-straat 79-81 - 3000 Leuven - tel 016-31 06 00- fax 016-31 06 08

• Vaktijdschriften (29)Wilt u in een notendop geïnformeerd wor-den over hedendaagse (pop)muziek en denieuwe muzikale tendensen? Jonge mu-ziek in het jaar 2000 bedient u op uwwenken. Dit is een themanummer van hetkunst- en cultuurtijdschrift Vlaanderen: 45jaar themanummers over historische en ac-tuele onderwerpen in binnen- en buiten-land. Prijs: 950 fr. (abonnement), 300 fr.(losse nrs.).Stort het juiste bedrag op rek. nr. 000-1650840-94 van CVKV vzw - Lindenlaan 18 - 8700 Tielt

• Etiket of etiquetteEvenwichtig eten betekent ook weten watje in de boodschappenmand legt. Het etiketop voorverpakte voedingswaren bevat veelgegevens: het aantal calorieën (joules) vande slasaus, de vitamines in appelsap, hetvet- en vezelgehalte in de bereide lasagna…Maar hoe die ge-gevens lezen eninterpreteren? In-formeer uzelf enuw leerlingendoor schriftelijk degratis brochurevan de AlgemeneEetwareninspectieaan te vragen. Ge-woon twee post-zegels van 17␣ fr.toevoegen voor deverzending.De voedingswaar-de op het etiket -Algemene Eetwareninspectie - Rijksadministra-tief Centrum - Esplanadegebouw - 11de verdie-ping - Pachecolaan 19 bus 5 - 1010 Brussel

sijnis, lelijkheid als troost.

de zich voor dit boekhone en het beest. Zed, mysterieus en poë-h afspeelt in middel- elfen en engelen diena leiden en mislei-

ie die iedereen trefteest Thybeert, de le-t heeft gezien. Voorede graad.ne Provoost (211 blz.,- Schuttershofstraat 9 --205 94 00 - fax 03-

rre landen waar kin-g lage lonen wordenhaal van hier bij ons,g, legt Kathleen Ver-ot achter de wantoe-sers.n Vereecken - Verkrijg-rijgbaar in de handel -elgiëlei 147a - 2018 00 - fax 03-285 72 99

na Christus maaktetbarsting van de 1277 hoge Vesuvius ge-enis van Pompeji. Hoeste dagen van de staden, verneemt u van Van Camp, die erannend verhaal vane. Meteen een lageel voor de les Romein-hiedenis. Voor de eer-ad secundair.mp, 112 blz., 395␣ fr. -- Postbus 54 - 3271 11 - fax 013-78 01 79

Texemplaren voor u

anummer Jonge Muzieket tijdschrift Vlaande-onnement. Stuur onszikale vakantiewen-

hand doet de rest.ingsstraat 138 - 1000

/th

r (ng , epet kaeinjdda

u setc

pdlic

FRISTI STRIPFESTIVAL/SMURFENFESTIVAL KOKSIJDE:4/7 TOT 30/8 aDubbel stripfeest deze zomer in Koksijde.Van 4 juli tot 30 augustus lijkt deze bad-stad helemaal omgetoverd in het beken-de Smurfendorp. Van 18 juli tot 16 augus-tus is er het Fristi Stripfestival (de 13deuitgave reeds), met tentoonstellingen,animatie, signeeracties, boekenstanden,

thema- en fandagen enz. U kan er uw lang gekoesterde pareltjeslaten schatten of uw eigen teken-pennenvruchten laten beoordelen...U vindt het Smurfen- en Stripfestival ophet Kerkplein van Koksijde-Bad, alle da-gen van 14 u. tot 18 u. De toegangs-prijs bedraagt 150␣ fr. Kinderen tot zesjaar hebben gratis toegang en kinderenvan zes tot twaalf jaar betalen 80␣ fr.vzw Strip Koksijde - Capucijnenlaan34 - 8670 Koksijde - tel 058-51 88 10- fax 058-52 27 41Samen met Strip Koksijde biedt Klas-se zijn lezers graag een extraatje. Alsu dit exemplaar van Klasse aan dekassa van het festival toont, krijgt umeteen een reductie van 50␣ % op de toe-gangsprijs. Deze reductie geldt voor twee per-sonen boven de twaalf jaar: u betaalt samenslechts 150␣ fr. i.p.v. 300␣ fr.

EXPO 58: TOT 30/6 aAlbum (zie Klasse nr. 83), het eigen-aardigemuseum over (de geschiedenis van) Brusseltoont met documenten, foto’s, voorwer-pen, video’s, verklarende panelen enz. deinvloed van Expo ‘58 op Brussel. U kandaarnaast natuurlijk ook de permanentecollectie bewonderen.Individuele bezoekers hebben gratis toegang,maar betalen aan de uitgang (prijs bepaald doorde duur van uw bezoek). Schoolgroepen betalen80␣ fr. per leerling (elke voormiddag op weekda-gen, uitgezonderd dinsdag; begeleiders gratis).Album - Kartuizersstraat 25 - 1000 Brussel - telen fax 02-511 90 55

ZINNEN-BEELDEN: TOT 5/7 aJoshua Rozenman (geboren in Tel Aviv, woonten werkt in Amsterdam) toont veertien beel-den, allen afgietsels van zijn eigen lichaam.Verschillende én verrassende materialen tel-kens, van zout of zeep tot houtzaagsel ofkoeienmest. Vergankelijke materialen ook,zodat de beelden zelf ook «sterfelijk» worden.De toegangsprijs bedraagt 100␣ fr. Reductiehou-ders betalen 50␣ fr. Jongeren tot 18 jaar hebbengratis toegang. Bij de tentoonstelling hoort ookeen boek (1250␣ fr.) met veertien teksten vanevenveel bekende schrijvers (Brigitte Raskin, ConniePalmen, Lydia Rood enz.). Voor klasgroepen uithet lager onderwijs is er een speciaal educatiefproject. Meer dan vijf minuten, filosoferen metkinderen over kunst laat uw leerlingen op eenprettige manier kennismaken met eigentijdsebeeldende kunst. Meedoen kost 2500␣ fr. voor 20leerlingen en duurt 2,5 uur.Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunsten -Begijnhof - Zuivelmarkt 33 - 3500 Hasselt - tel011-21 15 90 - fax 011-23 23 49

IJZERTOREN: PERMANENT aU kan het hele jaar door een bezoek brengenaan de IJzertoren (met Paxpoort en Crypte).Daarnaast zijn er tijdelijke tentoonstellingenrond Kind in oorlog (Unicef), 70 jaar IJzerbede-vaarten (affiches), Tussen Hemel en Aarde in de

JULIUS CAESARFEEIN VELZEKE: 11-13Waren de Belgen echGalliërs? U kan er ziczondag 13 septembemeinse legereenheid rie), aangevuld met eerij voert een veldslabevolking. BefaamdeBrittannië, Duitslandleveren de nodige trokel. Op zaterdag 12 sebezoek brengen aan hRomeinse troepen. U ziewaaronder vier grotenaamde ballistae). Daterdag ook een bezogrootste Gallo-Romeganiseerd (in onze tidan 250 gekostumeerer hun waren aan (vglasblazers). Woordkten en dansers zorgenEn als dát niet lukt imeinse wijn en het Kpunt van de dag wordeen heus Romeins remet kruisiging.Een bezoek aan deze gratis (wijn, bier en hagratis). Het feestweekendagavond met de onthuhoog standbeeld van dCaesar, naar an-tieke traditie opeen voetstuk ge-plaatst. Dit beeldis van de handvan kunstenaarPhilippe Timmer-mans.Provinciaal Ar-cheologisch Mu-seum Zuid-Oost-Vlaanderen vzw- Paddestraat 7 -9620 Zottegem(Velzeke) - tel 09-360 67 16 - fax09-361 28 41

Wetstraat («verrassende» foto’s van politici) enz. Negen verdiepingenvan de toren zijn trouwens ingericht als permanent museum overWO I, met klank- en lichtspel, maquettes enz. Als u met de hele klas opbezoek wil komen, kan u vooraf (gratis) een spreker uitnodigen om ditbezoek in te leiden (in woord en beeld). Een (eveneens) gratis brochu-re en lessenpakket zijn eveneens beschikbaar.De toegangsprijs bedraagt 150 fr. Groepen (vanaf 20 deelnemers) betalen120 fr. Jongeren (6 tot 18 jaar) betalen 80 fr. (individueel) of 60 fr.(groepen vanaf 20 jongeren). Kinderen tot 6 jaar hebben gratis toegang.Een gezinsticket kost 450 fr. U kan uw bezoek aan de IJzertoren uitbreidentot een educatieve dagtrip met allerlei combinatiemogelijkheden.IJzerbedevaartcomité - Carrie Van Praet - IJzerdijk 49 - 8600 Diksmuide -tel 051-50 02 86 - fax 051-50 22 58

FABRICA, COLORS OF BENETTON: TOT 6/9 sMeer dan veertig aanplakbiljetten (3x6 meter) en een grote selectieuit de reeks Faces tonen de reclamestrategie van Benetton enhuisfotograaf Oliviero Toscani. De Benetton-campagnes roepenemoties op en lokken reacties uit, bij autoriteiten én publiek, bijreclamebureaus en bij critici. Benetton wil laten zien dat een groteonderneming ook een sociaal acteur kan zijn en toont dus thema’sals oorlog, aids, racisme, intolerantie enz.De toegangsprijs bedraagt zo’n 230␣ fr. Er is een korting van zo’n 50␣ fr. voorjongeren van 13 tot 18 jaar, senioren (en andere reductiehouders) engroepen (vanaf 10 personen). Kinderen tot 12 jaar hebben gratis toegang.Bonnefanten Museum - Avenue Céramique 250 - Postbus 1735 - 6201 BS

Maastricht - Nederland - tel 00-31-43-329 01 90 -fax 00-31-43-329 01 99

BRUSSEL 1900, HET LEVEN VANALLEDAG IN DRIE DIMENSIES:TOT 28/6 aKarakollenventers; drie witte escargots voortwintig cent; scholles, goudgeel als het strandvan Oostende; modepoppetjes flaneren inhoepelrokken en zwierige hoeden, arm inarm met stijf gesteven heertjes; spijbelendeketjes hollen de paardentram achterna... Inde Solvay Bibliotheek komt het Brussel van1900 weer tot leven. Het Brussel van GrandJacques, van Toone, van de garde civique,van Horta en het enige echte Volkshuis.De toegangsprijsbedraagt 280␣ fr.Senioren betalen250␣ fr., groepen200␣ fr., kinderenvan 6 tot 15 jaar150␣ fr. en school-groepen 100␣ fr. perleerling (voormid-dagen; reserverenop tel 02-467 61 70).Solvay Bibliotheek - Leopoldpark - Belliardstraat -1000 Brussel - tel 02-466 66 36

WATER: PERMANENT sProefopstellingen, maquettes, computerpro-gramma’s en tal van opdrachten nodigenuw leerlingen uit om kennis te maken metwater en waterbeheer: kringloop, voorra-den, vervuiling en zuivering, drinkwater-voorziening, waterecosystemen enz. Waterop het spel is een groepsspel over waterpro-blematiek op wereldvlak: van waterschaars-te in het Midden-Oosten over verwoestijn-ing in Afrika naar immens waterverbruik inNoord-Amerika is dan maar een kleine stap.U kan dit bezoek uitbreiden tot een volledigdagprogramma, met bijvoorbeeld laboacti-viteiten, demonstraties rond kleinschaligewaterzuivering, excursies naar polder of nattebiotoop of bezoeken aan een drinkwater-winning of een rioolwaterzuivering.Een geleid klasbezoek kost 75␣ fr. per leerling (hal-ve dag) of 100␣ fr. (hele dag).Provinciaal Instituut voor Milieu-Educatie (PIME)- Mechelsesteenweg 365 - 2500 Lier - tel 015-3195 11 - fax 015-31 58 80 - pime@club.innet.b

STEN9 a de dappersten aller van overtuigen opin Velzeke. Een Ro-een voltallige centu- detachement ruite- met de inheemsegroepen uit Groot-Nederland én Belgiëpen voor dit spekta-tember kan u al eent marskamp van de er allerlei (wapen)tuig,atapulten (de zoge-rnaast kan u op za-

kje brengen aan dese markt ooit geor-en dan toch). Meere figuranten prijzenn timmerlieden totnstenaars, muzikan-voor de nodige sfeer. er nog altijd de Ro-ltische bier. Hoogte- de reconstructie vanhtsgeding, compleet

festiviteiten is volledigjes zijn natuurlijk niet vangt al aan op vrij-

ling van een 2,3 metertator-veroveraar Julius

KLASSE NR.86 27

rja

n2jnliee

:r--

l--nd:ksv l

e eortar

o

r

ALGEMEEN a• Vierde Dag van Adoptie: 18 en 19/9 inMalle.Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw -Sulferbergstraat 38 - 8000 Brugge - tel 050-33 13 58 - fax 050-34 11 36 - bewoner.dma.be/VAG - VAG@dma.be• Mastersopleiding Stressmanagement enmastersopleiding Psychologie en Vaar-digheden: beide vijf semesters vanaf sep-

tember in Eindhoven enAntwerpen.Benelux Universitair Cen-trum - tel 00-31-73-52200 05 (maandag: 13 u.-17 u.; dinsdag tot vrijdag:9 u.-12 u.)• Taalpolitiek en cul-turele opvoeding: watkan het Esperanto daar-toe bijdragen?: 7 en 8/8 in Montpellier, Frank-rijk.Internacia Ligo de Esperan-tistaj Instruistoj - p/a Ray-mond Wylleman - A. Ver-meylenstraat 65 - 8400 Oos-tende - tel 059-50 27 08

• Leiding geven aan een klas - een leer-krachtige cursus over klasmanagement (17/8 tot 21/8 in Destelheide, Dworp); Coachenvan beginnende (en andere) leraren (14,22 en 30/9, follow-up dag op 9/12).Stichting-Lodewijk de Raet - Liedsstraat 27-29 -1030 Brussel - tel 02-240 95 00 - fax 02-242 26 10- www.ping.be/onderwijs-sldr - dirk.gombeir@ping.be• Dans Driedaagse: 13, 14 en 15/8.Mieke Huybrechts - Heide 32 - 2235 Westmeer-beek - tel 016-69 88 98• Infoavond Pleegzorg: hoe kan je oudersin moeilijkheden steunen door tijdelijk hunkind op te vangen: 24/6.Open Haard vzw - Beekstraat 46/3 - 9031 Gent-Drongen - tel 09-216 82 22 - fax 09-216 82 20• Zomerschool Sterrenkunde: 30/7 tot 3/8.Volkssterrenwacht Beisbroek vzw - Zeeweg 96 -8200 Brugge - tel 050-39 05 66• Zomerworkshops Vertel op: 23 tot 30/8in Destelheide, Dworp.Kleine groepjes werken rond muziektek-sten schrijven (met Bram Vermeulen), verha-len vertellen (Koen Venken), video (GustaafDe Meersman), poëzie (Koen Stacijns) en fo-tografie (Carlos Dekeyrel).Centrum voor Amateurkunsten vzw - Veewey-destraat 24-26 - 1070 Brussel - tel 02-555 0600 - fax 02-555 06 10 - cccva@ecna.org• Jongeren-werk-vormings-week: 3 tot 5/8.Jongeren tussen 18 en 25 jaar werken overdagsamen met volwassenen met een mentalehandicap. ‘s Avonds is er een vormingspro-gramma over de wereld van personen meteen mentale handicap, samenwerking, inte-gratie, engagement enz. Deelnemen is gratis.vzw Ebbe - Bart Schoovaerts - Bontenosstraat 29- 3128 Baal-Tremelo - tel 016-53 61 04• Voortgezette opleiding IntercultureelOnderwijs: vanaf oktober.Katholieke Hogeschool Brussel - Nieuwland 198- 1000 Brussel - tel 02-512 32 59 - fax 02-51229 06• Voortgezette opleiding Remedial Teaching/Buitengewoon Onderwijs: start 3/10.Contactnamiddag op 5/9 (10 u. tot 17 u.).Erasmushogeschool - departement Lerarenop-leiding - K. Bogaerdstraat 4 - 1000 Brussel - tel02-474 01 81

