Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.150 • December 2004 www.klasse.be

DE PLANNEN VAN DE PLANNEN VAN DE MINISTERDE MINISTER

IN ELKE KLAS IN ELKE KLAS ZIT DYSLEXIEZIT DYSLEXIE

LEKKER LOGERENLEKKER LOGERENIN LIMBURGIN LIMBURG

LEREN VOOR DE TOETS

WIN!WIN!

2 KLASSE NR.150

Daniël: «Op een dag was mijn schrijfmachine stuk. Ik kan niet zonder, want ik zit in de vereniging van de vogelsport, de sportraad, de cultuurraad… Kon ik maar met een computer werken, dacht ik. Ook al was ik écht anti-computer. Toch schreef ik me in voor een cursus tekstverwerking in het Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs – Scheldeland in Wetteren.»Riet: «Ja, eerst tekstverwerking en nu internet. Volgend jaar Excel?»

Daniël: «Wie weet? Ik heb de smaak te pakken. Studeren vlot wel niet meer zoals vroeger. Drie uur les volgen is moeilijk.»Riet: «Maar daarom lassen we pauzes in, hé Daniël.»Daniël: «Gelukkig, maar we zijn hier tenslotte om te leren.»Riet: «Het tempo ligt redelijk hoog. Het is geen seniorencursus. De meeste leerlingen volgen de cursus om op professioneel vlak up to date te zijn. Ze krijgen een erkend attest.»Daniël: «Je bent een goede leerkracht, maar je houdt soms geen rekening met de zestigplussers in de klas.»Riet: «Dat gaat niet altijd, omdat ik de volledige leerstof moet geven. Maar ik probeer altijd alles op papier te zetten. Vroeger stond ik in het secundair onderwijs. Leerlingen uit het volwassenenonderwijs verschillen enorm met jongeren. Jongeren vinden computers vanzelf-sprekend. Maar voor volwassenen zijn

computers pure magie! Dat verklaart hun sterke motivatie.»Daniël: «We hebben zeer veel respect

voor Riet en voor haar manier van les-geven. Het is nooit te veel om iets uit te leggen. Thuis oefen ik op mijn computer. Véél leuker dan televisiekijken. En zo bereid ik me voor op het examen.»Riet: «Weet je nog, dat examen van vorig jaar, Daniël?»Daniël: «En of! Net voor het examen stapte ik op. Ik was te nerveus. Als kind had ik dat ook. Dat is nog niet veranderd. Maar dit jaar wordt het anders. Nu ga ik ervoor!»

Dit is het vierde dubbelportret van een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens een leerling en een leerkracht. Wat bindt beiden? Met welke leerling sta jij volgende keer op de cover?

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: Leren leren p. 8 / De discussienota van de onderwijsminister p. 12 / Acht adviezen van de Commissie Zorgvuldig Bestuur p. 14 / Zeker Doen p. 15-29 / Didactiek: de excellente leraar p. 31 / Mensen met klasse p. 32 / Types van evalueren p. 34 / Technische scholen werken samen over de netten heen p. 36 / Misverstanden over dyslexie p. 38 / De lerarenkamer: de leraar als partner van externen p. 40 / Het Zesde Zintuig p. 42 / Dialoog p. 45

JIJ BENT DE VIPVijftien lezers krijgen

op woensdagnamiddag 12 januari een Vip-ont-vangst op de redactie

van Klasse in Brussel (Ministerie van Onder-wijs, vlakbij Noordsta-

tion). Stuur vóór 15 december een enthou-siast briefje naar Klasse

(VIP) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brus-

sel of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be

Daniël De Pauw (64) en juf Riet Lenskens (50): «Geen seniorencursus»

15 JAAR KLASSEFEEST IN HEEL HET NUMMER

OP DE COVER

Nr.55 • Mei 1995

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

De loopbaan van de leraarDe loopbaan van de leraar

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.96 • Juni 1999

De impact van een schoolDe impact van een school

Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Kussen voorKussen voor

kunstonderwijskunstonderwijsIn de klas vanIn de klas van

Paul MarchalPaul MarchalCultuurweekendCultuurweekend

Lille 2004Lille 2004

ALLERGISCHVOOR WISKUNDE?

WIN!WIN!

DE LEUKSTE COVERKies vóór 31 december op www.klasse.be de leukste uit de 150 covers van Klasse. De computer pikt een winnaar uit de inzenders. Die krijgt champagne en een originele cover met zichzelf erop of wie hem lief is.

© L

UC DAELEM

ANS

Als je Klasse kent van bij het begin, dan geef je vandaag al minstens 15 jaar les. Profi ciat. Je ziet er goed uit. Misschien heb je dit blad nog maar pas ontdekt. Mooi. Dit is het honderdvijftigste nummer van Klasse. Veel tijd om te vieren hebben we niet. Je weet hoe dat gaat. Morgen is het weer vroeg dag. Van het eerste nummer van Klasse kreeg elke school twee exempla-ren: 18 000 in totaal. Later ging het naar alle mensen die in onderwijs werken. En omdat je de leerkrachten niet met elk facet van elk probleem kan opzadelen (ieder zijn verantwoordelijkheid) kwam er ook familie bij: Klasse voor ouders, voor jongeren, voor tieners… de lerarenkaart, de leerlingenkaart, de acties, de e-brieven… Zo verschijnt er nu elke week een nieuw blad voor aparte doelgroepen. Met nieuwe cijfers, interviews, reportages, onderzoek, ideeën, acties en dromen. Het is een uniek project gewor-den, waarvoor we in Vlaanderen ook veel internationale interesse en appreciatie krijgen. Al die publicaties werken samen aan gemeenschappelijke thema’s en bereiden de weg voor goed geïnformeerd, vernieuwend, actief en participatief onderwijs, communicatie tussen alle betrok-

kenen, welbevinden van leerkrachten en leerlingen, actief burgerschap en preventie van probleemgedrag. Elke maand lezen 1,2 miljoen Vlamingen mee op papier en nog eens 250 000 op het scherm. De gedif-ferentieerde e-brieven maken dit jaar de grootste sprong. We zijn blij dat, naast de vele nieuwkomers, de mensen van de eer-ste dag er nog allemaal even actief bij zijn: Anny, Patrick, Diana, Gaby en Leo. Net als vormgever Marc, fotograaf Luc en cartoonist

Dirk. En net als jij, trouwe lezer. Die zich soms ergert, op zijn honger blijft of verdrinkt in te veel. Die meeleeft, meedoet en meedenkt. En ondertussen ook gewoon zijn ding doet. Voor de vele kritische en warme reacties, dag aan dag: bedankt.

IN DIT NUMMER

8LEREN VOOR DE TOETS

12DE PLANNEN VAN DE MINISTER

14WAT MAG (NIET)?

31DE EXCELLENTE LEERKRACHT

34EEN HEEL JAAR TOETSEN MAKEN

36MET DE KLAS

NAAR DE CONCURRENTIE

38IN ELKE KLAS ZIT DYSLEXIE

40DE LERARENKAMER Duizend

Vip-leraren

p. 16

Stuur vóór 31 december een brief of kaartje met een eerlijke verjaardagswens, kritische evaluatie, sterke anekdote of herinnering aan Klasse. De blinde man pikt er één gelukzak uit. Die kan samen met vijftien van zijn eigen collega’s met de Thalys voor een feestweekend naar Parijs. Alle kaartjes krijgen een plek op de redactie. Het adres: Klasse (150) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.

JE ZIET ER GOED UIT

15jaar

De eerste cover

4 KLASSE NR.150

Er verongelukken nogal wat jonge mensen op hun bromfi ets. De helft daarvan is tussen 16 en 20 jaar oud. Hoeveel van die jongeren rijden met een opgefokte bromfi ets naar school? In Damme/Knokke-Heist testte de politie 106 bromfi etsen in zes secundaire scholen. De leerlingen waren niet op de hoogte. Meer dan de helft (51 %) van de geteste bromfi etsen bleek opgefokt. Eerder al enquêteerden jobstudenten over het bromfi etsgebruik van jongeren. Toen gaf 55 procent van de bevraagde jongeren spontaan toe met een opgefokte brommer te rijden. De helft zei van plan te zijn dat te blijven doen.Er loopt nu een experimenteerproject om bijsleutelen aan de brommermotor te doen stoppen. Een samenwerkings-akkoord tussen alle secundaire scholen, het parket, de gemeentelijke preventiedienst en de lokale politie moet de jongeren overtuigen om ‘nee’ te zeggen tegen opgefokte motoren. Een idee om elders na te volgen?

Je kan het website-adres voor het gepaste uittreksel uit het arbeidsreglement over temperatuur in geslo-ten werklokalen vinden in de gratis elektronische nieuwsbrief Lerarendirect. Meer dan 15 000 leer-krachten abonneerden zich al. Doe het ook meteen via www.lerarendirect.be.

BELEID

«Geen rekening houden met tijdelijke stijging»

Welke maatregelen neemt de Vlaamse Regering om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen en de druk te verlagen? Onderwijsminis-ter Frank Vandenbroucke antwoordt: «We zouden onze toekomst hypothekeren als we de begroting lieten ontsporen. Precies daarom bespaart de Vlaamse Regering 265 miljoen euro op de begroting voor 2005. Het departement Onderwijs bespaart 23,5 miljoen euro, minder dan 10 procent van de totale besparing, terwijl het 40 procent van de totale begroting voor zich neemt.Het aantal leerlingen in het secundair onderwijs zal stijgen. Maar iedereen verwacht slechts een tijdelijke stijging omdat het aantal leerlingen in het basisonderwijs daalt. Ik vind het logisch dat we gedurende één jaar geen rekening zullen houden met deze tijde-lijke stijging bij het berekenen van het totale aantal leerlingen. Bij het verdelen van het aantal uren per school zal men wel rekening houden met leerlingenaantallen. Creëren we duurzame jobs door leerkrachten aan te werven bij een tijdelijke stijging van het leer-lingenaantal? Zal deze maatregel de werkdruk doen verhogen? De belangrijkste beslissingen daarover nemen de scholen zelf. Moeten bijvoorbeeld richtingen met een beperkt aantal leerlingen blijven bestaan?»

LERARENOPLEIDING

Meer studenten in lerarenopleiding

Dit academiejaar volgen 19 843 studenten een initiële lerarenopleiding aan een hoge-school. Zij zullen afstuderen als bachelor in onderwijs. In totaal ligt dit aantal 3,51 procent hoger dan vorig academiejaar. Wel neemt het aantal eerstejaars minder uitgesproken toe. In de bachelor kleuteronderwijs daalt het aantal eerstejaars met 4 procent. Maar in de bachelors lager en secundair onderwijs stijgt het aantal eerstejaars met respectievelijk 1,5 en 2,5 procent.Dat is het voorlopige resultaat van een telling die de afdeling Hogescholen van het departement Onderwijs op 1 oktober uitvoerde.

BROMFIETSEN

Meer dan de helft opgefokt

‘Nee’ zeggen tegen opgefokte bromfi etsen.

20 000 nieuwe leerkrachten op komst?

© L

UC DAELEM

ANS©

LUC

DAE

LEM

ANS

KLASSE NR.150 5

RAPPORT

Minder melk op schoolWie drinkt nog (gesubsidieerde) melk op school? In het schooljaar 1998-1999 kregen 2 291 Vlaamse scholen een subsidie om melk- en zuivelproducten te verdelen. Vier jaar later waren er 347 minder. Het aantal leveranciers daalde in dezelfde periode van 106 naar 74. Waar de totale gesubsidieerde hoeveelheid tien jaar geleden nog 9,81 mil-joen liter bedroeg, liep die meer dan de helft terug (tot 4,39 miljoen) liter in het schooljaar 2002-2003. Omgezet in steunsubsidie: van 2,48 miljoen euro naar 0,8 miljoen euro. De terugloop in de periode 1995-2001 schommelt in alle provincies tussen de 36 en 40 procent. West-Vlaanderen was in 2000-2001 met 31 procent de grootste afnemer, op de voet gevolgd door Antwerpen met 29 procent. Oost-Vlaanderen komt uit op 24 procent.

Vlaams-Brabant en Limburg waren goed voor respectievelijk 12 en 4 procent. Dit zijn cijfers van de Dienst Melk van het Ministerie van de Vlaamse gemeenschap. Deze forse daling - de dalende trend houdt ook dit jaar aan - is deels te wijten aan het terugschroeven van de subsidiebedragen. Per liter volle melk bijvoorbeeld bedraagt de toelage sinds 2001 afgerond 0,24 euro. Dit schooljaar is dat afgerond 0,223 euro. Voor de twee volgende schooljaren wordt dit 0,207 en 0,191 euro. De gesubsidieerde melk is weliswaar alleen be-doeld voor leerlingen. Leerkrachten mogen er niet van drinken. Zo stelt de Dienst Melk.

Het Vademecum ‘De verstrekking van ge-subsidieerde melk en bepaalde zuivelpro-ducten aan leerlingen in onderwijsinstel-lingen in uitvoering van de verordeningen (EG) nrs. 1255/1999 en 2707/2000’ kan je aanvragen via landbouwproductiebeheer.dienstmelk@ewbl.vlaanderen.be of contactpersoon Hilde Squire - hilde.squire@ewbl.vlaanderen.be

Leerlingen drinken almaar minder gesubsidieerde melk op school.

SCHOOLREKENING

Eén op vijf gezinnen kan niet betalenVoor bijna twintig procent van de ouders is de school-rekening van hun kinderen in het basisonderwijs te hoog. Dat zadelt ze niet alleen op met een schuld- en schaamtegevoel. Vaak stuiten ze ook op onbegrip van de directie. Hun kinderen worden vaak gepest omdat ze bijvoorbeeld geen merkkledij dragen. Het is niet alleen een probleem van kansarme maar ook van éénouder-gezinnen. De vzw ‘Schulden op School’ uit Aalst trekt langs scholen in Vlaanderen met het reistoneel ‘Het Vel van een Kei’. Deze minitheatervoorstelling legt het accent op (on)betaalbaarheid van het onderwijs. Met dit experimenteerproject hoopt de vzw SOS Schulden op school zoveel mogelijk scholen te overtuigen om hierover na te denken en initiatieven te nemen om de kosten voor de ouders te drukken.SOS Schulden op School - Kapellestraat 17 - 9300 Aalst - tel./fax 053 77 94 03 - sos@welzijn.net - SOS.welzijn.net

Kinderen worden vaak gepest omdat ze geen merkkledij dragen.

© L

UC D

AELE

MAN

S

© INGRAM

6 KLASSE NR.150

Huiswerk na aardbevingChina – Waar moet Shang Lie (7) haar huiswerk maken nu huis en school beschadigd zijn? In de omgeving van het Chinese stadje Baoshan vernietigde een aardbeving meer dan 20 000 huizen en een twintigtal schoolgebouwen. Zowat duizend leerlingen kunnen voorlopig niet naar de les. Maar dit is geen reden om het huiswerk uit te stellen.

TEMPERATUUR

Wanneer te koud in de klas?Hoe warm moet het in je klas zijn? Wat zegt de regelgeving daarover? In het basis- en secundair onderwijs is dat minimum 20 graden Celsius. Het mag niet warmer zijn dan 30 graden. In een praktijklokaal is de minimumtemperatuur 15 graden en de maximumtemperatuur 26,7 graden. Voor een gymzaal is dat minimum 12 graden en maximum 25 graden. Dat staat in het Algemeen Reglement voor de Arbeids-bescherming. De vereiste minimumtemperatuur ver-schilt naargelang de werknemers lichte, halfzware of zware ‘arbeid’ doen. Voor leerkrachten en leerlingen baseert de inspectie zich voor de veiligheidsindex op dat reglement. Als een te lage of te hoge temperatuur op school een voortdurend probleem is, dan is overleg met de directie aangewezen. Leerlingen kunnen het probleem bijvoorbeeld aankaarten op de leerlingenraad, ouders op de schoolraad.Intussen hebben tal van scholen problemen om de erg duur geworden stookolierekening te betalen.

SCHOOLBEVOLKING

Meer leerlingen naar buitengewoonDe Vlaamse scholen voor gewoon basisonderwijs tellen sinds 1999 in totaal iets minder leerlingen. In het gewoon secundair onderwijs stijgt daarentegen het aantal leerlingen globaal met bijna 2 procent. In het deeltijds secundair onderwijs (vooral deeltijds beroepssecun-dair onderwijs) zitten er zelfs bijna 12 procent meer leerlingen. Een opvallende trend: zowel op niveau van basis- als secundair gaan er almaar meer leerlingen naar buitengewoon onderwijs. De afgelopen vijf jaar is er een groei tot 8 procent.

Voltijds onderwijs 1999 2004 trendGewoon kleuteronderwijs 240 841 234 951 - 2,5 %

Buitengewoon kleuteronderwijs 1 780 1 720 - 3,4 %

Gewoon lager onderwijs 405 021 399 615 - 1,4 %

Buitengewoon lager onderwijs 24 935 26 952 + 8 %

Gewoon secundair onderwijs 420 366 427 922 + 1,8

Buitengewoon secundair onderwijs 15 659 16 792 + 7,2 %

Hogescholenonderwijs 99 933 100 178 + 0,2 %

Universitair onderwijs 57 170 56 839 - 0,6 %

Totaal 1 265 705 1 264 969 - 0,06 %

Deeltijds onderwijs 1999 2004

Deeltijds beroepssecundair onderwijs 5 672 6 342

Deeltijds secundair zeevisserijonderwijs 7 6

Totaal 5 679 6 348VLAAMS ONDERWIJS IN CIJFERS 2003-2004 – DEPARTEMENT ONDERWIJS – WWW.OND.VLAANDEREN.BE/ONDERWIJSSTATISTIEKEN

Bijna 2 procent meer leerlingen in het secundair onderwijs.

Minimum 20 graden in je klas.

ICT

1 pc per 10 leerlingenBasisscholen gaven in 2002-2003 ongeveer 90 procent uit van hun PC/KD-subsidies. 80 procent van de uitgaven voor ict werd gefi nancierd met PC/KD-middelen. Ze investeerden meer in software en minder in computers. Er is gemiddeld één pc per tien leerlingen. Bijna 90 procent van de scholen beschikt over een internetaansluiting, maar slechts iets meer dan de helft heeft een lokaal netwerk. Bijna tweederde heeft een eigen website. In een op drie scholen is er toegang tot de computers buiten de lesuren. Dat blijkt uit het rapport ‘PC/KD: resultaten op basis van de bevraging 2002-2003’. 1 583 basis- en secundaire scholen en centra voor basiseducatie werden bevraagd in opdracht van het departement Onderwijs.©

LUC

DAE

LEM

ANS

© B

ELGA

© IN

GRAM

© P

HOTO

DISC

KLASSE NR.150 7

D E H E T E N A A L D

ENQUÊTE

«Vervangingspool: goed initiatief»Zijn leerkrachten, scholen en scholenge-meenschappen tevreden met het systeem van de vervangingspool? Het departement Onderwijs liet dit achterhalen.81 procent van de ingeschreven scholen vindt de vervangingspool in het algemeen een goed initiatief en 60 procent is er tevreden over. ‘Een goede manier om vervanging te vinden’ is een positief element. Negatieve elementen zijn: de kwaliteit van de pool-leerkrachten is niet goed, de pool is vaak leeg of biedt te weinig aanbod.91 procent van de leerkrachten die in de vervangingspool zitten vindt het een goed initiatief (49 % van de bevraagde leerkrach-ten die niet in een pool zijn ingeschreven). 84 procent is tevreden (10 % van de be-vraagde leerkrachten die niet in een pool zijn ingeschreven).Wat vinden ze vooral positief? Werkzeker-heid / kansen hebben om te werken (vindt 33 % van de leerkrachten in de pool), in-komenszekerheid hebben (25 %), ervaring opdoen (16 %), kennismaken met verschil-lende (types) scholen (13 %), kans hebben om lange tijd op dezelfde plaats te kunnen werken (10 %).Van de leerkrachten die niet in de pool zitten vindt 39 procent het negatief niet aanvaard te zijn (‘vroeger wel, nu niet meer’). 16 procent begrijpt de criteria niet en 11 procent vindt het moeilijk om in de pool te geraken. 9 procent denkt dat jonge leerkrachten te weinig kansen krijgen en 8 procent is ervan overtuigd dat op eigen houtje werk vinden moeilijk is.

VERVANGINGSPOOL

«We zullen hem hervormen»

❡ De Vlaamse jeugd wordt almaar groter en dikker. Volgens de ‘Vlaamse groeicurven’ voor lengte, gewicht, body mass index (BMI) en puberteitskenmerken zijn twintigjarige jongens 180,6 cm lang en meisjes 166,5 cm. 14 % van de jeugd heeft overgewicht (BMI tussen 25 en 30), 3 % is obees (BMI hoger dan 30).

❡ Eén op vijf Vlaamse volwassenen (of 700 000 tot 850 000 mannen en vrouwen) is laaggeletterd berekent het Vlaams Ondersteuningscentrum voor Basiseducatie (VCOB). In werkelijkheid zou de groep nog groter zijn. De kennismaatschappij stelt hoge eisen. Daardoor zouden almaar meer laaggeleerde mensen niet beschikken over de basisvaardigheden om informatie te verwerken, zoals met een computer kunnen werken. Alleen oudere mensen? Ook vandaag hebben tal van jongeren moeite met lezen en schrijven. Andere risicogroepen zijn laaggeschoolden, vrouwen en werklozen.

❡ De Vlaamse klaslokalen zijn slecht voor het gehoor van

leerlingen en leerkrachten, zegt de beroepsver-eniging van Gegradueerden in de Audiologie. Volgens de vereniging zou het lawaai het toelaatbare niveau overschrijden. In een kleuterklas stijgt de meter tijdens het vrij spel tot 95 decibel, in de kantine tot 90 decibel. In bedrijven moeten werknemers gehoorbeschermers dragen als er meer dan 85 decibel wordt gemeten. En buurtbewoners kunnen klacht indienen als de schoolbel te luid en te lang rinkelt…

❡ De evolutietheorie van Charles Darwin uit de school-boeken biologie schrappen: dat wilde de Servische minister van onderwijs Ljiljana Colic. Hij nam nu ontslag. De letterlijke interpretatie van het bijbelse scheppingsverhaal (het creationisme) staat onder meer ook in scholen van sommige staten van de VS lijnrecht tegenover de evolutietheorie.

Leerkracht: «Waarom werd ik vroeger aan-vaard in de vervan-gingspool en nu niet meer?»

Nu geven 4 360 leerkrachten les via de vervangingspool. 829 nieuwe leerkrachten konden vorige maand nog aan de slag. Voor de rest van het schooljaar zijn deze geselecteerde leerkrachten zeker van werk en loon. Met dit aantal is 89,3 procent van de vacatures in de pool ingevuld. Deze bezet-tingsgraad heeft een hoger percentage dan eind vorig schooljaar. Daarom aanvaardt de pool voorlopig geen nieuwe kandidaten. De onderwijsminister bevriest het systeem voor de rest van het schooljaar.2 524 kandidaten werden niet geselecteerd. Zij kunnen zich niet zoals vroeger elke maand opnieuw kandidaat stellen. Ze krijgen de raad om hun cv op de site van de VDAB te zetten. Zo kunnen scholen die geen vervanger vinden

in de pool of die er niet zijn ingeschreven een beroep op hen doen.Het systeem van de vervangingspool krijgt nu een evaluatie. Onderwijsminister Frank Vandenbroucke vindt de pool te duur en te weinig effi ciënt: «Weliswaar was het een nuttig instrument, maar we moeten een en ander herdefi niëren wegens de gewijzigde context. Van alle poolleden wordt maar 61 procent ingezet voor vervangingen, lesgeven dus. We zullen de vervangingspool samen met de vakbonden en de inrichtende machten hervormen. Tegen volgend schooljaar moeten we een kleinschalerige maar beter werkende pool klaar hebben.»

Surf naar www.ond.vlaanderen.be/pool

© L

UC D

AELE

MAN

S

© P

HOTODISC

© L

UC DAELEM

ANS

8 KLASSE NR.150

1. IKZELF: Vlamingen leren graag maar niet altijd even effi ciëntHoe we leren waarderen, schommelt met de leeftijd. Volwassenen geven leren hogere scores dan tieners, terwijl jongeren aangeven dat ze het minst waarde hechten aan leren. Tieners evenaren de volwassenen voor sommige stellingen of komen aardig in de buurt. Dat geldt bv. voor: Als ik iets niet begrijp, vraag ik hulp; ik wil vooruit (betere punten, met plezier leren), ik maak een planning op voor mijn werk, ik zorg voor goede leercondities. Leerkrachten, jongeren en tieners scoren gemiddeld minder goed voor ‘ik controleer mijn manier van werken’, ‘ik plan mijn werk’ en ‘als ik kritiek krijg, ga ik na hoe het komt dat ik sommige dingen goed doe en andere niet’ en ‘ik zorg voor goede leercondities’. Blijkbaar zijn we met z’n allen minder goed in kwaliteitszorg of vinden we dat minder belangrijk.

Hoe graag en hoe goed leren we? 7 op 10 geven drieduizend leerkrachten en leerlingen aan zichzelf voor leren. En voor de mate waarin de school daarbij helpt, geven ze

gemiddeld 7,1 op 10. Hoge cijfers, maar ze maskeren ook een breuk. Secundaire scholen maken leren minder aantrekkelijk en gevarieerd. En dan leren jongeren minder graag.

Leerlingen leren

Meer dan drieduizend lezers van Klasse, Maks! en Yeti gaven het voorbije jaar punten voor leren via de K-test. Dat is een internetpeiling over tien verschillende thema’s: van gelijke kansen over sport en cultuur tot verkeersveiligheid. Elke doelgroep gaf zichzelf een score van 0 tot 5 voor tien stellingen op ik-niveau (ik leer graag, ik plan mijn werk, als ik iets niet begrijp, vraag ik hulp...) en op schoolniveau (op onze school slikken de leerlingen niet alleen leerstof maar leren ze ook leren, onze school kiest ook voor groepswerk, hoekenwerk, contractwerk, onze school leert leerlingen omgaan met allerlei informatiebronnen…). Dat leverde scores op tien punten op. De belangrijkste resultaten:

KLASSE NR.150 9

2. MIJN SCHOOL: groot verschil tussen basis en secundair onderwijsLeerkrachten en tieners geven de school voor leren hogere scores dan jongeren. Jongeren laten bijna altijd de laagste scores noteren. Voor dit niveau krijgen de didactische stel-lingen hoge scores: de school leert leerlingen omgaan met informatiebronnen; de school kiest voor groepswerk, hoekenwerk, con-tractwerk enz.; de school formuleert duidelijk wat de leerlingen moeten kennen, kunnen, doen; op school leren de leerlingen ook leren. Voor werkvormen (groepswerk, hoekenwerk enz.) geven de tieners de hoogste score, meer nog dan de leerkrachten. Opvallend laag zijn de scores voor de stelling ‘Het schoolrapport zegt niet alleen iets over de prestaties van een leerling, maar ook over de manier waarop leerlingen de cijfers hebben behaald.’ De laagste score komt hier van… de leerkrachten.

