Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.67 • September 1996

Leraarsvliegenerin

Leraarsvliegenerin

(advertentie)

KLASSE NR.67 3

Gedreven leerkrachten die zeniet zien vliegen.VIZIER p. 4-11.

IN DIT NUMMER

4-11Leraars vliegen erin

Hoe gemotiveerd zijn de Vlaamse leerkrachten? Voelen ze zichgoed op school? Wat ergert hen het meest? De resultaten van eenexclusieve enquête bij 2000 leerkrachten. Tien daarvan volgenwe bovendien op een bijzondere training. En we sluiten ditdrieluik af met een zoektocht naar het type leraar dat in u schuilt.

15Cultuurdagen voor leraars

Leraars leren nog het meest van elkaar, zeker als ze praktijkerva-ringen kunnen uitwisselen. Dat is het succes van de CANON-

cultuurdagen die het departement Onderwijs voor de tweede keer organiseert. Vier dagen in vierprovincies. Houden wij uw stoel al warm?

28-29Een muis in de klas

Ze zijn bang van de leraar, zijn vragen en zijn toetsen. Ze krijgenbuikpijn en willen niet naar school. Eén op de tien leerlingenkampt met een ernstige vorm van faalangst. Kan de leraar hen welgerust stellen?

30-31De avondschool

«Eigenlijk ben ik een verwend leraar», zegt Guy, als hij om tien uur‘s avonds zijn leerlingen een goede nachtrust wenst. Zijn jongsteleerling is 18, de oudste is 56. Een reportage in de avondschool van het volwassenenonderwijs.

32-33Ouders op de piramide

«Onze school zou niet dezelfde zijn zonder de ouderwerking diewe nu kennen», stelt een schooldirecteur uit Geel. Toch beschou-wen veel leerkrachten ouders nog als vervelende pottenkijkers.Soms terecht.

34-35Kindermishandeling

Julie, Melissa en de anderen. Iedereen heeft de televisiebeeldengezien. Leerlingen zitten met vragen, ouders reageren overbe-zorgd. Sommige kinderen komen met hun eigen verhaal naarboven. Hoe reageert u als leraar?

• JOURNAAL p. 12-14

• IDEE p. 15-26

• SIGNAAL p. 36-37

• INFOLIJN p. 38

EXTRA BIJLAGE:De nieuwe spelling.

DE ROTSEr zijn geen zekerheden meer. Neemnu de juiste schrijfwijze van woorden.Daar is de leraar (met de rode pen in deaanslag) van oudsher meester in. Endan zagen ze met de nieuwe spellingook nog die poot onder zijn stoel weg.Dit is geen zaak van het vak of de leraarNederlands alleen. Van leerkrachtenwordt algemeen verwacht dat ze cor-rect spellen. Nieuwe regels maken datniet gemakkelijker. Maar misschien geeftde discussie daarrond ons wel de kansom voor de oude, onveranderde regelsnog eens de puntjes op de i te zetten. Albij al verandert er immers niet zo gekveel. Waarschijnlijk heeft u er (net alswij) niet om gevraagd. Maar nu denieuwe spelling er toch is, zal onderwijsmaar weer de voortrekker spelen, ze-ker? KLASSE schakelt alvast over. Enopdat u in deze onzekere tijden ook optaalvlak de rots in de branding zoukunnen blijven, vindt u in het hart vandit blad een extra-bijlage over de nieu-we spelling. Zullen we daar samenonze tanden op stuk bijten?

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het Ministerievan de Vlaamse GemeenschapDepartement Onderwijs

Nr.67 • September 1996

HoofdredacteurLeo BormansProduktcoördinatorDiana De CaluwéRedactieGaby De MoorJan T’SasMichel Van LaereRedactiesecretarisPatrick De BusscherSecretariaatAnny Lecocq

Foto’s: Luc DaelemansCartoons: CampVormgeving: Marc Herman

Verantw. uitgever: Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900 fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en vanelk niveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen viade eigen schooladministratie.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. nieuwsbrief ouders 02-211 45 64Telefax 02-211 46 61

Bang van de school. p. 28-29.

Leraars de betweters, oudersde lastposten? p. 32-33.

CRE

ATI

VE B

AC

KGRO

UN

DS

& T

EXTU

RES

Deze maand inKLASSE voor Ouders:

• Hoe help ik kinderenmet faalangst

• De plaats van ouders op school

• De nieuwe spelling

V I Z I E R

4 KLASSE NR.67

De vakantie zit erop. Werner wandelt naar zijn klas. Hij vliegt, hij zweeft.

Zevliegenerin

Dit jaar wil hij geen problemen in de klas, geen gezeur en geen luidruchtige leerlingen.Hij heeft voldoende brandstof bijgetankt en steekt het schoolplein over. Onderweg,links en rechts, oppervlakkig zwaaiende collega’s. Werner draait de motor warm en isklaar voor de vlucht. Samen met hem zijn meer dan 140.000 leerkrachten in Vlaande-ren weer aan hun opdracht begonnen.Hoe gedreven geven zij les? Stappen zij ‘s morgens blakend van motivatie de cockpitin? Of trekken ze hun vleugels in bij de gedachte aan niet-gemotiveerde leerlingen,klagende ouders, stugge directie, moeilijke en uitgebluste collega’s...? Hoe ver gaathun goede wil?Tweeduizend leerkrachten antwoordden oponze vragen over hun motivatie. Uit de resul-taten blijkt dat zij alvast nog stevig bereid zijnom tegen de wind in te vliegen.

SterkLeraars geven graag les. Negen op de tienleerkrachten (92 %) getuigen van een ge-zonde dosis motivatie. Bijna de helft (48 %)noemt zich zelfs sterk gemotiveerd. Leer-krachten hoger en secundair onderwijs scoren hoger dan gemiddeld maar hetbasisonderwijs doet nauwelijks onder. Ze geloven sterk in hun eigen inzet enmotivatie.

Als we hen vragen of ze zich ook goedvoelen in hun werkomgeving, daalt het en-thousiasme lichtjes. Toch antwoordt 80 pro-cent hierop positief, zij het iets minder uit-gesproken dan voor motivatie. Zo’n 20 pro-cent voelt zich matig tot niet goed op school.Maar of ze daarom de vleugels laten hangenis lang niet zeker.

ScherpDezelfde enthousiaste leraars worden in de

enquête bijzonder scherp als ze het hebben over agressie, problemen, schoolbeleidenz. Maar hun eigen motivatie heeft blijkbaar niets aan slagkracht verloren. Zien aldeze gedreven leerkrachten ze vliegen? Zeker niet. Ze willen ook geen andere job,integendeel. Wat hen vooral drijft is, ondanks alles, het contact met hun leerlingen.En ook al hebben sommigen de indruk dat er te veel tegenwind is, dat hun toestel teoud is of te vol zit... ze zien het zitten om er weer in te vliegen. Met volle kracht. ■

Klas

se G

rafie

k

(KLASSE-enquête bij 2000 Vlaamse leerkrachten)

Noemt u uzelf een gemotiveerd leraar?

Sterk gemotiveerd 48 %

Gemotiveerd 44 %

Matig 6,5 % Niet 1,5 %

Klas

se G

rafie

k

(KLASSE-enquête bij 2000 Vlaamse leerkrachten)

Voelt u u goed in uw werkomgeving?

Zeker wel 35 %

Ja 45 % Matig

16 %

Nee 4 %

KLASSE NR.67 5

6 KLASSE NR.67

Lievergeen andere job

«Nee, ik wil geen anderberoep uitoefe-nen». Dat zegttwee derde vande Vlaamse leerkrachten.Zo’n 12 procent kijkt weluit naar een andere job.Eén op de vijf twijfelt.Wat doet hen verlangennaar een andere horizonen wat houdt hen pre-cies aan de grond? Eenverkenningsvlucht.

Waarom gaat de leraar ondanks alles graagnaar school? De meeste leerkrachten (40 %) put-ten hun motivatie uit hun leerlingen. Het contactmet de jongeren maakt hun vak boeiend. Eenpraatje op de speelplaats, een gesprekje tijdens deles. Voeling houden met de jongeren speelt voorhen een grote rol. Voor veel leerkrachten gaat hunjob verder dan lesgeven. Zij willen de jongerenook persoonlijk begeleiden, hen wegwijs makenin de maatschappij.

«De wereld verandert onnoemelijk snel en dejongeren worden meer nog dan vroeger gecon-fronteerd met allerhande problemen. Zowel vansociale, emotionele als verstandelijke aard», ge-tuigt Lieve, lerares wiskunde. «Begeleiding vind ikdan heel belangrijk. De leerlingen worden emo-tioneel sterker, kritischer en krijgen meer per-soonlijkheid.»

Bloed en tranenBloed en tranenBloed en tranenBloed en tranenBloed en tranenDe leerlingen als bron van motivatie. Maar

daartegenover bespeuren de leerkrachten ook eensterke vermindering van de motivatie bij de leer-lingen zelf. «Veel leerlingen zijn schoolmoe. Hetwordt telkens moeilijker ze te kunnen boeien» iseen veelgehoorde uitspraak. De probleemleerlin-gen blijken vooral uit te munten in een passieve,onverschillige houding. Hun verbaal geweld ver-stoort de klassfeer grondig en doet menig leer-kracht bloed en tranen zweten. De meeste leer-krachten willen toch de handschoen opnemen enbeschouwen het als hun grootste uitdaging deze

jongeren («Het gaat vaak over meer dan een derdevan de klas. In grote klassen soms de helft.») weervlot te trekken. «Al gaat het hier niet uitsluitendover gedemotiveerde leerlingen. Ook jongerenmet leerproblemen vereisen steeds meer aandacht»,besluit Peter, leerkracht eerste graad secundair.

BabysitBabysitBabysitBabysitBabysitEen andere moeilijke klip om te omzeilen: de

ouders. Zij staan op de derde plaats in de categoriegrootste moeilijkheid in het leraarsberoep. Oudersworden dan als moeial bekeken, al valt het op datnaarmate de leerling ouder wordt, de ouders min-der problemen betekenen voor de leerkracht. Maarbij de kleuterleiders en in de lagere school staande ouders bovenaan de bronnen van ergernis.

Eén op de vijf kleuterleiders heeft moeite methun onverschilligheid.

«Ik voel me soms meer een babysit», zegt Riet,die al vijftien jaar kleuterleidster is. «Mijn dagtaakbestaat dan vooral in het verversen van luiers enhet verzorgen van kleuters. Een taak waarvoor ikniet ben opgeleid en die veel tijd opslorpt. Op diemanier kom ik nauwelijks of niet toe aan mijnecht werk.»

In het basisonderwijs lijkt de aanhoudendekritiek van de ouders de leraars te overspoelen.

«In de kleine scholen loopt het soms de spuiga-ten uit», zegt een leraar lager onderwijs. «Deouders weten dat de school afhankelijk is van hetaantal ingeschreven leerlingen en maken daar weleens misbruik van. Ik ga soms enkele leerlingen

PH

OTO

DISC

KLASSE NR.67 7

ZOU U EEN ANDER BEROEP WILLEN UITOEFENEN?zeker ja misschien nee zeker niet

Hoger 1 18 22 41 18Secundair 4-5-6 3 15 23 42 17Secundair 1-2-3 2 9 20 46 23Lager 2 8 24 44 22Kleuter 0 4 15 57 24De overgrote meerderheid van de leerkrachten denkt er niet aan van job teveranderen. Kleuterleiders het minst. Onderwijzers en regenten iets meer. Licentia-ten en docenten het meest.

NOEMT U UZELF EEN GEMOTIVEERD LERAAR?

Sterk gemotiveerd gemotiveerd matig gemotiveerd niet gemotiveerd

Hoger 55 43 1 1Secundair 4-5-6 63 32 3 2Secundair 1-2-3 41 49 8,5 1,5Lager 41 50 8 1Kleuter 41 48 11 0De motivatie ligt in elke categorie bijzonder hoog maar neemt nog toe in hetsecundair onderwijs en ligt uiteindelijk het hoogst in het hoger onderwijs.

VOELT U U GOED IN UW WERKOMGEVING?Heel goed goed matig niet

Hoger 47 41 11 1Secundair 4-5-6 39 40 12 9Secundair 1-2-3 36 44 17 3Lager 28 49 17 6Kleuter 28 50 20 2Acht op de tien leerkrachten voelen zich (heel) goed op school. Dat merken we vooralin het secundair onderwijs. Docenten in het hoger onderwijs appreciëren hunwerkomgeving nog meer: bijna de helft voelt er zich héél goed. Onderwijzers enkleuterleiders voelen zich ook wel goed op school, zij het iets minder uitgesproken.

WAT VINDT U DE GROOTSTEMOEILIJKHEID IN UW BEROEP?

1. De motivatie van de leerlingen2. De ouders3. Administratief werk4. Directie en collega’s5. StressIn het basisonderwijs staan de oudersbovenaan, in het secundair de leerlin-gen (in de eerste jaren vooral hun moeilijk

gedrag, in de hogere jaren hunalgemene motivatie). In hethoger onderwijs zorgt vooralde vernieuwing en de onzeker-heid daarrond voor problemen.

WAT VINDT U HET MEESTVERVELEND IN UW BEROEP?

1. Administratief werk2. Verbeteren3. VergaderenIn het basisonderwijs ook toezicht enbewaking, activiteiten buiten het lessen-rooster, agressie van kinderen en voorallerlei zaken geld moeten inzamelen.In het secundair duiken ook de demoti-vatie van leerlingen op en moeilijkhedenin de omgang met directie en collega’s.In het hoger onderwijs ergeren docentenzich vooral aan de administratie.

WAT VINDT U HET MEESTBOEIEND IN UW BEROEP?

1. Het contact met de leerlingen2. Op weg zetten en begeleiden vanjongeren3. Een positieve evolutie zien4. De afwisseling5. Het lesgeven zelf

WAARIN ZIT DEGROOTSTE UITDAGING?

1. Leerlingen kunnen motiveren,boeien en zich goed doen voelen2. Nieuwe dingen kunnen uitproberen3. Zwakke leerlingen goed kunnenbegeleidenOm interesse te blijven opwekken moe-ten de lessen boeiend en actueel blijven.Daarom willen veel leerkrachten zichbijkomend vormen, nieuwe initiatievenuitwerken en de kwaliteit van hun lessenopdrijven. Dat is een permanente uitda-ging. Vooral in de basisschool zien leer-krachten een bijkomende uitdaging inde begeleiding van leerlingen met leer-problemen.

thuis met de auto afhalen, alhoewel ze maar eeneindje van de school wonen. Als ik dan nog tehoren krijg dat ik wat te laat ben, krijg ik hetmoeilijk.»

VliegertjesVliegertjesVliegertjesVliegertjesVliegertjesOok al zijn ouders in sommige gevallen een

moeilijke brok, als vervelend worden ze niet altijdbestempeld. Administratie daarentegen wel endie ligt bijgevolg bovenaan de lade onderwerpenwaarvan de meeste leerkrachten liefst meteenpapieren vliegertjes zouden willen vouwen.

Lesvoorbereidingen, evaluaties, rapporten... depapierzee is niet te stoppen en veel leerkrachtensteken er uren werk in. Na hun dagtaak. Vooral inhet secundair en hoger onderwijs klagen de leer-krachten over de papiermolen.

Ook verbeteren wordt vaak genoemd bij demeest vervelende activiteiten. Dictees en proef-werken zijn het minst geliefd.

Een andere bron van ergernis zijn duidelijk devele vergaderingen. Leraars klagen over de slechtgeleide, chaotische en vaak nutteloze samenkom-sten waaraan zij buiten de lesuren moeten deelne-men. Ze slokken een groot deel van hun kostbaretijd op. Tijd die ze liever willen besteden aan hunleerlingen of aan hun gezin. De meeste vergade-ringen werken demotiverend en dat kan toch debedoeling niet zijn?

VluchtVluchtVluchtVluchtVluchtMaar van job veranderen willen ze dus niet.

Liever niet zegt 46 procent, zeker niet nog eens 21procent: samen goed voor twee derde van deleerkrachten. 21 procent zou misschien willenveranderen, 10 procent wil er toch wel uit en 2procent is daar erg zeker van. In deze statistiek ligtwel een opvallende breuklijn. Licentiaten en do-centen hoger onderwijs willen liever weg (zo’n 18procent) dan regenten en onderwijzers (zo’n 10procent). Bij de kleuterleiders kijkt maar 4 pro-cent echt uit naar een andere job. Er zijn dusverschillen maar van de grote vlucht uit het on-derwijs is zeker geen sprake. Integendeel. ■

8 KLASSE NR.67

«Ik heb niet tegen de collega’s gezegd dat ik eentraining kwam volgen», zegt Francine. Ze geeft altwintig jaar les en haar collega’s vinden het alverdacht als er iemand over nascholing praat. «Datklinkt alsof je zwaar in de problemen zit. Er zijnzogezegd geen problemen. Laat me niet lachen.»

Francine is uiteindelijk met een klein hartje aande cursus begonnen. Maar ze heeft het net als denegen anderen (van alle niveaus en onderwijsvor-men) tien weken lang volgehouden: elke zaterdagtrainen volgens de inzichten van Thomas Gordon inhet kasteel van Steenokkerzeel dat KLASSE hier-voor had afgehuurd. Het kan verkeren.

Ergernis«Ik sta nu achttien jaar onafgebroken in de

vijfde klas van het basisonderwijs», zegt Frank. «Eris zoveel veranderd. Op de pedagogische studieda-gen proberen ze de veranderingen in te halen, maardie laten meestal nog meer vraagtekens achter. Nusta ik voor het eerst voor een negenentwintigkop-pige klas en die is moeilijk in te tomen. Er is altijdwel iemand die van de situatie tracht te profiteren.Het einde van de klasdag betekent dan ook telkenseen grote opluchting. En dan kan het verbeterwerken de voorbereiding voor de volgende dag begin-nen... Ga er maar eens aan staan.»

Tien weken later zoeken we Frank weer op. Hetis nog altijd moeilijk maar hij ziet het wél zitten. «Ikvoel me blijer in mijn relatie met de leerlingen en decollega’s. Ik heb geleerd dat het niets helpt als ik erde hele dag geërgerd bij loop. Vroeger werkte hetgedrag van de leerlingen mij sneller op de zenu-wen. Nu geef ik hen iets meer ruimte om hunemoties te tonen. En ik luister beter. Nooit gedachtdat dat zo moeilijk was. Vaak denk je dat je het hebtbegrepen, maar je hoort maar een déél. Daaromprobeer ik nu eerst te verwoorden wat de andervolgens mij zegt of bedoelt.»

Artikels over motiva-tie schrijven is één,

HokjesDe cursisten spelen vervelende situaties uit hun

eigen klaspraktijk na. Dat zorgt soms voor verras-sende inzichten. Hier zitten immers praktijkle-raars, docenten en kleuterleiders bij elkaar. Geenprobleem voor een Gordon-training: «Leerlingenvan gelijk welke leeftijd of achtergrond zijn in deeerste plaats ménsen die met hun leerkrachten aldan niet goede menselijke relaties ontwikkelen,afhankelijk van de manier waarop ze behandeldworden. De alom heersende gewoonte om leerlin-gen en leraars in hokjes te plaatsen is niet alleenonnodig maar zelfs schadelijk. Tussen leerlingenzijn er meer overeenkomsten dan verschillen. Hetzijn ménsen, net als hun leerkrachten. We kunnenons dus het best concentreren op hun gemeen-schappelijke menselijke gevoelens en reacties. Allekinderen raken geïnteresseerd als ze écht aan hetleren zijn en verveeld als ze dat niet doen. Alle

jongeren voelen zich ontmoedigd als ze terechtge-wezen worden, omdat ze iets niet goed doen ofkunnen. Alle kinderen ontwikkelen zelfverdedi-gingsmechanismen als antwoord op machtsver-toon van leerkrachten. Alle kinderen krijgen eengevoel van eigenwaarde als ze iets bereiken. En zeverliezen dat weer als ze te horen krijgen dat ze nietgenoeg bereiken. Alle kinderen hechten waardeaan hun behoeften en ze beschermen hun persoon-lijke rechten. En al deze dingen gelden ook voorvolwassenen.»

Conflicten«Het doet deugd», zegt Magda (o.a. actief in de

lerarenopleiding) «dat je ontdekt dat al die ver-schillende mensen hier in de cursus eigenlijk metdezelfde vragen zitten. Wat niet altijd bespreekbaaris in de eigen school kan hier wel tussen gelijkge-zinden in een veilige context.»Wat zij zelf na tien weken heeft bijgeleerd? Min-stens drie dingen.• Dat je als leerkracht bij een conflict meestalgeneigd bent om je eigen visie op de zaak door tedrukken zonder rekening te houden met eventueelgerechtvaardigde wensen van de leerlingen.• Dat je bij een probleem veel te vlug geneigd bentom zélf een oplossing voor te schotelen, zonder allefacetten grondig te bekijken en alle mogelijke op-lossingen te evalueren.• Dat je onaanvaardbaar gedrag van leerlingen, alsdat mogelijk is, het best ter sprake brengt op eenneutraal moment en niet in een conflictsituatie.

Zonder hart«Na de artikels in KLASSE heb ik mezelf eens

kritisch durven bekijken», schrijft Carla. «Ik sta nuvijftien jaar in de kleuterklas en ik moet toegevendat het zo vaak fout is gegaan. Destijds ben ikgestart met de woorden van Don Bosco: opvoeden

maar er ook iets aandoen is twéé. Na deb i j d r a g e nrond Don Qui-chot in de klas gaf KLAS-SE u vorig jaar de kanseen gratis training tevolgen in Effectief On-derwijzen (Gordon).Honderden lezers rea-geerden. Tien warenuitverkoren. Nou, watje zo noemt. Ze durf-den het nauwelijks aanhun collega’s vertel-len: «Toch geen pro-blemen, zeker?»

«Niettegen de collega’s zeggen»

KLASSE NR.67 9

is een kunst van het hart. Maar al te vaak ben ikvervallen in een harteloze, autoritaire aanpak. Datveroorzaakte bij mezelf dan weer een heleboelfrustraties.» Zij komt de cursus volgen om «con-flicten te leren vervangen door samenwerking enwederzijds respect». Klinkt mooi. Maar of je zoietsook kan leren?

«Ik stel me nu alvast veel menselijker op in deklas. Ik verwoord ook voortdurend mijn gevoe-lens, zowel mijn positieve als mijn negatieve. Datdoen we allemaal veel te weinig. Het is merkwaar-dig hoe de kleuters in de klas mijn nieuwe maniervan doen snel hebben aanvaard. Ik zeg nu telkenswàt ik vaststel en hoe ik me daarbij voel. Onlangshad ik bijvoorbeeld geweend voor ik de klas bin-nenging. Ik had geen zin om het te verbergen, zoalsik vroeger wel zou gedaan hebben. Het werd eeneerlijke confrontatie met mijn kleuters. Ik slaag ernu ook beter in probleemsituaties juist in te schat-ten. Vroeger was ik snel geneigd te denken dat dietegen mij als persoon gericht waren. Nu kan ik zesneller en juister analyseren: wiens probleem is het,wat zijn hun behoeften, kan ik die aanvaarden ofniet? Daardoor geraak ik er ook minder emotioneelbij betrokken en vergen ze ook minder van mij alspersoon. Het lukt me nu soms ook al om kinderenaan te zetten zelf creatief na te denken over mogelij-ke oplossingen voor hun probleem. Ik heb zelfs hetgevoel dat ik nu meer warmte terugkrijg. Mis-schien omdat ik er ook zelf meer geef.»

VerdeeldDanny is leraar praktijk en technische vakken.

Hij heeft jaren lang in een bedrijf gewerkt en isdankzij een D-diploma in het onderwijs geraakt.«Ik behoor dus tot die groep voor wie pedagogi-sche theorieën meestal niet zijn weggelegd en dievastzitten aan hun eigen vak», zegt hij lachend.«Wij moeten nochtans heel multi-functionele leer-krachten zijn: lesgeven in de drie graden, theorie enpraktijk, technisch en beroepsonderwijs... Dat vraagtvan ons een grote flexibiliteit en een pedagogischeaanpak waar ik me niet sterk genoeg voor voel. Alsje daar dan met collega’s of met de directie wil overpraten, interpreteren die dat al snel als zwakte. Ikzwijg er dus maar over.»

De cursus heeft hem duidelijk goed gedaan,vooral omdat er veel praktische oefeningen bijwaren. «In de hogere jaren van het secundair lukthet mij al vrij goed om waarderende en confronte-rende ik-boodschappen uit te zenden (zeggen watik zie gebeuren, wat ik daarbij voel en wat degevolgen zijn). De leerlingen zijn het nog wel nietgewoon maar ze reageren er wel heel positief op. Inde eerste graad beroepsonderwijs lukt het me niet.Die klas is echt verdeeld in kleine subgroepjes endaar kan ik niet tegen op. Bovendien is het moeilijkwerken in een school waar de rest van het leraren-korps er standpunten op na houdt die haaks staanop deze manier van werken.» Hij is niet de enige dieervoor pleit dergelijke cursussen met een groepjecollega’s te volgen (en liefst ook met de directie!).

StrafOrde houden in de klas. Het blijkt in de verschil-

lende sessies een cruciaal probleem te zijn in iedersklaspraktijk. Gordon zegt daarover dat straffen,verwijten of dreigen met straf niet echt werkt:«Onderdrukkende, op macht gebaseerde metho-den wekken meestal weerstand, opstandigheid en

wraakgevoelens op. En zelfs als er bij de leerlingtoch een gewenste gedragsverandering optreedt,dan steekt het oorspronkelijk gedrag toch weer dekop op zodra de leerkracht de klas verlaat of naarhet bord loopt.» In de cursus leren de leerkrachtenalternatieven voor het gebruik van macht en auto-riteit: methoden die hen méér invloed geven, nietminder. Ze leren bijvoorbeeld hoe ze een bijeen-komst kunnen leiden, waarin de spelregels worden

GRATIS BOEKENVan Thomas Gordon vindt uheel bruikbare boeken in debibliotheek en in de boek-handel. Wij geven tien exem-plaren weg van het boekBeter omgaan met kinderen.Daarin vindt u niet alleentheoretische inzichten maarvooral ook veel concrete tips,zowel voor ouders als voorleerkrachten. Schrijf voor 25september een briefje metuw reactie op dit VIZIER naarKLASSE (We vliegen erin) -Koningsstraat 138 - 1000Brussel.

