Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.83 • Maart 1998

De bankenbeuDe bankenbeu

(advertentie)

IN DIT NUMMER

4-11Treurspel op school

Ze zitten er wel. Maar tegen hun zin. In het secundair onderwijszegt één leerkracht op drie dat schoolmoeheid op zijn school eenernstig probleem is. Spijbelen daarentegen is de jongste jarensterk afgenomen. De probleemleerlingen zitten dus niet meer opstraat maar in de klas. De nieuwe rolverdeling in een bekendtreurspel.

14Een diploma in stukken

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.83 • Maart 1998

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Myriam Paquet, JanT’Sas, Jan Van den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampDesign Marc Herman, Pieter Vandenbroucke

Verantw. uitgever Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewer-kers enz. (van elk net en van elk niveau)krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. KLASSE voor Ouders 02-211 45 64Tel. KLASSE voor Jongeren 02-211 45 82Telefax 02-211 46 61E-mail klasse@artefact.beURL www.artefact.be/klasse

GEEN MONTIGNACAan ons is Montignac niet besteed.Klasse is in één maand 10 procentdikker geworden. Extra pagina’s ideeëngeconcentreerd rond het hart van ditblad. Daarin zitten zoveel ongehoordecombinaties dat het wel ongezond moetzijn: ateliers, uitstappen, rondleidingen,uitwisselingen, cultuur, wetenschap-pen, wedstrijden, studiedagen, lectuuren acties… Ze zorgen op hun beurtvoor zoveel calorieën en vitamines diehet onderwijs krachtiger en levendigerkunnen maken. Elke maand nemen erduizenden enthousiaste leerkrachtenaan deel. En nu volgen via hun eigennieuwsbrieven ook de ouders en deleerlingen. Aan een dieet zijn we noglang niet toe. Al is 10 procent aandik-ken in een maand wel veel. U pikt ervoor uw eigen gezondheid uiteraardalleen uit wat u zint. Zolang het maargeen wit brood, witte rijst of witte wijnis.

Schoolmoe? Soms zie je heter niet aan. Vizier p.4-11

Een vijfde van de achttienjarige schoolverlaters heeft (ondanks alles) niets in de hand: gééngetuigschrift of kwalificatie. Dat zorgt vaak voor ontmoediging en uitzichtloze situaties. Omdaaraan iets te veranderen mikt men op een leersysteem met modules. Zien directies en leerkrachtenin Vlaanderen dat zitten?

30-3115.000 leerlingen voor de vrede

Tussen 20 april en 14 mei zullen meer dan 15.000 leerlingen én hunleerkrachten (gratis) deelnemen aan een indrukwekkende reekseducatieve vredesactiviteiten, verspreid over heel het land. De V-dagen van het departement Onderwijs zijn een begrip geworden.

32-33Doorgelicht: de hogeschool

De onderwijsinspectie licht ook de hogescholen door. Die vanverpleegkunde bijvoorbeeld. Daar heeft de basisopleiding blijkbaareen inspuiting nodig. De verplegers krijgen nog te veel uitleg vanop ezijn dringend aan nascholing toe om de aansluiting met de praktijk n

34-35Met vlaggen en wimpels

Het idee komt uit Amerika: de magneetschool slaat er met succes een bVoorlopig volgen twaalf Vlaamse scholen dat voorbeeld. De leerlingeleerkrachten kunnen creatiever lesgeven. En het imago van de schoo

kracht van die magneet?

36-37Mondjes dicht

«Inspraak, dat werkt misschien voren moet je daar nog niet mee afkstilzitten, zwijgen en luisteren.» hoord? Nochtans staat het zelfs lkind: ze hebben recht op een eigeuiten. Toch niet op school zeker?

n Journaal p. 12-13 n Idee p. 15-3p. 40-42 n

Deze maand in Klasse voor Ouders:n Schoolmoe: de rol van de ouders n De mening van dekinderen: vaneigens n Op zoek naar zuiver water

Deze maand in Klasse voor Jongeren:n Schoolmoe en toch naar school n Ruil je bank: metkauwgom en al? n De rendierprijs: het gewei van Vlaanderen

Klasse op Internet:n Zoek het op en win meteen duizend frank.www.artefact.be/klasse

Meer praktijk: ook in hogeronderwijs. p.32-33

en afstand en sommige lectoreniet te verliezen.

rug tussen school en omgeving.n komen liever naar school. Del wordt opgeblonken. Wat is de

or oudere leerlingen. Bij kinde-omen. Die moeten eerst lerenWaar hebben we dat nog ge-etterlijk in de rechten van hetn mening en om die te kunnen

1 n Signaal p. 38-39 n Dialoog

Recht op een eigen mening.Hoezo? p.36-37

KLASSE NR.83 3

V I

4

de

Z I E R

Sommige leerlingen zijn de school beu. Ze gaan elke morgen tegen hun zin naarschool. Vaak laten ze het daar niet bij: ze spijbelen, ze maken het de leerkrachten hun medeleerlingen lastig, ze schoppen boel op school. Of anders haken ze af,zitten zonder interesse in de les, studeren niet, halen een slecht cijfer, dragen eenmasker waar niemand nog doordringt.Volgens recent onderzoek is spijbelen de jongste jaren afgenomen. Al ervarensommige leraars dat niet zo. Misschien gebeurt de controle efficiënter. Maardaarmee is de schoolmoeheid niet weg. Integendeel: de leerkracht zit ermee. Of ishij de oorzaak, zoals leerlingen vaak zeggen? Spijbelen is slechts een signaal van

schoolmoeheid. Maar niet het enige. Het aantal leer-lingen dat de school moe is zou wel eens een kwart

van de schoollopers kunnen zijn. Sommigenlaten het op allerlei manieren merken, sommi-gen jagen punten achterna of proberen de wegvan de minste moeite te volgen. Ze gaan voor deschijn naar school, maar niet van harte.

Voor

KLASSE NR.83

Schoolmoeheid is op onze school een ernstig probleem

Enquête van KLASSE bij 2000 Vlaamse leerkrachten (cijfers in procenten)Klas

se G

rafie

k

0 20 40 60 80 100

basisonderwijs

sec ASO

sec TSO

sec BSO

hoger onderwijs

gemiddelde

4

17

43

36

15

23

16

34

36

32

21

28

63

48

20

30

53

43

17

1

1

2

11

6

(zeker) akkoord matig akkoord (zeker) niet akkoord geen mening

De leerlingen spijbelen meer dan vijf jaar geleden

Klas

se G

rafie

k

sec ASO

sec TSO

sec BSO

hoger onderwijs

gemiddelde0 20 40 60 80 100

14

25

32

25

24

14

16

16

14

15

56

45

40

46

47

16

14

12

15

14

Enquête van KLASSE bij 2000 Vlaamse leerkrachten (cijfers in procenten)

(zeker) akkoord matig akkoord (zeker) niet akkoord geen mening

RoodIn het secundair onderwijs zegtéén leerkracht op drie dat school-moeheid op zijn school eenernstig probleem is. Vooral deleerkrachten in het TSO (43␣ %)en BSO (36␣ %) moeten opboksentegen schoolmoeë leerlingen.

In het ASO ligt dat cijfer veellager en loopt het cijfer onge-

veer gelijk met dat van het hogeronderwijs: zo’n 16 procent. In het

basisonderwijs vinden de leerkrachtenschoolmoeheid geen groot probleem. Toch

KLASSE NR.83 5

Spijbelen is op onze school is een ernstig probleem

Klas

se G

rafie

k

sec ASO

sec TSO

sec BSO

hoger onderwijs

gemiddelde

Enquête van KLASSE bij 2000 Vlaamse leerkrachten (cijfers in procenten)

(zeker) akkoord matig akkoord (zeker) niet akkoord geen mening

0 20 40 60 80 100

8

15

20

17

15

14

29

35

25

26

76

54

44

45

55

2

2

1

13

4

schijnnaar school

beginnen vaak daar al de problemen die aan debasis liggen van latere schoolmoeheid.

OranjeEen kwart van de leerkrachten secundair en hogeronderwijs zegt dat de leerlingen nu meer spijbe-len dan vijf jaar geleden. Er zijn geen grote ver-schillen tussen de leerjaren. In het lager secundairis de stijging nagenoeg even groot als in het hogersecundair. Maar er zijn wel opvallende verschillentussen de onderwijsvormen. In het ASO signaleert14 procent van de leerkrachten een stijging vanhet aantal spijbelaars, in TSO 25 procent en in BSO32 procent.

GroenOp de vraag of spijbelen op hun school eenernstig probleem is, antwoordt 15 procent vande leerkrachten in secundair en hoger onderwijspositief. Voor de meesten (55␣ %) is het géénernstig probleem. Ook hier vallen toch wel groteverschillen op tussen de onderwijsvormen. InASO noemt 8 procent van de leerkrachten spijbe-len een ernstig probleem, in TSO 15 procent enin BSO 20 procent. Terzijde: in het basisonder-wijs is er geen spijbelprobleem. Slechts 4 pro-cent van de leerkrachten signaleert er een stij-ging en nauwelijks 1 procent noemt het «eenernstig probleem». ■

«Ikspijb drie

6 KLASSE NR.83

Act één, scène één.Er zijn leerkrachten die ons begrijpen. En andere

[Het is vrijdag op een gewone schooldag in maart, elf uur. Een rokerig café. Uit de jukeboxkomt oorverdovende muziek. Arno, een jongen van ongeveer 16, stapt binnen en bestelt eenglas fruitsap. Hij zet zich aan een tafeltje en vertelt. Hij moet moeite doen om boven het geluiduit te komen.]

Arno: «Ik ben aan mijn vierde school toe. Na nieuwjaar kreeg ik de bons op schoolnummer drie. Zal het nu beter gaan? Deze school ken ik nog niet genoeg. Ik moet menog wat aanpassen. Mensen vinden het raar, maar ik ga eigenlijk graag naar school.[drinkt en wacht even, als om zijn gedachten te ordenen] In het eerste secundair zat ikin een lastige klas. De leerkrachten konden ons niet uitstaan. We waren lui, dat iswaar. Op het einde van het schooljaar werd ik de deur gewezen. Op mijn volgendeschool waren mijn punten erg slecht. Vooral wiskunde. Ik haalde mijn derde jaarniet, moest blijven zitten. Ongeveer iedereen van onze klas moest dat, behalve de vijfdie van school gestuurd werden. We hadden een goeie klas, niet voor de leerkrach-ten natuurlijk, maar zo onder ons. Het was uit verveling dat we lastig deden en veelstraf opliepen. De leraars kwamen op die school duidelijk met tegenzin naar de klas.OK, er waren een paar goede leerkrachten, die respect hadden voor ons en met onskonden praten. Dat heeft niks met leeftijd te maken zoals sommige jongeren zeggen.Die van wiskunde was denk ik zestig, maar die gaf goed uitleg. Als je ziek wasgeweest, vroeg die hoe het ging. [glimlacht] En die van Engels, die had zo’n goedgevoel voor humor. Niet uitlachen of de sarcast uithangen. Bij iemand die zijnleerlingen constant beledigt, kan je toch niet graag naar de les komen?»

Tussenspel. In het zwart[Spot op de linkerkant van het decor, waar een boekenrek en een zetel een leraarslokaalsuggereren. Wat mensen zijn druk in de weer. Een leerkracht ploft in de zetel.]

Vera: «Schoolmoeheid ligt voor een groot stuk aan ons schoolsyteem.Hele dagenop banken zitten. Ik volg zo af en toe nascholing en verdorie, ik heb het al lastig oméén namiddag stil te zitten. Leerlingen BSO willen werken, een vak zo snelmogelijk uitoefenen. Soms doen ze dat al in het zwart. En dan heb ik het moeilijkom ze na het weekend weer voor mijn kar te spannen. Maar toch heb ik de indruk

dat het in de derde graad wat beter gaat. Daar zijn devakken iets meer beroepsgericht en kunnen ze nutti-ge ervaring opdoen. De kans om op stage te gaan is ergmotiverend voor hen.» [Spot uit]

Act één, scène twee. Niets met de school te maken[Even verderop zit Tom tussen een bende bierdrinkende vrienden. Ze praten allemaal doorelkaar. Tom (19) rookt zijn sigaret en drinkt een glas bier. Hij kijkt wat weemoedig rond. Ditzijn zijn klasgenoten van vorig jaar. Hij moest blijven zitten. Vandaag hebben ze iets te vieren:de examens zijn gedaan. Plots beseft hij dat iemand hem een vraag stelt. Hij probeert zichverstaanbaar te maken aan de andere kant van de tafel.]

Tom: «Nee, dit is écht de eerste keer dat ik spijbel. [zijn toehoorders lachen hem uit]Ze leggen er op school genoeg de nadruk op hoe belangrijk het is de les te volgen.Trouwens, als je in de humaniora zit, dan weet je dat je moet voortstuderen. Demotivatie om in de les te zitten heeft eigenlijk meer te maken met wat er daarnakomt dan met de school zelf. [begint luider te praten]Alles wordt er maar ingeha-merd, je moet naäpen wat ze zeggen. Het hangt natuurlijk af van leraar tot leraar.Sommige leraars proberen hun theoretisch vak praktisch te brengen. Die doen aleens een uitstap, bijvoorbeeld naar de beurs. Dat is een verschil. Dat zijngemotiveerde leerkrachten. Bij hen zit je veel geïnteresseerder in de les. Die krijgenons ook gemotiveerd. Weten jullie nog? Vorig jaar? Toen heb ik veel strafstudiegehad. Je mocht ‘s middags niet buiten, en dan deden we niet liever dan dat tochproberen. [kijkt op zijn uurwerk] Spijbelen? Ik vind dat nutteloos. Mensen diespijbelen hebben een probleem dat niets met de school te maken heeft. Ik denkniet dat ze dat doen om lol te hebben, misschien wel om stoer te doen.»

Tussenspel. Studenten worden geëntertained[Spot aan in de leraarskamer. Katleen, lector aan een hogeschool, draait zich om.]

Katleen: «Vroeger waren de studenten bereid om moeite te doen, die moesten nietgeëntertained worden. Ik vraag me zo soms af, als ik die groep eerstejaars zie, watdie hier in godsnaam komen doen: Hoe bepalen ze hun keuze? Ze zijn nietgemotiveerd en zeker vanaf nieuwjaar beginnen ze massaal te brossen en af te

elkeerper week»

KLASSE NR.83 7

«WE SPIJBELENVEEL MINDER»

Wat zeggen jongeren zelf? Vol-gens de jongste enquête vanJongeren en Gezondheid in 1996,die meer dan 4000 jongerentussen 11 en 18 jaar onder an-dere vroeg naar hun spijbelge-woonten, neemt spijbelen af invergelijking met 1994. Jongensspijbelen duidelijk minder in 1996dan in 1994. Toch spijbelt nogaltijd 7,5 procent van de 17-18-jarigen ééns per maand. Meisjesspijbelen minder dan jongens.Dat was al zo in 1994. Bij de 15-16-jarigen echter is regelmatigspijbelen wat toegenomen, enbij de 13-14-jarigen is de toe-stand bijna stabiel. In het BSOneemt regelmatig spijbelen bijjongens met meer dan de helftaf. In het ASO spijbelen jongensover het algemeen minder danin de andere onderwijsvormen.Ook bij de meisjes in de verschil-lende onderwijsvormen daalt spij-belen, zij het niet spectaculair.Alleen in het BSO stijgt regel-matig spijbelen lichtjes.

0

2

4

6

8

10

12

11-12 j. 13-14 j. 15-16 j. 17-18 j.0

10

20

30

40

11-12 j. 13-14 j. 15-16 j. 17-18 j.

0

1

2

3

4

11-12 j. 13-14 j. 15-16 j. 17-18 j.0

5

10

15

20

11-12 j. 13-14 j. 15-16 j. 17-18 j.

0

5

10

15

20

ASO TSO/KSO BSO LO/1°graad5

10

15

20

25

30

35

ASO TSO/KSO BSO LO/1°graad

0

1

2

3

4

ASO TSO/KSO BSO LO/1°graad0

5

10

15

20

ASO TSO/KSO BSO LO/1°graad

Spijbel je wel eens?zeker eens per maand zelden

zeker eens per maand zelden

zeker eens per maand zelden

zeker eens per maand zelden

[jon

gen

s][m

eisj

es]

[jon

gen

s][m

eisj

es]

Naar onderwijsvorm

Enqu

ête

van

Jong

eren

en

Gez

ondh

eid

bij 4

000

jong

eren

tus

sen

11 e

n 18

jaar

in m

eer

dan

100

scho

len.

Cijf

ers

in p

roce

nten

1996

1994

1996

1994

1996

1994

1996

1994

1996

1994

1996

1994

19961994

19961994

haken. Misschien stelden zij zich hogere studieshelemaal anders voor. Het is tegenwoordig zoevident dat je voortstudeert na het secundair, dathet misschien niet altijd even doordacht is. Vaakmaakten ze de verkeerde keuze en zien ze het alvlug niet meer zitten.» [Spot uit]

Act een, scène drie. Niet vanplan het te doen

[De leerlingen van de omringende scholen mogen tus-sen de middag naar buiten, zoveel is duidelijk. Je moetplots met de ellebogen werken om in het café aan eenbroodje te raken. Stefanie en Jana (15) komen metMieke (16) binnen. Ze kijken ontgoocheld naar demassa. Dan zetten ze hun conversatie voort.]

Stefanie: «Ik spijbel niet zo vaak. Enkel als ik hetniet meer zie zitten, als ik moe ben. Soms ben jemoe omdat je moet opstaan. Mijn ouders wetendan dat ik niet naar school ga, maar meestal vindik een uitvlucht. Hoofdpijn, buikpijn.»Jana: «Ik spijbel twee of drie keer per week. Dezeweek was dat omdat ik toetsen had en ik ze nietgeleerd had. [fluistert] Inhalen hoeft nooit. Ik bennog nooit gesnapt. Op mijn vroegere school wel.Mijn ouders hoopten dat het hier beter zou wordenen dat is ook zo. Ik spijbel véél minder dan vroeger.[lacht] Toen woonde ik dichtbij de school en kon iknaar huis, nu niet meer. [gaat dan heftig verder] Ikben het gewoon beu, de school, de lessen, huiswerkmaken, leerkrachten die zitten te vitten...»Stefanie: «Leraars zijn alles en jij bent niets en jemoet luisteren. Er zijn leerkrachten bij wie datanders is natuurlijk. Die van Nederlands bijvoor-beeld. Zij begrijpt ons, zij luistert. Bij haar zou iknooit spijbelen. [zacht] Van andere leerkrachtendenk ik niet dat het hen echt kan schelen of je inde les bent of niet. Zij geven hun les en of wij daarnu iets van begrijpen of niet, dat kan hen nietsschelen. Ik zou liever gaan werken, maar ik moetgewoon voortstuderen. Omdat ik in het ASO zit.Dan kan je niet anders. Eigenlijk wou ik naar hettechnisch, maar ik mocht niet van mijn moeder.Ik heb dan maar menswetenschappen gekozenomdat psychologie me wel interesseerde, maardaar moet ik ook zoveel voor werken.»

Tussenspel. Inzetmoe zijn ze[Alle licht op het leraarslokaal. Steven, leraar in detweede graad van het secundair, stapt met een punten-boek in de hand naar voren.]

Steven: «Leerlingen hebben nog maar weinig res-pect voor hun leerkrachten. Ze voelen zich zosuperieur. Soms wou ik ook wel wat meer tijdhebben om plezant les te geven. Maar zij begrijpenniet dat wij een programma af te handelen hebben.En zelfs al probeer je met alternatieve methodes leste geven, toch raken ze zo moeilijk geboeid tegen-woordig. Ouders gaan soms toch ook wel in defout. Ze treden niet op. Ik riskeerde het vroeger nietom thuis te blijven. Laat staan dat mijn ouders eenbriefje zouden schrijven. Soms mogen leerlingentegenwoordig van hun ouders op vakantie terwijlde lessen nog lopen. Welke boodschap geeft dat aanzoon- of dochterlief? Dat de school niet zo belang-rijk is natuurlijk. Probeer ze dan maar te motiveren.Het zijn ook vaak dezelfde leerlingen die telkensontsnappen, aan lessen én straffen. Dat maakt je alsleerkracht machteloos, moedeloos. Ze komen om-dat ze moeten, spijtig genoeg niet omdat ze mogen.Schoolmoe? Inzetmoe zijn ze. Ik heb het daar erglastig mee. Ik word er schoolmoe van.» [Spot uit]

Act één, scène vier. Af en toeeen baaldagje

[De muur van een school. In de achtergrond klinkt deschoolbel. Geroezemoes van vele meisjesstemmen. Deeerste les van de namiddag begint. Sophie en Bianca,twee zeventienjarige meisjes, staan met elkaar te pra-ten. Ze wachten om de hoek nog even op een vriendin.

Sophie: «Mijn ouders weten niet dat ik spijbel. Ikzorg gewoon dat ik op tijd thuis ben. De helft vanonze klas spijbelt regelmatig. Een baaldagje is afen toe toch leuk? Op school merken ze het nietomdat ik het briefje van de ouders zelf schrijf enonderteken.»Bianca: [knikt] «We hebben een leerkracht Frans.Die komt binnen, zet zich neer, doet zijn boekopen en als hij zit, begint hij voor te lezen. En danis hij kwaad dat we niks zeggen of niet meewer-ken. Zo’n les zou je liever brossen. Maar ik zit opmijn bank en op mijn gemak. Ik heb dan nietdirect zin om te gaan brossen. Eigenlijk vind ikhet goed dat je verplicht wordt om naar school tegaan. [denkt even na voor ze verder gaat] Vóórzestien kan je nog niet zelf kiezen. Ik ben nuzestien en ik kies wel: vóór de school dus. Ik ziehet nut daarvan wel in.»

[Bianca stapt naar de schoolpoort. Sophie kijkt nog evenachterom. Dan aarzelt ze niet meer en volgt Bianca.] ■

Doek

8 KLASSE NR.83

Leraars controleren nogveel te vaak wat eenleerling niet kan.

«In de plaatsvan problemenop te lossen,stuur-den del e e r -krach-ten mijde klas uit. En daar-na maakten ze zichkwaad omdat mijnmappen niet in ordewaren en ik mijn lesniet had geleerd. Dusstraften ze me dáárvoor.Werd ik lastig, dan moestik de klas uit. Ten slottehebben ze me dan maarvan school gestuurd. Pro-bleem opgelost.» Welkprobleem? En voor hoe-lang?

Tre lhool

Het project in het arrondisse-ment Leuven is enigszins andersdan andere preventieprojecten.Het is op gang gebracht doorschoolbegeleiders van geplaats-te jongeren die al uit de bootzijn gevallen. Dat bleek zo’n grotegroep te worden, dat er iets moestgebeuren. Het Comité nam contactop met onder andere de PMS-centra. Nu werken er via hetPMS 50 scholen mee. Deelnameaan het project houdt in dat dePMS-medewerker, door registratieen gesprekken met de risicoleer-lingen, in zijn secundaire scho-len meer aandacht besteedt aande veelvuldig afwezige leerlingen.Zo krijgt hij ook een vaste rol alspartner voor de school die iets wildoen om schoolmoeheid te voor-komen. Tegelijk wil de stuurgroep van het pro-ject de opgedane ervaringen verwerken tot eensignaalnota bestemd voor de beleidsmakers opalle niveaus.

De school gestraftLeerplichtige jongeren met gedrags-

problemen kunnen soms niet meerterecht in bepaalde scholen. Hetgevaar bestaat dat concentratiescholenontstaan. «Samenwerking tussen descholen van de regio, over netten en

onderwijsvormen heen, is een essen-tieel onderdeel van ons project», meent

Philippe Collart, schoolbegeleider en ini-tiatiefnemer. Sommige scholen kunnen ‘selec-

tief’ zijn, en sturen ‘onaangepaste’ leerlingen door.Maar waar moeten ze naartoe? Niemand is verant-

urspe op sc

woordelijk op het moment dat een leerling eenschool verlaat. «Die leerlingen zitten dan met eennegatief gevoel, ze hebben het al moeilijk engedragen zich lastig. ‘Probleemleerlingen’ wordendikwijls opgevangen door dezelfde scholen. Som-mige van deze scholen worden dan ‘gestraft’ methet imago van concentratieschool. Naastelke school die een leerling afschrijft,staat een school die een leerling op-vangt. Deze scholen hebben middelente kort om aan goede leerlingbegelei-ding te doen. Het is ook gemakkelijkdrugvrije school in het vaandel te zetten als alleprobleemleerlingen weggestuurd worden. Het ‘niveau’van een school zou vastgekoppeld moeten wor-den aan het ‘open’ zijn van een school. Helaas isdat vaak niet zo. Maar het kan toch niet dat onsschoolsysteem er is voor een selectief publiek?»

Het kansoms heeleenvoudigbeginnenmet pesten

DE ROLVERDELING: WIE IS MOE?Tien tekens aan de wand1. Leerlingen die zich duidelijk vervelen op school of in de les. Ze vinden niets van water op school gebeurt de moeite. Toneel, film of sportdagen zijn alleen maar interessantomdat er geen les is. Ze engageren zich nergens voor. Als ze zich inspannen is het alleenomdat het nu eenmaal moet.2. Leerlingen die buitengesloten worden door de anderen van de klas, of zich afzijdighouden. Leerlingen met overdreven angsten en frustraties. Die een lage dunk hebbenvan zichzelf.3. Zij die de les storen, zich lastig gedragen, ziekte voorwenden, spijbelen, pesten...4. Leerlingen voor wie alleen punten belangrijk zijn, maar die verder niet geïnteresseerdzijn om méér te weten, te vragen of te doen. Ze kunnen wel doen alsof, maar dat is omop een goed blaadje te staan bij de leraar.5. Leerlingen die ‘rekenen’ voor welke vakken ze wel of niet moeten studeren om geenbuis op te lopen. Met nieuwjaar goede punten? Dan hoeven ze voor de rest van het jaarniet veel meer te doen.6. Wie spiekt of huiswerk afschrijft (vaak tijdens een andere les). Zij willen wel slagen,maar via de weg van de minste moeite.7. Leerlingen die regelmatig klagen over misselijkheid, hoofdpijn, buikpijn.8. Zij die regelmatig taken ‘vergeten’, of lessen ‘vergeten’ te leren.9. Wie niet in orde is met zijn notities, bij wie boeken ‘verloren’ raken of ‘gestolen’ worden.10. Leerlingen die onder hun mogelijkheden presteren, of plots minder beginnen tepresteren.P.S. Er is geen verband tussen intelligentie en schoolmoeheid. Schoolmoeë leerlingen

hebben wel vaker lagere studieresultaten.

niet de moeite»

HET PUBLIEK: APPLAUSHoe spelen leerkrachten voor wekker?1. Stimuleer zoveel mogelijk de zelfstandige activiteit van de leerlingen. Zet ze aan hetwerk, laat ze zoveel mogelijk zelf ontdekken.2. Neem de leerlingen serieus. Laat ze voelen dat je hen respecteert.3. Praat met hen, luister naar hen. Je leert ze zo vlugger kennen en je achterhaalt vluggerproblemen.4. Zwakke leerlingen worden veel met hun eigen falen geconfronteerd. Maar vergele-ken met vorige resultaten kan een “slecht” punt nu misschien beter zijn. Bespreek datmet de leerling. Dat moedigt hem aan.5. Wees waakzaam en grijp snel in bij problemen. Als een leerling bijvoorbeeld een paarkeer slechte cijfers heeft, laat dat niet zo. Praat erover. Hoe verklaart hij dat zelf? Als hijlusteloos in de klas zit, negeer dat niet.6. Maak duidelijke en realistische afspraken over taken en toetsen en wat je precies van eenleerling verwacht. Motiveer door steeds te zeggen waarom ze iets moeten leren of doen.7. Omdat een schoolmoeë leerling niet gemotiveerd is door het leren zelf, kan je inspelenop zijn behoefte naar beloning. Maar die beloningen mogen niet automatisch volgen enze moeten wel aansluiten bij de taak zelf. Bijvoorbeeld een nieuwe toets mogen maken.8. Als een leerling slechte resultaten wijt aan onvoldoende inspanningen, dan kan hijdaar iets aan doen. Niet als hij vindt ‘dat hij het toch niet kan’. Gevolg: hij haakt af zodatde resultaten zeker slecht zijn. Motiveer de leerling tot voldoende inspanning, laat hemniet lopen met de gedachte dat het allemaal toch niet aan hem is besteed.9. Schoolmoeë leerlingen denken niet aan de verre toekomst. Een eindresultaat kan dusveel te ver liggen. Buizen in juni? Problemen voor later. Geen job later? Ach toe. Spreekdus niet over later, maar over nu.

10. Probeer geen afstandelijk jurylid te zijn, maar een mens voor de klas.

ag

Indien u graag de signaalnota enhet actieplan ontvangt van dit pre-ventieproject, kan u nu al contactopnemen met het Comité Bijzon-dere Jeugdzorg Leuven - Wiering-straat 2A - 3000 Leuven - tel 016-23 60 70 - fax 016-23 68 42

Scenario«We moeten het risico op afhaken verklei-

nen, want die leerlingen zijn erg kwetsbaar inonze maatschappij», zegt Jacques De Vriese, in-specteur PMS-centra en lid van de stuurgroepvan het preventieproject Uit de schoolse boot.«Sommigen van hen vinden gewoon geen enkeleschool meer waar ze welkom zijn. Voor hen isleerplicht geen leerrecht. Daarna blijven ze ineen negatieve spiraal hangen. Want door gebrekaan scholing blijven ze werkloos en afhankelijkvan een bestaansminimum. Sociale isolatie dreigt.»Iedereen heeft het over leerlinggericht onder-wijs, over zorgverbreding, maar of dat gebeurt ofniet kan grote gevolgen hebben voor die leerlin-gen met moeilijk gedrag. Soms is er al zoveelverkeerd gelopen dat het niet meer lukt eenleerling gemotiveerd te krijgen. Er zijn leer-krachten en scholen die individueel en structu-reel een beleid uitwerken, maar telkens weerontgoocheld worden, omdat de leerling al eenaantal treurspelscenario’s achter de rug heeft.Daarom is samenwerking tussen alle betrokke-nen in het onderwijs zo belangrijk.»