Leren op school in tien stellingen leer-krachten

tieners (10-12 j.)

jongeren (14-18 j.)

1. Onze school sluit nauw aan bij de leefwereld van leerlingen. 6,9 6,5 5,4

2. Onze school leert leerlingen omgaan met allerlei informatie-bronnen.

8,1 7,8 7,5

3. Onze school kiest ook voor groepswerk, hoekenwerk, contract-werk... Leerlingen leren van elkaar.

7 7,5 6,4

4. De school formuleert duidelijk wat de leerlingen moeten ken-nen, kunnen, doen...

7,6 7,4 7

5. Onze school geeft leerlingen vlugge, opbouwende en precieze commentaar.

7,1 7,4 6,8

6. Onze school maakt leren voor elke leerling aangenaam (leer-problemen, hoogbegaafd...).

7 6,9 6,3

7. De school zorgt voor duidelijke communicatie met de ouders. 8 7,4 6,5

8. Op de school zijn de leerkrachten goede collega’s van elkaar (in de lerarenkamer, op teamvergaderingen, overleg...).

7,6 8,4 7,8

9. Het schoolrapport zegt niet alleen iets over de prestaties van een leerling, maar ook over de manier waarop leerlingen de cijfers hebben behaald.

5,5 6,6 5,9

10. Op onze school slikken de leerlingen niet alleen leerstof, ze leren ook leren (schema’s maken, zelfstandig leren, kritische zin...).

7,2 7,7 6,5

Gemiddelde 7,2 7,4 6,6

ook van elkaar

Hoeveel punten op tien geven leerkrachten en leerlingen aan leren op school?

«Het hersenstelsel van leerkrachten i

Leerkrachten geven zichzelf in de K-test hogere cijfers voor leren dan tieners en jongeren. Hoe verklaart u dat verschil?MARTIN VALCKE: «Voor volwassenen heeft leren een veel directer nut in het dagelijks leven dan voor jongeren en tieners. Volwassenen moeten bijna dagelijks informatie opzoeken, berekeningen maken, verslag uitbrengen van iets dat ze gezien, gedaan of gelezen hebben. Leerlingen moeten dat omdat de school het van hen verlangt. Men spreekt niet voor niets van ‘leerplicht’…»Vooral jongeren geven leren lage scores. Alsof ze er echt niet mee bezig zijn. Of willen zijn.MARTIN VALCKE: «Dat verwondert me niet. Jongeren moet leren opboksen tegen een heleboel andere belangrijke aandachtsgebieden. Ze zijn bezig met zichzelf, hun psychosociaal beeld, hun sociale identiteit, hun hormonen. Maar het onderwijs gaat ook niet vrijuit. Leren gaat in het secundair onderwijs echt door een gehaktmolen. Het vele opsplitsen in vakken haalt de samenhang van het leren onderuit en jongeren voelen dat. Bovendien staat de leerstof er veel meer los van wat jongeren boeit of van wat ze nodig hebben in het dagelijks leven. Dit alles maakt schoollopen voor jongeren niet meer dan een verplichte rite. Dat merk je al aan de manier waarop ze over leren en leerkrachten spreken.»Uit de K-test blijkt dat zowel jongeren, tieners als volwassenen minder waarde hechten aan de kwaliteit van leren. Plannen, eigen fouten analyseren en zorgen voor een goede leeromgeving scoren matig. Zijn we allemaal zo nonchalant?MARTIN VALCKE: «Dat heeft met de context te maken waarin we leren. Kijken we nogmaals naar jongeren. Ze zijn zodanig bezig met muziek, sport, uitgaan en zichzelf dat leren hooguit een vluchtige streep in hun agenda is. Hoe sneller klaar, hoe beter. Het is een veelheid die ze niet kunnen beheersen. En laten we eerlijk zijn: de school maakt leren moeilijk beheersbaar. In het basisonderwijs valt dat nog mee. Daar beheert één leerkracht het leren van de kinderen en dat gebeurt

meestal heel consistent. Maar in het secundair onderwijs loopt het sneller mis.. Jongeren plannen wel degelijk, maar zien hun planning voortdurend doorkruist als hun schooldag begint: een onverwachte toets, een leerkracht die vier bladzijden extra leerstof meegeeft, een andere die huiswerk bovenop een grote toets gooit… Dat alles gebeurt op de meeste scholen bijzonder ongecoördineerd. Onlangs zei een jongere me vlakaf: ‘Op geen enkele schooldag weet ik wat op me af zal komen.’ En ja, dan zeggen ouders op de duur: ach, je kan er ook niets aan doen, aanvaard het maar zoals het is. En dus stoppen jongeren met plannen. Een fenomeen dat zich soms doorzet in het beroepsleven.»Leren plannen maakt nochtans deel uit van de vakoverschrijdende eindtermen. Ook in het secundair onderwijs.MARTIN VALCKE: «Correct, maar weinig leer-krachten werken daaraan. ‘Ik moet mijn programma afwerken’, reageren leerkrachten, maar de algemene doelen van de eindtermen zitten daar mee in, dus kan dat geen excuus zijn. Ik begrijp de leerkrachten wel, maar ze hoeven die algemene doelen niet alléén aan te pakken, dat moet in teamverband gebeuren, om te beginnen vanuit de vakgroep.»Elders in deze Klasse kan je lezen dat leerlingen één schooldag op zes met toetsen en examens bezig zijn. Dat geeft ze toch genoeg structuur om te leren en te plannen, of niet?MARTIN VALCKE: «Juist dat vele toetsen maakt dat leerkrachten geen tijd hebben om hun leerlingen te leren plannen, te leren leren, actievere werkvormen aan te bieden enz. Toetsen is je reinste tijdverlies als leerlingen er geen feedback over krijgen. Op die ma-nier gaat er in onze scholen aardig wat tijd verloren. Ik herinner me de leraar fysica die in een hoog tempo lesgaf, aan het eind van de les een toets afnam en verwonderd was dat het klasgemiddelde zo laag lag. Som-mige leerkrachten gaan zelfs prat op hun vele ‘buizen’. Fraai is dat. Als je jezelf leraar noemt, kan je pas tevreden zijn als 90 procent van je klas 9 op 10 haalt. Nee?»Leerkrachten moéten toch toetsen en examens afnemen?MARTIN VALCKE: «Waar staat dat? Het decreet voor het secundair onderwijs zegt dat je twee keer per jaar moet evalueren, dat is alles. Ik heb niets tegen toetsen, maar laat ze dan echt formatief zijn: een middel om leerlingen van hun fouten te laten leren. Een middel om ze zinvolle feedback te geven. Maar dat formatieve, een idee uit het ter ziele gegane

«President Bush heeft in de VS een wet laten goedkeuren die uit-gevers verplicht lesmateriaal te maken dat ‘teacher proof’ is. Het moet dus zodanig in elkaar zitten dat leerkrachten het in

de klas niet kunnen verknoeien. Waanzin natuurlijk. Maar het zegt mij wel dat Vlaamse leerkrachten zich veel meer verantwoordelijk moeten voelen voor wat hun leerlingen leren dan nu het geval is.» Een uitspraak van prof. Martin Valcke (Universiteit Gent), geïnspireerd door de K-test. Of we goed bezig zijn?

Prof. Martin Valcke:«In het lager en het hoger onderwijs geven leerkrachten les, in het secundair domineert het schoolboek.»

KLASSE

10 KLASSE NR.150

n is te veel ingedeeld in jaren»

Vernieuwd Secundair Onderwijs (VSO), is met de jaren sterk afgenomen. Rampzalig is dat. Bovendien nemen leerkrachten al te vaak het gemiddelde van de klas als referentiepunt om leerlingen te beoordelen. Als een leer-ling 2 op 10 haalt en vervolgens 4 op 10 blijft hij ‘gebuisd’. Maar dat hij toch zekere vorderingen heeft gemaakt, dat schijnt niet mee te tellen. Zeker in het beroepssecundair onderwijs moeten de vorderingen die een leerling maakt centraal staan, niet wat de rest van de klas presteert.»Waar komt die ‘toetsmanie’ dan van-daan?MARTIN VALCKE: «Ik denk dat het hersenstel-sel van te veel leerkrachten is ingedeeld in jaren, maanden, dagen, examens, vakanties. Vooral in het lager onderwijs is dat absurd. Je hebt zes jaar de tijd om iets met je leerlin-gen te bereiken. Zes jaar! Dat betekent dat je leerlingen gerust mag toestaan in eigen tempo te vorderen. In Noorwegen gaat men daar standaard vanuit, niet enkel in het lager onderwijs maar tot in het hoger onderwijs. Men besteedt er veel meer aandacht aan de individuele vorderingen van leerlingen, ze krijgen meer kansen zich volgens verschillende snelheden te ontwikkelen, er wordt veel meer gedifferentieerd. In het Daltononderwijs zie je iets gelijkaardigs: de basisleerstof is voor iedereen, vervolgens werkt elke leerling verder met zijn eigen individuele fi che als barometer. Vergelijk het met individueel contractwerk. Daarmee differentiëren al duizenden Vlaamse leerkrachten, maar dan hoofdzakelijk in het lager onderwijs. Het kan dus.»Wat antwoord je dan op de stelling dat ons onderwijs internationaal hoog scoort en dus niet zo drastisch hoeft te veranderen?MARTIN VALCKE: «Dat het wel hoog scoort, maar dat de spreiding tussen de zwakste en de sterkste leerlingen nergens zo groot is als bij ons. Het is onrechtvaardig om te focussen op de besten.»Over feedback schijnen leerlingen noch ouders of leerkrachten tevreden. De mate waarin het schoolrapport informatie geeft over de prestaties en vorderin-gen van leerlingen, krijgt in de K-test veruit de laagste scores. Vooral bij de leerkrachten.MARTIN VALCKE: «Dat ondersteunt wat ik al zei. Wat zegt al dat getoets? Ik ken een school in Leuven die de vaste toetsen en examens heeft afgeschaft. Taken en toetsen worden er klassikaal gepland, via overleg met de leerlingen. Dat leidt helemaal niet tot

anarchie of gemakzucht, maar integendeel tot meer gemotiveerde leerlingen en betere prestaties. Voor mij zijn de lage scores voor dat schoolrapport in elk geval een uitgesproken signaal om actie te ondernemen. Dat kan al beginnen met een pedagogische studiedag, klassenraad of nascholing over de functie en de inhoud van het rapport.»Hoe verklaar je die grote verschillen tus-sen lager en secundair onderwijs?MARTIN VALCKE: «In het lager en het hoger onderwijs geven leerkrachten les, in het secundair domineert het schoolboek. Zo’n boek gaat uit van een gemiddelde leerling, die niet bestaat. De oefeningen die erin staan, zijn per defi nitie niet aan al hun leerlingen aangepast. En dan heb ik het nog niet over de marketingstrategieën van uitgevers: lie-ver een traditioneel boek laten maken dat verkoopt, dan een vernieuwende of meer differentiërende methode die minder aanslaat. Zo blijven we natuurlijk op de sukkel.»Didactici antwoorden daarop dat leer-krachten geen materiaalontwikkelaars zijn. Ze moeten zich kunnen concentreren op de manier waarop ze hun leerlingen het best kunnen doen leren.MARTIN VALCKE: «Onzin! Leerkrachten zijn wél materiaalontwikkelaars. Kijk maar naar de gewone lespraktijk. Maar laat ze alsje-blief niet alléén al dat materiaal ontwerpen. Daarom is de vakgroepwerking zo essentieel. Daarom is een schoolbeleid rond leren zo belangrijk en is het jammer dat het in zoveel scholen ontbreekt. In het lager onderwijs legt het decreet zo’n beleid meer op dan in het secundair. Daar is de leerkracht ook meer verantwoordelijk voor het totaalproces van leren. En daar merk je dat het geen probleem is om de leefwereld van kinderen in de leerstof te integreren, dat het geen probleem is om hoekenwerk, contractwerk en andere zelfstandige werkvormen in te bouwen…»Maar sociologen waarschuwen er juist voor om de leefwereld van jongeren niet naar de school te halen. Je mag als leerkracht niet cool willen zijn.MARTIN VALCKE: «Dat is niet hetzelfde. Soci-ologen zeggen: verschools de vrije tijd van jongeren niet, en daar hebben ze gelijk in. Je maakt jezelf als leerkracht belachelijk en ongeloofwaardig, als je probeert mee te praten over hun muziek en hun kleding. Maar in vakken als Nederlands, geschiedenis of maatschappelijke vorming liggen genoeg mogelijkheden om leerlingen te laten leren vanuit hun leefwereld. Jongeren willen

bijvoorbeeld echt wel lezen. Praat met hen over wat ze willen lezen. Als je ze ernstig neemt, werkt dat.»Zowel tieners als jongeren hechten via de K-test veel belang aan gevarieerde didactische werkvormen. Maar vooral in het secundair onderwijs zullen leerkrachten die bijvoorbeeld eenuursvakken geven afwijzend met het leerplan zwaaien.MARTIN VALCKE: «Dat begrijp ik wel. Aan mijn studenten vraag ik altijd: ‘Wie van jullie heeft voor chemie of fysica in het secundair onderwijs ooit in een labo gestaan?’ Dat zijn er dan hooguit een handvol. Met onderwijs wetenschappen is het zeer droevig gesteld, precies omdat die leerplannen vrij zwaar zijn. Veel zwaarder dan de eindtermen. En daar zit de knoop. De eindtermen laten leerkrachten veel meer ruimte. Waarom zou een vakgroep dan niet zijn eigen leerplan bouwen rond de eindtermen, met daarin veel meer kansen op projectonderwijs, praktijkervaring en zelfstan-dig leren? Het is niet omdat een inspectie je verplicht met een leerplan te werken dat dit het leerplan van je koepel hoeft te zijn. Vooral in het technisch en beroepssecundair onderwijs zie ik dit steeds meer gebeuren. Uit noodzaak. Omdat de leerkrachten er ervaren dat het gewone leerplan een keurslijf is.»

WAT IS DE K-TEST?WAT IS DE K-TEST?De K-test is een instrument om jezelf te spie-gelen en de school tegen het licht te houden. Met de antwoorden op tien vragen geeft de K-test een beeld van hoe actief iemand of de school is in tien domeinen: participatie, gelijke kansen, cultuur, gezondheid, milieu, ontspanning, veiligheid, leren, goed leven en kiezen. Wat je ermee kan doen en hoe hij werkt, lees je op www.klasse.be. Klik op de banner ‘K-test’.

KLASSE NR.150 11

12 KLASSE NR.150

De kwaliteit van het onderwijs behouden en verder aanscher-pen om een ‘lerend Vlaande-

ren’ uit te bouwen. Vlaanderen laten uitgroeien tot een duurzame kennis-economie. Jongeren en volwassenen vaardigheden aanreiken zodat ze de diversiteit en complexiteit van de samenleving beter aankunnen. Dat zijn de uitgangspunten van de discus-sienota van onderwijsminister Frank Vandenbroucke. De nota vertrekt van zeven beleidslijnen waarover alle betrokkenen nog kunnen discus-siëren. Zin?

1. Talenten ontwikkelen tot competenties

‘Onderwijs en vorming moeten bijdragen tot de talentontwikkeling van alle mensen’

- De school verhoogt de betrokkenheid van jongeren bij het leren, spreekt hun talenten aan en zorgt voor meer succes-ervaringen. Meer sport, kunst en cultuur, ervaringsgericht leren… kunnen daarvoor zorgen.

- Jonge beloftevolle sporters krijgen de kans een sportloopbaan uit te bouwen.

- Scholen krijgen ruimte en ondersteuning om een ‘brede’ school te ontwikkelen. Een brede school werkt samen met verschil-lende partners (welzijns- en beroepsorga-nisaties, verenigingen… ) en verhoogt zo de betrokkenheid van ouders, leerlingen en buurtbewoners.

- De kloof tussen leren en werken verkleint. Werken tijdens de opleiding biedt leerwinst, leren op de werkvloer duurt een loopbaan lang.

De regering neemt de leiding over het ‘Accent op Talent’-project – anders leren, anders kiezen, anders sturen staan cen-traal – over en geeft het via de methode van de ‘proeftuinen’ een plaats in het vernieuwingsbeleid. In een proeftuin wor-den nieuwe maatregelen eerst uitgebreid getest, alvorens ze in te voeren.

- Er worden stappen gezet om de beschotten

tussen ASO, BSO, TSO en KSO af te zwakken en TSO-BSO-scholen te versterken. Leerlingen met een technische opleiding worden voor-bereid op het technisch hoger onderwijs.

- Leerlingen passen hun burgerzin toe in de schoolgemeenschap. Leerlingen krijgen een ‘leerlingenstatuut’ waarin taakbelasting en welbevinden centraal staan.

- Hogescholen krijgen toegang tot we-tenschappelijk onderzoek. Universiteiten krijgen middelen om toponderzoekers aan te trekken en te houden.

2. Competenties omzetten in transparante kwalifi caties

‘Ook vaardigheden moeten op de arbeids-markt gewaardeerd worden’

- Alle kwalifi caties en vaardigheden die mensen verwerven, moeten gewaardeerd worden. Ze krijgen een plaats binnen een eenvoudige kwalifi catiestructuur.

- In het leerplichtonderwijs worden fl exibele leertrajecten uitgebouwd die inspelen op de talenten, interesses en ambities van jongeren. Deze trend wordt doorgetrok-ken naar het volwassenenonderwijs.

- Het geïntegreerd hoger onderwijs in Vlaanderen moet leiden tot een helder aanbod dat tegemoet komt aan de brede kwalifi caties die de samenleving vraagt.

3. Levenslang basisrecht op onderwijs en vorming garan-deren

‘Leerplicht is maar zinvol als leerlingen recht hebben op kwaliteitsvol onderwijs’

- De regering zal een federaal initiatief om de leerplicht te verlagen naar vijf jaar ondersteunen.

Xxxx xxx xxxXxxx xxx xxxXxxx xxx xxx

De plannen van de minister

DISCUSSIEER MEEDe volledige discussienota vind je op www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2004pers/1027-discussienota.htm Waar ga je zeker (niet) akkoord mee? Heb je aanvullingen, voorstellen of kritiek? Geef je mening meteen op het forum www.klasse.be/forum/discussienota. Er gaat elke week een gebundelde kopie van de reacties naar de minister. In december legt hij zijn beleidsnota voor aan het Vlaams Parlement. En nadien begint het echte werk.

- De kosteloosheid van het onderwijs wordt ingevoerd vanaf het zesde leerjaar, afdalend tot de eerste kleuterklas. In het secundair onderwijs komt er een beleid van kostenbeheersing. Daarnaast krijgen scholen ruimte voor maatschappelijke dienstverlening en ondernemersschap om bijkomende middelen te verwerven.

- Er komt een sterke inhaalbeweging voor de investeringen in de schoolinfrastructuur.

- Het Tivoli-akkoord voor een meer gelijke fi nanciering van de onderwijsnetten wordt verder uitgevoerd. Tegelijkertijd wordt er een nieuwe manier van fi nancieren ingevoerd op basis van school- en leer-lingenkenmerken.

- Tegen 2007 komt er een nieuw fi nan-cieringsmechanisme voor heel het hoger onderwijs.

- De vrijheid van onderwijs blijft gelden: zowel voor ouders in hun schoolkeuze als voor de scholen in hun pedagogisch project.

- De eindtermen en ontwikkelingsdoelen worden geëvalueerd en eventueel bijge-stuurd. Leerlingen mogen niet weigeren om bepaalde lessen die rechtstreeks raken aan de eindtermen te volgen wegens geloofsredenen.

- De doorlichting evolueert naar een ge-nuanceerde risicoanalyse van de scholen: de inspectie gaat na of scholen voldoen aan hun maatschappelijke opdracht en beantwoorden aan een aantal kwaliteits-eisen.

4. Gelijke kansen in onderwijs en vorming bevorderen

‘Ongelijke startkansen leiden tot ongelijke uitkomsten’

- Naast broers en zussen krijgen ook kin-

deren uit de buurt voorrang in scholen. In steden met veel anderstaligen komen er maatregelen om scholen evenwichtig samen te stellen.

- De mogelijkheden van inclusief onderwijs worden uitgebreid, geïntegreerd onderwijs (GON) versterkt en de samenwerking tus-sen gewoon en buitengewoon onderwijs vergemakkelijkt.

- Er komt een globaal beleid rond schoolmoe-heid, spijbelen en probleemgedrag.

- De onthaalklas voor anderstalige nieuw-komers (OKAN) wordt uitgebreid, ook naar kinderen met de Belgische natio-naliteit.

5. Veilige leeromgeving garan-deren

‘Mensen die leren, moeten dat in een veilige omgeving kunnen doen’

- De overheid investeert in veilige en aantrekkelijke schoolgebouwen. Nijver-heidsscholen moeten hun machinepark kunnen uitbreiden en actualiseren.

- Er komt netoverschrijdend leerlingenver-voer in samenwerking met De Lijn. De regering moedigt het STOP-principe aan: eerst stappers en trappers, dan openbaar vervoer en tot slot privé-vervoer.

6. Leraren in hun professiona-lisme ondersteunen

‘Goede leraren zijn de belangrijkste ga-rantie voor onderwijskwaliteit’

- De lerarenopleidingen zijn gericht op een goede pedagogisch-didactische en vakdeskundigheid als leraar.

- Tijdens de opleiding worden de basis-competenties van leraren tot op een startniveau ontwikkeld. Tijdens een

ingroeibaan met een sterke begeleiding door mentoren werken leraren-in-spe aan hun ontwikkelingscompetenties. De beroepstitel van ‘leraar’ wordt pas na die periode toegekend.

- Leraren krijgen de kans een aantrekkelijke loopbaan uit te bouwen en zich verder te professionaliseren. De aanvangsbege-leiding en nascholing worden structureel verankerd.

- Een nieuwe rechtspositie werkt de ver-schillen tussen de huidige rechtsposities weg en geeft scholen de ruimte om een kwaliteitsvol en modern personeelsbeleid te voeren.

7. Effectief en doelmatig be-stuur in onderwijs en vorming stimuleren

‘Op alle niveaus van onderwijs en vorming moet goed bestuur verzekerd zijn’

- Scholen krijgen een beleidskader waarbij ze op hun resultaten, leerwinst en wel-bevinden worden getoetst, maar verder hun vrijheid behouden.

- Het draagvlak van scholen verbreedt door de participatiecultuur te stimuleren en het beleidsvoerend vermogen van scholen te versterken via samenwerkingsverbanden. Het participatiedecreet wordt uitgevoerd en na drie jaar geëvalueerd.

- De overheid investeert in competente en enthousiaste schooldirecties en in hun opleiding en nascholing.

- De administratieve en bureaucratische verplichtingen van scholen worden ver-minderd.

KLASSE NR.150 13

DE AFREKENING VOLGT

«Over vijf jaar mag je mij afrekenen op vier resultaatgebieden», zegt onderwijsminister Frank Vandenbroucke.

1. Alle competenties die mensen opbouwen moeten (h)erkend worden. Geen enkel talent mag verloren gaan. In een nieuwe kwalifi catiestructuur moet ook plaats zijn voor elders verworven competenties. De aansluiting met de arbeidsmarkt moet in twee richtingen verlopen. Het kan niet langer dat leerlingen in deeltijds onderwijs, geen deeltijdse werkopleiding vinden.

2. De fi nanciering moet vertrekken van de leerlingen en niet van de netten. We moeten grote stappen zetten naar kosteloos onderwijs. Het volwassenenonderwijs moet met een modern aanbod meer mensen kunnen aantrekken.

3. Het beleidsvoerend vermogen van de scholen moet omhoog. Meer autonomie, de directies versterken, regels en planlast verminderen, meer kwaliteitszorg door zelfevaluatie, meer samenwerking en participatie.

4. De leraar moet een hoog professioneel niveau hebben. Zijn stielkennis moet hem gezag geven. Zijn omgang met mensen moet respect kunnen afdwingen. Zijn loopbaan moet ont-wikkelen: een stevige opleiding (nog meer op de werkvloer), permanente nascholing en een hoog, aangepast rendement tot het einde van de loopbaan.

© SP.A

© L

UC DAELEM

ANS

14 KLASSE NR.150

1. Mag de directie tijdens het schooljaar de prijs van de warme maaltijd met 10 procent verhogen?

«Nee, schoolbesturen mogen de meege-deelde bijdrageregeling alleen in uitzon-derlijke gevallen aanpassen. Bijvoorbeeld als een leverancier failliet gaat en de nieuwe leverancier duurder uitvalt. Ook in zulke bijzondere gevallen kan de school de bijdrageregeling alleen aanpassen na bespreking in de participatieorganen.»

2. Mag het schoolbestuur vervoerskos-ten aanrekenen voor pedagogische uitstappen die nodig zijn voor de eindtermen en ontwikkelingsdoe-len?

«Pedagogisch-didactische uitstappen zijn niet ‘noodzakelijk’ voor eindtermen en ontwikkelingsdoelen. Ze gelden als onder-steuning of illustratie. Een reële bijdrage voor dergelijke uitstappen is daarom niet in strijd met de kosteloosheid van het basisonderwijs.»

3. Mag een basisschool een solidari-teitsbijdrage vragen aan de ouders als steun voor de uitbouw van de school?

«Dat mag, omdat die bijdrage los staat van leren en opvoeden. We beschouwen ze als een gift van de ouders aan het schoolbe-stuur. Ouders verplichten zo’n bijdrage te betalen als ze hun kinderen in die school onderwijs willen laten volgen, kan echter niet. Dan wordt het een indirect inschrijvingsgeld. Dat is in strijd met de kosteloosheid in het basisonderwijs. Wel kan de school over-schakelen op innen van de reële kosten, als ouders de solidariteitsbijdrage niet (meer) betalen. In geen geval mag het schoolbestuur onenigheid met de ouders over de solidariteitsbijdrage aangrijpen om leerlingen uit te sluiten van onderwijs- en leeractiviteiten.»