« Ik laat de leerlin-

gen niet winnen ten

koste van mezelf.»

vastgelegd en waarbij alle leerlin-gen worden betrokken. De leerlin-gen zijn dan meer gemotiveerd omzich aan de regels te houden omdatze ze ervaren als hun regels en nietalleen als die van de leraar. Het gaathierbij helemaal niet om een anti-autoritaire aanpak. Wel om eenderde weg: de geen-verlies-metho-de, die gebaseerd is op samenwerking en weder-zijds respect. Conflicten worden daarin bekekenals natuurlijke gebeurtenissen in de relatie tussenleerkracht en leerling. De één staat niet boven deander en elk van beiden geeft weer wat er in hemomgaat aan behoeften en gevoelens. Op de een ofandere manier moet de leerkracht bij een conflicthet volgende kunnen overbrengen: «Ik wil mijnmacht niet gebruiken om te winnen ten koste vanjou, maar ik weiger ook jou te laten winnen tenkoste van mezelf.»

Knoop«Ik geef nu 25 jaar les», zegt

Chris «Maar pas nu is het me dui-delijk geworden wat een conflictprecies is en hoe je daar in weder-zijds vertrouwen ook uit kunt ge-raken. Daar geraakte ik altijd meein de knoop.»

Bart geeft nog maar zes maan-den les als hij met de cursus begint.«Ik heb al heel veel straf gegeven»,zegt hij. «Het is blijkbaar de enigemanier die voorlopig helpt. Alhoe-wel, ik denk niet dat ik dat kan volhouden. Maareen menselijke opstelling appreciëren die gastenblijkbaar ook niet.»

Na de cursus merkt hij bij drie van de zes klassentoch duidelijke gedragsveranderingen. «Ik geef nogwel straf en sommige leerlingen kijken de kat nog uitde boom. Maar misschien zijn zij niet zozeer veran-derd, maar wel ikzelf. Ik maak duidelijke afspraken,zeg wat ik zie en voel, analyseer sneller een probleemen probeer efficiënter met een conflict om te gaandoor bijvoorbeeld onmiddellijk na te gaan in welkefase het conflict al zit. Het is nog altijd niet gemakke-lijk, maar nu heb ik tenminste een houvast.»

Papa«Eigenlijk was ik klaar om uit het onderwijs te

stappen», zegt Dirk. «Het begon acht jaar geledenals een droom. Maar van de collega’s hoorde ik zovaak dat je niets bereikt zonder oom agent tespelen. En het is voor de buitenwereld ook mooierom die kinderen in rijen van twee te zien lopen.Maar niet voor hen. En niet voor mij. Er ontgingme zoveel. Eer ik het wist, was ik een politie-agentgeworden en niet de leerkracht die ik wou zijn.Een leerkracht die lijkt op de papa van Anneke.Dat is mijn dochter. Kan een meester ook eenmens zijn?» ■

10 KLASSE NR.67

Hoe ga ik te werk?Lees de acht beschrijvingen bij Zo’n

leraar ben ik

de driehoeken inde schijf. Duid inelke driehoek aan

of u zich in dat type niet (1),weinig (2), matig (3), sterk (4)of zeer sterk (5) herkent. Waar-schijnlijk vertoont u gedragin-gen uit elk segment van deschijf, maar de mate waarinverschilt toch voor elke leraar.

Ik ben streng. Het moet stil zijn in deles. Orde is heel belangrijk. Ik stelhoge eisen aan de leerlingen, geefmoeilijke proefwerken en deel snelonvoldoendes uit. Misschien zijn deleerlingen wel bang van mij, zeker alsze niet in orde zijn met lessen oftaken. Lesgeven draait voor mij rondnormen en regels, controlerenen beoordelen.

Ik word snel kwaad en als ikboos ben, zullen ze het gewe-ten hebben. Als de leerlingeniets fout doen, zal ik hen daarmeteen op wijzen. Ze moetengoed weten wat verboden is.Daardoor maak ik wel eensruzie met leerlingen. Ik geefvaak straf of zet de leerlin-gen op hun plaats meteen sarcastische opmer-king. Kan ik eraan doendat ik hen voortdu-rend moet corrigeren?

Ik wacht tot het stil is,al moet ik daar met eenlang gezicht een tijdje opwachten. De leerlingenweten niet veel en preste-ren weinig. Ik vertrouw henniet. Ze proberen te spieken.Het is moeilijk om met eengoed humeur les te geven. Jemoet voortdurend dreigen metstraf of proberen de onruststo-kers uit te schakelen. Lesge-ven maakt me ontevreden.

De leerlingen plagen mij.Ze willen niet meewerken omde orde erin te houden. Ik heb hetgevoel dat ze op mijn kop zitten. Ikweet ook niet hoe ik ze moet aan-pakken en dat voelen ze waarschijn-lijk. Niets helpt, ook niet als ik mijverontschuldig of mijn ongelijk toe-geef. Ik aarzel en wacht af. Eigenlijkvoel ik mij heel onzeker voor deklas.

Bij mij krijgen de leer-lingen veel vrijheid. Ik laat hen

hun gang gaan. Het mag wat rumoe-rig zijn in de les, dat stoort me niet.Misschien laat ik me ook wel doorhen beïnvloeden. Ze krijgen snel hunzin. Wat ze doen vind ik meestalgoed. Ik geef hen ruimte en verant-woordelijkheid, laat hen zelfstandigwerken en zie al eens iets door devingers.

Als ze om uitleg vra-gen, krijgen ze die ook

altijd. Ik probeer mee televen met de leerlingen,

hen te begrijpen. Ze kun-nen niet altijd alles snap-

pen of het met mij eens zijn.Daar moeten we over kunnenpraten zonder ruzie te maken.Ik ben bereid naar hen te luis-teren en compromissen te slui-ten. Dat vraagt geduld, soepel-heid, vertrouwen en openheid.

Ik ben de leider en de leerlingenweten precies wat ze aan mij heb-ben. Zelfverzekerd en enthousiast.Iedereen kent ons gemeenschappe-lijk doel. Ik heb het gevoel dat ik deleerlingen kan boeien en dat ze veelbijleren. Ik heb de klas in de hand enheb snel gezien wat er gebeurt. Zo-

iets heet gezag hebben, ze-ker?

Ik vind een prettige sfeer in deklas heel belangrijk. Daarin isook plaats voor een grapje. Ikprobeer mij redelijk op te stel-len voor iedereen en vriende-lijk te zijn. Ik ben geïnteres-seerd in mijn leerlingen enprobeer hen zoveel moge-lijk te helpen. Ze moetenmet mij kunnen pratenen me vertrouwen. Westaan er tenslotte sa-men voor.

dus5

4 3

2 1

5 4 3 2 1

5 4

3 2

1

5

4

3

2

1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4

3 2

1

5

4

3

2

1

NABIJHEID

MA

CHT

TEG

EN

BOVEN

SAM

EN

ONDER

KLASSE NR.67 11

Hoe zie ik eruit?Alle acht types gelezen en in de acht drie-hoeken aangeduid in welke mate u er zichin herkent? Bekijk dan rustig de figuur dieuw profiel weergeeft. Wat kunt u daaruitafleiden?Waarschijnlijk komt er een circulair profielnaar voren: er zijn enkele naast elkaar gele-gen driehoeken die er sterk uitspringen.Links en rechts daarvan worden de segmen-ten kleiner. De driehoeken die naast elkaarliggen vormen immers enige verwantschap.Hoe verder van elkaar, hoe minder ze ookinhoudelijk bij elkaar aansluiten.De acht driehoeken vormen ook tegenpo-len. Dat betekent dat de driehoek waarin uzich het sterkst herkent, waarschijnlijk pre-cies tegenover die driehoek staat waarin uzich het minst herkent.De horizontale as toont iets over uw nabij-heid bij de leerlingen: vertoont u vooralsamengedrag (rechts) of tegengedrag (links)?Blijkt dat leerlingen zich beter voelen bijsamengedrag. Dan is er meer zogehetenaffectieve opbrengst.De verticale as zegt iets over de machtsver-houdingen: vertoont u vooral bovengedragof ondergedrag? Leerlingen leren meer bijleraars met bovengedrag. Hier ligt de zoge-heten cognitieve opbrengst het hoogst.U hebt de schijf ingevuld voor uw gedrag alsleraar op dit ogenblik. Nadien kunt u dat ookdoen voor wat in uw ogen de ideale leraar is.Uit de vergelijking van beide figuren valtwellicht ook veel te leren.Bij het oorspronkelijk onderzoek heeft menook de leerlingen zo’n schijf laten invullenvoor hun leraars. Soms blijkt het beeld datde leraar van zichzelf heeft, nogal te ver-schillen van het beeld dat zijn leerlingen vanhem hebben. Probeer het profiel eventueelook eens door hun ogen te bekijken. ■

HET ONDERZOEKHet model steunt op de bekende roos vanLeary. Om het gedrag van leraars in de klas tekunnen beschrijven hebben Hooymakers, Wub-bels, Créton en Holvast aan de hand daarvaneen specifiek model ontwikkeld. Daarna heeftMieke Brekelmans de schijf verfijnd. In Neder-land werd het gedrag van leerkrachten hier-mee nauwkeurig geanalyseerd. De leerkrachtenén hun leerlingen vulden uitvoerige vragen-lijsten in om het profiel te beschrijven. Daar-naast volgden observators (en video-came-ra’s) hun concrete gedragingen in de les. Uvindt het volledige onderzoek in de publica-tie Interpersoonlijk gedrag van docenten in deklas door J.M.G. Brekelmans, Utrecht.

CARLO (52). Hij heeft de touwtjes stevig in handen. Deleerlingen zijn meestal taakgericht bezig. Als ze zich nietaan de regels houden, tikt hij hen op de vingers. Er hangtnochtans geen onvriendelijke sfeer in de klas. Hij onder-

steunt de leerlingen vooral in het leerdomein. Voor hun persoonheeft hij minder aandacht. (Directief, 19%)

NICOLE (41). Haar lessen hebben een duidelijke struc-tuur. Ze vertelt enthousiast en de leerlingen luisterengeboeid. De sfeer is ontspannen. Ze moet zelden naarregels of procedures verwijzen en is ook bij de leerlingen

als persoon betrokken. (Gezaghebbend, 23%)

MIEKE (34). Zij geeft zowel structuur als ruimte aanleerlingen. Ze creëert een stimulerende omgeving waarinalle belangen zo goed mogelijk tot hun recht komen. Erzijn weinig ordeproblemen. De leerlingen werken aan

hun taken omdat ze het plezierig vinden in de les. Ze toont begripvoor de leerlingen en gebruikt allerlei werkvormen: groepswerk,practicum, zelfstandig werk enz. (Tolerant gezaghebbend, 10%)

KAREL (28). Hij werkt samen met de leerlingen. Diehebben een vrij grote inbreng. Hij houdt rekening metindividuele verschillen in tempo en capaciteiten vanleerlingen. Deze persoonlijke betrokkenheid motiveert

leerlingen. Er heerst een vriendelijke sfeer maar het gaat er soms ookwat rommelig aan toe. (Tolerant, 17%)

CHRISTEL (26). De leerlingen vinden haar wel aardig,maar tegelijkertijd ook te goed. Ze wil iedereen helpenmaar er steekt weinig structuur in haar les. Een kleingroepje vooraan volgt de les, de rest is met iets anders

bezig. Ze doet nochtans haar best, probeert het lawaai te overstem-men en schrijft veel op het bord. Opmerkingen hebben weinigeffect. (Onzeker tolerant, 7%)

TOM (30). De leerlingen zijn de tegenstanders en reage-ren, net als hij, agressief. Ze dagen hem uit. Tom reageerthevig maar niet consequent. Hij straft vaak de verkeerdeleerlingen. In de chaos is de leerstof naar de laatste plaats

verdreven. Hij steekt al zijn energie in een poging orde te creëren.Hij is onzeker, ontevreden en streng. Bovendien vinden de leerlin-gen dat hij door zijn onvoorspelbaar en onevenwichtig gedrag zelfde schuld is van de puinhoop. (Onzeker agressief, 7%)

MADELEINE (54). Zij biedt de leerstof heel gestructu-reerd en duidelijk aan maar de leerlingen zijn niet echtbetrokken. De regels zijn duidelijk en er heerst (kadaver)discipline.De leerlingen zijn bang. Madeleine wordt snel kwaad, kan

leerlingen kleineren, is streng bij het beoordelen en legt veel nadrukop prestatie en competitie. Eigen initiatieven van leerlingen krijgenweinig kans. Zij is aan het woord en je kan een speld horen vallen.De leerlingen krijgen weinig steun, zowel op persoonlijk als vakin-houdelijk vlak. De afstand is groot. (Autoritair, 7%)

MARCEL (49). Hij roept de leerlingen vaak tot de ordeen de ene keer heeft dat meer positief effect dan deandere keer. Er heerst een vrij zakelijke sfeer in de les.Alles verloopt volgens een zekere routine, saai en klassi-

kaal. Marcel is op zijn vak gericht. Op veel hulp kunnen deleerlingen niet rekenen. Het lijkt alsof lesgeven voor hem eenbijzonder zware taak is en zijn motivatie is blijkbaar zoek. (Moei-zaam dominerend, 9%)

Tussen haakjes vindt u bij elke leraar het type waaraan hijvolgens het onderzoek beantwoordt. Het percentage geeft hetaantal leerkrachten weer dat volgens de betrokken leerlingendat gedrag vertoont.

12 KLASSE NR.67

J O U R N A A L

ZITTENBLIJVEN

Eén op de veertienOver alle leerjaren bekeken isruim zeven procent of één opde veertien van de leerlingenin het gewoon secundair on-derwijs zittenblijver. In de eer-ste graad gaat het om 5,4 pro-cent. In de laatste jaren om 8procent. Het kunstsecundaironderwijs telt het grootste aan-tal zittenblijvers: één op de vijf.In het derde en vierde jaar heeft

meer dande helft van

de zittenblijvers hetzelfde jaareerst in een andere studierich-ting gevolgd. De leerlingen volg-den eerst een zwaardere rich-ting om dan via het waterval-systeem af te vloeien naar eenin hun ogen lichtere richting. Dat constateerde prof. Jan VanDamme, voorzitter van het Leuvens Instituut voor Onderwijspe-dagogie. De cijfers slaan op het schooljaar ‘93-’94 en zijn eenmomentopname. Van Damme definieert een zittenblijvernamelijk als een scholier die in het schooljaar ‘93-’94 inhetzelfde leerjaar zat als in ‘92-’93. Zittenblijven betekenthier dus wat anders dan leerachterstand hebben.

In België vindt bijna vier procent van de beroepsbevolking eenjob in het onderwijs.

PLURALISME

Meer dan twee scholen«De pluralistische school is een karakter en geen net», zegtMartin Heijlen, voorzitter van de Raad van het PluralistischOnderwijs. «Volgens het voorontwerp van decreet op hetbasisonderwijs blijft het mogelijk dat instellingen het sta-tuut van pluralistische school aannemen. Vroeger moestende scholen zich eerst wenden tot de Raad om erkend teworden. Die procedure valt nu weg omdat de Raad wordtafgeschaft. Er zijn in Vlaanderen heel wat meer pluralisti-sche scholen dan de twee erkende. Een studie van hetOnderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van deVlaamse Gemeenschap (OVSG) toont aan dat het pedago-gisch project van de gemeentelijke scholen in de meestegevallen pluralistisch is. Dat geldt bijvoorbeeld voor Gent,al noemt de stad zijn scholen officieel en neutraal. Ook deprovinciale en veel methodescholen, zoals de Freinetscho-len, zijn grotendeels pluralistisch. Zonder de Raad wordt depluralistische idee niet gepropageerd. Zijn stimuli hebbeno.a. de neutraliteitsverklaring van het gemeenschapson-derwijs fel beïnvloed en hebben het woord pluralisme gang-baar gemaakt in het vrije katholieke net.»

EINDTERMEN

De andere sekseDe eindtermen en ontwikkelings-doelen voor de eerste graad vanhet secundair onderwijs wordeningevoerd op 1 september 1997.Met de eindtermen legt deVlaamse regering de minimum-doelen qua kennis, inzicht, vaar-digheden en houdingen voor eenbepaalde leerlingengroep vast.Vakgebonden eindtermen en ont-wikkelingsdoelen zijn er vooraardrijkskunde, natuurweten-schappen of fysica en/of biolo-gie en/of wetenschappelijk werk,geschiedenis, lichamelijke op-voeding, moderne vreemde ta-len (Frans en Engels), artistiekeof plastische opvoeding en/ofmuzikale opvoeding, Neder-lands, technologische opvoeding,wiskunde en maatschappelijkevorming. Ze moeten terug tevinden zijn in leerplannen. Voorleren leren, sociale vaardighe-den, opvoeden tot burgerzin, ge-zondheids- en milieu-educatiebestaan vakoverschrijdendeeindtermen en ontwikkelingsdoe-len. Er is nu ook duidelijkheidover de controle ervan. Kennisgebonden eindtermen bereiken,zoals vertrouwd zijn met spelling, houdt een resultaatsverbinte-nis in van de school. Belangrijke indicaties voor kennis, inzichten vaardigheden haalt de inspectie uit documenten van leer-lingen: proefwerken, overhoringen, agenda’s, leerlingennoti-ties, vormen van zelfstandig werk en leerlingenbesprekingen.Houdingen of attitudes in de vakoverschrijdende eindtermenen ontwikkelingsdoelen houden een inspanningsverplichtingvan de school in. Attitudes moeten niet worden «bereikt». Zezijn «na te streven». De school zal moeten aantonen dat zedaar volgens een eigen planning en vanuit een herkenbarevisie aan werkt. De inspectie kan bijvoorbeeld niet nagaan ofde attitude «respect hebben voor de andere sekse» bij elkeleerling gelukt is. Ze kan wel nagaan of de school al hetmogelijke daarvoor gedaan heeft.

GEDIPLOMEERDEN

Europees recordIn België zorgt het onderwijs voor 3,9 % van het aantalbanen. Dat is het hoogste percentage in de Europese unie.Voorts heeft in ons land 29 % van de dertigjarigen eendiploma hoger onderwijs. Ook dit is een Europees record.Deze cijfers staan in het rapport van de Europese Commis-sie (EU) over het onderwijs. Gemiddeld vindt 2,8 % van deberoepsbevolking in de EU een baan in het onderwijs. InDuitsland is dat slechts 1,8 %. In België heeft 73 % van detwintigjarigen een diploma middelbaar onderwijs. Zweden(83 %) en Denemarken (80 %) steken daar bovenuit. Portu-gal (36 %), Luxemburg (51 %) en Italië (56 %) blijven daarver onder. In alle lidstaten gaat het grootste deel van deuitgaven voor het onderwijs naar het salaris van de leer-krachten en ander personeel. In ons land is dat 77,5 %, 21,4% is voor de jaarlijkse werkingskosten. Voorts gaat in België1,1 % van de onderwijsuitgaven naar investeringen ingebouwen en grote installaties. Dit is het laagste percenta-ge in de EU. Er wordt wel bij gezegd dat de definitie vanwerkingskosten en investeringen niet in elke lidstaat pre-cies dezelfde is.

Groot aantal zittenblijvers inhet kunstsecundair onderwijs.

Hoe ver kan de inspectie gaanbij de controle van de eindter-men?

KLASSE NR.67 13

PEDAGOGISCH ONDERWIJS

De nieuwe leraarsHet pedagogisch onderwijs van één cyclus telt 24 % studenten voor kleuterleider, 33 % vooronderwijzer en 43 % voor regent. Samen maken ze 14 % uit van het totaal aantal studentenhoger onderwijs buiten de universiteit (90.531).

Wie studeert nog voor leraar? (Cijfers van de opleidingen buiten de universiteit)Volgens de statistieken is ruim drie vierde van de studenten in het pedagogisch onderwijsvrouwelijk (schooljaar 1994-1995). Maar u merkt nog andere evoluties in de tabel.

m. v. totaal verschilPedagogisch 1 cyclus t.o.v.‘93-’94kleuterleider 87 2.960 3.047 + 368onderwijzer 843 3.397 4.240 + 221algemene vakken: Nederlands 282 536 818 + 67algemene vakken: Frans 111 364 475 + 8algemene vakken: Engels 237 432 669 + 25algemene vakken: wiskunde 234 515 749 - 22algemene vakken: wetenschappen-aardrijkskunde 65 77 142 + 10lichamelijke opvoeding: bewegingsrecreatie 716 496 1.212 + 157lichamelijke opvoeding: biologie 47 58 105 + 7technisch-technologische opvoeding: huishoudkunde 2 27 29 + 6technisch-technologische opvoeding: kleding - 24 24 - 10technisch-technologische opvoeding: nijverheid 34 1 35 + 10elektriciteit - technisch-technologische opvoeding 45 - 45 - 5huishoudkunde - technisch-technologische opvoeding 4 77 81 - 14kleding - technisch-technologische opvoeding - 61 61 - 25land- en tuinbouw - technisch-technologische opvoeding 21 9 30 - 9mechanica - technisch-technologische opvoeding 32 1 33 - 3nijverheid - technisch-technologische opvoeding 83 6 89 + 2handel 75 234 309 + 13muzikale opvoeding 12 44 56 - 1plastische kunsten 66 227 293 + 65schoonheidszorg 4 161 165 + 26totaal pedagogisch 1 cyclus 3.000 9.707 12.707 + 896totaal pedagogisch twee cycli: handel 91 130 221 + 32totaal pedagogisch onderwijs 3.091 9.837 12.928 + 928(Statinfo: Statistische informatiebrochure van het Vlaams onderwijs - schooljaar 1994-’95 - departement Onderwijs)

NIETS GEMIST?n Het Vlaams parlement keur-de de eindtermen en de ont-wikkelingsdoelen voor de eer-ste graad secundair onder-wijs goed. In een laatste aan-vulling schrijven ze ook voordat leerlingen voor het vakgeschiedenis kennis moetenhebben van de geschiedenisen cultuur van Vlaanderen.n Eén Belg op de vijf volgdehet afgelopen jaar een ofandere cursus. Daarmee be-vindt ons land zich dicht bijhet Europese gemiddelde.Twee op de drie vinden datde staat voor de voortduren-de scholing moet betalen. Datstaat in de Eurobarometer-en-quête van de Europese Unie.n Van alle inwoners van devijftien EU-lidstaten zijn deBelgen op één na het meesttevreden over hun onderwijs.Acht op de tien Belgen latenzich positief uit. Enkel in Fin-land is dat percentage met 89procent nog hoger. Ook datstaat in de Eurobarometer.n 615.000 Franse jongeren trok-ken op 17 juni naar één vande examencentra voor de eer-ste proef van het grote natio-nale examen, le baccalauréat,afgekort le bac. De Franse wetonderscheidt het algemenebaccalaureaat, het technischeen het beroeps. Men verwachtdat zowat 75 procent van henhet diploma behaalt. Twintigjaar geleden slaagde maartwintig procent van de einde-jaars secundair.n In België gaat 98 procentvan de kleuters van drie jaarnaar school. Enkel in Frank-rijk ligt dit aantal met 99procent nog iets hoger. InNederland gaat maar 1,5 pro-cent van de driejarigen naarde kleuterschool.n Vlaamse leraars kunnenvoortaan hun loopbaan lan-ger onderbreken. Loopbaan-onderbreking kon al voormaximaal vijf jaar. Vanafdeze maand kan dit voormaximaal zes jaar.n Van school komen met di-ploma op zak en na een jaarnog geen werk hebben. Datwas, volgens een studie van deVDAB, het lot van dik 22 pro-cent van de schoolverlaters diein juni 1994 afstudeerden.n De studietoelagen voor hethoger onderwijs (universitei-ten en hogescholen) wordenmet twee procent verhoogd.

INSPECTIE

Les te laat begonnenIn Nederland verschilt de kwaliteit van descholen in het basisonderwijs onderling zosterk, dat de zwakste leerlingen op goedescholen soms even goed presteren als debeste leerlingen op zwakke scholen. Ditzegt de Nederlandse onderwijsinspectie inhet Onderwijsverslag 1995. De inspectie schrijftde verschillen deels toe aan lesuitval enaan de efficiëntie waarmee scholen de be-schikbare middelen besteden. Voorts ver-schillen per school onderling de kwalitei-ten van leerkrachten en onderwijskundigmanagement in het basis- en secundaironderwijs. Veel onderwijstijd gaat verlorenaan de reistijd naar bijvoorbeeld biblio-theek, gymnastieklokaal, zwembad of school-tuin. Te laat beginnen of te vroeg eindigenvan de les is ook een oorzaak. In het basis-onderwijs gaat daardoor drie procent on-derwijstijd verloren.

UNESCO

LoopbruggenOnderwijs en opvoeding worden een «levens-lang» proces. Een Unesco-comité van wijzenbepleit wereldwijd een omwenteling in het on-derwijs. «L’Education, un trésor est caché de-dans» (In de opvoeding zit een schat verbor-gen) bundelt de bevindingen van het comité.Dit rapport vertrekt van de vaststelling dat hetdemocratische massa-onderwijs in veel landenniet meer voldoet. Het gaat in een snel verande-rende wereld niet meer op om jongeren steedslanger te laten studeren en dan te denken datze daarna voor het leven gewapend zijn. Hetcomité van wijzen bepleit een verregaandeversoepeling van het middelbaar en hoger on-derwijs. Het middelbaar moet multiformer wor-den met veel meer loopbruggen naar de arbeids-wereld, naar vormen van artistieke ontplooiingén naar latere hogere vorming. De universitei-ten moeten, naast hun traditionele taken vankennisoverdracht en wetenschappelijk onder-zoek, ook lossere curricula ontwikkelen. Diemoeten beter aangepast zijn aan de behoeftenvan de mensen die vanuit de arbeidswereld, enop latere leeftijd, weer naar de universiteit moe-ten kunnen. Het comité lanceert het idee vaneen onderwijskrediet dat elke burger, na heteinde van de gerevaloriseerde leerplicht, rechtgeeft op een aantal jaren hoger onderwijs dieover een heel leven gespreid kunnen worden.