UitlachenHet kan soms heel eenvoudig beginnen, met

pesten of uitlachen of eens een straf en als er opdat moment niemand iets merkt, kan dat een heleschoolloopbaan beïnvloeden. Dat blijkt uit degesprekken met risicoleerlingen. Soms wordensignalen niet op tijd gezien, of worden ze nietdoorgegeven. In feite kan elke leerling in eennegatieve spiraal terechtkomen als er niemandreageert of hulp biedt. Leerkrachten heb-ben soms ook geen zicht op wat een sig-naal kan zijn. Bovendien voelen ze zich alovervraagd: ze moeten niet alleen goedkunnen lesgeven en hun vak kennen, maaróók met ouders kunnen omgaan, óók so-ciale vaardigheden aanleren, óók dyslexie detec-teren en dan óók nog eens problemen herkennenen signaleren. De leerling op zijn beurt is vanmening ‘dat ze het zich toch niet aantrekken’ enhaakt langzaam af. Hij spijbelt, is lastig, heeft eennegatief zelfbeeld en begint de school te haten.Leerlingen hebben meestal al een hele school-loopbaan van ontgoochelingen meegemaakt voorze het uiteindelijk opgeven. Vaak begint dat pro-ces al op het einde van het lager onderwijs of in deeerste jaren van het secundair.

Wat kan hij wel?«We vinden het belangrijk dat we mensen

hebben samengebracht vanuit het beleid, hetonderwijs zelf, hulpverlening en PMS», zegt An-neli Verstraete. «De discussies tussen hen leidentot betere samenwerking en vooral concrete af-spraken. Niet om leerlingen door te schuiven,maar om een ‘opvangbeleid’ uit te werken. Eénvan de belangrijkste gevolgen vind ik misschienwel het betere contact tussen PMS en school.Tegen het einde van het schooljaar komen wenaar buiten met een signaalnota en een actie-plan. De kern is hoe een schoolwerking uit tebouwen die tegemoet komt aan de vraag: watheeft deze leerling nodig om zich op onze schoolmet redelijk succes te kunnen waarmaken? Wecontroleren in ons onderwijssysteem nog veel tevaak wat een leerling niet kan. Maar aan het

Het signis belanker dancijfers

«Ze vinden de school

alrij-de

welbevinden van de leerling, besteden we teweinig aandacht.»

Dat kan nochtans. Door allerlei pedagogischeen organisatorische maatregelen, door eenbetere communicatie tussen de school, dejongere en zijn ouders, en door een open sfeerop school. Goede leerlingbegeleiding uit zichop verschillende vlakken: aan de basis ligtecht contact tussen leerling en leerkracht,

zodat signalen tijdig worden opgevangen. Pas dankan worden gezocht naar wie de leerling kanopvangen en hoe dat moet gebeuren. ■

KLASSE NR.83 9

Lien (17) heefteen afspraak methaar ouders. Alsze elke weekdagnaar school gaat,dan mag zij in ruildaarvoor tijdens hetweekend haar zindoen. Concreet: vrij-dagavond brengt va-der haar met de mer-cedes naar de disco-theek. Zondagnamiddagduikt ze terug thuis op.Lien kruipt in bed enmaandagmorgen is zeklaar voor de les. Gemo-tiveerd? In zekere zin.

10 KLASSE NR.83

Als hij spijbelt, maken we eencontract op.

e

Lien spijbelt niet. Ze is aanwezig in de les. En zestoort niet eens. Haar ouders spelen het spel mee.En de leraar zit ermee. «Schoolmoeheid is geenindividueel probleem, het is een complex probleemvan de omgeving en de school», zeggen ChristineDupont en Bea Vandewiele. Zij coördineren voor hetdepartement Onderwijs een aantal spijbelpreven-tieprojecten in Brussel, Antwerpen, Gent, Brugge,Hasselt en Genk. «Het is als een spinneweb: als jeéén draadje aanraakt, beweegt het hele web.»

We kozen twee willekeurige scholen die bij deprojecten zijn betrokken en vroegen hen hoe zijde draden spannen.

Podium«Hier lopen alleen groene leer-

krachten rond», zegt Mark Hol-steens, onderdirecteur van een ASO-school in Bokrijk. «Bij ons mogende leerlingen van de derde graadhun leerkrachten zelfs bij de voor-naam noemen. Dat geeft een lagedrempel, leerlingen voelen datalles bespreekbaar is. Ze voelenzich gewaardeerd. Respect? Ikdenk echt niet dat je meer res-pect afdwingt door op een po-dium te staan. Dat heeft met dekwaliteit van de relatie te ma-ken. We horen van oudleerlin-gen altijd dat ze hier graag ko-men. Een open schoolcultuur istoch gebaseerd op communica-tie en goede relaties tussen allebetrokkenen? Leerkrachten zienveel vlugger signalen in zo’n sfeer.Spijbelen is slechts één signaal.Daar moet je naar luisteren. We hebben geensanctiecultuur, maar zoeken samen naar hetwaarom van dat signaal.»

ContractPaul Strubbe is onderdirecteur van een BuSO-

school in Assebroek. De school had te kampenmet een vrij hoog percentage schoolmoeheid enzelfs afwezigheid. «Vele leerlingen die bij ons inhet BuSO terechtkomen hebben tenslotte al eengrote schoolachterstand», legt Paul Strubbe uit.«Soms zien ze de school echt niet meer zitten.We hebben een aantal leerlingen die ook opsociaal vlak al een aantal ontgoochelingen op-liepen, leerproblemen hebben of soms heel schrij-nende gezinssituaties meemaakten. Zij komensoms zonder ervoor te kiezen in het BSO te-recht. We zitten ook vaak met complexe situa-ties. Hoe motiveer je dan?» Om te beginnenhebben PMS-centrum, het hulpopvoedend per-soneel, de sociale verpleegster en de leerkrachtende handen in mekaar geslagen en de begeleidingvan leerlingen in structuren gegoten. Wekelijkshebben ze overleg over de opvolging van de afwe-zigheden. «Regelmaat van opvolging is zeker nood-zakelijk. Recepten bestaan niet. Je kan een leer-ling niet motiveren met strafstudies, zoveel is

Wez

duidelijk. Als hij spijbelt, maken we een contractmet de leerling. Hij moet bijvoorbeeld wel nablij-ven, maar niet om straf te schrijven, wel om zijnlessen weer bij te werken. En daarna vegen we hetbord schoon en zeuren we er niet meer over.» Alsleerlingen het echt niet meer zien zitten op school,dan zoeken alle betrokkenen samen naar oplos-singen. Deeltijds onderwijs of leercontracten kunneneen oplossing bieden. «Resultaten van die opvol-ging zie je pas na een paar jaar», zegt Paul Strubbe.«Na verloop van tijd weten de leerlingen waar wehier op school mee bezig zijn. Wij leggen destukjes van de puzzel samen. Maar dan komt heterop aan die leerling opnieuw te motiveren, en datis vaak een zaak van in de klas zelf.»

Verloren minuten«Motiveren heeft meestal te maken met wie er

vooraan staat», vindt Mark Holsteens.«Daarom pratenwe regelmatig met de leerkrachten, bijvoorbeeld invakgroepen, over hoe we de lessen interessanterkunnen maken. Voor leerlingen én leerkrachten.Ze wisselen ideeën uit voor leuke lessen, voorandere werkvormen. Hoe maken we lessen actie-ver? Hoe werk je apathie tegen? Het begin van eenles bijvoorbeeld is heel belangrijk. Begin maargewoon met een sympathieke begroeting of struc-tureer even al bij het inleiden, zodat deleerlingen weten wat ze kunnen ver-wachten. Ik vind dat er bij het begin vaneen les gerust een paar ‘verloren minu-ten’ mogen zijn, want die minuten zijn helemaalniet verloren. We houden ook klassenraden métleerlingen.» Dat blijkt niet alleen interessant voorde communicatie, maar het geeft achteraf vooraleen goed gevoel bij beide partijen. Leerkrachten enleerlingen hebben de indruk aan hetzelfde zeel tetrekken. «We besteden ook veel zorg aan hoe we deleerlingen evalueren. Zeer duidelijke afspraken makenis essentieel, vooral in verband met de doelstellin-gen. Als je daarover zeer goed communiceert metde leerlingen, vang je faalangst op. We zijn voor-

Klassenra-den métleerlingen

uren

Een lijst met publicaties over ditthema kan u gratis aanvragen bijhet departement Onderwijs. Adiov- Koningsstraat 71 - 1000 Brussel- tel 02-219 77 99 - fax 02- 219 7773.• De brochure Probleemgedrag opschool. Een handleiding van hetComité Bijzondere Jeugdzorg vanBrugge bevat een overzicht van eenaantal problemen die zich kunnenvoordoen in de klas en hoe je ermeeom kan gaan. De map kost slechts300 fr (verzendingskosten inbegre-pen). U kan ze bestellen bij ComitéBijzondere Jeugdzorg - Zandstraat255 - 8200 St.Andries-Brugge - tel050-45 41 00 of 050-45 41 06 of

050-45 41 14 -fax 050-31 7207.• Ook leerlin-gen en oudersmotiveren el-

kaar deze maand in Klasse voorJongeren en Klasse voor Ouders.

ENingen in de 56 scholen in Brussel,en aan het experiment leerplichtcon-

ent blijkt zeer duidelijk het verbande leerlingen, en aan de andere kantn vorig schooljaar meekregen. Ook het feit dat hij zich later of vroeger

antal afwezigheden.14 procent van betreft, tot de risicogroep. halve dagen afwezig, in het TSO DBSO 25.erlieten, zijn 12 tot 14 halve dageniddelde afwezigheidsduur bij een dagen in het tweede leerjaar naar

ngeveer 9 halve dagen weg vaneveer 15 halve dagen afwezig. Bij

en bij drie jaar 25.en, of ze vroegtijdig verlaten, zijn.ntieprojecten, of over het experi-en met Christine Dupont en Bea

dengebouw - 1010 Brussel - tel 02-

e rapport

e zelf aan huis»

e er

stander van aangekondigde toetsen, waarbij deleerlingen telkens afgewerkte gehelen herhalen.Vanaf de tweede graad bouwen we dat langzaam-aan op. Ik weet dat dan het risico bestaat dat ze hunlessen niet regelmatig bijhouden, maar door defrequentie aan te passen, leren ze dat wel. Verbete-ren is toch beter maken?»

GarageblokHet idee geen werk te vinden, geen vooruitzich-

ten te hebben, speelt een grote rol bij schoolmoe-heid. Vooral in de BuSO-school is dat merkbaar.«Voor de meesten van onze leerlingen is dit heteinde van hun opleiding», verklaart Paul Strubbe.Daarom wil de school hen graag motiveren toch vol

te houden. Zo heb-ben ze tenminste eendiploma secundair in

handen, wat voor hetzelfbeeld van de leer-lingen zo belangrijkis. «We moeten zoe-ken naar manieren omin te spelen op hunbehoeften. We pro-beren zo concreet mo-gelijk les te geven. Hetis veel motiverenderom een garageblok terenoveren hier opschool dan in eenwerkplaats een muur-tje te moeten bouwenwaarvan je weet datje dat straks weer moetafbreken.» De leerlin-gen werken aan eeneindproduct dat zekunnen zien, waar ze

fier op kunnen zijn, waar ze de zin van inzien. Bijvakken algemene vorming is dat misschien minderevident. «Daar is het vaak verdraaid moeilijk om teblijven zoeken naar actieve werkvormen. Vakkenbestaan niet in de realiteit en die kunstmatigeindeling moeten we doorbreken. Het komt er im-mers niet op aan een mooi cursusje te maken, maarde inhoud naar de leerling te vertalen. We staandaar soms niet genoeg bij stil. »

FigurantOok ouders spelen een hoofdrol. Zij moeten

betrokken zijn als een school haar leerlingen wilmotiveren. Beide scholen besteden veel aandachtaan het contact met de ouders. In Bokrijk is ernaast het gewone oudercontact informeel en re-gelmatig contact. Ouders weten dat ze de leer-krachten spontaan mogen aanspreken. In Asse-broek brengt elke klastitularis tussen eind okto-ber en half november het eerste rapport van deleerlingen thuis. «We verwachten niet dat oudersde eerste stap zetten», legt Paul Strubbe uit. «95procent van de ouders vindt het prettig dat deschool dat doet. Een paar ouders hebben het daarlastig mee. Soms heeft dat gewoon met schaamteover de thuissituatie te maken.» De klastitularis

r niet m

heeft door dit contact zicht op de thuissituatie vanzijn leerlingen. Hij brengt verslag uit bij de andereleerkrachten. De vragen van de ouders volgen zenauwkeurig op. Het blijkt veel gemakkelijker omdaarna met de ouders contact op te nemen. Zijhebben een gezicht en ook de school is niet meeranoniem voor hen. Het vergt een grote inspan-ning van de leerkrachten, maar ze zien er het nutvan in. Er is niemand die zegt: nu ook dát nog.

VallenSystematisch aandacht besteden aan schoolmoeheid

werpt vruchten af. Als de leerlingen voelen dat zenauwkeurig gevolgd worden, dat ze bij hun leer-krachten terecht kunnen, dan voelen ze zich goedop school. «Soms lukt het eens niet», vertelt PaulStrubbe. «Een meisje van 18, laatstejaars houtbe-werking, haakt plotseling af. Geen tekenen van

schoolmoeheid. We staan voor een raadsel. Haarmedeleerlingen weten van niets. Ze was het enigemeisje in een jongensklas en ze werd er op handengedragen. We hebben met alle middelen gepro-beerd haar weer te motiveren. In november is zegestopt op school en onze laatste brief is net weg.Wat kunnen we nog doen? Ze is natuurlijk nietmeer leerplichtig. Een spijtige zaak toch? Maar inhet overgrote gedeelte vande spijbel- of afhaakgeval-len hebben wij succes om-dat we er vlug bij zijn. Eenweek wachten is al te lang.Regelmaat is van groot be-lang. Zo laat je de belangstelling van de schoolblijken voor de leerling. Je geeft de boodschap: wijlaten je niet vallen, met ons kan je praten, we gevenhet niet op, kunnen we helpen?» ■

13 HALVE DAGDat is de gemiddelde afwezigheidsduur van de leerlAntwerpen, Gent, Brugge, Hasselt en Genk die deelnamtrole van het departement Onderwijs. Uit het experimtussen aan de ene kant het aantal afwezigheden van dde onderwijsvorm of het attest dat de leerlingen in eede leerachterstand die een leerling heeft opgelopen enin het schooljaar in- of uitschrijft, heeft invloed op het ade jongeren in het experiment behoren, wat spijbelen• In de 56 scholen zijn ASO-leerlingen gemiddeld 11zijn dat er 13. In BSO, KSO en BuSO 19 en en in het• Leerlingen die met een A-of B-attest het vorige jaar vafwezig, maar leerlingen met een C-attest 21. De gemC-attest stijgt trouwens met het leerjaar, van 17 halve24 in het zesde.• Leerlingen zonder enige leerachterstand blijven oschool. Zij die één jaar achterstand opliepen zijn ongtwee jaar achterstand wordt dat al 19 halve dagen, • Leerlingen die zich laattijdig in een school inschrijvgemiddeld tweemaal meer afwezig dan de anderenWil u meer informatie over schoolmoeheid en prevement leerplichtcontrole, dan kan u contact opnemVandewiele - Rijksadministratief Centrum (RAC) - Arca

210 50 69 en 02-210 51 29.

«Het eerst

brengen w

eer ov

KLASSE NR.83 11

12 KLASSE NR.83

■ HOGER ONDERWIJS

Minder universiteitsstudentenIn het hoger onderwijs studeren globaal 152.556 studenten.Hiervan zijn er 96.357 (63␣ %) ingeschreven aan hogescholen en56.199 (36.8␣ %) aan universiteiten. In het hogescholenonderwijsvolgt zowat drie kwart van de studenten hoger onderwijs van ééncyclus. Het aantal vrouwelijke studenten bedraagt 52,6 procentvan het totaal aantal studenten hoger onderwijs. Dat is hetresultaat van de Beperkte Statistische Telling Hoger Onderwijs, acade-miejaar ’97 - ’98. In vergelijking met de vorige telling is er in hethogescholenonderwijs een stijging met meer dan 2 procent. Inhet universitair onderwijs daarentegen een daling met 2 procent.

■ HOGESCHOLEN

Te weinig plaatsHogescholen zijn te eng be-huisd, waardoor de lectorenvaker in ongunstige omstan-digheden moeten werken. Zozijn de leslokalen vaak niet grootgenoeg. Dat vinden lectorenvan de opleiding communica-tiebeheer in het hogescholen-onderwijs, naar aanleiding vaneen opleidingsdoorlichting.Naast die van communicatie-beheer zijn momenteel nogandere opleidingsdoorlichtin-gen beschikbaar voor het bre-dere publiek: beheer, toerismeen recreatie, secretariaatsbeheeren verpleegkunde. In de oplei-ding communicatiebeheer be-reikt de infrastructuur een ver-zadigingspunt. Dat komt doorde sterke toename van het aan-tal studenten de jongste vijfjaar. In alle doorgelichte oplei-dingen ontbreken over het al-gemeen grote auditoria. Of zijner niet genoeg om de grotestroom eerstejaarsstudentengepast op te vangen. Verant-woord lesgeven aan groepenvan meer dan 100 studenten isdaardoor haast onmogelijk. Destudieruimten voor de studen-ten zijn te beperkt om echtfunctioneel te zijn. In de oplei-ding beheer, toerisme en re-creatie voldoet de infrastruc-tuur van de mediatheek inslechts twee departementen.Daar hebben de studenten ge-noeg plaats om documentatieop te zoeken. In de overige driedepartementen is het erg moei-lijk om rustig een tijdschrift teraadplegen. Deze hogescholenmoeten dringend werk makenvan een verantwoord media-theekbeleid met het oog opbegeleide zelfstudie, zeggen dedoorlichters. In andere hoge-scholen bestaan al plannen omeen multimediaal centrum uitte bouwen. Want enthousiastelectoren zetten aan tot vernieu-wing en verbetering van dekwaliteit van de opleiding. Bijde doorlichting van de oplei-ding secretariaatsbeheer viel opdat de contactuele en mondelin-ge communicatieve vaardighedennog te weinig aandacht krij-gen. Aanbevelingen voor de ho-gescholen leest u in de oplei-dingsdoorlichtingen, die u kanverkrijgen op het secretariaatvan de inspecteur-generaal ho-ger onderwijs (zie p.32).

■ INFORMATICA

40.000 nieuwecomputers op schoolSoftwaregigant Microsoft zal zijnproducten goedkoop aan Vlaam-se scholen leveren. Meteen krij-gen leerkrachten gratis infor-matiesessies over hoe ze die soft-ware moeten gebruiken. Dat be-loven Bill Gates en de Vlaamseminister-president Luc Van denBrande. Ook andere hard- ensoftwarebedrijven werken meeaan het project PC/KD. Dit pro-ject probeert de kloof te dichtentussen informatie-armen en-rijken in het Vlaams onderwijs.Tegen het jaar 2000 moeten allelagere- en secundaire scholenten minste één computer per15 leerlingen hebben. Eén per10 leerlingen is het uiteindelij-ke streefdoel. Volgend school-jaar staan de eerste van 40.000bijkomende nieuwe toestellenal in de klassen. Bovendienmoeten alle scholen tegen 2000op Internet aangesloten zijn, zegtde minister-president verder.

■ LEERLINGENVERVOER

Schoolbus schiet tekortDe ingezette autobus was meerdan 15 jaar oud, de chauffeurhad geen arbeidskaart of aan-vraagformulier, er ontbrakenboordpapieren, er was geen rit-tenblad of het was vooraf inge-vuld, het signalisatiebord school-vervoer was niet op het voertuigaangebracht, de aanwezigheids-lijst van de leerlingen ontbrak…Dit zijn tekortkomingen die aanhet licht kwamen bij meer dan500 controles die de dienst leer-lingenvervoer de afgelopen tweejaar liet uitvoeren. Na drie àvier vastgestelde ernstige tekort-komingen, waarop een verwit-tiging volgde, kan de onder-wijsminister het contract methet betrokken schoolbusbedrijfverbreken. Zeven bedrijvenspeelden hun contract kwijt.In de toekomst wordt het aan-tal controles opgevoerd.

m v totaal

Hogescholenonderwijs 44.777 51.580 96.357 één cyclus 30.027 41.727 71.754 twee cycli 14.750 9.853 24.603Universitair onderwijs 27.512 28.687 56.199Algemeen totaal 72.289 80.267 152.556

■ KWALITEITSZORG

Hogescholen formuleren verbeterdoelenVindt de meerderheid van het personeel het werkklimaat bevre-digend? Krijgen nieuwe personeelsleden voldoende informatieover werkvoorwaarden en loopbaankansen? Zitten de meestecursussen logisch in elkaar? Kan de doorsnee student het tempovan de meeste lessen goed volgen? Gedragen de meeste docentenzich correct tijdens de lessen en de examens? Ongeveer 2000soortgelijke gesloten vragen staan in PROZA (Projectgroep Ontwik-keling ZelfAnalyse). «Alleen al zulke vragen lezen zet je aan om aankwaliteitszorg te doen. Je stond er vroeger niet altijd bij stil of destudenten advies krijgen over hoe ze zelfstandig leerstof kunnenverwerken», reageert een departementshoofd van een hogeschool.Het PROZA-instrument is een middel waarmee de hogescholeneen zelfdiagnose kunnen stellen en hun onderwijskwaliteit ver-beteren. Zelfdiagnose dient onder meer om sterke en zwakkepunten te detecteren. Voor de kwaliteitsverbetering bepaalt dehogeschool speerpunten, formuleert ze verbeterdoelen en werktze actieplannen in een eigen tempo uit. PROZA slaat niet alleenop de kwaliteit van onderwijsgebonden processen, maar ook opaspecten als personeelsbeleid, dienstverlening en de relatie methet werkveld waar de afgestudeerden een job vinden.Het Vlaamse Hogescholendecreet van 13 juli 1994 verplicht deVlaamse hogescholen tot kwaliteitszorg en -bewaking van hunonderwijs. Er blijft echter heel wat ruimte om die verplichtingconcreet in te vullen. De inspectie werkte al een brochure uitwaarin ze het systeem van de opleidingsdoorlichtingen beschrijft.De hogescholen kunnen dit systeem voor hun kwaliteitsbewa-king gebruiken. PROZA staat niet haaks op het systeem van deoverheid. Dit instrument is het product van een samenwerkings-verband tussen Vlaamse hogescholen. Het ontstond in 1996 toeneen onafhankelijk consultant en medewerkers van vier verschil-lende hogescholen het initiatief namen om een klantgericht engebruiksvriendelijk specifiek Vlaams instrument te ontwikkelen.PROZA is nu gevalideerd in 20 hogescholen. Versie 2.0 is nubeschikbaar (zie Idee p.24).

■ SPEELPLAATS

Eeuwig donkergrijsMeer dan de helft van alle scholieren uit de tweede en derde graadsecundair onderwijs is ontevreden over hun schoolgebouw enspeelplaats. In de derde graad is dat ongenoegen het grootst,vooral bij de jongens. Dat blijkt uit de enquête van Klasse voorJongeren bij 2000 leerlingen in het secundair. Ze spreken overbetonnen tegels, gevangenis en een stenen woestijn waarin zehun vrije tijd moeten doorbrengen. Ze hebben genoeg van dateeuwige donkergrijs en het schuurpapier aan de muren. Het zit somsin kleine dingen. Kleur bijvoorbeeld. Wat groen op de speelplaatsschept al een heel andere sfeer. In sommige scholen beschikkende leerlingen over een eigen leerlingenruimte die ze zelf draaien-de houden. Of pakken ze de speelplaats aan met kleurrijke graffiti.Jongeren kunnen samen met leerkrachten en directie de vrijeruimte in hun school aangenamer en leerlingvriendelijker ma-ken. Dat kan door gezamenlijk een werkgroep vrije tijd op terichten. Die werkgroep tekent een visie uit: wat ze willen enwaarom. De hele school wordt erbij betrokken, bijvoorbeeld viaeen enquête bij alle leerlingen en leerkrachten En ze houden eenoog op wat haalbaar is. Vervolgens stellen ze een dossier samenmet behoeften, knelpunten, mogelijke oplossingen en argumen-ten. Dit werkstuk presenteren ze aan de directie van de school.De ruimte waarin jongeren hun schooltijd doormaken, is belang-rijk. De onderwijsinspectie weet dat. En het is bekend dat eenstimulerende omgeving én inspraak positieve resultaten opleveren.Als ook de vrije tijd van jongeren op school aangenamer wordt, danzullen ze zich beter voelen en zullen hun schoolresultaten wellichtbeter worden. Tien scholen kunnen een vrijetijdscoach binnenrijven(zie Idee p.24 en het januarinummer van Klasse voor Jongeren).

■ BELEID

Meer gelden een beter statuutHet Tivoli-akkoord wordt, althansvolgens de onderwijsminister,volledig uitgevoerd. Het komttegemoet aan het grondwettelij-ke principe van de gelijke be-handeling van alle kinderen.Daarom krijgt het basisonder-wijs 3,1 miljard frank meer wer-kingsmiddelen, gespreid over 9jaar. Hiervan komen een deeluit de globale begroting van deVlaamse regering en 1,8 miljarduit het secundair onderwijs. Ditkrijgt een beperkte hervormingmet een doorzichtig en afgeslanktaanbod van studierichtingen. Defusie en samenwerkingsverban-den van scholen zullen voortgestimuleerd worden. Opzet isde leerlingen beter oriënterenen het aantal mislukkingen te-rugdringen. Deze beperkte her-vorming vereist in een eerstefase extra geld dat niet van de

onderwijsbegroting kan komen.De herziening van de admini-stratieve omkadering van hetsecundair onderwijs gebeurt opbasis van natuurlijke afvloeiingén wordt gecorrigeerd door eengelijke spreiding over alle scho-len. Ze gaat in vanaf september1998. Vanaf 1 september 1999herziet men waarschijnlijk depedagogische omkadering. Zemoet het resultaat zijn van eenrationele herschikking van hetstudie-aanbod. Hierdoor kun-nen de scholen zich ook duide-lijker profileren.Jonge leerkrachten moeten hunkansen op werkgelegenheid be-houden, laat het kabinet van deonderwijsminister weten. Ditvereist gunstige uitstapregelingenvoor oudere personeelsleden,zowel in het secundair als in hetbasisonderwijs. Bovendien moe-ten tijdelijke, vooral jonge leer-krachten, een beter statuut krij-gen. Daarmee krijgen ze vereen-voudigde benoemingsvoorwaar-den en dezelfde verlofregelingenals die van vastbenoemden.

■ FINANCIERINGSWET

Miljarden van de BTW kunnen verschuivenDe herziening van de verdeelsleutel voor het onderwijs zet Vla-mingen en Franstaligen tegen elkaar op. Om hun onderwijs tefinancieren krijgen de gemeenschappen van de federale overheideen deel van de BTW-opbrengst. Dit jaar krijgen ze samen bijna350 miljard frank. Van dat bedrag ontvangt de Vlaamse Gemeen-schap volgens de Financieringswet 57,55 procent. De FranseGemeenschap 42,45 procent. Vanaf het begrotingsjaar 1999 wordtdeze verdeelsleutel aangepast volgens het aantal leerlingen aande hand van bij wet vastgestelde objectieve criteria, luidt het inofficiële termen. De Vlaamse regering vindt echter dat het aantalleerlingen geen belangrijk criterium meer is om de onderwijsmid-delen te verdelen. De twee gemeenschappen voeren namelijksinds 1988 een verschillend onderwijsbeleid. Onze Franstaligeburen tellen bijvoorbeeld meer zittenblijvers en de kleuters mo-gen er vanaf 2,5 jaar naar school. Als we enkel de leerplichtigeleerlingen tellen, krijgt de Vlaamse Gemeenschap zowat 5 miljardmeer. De Franstaligen vin-den dat Vlaanderen daarmeede wet wijzigt. Als zij al hunleerlingen tellen, verschuifter tussen twee en vier mil-jard van Noord naar Zuid.

De gebouwen en speelplaats van mijn school zijn leuk en aantrekkelijk

geen mening 2 %

zeker akkoord 6 %

akkoord 8 %

gematigd 27 %

niet akkoord 25 %

zeker niet akkoord 32 %

Volgens de Franstaligen ver-andert Vlaanderen de wet.

Niets gemist?■ Veertig procent van de

leerkrachten die in aanmer-king komt om vervroegd met

pensioen te gaan, maakt ef-fectief gebruik van deze maat-regel. Officieel heet deze rege-ling terbeschikkingstelling voor-afgaand aan het rustpensioen. Zeis bestemd voor leerkrachten met30 jaar dienst die op 55 jaar metpensioen wensen te gaan.■ Hogescholen krijgen nu intotaal 19 miljard frank. Om teberekenen op hoeveel geld eenschool recht heeft, kwalificeer-de men de opleidingen volgensvier groepen. Commissarissencontroleren namens de regeringde financiële situatie van dehogescholen. Commissaris-coör-dinator Paul Cottenie bracht voorhet eerst verslag uit. Hij steltvoor om sommige opleidingenvan groep te veranderen. Zozouden de onderwijsopleidin-gen niet meer passen in de duur-ste groep. Het is dus mogelijkdat het inkomen van sommigehogescholen verandert.■ SP en CVP spreken af hetwerkingsbudget voor het ba-sisonderwijs te herverdelen,zodat tegen 2003 de vrije engemeentelijke scholen 76 pro-cent krijgen van wat het ge-meenschapsonderwijs ont-vangt. Om de gevolgen van dezeherverdeling voor het gemeen-schapsonderwijs te verzachten,zal de begroting voor het basis-onderwijs tegen 2006 met 3,1miljard frank stijgen.■ De behandeling van de stu-dietoelagen secundair onder-wijs loopt steeds vlotter. Hetpercentage dossiers dat op 31december van het betreffendejaar een eerste behandelingkreeg, steeg van 78 procent(schooljaar ‘93-’94) tot 96 pro-cent (schooljaar ‘96-’97). Hetpercentage dossiers dat daarbijmeteen werd goedgekeurd, namin deze periode ook toe van 52tot 72 procent.■ Leraars zijn niet vies van loonnaar prestatie. 53 procent is er-voor, 31 procent tegen. In ver-gelijking met andere beroepenvinden acht op tien leraars datze te weinig verdienen. Boven-dien beweert bijna de helft dathij te weinig vrije tijd heeft. Bijnazeven op tien leraars zeggenmeer dan 38 uren per week te

werken. Dat staat in een on-derzoek uit Nederland:

Docent en Financiën.