4. Mag een basisschool de bijdragen voor pedagogische uitstappen innen met een spaarformule per maand en het saldo overhevelen naar volgend schooljaar?

«De school mag de ouderbijdragen innen met een maandelijkse bijdrage. Maar het saldo moet wel op het einde van elk schooljaar terugbetaald worden aan de ouders en niet op het einde van de lagere school. De regeling moet vrijwillig zijn en het school-reglement moet dat ook zo vermelden. Ouders die niet willen meedoen met deze spaarformule, moeten de kans krijgen de reële kostprijs te betalen. De school mag zeker geen leerlingen uitsluiten van som-mige uitstappen omdat er onenigheid is tussen ouders en schoolbestuur over de manier van betalen.»

5. Mogen secundaire scholen recla-medrukwerk voor opendeurdagen, schooltijdschriften enz. doorrekenen in de bijdrage van de ouders?

«De school mag een bijdrage vragen aan de ouders voor kopieën die ze maakt voor het leren en opvoeden van de leerlingen. Dat geldt niet voor kosten die een school-bestuur voor zichzelf of voor het personeel maakt voor drukwerken, tijdschriften... Die algemene kosten zijn ten laste van het schoolbestuur. De school krijgt er van de overheid een werkingsbudget voor.»

6. Mag een basis-school reclame op haar website zetten om daarmee extra

geld in het laatje te krijgen voor de verfraaiing van de speelplaatsen?

«De schoolwebsite mag geen reclame-boodschappen bevatten. De wetgeving basisonderwijs zegt dat leermiddelen, verplichte én facultatieve onderwijsacti-viteiten vrij moeten zijn van reclame. De facultatieve activiteiten, waaronder ook de schoolwebsite valt, kunnen wel spon-sorvermeldingen bevatten.»

7. Mag de school een vergoeding vragen

voor een duplicaat van het diploma, om te voorkomen dat leerlingen er al te makkelijk naar komen vragen?

«Ja, dat mag. Na afstuderen is een duplicaat van een diploma afleveren een dienstver-lening die los staat van de onderwijsacti-viteiten. Schoolbesturen mogen daarom autonoom beslissen of ze voor een bewijs van behaald diploma of getuigschrift een redelijk bedrag vragen.»

8. Een leerling-stagiair moet voor zijn stage een attest van medische ge-schiktheid kunnen voorleggen. Is de kostprijs voor het medisch onderzoek geen indirect inschrijvingsgeld?

«Wanneer leerlingen voor hun stage een uitgebreid medisch onderzoek moeten ondergaan, is dat voor rekening van de werkgever. Maar de school kan voor bepaalde stageplaatsen kiezen voor een ‘gewoon’ medisch onderzoek. Dan betaalt de leer-ling enkel het remgeld voor de huisarts. Dit is geen indirect inschrijvingsgeld. Deze kosten zijn van dezelfde aard als andere individuele onderwijskosten die ouders en leerlingen in het secundair onderwijs moeten betalen, zoals leerboeken of ma-terialen. De participatieorganen beslissen of de kosten van het geschiktheidsattest ten laste vallen van de ouders en leerlingen of van het schoolbestuur.

Lees de volledige adviezen van de Com-missie Zorgvuldig Bestuur op www.ond.vlaanderen.be/zorgvuldigbestuur. Advies vragen? Schrijf naar Commissie Zorgvuldig Bestuur - departement Onder-wijs - t.a.v. Willy Van Belleghem - kamer 5B12 - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 95 55

Maaltijden tijdens het schooljaar 10 procent duurder maken, ouderbijdragen innen via een spaarformule, een solidariteitsbijdrage vragen... Wat mag en wat

niet? De Commissie Zorgvuldig Bestuur geeft acht antwoorden.

«Een gift van de ouders aan het schoolbestuur mag maar moet niet»

Sparen voor pedagogische uitstappen?

➜ Win zes digitalecamera’s p. 17

➜ Feestelijke reistipsp. 21 en p. 30

➜ De ruimtevrijdagenp. 29

➜ Krokus aan de IJzer p. 16

Met Klasse naarde IJzertoren �Halloween? De werkelijkheid is soms veel gruwelijker. Op 10 november 1914, negentig jaar geleden, was Diksmuide zowat de stra-tegische sleutel van Europa. Als het Duitse leger erin slaagde de stad te veroveren, zou de havenroute via de IJzer en daarmee ook het laatste natuurlijke bolwerk tegen de in-vasie breed open liggen. Twee regimenten Bretoense mariniers verdedigden de stad. Het vervolg staat in elk geschiedenisboek: de sluizen gingen dicht, het hinterland stroomde onder. Het begin van vier jaar statische gruwel in Diksmuide en heel de Westhoek, die een onuitwisbare stempel drukte op de soldaten, op het dagdage-lijkse leven van kinderen en volwassenen, op het collectieve geheugen van vandaag. De jongens die de loopgraven bevolkten droegen andere helmen en spraken een andere taal. Het woord ‘vijand’ kenden zij enkel uit de boeken en thuis lieten ze vrouw en kind en dromen achter... Hoe was het leven (en schoollopen) in een stormwind van fosfor en kogels?Vorig jaar kon je met Klasse de modder van de loopgraven letterlijk ruiken, vanaf 2005 beleef je de Eerste Wereldoorlog op bijzonder aangrijpende manier in het IJzertorenmuseum: de onderwaterzetting, het eerste gas, artillerie en cavalerie, dagbladen in de oorlog, de Diks-muidse bevolking, telecommunicatie, de Vlaamse frontsoldaat… Benieuwd? Op donderdag 10, vrijdag 11 en zaterdag 12 februari (krokus-vakantie) beleven duizend leerkrachten met hun gezin gratis de avant-première van de nieuwe oorlogstentoonstelling in de IJzertoren.Ervaren gidsen loodsen je door de 22 verdiepingen van de toren. Je verkent ook de Dodengang, maakt een boottocht op de IJzer en krijgt enkele verrassingen voorgeschoteld. Uiteraard liggen de infopakketten klaar. En wie een bezoek met de klas boekt, krijgt er de muse-umgids gratis bovenop. Laarzen aan en go!

Wat staat er op het programma?Maak je op voor een geleid dagprogramma, van 10 tot 17 uur, met verrassende lunchpauze. Je bezoekt:➜ De Dodengang:Een van de gevaarlijkste stellingen van de Eerste Wereldoorlog, die de opmars van de Duitse troepen moesten stuiten, is de Dodengang. Een loopgracht waar met het verleden ook de dood ademt. Want vanop de toenmalige bloemmolens, aan de oever van de IJzer, regende het kogels op de frontsoldaten. Haast even veel slachtoffers eisten er de barre levensom-standigheden: gebrek aan voedsel, regen en vorst, ratten en vlooien, de angst. Het Ministerie van Landsverdediging baat de Dodengang sinds 1996 uit. In de winter is hij normaliter dicht, maar de uitzondering op deze regel is speciaal voor jou. Breng wel je laarzen mee. Je krijgt een gratis rondleiding of bezoekt de Dodengang op eigen houtje.

16 KLASSE NR.150

➜ De IJzertoren: Vlakbij de IJzer vind je de Paxpoort, de IJzercrypte en de IJzertoren. Vlaanderens meest bekende oorlogsmonument herbergt de tentoonstelling Oorlog, Vrede en Vlaamse Ontvoogding. ‘Den Grooten Oorlog’ neemt je bij de keel, je ruikt er gas en modder, je voelt de angst middenin bom-bardementen en loopgraven. 22 verdiepingen drijven je door het verhaal van lotelingen, mobilisatie, het Belgische pistool in Sarajevo en ondergrondse schuiloorden. Op de doe-verdieping kan je op interactieve manier ‘werken aan de vrede’. In de nok van de IJzertoren, 84 meter boven de grond, kijk je uit over Diksmuide en de Westhoek, van de kust en de polders in het noorden tot de heuvels in het zuiden. En het nieuwe interactieve museum confronteert je met niet minder dan tien evocaties:1. Het gebeurde 90 jaar geleden2. Miljoenen slachtoffers3. Chloor- en mosterdaanval4. Kinderen… het kind van de rekening5. De oorlog onder de grond6. Wegzinken in de modder7. De gruwel in archiefbeelden8. De luchtaanvallen9. De bombardementen10. 10 november 1914… De Duitsers vallen Diksmuide binnen

En de inwendige mens?Boot, paardentram, paardenkoets of pendelbus brengen je over en weer naar alle locaties en dus ook naar je geheime lunchplek. Daar kan je voor 10 euro per persoon (kinderen: 6 euro) genieten van een verzorgd warm middagbuffet, in-clusief aperitief. Als je liever zelf je lunchpakket meebrengt, is dat geen probleem, zolang je ter plaatse een drankje nuttigt. Maar wat je ook kiest, tijdens de lunch krijg je een heel toepasselijk muzikaal intermezzo.

Extra: gratis museumgidsWie tijdens deze infodagen een klasbezoek aan het IJzertorenmuseum boekt, ontvangt gratis een vierkleu-ren museumgids (normale verkoopprijs 6,5 euro). Alle aanwezige leerkrachten kunnen op deze Klasse-dagen deze museumgids aankopen voor 5 euro i.p.v. 6,5 euro. En wat ook het weer is, een permanente drankstand (kof-fi e, warme wijn, jenever e.a.) brengt elke deelnemer met plezier op temperatuur.

Hoe schrijf je in voor deze actie?Deze actie is gratis voor de leerkracht met collega/partner en gezin. Inschrijven doe je elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul voor 1 februari 2005 het elektronisch formulier in. Duid er je voorkeurdatum aan. Duizend leerkrachten ontvangen een persoonlijke uitnodiging voor zichzelf en hun gezin (max. twee volwassenen en vier eigen kinderen in totaal). Breng deze uitnodiging mee en leg ze, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook.

Waar vind je meer informatie?Je contactpersoon voor deze actie is Dirk Demeurie - Secretariaat IJzertoren - IJzerdijk 49 - 8600 Diksmuide - tel. 051 50 02 86. Uitgebreide info vind je op www.ijzertoren.org (zie ook www.tenvrede.be). Deze actie wordt je aangeboden door het IJzerbedevaartcomité en de stad Diksmuide.

Duizend leerkrachten in de loopgraven.

PASS

Legende� = Algemeen� = Basisonderwijs� = Secundair onderwijs� = Hoger onderwijs

Een stormwind van fosfor en kogels.

Toen Halloween echt bestond…

KLASSE NR.150 17

Studie-infodagen �Al voor de negende maal zijn er begin 2005 studie-informatiedagen (Sid-in’s) voor laatstejaars secundair onderwijs. Er komt zo’n netoverschrijdende Sid-in in elke provincie, om zoveel mogelijk laatstejaars kennis te laten maken met de studiemogelijkheden na het secundair onderwijs en hen te ondersteunen in hun studiekeuze(proces). De Sid-in’s zijn een organisatie van de Centra voor Leerlingenbegeleiding, i.s.m. departement Onderwijs. Elke Sid-in duurt drie dagen, met klassikale bezoeken op donderdag en vrijdag en individuele bezoekers op zaterdag.Programma: West-Vlaanderen (Expohallen Roeselare; 13-15 januari); Oost-Vlaanderen (Flanders Expo Gent; 20-22 janu-ari); Vlaams-Brabant/Brussel (Brabanthal Haasrode; 27-29 januari); Limburg (Limburghal Genk; 17-19 februari) en Antwerpen (Bouwcentrum Antwerpen; 10-12 maart). De toegang is gratis.www.ond.vlaanderen.be/sidin

Weglopers �Wie zijn ze? En waarom lopen ze weg van thuis? Hoe ervaren ze zelf het weglopen? «Weglopen: weg… van wat?» is een studie over weglopers in België en hun ervaringen. KULeuven en Universiteit Luik werkten samen aan dit onderzoek in opdracht van Child Focus en Koning Boudewijn Stichting. Het dossier geeft de resultaten van dit onderzoek, een algemeen beeld van weglopers in België en een overzicht van alle diensten waar weglopers voor hulp terecht kunnen. Voorts krijg je tips voor preventie en hulpverlening.Het dossier is gratis (wél 2 euro verzendingskosten) - meer info en bestellingen bij Child Focus - elke.vekeman@childfocus.org - tel. 02 475 44 36 - je kan het volledige dossier gratis downloaden - www.childfocus.be of www.kbs-frb.be

Wereldwegwijzers �Op www.wereldwegwijzers.be vind je voortaan een webstek boordevol wereldideeën om mondiale vorming sterker uit te bouwen. Je krijgt er een schat aan concreet bruikbare ideeën en tips met voorbeelden uit school- en klaspraktijk en verwijzingen naar achtergrondinformatie. Elke maand plaatst de site één school die werk maakt van mondiale vorming extra in de kijker.De website is een initiatief van Noë (Netwerk Ontwikkelings-educatie Vlaanderen). Medewerkers van Noë kunnen zorgen voor begeleiding op maat voor scholen die projecten rond mondiale vorming willen starten.www.wereldwegwijzers.be - klara.bulckens@skynet.be - tel. 013 53 10 28

Als het fout gaat… �Moeten leerkrachten eerste hulp bij ongevallen toe-dienen? Waar kunnen ze dat leren? Kan de rechtbank een leerkracht veroordelen als een leerling van de schommel valt? Hoe evacueer je leerlingen bij brand? Na talloze schooldoorlichtingen doet de inspectie van het basisonderwijs aanbevelingen waarmee je het welzijn en de veiligheid van je leerlingen bevordert. Je krijgt ze gepresenteerd op woensdag 1 december (13.30-17 u) in het Provinciehuis Boeverbos (Raadzaal), Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries Brugge.Meer info en inschrijvingen: tel. 050 40 32 70 of luc.van_rillaer@west-vlaanderen.be

Digitale camera �Zet het fotoverslag van je klasuitstap op de schoolcompu-ter. Hang de uitgeprinte portretten van je leerlingen in je klas. Alles wat je ziet en kan gebruiken in je klaspraktijk breng je in beeld met een digitale camera. De µ-mini DIGITAL is compact, weerbestendig en trendy. W!n één van de zes µ-mini DIGITAL camera’s van Olympus. Winkelwaarde 379 euro. Stuur vóór 10 december een mailtje naar secr.leerkrachten@klasse.be en vertel hoe je jouw foto-grafi e in je klas wil gebruiken. www.olympus.be

Expeditie Zeeleeuw �Leerlingen derde graad ASO, TSO, BSO maken

een virtuele verkenning langs de Belgische kust met het oceanografi sch onderzoeksschip De Zeeleeuw.

Onderweg zoeken ze oplossingen voor allerlei proble-men, aangepast aan het onderwijsniveau: biodiversiteit,

vervuiling, erfgoed en zeelucht (ASO); klimaat, scheepvaart en visserij (TSO); strandafval, ruimtelijke planning en

oorlogsmunitie (BSO). Deze problemen weerspiegelen het werk van een vijfhonderdtal wetenschappers actief op, in

en aan de Noordzee. De winnende klas ASO/TSO kan van 4 tot 8 april echt op expeditie met De Zeeleeuw. De winnende

klas BSO krijgt een scuba-demonstratie mét initiatiecursus diepzeeduiken in Brugge.Je kan inschrijven (vóór 15 december) via info@expeditiezeeleeuw.be, met vermelding van je naam, naam van de school en gegevens over de klas die je wil inschrijven. Je moet sowieso deelnemen aan drie modules, dus leerkrachten ASO kiezen drie modules uit het lijstje van vier (zie hoger). Het leertraject loopt van 12 januari tot 23 maart. Er is een uitgebreide lerarenhandleiding.Alle info op www.expeditiezeeleeuw.be - info@expeditiezeeleeuw.be -

CursussenAlgemeen �➜ Sportmassage - deel 1, basiscursus (4/12); Parnas danst - hiphop, streetdance, funky jazz, salsa jazz (15-16-17/12); Parnas speelt - fl ag football, dans (inswingers), mountainbike (15-16-17/12). www.cvvparnas.be - cvv_kdecuyper@hotmail.com - tel. 02 466 51 51➜ Gitaarcursussen: Akoestisch (basis en gevorderden); Elektrische gitaar - Blues cursus (basis en gevorder-den).Creya - BMZ vzw - Sint-Pieteraalststraat 45 - 9000 Gent - tel. 09 220 43 76 - creya@pandora.be➜ Aanpak studieproblematiek, offi ciële opleiding Caycediaanse Sofrologie.www.sofrologie.org - Iscasof vzw - iscasof@telenet.be - tel. 09 348 23 04➜ Brain Gym (4/12).Faber - prof. Johan Simons - Tervuursevest 101 - 3001 Heverlee - tel. 016 32 91 40 - johan.simons@faber.kuleuven.be➜ Korte training Therapeutisch werken met jongeren: 17 en 31/1/2005 in Berchem.Educatieve Academie - Hilde Van de Wege - www.educatieve-academie.be - info@educatieve-academie.be - tel. 03 281 21 67➜ ‘Wanneer ‘liefde’ toeslaat. Over geweld en onrecht in gezinnen’. Tweedaags col-loquium aan de K.U.Leuven op 9 en 10 februari (krokusvakantie). Inschrijven vóór 21/01/2005.Info en inschrijvingen: www.theo.kuleuven.ac.be/nl/vredesdag.htm of annemie.dillen@theo.kuleuven.ac.be of tel. 016 32 84 01

Basisonderwijs �➜ PLUK - Professionaliseringsaanbod voor Leraren Uit het Kleuteronderwijs: 12/1 in Gent.Info en inschrijvingen op project.arteveldehs.be/pluk

Secundair onderwijs �➜ Caesar bij de Belgen: 11/12 in Leuven.Gratis studiedag (7 euro voor broodjes-lunch), vooraf inschrijven verplicht.Nederlands Klassiek Verbond -

users.pandora.be/nkv/ - www.nkv.nl - herbert.verreth@arts.kuleuven.ac.be -

tel. 016 22 07 40

Grabbelton voor mondiale vorming.

OLYM

PUS

NOË

SHE CONSULTANCY

Op virtuele verkenning.

Compact, weerbestendig en trendy.

Vlaams onderwijsin cijfers �In «Vlaams Onderwijs in Cijfers» krijg je een beeld van het onderwijs in Vlaanderen anno 2004. Leerlingen, leerkrachten en scholen, cijfers voor basis-, secundair en hoger onderwijs en permanente vorming. Informatie over de beschikbare budgetten. Evolutiecijfers voor de laatste zes schoolja-ren. Dit alles in een handig zakboekje (100 pagina’s) voor de luttele prijs van 5 euro (bestelreferentie: 132.04).«Het Vlaams Onderwijs in beeld» brengt de-zelfde informatie in overzichtelijke grafi eken en taartdiagrammen, verdeeld over vijf han-dige plooifolders. Dit mapje kost 3,70 euro (bestelreferentie: 131.04).Bestellen bij departement Onderwijs - cel Publicaties Onderwijs - tel. 02 553 66 53 - onderwijspublicaties@vlaanderen.beOp www.ond.vlaanderen.be/onderwijs-statistieken kan je beide publicaties gratis downloaden.

Koningin Paolaprijs �Tot eind januari kan je een collega (of jezelf) nomineren voor de «Koningin Paolaprijs 2004-2005». Voor het eerst kunnen zowel leerkrachten basis- als leerkrachten secundair onderwijs tegelijk kandidaat zijn. De prijs staat dit keer in het teken van wetenschappen, technologie en wiskunde en zal gaan naar een leerkracht die zich bijzonder heeft onderscheiden in de leergebieden wereldoriëntatie en wiskunde (basisonderwijs) of biologie, chemie, fysica, aardrijkskunde en wiskunde (secundair). Voor het secundair onderwijs mikt de prijs vooral op leerkrachten die hun leerlingen stimuleren tot wetenschappelijke of wiskundige studies hoger onderwijs.In zowel de Vlaamse als de Franse Gemeenschap zijn een hoofdprijs en twee eervolle vermeldingen te verdienen. De hoofdprijs bedraagt 6 200 euro, de eervolle vermeldingen resp. 3 750 en 1 900 euro.Inschrijvingsformulieren en reglement bij Stichting Koningin Paola - info@sk-fr-paola.be - tel. 02 762 92 51

Leesbevordering �Waarom hebben sommige mensen stinkvoeten? Hoe oud worden regenwormen? Wat maakt ouders volwassen? Waarom komt donder na de bliksem? Waarom zijn bananen krom en is de aarde rond? Het thema van de Jeugdboekenweek 2005, «www.woeps.be», richt zich op kennis, wetenschap, fi losofi e en…nonsens. Mooss vzw speelt hier op in met een educatieve voorstelling voor leerlingen derde graad lager onderwijs, ge-volgd door actieve leeslabo’s. Drie actrices en één live-muzikant zitten op de Noordpool, terwijl het kouder en kouder wordt. Computers crashen, technische snufjes vallen uit. Wat overblijft om hun hachje te redden zijn voorwerpen en boeken.In het bijhorende labo (in vier groepjes: licht, geluid, elek-triciteit of chemische reacties) ontwikkelen je leerlingen knotsgekke technische gadgets, zoals een bril met elektrisch aangedreven ruitenwissers, een zeepbellenshow met licht… Het enige hulpmiddel daarbij zijn… boeken.Het project is beschikbaar van begin december tot begin febru-ari. De voorstelling duurt een half uur; het labo anderhalf uur. Voor dit project (max. 60 leerlingen) betaal je 270 euro (500 euro voor twee sessies per dag).www.mooss.org - Elke De Swert & Christine Smeets - elke@mooss.org - christine@mooss.org - tel. 016 25 60 22

18 KLASSE NR.150

Boekenjuf �Oproep voor je leerlingen: nomineer nu je juf of meester voor de «Boekenjuf of -meester 2005». Boek.be (organise-ren bijvoorbeeld ook de boekenbeurs in Antwerpen) zoeken juffen en meesters die altijd toffe boeken mee naar de klas brengen, die hun leerlingen aansporen om meer te lezen, die kunnen voorlezen als de beste enz. Misschien wint jullie school wel de prijs «Beste Boekenschool 2005».

De hoofdprijs bestaat uit 100 boeken, geschonken door alle Vlaamse kinderboekenuitgevers. Ook de 2de (75 boeken) en 3de prijs (50 boeken) zijn meer dan de moeite waard. Nominaties zijn welkom tot 25 december. De prijsuitreiking vindt plaats tijdens de Jeugdboekenweek 2005 (6 tot 20 maart).Meer info bij Boek.be - sofi e.eeckelaers@boek.be - tel. 03 281 53 61 - www.vuv.be

Lang leve Andersen �«Duimelijntje», «De wilde zwanen», «De sneeuwkonin-gin»…: sprookjesvertelster Marijke Goossens komt met sprookjes van Andersen (2005 is H.C. Andersenjaar), toversprookjeskoffer en magisch verteltapijt naar je klas. Als afsluiter maken de leerlingen een sprookjeswenswolk, waarop ze elk hun wensen kunnen kleven.Zo’n vertelsessie duurt één uur en kost 85 euro (plus reis-kosten).Ook op het programma: «Heksje Wijsneus en de magische stenen» (naar het boekje van Dieter Depraetere), een vertel-voorstelling met handgevilte poppen.Klanken van de Gynaika - Marijke Goossens - tel. 014 51 92 30 - mgoossens@pandora.be

Klankmakerij �In de workshop «Popsong/tekst» leren leerlingen vanaf 6 jaar spelenderwijs een tekst schrijven en die in karaoke-stijl inzingen op een instrumentale track naar keuze (opname op cd). De workshop (max. 25 leerlingen) duurt drie uur.Nieuw is de workshop «Popsong/muziek», waarbij je leerlingen zelf muziek maken voor een eigen cd. Ze «componeren» met alle mogelijke hedendaagse akoesti-sche en elektronische technieken (sequencers, samplers, grooves, maar ook djembé, gitaar, percussie ...) hun eigen muziek en schrijven een eigen tekst via speelse opdrachten. Voorkennis is niet nodig. De workshop (max. 12 leerlingen) duurt drie uur.Een workshop kost 160 euro (plus reiskosten), BTW, cd, lesmap, affi che, alle apparatuur inbegrepen. Een tweede sessie op dezelfde locatie en dezelfde dag kost 100 euro.Klankmakerij Lucaz - www.lucaz.be - lucaz@pandora.be - tel. 0497 37 90 14

Heusden-Zolder in kleur �De kortfi lm «Heusden-Zolder in kleur!» vertelt aan de hand van getuigenissen de migratiegeschiedenis van deze Limburgse gemeente. Voorts onderzoekt de fi lm de gevolgen van migratie op vlak van religie, huisvesting, cultuur en tewerkstelling. Tot slot tonen de initiatiefnemers toekomstperspectieven (mét concrete projecten). Het project roept op tot meer verdraagzaamheid, begrip en resepct via meer en betere informatie.Bij de video/dvd hoort een brochure die de onderwer-pen uitgebreider bespreekt en een reeks vooroordelen ontkracht.Video/dvd en brochure zijn perfect bruikbaar in andere Vlaamse gemeenten, als opwarmer bijvoorbeeld voor lessen of discussies over de multiculturele samenleving. Het pakket (video of dvd plus brochure) kost 15 euro. Heusden-Zolder - Lokale Integratiedienst - mabe.integratie@heusden-zolder.be - tel. 011 57 19 19

STICHTING K

ONINGIN PAOLA

Oproep tot meer verdraagzaamheid.

Prijs voor wetenschappelijke voortrekkers.