14 KLASSE NR.67

Om te planten heb je plantgoed nodig. Of geld.De onderwijsbehoeften van 1997, uitgedrukt alsbeleidskredieten, bedragen bijna 240 miljard frank(239.338,4 miljoen). De kost van de indexaanpas-sing en de uitvoering van de algemene CAO ‘93-’94in 1997 zijn hier niet inbegrepen. Dit is een stijgingmet 2,77 procent t.o.v. het aangepast krediet van1996.

«Brussel» tracht een aantal voorontwerpen enontwerpen van decreet in de groei te krijgen. Voorsommige zijn op dit moment enkel de voren getrok-ken. Andere zijn volgroeid. Een bondig overzicht.1. Basisonderwijs. Het ontwerp van decreet her-schrijft, herschikt en stroomlijnt de onderwijswet-geving van het gewoon en het buitengewoon basis-onderwijs. Na 104 uren onderhandelen met devakbonden en inrichtende machten is er nu eenprotocol van akkoord. Een belangrijke vernieu-wing voor de leerkrachten zijn de functiebeschrij-ving en de evaluatie. Vanaf september 1997 wordtdeze vernieuwing vrijwillig en geleidelijk aan inge-voerd in een aantal scholen. Maar de algemeneinvoering ervan gebeurt niet vóór 2002.2. Lerarenopleiding. De vernieuwde lerarenoplei-ding treedt in de hogescholen in werking op 1september 1997. Het decreet besteedt meer aan-dacht aan de beginnende leerkrachten en hunbegeleide ingroei in de loopbaan. Voorts zullenscholen en leerkrachten zelf beschikken over (inetappes te verhogen) middelen voor nascholing.3. Ondersteuning ouderverenigingen. Dit decreet

Wat verandert er ditschooljaar voor u? Wei-nig. De eindtermen in hetbasis- en secundair on-derwijs treden pas vanafseptember volgend jaarin werking. Toch gevenwe een overzicht van de

is bekrachtigd. Echte inspraak van ouders kanenkel als ze ook inzicht hebben in de onderwijsma-terie. Ze moeten kunnen meepraten over bijvoor-beeld een werkingsbudget. Ondersteuningscentraen erkende verenigingen kunnen instaan voor devorming van de participanten. In het begrotings-jaar 1996 is hiervoor 13 miljoen ingeschreven.4. Onderwijsdecreet VII. Dit begin juli bekrach-tigd verzameldecreet van bijna 200 artikelen bevatallerhande correcties en wijzigingen, van het HOBU-decreet tot de controle op de inschrijvingen.5. Tijdelijke beperking programmatie en vastebenoeming. Vanaf 1 februari 1996 tot en met 1januari 1998 kan men in het gewoon en buitenge-woon secundair onderwijs, het onderwijs voorsociale promotie en het deeltijds kunstonderwijsenkel beperkt benoemen.6. Toelatingsproef geneeskunde. Vanaf het acade-miejaar 1997-1998 komt er voor de kandidaat-artsen en -tandartsen vóór de eerste kandidatuureen multidisciplinair en interuniversitair georgani-seerde toelatingsproef.7. Eindtermen en ontwikkelingsdoelen eerste graadsecundair onderwijs. Het Vlaams parlement keurdeze definitief goed. Ze worden ingevoerd op 1 sep-tember 1997. Voor de A- en de B-klassen komenaparte leerdoelen: na te streven en te bereiken eindtermenin de A-klassen, na te streven ontwikkelingsdoelenin de B-klassen. Vanaf 30 juni 1999 begint de onder-wijsinspectie met de controle op de eindtermen.Scholen die de minimumdoelstellingen niet berei-ken, riskeren een inhouding op hun subsidies.8. Wijziging schoolpactwet en inspectie en pe-dagogische begeleiding. Deze wijziging aan deschoolpactwet van 1959 regelt de controle op deeindtermen en ontwikkelingsdoelen door de on-derwijsinspectie.9. PMS/MST. Er is nog geen voorontwerp uitge-schreven. Er circuleren wel voorstellen. Een idee isom de PMS-centra voortaan centra voor leerlingenbe-geleiding te noemen. De school staat in voor deeerstelijnszorg. Zij organiseert de studie-oriëntering,pakt de leerproblemen aan en vangt de sociaal-emotionele problematiek op. Het PMS-centrum wordteen ondersteunende instantie hiervoor. Het houdtzich niet meer met álle leerlingen bezig, maar metdegenen die een bijzondere opvang vragen. Het kanzich ook toespitsen op de kinderen waar de proble-men dreigen groter te zijn: kleuters en kinderen vande eerste en zesde klas, de 1B-beroepsklas enz.10. Hervorming secundair onderwijs. Het overlegleverde nog geen concrete decretale teksten op. Dehervorming dringt zich op in internationale con-text. Een combinatie van vermindering van studie-richtingen, schaalvergroting en enveloppefinan-ciering zou middelen kunnen vrijmaken die nood-zakelijk zijn om de financiering van het basis- enhet hoger onderwijs te versterken. De onderwijs-minister stelt voor om in het secundair onderwijsvoor het personeel een uren-enveloppe in plaatsvan een geld-enveloppe te geven. Hij zou die aan detoekomstige samenwerkingsverbanden toekennen.11. Volwassenenonderwijs. Er komt een eigen,soepele en moderne regeling met een geëigendpersoneelsstatuut. Het nieuwe, nog voor te leggendecreet voert een rationalisatie door in het aanboden schept meer duidelijkheid.12. Onderwerpen als het leerlingenvervoer, de her-vorming van de ARGO en de regeling van de in-spraak in het onderwijs liggen als plantgoed klaar. ■

Ploegen,planten

en poten

Functiebeschrij-ving en evaluatie:niet vóór 2002.

PH

OTO

DIS

C

B E L E I D belangrijk-ste gewassen in het on-derwijsveld. Welke voor-ontwerpen en ontwerpenvan decreet ploegen, plan-ten en poten de Vlaamseonderwijsboeren? Een kijkop de akker.

IDEE

CULTUUR UITWISSELENMeer dan duizend leerkrachten wordenverwacht op vier grote cultuurdagenrond cultuur op school: CANON II. Geensaaie bedoening met specialisten of bet-weters. Wél levendige culturele ontmoe-tingen vanuit de praktijk. Met veertig Uit-winkels, tientallen Inkijk-momenten, eenMarktplein met een groot cultureel aan-bod én een Afspanning voor de culturelehap en slok. Tussen 12 en 15 novemberin Hasselt, Waregem, Bornem en Aalst.Voor leerkrachten uit alle afdelingen enniveaus. Voor scholen die werk willenmaken van (meer) cultuur op school.Draai deze pagina om en vraag meteende volledige programmabrochure.

CANON JA, VOOR CULTUUR

µ Ik ontvang graag het volledige programma eneen definitieve inschrijvingsstrook met alle keu-zemogelijkheden voor de cultuurdag

□ in Hasselt op dinsdag 12 november

□ in Waregem op woensdag 13 november

□ in Bornem op donderdag 14 november

□ in Aalst op vrijdag 15 november

□ Ik kan niet komen maar ontvang wel graagde gratis brochure.

NAAM: ........................................................

ADRES: ........................................................

...................................................................

...................................................................

FUNCTIE (aanduiden of aanvullen a.u.b.)

• directie / leerkracht / ............................

• basisonderwijs / secundair onderwijs /hoger onderwijs / ................................

NAAM EN ADRES VAN DE INSTELLING: ........

...................................................................

...................................................................

...................................................................

Zo snel mogelijk (zeker vóór 1 oktober) terugsturennaar CANON-Cultuurdagen - Koningsstraat 138 -5de verdieping - 1000 Brussel

a = algemeen, b = basisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs16 KLASSE NR.67

DE CULTUURWEEK VOOR LERAARS:CANON IITwee jaar geleden namen er meer dan dui-zend leerkrachten aan deel. Dit jaar is hetaanbod nog ruimer. Waarop wacht u om inde boot te stappen van de cultuurweek voordirecties en leerkrachten? Vier cultuurda-gen van 12 tot 15 november verspreid overheel het land. Een levendige confrontatiemet cultuur op school. Vanuit de praktijk. Uziet hoe de eindtermen vorm krijgen op school,over alle vakken heen. Er valt veel te bele-ven.Dit zijn de vier pijlers van elke cultuurdag.

1. UIT-WINKELSScholen vertellen hoe ze eenbepaald project concreet heb-ben aangepakt: bedoeling; pro-blemen en hun oplossing; werk-vormen; geld; weerstanden bijdirectie en collega’s; organisa-torische aspecten; meerwaardevoor school, leerkrachten en leer-lingen; integratie in schoolge-beuren, leerplan en schoolwerk-plan enz. Rond al deze aspec-ten krijgt u concrete en bruik-bare informatie. Na de uiteen-zetting is er steeds gelegenheidom ideeën uit te wisselen.Op elke cultuurdag komen eentiental projecten aan bod, sa-men dus meer dan veertig. Hetzijn niet noodzakelijk de besteen meest unieke, wel vormenze een bonte verzameling uitalle niveaus van het onder-wijs.

2. INKIJK-MOMENTENOp elke cultuurdag krijgt u pro-evertjes van artistiek hoogstaandniveau: een actieve kennisma-king met kunstkoffers om in deklas te gebruiken; een houtenJuul als symbool voor de gepes-te leerling; gezongen gedichten;artistieke video’s gemaakt doorleerlingen enz. Dit alles onderhet motto: zo’n inkijk geeft meervoeling met een werking danduizend woorden kunnen zeg-gen.

3. MARKTPLEINTussen uw bezoekjes aan Uit-winkels en Inkijk-momenten kunt

u rustig over de markt flaneren. Op diemarkt stellen allerlei organisaties hun kunst-

zinnig aanbod voor. Spreekhen rustig aan, er is immersmaar één harde afspraak: opdeze markt wordt niet verkocht.Geen contracten, alleen con-tacten.

4. AFSPANNINGIn de afspanning kunt u uwreis onderbreken, eten en drin-ken, rusten en dan gesterkt uwweg verder zetten. U kunt ercontacten leggen, gesprekkenaangaan en ideeën uitwisse-len.

VIER CULTUURDAGENDe tweede editie van CANON trekt in ge-spreide slagorde door Vlaanderen. Sprei-ding in tijd en plaats geeft meer leerkrach-ten de mogelijkheid deel te nemen aan éénof meer van de dagen. Vier culturele centraen FEVECC (Federatie van Vlaamse ErkendeCulturele Centra) nodigen u uit en tredenop als gastheer:• dinsdag 12 november: CC Hasselt;• woensdag 13 november: CC De SchakelWaregem;• donderdag 14 november: CC Ter DilftBornem;• vrijdag 15 november: CC De Werf Aalst.Elke cultuurdag begint om 9 u. en eindigtrond 17 u. In die tijd staan vijf momentengeprogrammeerd waarop u naast een be-zoek aan het Marktplein en de Afspanningkunt kiezen voor vier mogelijkheden uit dereeks van Uit-winkels en Inkijk-momenten.Als u de bon op deze pagina opstuurt, krijgtu per kerende post een gedetailleerd pro-gramma van de cultuurdag(en) van uwvoorkeur. Hierop kunt u de activiteiten aan-kruisen die u graag wilt bezoeken en uwinschrijving bevestigen.

GRATIS BROCHUREU kunt niet naar één van de cultuurdagenkomen, maar u bent wel geïnteresseerd inhet aanbod? Dan kunt u met de bon op dezepagina de gratis brochure aanvragen. Daarinvindt u een overzicht van de veertig Uit-winkels. Na de cultuurdagen krijgt u de bro-chure toegezonden. De bezoekers van decultuurdagen krijgen hun brochure ter plaatse.

KLASSE NR.67 17

WAT SCHOLEN DOENIn de Uit-winkels stellen meer dan veertig scho-len een specifiek onderdeel van hun culturelewerking voor. Omdat ook de problemen enknelpunten aan bod komen, valt hier veel uitte leren. Het gaat niet altijd om de béste initia-tieven, wél om mogelijke kruisbestuiving tus-sen vertellers en luisteraars.Een staalkaart van enkele voorstellen.Samen met een kunstenaar een rondreizendschaakspel en vlaggen maken, een poëziepadaanleggen bij een natuurreservaat, een kunst-werk op het dak van de school, kleuters makenzelfportretten in het museum...Scholen maken theater, soaps, musicals, boe-ken, verhalen, dans, strips, een speelfilm, eenrockfestival, een circus enz. Andere scholenkiezen kunstvormen om rond oorlog, mensen-rechten, geestelijke gezondheid, handicaps,migranten enz. te werken.Elders krijgt muzische vorming een belangrij-ke plaats in het schoolwerkplan. Er komt eencultuurweek, het schoolfeest ziet er heel andersuit, leerlingen exposeren samen met echtekunstenaars, ouders werken mee, het school-blad wordt een echte krant of de geïntegreerdeproef in het TSO krijgt een kunstzinnige bena-dering. Wie de brochure aanvraagt, krijgt eenvolledig overzicht vol stimulerende ideeën.

HET KANON VAN CANONHet startschot voor de tweede editie van CA-NON, cultuurdagen voor leerkrachten en di-recties, wordt in november gegeven. U kunt erinspiratie vinden voor eigen projecten rondkunst en cultuur, ervaringen uitwisselen, idee-en opdoen en concrete oplossingen voorstel-len. Dankzij deze cultuurdagen moeten weniet altijd het wiel opnieuw uitvinden, maarkunnen we dankbaar gebruik maken van deverworvenheden van anderen. De eerste editievan CANON bracht eind februari 1995 meerdan duizend leerkrachten samen in Aalst enHasselt. Deze tweede editie vergroot de sprei-ding nog: op vier plaatsen krijgt u telkens tienandere schoolwerkingen aangeboden.U kent de CANON-Cultuurcel van het departe-ment Onderwijs ongetwijfeld ook van Dyna-Mo2, de jaarlijkse catalogus met meer danvierhonderd initiatieven op zeven terreinen:gezonde, sportieve, bedrijvige, democratische,groene, veilige én muzische school. In samen-werking met FEVECC organiseerde CANONvorig schooljaar ook de actie Meesterstukken,waarbij enkele duizenden leerkrachten in eenveertigtal culturele centra kennis maakten metmeer dan tachtig kunstproducten. Daarnaastverspreidde CANON vorige maand een reeksvan vijf kunstzinnige posters in alle basis-scholen (zie verder op deze bladzijde). Onder-werp zijn de ontwikkelingsdoelen en eindter-men muzische vorming. Via een speelse verza-meling associaties suggereren deze posters wer-kingsideeën voor drama, beweging, media,beeld en muziek. U ziet dat de cultuurcel lééft.CANON-Cultuurdagen - Piet Convents - Konings-straat 138 - 5de verdieping - 1000 Brussel - + 02-211 45 65 - fax 02-211 45 52

EEN KRACHTBRONHeel veel scholen zijn al jarenlang bijzonderactief bezig met cultuur op school. Dat leverteen veelkleurig beeld op van activiteiten enkunstvormen. De aanpak verschilt ook tel-kens. Soms zijn mooie ideeën trouwens par-does in het water gevallen. Daar zijn mis-schien goede redenen voor. Al deze ervaringenkunnen een rijke leerschool vormen voor an-dere scholen. Daarvoor dienen dus deze uit-wisselingen: vanuit de praktijk over mogelijk-heden én moeilijkheden praten; niet theore-tisch, wel realistisch. Een krachtbron van in-spiratie. Voor scholen en leerkrachten van elknet, elk niveau en elke onderwijsvorm. Somsstuurt men enkel die éne overtuigde leraar naarzo’n dag. Dat is zinnig. Maar dikwijls ontbrekencollega’s, directeurs en coördinatoren die zo’ncultuurbeleid op school moeten ondersteunen.Hopelijk zijn die er deze keer wél bij.

DAAR KOMEN DE EINDTERMENUit de eindtermen muzische vorming voor hetbasisonderwijs. De leerlingen kunnen:• blijvend nieuwe dingen uit hun omgevingontdekken;• zonder vooroordelen naar kunst kijken enluisteren;• genieten van het muzisch handelen waar-door hun expressiemogelijkheden verruimen;• vertrouwen op hun eigen expressiemogelijk-heden en durven hun creatieve uitingen tonen;• respect betonen voor uitingen van leeftijdge-noten, behorend tot eigen en andere culturen.

GRATIS POSTERS bU moet in uw school zeker opzoek gaan naar een koker metvijf speelse en kunstzinnigeposters. CANON, de Cultuur-cel van het departement On-derwijs heeft in augustus elkebasisschool zo’n koker gestuurd.De posters vestigen de aan-dacht op de introductie vande ontwikkelingsdoelen eneindtermen muzische vor-ming in het basisonderwijs.Via een speelse verzamelingideeën geven de posters tipsom met drama, beweging,media, beeld en muziek in uwklas aan de slag te gaan.Ah, u vindt ze niet in uw school?Geen nood. Speciaal voor leer-krachten basisonderwijs die metdeze posters hun klas willenverfraaien, heeft CANON nog2500 kokers in reserve gehou-den. Stuur hen meteen eengele briefkaart met uw naam,adres, school en leerjaar en ukrijgt de posters per kerendepost toegestuurd.CANON - Cultuurcel - Konings-straat 138 - 5de verdieping - 1000Brussel

18 KLASSE NR.67

MET KLASSE DE BOOT IN sIn het Sailcenter Limburg in Kinrooi liggen zo’n 40zeilboten: BM’s, Stockpaerden, Kombi-jollen, fly-tours en nog een tiental jeugdzeilboten. Als dienamen Chinees voor u zijn en uw kennis van dezeilsport neerkomt op herinneringen uit feuille-tons als Shogun of The Onedin-line, dan heeftSailcenter u iets te bieden.Op de wijde Marec-plassen, die in verbindingstaan met de Maas, kunt u - al of niet met uwleerlingen - uw eerste zeilmicrobe opdoen. In elkeboot krijgen kleine groepjes kinderen of volwas-senen les van ervaren zeilers. En voor er een uurvoorbij is, vaart u eigenhandig naar Maaseik,Stevensweert of Roermond. Wie gaat SebastienGodefroid achterna? Overigens kunt u in hetSailcenter ook kanoën of surfen. U kunt er zelfsovernachten, want aan het centrum is logementvoor groepen (tot 42 personen).Op zaterdag 28 september, van 10.30 tot 16.30uur krijgen 80 individuele leerkrachten eengratis zeilinitiatie in het Sailcenter. U komt eralles te weten over een veilige en boeiendezeiluitstap met leerlingen. Hoe dat gaat, on-dervindt u aan den lijve. Bovendien krijgt unog een rondvaart in een motorboot, die uonder andere een aparte kijk geeft op deplaatselijke grintontginning.Bent u een sportieve leraar aardrijkskunde of eenin aardrijkskunde geïnteresseerd leraar LO? Ofzoekt u een boeiend alternatief voor uw school-uitstap? Schrijf u als de bliksem in bij Jacq Reyn-ders - Sailcenter Limburg - Maasdijk 1/bus 2 - 3640Ophoven-Kinrooi - + en fax 089-56 52 84. U krijgtin elk geval een reactie.

NASCHOLING OP SCHOOL aSchoolteams (van 12 tot 18 personen) kunnennascholing en begeleiding op maat organise-ren in de eigen school. Er zijn basisprogramma’s(2 x 3 uur op één dag) en uitdiepingspakketten(6, 9, 12 of 15 uur). Mogelijke thema’s: Leidinggeven aan een klas; Babbels met effect; Meergreep op conflictsituaties; Leerlingen motiverenmet actieve werkvormen; Evalueren van tegen-gedrag tot samengedrag; Zorgvuldig leidingge-ven; Leerlingenbegeleiding plannen; Functione-rings- en beoordelingsgesprekken houden enDoelmatig overleg. Richtprijs: 5400 fr. per sessie+ reiskosten.Nieuw zijn de Intervisiegroepen. Vanuit uweigen ervaringen (in de klas, met collega’s, metnascholing enz.) leert u het effect zien van uwgedrag, zoekt u mee naar gedragsalternatie-ven en hoe u ze in praktijk kunt brengen. Op 25september starten twee Intervisiegroepen (Ant-werpse Volkshogeschool - Uitbreidingsstraat 470 -2600 Berchem - + 03-239 18 92 en Oost-VlaamseVolkshogeschool - Nederkouter 111 - 9000 Gent -+ 09- 224 22 65). Inschrijven kan op onder-staand adres (deelnemen kost 3600 fr.).Stichting-Lodewijk de Raet - Onderwijsteam - Liedts-straat 27-29 - 1030 Brussel - + 02-240 95 00 - fax 02-242 26 10

GRATIS SMACK! sSmack! is theater voor leerlingen vanaf 14 jaar.Moeder neemt tranquillizers, vader leest de kranten weet dus alles over het leven en de wereld.Dochterlief blijkt verslaafd aan heroïne. Danontrafelt zich een verhaal van ellende en ontred-dering, terwijl een doorsnee vader dit probleemprobeert op te lossen. Smack! toert het hele schooljaardoor Vlaanderen en is beschikbaar voor school-voorstellingen. Een documentatiemap en eennabespreking (door mensen uit de professionele

hulpverlening) horen er ook bij.Op 18 en 19 september (telkens om 20 u.)kunnen meer dan 300 leerkrachten gratismet Smack! kennismaken tijdens twee pre-mière-voorstellingen in CC Rix (Deurne). DeSleutel verzorgt de nabespreking. Bel meteenom uw plaatsje te reserveren. Uw ticket zal opuw naam aan de kassa klaarliggen. Wie er nuniet kan bij zijn kan wel de speelkalendervragen om later elders gratis een voorstellingbij te wonen.Proproject vzw - Rijnkaai 31 - 2000 Antwerpen - + 03-227 50 30 - fax 03-234 97 17

DRINGEND GEZOCHT• TWEE INSPECTEURS sVastbenoemde personeelsleden (minstens tienjaar dienstanciënniteit) uit het secundair ge-meenschaps- of officieel onderwijs kunnen zichtot 10 september kandidaat stellen voor de vaca-ture van inspecteur fysica bij de inspectie secun-dair onderwijs. Dezelfde dienst zoekt ook eeninspecteur wiskunde-wetenschappen, subgroepsocio-economische wetenschappen. Hiervoor kuntu zich kandidaat stellen tot 24 september. Devolledige tekst van de vacature is in het BelgischStaatsblad verschenen en is ook op uw schoolbeschikbaar.departement Onderwijs - afdeling PMS-Nascholing-Leerlingenvervoer - Koningsstraat 138 - lokaal 604 -1000 Brussel - inl.: Carine Garrez - + 02-210 53 31

• INSPECTEURS BASISONDERWIJS bVastbenoemde personeelsleden (minstens tienjaar dienstanciënniteit) kunnen zich tot 1 okto-ber kandidaat stellen voor deelname aan deproeven voor een wervingsreserve van inspec-teurs basisonderwijs. De volledige tekst staat inhet Belgisch Staatsblad en in de Blauwe Produk-ten, aanvulling nr. 124 van 1 augustus 1996.afdeling PMS-navorming-leerlingenvervoer - Konings-straat 138 - lokaal 604 - 1000 Brussel - + 02-211 46 52

• DIRECTEUR bSchool de Merode uit Berchem is een lagere schoolvan het type 8 voor kinderen met leermoeilijk-heden. Het Medisch-Psychologisch KindercentrumAntwerpen (de inrichtende macht) zoekt een nieuwedirecteur en vraagt alle kandidaten om zichschriftelijk vóór 30 september te melden. U krijgtdan een volledige vacature-omschrijving.Wilfred Goris, voorzitter raad van beheer - Vijverlaan 3- 2020 Antwerpen• GEDETACHEERDE (1) aVastbenoemde leerkrachten (max. 38 jaar), ver-trouwd met de werking van gemeenten, jeugd-sector en jongereninspraak kunnen tot 20 sep-tember solliciteren naar de vacature van gedeta-cheerde bij JEMP. U bent pluralistisch ingesteld,communicatief en redactioneel vaardig, zelfstandigmaar bekwaam tot functioneren in een groep énu houdt van flexibele werktijden. Uw nieuweloopbaan begint op 1 oktober.Jeugddienst voor Maatschappelijke Participatie vzw -Liedtsstraat 27-29 - 1030 Brussel - + 02-240 95 26 -fax 02-242 26 10

• GEDETACHEERDE (2) aVastbenoemde leerkrachten (max. 40 jaar) métvisie op creativiteit kunnen solliciteren naar devacature van gedetacheerde bij Kamiel Bizaar. Ukomt in een coördinerende functie terecht: team-begeleiding, vorming, planning, administratie enz.Stichting Kamiel Bizaar - Jeugddienst voor Creatieve Ex-pressie en Kunstzinnige Vorming vzw - Keizerslaan 21 bus9 - 1000 Brussel - + 02-511 36 93 - fax 02-514 26 82

VREDESWEEK ‘96 aZes vredesorganisaties vragenu om in de week van 30 sep-tember tot 6 oktober het the-ma Vrede in uw lessen aan tekaarten. De zevende VlaamseVredesweek koos dit keer voorde slogan Voorkom geweld enheeft naast een politieke cam-pagne ook een compleet edu-catief project uitgewerkt. Inde gelijknamige gratis actie-folder vindt u een opsommingen bespreking van dit materi-aal: brochures, vormingsmap-pen, verhalenbundels, pren-tenboeken, kinderkranten,spelenboeken, jongerenkran-ten, video enz. voor alle leef-tijden (van kleuters tot vol-wassenen). Mijn agenda voorde vrede is een speciaal on-derwijsproject, een aparte ver-melding waard. Alle klassenen scholen worden hierbij uit-gedaagd om hun eigen vre-desagenda met concrete af-spraken en een eigen Vredes-top-10 op te stellen.De Vredesweek is een initia-tief van BDJ-Jeugd & Vrede, Fo-rum voor Vredesaktie, MVPA-Artsen voor Vrede, Pax ChristiVlaanderen, Verbond VOS en Vredevzw.Secretariaat Vlaamse Vredesweek- Vredescentrum - Italiëlei 98a -2000 Antwerpen - + 03- 225 1000 - fax 03-225 07 99

KLASSE NR.67 19

CREATIEVE AUTONOMIE sScholen, koepels en andere betrokken organi-saties kunnen op vrijdag 11 oktober hun erva-ringen rond creatief omgaan met autonomiedelen met andere geïnteresseerden. De Vereni-ging voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid or-ganiseert in Antwerpen (UIA) haar jaarcon-gres Hoe scholen verplichten tot responsabili-sering? Onderwerp van de lezingen zijn de rolvan de participatieorganen, financiën en au-tonomie versus pedagogiek. Op de posterses-sie (13 u. tot 14 u. en 16 u. tot 16.30 u.) kunnenook uw modellen, formules en standpuntenover autonomie in de school aan bod komen.Hiervoor neemt u contact op met co-organisa-tor Interuniversitair Centrum voor Onderwijsrecht- A. Goemaerelei 52 - 2018 Antwerpen - + 03-23844 23 - fax 03-238 58 56.