KLASSE NR.83 13

Een gunstige uitstapregeling vooroudere leerkrachten.

(Enquête van Klasse voor Jongeren bij 2000 leerlingen secundair onderwijs.)

14 KLASSE NR.83

Een vijfde van de acht-tienjarige schoolverlatersheeft niets in de hand:géén getuigschrift ofkwalificatie. Om te ver-hinderen dat deze jon-

geren definitief afhaken,wil men het huidige al-les-of-niets-systeem ver-vangen door een leersys-teem met modules. Ookdirecties en leraars kre-gen in een Ronde van Vlaan-deren de kans om hier-over hun mening te zeg-gen aan de beleidsmen-sen van het departementOnderwijs. Een bondigeweerslag van dit kritischedenkwerk, opgetekend ineen rij modulaire zinnen.

D I S C U S S I E

Een d

Een beroepsopleiding in pak-ketten aanbieden, is een vormvan modularisering. Bedoe-ling is dat de leerlingen klei-nere gehelen dan de huidigeafwerken en voor elke geslaagdestap een deelattest krijgen. Elkdeelattest moet kunnen reke-nen op erkenning door over-heid en bedrijfswereld. Elkemodule is een deel van een

opleiding, met vak-technischekennis, algemene vorming,vaardigheden en attitudes. Inde uitbouw van een modulairsysteem gaat prioritair de aan-dacht naar BSO en DBSO. Hetsysteem wordt hier gekoppeldaan de beroeps- en opleidings-profielen. Op termijn zoudenalle onderwijsvormen in aan-

merking komen voor modularisering. (Zie ookKlasse nr. 79, p. 14.)Schoolmoeheid verdwijnt niet via modularise-ring. Via een verkennende blik in de buurlanden,waaronder Nederland, die modulaire ervaring hebben,kunnen we veel fouten vermijden.En dit zijn enkele kritische bedenkingen van di-recties en leerkrachten in Vlaanderen.

• Organisatie• In de uitbouw van de modules mogen we dealgemene vorming niet uit het oog verliezen, ter-wijl de vakbegrenzing doorbreken niet zo een-voudig is.• Modulair onderwijs betekent zeer sterk geïndi-vidualiseerd onderwijs. Is dit realistisch?• Er wordt een meer flexibele inzet verwacht vande leraar. Betekent dit ieder jaar andere leerkrach-ten op school?• Het leerjarensysteem overboord gooien kanpedagogisch-didactisch zware gevolgen hebbenwegens de leeftijdverschillen van de leerlingen.

• • • • • Begeleiding• Wat is het belang van het klasgebeuren en debegeleiding van leerlingen? Hoe moet het verdermet projectmatig werken en met de geïntegreerdeproef?• Een modulair systeem heeft enkel betrekking opeen functionele beroepsopleiding. Wat met groeps-vorming? Gaat men hier niet te veel de weg op vaneen te individuele opleiding?

• • • • • Oriëntering• Blijft het voor de jongere zelf nog wel overzich-telijk? Een betere oriëntering van de leerlingen isnoodzakelijk.• Als een leerling degelijk wordt georiënteerd (in

iploma in stu

zijn belang en niet in dat van de school) kanmodularisering louter positief zijn: de jongerekomt terecht op het juiste niveau en de groepenzijn homogener, waardoor de motivatie verhoogt.

• • • • • Rol van de leerkracht• Wordt de leraar de begeleider die de leerlingindividueel begeleidt en aanspoort om zelfstandigte werken?• De prestatieregeling moet worden aangepast enmoet flexibel zijn in overeenstemming met de

leertrajecten. We moeten de rol van de leerkrachthelemaal opnieuw bepalen.

• • • • • Onderwijsvormen• Modularisering is zeker een positief initiatief omhet huidige watervalsysteem te doorbreken. Maarde praktische realisatie blijft onduidelijk.• Het is positief dat men komaf maakt met deverschillende onderwijsvormen en dat men ver-trekt van beroeps- en opleidingsprofielen die opelkaar zijn afgestemd.

• • • • • Relatie onderwijs - bedrijfsleven• Het is hoog tijd dat er gezorgd wordt voor eenbetere aansluiting op het bedrijfsleven.• Waar is de meerwaarde van het onderwijs als hetzich eenzijdig sterk richt naar wat het bedrijfslevenvraagt? De dominante plaats van de industrie is eenverarming voor het onderwijs: het beroepsprofiellijkt immers belangrijker dan de individuele per-soonlijkheid. Het gevaar bestaat dat modularise-ring te eenzijdig opgeleide mensen aflevert.• Gaan laaggeschoolden vlotter terecht kunnenop de arbeidsmarkt met hun deelcertificaat?

• • • • • Certificering• Laten we niet alle belang hechten aan eencertificaat, want vaak werft een bedrijf een jonge-re aan, niet omdat hij het juiste papier heeft, maaromwille van zijn aangepaste attitudes.

• • • • • Overheid• Wat met de opdracht van leerkrachten, vooralwanneer modules van verschillende tijdsduur wordenaangeboden? Wat met de werkzekerheid?

• • • • • Samenwerkingsverbanden• Een modulair systeem kan slechts binnen groteentiteiten. Kleinere scholen vrezen in dit systeemvoor hun voortbestaan.• Een juiste leerlingoriëntering vereist samenwer-king tussen scholen. Maar dit blijft moeilijk, zo-lang men binnen het systeem koppen blijft tellen.De koepels en de onderwijsnetstructuren door-breken kan dit misschien versoepelen. ■

Dienst Europese Projecten - Project Modulaire Opbouw -Koningsstraat 93 bus 3 - 1000 Brussel - fax 02-227 14 00

kken

RO

B DO

OLA

ARD

/I.Z.P.

ALLEMAAL BEESTJES MET KLASSEVorig jaar waren het de pinguïns, dit jaar zijn de koala’s op komst. U weetwel, die grijze, wollige diertjes met grote flaporen waar elk kind wel een(pluchen) versie van wil. Van mei tot oktober komen ze logeren in hetDierenpark Planckendael. Is er voor gepast logies gezorgd? Valt er eeninteressante les uit te puren? U kan vooraf poolshoogte nemen. En kennis-maken met de talrijke educatieve mogelijkheden die ZOO-Antwerpen enPlanckendael-Mechelen u bieden. Eind maart en begin april bent u van hartewelkom. Er zijn programma’s voor kleuterleiders, laatstejaars studenten enleerkrachten lager en secundair onderwijs. De gidsen wachten u op, desterrenhemel van het planetarium knipoogt al en als u graag hoog tussen delindebomen wandelt, de trap staat klaar. Bij elke infomap geven we boven-dien een verrassing weg. Een beestige actie, exclusief voor lezers van Klasse.

MET KLASSE OP DIERENBEZµ Ja, ik wil graag kennismaken met d

mogelijkheden die de Antwerpse ZODierenpark Planckendael aan scholden hebben.

Mijn onderwijsniveau en de daaraan vedatum van mijn bezoek:

□ kleuteronderwijsIk kom op 21 of 22 maart naar deAntwerpen

□ laatstejaarsstudent (afdeling ...........................................................Ik ben op 27 en 28 maart welkom inpark Planckendael. Ik schrijf mij vo

□ lager / secundair onderwijs * (leerj..................................................* schrappen wat niet pastIk ben van 4 tot 7 april welkom in DiPlanckendael

Naam: ..............................................

Adres: ...............................................

........................................................

School: ..............................................

Geef deze originele bon volledig ingevude inkombalie van de Antwerpse Zodierenpark Planckendael, naargelangprogramma. Op vertoon van de bon hebtoegang en betalen vergezellende gehet groepstarief. Niét opsturen a.u.b.

16 KLASSE NR.83

RO

B DO

OLA

ARD

/I.Z.P.

L; SLO

OTM

AN

S

AN

CKEN

DA

EL

MET KLASSE OP DIERENBEZOEK a«Niet drinken», dat is de vertaling uit het aborigi-nals van de naam koala. Het diertje kreeg dezenaam omdat het uitsluitend eucalyptusbladereneet en zelden of nooit drinkt. Met zijn grijze kleuren dichte wollige vacht lijkt hij een koddig kleinbeertje, maar daar is hij helemaal niet mee ver-want. Naast een koala kijken kan u echter niet,want een volwassen exemplaar meet zo’n 80centimeter. Omhoog kijken moet u wel, wantkoala’s leven én slapen in eucalyptusbomen. Zehuizen vooral aan de oostkust vanAustralië, die men ook wel koalacoast noemt. Maar u hoeft zo verniet te reizen, want van mei totoktober komen twee koala’s in hetdierenpark Planckendael logeren.Ze zitten al op het vliegtuig. Metde komst van de koala’s zet hetdierenpark Planckendael Austra-lië extra in de kijker. Met Klassekunt u uw kennis van ZOO en

Planckendael op-frissen en nota ne-men van de nieu-we, uitgebreide edu-catieve mogelijkhe-den voor klas enschool. Met of zon-der koala.Drie keer staat inZOO en Planckendael het on-derwijs centraal. Op zaterdag 21en zondag 22 maart kunnen kleu-terleiders gratis naar ZOO-Ant-werpen, op 27 en 28 maart ont-vangt het Dierenpark Plancken-dael laatstejaars studenten in delerarenopleiding en van 4 tot 7april wordt Planckendael hetterritorium van de leerkrachtenlager en secundair onderwijs. Ubetaalt zelf niets, vergezellendegezinsleden betalen het groeps-tarief. Breng de volledig inge-vulde, originele bon mee en geefhem af aan de kassa. Volg van-daaruit de bewegwijzering. Deinfomappen liggen klaar, eenverrassing inbegrepen.Eén actie, drie programma’s. Hierhet overzicht:

1. ZOO voor kleutersOp zaterdag 21 en zondag 22 maartkunnen alle kleuterleiders gratisnaar de ZOO. U wordt er doorlo-pend ontvangen in de hal van hetplanetarium. Daar ontvangt u uwmap met o.a. informatie over detalrijke programma’s voor kleu-ters. Gidsen maken dit voor u aan-schouwelijk in de zooklassen enals bonus trekt de ZOO voor u desterrenhemel open in het plane-

tarium. Over een combinatiebezoek met het Ko-ninklijk Jeugdtheater of een boottocht met Flandriakomt u meer te weten aan een speciale infostand.Het educatief centrum van de ZOO heet u wel-kom van 9.30 tot 12 en van 13 tot 15 uur. Volg debewegwijzering en haal behalve uw informatie-map ook een verrassing op.

2. Planckendael voor studentenLaatstejaars studenten in de lerarenopleiding (la-ger onderwijs) en regentaatsstudenten aardrijks-kunde of biologie krijgen op vrijdag 27 en zater-dag 28 maart een speciaal programma in het

OEKe talrijkeO of het

en te bie-

rbonden

ZOO in

...........

.......... ) Dieren-

oraf in.

aar ................ )

erenpark

.............

.............

.............

.............

ld af aano of het van uwt u gratis

zinsleden

a = algemeen, b = b

Dierenpark Planckendael. Om 9.15 u. ontvangsten koffie, van 9.30 tot 10.00 uur een informatief

deel over de doelstellingen vande dierenparken en de educatie-ve mogelijkheden, van 10 tot 12uur begeleid tuinbezoek met aan-dacht voor de themawandelin-gen (zooklas, Afrikaans dorp, wa-terzuivering, wandelen door debomen, een bezoek achter de scher-men…). De documentatie ligt klaar.Alle scholen ontvingen al infor-matie over deze actie. Wie alsnogindividueel of met de klas wilinschrijven, kan dit telefonisch.

3. Planckendael voor leerkrach-ten lager en secundairLeerkrachten lager en secundaironderwijs krijgen van zaterdag 4tot en met dinsdag 7 april de kansom het dierenpark Planckendael

te exploreren als bestemming voor studietrips enschoolreizen. Ook met de combinaties van bezoe-ken maakt u kennis (Planckendael + speelgoed-museum, mini-Europa enz.). Van 10 tot 16 uur

wordt u doorlopend ontvangen in de zooklas (uwinfomap en een plattegrond liggen er klaar, sa-men met een verrassing). Op verschillende plaat-sen in het dierenpark wachten gidsen u op vooreen woordje uitleg: bonobo’s, waterzuiveringssta-tion, wandelen door de bomen… En hebt u al ooitAustralische wijn geproefd? Op 5, 6 en 7 april tenslotte kunt u er de bootreis naar het dierenparkvanuit Mechelen tegen dezelfde voorwaarden bij-nemen: de leerkracht gratis, vergezellende gezins-leden tegen groepstarief.De Antwerpse ZOO en het Dierenpark Plancken-dael zijn open van 9.00 tot 17.45 uur.Info: Gie Robeyns - Koninklijke Maatschappij voor Dier-kunde van Antwerpen - Koningin Astridplein 26 - 2018Antwerpen - tel 03-202 45 73 - fax 03-202 45 86

RO

B DO

OLA

ARD

/I.Z.P.

RO

B DO

OLA

ARD

/I.Z.P.

PL

L. PEETERS

asisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

17 KLASSE NR.83

CANON MET KLASSECultuurcel van het departement Onderwijs

HO’BO 2 sOp 27 maart proberen CANON Cultuurcel, BRONKS en Kunst inZicht samen met lectoren van departementen lerarenopleidingvragen op te lossen rond muzische vorming. Op het programma:hoe kunnen we muzisch werken praktisch ondersteunen? Daarbijworden enkele methodieken kritisch onderzocht.Iedereen is welkom (ook wie er de eerste keer niet bij was), als u maarlesgeeft in een DLO en/of begaan bent met de plaats van demuzische vorming in de lerarenopleiding. Afspraak op vrijdag27 maart (9.30 u. tot 16.30 u.) in het Museum van HedendaagseKunst Antwerpen (MuHKA). Het programma: een korte ont-vangst, methodieken in de vijf domeinen van de muzische vor-ming en ten slotte een terugkoppelingsmoment met een opendiscussie die kan leiden tot verruimde inzichten en mogelijkhedenom de onderwijspraktijk te ondersteunen. Wil u erbij zijn op 27maart? Stuur dan vóór 20 maart een kaartje met uw naam, adres,telefoonnummer én functie naar Kunst in Zicht - De Warande -Warandestraat 42 - 2300 Turnhout - tel 014-41 94 94 (Leen of Rebecca)- fax 014-42 08 21. U krijgt een bevestiging.Ho’bo=een hedendaagse onderneming ter bevordering en onder-steuning van ontwikkelingsdoelen en eindtermen muzische vor-ming in kleuter-,basis-en secundair onderwijs via de departemen-ten lerarenopleiding

DYNAMO2: NIEUW aOp 15 maart (ten laatste) ligt de nieuwe DynaMo 2-catalogus opuw school. Ga ernaar op zoek! In deze 6deeditie zit een apart inschrijvingsformu-lier voor elk niveau, zeven in totaal,mét verwijzing naar ontwikkelings-doelen of eindtermen. Zo kunt ugemakkelijker de reële leerdoelenvan uw droomproject aanstip-pen, en deze verwerken in uwmotivering. Een andere nieu-wigheid is het speciale aan-bod voor departemen-ten lerarenopleiding inhet muzische werkveld. Niet minder dan 26 organisaties/perso-nen zijn bereid een speciaal programma uit te werken in samen-spraak met de lectoren/studenten. Daarbij krijgen de studenten dekans om de opgedane kennis en ervaring te toetsen aan stageles-sen.

«ONS KENT ONS... NIET» s«Noem drie namen van hedendaagse rockgroepen die behoren totde «lievelingen» van de jeugd waarvoor u werkt.» Dat vroeg eengelegenheidsspreker op een colloquium over jongeren en cultuuraan de aanwezige vakmensen uit het onderwijs. Het resultaat kan uwaarschijnlijk al raden. Bent u nieuwsgierig naar, geboeid door ofmisschien wel een beetje bang voor deze vaak te weinig gekendejongerencultuur? Dan is deze studiedag over jongeren die zich latenkennen aan hun leerkrachten, misschien de ideale instap. «Onskent ons niet» is vooral bedoeld voor lesgevers van 15- tot 18-jarigen maar andere geïnteresseerden zijn ook welkom op 1 april inKJT Het Paleis in Antwerpen.Stuur de bon uit vorige Klasse (p. 21) meteen op naar KJT Het Paleis -Barbara Wijckmans - Meistraat 2 - 2000 Antwerpen - NIEUW FAX-NUMMER 03-202 83 53. Doén!

WHAT’S IN A NAME? aWat is cultuur? Welke vlag dekt deze lading? Canon Cultuurcel is opzoek naar de betekenis van het woord «cultuur» in haar naam. Eententoonstelling van oude spijkerschrifttabletten, is dat cultuur?Graffiti op de brug over de snelweg, is dat cultuur? Als u in de leswiskunde uw leerlingen de Romeinse cijfers leert, is dat cultuur?Een feestmaal organiseren voor vrienden of familie, is dat cultuur?In de bibliotheek of in een cybercafé op Internet surfen, is datcultuur? Als uw ouders of grootouders vertellen over hun oorlogs-belevenissen, is dat cultuur?Stuur al uw bedenkingen over cultuur naar onderstaand adres.CANON-Cultuurcel - Lydia Asbestaris - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel -tel 02-211 45 62 -fax 02-211 45 52

(advertentie)

TOELATINGSEXAMENS sLaatstejaars secundair onderwijsdie volgend academiejaar deopleiding arts of tandarts willenbeginnen, moeten vooraf sla-gen voor een toelatingsexamen.De Vlaamse regering organiseertdit examen voor alle kandidaat-studenten in het Tentoonstellings-park in Brussel (Heizel).Het examen duurt twee dagen.Het wordt twee keer georgani-seerd: op 7 en 9 juli (inschrijventen laatste op 29 mei) en op 31augustus en 2 september (in-schrijven ten laatste op 31 juli).De leerlingen kunnen voor dezeexamens inschrijven met eenformulier van het Vast Wervings-secretariaat dat in elk postkan-toor beschikbaar is. Het inschrij-vingsgeld bedraagt 1000␣ fr. Ophet formulier vermeldt de kan-didaat het examennummerENV98301 (juli-examens) ofENV98302 (augustus-september-examens).Een gratis én uitgebreide bro-chure met o.a. een reeks mo-delvragen is beschikbaar bijgemeentebesturen, openbarebibliotheken, universitaire stu-dieadviesdiensten, PMS-centra,in ASO-scholen met een derdegraad en op onderstaand adres.Voor alle info: ministerie van deVlaamse Gemeenschap - departe-ment Onderwijs - toelatingsexamenarts/tandarts 1998 - postbus 340 -1000 Brussel - fax 02-219 77 73 -publicaties.onderwijs@ond.vlaanderen.be

Fantastische filmtickets feferkrijgen

18 KLASSE NR.83

GRATIS FANTASTIEK aRyan Jeffers is een tiener met problemen. Hijmankt en wordt hiervoor ongenadig geplaagd.Een oud manuscript en een raar ongeluk brengenhem in het land van de Tao, waar iedereen inharmonie leeft én waar de Warriors of Virtue (eenstelletje kickboksende kangoeroes) iedereen be-schermen. The Warriors of Virtue is de eersteAmerikaanse film van de Chinese regisseur RonnyYu. Het is een magisch kung-fu sprookje voorjong en oud, waarbij Westerse en Oosterse cul-tuur en waarden mekaar ontmoeten.Dit is slechts één van vele films die u van 13 tot 28maart kan bekijken op het XVIde InternationaalFestival van de Fantastische Film, Science Fic-tion en Thriller van Brussel. Dit jaar staan ertrouwens een hele reeks tiener- en familiefilms enzelfs enkele films voor de allerkleinsten op hetprogramma. Rond de filmvoorstellingen (vooralin Auditorum Passage 44 aan de Kruidtuinlaan)zijn er tal van randactiviteiten: de Nacht van deFantastische Film (27-28/3 in minimum vijf Bel-gische steden); het Bal der Vampieren (14/3); Bis-schoff’s Ongewone Modeshow (14/3), de Fardel Inter-national Body Painting Contest (28/3), de tentoon-stelling Festiv’Art en een workshop voor filmstu-denten.Voor alle informatie: Festival van de Fantastische Film -Koninginnelaan 144 - 1030 Brussel - tel 02-201 17 13- fax 02-201 14 69 - www.bifff.orgHet Festival van de Fantastische Film en KLAS-SE schenken gratis kaarten weg voor de verto-ningen in Passage 44 van The Warriors ofVirtue (10x2 kaarten; 14/3 om 18.30 u.); Cha-sing the Kidneystone (een Noorse jeugdfilm;5x2 kaarten; 15/3 om 16.30 u.) en Starkids(een Amerikaanse cyberjeugdfilm; 5x2 kaar-ten; 18/3 om 16 u.). Stuur meteen een kaartjenaar KLASSE - Fantastische Film - Konings-straat 138 - kantoor 802 - 1000 Brussel. Degelukkigen krijgen hun gratis kaarten per ke-rende post.

BRIDGE aOp 16 mei komen de kaarten op tafel. De VlaamseBridge Liga en het Koninklijk Atheneum (Voskens-laan, Gent) organiseren het 2de Belgisch Bridge-kampioenschap voor onderwijzend en hulpop-voedend personeel, bridgeleraars en bridgeinitia-toren én -in een aparte competitie- voor leerlingenbasis- en secundair onderwijs. Deelnemen kost250 fr. per volwassen speler, maar is gratis voor dejongerencompetitie. Er zijn prijzen in natura.Inschrijven tot 8 mei bij Luc Van den Broeck - KoninklijkAtheneum - Voskenslaan 60 - 9000 Gent - tel 09-22252 40

AVONTURENTROPHY s240 teams van 5 leerlingen nemen het tegenmekaar op. Ze moeten allerlei opdrachten vervul-len: mountainbiken, klimmuur, boogschieten,oriëntatieloop, vlottentocht, hindernissenparcoursenz. Wat telt, is het resultaat van de hele ploeg. Ende beste ploeg mag als beloning op avonturen-weekend in de Ardennen.Er zijn twee categorieën: jongens vanaf 15 jaar enmeisjes vanaf 15 jaar. Per school kunnen maxi-mum twee meisjes- en twee jongensploegen in-schrijven. De Avonturentrophy vindt plaats inzes verschillende BLOSO-centra: Gavermeer Ha-relbeke (22/4), Herentals (29/4), Kattevenia Genk(6/5), Hofstade (13/5), De Ster St. Niklaas (20/5)en Gavermeer Harelbeke (27/5). Snel wezen is deboodschap, want per dag kunnen slechts 60 ploe-gen deelnemen.Inschrijven kan tot 23 maart bij de provinciale secreta-riaten van organisator Stichting Vlaamse Schoolsport:

SVS Antwerpen (voor Herentals) - G. Vervoortstraat 12- 2100 Deurne - tel 03-366 41 10 / SVS Vlaams-Brabant/Brussel (Hofstade) - Broekstraat 11 - 3000Leuven - tel 016-29 85 20 / SVS Limburg (Genk) -Pastorijstraat 40 - 3530 Houthalen-Helchteren - tel011-60 33 86 / SVS Oost-Vlaanderen (St. Niklaas) - St.Denyslaan 251 - 9000 Gent - tel 09-243 90 50 / SVSWest-Vlaanderen (Harelbeke) - IJzerstraat 2 - 8820Torhout - tel 050-23 00 30.

KIND AAN HUIS bKinderen tussen 4 en 12 enthousiast maken voorhet verhaal dat gebouwen vertellen: dat is deuitdaging die dit nieuwe architectuurproject wilaangaan. Het project bestaat uit een wandelstraatmet architectuurfoto’s. De leerlingen onderzoe-ken spelenderwijs de diverse functies van gebou-wen. Een reeks illustraties vertelt het verhaal vanAntwan en Florian en schenkt daarbij aandachtaan verhoudingen, vorm en perspectief. Ten slot-te gaan de leerlingen op bezoek in drie nagebouw-de huisjes uit het verhaal. Daarbij maken ze ken-nis met horizontale en verticale vlakken, metschalen en verhoudingen én met interieurs uitverschillende culturen. Leerkrachten kunnen hetproject begeleiden met een werkboek en de leer-lingen krijgen leuke postkaarten.Kind aan huis is een co-productie van vzw Rasaen CC De Velinx (Tongeren). Het project doet eengrote toernee langs de Vlaamse culturele centra(tot eind juni).vzw Rasa - Gerd Dierckx - Dr. Verdurmenstraat 16 -9100 St. Niklaas - tel 03-776 86 88

ART DECO OP FOTO aArt deco in detail is het thema van de fotowed-strijd Cultuurprijs van de stad Sint-Niklaas 1998.Tot 14 april kunt u één foto of een hele reeksinzenden. Uw opdracht: breng de typische artdeco-vormgeving in de Sint-Niklase architectuur(en aanverwante toegepaste kunsten) in beeld.Kleur of zwart/wit maakt niet uit, afmetingen ookniet, maar de foto’s moeten worden aangebodenop een drager die niet groter is dan 50x70 cm.De Cultuurprijs bedraagt 50.000 fr. Een selectievan de foto’s wordt tentoongesteld in het cultu-reel centrum van Sint-Niklaas van 17 mei tot 16augustus.Wedstrijdsecretariaat - Stedelijke Musea - Regentie-straat 61 - 9100 Sint-Niklaas - tel 03-777 29 42

FILO-KIDS bHet Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Brussel orga-niseert workshops en cursussen voor alle ledenvan schoolteams: leerkrachten, administratief per-soneel, directie, inrichtende macht, leesmoeders,ouders enz. Momenteel loopt er een groot projectrond filosoferen met kinderenvoor al wie in het Brusselsewerkt met kinderen vanaf5 jaar. Dit project wordtgeïntroduceerd tijdens tweeworkshops op woensdag11 en maandag 23 maart.Deze workshops zijn bedoeldvoor geïnteresseerden uit desectoren onderwijs, vrije tijd enwelzijn. Later volgt dan een reeks studiedagenwaarbij dieper op het project wordt ingegaan. Dedeelnemers kunnen kiezen uit 27 en 28 april, 22en 29 april, 25 en 26 april, 2 en 3 mei of 8 en 9 mei.Deelnemen kost 100␣ fr. (workshop) of 750␣ fr. (stu-diedagen).Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Brussel - Tia DeWannemaeker, preventiewerker - Antwerpselaan 20 -1000 Brussel - tel 02-217 73 75 - fax 02-219 39 59

EUROPA MET KLASSE

BASISONDERWIJS OVER DE GRENS b* Klavertje Drie laat leerlingen én leerkrachten kennismaken met taalen cultuur van het dichtbije «buitenland» via wederzijdse klasuitwisse-lingen en lerarenverblijven tussen de Vlaamse, Franse en DuitstaligeGemeenschap.* GROS (GRensOverschrijdende Samenwerking) organiseert samen-werking tussen scholen, leerkrachten en leerlingen uit Vlaanderen enNederland/Frankrijk. Wederzijdse klasuitwisselingen en lerarenver-blijven zijn mogelijk.* Socrates/Comenius (Europese Unie) laat basisscholen «Europees»gaan. Comenius (actie 1) steunt scholen die binnen hun gewonelesprogramma een project uitwerken in een internationaal partner-schap van minstens drie scholen uit drie verschillende landen. Deleerlingen hoeven zich niet te verplaatsen: post, fax of e-mail doen hetwerk. U kan wel uw Europese collega’s opzoeken om uw project voor tebereiden, kennis te maken met een andere schoolcultuur...* Nieuwe publicaties: de folder Internationalisering basisonderwijsover (internationale) uitwisselingsprogramma’s verschijnt half maart‘98; het minivademecum Grensoverschrijdende schoolprojecten inhet basisonderwijs legt stap voor stap uit hoe een project wordtgerealiseerd; de lesmap Internationale contacten voor uw basisschoolis gericht op Engelse, Zweedse, Poolse, Roemeense, Italiaanse enPortugese contacten.Een overzicht van de belangrijkste initiatieven vindt u in een omzendbrief van 3februari. Meer informatie: Administratie Basisonderwijs - Koningsstraat 138 -1000 Brussel - GROS en Klavertje Drie - Jef Van Thielen - tel 02-211 44 96 - fax 02-211 45 03 - jozef.van.thielen@ond.vlaanderen.be / Socrates/Comenius, actie 1 -An Declercq - tel 02-211 45 07 - fax 02-211 45 03 -an.declercq@ond.vlaanderen.be

VLAANDEREN & NEDERLAND sOp woensdag 22 april (van 10 u. tot 16.30 u.) is er in Eindhoven eenconferentie voor Vlaamse leraren uit het secundair onderwijs. Uontmoet Nederlandse collega’s, u krijgt informatie over samenwer-kingsvormen tussen Vlaanderen en Nederland en over subsidië-ringsmogelijkheden en u kan ten slotte uw toekomstige partner-school zelf uitkiezen!Informatie & inschrijvingsformulieren bij Ann Hottat - RAC-Arcadengebouw -lokaal 5103 - 1010 Brussel - inschrijven voor 24 maart

KLASSE NR.83 19(advertentie)

MULTIMEDIA EN TAALONDERWIJS sEUROCALL (European Association for Computer Assisted LanguageLearning) organiseert jaarlijks een internationale conferentie overinformatie- en communicatietechnologie (ICT) in het taalonderwijs.EUROCALL ‘98 vindt plaats in Leuven (9 tot 12 september) met alsthema From classroom teaching to world-wide learning. Cursusma-teriaal, software, authorware, e-mail, www, videoconferentie, cdrom…vormen het onderwerp van workshops, presentaties en demonstra-ties. U kan deelnemen aan de pre-conference workshops (woensdag9 september) en/of aan de conferentie. Op zaterdagvoormiddag is hetprogramma vooral bedoeld voor het secundair onderwijs. U kunthiervoor apart inschrijven (vóór 1 mei). Eurocall ‘98 is een organisa-tie␣ van EUROCALL␣ , WvT-COTO, LINOV/UPV en VGC-BITS2 o.l.v.prof. dr. M. Goethals (KUL)Claudine Van Volsem - LINOV/UPV - tel 016-32 77 31 - fax 016-32 79 75 -www.arts.kuleuven.ac.be/eurocall98

LINGUA E IN OOSTENRIJK sVan 25 tot 29 maart 1998 organiseert het Oostenrijkse Lingua-agentschap een Lingua E contactseminarie. Leerkrachten uit Oos-tenrijk, Nederland, Denemarken, Noorwegen en Vlaanderen kun-nen (mét begeleiding) een GOP (Gemeenschappelijk Onderwijspro-ject) starten voor hun leerlingen. Vijf Vlaamse leerkrachten 2de of3de graad uit het ASO, TSO, BSO, KSO of BuSO kunnen gratis mee.Stuur uw gemotiveerde aanvraag vóór 15 maart naar departementOnderwijs - Hilde De Veirman - Lingua-agentschap - RAC-Arcadengebouw- kantoor 5097 - 1010 Brussel.