LOKALE INTEGRATIEDIENST H

EUSDEN-ZOLDER

(advertentie)

Pol en Lies �«Pol en Lies op stap aan de Westkust» is een nieuw kleurboek voor leerlingen tweede graad lager onderwijs. Dit kleurboek (met ook doe- en zoekopdrachten) vertelt over de politie en haar werking, over preventie, over gevaarlijke dingen enz.Het boek is een initiatief van politiezone Westkust. Scholen uit deze politiezone kunnen een gratis introductie in de klas krijgen, waarna je zelf met het kleurboek aan de slag gaan.Scholen buiten de regio kunnen een gratis exemplaar van het boek aanvragen bij politie-zone Westkust - Johan Geeraert - johan.geeraert@politiewestkust.be - tel. 058 53 30 00

Opera_explorer �Hoe lusten jouw leerlingen opera? Lekker of rauw? Onbemind ligt vaak aan onbekend. De Vlaamse Opera informeert leerkrachten met infoboekjes waarin je de relaties vindt van een productie met literatuur, plastische kunsten of geschiedenis. Op de website van de Vlaamse Opera staan didactische mappen, uitgewerkt volgens de vakoverschrijdende eindtermen en leerplannen. Je treft er ook in-formatie aan over rondleidingen en workshops die de Vlaamse Opera organiseert.www.vlaamseopera.be - klik in de navigatiebalk op «Opera_Explorer»

Met liefde �«Met liefde» is een Nederlands-Vlaamse gedich-tenwedstrijd voor mensen met een verstandelijke beperking. Tot 14 januari zijn gedichten welkom rond het thema «Liefde, vriendschap en familie». De wed-strijd is een organisatie van Stichting AGO Amsterdam, i.s.m. Stichting Taal en Kunstenaars&Co. Een vijftigtal scholen krijgt bovendien een gratis workshop «Gedichten maken» (3 x 2,5 uur; 7 à 15 deelnemers).Meteen aanvragen bij Stichting Taal - StgTaal@netscape.net - Naomi Blindeman - tel. 0031 20 684 97 72.Alle info op www.hetgedicht.nl - Krista Heijster - tel. 0031 20 314 15 16

Beestige kerstTijgers in Antwerpen en leeuwen in Planckendael. Van een laagje sneeuw en enkele kerstguirlandes schrikken ze niet meer op. Tijdens de kerstvakantie organiseert de Zoo speciale doeactiviteiten. In Planckendael luister je naar kerstvertellin-gen aan de open haard en kinderen bereiden een feestmaal voor de rendieren (25 december tot 9 januari). In Dierenpark Planckendael geldt tijdens de maanden december, januari en februari de winterkorting. Een bezoek aan het park kost 6,50 euro voor jong en oud.Zoo Antwerpen - Koningin Astridplein 26 - 2000 Antwerpen, Die-renpark Planckendael - Leuvensesteenweg 582 - 2812 Mechelen-Muizen

Kwartetten in GentEen spinnenweb aan het Gravensteen. Een volwassen man aan de borst van zijn dochter. In de Werregarenstraat snuif je altijd gratis. Verfl ucht. Jongeren verkennen Gent en mixen de jeugdige kanten van de stad met cultuur en weetjes. Hun stadsgids is het kwartetspel van Use-it, een toeristische dienst met rebels karakter. Stuur je leerlingen langs een arthouse-cinema, de metalen blaadjes van Jessica Diamond en de poëzie van Van Ostaijen. De etalage van hippe winkels, de Boekentoren en de Vooruit trekken sowieso hun aandacht. Leerkrachten krijgen op vertoon van hun lerarenkaart een gratis exemplaar van het Use-it kwartetspel.Use-it - Sint-Pietersnieuwstraat 21 - 9000 Gent - tel 09 324 39 06 - www.use-it.be - info@use-it.be

20 KLASSE NR.150

Pedagogische studiedagin de Vlod �Je kan je pedagogische studiedag op school organiseren of met je collega’s een bezoek brengen aan de Vlaamse On-derwijsdagen (Vlod). Van 27 februari tot 2 maart maak je in Flanders Expo (Gent) gratis kennis met alle nieuwigheden voor je klas en school: schoolboeken en jeugdliteratuur, meubilair en toebehoren, hard- en software enz. Je kan nu al een kijkje nemen op www.vlod.be.Tijdens de Vlod vindt ook het evenement Computers Thuis en op School plaats. CST geeft je tegen een zacht prijsje een breed en actueel aanbod van praktijkseminaries: meer dan 80 voorbeelden uit de praktijk. Meer info en inschrijven: www.cst.be.

Klasse-service �

➜ JordaniëCollega Marc Goeminne nodigt Vlaamse leerkrachten uit voor een culturele studiereis naar Jordanië tijdens de paasvakantie 2005. Deze 9-daagse reis kost 1 100 euro, alles inbegrepen.Marc Goeminne - Werfstraat 66 - 8000 Brugge - tel. 050 54 79 87

➜ Leren studerenOp woensdagnamiddag en zaterdagmorgen kunnen je leerlingen «leren studeren» bij de Vereniging Vlaamse Leerkrachten (VVL). Je kan een gratis brochure vragen met het programma voor dit schooljaar.vvl-onderwijs@pandora.be - VVL - Zwijgerstraat 37 - 2000 Antwerpen - tel. 03 237 65 59

➜ HomoseksualiteitLuc Schrijvers praat (uit eigen ervaring) met leerlingen se-cundair onderwijs over homoseksualiteit en discriminatie. Zo’n sessie duurt twee lesuren (discussie inbegrepen) en kost 30 euro (plus reiskosten - 50 euro plus reiskosten voor twee lezingen per dag).lucschrijvers9@hotmail.com - tel. 0495 71 39 53

➜ AuschwitzVan 26 tot 31 maart kan je mee op studiereis naar Auschwitz-Birkenau. Je bezoekt er de kampsites en je neemt deel aan seminaries, debatten en gesprekken met kampoverlevenden. Deelnemen kost 500 euro.www.auschwitz.be - Stichting Auschwitz - stichting@auschwitz.be - tel. 02 512 79 98

Met de tijd wijzer �Het nieuwe, educatieve spel «Met de tijd wijzer» bestaat uit vijf modules rond tijd en wetenschappen. Tijdstorm, geschiedenis van de tijd, tijd maken, tijd meten en tijd spelen zijn de vijf thema’s. Jeugd, Cultuur en Weten-schap en Centrum Informatieve Spelen mikken hiermee op leerlingen derde graad lager onderwijs.Het pakket kost 15 euro (je kan het ook lenen met een bege-leider erbij).www.jcweb.be - www.spelinfo.be

Congo in Brussel �In de excursie «congO-bruXelles-cOngo» ontdek je een stukje Congo in Brussel. Wat doen de Congolezen en zijn hun gedachten soms ook nog in Congo?De trip vindt plaats op zaterdag 29 januari, van 9.30 tot 17.30 u. en is bedoeld voor leerkrachten tweede en derde graad secundair onderwijs. Deelnemen kost 14 euro.www.studioglobo.be - Katleen Van Slagmolen - tel. 02 520 23 30

Beklijvende ontmoeting met een stuk wereldgeschiedenis.

Gratis preventie in de klas.P

OLITIEZONE WESTKUST

STICHTING A

USCHWITZ

USE-IT

KLASSE NR.150 21

Musicerende pijpen �Je hebt nog vijf maanden de tijd om je stem te smeren. In de periode van 21 april tot 2 mei 2005 kan je Hilde Frateur naar je school halen voor de workshop met schoolvoorstelling ‘Blazende pijpen en stemmige banden!’. Met begeleiding van haar muzikanten leert zij nieuwe en traditionele Neder-landstalige en Franstalige liederen aan. Maar ook andere culturen komen aan bod. De Franse meester Eric Montbel zal er ook bij zijn en brengt je de tonen van doedelzakken, authentieke fl uiten… Dit alles kost je voor een groep van 100 leerlingen 4 à 5 euro per leerling. Snel inschrijven is de boodschap.www.amazonemmm.be - mmm@tiscali.be - Hilde Frateur - tel. 0476 60 05 74

Jonge designersNiet alle stoelen of kasten zien er gelijkaardig uit. Designers brainstormen over vorm, kleur, materiaal. Jongeren van de laatste graad lager en de eerste graad secundair uit het Brusselse gewest proberen het zelf uit in een driedelig atelier. Op de tentoonstelling «(Im)perfect by design» (Jubelparkmuseum) staan ze stil bij bijzondere stukken. In het atelier daarna bepalen ze met juwelenontwerpster Karla Poot een thema waarrond ze willen werken. De ontwerpster komt twee keer op school. Tot slot stelt iedere leerling zijn product voor aan de klasgenoten.Jubelparkmuseum - Jubelpark 10 - 1000 Brussel - info bij Karla Poot op tel. 02 741 73 13 of museumatelier@kmkg.be - leer-krachtendag op zaterdag 11 december, inschrijven via www.lerarenkaart.be (startpagina)

Het Maks!-rapport �Veel leerlingen willen meer dan alleen punten op hun bord. Een antwoord op de vraag waar ze vandaan komen bijvoorbeeld, en wat ze er mee aan moeten. Om de communicatie omtrent evaluatie te verhogen maken je leerlingen vanaf 23 december een rapport voor hun leerkracht op www.leerlingenkaart.be. Met de feestdagen in het vooruitzicht nemen leerlingen deel aan twee eindejaarswed-strijden. Ze vlooien uit welke geschenken hun BV onder de kerstboom wenst en winnen op die manier een pretpakket. Verder versieren je leerlingen 4 x 10 tickets voor het ultieme oudejaarsavondfeest, De Nacht. In Oostende, Hasselt, Antwerpen en Leuven kan het jonge volk verantwoord het nieuwe jaar in dansen. Maks! en de leerlingenkaart stimuleren je leerlingen op duizend-en-één-domeinen.

Wil je op de hoogte blijven van de voordelen en acties van de leerlingenkaart? Bezoek

de site of mail dat je gangmaker wil worden (crew@leerlingenkaart.be) en je krijgt maande-

lijks een e-brief over de werking.

AM

AZONEMM

MVZW

Jonge designers.

Op de tonen van doedelzakken...

JUBELPARKMUSEUM

Jouw prijs?26 euro per persoon (van oktober t/m maart) of 35 euro (van april t/m september) voor één nacht kamer met ontbijt (koffi e en taart of een glas biowijn bij aankomst inbegre-pen). Midweekarrangement? Dan krijg je na drie nachten de vierde nacht gratis. Wil je ‘s avonds een streekmenu (voor-, hoofd- en nagerecht) reserveren? Dat kan voor 11 euro (behalve op woensdag en zondag). Een massage van rug, schouders en hoofd of een voetmassage (30 minuten) krijg je voor 20 euro.Prijzen per persoon op basis van een tweepersoonskamer. Kinderen van 0 tot 3 jaar gratis, van 3 tot 12 jaar - 50 pro-cent en van 12 tot 16 jaar -10 procent. Je boekt rechtstreeks bij De Pastorie (tel. 012 74 77 94) met het toverwoord «Klasse». Meer informatie en foto’s op www.depastorie.be

VerwenVerwen weekend in Limburg«Waar zijn we nu beland?» vraag je je in stille bewondering af. Je verblijft aan het beschermde dorpspleintje naast de kerk en het kasteel in de pastorie van Gors-Opleeuw (Borgloon). De zelf gebakken fruittaart staat klaar: een welkomstgeschenk. Je logeert in één van de zes gezellige kamers (met douche en wc) en krijgt er beneden de ruime zitkamer én tuin (met terras) van de voormalige pastoor gratis bij. In de gang hangt zijn pij nog. In het gastenboek staan de handtekeningen van de eerste bezoekers: prins Filip en prinses Mathilde (mei 2004). Het wordt een weekend prinselijk verwennen in ongerept en glooiend Haspengouw.

De uitgestippelde wandelroutes vertrekken voor de deur tot in natuurgebieden en heerlijke

dorpjes als Zammelen en Jesseren. Wie wil fi etsen, huurt vijf minuten verderop een fi ets in Borgloon en sluit aan op het unieke fi etsroutenetwerk van Fietsparadijs Limburg. Liever met de auto? Volg de Haspengouwroute, ontdek de kastelen van Rullingen en Alden Biesen, de schat van het klooster in Kerniel, de glooiende landschappen van

Kuttekoven tot Mettekoven of de geheimen van Tongeren, Hasselt, Sint-Truiden en Maastricht. Onvergetelijk is de bloesemtijd. Maar hier spettert de vruchtbaarheid in elk seizoen al eeuwenlang uit bomen en bodem. Een mens zou voor minder dichterlijk worden.De Pastorie is een sociaal project van de vzw Gors, die gegroeid is vanuit de gemeente Borgloon en het arbeids-centrum De Wroeter in Kortessem, een sociale werkplaats in biologische landbouw. Het werd o.a. dankzij Europese steun gerealiseerd. De biologische groenten en het brood van De Wroeter vormen samen met de rijkelijk voorradige streek-producten de basis voor de maaltijden. Ook vegetariërs ko-men aan hun trekken. De renovatie en de uitbating gebeurt samen met mensen die minder mogelijkheden hebben in het gewone arbeidscircuit. De massage wordt gegeven door een van de gespecialiseer-de begeleiders en is slechts op bepaalde dagen mogelijk.

Je hebt het verdiend: een verwenweekend mid-denin De Schoonheid en De Troost. Je logeert tussen de Haspengouwse boomgaarden in de

pas gerenoveerde pastorie van een beschermd dorpslandschap. In de zitkamer of de privé-

tuin geniet je van zalige rust. Je stapt de deur uit: voorbij het kasteel, recht de natuur in voor

uitgestippelde lange of korte wandelingen of fi etstochten langs fruitbomen, holle wegen,

poelen en dassenburchten. De streektaart staat klaar en wie zin heeft in een onverge-

telijke holistische massage, gaat er even bij liggen. Dit is een exclusief verjaardagsaanbod voor de lezers van Klasse. De kaarsjes mag je

ter plaatse zelf uitblazen.

DE P

ASTORIE/VZW GORS

15jaar

WEEKEND MET KLASSE

(advertentie)

Kantklossen �Leerlingen van de huidige textiel- en modeoplei-dingen zien in het Jubelparkmuseum (Brussel) hoe ze zouden werken mochten ze anderhalve eeuw vroeger geboren zijn. Pas 6 jaar oud en al leren kantklossen. In de negentiende eeuw niet ongewoon. De toenmalige kantscholen gaven de modeopleiding uit die tijd. Maar algemene of maatschappelijke vorming kregen de leerlingen niet. Ze wisten niet waartoe het werkstuk dat ze maakten zou dienen. Ze waren een kleine schakel in een arbeidsproces, maar de delicate kanten jurk kregen ze nooit te zien. Konden ze eigen kle-ren kiezen? Waren er al machines? Hadden de arbeidsters vrije tijd? Bestond delokalisatie al zoals in de huidige kledingsindustrie? Deze vergelijking presenteert het Jubelparkmu-seum in de speciale themarondleiding «Aan welke kant sta jij?». Speciaal ontwikkeld voor leerlingen mode- en textielontwerpen en moderealisatie.«Verfi jnde kunstnijverheid - Kant in de 19de en 20ste eeuw» - Jubelparkmuseum - Jubelpark 10 - 1000 Brussel - tel 02 741 72 14 of ecd@kmkg.be

Ford Grants �30 000 euro, dat zit er in de prijzenpot van de Henry Ford Conservation Awards, verdeeld over vier winnende projecten (elk goed dus voor 7 500 euro). Iedereen die op een of andere wijze ijvert voor het behoud van een natuurlijk en cultureel erfgoed, kan een dossier indienen. Je werkt rond de renovatie van een monument, de bescherming van een natuurgebied, een uitvinding die het milieu ten goede komt… waag je kans.De voorwaarden zijn eenvoudig: je project moet passen binnen de domeinen natuur, cultureel erfgoed, technologieën voor milieubescherming of de speciale categorie jeugdprojecten (projecten georganiseerd door -18-jarigen in één van de hiervoor genoemde domeinen). Bijkomende voorwaarde: je project moet al voor minstens 75 procent gerealiseerd zijn.Je kan een project indienen tot 15 januari op www.nl.ford.be/grants - daar vind je ook alle info

Oud nieuws �Oorlogsnieuws op de voorpagina van de krant is zeker niet nieuw. In 1605 greep de Antwerpse drukker Abraham Verhoeven naar inkt en letters om te berichten over de veldslag van Ekeren. Deze «Tydinghe» was de eerste krant die in onze streek verscheen. De aartshertogen verleenden Verhoeven het privilegie om geïl-lustreerde oorlogsberichten te verspreiden. 400 jaar later toont het Internationaal Perscentrum Vlaanderen de evolutie van de krantendrukkers. Bij een manueel aangedreven degelpers, voorlopers van de moderne rotatiepersen, letterkasten en drukkersalaam krijg je uitleg door medewerkers van het Dagbladmuseum. Je leest je een weg door zeldzame Europese krantenedities van 1585 tot 1790.«400 jaar kranten - Abraham Verhoeven 1605-2005» - tot juni 2005 - IPV - Grote Markt 40 - 2000 Antwerpen (3 euro per persoon) - individueel alleen op vrijdag toegankelijk, groepsbezoeken op werkdagen - info: tel 03 203 95 31 (Toerisme Antwerpen)

22 KLASSE NR.150

Kinderanimatiegids �De juiste persoon. Het juiste adres. Het juiste telefoon-nummer. Wie is wie, wie kan wat en wanneer en heeft wat nodig? Wat moet ik betalen? Welke alternatieven zijn er? In de «Kinderanimatiegids» vind je meer dan 100 clowns, poppentheaters, goochelaars, vertellers, jeugdtheaters, kindershows, buiksprekers, schminkers enz., aangevuld met evenementenverhuur (springkastelen, volksspelen enz.).De «Kinderanimatiegids 2004-2005» kost 3,25 euro (8 euro voor een abonnement van drie jaar) - meer info op www.kinderanimatiegids.be - bestellingen bij vzw Centrum Informatieve Spelen (C.I.S.) - cis@spelinfo.be - tel. 016 22 25 17 - www.spelinfo.be

Food Academy �«Convenience food» heeft zijn plaatsje verworven in restau-rants en grootkeukens, maar zijn hotelscholen en aanverwante opleidingen al klaar om hierop in te spelen? Convenience food of «gemaksvoedsel» zijn bijvoorbeeld sauzen en fonds in poedervorm, voorgemarineerd vlees, kortom alle producten in de keuken die al een (minimale) voorbehandeling hebben gekregen. De Food Academy heeft een cursus «Convenience food» samengesteld om tegemoet te komen aan de veran-deringen aan de keukens en kooktechnieken. Die cursus is modulair opgevat, zodat je vrij je programma kan samenstel-len. De Food Academy komt desgewenst ook naar je school toe voor een sessie van een hele dag voor laatstejaars van de hotelschool. De cursus kwam tot stand i.s.m. een reeks privé-bedrijven.Het cursuspakket (hard copy + cd-rom) kost 39,50 euro (BTW en verzendingskosten inbegrepen); wie alleen de cd-rom wil (met de volledige cursus) betaalt 9,50 euro (BTW en verzendingskosten inbegrepen).Info en bestellingen bij Food Academy - Annemie Pellaers - annemie@dolcefartutto.com - tel. 0472 98 36 22

Crea-ateliers Sea Front �Knopen maken, scheepsnetten breien, de juttersmobiel bezoeken, een talisman knutselen… Sea Front (Zeebrugge) heeft crea-ateliers voor kleuters en leerlingen van de eerste graad lager onderwijs. De gidsbeurten zijn aangepast aan deze leeftijd. Het gebruik van de picknickruimte is gratis. Als je op voorhand reserveert zorgt Sea Front voor lunchpakketten.Seafront - Vismijnstraat 7 - 8380 Zeebrugge - www.seafront.be

Gezocht: �

➜ Vrijwilligers Dringend gezocht: vrijwillige medewerkers voor onderwijs-projecten van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen. Voor het IQRA-project zoekt de Federatie leerkrachten voor Nederlandse taallessen aan volwassenen. Voor het project «Naschoolse begeleiding» zijn er leerkrachten nodig voor lessen aan kinderen met leerachterstand.Vrijwilligers krijgen een kleine vergoeding en ondersteuning vanuit de Federatie.Alle info via secretariaat@fmv-vzw.be - tel. 03 204 10 10➜ Enthousiaste medewerkers Hommeles is de vereniging van en voor holebileerkrachten uit alle netten. Eénmaal per trimester organiseert zij een informatieve of ontspannende activiteit. Zij zoeken nog enthousiaste medewerkers.tel. 0476 58 96 64 of hommeles@tiscalinet.be

➜ PleeggezinnenDringend gezocht: pleeggezinnen met een pleegkind en een eigen kind tussen de 10 en de 21 jaar om een enquête in te vullen voor een doctoraatsonderzoek. Elk deelnemend gezin ontvangt 2 gratis fi lmtickets.

Mieke Denuwelaere - doctoraatsbursaal vakgroep Sociologie Uni-versiteit Gent - mieke.denuwelaere@UGent.be - tel.09 264 84 55

IPV

400 jaar kranten lezen.

Kleine schakels in het arbeids-

proces.

KMKG

(advertentie)

School & bibliotheek � Eind november waaide de jaarlijkse voorleesweek over je leeshoek, je knusse voorleesstoel of je plaatselijke bibliotheek. Werken aan een (voor)leesklimaat in de school is een doelstelling die je moet nastreven in het lager onderwijs. Maar hoe doe je dit? En wie kan je hierbij helpen? De bibliotheek is één van die natuurlijke partners die een klas, een groep of een school graag helpt. CANON en het Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB) werkten samen een website uit voor bibliotheekmedewerkers en leerkrachten uit het kleuter- en lager onderwijs. www.schoolenbibliotheek biedt je naast hele praktische voorbeelden ook verwij-zingen naar de eindtermen die je samen kunt bereiken, tips voor het invoeren van eigen voorbeeldlessen en een handige zoekrobot.

KunSTof �

250 leerkrachten secundair onderwijs kunnen zich vanaf begin januari tot eind mei 2005 verheugen op de komst van een kunstenaar die zorgt voor een creatieve invalshoek van de lessen tijdens een voor- of namiddag. Uit de talrijke inschrijvingen voor het project “kunSTof” selecteerde CANON leerkrachten die er niet voor terugdeinzen om hun vak of vakonderdeel samen met een kunstenaar toch een kunstzinnige dimensie te geven. Wie alsnog op zoek is naar één of meerdere kunstenaars voor een samenwerking tijdens een project of thema, verwijzen we graag naar www.canoncultuurcel.be. Klik op databank. Je vindt via de zoekrobot beslist de man/vrouw die je zoekt.

Ambrassadeurs � Hoe denken jongeren over kunst en cultuur? En hoe kun

je hen het best bereiken? Hoe haal je hen naar de culturele activiteit en omgekeerd?

CANON, CJP en CultuurNet Vlaanderen gaven in oktober 2003 auteur Franky Devos de opdracht om deze en andere

vragen rond jongeren en cultuur te onderzoeken. Het resultaat is een lijvig rapport ‘Ambrassadeurs’, dat leest als een trein en

eruit ziet als glossy magazine. Op 18 oktober werd het boek voorgesteld in de Munt in Brussel

tijdens de studiedag ‘No Fake!’. Alle secundaire scholen kregen inmiddels het boek. Indien je zelf nog een extra exemplaar wil

bestellen, dan kan dit via www.jongerencultuur.be. Het boek kost 10 euro, inclusief verzendingskosten.

Studiedag media en onderwijs �Het IAK en CANON Cultuurcel zetten een onderzoek uit naar een visie over en de plaats van audiovisueel beeld en audiovisuele media in het Vlaamse onderwijs. Dit onderzoek (waarin een grote groep leerkrachten uit alle onderwijsniveau’s bevraagd werden) kan je vanaf 15 december downloaden via onze website of www.iak.be. Noteer ook de datum voor de studiedag in Brussel: 17 februari 2005. Naast een toelichting over het onderzoek, krijg je in workshops ideeën mee om met audiovisuele media in je klas aan de slag te gaan. Inschrijvingen vanaf januari uitsluitend via de website.

Gedichtendag studiedag �Op 12 januari 2005 organiseert CANON Cultuurcel i.s.m. Stichting Lezen een studiedag waarin poëzie centraal staat. Leerkrachten kleuter-, lager en secundair onderwijs, DKO en bibliothecarissen krijgen naast een poëtische verwenning en twee workshops op maat, ook heel wat materiaal mee. Je directeur ontving twee folders over dit initiatief. Misschien is er nog een plaatsje vrij. Surf naar www.canoncultuurcel.be. Inschrijvingen enkel via website.

Xxx.

XXX

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.bewww.canoncultuurcel.be

Vind de man/vrouw die je zoekt.

CANON

(advertentie)

KLASSE NR.150 25

Europa op de catwalk �Geef kleur aan je Europees project of bezorg je open-deurdag over Europa sterallures met de infostand van het Europees Parlement. Je kan de infostand gratis én op maat (al dan niet met kaarten, foto’s, panelen geschiedenis…) bestellen bij Informatiebureau Brussel. Dat Bureau zorgt ook voor brochures, posters en info over Europese beleidsthema’s.

Info en reservaties bij Ludo Wauters - Infopoint Europees Parlement - 02 284 26 79 - lwauters@europarl.eu.int

Mail voor 20 december naar Klasse-Internationaal - an.declercq@ond.vlaanderen.be - en win de didactische werkmap « EuroPaspoort». Hiermee kan je met je leerlingen derde graad door Europa sporen. Er liggen er vijf klaar. Vanaf 10 januari 2005 lees je wie wint op www.klasse.be/winnaars.