ECHTSCHEIDING aU kunt nog tot 15 september inschrijven vooreen studie- en infonamiddag op woensdag 2oktober met als thema Mogen wij nu iets zeg-gen? Over kinderen, echtscheiding en hun rechtom gehoord te worden. U krijgt er de resultatenvan een signaleringsonderzoek naar de bele-ving van kinderen en jongeren in een echt-scheidingssituatie. Overleg van de Kinder- enJongerentelefoons (OKEJ), Kinderrechtwinkels enWerkgroep artikel 12 stellen nieuwe brochuresvoor. Op de Infobeurs presenteren tal vanorganisaties hun activiteiten. Leerkrachten dieeigen materiaal hebben ontwikkeld (kinderenen echtscheiding, kinderen in andere gezins-vormen) kunnen dit op een infostand presen-teren. Het Radio 1 kinderprogramma VoetenVegen! start om 13.30 u. met een rechtstreekseuitzending vanop de studiedag. Jongeren enkinderen zijn zeker ook welkom. Breng dusrustig uw hele klas mee (Auditorium van deGenerale Bank - Kanselarijstraat 1 - 1000 Brussel),maar neem vooraf wel contact met OKEJ. Deel-nemen kost 250 fr. voor volwassenen en isgratis voor kinderen.OKEJ - Dominique Degrande - Kammerstraat 10 -9000 Gent - + 09-233 69 19 - fax 09- 225 00 58

KLEURPOTLODEN aOp zes data en plaatsen krijgen telkens twintigleerkrachten informatie over nieuwe technie-ken en ideeën voor klassikaal gebruik vanCaran d’Ache producten. Enkele video’s tonennieuwe teken- en schildertechnieken. Alle deel-nemers krijgen een stalen doos cadeau meteen gamma producten. Deelnemen is gratis,drankje en hapje inbegrepen.U stuurt gewoon een gele briefkaart naar on-derstaand adres met de datum van uw keuze.De eerste twintig aanvragers krijgen telkenseen bevestiging toegestuurd. De sessies vin-

den plaats in filialen van Inno, op woensdagvan 14 u. tot 17 u.: Schoten (2/10), Gent(16/10), Brussel (30/10), Antwerpen (13/11),St. Niklaas (27/11) en Mechelen (11/12).Caran d’Ache - Postbus 21 - Anderlecht 3 - 1070Brussel - inl.: + 02-332 07 60 - fax 02- 332 27 16

KLASSE GOES EUROPE• BEROEPSOPLEIDING aJongeren, leerkrachten, begeleiders, coördina-toren enz. kunnen via Leonardo da Vinci deel-nemen aan stages en uitwisselingen rondberoepsopleiding. De gratis Mobiliteitsfolderpromoot de actie bij directies van beroepsop-leidingsorganisaties, scholen, hogescholen,universiteiten, overheden, bedrijven, onder-zoekscentra enz. U leest er alles over waarom,hoelang, wie, hoe en hoeveel van de stages enuitwisselingen. U kunt de folder gratis aanvra-gen (liefst schriftelijk, vermeld gewoon het ge-wenste aantal exemplaren).Het Finse Leonardo da Vinci-agentschap ont-wikkelde een gratis databank op internet.U kunt uw eigen gegevens invoeren als kan-didaat-promotor of u kunt andere partnersof promotoren zoeken. De werktaal is hetEngels, maar weldra kunt u de databank ookin het Duits of het Frans raadplegen. Hetinternetadres is http:/www.leonardocentre.fi/psd/. Wie nog niet op internet surft kan dedatabase raadplegen via het agentschap inBrussel.Vlaams Leonardo da Vinci Agentschap vzw - Bischoffs-heimlaan 27 bus 3 - 1000 Brussel - + 02-219 65 00- fax 02-219 12 02

• STAGES IN HET BUITENLAND aEnkele leerkrachten Frans kunnen gratis naarde stage Propositions pour l’enseignement duFrançais, langue étrangère, et du Français,langue seconde (2-6/12 in Esneux; vooral overde problematiek van het onderwijs Frans aanmigrantenjongeren). Voorwaarde is wel datuw kandidatuur wordt aanvaard. Uw direc-teur en uw inrichtende macht moeten huntoestemming geven (vermeld bij de aanvraagook uw motivering én uw mogelijke rol alsmultiplicator). Deadline is 25 september. De-zelfde deadline geldt voor leerkrachten Aard-rijkskunde en Biologie voor deelname aan destage Ecologie et environnement (2-6/12 inHan-sur-Lesse). Hier ligt sterk de nadruk opveld- en laboratoriumwerk.In het Schotse Edinburgh is er een stage rondQuality Assurance in Primary and SpecialSchools (25-27/11; vooral voor directies basis-en buitengewoon onderwijs; kandidaturenvóór 25/9). Daarnaast zijn er o.a. stages rondThe Management of the Secondary SchoolCurriculum, Human Resource Managementin the Secondary School, Managing 5-14 inthe Primary School en Quality Assurance inthe Secondary School.Leerkrachten lager onderwijs volgen in hetFranse Sèvres (27 tot 29 november; kandidatu-ren ten laatste 15 september) een seminarieover L’initiation aux langues étrangères àl’école, dès l’âge de sept ans.Voor alle inlichtingen en inschrijvingen: departe-ment Onderwijs - afdeling Beleidsgerichte Coördina-tie - Leen Mortier - RAC Arcadengebouw - 3deverdieping - kantoor 3078 - 1010 Brussel - + 02-210 51 65 - fax 02-210 53 72

AFSTANDSONDERWIJSsLeerkrachten met minder danvijftien uren per week als hoofd-ambt, een aggregaat hogersecundair onderwijs én min-stens drie jaar leservaring Ita-liaans kunnen solliciteren naarhet bij-ambt van leraar-cor-rector Italiaans bij het Af-standsonderwijs. Er zijn ook bij-ambten vacant voor ambte-naren van niveau 1, gespe-cialiseerd in Grondwettelijk rechten Administratief Recht of Euro-pese instellingen of Personeels-statuut van de federale ambte-naren. Zij zullen, in werkgroep,cursussen uitwerken rond dezethema’s.U stuurt zo snel mogelijk uwaanvraag naar onderstaandadres, met vermelding van uwstudiebewijzen, huidig ambten school of openbare instel-ling.departement Onderwijs - Afstands-onderwijs - Koningsstraat 67 - 1000Brussel - + 02-211 44 86 of 02-211 43 22 - fax 02-211 44 82

20 KLASSE NR.67

GRATIS NAAR aVAN ENSOR TOT DELVAUXJames Ensor, Léon Spilliaert, Con-stant Permeke, René Magritte enPaul Delvaux vinden elkaar in deunieke tentoonstelling Van Ensortot Delvaux in de zalen van hetMuseum voor Moderne Kunst vanOostende.Tegelijk loopt inhet Museum voorSchone Kunsten(Wapenplein,Oostende) eententoonstellingmet grafisch

nalia van de vijfkunstenaars. Do-cumentaire filmsgeven er een aan-vullend beeld over hun leven enwerk. De toegang is gratis opvertoon van uw toegangsticketVan Ensor tot Delvaux. Ook hetEnsorhuis (Vlaanderenstraat,Oostende) kunt u met datzelfdeticket bezoeken.Enkel voor KLASSE-lezers is erop maandag 14 oktober (14 u.tot 16 u.) een speciale vernissa-ge. Voor andere bezoekers is hetmuseum die dag gesloten. Vijf-honderd leerkrachten krijgen dan

een apart onthaal. Bovendien ontvangen zijhet educatief pakket Van Ensor tot Delvauxen kunnen ze een kijkje nemen in het jeugd-atelier (voor jongeren van zes tot twaalf jaar)dat speciaal rond deze tentoonstelling is uitge-werkt. Stuur dus meteen bijgaande inschrij-vingsbon op als u er op 14 oktober bij wil zijn.U ontvangt zo snel mogelijk een bevestiginguit Oostende als u bij de gelukkigen bent.Hopelijk kunt u vrij krijgen voor deze prospec-tie en vormingsactiviteit.U kunt niet komen op 14 oktober? Als u zichmet bijgaande reductiebon aan de kassavan het museum aanbiedt, krijgt u als KLASSE-lezer een reductie van 100 fr. op de normaletoegangsprijs: u betaalt dan slechts 200 fr. enu krijgt er het educatief pakket gratis bovenop.Let wel! Deze bon is enkel geldig in de periodevan 15 tot 31 oktober.De tentoonstelling Van Ensor tot Delvaux looptvan 5 oktober tot 2 februari, elke dag (behalveop maandag en op 1 januari) van 10 u. tot 18 u.De toegangsprijs bedraagt 300 fr. Groepen vanaf15 deelnemers (+12 jaar), jongeren (-15 jaar)en senioren betalen 200 fr. Jongeren tot 12jaar en begeleiders van mindervaliden hebbengratis toegang. Een geleid bezoek duurt ander-half uur en kost 2000 fr. per groep van max. 25deelnemers. Uiteraard is er ook een rijk geïllus-treerde catalogus en biedt de NMBS een ge-combineerde trein-toegangskaart aan.Museum voor Moderne Kunst - Romestraat 11 -8400 Oostende - + 059-50 81 18 of 50 19 79 - fax059-80 56 26

DICTEE OF DIKTEE? sTest uw kennis van de nieuwe spelling (enwin een dikke prijs). Het Dictee van de Toe-komst is de nieuwe benaming voor het (vierde)

Jaycees Dictee. Het Dictee is volledig gratis énmeertalig. U hebt daarbij de keuze uit eentweetalig, een drietalig of een viertalig dictee. HetNederlands is verplicht, verder kiest u uit Frans,Engels en Duits. Er is een voorronde (22 no-vember) op een veertigtal plaatsen in Vlaan-deren en een finale (29 november) in Brussel.Voor de winnaars is er een prijzenpot van

zowat 350.000 fr.Het Dictee is een organisa-tie van de Jonge Kamer Vlaan-deren (JKV), lid van JC Bel-gium en zo van JCI (JuniorChamber International). Viaaffiches, leaflets (liefst 80.000stuks), radio enz. probeertJKV zoveel mogelijk jonge-ren te bereiken. Iedereenvanaf 17 jaar mag immersmeedoen, breng dus uwlaatstejaars ook maar mee!

JKV - E. Bockstaellaan 213 - 1020 Brussel - + 02-428 36 61 - fax 02-425 48 90

GRATIS ILLUSIES aOptische illusies, gezichtsbedrog, hologram-men... Een bezoek met uw klas begint met eendrankje, een verrassing... en tientallen illusiesals aperitief. Een dia-show met driedimensio-nale projecties, een geanimeerde uiteenzetting(met demonstraties) over het hoe en waaromvan optische illusies, een bezoek aan de zestigconstructies en dertig panelen van de tentoon-stelling en een magisch goocheloptreden zijnde basis van een programma dat een halvelesdag in beslag neemt. Alle klassen vanaf dederde kleuterklas zijn welkom (mits afspraak),het programma wordt in overleg met de groepbepaald. U betaalt 5000 fr. (tot 20 leerlingen) +200 fr. per leerling vanaf de 21ste (max. 40leerlingen). Op zondagnamiddag is de ten-toonstelling open voor individuele bezoekers(150 fr. per persoon). Het Illuseum is gemakke-lijk bereikbaar langs de N70 of via het Dam-poort Station.Het Illuseum en KLASSE organiseren eenunieke wedstrijd. Bekijk goed bijgaande teke-ning. Een man en een vrouw dansen van geluk.Waarom zijn zij zo gelukkig? Stuur uw antwoordop een gele brief-kaart naar on-derstaand adres,met vermeldingvan uw naam,naam en adresvan de school enuw functie. 125inzenders (deonschuldigehand!) krijgenper kerendepost twee gra-tis tickets toe-gestuurd vooreen bezoek aanhet Illuseum opzondagnamiddag 22 of 29 september of 6,13, 20 of 27 oktober (vermeld dus ook op degele briefkaart de datum van uw keuze). Alleinzenders krijgen het goede antwoord toege-stuurd op hun schooladres.Het Illuseum vzw - Victor Braeckmanlaan 123 (=N70) - 9040 St. Amandsberg (Gent) - inlichtingen:Marc Braem - + 09-222 28 15

GRATIS VERNISSAGEµ Ja, ik wil graag aanwezig zijn op de KLASSE-

vernissage op maandag 14 oktober (14 u. - 16u.) in Oostende. Stuur mij een persoonlijkeuitnodiging (geldig voor één persoon).

NAAM: ........................................................

ADRES: ........................................................

...................................................................

...................................................................

Stuur deze bon meteen op naar Museum voorModerne Kunst (KLASSE) - Romestraat 11 - 8400Oostende.

KLASSE-KORTINGDeze bon geeft KLASSE-lezers recht op eenreductie van 100 fr. op de normale toegangs-prijs (ik betaal 200 i.p.v. 300 fr.) voor de ten-toonstelling Van Ensor tot Delvaux. Bovendienkrijg ik gratis het gelijknamige educatief pakket.

Deze bon is enkel geldig in de periode van 15 tot 31oktober. Gewoon uitknippen en afgeven aan dekassa van het museum.

FILMKLASSIEKERS sVia het project Het geheugenvan de Film kunt u uw leerlin-gen laten kennismaken metechte klassiekers van het wittedoek. Het geheugen van de filmis een onderdeel van het 23steInternationaal Filmfestival vanVlaanderen en loopt van 8 tot19 oktober in Gent. Het pro-gramma bestaat uit drie de-len: The Director’s PersonalChoice (gekozen door Belgischecineasten); 40 Jaar Film & Te-levisie (gekozen door de re-dacteurs) en een Focus op deBritse Cinema met 23 filmsuit de rijke Britse traditie. Eenvoorstelling (in klasverband)van Het Geheugen van de Filmkost 100 fr. per leerling (na-middagvoorstelling) of 150 fr.per leerling (avondvoorstelling)i.p.v. de normale 200 fr. Stu-denten (mét studentenkaart)krijgen dezelfde reducties. Eris een gratis jongerengids methet hele programma.Nieuw is dat dezelfde reductiesgelden voor de voorstellingenin de sectie Filmspectrum (zo’n40 films, documentaires enkortfilms uit de hele wereld).23ste Internationaal Filmfestivalvan Vlaanderen-Gent - Kortrijk-sesteenweg 1104 - 9051 Gent -+ 09-221 89 46 - fax 09-22190 74

KLASSE NR.67 21

KLAVERTJE DRIE aAlle klassen (derde graad lager onderwijs totpedagogisch hoger onderwijs) kunnen tot ok-tober ‘97 uitwisselingen op touw zetten metklassen uit de Franse en Duitstalige Gemeen-schap. Dit project heet Klavertje Drie. De gast-heer-klas krijgt subsidies voor deze uitwisselin-gen: 25.000 fr. voor bilaterale (één klas komtop bezoek) en 40.000 fr. voor trilaterale uitwis-selingen (één Franstalige en één Duitstaligeklas komen op bezoek). Zo’n uitwisseling duurtminstens drie dagen (twee overnachtingen) inhet lager onderwijs en minstens vijf dagen(vier overnachtingen) in secundair en pedago-gisch hoger onderwijs. Aanvragen bij KoningBoudewijnstichting - Brederodestraat 21 - 1000Brussel - + 02-511 18 40.

Lerarenuitwis-selingen zijnmogelijk vooralle leerkrach-ten (derdegraad lageronderwijs totpedagogischhoger onder-wijs) die hunmoeder taa londerwijzen oféén van de drielandstalen alsvreemde taal.Zo’n uitwisse-ling duurt éénà vijf dagen. Ukunt bij eenWaals collega

op bezoek gaan, maar u kunt ook met eenWaals collega een weekje van plaats ruilen(hij geeft hier bijvoorbeeld Frans en u geeftginds Nederlands). Hiervoor kunt u bij hetdepartement Onderwijs een beurs krijgen van2000 fr. per dag. Ook voorbereidende studie-bezoeken zijn mogelijk: u trekt één dag naarde Franse of Duitstalige Gemeenschap om eensamenwerking voor te bereiden. Aanvragenop onderstaand adres vóór 15 oktober (voor deperiode van 4 november tot 17 mei) of vóór 15januari (voor projecten vanaf 30 januari, die uniet voor 15 oktober rond kreeg).Elke school krijgt een informatiepakket métaanvraagformulieren. Dit informatiepakketbevat ook een uitnodiging voor een contact-dag voor schooldirecteuren op 9 oktober inBrussel. U krijgt er praktische informatie overde voorbereiding en organisatie van uitwisse-lingen en u ontmoet geïnteresseerde schooldi-recteuren uit de Franse en Duitstalige Gemeen-schap. Snel inschrijven (vóór 15 september)want het aantal deelnemers is beperkt.Inlichtingen en bijkomende formulieren: KlavertjeDrie - departement Onderwijs - afdeling Beleidsge-richte Coördinatie - An Spinoy - RAC Arcadenge-bouw - 3e verdieping - lokaal 3095 - 1010 Brussel -+ 02-210 51 28 - fax 02-210 51 77

SOCIAAL-CULTUREEL WERK sHogescholen en universitaire instellingenkunnen tot 15 september meedingen naar dePrijs van de Vlaamse minister van Cultuur, Gezinen Welzijn voor het sociaal-cultureel werk. De prijs(200.000 fr.) gaat naar personen of verenigin-gen die zich op het gebied van de volksont-

wikkeling (voor volwassenen) uitzonderlijkverdienstelijk hebben gemaakt.Inlichtingen en kandidaturen: Ministerie van deVlaamse Gemeenschap - administratie Cultuur -afdeling Volksontwikkeling en Bibliotheken - LucGoossens, directeur - Markiesstraat 1 - 7de verdie-ping - 1000 Brussel - + 02-507 42 65

KIJKEN NAAR TEXTIEL aKijken naar textiel én Limburg verkennen,dat kan. Kant als Kunst vzw voert u met Textiel-route Wirework van 7 september tot 31 okto-ber langs acht tentoonstellingen in Sint- Trui-den, vier tentoonstellingen in Hasselt, één inGenk en twee in Heusden-Zolder. Als toe-maatje zijn er nog twee openluchtinstallatiesin Sint-Truiden (Begijnhof en Damiaanhof).De route toont het beste werk van de Interna-tionale Betonac Prijs (alle edities), maar u zietook andere hedendaagse textielstructuren,kantwerk, liturgisch textiel, unieke gewadenmet goud- en zilverdraad, kantsculpturen enz.De locaties verdienen al een bezoek op zich.In Sint-Truiden o.a. de Begijnhofkerk, het Ka-pucijnenklooster, het Minderbroederskloosteren de Benedictijnenabdij en in Hasselt hetStedelijk Modemuseum (in een 17de-eeuwsklooster).Voor KLASSE-lezers is een prachtig arrange-ment uitgewerkt. Op zondag 22 septemberkomt u (naar eigen keuze) vanaf 9 u. ‘smorgens naar de Dienst voor Toerisme vanSint-Truiden of Hasselt. Vooraf reserveren isniet nodig, u stelt immers uw eigen par-cours samen. U toont dit exemplaar vanKLASSE en betaalt dan slechts 500 fr. perpersoon voor het Wirework-pakket: toeris-tische info, stadsplan, programma van Tex-tielroute Wirework én de Wirework-pas (geldigvoor álle Wirework-tentoonstellingen). InSint-Truiden krijgt u bovendien een bon vooreen typisch Sint-Truidense brunch en een bonvoor een kopje koffie met streektaart of vooreen ambachtelijk streekbiertje (te degusterenbij alle erkende horeca-partners). Wie Hasseltkiest, krijgt een bon voor een jenevermenu ineen Hasselts restaurant (drie gangen plus drankje)en een bon voor één gratis toegang in hetNationaal Jenevermuseum met degustatie. Wiltu alle tentoonstellingen zien? Geen enkelprobleem! U hoeft ze zelfs niet allemaal opdie ene zondag te bezoeken. De Wirework-pas blijft geldig tot 31 oktober en geeft rechtop één gratis toegang tot elke tentoonstel-ling.Inlichtingen: Secretariaat Wirework - Torenhuis -Begijnhof 8 - 3800 Sint-Truiden - + 011- 69 59 55- fax 011-69 49 75

SCHOOLTELEVISIE aLeerkracht, blijf bij uw scherm! Vanaf woens-dag 18 september gaan de schooltelevisiepro-gramma’s van de BRTN weer de ether in. On-der de noemer Alfa en Omega krijgt u elke weektussen 15 u. en 15.30 u. een half uur program-ma’s voor het secundair onderwijs. Tussen15.30 u. en 16 u. brengt Klinkklaar program-ma’s voor het basisonderwijs. Alle program-ma’s krijgen telkens een herhaling de eropvol-gende dinsdag tussen 10.30 u. en 11.30 u.BRTN - departement Vorming - School-TV - A.Reyerslaan 52 - Kamer 3N13 - 1043 Brussel - + 02-741 32 01

GRATIS REPETITIES aU kunt de generale repetitievan elke productie van hetKoninklijk Jeugdtheater (KJT)gratis bijwonen. In het thea-terjaar ‘96-’97 zijn negen ge-nerales gepland, telkens voorvijftig (Glazen Zaal) of hon-derd (Grote Zaal) toeschou-wers. Na de repetities kunt umet de regisseur en/of acteursover het stuk praten. Let wel:dit zijn repetities en de voor-stelling wordt onderbroken alsde regisseur het nodig acht.Wél tijdig reserveren.Een andere nieuwigheid is hetbijwonen van een repetitiemet uw hele klas. Uw leerlin-gen zien een productie in wor-ding en de regisseur en ac-teurs krijgen nog tijdens hetrepetitieproces rechtstreeksefeedback van hun doelpubliek.Ook dit is gratis.KJT - Dirk Meul, pedagogischmedewerker - Stadsschouwburg -Meistraat 2 - 2000 Antwerpen -+ 03-231 97 50 - fax 03-233 22 58

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.67 23

JOUW SCHOOL IS ONZE SCHOOL sLeerlingenparticipatie: we willen het alle-maal, maar... De actie Jouw school is onzeschool helpt u in de goede richting. Van orga-nisator Koning Boudewijnstichting krijgt uw schooleen brochure met alle details én inschrijvings-formulieren. Een kort overzicht.

Spraakwater is een dagprogramma (in uw school)voor 60 tot 80 leerlingen. Via groepsopdrachtenen dramatechnieken zoeken uw leerlingen di-verse aspecten van samenleven op school en devoorwaarden voor een zinvolle leerlingenparti-cipatie. Dit aanbod richt zich tot vierde- envijfdejaars en hun begeleiders. Het is gratis alsuw school voor de eerste keer op de trein stapt(en zo nodig krijgt u voorrang). Scholen dievroeger reeds meewerkten, betalen nu 15.000 fr.Dit programma start na de herfstvakantie.Leerlingen (alle graden) die betrokken zijn bijformele participatie op school en hun begelei-ders kunnen hun Gespreksvaardigheden ge-durende drie halve dagen (in uw school) inten-sief bijspijkeren. Dat is gratis als u voor heteerst meedoet en zo nodig krijgt u voorrang.Andere scholen betalen 15.000 fr. Het pro-gramma start na de herfstvakantie.Twee leerlingen (vierde en/of vijfde jaar én lidvan de leerlingenraad) en één leerkracht vanelke school kunnen van 18 tot 20 oktoberdeelnemen aan een Impulsweekend in Dworp.Naast het inhoudelijke aanbod ligt de nadrukop ontmoeting met collega’s, uitwisselen vanervaringen enz. Deelnemen is gratis, indiennodig krijgen nieuwe scholen voorrang.Twee initiatieven zijn helemaal nieuw. Leerkrachtenen directieleden (betrokken bij leerlingenpartici-patie) kunnen deelnemen aan drie RegionaleStudiedagen (één woensdag in november, tweein het tweede trimester). U betaalt hiervoor 400 fr.per studiedag of 1000 fr. voor de cyclus. En u kuntook een beroep doen op een begeleider van deKoning Boudewijnstichting (vanaf januari; 15.000 fr.)om een Pedagogische Studiedag te organiserenrond leerlingenparticipatie.Koning Boudewijnstichting - Programma Burgerzin -Brederodestraat 21 - 1000 Brussel - + 02-549 0214 - fax 02-511-52 21

KNACK EN SCHOOL sMet Knack & School (K&S) volgt u mét uwleerlingen de Belgische en internationale ac-tualiteit. K&S biedt goedkope abonnementenvoor leerkrachten en leerlingen, gratis didac-tisch materiaal enz. Er is de jaarlijkse scholen-wedstrijd met 100.000 fr. aan prijzen, vorigschooljaar gewonnen door VTI Waregem. Voor

K&S werkt Roularta Media Group samen metJongeren & Media (actief in HOBU en universi-tair onderwijs). Lokale contactpersonen in-formeren hun geïnteresseerde collega’s zodatduizenden leerlingen in enkele honderden scholenvan de aangeboden voordelen genieten. K&Szoekt nog steeds lokale contactpersonen. Ubelt gewoon het gratis nummer 0800-14296van Knack & School - Jongeren & Media - DeLescluzestraat 83 - 2600 Berchem.