KLASSE-MENTVijftig puzzels zijn everschenen. Al vijf puzzelwoede uitlevenlang schenkt de Staboekenbonnen van naars. Ook bij deze gen er weer vijf op eewachten. Extra moeiluut niet. En bovendde tijd: we verwachtlaatste op 31 juli.Winnaars opgave 48Simonne Troosters (Bechem), Jan Robert (Tienen), Nicole Raes (Dibeek), Jean-Marie Schepens (Gavere-Asper) enenbroeck (DenderwinOplossing opgave 49Opgave 50: We zoevan twee woorden (zein deze rubriek zeker • de 1ste, 3de en 7debenaming voor het chatoomnummer 50;• de 2de, 3de en 5de lvan de 50ste staat van• de 2de, 4de en 8ste lvan een Engels filoso‘50 Nobelprijswinnaa• de 4de, 7de en 8ste lede titel van het 50ste • de 2de en 4de lettenatuurkundige voor w40 ° werd (misschienop 80 ° kookt?);• de 2de en 3de lettegemeente (postnum-mer 7387) die in deoverzichtslijst vanwoonplaatsen in detelefoongidsen op de50ste plaats prijkt.KLASSE-Ment - Konings-straat 138 - kantoor802 - 1000 Brussel

28 KLASSE NR.86

• Helpen bij verlies en verdriet: 22/10.Lezing door Manu Keirse (auteur van het gelijknamige boek), ge-volgd door panelgesprek.Katholieke Hogeschool Limburg - departement Sociaal-Agogisch Werk -Oude Luikerbaan 79 - 3500 Hasselt - tel 011-28 82 70 - fax 011-28 82 79

BASISONDERWIJS b• Voortgezette opleiding Zorgverbreding/Remedial Teaching inde basisschool: start 12/9.Katholieke Hogeschool Mechelen - Campus Ham - departement Lerarenop-leiding - Zandpoortvest 1 - 2800 Mechelen - tel 015-75 54 42 - fax 015-75 80 34• Voortgezette opleiding Management in de basisschool: start 7/10.Katholieke Hogeschool Kempen - departement Lerarenopleiding - Lepel-straat 2 - 2290 Vorselaar - tel 014-50 93 42 - fax 014-50 93 44

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Talen: Eurocall Conference 98: From classroom teaching toworld-wide learning: 8 tot 12/9.Biologie: Voedselwinning en voedselbereiding: 18 tot 20/8.Vliebergh-Senciecentrum - Zwarte-Zustersstraat 2 - 3000 Leuven - tel 016-32 94 09 - fax 016-32 94 01• T3-Europe Symposium: Informatietechnologie in de wiskunde-les: 25 tot 27/8.Teachers Teaching with Technology (T3) - p/a KHBO Campus KIHWV-HTI- Zeedijk 101 - 8400 Oostende - tel 059-50 89 96 - fax 059-70 42 15 -www.khbo.be/iwt/SYMPOSIUM1 - guido.herweyers@kh.khbo.be• Onthaaldagen voor eerstejaarsstudenten: vijf dagen in september.

Universitaire Parochie KULeuven - Jan Stasstraat2 - 3000 Leuven - tel 016-22 78 08 - fax 016-2939 57 - www.kuleuven.ac.be/up• 50th International Summer School: Ire-land - the Living Heritage: 1 tot 17/7 inDublin, Ierland.International Summer School - University CollegeDublin - Fran O’Rourke - Dublin 4 - Ireland -summer.school@ucd.ie - www.ucd.ie/summerschool

KOMPAS VOORLOOPBAANPLANNING avzw Kompas begeleidt zijn kliënten in hetkeuzeproces rond hun loopbaan en de plaatsdie arbeid inneemt in hun leven. U krijgt dekans om de kwaliteit van uw job te verbe-teren. Sterkte/zwakteanalyse, talenten envaardigheden opsporen, de juiste plaats opde arbeidsmarkt zoeken... Daarnaast biedtKompas begeleiding rond specifieke arbeids-problematieken als burnout, machtsstrijd,communicatiestoornissen, conflicten, om-gaan met promotiekansen, reorganisaties,herintreding enz.U kan vrijblijvend meer informatie vragen bij vzwKompas - Centrum voor Loopbaanplanning enHeronriëntering - K. Albertlaan 2 - 3010 Kessel-Lo - tel en fax 016-35 05 79.

NAAR HET LEGER aVan 22 tot 26 juni kunnen leerlingen vanafzes jaar actief kennismaken met de 1 Geme-chaniseerde Brigade van Leopoldsburg. Eenritje met een tank of een jeep, de death ride,het klimparcours... Een militair gaat de heledag mee als begeleider. Op het einde van dedag is er voor elke succesvolle deelnemereen jeugdbrevet. Een dagje in het Belgischleger duurt van 9.30 u. tot 16 u. Deelnemenis gratis. Wel inschrijven.1 Gemechaniseerde Brigade - dienst PubliekeRelaties - Kwartier Leopold I - 3970 Leopoldsburg- tel 011-39 87 71 - fax 011-39 89 20

a al in deze rubriekar lang kan u uw

. Al vijftig nummersdaard Boekhandel000␣ fr. aan de win-ubileumuitgave lig- nieuwe eigenaar teijk deze keer? Abso-n hebt u extra lang

n uw antwoord ten

Raymond Van Crae-eke).

Deliberaties.en een uitdrukking + tien letters) die nuan toepassing is.etter van de Latijnseemisch element met

tter uit de hoofdstadde Verenigde Staten;tter uit de voornaamf en wiskundige, in

;ter uit de stofnaam inlbum van Jommeke; uit de naam van deie 50 ° Celsius ineensmdat bij hem water

uit de naam van de

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

(advertentie)

6

66

5IstanbulZes letters vormen er twee bezienswaardigheden met dezelfde naam:over de ene geraak je op de andere.1 De laatste letter van het beroemde gebouw van de Heilige Wijsheid.2 De tweede letter van het verblijf van de vrouwen van de sultan.3 De eerste letter van de Turkse munteenheid.4 De eerste letter van de rijke zijarm van de Bosporus.5 De eerste letter van de sultan die de Blauwe Moskee liet bouwen.6 De eerste letter van het paleis van duizend-en-één-nacht.

MadridDe zes letters geven dit land vleugels.1 De eerste letter van het Franse koningsgeslacht waaruit ook de Spaanse koninklijke familie spruit.2 De zesde letter van het bekendste schilderij dat in de stad wordt tentoongesteld.3 De tweede letter van het beroemdste museum van de stad.4 De tweede letter van het Spaanse nationale rijstgerecht.5 De vierde letter van het mooiste park van de stad.6 De tweede letter van de gangbare munteenheid.

BrusselZes letters vormen een paleis in de stad.1 De eerste letter van de engel die hoog boven de stad troont.2 De vierde letter van de volkswijk onder het Justitiepaleis.3 De laatste letter van de geurige rivier die vroeger onder de

stad stroomde.4 De derde letter van de zuil van de Onbekende Soldaat.5 De vierde letter van de kunstenaar die twee biljetten van

Permeke waard is.6 De eerste letter van het bier van Lambiek en Van den Stock.

LissabonVijf letters vormen een bezienswaardigheid inde stad.1 De eerste letter van de groep die met fado

«O Pastor» de hoogte in zong.2 De eerste letter van de Portugese munteenheid.3 De eerste letter van het grootste evenement

dit jaar in Portugal.4 De vierde letter van de beroemde aardewer-

ken siertegels van de Moren.5 De eerste letter van het bekende kopje koffie.

Gratis op ReisBlije gezichten, lachende mensen, ureist naar Istanbul, Lissabon, Madrid,Brussel, Tokio, Amsterdam of Kreta. Ugaat alleen, met twee of meer. Ubeslist zelf wat u doet met de reische-que van 50.000␣ fr. die een gulle sponsorschenkt voor deze VAKANTIEWEDSTRIJDvan KLASSE. Wie naast de grote prijsgraait, maakt nog kans op één van detweehonderd ravenzwarte t-shirts

«Een mens met Klasse». Er is maar

één antwoord juist. (En zo stond ervroeger boven het bord in de klas

«bijna goed is helemaal fout». Ja,

zoiets motiveert!)

6

67

TokioZes letters vormen de naam van het land van vuur en zon.1 De derde letter van de Olympische stad op Hokkaïdo.2 De tweede letter van het grootste Japanse eiland.3 De derde letter van een gedicht met zeventien lettergrepen.4 De laatste letter van de Japanse benaming voor «veldheer van de kroon», de legeraanvoerders die

tot 1865 feitelijk regeerden.5 De eerste letter van de Italiaanse ontdekkingsreiziger die voor het eerst over Japan vertelde.6 De eerste letter van het typisch Japans lyrisch drama met dans, vaak met mythologische motieven.

AmsterdamZeven letters vormen een rivier die er wel te vinden is, maar niet als stromend water.1 De eerste letter van de schilder van korporaal Frans Banning Cock.2 De eerste letter van de dierentuin.3 De laatste letter van het Vlaams cultureel centrum in de Nederlandse hoofdstad.4 De eerste letter van het bier van de rivier die er wel stroomt.5 De letter die het meest voorkomt in voor- én achternaam van het meisje uit het achterhuis.6 De tweede letter van de straat die parallel loopt met de Monopoly-winkelstraat.7 De eerste letter van de koningin-moeder.

KretaZes letters vormen de naam van de beroemdste «zoon» van het eiland, die desondanksgéén plaatsje kreeg in het wassenbeeldenmuseum.1 De vierde letter van de veerman.2 De voorlaatste letter van de naam waarmee Domenikos Theotokopoulos Spaans

hofschilder werd.3 De vijfde letter van de witte tafelwijn waaraan hars is toegevoegd.4 De tweede letter van de schrijver die met Alexis Zorba de sirtaki razendpopulair heeft

gemaakt.5 De laatste letter van de stad van Ariadne en Arthur Evans.6 De derde letter van de Griekse god die volgens de legende in een grot op Kreta werd

geboren.

De WedstrijdU zoekt in elk van de zeven vakantiebe-

stemmingen telkens één woord. Daarvoor

krijgt u in elke stad (in willekeurige volgorde)

een aantal tips. De eerste letters van de

zeven woorden (ook in willekeurige volgor-

de) vormen op hun beurt de naam van een

wereldstad. De naam van die stad is de

code die onze prijzenpot opent. Schrijf de

naam op een ansichtkaartje (van gelijk waar

in binnen- of buitenland) en stuur het voor 5

juli naar Vakantie met Klasse - Konings-

straat 138 - kantoor 802 - 1000 Brussel.

Vermeld zeker uw telefoonnummer. Wij

bellen de winnaar persoonlijk op. Hij kan

meteen vertrekken of de prijs opsparen tot

volgend jaar. Alles kan.

KLASSE NR.86 31

R E P O R T A G E

32 KLASSE NR.86

hgs s

Sc

«Geen examens?Schrijft u daarover?Dat zal wel een héélkort artikel worden.Het zounatuurlijkwijs zijn»,zegt Na-thalie (16) en na evendenken: «Maar dat kanniet zeker? We zoudenmisschien niet meer le-ren. Niet meer meekun-nen het volgende jaar.Het lijkt wel even mooi,het idee, maar geef me

toch maar examens.» Exa-mens zijn niet bij wetverplicht. Maar bestaaner ook scholen zonder?

Examens komen vaak neer op reproduceren vanleerstof. «Hebben ze dan wel enige zin?», vraagt LucVerlinde, directeur van het Don Boscocollege in Zwijn-aarde. «Veel belangrijker is het dat eerstegraadsleer-lingen leren organiseren, routine aankweken, regel-matig studeren. Zodat ze niet de mentaliteit hebbenvan uitstellen en punten tellen. Daarom evaluerenwij in onze eerste graad alleen met kleine en groteoverhoringen. In de tweede graad hebben we exa-mens voor de hoofdvakken, maar voor een beperktaantal punten. Pas in de derde graad en vooralomdat we de druk van het hoger onderwijs voelen,is er een examensysteem. Leerlingen weten wan-neer ze die grote overhoringen hebben. Ze krijgeneen schema en kunnen dus plannen. In een klassiek

systeem met een examenperiode gebeurt het weleens dat alle leerkrachten gezamenlijk overho-ringen beginnen te geven als het rapport eraankomt. Dat kan bij ons niet. De medaille heeftuiteraard wel een keerzijde: er is geen examen-stress, maar wel gespreide stress. Leerlingen zijneigenlijk nooit echt ‘gerust’ en daar klagen som-migen af en toe eens over. Elk vak komt zo’n vijfà zes keer aan bod. We verliezen op die maniergeen vier weken voor examenperiodes. Boven-dien hebben we veel vlugger al degelijke infor-matie over de leerlingen, zodat we vlugger kun-nen remediëren. Bij ons rinkelt de alarmbelnooit pas met het kerst- of junirapport.»

Schoolreglement«Dat ze die examens maar afschaffen. Ikvind het niet eerlijk dat we voor dagelijks

werk bijna geen pun-ten krijgen in vergelijkingmet het examen. Ik werktijdens het jaar veel. Maarik weet dat ik op de exa-mens geen goeie resultatenbehaal. Grote blokken in-studeren kan ik gewoon niet.»(Karen, 15 jaar)

«De school is niet ver-plicht de traditionele exa-mens te organiseren, maarze moet wel een evaluatie-systeem hebben», zegt ChrisBlancquaert, inspecteur-coördinator secundair on-derwijs. «Een uitzonderingis de geïntegreerde proefdie verplicht is in sommigeleerjaren en onderwijsvor-men van het secundair on-derwijs. Onderwijskundiggezien omvat een comple-te evaluatie twee aspecten:

«Weben testtoet

holenzo exam

de prestatie op zich en de attitudes. Men kan dezeaspecten op verschillende manieren evalueren. Tra-ditionele examens zijn in de eerste plaats instru-menten om leerprestaties te beoordelen. Maar datkan ook bijvoorbeeld door middel van permanenteevaluatie. De onderwijsinspectie heeft onder meerals opdracht via schooldoorlichting te controlerenof de school een voldoende studiepeil realiseert envoldoende inspanningen levert om de eindtermente bereiken. Maar hoe de school intern de leerlingenevalueert, behoort tot het domein van de pedagogi-sche vrijheid. Dit betekent evenwel niet dat deinspectie geen aandacht heeft voor het evaluatiesys-teem. Het is een belangrijke kwaliteitsindicator voor

het onderwijsproces. De school moet haar eva-luatiesysteem dus op elk ogenblik kunnen ver-antwoorden. In essentie komt het erop neer datde leerkrachten evalueren op basis van eendegelijk, op schoolniveau uitgewerkt evalua-

tiesysteem. Dat moet vastliggen in het schoolregle-ment, zodat de rechtspositie van de leerling gewaar-borgd blijft.»

PiekmomentenTwee goudvissen, drie hamsters en een parkiet. Envijftien leerlingen rond gezellige tafels. Naast hetbord hangt «Non scolae sed vitae discimus». Wijleren niet voor de school, maar voor het leven. Deleerkracht Frans bereidt de leerlingen voor op hetexamen van morgen. Alleen wordt dat woord nietuitgesproken.