BEURZEN VOOR ARION sBent u directeur, docent lerarenopleiding, (pedagogisch) adviseur,medewerker PMS-centrum? Wil u informatie over en ervaringen metonderwijssystemen uitwisselen met collega’s uit andere Europeselanden? Stel u dan kandidaat voor een ARION-studiebezoek (1 week).De Europese Commissie betaalt uw reis- en verblijfskosten. U krijgteen uitgebreid informatiepakket (o.a. met beschrijving van de studie-bezoeken en inschrijvingsformulier) bij Damiaan Beele ( tel 02-210 5157. Voeg bij uw inschrijving een duidelijke motivatie. Inschrijvenkan tot 1 mei.departement Onderwijs - Arion-agentschap - RAC-Arcadengebouw ( 3deverdieping - 1010 Brussel

KLASSE NR.83 19

DIRECTEUR GEZOCHT sTot 11 maart kunnen geïnteres-seerden solliciteren naar de va-cature van schooldirecteur inhet Instituut OLV van Vreugde(Broederschool, volledig gemengd,1ste + 2de + 3de graad ASO) inRoeselare. De voorwaarden zijn:geaggregeerde HSO, 10 jaar er-varing in het katholiek onder-wijs, leeftijd 40-50 jaar, liefstwoonachting in West-Vlaande-ren of bereid zich daar te vesti-gen.Instituut OLV van Vreugde - Broe-der Paul Piron, voorzitter I.M. -Mandellaan 170 - 8800 Roeselare- tel 051-20 03 03 - fax 051-2471 18

20 KLASSE NR.83

Leerkrachten zijn meerdan mensen die les geven.

CA

NO

N

VERWEN MIJµ Ja, ik wil er graag bij zijn op één

Verwendagen in KJT Het Paleis in AnIk kom graag op (voorkeurdag onde• maandag 20 april • dinsdag• donderdag 23 april • vrijdag

NAAM: ............................................

ADRES: ............................................

.......................................................

TEL: .................................................

VAK OF FUNCTIE: .............................

NAAM & ADRES SCHOOL: ................

.......................................................

........................................................

Vóór 15 maart terugsturen of faxen naaPALEIS - VERWENDAGEN - Meistraat 2Antwerpen - fax 03-202 83 53

OMDAT LERAARS BELANGRIJK ZIJN:VERWENDAGEN! a«Dames en heren, wij gaan u verwennen.» Datwaren op 13 mei 1997 de niet mis te verstaneinleidende woorden van gastheer Wim Vanseverenop de eerste verwendag voor leerkrachten. Rond defeesttafel zaten 60 leerkrachten, genietend van eenkop ochtendkoffie met croissants, in afwachtingvan de komst van zes eregasten.Eind april organiseert CANON-Cultuurcel (i.s.m.Koninklijk Jeugdtheater Het Paleis) vier nieuwe ver-wendagen. Op 20, 21, 23 en 24 april (telkens van9.30 u. tot 16 u.) worden 4 x 60 leerkrachten (alleniveaus) uitgenodigd. Vijftien van de felbegeerdeplaatsen zijn gereserveerd voor lectoren of docen-ten uit de lerarenopleidingen. De zes eregasten ende gastvrouw of -heer schuiven aan op de zevenplaatsen zónder naamkaartje. Verwennen is tochook steeds weer een beetje verrassen!De enige gemene deler van de tafelgenoten islesgeven. De centrale vraag: welke rol speelt juist

die éne lesgever in het leven vanzijn leerlingen?De eregasten, bekende en minderbekende Vlamingen uit de wereldvan literatuur, muziek, beeld, po-diumkunsten, of misschien wel uitde wereld van de media, zaten ooitook allemaal op de schoolbanken.En er was voor elk van hen die éneleraar, die op een bepaald momentvonken deed overspringen, het vuuraanstak dat binnen in hen toen nogsluimerde. Misschien was het dieéne leraar wiskunde wel, die de late-re dirigent voor het eerst liet ziendat er schoonheid zit áchter disci-pline? (woorden van Jan Caeyers,dirigent van de Beethoven Akademieen gast op één van de verwendagenvorig jaar). Als u als leraar weer eenszwoegt om een les op poten te krij-gen, is de gedachte aan de toekom-stige Picasso’s of Shakespeares inuw klas allicht veraf, maar misschienzitten ze er wél. Over vijfentwintigjaar zullen ze u nog steeds bemin-nen om het enthousiasme waar-mee u vaak voor de klas stond.Kortom, leraars zijn belangrijker

dan ze zelf vaak denken, en daarom verdienen zedeze éne verwendag, omdat ze de volgende dagweer met een fris oor naar hun kleuters, kinderen,pubers of adolescenten zouden kunnen luisteren.Wil u er deze keer bij zijn? Vul dan snel het bonnetjein en stuur of fax het ten laatste op 15 maart naarKJT HET PALEIS - Barbara Wijckmans - Meistraat 2 -2000 Antwerpen - fax 03-202 83 53. U krijgt tweeweken vooraf een bevestiging én verwenmap metbijkomende informatie in de bus. Als u onverhoopttoch niet kan komen, verwittig dan meteen KJT HetPaleis - tel 03-202 83 34, want er is een wachtlijst!

JEUGD EN MUZIEK aHet Nationaal Orkest van België (o.l.v. Michel Tilkin)speelt werk van Mendelssohn en Dvorak. Pianist/solist Marc Erkens brengt al vertellend deze compo-nisten en hun tijd tot leven. Het project Componistaan de kinderen verteld is een organisatie van Jeugd& Muziek (J&M). Op donderdag 12 maart (14 u.) is ereen concert voor schoolgroepen secundair onder-wijs. Tickets kosten 150␣ fr. of 120␣ fr. (Brusselsescholen). Op zaterdag 14 maart (15 u.) wordt ditgebeuren nog eens overgedaan voor kinderen van7-12 jaar (en hun ouders of andere begeleiders).Tickets kosten dan 350␣ fr., 300␣ fr. (CJP/BGJG) of250␣ fr. (leden J&M). Tegelijk met het zaterdagcon-

van detwerpen.rstrepen) 21 april24 april

............

............

............

............

............

............

............

.............

r KJT HET - 2000

cert is er een kinderatelier (4-7-jarigen) rond klank-kleuren. Deelnemen kost 150␣ fr. of 100␣ fr. (ledenJ&M).Jeugd en Muziek organiseert naast deze concertreeksnog tal van andere activiteiten, o.a. Muziek- enSportkampen (6 tot 11/4 of 26 tot 31/7 voor 7-12-jarigen; 19 tot 24/7 voor 12-15-jarigen) en een JongTalent Stage (11 tot 16/8).Jeugd & Muziek Brussel - Baron Hortastraat 5 - 1000Brussel - tel 02-507 83 40 - fax 02-507 83 32

KLEINE VOETJES IN EEN GROTE STAD bOp woensdagen 18 en 25 maart kunnen telkens 20leerkrachten gratis mee op Kadee-Tienertour dooronze hoofdstad (zie ook vorige KLASSE, p. 20). Uontdekt er hoe Kadeekestours leerlingen basisonder-wijs weet aan te pakken. Op 18 maart wandelt uTussen Manneke en Jeanneke (de laagstad), metvertrek om 14.30 u. tussen de platanen op de Nieu-we Graanmarkt (Dansaertstraat). Op 25 maart voertde wandeling langs Sjiek en antiek op de Zavel, brolin de Marol (de hoogstad), met vertrek om 14.30 u.aan de loketten van het Centraal Station.U moet wel vooraf én uitsluitend telefonischinschrijven bij Kadeekestours - tel 02-201 04 04.Contact- en Cultuurcentrum vzw - Kadeekestours - Vooruit-gangstraat 323 - 1030 Brussel - tel 02-201 04 04

DE ZEVEN WERELDZEEËN aLichtschip, duikboot, katamaran, havenrondvaart…en nu ook de gloednieuwe Aquastrip. Bent u klaarvoor een kennismaking met de zeven wereldzeeën?Vorig jaar al doken honderden leerkrachten in hetmaritiem themapark van SeaFront Zeebrugge. Dit jaarkrijgt vooral het educatieve luik een verlengstuk. Deoude vismijn van Zeebrugge is volledig herbouwdtot een aquastrip in drie modules: Het OceanografischInstituut benadert het thema van de zeven wereld-zeeën vanuit wetenschap, kunst en cultuur; DeZeespiegel vertelt het verhaal van havenkade, levenop een schip, en bedreigde zeebewoners; In DeZeebodem dalen bezoekers via tunnels af naar degrote diepten voor een ontmoeting met vissen,duikers, onderzeeërs en maritieme archeologen.Op woensdag 22 april (secundair onderwijs) en29 april (basisonderwijs) vanaf 14 uur zijn 180leerkrachten van harte welkom op speciale info-namiddagen. U krijgt een rondleiding in licht-schip, duikboot en aquastrip, en meer informa-tie over de mogelijkheden voor een klasbezoek.En er is meer. SeaFront wil de Vlaamse leerkrachteen extra service bieden in de vorm van beknop-te educatieve mappen voor basis- en secundaironderwijs. Maar de specialisten in educatief ma-teriaal zijn… juist, de leerkrachten. Daarom richtSeaFront zich speciaal tot leerkrachten die eenles willen uitwerken voor leerlingen. Een lesNederlands, biologie, mechanica… Aan u de keuze.Uw les krijgt de vorm van een educatieve bro-chure, ze moet dus bruikbaar zijn bij een klasbe-zoek. Als tegenprestatie houdt SeaFront ballon-vlucht, havenrondvaarten en tickets voor hetmaritiem themapark in petto. Geïnteresseerd?Afspraak op 22 en 29 april. Schrijf vóór 10 aprilin, telefonisch of per fax.Seafront educatief biedt u vijf thema’s aan. Met uwmedewerking worden het lesprojecten voor scho-len. Natuurlijk kan u ook zelf een suggestie doen.1. Zien en niet gezien worden op zee (lichtschip enduikboot)2. Zee, kunst en literatuur (o.a. Jules Verne)3. De zee in de wereldculturen4. Fauna en flora aan de kust5. Maritieme archeologieInfo: Sabine De Keyser - Seafront - Vismijnstraat 12 - 8380Zeebrugge - tel 050-55 14 15 - fax 050-55 04 13 -info@seafront.be - www.seafront.be

EEN ASTRONAUT IN UWSCHOOL aWil u zelf twee echte astronau-ten ontvangen, hen rondleidenin uw school en gemeente enhen de plaatselijke industrie enbezienswaardigheden tonen? Diekans krijgt u. Van 19 tot 23oktober 1998 ontvangt ons land,met Dirk Frimout als gastheer,honderd astronauten. Hun 14dePlanetary Congress brengt ons landeen week lang in kosmische sfe-

ren, maar woensdag 21 okto-ber is uw dag. Dan kunnen uen uw leerlingen de astronau-ten met beide voeten in de Vlaam-se bodem planten. Een kleine

Nodig eens een rendieruit!

21 EARTH &

SPAC

E PH

OTO

S

Leepaa11-1zom7-97-97-97-97-97-910-110-110-113-114-11617

7-167-16

KLASSE-SERVICE a• OVAM heeft nieuwe telefoonnummers. Voor despellendoos Pak-je Afval (zie vorige Klasse) belt utel 015-28 42 84 - fax 015-20 32 75.• Wegens groot succes speelt het VLEKHO Studen-tentheater een extravoorstelling van Ubu Koning(Alfred Jarry). Als u met de hele klas komt, betaalt u120␣ fr. per leerling (i.p.v. 250␣ fr.). Data: 23 en 24maart om 13.30 u. Reserveren bij Greet van Brussel -Vlekho - Koningsstraat 336 - 1030 Brussel - tel 02-22112 11.

OP VAKANTIE MET ONDERWIJS aAlle leerplichtige kinderen van alle onderwijs-netten én kinderen van de personeelsleden vande Vlaamse Gemeenschap kunnen mee op va-kantiekamp met het departement Onderwijs. Umoet wel snel reageren, want het aantal deelne-mers is beperkt.Vzw VAK.O (Vakantiecentra Onderwijs) presen-teert nogmaals een brede waaier van aangename,sportieve en pedagogisch verantwoorde vakantie-centra. De centra zijn kleinschalig, zodat elk kindde nodige aandacht krijgt. Infrastructuur, voedingen begeleiding zijn aangepast aan de leeftijd van dedeelnemers.De 7-9-jarigen trekken voor een korte vakantienaar De Panne en Oostende of naar het DuitseBensberg. Maar ook een 14-daagse vakantie in dat-zelfde Bensberg staat op het programma.De 10-12-jarigen kunnen kiezen tussen Stoumont(Belgische Ardennen), Berck (Franse kust) of hetbosrijke St. Mihiel (Frans Lotharingen).Leerlingen secundair onderwijs trekken drie wekenrichting Frankrijk, naar boeiende streken, ver vande drukte van de traditionele vakantiebestemmin-gen. In elke leefgroep (én in gemeenschappelijkoverleg) worden activiteiten gekozen die de jonge-ren aanspreken. Daarbij wordt wél verwacht dat dedeelnemers initiatief en verantwoordelijkheidszintonen.De 13-14-jarigen verblijven in Chambéry (valleivan de Savoie); de 14-15-jarigen hebben Embrunin de Haut-Alpes als uitvalsbasis voor een actieve enavontuurlijke vakantie. De 16-jarigen trekken naarApt (Vaucluse) en de 17-jarigen ten slotte naar Six-Fours les Bains (actieve watervakantie).Ook de traditionele taalvakanties Frans staan op-nieuw op het programma. Het begint al in depaasvakantie met een achtdaagse in Stoumont voorleerlingen secundair onderwijs (11-16-jarigen). Inde zomervakantie zijn er vervolgens twee sportva-kanties in Meulebeke (7-16-jarigen), waarbij dedeelnemers desgewenst het sportprogramma kun-nen combineren met initiatielessen computer ofmet taallessen Frans.Verschillende ziekenfondsen en sommige werkgevers ko-men tussen in de verblijfskosten van kinderen in devakantiecentra. De personeelsleden van het departe-ment Onderwijs, die op hun beurt een tegemoetkoming

stap voor een astronaut, een grotevoor u... Wat u daarvoor moetdoen? Laat uw leerlingen (der-de graad lager onderwijs en vol-ledig secundair onderwijs) eenprogramma opstellen voor diedag. De meest creatieve (maarrealistische) voorstellen krij-gen op 21 oktober twee astro-nauten in hun microkosmos.Vraag de infofolder met wed-strijdformulier aan en hou al-vast uw sterrenkijker in aanslag.Inschrijven kan tot half mei.Halinka De Visscher - Stichting FlandersTechnology International - Storm-straat 1 - 1000 Brussel - fax 02-502 44 99 - info@stichting.fti.be

KLASSE NR.83 21

ftijd Nr. Centrum Data # dagen Prijssvakantie6 1 Stoumont 11/4-18/4 8 12.000ervakantie

2 De Panne 2/7-7/7 6 5.0003 Oostende1 1/7-8/7 8 5.5004 Oostende 2 8/7-15/7 8 5.5005 Bensberg 1 3/7-10/7 8 5.5006 Bensberg 2 10/7-17/7 8 5.5007 Bensberg 3 3/7-17/7 15 10.000

2 8 Stoumont 4/7-18/7 15 13.0002 9 Saint-Mihiel 3/7-17/7 15 13.5002 10 Berck-Plage 3/7-15/7 15 13.5004 11 Chambéry 10/7-29/7 20 20.5005 12 Embrun 7/7-26/7 20 22.500

13 Apt 5/7-24/7 20 22.50014 Six-Fours 10/7-30/7 21 24.000

enkel Sport + Sport +sport Computer Frans

15 Meulebeke 1 3/8-7/8 5 8.000 10.50010.50016 Meulebeke 2 10/8-14/8 5 8.000 10.50010.500

wensen van het ministerie van de Vlaamse Gemeen-schap, kunnen deze aanvragen bij de Sociale Dienst. Nahet vertrek van uw kind kunt u op eenvoudige aanvraageen attest bekomen dat bevestigt dat uw kind verblijft/heeft verbleven in een vakantiecentrum van VAK.O vzw.Het aanbod van VAK.O is ook op Internet te raadplegen.Even surfen naar www.ond.vlaanderen.be/vako. U vindter alle informatie, mét eventuele wijzigingen van hetlaatste ogenblik.vzw VAK.O - RAC Arcadengebouw - verdieping 2/3 -lokaal 109 - 1010 Brussel - tel 02-210 51 53 - fax 02-21050 82 - vako@ond.vlaanderen.be

GRATIS MET DE HELE KLAS NAARNOORWEGEN OF LAPLAND sTwee klassen uit het secundair onderwijsmogen nu meteen tijdens de paasvakantie(13 tot 19 april) gratis naar Noorwegen ofFinland. Ze volgen er les (géén vakantiedaar!), verblijven in gastgezinnen, stellener Vlaanderen voor en werken een eigenprogramma af. Meteen kunnen ze contacten leggenvoor eventuele latere samenwerking. Een smaakma-ker voor Europese uitwisselingen.Dit aanbod doet het departement Onderwijs (dienstInternationale Betrekkingen) in KLASSE voor Jon-geren dat zopas op de school werd verspreid. Devoorwaarden: met de klas een Europaquiz oplossen(leuk!) én in een korte tekst de klasgroep voorstellen.U leest er samen met uw leerlingen alles over in Klasse voorJongeren nr. 12 (verschenen op 20 februari). Daarin staatook een deelnemingsformulier. Dat moet binnen zijn vóór17 maart. De winnaars kunnen meteen vertrekken. Zeworden al op 19 maart opgebeld.

DEPARTEMENT ONDERWIJS ZOEKT...•... MEDEWERKER EXPERIMENT LEER-PLICHTCONTROLE aLeerkrachten, hulpopvoedende of administratievepersoneelsleden en/of ambtenaren kunnen zichtot 18 maart kandidaat stellen voor de vacaturevan een medewerker voor het experiment Leer-plichtcontrole. Detachering, verlof voor opdrachtof contractuele aanwervingen zijn mogelijk.Sinds het schooljaar ‘96-’97 werkt het departe-ment samen met 56 scholen en hun PMS-centra(Antwerpen, Brugge, Gent, Genk en Hasselt) aaneen experiment Leerplichtcontrole. In elke gemeen-te volgt een gemeentelijk coördinator de afwezig-hedenregistratie en de probleemdossiers van spij-belende leerlingen op de voet. Ook de opvolgingvan de uitschrijvingen is een belangrijk aandachtspunt.De hele werking gaat gepaard met een uitgebreidegegevensverzameling en -bundeling, op schoolni-veau én globaal over scholen en gemeenten heen.De nieuwe medewerker zal de informatisering vande gegevensverzameling optimaliseren en de ge-meentelijke coördinatoren én de scholen/PMS-centrater plekke ondersteunen. U kan een uitgebreidefunctiebeschrijving aanvragen op onderstaand adres.De nieuwe medewerker komt in dienst op 1 april.Einddatum wordt 30 juni 1999.departement Onderwijs - Christine Dupont - RAC Arca-dengebouw - 3de verdieping - 1010 Brussel - tel 02-21050 69 - maria.dupont@ond.vlaanderen.be

•... LERAAR-CORRECTOR INFORMATICA sLeerkrachten met aggregaat hoger secundair on-derwijs, minstens drie jaar onderwijservaring Infor-matica (tweede en derde graad ASO) en minder dan15 uren per week als hoofdambt, kunnen sollicite-ren naar de vacature van leraar-corrector Infor-matica bij het Afstandsonderwijs. Uw kandidatuur(met opgave van studiebewijzen en CV) wordt zosnel mogelijk verwacht bij departement Onderwijs -administratie Permanente Vorming - afdeling Volwas-senenonderwijs - cel Afstandsonderwijs - Koningsstraat67 - 1000 Brussel - tel 02-211 44 86 of 211 43 22 - fax02-211 44 82.

(advertentie)

(advertentie)

MEDEWERKERS GEZOCHT a• Als stafmedewerker bent u(in team) verantwoordelijk voorde voortgezette vorming vanpriesters, diakens en pastoralewerk(st)ers en voor het opstar-ten en begeleiden van parochie-ploegen. Solliciteren vóór 28maart.Dienst Vorming Vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen - mevr. C.Bruggeman - Varkensstraat 4 - 2800Mechelen - tel 015-29 84 28• Hebt u een ruime onderwijser-varing én grondige kennis vanWord/Excel of Internet? Zoektu een bijkomende activiteit dieaansluit bij uw dagtaak? Inonbvba organiseert over heel Vlaan-deren informaticaopleidingenen zoekt hiervoor dringend me-dewerkers. Solliciteren bij Inonbvba - Krijgsgasthuisstraat 99B -9000 Gent - tel 09-233 96 22 - fax09-225 89 95.• Jongsocialisten vzw zoekt eengedetacheerd leerkracht, max.38 jaar en vastbenoemd. Sollici-teren bij Jongsocialisten - LydiaTrap, secretaris - Keizerslaan 13 -1000 Brussel - tel 02-513 24 04 -fax 02-548 34 87.

24 KLASSE NR.83

Zijn uw leerlingen ookmagiërs of heksen in dedop?

MAGISCH ACTIEBOEK bTessa Hagha is het actieboek van de Jeugdboeken-week, die deze maand plaatsvindt. Het is een lees-en doeboek dat de magie (het centrale thema vande Jeugdboekenweek) binnen het handbereik wilbrengen van alle leerlingen van 9 tot 12 jaar.Specialist ter zake, journalist Jan de Zutter enillustrator Jan Bosschaert vertellen een boeiendverhaal. De tweeling Jerko en Jalenka krijgt eennieuwe bovenbuurvrouw: een heks. De tweelinggaat er in de leer en maakt er kennis met magiërs,kruidenvrouwtjes en sjamanen; met talismans,elfenverhalen en numerologie; met regendansen,druïden en sterrenwichelaars... Uw leerlingen krijgendaarenboven een aantal doe-opdrachten: een ta-lisman maken, het magische geluksgetal bereke-nen, heksendrankjes brouwen, enz.Bij het actieboek is er een Schoolvoorbeeld: acht blz.tips en opdrachten voor leerkrachten om metfeiten, fictie en doe-activiteiten uit het actieboekin de klas te werken. Het actieboek is van 11 tot 24maart te koop in meer dan 150 Vlaamse boekhan-dels. Het boek kost 125␣ fr.Vereniging ter Bevordering van het Vlaamse Boekwe-zen - Hof ter Schriecklaan 17 - 2600 Berchem100 leerkrachten basisonderwijs kunnen eengratis exemplaar krijgen van Tessa Hagha. Stuurvóór 11 maart een kaartje naar KLASSE - TessaHagha - Koningsstraat 138 - kantoor 802 - 1000Brussel. Vermeld uw persoonlijk magisch to-verwoord. Een onschuldige hand pikt er dewinnaars uit. Die krijgen meteen hun bontoegestuurd. Daarmee kunt u in één van de 150boekhandels uw gratis actieboek ophalen (delijst van boekhandels krijgt u samen met uwbon toegestuurd).

PRIJS VOOR WETENSCHAPPEN sDe CEFIC-prijs voor het onderwijs in de weten-schappen bekroont jaarlijks één innoverend pro-ject of een recente realisatie die bijdraagt tot eenbeter onderwijs in de wetenschappen voor jonge-ren van 12 tot 18 jaar. CEFIC, de Europese vereni-ging van de chemische industrie, beklemtoont zohet belang van dit onderwijs. U kunt nog projec-ten indienen tot 1 april. Het Belgische secretariaatkan maximum twee projecten voordragen. Deprijsuitreiking vindt plaats op 12 juni in Berlijn.De eerste prijs bestaat uit een verblijf van eenweek, alle kosten inbegrepen, voor de leerkrachten de leerlingen in een ander Europees land +5000 Ecu (zo’n 200.000␣ fr.) voor de aankoop vandidactisch materiaal voor de school + 1200 Ecu(zo’n 60.000␣ fr.) voor de winnende leerkracht.Voor reglement, deelnemingsformulieren, inlichtingen:Federatie der Chemische Nijverheid - André Van Nieu-wenhove, adviseur Vorming - Maria-Louizasquare 49 -1000 Brussel - tel 02-238 97 50 - fax 02-238 98 97

ZELFDIAGNOSE VOOR SCHOLEN sPROZA is een instrument voor zelfdiagnose enkwaliteitszorg (zie ook Journaal p. 12-13). Het isgegroeid uit een samenwerkingsverband tussenVlaamse hogescholen: Projectgroep OntwikkelingZelfAnalyse. 2000 vragen, 83 criteria voor kwali-teit, 9 aandachtsgebieden en 5 ontwikkelingsfa-sen moeten PROZA multifunctioneel maken. Dezezelfevaluatiemethode kan ook flexibel wordentoegepast in andere onderwijsniveaus dan hethoger onderwijs. Een gebruikslicentie kost 6000␣ fr.en een bibliotheekexemplaar 1500␣ fr.EHSAL (PROZA) - Paul Garré - Stormstraat 2 - 1000Brussel - tel 02-210 13 11 - fax 02-217 64 64

WAAR KOMEN DIE BUBBELS VANDAAN! bZeven boeiende wetenschappelijk experimentenvoor 6- tot 12-jarigen, duidelijke opdrachtkaar-ten, een handleiding én het nodige materiaal.

Met de Doe-pakketten III kunnen uw leerlingencreatief omgaan met wetenschap en technolo-gie. Leerlingen van de eerste graad maken huneigen limonade (waar komen die bubbels van-daan?), genereren statische elektriciteit dat devonken eraf vliegen en leren een speld lopen. Inde tweede graad geeft de citroenbatterij meer lichtin het klaslokaal en is de meetkundeles de idealeaanloop om een caleidoscoop in elkaar te steken.Leerlingen van de derde graad maken van eenschoendoos een bibberspiraal, pikken onderwegde kennis van onderbroken stroomkringen meeen testen hun (stalen) zenuwen en behendigheid.En welke elektricien in spe kan een schakelaardoen werken? De zeven opdrachten kunnen doorgroepjes van vijf leerlingen worden uitgevoerd.Elk pakket bevat 7 opdrachten en genoeg materi-aal voor ca. 25 leerlingen. Voor alledaagse materi-alen als schaar, schoenendoos, suiker en het ge-bruikelijke enthousiasme zorgt u zelf. De kant-en-klaar-pakketten zijn beschikbaar vanaf deze maand,tenminste zolang de voorraad strekt. De prijs? Ubetaalt enkel de verzendings- en administratie-kosten (1250␣ fr. per doe-pakket). U vindt alleinformatie en een bestelformulier in de folder dieelke school ontving. Een initiatief van de Admini-stratie Wetenschap en Innovatie (AWI) van hetministerie van de Vlaamse Gemeenschap en vande Stichting Flanders Technology International (FTI).Stichting FTI - Kathleen Vanhauwaert - Stormstraat 1 -1000 Brussel - tel 02-502 44 66 - fax 02-502 44 99 -info@stichting.fti.be

MET DE HELE KLAS GRATISNAAR NEW YORK sMaken vrouwen in de 21ste eeuw het verschil inde politiek? is het thema van een opstelwedstrijdvoor laatstejaars secundair onderwijs. De wed-strijd kadert in de viering van 50 jaar vrouwen-stemrecht in België. Wie meer informatie wil, kangratis een pedagogisch dossier en/of een videoaanvragen. Elke klas mag één opstel indienen(max. 120 regels). De opstellen moeten opge-stuurd worden ten laatste op 3 april. Op 6 meiworden de winnaars bekendgemaakt en op 7 meivolgt de prijsuitreiking. De winnende klas magnaar de Verenigde Naties in New York.Kabinet van de Minister van Arbeid en Gelijke-Kansen-beleid - Karen Celis - Belliardstraat 51 - 1040 Brussel -tel 02-233 50 58 - fax 02-230 10 67

EEN COACH VOOR VRIJE TIJD sTien Vlaamse secundaire scholen krijgen via Klas-se voor Jongeren een professionele coach te leen diehun werkgroep vrije tijd een duwtje geeft. Hijluistert, reikt ideeën aan en denkt met de heleschool mee over wat mogelijk is, en hoe. Hij legtcontacten en begeleidt vergaderingen. De coachtracht met weinig middelen veel te doen. Hijhelpt de werkgroep vrije tijd bij visie, dossier enplanning. Datalles gebeurtin één tot driesessies, naar-gelang de be-hoeften enwensen vande school.Scholen moe-ten de coachniet noodza-kelijk ditschooljaar in-zetten. Datkan ook volgend jaar of gespreid over twee schooljaren.Meer hierover vindt u in het januarinummer vanKlasse voor Jongeren.Klasse voor Jongeren – Vrijetijdscoach – Koningsstraat 138– 1000 Brussel – tel 02-211 45 82 – fax 02-211 46 61

KINDERPRET ‘98 bVan 22 tot 26 juni staan deHasseltse Grenslandhallen op-nieuw vol springkastelen, volks-spelen, meespeeltheaters, work-shops, kinderanimatiegroepenenz. Meer dan 60 flitsende at-tracties bereiden uw leerlingenvoor op de zomervakantie. De11de Kinderpret is misschiengeschikt voor een schoolreis. Detoegangsprijs bedraagt 300␣ fr. perleerling.Stuur of fax vóór 1 april eenkaartje met uw naam en adresnaar Events House. U krijgt dande Schoolpret Informatief Krantgratis in de bus met informatieover Kinderpret en andere school-reisideeën. Bovendien kunt u inde prijzen vallen. OrganisatorEvents House en KLASSE lotenvijf kaartjes uit. Die leerkrach-ten mogen met hun hele klas(max. 30 leerlingen) gratis eenhele dag naar Kinderpret ‘98.Events House vzw - Begonialaan35 - 3550 Heusden-Zolder - tel011-85 00 20 - fax 011-85 00 25

GRATIS MAGRITTEwil graag aanwezig zijn op de gratisage voor leerkrachten op maandag 6

ussen 14 u. en 16 u. Stuur mij dus eennlijke uitnodiging.