ELanceNet �Op zoek naar de taalopleiding die bij jouw noden past? Vul dan je gegevens in op «www.elancenet.org» en de Europese portaalsite ElanceNet zoekt voor jou uit waar je best terecht kan. Je kan mailen naar de aanbodverstrekkers die je dan meer info bezorgen. Heb je interesse voor uitgeverijen, bibliotheken,… klik dan op «Hulpbronnen». In het evenementengedeelte vind je de activiteiten in je regio en in de partnerlanden. ElanceNet is een Europees Lingua1- project met partners uit Vlaanderen (Karel de Grote-Hogeschool), Roemenië (coördinator), Griekenland, Ierland, Italië, Litouwen en Noorwegen.www.elancenet.org- info bij Marleen Coutuer - Centrum voor Talen - 0479 26 38 99

Opvoeden in Amerika �Studeer je dit schooljaar af of ben je nu reeds afge-studeerd als gespecialiseerd opvoeder-begeleider/ orthopedagoog? En wens je beroepservaring op te doen in een internationale context? Dan kan je vanaf september 2005 in Amerika aan de slag als opvoe-der-begeleider. Je kan kiezen tussen werken met een verstandelijke handicap of in de Bijzondere Jeugdzorg. De uitwisseling verloopt via de «International Learning Exchange in Social Education», ILEX. Via deze uitwis-seling kan je je kennis en beroepsvaardigheden delen met je Amerikaanse collega’s. Hierdoor stimuleer je het plaatselijke werkveld en draag je bij tot de ontwikkeling van de opleiding Orthopedagogie(k). Ter plaatse ontvang je een loon, een gratis verblijfplaats, terugbetaling van vervoer en wat zakgeld. Ook je sociale zekerheid brengt ILEX in orde. Maandag 6 december (vanaf 18u) kan je vrijblijvend een info-sessie volgen. Bevestig vooraf je aanwezigheid bij Joël Verjans - ILEX België - Plantijn Hogeschool - Meistraat 5 - 2000 Antwerpen - tel. 03 221 07 28 - joel.verjans@plantijn.be - www.ilexchange.org

Bizzkidz �Wordt je leerlingenteam van de derde graad bedrijfs-economie binnenkort «Manager van het jaar»? Test je leerlingen en schrijf vóór 10 december in voor de educatieve internetcompetitie «Bizzkidz Management Competitie 2005». Als managementteam van een fi ctieve onderneming moeten je leerlingen gedurende vier ronden beslissingen nemen over het eigen bedrijf. Op de fi naledag bekroont Bizzkidz de studenten met de hoogste «winst». Je kan Bizzkidz als eindopdracht of geïntegreerde proef in de derde graad ASO/TSO inzet-ten. Het lespakket is toegankelijk via Internet en kan je modulair gebruiken, ook voor projectgestuurd onderwijs. Kostprijs is 25 euro per schoollocatie en 16 euro per team van maximaal 4 leerlingen.www.bizzkidz.be - info bij BitPress Educatie - 00 31 20 7702265 - docenten@bizzkidz.be

Word meteoroloog �Surf met je 15- en 16-jarige leerlingen naar de

Europese site «Young satellite Meteorologist Com-petition» en misschien kunnen jullie op 9 maart 2005

de lancering van de Europese weersatelliet in Darmstadt (Duitsland) bijwonen. Deze internationale wedstrijd loopt

tot begin januari 2005 en wil jongeren vertrouwd maken met satellietdata. Ben je leerkracht aardrijkskunde of

geschiedenis, dan kan je de site ook gebruiken in je lessen over meteorologie. EUMETSAT, het Europees meteorologisch

satellietagentschap, is initiatiefnemer. www.eumetsatcomp.org - info bij EUMETSAT - 00 44 207 731 2288 - 00 44 780 1818974

Prijs voor toekomstige leraren �Ben je laatstejaarsstudent van een lerarenopleiding en maak je een eindwerk over een Europees thema? Of werk je aan een project om bij jongeren het begrip «Europa» te verduidelij-ken? Stuur dan een exemplaar van je thesis naar de Europese Vereniging van het Onderwijzend personeel (EVOP). Voor de negende maal ontvangen de drie beste werken een (geld)prijs. Je kan individueel of in groep meedingen. Bij de beoordeling houdt de jury vooral rekening met de didactische bruikbaarheid. EVOP publiceert bekroonde werken geheel of gedeeltelijk in het ledenblad Educatief en/of op de site. Niet-bekroonde werken worden aan de deelnemers terugbezorgd. Tot 15 september 2005 kan je je werk indienen. Info bij Paul Aerts - EVOP - tel. en fax 03 658 44 57 - paul.aerts@evop - aede.be

Leren en spelen in Cusco �Ben je op zoek naar lesmateriaal voor de lessen mundiale vorming, reserveer dan nu de informatieve video «Chico Latino, leren en spelen in Cusco». Je maakt er kennis met het leven van de «chico’s», de kinderen van de arme Latijns-Amerikaanse buitenwijken. Je vindt er meer over Chico Latino, het educatief project waarbij Vlaamse en Peruaanse leerkrachten aangepast leermateriaal ontwikkelen voor de straatkinderen in Peru. Je kan ook een spreker uitnodigen die ter plaatse meegewerkt heeft. Info bij Hilde Coeckelberghs - 03 449 38 77 - hilde@chicolatino.org - www.chicolatino.org

Intercultureleopvoeding �De «Evens Prijs voor Interculturele Op-voeding 2005» betekent een fi nanciële injectie van 25 000 euro voor een project of organisatie die «heeft bijgedragen tot de integratie van Europese burgers op het vlak van interculturele opvoeding, waarbij het blijk heeft gegeven van doorzetting en durf». Enkele criteria: er zijn minstens twee landen van de Europese Unie bij je project betrokken; je project heeft een langeter-mijnvisie en werkt vernieuwend; je mikt bij voorkeur op meer dan één doelgroep en je project zit in de uitvoeringsfase (en de jury kan het dus evalueren). Er is voorts een tweede (10 000 euro) en een derde prijs (5 000 euro).

Alle info op www.evensfoundation.be - kandida-turen vóór 5 januari bij Evens Stichting - maud.aguirre@evensfoundation.be -

tel. 03 231 39 70

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 99 - fax 02 553 95 05an.declercq@ond.vlaanderen.be

Internationale e-wedstrijd voor Bizzkids.

Maak kennis met straatkinderen in Peru.

© C

HICO

LAT

INO

(advertentie)

KLASSE NR.150 27

Algemeen �

➜ Marsmannetje op schoolAchter deze titel verbergt zich een kind, een jongere met het Aspergersyndroom. Dat is een vorm van autisme. En autisme is een manier van zijn. Wat kenmerkt leerlingen met het syndroom? Waarom worden ze vaak gepest en tot wat kan dat leiden? En vooral: hoe ga je er op school mee om? Eén op zeventig driejarigen leidt aan het Aspergersyndroom. Elke leerkracht krijgt er vroeg of laat mee te maken. Dit boek haalt ze van Mars.‘Marsmannetje op school. Over schoolkinderen met het Asper-gersyndroom’ (15 euro), Clare Sainsbury - verkrijgbaar in de handel - uitg. Houtekiet - Vrijheidstraat 33 - 2000 Antwerpen - tel. 03 238 12 96 - info@houtekiet.com - www.houtekiet.com

➜ School open voor sportHeel wat basket- en voetbalvelden, gyminfrastructuur, klimmuren en zelfs tenniscourts en zwembaden gaan om vier uur dicht met de schoolpoorten. De vraag naar open sportinfrastructuur op school neemt toe. Hoe antwoord je daarop als school? Welke praktische valkuilen moet je vermijden als een school haar accommodatie na de schooltijd ter beschikking wil stellen? En kan dat zomaar? Deze praktijkgids evalueert een concreet project, gaat in op juridische en fi nanciële aspecten, weegt kosten en baten en geeft je tips, nuttige adressen en meer info.‘De school open voor de sport’ (10,40 euro) - verkrijgbaar in de handel - Garant-Uitgevers - Somersstraat 13-15 - 2018 Antwer-pen - tel. 03 231 29 00 - uitgeverij@garant.be - www.garant.be

➜ Meer dan pratenWanneer werk je beter met schriftelijke nota’s dan met mondelinge mededelingen? Hoe leid je een discussie in de klas, of in de klassenraad? Hoe geef je leerlingen feedback over hun gedrag en prestaties? Communiceren, dat doen leerkrachten vaak en intens. En soms loopt dat ook in het honderd. Psycholoog en docent André Vyt gaat concreet op vaardig communiceren in met info, voorbeelden en opdrachten rond tweegesprekken voeren, beoordelen en rapporteren, vergaderen en notuleren, correct en strategisch communiceren enz. Hij toont ook aan hoe communicatie kan mislopen en hoe je valkuilen vermijdt.‘Communicatief vaardig onderwijzen’ (18,30 euro) - verkrijgbaar in de handel - Garant-Uitgevers - Somersstraat 13-15 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 29 00 - uitgeverij@garant.be - www.garant.be

Basisonderwijs �

➜ Help, een boekbesprekingVaak weten kinderen niet goed hoe ze een boek moeten kiezen, hoe het te beoordelen en hoe dat op papier te zetten. Met dit boek wordt dat iets makkelijker. Op Nederlandse leest geschoeid, maar de tips en de planning zijn universeel. Dat geldt ook voor de meeste besproken websites, de computer-hints en de lijst van boeiende, recente jeugdboeken.‘Help, een boekbespreking’ (10,99 euro) - verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel. 03 285 72 00 - info@standaard.com - www.standaarduitgeverij.be

➜ BelgiëAls je je les wereldoriëntatie meer wil doen aansluiten bij de actualiteit, dan is 175 jaar misschien een mooie aan-leiding. Een nieuwe reeks rond het nationale vorstenhuis behandelt vier thema’s: wat is een koning? (derde lj.), wat zijn de taken van koning en prinsen? (vierde lj.), de geschiedenis van het Belgische vorstenhuis (vijfde lj.), de staatkundige rol van de koning en het verschil met een republiek (zesde lj.). Elk pakket bestaat uit een video (15’) en een lesmap (handleiding voor de leraar en werkbladen met wereldoriëntatie en muzische activiteiten). Journalisten van het VTM-programma Royalty en de auteurs bouwen uit het televisiearchief specifi eke scenario’s op.‘België, een koninkrijk. Over koningen, prinsen en prinsessen’ (65 euro per box/leerjaar, 200 euro voor de vier boxen samen) - Wolters Plantyn - Motstraat 32 - 2800 Mechelen - tel. 015 36 36 36 - klantendienst@woltersplantyn.be - www.woltersplantyn.be

Secundair onderwijs �➜ Coming out

‘Zij en haar’ vertelt het verhaal van Eve, die met veel moeite zichzelf durft te zijn. Wat niet evident is, want

Eve is lesbisch. Met zijn nieuwste boek beschrijft Dirk Bracke de zoektocht van een tienermeisje naar zichzelf en

haar geaardheid. Het boek kwam tot stand met medewerking van Wel Jong Niet Hetero, de grootste holebi-jongerenor-

ganisatie in ons land.‘Zij en haar’ (15,95 euro) - verkrijgbaar in de handel - Davids-fonds Uitgeverij - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven -

tel. 016 31 06 00 - ineke.debels@davidsfonds.be - www.davidsfonds.be

In Maks!mum, de pedagogische bijlage van Maks!, vind je een uitgewerkte les met als thema ‘holebi’. Bijkomend geeft Maks!mum tien exemplaren van ‘Zij en haar’ weg.

➜ Ik puber watKijk even terug op je puberteit: hoe was je toen? Liep het bij jou van een leien dakje? Wat deed je als je ouders je niet begrepen? De Nederlandse auteur Irma Morelis, elf jaar lang rechercheur bij de afdeling Jeugd- en Zedenzaken, zocht in de dagelijkse problemen en uitspraken van pubers een eerlijk beeld voor ouders, kinderen en leerkrachten. Haar conclusie: ‘Spreken in elkaars taal, daar begint het mee.’‘Ik puber wat, begrijp je dat?’ (12 euro) - verkrijgbaar in de handel - Morelis Publicity - Saturnushof 39 - 6681 PB Bemmel - Nederland - tel. 00 31 481 48 16 58 - info@morelis-publicity.com - www.morelis-publicity.com

➜ GrenzenNa zijn middelbare school trekt Steve een jaar naar Israël. Hij ontmoet er Zachry en ze worden vrienden. Maar Steve is een jood en Zachry een Palestijn. Kunnen zij als mensen grenzen verleggen die de geschiedenis al meer dan vijftig jaar tekent en hertekent? Een roman over een halve eeuw samenleven van joden en Palestijnen in Israël. Nog steeds actueel.‘Grenzen’, Katrien Seynaeve - verkrijgbaar in de handel - uitg. Altiora-Averbode - Abdijstraat 1 - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel. 013 78 01 11 - averbode.publ@verbode.be -

Hoger onderwijs �

➜ SuperleerkrachtHoe komt het dat leerlingen falen op school? Leerkrachten zien een duidelijk verschil tussen leerlingen die geen inspanningen leveren en leerlingen die op een verkeerde manier werken. Maar wat doet ze dan precies mislukken? Ex-leerkracht en pe-dagogisch begeleider Karel Baert vindt de oorzaak in problemen met de werkhouding van leerlingen. Die rafelt hij uiteen in acht manieren waarop dat zich uit. Onderzoek bij 200 leerkrachten brengt bovendien nog meer aan het licht: hoe denken leerkrachten over falen, hoe stellen ze diagnoses en hoe pakken ze het probleem aan? Op basis hiervan krijgt elke (aspirant-)leerkracht en begeleider aanzetten om de werkhouding van leerlingen bij te sleutelen. Zonder dat ze daarom Superman hoeven te heten.‘Superleerkrachten gevraagd! De onderwijs-kundige aanpak van werkhoudingsproblemen’ (18,42 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg.

Acco - Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 016 62 80 00 - uitgeverij@acco.be -

www.acco.be

Staff onlyEen grens waar je niet voorbij mag. De geheimen van de keuken, de secreten van de boekhouding. Een try-out van

de nieuwe theaterproductie, de eerste affi che van de nieuwe tentoonstelling, de massale reserve in de museum-

kelder. «Staff only» houdt de gewone toeschouwer buiten. Tenzij je de juiste kaart hebt. Een selecte minderheid

weet wanneer het Museum voor Natuurwetenschappen de labo’s openzet. Wanneer theater Antigone «Caligula»

voorzichtig tot leven wekt. Wanneer Astroclub Mira de sterren telt. Jij wordt bondgenoot, als je inschrijft voor een

nieuwsbrief van de lerarenkaart. Via www.lerarenkaart.be. Selecteer bij NIEUW de term ‘nieuwsbrieven’.

Jube

lpar

kmus

eum

Davi

dsfo

nds

IJss

culp

tuur

fest

ival

28 KLASSE NR.150

EPYC

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

Heb je recht op de lerarenkaart 2005? In de INFO-rubriek op www.lerarenkaart.be vind je de

voorwaarden waaraan je moet beantwoorden. Je moet in ieder geval je loon via het departement

Onderwijs ontvangen en je moet effectief in dienst zijn. Wie volledige loopbaanonderbreking

neemt krijgt geen lerarenkaart. Hetzelfde geldt voor wie op TBS 55+, 58+ is of gepensioneerd.

Euro

Spa

ce C

ente

r

Vlaa

ms

Parle

men

tKV

S Br

usse

l

Plan

etar

ium

Bru

ssel

KLASSE NR.150 29

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

Bericht voor de lerarenkamer!

Als je recht hebt op de lerarenkaart 2005, vind je je exemplaar in het volgende nummer van Klasse. Dat verschijnt eind december. Gooi je lerarenkaart niet per ongeluk weg, ze kan niet vervangen worden. Prik je dit bericht op het info-bord van je lerarenkamer? Wie Klasse niet leest, is zo ook op de hoogte.

16804137453M. DemeesterSchoolstraat 142437 Terbank

Xxx.

XXX

REIZEN MET KLASSE

15jaar

ROME

Je logeert in een gezellig hotel (Baltic ***) bij het historisch centrum en de fontein van Bernini. Twee overnachtingen voor 99 euro p.p. (kamer en ontbijt). Tussen 8 januari en 15 maart krijg je de derde nacht gratis. Voor een meer luxueuze kamer betaal je 10 euro p.p. per nacht bij. Twee kinderen jonger dan 6 jaar verblijven gratis op de kamer van de ouders (incl. ontbijt). Vluchten met Virgin Express kan je meteen bijboeken aan het goedkoopste tarief op dat ogenblik (vanaf 95 euro). Dit aanbod geldt tussen 07/01/05 en 15/03/05 en tussen 01/08/05 en 31/08/05. Voor een verblijf tussen 16/03 en 31/07 en

tussen 01/09 en 27/10/05 betaal je 30 euro per persoon bij voor twee nachten.

LONDEN

Je logeert in een fi jn hotel (Montana **) met een gezellig restaurant in de buurt van Harrod’s, King’s Road, Kensington Gardens, Royal Albert Hall en het Science Museum. Twee overnachtingen voor 99 euro p.p. (kamer en ontbijt). Een kind jonger dan 12 verblijft gratis op de kamer van de ouders (incl. ontbijt). Dit aanbod geldt van 03/01/05 tot 10/04/05. Voor een verblijf tussen 11/04/05 en 27/10/05 betaal je 18 euro p.p. per nacht bij. Een treinreis met de Eurostar kan je meteen bijboeken voor 75,80 euro p.p. (kinderen van 4 tot 11 betalen 64,90 euro, jonger dan 4 reist gratis). Een metrokaart voor drie dagen (inclusief kortingbonnen) heb je voor 17,90 euro (7,80 voor jonger dan 16). Die kaart kan je in Londen zelf niet kopen. Je kan ook tickets reserveren voor grote tentoonstellingen in de Royal Academy of Arts, dan moet je ginder niet aanschuiven: Turkije (van 22/01 tot 17/04, 16 euro) en Matisse (van 05/03 tot 30/05, 12 euro).

Dit aanbod is alleen geldig voor Klasse-lezers-met-een-lerarenkaart (en hun familie). De prijzen zijn op basis van verblijf in een tweepersoonskamer. Reserveer rechtstreeks (met het nummer van je lerarenkaart bij de hand) bij Holiday Line tel 050 33 09 90. Zij verzorgen dit aanbod (Lic A5787). Op www.lerarenkaart.be (extra/reizen) vind je nog meer exclusieve reisaanbiedingen voor Klasse-lezers.

st st FeeeeeeeeeseesRE METeFdededdddstaa

BARCELONA

Je verblijft in een mooi gelegen, hartelijk hotel (Via Augusta **) op vijf minuten van de elegante Passeig de Gracia in het stadsdeel vol Spaanse Art Nouveau. Met de sneltrein Ferrocaril sta je in drie minuten op de Plaça de Catalunya en de Ramblas. Twee overnachtingen voor 99 euro p.p. (kamer en ontbijt). Tussen 2 januari en 15 februari en tussen 16 augustus en 31 augustus krijg je de derde nacht gratis. Een kind jonger dan 12 verblijft gratis op de kamer van de ouders (incl. ontbijt). Vluchten met Virgin Express kan je meteen bijboeken aan het goedkoopste tarief op dat ogenblik (vanaf 95 euro). Dit aanbod geldt van 2 januari tot 27 oktober 2005.

PARIJS

Je verblijft in een verzorgd familiehotelletje (Parisiana **) in de omgeving van de Gare du Nord op wandelafstand van Montmartre. Twee overnachtingen voor 75 euro p.p.(kamer en ontbijt). Tussen 01/01 en 28/02/05 krijg je de derde nacht gratis als er een zondagnacht in je verblijf zit. Een kind tot 12 jaar verblijft gratis op de kamer van de ouders (ontbijt incl. t/m 4 jaar). Dit aanbod geldt van 01/01/05 tot 31/03/05 en van 01/07/05 tot 31/08/05. Voor een verblijf tussen 01/04/05 en 30/06/05 en tussen 01/09/05 en 31/10/05 betaal je 5 euro p.p. per nacht bij. Een treinreis met de Thalys kan je meteen bij-boeken voor 61,16 euro p.p. (kinderen tussen 4 en 11 betalen 33 euro, kinderen

onder de 4 jaar reizen gratis). Een metrokaart voor de drie dagen heb je voor 18,25 euro (halve prijs voor jonger dan 12). Een museumkaart voor drie dagen heb je voor 36 euro (niet nodig voor wie jonger is dan 18, voor hen zijn de musea meestal gratis).

Feest in de stad

Je kan mee feesten met 15 jaar Klasse in Lon-den, Parijs, Rome of Barcelona. Daar liggen

fraaie hotelletjes op je te wachten: kwaliteit voor een feestelijke prijs. Je stelt zelf je

menu samen en kiest data, vervoer en extra’s op eigen maat. Prettige reis!

© P

HOTO

DISC

© P

HOTODISC

© P

HOTO

DISC

© INGRAM

30 KLASSE NR.150

Vertrek jij ’s morgens opgewekt naar school om samen met je

leerlingen de dag enthousiast door te brengen? Of sleep je je uit bed en hoop je dat die ellendelingen het vandaag niet al te bont maken? Je overtuiging bepaalt je gedrag. De manier waarop je iets doet, waarom je het zo doet, wie je bent, wat je missie is, bepalen mee of de klas aan je lippen hangt of dat ze je maar een saaie pief vinden. Zit het alleen maar in ons hoofd?

«De kleuters zitten in de gymzaal. Ik weet niet wie er begonnen is, maar ze stampen allemaal met hun voeten op de grond. Ze hebben de grootste lol en het lawaai is niet van de lucht. Ik wil beginnen met de les, maar weet ondertussen dat het heel weinig zin heeft om ze tot de orde te roepen. Ik ga tussen hen in zitten op de bank en begin mee te stampen. Dat valt natuurlijk snel op. Dat is helemaal leuk. De mees-ter doet mee. Na een tijdje begin ik nadrukkelijk met één been te stampen en daarna met het andere. De kinderen vinden het prachtig en doen gauw mee. Ik klap in mijn handen terwijl ik stamp en even later gaan de handjes van de kleuters op elkaar. Met mijn gezicht laat ik merken dat er iets heel spannends gaat komen. Ik merk dat ze nu allemaal op mij gericht zijn. Ik stamp en ik klap en plotseling steek ik mijn handen in de lucht en ben stil. Alle kleuters doen mee. Het is volkomen stil. Ik sta op van de bank, ga op mijn vaste plekje staan en zeg dat ze dat heel knap gedaan hebben. Nu gaan we met de les beginnen. De kleuters kijken tevreden. Dat was leuk.

AanvoelenDit voorbeeld komt uit ‘De excellente leerkracht’. De leraar ziet met één oogopslag dat de situatie uit de hand loopt. Twee mogelijkhe-

den: brullen of wachten tot het tumult stilvalt. Hij kiest voor een derde oplossing: even meedoen met de gangmakers en proberen de bovenhand te krijgen. De vijand met zijn eigen wapens verslaan, als het ware. Het lukt. De kleuters laten zich leiden. Hij probeert even uit of ze hem volgen en dan maakt hij er een einde aan. Een gecontroleerd einde, waarbij de kinderen met het gevoel blijven zitten: «Dat was leuk». Maar waarbij de leraar een bewuste keuze maakt door het gedrag even te volgen en daarna bij te sturen. Hij voelt zijn leerlingen aan.«Zoals meneer Vandoorne», zegt Nele (19 en studente architec-tuur). «Ik had drie jaar les van hem in het hoger secundair. Hij kon grapjes maken maar als hij ernstig was, luisterden we ook. En hij

verloor nooit zijn zelfbeheersing. Zelfs als we voor de vierde keer niet in orde waren, maakte hij zich niet boos. We wisten dat we de gevolgen moesten dragen en we

deden dat ook, zonder tegenstribbelen. Van hem konden we dat aanvaarden. Ik heb ongeloofl ijk veel geleerd bij hem. Niet alleen kennis, ook mens-zijn. Door hem denk ik, wil ik later ook lesgeven in de afdeling Bouwkunde.»

DoelAlle excellente leerkrachten stellen zonder uitzondering een goede relatie met de leerlingen centraal. Een goed contact geeft een goed gevoel en is op zich al prettig. Het vormt de basis om de leerling te beïnvloeden in een doelbewuste richting. Een excellente leerkracht blijkt, meestal onbewust, voortdurend af te stemmen op zijn leer-lingen of op de gehele groep.Durf jezelf af te vragen: Waarom gedraag ik mij zo? Waarom heb ik een probleem met die leerling? Door je bewust te zijn van de oorzaken van jouw gedrag heb je de macht om dat te veranderen. Het helpt je om je doel te bereiken: een excellent leerkracht worden.

«Meespelen en de leiding nemen.»

De excellenteDe excellente

Vier tips om een goede relatie met je leerlingen op te bouwen1. Leer zo snel mogelijk de namen van je leerlingen uit het hoofd.2. Toon interesse voor je leerlingen: wie ze zijn, wat ze bezig houdt. 3. Spiegel je aan je leerlingen. Ga even mee in hun gedrag en gebruik dat om bij te sturen.4. Toon interesse voor de leefwereld van de leerlingen.Klasse haalde de tips voor een positieve houding in de klas uit ‘De excellente leerkracht – de fundamenten van zijn succes’ van Ton Langelaan en Willem Plomp – uitgegeven bij Nelissen (Soest).

«Je niet boos maken»

KLASSE NR.150 31

© T

HE IM

AGE B

ANK

leerkracht leerkracht

32 KLASSE NR.150

Engagement is vanzelf-sprekend voor Bernadette Peckstadt (46). Dat weten haar 24 leerlingen in het

vijfde leerjaar van basisschool De Bron in Lovendegem maar al te goed. Niet alleen trekt ze zich het lot van asielzoekers aan en runt ze samen met andere vrijwilligers de Oxfa m Wereldwinkel in haar dorp. Ze hoopt haar leerlingen zodanig te raken dat ze zelf ook in actie schieten.

Hoe breng je abstracte begrippen als ‘eerlijke handel’ in de klas?Bernadette: «Sensibiliseren kan via concrete dingen. Mijn collega’s en ik leggen de kinderen uit dat de Oxfam-sapjes die ze op school drinken oké zijn, omdat de mensen die ze maken een eerlijk loon krijgen voor hun werk en dat er geen kinderen voor moeten werken in plaats van naar school te gaan. Dat begrijpen ze, omdat het iets is wat ze zich kunnen voorstellen. De wereldwinkel brengt niet alleen in de school, maar ook in het hele dorp Noord-Zuid-verhoudingen dichterbij. Zo word ik tegenwoordig vaak aangeklampt door mensen die

mij vragen ‘hoe dat nu feitelijk zit met die wereld-winkelproducten’.»Als tiener was je in de jeugdbeweging actief. Verklaart dat je engagement?Bernadette: «Dat heeft mij zeker beïnvloed, maar ik kreeg het ook van thuis mee. In de wachtkamer van mijn vader, die advocaat was, ontmoette ik vaak zigeuners en buitenlanders die in de problemen zaten. Hun miserie raakte mij. Door die contacten besefte ik als kind al dat niet iedereen evenveel geluk had als ik en dat het onze plicht is anderen te helpen. In de orthodoxe kerk waar mijn vader priester is, leerde ik Grieken,Bulgaren, Roemenen en Russen kennen. Al die mensen hielden er heel andere gebruiken op na en spraken een andere taal dan ikzelf. Daar hield het niet op want in de vakanties gingen we nooit zonnige costa’s bezoeken. In plaats daarvan propten mijn ouders hun kinderen in een minibusje en trokken we door het binnenland van Joegoslavië, Griekenland, Turkije. Een brede kijk op de wereld werd mij dus als kind al ingelepeld en ik heb ‘anders’ nooit als bedreigend of negatief ervaren, integendeel. Daar ben ik mijn ouders erg dankbaar voor.»Lang niet elk kind krijgt de kans om van

andere culturen te proeven. Hoe tracht je je leerlingen die ruime blik bij te brengen?«In Lovendegem komen kinderen bijna nooit oog in oog te staan met migranten, vluchtelingen en mensen uit andere culturen,want bijna alle inwoners zijn blank en welgesteld. Via de school kunnen we de wereld van álle kinderen open trekken, niet alleen die van leerlingen met ‘bewuste’ ouders. Zoals veel collega’s neem ik bescheiden initiatieven. Zo neem ik ze af en toe mee naar de bib, laat ze via gedichten van Pablo Neruda kennismaken met Chili en vertel over kinderen uit andere landen en culturen. We doen met de klas vaak mee aan acties van Broederlijk Delen, Oxfam en 11.11.11. En we gaan elk jaar op ‘stadsklassen’ naar Brussel om daar in het multiculturele bad van de grootstad te springen. Met zo’n uitstapjes neem je de schrik van kinderen weg voor wat anders is en leer je ze dat proeven van wat je nog niet kent plezierig, spannend en interessant is. Ik probeer ze te ráken, zoals ik zelf als kind geraakt werd. Als er in hun latere leven ook maar iets van blijft hangen, ben ik al heel tevreden.»