DE REACTIES a• In de Vlaamse scholen wordt heel veel ge-communiceerd, laat dat voor eens en vooraltijd gezegd zijn. Op onze oproep naar school-bladen kregen we meer dan 500 reacties, vanlosbladige stencils tot professionele magazi-nes. Hartelijk dank daarvoor. Voor ons was heteen interessante verkenning. Zoals beloofd krijgentien inzenders een boeken- en platenbon van1000 fr. in hun brievenbus. Graag gedaan enveel succes voor al uw enthousiaste schoolbla-den (Wij wéten hoeveel werk daar in kruipt).• Meer dan 25.000 lezers schreven zich in vooreen gratis rondleiding in het Huis van deToekomst. Die kregen allemaal een persoon-lijke uitnodiging met vaste datum en uur zo-dat de groepjes tijdens de hele grote vakantieklein genoeg konden blijven voor een leerrijkeverkenning. Maar wie het supersonische bed,bad óf wc persoonlijk wil uittesten maakt hetbest een nieuwe afspraak (+ 02-263 01 33).• De musical CATS loopt nog altijd in Antwer-pen. Meer dan 1500 lezers stuurden ons bijzon-der originele kattebelletjes. Wij krabben dekrollen van de trap en honderd gelukkigenhebben hun gratis kaarten al ontvangen vooreen krols begin van het schooljaar.• U kon met KLASSE een maand lang gratis hetNederlandse themapark Het Land van Ooitverkennen. 11.000 lezers gingen op het aan-bod in en ontdekten de wondere wereld van ditoriginele park. Daar zeggen ze: «Tot ooit!».• We krijgen graag uw (positieve en negatieve)ervaringen bij KLASSE-acties. Houden we ze-ker rekening mee. Schrijf ons.KLASSE (Actie) - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel

KLASSE-SERVICE a• Zijn er mensen die ervaring hebben met hetopstarten, opvolgen en runnen van een docu-mentatiecentrum in een basisschool? Ma-riette Haelewyn is bibliothecaris PHO en zouzo’n centrum willen opstarten in Ronse. Ze wilgraag leren uit uw ervaringen.Mariette Haelewyn - PHO Sancta Maria - Kaatsspel-plein 6 - 9600 Ronse• Motorminnende leerkrachten gaan op zater-dag 28 september naar het eerste motortreffenKleine Prins Run, georganiseerd door de Hotel-school Hasselt t.v.v. het Kinderkankerfonds vanLimburg vzw Kleine Prins. Deelnemen kost 300 fr.,middagmaal inbegrepen. U kunt ter plaatseinschrijven tussen 10 u. en 12 u. (vrij vertrek).Hotelschool Hasselt - Elfde Liniestraat 22 - 3500Hasselt - Inl.: vzw Kleine Prins - + 089- 38 11 24• Limburgse scholen krijgen informatie overen vormingen rond homoseksualiteit vanhet Limburgs Actie Centrum Homofilie (LACH).Ook de Limburgse Lesbische Vrouwen (LiLeV)werken mee. Het basisprogramma duurt mini-mum twee lesuren.CGSO - p/a LACH vzw - Addy Ariën, cel Vorming -Wijngaardstraat 1 - 3500 Hasselt - inl.: 011-28 10 37

SCHOOLMANAGEMENT aAlle scholen, participatiera-den en lokale raden kunnenmet een team van vijf perso-nen (directie, leerkrachten,ouders, inrichtende macht, ver-tegenwoordigers uit de lokaleschoolomgeving) deelnemenaan de vierde Wedstrijd School-management. Elk team krijgtin de loop van het schooljaareen globale opdracht rond in-terne en externe communi-catie van het schoolbeleid.Het betreft geen theoretischeopleiding, wél een praktischeaanpak van problemen enuitdagingen met directe rele-vantie voor lokale besluitvor-ming. Per deelopdracht krijgtu een synthese van de oplos-singen van de andere deelne-mers. Ter ondersteuning or-ganiseert De Vlerick School voorManagement vijf vormingsses-sies, gespreid over het heleschooljaar. Tien teams gaannaar een finale in april. Hetwinnende team krijgt de titelLaureaat Schoolmanagement ‘97.Deelnemen kost 1500 fr. In-schrijven vóór 30 september.De Vlerick School voor Manage-ment - Laureaat Schoolmanage-ment - Geert Devos - Bellevue 6 -9050 Gent (Ledeberg) - + 09-210 97 63 - fax 09-210 97 00

24 KLASSE NR.67

ZEKERLEZEN

ALGEMEEN a• PUBERTEIT EN ADHDHoe pakt u hyperkinetische adolescenten aan?De nieuwe - gratis - brochure van het CentrumZit Stil legt uit hoe aandachtsstoornissen, im-pulsief en overbeweeglijk gedrag (ADD en ADHD)worden vastgesteld. Jongeren schrijven overzichzelf en u leest de ervaringen van hunleerkracht. Die krijgt ten slotte enkele mogelij-ke strategieën voor in de klas.Bieke Meert - Centrum Zit Stil - consultatiebureau -

Heistraat 321 - 2610 Wilrijk - + 03-830 30 25 - fax 03-825 20 72

• HANDBOEK LEERLINGBEGELEIDINGIn deze blauwe bijbel (2400 blz.) van de leerlingbegeleiding, diejaarlijks wordt bijgewerkt, vindt u achter-grondinformatie, documentatie, praktijk-voorbeelden, gevalstudies, onderzoeks-gegevens, werkinstrumenten, praktischetips, plannen en verwijzingen naar in-stanties, inclusief nuttige adressen overal wat leerlingbegeleiding omvat: studie-en beroepskeuze, evaluatie, studiehulp,probleemgedrag, rechtspraak, begeleidingvan groepen enz. Een aanrader voor scholen.Tot half oktober loopt overigens nog eenprobeeraanbod.Handboek leerlingbegeleiding - basiswerk voor4950 fr. - Kluwer Editorial - Kouterveld 2 -1831 Diegem - + 02-719 15 11 - fax 02-71915 19

BASISONDERWIJS b• GEWOON BUITENGEWOONHet verslagboek van het in april gehou-den forum Samen, gewoon… buitenge-woon voor het basisonderwijs is klaar.Tal van thema’s komen erin aan bodmet casestudies en veel praktijkvoorbeel-den: leerproblemen, door- en terugver-wijzing, kindvolgsysteem, sociaal-emo-tionele opvoeding, multidisciplinair overleg,samenwerking tussen gewoon en buiten-gewoon onderwijs, werking van de brug-klas enz. 300 fr. en het is voor u.Vlaamse Onderwijsraad - Mireille Pauwels -Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel - + 02-219 4299 - fax 02-219 81 18

• MULTIMEDIA PUZZELMet Multimedia Puzzle II kunnen kin-deren, hun woordenschat, taalkennis engeheugen op een speelse manier uitbrei-den. Kiddy gidst hen door vijf oefeningen:woordenschatuitbreiding, logisch denken,muzikale ontdekkingen, associëren enanimatie. Bij gebruik in klasverband kuntu de resultaten van de leerlingen in eendatabase registreren. U kunt er zelfs eenpersoonlijk getuigschrift mee afdrukken.Prijs van deze cd-rom: 995 fr.Kiddysoft - SISA software - Kon. Astridlaan 97/10 - 8200 Sint-Michiels - + 050-39 33 36 -fax 050-39 33 04

• IK SNAP HETLicht, lucht, geluid, drijven en zinken...Snapt u het? In vier fraai geïllustreerdeboekjes worden al die vanzelfsprekend-heden concreet gemaakt voor kinde-ren. Gevarieerde suggesties voor de les-praktijk vindt u achteraan. De opvol-ger van de succesreeksen rond gevoe-

lens en zintuigen.Ik snap het, 298 fr. per deel - uitg.Westland nv - Th. Van Cauwenberglei101 - 2900 Schoten - + 03-658 8060 - fax 03-658 80 80

• MUSEUMGIDSSteeds meer musea bouwen huneducatieve dienst uit. Tijd om daar-van te profiteren. Maak uw keuzeuit de 380 Vlaamse musea in deprijsbewuste Museumgids Lager On-derwijs.Stort 80 fr. op rek.nr. 001-2274789-21 van CIS - Naamsesteenweg164 - 3001 Leuven, met vermelding MUS

SECUNDAIR EN sHOGER ONDERWIJS• LEVEN MET BEELDENWat de criticasters ook mogen bewe-ren, er worden nog altijd waardevollefilms gemaakt. Dat wil Leren levenmet beelden bewijzen. In deze jaarlijksvernieuwde brochure vindt u voor elkegraad een voorstelling van een zestalfilms: synopsis, kritiek, filmtechnischeaspecten, pedagogische leidraad en di-dactische tips. Variatie troef. U hoeftmaar 75 leerlingen te mobiliseren ende Kinepolisgroup geeft u al de gelegen-heid om les te geven over en te kijkennaar The Three Musketeers, Apollo 13,Shadowlands en andere Dances with Wolves.De brochure is gratis. Informatie vraagtu het best bij uw dichtstbijzijnde Kine-polisbioscoop.Brussel + 02-474 26 00 - Antwerpen + 03-544 36 00 - West-Vlaanderen + 056-22 9200 - Oost-Vlaanderen + 09-225 48 38 -Limburg + 011-29 86 00

• VAKTIJDSCHRIFTEN (11)Artikels over actualiteit, geschiedenis,wetenschap, kunst en literatuur, een gratisbijlage Praktische Wenken voor de leer-kracht, dit alles in de lijn van de leer-plannen... maar vooral duidelijke ach-tergrondinformatie die jongeren begrij-pen. Dat biedt Reflector, maandbladvoor de derde graad ASO. U kunt mee-dingen naar een van de vijf gratis jaar-abonnementen die we weggeven, maarvoor een gratis proefnummer volstaateen telefoontje.Keesing Onderwijsbladen - Isabelle De Becker/Elke Somers - Keesinglaan 2-20 - + 03-36053 00 - fax 03-324 38 98

• HOGER ONDERWIJS IN VLAANDERENis een complete gids voor afgestudeerdensecundair onderwijs. Structuur, studie-duur, algemene toelatingsvoorwaarden,alle opleidingen met studie-inhoud, be-roepsbeschrijving, de bestaande instel-lingen, maar ook informatie over exa-mencommissie, studietoelagen en de PMS-centra. Behalve universitair en niet-uni-versitair hoger onderwijs komen ook deandere hogere opleidingen aan bod: devierde graad BSO, burgerluchtvaart en-zeevaart, krijgsmacht, rijkswacht, poli-tie en kerkelijk onderwijs.Stort 450 fr. op rek. nr. 000-0122783-78van CSBO Brussel met vermelding van detitel.

• SPREEKRECHT aVoor het volwassenenonderwijs - basis-educatie is er nu een compleet hand-boek NT2 voor beginners. Het vertrektvan de leefwereld van de (laaggeschool-de) volwassene, die via vertrouwd aan-doende taken zijn vaardigheden traint.Spreekrecht bevat een handleiding voor

de docent, in-clusief kopi-eerbladen eneen diskette,een werk-schrift voor decursist en eenaudiocassette.De methode isontwikkelddoor hetVlaams On-dersteunings-centrum voorBasiseducatie.Het werkboek

kost 485 fr., de handleiding met disketteen cassette 2975 fr.Uitg. Van In - Grote Markt 39 - 2500 Lier -+ 03-480 55 11 - fax 03-480 76 64

• FATIMA EN AHMED aLesgeven aan migrantenjongeren strandtsoms op onwetendheid. Hoe leven endenken Turkse en Marokkaanse jonge-ren? In Lesgeven aan Fatima en Ahmed(500 fr.) geeft leraar Ali Salmi verklarin-gen voor bepaalde situaties, wijst hij opmogelijke taalproblemen, specifieke pe-dagogische aspecten, sociale, etnisch-cul-turele en andere factoren. Bovendien biedthij tips en oplossingen aan, wat het boektot een praktische handleiding maaktvoor al wie met migranten werkt.Uitg. Acco -Tiensestraat 134-138 - 3000 Leu-ven - + 016-29 11 00 - fax 016-20 73 89

GRATIS BOEKENVijf gratis abonnementen op Reflectorwachten op uw reactie. Van Spreekrechtgeven we eveneens vijf exemplaren wegen van Kiddysoft Multimedia Puzzle IIliggen tien gratis exemplaren voor u klaar.Wie geïnteresseerd is in tijdschrift, hand-boek of software, stuurt ons een kaartje.Schrijft u bij uw voorkeurtitel meteen eenwens voor dit schooljaar?Klasse (Zeker lezen+voorkeur) - Koningsstraat138 - 1000 Brussel

KLASSE NR.67 25

ZEKER

KLASSE NR.67 25

ZEKERZ I E N

• OPENDEURDAG MUSEUM VOOR a HET KOSTUUM EN DE KANT: 17/9Op 17 september (10 u. tot 19 u.) kunt u gratiseen bezoek brengen aan de permanente col-lectie én aan de tijdelijke ten-toonstelling Belgische elegantie.Die tentoonstelling schetst eenoverzicht van de modecreatiein Brussel (en België) rond devorige eeuwwisseling.Belgische elegantie loopt nog tot31/12. Schoolgroepen betalen 50 fr.

per leerling (gratis tot 6 jaar; gratis voor scholen uithet Brussels Gewest). Een geleid bezoek kost 1500 fr.voor volwassenen (1800 fr. in ‘t weekend) en 1000 fr.voor schoolgroepen (schooldagen). Voor scholenvan de Stad Brussel is ook het geleid bezoek gratis.Museum voor het Kostuum en de Kant - Violetstraat4-6 - 1000 Brussel - Educatieve dienst: + 02-279 4355 - fax 02-279 43 62

• OPENDEURDAGEN URANIA: 14 EN 15/9 aKometen, bezoekers uit het heelal is het thema van dezeopendeurdagen, met als centrale gast de komeet Hale-Bopp.Didactische panelen, driedimensionele modellen én voortdu-rend nieuwe foto’s illustreren dit thema. Voorts is er aandachtvoor de gewone activiteiten van de sterrenwacht; zijn er film-voorstellingen en voordrachten (o.a. Gérard Bodifée op zondag-avond); kunt u de sterrenhemel bekijken of de waarnemingsto-ren, de weertuin en het weerlabo bezoeken; krijgt u informatieover de aangeboden cursussen enz.De opendeurdagen vinden plaats op zaterdag 14 (13 u. tot 24 u., metStar Party) en zondag 15 september (13 u. tot 22 u.). Zaterdagoch-tend gaat de rechtstreekse uitzending van Ochtendkuren (Radio 2)volledig over deze opendeurdagen. U kunt de uitzending bijwonen.Kaarten (300 fr., ontbijt inbegrepen) zijn verkrijgbaar bij Urania.Volkssterrenwacht Urania vzw - Matthees-sensstraat 60 - 2540 Hove - + 03-455 24 93- fax 03-454 22 97

• HET ABC VAN HET DNA: s5/10 TOT 8/12In het DNA binnen elk van onze10.000.000.000.000 cellen staat de erfe-lijke informatie neergeschreven in veleduizenden genen, verdeeld over 46 chro-mosomen. Deze tentoonstelling toont waar-uit erfelijke informatie bestaat, hoe zewordt omgezet in menselijke kenmerkenen eigenschappen, hoe wij erfelijke ei-genschappen doorgeven aan onze kinde-ren of kleinkinderen, hoe fouten in deinformatie kunnen leiden tot erfelijke ziekten.U ontdekt ten slotte de technologie omerfelijk materiaal te bestuderen (strijd te-gen kanker, ontwikkeling van nieuwegeneesmiddelen, gerechtelijk onderzoekenz.).De tentoonstelling loopt in de Predikherenkerk(Onze-Lieve-Vrouwstraat - Leuven). De toe-gangsprijs bedraagt 200 fr. of 150 fr. voorkortinghouders. Bij uw ticket krijgt u een wan-delbrochure als leidraad door de tentoonstel-ling. Kinderen tot 12 jaar hebben gratis toe-gang. Groepen (vanaf 15 personen) betalen125 fr. per persoon. Een geleid bezoek kost1400 fr. (duur: 1 uur). Schoolgroepen betalenslechts 100 fr. per leerling en 1200 fr. vooreen geleid bezoek (max. 20 leerlingen pergids).Speciaal voor leerkrachten is er zaterdag-voormiddag 12 oktober een gratis kennis-makingsdag. U kunt dan vrij de tentoonstel-

ling bezoeken en bij de verschillende stands staan mensen om op aluw vragen een antwoord te geven. U moet wel vooraf (schriftelijk,telefonisch of per fax) inschrijven vóór 4 oktober. U krijgt dan eenschriftelijke uitnodiging voor de kennismakingsdag.

Tentoonstellingssecretariaat: Brusselsestraat 63 - 3000Leuven - + 016-22 45 64 - fax 016-29 12 15

• BOEKEN EN BIBLIOTHEKEN sIN DE OUDHEID: 4/9 TOT 9/10Dank zij uitvoerig fotomateriaal en zeldzame stuk-ken uit Leuvense, Brusselse en Leidse collecties maaktu kennis met het antieke boekwezen. Wat lazen demensen vroeger? Wat is er van die antieke boekenteruggevonden? Hoe zagen de antieke bibliothekeneruit? Welke boeken kon u er vinden en hoe kon u zeraadplegen of ontlenen?De tentoonstelling staat opgesteld in de Universiteitsbi-bliotheek van de KULeuven (Mgr. Ladeuzeplein). De toe-gang is gratis. Een spe-ciale rondleiding voor

het secundair onderwijs kost 800 fr.Uw leerlingen leren met een bies opeen papyrusblad schrijven, een pa-pyrusrol hanteren, met een nieuwcomputerprogramma de hitparadevan antieke auteurs samenstellen enz.Er is ook een gratis lesbrief (één kopi-eerbaar exemplaar per aanvraag)voor de voorbereiding of naverwer-king.KUL - faculteit Letteren - departe-ment Klassieke studies - afdelingOude geschiedenis - Erasmushuis -Blijde-Inkomststraat 21 - 3000 Leu-ven - + 016-32 49 29 of 28 - fax016-32 49 09

GRATIS KENNISMAKINGSDAGµ Ja, ik wil graag deelnemen aan de gratis

kennismakingsdag van het Steenbakkerij-museum op zaterdag 12 oktober.

□ Ik kom met …… personen (max. 2).

□ Ik neem deel aan de rondleiding om 9 u. -9.30 u. - 10 u. - 10.30 u. - 11 u. - 11.30 u.

□ of 13 u. - 13.30 u. - 14 u. - 14.30 u. -15 u. - 15.30 u - 16 u. - 16.30 u.

NAAM: ..................................................

ADRES: ...................................................

.............................................................

TEL.: ......................................................

SCHOOL EN LEERJAAR: ...........................

.............................................................

Stuur dit bonnetje meteen terug naar EMABBvzw - Noeveren 196 - 2850 Boom

• STEENBAKKERIJMUSEUM: GRATIS KENNISMAKINGSDAG OP 12/10 aHet complex toont niet alleen een volledige collectie alaam van een artisanale steen-,tegel- en pannenbakkerij, maar toont ook de concrete woon- en werkomstandighedenvan de arbeiders. U ziet er o.a. de laatste, actieve halfambachtelijke steenbakkerij vande streek. Scholen kunnen een bezoek op maat samenstellen met allerlei combina-ties: steenbakkerij Damman (Niel), rondrit in Rupelstreek, dagtrip Langs Schelde enRupel, geleide fietstochten, boottocht op de Rupel enz.Individueel kunt u het museum bezoeken op zondag (14 u.) van april tot oktober. U betaalt 100 fr. perpersoon (gids inbegrepen). Kinderen van 7 tot 12 jaar, CJP en 60+ betalen 70 fr. Kinderen tot 6 jaar (ingezelschap van hun ouders) hebben gratis toegang. Groepen kunnen steeds terecht (mits afspraak). Zij

betalen 50 fr. per deelnemer + 1000 fr. voor degids (max. 25 deelnemers). Schoolgroepen, CJP,60+ en kinderen van 7 tot 12 jaar betalen 35 fr.Kinderen tot 6 jaar (in gezelschap van hunouders) hebben gratis toegang.Ecomuseum en Archief van de Boomse Bak-steen vzw - Noeveren 196 - 2850 Boom -+ 03-888 15 58Speciaal voor leerkrachten organiseertEMABB op zaterdag 12 oktober eengratis kennismakingsdag. U krijgt eengeleid bezoek (anderhalf uur) aan hethele complex en in ontvangstlokaal ‘tBaksteentje (Noeveren 67 - 2850 Boom- + 03-844 86 91, vlakbij in dezelfdestraat) kunt u kijken naar een video-film over de werking en de doelstellin-gen van het museum. U kunt er ookuw lunchpakket gebruiken. Stuur hetbonnetje meteen op en duid het uurvan uw keuze aan. U krijgt géén beves-tiging. U wordt wel degelijk op hetaangeduide uur in ‘t Baksteentje ver-wacht. Alléén als dat uur volgeboekt iskrijgt u per post of telefoon een nieuwuur toegewezen.

ZEKERDOEN

26 KLASSE NR.67

CURSUSSEN EN STUDIEDAGENALGEMEEN a• Dansexpressie voor begeleiders van kinde-ren (vanaf 16/9); Dansexpressie voor volwas-senen (vanaf 23/9).Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk- Baron Van Eetveldeplein 3bus 1b - 2400 Mol - + 014-31 70 61• Remedial Teaching/Zorgverbreding: tweeja-

rige voortgezette opleiding vanaf 21/9.Katholieke Hogeschool Mechelen - departementLerarenopleiding - Bosstraat 9 - 2861 O.L.V.-Waver - + 015-75 54 42 - fax 015-75 80 34• ICVA-theateropleiding: gratis OpenInfodag met demonstratielessen: 21/9.Interfederaal Centrum Vlaams Amateurtoneel -Spitaalpoortstraat 50 - 9000 Gent - + 09- 22921 72 - fax 09-229 29 23• Geschiedenis van de film (12 lessenvanaf 23/9); Animatiefilm: theorie engeschiedenis (8 lessen vanaf 8/10).Filmmuseum Antwerpen - Centrum voor Beeldcul-tuur vzw - Koninklijk Paleis - Meir 50 - 2000Antwerpen - + 03-233 85 71 - fax 03-231 86 60• Computeren in een Freinetklas: 28/9in de Appeltuin, Leuven.AKO - Freinetbeweging - Weldadigheidsstraat30 - 3000 Leuven - + 016-23 89 22• Ondersteunen van het zelfbeeld bij kin-deren (4 sessies vanaf 30/9 in Waregem ofvanaf 18/11 in Tielt); Angst en agressiebij kinderen (2 en 9/12 in Kortrijk).West-Vlaamse Volkshogeschool - Belfaststraat18 - 8500 Kortrijk - + 056-22 23 11 - fax 056-21 78 67• Effectief onderwijzen: 10 sessies vanaf5/10 in Gent.Praktische training op basis van het werkvan Thomas Gordon.Jaak Remes - Gestichtstraat 17 - 9000 Gent -+ en fax 09-222 71 43• Driejarige cursus Diploma Hogere Op-voedkundige Studiën: start op 5/10.Karel de Grote-Hogeschool - Hoger Instituutvoor Opvoedkunde - Paul Catreels - KleineDoornstraat 26 - 2610 Wilrijk - + 03-828 4542 (tussen 21 en 22 u.)• Driejarige cursus Diploma Hogere Op-voedkundige Studiën: start op 14/10.Hoger Instituut Opvoedkundige Wetenschap-pen - Luc Van der Auwera - Tervuursesteenweg243 - 2800 Mechelen - + 015-41 97 89

SECUNDAIR ONDERWIJS EN sHOGER ONDERWIJS• Tweejarige Voortgezette opleiding In-tercultureel Onderwijs: start 18/9.Katholieke Hogeschool Brussel - departementLerarenopleiding - Nieuwland 198 - 1000 Brus-sel - + 02-512 32 59 - fax 02-512 29 06• Opening academiejaar Open universi-teit Nederland: De openheid van de Ouin Vlaanderen: 21/9 in St. Niklaas.Ou Stuwer vzw - Robert Van Mechelen - Gent-sesteenweg 1 bus 10 - 1080 Brussel - + 02-411 87 53• Talen: De nieuwe spelling (25/9); Tagder Deutschen Sprache und Kultur (2/10);Oral testing (9/10).Natuurwetenschappen en wiskunde: Fy-sica van de digitale beeldverwerking (9/10).Vakoverschrijdend: Stemtechniek voor

leerkrachten (8, 15 en 22/10); Achtergronden van leerproblemen(9 en 16/10).Centrum voor Beroepsvervolmaking Leerkrachten - UIA - Universiteits-plein 1 - 2610 Wilrijk - + 03-820 29 61 - fax 03-820 22 49• Catechese en levensbeschouwing: Rock - cultuur - religie: 30/9.Economie: Dubbel boekhouden in de 2de graad ASO: 8 en 24/10en 5/11.