......................................................

......................................................

.......................................................

e bon meteen naar het Museum voorunst - Romestraat 11 - 8400 Oostende

KLASSE-KORTINGeeft KLASSE-lezers recht op een kortingop de normale toegangsprijs (ik betaal. 300␣ fr.) voor de tentoonstelling René de hedendaagse kunst. Deze bon is

g in de periode van 7 tot 19 april.zijn niet geldig. Gewoon uitknippen en de kassa van het museum.

ZUID-AFRIKAANSE DANSEN EN MUZIEK aEen initiatieles (Zuid-)Afrikaanse dansen; een com-binatie van Zuid-Afrikaanse zang en dans; verhalenvertellen; dans/muziek/verhalen uit Zimbabwe... oftal van mogelijkheden à la carte. Geertrui Delva wiluw leerlingen (kan al vanaf drie jaar; tot 30 leerlin-gen per groep) graag laten kennismaken met decultuur van zuidelijk Afrika. Zo’n sessie is al moge-lijk vanaf 1000␣ fr. Voor een volledig programma:Geertrui Delva - H. Denisstraat 9 - 1050 Brussel - tel 02-346 71 26.

HOE ZOTTER HOE SPOT® aStop Publiciteit op Openbare Televisie & Radioroepen de mensen van Spot®. Ze hebben er dan ookeen lezing over uitgewerkt voor de pedagogischestudiedagen in het lager- en secundair onderwijs.Hun basisstelling: jaarlijks wordt er meer dan 16miljard frank kijk- en luistergeld opgehaald. Is hetdan niet gek dat de openbare omroep daar nog nietde helft van terugkrijgt en dus richting publiciteitmoet? De lezing is afwisselend, snedig, humoris-tisch en doorspekt met tips voor in de klas.Voor meer informatie: Spot® - Beurt 9 - 3390 Tielt - tel016-63 45 22 - fax 016-63 99 91

TOEREN DOOR BRUSSEL aLeerlingen uit het hoger secundair onderwijs kun-nen deelnemen aan alternatieve (kritische) stads-tours door onze hoofdstad. Zo’n programma duurteen hele dag, liefst per autocar, maar te voet of metopenbaar vervoer kan ook. Het programma bestaatin principe uit een voormiddagactiviteit (begeleidper bus of te voet door Brussel) en een namiddagac-tiviteit (diareportage-opdracht).Het voormiddagprogramma wordt onderling af-gesproken op basis van het lesprogramma (socialegeografie en geschiedenis, armoede en migratie,industrialisatie en werkgelegenheid) en het aanbodvan Brukselbinnenstebuiten (een algemene stadstouren acht thematische tours).In de namiddag gaan de leerlingen in kleine groep-jes en met een brochure op stap. In de brochurevinden ze een algemene beschrijving, een uitge-werkt parcours en gegevens voor een diareportage.Alle leerlingen volgen hetzelfde parcours, maar elkgroepje maakt een reportage over een bepaald on-derdeel van dit parcours. De begeleidende leer-kracht kan het verloop van deze opdracht volgen,

omdat er zgn. tussen-tijdse «stempelcontro-les» zijn. Voor dit na-middagprogrammazijn er twee pakket-ten beschikbaar: Eu-ropa in Brussel (Le-opoldswijk, stadsver-nieuwing rond hetJourdanplein enz.) en

Een trein van Troje (Zuidbuurt, noordzuidspoor-verbinding, TGV-terminal, Eurostation).Tijdens de weken die volgen op de uitstap werkende leerlingen hun reportage inhoudelijk uit (deleerkracht krijgt een handleiding om dit te begelei-den). De uiteindelijke bedoeling is dat de leerlingenhun reportage voor de volledige klas presenteren.Deelnemen aan dit project kost 4500␣ fr. (begeleidingvoormiddag) + 100␣ fr. (opdrachtenpakket namid-dag) + 550 (handboek Europa in Brussel) of 700␣ fr.(handboek Een trein van Troje).Brukselbinnenstebuiten - Oude Graanmarkt 16 bus 1 -1000 Brussel - tel 02-511 78 83 (di 14 u.-19 u.; wo 12 u.-17 u.; vr 10 u.-13 u.)

GRATIS NAAR MAGRITTE aRené Magritte en de hedendaagse kunst, een door-stroming van ideeën en gegevens, of het raadselnooit opgelost is de nieuwe grote tentoonstelling in

PH

OTO

DISC

KLASSE NR.83 25

het Oostendse Museum voor Moder-ne Kunst (4 april tot 28 juni). Desamenstellers gaan op zoek naar he-dendaagse kunstenaars die in hunartistieke productie het gedachten-goed en/of de formele gegevens vanMagritte’s oeuvre verwerken. U zieter vooral werk uit de jaren ‘80 en ‘90.Het gedachtengoed van Magritte ende materialisatie ervan in een beel-dentaal hebben nog steeds een in-vloed op schilders, beeldhouwers, ci-neasten, fotografen, theatermensentot zelfs designers, modeontwerpersen architecten. Zelfs in de meest ge-avanceerde technieken zoals videoen Internet duikt hij op. Voor wie degeest van Magritte in de hedendaagsekunst wil ontdekken en van raadsels houdt, is dezeexpositie een absolute aanrader.De toegangsprijs bedraagt 300␣ fr. Reductiehouders en17-18-jarigen betalen 200␣ fr.; jongeren tot 16 jaar enschoolgroepen 100␣ fr.; kinderen tot 12 jaar hebben gratistoegang. De NMBS biedt een speciale B-Dagtrip aan.Museum voor Moderne Kunst - Rome-straat 11 - 8400 Oostende - tel 059-5081 18 - fax 059-80 56 26Speciaal voor geïnteresseerde leer-krachten is er een gratis vernissageop maandag 6 april, tussen 14 u.en 16 u. Stuur de inschrijvingsbonmeteen naar het museum. U krijgteen schriftelijke bevestiging.Wie op maandag 6 april niet naarOostende kan komen, kan met het tweede bon-netje in de periode van 7 tot 19 april (de helepaasvakantie; het museum is ‘s maandags geslo-ten) de tentoonstelling bezoeken. U betaalt danslechts 200␣ fr. i.p.v. 300␣ fr. U geeft gewoon hetoriginele bonnetje (géén fotokopies) af aan dekassa.

EINDTERMEN aDe eindtermen en ontwikkelingsdoelen voor deeerste graad secundair onderwijs zijn nu ook teboek gesteld in een gratis brochure. Naast de zgn.vakgebonden eindtermen vindt u er ook alles overde vakoverschrijdende eindtermen leren leren, ge-zondheidsopvoeding, opvoeden tot burgerzin, milieu-educatie en sociale vaardigheden. U kan de bro-chure Wegwijs in de eindtermen en de ontwikke-lingsdoelen voor de eerste graad van het secun-dair onderwijs bestellen op onderstaand adres.Ook verkrijgbaar: de officiële teksten over deeindtermen en ontwikkelingsdoelen gewoon ba-sisonderwijs (besluit 27/5/97 en decreet 15/7/97). Bestellen op onderstaand adres door stortingvan 95 fr. op rekeningnr. 091-2203006-68 metvermelding van referentienr. 169.3. De integraletekst is gratis op diskette verkrijgbaar.departement Onderwijs - afdeling Informatie en Documentatie- Koningsstraat 71 - 1000 Brussel - tel 02-219 94 36 - fax 02-219 77 73 - publicaties.onderwijs@ond.vlaanderen.be

CHATEAU DE POMPE aIs er iets vanzelfsprekender dan water tappen uitde kraan? Overtuig u daarvan op 22 maart, we-reldwaterdag. 14 Belgische bedrijven, verspreidover het hele land, zetten voor u de deur (en dekraan) open: laboratoria, waterwinningsbedrij-ven, pompstations en behandelingsinstallaties.Ter plaatse krijgt u informatie over de mogelijk-heden voor een klasbezoek. Een folder met over-zicht van het aanbod is gratis verkrijgbaar bijBelgaqua. Bel kosteloos het nummer 0800-14614.Belgaqua - Waterloosesteenweg 255 bus 6 - 1060 Brussel

µ Ja, ik vernissapril tpersoo

NAAM: ..

ADRES: ..

..............

Stuur dezModerne K

Deze bon gvan 100␣ fr. 200␣ fr. i.p.vMagritte enenkel geldiFotokopies afgeven aan

enrite trma n

hjgnier

bd

6

veee

tgret

khi

r 0b

t wl.o

ALGEMEEN a• AGENDA120 frank. Dat kost de Interculturele School-agenda, tweede verbeterde uitgave. Voordat bedrag krijgt u een agenda op datum, opgroot formaat, van gerecycleerdpapier, met ruimte voor taken,opdrachten, mededelingen enweekendactiviteiten, met eenmaandelijks thema, met teksten,

gedichten, cartoons en het citaat van de dag. Personaliserenen uw schoolreglement inlassen kan ook. Bestelling voor1998-99 uiterlijk op 28 maart.School Zonder Racisme - Tony Fonteyne - Cellebroersstraat 37 -1000 Brussel - tel 02-511 16 36 - fax 02-503 37 40 - szr-esr@glo.be - met de steun van de Europese Commissie

• ATTITUDES EN EINDTERMENDe overheid legt de scholen eindtermen op, minimumdoelstellingendie zij moeten bereiken bij hun leerlingen. Kennisinhouden en vaar-digheden moeten de leerlingen tijdens het leerproces verwerven. Attitu-des moet de school bij de leerlingen nastreven. Wat die attitudes (in elkvak) zoal inhouden, hoe u ze kunt concretiseren, evalueren enz.lichten J. Heene en A. De Block uitvoerig en met voorbeelden toe inAttitudes en eindtermen.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij -Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel 03-239 5900 - fax 03-230 85 50

• INTERNAATMet stijlvolle zwart-wit foto’s schetst Annievan Gemert het dagelijkse leven in katholiekeVlaamse meisjesinternaten. «Het verhaal vaneen wereld die langzaam aan het verdwijnenis», luidt het in de journalistieke inleiding vanhet boek. Ingetogen potretten van de meisjesin hun kamer vormen een duidelijk contrastmet hun evenbeelden in uniform in publiekeruimten van het internaat. Persoon-lijke verhalen van leerlingen en di-rectie gieten dit sfeerbeeld in eenverhaal, met aspecten als vriend-schap, geloof, opvoeding en regle-menten ontduiken.Annie van Gemert, Uniformiteit. Meis-jesinternaten in Vlaanderen, 120 blz.,998␣ fr. - verkrijgbaar in de boekhandel- uitg. Van Halewijck Leuven

• VAKTIJDSCHRIFTEN (27)Voetbal, Copacapana, samba en carnaval. Datis het stereotype beeld van Brazilië. Maar netals in alle andere Portugeestalige landen (An-gola, de Kaapverdische eilanden, Portugal enz.)valt hier een brede cultuur te ontdekken. Inhet tijdschrift Para Ti Para Todos, met bijdra-gen van een internationale redactie in hetNederlands, het Frans en het Portugees, leestu er meer over. Over de Zuid-Amerikaansecowboys bijvoorbeeld of de muziek en dansvan Cabo Verde. Over tentoonstellingen, le-zingen, publicaties en andere activiteiten. Voor400␣ fr. hebt u een jaarabonnement (4 nrs.).Jangada vzw - Lange Lozanastraat 8 -2018 Ant-werpen - tel 03-237 58 42 - fax 03-237 04 24 -jangada@glo.be

• WELVAARTDe meest ontwikkelde landen? De meest on-derontwikkelde? De balans is niet in even-wicht. Overtuig uw leerlingen ervan met dekaartenreeks Welvaart en Welzijn in de Wereld(16 blz., DIN A4-formaat). 130␣ fr. voor hethele pakket, 50␣ fr. bij groepsbestellingen (plusverzendingskosten).ACT- Handelsstraat 20 bus 14 - 1000 Brussel - fax02-512 05 02

CREATIEFWerkt u met peuters enbeid met peuters is e100 uitgewerkte ideeëonderverdeeld in rubnaval, moederdag, Sinniet te moeilijk. Elk idstropdas, van lampionduidelijk gestructureedaan: keuze van het ding, presentatie en vrenfoto’s, schetsen envendien krijgt u een aa

over scken, rimet zavan Mhaar jawerken790␣ fr.VerkrijgWestlanberglei 1658 80

MAGNEET12- en 13-jarigen die staan, vinden misschimagazine Magneet. C(her)waardering van tfuncties en een bewujongens en meisjes. Uiverhaal waarin jongekennen. Veel aandachelektronische media. Mde opleidings- en wermetaalverwerking, macniek, kunststofverwerkkunt u Magneet nog gFabrimetal-Vlaanderen -1050 Brussel - tel 02-5145 - christine.lannoo@fa

GRATIS AGENDA’SDe eerste 25 leerkrachlaten weten waaromschool intercultureel juni een gratis exempturele SchoolagendaKLASSE (Zeker lezen) - KBrussel

26 KLASSE NR.83

BASISONDERWIJS b• STEKELSVerhuizen, vriendschap en verjaardag zijn voor kleuters vertrouwdeonderwerpen. En nu is er O, die stekels!, een prentenboek waarinkleuterleider Guy Daniëls Bram de egel ten tonele voert. Die wordt met

zijn stekels en de vervelende neveneffecten ervan op ge-mengde gevoelens onthaald door de andere dieren. Maarprecies die stekels maken hem uiteindelijk de vriend vaniedereen. Een verhaal van anders zijn maar daarom nietongewoon. Prijs: 485␣ fr.Guy Daniëls - Hengelhoefstraat 27 - 3600 Genk - tel 089-35 21 34

• ZWEMMENZwemmen, gymmen, spelen en sporten,geliefkoosde bezigheden van peuters enkleuters. Thierry en Sophie Courtin bezor-gen de kinderen alvast voorpret: kleurige,

becommentarieerde tekeningen van spelmomen-ten en voorwerpen, spelletjes en uitklapkaarten.Een sportreeks met vier titels.Naar het strand! We gaan zwemmen! Naar de speel-tuin! Leve de gymles! kosten elk 198␣ fr. - verkrijgbaar inde handel - uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt -tel 051-42 42 11 - fax 051-40 11 52

• REKENSPELWiskundige begrippen en vaardigheden let-terlijk spelenderwijs verwerven. Dat is debedoeling van Rekenspel, een nieuwe re-kenmethode in verscheidene modules. Re-kenen tot 5, tot 10, tot 20, de sprong overhet tiental enz. De methode wil in de eersteplaats de leerling motiveren. De leerlingenkrijgen wiskundige problemen in een con-text van levensechte situaties op hun brood.Rekenspel houdt ook sterk rekening metindividuele verschillen tussen leerlingen.Uitbreiding en differentiatie dus. Elke mo-dule omvat een rekenspelschrift (99␣ fr.), eenspeelschrift (79␣ fr.), een speelkaartenpak-ket, een softwareprogramma en een hand-leiding.Verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij- Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel 03-23959 00 - fax 03-230 85 50

• LEKKERBEKKENDoe wat je leest. Dat is het principe van hetLekkerbekkenalfabet (96 blz., 395␣ fr.), eenboek dat kinderen thuis, in de klas of in dejeugdbeweging helpt eenvoudige en lekke-re gerechten voor te bereiden en klaar temaken. Elk leeshapje bevat een brok infor-matie, kookwoordenschat en hier en daareen muzische activiteit. Het boek wil ookeen gids zijn die kinderen met zorg eneerbied leert omspringen met voeding. Le-ren samenwerken is maar één van de vaar-digheidstoetjes die mee op het menu staan.Uitg. Abimo - Beukenlaan 8 - 9250 Waasmun-ster - tel 052-46 24 07 - fax 052-46 19 62 -k.david@planetinternet.be

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• LEERLINGBEGELEIDINGSpijbelen, leerproblemen, ongewenst sek-sueel gedrag, schoolstress, school- en be-roepskeuze voor meisjes, allochtone neven-instroom… Het wordt er voor de begeleiderniet makkelijker op. Hoe gaat u of uw schooler bij problemen tegenaan? Het Nederland-se boek Intensieve leerlingbegeleiding lichtstrategieën en mogelijke reacties toe. Denadruk ligt op een globale aanpak.Uitgeverij Garant - Tiensesteenweg 83 - 3010Kessel-Lo - tel 016-25 31 31- fax 016-25 13 14

b kleuters? Handenar-n verzamelboek met en variaties daarop,eken als winter, car-erklaas enz. En voorale (van hartendoos totot lapjeskat…) wordtd uit de doeken ge-

ateriaal, voorberei-riatie. Met veel kleu-detailopnamen. Bo-tal handige werktips

euren, knippen, plak-en, prikken, werkend enz. Auteur Thearlo bundelt hiermee

enlange ervaring vanmet kinderen. Prijs:

aar in de handel - uitg. - Th. Van Cauwen-

01 - 2900 Schoten - 03-0 - fax 03-658 80 80

soor een studiekeuzen vaste grond in hetntraal staat daarin dechniek en technischestere studiekeuze bijangspunt is een foto-n zich kunnen her- gaat dit jaar naar deagneet geeft info overmogelijkheden in deinebouw, elektrotech-ng e.d. Tot 15 maartatis in huis halen.Lakenweversstraat 21 - 24 78 - fax 02-510 24rimetal.be

en die ons (beknopt)en hoe ze op hunerken, krijgen eind

aar van de Intercul-

ningsstraat 138 - 1000

ure umeaa

en , es

marahu

etnr

btg␣ flgg ps em

winijeg

6

smé o4

..

..

..

..

..

u

• GRATIS ALBUM VOORLEERKRACHTEN aAlbum is een nieuw interactief museumover België en Brussel. U krijgt allerleifacetten van België voorgeschoteld: Brus-sel, de Belgische geschiedenis, de grond-wettelijke evolutie, het vorstenhuis, Bel-gisch bier, Belgische films, bekende per-soonlijkheden, hetbeeldverhaal, Bel-

gië in cijfers... Video’s, foto’s, interactievecd en overzichtelijke tekstbordjes zijn uwgids. Als u met de hele klas op bezoek komt,krijgen de leerlingen een vragenboekje dathen in alle hoeken van het Album brengt.Het museum bevindt zich in een oud, volle-dig gerenoveerd huis, vlakbij de BrusselseGrote Markt.De toegang is gratis, u betaalt immers aan deuitgang (en de prijs is afhankelijk vande duur van uw bezoek). Voor school-groepen (elke voormiddag op weekda-gen, uitgezonderd dinsdag) zijn er spe-ciale tarieven. U betaalt dan 80␣ fr. perleerling (begeleiders gratis).Album - Kartuizersstraat 25 - 1000 Brussel- tel en fax 02-511 90 55Speciaal voor onze lezers heb-ben Album en KLASSE eenspeciale formule uitgewerkt.Als u dit nummer van KLAS-SE aan de kassa toont, kunt ugratis kennismaken met het aan-bod van dit unieke museum (onafhanke-lijk van de duur van uw bezoek).

• WODAABE, HERDERS VAN DEZON: TOT 22/3 sFoto’s van Koen Wessing en 22 artiesten uitde zuidelijke Sahara in Niger creëren de

typisch Afrikaanse sfeerrondom het nomaden-volk de Peul. Naast defoto’s zijn er gebruiks-voorwerpen, juwelen enrijk geborduurde Wo-daabekleden. U kan incontact treden met deartiesten, vragen stel-len bij een kopje woes-tijnthee, spulletjes ko-pen op een marktje, live-muziek beluisteren enz.Daarnaast zijn er con-certen, workshops (zil-versmeden, maquilla-

ge, leerbewerking), demonstraties (borduur-werk, kapsels) en lezingen.Schoolgroepen kunnen een geleid bezoek aan-vragen.Wereldculturencentrum - Zuiderpershuis - Waal-se Kaai 14 - 2000 Antwerpen - tel 03-248 70 77- fax 03-248 06 30 - doramols@atms.be

Een reeks panelen met prachtige kleurenfo-to’s laten je kennis maken met de myste-rieuze wereld van de vleermuizen. Is heteen vogel of een zoogdier? Zijn het vampie-ren? Vliegen ze graag in je haren? Wat etenze?... Bij de tentoonstelling zijn er ook op-drachtenbladen voor lager- en secundaironderwijs. Een video toont unieke beeldenover deze zoogdieren (juist!). In de duisterezaal ten slotte leren uw leerlingen hoe je

• KINDERMUSEUMSchatten in mezelf, de hstelling in het Kindeloopt nog tot eind m12 jaar worden op eennodigd om op zoek teten en hun grenzen, h

dromta

creme

levegreepklim-om dplesdenilezt

blanaast

liers waar de kindereneen poppenkastpop mVanaf oktober start stelling over de krachDe tentoonstelling kan iden op woensdag, zatedens schoolvakanties (14.30 u. tot 17 u. De 200␣ fr. Er zijn ook kortinvier personen en 1500Nederlandstalige schoospraak) ook op maandakomen. Dat kost 100␣ fr.of 200␣ fr. (hele dag). Er ire voor de leerkrachtenklasverband uw boterhaU moet ons niet op ons bonnetje dat u hierbij vten uit het basisonderwning in het Kindermuspen en aan de kassa afKindermuseum - BurgemBrussel (Elsene) - tel 02-

GRATIS NAAR HETµ Ja, ik wil graag een

in het KindermuseuMet dit bonnetje heeft derwijs gratis toegang,het weekend, tussen 1

NAAM: ...................

ADRES: ...................

..............................

..............................

SCHOOL: ................

Dit bonnetje gewoon aan de kassa.

• VLEERMUIZEN. DE WERELD OPZIJN KOP: TOT 27/3a

KO

EN W

ESSING

geluid zichtbaar kan maken, wat een batdetector is, hoe je je metechogeluiden kunt localiseren enz.Deelnemen aan dit project is gratis.Natuur- en Milieueducatief Centrum De Helix - Hoogvorst 2 - 9506Grimminge - tel 054-32 04 92 - fax 054-32 04 90

• DE SCHATKAMER: VOOR EEUWIG sDe Schatkamer verzamelt mooie, kostbare en zeldzame middel-

eeuwse kunstwerken in het bezit van deKoninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis.Vele werken komen uit kerkschatten (bij-voorbeeld Tongeren en Maastricht). In dezeschatkamer worden ze in hun kunsthistori-sche context geplaatst. Basis van de ten-toonstelling is de unieke collectie Maas-landse kunst, die haar bloeitijd kende tus-sen 950 en 1250. Ze bevat edelsmeedwerk,gepolychromeerde houten sculpturen enivoorwerk. In de schatkamer vindt u daar-naast ook Byzantijnse kunst en Russischeiconen.De toegangsprijs is inbegrepen in de toegangs-prijs voor het museum: 150␣ fr. voor volwasse-nen, 100␣ fr. voor reductiehouders en 50␣ fr. voorschoolgroepen. Elke eerste woensdagnamiddagvan de maand is de toegang gratis. Rondleidin-gen zijn mogelijk (op aanvraag).Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis -Jubelpark 10 - 1000 Brussel - tel 02-741 72 14 -fax 02-733 77 35

• STRANGERS IN LOST PARADISE?(OVER)LEVEN IN SRI LANKA:TOT 20/3 sDit inleefatelier (met begeleide workshopsen multimediale aanpak) neemt uw leerlin-gen twee uur mee voor een boeiende con-frontatie met de leef- en denkwereld van deSri Lankaanse jongeren. Daarnaast is er eenfototentoonstelling over de arbeids- en leef-omstandigheden van jonge textielarbeidsters.De toegang is gratis, maar reserveren is noodza-kelijk. Aan het inleefatelier kunnen 16 tot 32leerlingen deelnemen.Vredeshuis - Sint-Margrietstraat 9 - 9000 Gent -tel 09-233 42 95 - fax 09-225 73 79

• PARC PARADISIO: ELKE DAG aOp een uitgestrekt domein van 55 hectarevindt u meer dan 300 verschillende vogel-soorten, eeuwenoude bomen, duizendenbloemen, een reuzenvolière, vijvers, serres,de ruïnes van een oude abdij mét toren, eenkasteel en voor de allerkleinsten een kinder-boerderij en speeltuin. Voor groepen zijn erspeciale animatieprogramma’s. Die kos-ten elk 1500␣ fr., maar schoolgroepen krij-gen één programma naar keuze gratis aan-geboden (niet tussen 18 juni en 31 augus-tus): De vogels in het tropische woud, De reuze-volière, De roofvogels, De bedreigde vogels, Desteltlopers en de loopvogels of De inheemsevogels. Speciaal voor kleuters is er het pro-gramma De eieren en de kuikens.De toegangsprijs bedraagt 395␣ fr. Senioren be-talen 355␣ fr. Kinderen van 3 tot 14 jaar 270␣ fr.Kinderen onder drie jaar hebben gratis toegang.Voor groepen vanaf 20 personen zijn er specialetarieven: 345␣ fr. per persoon voor volwassenen,335␣ fr. voor senioren, 250␣ fr. voor schoolgroe-pen (lager en secundair onderwijs; één animatie-programma inbegrepen) en 205␣ fr. voor kleuter-groepen (één animatieprogramma inbegrepen).Parc Paradisio - Domaine de Cambron - 7940Cambron-Casteau - tel 068-45 46 53 - fax 068-45 54 05

: PERMANENT bidige vaste tentoon-

museum van Elsenei. Kinderen van 7 totspeelse manier uitge-gaan naar hun talen-n behoeften en hunen. Ze leren omgaan

t emoties en lichaam-l en ontdekken dattiviteit en fantasie de

st banale dingen tot kunnen wekken. Eenuit het aanbod: eenkruip- en rolparcours wonderbaarlijke sou-e van het lichaam teonstreren, een mi-

tuurlandschap met al-lei dieren, een lach-al, een 19de eeuwseater, een mysterieuzewe kamer enz. Daar-zijn er creatieve ate-een broodje bakken,aken...en nieuwe tentoon- van de verbeelding.dividueel bezocht wor-dag en zondag en tij-ehalve augustus), vanoegangsprijs bedraagtskaarten: 700␣ fr. voorr. voor tien personen.roepen kunnen (op af- en dinsdag op bezoeker leerling (halve dag)

een educatieve brochu-n een cafetaria om inmen op te eten.

oord geloven. Met hetdt, kunnen leerkrach-s zelf gratis op verken-um. Gewoon uitknip-even.eesterstraat 15 - 105040 01 07

KLASSE NR.83 27

KINDERMUSEUM op verkenning komen

.én leerkracht basison-p woensdag of tijdens.30 u. en 17 u.

.............................

.............................

.............................

.............................

.............................

itknippen en afgeven

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

Ee

erdajnjar

n

ip tn,rei

x

dnae

dt

:min:ewpe t,

to

dvk

ivan de punten van hetil van de afstanden tot

het vlak constant is.traat 138 - kantoor 802

ALGEMEEN a• Studienamiddagen Onderwijsrecht enOnderwijsbeleid: Welke integratie tussengewoon en buitengewoon onderwijs (25/3; in UIA, Wilrijk); Onderwijs en vormingvoor volwassenen: basiseducatie (1/4; idem);Onderwijs en vorming voor volwassenen:beroepsopleiding (22/4; idem).Interuniversitair Centrum voor Onderwijsrecht(ICOR) - A. Goemaerelei 52 - 2018 Antwerpen -

tel 03-238 44 23 - fax 03-238 58 56• Het meisje met de groene plekjes - om-gaan met signalen van geweld op kinde-ren: 19/3 in zaal d’Annexe, De Haan.Hogeschool West-Vlaanderen - Hoger Instituutvoor Sociale Studiën - Koninklijke Baan 5 - 8420De Haan - tel 059-23 43 30 - fax 059-23 51 99• Regionale dagen Jongeren en gezond-heid: Relaties jonge mensen-vrije tijd (25/3in Casino, Beringen), Relaties jongeren inhet gezin (22/4 in CC Achterolmen, Maas-eik); Middelengebruik (6/5 in Dommelhof,Neerpelt).Provinciale Afdeling Volksgezondheid - Stadsom-vaart 9 - 3500 Hasselt - tel 011-23 08 68 - fax011-23 08 59• Naar een duurzame landbouw?: 30/3 inProvinciehuis, Antwerpen.Colloquium met lezingen, leermiddelenbeursen werkgroepen rond de macht van de con-sument, verandering vanuit onderwijs, rolvan lokale overheden en adviesorganen enduurzaam produceren.Hogeschool van de Provincie Antwerpen - Ant-werpsesteenweg 145 - 2800 Mechelen - tel 015-20 52 32 - fax 015-20 40 97• SAMEN - ontmoetingskansen voor le-raars uit het gewoon en buitengewoononderwijs: Debatavond over inclusief on-derwijs (17/3 in Campus Ham, Mechelen, tel03-457 61 86); Infobeurs zelfhulpgroepenvan ouders (28/3 in Campus H. Hart, Hever-lee, tel 016-39 92 00).Voortgezette (leraren)opleidingen Katholieke Ho-geschool Leuven (VOBO)/Katholieke HogeschoolMechelen (VOZO)/Katholieke Hogeschool Brussel(ICO) - p/a VOZO - Lief Nauwelaerts - Bosstraat 9- 2861 OLV Waver - tel 03-457 61 86 (prive) - fax03-457 02 94• Opendeurdagen Zeepreventorium De Haan:22 en 24/3.Naast de opendeurdag voor het grote pu-bliek (22/3) is er een speciale info-dag voorde (para)medische, sociale en onderwijssec-tor, met rondleidingen en workshops (24/3).In het Zeepreventorium is immers ook eenschool voor buitengewoon basisonderwijstype 5.Zeepreventorium - Koninklijke Baan 5 - 8420 DeHaan - tel 059-23 43 36• Schrijfmotoriek: van observatie naar the-rapie: 28/3.Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesithera-pie - KULeuven - dr. Johan Simons - Tervuursevest101 - 3001 Leuven - tel 016-32 91 40 - fax 016-32 91 96 - Johan.Simons@flok.kuleuven.ac.be• Theaterstages voor jongeren van 8 tot 14jaar: 6 tot 10/4, 6 tot 10/7 of 3 tot 7/8.Teater Prometheus - Kammerstraat 19 - 9000Gent - tel 09-225 28 08 - fax 09-233 36 92• Oriëntaalse dans (16/3 of 20/4); Geschie-denis van de popmuziek (25/3 en 1/4);Polyritmisch slagwerk: initiatiereeks Djembé(vanaf 24/4); Afrikaanse dans met live per-cussie (1 tot 3/7 of 13 tot 17/7).Vlied vzw - Papegaaistraat 69 - 9000 Gent - tel09-269 10 70 - fax 09-233 04 59

TOEKOMST VAN HDeze vlag dekt een reverse aspecten van hethema staat in relatiedende eindtermen, mburgerzin, sociale vaaren. Nog op het progr• Onderwijs, een bedriontwikkeling (2 april iwerpen): de verzakeliwijs, voorbereiding vbedrijfsleven, modularoepsonderwijs...• Deelnemen..., niet ee(7 mei in Romaanse Poleerlingen wel particgrens? Is participatieleerlingen wel gewens• Anders? Ook kinderein Cultureel Centrumminatiecode, concentmet anderszijn in ondVoor inschrijvingen en vzw - Gelbergenstraat 52016-77 92 03 - faperspectief@tornado.be

KLASSE-MENTBijna 500 jaar na zijnVinci nog steeds eedie honderden leerkrin zijn kielzog meenelijke spieren van?Hopelijk lijdt u nietaan de kwaal die wedeze maand zoeken.Voor vijf doorzettershebben we evenveel2000␣ fr., geschonken handel. We verwachten laatste op 27 maaWinnaars opgave 45Lutgarde Morions (VreAmandsberg), Yves DFreddy Vandebergh (ZoOplossing opgave 46Opgave 47: De 13 lvormen samen een ksoortgenoten aan ten • de 1ste, 8ste en 9de lmooie vlinder Inachis• de 3de, 6de en 9de letKarolingische koningseau werd bezongen;• de 1ste, 2de en 5de leterval van een halve toof verlagingsteken dat • de 3de en 4de letter die rond 1580 de medeintroduceerde;• de 1ste en 7de letter umeetkundige plaats is vlak waarvan het verschtwee vaste punten vanKLASSE-Ment - Koningss- 1000 Brussel

28 KLASSE NR.83

BASISONDERWIJS b• Muzische Vorming: Logeren/Griezels en schimmen... of een koeen een kikker - werken met verf, inkt en kosteloos materiaal (2/4 inLeuven); Jonge kinderen spelen op instrumenten (22/4 in Hasselt);Invloed van klasinrichting op de ontwikkeling van het kind (23 en30/4 in Leuven); Het lied in de lagere school: terug van (ver)weggeweest? (23 en 30/4 in Leuven); Luisteren naar muziek (29/4 inHasselt); Dansexpressie met kleuters (6/5 in Hasselt en 7/5 inLeuven); De feestwinkel, dansen met kinderen (6/5 in Hasselt);Dansexpressie... een stap verder nu! (7/5 in Leuven).