De wijde wereld van Bernadette: www.oww.be - www.paulmonstrey.be/debron - www.yetiworld.be

PASSIE

Bernadette Peckstadt geeft les in ‘De Bron’ in Lovendegem en in haar vrije tijd doet ze samen met een bende vrijwilligers de wereldwinkel in haar dorp draaien. Ze is

lang niet de enige leerkracht die lesgeven combineert met een andere passie. Deze

rubriek ‘Buitenbeentje’ spit die passies naar de oppervlakte.

Dag

Collega

«Irene heeft trots over haar papa verteld, stond er plots in de klasagenda», vertelt Loek ten Bosch, vader van Sven (5) en Irene (6). Loek heeft maar één hand en de linkerhelft van zijn bovenlichaam is verlamd. Mama Ingrid heeft een zware hartafwijking. «Mijn dochtertje heeft meester Ivo in vertrouwen genomen. Een verlos-sing voor haar.» Sven en Irene beginnen te beseffen dat hun ouders niet zijn zoals de andere mama’s en papa’s. «Nu Irene in het eerste leerjaar zit, vraagt ze waarom mama geen leesmoeder kan worden, waarom we niet samen op reis gaan zoals de andere kinderen, waarom een verjaardagsfeestje thuis niet kan… Irene kropt alles op en wordt soms heel boos: ‘Jij bent altijd moe, wij mogen nooit wat!’ Nu ze over ons verteld heeft gaan de kinderen in de klas misschien begrijpen dat hier thuis andere regels gelden en dat het niet is ‘amaai, jullie mogen weinig’. Veel ouders weten niet hoe ze moeten reageren op mensen met een handicap. Ze kiezen dan maar voor de makkelijke weg: ‘bij Irene en Sven moet je niet gaan spelen’. Maar gelukkig is er meester Ivo.»Het hele verhaal van Loek lees je in het novembernummer van Klasse voor Ouders. Een ‘inclusief’ nummer, met ook het verhaal van Paul. Hij lijdt aan het syndroom van Down en zit toch in een gewone school. Lees ook meer op www.klasse.be/ouders

Loek ten Bosch: «Mijn dochtertje heeft

meester Ivo in ver-trouwen genomen.»

«GELUKKIG IS ER MEESTER IVO»

«PROEVEN IS PRETTIG»

© K

LASS

E

Erika: «Onderwijs kan maar effectief

zijn als leerlingen gráág leren.»

KLAS

SE

KLASSE NR.150 33

Elke maand test Klasse je kennis over een nieuwe vakoverschrijdende eindterm. Deze maand draait elke opgave rond leren leren. Zet de eerste letter van elk antwoord in het daarbij horend genummerde vakje. Zo krijg je een begrip van 10 letters over de termijn van lerenStuur het woord vóór 27 december naar Klasse (Raads?l) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be. Vanaf 1 januari staan de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars.

[1] Waalse stad, thuisbasis van de Facultés Universitaires de Notre-Dame de la Paix [2] Griekse godin van de wijsheid [3] Oostenrijks fi losoof/pedagoog, vader van de antroposofi e [4] Eenvoudig hulpmiddeltje om een vraagstuk op te lossen of om iets te onthouden [5] Zuid-Afrikaans woord voor «leerling» [6] Cursussen en studiedagen die je volgt tijdens je beroepscarrière om het vroeger geleerde

op te frissen en uit te diepen [7] Presentator van het nieuwe VTM-spelprogramma «Miljoenenjacht» [8] Vlaams minister van o.a. onderwijs [9] De voornaam van het personage van Marijke Hofkens in «Thuis»[10] Ander woord voor een test die je moet afl eggen om bijvoorbeeld een diploma te behalen

WIE GAAT NAAR INDONESIË? 1571 lezers van Klasse, Maks! en/of MO* deden mee aan de grote globalise-ringsenquête. Tegen Kerstmis weten één jongere en één volwassene of hij/zij in april de koffers kan pakken voor een unieke inleefreis naar Yogyarkarta in Indonesië (met de groeten en steun van Joker). Wat blijkt uit de online bevra-ging? De deelnemers weten veel over globalisering (ruim de helft scoort meer dan 7 op 10 op de kennisvra-gen), zijn nieuwsgierig naar wat over de landsgrenzen gebeurt (slechts 6% vindt dat de media voldoende aandacht hebben voor het buitenland) en hebben een groot hart (87 % schenkt geld aan een goed doel). Vooral dat laatste is geen nieuws.

In het decembernummer van MO* en op www.mo.be lees je de volledige re-sultaten van de globaliseringsenquête.

VROEGE DJINGEL BELSSinterklaas, Kerstmis, Halloween… ze komen elk jaar vroeger. Zelfs de Yetiklas in Sint-Martens-Bodegem beleefde een vroege kerst. «Leuk dat onze juf dozen vol versiermateriaal heeft klaargezet», glundert Mathieu. «En kijk naar al die cadeau-tjes!» Ze draaien muziek, fl amberen pannenkoeken en organiseren het feest. De vijfde klas uit de basisschool ‘t Klavertje Vier uit Sint-Martens-Bodegem serveert

creatieve rapportideeën en andere smakelijke feestrecepten. Met de pedagogische bijlage een week vooraf in je mailbox kan je de frisdrank tijdig cham-breren. Schrijf je in via www.klasse.be/hetgeheimvanyeti

EURO-COLLEGADe Duitse Johanna Weilemann (26) werkt sinds september als taalassistente aan het Brugse Centrum voor Volwassenenonderwijs SNT (Ste-delijke Nijverheids- en Taalleergangen). Deze verschillen ziet ze tussen het Belgische en het Duitse onderwijs: - Gelijke kansen: «Duitse scholieren hebben doorgaans in de namiddag vrij. Ze zouden een leerrijke vrijetijdsbesteding kunnen hebben of een studentenjob uitoefenen, maar vaak komt daar weinig van. Velen hangen zomaar wat rond en zorgen voor overlast. Ik verkies het Belgische systeem, waarin de grote meerderheid volle dagen op school doorbrengt. Zo krijgt iedereen even veel leerimpulsen, niet alleen kinderen met ouders die hen stimuleren.»- Studiekeuze: «In Duitsland kiezen kinderen al op hun tiende een studierichting. Wat jullie hier het ‘watervalsysteem’ noemen, is daarvan het gevolg. Niet alleen zijn ze te jong om al te kiezen, bovendien willen veel ouders dat hun kind naar het gymnasium gaat, zelfs al is het meer geschikt voor een beroeps- of technische opleiding. Dat Duitsland in het Pisa-onderzoek (leesvaardigheid – wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid) van de Oeso slecht scoort, verwondert niet. Toch brachten de resultaten een schokgolf teweeg. Het Belgische onderwijs scoorde in hetzelfde onderzoek veel beter.»- Diepgang: «In het gymnasium kiezen jongeren twee zwaartepunten die ze verder uitdiepen. Dat zorgt voor diepgang tijdens de lessen en bovendien zijn de leerlingen gemotiveerd. De klassen zijn kleiner zodat het onderwijs individueel en persoonlijk is. Het Belgische systeem is vlak en breed: iedereen krijgt veel algemene vakken maar weinig specialisatiekansen.»- Waardering: «Leerkrachten genieten in Duitsland veel waardering. Toch wordt er wel eens gemopperd over de vele voordelen: jobzekerheid dankzij de vaste benoeming, een ziekteverzekering van de overheid, erg veel vakantie en een stevig inkomen - als beginnende leerkracht verdiende ik in Duitsland meer dan 2 000 euro. Hierdoor willen veel jonge Duitsers leraar worden. In Duitsland vind je geen leraren die in de klas staan omdat andere carrièrekansen mislukten. Lesgeven is een positieve keuze.»

Duitsland in cijfers: er leven 83 250 000 inwoners – het land is onderverdeeld in 16 Länder met een eigen grondwet, regering en parlement, en een grote autonomie onder meer voor onderwijs– er geldt leerplicht van 6 tot 18 jaar

In deze rubriek ‘Eurocollega’ staan leerkrachten en leerlingen centraal die afkomstig zijn uit de Euro-pese Unie en die permanent of tijdelijk in ons land verblijven.De tijdelijke stek van Johanna in België: www.snt.be

De Yetiklas van ’t Klavertje Vier beleefde een vroege kerst.

© K

LASS

E

Het verwenweek-Het verwenweek-end in Limburg end in Limburg voor heel het voor heel het gezin (zie p.21)gezin (zie p.21)Breek de code!Breek de code!

KLAS

SE Johanna Weilemann: «Lesgeven is in

Duitsland een positieve keuze.»

© K

LASS

E

Beoordeel de volgende uitspraken eerlijk voor jezelf. Omcirkel telkens A (= heel toepasselijk) of B (= weinig toepasselijk).

Van de zes jaren die leerlingen in het secundair onderwijs op de schoolbanken zitten,

besteden ze een vol jaar aan toetsen en examens. Voor examens alleen al krijgen secundaire scholen dertig dagen per jaar, of één schooldag op zes. Leerkrachten moeten al die toetsen verbeteren. Hoe doen ze dat? Geven ze enkel punten of ook commentaar? En wat levert dat op? Onderzoeker Elke Struyf ontdekt drie types leerkrachten.

Een heel jaar toetsen maken

VAN EVALUEREN TOT LEREN: VIJF TIPS1. Maak tijd voor persoonlijke feedback, schriftelijk of mondeling.

Je leerlingen zullen zich meer gemotiveerd voelen om hun fouten te verbeteren en om de leerstof diepgaander en doelgerichter te leren.

2. Vergelijk de resultaten van leerlingen met hun vorige resultaten, niet met die van andere leerlingen. In een competitie zijn enkel de beste leerlingen geïnteresseerd.

3. Stel duidelijk voorop wat je gaat evalueren en hoe je dit zal doen. Geef je leerlingen voorbeeldvragen, zeg welke leerstof echt belangrijk is, informeer ze over je beoordelingscriteria, vertel ze

hoe ze de leerstof het best studeren.4. Wissel toetsen voor punten af met toetsen die niet op punten

staan. Gebruik dergelijke toetsen vooral om na te gaan hoe ver leerlingen staan en om na te gaan hoe goed je de leerstof hebt overgebracht.

5. Wissel in de vakgroep ervaringen uit en zoek naar een alge-mene visie die ook de leerlingen meer duidelijkheid geeft: hoe stel je vragen? Waarop geef je punten? Betekent 7 op 10 voor iedereen hetzelfde? Wat doe je bij hardnekkige fouten? Hoe rapporteer je ?

Type 1 - Duidelijk meer omcirkeld in de linkerkolom: je evalueert beoordelinggericht (25 % van de leerkrachten)

34 KLASSE NR.150

Als ik een toets klassikaal bespreek, zoek ik met de leerlingen naar het waarom van goede (en foute) antwoorden. Het belangrijkste is voor mij dat ze de leerstof begrijpen en dat mag tijd kosten.

B A

Als de leerlingen een gecorrigeerde toets terugkrijgen, moeten zij zelf het initiatief nemen om uitleg of verduidelijking te vragen.

A B

Toetsen dienen om na te gaan welke fouten leerlingen nog maken, zodat ik er in de les verder kan op ingaan. B A

Ik kom enkel op een toets terug als ik bij het verbeteren vaststel dat veel leerlingen eenzelfde fout hebben gemaakt. A B

Toetsen dienen om leerlingen te informeren over wat ze al kunnen en wat nog niet. B A

Ik kom niet klassikaal op een toets terug, daarvoor heb ik geen tijd. A B

Ik vergelijk de prestaties van de leerlingen met hun vorige prestaties, niet met die van de rest van de klas. Mij interesseert vooral hoe elke leerling vordert.

B A

Als een toets zo vanzelfsprekend is dat de leerlingen de juiste antwoorden makkelijk kunnen terugvinden, bespreek ik hem niet klassikaal.

A B

Toetsen zijn een middel om na te gaan of ik mijn les goed heb gegeven. B A

Toetsen verplichten leerlingen vooral om hun les te leren. Dat is volgens mij hun voornaamste functie. A B

Als ik een toets klassikaal bespreek geef ik de juiste antwoorden (of ik vraag ze aan de leerlingen). De leerlingen leren daar veel uit en ze weten wat juist is en wat fout is.

B A

Zoek hieronder het type dat bij je past. Je komt meteen te weten hoeveel collega’s op dezelfde manier evalueren als jij.

▪ Je hebt niet de gewoonte de vragen van de toets later nog eens te overlopen, de antwoorden op de vragen te geven of de fouten van de leerlingen met hen te bespreken. Je voornaamste reden hiervoor is tijdgebrek. Je hoofdopdracht is immers lesgeven of leerstof aanbrengen en je wil het leerplan zo strikt mogelijk volgen.

▪ Een klassikale nabespreking organiseer je enkel als je bij het corrigeren merkt dat de meerderheid van de leerlingen iets niet heeft begrepen of wanneer je ernstige tekorten vaststelt. Dan geef je het juiste antwoord met eventueel bijkomende uitleg;

▪ Je leerlingen zijn zelf verantwoordelijk voor wat ze met hun toetsen doen, ze moeten hun fouten zelf kunnen opsporen en proberen recht te zetten.

▪ Als je leerlingen extra uitleg of oefeningen nodig hebben naar aanleiding van een toets, moeten ze daar zelf om komen vragen, tijdens of na de les. Op die manier stimuleer je hun zelfredzaamheid, zin voor initiatief en verantwoordelijkheid. Leer-lingen weten heel goed waarom ze een slechte toets hebben gemaakt.

▪ Remediëring organiseer je zelden of nooit.© L

UC D

AELE

MAN

S

Type 2 - Ongeveer evenveel omcirkeld in linker- en rechterkolom: je evalueert oplossinggericht (37 % van de leerkrachten)

KLASSE NR.150 35� www.lerarendirect.be Wat is een ‘goed’ rapport? De letter en de geest van de wet (nieuwsbrief van 20 oktober)

Type 3 - Duidelijk meer omcirkeld in rechterkolom: je evalueert procesgericht (38 % van de leerkrachten)

▪ Je geeft je leerlingen vooral de juiste antwoorden op de vragen, ofwel onmid-dellijk na de toets ofwel als je hem gecorrigeerd teruggeeft. Zo’n bespreking hou je kort en vragen waarvan ze het het antwoord letterlijk in hun boek of schrift terugvinden, sla je over. ▪ Je vindt een toets een belangrijke voorbereiding op grotere toetsen of exa-mens. Leerlingen weten dan hoe je vragen stelt en wat je belangrijk vindt. Daarom moeten ze altijd de goede antwoorden krijgen, zeker als ze de toets nadien nog eens oplossen.▪ Je leerlingen hebben altijd de kans om vragen te stellen, ook nadat de antwoorden gegeven zijn. Bijkomende uitleg of verduidelijking moeten ze zelf vragen. Enkel dan, of wanneer leerlingen een vraag heel slecht hebben opgelost, ga je er dieper op in. ▪ Dankzij de nabespreking krijgen de leerlingen informatie over de juiste ant-woorden, zodat ze later dezelfde fouten kunnen vermijden en beter presteren. Je vindt nabespreken een nuttig leermoment voor de leerlingen. Je wil immers dat ze hun tekorten wegwerken.

▪ Remediëring organiseer je zelden of nooit. Wel zal je zwak presterende leerlingen stimuleren om de leerstof opnieuw te bekijken en extra oe-feningen te maken. Mogelijk organiseer je na de lesuren een moment om vragen te beantwoorden.

▪ Toetsen nabespreken is geen tijdverlies. Je krijgt informatie over de leerlingen maar ook over jezelf. Je vindt het weinig zinvol om verder te gaan met de leerstof als de leerlingen het voorgaande nog niet begrepen hebben.

Oppervlakkig

▪ Je hebt de gewoonte toetsen achteraf te bespre-ken in de les. Daarbij leg je uit hoe de leerlingen het juiste antwoord moesten vinden. Of je legt uit waarom een antwoord juist is en een ander antwoord fout. Dat vind je belangrijk, want als leerlingen niet begrijpen waarom een antwoord juist of fout is, komen ze niet tot inzicht.

▪ Als de toets globaal niet goed was, herhaal je kort de leerstof. Fouten die vaker voorkomen, verbe-ter je klassikaal aan de hand van de theorie. Het waarom is voor jou het belangrijkste, zo kunnen de leerlingen hun inzicht bij nieuwe oefeningen toepassen.

▪ De methode van oplossen is belangrijk. Daarom zal je soms ook alternatieve manieren van oplossen of andere juiste antwoorden bespreken.

▪ Soms geef je de leerlingen eerst de kans om zelf hun fouten te verbeteren (thuis of in de klas). Veel fouten kunnen ze immers wel zonder jouw hulp aan. In de klassikale bespreking die volgt, ga je vervolgens gerichter te werk.

▪ Je bespreekt de toets extra uitvoerig als te veel leer-lingen dezelfde fout maken of zwak presteren. Soms werk je leerlingen nadien individueel bij. Je beschouwt het ook als een deel van je taak om voor elke leerling aangepaste remediëring uit te stippelen.

▪ Een toets geeft voor jou informatie over de leerling en over jezelf. Je wil het leerproces van de leerlingen stimuleren (de nabespreking geeft ze extra leerkansen). Je geeft daarom liever een toets minder dan een toets die je achteraf niet bespreekt.

© L

UC D

AELE

MAN

S

© L

UC D

AELE

MAN

S

Welk type is nu het beste? Welke invloed heeft dat op de prestaties van je leerlingen? En verschilt dat ook van school tot school? Onderzoeker Elke Struyf (KULeuven) zocht de antwoorden bij in totaal 158 leerkrachten en meer dan 2 700 leerlingen in 18 secundaire scholen: «Als we de types leerkrachten toetsen aan de mate waarin leerlingen de leerstof verwerken (doelgericht of niet doelgericht, oppervlakkig of diepgaand), dan vinden we geen overtuigend verband tussen beide. Maar we hebben dan

ook niet alle manieren onderzocht waarop leerkrachten evalueren. En we keken enkel naar hun schriftelijke toetsen. Ik denk wel dat de kans om bij te leren het grootst is bij leerkrachten die procesgericht evalueren. Dat lees je ook in buitenlandse studies. Zo blijkt dat leerlingen die na een toets persoonlijke feedback krijgen en uitleg om het de volgende keer beter te doen, meer vanuit zichzelf gemotiveerd zullen zijn om te leren. Ze worden competenter als ze de kans krijgen uit hun fouten te leren. Leerlingen die

enkel hun punten krijgen, zullen op de duur minder gemotiveerd zijn. Ze zullen vooral voor de punten studeren, niets meer.»

‘Evalueren: een leerkans voor leraren en leer-lingen’ (18,59 euro), Elke Struyf - Universitaire Pers Leuven Universitaire Pers Leuven - Blijde-Inkomststraat 5 - 3000 Leuven – tel. 016 32 53 45 - fax 016 32 53 52 - universitaire.pers@upers.kuleuven.ac.be - www.kuleuven.ac.be/upers/prainfon.htm

Met je klas naar de concurrentie

© L

UC D

AELE

MAN

S

Vakoverschrijdend werken is ingeburgerd. Netten overschrijden is moeilijker. Toch brengt het Regionaal Technologisch Centrum (RTC) Midden- en Zuid-West-Vlaanderen in Kortrijk PTI, KTA en VTI op één lijn. «Noodzaak», zegt projectleider Marc Lottin. «De drie scholen bieden elk een opleiding mechanica. Niet compleet dezelfde richtingen, maar toch heel verwant. Om het leerplan af te werken moeten de drie scholen investeren in dezelfde spitstechnologie. Als we dat alle drie doen, staan op een zucht van elkaar dezelfde machines. Dan betalen we ons alle drie blauw en komen we middelen tekort voor de andere opleidingen. Hetzelfde geldt voor de sponsoring door bedrijven. Die delen hun inspanningen door drie. Elke school krijgt iets, maar geen enkele veel. Nu werken de bedrijven samen met het Regionaal Techno-logisch Centrum. Dat RTC krijgt bovendien

6 elektriciteit/elektronica van het Provinciaal Technisch In-stituut goochelt met robots in

het praktijklokaal van het Vrij Tech-nisch Instituut. 5 industriële weten-schappen van het VTI bestudeert de nauwkeurigheid van freesmachines in het Koninklijk Technisch Athene-um. Geen concurrentie meer tussen provinciaal, vrij en gemeenschaps-onderwijs? Sciencefi ction over de netten heen?

36 KLASSE NR.150� www.pti.be Provinciaal Technisch Instituut Kortrijk� www.vtik.be Vrij Technisch Instituut Kortrijk

© L

UC D

AELE

MAN

S

geld van het departement Onderwijs. Niet de scholen, maar het RTC koopt gesofi sticeerde apparatuur. Die toestellen kan je op neutraal terrein samenbrengen. Niet onze keuze. Wij brengen ze bewust in de verschillende scholen onder. Met de overeenkomst dat alle aangesloten scholen bij elkaar op bezoek mogen. Ingenieuze toestellen op school geven technisch en beroepsonderwijs het moderne imago dat het verdient.»

LaadbakPaul Lefevere (VTI): «Onze afdeling industriële ict beschikt dankzij het RTC over een auto-matiseringslijn met robots. Het is een kopie van een industriële productiestraat. Leerlingen elektromechanica moeten die machines ook leren kennen. In die afdeling is dat een voetnoot in het leerplan. Vandaar dat deze machine bij ons staat. Maar geregeld werken PTI en KTA in onze lokalen. Onze leerlingen gaan naar het PTI voor de component hydraulica. Daar leren ze welke technologie steekt achter een kantelende laadbak van een vrachtwagen. Dat onder-deel sluit beter aan bij elektromechanica en daarom staat die apparatuur in het PTI. Zo komen er steeds meer satellieten. Het VTI Roeselare sloot onlangs aan.»

3-dimensionale meettechniekGaat dat netoverschrijdend initiatief niet knagen aan de concurrentiekracht van een school? Marc Lottin: «Iedere school heeft haar pedagogisch project. Dat blijft natuurlijk zo. Directies slikken wel eens. Op de opendeur-dag van het VTI verschijnt niet meteen een grote pancarte ‘gerealiseerd in samenwerking met het PTI en KTA’, maar een voorzichtige vermelding in een powerpointpresentatie kan wel.» «De werkvloer was eerder overtuigd. Jonge leerkrachten voorop», zegt Brecht Vanwynsberghe (PTI). «Ik had vorig jaar een heel pak slides nodig om mijn leerlingen te tonen hoe je met 3-dimensionale meettechniek ingewikkelde onderdelen van bijvoorbeeld een weefmachine opmeet. Die slides liggen nu aan de kant. Ik ga met mijn leerlingen naar het KTA waar ze het hele proces kunnen

uitvoeren. Als leerkrachten niet overtuigd zijn, ligt dat aan plankenkoorts. Het gaat tenslotte om heel recente technologie. Die moet je zelf instuderen. Maar tegelijk zit hier een voordeel. In iedere school is een coördi-nator halftijds vrijgesteld. Die begeleidt de (vreemde) leerlingen samen met hun eigen leerkracht.»

Zuigers en ventielen«Leerlingen vinden het allemaal vanzelf-sprekend», vervolledigt Robrecht Van Loo (KTA). «Ze zijn trots dat ze met fonkelnieuwe toestellen mogen werken. Al ervaren we dat jonge leerlingen, die van de tweede graad bijvoorbeeld, overweldigd raken wanneer ze al die zuigers, ventielen en knopjes in een

labo elektropneu-matica zien. Je ziet ze denken: ‘dat kan ik nooit’. Gelukkig lenen de toestel-len zich ook voor

eenvoudige basisoefeningen. Zo groeit het vertrouwen. Leerlingen zijn over het algemeen grote fans van hun polshorloge, maar tijdens zo’n les vergeten ze de tijd.»

PilootIs een bedrijfsbezoek niet even effi ciënt als shoppen in een concurrerende school? «Absoluut niet», vindt Paul Lefevere. «Een bedrijfsbezoek bestaat uit kijken en luisteren. Hier moeten leerlingen dingen doen. Daaruit leren ze veel meer. Daardoor biedt het RTC ook meer dan computersimulaties. Simulaties leren je veel over frezen of draaien. Je mag fouten maken en toch gaat geen materiaal verloren. Maar vlieg jij graag mee met een piloot die zijn volledige opleiding in een vliegsimulator heeft gevolgd? Simulatie is een heel goede voorbereiding, maar alleen door de handelingen uit te voeren krijg je het in de vingers.»

Schoon speelgoedKruipen ook leerkrachten geschiedenis en Nederlands over de netten? Paul Lefevere: «Een leerkracht ict of wiskunde kan zeker meedansen. Leerkrachten vreemde talen komen technische termen opdoen die ze in hun lessen integreren. Maar al bij al wordt

de kloof met veel leer-krachten algemene vakken alleen maar groter. Als je zo’n collega rondleidt in een RTC-klas, krijg je vaak de opmerking ‘schoon speelgoed’. De toestellen zijn zo gespecialiseerd dat hun functie aan deze leerkrachten voorbijgaat. Anderzijds wekt het verbazing op bij veel ‘algemeen gevormden’. Het haalt technologie en tech-nisch onderwijs uit het

verdomhoekje. Als je een latinist confronteert met huidige technologische processen, dan hoor je die niet langer meewarig doen over TSO of BSO.» Marc Lottin: «Daarom gaat de uitbouw van de RTC-klassen ook gepaard met verbouwingen. Dat vinden we heel belangrijk. Veel mensen plaatsen ‘techniek’ nog in een ouderwetse fabriek waar je vooral vuil wordt. Dat beeld moet weg: spitstechnologie kan alleen in kraaknette lokalen.»