Recht: Geleid bezoek aan Vlaams Parle-ment: 1/10.Engels: De poëzie van Seamus Heaney:9/10.Geschiedenis: Vaardigheden in de eerstegraad in casu Egypte: 5/10.Automechanica: Vloeibare LPG-injectie:2, 9, 16 en 23/10 in Son, Nederland.Elektriciteit: Sequential Function Chart -Grafcet (25/9 en 2/10 in Schoten of 9 en 16/10 in Hasselt of 6 en 13/11 in Melle); Huis-houdelijke toestellen (2, 9 en 16/10 in St.Niklaas of 23/10 en 6 en 13/11 in Neerpeltof 20 en 27/11 en 4/12 in Kortrijk).Centrum voor Didactiek - UFSIA - Prinsstraat 8- 2000 Antwerpen - + 03-220 46 80 - fax 03-220 46 79• Het Midden-Oosten vijf jaar na deGolfoorlog: geografische en historischeanalyse van een conflictregio: 12/10 inVUB, Brussel.Inl.: Vereniging Leraren Geschiedenis & MAVO -Sportlaan 10 - 1700 Dilbeek - + 02-567 14 15• Voortgezette opleiding KMO-Manage-ment: tweejarige opleiding.Hogeschool voor Economisch en Grafisch On-derwijs (EGON) - Departement Bedrijfsbeheer- Savaanstraat 78 - 9000 Gent - + 09-223 2029 - fax 09-233 84 17

CONGRESSEN EN COLLOQUIAALGEMEEN a• Denkdag rond onderwijs: 28/9.Thema’s: vrijheid van onderwijs; studie-keuze en oriëntatie; relatie onderwijs-be-drijfsleven; statuut van de leerkracht.CVP-Jongeren - Tweekerkenstraat 41 - 1000Brussel - + 02-238 38 90 - fax 02-230 33 01BASISONDERWIJS b• Omdat het me raakt: 20 jaar Ervarings-Gericht Onderwijs: 23/11 in Brussel.Inschrijven vóór 15/9.CEGO vzw - Vesaliusstraat 2 - 3000 Leuven -+ 016-32 38 90 - fax 016-32 38 57

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Internationale Ontmoetingssessie: 2tot 5/10 in Brugge.Contact met collega’s uit Frankrijk, Ne-derland, Verenigd Koninkrijk voor grens-overschrijdende onderwijsprojecten. Be-perkt aantal deelnemers, maar u bentwelkom op de afzonderlijke voordrach-ten (seintje vooraf!).Stichting Ryckevelde - Marnix Strubbe - Rycke-velde 10 - 8340 Damme - + 050-35 27 20 -fax 050-37 11 01• Congres Zorgbreedte: Remediëring ensocio-emotionele begeleiding in het SO:4/10.Beleid, theorie en praktijk rond socio-emo-tionele begeleiding en remediëring Ne-derlands, vreemde talen en leerstoornis-sen. Met vakbeurs.Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren -UIA - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - + 03-820 29 61 - fax 03-820 22 49

• 10DE COMPUTERS EN MULTIME-DIA OP SCHOOL EN THUIS (CST) aOp tientallen standen kunt u kennisma-ken met een uitgebreid gamma softwareen hardware voor gebruik op school enthuis. Daarnaast is er een multimedia-show, een videoconferentie met FrankDeboosere, een School van de Toekomst(cd-i, cd-rom, lokale netwerken, inter-net), een Cybercafé (surfen op internetén honderd gratis maandabonnemen-ten) enz. Uiteraard zijn er ook de klassie-ke demonstraties van educatieve soft-en shareware door o.a. de winnaars vande softwarewedstrijd.Plaats van gebeuren is KaHo Sint-Lievencampus Rabot (Gent) op 19 oktober (9.30u. tot 17 u.). De toegangsprijs bedraagt150 fr., catalogus inbegrepen. Studentenen leerlingen betalen 50 fr. en een ge-zinskaart kost 300 fr. Groepen vanaf 20personen krijgen korting.CST-secretariaat - Sonja De Nollin - Te Boel-aarlei 23 - 2140 Antwerpen - + 03-322 7469 - fax 03-321 02 77 - e-mail: cst@kiho.be -internet: http://www.kiho.be/cst/

KLASSE-MENT aSamen met het nieuwe schooljaar startKLASSE met een nieuwe reeks raadsels.De Standaard Boekhandel is nog steedsvan de partij en schenkt vijf juiste in-zendingen een boekenbon van 2000 fr.Wij verwachten uw antwoord vóór 28september op onderstaand adres.Winnaars opgave 29: Maria Lenders (Lon-derzeel), Nathalie Schoffelen (Maasmechelen),Danny Van De Velde (Aartrijke), FrancesGeernaert (Mariakerke) en Hugo Decom-bes (Stabroek).Oplossing opgave 30: Wendy Van Wanten.Opgave 31: 1 september: reikhalzend naaruitgekeken of met tegenzin zien naderen.De naam van de heiligeop de scheurkalenderklinkt nochtans vrolijk.In een Waals stadjegooien zijn naamgenoten elk jaar fruitnaar de omstanders. De typische kleur vandit fruit is ook de kleur van een regerendEuropees vorstenhuis, waarvan een zoonligt begraven in een Vlaamse stad, die zichde stad van die kleur mag noemen. Devader van de zoon was de eerste «prins» inde familie, noemde Alva, Den Briel en deSpaanse Furie (nee, niet één van zijn viervrouwen) bij de voornaam, werd verban-nen en later vermoord. Ondertussen hadhij in 1580 de woorden geschreven (enfrançais bien sûr) die zijn familie nu nog inhun blazoen dragen. Deze twee woordenzullen op 17 september opnieuw het televi-siescherm sieren van de lokale Omroep-stichting. Kent u ze?KLASSE-MENT - Koningsstraat 138 - 1000Brussel

(advertentie)

(advertentie)

echte Windows-toepassingmet alle windows-faciliteiten

• alle informatie in één scherm• schoollijst, klassenlijst, gezinslijst• …eigen lijsten naar keuze• getuigschriften• aanmaak diskette Ministerie

facturatie

• kan gaandeweg worden bijgehouden• groepsinvoer (tijdschriften, zwemgeld,.)• afzonderlijke invoer per leerling• rubrieken kunnen zelf gekozen worden :

opvang, tijdschriften, activiteiten, divers• automatische verwerking OGM’s of• automatische verwerking domiciliëring

SYSCOM N.V.Tervuursesteenweg 1593060 BERTEM

016/49.99.70Kontakteer Gonnie Gijsenof Katia Lauwers voor eenvrijblijvende proef -opstart

HERMESLeerlingen administratievoor basis- en lagere scholen

28 KLASSE NR.67

Katleen staat op het lijstje van de favorieteleerlingen. Ze werkt hard en heeft voor zichzelfhoge doelstellingen gesteld. Katleen is een perfec-tioniste en werkt vaak laat omdat ze alles ondercontrole wil houden. Daarom besteedt ze ook veelaandacht aan elk detail van de leerstof. De jeugd-beweging heeft ze laten varen: «geen tijd». Bijtoetsen is Katleen heel zenuwachtig. Ze heeft hetduidelijk moeilijk om hoofdzaak van bijzaak teonderscheiden. Ze steunt ook meestal op geheu-genwerk en is moeilijk echt creatief bezig met deleerstof. Jeroen zit in dezelfde klas. Hem lijkt hetallemaal niet te interesseren. Vijftig procent halenmoet genoeg zijn. Hij levert weinig inspanningenen is tot grote ergernis van de leerkrachten con-stant aan het prutsen. Op de momenten van dewaarheid, als er getoetst wordt, is hij trouwensafwezig. Katleen en Jeroen hebben faalangst.

F A A L A N G S T

Ze trillen, zweten of krij-gen maagpijn als de le-raar met een toets af-komt. Eén op de tien leer-lingen kampt met eenernstige vorm van faal-

Trillen en zwetenLeerlingen zitten op school om te leren, leer-

krachten helpen hen daarbij. Op bepaalde mo-menten moeten leerkrachten ook nagaan of hunleerlingen de vooropgestelde doelstellingen heb-ben gerealiseerd: er zijn toetsen. De leerlingenweten maar al te goed dat ze hier op hun prestatiesworden beoordeeld. Ze kunnen veel of weinigpunten halen. Maar ze weten ook dat het resultaatvan henzelf afhangt, hun capaciteiten en huninzet. De meeste leerlingen willen in zulke takenlukken en niet mislukken. Prestatietaken lokkendus twee motivaties uit: de positieve motivatie omte streven naar succes (prestatiebehoefte) en denegatieve motivatie om mislukking te vermijden(faalangst).

Faalangst is geen persoonlijk kenmerk. Inte-gendeel, het is een dynamisch fenomeen. Ie-mand voelt het in situaties waarin hij een presta-tie moet leveren die ook wordt beoordeeld. Vol-gens psycholoog Eric Depreeuw (KULeuven),ontstaat faalangst pas als twee belangrijke voor-waarden zijn vervuld. Enerzijds gelooft de leer-ling dat door te mislukken een aantal heel be-langrijke motieven of waarden worden bedreigd.De leerling is bang een gevoel van zelfwaarde teverliezen. Hij vreest een negatieve appreciatiedoor de anderen. Hij is bang om de geborgenheidin persoonlijke relaties met ouders of de favorie-te leraar te verliezen. De ambities voor studie enberoep komen in het gedrang. Hij heeft angstvoor de angst en het psychisch of fysiek lijdentijdens testmomenten. Anderzijds is hij ervan

Een muis in de klas

overtuigd - vaak ten onrech-te - dat de kans op mislukkenheel hoog is.

Die angst veroorzaakt li-chamelijke reacties: hartklop-pingen, zweten, maagklach-ten, slapeloosheid, hyperven-

tilatie, trillen. Bovendien zit de leerling tijdens detest te piekeren over mislukking en de gevolgenervan. Hierdoor verminderen concentratie en taak-gericht werken.

Eigen foutIn tegenstelling tot wat velen denken, heeft

faalangst geen eenduidige negatieve invloed ophet leren en op de prestaties. Veel hangt af van degraad van faalangst, maar belangrijker is de in-vloed van de motivatie van de leerling. Laagfaal-angstigen ervaren een opgedragen taak vaak alseen uitdaging, een tijdelijke hindernis. Het spoorthen aan tot een grotere inzet en concentratie.Katleen en Jeroen zijn hoogfaalangstig. Beidenwillen hun angst reduceren. Katleen doet dit dooralles tot in de perfectie te studeren, Jeroen keertzich van de taak af. Hoe meer hij zich inspant, hoemeer een mogelijke mislukking uitspraak kandoen over zijn capaciteiten. Voor hem is lui ge-noemd worden minder erg dan voor dom te wor-den versleten.

Bij de zelfevaluatie schatten Jeroen en Katleenzich vaak veel negatiever in dan de laagfaalangsti-ge. Ze gebruiken wat graag de rode balpen voorzichzelf en gaan vooral op zoek naar wat fout liep.Mislukken is in hun ogen te wijten aan eigendomheid of luiheid. Slagen doen ze vaak af alsgeluk of toeval, zelden steken ze de pluimen ophun eigen hoed.

Eén op de tien leerlingenkampt met een ernstige

vorm van faalangst.

angst. Som-mige leer-lingen mis-lukken omdat ze te hooggrijpen of omdat ze zichniet inzetten. Maar in elkeklas zitten er ook die dicht-

klappen uit pure schrik.Onbegrijpelijk voor deleraar die toch zijn bestdoet zijn leerlingen ge-rust te stellen.

KLASSE NR.67 29

Potje brekenFaalangst wordt in de hand gewerkt door onze

sterk prestatiegerichte maatschappij. De indivi-duele waarde van de persoon wordt (te) vaakgemeten aan zijn competentie en bekwaamheid.De school wordt onder druk gezet om goedeleerlingen af te leveren. Wim Jacobs is directeurvan het vrij PMS-centrum in Vilvoorde en faal-angst- en assertiviteitstrainer. Hij breekt een lansvoor een veilig klimaat op school: «Als scholenveilige oorden willen zijn waariedereen even veel kansen krijgtom te leren, dan mogen zeniet puur prestatiegericht zijn.Er is meer faalangst als weenkel het cognitieve evalue-ren en weinig oog hebben voorhet sociale, creatieve en moto-rische functioneren van hetkind. Het komt er dus op aaneen schoolklimaat te creërenwaar leerlingen rustig eens eenpotje mogen breken en voorhun waardering niet louter af-hankelijk zijn van cognitieveprestaties. Actieve leerlingen-begeleiding zorgt dus voor vei-lig leren.»

In zijn boek «Stress op demiddelbare school» zegt kinder-psychiater Theo Compernolledat het niet de bedoeling kanzijn om de school en de klaszo te organiseren dat men allemogelijke stressverwekkersweert. Niet alleen omdat stress-verwekkers onvermijdelijk aanbepaalde taken verbonden zijn,maar ook omdat stress de groeien de ontwikkeling bevordert.Het is enkel zinvol stressver-wekkers die kinderen belem-meren in het leerproces, zoalsfaalangst, zoveel mogelijk uitte schakelen. Het gaat dus overhet wegwerken van de nutte-loze stress.

MislukkenOok de omgangsstijl van

de leraar speelt een rol. Eenvriendelijke leerkracht kan via gesprekken eenvertrouwensrelatie aangaan met elke individueleleerling. Als de leraar van Katleen en Jeroen aanbinnenklasdifferentiatie doet, kan hij met henrealistische doelstellingen formuleren. Na de ge-leverde prestaties kan positieve persoonsgerichtefeedback de onzekerheid bij Katleen en Jeroendoen verminderen. Bij een goede of een slechtetest kan de leraar samen met hen op zoek gaannaar de eigenlijke oorzaken van succes of misluk-king. Faalangstige leerlingen ontwikkelen na eenmislukking de verwachting dat ze in een gelijk-aardige toekomstige taak opnieuw zullen misluk-ken. Ook hier kan de leerkracht het vicieuzecirkeltje helpen doorbreken. Maar hoe?1. In de klasZorg voor een vriendelijke, niet bedreigende klas-sfeer. Behandel de leerlingen zoals u wil dat ze ubehandelen en maak uw gedrag zoveel mogelijk

voorspelbaar. Stel realistische, maar optimisti-sche verwachtingen en geef voldoende individue-le feedback over de geleverde prestaties. Maak uwappreciatie van de leerlingen niet afhankelijk vanhun geleverde prestaties. Moedig uw leerlingenaan.2. Bij nieuwe leerstofBouw de les stapsgewijs op. Geef precies aan watde kern is van de leerstof en wat leerlingen moetenleren binnen welk tijdsbestek. Laat de leerlingen

niet in het ongewisse over het alof niet begrijpen van nieuwe stof.Doe kleine controles die nagaanof ze de stof begrepen hebben.Geef heldere en volledige richtlij-nen.3. Bij toetsen.Voor faalangstigen zijn toetsen pre-cies het probleem. Daar ervarenzij het meest hun faalangst. For-muleer de toetsopdrachten dushelder en bondig en stel de vragenvan makkelijk naar moeilijk. Geefaan welke opdrachten volstaan omeen voldoende te halen. Vertelvooraf hoe uw test er zal uitzien,het geeft de leerlingen de kans omzich gericht voor te bereiden. Helpze ook om hun doelen af te stem-men op hun capaciteiten. Laat niette veel tijd verstrijken tussen detest en de beoordeling, deel depunten zo vlug mogelijk mee enbespreek samen de fouten. Geefde leerlingen genoeg tijd en kon-dig de toetsen aan. Vermijd beur-ten voor de klas aan faalangstigeleerlingen.

TrainingHoe vroeger de faalangstige

deskundig wordt begeleid, hoe

OUDERS DESCHULD?

«Ze jutten hun kinderen op.Ze dreigen snel met straf alser slechte cijfers zijn». Ouderskunnen inderdaad faalangstbevorderen. Misschien kan uhet daar met hen eens overhebben. In de spiksplinter-nieuwe KLASSE VOOR OUDERS(die u over enkele dagen gratisop school ontvangt) verschijnteen speciale bijdrage overfaalangst, met adviezen voorouders. Voor u deze publica-tie met de leerlingen mee-geeft kan u er ook even methen over praten.

OOK LERAARSHEBBEN

FAALANGSTKlamme handen, een dro-ge keel en een blok in uwmaag als u wordt ‘losgela-ten’ op een groep van der-tig leerlingen of een goed-gevulde studiezaal? Leerkrach-ten worden verondersteldorde te houden. Collega’sdie dat niet kunnen, wordenvaak met de nek bekeken.Zij verliezen het geloof inzichzelf niet alleen voor deklas, ook bij hun collega’s.Waar de schoolcultuur goedis, houden faalangstige leer-krachten hun problemen nietverborgen. Erover praten helptal heel wat. Ervaren rattenhebben ongetwijfeld een lijstjemet wat handige tips, kne-pen zeg maar, die faalang-stige leerkrachten kunnenhelpen om meer zelfvertrou-wen te krijgen. Realistische,haalbare doelstellingen zijnook belangrijk. Niemand heefteen boodschap aan een boor-devolle studiezaal met éénleerkracht.U heeft meer tips? Schrijf naarKLASSE (MUIS) - Koningsstraat138 - 1000 Brussel.

• U kunt een samenkomst voorouders, leerkrachten en leerlingenorganiseren. Zowel de Vlaamse Con-federatie voor Ouders en Ouderver-enigingen (VCOV) als de Educatie-ve Vereniging voor Ouderwerkingin het Officieel Onderwijs (EVO)hebben er interessante werkvormenvoor. De vormingsfiche ‘Faalangsten stress’ is bij de VCOV te verkrij-gen. VCOV-leden betalen 50 fr., niet-leden 100 fr. (+portokosten). VCOV- Guimardstraat 1 - 1040 Brussel -+ 02-511 65 05 - fax 02-514 33 21.EVO - Schoonmeersstraat 26 - 9000Gent - + 09-222 86 73 - fax 09-24201 69.Leuk voor zo’n werkwinkel is devideo ‘Examenitis’ met handleiding,gratis uitleenbaar bij de Sint-Michiels-bond - Dienst Gezondheidsopvoe-ding - Haachtsesteenweg 1805 - 1130Brussel - + 02-240 85 11 - fax 02-240 87 99. De video is vooral ge-schikt voor de derde graad van hetsecundair onderwijs.• In elk PMS-centrum kunnen oudersmet faalangstige kinderen wel eenbrochure over faalangst op de koptikken. Een praktische gids naarpreventie toe is «Je kind helpen bijzijn studies: hoe doe je dat?» Debrochure is voor 50 fr. (+ portokos-ten) te verkrijgen bij EVO - Schoon-meersstraat 26 - 9000 Gent - + 09-222 86 73 - Fax 09-242 01 69.

Liever lui dan dombeter de resultaten. Hetis dan ook belangrijkdat leerkrachten de sig-nalen tijdig opmerkenen doorverwijzen naar een PMS-medewerker. Vaak moeten leer-krachten wel wat energie pom-pen in het motiveren van leerlin-gen (en ouders) om hulp te zoe-

ken buiten de school. Het is immers van diemotivatie afhankelijk of een behandeling tegenfaalangst kan slagen. Een faalangsttraining kanwerken rond de studiemethode of sociale vaar-digheid, maar kan ook een relaxatietherapie, eencognitieve herstructureringstherapie of zelfs eenmedische therapie inhouden.

‘s Morgens voelt Katleen zich zo bang als eenmuis. Maar misschien mag ze haar lijstje metpositieve gedachten wel op haar bank leggen. Hethelpt haar echt vooruit. Thuis heeft ze daaropgeschreven:1. Ik heb mijn les geleerd.2. Als ik rustig ben, kan ik beter antwoorden.3. Als ik diep ademhaal, kan ik me meer herinne-ren.4. Iedereen maakt fouten.5. Als ik een fout maak, krijg ik de kans die teverbeteren. ■

30 KLASSE NR.67

V O L W A S S E N E N O N D E R W I J S

«Ik ben eenverwendleraar.»

«Ik heb een achttal nationaliteiten in de klas,van Russen tot Nigerianen», getuigt een leer-kracht basiseducatie. Ze onderwijst Nederlandsaan volwassen anderstaligen. Haar jongste leer-ling is 18, haar oudste 56. «Ik geef het liefst les aanvolwassenen. Met zo’n verschillend publiek is dateen uitdaging. Ik spreek zelf al de talen van mijnleerlingen niet, maar zij willen in een jaar behoor-

In de klas van de «avond-school» zitten ze naastelkaar, een 18-jarige eneen 50-jarige. Meestal isde inzet van de ouderegroter dan die van de

jongere. De 18-jarige gaatwat speelser om met deleerstof. De leerkrachtenvan het volwassenenon-derwijs geven trouwenshet liefst ‘s avonds les.Hun leerlingen hebbenvaak al een dagtaak ach-ter de rug en toch vol-gen ze gemotiveerd eencursus. Er zijn minderproblemen met de disci-pline. «Eigenlijk ben ikeen verwend leraar», zegtGuy, als hij om tien uur‘s avonds zijn leerlingeneen goede nachtrustwenst.

cursussen sociale kennis en vaardigheden ver-trouwd met onderwerpen als gezondheid, rech-ten en plichten, wonen, media, relaties, vrije tijd,beslissingen nemen, je leven goed organiseren,kortom, alles wat je nodig hebt om mee te draaienin de maatschappij. Basiseducatie is dus meer danalfabetiseringswerk. Overigens heeft 39 procentvan de cursisten lager onderwijs en 20 procentberoepsonderwijs genoten, maar blijkbaar vol-stond dit niet om een eenvoudig briefje te schrij-ven of om een boodschappenlijstje op te stellen.

Gedetineerden«Ik denk dat ik een verwende leerkracht ben»,

zegt Guy Steppe. Hij is leraar informatica in hetonderwijs voor sociale promotie (OSP). «Hoe-wel de meeste leerkrachten hier een bij-job uitoe-fenen, sta ik voltijds in het OSP. Bij ons is de sfeerprachtig. Geen overhoringen of huiswerk, geenrapporten of klassenraden. Wel af en toe eenevaluatie. Voorts kennen wij de klassieke toestan-den van het dagonderwijs niet. Ik zou niet willenoverstappen. De volwassenen die bij ons les ko-men volgen, zijn dat niet verplicht. Trouwens, alsde lessen niet aan hun verwachtingen voldoen,blijven ze weg. Wie blijft, is gemotiveerd.»

«Onze school beperkt zich niet tot het bijscho-len en herscholen van cursisten die normaal in demaatschappij functioneren», zegt Marie-Paule Blom-me, directeur van een centrum voor OSP in Turn-hout. «Onze opdracht reikt verder. Sinds eendrietal jaren geven wij met succes opleidingen,waaronder hotelbedrijf, informatica, tuinbouw entalen aan een honderdtal gedetineerden in hetPenitentiair Scholencentrum van Hoogstraten. Dezecursisten kozen bewust voor dit centrum om zich

De grootste belang-stelling gaat naar

taalcursussen.

lijk Nederlands lerenspreken. Het beginniveau

van de cursisten is evenwel erg laag. Voor diedoelgroep bestaan geen specifieke handboeken.Met kinderboeken ben je niks. En toch moet jemakkelijke stof eenvoudig aanbrengen op eenmanier die volwassenen het best aanspreekt. Ikstel dus al mijn lessen zelf samen. Die vrijheidvan aanpak maakt dat ik mijn werk graag doe.‘s Avonds lesgeven is met kleine kinderen thuisvoor mij echter een probleem. Daarom hoop iklater in het dagonderwijs terecht te kunnen.»

BoodschappenlijstjeNogal wat mensen hebben problemen met

lezen, schrijven, rekenen of ze missen basisvaar-digheden om zich in deze complexe samenlevingte kunnen redden. Via basiseducatie kunnen zekosteloos de opgelopen achterstand inhalen envolwaardig aan het maatschappelijk leven deelne-men. In het aanbod zitten taalcursussen Neder-lands voor Vlamingen en taalcursussen Neder-lands voor anderstaligen. Deze cursus voor mi-granten maakt zestig procent uit van het totaleaantal aangeboden uren. In de cursussen rekenenworden optellen, aftrekken, breuken en procen-ten opnieuw ingeoefend. In een centrum voorbasiseducatie ten slotte raken de cursisten via

KLASSE NR.67 31

tijdens hun nog uit te zitten straf voor te bereidenop hun intrede op de arbeidsmarkt. Ze willennamelijk bij hun vrijlating voldoende garantieshebben als ze zich voor een job aanbieden. Zonderenige verwijzing naar hun verblijf in de strafin-richting levert het Volwassenenonderwijs diplo-ma’s, getuigschriften en attesten af. Enkel ervarenleerkrachten met voldoende respect voor huncursisten kunnen een dergelijke vertrouwensrela-tie opbouwen, zodat bijkomende veiligheidsmaat-regelen tijdens de lessen overbodig zijn.»

Tweede kansWie vroeger zijn opleiding in het secundair of

hoger onderwijs van het korte type niet voltooide,kan via OSP toch nog een diploma halen. Of wiedenkt dat zijn diploma te weinig kansen biedt opde arbeidsmarkt kan zich via OSP omscholen ofzijn kennis actualiseren en een bijkomend diplo-ma behalen. Een andere doelstelling van het OSPis de talenkennis van de bevolking vergroten. Tenslotte biedt het OSP ook kansen voor persoonlijkeontplooiing en maatschappelijke integratie. Opsecundair niveau zijn de toppers de lagere secun-daire beroepsleergangen en de hogere secundairetechnische leergangen. De grootste belangstellinggaat echter naar de taalcursussen. Die nemen 55procent van het aanbod in. In het hoger OSPvolgen de volwassenen vooral economisch, so-ciaal en technisch onderwijs. Wie in het onder-wijs een praktijkvak wil geven, kan hiervoor inhet hoger OSP het Getuigschrift PedagogischeBekwaamheid behalen. OSP is niet gratis. Vooreen taalcursus van vier uren per week bijvoor-beeld bedraagt het inschrijvingsgeld 1600 frankper academiejaar.

GeheugenWie minimum achttien jaar oud is en alsnog

een diploma van het secundair onderwijs (ASO,TSO, BSO) wil behalen, krijgt een tweede kans.Het tweedekansonderwijs (TKO) is opvoedenden algemeen vormend. Aan het eind van de oplei-ding behalen de deelnemers niet alleen hun diplo-ma, maar verwerven intussen ook een brederekijk op de maatschappij.

Om individueel studeren mogelijk te maken

wordt afstandsonderwijs georganiseerd. Dit typeonderwijs komt het meest tegemoet aan de le-venssituatie van de volwassene. Hij moet niet naareen centrum toe. Het onderwijs komt daarente-gen naar hem toe. Het overbrugt de afstanden, hetis spreidbaar in tijd en vooral zeer flexibel. Decursist heeft zijn studietempo helemaal zelf inhanden. Er is geen enkele dwang. Zelfstudiepak-ketten moeten (aan)leren, uitleggen, anticiperenop mogelijke vragen en tegelijkertijd dienst doenals leraar, medestudent, motiveerder en boven-dien nog de bron zijn van het zoeken naar infor-matie. Zelfstudie via schriftelijk afstandsonder-wijs is meestal makkelijker gezegd dan gedaan.Daarom krijgen de cursisten op aanvraag eenpraktische gids met studietips, de brochure «Le-ren leren». Steeds meer actualiseert men de cur-sussen met het oog op de voorbereiding van exa-mens. En wie schrik heeft om alles te vergeten kaneen schriftelijke cursus geheugentraining volgen.

• Voor meer informatie kunt u te-recht op de administratie Perma-nente Vorming - secretariaat van deafdeling Volwassenenonderwijs -Koningsstraat 67 - 1000 Brussel -+ 02-211 44 51 - fax 02-211 44 79• Brochures: «Volwassenenonder-wijs ’96-’97» - afdeling Informatieen Documentatie - cel Publicaties -Koningsstraat 71 - 1000 Brussel -+ 02-219 94 36 - fax 02-219 77 73- «Verder Leren» - «Leren leren,een gids met studietips» - afdelingVolwassenenonderwijs - cel Afstands-onderwijs - Koningsstraat 67 - 1000Brussel - + 02-211 43 22 - fax 02-211 44 82

De jongste leerling

is 18, de oudste 56.