«Examen is zo’n stressgeladen woord», zegtEdele Schoon, directeur van middenschool De Ap-pelaar te Gent. «We vermijden het woord maarwe zijn, zelfs als methodeschool, gebonden aanhet pedagogisch project van het Gemeenschaps-onderwijs. Onze leerplannen schrijven dus exa-mens voor. Maar niet alleen daarom kiezen wevoor examens. Leerlingen en ouders vragen daarzelf naar. Ook wensen we onze leerlingen zo goedmogelijk voor te bereiden op bijvoorbeeld stress.Dat kan onder andere via examens, of proeven,

eb-eenen

en»

nderens

VRAGENoor de interne evaluatie geeft dende macht). Het Vlaams Secreta-

dstraat’), het Onderwijssecretariaatnschap (OVSG) en de Cel voor hete schoolbesturen van hun koepele Raad voor het Gemeenschapson-et gemeenschapsonderwijs tweeamen is facultatief). lagere school kan eisen dat een kind kunnen het advies krijgen om hunklassenraad uiteraard in het belanget schoolreglement aan de ouders

ns een schoolreglement hebben. Inijs uitgereikt op het einde van hetrijgt, mag toch naar het secundair een leerling in het basisonderwijs

. In het secundair onderwijs gaat hetde schooljaar, krijgt hij een C-attestoordelijkheid bij de klassenraad. Bijrie werkdagen hun bezwaar in eenelibererende klassenraad kenbaar opgelost, ofwel wordt beslist dee deliberatie nog niet akkoord gaanj de beroepscommissie. Dat moetissie adviseert het schoolbestuur.

nnen ze de zaak voorleggen aan de vermelden.ers, kinderen en school. De school verslag van uit. Maar hoe dat verslagel wat scholen vermijden cijfers op. Ze zoeken andere manieren omden. Ouders daarentegen houdenerden. Als er regelmatig contact isport geen verrassing zijn.

ben de examens

fgeschaft»

zoals we ze noemen. We willen ze wapenen mettechnieken en attitudes om dergelijke piekmo-menten aan te kunnen, ze niet als stresserend teervaren.» Reeds van de eerste schooldag beginnende vakleerkrachten daarom met studietraining.Leerlingen leren vragen juist beantwoorden, ver-banden zien, zelfstandig werken, leereenhedenaanpakken. Ook de ouders worden daarbij be-trokken. «Via korte en daarna uitgebreidere eva-luaties evolueren de leerlingen tot ze de proefpe-riodes van december en juni aanvoelen als nietmeer dan periodes van zelfstandig werk.»

Genoeg gegevens«Als er geen examens zijn, hoe weet ik dan wat mijnkind waard is? Ik wil dat zien. Anders zijn die cijfersop het rapport toch niet te controleren?» (Karel deBacker, vader van Bram, 11 jaar)

In het basisonderwijs beslist het schoolbestuurhoe de school intern evalueert. Examens moetenniet. Basisschool Berchlaer in Berlaer organiseertgeen examens. «Wij hebben ook meer dan genoegevaluatiegegevens over de leerlingen op papier»,meent directeur Jenny Voet. «We hebben tests entoetsen. Voor jongere leerlingen haal je betere resul-taten met gespreide evaluatie. Wat is de bedoelingvan examens? Nagaan of leerlingen in staat zijn inkorte tijd een grote hoeveelheid leerstof te verwer-ken en of ze er in slagen verbanden te leggen. Maardat moeten ze leren. Dat moet geleidelijk aan enbegeleid gebeuren. In het zesde jaar bijvoorbeeld,zeker met het oog op het getuigschrift basisonder-wijs, moeten onze leerlingen al bredere velden vaninhoud verwerken. Maar zelfs in het zesde jaarvinden we examens niet opportuun.»

Correctiewerk«Soms wou ik dat we een gewone examenschoolwaren. Permanente evaluatie is een groter voordeelvoor de leerlingen dan voor de leerkrachten. Je zitaltijd met een rode pen in de hand.» (Nicole D’Heer,leerkracht wiskunde)

«Al sinds 1976 zijn bij ons in het beroepsonder-wijs examenperiodes afgeschaft», vertelt Karel Geenen,directeur van het Vrij Instituut voor Technisch On-derwijs in Beerse. «Maar de leerlingen wordenméér geëvalueerd en bijgestuurd dan bij examens.

De school is niet verplichtde traditionele examens teorganiseren, zegt de onder-wijsinspectie

Zeker voor beroepsleerlingen is het beter dat je zeaan het werk hebt terwijl ze in de klas zitten, dan zezelf stukken leerstof thuis te laten verwerken. Datlukt ze niet. Ze hebben er ook niets aan. Ze zijnzeker bereid te werken, maar onder begeleiding. Inscholen waar men eraan denkt examens af te schaf-fen is er soms tegenkanting voor gespreide evalua-tie. Maar die komt vaak van leerkrachten zelf. Er isconstante evaluatiestress en de lessen lopen tot 25juni. Het verbeterwerk vermindert zeker niet, inte-gendeel.»

Bijsturen«Ik vind examens niet erg. Eenhalve dag vrij. We hebben nietzoveel te leren.» (Lieven, 17jaar)

Leerlingen valt een sys-teem zonder examens somszwaar. Ze moeten zelf plannen wanneer ze stude-ren voor bepaalde proeven, terwijl alle anderelessen gewoon doorgaan. Een examenperiode isdaarentegen veel rustiger. «We proberen die drukte verlichten met beheersingstoetsen,» legt direc-teur Valeer Schodts van de Diocesane Middenschoolin Diest uit. «Vanaf oktober hebben wij proevenwaarmee de leerlingen leereenheden herhalen.We hebben echter altijd vooraf beheersingstoet-sen, die niet gerapporteerd worden. Ze zijn ervoor de leerlingen. Zij evalueren of ze de stofonder de knie hebben. Een toets is niet alleen eenevaluatiekans, maar ook een kans om te leren. Deleerkrachten kunnen dan differentiëren en bijstu-ren. En pas dan komt de echte proef.» ■

OOK OUDERS STELLEN• Moeten examens wel? Van het ministerie niet. Voverheid autonomie aan het schoolbestuur (inrichteriaat van het Katholiek Onderwijs (VSKO of ‘de Guimarvan de Steden en Gemeenten van de Vlaamse GemeeVlaams Provinciaal Onderwijs (CVPO) laten daarom dbeslissen hoe interne evaluatie gebeurt. De Autonomderwijs (Argo) schrijft als inrichtende macht van hexamens voor (Kerstmis en eindexamen, een paasex• Dezelfde autonomie geldt voor zittenblijven. Of eenmoet zittenblijven, is niet formeel vastgelegd. Ouderskind een jaar te laten overzitten. Zo’n advies geeft de van het kind. De regeling hiervoor deelt de school via hmee. Vanaf volgend jaar moet elke basisschool trouweprincipe wordt er alleen een getuigschrift basisonderwzesde leerjaar. Wie geen getuigschrift basisonderwijs konderwijs. En tegen ouders die het advies negeren omte laten zittenblijven, heeft een school weinig verweeranders. Als een leerling niet geslaagd is voor het lopenen moet hij zijn jaar overdoen. Ook hier ligt de verantwbetwisting van die beslissing kunnen ouders binnen dpersoonlijk onderhoud aan de voorzitter van de dmaken. Ofwel wordt in dat gesprek het probleemklassenraad over te doen. Als de ouders na deze tweedmet de beslissing, kunnen ze beroep aantekenen bibinnen vijf werkdagen gebeuren. De beroepscommAanvaarden de ouders ook deze beslissing niet, dan kurechtbank. Het schoolreglement moet die procedure• Een rapport is een communicatiemiddel tussen oudvolgt de evolutie van een kind en brengt daar regelmatigof rapport eruit ziet, hangt weer van de school af. Herapporten omdat die vooral zakelijke informatie gevenverslag te doen over gedrag, vooruitgang en vaardighevaak van cijfers omdat ze vroeger zelf zo beoordeeld w

geweest tussen school en ouders, kan een eindrap

«Wij heb

gewoon a

KLASSE NR.86 33

R U I L J E J O B

34 KLASSE NR.86

w

nn

Er staat eenhuis. Enkele ki-lometers ver-derop nog een.

‘s Nachts min 15 gra-den. Een meter sneeuw.Met de snowmobiel er-doorheen. Sommige leer-lingen komen van tach-tig kilometer ver. Deschool is aangesloten opInternet, maar Europa isver weg. Hoe geven zedaar les in Sinettä? Drieleerkrachten mochten dat(samen met hun leerlin-gen) voor Klasse gaanuitvlooien: van Noorwe-gen tot Fins Lapland.

L

«De les duurt hier maar 45 minuten. Naelke les is er een pauze van een kwar-

tier. De leerlingen liggen dan languitin de gang. Buiten is het te koud. Eris les van halfnegen tot halfdrie.De relaties zijn wel erg los. Eenleerling staat in de les gewoon op

en start een muziekcassette van Metallica. Deleerkracht geeft wel een opmerking, maar ervolgen geen echte sancties. In mijn ogen gedra-gen de leerlingen zich toch wel te wild als ze watvrijgelaten worden. Net of ze die vrijheid nietaankunnen. Maar misschien zijn wij op onzeschool veel te streng. De meeste leerlingen heb-ben hier een gsm. Ze bellen zelfs vanuit de klas.Om 10 uur komt het warm eten al op tafel in delunchroom: aardappelpuree met worst. Het zijndie kleine verschillen die het eerst opvallen»

Ounajoen Yläaste, zo heet de secundaireschool voor zo’n 100 leerlingen van 12 tot 16jaar met 16 leerkrachten. Lerares NederlandsSarah D’Haese en haar leerlingen van de Ro-zenbergschool in Mol zijn er voor enkele dagente gast. De school ligt in het Finse dorpjeSinettä, twintig kilometer ten noorden vanRovaniemi, de hoofdstad van Lapland.

Overvloed«De les home economics is een algemeen vak

voor alle leerlingen», vertelt Sarah D’Haese. «Jongerenvan verschillende leeftijden zitten bij elkaar. Erstaat een jongen te strijken. Hout- en metaalbe-werking behoren ook tot dat soort lessen. Dehoutindustrie is er een belangrijke bron van in-komsten. Wij hebben vakken waar we maar eenuurtje per week aan besteden, zoals muziek. InFinland zijn die vakken veel belangrijker. Deleerlingen werken zelfstandiger. Engels is huntweede taal. Maar ik heb de indruk dat ze zichveeleer moeilijk uitdrukken in die taal. InVlaanderen verstaan we iets anders onder taal-onderricht: grondig en met veel theorie. Nu ishet erg moeilijk om vanuit het Fins, een taalmet 15 naamvallen, Engels te leren. Ik vind hunhandboeken voor Engels in vergelijking met deonze vrij makkelijk. Maar je ziet dat er heel langgewerkt is aan de methodiek. Op technologischgebied liggen de Finnen voor op ons. Ze hebbendaar een computerlokaal waar alle toestellen eenInternetaansluiting hebben. Bij ons is een modernlokaal met alle mogelijke audiovisuele middelenveeleer uitzonderlijk. En toch denk ik dat de leer-

Huismeegengeewoo

esgev bov pool

lingen er in vergelijking met de onze minder leren.Ondanks de overvloed van didactische middelen.»

SnowmobielDe levensstandaard is vrij hoog in Finland. Die

indruk heeft Sarah D’Haese. «Elke familie heeft eensauna, een auto en ten minste twee snowmobielen.Die kosten per stuk een half miljoen. De leerkrachtenkomen veelal vanuit Rovaniemi met de auto naarschool. Die snowmobielen dienen om er in de natuurop uit te trekken. Rond de school staan enkelehuizen. De volgende huizen staan al enkele kilome-ters verderop. Sommige leerlingen wonen 80 kilo-meter ver. Ik denk niet dat ik er permanent zou willen

lesgeven en wonen. De mensen zijn heel vriendelijk,maar ze hebben een heel andere manier van omgaanmet elkaar. Daarin voel ik me niet zo goed.»

RevolutieMarie-Thérèse Loeman van OLV-Presentatie in

Sint-Niklaas geeft even een les wiskunde op bijna 70graden noorderbreedte, ruim boven de poolcirkel.«Ik sta in de tiende klas. Dat komt overeen met dederde klas secundair onderwijs bij ons. Hier is dat delaatste klas van het verplicht lager secundair onder-wijs. In de klas 25 leerlingen. Sommigen met wis-

kundige aanleg, anderen duidelijk minder be-gaafd. Mijn les gaat over het stelsel van deongelijkheden van de eerste graad. Eerder had-den de leerlingen vergelijkingen leren oplossen.De leerkrachten waarschuwen me dat ik megeen illusies moet maken. Dat merk ik. Slechts

zeven zijn mee. Achteraf verneem ik dat ze de groepvoor sommige lessen in tweeën splitsen om te diffe-rentiëren. Een extra leerkracht komt dan helpen,zodat ook goede leerlingen meer begeleiding krij-gen. Maar het lestempo ligt toch lager dan bij ons. Nade les vraag ik om voor de volgende dag een oefeningvoor te bereiden. Revolutie! Huiswerk meekrijgen iser niet de gewoonte. Ze moeten wel werken indie-nen, maar dat is volgens een vast schema. En van-

erkkrij-is er ge-te

enen decirkel

• Hebt u zin om met uw klas ookeens een andere cultuur, boven ofonder de poolcirkel, van dichtbij tebekijken en te beleven? Dat kan. Uvindt in Klasse elke maand infor-matie over Europese projecten. Ukrijgt nog meer informatie bij hetdepartement Onderwijs - Interna-tionale betrekkingen - Ann Hottat -RAC-Arcadengebouw - 1010 Brus-sel - tel 02-210 52 86 - fax 02-21053 55 - ann.hottat@ond.vlaanderen.be.• Klas 4k Sport-Wetenschappen(Rozenberg, Mol) en klas 4 Latijn-Wiskunde (OLV-Presentatie, Sint-Niklaas) wonnen de Klasse voorJongeren Europaquiz. Daaraan dedenveel secundaire scholen mee. In depaasvakantie trokken de winnaarsvoor een week naar het Hoge Noor-den. Het verslag van de leerlingenvindt u uitgebreid in het dubbel-nummer (mei-juni) van Klasse voorJongeren.

ool gaan zoals

ienden trekken

daag is wiskunde niet aan de beurt. Mijn leerlingenzijn wat afgunstig. De Noorse scholieren hebbenveel minder werk, vinden ze. Maar Noorse oudersverwachten geen vloed van extra taken. Intussenkomen de kinderen er graag naar school.»

KapperEr zijn twee mogelijkheden om de Sand Skole in

Noorwegen te bereiken. Helemaal om de Malangenfjord heen rijden. Of vanuit Tromsø de ferry nemen.Maar dat kan niet meer als je vliegtuig ‘s nachts landt.De school ligt 60 kilometer ten zuiden van Tromsø,dichtbij het plaatsje Malangen. Als je enkele metersnaar beneden kijkt, zie je de fjord. De bergen zijndichtbij. Eromheen witte huisjes met geel of roodschilderwerk. Geen pollutie. Maar voor de kappermoet je naar Tromsø. De school telt nog geen 120leerlingen: lager onderwijs en lager middelbaar sa-men. En er is een zwembad. De leerkrachten wonen

allemaal in de buurt.Leerlingen die naarhet hoger middel-baar of de univer-siteit willen, moe-ten logies zoekenin Tromsø.

