nederlands auschwitz c o m i t é

m e i 1 9 6 5 secr. voorlopig: v. Walbeeckstraat 9hs, amsterdam-w., post­giro 2 9 3 0 8 7 bankrek.: amsterdamsche bank nr 1 0 6 5 4 0 , bijk.: van baer­lestraat amsterdam z.

Na de meidagen D e z e w e k e n h e e f t de bevri jding, die 2 0 j a a r a c h t e r ons l igt , in h e t m i d d e l p u n t v a n h e t N e d e r l a n d s e o p e n b a r e l e v e n g e s t a a n . V a n vri je d a g e n t o t e x t r a - n u m m e r s , s c h o o l - t e n -t o o n s t e l l i n g e n t o t t . v . - m a n i f e s t a t i e s , h o e o o k g e s l a a g d , zij b e w e z e n één d i n g : de vi jfde m e i is s p r i n g l e v e n d , m o e t en k a n d a t o o k blijven, o m d a t de j e u g d , in h e t b i jzonder de k i n d e ­ren d e z e hebben a a n v a a r d , t o t iets v a n h e n ­z e l f g e m a a k t . W i j b e h o e v e n slechts te wijzen o p de u i t g a v e v a n eigen p l a k - en t e k e n b o e k e n , m e t eigen opstel len en gedichten v a n s c h o ­lieren, o p de v o o r s t e l l i n g d o o r m i d d e l b a r e schol ieren ( o n d e r leiding v a n een toegewijde l e r a a r ) v a n een g r o o t a a n t a l scènes v a n B r e c h t s „ V r e e s en el lende v a n het d e r d e r i j k " in de S t a d s s c h o u w b u r g . D a t s t e r k e v o o r t l e v e n is misschien h e t meest b e m o e d i g e n d v o o r ons , die dagelijks h e r d e n ­ken en z o n d e r bevr i jding a l l a n g niet m e e r v a n d e z e a a r d e z o u d e n zijn. E r is na tuur l i jk geen denken a a n h i e r o p de reeks v a n p l e c h t i g h e d e n , u i t g a v e n en t o e ­s p r a k e n in t e g a a n , hoogstens te v e r m e l d e n , d a t t w e e A m s t e r d a m s e w i j k c e n t r a o p de v i e r d e m e i de m e d e w e r k i n g v a n een lid v a n ons c o m i t é hebben g e v r a a g d . Z o h e e f t de r e d a c t r i c e v a n di t b l a d in d e A d m i r a l e n -b u u r t o p een v r o u w e n b i j e e n k o m s t de zin v a n h e t h e r d e n k e n en in de o u d e b i n n e n s t a d v o o r s c h o o l k i n d e r e n een tentoonste l l ing o v e r de o o r l o g t o e g e l i c h t .

T e n t o o n s t e l l i n g e n zijn e r o p v e l e p l a a t s e n g e h o u d e n , in v e l e scholen, z o w e l bi jzondere als o p e n b a r e , d o o r de leer l ingen z e l f i n g e ­r i c h t , v a a k v a n eigen w e r k , een getuigenis o o k v a n d e loffel i jke i n s p a n n i n g v a n de d o ­centen .

B i j z o n d e r belangri jk is de r o n d r e i s v a n de t e n t o o n s t e l l i n g v a n de v r i e n d e n k r i n g S a c h -senhausen, gewijd a a n bezet t ing , k a m p e n enz . , d o o r ons a a n g e v u l d m e t een deel o v e r d e p o r t a t i e en A u s c h w i t z tijdens de b e v r i j -d i n g s w e e k in de U t r e c h t s e B u u r k e r k — m e t een r e c o r d b e z o e k .

I n de h o o f d s t a d is bij d e 2 0 s t e h e r d e n k i n g v a n de bevr i jding d r u k g e ë x p o s e e r d : z o in het A n n e F r a n k h u i s ( w a a r h e t N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o m i t é in a p r i l w e e r een f o r u m ­a v o n d , v o o r a l b e z o c h t d o o r belangstel lenden ui t h e t o n d e r w i j s , h e e f t g e h o u d e n ) : w e r k v a n een Israël ische schi lderes . D e dienst v o o r s o ­c ia le z a k e n d e r g e m e e n t e A m s t e r d a m b o o d een v i e r t a l j o n g e k u n s t e n a a r s de gelegenheid hun visie o p de o o r l o g s j a r e n t e t o n e n . H e t t r e f f e n d s t en d o e l t r e f f e n d s t v a n de m e i ­exposi t ies a c h t e n wij die in de W a a g , w a a r m e n zien k a n h o e v i e r Tsjechische k u n s t e ­