Vereniging Muzische Vorming De Blokkendoos -Marleen Van Aken - Sasput-Voogdijstraat 89 -3500 Hasselt - tel 011-27 47 63• Breuken in realistisch perspectief (17/3); Naar een geweldloze opvoeding inklasverband (18/3; Campus Pius X, Ant-werpen); Een (school)voorstelling andersbekeken: poëzie als rode draad (23 en 30/3); Problemen met technisch lezen (6 of20/5).Karel de Grote-hogeschool - departement Lera-renopleiding - Centrum voor Permanente Vor-ming - Turnhoutsebaan 400 - 2110 Wijnegem -tel 03-355 18 70 - fax 03-353 27 35

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJSs• Pesten op school: 19/3 in Limburghal,Genk.Studievoormiddag over de rol van de schoolén van de ouders bij pesten op school,met o.a. voorstelling van educatieve setPesten. Deelnemen is gratis.Provinciebestuur Limburg - Provinciale AfdelingVolksgezondheid - ielde Van der Sypt - Stadsom-vaart 9 - 3500 Hasselt - tel 011-23 08 67 - fax011-23 08 59• Duits: Grammatik und Literatur: ZweiPfeiler des Kommunikativen Deutschunter-richts?: 19/3.Vliebergh-Senciecentrum - Zwarte-Zustersstraat2 - 3000 Leuven - tel 016-32 94 09 - fax 016-3294 01 - vsc@avl.kuleuven.ac.be• Voor een school waar alle jongerenslagen: 14/3 in VUB, Brussel.Voordrachten, paneldebat en werkgroepenrond schoolse mislukkingen en democrati-sche school.Oproep voor een Democratische School - Konin-ginnelaan 223 - 1000 Brussel - tel en fax 067-2178 78 - aped@skynet.be• Multimediatoepassingen in het geschie-denisonderwijs: 14/3 in LUC, Diepenbeek.Dinac vzw - Bonnefantenstraat 1 - 3500 Hasselt- tel 011-23 68 24 - fax 011-23 68 25• Geografische Informatiesystemen (GIS)in het secundair onderwijs: 28/3.Ground for GIS (GfG) - Vital Decosterstraat 102- 3000 Leuven - tel 016-32 97 32 - fax 016-3297 60 - thèrése.steenberghen@isro.kuleuven.ac.be• Wetenschappelijke boekenbeurs: 28/3tot 1/4.

Beurs met gedrukte én elektronische pu-blicaties voor alle vakgebieden uit het

hoger onderwijs.Katholieke Hogeschool Brug-ge-Oostende - Campus HTIBrugge - Spoorwegstraat12 - 8200 St. Michiels Brug-ge - tel 059-50 89 96 -fax 059-70 42 15 -patrick.vandegehuchte@kh.khbo.be

T ONDERWIJS aks debatten over di-t onderwijs. Elk deel-tot de vakoverschrij-t name opvoeden totigheden en leren le-

mma:f?: van vorming naar Zuiderpershuis, Ant-king van het onder-n studenten op hetisering van het be-

kwestie van krijgenort, Leuven): kunneneren? Waar ligt de

van leerkrachten en? zijn anders (10 juni

Hasselt): non-discri-atiescholen, omgaanrwijs...

nlichtingen: Perspectief - 3471 Kortenaken - tel 016-77 00 60 -

aood is Leonardo da

echte «Europeeër»chten en studentenmt. U krijgt er pijn-

boekenbonnen vanoor Standaard Boek-en uw antwoordenrt. Jetta Vossen (Diest),de), Guido Rots (St.

ngens (Oostende) enhoven)

Leonardo Da Vinci.tters die we zoekenaal waar nogal watrooi vallen.tter van de bijzonderio;er uit de naam van de die o.a. door Clou-

ter uit een muziekin-n of het verhogings-

aarbij wordt gebruikt;an de Leidse drukkerlinker j in ons alfabet

t de kegelsnede die de

(advertentie)(advertentie)

Tussen 20 april en 14 mei zullen meer dan 15.000 leerlingen én hunleerkrachten deelnemen aan een indrukwekkende reeks educatievevredesactiviteiten. Deelnemen is daarenboven compleet gratis, wanthet departement Onderwijs neemt alle kosten voor zijn rekening. Ubetaalt enkel de reis naar de verschillende locaties.De keuze is opnieuw overweldigend: een uitgebreid aanbod vanprofessionele gidsbeurten in historische sites of hun omgeving, filmen video, podiumkunsten, reizende tentoonstellingen, voordrach-ten... Ieder programma heeft zijn doelgroep. Gemeenschappelijk isde aandacht voor de fundamentele rechten van de mens. Voor álleonderwijsactiviteiten krijgt de leerkracht ten slotte vooraf eendidactische map toegestuurd, waarmee hij in de klas aan de slag kan.De periode van de V-da-gen komt u slecht uit?Geen probleem, de meesteactiviteiten kan u het helejaar door boeken (welis-waar meestal niet meergratis).

30 KLASSE NR.83

Het aantal deelnemers aan elke activiteit is strikt beperkt, snel inschrijven is dus wel de

boodschap. Meer informatie, adressen, een inschrijvingsformulier enz. vindt u alleszins in de map

die begin maart in uw school toekomt of op de nieuwe Internetsite van de provincie Antwerpen

(P.ienternet): www2.cipal.be/pvecc/

Tobias SchiffElke Vlaamse secundaire schoolkrijgt, samen met de V-dag-brochure één gratis exemplaarvan het boekTerug op deplaats die iknooit heb ver-laten. Laat-ste getuigeTobias Schiffvertelt hier-in zijn tochtdoor de con-centratiekampen. Tijdens deV-dagen kunt u hem (en ande-re laatste getuigen) ontmoe-ten in de Mechelse Dossin-kazerne, waar nu het Joods Mu-seum voor Deportatie en Verzetis gevestigd.U kan het boek alvast gebrui-ken om een boek aan het mu-seum voor te bereiden of in hetkader van andere vredesactivi-teiten. V-dag kijkt anderzijdsook uit naar uw reacties (en dievan uw leerlingen) op het boek.De beste reacties worden ge-bundeld in een didactische map.U kan uw reacties sturen naarCoördinatie V-dag - Unolaan 1 -2100 Antwerpen.Lees deze maand ook KLASSEvoor Jongeren: het departementOnderwijs schenkt immers 1000exemplaren van het boek wegaan uw leerlingen.

In Flanders fields

Reizende activiteiten• Videoconferentie op Internet. Vier scholen(+15-jarigen) kunnen inschrijven voor de aller-eerste V-Dag-videoconferentie (8/5) in samen-werking met de educatieve website van de provin-cie Antwerpen (P.ienternet). Het thema: demo-cratie. Voor meer informatie: www2.cipal.be/pvecc/• Geweld en agressie te lijf. Studiedag (halve dag,bij u op school) over geweldpreventie in uw school.Pax Christi Vlaanderen ontwikkelde een educatiefpakket voor leerkrachten rond omgaan met con-flicten, macht en het voorkomen van geweld. Da-tum af te spreken.• De dag dat Tommy drie werd. Mirjam Van Lithen Dirk De Batist brengen verteltheater (10-12jaar; 21, 22, 23, 24 en 29/4) over grote en kleinemensen in een concentratiekamp.• Vredesreis naar de Westhoek. Vzw Jeugd enVrede organiseert 13 vredesreizen naar Tyne CotCemetery, Ieper, Poperinge, Diksmuide en Vlads-lo (+14-jarigen).• Videoanimatie. Videoanimator en pedagoogSylvain Biegeleisen leeft en werkt in Israël. Hijkomt enkele dagen naar Vlaanderen voor enkeleactiviteiten rond «herinnering» in relatie tot hetheden (+15-jarigen; 20/4 in Mechelen en 21/4 inPoperinge - leerkrachten; 22/4 in Antwerpen).

Lokale activiteiten• Breendonk. Van 20 april tot 14 mei kan u uwleerlingen (+14-jarigen) rondleiden in het Natio-naal Gedenkteken van het Fort van Breendonk.

V-Dag betaalt de toe-gangsprijs, zorgt vooreen «laatste getuige»(indien mogelijk) enreserveert de video-ruimte, waar u o.a.kan kijken naar Delaatste getuigen vanLuckas Vander Thae-len en films over Jan Van Calsteren en Regine Beer.• Mechelen. Het Joods Museum voor Deportatieen Verzet (Kazerne Dossin) is van 20 april tot 14mei enkel toegankelijk voor klasgroepen (+15-jarigen). U kan zelf uw klas rondleiden (er is eengloednieuwe pedagogische brochure, maar u gaathet beste vooraf eens op verkenning) of u vraagtbegeleiding van een plaatselijke gids. Na de rond-leiding kunnen uw leerlingen nog praten metenkele «laatste getuigen» (indien mogelijk).• Ieper. In Flanders Fields is een nagelnieuwmuseum met zeer moderne interactieve technie-ken, in het centrum van Ieper. Interactieve ma-quettes, computers, videobeelden, geluidseffec-ten maken uw leerlingen (+9-jarigen) deelgenootvan de ervaringen van soldaten en gewone bur-gers tijdens WO I. Wie wil, kan met enkele inter-actieve cd-roms dieper de geschiedenis induiken.Ook in Ieper. Een ochtend bij dageraad (+15-jarigen) is een busrit o.l.v. Piet Chielens met alsthema deserteurs in WO I (6, 7 en 13/5). Er zijnook twee dagexcursies: In Flanders Fields + Lite-raire Salient (+14-jarigen; hele periode) of In Flan-

V-Dagen 1998Op 28 maartwordt in Ieperhet volledigeprogrammavan de V-da-gen voorge-steld aan persen andere ge-nodigden. In-terviews, mu-

zikale intermezzo’s, drama envideo volgen elkaar in razend-snel tempo op. Na deze voor-stelling is er een receptie, aan-geboden door de stad Ieper. Inde namiddag volgt een absolu-te primeur: alle genodigden bren-gen een bezoek aan het mu-seum In Flanders Fields (nogvóór de eigenlijke opening vandit museum).De organisatoren van de V-dagen en KLASSE nodigen hierbij400 leerkrachten uit op ditgebeuren. Wil u erbij zijn, aar-zel dan niet en fax of stuuronderstaande bon meteen naarCoördinatie V-Dag - Unolaan 1- 2100 Antwerpen - fax 03-32648 80. Vierhonderd leerkrachtenontvangen enkele dagen la-ter hun toegangskaart. Let wel:wegens het exclusieve karak-ter is deze aanbieding énkelgeldig voor leerkrachten.

EREGAST? GRAAG!wil graag deelnemen aan de officiëleelling van de V-dagen en het museum Inrs Fields op 28 maart.

.........................................................

.........................................................

.........................................................

& FUNCTIE: .....................................

.........................................................

.........................................................

meteen invullen en faxen of sturen naarie V-Dag - Unolaan 1 - 2100 Antwerpen -6 48 80

ders Fields + middeleeuwse Ieper (idem). In deLiteraire Salient (30/4) brengen dichter-vertellerWim Chielens en musicus Alfred den Ouden aan dehand van anecdotes en gedichten WO Iterug tot leven. Ten slotte is er de inter-actieve tentoonstelling Kinderen Inbe-grepen (Jeugd en Vrede vzw; 9 tot 14jaar).• Diksmuide. Van 20 april tot 14 meikan u met uw klas (+10-jarigen) eenbezoek brengen aan IJzertoren en Do-dengang.Ook in Diksmuide. De Unicef-tentoon-stelling Kind in oorlog (+10-jarigen) bekijkt kinde-ren als slachtoffer van de oorlogen in Mozambique,Rwanda en ex-Joegoslavië. Brussel (1695), voorlo-per van Guernica (1937) (+14-jarigen) is een ten-toonstelling met internationaal bekroonde foto’s (+een video van 10 minuten) als aanklacht tegen allevormen van geweld over heel de wereld. Ten slottezijn er historische rondleidingen: stadswandelingDiksmuide (+10-jarigen), Diksmuide-Nieuwpoort(thema: onderwaterzetting; +10-jarigen) en Vlads-lo (thema: Käthe Kollwitz; +14-jarigen).• Antwerpen. Het Vredescentrum is opnieuw éénvan de brandpunten van de V-dagen. De perma-nente tentoonstelling is weliswaar ge-sloten (verbouwingen), maar toch staater een ganse reeks activiteiten op hetprogramma. Theatergroep Steil brengtmet de producties Tuig (27 en 28/4; 10-14 jaar) en Jokes (11 en 12/5; 14-16jaar) meespeeltheater over geweld (res-pectievelijk over agressie/criminaliteiten over pesten op school). Het interac-tief spelcircuit Vreemd is anders heelgewoon van de Stichting VredeseducatieUtrecht (27/4 tot 14/5; 8-14 jaar) gaatover vooroordelen, discriminatie en mul-ticulturele samenleving. In de video Een boek voldromen (10-14 jaar) bezoekt Martin het Achter-huis en komt het dagboek van Anne Frank totleven. Een interactief computerspel rond vooroor-

FOTO

’S: V-DA

GEN

delen (10-12 jaar) daagt uw leerlingen uit om aande hand van tientallen beweringen hun eigen op-vattingen te onderzoeken over grondrechten, dis-criminatie enz. Leerlingen vanaf 14 jaar kunnenSurfen naar vrede: verschillende bookmarks ver-wijzen naar boeiende sites over mensenrechten,racisme, vooroordelen, herinnerings- en vredes-educatie. Laatste getuige Sonia Kogan vertelt eenpaar maal haar verhaal (+12-jarigen). Leerlingenvanaf 14 jaar kunnen deelnemen aan twee mensen-rechtenwandelingen. Ten slotte brengen Mia Ver-smissen en Nathalie Butsana-Sita van het BelgischComité voor Unicef een animatie over conflict enconflictoplossing (10-16 jaar; 20 tot 24/4).• Gent. Het Vredescentrum (Sint-Margrietstraat) ishet centrum van de Gentse vredesactiviteiten. Inhet tentoonstellingsproject Binnenstebuitenlandmaken uw leerlingen een spelreis rond de thema’smigratie, culturele be- en verscheidenheid enz.(10-18 jaar). De tentoonstelling De verplichte te-werkstelling in Duitsland geeft met zo’n 300 docu-menten en 250 foto’s de atmosfeer weer, waarinlandgenoten werden aangezet om in Duitsland tegaan werken, en van de leefomstandigheden terplaatse (+12-jarigen). Leerlingen derde graad lageronderwijs gaan met een ruimteschip Op reis naarFutura, de planeet waar alle kinderen gelijke rech-ten hebben. Maar wat nemen we mee? Wat latenwe achter? Een interactief spel dat uw leerlingen(10-12 jaar) een onderscheid leert maken tussen

verlangens en behoeften. Ten slotte is erhet animatie-programma Culturen inbeweging (4-8 jaar). Kleuters en leerlin-gen eerste graad lager onderwijs wordenal spelend ondergedompeld in de leef-wereld van een klein Afrikaans dorpje.Ze maken er kennis met speelgoed, mu-ziekinstrumenten en gebruiksvoorwer-pen die zijn vervaardigd uit vind- ofwegwerpmaterialen. Dit programma is

trouwens een speciale vermelding waard: voor heteerst is er immers een volwaardige vredesactiviteitvoor kleuters opgenomen in het programma van deV-dagen.

Hoe inschrijven?Er is één centraal telefoonnummer waar u elkewerkdag van 9 u. tot 16.30 u. terecht kan vooralgemene informatie én voor inschrijvingen voorde programma’s van Breendonk, Diksmuide, Ie-per en Vredescentrum Antwerpen. Datnummer is 03-360 45 28 of 29.Voor programma’s in Vredeshuis Gent

belt u 09-233 42 95.Voor programma’s in Mu-seum van Deportatie en Ver-zet in Mechelen belt u 015-29 06 60.De algemene regel is steeds:uw inschrijving wordt met-een genoteerd na uw tele-foontje. Uw inschrijvingis echter pas definitief naontvangst van het volle-dig ingevulde inschrijvings-strookje uit de V-Dag-bro-

chure op het secretariaat van de Coör-dinatie V-dag - Vredescentrum - Uno-laan 1 - 2100 Antwerpen - fax 03-32648 80. ■

µ Ja, ik voorstFlande

NAAM: ..

ADRES: ..

.............

SCHOOL

.............

.............

Deze bon Coördinatfax 03-32

KLASSE NR.83 31

Meer dan 11.000 jon-ge mensen volgen eenof andere opleiding ver-pleegkunde in Vlaande-

ren. Maar de basisoplei-ding verpleegkunde aande hogeschool heeft eeninspuiting nodig. Deschoolse theorie plaktniet altijd aan de be-roepspraktijk. De lecto-ren zijn dringend aannascholing toe, wantsommigen zijn nietmeer mee of ze lezenhun cursussen nog teveel voor. Dat zegt deinspectie. En hoe zithet elders?

H O G E S C H O L E N

32 KLASSE NR.83

Sch vo

De scholen herwerken het best meer dan de helftvan hun cursussen in zelfstudiemateriaal. Maarde (praktijk)lectoren en mediathecarissen on-dersteunen en stimuleren te weinig een cultuurvan zelfstudie. Nu vindt de meerderheid vanstudenten dat tal van onderwijsactiviteiten henweinig aanzetten tot verdere studie en opzoe-kingswerk. Die attitude is nochtans belangrijkmet het oog op levenslang (bij)leren. Dat besluitenonder meer 26 externe deskundigen na een door-lichting van de basisopleiding verpleegkunde in hethogescholenonderwijs van één cyclus.

«Ex-cathedra-onderwijs is niet altijd de besteoplossing», bevestigt Fons Smets, inspecteur-ge-neraal hoger onderwijs. «Verminder de contact-uren en schaf louter cursussen voorlezen zo veelmogelijk af. Lectoren zouden de lesinhoud die zewillen overdragen veel beter moeten uitfilteren.Laat ze er alle ballast uitgooien en enkel hetessentiële behouden. Hogescholen moeten zelf-studiemateriaal ontwikkelen. Let op, zelfstudie iswat anders dan studenten aan hun lot overlaten.Integendeel, in een goed begeleide zelfstudie zul-len ze veel harder moeten werken. Ze leren vakli-teratuur ontdekken. En ze leren die lezen eninterpreteren. Zo wordt de stof iets van henzelf.»

BuitendocentenHoewel de slaagkansen van de studenten ver-

pleegkunde zeer hoog liggen, zijn er in het eerste

aforlezen

jaar toch grote verschillen. Die zijn te wijten aan devooropleiding. De slaagkansen van de eerstejaars-studenten met een TSO- en BSO-vooropleidingzijn respectievelijk 53 en 35 procent. De eerstejaarsmet een ASO-vooropleiding hebben daarentegen80 procent kans op slagen. Over de wijze vanexamineren zijn de eerste- en tweedejaars veeleerontevreden. Slechts één van de 24 locaties voor debasisopleiding verpleegkunde krijgt een gunstigoordeel van de meerderheid van de geslaagde stu-denten. Zelden is er een protocol van het verloopvan de mondelinge examens. Zogeheten gastpro-fessoren of buitendocenten zouden komen wanneerze tijd hebben. De doorlichters signaleren ookenkele gevallen waarin sommige lectoren onvol-doende correct examineren. De doorlichtingscom-missie pleit voor een sluitend examensysteem metvoor de opleiding relevante vragen.

Niet meekunnenNaargelang van het studiejaar en de optie moet

de inhoud van 10 tot 20 procent van de cursussenbijgestuurd worden om goed in te spelen op dehuidige praktijk van de verpleegkunde.

Biomedische en psychosociale leerinhoudenkomen te weinig aan bod bij de vernieuwing vande cursussen. Vooral de lectoren van de verpleeg-kundige vakken -verplegers- staan in voor devernieuwing. Maar de sociologen, psychologen,geneesheren enz. zijn veeleer Fremdkörper in de

af

De verslagen van de opleidingsdoor-lichtingen ‘verpleegkunde’, ‘secre-tariaatsbeheer’, ‘communicatiebeheer’en ‘beheer, toerisme en recreatie’kan u gratis verkrijgen op het secre-tariaat van de inspecteur-generaalhoger onderwijs, F. Smets - Ko-ningsstraat 136 - 1000 Brussel - tel02-211 42 83 - fax 02-211 45 94(zie ook Journaal p. 12-13).

ktijkdocenten

n de praktijk

et meer volgen

osi

aa

VERPLEGERSVAN DE VIER-

DE GRAADDe opleiding tot ziekenhuis-verpleger in de vierde graadvan het beroepssecundair on-derwijs wordt voorlopig nietafgeschaft. Hierin zitten nu 3666leerlingen. In de derde graadvan het technisch secundaironderwijs volgen 1461 leerlin-gen de opleiding tot verpleeg-aspirant. Federaal minister vanVolksgezondheid, Marcel Col-la, koestert plannen om deopleidingen voor verpleegkundeenkel in het hoger onderwijs teorganiseren. De Vlaamse on-derwijsminister, Luc Van denBossche, wil daar eerst uitvoe-rig over onderhandelen. Er isgeen reden tot paniek, legt hijin een omzendbrief uit. Deopleiding in de vierde graadvan het secundair onderwijsvoldoet aan de Europese nor-men. Bovendien hebben deafgestudeerden geen proble-men met werkgelegenheid. Datbewijst dat deze opleiding opdit ogenblik voldoet aan eenreële behoefte. Deze opleidingafschaffen zou ongetwijfeld eendaling van het aantal verpleeg-kundigen veroorzaken. Bij eeneventuele hervorming komenin elk geval overgangsmaatre-gelen voor de gediplomeer-den van de vierde graad.

opleiding. Zij zijn onvoldoende betrokken bij hetopleidingsproces.

Stage lopen blijft voor de studenten een kernac-tiviteit. Elke stagiair moet dan ook de nodige leer-kansen krijgen. Dit is volgens de doorlichtings-commissie niet altijd het geval. Een kennisma-kingsstage bij de start van de opleiding en eensysteem van oriënterende optionele stages kunnende student meer inzicht geven in de beroepsprak-tijk en in de eigen mogelijkheden. Op een aantalplaatsen is de stagebegeleiding problematisch. Daarbijgaat het niet zozeer om het kleiner aantal uren datde praktijklectoren voor deze begeleiding nog toe-gewezen krijgen. Maar vooral kunnen veel prak-tijklectoren niet meer mee met de ontwikkelingenin de verpleegkundige praktijk.

Beginnende lectorenDe hogescholen met een basisopleiding ver-

pleegkunde beschikken zelden over profielen voorde (praktijk)lectoren. Zelden gebeuren er func-tioneringsgesprekken, gebaseerd op formeel on-derhandelde functie- en taakomschrijvingen. Eensysteem van instroombegeleiding van beginnen-de lectoren is even zelden uitgewerkt. Geen enkeldepartement voor verpleegkunde heeft een syste-matisch vraaggestuurd nascholingsbeleid op lan-ge termijn. Het gevaar bestaat dat binnenkortsteeds meer praktijklectoren nog slechts in staatzullen zijn om eenvoudige basiscompetenties aante leren en stages enkel administratief te begelei-den. De stagebegeleiders van de stageplaatsen zelfzullen dan moeten instaan voor de meer com-plexe basisvaardigheden.

Dubbele benoeming«Geef de lectoren permanente nascholings-

kansen, niet alleen vakinhoudelijk, maar ook vak-didactisch», zegt Smets. «Zelfstudiemateriaal ont-wikkelen vraagt een andere aanpak dan een cur-sus voorlezen. Studenten in groep leren wer-ken of ze efficiënt leren gebruik maken vande mediatheek vereist andere didactische vaar-digheden. Lectoren moeten in staat zijn huncursussen aan te passen zodat modules aan-zetten tot zelfstudie. De studenten actieverinzetten en het studierendement verhogen, dátmoeten de lectoren ook leren. Ze mogen er echterniet weigerachtig tegenover staan. Daarom moe-ten de hogescholen deze andere aanpak in hunnascholingsbeleid inbouwen.»

Bijna de helft van de verpleegkundigen werktbuiten het ziekenhuis, terwijl de opleiding nog teveel mikt op de ziekenhuisverpleegkunde. Denascholing moet bijgevolg de ontwikkelingen inde patiëntenzorg volgen, zowel in het ziekenhuisals in de thuisverpleging, de rust- en verzorgings-sector. Om bovendien een blijvende volwaardigeverpleegkundige competentie van de praktijklec-toren te verzekeren, stelt de commissie voor eenstatuut met een dubbele benoeming voor hen in tevoeren. Zij zouden bijvoorbeeld voor 60 procenteen onderwijsopdracht krijgen, maar voor 40 procentin de praktijk blijven.

Geen katDe ene verpleger is de andere niet. Zes hoge-

scholen bieden de opleiding aan op twee locaties enéén hogeschool op drie. Er is daarbij geen gemeen-schappelijke visie en aanpak. «Dat is historisch

Schobasil e idsnelterh

gegroeid», legt Smets uit. «Maar dat geeft geenenkele garantie voor de werkgever dat afgestudeer-de van hogeschool x dezelfde basiscompetentiesheeft als een gediplomeerde van hogeschool y. Webieden bovendien verpleegkunde aan op vier ni-veaus: twee op secundair niveau, een hogeschool-opleiding en een universitaire opleiding. Dan zwijgik nog over het Onderwijs voor Sociale Promotie.Maar geen kat weet welke specifieke deskundig-heid op deze vier niveaus wordt bijgebracht. Vullendeze opleidingen elkaar aan of overlappen ze el-kaar, dekken ze het globale verwachtingspatroonin de verplegingssector? We heb-ben er geen zicht op. Wat de diverseafgestudeerden moeten kennen, kun-nen en zijn op de werkvloer is nietgeregistreerd, laat staan geanalyseerd.»

Ploegspelers«De basiscompetenties die men

van de verpleegkundigen verwacht,kunnen we niet meer in één enkel beroepsprofielomvatten», vindt de inspecteur-generaal. Hij kiestvoor verschillende maar heldere beroepsprofie-len. «De patiëntenverpleging binnen en buitenhet ziekenhuis loopt sterk uiteen. We moeteninspelen op de tendens om drie soorten patiënten-programma’s te onderscheiden: basisprogramma’s,gespecialiseerde en toptechnische programma’szoals voor radiologie en medische beeldvorming.Deze programma’s passen in het kader van deintegrerende multiprofessionele patiëntenzorg. Ver-pleegkundigen zijn geen solospelers maar ploeg-spelers. Zo’n benadering stelt wel het huidigeaanbod van de opties kinder-, bejaarden- en psy-chiatrische verpleging in vraag.»

OpwaarderingNiemand kan ontkennen dat de verpleegkun-

dige praktijk snel evolueert. «Hoe sneller en in-grijpender de ontwikkelingen in een bepaal-de beroepspraktijk zijn, hoe sneller de schoolsebasisopleiding achterhaald is», zegt Smets.«Ik kies voor een korte basisopleiding meteen aantal elementaire vaardigheden die elkeverpleegkundige moet beheersen én voor ge-

specialiseerde levenslange modulaire nascholings-kansen. Daarop zou de verpleegkundige een be-roep kunnen doen volgens de reële nascholings-behoeften op een bepaald moment. Zoals in ande-re driejarige opleidingen zitten ook in verpleeg-kunde studenten met onvoldoende aanleg en/ofbelangstelling. Dit verpest de sfeer, vreet aan hetengagement van de lectoren, knaagt aan het oplei-dingsniveau en aan de maatschappelijke waarde-ring. Het schrikt getalenteerde studenten af. Som-migen geloven deze vicieuze cirkel te kunnendoorbreken door de studie te verlengen. Voor henis de studieduur rechtstreeks evenredig met demaatschappelijke waardering. Dit was in het ver-leden ongetwijfeld vaak het geval. Zal dit echter inde toekomst nog zo zijn? In een samenlevingwaarin iedere burger zijn (beroeps)leven langmoet leren, krijgt de studieduur van een basisop-leiding een steeds relatiever gewicht. De studie-duur verlengen is niet meer het meest gepastemiddel om meer getalenteerde studenten aan tetrekken. We moeten veeleer werken aan de maat-schappelijke opwaardering van de verpleegkun-dige beroepen.» ■

De pra

kunne

ook ni

lseop-ngch-ald

KLASSE NR.83 33

Hoe zorgt u ervoordat leerlingen zichbeter gedragen, be-ter leren en een bre-dere vorming krijgen?Hoe kan u tegelijk crea-tiever lesgeven? Hoe ver-betert u en passant het

imago van uw school inde buurt en haalt u meerouders over de school-drempel? Het codewoordis kunst. In 12 Vlaamsescholen loopt momen-

teel een project en hetenthousiasme is groot.Een reportage met vlag-gen en wimpels.