Schoolmoe«De klas is ge-

mengd. De leerlin-gen zitten er non-chalanter bij danwij op onze schoolgewend zijn»,merkt Marie-Thérèse Loemanop. «Bij ons zittenze allemaal flinkrechtop en zwijgenze. De Noorse leer-lingen doen fami-lialer. Ze sprekende leraar met zijn

voornaam aan. Volgens mij is er een gebrek aandiscipline, maar vanuit hun context waarschijnlijkniet. Ook de leraars gaan anders om met hunleerlingen. Gemoedelijker, meer begeleidend. No-ren hebben meer aandacht voor de sociale intelli-gentie dan voor de intellectuele intelligentie. Wijleggen wellicht te veel de klemtoon op het intellec-tuele. Prestaties, tests, toetsen en examens hebbenbij ons een grote waarde. Onze leerlingen mogenhaast geen fouten maken. In Noorwegen vinden zedat elk kind zich volgens zijn eigen tempo enmogelijkheden moet ontwikkelen. De kinderenblijven er tot 16 jaar in dezelfde groep. Geen zitten-blijvers. Schoollopen is er niet eenzijdig afgestemdop intellectueel hoge prestaties. Die hoge druk valtweg. De groep moet aanvaarden dat sommige kin-deren andere kwaliteiten hebben en dat er sterke-ren en zwakkeren zijn. De jongeren gaan er naarschool zoals ze naar hun vrienden trekken. Ik zager geen tekenen van schoolmoeheid.»

Veel harderZittenblijven bestaat niet in het Noorse lager

middelbaar onderwijs. Wel zijn er proeven. «Nietiedereen stroomt door naar het hoger middelbaar,als voorbereiding voor de universiteit», zegt Marie-Thérèse Loeman. «Men vindt het er doodnormaal

Een leraar die een afwezigecollega vervangt wordttegen 150 procent betaald.

dat jongeren na hun lager middelbaar een soortberoeps- of technisch onderwijs volgen. Ze kunnenzich dat daar veroorloven. Er is werk voor iedereen.Bij ons maken de ouders zich snel ongerust. Hunkinderen moeten een zo hoog mogelijk diplomabehalen, opdat ze kans zouden maken op een inte-ressant werk. Wij hebben de neiging om de leerlin-gen kunstmatig op te tillen naar een niveau waarinze misschien niet thuis horen. In Noorwegen vindtniemand het technisch onderwijs minderwaardig.Het hoger middelbaar onderwijs daarentegen is erveel harder dan bij ons. Daar krijgen de leerlingengeen examen van hun eigen leraar. De leraars moe-ten wel examenvragen opstellen, maar die opgavengaan naar scholen in een andere regio. De opgavenzijn wel gebonden aan een bepaald curriculum.»

OverlevenEind april. De asfaltwegen van Malangen beleven

hun eerste winter: tweeëneenhalf meter sneeuw.Maar de lente komt plots. «Daar wonen en lesgeven?», vraagt Marie-Thérèse Loeman zich af. «Bo-ven de poolcirkel, met maar één uur licht in dewinter? Ik denk dat ik er depressief van word.Weliswaar hebben e-mail en mobilofoon de afzon-dering doorbroken. Ik ben overigens zeer onder deindruk van de manier waarop die mensen hunscholieren leren omgaan met de natuur waarin zijleven. Ze leren die natuur respecteren, gebruiken,maar ook beheersen. Hierdoor blijven ze veel situa-ties meester. De leraars trekken met hun leerlingenen met pak en zak de bergen in. Daar geven ze danbiologie, onder meer over degedragspatronen van de die-ren. Hierdoor zijn kinderenvan kleinsaf aan verbondenmet het leven in de natuur enleren ze letterlijk overleven. Dat is wat anders dan detheoretische opsommingen bij ons van de soortenplanten en dieren. Het Noorse leven is op de natuurafgestemd. De mensen zijn er op elkaar aangewezen.Wie afgezonderd woont en er overkomt hem iets,moet kunnen rekenen op de dichtstbijzijnde buren.Die kunnen wel enkele kilometers verder wonen.»

BevallingsverlofDe Sand Skole telt een zestigtal leerlingen in het

lager middelbaar. Hiervoor staan veertien leraars in.«De leraars geven allemaal ten minste twee vak-ken», zegt Marie-Thérèse Loeman. «Vandaar dat zemakkelijker kunnen inspringen voor een collega dieafwezig is. Dat gebeurt wel eens, want de leraarsworden zoveel mogelijk aangemoedigd om deel tenemen aan Europese projecten. Daar gaan ze danvaak met zijn tweeën op af. Waarschijnlijk is dat uitde dagelijkse gewoonte om samen te werken. Dedirecteur zit niet verveeld om een leraar een ver-vangopdracht te geven. Tien staan er trouwensmeteen klaar. Maar ja, een vervanger wordt tegen150 procent betaald… Bij ons mogen we dat meestalgratis doen. De leerkrachten beschermen hun so-ciaal leven goed. Hoewel ze heel vriendelijk zijn methun leerlingen, besteden ze geen weekends aan hetschoolgebeuren. De leerkracht die ons begeleidt,wordt trouwens voor het weekend extra betaald. Erzijn nog meer sociale voordelen in Noorwegen. Eenvrouwelijke leerkracht krijgt er 42 weken beval-lingsverlof, betaald tegen 100 procent. Daarboven-op nog eens tien weken tegen 80 procent. Ik kanbegrijpen dat ze niet staan te wachten op het vere-nigd Europa. Wat zouden ze er bij winnen?» ■

Naar sch

naar je vr

KLASSE NR.86 35

C U L T U U R

36 KLASSE NR.86

«The nationneeds to be clo-ser to The Wal-tons than The Simpsons»,liet republikeins presi-dent George Bush zichin 1992 in volle verkie-zingsstrijd ontvallen. Dewollen tv-familie Waltonstaat voor traditionelewaarden zoals plichtsbe-sef, ontzag voor de hië-rarchie, gehoorzaamheid,trouw en patriottisme.The Simpsons zijn weleven anders. En hun fans

zittenbij u in

de klas. Geen wonderdat leraars nu een cur-sus volgen in Simpso-nees.

B

«Een cursus met als titel ‘normen en waar-den in onze samenleving’ lokt weinig volk.Eentje over ‘The Simpsons’ des te meer»,glimlacht docent Tim Deschaumes van deStichting Lodewijk De Raet. Aan de handvan de tekenfilmreeks The Simpsons illus-treert hij de normverschuiving in onze samenle-ving. Ook heel wat leerkrachten zijn geïntrigeerddoor het fenomeen. «Mijn leerlingen praten voort-durend over The Simpsons. Ik heb er nooit een

aflevering van gezien. Ik wil nu wel eens wetenwat hen zo fascineert aan die gele ventjes»,vertelt een leerkracht. Voor volwassenen is hetniet zo makkelijk om ermee weg te raken. Eenzekere geletterdheid in de populaire cultuur isnoodzakelijk. De Simpsons-reeks is immers veelméér dan zomaar een tekenfilm.

LuiCartoonist Matt Groening ontwierp vijf strip-

figuurtjes die hij uit tijdsgebrek voorzag vanvoor de hand liggende namen: die van zijnvader (Homer), moeder (Margerie of Marge)en zijn twee zussen (Lisa en Maggie). De naamBart is een anagram voor brat: rotkind. De veelvoorkomende familienaam Simpson benadruktdat het om een doorsnee Amerikaans midden-klassegezin gaat. The Simpsons leven in hetfictieve stadje Springfield, ergens in de Verenig-de Staten. Deze viervingerige familie vormt geenmodelgezinnetje. Integendeel… Homer is depater familias. Hij ‘werkt’ als veiligheidstechni-cus in de - vervuilende - kerncentrale van Spring-field. Hij houdt vooral van eten, bier drinken entv kijken. In het plaatselijke restaurant staat hijbekend als Bottomless Pete: Nature’s Cruelest Mis-take. Homer is geen groot licht en ontstellend lui,maar heeft goede bedoelingen en houdt van zijngezin. Met de opvoeding van zijn kinderen houdthij zich (gelukkig) niet bezig. Die laat hij over aanzijn vrouw Marge.

VerbodenMarge houdt het gezin draaiende met een toe-

wijding die aan het ondraaglijke grenst. In eenaflevering verklaart ze zonder verpinken: «I can’tbelieve I put my own pleasure ahead of my homeand family.» Ze vervult de klassieke moedertakenen promoot traditionele waarden: gehoorzaam-heid, respect, trouw, beleefdheid en vaderlands-liefde. Ze is echter wel pragmatisch genoeg om

artSim

van haar principes af te stappen als de omstandig-heden dat vragen.

Zoontje Bart is 10. Zijn T-shirt met het opschriftunderachiever and proud of it zegt alles. Hij heeft eenbloedhekel aan school, kerk, straf, leraars en deFlanders (de welopgevoede en erg devote buren).Hij houdt van alles wat bij wet verboden is en vultzijn leven met vandalisme, rebellie en andere stre-ken. Toch kan deze kwajongen ook echt creatiefzijn, zolang het niets met school te maken heeft. Hij

is vooral goed in wat hém interesseert:tekenfilms en muziek, kortom uitin-

gen van de populaire cultuur.

FopspeenVan Lisa, de zus van Bart, wordt gezegd dat ze

op haar beide ouders lijkt: She has Marge’s com-mon sense, hard work ethic and sympathy for others…And she has Homer’s last name. Lisa is acht en eenklein genie. Ze speelt sax, leest filosofische essays,is politiek correct – wijlen Linda McCartney hielphaar vegetariër te worden – en koestert feministi-sche inzichten. Ze is erg kritisch en intelligent,maar vindt zelden begrip voor haar standpunten.

Baby Maggie is meestal goed geluimd. Ze zegtniets en je ziet haar altijd met fopspeen. Sommi-gen suggereren dat zij de meest intelligente telgvan de Simpsons is.

In de banDe Simpsons doken voor het eerst op in 1987

als een reeks korte cartoons in The Tracey UllmanShow op de Amerikaanse televisie. De responswas zo overweldigend dat The Simpsons eind1989 startten als een afzonderlijke serie. Een jaarlater haalden Bart, Lisa, Homer, Marge en Maggievaker de voorpagina dan eender welke Ameri-kaanse president ooit. Bij ons kijken er elke avondzo’n 250.000 mensen naar. Ook de merchandi-singmachine draait op volle toeren. Misschien zag

pson

z

u de leerlingen smullen van een Simpsonskoekje? Niets is te gek.Een washandje met een grijnzende Bart, een T-shirt met volgevretenHomer of vermanende Marge, videospelletjes, dekbedden, cd’s?Geen probleem, het is allemaal te krijgen. En in Las Vegas lokt eenperfecte replica van het Simpsonshuis een groot publiek. Jongeren –ook bij ons – zijn in de ban van The Simpsons. Vanwaar dat succes?

Tom and JerryVolgens Tim Deschaumes herkennen veel mensen zich in de

personages. «Ze hebben problemen die mensen van vlees en bloedook kennen. Het gezin heeft vrienden, buren, collega’s en klasge-noten. Zo kan iedereen zich met een of andere figuur identifice-ren.» De serie steekt bovendien vol humor en verwijzingen naarandere uitingen van populaire cultuur: strips, soaps, cartoons,films en (pop)muziek. In The Simpsons wordt wel vaker materiaalvan reeds bestaande ‘teksten’ gebruikt. In een bepaalde episodetrekt Marge Simpson op met de alleenstaande, vrijgevochtenbuurvrouw Ruth. Beide vrouwen gaan er in de auto van Ruths exvandoor. Een knipoog naar de film Thelma and Louise. En zo zijner meer. Vaak verwijzen de titels van de epidoses naar een be-staand werk: Simpson and Delilah, A Streetcar Named Marge,Dead Putting Society, Selma’s Choice, Moaning Lisa. Ook volledi-

ge scenario’s van films en series worden geparodieerd. Zo refereertLisa en Barts favoriete (extreem gewelddadige) tekenfilm Itchy andScratchy aan Tom and Jerry.

Af en toe zijn er verwijzingen naar literatuur. Een leerkrachtEngels beaamt: «Een van mijn leerlingen zei ‘zoals in The Simpsons’toen ik een les gaf over Edgar Allan Poe.» Ook mediafiguren stappeneen aflevering van The Simpsons binnen. Sting, The SmashingPumpkins, The Ramones, Tom Jones, Aerosmith, Paul McCartney,Red Hot Chili Peppers en vele andere sterren maken hun opwach-ting in de serie en lenen hun stem aan een getekend alter ego. TheSimpsons nemen de populaire cultuur van de jongeren au sérieux.Verklaart dit een deel van hun succes?

Corrupte politiciToch is lang niet iedereen wild van The Simpsons. Critici

beweren dat de serie ingaat tegen de traditionele waarden in desamenleving. In The Simpsons steekt heel wat maatschappijkritiek.Ouders, het onderwijzend personeel, het politiecorps en de over-heid blijken niet de ideale instanties om over de gerechtigheid tewaken. Corrupte politici worden door het slijk gehaald, de onfrissepraktijken in de kerncentrale worden aan de kaak gesteld engezagsdragers allerhande in hun hemd gezet. Barts schooldirecteurheet Skinner, een naamverwijzing naar de controversiële Ameri-kaanse behaviorist Burrhus Frederic Skinner (1904-1990) die steldedat vrije wil niet bestaat en dat de beste vorm van sociale organisatieeen controlerende, zijn burgers knedende maatschappij is.

Véél kritiek dus. Een uitvergroting van wat fout loopt in onzesamenleving en daarom een slecht voorbeeld voor de jeugd, zeggensommigen.

FOTO

’S: VT4

it in uw k

The Simpsons: een uitvergroting van wat fout loopt in onzesamenleving en daarom een slecht voorbeeld voor de jeugd,zeggen sommigen.

TheemutsDocent Tim Deschaumes ontwaart een generatiekloof: «Bij elk

personage in The Simpsons passen verschillende waarden. De waar-den van de jaren vijftig staan tegenover die van de jaren ’80 en ’90. Diewaarden botsen. De appreciatie van de ene kijker en het onbegrip vande andere hebben te maken met een cultuurverschil: de cultuur vanvandaag staat tegen-over de theemutscul-tuur van de jaren ’50.»

De theemuts staatvoor een cultuur metvaststaande principeswaarin weinig discussie bestaat. Iedereen aanvaardt de regels, ookdegenen voor wie ze minder positief zijn. Het kerngezin vormt dehoeksteen van de samenleving. De leden van dat gezin hebbenwelomlijnde taken: vader gaat uit werken en vertegenwoordigt hetgezag, moeder doet thuis het huishouden en zorgt voor de kinderen.«Voordeel van de theemuts is dat alles duidelijk is, dat je zelf nogmaar weinig keuzes moet maken, dat er een soort van geborgenheidontstaat. Er is echter geen plaats voor een eigen mening en zelfstan-dige beslissingen», zegt Tim Deschaumes.

Risico-cultuurVandaag liggen de theemutscultuur

en de bijhorende traditionele struc-tuur van het kerngezin onder vuur.Mensen zoeken naar alternatieven, op-lossingen voor de problemen van van-

daag. De tijden veranderen en er ontstaat een nieuwe cultuur, dievan de jongeren die nu opgroeien.

De cultuur van Lisa en Bart noemt Tim Deschaumes de postmoder-ne risico-cultuur. Die vervangt de klassieke waarden van de theemuts.Lisa kiest voor ándere waarden. Ze heeft verantwoordelijkheidsgevoel,is mondig en toont respect voor personen, instellingen en overtuigin-gen die dat in haar ogen verdienen. De kinderen spreken hun oudersnooit als vader en moeder aan, maar als Homer en Marge. Pa en maworden van hun voetstuk gehaald. Maar het respect blijft wel. Gehoor-zaamheid maakt plaats voor een kritische houding, voor mondigheid.