«Overweldigd raken in een labo

elektropneumatica»

SLIMME SPUITEN EN INTELLIGENTE AUTO’S

De netoverstijgende samenwerking tussen de drie Kortrijkse scholen spitst zich toe op mechatronica. Mechanica en elektronica versmelten in deze technologie. Voor de cruise control van je auto bijvoorbeeld. Me-chatronica laat een wagen even snel rijden, bergop of bergaf. Op een insulinepomp voor diabetespatiënten leest de dokter precies af welke doses zijn toegediend. Mechatronica vind je verder in domoticasystemen. Die sluiten thuis de gordijnen zodra de zon op het westelijke venster invalt of laten het bad vollopen als je met de auto de garage binnenrijdt.www.pro-mechatronica.be

WAT DOET EEN RTC?Marc Lottin: «Een Regionaal Technologisch Centrum leert scholen en bedrijven elkaars infrastructuur en apparaten kennen en ge-bruiken. Een RTC onderzoekt hoe je gespe-cialiseerde technologie die eigenlijk te duur is voor een school en alleen deel uitmaakt van de ‘uitbreidings’-leerstof bij de leerlingen brengt. Een RTC verdeelt fi nanciële middelen van Onderwijs en Bedrijfsorganisaties over netoverschrijdende projecten. Wanneer een school een nieuwe richting wil programmeren, gaat het RTC na of de afgestudeerden in de regio werk zullen vinden.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.150 37� www.ktaheule.be Koninklijk Technisch Atheneum Heule

© L

UC D

AELE

MAN

S

© L

UC D

AELE

MAN

S

Paul Lefevere: «Confronteer een ASO’er maar eens met technologie.»

38 KLASSE NR.150

Benoît is zestien en volgt nu de richting sport-wetenschappen. «Ik ben blij dat ik naar een sportschool ga. Daar hoef ik niet de hele tijd op een bank zitten. Vooral met talen heb ik het moeilijk. Als ik Franse woordjes van buiten moet leren heb ik veel tijd nodig. Ik weet bijvoorbeeld niet wanneer ik ei of ij moet schrijven.» «Hoe moet dat dan met liefdesbrieven?» informeert Ilse Van Hoecke. Zij legde het verhaal van Benoît, Sydney, Bavo en Pieter vast in een video-opname. Met hun getuigenissen opende het symposium ‘Studeren met dyslexie zonder frustraties’ in Gent. Getuige Benoît: «Als ik die zou schrijven staan die vol fouten. Ik zou mij daarvoor niet echt meer

schamen, maar toch. Vroeger schaamde ik me vooral als ik hardop moest lezen, nu niet meer. Ik heb geleerd voor mezelf op te komen. Iedereen heeft wel een probleem.» Pieter (13) heeft net de stap gezet naar het secundair onderwijs. In zijn dagboek schrijft hij: «Soms vind ik het wel heel vervelent dat ik Dislectie heb. Omdat ze mij daarmee op school pesten en denk ik meestal of ik dom ben en waarom ik daarmee geboren ben. Daarmee wil ik gewoon zegen dat niet leuk is Dislectie te hebben.» Sydney (10) her-

innert zich zijn overstap van kleuter naar eerste leerjaar nog levendig. «Iedereen zei mij dat ik leren lezen en schrijven leuk zou vinden. Maar ik vond het saai op school. De stomme letters s, k en i kon ik maar niet onthouden. Voor cijferen moest ik de tafels kennen en dat wilde maar niet lukken. Stiekem pakte ik dan de rekenmachine.» Bavo (11): «Op school ontdekten ze pas in het tweede leerjaar dat ik dyslexie had. Ik moest het eerste leerjaar overzitten en ik was al mijn vriendjes kwijt.»

GrapjesSommige leerkrachten denken dat dyslectische leerlingen lui zijn. Of komedie spelen. Maar gelukkig zijn dat uitzonderingen. «Bijna al mijn leerkrachten weten dat ik dyslexie heb», zegt Benoît, «en dat vind ik belangrijk.» «Mijn toet-sen Nederlands, Engels en geschiedenis mag ik mondeling toelichten.» Bavo: «Bij begrijpend lezen bijvoorbeeld leest de leraar de tekst hardop voor. Daar profi teren de andere leerlingen ook van, hé. Helaas zijn er ook leerkrachten die er geen rekening mee houden. Als je dan veel gestudeerd hebt en je maakt een slechte toets, denken ze dat je niet gestudeerd hebt.» «Ik vind het knap dat de juffen mij helpen», zegt Sydney. «Wel moet ik soms extra oefenen terwijl

Sydney (10), Bavo (11), Pieter (13) en Benoît (16) worstelen vooral maar niet alleen met lezen en spellen. Nog vaak stuiten ze op onbegrip van klasgenoten en leerkrachten. In elke klas zit gemiddeld één leerling met dyslexie. Bij jongens komt dyslexie drie tot vier keer meer voor dan bij meisjes. Hoe erg is dat? En hoe ga je ermee om in de klas?

«Wie niet kan schrijvenis afgeschreven»

� www.sprankel.be Platform voor ouders van normaalbegaafde kinderen met leerproblemen� www.mariagaard.zvl.org/root/1024w.htm Bezoek virtueel de school. Je kan hun dyslexiecharter aanvragen via info@mariagaard.be

Pieter, Benoît, Sydney en Bavo : «Leerkrachten denken vaak ten onrechte dat

wij lui zijn of komedie spelen.»

© H

ILDE

MER

CELI

S

Benoît tegen Ilse Van Hoecke:«Nu schaam ik me niet meer.»

mijn vriendjes iets leuks doen. Dat is niet zo tof.» Pieter: «Alle leerlingen moeten weten wat dyslexie is. Anders word je geplaagd of maken ze er grapjes over.»

ContractKristien Vanslycken is leerkracht aan het Instituut Mariagaard in Wetteren. «Wij ondervonden dat heel wat dyslectische leerlingen moeten afhaken», zegt ze. «Niet omdat ze de richting niet aankonden, maar bij gebrek aan ondersteuning. Dus zochten we – nu al acht jaar geleden – naar vormen van ondersteuning. Dat kostte tijd en energie, maar onze leerlingen hadden en hebben er gewoon recht op. Als nieuwe leerlingen een attest van dyslexie voorleggen, sluiten we een contract af met hen. Daarin staan alle faciliteiten voor alle vakken, zowel voor de lessen als voor de

toetsen. Zo weten zowel de leerlingen als de leerkrachten wat wel en wat niet kan. Bij woorddictees bijvoorbeeld worden alle fouten tegen net geleerde spellingsregels aangerekend, bij globale dictees niet. De examens mogen ze mondeling toelichten, als ze een aanvraagformulier indienen. Daartoe zelf het initiatief nemen vinden wij belangrijk. Wie ons dyslexiecharter leest, kent meteen onze schoolvisie rond dyslexie en hoe we die in de praktijk brengen. Twee oud-leerlingen met dyslexie studeerden pas af als veearts en industrieel ingenieur. Zo weet ik dat een globale aanpak werkt», glundert ze.

Puntjes op de iMark Vandecruys is vijfendertig en bedrijfs-leider. Hij ontdekte pas twee jaar geleden

dat hij dyslexie had. «Geef mij nu een wit blad», zegt Mark, «en het angstzweet breekt mij uit. Toch vind ik van mezelf dat ik stressbestendig ben. Beroepshalve ben ik de wereld rondgereisd. Ik heb strategieën ontwikkeld om met dyslexie om te gaan. Alleen e-mail is voor mij een ramp. Ik kan nooit onmiddellijk reageren. Als tiener deed ik op school mijn uiterste best om mijn falen te verbergen. Als ik mijn schooltijd

kon over-doen, zou ik nu wél uitkomen voor mijn

probleem. Wat ik toen schreef, las ik wel tien keer na. Soms telde ik zelfs de letters. Ooit kreeg ik een onvoldoende voor een taak Latijn, omdat ik letterlijk geen puntjes op de i gezet had. Alles werd toen door het oog

van schrijven bekeken. Aan de unief werden zelfs punten voor schrijffouten aangerekend in wetenschappelijke vakken. Voor mij waren mondelinge examens een zegen. Van pesterijen van klasgenoten heb ik nooit last gehad. Wel weet ik nog dat een leraar het leuk vond om de klas te amuseren toen ik in het woordje koningin drie taalfouten schreef. Toen dacht ik dat slimme mensen konden schrijven en domme niet, maar ik neem niemand iets kwalijk. De pijnlijke ervaringen

schrijf ik vooral toe aan onwetendheid van leerkrachten.»

Hypotheek«Heel wat dyslectische leerlingen kunnen vandaag wel rekenen op de goodwill van individuele leerkrachten», zegt Hilde Mer-celis. Zij is logopediste en remedial teacher in lager en secundair onderwijs. Haar twee kinderen lijden zelf aan dyslexie. «Dyslectische kinderen moet je echt op maat begeleiden», bepleit ze. «Gelukkig sijpelt de knowhow rond omgaan met dyslexie stilaan de scho-len binnen. In heel wat scholen groeit het bewustzijn dat dyslexie een aanpak van heel het schoolteam vergt. Als er in iedere school een effi ciënt beleid rond dyslexie komt hy-

pothekeert dyslexie niet langer de toekomst van duizenden leerlingen.»Handboek Leerlingenbegeleiding Twee, Afl . 6 ( augustus 2004) - Dyslexie in de klas: aanpak in het SO - Dirk Callebaut, blz. 77-97- Wolters Plantyn - Professionele Informatie

KLASSE NR.150 39

«E-mail is voor mij een ramp»

� www.dienstlogopedie.be Infobrochure met praktische sticordi-maatregelen� www.letop.be Die-‘slekti-kus vzw/let op! geeft suggesties om dyslexie thuis en in de klas op te vangen

© H

ILDE

MER

CELI

S

1. Dyslexie is een algemeen leerprobleemKlopt niet. Dyslexie is een specifi ek leerprobleem, want leerlingen met dyslexie zijn even intelligent als andere. Ze hebben ook geen probleem met horen of waarnemen. Hun sociale context is niet ongunstig en ze volgen regelmatig onderwijs.2. Dyslexie is alleen een lees- en spellingsprobleemFout. Dyslectische leerlingen hebben dikwijls ook moeite met andere taalproblemen: klankverwerving, taalspelletjes en snel benoemen - begrijpend lezen – kortetermijngeheugen - oriëntatie in de tijd – structureren - aandacht en concentratie - rekenonderdelen zoals de tafels van vermenigvuldiging – schrijfmotoriek – vreemde talen.3. Dyslexie negeer je het bestOnjuist: Dyslexie negeren heeft een negatieve invloed op de ver-trouwensband tussen leerling, gezin en leerkracht.

4. Dyslexie is niet erfelijkFout: Dyslexie komt vaak bij meerdere gezinsleden voor. Een kind uit een dyslectisch gezin heeft bijna 50 procent meer kans om dyslectisch te worden.5. Studeren met dyslexie is frustrerendKlopt niet: Met een goed remediërend beleid (vanuit de logopedie) en een compenserend schoolbeleid hoeft studeren met dyslexie niet frustrerend te zijn, als het probleem geduid en aanvaard wordt door het kind, de ouders en de leerkrachten.

Wat kunnen ouders doen? En de leerlingen zelf? Ook Klasse voor Ouders geeft deze maand info over en impulsen rond dyslexie.

www.klasse.be/kvo/82/10

VIJF ONWAARHEDEN OVER DYSLEXIE

LEERLINGEN HELPEN MET ‘STICORDI’

Sticordi staat voor stimuleren, compen-seren, remediëren en dispenseren. Met die vier maatregelen kan je dyslectische leerlingen helpen. Dat doe je niet alleen. Sticordi is een aanpak die het best werkt als de hele school er voor kiest.✓ Stimuleer en motiveer: naarmate

dyslectici ouder worden, nemen span-ning, onzekerheid, angst en kans op ontgoocheling en opgave toe. Hun motivatie behouden en verhogen is van kapitaal belang.

✓ Compenseer: bied leerlingen hulpmid-delen aan als ondersteuning. Gebruik geluidscassettes voor vreemde talen, bezorg ze foutloze kopieën, lees vraagstukken voor…

✓ Remedieer: zorg voor remedial tea-ching. Met individuele begeleiding maken ze heel wat vorderingen. Als je ze bijvoorbeeld op fouten in een dictee wijst kunnen ze er heel wat zelf verbeteren.

✓ Dispenseer: geef leerlingen een vrijstel-ling voor een aantal opdrachten. Geef ze bijvoorbeeld geen spellingopdrachten aan het bord, laat een dictee niet of maar gedeeltelijk meetellen…

Sydney:«Ik vind het knap dat de juffen mij helpen.»

Pieter:«Alle leerlingen moeten weten wat dyslexie is.»

«Hoewel onze leerlingen schoolmoe zijn, dra-gen ze ons op handen.» Of de begeleiders van het Centrum voor Deeltijds Beroepsonderwijs in Beerse die klus helemaal alleen klaren? Drie stellingen over de basiscompetentie ‘de leraar als partner van externen’ maken het plaatje volledig. STELLING 1: «Wat we zelf doen, doen we beter. Preventiewerkers, jeugddiensten, sociaal assistenten en andere externen moeten zich niet komen moeien.»Marc Raemen, leerkracht houtbewerking: «Niet akkoord. Wij werken al jaren succesvol samen met externen, zoals met Arctos dat voor maatschappelijk kwetsbare jongeren vormings-activiteiten buiten de school organiseert. Zo verbouwen ze samen met de leerlingen een camionette tot mobilhome. Op het eind van het schooljaar gaan ze ermee op uitstap. In zo’n project leren jongeren buiten de school vakkennis toepassen, maar ook sociale vaar-digheden oefenen.»Nelly Van Den Broek, leerkracht beroepsvor-ming: «Niet alleen voor vorming schakelen we externen in, we roepen ook de hulp van het CLB en het JAC (Jongeren Advies Centrum) in want een pak leerlingen heeft serieuze problemen waarmee wij ze niet kunnen hel-pen. Velen komen uit gebroken gezinnen of wonen in een tehuis, krijgen te maken met huiselijk geweld en alcoholisme.»Greet Raeymaekers, leerkracht algemene vorming: «Dat we die externen goed voorbe-reiden, is erg belangrijk. Sommigen weten niet hoe ze met onze jongeren moeten omgaan. Spreek je Algemeen Nederlands, gebruik je moeilijke woorden of werk je te schools, dan zal je weerstand ondervinden. Wie daar niet op is voorbereid, knapt af op ‘die van deeltijds onderwijs’.»Hilde Meeusen, tewerkstellingscoördinator: «Ook bedrijven uit de regio zijn belangrijke

partners. Onze leerlingen komen twee dagen per week naar school en doen gedurende drie dagen werkervaring op in een bedrijf. De werkgever beoordeelt mee de leerlingen.»Annick Van Den Brande, secretariaatsme-dewerker: «Bij het ‘levensechte leren’ dat wij aanbieden, hebben álle jongeren baat, niet alleen leerlingen in deeltijds onderwijs. Maar onze kwetsbare leerlingen hebben de begeleiding echt nódig om de overgang van school naar samenleving zo geleidelijk en vlot mogelijk te ervaren. De school is vaak hun enige houvast. Daar zit een probleem, want eenmaal afgestudeerd, is er geen begeleiding meer. Dan staan ze er alleen voor. Al komt de grote meerderheid goed terecht, toch zijn er altijd een paar die in de marginaliteit belanden.»STELLING 2: «Contacten leggen en on-derhouden met bedrijven, dat is de taak van de directeur.»Hilde Meeusen: «Nee, dat doen we samen.Ik zet de eerste stappen en begeleid intensief het arbeidsparcours van elke leerling, maar ook beroepsleerkrachten en leraren ‘algemene vorming’ onderhouden contacten met be-drijven en andere externen. Tewerkstelling is erg belangrijk in het deeltijds onderwijs. Alle leerkrachten zetten er daarom hun schouders onder. De jongeren leggen zelf het eerste contact met het bedrijf, veelal nadat ze een advertentie ontdekten of via via vernamen dat er een vacature is. Als tewerkstellingsco-ordinator help ik ze ook de papierwinkel in orde te krijgen.»Marc Raemen: «Gemiddeld 60 procent van onze leerlingen vindt werk tijdens de opleiding. In de richting ‘houtbewerking’ is de tewerkstellingsgraad het hoogst. Precies die combinatie van werken en studeren is de meerwaarde van deeltijds onderwijs. Wie uit het voltijds onderwijs komt, moet na de school

Er is wel een lerarenkamer, maar de leraren komen er zelden. Boterhammen eten, bijkletsen, koffi edrinken en pauzeren doen ze in de eetzaal-annex-biljart-kamer-annex-koffi eruimte, samen met de leerlingen. «We hebben hier geen minuut rust, dat klopt. Alleen als we voortdurend beschikbaar zijn, kunnen we het vertrouwen en respect van deze jongeren winnen. Dat is de basisvoorwaarde om ze iets te leren en ze voor te bereiden op het echte leven», vertelt Geert Verdonck, leraar algemene vakken in het Centrum voor Deeltijds Beroepson-derwijs (DBSO) in Beerse.

Marc Raemen

«De combinatie van werken en studeren is de meerwaarde van deeltijds onderwijs.»

«Ze dragen ons

«Ouders sturen hun kind naar het deeltijds als ze niet meer weten hoe het verder moet.»

«De werkgever beoordeelt mee de leerlingen.»

Hilde Meeusen

Geert Verdonck

40 KLASSE NR.150

© L

UC D

AELE

MAN

S

nog leren werken. Hier draaien ze vaak al een paar jaar volwaardig mee in een bedrijf voor ze als werknemer aan de slag gaan.»STELLING 3: «Als leerlingen geen werk vinden, ligt dat aan de school die niet goed samen-werkt met bedrijven uit de regio.»Nelly Van Den Broek: «Dat leerlingen geen werk vinden, ligt soms aan hen zelf: ze zijn te kieskeurig, willen niet in ploegen werken of stellen zich onhandelbaar op. Maar evengoed zijn er bedrijven die te veel van hen verwachten en die er na één teleurstelling al de brui aan geven. De tewerkstellingsbegeleider gaat dan bemiddelen. Er zijn ook ouders die hun kind thuis houden om het huishouden te doen en op broertjes en zusjes te passen, die niet willen dat hun zoon of dochter ploegenwerk doet, of geen rekening houden met de engagementen die hun dochter of zoon via de school aangaat. Zo waren er onlangs ouders die hun dochter verplichtten om mee op vakantie te gaan naar Centerparcs terwijl ze een contract had in een bedrijf. Hoe leg je zoiets uit aan de werkgever?» Annick Van Den Brande: «Contact met de ouders onderhouden, is een kwestie van niet opgeven.

Meestal voelen ze er weinig voor om naar school te komen want ze hebben jarenlang van leerkrachten niets anders dan negatieve commentaar gehoord over hun kind. Je moet ze overtuigen dat het nuttig en noodzakelijk is om naar het oudercontact te komen. Als je dan zegt dat hun zoon of dochter ergens goed in is, zie je ze verwonderd, zelfs onge-lovig kijken. Sommige begeleiders gaan ouders die

het meest in de problemen zitten, thuis opzoeken, want die krijg je onmogelijk naar de school.»Geert Verdonck, leraar algemene vakken: «Veel

ouders vinden nog altijd dat hun kinderen het best in ASO starten - ‘daarna kunnen ze altijd nog afzakken’. Ze sturen hun kinderen alleen naar het deeltijds als ze niet meer weten hoe het verder moet, als ze hun kind hebben afgeschreven. Vandaar dat ze zo verrast zijn als ze positieve commentaar op hun kind horen. Hier krijgen jongeren een nieuwe kans en de meesten werken hun opleiding met succes af. Het wordt tijd dat deeltijds onderwijs een positieve keuze wordt, want hier krijgen jongeren mogelijkheden die ze elders niet hebben: werkervaring, intensieve begeleiding en een familiale schoolsfeer.»

«De school is vaak hun enige houvast» Annick Van Den Brande

«Veel leerlingen komen uit gebroken gezinnen.»

Nelly Van Den Broek«WIJ ZITTEN LIEVER BIJ DE LEERLINGEN»

In veel scholen is de lerarenkamer een no go zone voor leerlingen. Niet zo in het Centrum Deeltijds Beroeps Onderwijs Noorderkempen in Beerse. Hier kiezen collega’s ervoor om géén gebruik te maken van hun lerarenkamer, tenzij na de schooluren om er met het hele team te vergaderen.

Waarom laten ze hun lerarenkamer meestal links liggen? 1. «De afstand die in het voltijds onderwijs veelal bestaat tussen leerlingen en leerkrachten, streven wij niet na. Integendeel. De leerlingen spreken ons aan bij de voornaam en de begeleiders zijn zo veel mogelijk in de buurt van de leerlingen.

Alleen als er een vertrouwensband is, kunnen wij begeleiders ze verder op weg helpen.»2. «Het is erg belangrijk dat we voortdurend aanspreekbaar zijn. Dat is wel eens lastig, vooral als je een drukke dag hebt of je je minder goed voelt. Wie het echt niet aankan, gaat uitpuffen op het secretariaat.»3. «Een grote vergaderruimte hebben we zelden nodig want we moeten hier nooit 15 man bijeen roepen om een leerling op te volgen. Ieder heeft immers maar twee leerkrachten: een leraar be-roepsvorming en een leraar algemene vakken. Tussen die twee begeleiders is er veel informeel contact.»

«Als je ouders zegt dat hun kind ergens goed in is, kijken ze

ongelovig.»

op handen»

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.150 41� www.deeltijdsonderwijs.be/kempen Bezoek de vestiging van DBSO Beerse � www.ond.vlaanderen.be/dbo Lees meer over deeltijds leren op de website van de Dienst Beroepsopleiding van het departement Onderwijs

Greet Raeymaekers«Sommige externen weten niet hoe ze met onze jongeren moeten omgaan.»

Een team van collega’sWelke kwaliteiten heeft elke goede leraar? De overheid kwam ze op het spoor en bundelde ze in ‘de basiscompetenties van de leraar’. Om de twee maanden gaat Klasse op bezoek bij telkens weer een ander lerarenteam. Zij krijgen stellingen over een basiscompetentie geserveerd. Deze maand gaan de stellingen over ‘de leerkracht als partner van externen’.

42 KLASSE NR.13742 KLASSE NR.150

EINDWERK

Huur eens een snoezelmobielVeel scholen hebben geen ruimte waar kleuters kunnen snoezelen. Dat is een mix van snuf-felen (met alle zintuigen zoeken, exploreren, experimenteren) en doezelen (dommelen, soe-zen en voluit genieten). Om dat te verhelpen, ontwierpen vier aspirant-leerkrachten van de Hogeschool Gent een Snoezelmobiel. «Het is een volledig omgebouwde caravan, die van school tot school kan rijden en die bestaat uit vier ruimten waar kleuters kunnen expe-rimenteren en ontspannen», legt Griet Meersschaert, een van de ontwerpers, uit. De studenten dienden het project vorig academiejaar in als eindwerk, maar verscheidene scholen hebben de snoezelmobiel intussen al afgehuurd. Of snoezelen dan zo belangrijk is? Griet Meersschaert: «In een steeds drukkere samenleving is het belangrijk dat de kinderen leren genieten met hun zintuigen en zich leren ontspannen. Ze krijgen meer kansen om zich goed te voelen en om te gaan met stress. Dat is niet voor alle kinderen evident. En hoe vroeger je ermee begint, hoe beter. Snoezelende kinderen voelen zich ook beter op school. »www.hogent.be/studeren/thema/onderwijs/snoezel.htm

NIEUW LATIJN

Droeg Agrippina hot pants?Of Latijn een dode taal is… Het nieuwe Latijnse woordenboek van het Vaticaan bevat toch weer enkele nieuwigheden, waarmee het inspeelt op de recente en iets minder recente actualiteit. Herkenbaar? Verbind het nieuwe Latijnse woord in kolom a met zijn vertaling in kolom b.

A B1. bracae linteae caeruleae idioot2. brevissimae bracae femineae terrorist3. homo hebes blue jeans4. tromocrates hot pants

IDEE Boekentas de helft lichterWat kunnen we doen aan die zware boekentassen? Dat vroeg directeur Patrick Remmerie van het Instituut Zusters Maricolen Middenschool zich af. «Na jarenlang overleg met het oudercomité, sensibiliseringsacties bij de kinderen en de ouders, maatregelen om minder boeken mee te brengen enz. kwamen we uiteindelijk tot een oplossing: basisboeken mogen thuis blijven en in elk vaklokaal vinden leerlingen een pakket basisboeken die ze vrij kunnen gebruiken op school. Op die manier hebben we het gewicht van de boekentas gehalveerd. Het vraagt een investering van de school, maar het is de moeite waard.» De ideale boekentas weegt ten hoogste tien procent van je eigen lichaamsgewicht.

ENGELAND

Trouwt Brad Pitt met schoolhoofd?Hoe de ideale schooldirecteur eruit ziet… Daar mochten de kinderen van een lagere school in Wales even over dagdromen. Ze werden meteen uitgenodigd om een tekening te maken. Op één leerling na tekenden ze allemaal een jonge vrouw. Die vrouw is een echte ‘glamour girl’. Ze heeft blond, in krullen neervallend haar en is getrouwd met Brad Pitt. «Een goede directeur heeft een sportieve auto, draagt coole jurken, luistert naar je problemen en zorgt ervoor dat je leuk huiswerk krijgt», verklaart Shannon (10) met veel overtuiging in The Times Educational Supplement. De tekeningen kwamen in een lokale tentoonstelling terecht. Schooldirectrice Yvonne Jones voelt zich gevleid. «Kinderen denken dat een directeur alles kan. Geen wonder dat ze zo’n ideaalbeeld van ons hebben.»

«Claudia werkt ha rd voor school, maar is geregeld ‘ziek’ als er een aan-gekondigde toets op het programma

staat. Alle leerkrach-

t e n k l a g e n daarover. Wat zit daarachter?»