R E P O R T A G E

34 KLASSE NR.83

Debelee

Sch dtgneet

In de Antwerpse Wereldschool staan de verfpottenopen. Een leerling ligt op een immens stuk kar-ton. Een andere tekent met een zwarte viltstift zijncontouren. Samoerai met zwaard in wording. Nunog bijtekenen en inkleuren. Vervolgens de set-ting. Wolkenkrabbers hokken samen tot een groot-stad, gekartelde lijnen groeien uit tot bergen. Hetthema is Azië en de leerlingen bepalen zelf hoe zedit continent uitbeelden. Levensgrote decorstuk-ken voor een projectfeest later in het jaar. Pieter,inspiratiebron en art director, is een echt beel-dend kunstenaar. Eén dag per week gaat hij met

alle leerlingen van de schoolcreatief aan de slag. Hij heeftmeer ideeën dan de schoolkwijt kan. Op pedagogischen didactisch vlak is dit voorhem een leerschool, maarcreatief en artistiek krijgende leerkrachten vorming. AlsPieter met zijn koffer volmateriaal en nieuwe ideeënde school binnenloopt, kij-ken zij al uit naar het resul-taat aan het eind van de dag.Hier tasten kunst en didac-tiek elkaar af.

Uit ChicagoHet idee komt uit Amerika.

In Chicago is men al dertig jaarop allerlei manieren bezig metkunsteducatie. De kunstmag-neetschool wil er een brug slaantussen school en omgeving.Kunst levert de energie daar-voor. Vooral het onderdeel Ar-tists in residence, zeg maar kun-stenaar aan huis, blijkt goedvertaalbaar naar het Vlaamseonderwijs. Eén schooljaar lang,één dag per week vult in twaalfVlaamse basisscholen een kun-stenaar het lerarenteam aan. Indie periode vinden in en rondde school kunstactiviteiten plaats:

leerlingen leren zichter beheersen, stellen derkrachten vast.

ool worma

de leerlingen dansen, spelen toneel, maken mu-ziek, draaien en monteren een videofilm, schilde-ren, boetseren, batikken, maken een website opInternet enz. Ook de ouders en de buurt wordenerbij betrokken. Het project heet Vlaggen en Wim-pels. Het draait om expressief vermogen en kunst-zinnige vorming van leerlingen, creativiteit enpedagogische dynamiek bij leerkrachten, en com-municatie en samenwerking tussen school enbuurt. Het initiatief richt zich speciaal naar scho-len met veel migranten, die pogingen onderne-men om leerlingen te rekruteren uit alle bevol-kingsgroepen. Een aantal scholen heeft zo al en-kele successen achter de rug. Het project kan henenkel extra stimuleren.

TouwtrekkenDrama in de vrije basisschool Toverbol. Tania

en Jeron, beiden theaterkunstenaars, verzamelende leerlingen van het vijfde leerjaar rond zich in degymzaal. Jeron daagt een leerling uit. De éénvastberaden tegenover de ander, spieren gespan-nen, strijdlust in de ogen. Dit is touwtrekken,maar dan zonder touw. Jeron geeft een duimbreedtoe. Zijn tegenstander schuifelt naar achter. MaarJeron herpakt zich, neemt het initiatief over en nu

MEER VLAGGEN,MEER WIMPELS

Het project Vlaggen en Wim-pels wordt verlengd met mini-mum drie jaar, dat staat vast.Niet 12 maar 20 basisscholenmogen vanaf 1 september 1998een kunstenaar aan hun teamtoevoegen. Uitbreiding van hetaantal uren per kunstenaar inéén school komt er niet. «Deschool moet zich ook zelf ver-der ontwikkelen», verantwoordtprojectleider Tijl Bossuyt. «Derol van de kunstenaar magniet te groot worden, integen-deel. Voorts zal het accent nog

meer liggen op werken met debuurt. Op basis van gegevensover de wijk willen we model-len ontwikkelen om scholen inhun interactie met de buurt teondersteunen. Hoe ze met dekinderen daarvoor nog meerinvalshoeken kunnen zoekenbijvoorbeeld. Andere ideeënzitten in de pipeline: lesmateri-aal ontwikkelen, studiedagenorganiseren, contact en uit-wisseling met andere kunst-magneetscholen organiserenenz.» Het project richt zich inde eerste plaats tot basisscho-len met veel allochtone leerlin-gen, maar de deur staat ookopen voor andere scholen dieuit alle lagen van de bevolkingleerlingen willen rekruteren.Vlaggen en Wimpels is een sa-menwerkingsproject van hetdepartement Onderwijs (CanonCultuurcel en Afdeling Beleids-gerichte Coördinatie), de KoningBoudewijnstichting, het Steun-punt Intercultureel Onderwijs enhet Centrum voor Amateurkun-sten, met ondersteuning van deonderwijskoepels.Info: Tijl Bossuyt - Centrum voorAmateurkunsten - Veeweydestraat24-26 - 1070 Brussel - tel 02-555 016 13 - fax 02-555 06 10

gespannen,

st in de ogen

T o u w -trezoto

gaat het de andere kant op. Wie wint?Wat later vormen alle leerlingen paren.

In hun wedstrijden gaat het er soms minderernstig aan toe, maar ze doen enthousiast mee.Leren bewegen, kracht tonen met de ogen, gepastreageren op wat een ander communiceert. Nietvanzelfsprekend voor de kinderen, ook niet in dedagelijkse omgang met elkaar. «Onze leerlingenwaren soms nogal agressief», vertelt lerares RiaSchoonvliet. «Daarom kozen we bewust voor be-wegingsleer, mimiek, gevoelens leren uiten enz.We combineren dit met een ander project rondrelationele vorming. We merken nu al de resulta-ten. De sfeer is erop vooruitgegaan. De kinderenzijn een stuk rustiger, weten zich makkelijker tebeheersen, ze letten zelfs beter op in de les.»Kunst als motor voor mondigheid, weerbaarheid,sociale vaardigheden…

RiddersKunst moet een gebeuren zijn, niet het eindre-

sultaat, dat is het credo achter het project. Deartiesten organiseren activiteiten voor de kinderen,plannen en werken met de leerkrachten en probe-ren hun eigen artistieke visie in dienst te stellen vanhet schoolproject. Een honderdtal kunstenaars boodzich aan voor Vlaggen en Wimpels. Zestien werdener geselecteerd. Onder hen Tania. Zij werkte tienjaar met een kindertoneelgroep en leidde kortewerkwinkels voor jongeren. «Ik wou een langereperiode rond theater werken met kinderen, vooralmigranten», motiveert ze haar engagement. Haarervaring is een pluspunt, want als kunstenaar metkinderen werken vergt van beide partijen wat aan-passing. «Ik begin altijd met oefeningen waarmeeik de rolverdeling binnen de klas leer kennen. Hetvertrouwen van de kinderen winnen is het belang-rijkst. Ook de grenzen tussen jongens en meisjesprobeer ik snel neer te halen.» Zodra het ijs gebro-ken is, werkt Tania met de leerlingen rond dans,toneel, tekst, poëzie (er is zelfs een dichtbundel opkomst). «Op allerlei creatieve manieren zijn wemet taal bezig. Sommige leerlingen zijn daardoornu al taalvaardiger. We improviseren veel rondthema’s, ridders bijvoorbeeld. Maar elke klas kiestzijn eigen thema, de leerlingen moeten erachterstaan. Ten slotte willen we ook de ouders mobilise-ren. We vragen ze nu om kostuums te maken voorhet toneelstuk dat we zullen spelen. En daar nodi-gen we de buurt op uit.»

Stille jongenGriezelen. Dat doen ze dit jaar in de basis-

school van het Gemeenschapsonderwijs in La-ken. De grote decorstukken die in de gang tedrogen hangen voorspellen een sinistere sfeer,maar met filmspook Casper op het voorplan is deechte horror veraf. Het moet leuk blijven. LeraresLisette Becu schreef zelf een toneelstuk voor dehele school (270 leerlingen). Alle klassen vertol-ken met hun kunstwerken de wondere wereldvan de nacht. De input van de kunstenaar is sterk.Is spreektaal voor sommige leerlingen een rem,dan blijkt beeldtaal een stimulans. «Sommigeleerlingen verrassen ons echt», knikt Becu. «Ka-wende uit Zaïre is een stille jongen, maar grafischweet hij zich knap uit te drukken, beter danverbaal. Schuchtere leerlingen bloeien open. Ooksociaal worden leerlingen er beter van. Ze lerenbijvoorbeeld goed samenwerken.»

kkennderuw

MimiekIs de kunstenaar op zijn beurt een inspirerende

muze voor de leerkracht? «We krijgen nieuweideeën en technieken mee», zegt Lisette Becu.«Kleuren mengen bijvoorbeeld.»

«De kunstenaar geeft je nieuwe invalshoekenen stimuleert je om creatiever les te geven», vindtKarin Mesens. «En dan is het maar een kwestie vandurven. Ik gebruik nu meer drama in de les enmerk dat het werkt.» Nog een leerkracht leerde opeen andere manier met poëzie omgaan in haar klas.«Vroeger droegen we een gedicht voor, soms metwat uitbeelding, en dat was dat. Maar je kunt daarveel meer mee doen. Eén zin eruit lichten en diedoor twee leerlingen laten brengen: de één spreekten gebruikt zijn mimiek, de ander beeldt uit. An-ders en intensiever. En voor anderstalige leerlingenis het een voordeel: al kennen ze niet veel Neder-lands, ze kunnen toch hun sterke kanten tonen.»

SuikerfeestDe kleurige vlaggen en wimpels van de Wereld-

school zijn wat verweerd door regen en wind, maarin de buurt bleven ze niet onopgemerkt. «De oudersstaan sterk achter het project», zegt lerares AnniePoelmans. «Dat is een goed uitgangspunt. En debuurtorganisaties vragen ons nu meer om medewer-king. Of we wilden meedoen aan een happening inde straat bijvoorbeeld. We zoeken nu ook zelf ideeënom de buurt bij ons schoolleven te betrekken. Zozijn we tijdens het islamitische Sui-kerfeest zoetigheden gaan uitdelenin de buurt. Gewoon, als attentie.»Andere scholen hangen affiches uitwaarop ze hun slothappening aan-kondigen. Heel de buurt wordt uit-genodigd en de toegang is gratis.«Maar die slotmanifestatie mag zeker geen doel opzich zijn», waarschuwt projectleider Tijl Bossuyt.«Het proces is belangrijker dan het eindproduct. Wilje dat de buurt komt kennismaken, vragen stelt enweet wat in de school leeft, dan moet je op verschil-lende momenten en langs verschillende kanalennaar buiten treden. En alle segmenten van de buurtaanboren, niet enkel de winkels bijvoorbeeld. Kunstalleen, zonder dit sociale aspect, maakt van eenbuurtschool binnen de kortste keren een project-school die van de buurt vervreemdt. Dat is in de VSvaak genoeg gebeurd. En dus is het essentieel dat dekunstenaar niet op zijn eentje werkt, maar deeluitmaakt van een team leerkrachten dat op eencreatieve manier alle mogelijkheden wil exploreren.Sommige scholen staan daar nu al heel ver mee. Diehebben de krachtlijnen van het project al in hunschoolwerkplan geïntegreerd.»

AfbrekenVlaggen en Wimpels klinkt feestelijk en het

enthousiasme van de deelnemers doet die naamalle eer aan. Daarom is tijdgebrek wel het enigeminpunt. «Dit moet een project zijn voor àlleleerlingen», zegt directeur Simone Geerts. «Maardaardoor kan de artiest maar een paar uur perweek met de kinderen aan de slag en dat isweinig.» Directeur Marie-Claire Goyens hoopt daaromdat het project verlengd wordt. «Want uiteinde-lijk is één jaar te weinig voor de leerkrachten omdit te doorgronden en zonder verdere ondersteu-ning over te nemen.» En ook een kunstenaar voeltzich niet gered door de bel. Tania: «Het is ergvervelend dat je een creatief moment moet afbre-ken omdat het lesuur voorbij is.» ■

Spieren

strijdlu

KLASSE NR.83 35

Alle kinderen zijn ge-lijk. Ze hebben recht opgoed onderwijs en be-scherming, genoeg ge-zond eten en drinken.Dat vindt iedereen nor-maal. Maar ze hebbenook recht op een eigenmening en om die te kun-nen uiten. Ze moeten mee

kunnen beslissen overde dingen die hen aan-gaan. «Maar dat kun-nen ze nog niet», zeg-gen leraars en opvoe-ders dan. «Zeker nietin de basisschool.»Maar waar kunnen zehet dan leren?

K I N D E R R E C H T E N

36 KLASSE NR.83

cle

«St t

Woensdagochtend. De dweil aan de deur staatstijf van de winter. Een paar stoelen staanomgekeerd op tafel. De ruimte houdt het mid-den tussen een gewone klas en een atelier.Tijd voor de meeting in De Weide, een kleineervaringsgerichte methodeschool in Erpe. Jo-nas wil één van de afspraken die ze samenhebben gemaakt herzien. Waarom ze in dewinter ‘s middags niet buiten mogen eten?Jonas vraagt wat de anderen denken. «Als jebuiten eet, kan je ziek worden en dan draaienje ouders daarvoor op.» «Iedereen moet zelfmogen kiezen» en «Alleen als het toch eensgoed weer is.» De kinderen gaan zelf op zoeknaar de reden waarom ze vroeger hadden afge-sproken om pas na de paasvakantie weerbuiten te eten.

Nog niet«Kinderparticipatie op school, het moet alle-

maal nog beginnen», beweert professor EugeenVerhellen van het Centrum voor de Rechten van hetKind. «Hoe volwassenen vroeger naar kinderenkeken is een zware erfenis voor het onderwijs. Totzijn meerderjarigheid is een kind een onvolwasse-ne, die moet worden geholpen en gestimuleerdtot volwassenheid. Dat is de taak van o.a. deleerkracht. Kinderen worden in een nog-niet po-sitie gedrongen. Ze kunnen nog niets, ze wetennog niets. We moeten hen alles nog leren. Ze zijndus nog-niet mondig, nog-niet verantwoordelijk.De houding en technieken van de leerkracht zijndaarop afgestemd. Ook de structuur van de school.Steeds meer leerkrachten gaan op een anderemanier werken. Maar het duurt lang vooraleer erstructureel op school wat verandert. Op school

«Ikcirspe

ilzitten zwijg en luis

een cultuur creëren die open staat voor participa-tie. Daar komt het op aan. Ik heb het gevoel datveel leerkrachten daar nu technieken en strategie-ën voor zoeken.»

Poes is doodMireille en de kinderen van haar klas wensen

elkaar een goeiemorgen. Het is nog koud. Dekinderen spelen met de dampen van hun eigenadem. Ze zitten in een kring. Freek vertelt dat zijnkat vannacht is doodgereden, Sanne is naar hetcircus geweest, Anna is haar speelgoed-gsm verlo-ren. De kinderen luisteren naar elkaars verhaal, zewisselen ervaringen uit. Maar hier spreken ze ookaf wat die dag gaat gebeuren. Sommige kinderen

willen een gedicht maken voor de dode poes,anderen willen graag zelf circus spelen, Rolfwil weten hoe een telefoon eigenlijk werkt enGertjan wil graag een griezelverhaal schrijven

voor een opstelwedstrijd.«De ochtend is voor rekenen en taal», vertelt

Mireille De Swaef van basisschool De Weide. Elkenamiddag is klasoverschrijdend. De kinderen vullendie namiddag zelf in. Kinderen leren zelfstandigkennis verwerven over iets dat hen op dat ogen-blik bezighoudt. Het is aan de leerkrachten omeen interessante omgeving aan te bieden.»

UitgespeeldMIREILLE DE SWAEF: «Elk kind is uniek. Met eeneigen specifieke ontwikkeling. En daar willen werekening mee houden. Afspraken en regels ma-ken boven hun hoofd werkt niet. Daarom groeiendie vanuit de groep en vanuit de situaties die zichvoordoen. Wij geven ruimte aan de eigen initiatie-ven van het kind, geloven in zijn zelfredzaamheid,

wilusn»

Kinderen krijgen hetgevoel dat ze dewerkelijkheid beheer-sen en niet ondergaan

,eneren»

l zit in de grote

n de directrice

edk

SCHOON KINDBart krijgt straf op school enmag niet meepraten of meebe-slissen over de strafmaat. Thuiswel. Zijn ouders nemen dom-me straffen als «tien keer hetschoolreglement overschrijven»niet. Steeds meer ouders gelo-ven in onderhandelingshuishou-dens waar kinderen mogenmeepraten, meebeslissen. Deschool hinkt soms achterna. Endat brengt spanningen mee.Kinderen met een schoolklachtmoeten op school terecht kun-nen. Niet alleen thuis.Hoe het zit met de rechtenvan het kind thuis en op school?Daar heeft ook Klasse voor Oudershet deze maand over.U heeft een leuk project rondkinderparticipatie (hoe bescheidenook)? Schrijf ons. Hier liggen 20gratis exemplaren van Opvoe-den tot Wereldburger, een hand-leiding voor leerkrachten vande basisschool.Klasse (KINDERPARTICIPATIE) -Koningsstraat 138 (8ste ver-dieping) - 1000 Brussel.

laten het meer zelfstandig beslissen.» De rolvan de leerkrachten is hier niet uitgespeeld,wel herschreven. De leerkracht programmeertde les niet uitsluitend vanuit de leerstof. Maar hijobserveert, bedenkt nieuwe uitdagingen en brengtze aan, detecteert betrokkenheidsproblemen envangt ze op. De leerkracht is dus aanwezig op eenpersoonlijke en inspirerende wijze. «We kennenelk kind door en door», zegt Mireille, «we wetenprecies waar ze staan in hun ontwikkeling.»

«Ik weet het ook niet»«Als ik niet alles weet en het kind niet alles nog

moet leren, wie ben ik dan wel? Wat is mijn taak?Kinderparticipatie op school werkt bedreigendals het zelfbeeld van de leerkracht in het gedingkomt», zegt Jan Van Gils van Kind en Samenleving.«Het is veel leuker als leerkracht toe te geven datje een aantal dingen niet weet. Dat maakt lerenprecies boeiender, voor iedereen. Bovendien ishet onderwijs een log apparaat, gericht op hetindividuele kind. Onderwijs stimuleert de samen-werking niet, integendeel, kinderen krijgen ervaak straf voor. Hier hinkt het onderwijs achterop de industrie. Daar weet men al lang dat nietiedereen alles moet kunnen. Samenwerken metdegenen die kunnen wat jij niet kan. Dat is het.Als je kinderen echt laat participeren op school,wordt het leerproces intenser. Ze leren wat ook inde eindtermen staat: leren leren, nieuwsgierigzijn, zelf op zoek gaan, geboeid zijn, naar oplos-singen zoeken.»

Pipi LangkousMet haar staartjes lijkt Annabel wel op Pipi

Langkous. Ze bengelt met haar benen uit de grotezetel in het kantoor van de directrice. Annabel isde verkozen voorzitter van het kinderparlementin de basisschool de Vrijdagsmarkt in Brugge.Door het kinderparlement ziet de speelplaats ernu helemaal anders uit, mogen de kleuters in eenschemerzone op de speelplaats ook met hun vriendjesvan de lagere school spelen, liggen er tafelkleedjesin de eetzaal, gebruikt een leerkracht niet langerdie vervelende troetelnaampjes en spelen de kleu-ters met het oud speelgoed van de oudere kinde-ren, vertelt ze fier. Ze zit op een toffe school.Alleen de begeleidende ‘meester’ van het kinder-parlement ‘zou wat meer zijn mond moeten hou-den’, grapt ze. Met de mouw van haar salopetteveegt ze wat stof uit een kopje. Koffie of thee?

ZeverenRonald Goigne begeleidt het kinderparlement

in de basisschool de Vrijdagsmarkt. «We werkenop school al een hele tijd rond kinderrechten. Datheeft de mentaliteit van de kinderen én de leer-krachten fundamenteel veranderd. De kinderenkennen nu hun rechten en dat verandert hunrelatie met de school. De projecten hebben eenproces op gang gebracht in onze school. Wenemen kinderen ernstig en bevestigen hen in watze aankunnen. Zo is het kinderparlement ge-groeid. Dat bespreekt de vragen en mogelijkefrustraties van alle klassen. En als het kan, wordter naar een oplossing gezocht. Als mentor bemoeiik me nooit met de debatten. Alleen als ze node-loos lang dreigen uit te lopen. Kinderen zijn ookmaar mensen, maar het zijn wel mensen. Ze kun-nen ook zeveren, net als volwassenen. Ik leer ze

Kindworster

ook positief werken. Je kan altijd zeuren enzagen. Ze moeten ook eens kijken naar watgoed gaat op school. Het leuke aan ons kinder-

parlement is dat het de ‘zwakke plekken’ blootlegtvan de school. Kinderen stellen dingen in vraagdie voor ons vanzelfsprekend zijn.»

Meer respectWaarom zou je kinderen meer betrekken bij hunschool?EUGEEN VERHELLEN: «Er is eerst een juridischereden. Kinderen hebben het recht om een meningte hebben en om die te uiten. Rekening houdenmet de opvattingen van kinde-ren toont dat je respect hebt voorhun aanwezigheid in de samen-leving. Bovendien is het een oe-fening in verantwoord burger-schap. Kinderen leren voor morgendoor hen vroeg te betrekken bij sociale verbanden.En het heeft ook een preventieve kant. Als kinde-ren iets kunnen realiseren, waar dan ook, dan isdat van hen. En dan tonen ze meer respect.

Belangrijk voor kinderen is ook de enormeinvloed die kinderparticipatie kan hebben op deontwikkeling van het zelfbeeld. Kinderen krijgenhet gevoel dat ze de werkelijkheid beheersen enniet ondergaan. Dat sterkt hun gevoel van eigen-waarde.»

Wie met de participatierechten van kinderenbezig is op school, is meteen met andere funda-mentele rechten van het kind bezig. En niet in hetminst het recht op goed onderwijs. ■

• Kinderrechten in de basisschool, een aanzet voor hetwerken met, rond en vanuit kinderrechten in de basis-school - Comité voor Bijzondere Jeugdzorg Brugge -50␣ fr. - Rechten van kinderen, lesmap met een 20-talmethodieken inzake de rechten van het kind - 300fr. -Kinderrechtswinkels - Kleine Hertsbergestraat 1 - 8000Brugge - tel 050-33 95 84 en Kammerstraat 12 - 9000Gent - tel 09-233 65 65• Opvoeden tot Wereldburger, handboek voor deleerkracht van de basisschool - 495␣ fr. - Kinderrechten:een taak voor iedereen, vormingsmap over de rechtenvan het kind - 400␣ fr. - Alle kinderen hebben rechten(voor kinderen van 7 tot 15 jaar) - 345␣ fr. - BelgischComité voor Unicef - Kunstlaan 20 - 1040 Brussel - tel02-230 59 70• Verdrag inzake de rechten van het kind, achtergron-den, motieven, strategieën en hoofdlijnen (Eugeen Ver-hellen) - Garant - 665␣ fr. - Tiensesteenweg 83 - 3010Leuven - tel 016-25 31 31• De Kinderrechtengids - driedelig naslagwerk metcommentaren, regelgeving, rechtspraak en nuttige in-formatie over de maatschappelijke en juridische positievan het kind - Mys en Breesch - 5750␣ fr. - Vlasmarkt 10- 9000 Gent - tel 09-223 64 71• De rechten van kinderen en jongeren, duidelijkeantwoorden op uw vragen (Mie Jacobs) met diversejuridische vragen samengebracht volgens de levensfa-sen van het kind en de jongere - 250␣ fr. - JongerenAdvies Centra of bij In Petto - Diksmuidelaan 50 - 2600Berchem - tel 03-366 15 20 - fax 03-366 11 58• Kinderen inbegrepen - Het verdrag inzake de Rech-ten van het Kind - Hoe ziet een kind zijn rechten enVoor de Kinderen van de Wereld, zijn reizende ten-toonstellingen die kunnen ontleend worden. De eerstebij BDJ-Jeugd & Vrede - Van Elewyckstraat 35 - 1050Brussel - tel 02-640 19 98 - fax 02-640 07 74. De drieandere tentoonstellingen kunnen ontleend worden bijhet Belgisch Comité voor Unicef.

Annabe

stoel va

renen

er

KLASSE NR.83 37

38 KLASSE NR.83

■ AANPAK

Stress? Werk nog harder!Leraar Nicholas Wong kreeg last van stress. Zijn dokter raadde hemaan nog wat harder te werken. Absurd? Toch niet, want Wongmoest dat extra werk vooral buiten de lesuren presteren. En dathielp. In de Times Educational Supplement pakt hij uit met zijnrustbrengers:• Stel aan de leerlingende mogelijkheid van bij-lessen voor. Zeg waar enwanneer je daarvoorbeschikbaar bent. Veellastige leerlingen heb-ben problemen met lesen leerstof. Een privé-les bespaart hun ge-zichtsverlies tegenoverhun vrienden. Ook voor goede leerlingen komen die lessen vanpas. Zij appreciëren een bijkomende uitdaging.• Durf uitpakken met wat je goed vindt. Vooral beginnendeleerkrachten maken wel eens de fout evaluatie te beperken totcijfers in het puntenboekje. En hoe strenger hoe liever. Maarvoorlezen uit een goed opstel of je appreciatie uitdrukken overeen goede prestatie van de klas kan wonderen doen. Iedereenhoudt van aandacht.• Leerlingen gaan graag de boer op. Organiseer een uitstap: mu-seum, theater, bioscoop, natuurexploratie… Veel leerlingen heb-ben dit nog nooit gedaan. Hang aan de uitstap enkele strikte regelsen afspraken vast, maar durf ook uit je rol als lesgever stappen.Gecontroleerd de teugels vieren heet dat. Bereid de uitstap welgoed voor en overleg met alle betrokkenen. Een geslaagde uitstapcreëert een vorm van solidariteit waarin je ook als leraar deelt. Somskrijg je daarna zelfs meer van de leerlingen gedaan.Meer werk dus, maar een lagere stressbarometer.

■ EPILEPSIE

ZelfvertrouwenEén op 200 kinderen in ons landlijdt aan een of andere vorm vanepilepsie. Door een tijdelijkestoornis in de hersenen krijgenze soms een epileptische aanval.Bij kleine aanvallen verliezen zeenkele seconden het contact metde omgeving. Bij een psychomo-tore aanval wordt het bewustzijngestoord. Ze gaan rondlopen, aande kleren friemelen, kauwen ensmakken zonder het zelf te we-ten. Bij zware aanvallen valt hetkind bewusteloos neer; het ver-stijft en gaat helemaal verkrampten schokkend bewegen met ar-men en benen. De oorzaak vanepilepsie is moeilijk vast te stel-len. In 70 tot 80 procent van degevallen kan men epileptischeaanvallen met geneesmiddelenonderdrukken. Onregelmatig in-nemen van de voorgeschrevenmedicatie, alcohol gebruiken,vermoeidheid, emoties en stresskunnen een epileptische aanvaluitlokken. Voor wie er niet meevertrouwd is, is zo’n aanval be-angstigend. Leerkrachten en klas-genoten weten dus best wat bijzo’n aanval gebeurt en hoe zemoeten reageren. Onvoldoen-de kennis leidt meestal tot pa-niek, die op het kind wordt over-gebracht. Ook gaan ouders enleerkrachten epileptische kinde-ren wel eens overbeschermenen daardoor worden ze (te) af-hankelijk. Opvoeden zoals alleandere kinderen is de boodschap.Laat het kind verantwoordelijk-heid leren dragen en zelfvertrou-wen aankweken. Een kind dataangemoedigd en gesteundwordt, zal de epilepsie niet alsmiddelpunt van zijn leven gaanbeschouwen.Brochures en adressen van zelf-hulpgroepen voor ouders kan ukrijgen bij de Vlaamse Liga te-gen Epilepsie - Albertlaan 135 -1190 Brussel - tel 02-344 32 63en op de provinciale afdelingen(Antwerpen: 03-230 73 75 - Leu-ven: 016-32 97 01- Hasselt: 011-22 30 10 - Gent: 09-222 04 04en Brugge: 050-34 24 24).

■ ALLES KITS OP SCHOOL?

Rommel en chaosSlechts de helft van de Vlaamse jongeren vindt dat hij op schoolvoldoende kansen krijgt om zichzelf te ontwikkelen. Dat blijkt uiteen enquête van Klasse voor Jongeren bij 2000 leerlingen uit ASO, TSOen BSO. Eén leerling op drie (38 %) vindt voorts dat het rapport zijn

schoolprestaties niet correctweerspiegelt (32 % beweert hettegendeel). Wat u in de grafiekniet ziet, is dat leerlingen uithet BSO zich positiever uitla-ten over de aangeboden mo-gelijkheden en het beeld dathun rapport schetst dan ASO’ersen TSO’ers. Opvallend is ook

dat in ASO en BSO de klachten vooral komen van jongens, in TSOvan meisjes. Alle klachten ten spijt vindt de meerderheid van deleerlingen dat zijn school rustig en goed georganiseerd is. Amperéén leerling op zes (16 %) spreekt van een rommelige en chaotischesfeer. Vooral ASO-scholen scoren op dit vlak goed bij hun leerlin-gen: 8 procent tegenover 20 procent in TSO/BSO.

0 20 40 60 80 100%

16 24 58 2

Er heerst een rommelige en chaotische sfeer in mijn school.

Niet enkel mijn resultaten op school tellen, ik krijg ook de kans mijzelf te ontwikkelen.Stellingen voorgelegd aan 2000 leerlingen:

50 26 20 4

De cijfers op mijn rapport weerspiegelen correct mijn schoolprestaties.