Heilig huisjeThe Simpsons mogen dan al oude waarden overboord kieperen,

tegelijk introduceren ze nieuwe (even waardevolle?) waarden. Zeslaan bovendien een brug tussen populaire cultuur en de traditioneleculturele geletterdheid. The Simpsons maken elk heilig huisje met degrond gelijk, maar hun kritiek is nooit eendimensionaal. Terwijl uhuistaken zit te corrigeren, kijken uw leerlingen naar de afleveringwaarin schooldirecteur Skinner door de inspectie op straat wordtgezet. Bart is supergelukkig en sluit zelfs vriendschap met Skinner.Als dan ook nog blijkt dat de melige, extreem tolerante Ned Flanderszijn vervanger is, is het hek helemaal van de dam. Op school breekteen ware anarchie los, die de jongeren - inclusief Bart - op den duurgaat vervelen. De oude schooldirecteur wordt uiteindelijk weerbinnengehaald, waarna de rust in de school weerkeert. Dit betekentechter ook het einde van de vriendschap tussen Bart en zijn directeur.Op het einde staan ze weer als vijanden tegenover elkaar. Volgen eenlaatste knuffel en een eerste grap. Op het T-shirt van Bart staat:TEACH ME, op dat van Skinner: KICK ME. Bart en de directeurhouden er duidelijk andere pedagogische principes op na. ■

• In het jongste nummer van Klasse voor Jongeren hebben we het ook over dewaarden achter The Simpsons. Zit misschien een leuk gesprek in?• Test uw kennis over The Simpsons op Internet: www.foxnetwork.com/simp-sons/trivquiz.htm of bezoek het archief van The Simpsons op www.foxnetwork.com/simpsons/simpsons.htm• Een andere aanrader: het onuitgegeven seminariewerk van Luk Roobroeck «TheSimpsons: succesfactoren van een controversiële tekenfilmserie». U kan het werkinkijken in de bib van de vakgroep communicatiewetenschappen (faculteit politie-ke en sociale wetenschappen) van de Gentse universiteit.• Vanaf maandag 24 augustus kan u inschrijven voor de najaarscursus over TheSimpsons in de volkshogescholen in Oost-Vlaanderen (tel 09-224 22 65),Antwerpen (tel 03-239 18 92) en Limburg (tel 011-22 76 24).Cursussen op aanvraag zijn ook mogelijk. Vóór dinsdag 30 juni contactopnemen met Tim Deschaumes op het telefoonnummer 09-224 22 65.

«I will not hide the

teacher’s Prozac»

las

KLASSE NR.86 37

■ LEESPLEZIER

Niets is te dol«Sommige kinderen willen altijd dezelfde boeken lezen uit deklasbibliotheek. Nieuwe, zelfs bekroonde boeken blijven in dekast. Hoe komt dat?» vraagt ons een lezer. Antwoord in de KleineOntwikkelingspsychologie van Rita Kohnstamm. Globaal geno-men geven kleuters de voorkeur aan realistische mini-avonturenmet een link naar hun eigen leefwereld. Jongere schoolkinderen(6 - 9 jaar) kiezen voor veel fantasie, niks-is-te-dolverhalen.Oudere leerlingen (9 - 12 jaar) keren terug naar het realistische,maar zoeken daarin wel het onbekende, het avontuurlijke, dat jezelf met een beetje geluk ook zou kunnen overkomen. Hetlezende schoolkind moet altijd een beetje zichzelf de held van hetverhaal kunnen voelen. Volgens een andere opvatting zijn demeeste kinderen (en ook volwassenen) rationeel-fantastischelezers: inzicht en geestelijke verrijking gecombineerd met decharme van een eigen verbeeldingswereld. Een aanstekelijk kin-derboek bevat een herkenbare plot maar is ook blikverruimend.Het ligt qua moeilijkheidsgraad net iets boven het niveau van deleerling, is spannend, geloofwaardig en bevat een boodschap ofblijvende betekenis. Kinderen vinden spanning belangrijker danboodschap, bij volwassenen is dat omgekeerd. Als volwassenendus een kinderboek bekronen, zal de boodschap een belangrijkercriterium zijndan spanning,maar dat lezenkinderen min-der graag.

■ MEDIATHEEK

Onbekend, onbemindDrie Nederlandse scholen op vijf hebben een mediatheek. In driekwart daarvan staan cd-romspelers en in twee derde kunnen de

■ STUDIEKEUZE

Naar de testwinkelKan ik deze studierichting aan?Zou ik een goed verkoper zijn?Hoe slim ben ik? Kinderen enjongeren (en hun ouders) stel-len zich wel meer dergelijkevragen. Bij ons zoekt het PMS-centrum mee naar antwoorden,maar in Nederland is er enkelde hoge drempel naar psycho-loog of adviesbureau. Sinds kortbestaat in Eindhoven echter eenzogenaamde testwinkel, die zichvooral tot jongeren richt. Wieer binnenstapt, wordt er ont-vangen door een psycholoog,die nagaat wat de precieze wen-sen zijn. Na een test volgt op-nieuw een gesprek met de psy-choloog, die op verzoek eenschriftelijk rapport met de on-derzoeksresultaten aflevert.Maar gewoon binnenspringenen informatie vragen kan ook.«We hebben IQ-tests, proevenin verband met studie- en be-roepskeuze, vaardigheids- enpersoonlijkheidstests en zelfsassemblageproeven voor wiezich afvraagt of hij bandwerkaankan», zegt directeur JohanVan Der Voorn. «Die zijn in sa-menwerking met de Rijksuni-versiteit Groningen ontwikkeld.En doordat we met computerswerken, ligt de prijs veel lagerdan bij een psycholoog of ad-viesbureau.» Een onderzoek inde winkel kost 1800 tot 7000frank en duurt ongeveer vier

■ COMMUNICATIE

Heen-en-weer schriftIn nogal wat Vlaamse basisscho-len maken de leerkrachten ge-bruik van een heen-en-weer-schrift-je. Dat is een map of schriftwaarin zij teksten van liedjes enversjes stoppen of het themavan de volgende week aankon-digen. Ze delen erin mee wat dekinderen moeten meebrengen.Of ze signaleren eventuele pro-blemen op school. Elke dag zithet schrift in de boekentas vande kinderen. Met die informa-tie kunnen ouders op de verzin-sels, vertelsels en vragen vanhun kind thuis inspelen. Zekunnen er ook zelf een bood-schap in kwijt («Jens is wat ziek-jes, houdt u hem vandaag watextra in het oog?»). Voor beidepartijen is het een efficiënt com-municatiemiddel. Zo groeit ereen band van wederzijds res-pect en samenwerking tussenouders en leerkrachten.

leerlingen internetten. Het aantal scholen dat de mediatheekvolledig integreert in de les, is echter klein. Slechts één leerkrachtop tien doet dit momenteel. De anderen geven twee redenen omdat niet te doen: 89 procent wijst op tijdgebrek en 82 procentvindt dat hij niet genoeg weet over informatie- en communicatie-technologie. 56 procent van de leerkrachten wil dan ook graagnascholing in pc-gebruik. 53 procent verlangt Internetscholing.Onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Van twaalf tot achttien -tel 00 31 33 45 34 359

uur. De eerste reacties zijn po-sitief. De bedoeling is dat elkeNederlandse universiteitsstadbinnen anderhalf jaar zijn ei-gen testwinkel krijgt.

■ ECHTSCHEIDING

Niet gemotiveerdKinderen van gescheiden oudersdoen het minder goed op school.Dat stellen Britse onderzoekersvast. Minder dan 30 procentslaagt in een hogere studie. Datis 20 procent onder het gemid-delde van 50 procent. Voortszou een kwart van deze kinde-ren vrijwel kansloos zijn op dearbeidsmarkt (bij de anderen isdat slechts een op zeven). Niet-temin worden kinderen vangescheiden ouders sneller zelf-standig. Ze willen financieel ophun eigen benen staan en ver-laten makkelijker het ouderlijknest. Dit gaat dan wel ten kostevan hun motivatie op school,zeggen de onderzoekers.

KPT

■ CREATIEF

Leren aflerenIn Singapore wordt 30 procentvan de leerstof in het middel-baar onderwijs geschrapt. Daar-mee wil onderwijsminister TeoChee Hean aanzetten tot meercreatief denken. «De leerlingenmoeten minder maar beter le-ren en niet langer stompzinnigvan buiten leren», zegt hij.Daarmee reageert hij op de kri-tiek van het bedrijfsleven datafgestudeerden wel veel leer-stof kunnen opzeggen maaronvoldoende vaardighedenhebben om fatsoenlijk te func-tioneren.

38 KLASSE NR.86

KLASSE NR.86 39

■ SITE-SEEING

TechnopolisOp de maan wandelen, geluidzien, elektriciteit maken… Vol-gend jaar doen uw leerlingenhet. In het najaar 1999 verrijstin Mechelen Technopolis, Vlaamsdoe-centrum voor wetenschapen technologie dat jong en oudonderdompelt in de meest ver-schillende facetten van weten-schap en technologie. Meteenopent het grootste en boeiend-ste wetenschapslokaal van hetland zijn deuren. Vlaanderenvolgt daarmee zijn buurlanden(in de VS opent men er zelfsvier per jaar). In Cardiff, hoofd-stad van Wales, staat het zoge-naamde Techniquest. Op initia-tief van de Vlaamse Gemeen-schap beleefden twee klassenuit Vlaamse lagere scholen daaronlangs de schooluitstap vanhun leven. Over en weer methet vliegtuig en volop van dewetenschap proeven. Speel- enleertijd met geluidsgolven, wa-terdruk, heliumgas enz. «Wewillen nagaan wat kinderen alof niet aantrekt», zegt Eric Jaq-main van de Stichting FlandersTechnology. «Technopolis moetzowel leerlingen uit de lagereschool als uit het secundairkunnen boeien.» Of de formu-le inslaat bij leerlingen? «Ze

weten niet wat ze eerst willendoen», vertelt ons een van hunleerkrachten. «Een boot doenzinken met luchtbellen of hunevenwicht testen. Ze kijken hunogen nogal uit.»Op de site van de FTI vindt u nietenkel meer informatie over Tech-nopolis, maar kunnen scholen ookhun gading vinden in het groteaanbod van de Wetenschapsweek(17-25 oktober). Slechts één URL:www.stichting.fti.be

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Vrouwen steken mannen voorbijSteeds meer vierjarige kleu-

ters lopen school in Europa.Steeds meer Europese landenleren jonge kinderen een twee-de taal. Het aantal hooggeschool-den in de Europese Unie stijgtvoortdurend, maar velen komenin een job terecht waarin ze over-gekwalificeerd zijn. Meer vrou-wen volgen nu hoger onderwijsdan mannen, maar het zijn demannen die de meeste jobs in-pikken. Europese verschuivingenin onderwijs.

Alle Belgische kinderen van vierjaar gaan naar de kleuterschool.Ook Spanje en Frankrijk scorenhaast honderd procent. De drie landen hebben mijlen voorsprong op Liechtenstein (3␣ %), Portugal(26␣ %), Finland (29␣ %), Ierland (53␣ %) en Zweden (58␣ %). Toch noteert men in alle landen behalveIerland een toename voor de jaren ’80. Ook het aantal driejarigen dat school loopt, neemt op Europeesvlak toe. En ook hier prijkt ons land bovenaan de ranglijst. Nergens anders gaan zoveel kleuters naarschool dan bij ons. Een en ander staat in een recent rapport van de Europese Gemeenschap.

De ouderlijke stempelHet aantal vroegtijdige schoolverlaters neemt af. Van alle Europese 20- tot 29-jarigen heeft 31procent geen diploma secundair onderwijs op zak. In Denemarken en Zweden is dat slechts eenjongere op tien in deze leeftijdscategorie, maar in Portugal bijna zes op tien. Niettemin behalensteeds meer jongeren dat diploma. Ter illustratie: van de leeftijdscategorie 50-59 jaar heeft niet dehelft een getuigschrift secundair onderwijs. Steeds meer jongeren schijnen voorts op een of anderemanier hun studie voort te zetten. In 1994-95 zaten bijna 12 miljoen jongeren in het hogeronderwijs. Vergeleken met twintig jaar terug is dat een verdubbeling. Het rapport stelt ook vast dathet studieniveau van de ouders dat van hun kinderen beïnvloedt. Ouders met een diploma hogeronderwijs zien de helft van hun kinderen dezelfde weg opgaan. Bij ouders zonder een diplomasecundair onderwijs vat maar 17 procent van de jongeren een hogere studie aan.

ArchitectuurTwintig jaar geleden waren er veel minder vrouwen in het hoger onderwijs dan mannen. Nu hebbende vrouwen een heel lichte voorsprong. Die is het meest uitgesproken in Bulgarije en Portugal. InDuitsland en Nederland daarentegen zijn de mannen nog steeds in de meerderheid. Vrouwenkiezen vooral voor humane en medische wetenschappen, mannen geven de voorkeur aan exactewetenschappen, wiskunde, computer- en ingenieurstudies en architectuur. Maar hoewel er meerhooggediplomeerde vrouwen zijn dan mannen, zijn het de mannen die met de jobs gaan lopen. Dealgemene werkloosheid ligt hoger bij vrouwen (7␣ %) dan bij mannen (5␣ %). De verschillen zijn hetgrootst in de Zuid-Europese landen. En hoe zit het met de vervrouwelijking van het leraarsambt? Inhet basisonderwijs overheersen de vrouwen uitdrukkelijk. Dat is ook in Vlaanderen het geval (bijna80␣ % onderwijzeressen). In het secundair is de Europese man/vrouw-verhouding zowat gelijk, alnemen bij ons de vrouwen langzaam de overhand. Maar in de Europese directeurszetel vindt menslechts in een geval op drie een vrouw. In Vlaanderen zelfs een op vijf.

SpaansIn de meeste Europese landen, maar niet allemaal, leren lagereschoolkinderen een vreemde taal. In26 procent van de gevallen is dat Engels, in 4 procent van de gevallen Frans. In het secundair komendaar een à twee talen bij. En ook hier haalt Engels de bovenhand (89␣ %) voor Frans (32␣ %), Duits(18␣ %) en Spaans (8␣ %).

1000 lesurenNog enkele losse cijfers. Leerkrachten worden steeds ouder. In alle onderwijsniveaus bestaat demeerderheid momenteel uit 40-plussers. In het secundair is een kwart ouder dan 50. In het lageronderwijs vinden we de kleinste klasgroepen in Liechtenstein (24), de grootste in Ierland, Polen enSlowakije (35). Op zevenjarige leeftijd krijgen kinderen in een schooljaar 525 (Griekenland) tot 950 urenles (Schotland). België zit met 849 lesuren bovenaan. Op tienjarige leeftijd blijven de Nederlandersechter het langst op de schoolbanken zitten: 1000 lesuren. Bij ons blijven dat er 849. Het aantal lesurenin het eerste leerjaar blijkt in heel wat Europese lidstaten echter lichtjes afgenomen.

Key data on education in the European Union 1997. Meer Europees nieuws en onderzoeksgegevensvindt u op de Internetsite van Eurydice (www.eurydice.org)

Welk land heeft de kleinste klas?

Klasse voor Ouders:spanningThema’s die ook in Klasse opduiken,worden voor ouders (van kleuters totpubers) in mensentaal uitgelegd. Deschool kan de zaken niet alléén oplos-sen. Ouders moeten hun verantwoor-delijkheid nemen. Daar moeten ze danook de kans voor krijgen. Gerichte infor-matie kan leiden tot meer betrokken-heid en engagement. In dit nummer:• De kleuterklas is geen bewaarplaats:de nieuwe ontwikkelingsdoelen voorkleuters.• Kinderen met stress. Soms zijn deouders zelf de oorzaak. Hoe pakken wehet aan?• Cijfers kunnen ook liegen: de over-dreven aandacht voor cijfers op hetrapport.• Hoe kunnen ouders hun kinderen echtondersteunen: realistisch en efficiënt.• Een gratis boek voor elke ouder:vraag de gids voor het gezin.