Faalangst misschien. De ene leerling stimuleert het tot beter presteren, bij de andere werkt het verlammend. Wie last heeft van negatieve faalangst presteert onder zijn mogelijkheden. 1. Hoe herken je faalangst bij leerlingen?- Een faalangstige leerling piekert veel, denkt negatief

over zichzelf, heeft een gevoel van minderwaar-digheid, is bezig met al wat kan mislopen;

- Lichamelijk stuurt hij ook signalen uit: hij heeft vaak hoofdpijn, maag- en buikpijn of is misselijk, hij zweet en trilt of heeft last van hyperventilatie; soms ook uit zich de faalangst in overbeweeglijk-heid;

- Ook in zijn gedrag vind je aanwijzingen: faalang-stigen zijn vaak verlegen, gesloten, doen zelden

mee aan een klasgesprek; soms ook hangen ze de clown uit en kunnen ze niet stilzitten.

2. Wat doe je eraan?- Praat met de leerling over zijn angst vanuit een

vertrouwensrelatie;- Geef vooral positieve feedback. Benadruk wat

goed loopt;- Laat merken dat mislukken mag, ook als het

schooltaken betreft;- Zoek met de leerling naar de verklaring van zijn

succes of mislukking: benadruk eigen aandeel in succes;

- Zorg voor een vriendelijke, niet bedreigende klas-sfeer;

- Reageer gelijk op gelijke situaties, zeg en doe wat je werkelijk bedoelt;

- Stel realistische maar optimistische verwachtingen («Deze toets is wel moeilijk, maar haalbaar»);

- Geef bij nieuwe leerstof precies aan wat de kern is. Zeg duidelijk wat de leerlingen moeten kennen en kunnen binnen welk tijdsbestek.

Wil je meer tips? Wat doe je bijvoorbeeld met toetsen en exa-mens? En hoe kan je faalangst op schoolniveau aanpakken? Alle info in De Eerste Lijn op www.klasse.be De hele map voor leerkrachten ’De Eerste Lijn’ bevat 20 items én een dvd. Stort 6 euro op rekeningnr. 091-2223020-03 met de vermelding ‘De Eerste Lijn voor leerkrachten’ en de post doet de rest.

Antwoorden: 1. blue jeans, 2. hot pants, 3. idioot, 4.terrorist

DE EERSTE LIJN

Wie is bang van faalangst?

© H

OGESCHOOL GENT

KLASSE NR.150 43

POLL

«De resultaten van een toets nabespreken in de klas is tijdverlies.»Moeten leerlingen vooral zelf nagaan wat ze fout deden op een toets en waarom? Of moeten leerkrachten zoveel mogelijk tijdens de les ingaan op juiste en foute antwoorden? Geef je oordeel in de Klasse-poll. www.klasse.be/poll. Eventuele inspiratie vind je op p. 34. Het verdict van de vorige poll:

Moeten leerlingen u zeggen tegen hun leerkracht? ja - 50 % nee - 50 %

Wiskunde en wetenschappen zijn moeilijk en saai. Dat vooroordeel leeft bij heel wat Vlaamse jongeren. Zo hardnekkig dat ze in het hoger onderwijs wetenschappen massaal links laten liggen en dat er vandaag bijvoorbeeld te weinig ingenieurs zijn. Dirk Frimout, Belgiës eerste as-tronaut, zoekt tegengif. Zo onder meer met de nieuwe wedstrijd van de Koningin Paolastichting waarmee een leerkracht tot 6 500 euro kan winnen. Frimout zit mee in de jury.Hoe komt het dat wetenschappen en wiskunde jongeren meer afstoten dan aantrekken?Dirk Frimout: «Het is een kwestie van motivatie. Ik merk dat leerlingen enorm geboeid worden door de wetenschap, als ze deelnemen aan projecten waarin ze zelf proeven en ontdek-kingen doen: aardrijkskundige kaarten down-loaden van de Probasatelliet, deelnemen aan de ruimteklassen, zelf proeven doen tijdens een parabolische vlucht, maar ook klasuitstap-pen naar bijvoorbeeld Earth Explorer helpen. Leerkrachten die een project met hun klas aandurven, zeggen mij zelf dat het een heel positieve impact heeft op hun interesse. Ook

als het buiten de schooluren valt. Je krijgt een ‘Jongens en Wetenschap’-effect.»Bedoelt u dat de gewone fysica- of wiskundeles leerlingen niet of minder motiveert?Dirk Frimout: «Als zo’n les niets meer is dan pure ken-nisoverdracht, vrees ik van wel. Dan krijg je de denigrerende uitspraken te horen zoals in het televisieprogramma ‘Herexamen’. Veel leerkrachten zien geen tijd en ruimte voor projecten en proeven. Misschien is het leerplan te overladen. De algemene wetenschappelijke kennis neemt exponentieel toe, dat kan het onderwijs echt niet bijhouden. Een leerplan met een component basiskennis, aangevuld met projectonderwijs dat leerlingen veel actiever en persoonlijker bij de leerstof betrekt, is een sterk alternatief.»De Koningin Paolaprijs bekroont al enkele jaren leerkrachten die projecten met hun leerlingen uitwerken. Voor het eerst staan leerkrachten natuurwetenschappen, wis-

kunde en technologie centraal.Dirk Frimout: «Ja, het idee komt van de koning en de raad van bestuur is hem daarin gevolgd. De Koningin Paolaprijs bekroonde tot nu toe

algemene projecten, maar wordt in de toekomst allicht meer thematisch gericht. Internet en de vele initiatieven om wetenschap te populariseren zijn voor leerkrachten ideale tools, we hopen ze via de wedstrijd te stimuleren om daar meer mee te doen in de klas. Daarvoor willen we ze ook bekronen. Ze vinden voor hun ideeën niet altijd steun en verdienen dus zeker een stimulans. Sommige leerkrachten werken al jaren wetenschappelijke projecten uit. Hun praktijkvoorbeelden willen we via de wedstrijd ook meer bekend maken.»Koning Paolaprijs voor basis- en secundair onderwijs. Meedoen kan tot 31 januari. Info, folder en reglement: Stichting Koning Paola – Slegerslaan 356 bus 17 – 1200 Brussel – tel. 02 762 92 51(9-13 u.) – fax 02 772 96 77 – info@sk-fr.paola.be

ONDERZOEK

Wachten met scheidenOuders kunnen beter niet scheiden als hun kinderen tussen elf en veertien jaar oud zijn. Dat stelt de Nederlandse socioloog Tamar Fischer in Didaktief. Fischer onderzocht de impact van echtscheiding op de schoolloopbaan van kinderen. Ze stelt vast dat elf- tot veertienjarige leerlingen die hun ouders zien scheiden op termijn een vol jaar minder onderwijs volgen dan oudere leerlingen. In hun overgang van lager naar secundair onderwijs hebben leerlingen blijkbaar extra behoefte aan stabiliteit in het gezin.

STATISTIEK

David Bowie en PukkelpopDertig kilometer. Verder willen vier op vijf Vlamingen zich niet verplaatsen voor een voorstelling of een concert. Theaterbezoe-kers reizen het minst ver. Dan volgen de muziekliefhebbers en ten slotte de dans-fanaten. Jonge cultuurliefhebbers (tot 29 jaar) verplaatsen zich verder dan oudere en bezoekers met hoogstens een diploma lager secundair onderwijs reizen minder ver dan hoger gediplomeerden. Voor grote uitzon-dering op de kilometerteller zorgen de grote namen. Honderden kilometers rijden voor David Bowie, Pavarotti of pakweg Pukkelpop wordt voor de meeste Vlamingen dan plots een fl uitje van een cent.Meer Vlaamse statistieken vind je op aps.vlaanderen.be/statistiek

Waarom bezorgen we kinderen die leren lezen en schrijven zoveel problemen met de sjwa? Dat is de ‘doffe e’ of ook ‘stomme e’, die te vinden is in woorden als ‘het’, ‘de’, ‘gedaan’, ‘katten’. Ze vermomt zich soms ook als ‘ij’ (zoals in ‘lelijk’) en ‘i’ (zoals in ‘haviken’). En dat zorgt soms voor heel wat verwarring, ook bij anderstaligen.«Ik doe een voorstel dat beantwoordt aan logica, pragmatiek, haalbaarheid en taalgevoel, waar dat laatste zich ook moge bevinden», antwoordt collega Joris Dennoo. «Waarom zouden we niet het

teken gebruiken dat er in het fonetisch schrift al voor gereserveerd is? De om-gekeerde ‘e’ of [∂] dus? Die ingreep zou ten minste veel verwarring uitsluiten. En dat teken zelf is niet zo revolutionair: je zet gewoon de meest bekende letter uit ons alfabet op zijn kop. Van een zachte revolutie gesproken. Ook in het letterlijke schrift, echt schrijvenderwijs dus, levert de verbinding tussen dat omgekeerde kereltje en zijn voorganger en achterligger geen problemen. Probeer het maar, dat aardige lusje; het is nog leuk ook. En waar

parkeren we deze dofferd in het alfabet? Ofwel helemaal voorop, want hij komt het meest voor, ofwel als rode lantaarn, want hij is ook maar een doffe nieuweling. Het gaat er me niet om het arme kereltje af te schaffen. Alleen: hij moet een apart schriftteken krijgen. Mijns inziens zou dat een veel zinvoller spellingingreep zijn dan dat salongemompel over de spelling anno 1995, waar een beukenboom naast een lindeboom geplant werd. Zit God immers niet in het detail? Mogen we dan niet even zinvol vitten? Dof maar duidelijk.»

TAAL

Stom, die ‘e’

PROJECT

«Wetenschap populariseren»

© K

LASSE

KLASSE NR.150 45

«Huiswerk op de computer verplicht. Mag dat?»

«Zowel voor mijn dochtertje in het vijfde leerjaar als voor mijn dochter in het

tweede jaar secundair onderwijs vragen hoe langer hoe meer leerkrachten dat ze voor huiswerk zaken opzoeken op internet en dat ze hun huistaak maken op de computer. Ze zeggen dat ze minder punten krijgen als ze het niet zo doen. Mag dat?»

Een ouder – naam en adres bekend

De overheid legt voor het basisonderwijs niets op voor huistaken, behalve dat afspraken over huiswerk in het schoolreglement moeten staan. Als daar inderdaad in staat dat een computer of internet noodzakelijk zijn, dan tekenen de ouders dat bij het begin van het schooljaar en kan de school het dan ook vragen. In het andere geval kan de school het niet verplichten. Indien een secundaire school voor het maken van huis-werk bepaalde persoonlijke zaken noodzakelijk acht, moet de school hierin steeds redelijk blijven. Gesofi sticeerde middelen, waaronder een pc kunnen uiteraard niet, maar voorwerpen als passer, atlas of woordenboek mogen als standaarduitrusting bij het verrichten van huiswerk worden beschouwd. Minder punten geven als de taak niet met de computer gemaakt is, mag helemaal niet.

Inspraak van onkundigen

Elk tijdschrift i.v.m. school en opvoeding dat je vastneemt orakelt inspraak en nogmaals in-

spraak. Meer en meer worden gezagsdragers, leerkrachten en opvoeders overspoeld door het medezeggenschap van onkundigen. In Yeti mogen scholieren vrank en vrij zeggen wat ze niet zo tof vinden aan hun leerkrachten. Ouders mogen zomaar voor hun oogappeltjes vrijstelling vragen i.v.m. het volgen van zedenleer of katholieke godsdienst. Geleidelijk aan is men bezig alle gezag in de scholen onderuit te halen. Geleidelijk aan resulteert dit in onverdraagzame burgers die tamelijk egocentrisch door het leven spurten. Men trekt blijkbaar geen les-sen uit: verkeersagressie, aanhoudende plagen van criminaliteit, een massa aangespannen processen in een overbelaste justitie, psychologen die aan de lopende band Rilatine voorschrijven...Geef onze kinderen nog meer rechten en minder plichten. We zullen wel zien waar we uitkomen.

Gie Van de Wouwer – leerkracht

«Genoeg vrouwelijk personeel»

Ik ben een lerares in het lager onderwijs. In juni 2001 studeerde ik af. Tijdens mijn tweede en derde schooljaar

schreef ik me in in de vervangingspool. Het sleutelwoord in de pool is fl exibiliteit. Maar dat deerde me niet. Toch was het niet altijd even gemakkelijk om van de ene naar de andere school te verhuizen: nieuwe collega’s, nieuwe kinderen, diverse mentaliteiten, andere werkmethodes, verschillende handleidingen en opvoedingswaarden. Ik moest me ook telkens aanpassen aan een ander leerjaar. Elke school heeft eveneens buitenschoolse activiteiten: mosselfeesten, schoolfeesten, spaghettidagen, kerstmarkten, musicals, communies. Ik ging steeds met plezier naar school en had altijd een goede band met mijn ‘snuitjes’ en met de ouders, directies en collega’s. Ondertussen heb ik al in vierentwintig scholen gewerkt. Na de zomervakantie schreef ik me weer in in de vervangingspool omdat er geen vacatures waren in de scholen in mijn omgeving. Maar dit jaar ben ik niet

geselecteerd! Ik stel me nu ernstige vragen bij de selectie-procedure van de vervangingspool. Dan is er ook nog het probleem van de vervrouwelijking van het onderwijs. Net afgestudeerde mannelijke leerkrachten kunnen meteen aan de slag. Het feit dat ze geen ervaring hebben, stoort de meeste directies niet. ‘We hebben al genoeg vrouwelijk personeel’, hoor ik van vele directies. Ik durf dit discriminatie noemen. Het onderwijs dreigt op deze manier veel beginnende leerkrachten te verliezen.

Vanessa Ferrelli - leerkracht

Zitballen

Ik kan het oudercomité bij ons op school er niet van overtuigen om zitballen aan te schaffen (ik ben

ondervoorzitster). Graag had ik reacties van mensen met ervaring in de klas met zulke zitballen.

Sigrid Deceulaer - ouder

Stuur je reacties naar Dialoog (zitbal) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel of naar red.leerkrachten@klasse.be.

«Een stok om mee te slaan»

Ik vraag met aandrang aandacht voor een aantal pro-blematieken in het onderwijs:

1. Stijging van het aantal probleemscholen.2. Leraren in probleemscholen hebben geen ‘stok’ meer

om te slaan: strafstudies, schorsingen en uitsluitingen hebben geen of voldoende invloed meer. Via uitsluitingen ontstaat een wisselwerking tussen probleemscholen.

3. De verdeling van jobs op basis van vriendjespolitiek. Het ongewisse van vacatures voor de werkzoekende.

4. De leerplicht tot 18 jaar: met als gevolg problematisch gedrag van schoolmoe zijnde leerlingen.

5. De verlengde uitstapregeling (van 55 naar 58) op basis van een lerarentekort dat enkel voor bepaalde vakken geldt. Bv: vervangingspool: er zijn meer inschrijvingen dan plaatsen voorhanden.

6. De wetgeving die zegt dat iedere leerling zonder ver-blijfsvergunning ook recht heeft op onderwijs: aantrek van illegale jongeren in probleemscholen.

7. Te weinig uren sport op school.8. Verouderde infrastructuur of te weinig up-to-date mate-

riaal.Karl Mies - leerkracht

Thuisonderwijs

Wegens omstandigheden volgen onze drie kinderen thuisonderwijs. Niet altijd

evident, maar we maken er het beste van. Jaarlijks krijgen we inspectie van het Ministerie van Onderwijs en telkens weer krijgen we een goed rapport. De kinderen leggen examens af voor de examencommissie en voldoen zo aan alle eisen die het ministerie stelt. Jammer toch dat we voor veel dingen uit de boot vallen: studiebeurzen, lerarenkaart, schoolkortingen... en gratis Klasse. Het zit er voor ons al-lemaal niet in. Het lijkt wel of we enkel verplichtingen hebben en erg weinig rechten.

Mimi Vandeweyer - ouder

Dure studiereizen

Ik zou graag even reageren op ‘Dure studiereizen’ in Klasse 148 p. 54. Ik vind het enorm jammer

dat mensen zo negatief zijn ingesteld en al heel vlug hun conclusies trekken. Leerkrachten denken niet na over dure uitgaven, directeurs steken geld in hun zak... Dit zijn jam-

mer genoeg veel voorkomende opmerkingen. Maar staat men er wel eens bij stil dat leren meer betekent dan alleen maar wiskunde en talen? Leren is ook omgaan met elkaar, samenleven, ervaringen opdoen, genieten, zelfstandigheid opbouwen en misschien iets unieks meemaken. Bovendien kunnen de ouders op de meeste scholen sparen voor deze studiereizen en kunnen ze een beroep doen op een extra tegemoet-koming (ziekenfonds en fi nanciële oplossingen van de school). Misschien moeten ouders verder kijken dan de factuur en beseffen dat hun kinderen door deze ervaring ‘rijker’ worden.

Freya De Meester - leerkracht

Ouder X heeft gelijk wanneer hij/zij in Klasse 148 p. 54 stelt

dat sommige scholen meer lijken op reis- en/of evenementenbureaus dan op educatieve instellingen. Het zou gepast zijn de bestaande 75 %-regel om te draaien in die zin dat ouders expliciet een aanvraag moeten doen bij de school om dergelijke reizen nog in te richten. Men kan zich trouwens afvragen waarom men niet kiest voor goedkopere alternatieven die

er zeker zijn en of de beoogde doelstellingen wel altijd worden gerealiseerd. Maken we van onze jonge mensen consumptieklonen of voeden we hen op tot kritische burgers in een steeds moeilijker wordende maatschap-pij? Intussen, beste ouder, kan u categoriek weigeren om deel te nemen aan exuberant dure schooluitstappen, waarmee ik zeker niet gezegd wil hebben dat iedere uit-stap waardeloos zou zijn. Ook dit nog: een universitaire studie stelt dat empirisch onderwijs zeker niet altijd de verwachte resultaten oplevert voor iedere leerling en dat het hooguit één werkvorm is uit vele anderen die zeker zo waardevol zijn!

Marc Sannen - leraar en ouder van 3 kinderen

Fanfare

Waar blijft het respect voor de stielkennis en de waardering voor de niet-vastbenoemde

leraren áls bij wijze van spreken iemand uit de plaatselijke fanfare, die in de gratie van de directie staat en een D-cursus (GPB) gaat volgen, plots een muziekleraar kan worden... Onderwijskwaliteit en arbeidsvreugde… Ja,bedankt!

Naam en adres bekend

Ouderraad geen zin?

Bedankt voor de informatie over ouderraden in

het oktobernummer van Klasse voor Ouders. Mijn dochtertje heeft pas een (moeilijk be-grijpbare) brief meegekregen van de school waarin staat dat de participatieraad vanaf 1 april zal vervangen worden door de schoolraad. De brief zegt dat de school gelooft in participatie van ouders in het schoolbeleid. Ze meldt ook dat de school verplicht is een ouderraad op te richten als minstens tien procent van de ouders erom vraagt. Maar de school vreest ‘dat die formele ouderraad de informele inspraakorga-nen voor de ouders zoals oudercontacten en oudervereniging gaat overlappen. Dat zou de participatie wellicht enkel bemoeilijken’. Zo staat het er. Ik heb de brief op 25 oktober gekregen en vóór 29 oktober moeten ouders eventuele vragen voor de oprichting van zo’n ouderraad schriftelijk bezorgen aan de directeur. Moet ik uit zulke moeilijk begrijpbare brief én de korte antwoordtermijn opmaken dat de school van mijn kind liever géén ouderraad ziet?

Een ouder – naam en adres bekend

Te weinig leerkrachten

Als jonge leerkracht zou ik toch even willen reageren op het feit dat men altijd klaagt over het tekort

aan leerkrachten. Ik ben 5 jaar geleden begonnen aan mijn opleiding tot onderwijzeres. Ik zag mijn toekomst al volledig voor ogen. Na drie jaar afstuderen, in een leuke school terechtkomen en zo mijn toekomst uitbouwen. Ik dacht: het zit wel snor, want de regering schreeuwt om meer mensen in het onderwijs. Nu 5 jaar later dus, zit ik nog altijd thuis. Ik ben in 2003 afgestudeerd. Ik heb in de loop van vorig schooljaar enkele interims gedaan. Ik ben in het totaal zo’n 2 maanden aan het werk geweest. Ook voor de onderwijspool ben ik al 2 jaar pogingen aan het doen. Tevergeefs. Waarom zouden

mensen dan nog voor het onderwijs kiezen? Om je zo te laten ontmoedigen? Ik zie mijn toekomst al niet meer weggelegd in het onderwijs. De eerste 10 jaar is er voor mij nergens een plaatsje. Moet ik daarop wachten? En dat terwijl zoveel oudere leerkrachten hun plaats gerust willen afstaan, maar niet mogen omwille van de verhoogde uitstapleeftijd. Ik hoop dat de nieuwe onderwijsminister daar eens bij stilstaat.

Kelly Schouteden – leerkracht

Lachen en uitlachen

Dat de leerkracht Frans verliefd was op de taal, en de leerlingen ermee verleidde. Dat ze ellenlange

verhalen kon vertellen, en een juist accent had. Het was allemaal vanzelfsprekend. Niemand die aan bedanken dacht, want ze was streng, en gaf bergen huiswerk. Gefoeter, en gelukzalige glimlachjes als ze er niet was. Gemompel bij een zoveelste Frans verhaal. En toen kwam het einde van het schooljaar. Eerste graad uit, en hoera, een verse portie halfversleten leerkrachten. Voor Frans misschien wel eentje dat minder zaagt of straft. Maar toen we binnenkwamen woonden we plots in een ‘majson’ en ‘Qu’est-ce que vous voulez saver de moi?’. Frans werd lachen en uitlachen. En toen zijn we naar onze oude, strenge en sture leerkracht gestapt. Dank u wel, mevrouw.

Leerling – naam en adres bekend

Doel van onderwijs

Wat is het humane rendement van het onderwijs? De vaardigheden

(organiseren, plannen, zich inleven, overleg-gen…), kennis, mentaliteiten enz. die je nodig hebt in je privé-, beroeps-, gezins-, vrijetijds- en sociaal leven komen nauwelijks aan hun trekken in het onderwijs. Het doel van het onderwijs is toch de voorbereiding van het leven na en tijdens de onderwijsperiode. Bijvoorbeeld: een belastingsbrief invullen, een huis kopen

of verbouwen, verhuizen, EHBO, hoe zich gedragen in het verkeer, huishoudelijke taken (een kraan herstellen, de strijk doen, koken, wassen, bewust winkelen, een huurcontract aangaan, een lening afsluiten, omgaan met een gsm / betaal- en kredietkaarten, budgetbeheer, zinvol reageren op beleidsplan-nen, zoals een milieubeleidsplan, confl icthantering, een relatie opbouwen, een aangename werk/thuissfeer maken, omgaan met specifi eke emoties zoals verdriet, op reis gaan (een stafkaart lezen), genieten van, tijd maken voor, bewust omgaan met je lichaam (overgewicht, te weinig beweging), globalisering, individualisatie, een visie hebben enz, enz.

Frank Van Campe - leerkracht

Ik had eens geen centen en het was sinterklaas. Mijn kinderen hadden een mooie brief geschreven en de schoen klaargezet met de nodige tekeningen van het speelgoed en snoepjes. Ik vond dit echt vervelend en pijnlijk want wilde toch mijn kinderen geven wat een ander kind ook krijgt. Maar het ging niet. In een dienst waar armen samen komen had ik zo goed mogelijk speelgoed en dingen kunnen verzamelen om aan mijn kinderen te geven. Ik wat blij natuurlijk: beter iets dan niets. ‘s Avonds toen de kinderen in bed lagen ging ik kijken en het klaarzetten. Ik wist niet waar ik het had: ik had speelgoed waar al mee gespeeld is en ook een autobaan met stukjes weg en een knikkerbaan met

kapotte dingen. Ik heb geprobeerd dit te plakken en dat lukte wel dacht ik. Zo goed ik kon zette ik de dingen klaar voor hen en met de snoepjes. De dag was er. De kinderen waren zo in hun nopjes en ze riepen me op ‘mama de sint is geweest, kom je kijken’. Ja, ik uit mijn bed en ik blij omdat ze blij waren en dacht even: het valt niet op. Ja banaan, dit geluk was maar van hele korte duur want ze hadden het speelgoed nog niet goed bekeken. Ineens waren ze stil. Ik ook natuurlijk. En dan vroeg een van mijn kinderen: ‘mama dit hebben we niet gevraagd aan de sint, die heeft iets verkeerd gebracht’. Toen zagen ze en zeiden: ‘er is mee gespeeld’. ‘En er zijn stukjes weg.’ Ik wist

helemaal niet wat ik moest zeggen, ik was van slag. Ineens zeiden ze van: ‘Mama zijn wij dan zo stout geweest dat de sint nu dit gebracht heeft? Ik ging even weg want dat was kwetsend hoor. Teleurgesteld en zonder dat ik dit kon rechtzetten moesten ze het er maar mee doen. In de school hoorden ze de kinderen stoefen met hun speelgoed. Brigitte is moeder van Jorn (7), David (12), Jimmy (14) en Candy (17). Ze hebben het thuis niet breed. Elke week schrijft ze in haar dagboek over de ervaringen met de kinderen op school. Je kan haar dagboek (en dat van vier andere ouders) volgen op www.klasse.be/ouders/blog

De sint heeft iets verkeerd gebracht

BLOG (2 )

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 – red.leerkrachten@klasse.beVragen? - Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. - Op edulex.vlaanderen.be vind je alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.150 • december 2004

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann Devos, Veerle Devos, Jan T’Sas, Tessa Van der Cruyssen, Michel Van Laere en Bert Vermeulen, m.m.v. Leen Leemans, Karl Musschoot, Geert Neirynck en Kris VanhemelryckRedactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en leerlingenkaart Patrick De Bus-scher, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Valvekens, Sonja Van DroogenbroeckHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann NevensVormgeving Artefact, Leuven

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 BrusselAbonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Gepensioneerde en ter beschikking gestelde leerkrachten en ook individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor de laatstejaars lerarenopleiding en individuele abonne-menten voor studenten uit het eerste of tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be).

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95Tel. Leerlingenkaart 02 553 96 88

46 KLASSE NR.150

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.150 • December 2004 www.klasse.be

DE PLANNEN VANDE PLANNEN VANDE MINISTERDE MINISTER

IN ELKE KLASIN ELKE KLASZIT DYSLEXIEZIT DYSLEXIE

LEKKER LOGERENLEKKER LOGERENIN LIMBURGIN LIMBURG

LEREN VOOR DE TOETS

WIN!WIN!

15jaar

Kies de leukste cover. Zie p. 2.