VOOR DE PRIJS VAN EEN POSTZEGEL• Basiseducatie wordt in 29 centra gegeven. Samen tellen ze nujaarlijks 13.000 (in 1990 nog 7000) cursisten: iets meer vrouwen(57 %) dan mannen (43 %) en evenveel niet-Belgen als Belgen. Deonderwijsbegroting voor basiseducatie bedroeg in 1995 zowat 500miljoen frank. De gemiddelde kost per cursist bedraagt 35.500 frank.• Onderwijs voor Sociale Promotie (OSP) of avond- en weekend-onderwijs wordt in een 300-tal scholen aangeboden. Ruim 160.000cursisten (in 1990 nog 146.000) volgen de cursussen op secundairniveau (beroeps en technisch) of op het niveau van het hogeronderwijs van het korte type. Er zijn traditionele en modulaireopleidingen. Bij een modulaire opleiding wordt de leerstof onder-verdeeld in een aantal modules waarin de theorie en de praktijkgeïntegreerd worden. Een opleiding in eenheden stelt de cursist instaat zijn studiepakket en de duur ervan zelf te bepalen. Het aanbodvan cursussen is zeer breed en uiteenlopend. In totaal is er eenwaaier van honderden opleidingen. Zowat 9000 personeelsleden,met gemiddeld een derde van een voltijdse opdracht, staan in voorde lessen en de administratieve ondersteuning. In 1995 werd 3,5

miljard frank uitgegeven voor het OSP.• Tweedekansonderwijs (TKO) wordt in tien centra aangeboden.De lessen kunnen overdag en/of ‘s avonds gevolgd worden. Zebereiden voor op de examens Algemeen Secundair Onderwijs,Technisch Secundair Onderwijs en Beroepssecundair Onderwijsvan de Centrale Examencommissie van de Vlaamse gemeenschap.In het schooljaar 1994-1995 volgden 1149 deelnemers de cursus-sen. Het inschrijvingsgeld bedraagt ten hoogste 4800 frank. HetTKO vormt een onderdeel van de OSP-onderwijsbegroting.• Afstandsonderwijs omvat zes studiegebieden: talen; wiskunde;computer en informatietechniek; handel, bedrijf en administratie;wetenschappen en techniek. Diploma’s worden niet uitgereikt.Hiervoor moet men examen afleggen bij de overeenkomstigeexamencommissie. Het afstandsonderwijs zelf (de lessen, de bege-leiding en de correctie van de taken) is gratis. Om zijn taken op testuren betaalt de cursist enkel de postzegel. Dit jaar zijn er 216leraren-correctoren in dienst (1992: 186). In 1995 schreven 25.488cursisten in (1988: 18.588).

Levenslang leren«In het kader van het levenslang

leren voorzie ik dat de behoefte aanvolwassenenonderwijs met de tijd zaltoenemen», zegt Ivo Cappaert, direc-teur-generaal van de administratiePermanente Vorming. «Met een nieuw decreet,dat in voorbereiding is, beogen we beter in tespelen op de behoeften van de volwassenen. Wezullen het aanbod bij voorkeur modulair opbou-wen. Dat is veel flexibeler dan het traditionelesysteem van jaarklassen. Een vraaggestuurd aan-bod moet ook beter en sneller inspelen op desteeds wijzigende behoefte van de cursisten. Tenslotte zouden weook aandacht moe-ten hebben voorniet-contactonder-wijs. Hiervoor zul-len we meer ge-bruik maken vanmulti-media, zoalstv, audio-cassettes,video, internet, te-lenet... Zo zie ikde piste naar de toe-komst.» ■

32 KLASSE NR.67

«Onze school zou dezelfde niet zijn zonder deouderwerking die we nu kennen», zegt Mich Gys,directeur van de Vrije Basisschool St. Dimpna inGeel. «Ouders zijn geen specialisten in onderwijs-kunde en -technieken. Maar ze hebben als ouderwel een oordeel over hoe op onze school wordtgewerkt. Zij zijn verantwoordelijk voor de opvoe-ding van hun kind. Het is dan ook een goede zaakdat we de opvoeding op school en de opvoedingthuis op elkaar afstemmen. Daarvoor moeten wenaar elkaar luisteren. Als ouders goed geïnfor-meerd zijn, kunnen zij hun kind thuis beter on-dersteunen. Maar ook omgekeerd, leerkrachtenkunnen heel wat opsteken van de contacten ensamenwerking met ouders. Eigenlijk bouwen wesamen aan hetzelfde.»

ArchitectDe tijd dat de directeur of de inrichtende macht

alleen de architect van de school was, is voorgoedvoorbij. Sinds het begin van de jaren ’90 kunnenook ouders via participatiestructuren (de partici-patieraden en lorgo’s) hun stempel drukken ophet schoolleven, meebouwen aan de school. Onzesamenleving verwacht steeds meer van het onder-wijs. De school moet niet langer uitsluitend ken-nis overdragen, maar ook sociale vaardighedenaanleren, waarden bijbrengen of zelfs zin gevenaan het leven. Vooral op deze domeinen gaanouders graag een dialoog aan met de school.Ouders doen een beroep op de school voor deopvoeding van hun kind. Samen proberen zeopvoedingsdoelen en opvoedingsproject op el-kaar af te stemmen.

P A R T I C I P A T I E

Ouders op depiramide

Eén op de vier leerkrach-ten vindt ouders potten-kijkers. Toch staat eenderde van de leerkrach-ten positief tot zeer po-

OpzichtersLeen geeft les in het vijfde leerjaar. Zij vindt het

nogal normaal dat ouders participeren op school.«Tenslotte werken wij hier op school met hetdierbaarste en gevoeligste bezit van de ouders:hun kinderen. Wij hebben als het ware van heneen mandaat gekregen om met hun kinderen ietste doen. De tijd is voorbij dat ouders dachten datwat een school deed sowieso goed was. Ik ervaarouderwerking, maar vooral de dagelijkse gesprekkenmet ouders als een continue evaluatie vanuit debasis. En dat moet kunnen. Ik pleit dus voor eenopen school waar men wil luisteren naar de ouders.Maar eigenlijk verwachten we van ouders ook datze ons respecteren als professional. Ouders kun-nen niet mee beslissen over welke leesmethode deschool gebruikt. Een kind leren lezen volgens eenbepaalde leesmethode is werk voor specialisten.Maar voor het inoefenen komen er bij ons opschool heel regelmatig leesouders over de vloer.Dat geeft de leraar dan weer wat tijd om zich metde moeilijke lezers bezig te houden. Zo ziet umaar dat gezonde ouderparticipatie op school hetleerproces kan verbeteren.»

OntmoetingenVertrouwen scheppen tussen ouders en leraars

is erg belangrijk. Dit kan op de jaarlijkse school-feesten waar ze zij aan zij frietjes bakken. Het kanook op het jaarlijkse gezinsuitstapje. In het DonBosco College in Zwijnaarde organiseert het ouder-comité zogenaamde ‘ontmoetingen’ tussen oudersen leerkrachten. Het gaat hier om gemoedelijkegesprekken over thema’s zoals pesten, waarinouders en leerkrachten begrip voor elkaar opbou-wen. Aan de hand van een ingeleid onderwerpkrijgen de aanwezigen de kans hun verwachtin-gen, zorgen en meningen te uiten zonder daaromindividuele en persoonlijke situaties aan te kaar-ten. ‘Ontmoeting’ moet een ontmoeting blijven en

die verloopt nu eenmaal niet altijd volgens gestel-de regels, zo luidt het.

BouwstenenVolgens directeur Mich Gys liggen de voor-

waarden voor een goede ouderwerking nogal voorde hand. «Er moet eerst en vooral bereidheid zijnom samen te werken. De school moet open staanvoor ouders. Het is pas door samen te werken datvertrouwen kan groeien. Uit dat vertrouwen ko-men dan de mooie dingen. Het is daarom belang-rijk dat ouders niet het belang van hun eigen kindverdedigen, maar dat het voor hen gaat om de heleschool. Ze moeten kunnen samenwerken en kun-nen luisteren naar iedereen. Dat vergt ook eengoede doorstroming van de informatie. Hier heeftde school een belangrijke functie. De ouders diein het dagelijks bestuur van het oudercomitézitten moeten weten wat bij de andere oudersleeft, maar omgekeerd moeten de andere oudersgeïnformeerd worden over wat een klein groepjeouders op school bereikt. Ouders die zich kandi-daat stellen voor de participatieraad zijn volgensmij bij voorkeur mensen uit het oudercomité.

sitief tegen-over (meer)i n s p r a a kvoor ouders op school.Vooral in scholen met eenactieve ouderwerking iser veel enthousiasme. Wat

kunnen ouders precies be-tekenen voor de school?En waar kan het fout lo-pen? Een expeditie op depiramide.

KLASSE NR.67 33

Bij een goede ouderwerking stimuleren ouderselkaar. Zo zijn er geen problemen van continuïteitals een ouder stopt, omdat zijn kind de schoolverlaten heeft. Ten slotte moeten ouders wetendat er grenzen zijn. Ze moeten begrijpen datleraars vakmensen zijn en dat je hen niet moetgaan vertellen hoe ze les moeten geven.»

Open huisMai heeft drie kinderen. Twee zitten in de

lagere school, één in het secundair. Voor haar valtof staat de ouderwerking met de directeur. «Als jesteun voelt en er heerst een open sfeer voorouders, kan je met een dynamische ploeg vanouders veel bereiken. In zo’n ouderploeg heb jedenkers en veldwerkers. Iedereen moet zich goedvoelen en gewaardeerd worden in de bijdrage diehij levert. Goede ouderwerking brengt ook oudersdichter bij elkaar. Ouders zouden elkaar meermoeten steunen. Veel vragen of zorgen waar oudersmee zitten, kunnen een afdoend antwoord krij-gen door een goeie babbel met iemand die metdezelfde problemen zit. Weten dat ook andereouders vaak zoeken naar de juiste aanpak kan deeigen problemen wel eens relativeren.»

Maar zo goed Mai de ouderwerking in debasisschool ervaart, zo slecht loopt de werking inde secundaire school. «Het is alsof ouders daardrempelvrees hebben. Bovendien hebben ouderser minder het gevoel dat ze hun kinderen nogkunnen helpen, vrees ik.»

FeestDe relatie tussen het gezin en de basisschool is

meestal vrij intens en heel sterk gebaseerd opvertrouwen. Ouders bij de school betrekken isdan niet zo moeilijk. Bovendien ervaren kinderenhet als een feest als ouders deelnemen. Maarstilaan ontstaat er een bredere kloof tussen deschool en het gezin. Het zijn niet enkel de jonge-ren die naar een grotere onafhankelijkheid stre-ven, ook de manier waarop een secundaire schoolis georganiseerd, speelt een rol. Elke leerling heeftverschillende leerkrachten en voor de ouders valtvaak de vertrouwenspersoon weg. Voor veel oudersis het secundair onderwijs zo complex en ondoor-zichtig dat ze makkelijk afhaken. «Toch is hetoudercomité ook bij ons onmisbaar», zegt direc-teur Schoebben van de Gemeentelijke SecundaireSchool in Munsterbilzen. «Een aantal jaren geledenhebben we met de inrichtende macht problemengehad over de uitbouw van de derde graad. Demanier waarop het oudercomité daar werk vanheeft gemaakt, heeft bijgedragen tot een diepgeloof in de zin van zo’n werking. Ouders kunnenbij ons mee-doen, maar ook mee-denken.»

BetwetersHet kan tussen ouders en de school wel eens

mislopen. Participeren betekent immers niet datverantwoordelijkheden door elkaar kunnen wor-den gehaald. De school moet duidelijk afbakenenwat de verantwoordelijkheden van de ouders zijn.Jos Alberghs is waarnemend directeur van de Mid-denschool van de Provinciale Handelsschool in Has-selt. «We zorgen ervoor dat het oudercomité geenprivaat clubje wordt waar ouders rustig kritiekkunnen leveren op wat op school gebeurt», zegthij. «Nee, individuele klachten worden, desnoodsvia iemand van het oudercomité bij mij gesigna-

HOE ZIT HET MET UW SCHOOL?Mogen ouders in uw school ook mee-denken? Deze participatiepiramide schetsteen kader waarin uw school haar contacten met ouders kan situeren. De horizontaleas staat voor het aantal ouders dat u kunt bereiken. Zo kunt u voor een informatie-avond bij het begin van het schooljaar in principe een opkomst van 100 %verwachten. In de participatieraad of lorgo daarentegen is er slechts plaats voorenkele ouders. De verticale as staat voor de mate van betrokkenheid of engagementdat wordt gevraagd. Luisteren naar een uiteenzetting vergt minder engagementdan werken aan het schoolreglement. Enkele voorbeelden van elk niveau in depiramide. Ouders klimmen van luisteren naar doen en denken.

❻. INFORMEREN: de school informeert over de bijzondere activiteiten (uitstapjes,projecten...) van de maand. Ouders luisteren.∫ . VERKLAREN: de school legt uit waarom ze kiest voor een nieuwe wiskundemetho-de of legt de werking van het PMS uit. Ouders luisteren en kunnen vragen stellen.π . OBSERVEREN: de school organiseert een gezond ontbijt voor ouders, leerkrach-ten en leerlingen. Ouders worden uitgenodigd om mee te doen.∏. PARTICIPEREN: ouders organiseren een debatavond rond drugs en zitten zelfin het panel. Ouders participeren.∑. BESLUITEN VOORBEREIDEN: ouders nemen deel aan een werkgroep in deschool die rond ‘pesten’ werkt. Samen met de school bereiden ze een beleidsplan voor.∂ . BESLUITEN VORMEN: ouders beslissen mee over de aanpassing van het school-reglement.

KLASSE VOOROUDERS

Deze maand lezen oudersvan kleuters tot en met leer-lingen van de eerste graadsecundair onderwijs meer overhet belang van ouderpartici-patie in hun eigen publica-tie: KLASSE VOOR OUDERS.Dit nieuwe blad wordt gratisverspreid via de scholen diezich hiervoor hebben inge-schreven. Meteen een aan-knopingspunt voor meer in-formatie, actie of een ge-sprek?

leerd. Die handel ik dan persoonlijk af met deouders en de leerkracht in kwestie. Ouders moe-ten hun grieven kwijt kunnen. Daarom staat ertijdens elk oudercontact ook een tafeltje met ie-mand van het oudercomité waar ouders altijdterecht kunnen.»

Volgens Johan Vanderhoeven van de VlaamseConfederatie van Ouders en Ouderverenigingen enCarla Jaarsma van de Raad voor Ouders van hetGemeenschapsonderwijs worden ze uitzonderlijkgevraagd om als bemiddelaar in discussies tussenouders en directie op te treden. «Vaak gaat het omvastgelopen communicatie en die trekken we welvlug vlot. Als er een goede communicatie is, dan isde leraar niet de betweter en de ouder niet delastpost.» ■

Meer over school en ouders kunt u lezen in Luisterendoet denken, een brochure uitgegeven door StichtingWelzijnszorg Provincie Antwerpen - Lange Lozanastraat223 bus 2 - 2018 Antwerpen - + 03-240 69 59 - fax 03-240 68 88.

BESLUITEN VORMEN

BESLUITEN VOORBEREIDEN

PARTICIPEREN

OBSERVEREN

VERKLAREN

INFORMEREN

BESLUITEN VORMEN

BESLUITEN VOORBEREIDEN

PARTICIPEREN

OBSERVEREN

VERKLAREN

INFORMEREN

Mogelijk aantal te bereiken ouders

Mate van betrokkenheid en engagement

❶

❷

❸

❹

❺

❻

DENKEN

DOEN

LUISTEREN

❶

❷

❸

❹

❺

❻

34 KLASSE NR.6730 KLASSE NR.67

Seksueel misbruik, kindermishandelingen ontvoeringen ... De leerlingen heb-ben de televisiebeelden gezien en velenstellen er zich vragen over. Sommige

Duizenden Vlaamse leerlingen werkten vorigschooljaar mee aan de opsporingsacties naar devermiste kinderen. Ze schreven kaartjes, verspreid-den affiches en voerden handtekeningacties. Ieder-een kent Julie en Melissa, An en Eefje. Eén van delevend teruggevonden meisjes, Laetitia, had enkelemaanden voor haar ontvoering zelfs les gekregenover het onderwerp. Dat gaf haar toch enig houvasttoen het haar ondanks alles plots zelf overkwam.

Bij het begin van het schooljaar blijkt dat derecente gebeurtenissen en televisiebeelden veel leer-lingen, ouders en collega’s niet onberoerd hebbengelaten. Jonge kinderen zitten met vragen, oudersreageren soms overbezorgd en leerkrachten vragenzich af hoe ze op al die signalen moeten reageren.Vooral omdat hier plots een taboe bespreekbaarwordt: kindermishandeling en seksueel misbruik.Slachtoffers daarvan zitten er in elke school. Maarzij hebben geleerd te zwijgen.

AngstAlle specialisten zijn het erover eens dat het

zinnig is dit taboe op school bespreekbaar temaken. De actuele gebeurtenissen bieden hier-voor een bruikbare kapstok. Zonder hen angstaan te jagen, moeten kinderen wéten dat ze kun-nen ontvoerd, misbruikt of vermoord worden.Maar die informatie moet ook evenwichtig zijn.We moeten hen er dus ook bij vertellen dat wat nuin het nieuws is, niet elke dag gebeurt en nietiedereen overkomt. Ouders en leerkrachten moe-ten er vooral over waken dat ze de kinderen nietoverladen met hun eigen emotionele reacties.Erover praten is heel belangrijk, maar dan wel ineen taal die de kinderen begrijpen. Daarnaast kande school ook werken aan de weerbaarheid van deleerlingen. Kinderen moeten leren opkomen voorzichzelf als dat nodig is. Leren neen zeggen, bij-voorbeeld.

Klamme handenBij de internationale organisatie Missing Child-

ren geven ze ouders en leerkrachten vijf adviezenmee om kinderen te helpen.1. Leer hen veilige plaatsen kennen. Kinderenmoeten weten waar ze hulp kunnen vragen als ze

De slachtoffersoudersdurvenhun kinderen bij het begin van hetnieuwe schooljaar niet meer zonder be-geleiding naar school sturen. Toch schuilthet gevaar niet alleen in psychopati-sche kindermoordenaars. In elke school

K I N D E R M I S H A N D E L I N Gzitten kinderen dieworden mishandeld en seksueel mis-bruikt, meestal door naaste familiele-den. Vorig schooljaar moesten leerkrach-ten en directie zelfs voor de rechterverschijnen omdat ze niets hadden ge-meld, ondanks duidelijke tekenen vanmishandeling bij één van hun leerlin-gen.

zich zorgen maken. Wijs hen die toevluchtsoor-den heel concreet aan.2. Leer hen hun eigen lichaamssignalen kennenen erop reageren. Buikpijn, klamme handen enz.kunnen signalen zijn vanuit het eigen lichaam.Leer kinderen die signalen herkennen en ernstig

nemen. Als een be-paalde persoon (ook

een bekende) hen een onbehaaglijk gevoel geeftmoeten ze zich uit de voeten durven maken.3.Leer alle kinderen zo vroeg mogelijk telefone-ren, ook vanuit een openbare telefooncel. Laat henhet noodnummer uit het hoofd leren. Geef hen hetnummer van de kinder- en jongerentelefoon.4. Leer kinderen dat ze geen geheimen moetenhebben. Moedig hen aan iemand in vertrouwen tenemen als iets of iemand hen bang maakt, hoevreselijk of hoe onbenullig het voorval ook mag zijn.5. Leer hen dat zowel jongens als meisjes hetslachtoffer kunnen zijn.

KLASSE NR.67 35KLASSE NR.67 35

ZwijgenBij sommige kinderen maken de recente ge-

beurtenissen zoveel los dat ze ook beginnen tespreken over mishandelingen die zij zelf moetenondergaan, meestal thuis. Maar dit gebeurt uiterstzelden. Kinderen beginnen daar bijna nooit spon-taan over. Toch worden duizenden kinderen (sek-sueel) mishandeld. Ze hebben echter geleerd daaroverte zwijgen.JOHAN VANDERSYPT, psycholoog en criminoloog vanhet Centrum Kind in Nood: «Als een buitenstaan-der zijn betrokkenheid laat blijken, voelen dezekinderen zich angstig, onzeker en onveilig. Zestellen dan zelfs dikwijls alles in het werk om deemotionele afstand te vergroten door vijandigeopmerkingen, leugens of agressief gedrag. Het istragisch dat juist dat gedrag hen verhindert tekrijgen wat ze zoeken: warmte en genegenheid.Maar hun wantrouwen laat hen niet toe spontaanen onbevangen met anderen om te gaan. Ze zijnvoortdurend op hun hoede, spelen of glimlachenzelden en maken vrijwel geen oogcontact. Hunogen lijken voortdurend op zoek naar gevaar,beducht als ze zijn voor straf en represailles. Dezekinderen hebben vaak weinig sociaal contact. Zegaan minder bij vriendjes spelen en er komenweinig vriendjes bij hen. Ze spelen alleen enhouden zich afzijdig.»

Andere schoolKinderen die thuis mishandeld worden ver-

anderen meer van school dan andere kinderen.Ouders realiseren zich dat hun kinderen opschool dagelijks worden gezien. Door hen naareen andere school te sturen proberen zij socialecontrole van die kant te vermijden. Die herhaal-de schoolveranderingen bemoeilijken op hunbeurt de sociale integratie van de kinderen. Hetkan ook gebeuren dat ouders de kinderen nietlaten deelnemen aan schoolreizen, naschoolsesportactiviteiten enz. Zelf blijven de oudersdikwijls weg van oudercontacten en info-avon-den.

Sommige van deze kinderen presteren uitste-kend op school. Dit helpt hen alle moeilijkhedenthuis te vergeten. De meeste mishandelde kinde-

dige verklaring voor. Soms merkt de leraar licha-melijke opvoeding een en ander op: krampachtiggedrag, niet op de rug durven gaan liggen enz.Maar er zijn ook andere signalen: overdrevenisolement, extreem gedrag, niets vertellen overthuis... Misbruikte kinderen worden dikwijls be-loond om te zwijgen. Zij beschikken dan overmeer geld of speelgoed dan hun leeftijdgenoten.Attente leerkrachten merken die signalen op enproberen een kind in nood hulp te bieden.

VermoedenWat kan een leerkracht doen die vermoedt dat

één van zijn leerlingen mishandeld wordt?Maak altijd een duidelijk onderscheid tussen

wat u ziet (verwondingen, huilbuien...), wat uhoort (geruchten) en wat u vermoedt (interpreta-ties). Dramatiseer niet, maar als de toekomst vaneen kind gevaar loopt, mag niemand zijn verant-woordelijkheid ontlopen.

Overleg met directie, klasseraad, PMS enz.Probeer de zaak niet alleen op te lossen. Eenondoordacht optreden kan de situatie enorm be-moeilijken. Bij overleg over de thuissituatie vanleerlingen moeten leerkrachten de hiërarchie ende gewoontes van hun school respecteren. Het isbelangrijk dat de directie engagementen en stap-pen van haar personeel kent, goedkeurt en onder-steunt. Stel samen een hulpverleningsplan op.Elke school zou trouwens op voorhand al eenstrategie kunnen uitwerken, voor er van concreteproblemen sprake is. Bovendien moet men bijelke stap in de hulpverlening nagaan of er vol-doende garanties zijn ingebouwd voor de veilig-heid van de kinderen.

ControleAls een leerling uiteindelijk toch (een deel

van) zijn verhaal bij u kwijt wil is het belangrijkdat u luistert. Spreken kost het kind zo’n inspan-ning dat het een rustige, niet-bedreigende sfeernodig heeft. Schenk het tijd en vertrouwen.

Hoe moeilijk dat ook is: probeer zelf uw gevoe-lens onder controle te houden. Verhalen vanmishandeling en verwaarlozing wekken afkeer,boosheid en walging op. Ook bij hulpverleners.

U staat niet alleen• Voor leerkrachten bestaat er eenvideo: Isolement (40 min). Dietoont hoe je kan reageren op eenvermoeden van kindermishandelingen is geschikt voor discussie.Voor leerlingen (tieners) is er deuitstekende video van de BRTN Sa-rah? Sarah! (60 min). Een aangrij-pend maar integer verhaal over sek-sueel misbruik.Beide video’s kunt u o.a. ontlenenbij de Vlaamse Vereniging voorGeestelijke Gezondheidszorg - Ten-derstraat 14 - 9000 Gent - + 09-221 27 13.• Voor gebruik in de klas zijn erverschillende onderwijsmappen overseksueel misbruik: voor kleuters,lagere school, secundair onderwijsen een algemene omkaderingsmap.Die kunt u bestellen bij Iphegenia -Luikersteenweg 94 - 3500 Hasselt -+ 011-24 22 94.• Er is goede jeugdliteratuur overhet onderwerp: Blauwe Plekken vanAnke de Vries (Lemniscaat, 1992)voor kinderen vanaf 12 jaar, Brand-netels van Hans Dorrestijn (BertBakker, 1984) voor kinderen vanaf10 jaar, Sanne van M. Delfos (Har-lekijn, 1993) voor kinderen van4 tot 12 jaar en Tante Pech en dePechvogeltjes voor kinderen vanaf8 jaar.• Voor kinderen van 7 tot 9 jaar iser een stripverhaal Veiligheid ookvoor jou, denk eraan (35 fr.). Daar-naast is er een poster met preven-tietips om in de klas te hangen.Bestellen bij Missing Children In-ternational Network - + 084-21 1461 (van dinsdag tot donderdag 9 u.-14 u.).• Over omgaan op school met kin-dermishandeling en seksueel geweldvindt u twee uitvoerige bijdragen inKLASSE: De zon geeft geen warmtemeer (nr.44, april ‘94) en Meisjesplagen kan geen kwaad(nr.42, februari ‘94).• Heel concrete strategieën en ach-tergronden voor omgaan met aller-lei vormen van probleemgedrag opschool (crisis, incest, kindermishan-deling, verdriet en rouw, agressieenz.) vindt u in de bijzonder bruik-bare en voor elke school onmisbaremap Probleemgedrag op school(1995).Bestellen bij het Comité BijzondereJeugdzorg in Brugge - + 050-45 4105.• U kunt altijd terecht bij de ver-trouwensartsencentra in elke pro-vincie: Antwerpen + 03- 230 4190, Vlaams-Brabant + 02-477 6060 of + 016-34 31 31, Limburg+ 011-27 46 72, Oost-Vlaanderen+ 09-243 86 86, West-Vlaanderen+ 050-34 57 57.• De kinder-en jongerentelefoon -+ 078-15 14 13.

zitten op schoolren hebben evenwel moeilijkheden op school.Meestal hebben ze ook een negatief zelfbeeld.