D

De realiteit

• Gratis met bus of tram naar de groteschool: vraag de gratis probeerpas.• En nog veel meer: brieven, ideeën,tips én een wedstrijd met schitterendeprijzen.

✒Hierbij zou ik het op prijs stellenindien u mij voortaan Klasse niet

meer zou willen toezenden. Ik krijgsteeds meer de indruk dat uw rubrie-ken geschreven worden door mensendie nooit voor een klas hebben ge-staan. Wat zijn die theorieën toch mooi!Ik geef aan uw redactieleden de raadeens een week (zelfs een dag is vol-doende) te komen assisteren in eenklas van het lager secundair beroeps-onderwijs. Pas dan zullen zij in staat zijnte schrijven over de pedagogische aan-pak van de leerlingen. Voorbeeldenover het gedrag van onze schatten wilik u besparen. Wanneer komt er eigen-lijk een artikel over de talrijke perso-neelsleden die gedwongen wordenvervroegd met pensioen te gaan we-gens depressies veroorzaakt door onze«lieverdjes» of door de steeds toene-mende druk die op die mensen wordtuitgeoefend door een horde van zoge-naamde «inspecteurs».Wat is het toch makkelijk verdiend wanneerje aan een bureau nieuwe eindtermenkan zitten formuleren, die daarenbo-

40 KLASSE NR.86

ven gejat zijn van de veldwerkers (=leerkrachten), maar hebben die «om-hooggevallen» enkelingen er even bijstilgestaan wat al deze wijzigingen tel-kens weer betekenen voor de duizen-den leerkrachten? Natuurlijk niet, wantze hebben nooit voor een klas gestaan.Ik ben van mening dat wanneer uwredactie wat meer de realiteit zou be-schrijven, dit de appreciatie voor uwblad ten goede zou komen. Of gaandeze rubrieken alleen over het katho-liek onderwijs, waar alles met de «man-tel der liefde» wordt bedekt en hypo-crisie hoogtij viert. P.S. Durft u dezebrief te publiceren?G. Vanderoost - leraar - Tienen

De school doorgelicht?

✒De manier waarop vandaag debasisscholen worden doorgelicht,

is dubieus. De heren en vrouwen in-specteurs lezen de stapels papier diede directie hen voorlegt. Er zijn versla-gen van vergaderingen, de agenda’svan de leerkrachten, grafiekjes van de

prestaties van de leerlingen, het aan-wendingsplan enz. Alles werd netjesopgeschreven. Natuurlijk met de no-dige verfraaiingen en halve of heleleugens. De inspectie leest alles gron-dig na en heeft nu een (fictief?) beeldvan het ganse team. Kortom, de in-specteur is een «lezer». Er wordt nogwel een interview afgelegd met elkeleerkracht afzonderlijk, dat wel. Nuprobeert hij/zij zich een beeld te vor-men van de individuele leerkracht enhoe hij/zij lesgeeft. Maar dat is eenbeeld in «uitgesteld relais», het is on-volledig en vaag.Inspecteurs, weten jullie eigenlijk noghoe het Nederlands in onze klassen«klinkt»? Onze taal in volle actie dus.Het onderricht verloopt, aanvankelijktoch zeker, uitsluitend langs de mon-delinge instructietaal. Of dat nu in eenrekenlesje is, bij een balspel of het lerenknopen van een veter. Het gaat om hetgesproken woord. In het gesprokenwoord openbaart de leerkracht zijn ofhaar vermogen tot contact met dekinderen. Hij/zij toont de affectieve bandmet de kinderen en dat is de belangrijk-ste taak van een leerkracht. Hier ligt deessentie van kwaliteitsonderwijs.Dus heren en vrouwen inspecteurs,jullie moeten terug de boer op. De lesweer «live» bijwonen. De onderwijzer(es)zien en vooral «horen» lesgeven. Julliemoeten weer contact maken met delevende taal. Hoe klinkt bijvoorbeeldeen hoofdstuk dat wordt voorgelezenuit «Iep» van Joke van Leeuwen? Hoeklinken de woorden van aanmoedi-ging voor een leerling die moeilijkhe-den heeft? Wat zegt de leerkracht alshij/zij boos is? Of tevreden is?De inspecteur moet weer een «luiste-raar» worden, een getuige.Alain Coremans - leraar - Lier

Nuchterheid

✒In Klasse van april (nr. 84) plei-ten Herwig Laenen en Staf Wit-

vrouwen voor meer mogelijkheden vooractief museumbezoek en voor eensoort cultuurpasje voor leerkrachten.Zelf heb ik dat een tijdje geleden viaCanon ook al voorgesteld. Dus u be-grijpt dat ik de brief van mijn Herental-se collega’s graag ondersteun.Dat geldt ook voor de mening vanJohan De Vos uit Gent die vraagt omenige nuchterheid bij de computer-en Internethype. Niemand zal be-twisten dat die technologie moet door-dringen in ons onderwijs, maar dat isnog wat anders dan het tot alleen-zaligmakend verklaren. Wat voor zinheeft het massaal aanschaffen van com-puters en software om daar hetzelfdemee te doen als wat je ook met boeken bord doet? Hoeveel van de inder-tijd massaal geplaatste talenlabo’s staannu ergens onder het stof (tenzij depoetsvrouw geregeld eens langskomt),al hebben ze uiteindelijk ook enormebedragen gekost? Enige nuchterheidis misschien op zijn plaats.Karl De Groodt - leraar - Antwerpen

Duur museumbezoek

✒Herwig Laenen & Staf Witvrou-wen (Klasse nr. 84) schrijven over

duur museumbezoek en musea zon-der leerlingen. Mag ik, als hoofd pu-bliekswerking in het Koninklijk Museumvoor Schone Kunsten (KMSK) in Ant-werpen, antwoorden dat ze zich ver-gissen of niet op de hoogte zijn? Had-den ze eerst eens rondgekeken (ofKlasse gelezen!) of informatie inge-

wonnen bij de musea, dan ontdektenze snel het tegendeel.Ik vermoed dat deze leerkrachten nietde kans kregen ons of een ander mu-seum met een degelijke educatieve dienstte bezoeken. Dagelijks komen enthou-siaste leerlingen naar de museumate-liers, -lessen of -zoektochten. Een voor-beeld: in maart namen 66 klassen (1108leerlingen) van de lagere school deelaan een museumatelier en 46 klassen(827 leerlingen) van het secundair on-derwijs kregen een museumles. Duur?De rondleiding (door vakmensen) kost1000␣ fr. per 20 leerlingen. Iedereenbeneden de 18 jaar bezoekt gratis depermanente collectie (Van Eyck, de Brue-gelfamilie, Rubens, Van Dyck, Ensor, Wouters,Magritte, Permeke...).Leraars kopen in ons museum voor150␣ fr. een leraarskaart waarmee zetwee jaar lang dit alles kunnen bekij-ken. En op vrijdag is het museumgratis voor iedereen. Die leraarskaartbestaat ook in het MUHKA en hetMuseum voor Fotografie is nog altijdgratis toegankelijk. Dit zijn voorbeel-den uit Antwerpen, maar ook eldersdoen musea serieuze inspanningenom degelijke programma’s te ontwik-kelen aan gunstige voorwaarden voorleerlingen en leerkrachten. Steek eensuw licht op. In Klasse vind ik alvast zelfveel informatie en onze leraarsdagenkrijgen altijd de grootste respons.Els Maréchal - hoofd publiekswerkingKMSK Antwerpen

Nu op uw school. De laatste nummersvan het schooljaar, dubbel zo dik: Klas-se voor Ouders (t/m eerste graad se-cundair onderwijs) en Klasse voor Jon-geren (vanaf tweede graad secundaironderwijs). Bedankt om ze uit te delen!

Naar de ExpoVia enquêtes in de verschillende publi-caties van Klasse konden vier duo’s vanlezers een ticket winnen voor vier da-gen Lissabon: Expo enz. all-in. Hartelijkdank voor uw enthousiaste deelname.

Dit zijn dewinnaars: Eli-sabeth De-

moustiez, Caroline Deknudt, Nancy D’honten Thomas Coppens.

Cartoons voor u• «Graag nog 50 exemplaren van hetcartoonboek», schrijft een schooldi-recteur. Hij wil ze als afscheidsgeschenkaan de zesdejaars geven. Een andereschool bestelt het boek als cadeau voorde leraars. «Stuk voor stuk mensen metklasse», schrijven ze. «Ik dacht eerst dathet verkeerd gedrukt en afgesnedenwas», schrijft een lezer. «Het duurdeeven eer ik de vormgeving begreep,maar jullie zijn er op een originele ma-nier in geslaagd de relatie tussen teksten tekening weer te geven.»

Lezers van Klasse kunnen het pasverschenen boek met de leukste car-toons uit Klasse, krijgen voor degunstprijs van 260␣ fr. U ontvangthet boek thuis, samen met een over-schrijvingsformulier, als u een kaartje

I A L O O G

schrijft naar Klasse (Cartoonboek) -Koningsstraat 138 - kantoor 802 -1000 Brussel.• De reizende tentoonstelling van Klassecartoons is een groot succes. Er zijngenoeg aanvragen om de tentoonstel-ling tot in het jaar 2001 elke week ineen andere school te tonen. Omdatveel scholen ze in dezelfde periodewillen, zijn er wel andere weken vrij.Aanvragen kan dus nog. Zoals u weetkrijgt u de tentoonstelling gratis.Klasse (Tentoonstelling) - Koningsstraat138 - kantoor 802 - 1000 Brussel.

Uw kans• Volgend schooljaar krijgen vijf leraarsde kans een dag in het voetspoor telopen van een leraar in een heel an-dere school, opleidingsvorm, onder-wijsniveau enz. (ev zelfs in een anderland). Schrijf een brief waarin u uzelfkort voorstelt en waar uw nieuwsgierigevoorkeur naar uitgaat. Klasse (Ruil je job)- Koningsstraat 138 - 1000 Brussel.• Klasse besteedt weldra aandacht aantucht op school. Vindt u dat (on)belangrijk?Hoe pakt u dat aan? Schrijf ons. Klasse(Tucht) - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel.• Misschien kent u op uw school inte-ressante leerlingen of ouders die zichop een speciale manier inzetten voorde school. Speel ons hun namen door.Misschien zit er een leuke reportage in

voor Klasse voor Oudersof Klasse voor Jongeren.Klasse (Tip) - Koningsstraat138 - 1000 Brussel.• Klasse voor Jongeren werktook met een jongerenre-dactie: De Rendiergroep.Een twintigtal jongeren (der-de tot zesde jaar secun-dair onderwijs) uit heel hetland en van alle onder-wijsniveaus. Ze komen éénkeer per maand op dewoensdagnamiddag naarBrussel voor gesprekken,ideeën, adviezen en schrijf-opdrachten. Ze krijgen eenGo-Pass voor hun vervoer

en cd-bons voor hun medewerking. Alsu leerlingen kent die hier talent en inte-resse voor hebben, vraag hen zich in teschrijven bij Klasse voor Jongeren (DeRendiergroep) - Koningsstraat 138 - 1000Brussel.

(advertentie)

12.000 gefleste leraarsColumnist Bob De Groof schreef voor het radioprogramma De toestandis hopeloos, maar niet ernstig een satirische reactie op de resultaten vanonderzoek waaruit blijkt dat België hoge «buiscijfers» heeft: 9 procentvan de schoolbevolking een C-attest, 8 procent een B-attest. Hij vraagtzich af wat er zou gebeuren als we de rollen zouden omdraaien en deleerlingen op dezelfde manier hun leraren zouden beoordelen.Het blijft een indrukwekkend cijfer: jaarlijks krijgen 12.000 leraren eenonvoldoende; 9 procent van al de Vlaamse leraren secundair onderwijs. EenEuropees record! 12.000 gefleste leraren. Ze mogen volgend schooljaarnog wel lesgeven. Maar op een andere school. Voor hun huidige school zijnze door de leerlingen gewogen en te licht bevonden. Ophoepelen dus.Dag mijnheer Vlerick van fysica, dag mevrouw Van Briel van Frans, u kuntgaan. U kon het niet aan.Nog eens 8 procent van de leraren mag volgend schooljaar nog wel aan deslag blijven in hun school, maar ze moeten een ander vak geven. Eengeschiedenisleraar mag het eens proberen met handwerk. Een wiskundele-raar krijgt nog wel een kansje in de tekenklas of als leraar wellevendheid.Maar voor hun huidig vak bleken de beentjes te kort. Ze mikten te hoog. Hetontbrak ze aan motivatie.Of zoals een mislukte leraar aardrijkskunde van een van zijn leerlingen tehoren kreeg: «Ge kunt wel, maar ge wilt niet. Dat is met u het probleem.»En tot een gefleste leraar Frans richtte een leerling zich met de woorden: «Gezit er met uw kop niet bij. Ge denkt zekers teveel aan de mannen. Ge speeltmet uw toekomst. Later zult ge mij gelijk geven. En kijk mij aan als ik metu spreek».Sommigen leggen de schuld voor dat grote aantal mislukkingen van deleraren bij hun leerlingen. Die verwáchten te veel van hun leraren en leggende lat te hoog. Onze leraar Nederlands moet ABN kunnen praten, of onzeleraar geschiedenis moet zijn leerplan kunnen volgen of onze leraar wiskun-de moet haar toetsen tijdig verbeterd hebben en ze moet tucht kunnenhouden.Tja, alle begrip ervoor dat leerlingen het beste en het hoogste ambiërenvoor hun leraar, maar moeten ze zich niet eens eerlijk afvragen: kan hij of zijdat wel aan? Belasten we hem niet te veel? Want wat is het gevolg als zo’nleraar boven zijn niveau moet presteren? Stress, opstandig gedrag in delerarenkamer, soms zelfs schoolverzuim of leraren die zomaar langs destraten lopen of de schooluren doorbrengen in cafés zonder daar thuis ietsvan te zeggen. Er doen daarover verhalen de ronde.Sommigen leggen de schuld voor het alarmerend hoge percentage misluk-kingen -zo mogen we het toch noemen- dan weer bij de leraren zelf. Tehoog gemikt, dikwijls onder druk van hun omgeving. Absoluut willenuitleggen hoe de tabel van Mendeljew in elkaar zit of het schisma tussen hetOost- en het West-Romeinse Rijk willen verklaren terwijl het beroep vantegellegger of hulpkok een mooie eindterm was geweest. «Ge moet u daarniet beschaamd voor voelen», hoorde een leraar boldriehoeksmeetkundeuit de mond van een van zijn leerlingen (uitgerekend de leerling waar dezeleraar het meest naar opkeek en waarvan hij dacht dat die leerling hem hetbest begreep).«Ge moet u daar niet beschaamd over voelen», had die leerling gezegd.«Uw brood verdienen met uw handen is iets waar ge trots op kunt zijn. Enlater rij ik misschien wel met een kleinere auto dan die van u.»En een gefleste leraar esthetica had van zijn leerlingen het dwingend advies:«Voor ons part mag je loodgieter worden, zolang je maar van onzebadkamers afblijft. En sta daar niet zo of we komen nog naar ne retenu voorde laatste dag van het schooljaar, we zullen daar met plezier voor uitvakantie komen.»De grootschalige steekproef over het grote aantal B- en C-attesten voor deleraren secundair onderwijs leerde ten slotte ook dat er grote verschillenzijn tussen de scholen. In sommige scholen moeten omzeggens geenleraren ophoepelen. In andere scholen is het een ravage. Blijkbaar gaan diescholen er prat op leraren de deur te wijzen. Alsof ze willen zeggen: kijk eenshoe streng we zijn, kijk eens hoe hoog het latje. Wij willen alleen die lerarenwaar je eer mee haalt. En dan vraag ik u: wat gaat er om in dat hoofd van dieleraren die afgewezen worden? Die vernedering? Zullen zij dit niet hun heleverdere leven meedragen, en vooral: hoe zullen zij zich voelen tijdens devakantie?Sommige leerlingen ten slotte zeggen tegen hun ouders: «Ge moet u dat zoniet aantrekken dat onze leraar eens een jaartje moet dubbelen of dat hijmoet overschakelen naar een ander vak. Hij zal een goede pompbediendezijn. Het is voor zijn goed.» «Ja maar», smeken die ouders dan, «laat hemtoch genieten. Hij is maar ene keer leraar. Geef hem nog eens een kans.»Maar de leerlingen blijven bij hun standpunt. «Het is voor zijn eigenbestwil dat onze leraar moet ophoepelen. Laat hem maar eens mislukken.Daar leert hij van.»En dus zeg ik tegen al die gefleste leraren die door hun leerlingen nietgeclausuleerd werden: onderwijs is hard, ‘t is op uw tanden bijten, d’er is alwel eens een tegenslagske. Maar vergeet niet: ‘t is de schoonsten tijd vanuw leven.En tegen mijn leraar algebra zeg ik: kom in september maar eens terug. Enzie dat ge dan eindelijk naar de coiffeur zijt geweest.Bob De Groof