38 26 32 4

Enquête van Klasse voor Jongeren bij 2000 Vlaamse jongeren, cijfers in procenten. KLASSE GRAFIEKm Akkoord m Gematigd m Niet akkoord m Geen mening

■ LESPAKKET

Wandelende takkenTien miljoen Belgen bezittensamen zo’n drie miljoen kat-ten en honden. En dan hebbenwe het nog niet over de hordenkanaries, goudvissen, cavia’s,wandelende takken of anderehuisdieren. Een huisdier hou-den betekent verantwoordelijk-heid opnemen, daar is op dejongste Werelddierendag nadruk-kelijk op gewezen. Kinderenverantwoordelijkheid aanlerengebeurt niet enkel thuis, maarook op school. En dan kan hethuisdier een goede invalshoekzijn. De vzw Ethologia schudtdrie lespakketten uit zijn mouwvoor het basisonderwijs: Het fa-miliealbum van de hond, De hondin het dagelijks leven en Vantijger tot kat. Het eerste, over dewolfachtigen, is nu beschikbaar.De inhoud: een handboek voorleerkracht met alle achtergrond-informatie; pedagogische steek-kaarten als basis voor activitei-ten (ontmoetingen met specia-listen uit de dierenwereld, stu-diebezoeken, leesoefeningen,films en muziek rond dieren,opzoekingswerk enz.); een pakillustraties (o.a. video’s en pos-ters met daarop de verschillen-de rassen en de geografischespreiding ervan). Internetsur-fers kunnen een voorsmaakjekrijgen op www.adoptaction.be.Prijs per pakket: 475␣ fr. inclusiefverzendingskosten - vzw Etholo-gia - Boechoutlaan 55 - 1853 Grim-bergen - tel 02-460 57 27

■ SITE-SEEING

Werk op het WebWie op zoek is naar werk endaarbij Internet gebruikt, heefteen streepje voor op wie dat nietdoet. Daar gaan de auteurs vanSolliciteren en Internet prat op.Bedrijven plaatsen steeds meerhun vacatures op virtuele pagi-na’s. Ook zogenaamde nieuws-groepen bevatten interessanteaanbiedingen.Firma’s bespa-ren op die ma-nier dure ad-vertentieruim-ten in de meerstoffelijke me-dia. Bijgevolgis solliciterenvia e-mail allang geen ra-riteit meer. Be-drijven plaat-sen hyperlinks bij hun adver-tentie, die de werkzoekende naarhet gepaste sollicitatie- of cv-

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Fouten blijven maakenLeerlingen missen basiskennis. Proble-

men die in het zesde leerjaar lageronderwijs opgelost lijken, steken in

het secundair opnieuw de kop op. Leer-problemen ontdekken en signaleren blijktniet de sterkste kant van het Vlaamssecundair onderwijs. Evaluatie staat somshaaks op de aanpak in de klas en als ereen remedial teacher is, dan strandt diewel eens op een eiland. Waarom blijvenleerlingen fouten schrijven?

Van een leerling die uit het zesde jaar lageronderwijs komt, mag men verwachten dathij de basisbegrippen van de Nederlandsespelling beheerst. Of niet? Onderzoekersnamen de proef op de som en schotelden 1400eerstejaars en 2000 vierdejaars secundair een dicteevoor. Daarin onder meer klankzuivere woorden (woor-den die men schrijft zoals ze klinken: taart, pet, hardop…),regelwoorden (je past een regel toe, bijvoorbeeld d of dt) en weetwoorden (er is geen regel,je moet gewoon weten hoe je het woord schrijft).

UitvallersVan de eerstejaars maakten de leerlingen uit de A-klassen gemiddeld 13 fouten in hun dictee,de eerstejaars uit de B-klassen maakten er gemiddeld 35. De vierdejaars scoorden naarverwachting beter met respectievelijk 5 (ASO), 8 (TSO) en 17 (BSO) fouten. Het viel deonderzoekers op dat in zowel het eerste als het vierde jaar meisjes een stuk beter spellen danjongens. Voorts maken alleleerlingen hoofdzakelijkfouten tegen spellingregels,meer dan tegen weetwoorden bijvoorbeeld. In het eerste jaar B ten slotte schrijft bijna 15procent van de leerlingen klankzuivere woorden, de eenvoudigste dus, nog verkeerd. Speci-fiek onderzoek rond open en gesloten lettergrepen (later of laater, vergising of vergissing?) levertin het eerste jaar A 9 procent en in het eerste jaar B bijna 49 procent leerlingen op die debasiskennis onvoldoende beheersen. De onderzoekers spreken van uitvallers.

Wie dond noLeerproblemen die op het eind van het lager onderwijs opgelost lijken, keren (vaak heviger)terug in het secundair onderwijs. Dat geldt zeker voor lees- en spellingproblemen. Deleerlingen moeten meer leerstof verwerken, ze moeten dat zelfstandiger doen dan vroeger,in een vreemde taal vormen de vele nieuwe woorden een hinderpaal... Lees- en schrijfpro-blemen uiten zich inderdaad sterk als in het secundair de leraars Frans, Engels en Duits hunopwachting maken. Een taak als «Leer de Franse woorden op bladzijde 16» is voor eenleerling met dergelijke problemen een heel lastige opgave en daar zijn leerkrachten zich nietaltijd van bewust. Als Ruben (14) schrijft ‘Wie dond no wat te doe’ in plaats van ‘We don’tknow what to do’, dan zal bladzijde 16 uit het hoofd leren hem geen baat bijbrengen (als hethem al lukt). Het probleem zit duidelijk dieper. Ruben heeft een leerprobleem. Weet u welk?

Uit de problemenHoe kan een school omgaan met leerproblemen van leerlingen? Een stappenplan.1. Probeer leerproblemen zo vroeg mogelijk te ontdekken. Voor Nederlands kan datbijvoorbeeld via een gericht dictee dat een foutenanalyse mogelijk maakt. De resultatendaarvan zijn ook interessant voor de leerkrachten vreemde talen.2. Zorg dat alle leerkrachten een basiskennis hebben van leerproblemen en er hun les naarkunnen richten. Daar profiteren alle leerlingen van. Een inductievere aanpak waarbijleerlingen een grammatische, wiskundige enz. regel zelf moeten afleiden in plaats isbijvoorbeeld een nuttige strategie om inzicht bij te brengen.3. Stippel een gedifferentieerd evaluatiebeleid uit waarbij een toets het echte verlengstukis van de lessen en waarin plaats is voor leerlingen met leerproblemen. Proefwerkenmondeling afnemen, meer tijd geven voor de opgaven, bepaalde fouten anders beoordelenkan leerlingen met problemen beter doen scoren.4. Maak van de remedial teacher geen bezemwagen, maar stel een remediëringsplan op.Organiseer begeleiding van leerlingen met leerproblemen zoveel mogelijk binnen de les.Schakel de remedial teacher enkel in bij zware problemen.P. Ghesquière en Q. Ruijssenaars, Leerproblemen in het middelbaar onderwijs, 143 blz., 560␣ fr.- Met bijdragen voor het secundair onderwijs over de klas als sociale leeromgeving, faalangst,problemen met spellen, lezen, rekenen en wiskunde en de begeleiding van leerlingen met leerproble-

men. - Verkrijgbaar in de handel - uitg. Acco - Tiensestraat 134-136 - 3000 Leuven - tel 016-2911 00 - fax 016- 20 73 89

Meisjes spellen beter dan jongens

formulier loodsen. En aangezien een e-mailkandidatuur sneller reist dan hetlicht, staat de postbode die de traditio-nele sollicitatiebrief moet bezorgen vooreen ongelijke strijd. De sollicitant moetwel goed weten of het bedrijf in kwes-tie ongevraagd elektronisch sollicite-ren wel apprecieert. Solliciteren enInternet bevat naast Nederlandse be-drijfsinformatie ook heel wat URL’svan internationale firma’s. Voorts bij-dragen over het elektronisch curricu-lum vitae, sollicitatie-advies en data-banken op het Web, een introductietot Internet en een instap voor uweigen homepage. Niet in het boek ver-meld maar wel terug te vinden op hetnet zijn de Belgische jobsites: Jobs &Career (www.jobs-career.be), VDAB(www.vdab.be), Personeelsgids (www.vum.be/pg), Jobhunt (www.jobhunt.be),Vacature (www.vacature.be), De Streek-krant (www.streekkrant.be), De Koop-jeskrant (www.koop-jeskrant.be), Jobsin Belgium (belgium.hotjobs.net/index_nl.html).

■ INTERNET

Surfen op vonkenEen school in het Britse Manchester is alseerste op Internet aangesloten via deelektriciteitskabel. De toepassing bete-kent een doorbraak voor de verbin-dingstechnologie. Het systeem lijkt wel-iswaar erg veel op Internet via de televi-siekabel, maar het heeft als voordeeldat veel meer huizen een elektriciteits-aansluiting hebben dan een kabelaan-sluiting. De snelheid zou tien keer ho-ger liggen dan bij een conventioneletelefoonverbinding.

■ SCHOOLUNIFORM

De schaar erinCuba gaat de broeken van de school-kinderen inkorten. Op die manier hoopthet ministerie van Onderwijs textiel tewinnen voor 28.000 schooluniformen.Hoewel het land met zware economi-sche moeilijkheden heeft af te reke-nen, wil zijn leider Fidel Castro kostewat kost het principe van gratis onder-wijs handhaven. De kortere school-broek moet hiertoe bijdragen.

■ DE NASLEEP VAN ‘68

PistoolschotRomeinse loodgieters kwamen er metde schrik vanaf toen tijdens werkenaan de regenpijp in de La Sapienzauniversiteit plots een schot afging.Op de werkplaats, vlakbij het man-nentoilet, vond de politie een roestigmaar nog goed functionerend pis-tool, een Beretta kaliber .22 met weg-geschraapt serienummer. Zij vermoedtdat het wapen een restant is van derevoltes van 1968 en 1972. Het inci-dent zorgde wel voor ongerustheid.Vorig jaar nog werd aan dezelfde uni-versiteit een student neergeschoten.

KLASSE NR.83 39

D

h

ue0ega

I A L O O G

Gratis naar de expo inLissabonHonderden lezers hebben zich inge-schreven voor het aanbod van Klas-se om de expo in Lissabon te bezoe-ken. De meeste weekends zijn on-dertussen volgeboekt. We hebbenechter nog één verrassingsweek-end voor twee personen voor ugereserveerd. Gratis. U vertrekt tij-dens de grote vakantie op een vrij-dagmorgen en komt terug op eenmaandagavond. Ondertussen hebtu de expo’98 bezocht én de stad

Lissabon. Wijzorgen voor

de reis, het vervoer ter plaatse, typi-sche maaltijden, een gids enz. Hetvolledige programma vindt u in Klasse81 van januari. De gewone prijs voordit Klasse-weekend is zo’n 23.000␣ fr.per persoon. U krijgt het gratis (voortwee personen!). Wat u daarvoormoet doen? Schrijf ons een briefje(liefst niet meer dan één bladzijde)waarin u Klasse beoordeelt op devolgens u en/of uw collega’s driesterkste en drie zwakste punten. Ookuw mening over Klasse voor Oudersof Klasse voor jongeren is welkom, netals ideeën en voorstellen voor arti-kels. Wij houden immers graag reke-ning met wat de lezer denkt. Wàt uschrijft doet er niet toe, als het maareerlijk is. Slijmballen maken niet meerkans dan andere. Geen kunstbrie-ven, knutselwerk, troetelkaarten, sier-schrift of geparfumeerde omslagendus. Doe maar gewoon. Alle brievenbelanden in een kist waaruit de on-schuldige hand (kent u er nog een?)geblinddoekt de winnaar pikt. Uwbrief moet in de kist zitten vóórdonderdag 2 april. De winnaar krijgtmeteen een telefoontje van ons omde definitieve vertrekdatum vast teleggen. Als hij al voor de reis wasingeschreven, krijgt hij zijn geld te-rug.Schrijf naar Klasse (Mijn mening) -Koningsstraat 138 - 1000 Brussel

Uw sticker is klaarEindelijk kan u er openlijk voor uitkomen dat u een mens met klassebent. Daarvoor plakt u deze stickerop uw boekentas, fiets, auto of voor-hoofd. Loopt toevallig de-man-met-de-boekenbons door uw school ofstraat, dan maakt u meteen kans opzo’n bon van duizend frank. Elkemaand opnieuw. Zet uw adres op

een kaartje en vermeld «Graag desticker!». Wij doen de rest.Schrijf naar Klasse (Sticker) - Konings-straat 138 - 1000 Brussel

Bedankt, lieve leraar(ja, u)U krijgt uw eigen exemplaar van Klas-se per post toegestuurd. Dat is han-dig. De nieuwsbrieven voor oudersen leerlingen kunnen we onmogelijk

40 KLASSE NR.83

Het voorbije jaar we scholen zich inKLASSE voor Oex.). Het blad vmaand op 662.in 2883 Vlaamsmet de eerste onderwijs (83␣ % v

aan alle ouders en leerlingen opstu-ren. Daarvoor hebben we uw hulpnodig. Duizenden leerkrachten in Vlaan-deren delen die Klasses elke maand inde klas uit. Dat zorgt toch altijd voorwat extra werk. Daarom bedankenwe u daar uitdrukkelijk voor. Somskrijgen we brieven van ouders of leer-lingen waarin ze erover klagen datKlasse voor Ouders of Klasse voor Jon-geren op hun school slordig, te laat ofonverschillig wordt uitgedeeld. Hetengagement van de leraar maaktvoor hen (én voor de boodschap diewe samen willen uitdragen) een grootverschil. Dankzij deze nieuwsbrievenworden ook ouders en leerlingen op-geroepen om hun verantwoordelijk-heid te nemen, om mee te doen en tedenken als het gaat over opvoedingen onderwijs. Het komt niet langerallemaal alleen op de rug van deleraar terecht. Zo maken we samenschool. Op heel veel scholen gebeurtdat met veel enthousiasme. Bedanktdus om de nieuwsbrieven van Klassetijdig (en met een steuntje) door tespelen aan ouders en leerlingen.Hebt u vragen, problemen of voorstel-len i.v.m. (de distributie van) Klassevoor Ouders of Klasse voor Jongeren?Schrijf ons. Klasse (distributie) - Ko-ningsstraat 138 - 1000 Brussel.

Recht naar DakarHeel veel leerkrachten, ouders enleerlingen schreven ons een brief omzich kandidaat testellen voor de ex-peditie van Klassenaar Afrika (zie Klas-se nr. 78). Die ver-loopt in samenwer-king met het NCOS.De jury selecteer-de uiteindelijk éénleerkacht (Els Jans-sens), één ouder(Hilde De Boes) enéén leerling (Maar-ten Hoppenbrou-wers). Zij trekkentijdens de paasva-kantie naar Sene-gal: Dakar en om-geving. Ze komenop een eigen ma-nier in contact metde lokale bevolking,bezoeken er ont-wikkelingsprojectenrond opvoeding enonderwijs enz. Vooralle drie is het deeerste kennismakingmet Afrika. Ze krijgen pen en papiermee. Hun ervaringen leest u later inKlasse.Spijtig voor alle andere (en dat menenwe: bijzonder waardevolle) kandida-ten. Maar zoals u wist, kunnen ermaar drie mensen mee. Uw motivatieen betrokkenheid tonen toch weer degrote interesse voor de derde wereld,ook bij ons.

Cartoons met KLASSEU was er snel bij om het cartoon-boek van Klasse te bestellen. Hetverschijnt pas over enkele weken. Al

ebben 285 nieu-geschreven voorders (+ 38.000rschijnt nu elke00 exemplaren scholen tot enraad secundairn de doelgroep).

wie de bon uit vorige Klasse heeftingestuurd, krijgt het boek zo snelmogelijk opgestuurd. Maar dat kandus nog even duren. Wie de bonnog wil insturen: snel zijn. Via Inter-net kan u nu al wel Klasse-cartoonsversturen naar uw vrienden in bin-nen- en buitenland. Bezoek de sitevan Klasse: www.artefact.be/klasse

Gratis op uw dakOp verzoek van enkele scholen heeftde hoofdredacteur van Klasse een«lezing» uitgewerkt: een persoonlij-ke en verrassende uiteenzetting overde geheime kunst van het lesgeven(the secret art of teaching). Tien scho-len kunnen de man een uurtje uitle-nen voor een geïnteresseerd pu-bliek van leerkrachten. Overtuig

ons ervan dat uzo’n publiek hebtof bent: u krijgt hemgratis. Doe met-een ook een voor-stel met plaats,mogelijke data enhet telefoonnum-mer van de con-tactpersoon. No-dig: een micro, eenoverheadprojectoren een glas water.Schrijven naar Klasse(de hoofdredacteur)- Koningsstraat 138- 1000 Brussel.

Kermis inde klas

✍ Gretig neemik in KLAS-

SE (nr. 80) de ver-halen rond lasti-ge leerlingen door.Het is duidelijk: her-kenbaar. Het geeft

je moed dat je er niet alleen voorstaat. En dat merk je inderdaad doorer met collega’s over te praten envooral als deze durven toegevendat ook zij het soms moeilijk kun-nen vinden met sommige klassen.Valérie Cassement - leerkracht - Gent✍ ✍ ✍ Problemen moeten bespro-ken worden, kritiek geanalyseerd, trans-fer gelegd en lessen getrokken uit...We beklemtonen niet te erg het las-tige gedrag. We zullen eerder hetpositieve beklemtonen en in de verfzetten. Belonen helpt! Straffen issoms een noodzakelijk kwaad maar

helpen doet het miniem.Jos Baelus - directeur - Westerlo

✍Wat ik heel belangrijk vind, issoepel kunnen zijn. Als ik voel

dat het te druk is, wissel ik gewoontwee lessen om. Of ik maak eenlesmoment niet te lang. Altijd ligteen vertelboek klaar om de kinderenrustig te laten worden. Sfeer is heelbelangrijk. De klas moet gezelligzijn. Veel kinderen kunnen heel moeilijkluisteren zonder iets anders te doen.Ik laat ze een tekening inkleuren ter-wijl ik vertel. Ik laat ze dus m.a.w.geen kans om te beginnen prutsen.Ik maak ook altijd heel duidelijkeafspraken waar de leerlingen zichmoeten aan houden.Mia Stroobandt - leerkracht - Asse-broek

✍Zoals uit jullie artikel blijkt, komthet inderdaad erop aan leer-

lingen niet lastig te laten worden.Want als preventie niet gebeurd is,dan wordt het moeilijker. Ik zou dur-ven stellen dat in dat geval geleide-lijkheid en redelijkheid twee leidra-den moeten worden: bouw een per-soonlijke aanpak op van miniemetot maximale reactie. Negeren, ver-nederen zijn volgens mij misschienwel tijdelijk efficiënt maar zeer nefastvoor de toekomst van de jongere.Altijd moet een straf redelijk kunnenverantwoord worden. Collectieve actievan de collega’s kan, maar het brengtje niet altijd persoonlijk respect op.Als het duidelijk wordt dat het eenmachtsstrijd is, wordt het meestaleen (pyrrus)overwinning voor de leer-kracht en de directie of de school,maar een morele nederlaag.Jean-Marie Schepens - leerkracht - Gavere-Asper

✍Om over gezagsproblemen enomgaan met leerlingen idee-

ën uit te wisselen is er op mijnschool geen ruimte. De ‘oudere garde’regeert met ijzeren hand en heeftaan die problematiek geen bood-schap en de leerkrachten die moei-lijkheden hebben, moeten zich maarzien te redden of moeten gewoonhet lesgeven opgeven. Dus met mijnklaservaringen i.v.m. moeilijke leer-lingen kan ik niet bij collega’s te-recht. Dit is gedeeltelijk te begrijpen,omdat zo’n onderwerp in onze lera-renopleiding (jaren 60-70) niet aanbod kwam. Dus zijn we ook nietgeschoold om die problemen te be-spreken. En als er van de directie ookgeen interesse uitgaat, laat staan fi-nanciële steun om bijvoorbeeld eencursus te volgen, waar sta je dan alsgemotiveerde leerkracht?Naam en adres bekend bij de redactie

✍Ik geef reeds lang les in hethoger onderwijs. Een publiek

dat natuurlijk minder lastig is dan hetsecundair. Maar toch hebben onzestudenten hun hele leven reeds opschoolbanken gezeten en slaat deverveling ook bij hen toe. Ik zegmeestal bij het begin van het acade-miejaar dat elke student een reke-ning heeft in mijn hoofd. Als ze goedmeewerken dikt hun debetkant aan,als ze babbelen hun creditkant. Eenstudent die heel actief is, kan zich zoiets meer permitteren. Bij storend

(advertentie)

(advertentie)

hg

nge0ep

OVERLEVINGSTIP 1.Gratis:red 131 mensenlevensEr bestaat een eenvoudige trucom 131 mensenlevens per jaar teredden. Dat zijn er al véél meerdan er pakweg door de dollekoeien-ziekte te grazen zijn genomen. Umoet er geen stickers voor kopenen geen medicijnen voor slikken.De truc kost niets en veronder-stelt alleen dat u doet wat desamenleving van u vraagt. Meerniet: meteen 130 levens gered (enwaarschijnlijk ook dat van uzelf envan wie u lief is: minstens 131dus). Als u het ziet zitten, draait ugewoon het blad onderstebovenen doet u mee. Als u het niet zietzitten, doet u gewoon voort zoalsu bezig bent. Deze overlevingstipwordt in de drie Klasses gepubli-ceerd voor één miljoen lezers. Aanu de keuze. Volgende keer: overle-vingstip 2.

Hamlet Dewit

Voor al uw vragenover onderwijs belt u de

Infolijn van hetdepartement Onderwijs:

tel 02-219 18 00

In ons land vallen 1300 verkeersdo-den per jaar. Dat kan meteen 10procent minder als iedereen in debebouwde kom zijn veiligheidsgor-del zou dragen. Nu draagt slechts60 procent van de mensen hungordel voor een ritje in de bebouwdekom. Nochtans is hij net daar zeernuttig. Iedereen altijd de gordel aan:elk jaar minstens 131 levens gered(en dan zwijgen we nog van deduizenden zwaargewonden). Klei-ne moeite toch?Met dank aan het Belgisch Instituutvoor Verkeersveiligheid.

Het voorbije jaarwe scholen zich inKLASSE voor Joex.). Het blad vmaand op 193.in 583 secundairvan de doelgroe

gedrag herinner ik hen aan hun re-kening die uit balans gaat maar ikkrijg op deze manier vooral veel in-teractie.Karin Van Tendelo - docent - Antwer-pen

✍Ik beaam ten volle dat hetecht belangrijk is, hoe moeilij-

ker de klas, hoe beter je je lessensecuur moet voorbereiden. Je moeter echt voor zorgen dat je je lesvoor-bereiding perfect kent zodat je alertvoor de klas staat. Ook ondervond ikdat het aanspreken met de naamheel belangrijk is. Ik ben als oplei-dingspedagoge verbonden aan eenopleiding tot leerkracht lager onder-wijs en bouw de ideeën van VanMossevelde in mijn cursus didactiekin. Ik ben zeer enthousiast over zijnideeën. De meeste leerlingen heb-ben nog nooit gehoord van positie-ve herdefiniëring etc. Ik vind datzeer effectief.Agnes Mat - docent - Leuven

42 KLASSE NR.83

ebben 184 nieu-eschreven vooreren (+49.000

rschijnt nu elke00 exemplaren scholen (72␣ %).

Werkingstoelagen

✍Ik ben ontgoocheld (misschienomdat ik directeur van een vrije

school ben en dus ook het financiëleluik ken) over het artikel «Elke leerlingis ook geld» (KLASSE nr. 81). Daar

worden alleen de toelagen van hetgesubsidieerd onderwijs vermeld enniet die van het gemeenschapson-derwijs. Durft de redactie die cijfersniet publiceren, mag ze niet, wil zeniet, kan ze niet, of... erger nog: kentze de cijfers niet!?Willy Messiaen - directeur vrije school -Harelbeke

✍Zeer spijtig werden de cijfersvan het gemeenschapsonder-

wijs niet opgenomen. Censuur? Heelhet onderwijsveld heeft toch rechtop deze cijfers. Duidelijk geïnformeerdemensen hadden het debat over dete verdelen Argo-pot van 635 mil-joen dan misschien serener gevoerd.Dirk Buelens - directeur Sint-Maarten-school - Hombeek

✍De werkingstoelagen en heelde financiële regeling van scholen

zijn mij steeds onduidelijk geweesten lijken mij oneerlijk. Kan iemandmij zeggen waarom er verschillenderegelingen zijn voor de verschillendescholen (vrij onderwijs, gemeente-lijk, gemeenschap)? Of is het toch zodat de ene leerling meer waard isdan de andere?Paul Neyens - ouder - Merelbeke

✍Is het jullie echt niet bekenddat het gemeenschapsonder-

wijs al zoveel jaren lang een factordrie meer ontvangt per leerling danhet gesubsidieerd onderwijs? Blijk-baar stopt objectiviteit als de situatiete pijnlijk wordt.Herman Keppens - directeur TI Sint-Carolus - Sint-Niklaas

✍Als directie van een basisschoolmet vier vestigingen blijven de

ongelijke verdelingen me storen.De secundaire scholen ontvangenhet dubbele van wat een basisschoolkrijgt, zodat ook het dubbele kanworden besteed aan onderhoud,hygiëne en aan het uitvoeren vanklussen. Kopies en leerboeken wor-den van onze schaarse subsidies be-taald, terwijl men die aanrekent (enwinst maakt?) in het secundair on-derwijs. Om in te spelen op een snelevoluerende maatschappij ontbre-ken ons de mogelijkheden en hup-pelen we achteraan, wat o.a. het pc-bestand betreft. We stellen vast datde gemeente soms rijkelijk uit degemeentekas put om haar net tebevoordelen. Waar blijft hier de grond-wettelijke gelijkheid van de burger?Ook hier wordt het gemeenteperso-neel ingeschakeld om de school schoonte houden. Wordt ernaar gestreefdom op dit vlak de lat gelijk te leggen?Ongelijke behandeling komt zekerin meer domeinen voor. Dit is on-aanvaardbaar en druist in tegen derechten van elk kind.Mil Op de Beeck - directeur vrije school- OLV-Waver

✍De bijdrage van het kleuter- enlager onderwijs aan het Vlaams

Secretariaat van het Katholiek On-derwijs wordt voor de basisscholenal meer dan tien jaar berekend op 85procent van de werkingsmiddelen.Basisscholen storten daarvan 2,10procent als bijdrage voor de werkingvan de onderwijskoepel, wat in glo-bo neerkomt op een bijdrage van1,78 procent in plaats van 3 procentzoals uw artikel suggereert. De bere-

keningsformule in het katholiek ba-sisonderwijs is de volgende: werkings-toelagen x 85␣ % x 2, 10␣ % = bijdra-ge. Mijn basisschool ontving voorhet schooljaar ‘96-’97 een bedragvan 2.147.102␣ fr. werkingstoelagen.Daarvan werd 38.326␣ fr. doorgestortnaar de diensten van de Guimard-straat als bijdrage aan haar werking.Hugo Ruymbeke - directeur - Kield-recht

WeddeverschilHoe is het te verantwoorden datleerkrachten uit het basisonderwijs,die meer lesuren presteren en daar-enboven opgezadeld worden metallerlei toezichten en nevenactivitei-ten (dikwijls buiten hun opdracht),minder in hun loonzakje vinden danhun collega’s uit het secundair? Moetenwij hieruit besluiten dat lesgeven inhet basisonderwijs door het depar-tement als minderwaardig wordtbeschouwd? Persoonlijk vind ik datdeze hardwerkende en misschien teidealistische leerkracht op zijn minsteen even hoge verloning verdienen.Hoelang moeten wij deze onrecht-vaardigheid en discriminatie nog to-lereren?Naam en adres bekend

(advertentie)

Afgiftekan

toor Gen

t XM

inisterie van

de V

laamse G

emeen

schap

Dep

artemen

t On

derw

ijs - Red

actiesecretariaat KL

ASSE

Kon

ingsstraat 138 - 1000 B

russel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

/PP

B 331

Als u als leerkracht de mensen- en kinderrechten respecteert…

… toont u respect en belangstelling

✓ Ik heb respect en belangstelling voor de leerling als een zichontwikkelende mens.✓ Ik aanvaard dat een leerling op zoek is en fouten maakt.✓ Ik zie de leerling als een mens met eigen gedachten, verlangens engevoelens, sta daarvoor open en beschouw hem/haar niet louter alsiemand op wie ik leerinhouden moet overdragen.

… toont u begrip

✓ Ik beoordeel niet te snel, maar tracht te begrijpen.✓ Leerlingen hebben bij mij het gevoel te mogen zoeken,experimenteren, falen.

… wilt u luisteren

✓ Ik ben bereid echt te luisteren naar leerlingen.✓ Ik geef de leerling de kans het te zeggen zoals hij/zij het wil zeggen.

… heeft u tijd

✓ Ik maak tijd voor mijn leerlingen.✓ Ik maak hen duidelijk dat ik mij niet alleen met de leerstof wilbezighouden.

… bent u oprecht

✓ Ik ben echt. Er is overeenstemming tussen wat ik ervaar en voel enwat ik zeg en doe. Zo leg ik de basis voor vertrouwen.

… leeft u zich in

✓ Ik tracht mij in te leven in de gevoelens van de leerling.✓ Ik creëer een sfeer waardoor leerlingen hun eigen meningen enideeën kunnen aanbrengen.

… bent u democratisch

✓ Ik sta niet boven, maar naast mijn leerlingen. Ik gebruik invloed,geen macht.✓ Ik stimuleer tot werken, geef niet te snel kritiek, maar moedig aan.✓ Ik aanvaard dat leerlingen anders kunnen zijn en wil met hensamenwerken.

Uit «Kinderrechten, een taak voor iedereen», vormingsmap over de rechten van het kind. Demap kost 400␣ fr. U kan ze bestellen bij het Belgisch Comité voor Unicef - Kunstlaan 20 - 1000Brussel - tel 02-230 59 70 - fax 02-230 34 62.Klasse geeft 50 exemplaren weg aan wie op deze tekst reageert (voorbeelden, kritiek,commentaar, voorstellen…)Klasse (RECHTEN) - Koningsstraat 138 (8ste verdieping) - 1000 Brussel.

Het Verdrag voor de Rechten van het Kind werd in 1989 door de Verenigde Naties aangenomen.Sinds 1992 is dit Verdrag ook in België van kracht.