Blauwe plekkenVorig schooljaar moesten leerkrachten en di-

rectie van een Vlaamse school voor de rechterverschijnen omdat ze niet hadden gereageerd opsignalen van kindermishandeling bij één van deleerlingen. Die actie zorgde voor enige beroeringin het leraarslokaal. Kan de maatschappij vanleerkrachten verwachten dat zij naast het lesge-ven ook nog alle gezinsmoeilijkheden van hunleerlingen oplossen? «Daarvoor zijn wij niet op-geleid», zeggen ze. Toch zijn leerkrachten vaak deenige volwassenen die nog in de buurt van demishandelde kinderen komen en eventuele signa-len kunnen opvangen.

Er zijn de lichamelijke signalen: slechte hygië-ne, blauwe plekken, rode strepen... De kinderenverbergen die dikwijls of hebben er een eigenaar-

Toch hoeven we de kinderen niet te vertellen hoeerg hun situatie is. Dat voelen ze zelf wel.

Bovendien vraagt elk kind (ook een mishan-deld kind) respect voor zijn ouders. Een neutralehouding, zonder veroordeling of afkeer stimu-leert het vertrouwen van het kind in de leerkracht.Niemand aanvaardt hulp van mensen door wie hijafgewezen wordt. Dat geldt ook bij eventueel latercontact met de ouders.

Leerkrachten kunnen ook in hun gewone ma-nier van doen al heel belangrijk zijn. Deze kinde-ren kennen maar één manier waarop volwassenenmet kinderen omgaan. Vaak zullen zij later trou-wens hun eigen kinderen op dezelfde manierbehandelen. De school en de leraar kunnen hennochtans ook een àndere manier van omganglaten zien: pedagogisch verantwoord, ondersteu-nend, stimulerend, met begrip voor elkaar... Opdie manier verruimen zij het eenzijdig opvoe-dingsmodel dat de kinderen van thuis kennen. ■

LICHAAMSTAAL VAN LEERLINGEN

De spiegel van de zielLeerlingen hebben ook zonder woorden veel te zeggen. Viabewuste non-verbale communicatie drukken zij uit wie ze zijn,hoe ze zouden willen zijn, hoe ze zich voelen. Ze tonen zichmet hun kleren, hun haardracht, de attributen waarmee zezich omringen. Zo zijn sommige schoolagenda’s - om numaar iets schools te noemen - volgeschreven en -geplakt totheuse dagboeken, uitlaatkleppen van persoonlijkheid. Maarook de onbewuste lichaamstaal is een spreekbuis. Houding,motoriek, mimiek, hoe men zich beweegt of plaats inneemt ineen ruimte. Als Mike achterover hangt in zijn bank, vertalenleraars dat als gebrekaan interesse. Maar tie-ners beheersen de fines-ses van de fatsoenlijkelichaamstaal nog niet.Ze voelen zich ook vaakerg onhandig in hun snelveranderende lichaam.Meisjes gaan krom lo-pen om hun borsten teverbergen, jongens omhun lengte te camou-fleren. Grote truien enruime jacks beschermenhet lichaam tegen blik-ken vanuit de buiten-wereld. Een blos blijft achter lang loshangend haar verbor-gen. Veel onzekerheid wordt ten onrechte geïnterpreteerd alsdesinteresse. Dan liever de brave, oplettende, ijverige pose?Daarin blijken vooral de spiekers het meest bedreven te zijn.Net als volwassenen doen leerlingen aan impression manage-ment. Waar iemand grondig leren kennen veel tijd kost, is hetuiterlijk de gemakkelijkste spiegel van de ziel. En dus beoor-delen veel leerkrachten hun leerlingen naar wat zij van zezien en horen. Met wat tegenslag worden leerlingen echterherhaaldelijk verkeerd begrepen, want de boodschappen diezij uitsturen, zijn niet altijd eenduidig. Non-verbale commu-nicatie verbergt nu eenmaal een schat aan informatie. Voorwie zijn leerlingen goed wil leren kennen, is ze echter demoeite waard om zich in te verdiepen.Non-verbale communicatie van leerlingen in de klas. Tijdschriftvoor leerlingbegeleiding, jg. 14, nr. 3.

S I G N A A L

36 KLASSE NR.67

WERKGELEGENHEID

Kies een knelpuntberoepAl enkele jaren blijkt het niet gemakkelijk om er (goede) tevinden. Verpleegkundigen, ingenieurs, vertegenwoordi-gers, gespecialiseerde verkopers en heel wat geschooldearbeiders in de bouw-, metaal- en houtsector lopen blijk-baar niet dik. Ook naar slagers, kappers en horecaperso-neel is het soms even zoeken. In 1995 bleek er bovendieneen stijgende vraag te zijn naar bakkers, informatici, enonderwijzend personeel. De Vlaamse Dienst voor Arbeids-bemiddeling (VDAB) spreekt van knelpuntberoepen. Waarliggen die?In 1995 registreerde de VDAB 60.456 vrije banen. Voor bijnaeen derde ervan bleek het moeilijk om geschikt personeel tevinden. Volgens een studie van de VDAB, die terugblikt op deperiode 1990-95, zijn daar vier mogelijke redenen of knelpun-ten voor.Te weinig leerlingenVoor sommige beroepen zijn er gewoon te weinig geschooldekandidaten. Dat is bijvoorbeeld het geval in de paramedischesector. Ook bakkers, slagers, tankwagenchauffeurs en arbei-ders textiel en bouw zijn er al jaren te weinig. Dankzij haarberoepsopleiding slaagt de VDAB erin dergelijke tekortenenigszins te verhelpen. Ook de individuele beroepsopleiding

in het bedrijf zelf draagt haar steentje bij. In de bouw echteris er een tekort aan leerlingen in het onderwijs en daar blijktvoorlopig weinig aan te doen.In heel wat beroepstakken zijn er wel voldoende geschooldekandidaten. Velen onder hen worden echter onvoldoendebekwaam geacht om het beroep uit te oefenen. De werkgeverstelt ook vaak hoge bijkomende eisen. Daaronder lijdenonder meer ingenieurs, informatici, kaderpersoneel, verkoops-personeel, horecapersoneel, kappers, bakkers en arbeiders uitde afdelingen metaal, houtbewerking, bouw en drukkerij.OngezondGebrek aan kwantiteit en kwaliteit zijn niet de enige knelpun-ten waardoor sommige vrije banen moeilijk ingevuld gera-ken. In veel gevallen zoekt men tevergeefs naar geschiktekandidaten omdat de werkomstandigheden gewoonweg nietaanspreken. Zo zijn er het minder gunstige loon van onder-wijzend, verkoops- en horecapersoneel en het minder aanlok-kelijke zelfstandigenstatuut van veel verkoopspersoneel. Voorparamedici, verkoopspersoneel, bakkers, slagers, kappers,horeca- en huispersoneel speelt dan weer de aard van hetwerk mee: zwaar, vuil of ongezond werk, stress of een ongun-stige tijdsregeling.In sommige gevallen is een moeilijke aanwervingsprocedurede reden waarom men de goede kandidaat niet vindt.

EEN ANDER RAPPORT

Zwarte en groene bolletjesHeel wat scholen zoeken en proberen nieuwe methodes omleerlingen te beoordelen. Maar ze zoeken ook naar anderemanieren om die evaluatie op papier te zetten. Het traditionelerapport zou immers te veel of juist te weinig cijfers bevatten,een zinvol woordje uitleg ontbreekt al te vaak en heel watcijfers geven onvoldoende zicht op de evolutie van de leerling.Daar wil Schoolrapport wat aan doen. In dit nieuwe, kindvrien-delijke rapport voor het lager onderwijs staan bij elk leergebiedde vereisten op basis van de eindtermen vermeld. Hoewelcijfers invullen mogelijk blijft, worden de punten vervangendoor bolletjes: van zeer goed tot onvoldoende. De leerling rijgt

ze zelf aaneen om zijn evolutie te zien.Met de grafiek die op die manier ont-

staat, kunnen zelfs de jongste kinderen hun vorderingen na-gaan. De leerkracht voegt een uitgebreide commentaar toe. Hijzegt waar de leerling goed in is en waar het minder vlot loopt.Ook de vorderingen van kinderen met leermoeilijkheden kanhij ermee rapporteren. Dat gebeurt dan met groene bolletjes.Enkele onvoldoendes leiden automatisch tot extra hulp in deklas en tot een tijdelijk andere beoordeling dan die op klasni-veau. Overigens krijgt elke leerling ook nog eens een persoon-lijk weekrapport met pictogrammen. Daarop evalueert hijzichzelf. De leerkracht kan die beoordeling vergelijken met dezijne. Als een leerling denkt dat hij goed gepresteerd heeft,maar in feite zwak scoort, hoeft hij niet met zijn teleurstellingte blijven zitten. Hij kan ervan op aan dat zijn leerkracht hetverschil zal zien en erop inpikken.Schoolrapport is ontwikkeld door de gemeentelijke basisschoolEverheide in Evere. Het kost 40 fr. per exemplaar en is uitgege-ven bij de Standaard Educatieve Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018Antwerpen - + 03-239 59 00 - fax 03-230 85 50

KLASSE NR.67 37

VIERKANTE METER

Maak plaatsTot nu toe moesten Engelsescholen elke leerling een mi-nimum hoeveelheid ruim-te geven, aldus de Times Edu-cational Supplement. Kinde-ren onder de negen jaar kre-gen 2,61 vierkante meter,oudere leerlingen haddenrecht op 4,69 vierkante me-ter. Dat is nu van de baan.Voortaan mogen de scho-len zelf bepalen hoe ze hun beschikbare ruimte aanwenden.Wel blijven er officiële normen voor de grootte van de speel-plaats. Tegenstanders van de maatregel vrezen dat sommigescholen nu meer leerlingen in een klas zullen proppen.

SCHOOL LOPEN NIET PRETTIG

PrimairKinderen zijn van nature leergierig, maar ze gaan nietaltijd graag naar school. Dat heeft volgens de Amerikaansepsycholoog David Geary vooral te maken met de aard vande leerstof. Taal, tellen en omgaan met andere mensenleert elk kind spelenderwijs. Het zijn namelijk primairevaardigheden, waar de hersenen van nature klaar voorzijn. Het menselijk brein is echter niet voorgeprogram-meerd om secundaire vaardigheden als lezen, schrijven ensommige meer ingewikkelde rekenkundige bewerkingen teverwerven. Dat lukt pas na veel oefenen en instructies.Scholing, zegt Geary, is niet uitgevonden om tegemoet tekomen aan de leergierigheid van kinderen, maar om men-sen te vormen die een productieve rol moeten kunnenspelen in de maatschappij. En dat kan niet prettig zijn...

ANDERS GEZEGD:

«Goodbye»In Engeland gaan stemmen op om leraars die niet voldoensneller en gemakkelijker te ontslaan. Het zou de enige manierzijn om het onderwijsniveau op te krikken. Minder goed func-tionerende schooldirecteurs zou men op twee maand tijd moe-ten kunnen vervangen. Nu is dat nog vijf of zes maanden.

Informatici gevraagdDe VDAB vergeleek 1995 met de vijf voorgaande jaren.Hoewel men soms beweert dat het tewerkstellingsbeeld inenkele jaren tijd compleet kan veranderen, vertoont de perio-de 1990-95 niet zo veel wijzigingen. Tegenover 1994 vindtmen minder gemakkelijk ingenieurs en informatici, dat wel,maar voorts komen een groot aantal beroepen praktischieder jaar terug als “moeilijk in te vullen”: verpleegkundigen,vertegenwoordigers, gespecialiseerdeverkopers enz.De vacatures in knelpuntberoepenraakten in 1995 pas na een 40-taldagen ingevuld en dat voor bijna tach-tig procent. Met twintig procent vande vacatures bleef men dus als hetware zitten. Voor andere beroepenbleven vrije banen maar 23 dagenvrij. Hier moest maar tien procentvergeefs naar de ideale werknemerblijven zoeken.Weinig vrouwenHet aandeel van knelpuntberoepenligt hoger bij hogere studieniveaus enbij het lager secundair beroeps (waar

ervaring vaak een must is). Overigens is het opvallend hoe-veel groter de vraag naar ervaring is bij de knelpuntberoepenvergeleken met andere beroepen. De werkgevers geven devoorkeur aan arbeidskrachten die zo snel mogelijk het rende-ment halen van de overige werknemers. Vooral in de bouw-beroepen is ervaring belangrijk. De vraag naar talenkennisligt daarentegen lager. Die ligt wel erg hoog bij uitvoerendebedienden, maar dat is geen beroep waarvoor men moeilijk

geschikte kandidaten vindt. Voorts blij-ken vacatures in kleinere bedrijvenmoeilijk in te vullen. Met hun kleine-re personeelsbezetting vragen deze be-drijven meestal immers veel meer flexi-biliteit en polyvalentie van hun werk-nemers. Ten slotte is het markant hoeweinig vrouwen binnen knelpuntbe-roepen aan een job geraken. Of devraag nu groot is of niet, slechts 17procent van de vrouwen komt hieraan de bak. Bij gewone beroepen ligtdat percentage veel hoger (46 pro-cent). De vrouwelijke arbeidsreservevoor de - interessante - knelpuntbe-roepen is bijna onbestaande. ■

ONDERWIJS MEER POPULAIR

Word leraarLeraar worden is weer in bij onze noorderburen. Vijf jaargeleden stond niet de helft van de afgestudeerden met eenleraarsopleiding voor de klas, nu is dat twee derde. Datstaat in Didaktief. Nog een kwart van de afgestudeerdenheeft werk buiten het onderwijs en twaalf procent is werk-loos. Van alle afgestudeerden begon driekwart aan delerarenopleiding met de idee daarna ook werkelijk les tegeven. Na de opleiding solliciteerde niettemin veertig pro-cent (ook) daarbuiten. Dat heeft te maken met promotie-mogelijkheden, hoger loon en meer zekerheid. Van debevoegde leraars die momenteel buiten het onderwijs wer-ken, is één op tien afgeknapt op het onderwijs.

VIJFTIG PROCENT TOENAME IN TWEE JAAR TIJD

Meer migranten studeren verderSteeds meer migranten vinden de weg naar de Vlaamsehogeschool of universiteit. Dat blijkt uit een onderzoek vande Stedelijke Migrantenraad Antwerpen (SMA). Waar twee jaargeleden 300 tweede- of derde-generatiemigranten een hoge-re studie aanvatten, zijn dat erdit jaar al 450. Vijftig procentmeer dus. Vermoedelijk ligt hetwerkelijke cijfer nog wat hoger,want wegens de wet op de pri-vacy gaf een kleine vijftig pro-cent van de instellingen geencijfers door. De studenten kie-zen vooral voor richtingen diemeer kans op werk bieden: in-genieur, toegepaste economi-sche wetenschappen, vertaler-tolk en verpleegkunde. Volgenshet SMA verwijzen nog te veelscholen en PMS-centra migran-tenleerlingen door naar het be-roepsonderwijs. Ze beroepenzich hierbij op tests, mindere schoolresultaten en zelfs cultu-rele argumenten. Vrouwelijke leerlingen worden daarbijmeer ontmoedigd dan mannelijke. Dat schijnt hen echterextra te motiveren, want zeventig procent van de migran-tenstudenten is vrouw.

Geschoolde arbeiders zijn niet altijd gemakkelijkte vinden.

PHO

TOD

ISC

++INFOLIJN

Voor al uw vragenover onderwijs:

Koningsstraat 711000 Brussel

+ 02-219 18 00

38 KLASSE NR.67

dranken, versnaperingen enmaaltijden verkopen bij open-deurdagen, gymfeesten enz.Binnen de normale uren magde school eveneens kleine eet-waren en niet-alcoholische dran-ken te koop aanbieden (vooronmiddellijk verbruik).Het verkopen van foto’s vanleerlingen is verboden, metuitzondering van foto’s vande hele klasgroep. Ook ver-boden is eender welke han-delspubliciteit in of via de school.Precies daarom zijn bijvoor-beeld schoolagenda’s met han-delspubliciteit niet toegestaan.Concurrentie tussen twee of meerscholen is een apart geval. Scho-len mogen enkel objectievepropaganda voeren. Wat bij-voorbeeld niet mag, is vlug-schriftjes verspreiden die bij afgifteeen geschenk opleveren ofmateriële voordelen toekennenaan nieuwe leerlingen.Meer informatie: Commissie Laak-bare Praktijken - DepartementOnderwijs - Afdeling CoördinatieBeleidsuitvoering Onderwijsniveaus- RAC Arcadengebouw - 1010 Brussel

WAARDELOZE DIPLOMA’S?Bij de inschrijvingen krijgenwij geregeld leerlingen overde vloer met studiebewijzenuit het buitenland. Zijn dieautomatisch gelijkwaardigmet Vlaamse studiebewijzen?Er is geen automatische ge-lijkstelling tussen de studiebe-wijzen die deze kandidaat- leer-lingen in het buitenland be-haalden en de Vlaamse stu-diebewijzen. De ouders moe-ten via school een aanvraagindienen bij het departementOnderwijs. Hoe ze dat preciesmoeten doen en welke docu-menten ze moeten bijvoegen,staat beschreven in de gratisbrochure Gelijkwaardigheidvan buitenlandse diploma’s.Die brochure geeft alle infor-matie over degelijkwaar-digheid vand ip loma’ sbasis-, secun-dair en hogeronderwijs. Bo-vendien be-vat de bro-chure eenb o n d i g eschets van het Vlaamse on-derwijssysteem. Van datzelf-de Vlaamse onderwijssysteemvindt u een meer uitgebreidoverzicht (+ nuttige adressen)in de vernieuwde gratis bro-chure Het onderwijs in Vlaan-deren. Misschien is het wel

een goed idee dat u steeds en-kele exemplaren van beide bro-chures op het schoolsecreta-riaat hebt liggen. U kunt zegratis aanvragen bij afdelingInformatie en Documentatie -cel Publicaties - Koningsstraat71 - 4de verdieping - 1000 Brus-sel - + 02-219 94 36 - fax 02-219 77 73

STUDIETOELAGENHoe kom ik te weten of ik inaanmerking kom voor eenstudietoelage voor mijn stu-derende dochter?U belt, faxt of schrijft naardepartement Onderwijs - afde-ling Informatie en Documenta-tie - Koningsstraat 71 - 1000Brussel - + 02-219 94 36 - fax02-219 77 73. Per kerende postontvangt u dan de gratis bro-chure Studietoelagen 1996-1997 waarin u alle nuttigeinformatie kunt vinden. Letwel: op 31 oktober moet uwaanvraagformulier onherroe-pelijk binnen zijn. Hebt u noggeen aanvraagformulier? Uvindt het op uw school of bijde sociale dienst van uw ho-geschool of universiteit. U kunthet ook aanvragen bij depar-tement Onderwijs - afdeling Stu-dietoelagen - Koningsstraat 138- 1000 Brussel - + 02-211 42 11.In geval van twijfel is er maaréén gulden regel: doe uw aan-vraag, u heeft immers niks teverliezen.

BOETES OP SCHOOL?Op onze school krijgen wijals leerkracht financiële boe-tes voor verkeerd parkerenbinnen de instelling, voorongeoorloofd roken enz. An-derzijds is er nu zelfs sprakevan een verplichte bijdragevoor de publiciteit van deschool. Kan dit allemaal?De directie mag in naam vande inrichtende macht inder-

daad derge-lijke boetesopleggenop voor-waarde datdeze straf-fen in hetarbeidsre-g l e m e n tzijn opge-nomen. Als

personeelslid van de schoolhebt u immers de plicht detaken die u worden opgedra-gen te vervullen én moet uhet belang behartigen vanhet onderwijs in het algemeenen de instelling in het bijzon-der. Men mag dus verwach-

ten dat u de regels correctnaleeft en niet rookt waar hetniet mag en evenmin par-keert waar het niet mag. Dewet van 16 april 1965 over deinstelling van de arbeidsregle-menten bepaalt bovendien dat,indien de straf een geldboeteis, het totaal van de per dagopgelegde boeten één vijfdevan het dagloon niet magoverschrijden (artikel 18) endat de opbrengst van de geld-boetes moet worden aange-wend ten voordele van dewerknemers (artikel 19).Heel anders is een verplichtebijdrage voor de publiciteitvan de school. Een andere wetvan 12 april 1965 over de be-scherming van het loon van werk-nemers waarborgt u de vrijebeschikking over uw loon.In geen enkel geval kan deschool u verplichten om eenpercentage af te staan, nochvoor publiciteit voor de school,noch voor een ander doel.Vlaams Parlement - Vragen enAntwoorden - Vraag nr. 49 van17 januari 1996

KLASSE OP BUITEN-GEWOON BEZOEKHet buitengewoon onderwijs.Meer en meer leerlingen wor-den ernaar doorverwezen.Maar weet de leerkracht uithet gewoon onderwijs welwat buitengewoon onder-wijs zoal inhoudt? Hoe erwordt lesgegeven? Wat krij-gen de leerlingen mee voorze de school verlaten? KLASSEwil alle Vlaamse leerkrach-ten de kans geven hun lichtop te steken en het buiten-gewoon onderwijs van dicht-bij in werking te zien. Meemet KLASSE, op buitenge-woon bezoek. We deden hier-voor eind vorig schooljaareen oproep in KLASSE. Totnu toe willen al 16 scholenuit heel Vlaanderen graaguw gastheer zijn. Dat is alheel wat, maar we zoudenerg blij zijn als nog enkeleandere scholen eens een dagof meer hun deuren zoudenwillen openen, scholen uitBrabant en Limburg bijvoor-beeld, of uit het gemeen-schapsonderwijs. Een rond-leiding en een kopje koffie.Alles binnen de gewoneschooluren. Doet u mee? Laathet ons meteen weten.KLASSE (buitengewoon) - Ko-ningsstraat 138 - 1000 Brus-sel - + 02-211 46 60 - fax 02-211 46 61

FOTO’S VERBODENOnze school verplicht de leer-lingen een uniform én vast-gelegde schriften te kopen.Kan dat? En hoe zit dat numet de schoolfoto’s? Zijn dienu eigenlijk verboden of niet?Scholen mogen handel drij-ven binnen wettelijk bepaal-de grenzen. Volgens de School-pactwet (Hoofdstuk IX, art. 41-44) is elke handelsactiviteit ver-boden en bepaalt de Vlaamseregering wat ze niet als han-delsactiviteit beschouwt. Eenministeriële omzendbrief (5 juni1989) heeft een aantal din-gen op een rijtje gezet. Han-delsactiviteiten zijn toegelatenals die verkooppraktijken eropgericht zijn eenheid in peda-gogisch-didactisch handelenvan de school tot stand te bren-gen. De omzendbrief geeft tweemogelijke praktijken. Eerst envooral de verkoop en verhuurvan leerboeken, agenda’s enz.Maar ook de verkoop vanschoolbenodigdheden, typischvoor de school (met logo ofnaam van de school), is toe-gelaten: voorgedrukte fardes,uniformen, gymkledij enz.Het «aanbieden van produc-ten en diensten ter gelegen-heid van occasionele activitei-ten in rechtstreeks verband methet schoolleven en in het be-lang van de onderwijsopdracht»is toegestaan. Zo mag de school

(advertentie)

Afgiftekan

toor 8500 Kortrijk 1

Min

isterie van d

e Vlaam

se Gem

eensch

apD

epartem

ent O

nd

erwijs - R

edactiesecretariaat K

LA

SSEK

onin

gsstraat 138 - 1000 Bru

ssel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

8500 KO

RT

RIJK

1

4281

OUDERS AAN DE STAART?«Ballast», zeggen sommige leraarsen directies als ze het over oudershebben. Die hangen dan ook aanhet staartje als het om echte in-spraak gaat. Maar in veel scholengaat het er ook anders aan toe. Daarworden ouders wél actief bij de schoolbetrokken. Niet voor de schone schijnen niet enkel als er problemen zijn ofals er wafels moeten worden ver-kocht.Meer dan twee derde van de Vlaamseleerkrachten vond het een goed ideeom naast KLASSE ook een specialenieuwsbrief voor ouders te maken.De betrokkenheid en het engage-ment van ouders kunnen de taakvan de leraar dan ook alleen maarverlichten. Veel problemen die inonderwijs en in KLASSE opduikenhebben immers een relatie met detaak van de ouders: agressie, faal-angst, drugs, gezondheid, spijbelen,pesten... De leerkrachten kunnen zichwel bewust zijn van de problemen,maar ook de ouders moeten de si-tuatie onder ogen zien en hun ver-antwoordelijkheid nemen. Daarnaastis het belangrijk dat ouders goedgeïnformeerd zijn over onderwijsma-teries als studierichtingen, onderwijs-types, toelagen, eindtermen, school-reglementen, rechten en plichten.Willen we ouderparticipatie ernstignemen, dan moeten we ouders ookernstig informeren. Allemaal.Om dat proces te ondersteunen ver-schijnt er vanaf volgende week ookelke maand een speciale nieuwsbrief:KLASSE VOOR OUDERS. Die telt achtpagina’s en is volledig gratis. Hijwordt echter enkel verspreid via descholen die aan het project willenmeewerken en er zich voor hebbeningeschreven. Misschien is uw schooldaarbij. Zorgt u er dan voor dat oudersde nieuwsbrief (via uw leerlingen)ook werkelijk in handen krijgen? Zomaken we samen school en zo wordtdit een verhaal met een staartje.

Scholen die nog willen meedoen, kunnen ook in de loopvan dit schooljaar nog aanpikken. Bel of schrijf naarKLASSE VOOR OUDERS - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel- + 02-211 45 64

De nieuwsbrief is er voorlopig enkel voor ouders van kleuterstot en met leerlingen van de eerste graad secundair onderwijs.Vanaf de tweede graad secundair krijgen jongeren weldrahun eigen krant. Daarover later meer.