OVERLEVINGSTIP 4Red uw eigen leven.Elk jaar krijgen er in Vlaanderen 20.000mensen kanker. Het is één van devoornaamste doodsoorzaken gewor-den. «Daar kunnen we zelf niets aandoen», zeggen veel mensen. Ze be-driegen zichzelf. Slechts 30␣ % van allerisicofactoren kunnen we niet hele-maal zelf beïnvloeden (leefmilieu 6␣ %,beroep 4␣ % enz.). De grootste oorza-ken (70␣ %) hebben we wél zelf in dehand. Wie daar niet van wil weten,doet gewoon voort zoals hij bezig is.Wie zichzelf en wie hem lief is, beter

Beeldopvoeding

✒Ja, het wordt hoog tijd dat voorbeeldopvoeding gespecialiseer-

de leerkrachten gevraagd (en be-taald) worden (Klasse nr. 84, lezers-brief). Als leerkracht zesde leerjaar weetik hoe het steeds maar moeilijker wordtom hierin «bij» te blijven.Het heeft niets te maken met eengebrek aan creativiteit, maar kinderenRECHT geven op behoorlijke lessenbeeldopvoeding. En toegegeven, en-kele uitzonderingen niet te na gespro-ken, worden deze lessen erg stiefmoe-derlijk behandeld. Misschien dat erdan weer meer kinderen zijn die graagnaar school komen. In elk geval zal hetzeker een creatief elan aan het basis-onderwijs geven!H. Cools - leraar - Genk

wil beschermen, draait dit blad onder-steboven. Graag gedaan.

Hamlet Dewit

Grootste oorzaak van kanker (35␣%):onze voeding. Te veel vet en zout (fri-tuurproducten, wit brood, spaghetti, saus,koffie en te bruin gebakken vlees). Teweinig water, vezels, verse groenten enfruit. We zijn te dik en we bewegen teweinig. Tweede oorzaak (30␣%): roken.Gewoon onmiddellijk mee stoppen. An-der gevaar: te veel alcohol (3␣%) en telang zonnen (2␣%). Er zijn veel soortenkankers en veel oorzaken maar 70␣%van de factoren die tot kankersterfteleiden, kunnen we zélf beïnvloeden. Hetgaat om eten, roken, drinken en zon-nen. Waar wacht u eigenlijk op?

42 KLASSE NR.86

Voor al uw vragen overonderwijs belt u de Infolijn

van het departementOnderwijs: tel 02-219 18 00

Klasse voor Jongeren:leren kan ook leuk zijnVeel jongeren gaan ook graag naarschool en beseffen dat wat ze lerenzinvol is. Klasse voor Jongeren probeerteen realistisch beeld op te hangen vanjongeren in beweging, hun betrokken-heid te stimuleren en hun participatieop school aan te moedigen. Het alter-natief voor cynisme, afhaken en uit-zichtloosheid. In dit nummer:• Het beste blokschema. Omgaan metstress op school.• Welke kansen heb je na het zesdejaar?• Tien tips voor betaald vakantiewerk.Veel jongeren laten zich belazeren.• Drie verrassende portretten van jon-

ge mensen in actie: Daisy, Sina enTim.• Twee klassen mochten via Klassevoor Jongeren een week naar schoolin Noorwegen en Lapland. Hun ver-slag: sneeuwballen in frietvet.• Niets is waardenvrij. Wat zit er bij-voorbeeld achter The Simpsons?• Waar letten leerlingen op als ze huneigen school beoordelen?• De Rendiertest: een bekende Vla-ming lost een toets geschiedenis op( 5,5 op 10).• Een unieke kans: twee leerlingenmogen een week mee met ArtsenZonder Grenzen. Naar Cambodja, Peruof de Filippijnen.• Doe mee. Welke school wint “Deverrassende eerste schooldag”? Ookgratis: interrailtickets voor heel Europa(met twee personen!) en duo-ticketsvoor Torhout/Werchter.• Extra: gratis poster voor de laatstedertig dagen van het schooljaar (metblokschema én dertig opkikkertips).

Discriminatie

✒Uren-verschil ja - wedde-verschilneen. Als leraar Deeltijds Kunst-

onderwijs richting muziek, heb ik re-cent een merkwaardige vaststellinggedaan. Er wordt van leraars aan eenacademie van muziek & woord, eeneffectieve meerprestatie van 20␣ %op school verwacht, in vergelijkingmet onze collega’s van het DeeltijdsKunstonderwijs richting beeldendevorming (o.a. de tekenacademie). Of-ficieel hebben wij dezelfde uren-op-dracht te vervullen en krijgen wij de-zelfde wedde. Maar... onze lesurenbevatten 60 minuten en de uren vande beeldende vorming bevatten 50minuten per lesuur.Omgerekend betekent het dat eenleraar met een volledige opdracht inde richting muziek & woord dus we-kelijks 220 minuten of 3 uur en 40minuten meer op school moet preste-ren dan een leraar met een volledigebetrekking in de richting beeldendevorming.Als leraar muziek voel ik mij hierdoorheel sterk gediscrimineerd en vraag ikmij af: waarom moet een leraar mu-ziek & woord die meerprestatie leve-ren? Wanneer worden onze lesurenteruggebracht tot 50 minuten?Naam en adres bekend

Valse noten

✒Hoor ik in de diverse reacties(Klasse nr. 83) de onderliggen-

de tonen niet van verzuchtingen overwat voorbij is (gegaan) of van watmen eigenlijk zelf zou willen zien ver-anderen? Een stap naar het vernieu-wende, betere (?), onbekende gege-ven (?). Over titulatuur, zowel vanhet onderwijs zelf (DKO) of de bena-mingen van sommige cursussen (AMT,AMC, AVV en ga zo maar door) zullener altijd «smaakverschillen» zijn. Fei-telijk kan de vlag nooit de ladingdekken, want het kunstonderwijs isvéél meer dan juist maar vak(jes) na-schools tijdverdrijf.Halfweg de jaren zestig, als jongeleerkracht, had ik als doel de jeugd detaal van de muziek te leren ontdek-ken, te laten beleven en de deur opeen kier te zetten voor een kunstmin-nend groeien naar volwassenheid. Meerdan dertig jaar later, na omschakelin-gen, veranderingen, hervormingen,andere onderwijsmethode’s, «bijscho-lingen» enz. ben ik nog altijd évenenthousiast, en vele collega’s met mij!Gedurende al die jaren hebben wevele kinderen de smaak van de kunst-beleving meegegeven. Ze maken nuzelf muziek, zijn concertgangers, be-zoeken musea, theaters enz. of verta-len hun eigen kunstinteresses o.m. inaanwezigheid in schouwburgen, bijpop- en klassieke concerten, in bibli-otheken en filmzalen, kopen cd’s, boe-ken, kunst én... worden mondiger.Het is absoluut noodzakelijk dat de«leestaal», zowel voor teksten, no-tenschrift als het waarnemen van kleu-ren, composities en dieptezicht inschilderijen of collages enz. aange-leerd en eigengemaakt worden. Dater oersaaie lessen gegeven of onder-gaan worden is toch fel overdreven.Fier moeten we zijn dat er in Vlaande-ren, spijts alles, toch nog een bloeiendonderwijs in de kunsten bestaat.Nu er een maatschappij gecreëerd iswaar nuttige vrijetijdsbesteding een

niet te verwaarlozen onderdeel vanis, is een kunstminnende vormingactueler dan ooit.Ik ben helemaal niet pessimistisch ennet zoals vroeger, met volle overtui-ging, breng ik de leerlingen nog steedsin contact met de kunsten, niet alleenop vokaal, verbaal of instrumentaalvlak, maar ook in hun gemoed, hunleefwereld en in hun «ambities».Aimé Lombaert - leraar - Deinze

Sneller volwassen

✒In Klasse nr. 84 citeerde u mij uitHumo met de zin «De maat-

schappij biedt nu meer mogelijkhe-den om sneller volwassen te lijken.»Dit wil ik ten eerste wat nuanceren,want ik had het specifiek over jongerenin beroepsgericht onderwijs. Ten tweedevind ik dat deze jongeren niet enkelvolwassener lijken, maar ook volwasse-ner zijn dan 20 jaar geleden. Ze zijnzelfstandiger en mondiger en er is per-missiviteit op seksueel vlak... Maar datgeldt ook voor de volwassenen in onzemaatschappij. We kunnen dus enkelzeggen dat wij de jongeren heel watgeleerd hebben. Leerkrachten technischen beroepsonderwijs kennen trouwensongetwijfeld jongeren die zelfstandigleven, begeleid wonen of vele urenbetaald werken na school, jongerendie binnen een gezin mee verantwoor-delijkheid moeten opnemen. Dit eneen vervroegd fysisch rijpingsproceskunnen tot versnelde volwassenheidleiden.Astrid Claus - psycho-sociaal begeleid-ster

Latijn: onzin?

✒De wereld veranderen, verbete-ren, afbreken en terug anders

opbouwen! Ik doe daar volop aanmee. Door veel en kritisch na te den-ken over de dingen des levens, komik dikwijls tot verrassende conclusies,waaronder de volgende.Een intelligent kind met ongeveer 90procent in de lagere school, belandtautomatisch in een Latijnse (Griekse)afdeling. Dat was 80 jaar zo, dat isnog altijd idem. Ik heb zelf ook diestudies gedaan, zelfs 31 jaar Latijngegeven in de eerste drie jaren.De vraag die ik elk jaar met een zeke-re vrees tegemoet zag was: «Waarommoeten wij Latijn studeren?». Het ant-woord luidde dan: je leert nadenken,je inspannen, redeneren, werken; jegeheugen wordt getraind; je krijgteen grote vaardigheid om andere ta-len te leren; het bezit een grote cultu-rele waarde. Daarmee was dan allesgezegd en ik voelde telkens dat ikvele leerlingen niet ten gronde konovertuigen. Ik was zelf ook helemaalniet tevreden met dat klassieke ant-woord. Sinds ik op pensioen ben,blijft die vraag me achtervolgen.In deze zich explosief ontwikkelendetijd, begint de mens over het heleaardoppervlak zijn tentakels uit te stekendoor het onstuitbare en spectaculaire

computergebruik, hard- en software, In-ternetwebsides, spitstechnologie, tele-,video- en audiotoepassingen op al-lerlei gebied, digitaal educatief enter-tainment... en wij, moderne ouders,zijn verplicht onze begaafde kinde-ren de oudheid te laten opgraven omzich zo positief mogelijk te laten ont-wikkelen. Is dat niet totaal voorbijge-streefd?Akkoord, vroeger was er geen anderemogelijkheid en ik heb uiteindelijkook niets tegen de studie van deklassieke talen, maar er zou toch eenalternatieve keuze moeten bestaanvanaf het eerste middelbaar. In dezemoderne tijd moet het toch mogelijkzijn een actueel vak, hoe je het ookgaat noemen, te laten studeren, dateven goed, zelfs beter, de intelligen-tie van een begaafd kind kan latenevolueren.Ik, als vooruitstrevende bomma, zalin alle geval proberen te verhinderendat een zeer begaafd kleinkind zoubelanden in een Latijnse afdeling. Alspositieve inbreng wil ik ervoor zor-gen dat dat kind desnoods naar eenprivate school gaat of tenminste eenprivé-opleiding krijgt, waarschijnlijkiets in verband met de onvoorstelba-re mogelijkheden en vorderingen inhet computer- en informaticagebeu-ren.Lieve Bruyndonckx - gepensioneerd leer-kracht - Edegem

(advertentie)

België – B

elgique

PB

/PP

B 331

Afgiftekan

toor Gen

t XM

inisterie van

de V

laamse G

emeen

schap

Dep

artemen

t On

derw

ijs - Red

actiesecretariaat KL

ASSE

Kon

ingsstraat 138 - 1000 B

russel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

2«EINDELIJK RUST»

Hol je dol op voorhand en reken erop dat jetijdens de vakant ie wel slaap zal inhalen.

1«NIET AAN GEDACHT»

Een reis voorbereiden is voor maniakken.

3«WIJ WEG, DE PROBLEMEN WEG»

Schr ik je rot als pl ots je persoonl ijke problemen toch in de rugzaksteken. Vraag je af hoe die zo’n afstand overleven.

6«WAT GAAN WE NU DOEN?»

Zorg ervoor dat elk moment nutt iggebruikt is. Praat jezelf een sch uld-gevoel aan als dat n iet lukt.

5«ALLES ONDER CONTROLE»

Eet je tenen op als je de nieuwe situatieniet onder controle kr ijgt zoals in je normale

beroeps- of familieleven. Thuis de baas,overal de baas.

8«GEZELLIG SAMEN»

Maak geen afspr aken met derest van het gezelsch ap. Alsiedereen wat anders van de

reis verwacht, w ordt h et échtgezell ig.9«DAT DOET TOCH IEDEREEN»

Doe niet waar je zelf z in in hebt maarwat bl ijkbaar iedereen doet. Met de

ezeltjes de berg op dus.

10«ALS HET WEER MAAR MEEVALT»

Lach Seneca vierkant uit. Hij zei dat jetijdens de vakantie niet van kl imaat moetveranderen maar van mentaliteit.

4«WE VLIEGEN ER METEEN IN»

Breng l ichaam en geest zo snel mogelijk in de war met een m ix van andere temperaturen,voeding, t i jdsv ersch illen en r itme. Doe in Portugal nooit wat de Portugezen doen.

7«ALLES KLOPT»

Ga ter plekke na of alles klopt wat in de reisg ids st aat. Neem dezelfde foto’s alsbewijs. Sla geen enkele tip over en onderstr eep alle verkeerde openingsuren.

10T 1 en t 1 p so m j e v ak a n t i e t e v e r k n a l l en

«Na twee jaar buitengewoon onderwijs - in eentype 8-school - adviseert men de overstap vanonze zoon Dries terug naar het gewoononderwijs. Meester Koen van het vier-de leerjaar gaat de uitdaging aan. Hijbereidt de klas voor op Dries’ komsten de speciale aandacht die hij ver-dient. Vol enthousiasme, met extrainspanning, met nauwgezet vol-gen van zijn kunnen en falen,moedigt hij hem aan. Hij houdtextra in het oog of Dries zich goedvoelt en graag naar school gaat. Drieshoudt van zijn leraar. Hij werkt keiharden is nu gelukkig in zijn gewone school, ookal ervaart hij zijn beperktheden. De leerkrachtbeschouwt wat hij doet als een gewone job,maar voor ons is dit meer dan normaal.»

(Fam. Van Lommel)

«Ik weet wanneer ons Joke Latijn heeft gehad.Ze vertelt dan honderduit over de les, maar ookover de plezierige intermezzo’s. De leraar La-tijn stelt hoge eisen, maar weet ze op een ple-zante manier te bereiken. Hij houdt voor 100procent van zijn vak en geeft dit door aan zijnleerlingen. Ik vind het goed dat jonge leerkrach-ten toch nog kiezen voor het onderwijs en metzoveel enthousiasme hun taak uitvoeren. Ter-wijl het bedrijfsleven op de loer ligt met zijnaantrekkelijke lonen en allerlei voordelen.»

(Lea Van Dungen)

«Ervoor zorgen dat leerlingen een klas vormen,dat ze graag naar school gaan, er zich

thuis voelen, ook al zijn er somsproblemen, dit als leerkracht

bespreken, dat vindenouders belangrijk. We jui-chen vooral het enthou-siasme toe waarmee deleerkracht van onzeoudste dochter iedereenweet te motiveren, wantiedereen heeft wel een

gave. Wij willen haar vooralin de bloemetjes zetten omdat

voor haar iedere leerling een mensis die de kans moet krijgen zich volledig te ont-plooien. »

(Fam. Carrein)

«Wij hebben een gevoelig kind dat zich enormhecht aan vertrouwenspersonen. Daarom maak-te ik mij erg zorgen over de verandering vanschool. Wat een opluchting toen de juffrouwvan de nieuwe school reeds tijdens de vakantiemoeite nam om kennis te maken. Daarna heeftze op zachte, maar strikte wijze onze dochterbegeleid in de aanpassingsperiode. Zij heeft zichonmiddellijk aan haar nieuwe juf gehecht en ikkan met geen pen beschrijven wat dat voor mijbetekende. Zo’n juf is haar gewicht in goudwaard.»

(Martine Janssen)

«De juf zorgt voor speciale educatieve acties,fantastische schooluitstappen en aerobiclessenna schooltijd. De kinderen merken niet eensdat het een strenge juf is.»

(Brenda Linskens)

«Vaak vragen we ons af hoe ze het allemaaldoet, deze doorgewinterde kleuterleidster. Wevinden dat ze bewonderenswaardig en belang-rijk werk doet voor onze kinderen. Het is in dezelevensfase immers van zeer groot belang omrespectvol, warm, uitnodigend en stimulerendbenaderd te worden op school. Hier wordt hetfundament gelegd van iets wat toch nog eenhele poos blijft duren.»

(Nicole Meurs)

«Da’s ne kwaaie. Dat was het eerste wat ik overde meester hoorde tijdens de inschrijvingen. Nu,bijna twee jaar later, krijgt Wannes les Neder-lands van die beruchte meester. Het klikt blijk-baar meteen tussen die twee. Wannes komt metenthousiaste verhalen naar huis. De boeiendstedingen gebeuren tijdens de les Nederlands. Hetworden levenslessen die de leerlingen boeien.»

(Fam. Leonard)

Honderden brieven vielen op de redactie van Klasse voor Ouders binnen toen we

ouders vroegen welke leerkracht ze wel eens wilden uitnodigen voor een dineetje

en waarom. Warme brieven van dankbaarheid. Voor wie eraan twijfelde: er zijn

nog leerkrachten die het verschil maken. Ze heten Dirk, Lydie, Katrien, Ludo,

Chris, Eddy… Ze houden van hun werk, geven aanstekelijk les, hebben

oog voor elk kind en maken tijd voor ouders. U bent dus in goed gezel-

schap. Voor hen en voor u deze bijdrage. Fragmenten uit vaak ontroe-

rende brieven van dankbare ouders.

«De goede school maak je niet alleen. Daarvoorheb je een team nodig, dat handen en hart openhoudt. Samenwerking, vernieuwing, uitprobe-ren, evalueren, kortom de mensen-school! Hetvoordeel van een open school (vraagt durf envertrouwen) is dat je als ouder ook de kans krijgteen kijkje achter de schermen te nemen (endaarmee bedoel ik geen pottenkijken). Zo kanje je een idee vormen van wat lesgeven zoalbetekent. Je krijgt de kans de leerkrachten teleren kennen als leerkracht, maar ook als mens.En dat is een boeiend fa-cet. Tenslotte wor-den niet alleen dehoofden, maarook de hartenvan kinderenvolgepropt .Gelukkig!»(Tonla Briquet

Rosa)

«Ons dochtertjekende drie moeilijke ja-ren in het lager onderwijs. Ze moest al-tijd op de tippen lopen, kreeg extra hulp vande taakleerkracht, de druk op haar werd heelgroot en ze klapte dicht. Als werkende moe-der vroeg dit veel energie, het zorgde voorveel spanning binnen het gezin. En hoewelLynn nu met 31 kinderen in de klas zit, slaagthaar juf er toch in te differentiëren, om haaranders aan te pakken en er vooral voor tezorgen dat zij zich in de eerste plaats goed inhaar vel voelt. Daardoor gaat de rest vanzelfbeter. De juf hecht ook niet alleen belang aanschoolse kennis. Zo werkt ze bijvoorbeeld metpraatgroepjes - ondanks die 31 leerlingen -om conflicten op te lossen. Ze geeft voldoen-de feedback via briefjes of spreekt de oudersaan op school.»

(Pim Mariën)

«De school van onze jongste dochter heeft eenzeer moeilijke tijd achter de rug. Door allerleiinterne en externe factoren is het leerlingenaan-tal drastisch gedaald en was de sfeer binnen deschoolgemeenschap niet meer te pruimen. Opde puinhoop van administratie, misverstandenen moeilijkheden is de nieuwe directrice toenbegonnen met stilletjesaan alles weer in goedebanen te leiden. En de eerste veranderingen zijnzo positief dat het zelfs de kinderen opvalt. Zevoelen zich beter in een school waar de aan-dacht naar de kinderen gaat en een enormemotivatie uitgaat van directie en leerkrachten.»

(Anne Van Houtven)

«Onze Kristof is een kind dat graag veel aan-dacht heeft en juf Katrien vult die vraag goedin. Ze is streng, maar ze kan hem ook wel eenszeggen dat ze hem graag ziet, dat hij een sym-pathiek en lief jongetje is. En zeg eens, wie heeftniet graag bevestiging, liefde, vriendschap enaanmoediging?»

(Kris Van de Steen)

«Jonas ging niet graag naar school. Slapelozenachten, geen eetlust, hij nam weinig initia-tief, bleef liever binnen, zocht geen vriendjesop, was stil en kloeg over buikpijn. Het is net ofer een wonder gebeurd is. Vanaf de eerste dagbij zijn nieuwe juf zag je Jonas helemaal ver-anderen. Dit betekent dat wij geen slapelozenachten meer hebben. Dat hij nu een grote eet-lust heeft. Hij speelt weer graag buiten met zijnvrienden en is heel actief.»

(Mevr. Ceulemans)

«Deze leerkracht geeft aan mijn zoon wat een jon-gen van twaalf echt nodig heeft om door te zet-ten, gewoon de erkenning, wat appreciatie, kort-om echte vriendschap. En het mooie is dat dit nietbeperkt bleef tot het eerste jaar secundair. Alle vol-gende jaren blijft er tijd voor een vriendelijk woordop de gang, op de speelplaats, even tussendoor.Van onschatbare waarde voor een misschien moei-lijke puber maar met een fijn jongenshart.»

(Kristel de Groef)

«De thema’s waar-mee juf Kristel met dekinderen aan het werk gaatzijn actueel, kind-gericht en gevarieerd. De ge-bruikte methodieken getuigen van vernieuwingen geen schrik om het zichzelf eens niet ge-makkelijk te maken. Dit weten we ook door dewekelijkse nieuwsbrief die de kinderen elke vrij-dag meekrijgen en waarin de gebeurtenissenen verhalen van de voorbije week uitgebreidworden besproken. Tegelijk wordt een tip vande sluier voor de komende week opgelicht. Hetgeeft ons ouders de kans om thuis mee te bele-ven met wat er in de klas allemaal gebeurt.»

(Gert Van der Meiren)

«Vaak hoor ik aan de schoolpoort door andereouders hardop de stelling verkondigen: ‘Ze zijnervoor opgeleid’. Deze mensen vergeten ech-ter maar al te vaak dat leerkrachten ook maarmensen zijn, die af en toe eens een moeilijkedag hebben. Desondanks tracht de leerkrachtvan Timo haar kleuters daadwerkelijk op tevoeden in plaats van ze maar een hele dag teentertainen. Sommigen vinden haar hierdoorte streng, te koel, maar het tegenovergesteldeis waar.»

(Nancy Verbrugghe)

«Ons An had het in het lager niet altijd makke-lijk. Ondertussen volgt ze met succes het twee-de jaar middelbaar, dankzij haar inzet en inte-resse. Maar vooral ook door haar klastitularisvan vorig jaar. Reeds van bij het begin had dezeleerkracht oog voor de moeilijkheden van An.Zij was het die haar schouderklopjes gaf enaanmoedigde met soms een positieve vermel-ding op het rapport. Ook nu nog informeert zijnaar haar resultaten. Want aanvankelijk wildehet niet zo lukken. Voor An was het rapporteen tegenvaller maar door de interesse van haar‘coach’ zag zij in dat men in haar geloofde. Enhoewel de andere leerkrachten haar evenzeersteunen, is het toch dat tikkeltje extra belang-stelling dat de doorslag geeft.»

(Marita Vandebosch)

«In de derde kleuterklas kwamen wij met een wrang gevoel thuis na een oudercontact. Zeldenhoorden wij iets positiefs over onze dochter: ze was traag, onzeker, sprak niet goed (ze volgdetoen al twee jaar succesvol logopedie, dus er werd wel iets aan gedaan), had problemen op sociaalvlak. Als wij dan vertelden dat ze heel lief is, hulpvaardig, een grote inzet heeft, werden dezeeigenschappen als onbelangrijk van tafel geveegd. Je zou als kind van minder je zelfvertrouwenverliezen. Zowel wijzelf als het PMS zagen onze dochter als een normale kleuter. En plots bijjuffrouw Thea verandert alles. Bij deze leerkracht hoeft onze dochter niet te voldoen aan eensoort ideale leerling. Voor haar bestaat naast de goede en de slechte leerling, het wit en hetzwart, ook nog de mooie kleur grijs.»

(Fam. De Winter)

«Mijn bewondering en waardering gaat vooraluit naar de projecten die de leerkracht samenmet haar leerlingen op touw zet. Ze wordenhelemaal opgebouwd vanuit de interesse enleefwereld van de kinderen. Op een boeiendemanier worden informatie en leerstof erin ver-weven. Het is een ware lust tijdens de project-voorstellingen zo’n enthousiastelingen aan hetwerk te zien.»

(Christiane Cauberghs)

«Mijn zoon was al twee jaar in behandeling wegens hyperkinesie (ADHD). Toen hij relatine kreegvoorgeschreven herkenden we hem niet meer. Goede cijfers dat wel, maar het was onze zoon nietmeer. Dat duurde zo tot de grote vakantie. Moedeloos informeerde ik in september bij de nieuweleraar of ik het medicijn al vanaf de eerste dag zou laten innemen. Hij stelde voor zonder pillen tebeginnen en beloofde extra aandacht aan het probleem te geven. We zijn nu halfweg het school-jaar en alles loopt... perfect. Begrip, aandacht en geduld volstaan blijkbaar om iemand graag naarschool te laten gaan, vanzelf zijn huiswerk te laten maken, te veranderen in een enthousiasteleerling.»

(Nancy De Smet)

«Het geduld van juf Marleen is enorm. Voor elkkind met zijn eigen hebbelijkheden en hate-lijkheden. Of hij nu 90 of 50 procent haalt,steeds geeft ze er een positieve draai aan, zo-dat wie het wat minder doet er toch weer metfrisse moed tegenaan gaat. Ik kan nog twintigvellen papier vullen over deze juf maar dit is debedoeling niet.»

(N. Schack)

«Gewoon om haar te bedanken voor haar brui-sende enthousiasme waarmee ze voor de klasstaat en de kinderen ‘besmet’ met creativiteit.»

(Hilde Ponnette)

AAN TAFEL«Ik durf in gezelschap meestal niet eens zeggen dat ik leraar ben»,vertelt één van de leerkrachten die mee aan tafel zit. «Maar als ik aldie reacties hier zo hoor, besef ik plots dat wij fier mogen zijn opons beroep.» De ouders schrikken een beetje. Ze beseffen niet dateen leerkracht soms (ook binnen zijn eigen school) weinig waarde-ring krijgt en dat een gemeende schouderklop ook voor de leraarhet verschil maakt.We konden niet àlle leraars uitnodigen voor dit bijzonder ouder-contact: een etentje in een kasteel. Het werden er vijftien die sym-bolisch voor al hun collega's de bloemen kregen van de ouders.Meteen ook een symbool voor de brug die Klasse voor Ouders wilslaan tussen ouders en leerkrachten. «Wij weten soms ook niet hoewij onze waardering kunnen uiten», zegt een ouder.«Boven mijn bureau hangt al jaren lang mijn diploma», besluit eenleerkracht. «Dat neem ik vanavond nog weg en ik vervang het doordeze brief van de ouders: het is mijn écht diploma.» Daarom ookdeze selectie van brieven. Ze zijn voor u bedoeld, beste leraar. Innaam van alle ouders en hun kinderen: bedankt omdat u (somsonopvallend maar niet onopgemerkt) het verschil maakt.

«Ook al wist de leerkracht dat Ralph na het zesde leerjaar niet zou ver-der studeren in het college maar in een andere school, toch bleef hij zichinzetten voor de jongen. Samen met een collega die iets meer ervaringhad met studiebegeleiding stelde hij een aangenaam en aan de interes-se aangepast studiepakket op, dit tussen haakjes omdat het werkelijkplezierig en speels was opgevat. Wij hoefden daar niks voor te betalenen Ralph kon dat tijdens de grote vakantie en erna afwerken. En zo zijner veel Ralphkes die nog op de belangstelling van hun leraar kunnenrekenen en die bij gelegenheid informeert hoe zijn vroegere leerlingenhet ervan afbrengen in het middelbaar.»

(Mevr. Janssens)

«Dank zij een nooit aflatend, fijngevoelig inlevingsvermogen slaagt de leer-kracht erin de chaos bij onze zoon wat te ordenen. Zijn begrijpende aanwe-zigheid betekent voor ons kind een veilige haven in een schoolwereld diedikwijls als bedreigend wordt ervaren. Hij geeft hem zo de kans zijn kwali-teiten te benutten en gewoon een kind te zijn tussen de anderen.»

(Familie Van Buel)

«De huidige leerkracht van onze Hans (vijfde leerjaar) heeft in deze schoolde moed om ouders als evenwaardige partners in de opvoeding te bena-deren. Wat ik bij haar mag ervaren is een gedeelde zorg om ‘mijn’ kinddat in de klas het ‘hare’ mag zijn. Zij heeft perfect begrepen wat zorg-breedte inhoudt en geeft alle kinderen in de klas de aandacht op maatdie ze nodig hebben.»

(Lut Bylois)