n a a r s hun e r v a r i n g e n en i n d r u k k e n v a n T h e ­res ienstadt in die k a m p s t a d z e l f v o o r a l t i jd hebben n e e r g e l e g d . A l l e n zijn in A u s c h w i t z v e r m o o r d en m e n bedenkt m e t eerbied , w a t h e t gekost m o e t hebben o m d e z e b l a d e n , ar t i s t ieke d o c u m e n t e n uit een v o o r p o r t a a l v a n die m o o r d d a a r te m a k e n en t e b e h o u ­den . H e t s temt o n s c o m i t é t o t g r o t e v o l ­doening , d a t h e t e r z o wezenli jk t o e h e e f t k u n n e n bijdragen, d a t d e z e w e e r s l a g v a n g e ­d o e m d l e v e n binnen de o u d e w a l l e n in ons l a n d s k w a m en o p 4 m e i k o n w o r d e n g e ­o p e n d . O p 4 m e i v e r s c h e e n o o k „ D o c u m e n t e n v a n de J o d e n v e r v o l g i n g in N e d e r l a n d 1 9 4 0 - 1 9 4 5 " , een bi jzonder z o r g v u l d i g u i t g e z o c h t e en u i t ­g e g e v e n v e r z a m e l i n g , die de s c h a n d e v a n h e t n a z i d o m bij h e t v e r d e l g e n v a n de joodse b e ­v o l k i n g v a n N e d e r l a n d open en b l o o t legt . D e bundel g a a t v e r uit b o v e n de eerste o p ­z e t , een c a t a l o g u s v o o r de d o c u m e n t a t i e v a n h e t J o o d s H i s t o r i s c h M u s e u m , ( u i t g a v e P o l a k & v a n G e n n e p ) . H i e r m e e zijn wij a l b e l a n d in de s t r o o m v a n publ ica t ies , die bij de 2 0 s t e v e r j a a r d a g v a n de bevri jding v a n o n s l a n d het l i cht hebben gezien. D i e s t r o o m is z o b r e e d , d a t ze l fs h e t s ignaleren ondoenli jk is. W e l wijzen w i j h i e r o p die s t r o o m zelf , die o p een b e h o e f t e d u i d t , w a a r a a n soms w e l , d a n niet , w e r d v o l d a a n . I n de eerste p l a a t s d a n h e t eigenlijke m o n u ­m e n t in o p d r a c h t v a n de o v e r h e i d o p g e z e t en in d e z e d a g e n o p g e l e v e r d , h e t g e s c h r e ­v e n m o n u m e n t „ O n d e r g a n g " , de v e r v o l g i n g

A l s l id v a n h e t N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o m i ­t é h e b i k d e e l g e n o m e n a a n d e ' p e l g r i m a g e ' , de t o c h t n a a r de v e r n i e t i g i n g s k a m p e n A u s c h ­w i t z en M a j d a n e k , t e r gelegenheid v a n de 2 0 s t e v e r j a a r d a g v a n de bevri jding v a n A u s c h w i t z . D a a r is t o e n de eerste steen v o o r h e t i n t e r n a t i o n a l e m o n u m e n t gelegd . O p u i t n o d i g i n g v a n de j o o d s - m a a t s c h a p p e ­lijke o r g a n i s a t i e en d e r e d a c t i e v a n d e J i d -disje k r a n t „ D i e V o l k s s t i m m e " heb ik deel g e n o m e n a a n een s y m p o j i u m v a n jiddisj sprekende v e r t e g e n w o o r d i g e r s v a n v e r s c h i l ­lende l a n d e n : d a a r ik een P o o l s e jodin ben, is h e t J i d d i s j mijn m o e d e r t a a l . E r w e r d v a n g e d a c h t e n gewisseld o v e r hit v r a a g s t u k v a n d e v e r j a r i n g v a n o o r l o g s m i s d a d i g e r s , d e m o o r d e n a a r s v a n ons v o l k . D e z e gesprekken

en v e r d e l g i n g v a n het N e d e r l a n d s e J o d e n ­d o m 1 9 4 0 1 1 9 4 5 " , d o o r p r o f . d r . J . P r e s s e r . H e t b o e k b e a n t w o o r d t één, m a a r d a n l a n g ­l o p e n d e v r a a g : hoe ging de v e r s c h r i k k i n g in zijn w e r k ? H e t d o e t t a l l o z e v r a g e n r i jzen, w a a r o p het a n t w o o r d w e l eens v a n beslis­sende betekenis v o o r de t o e k o m s t k a n zijn. H e t t o o n t , h o e een k r a n k z i n n i g e w a a n i d e e in m i s d a d i g e m a a r m a c h t i g e h a n d e n m e t b e ­h u l p v a n alleen m a a r gedienst ige , g e d w e e ë o f o n n a d e n k e n d e helpers in al le o f f i c i ë l e g e ­ledingen een o n v o o r s t e l b a r e s l a c h t i n g t e w e e g b r a c h t . E n di t o n d a n k s h e l d h a f t i g v e r z e t , d a t e c h t e r nauweli jks één p r o c e n t v a n d e p l a a t s r u i m t e kreeg .

H e t o v e r w e l d i g e n d e succes v a n h e t g o e d a a n g e k o n d i g d e boek is een o n d e r w e r p o p z i c h z e l f (er w o r d t al een d e r d e d r u k v o o r ­b e r e i d ! ) ; wij k u n n e n ons niet h e r i n n e r e n d a t e r o o i t a a n enig d r u k w e r k z o v e e l a a n d a c h t in de gehele pers is bes teed . W i j zul len n i e t t r a c h t e n dit verschijnsel te v e r k l a r e n , m a a r spreken slechts de h o o p uit , d a t d i t u i t v o e ­rige, verschr ikkel i jke b o e k , d a t conclusies a a n de l e z e r o v e r l a a t , d e z e niet s lechts t o t schuldbetuigingen m a g leiden, z o a l s m e n e r z o v e l e h e e f t k u n n e n l e z e n , m a a r o o k t o t h e t s c h e r p e r i n z i c h t v a n de g e w a a r s c h u w d e m a n o f v r o u w . W a n t het g e e f t een c o m p l e e t b e e l d v a n de w i j d v e r t a k t e m a c h i n e r i e v a n h e t f a s ­cist ische m o o r d g r o o t b e d r i j f , t e b e g i n n e n m e t de J en een enkel o n t s l a g en e i n d i g e n d bij de schoors tenen v a n B i r k e n a u , die t w e e j a a r l a n g elke w e e k de as v a n d u i z e n d v e r m o o r d e N e d e r l a n d s e joden v e r s p r e i d d e n . . . E e n g o e d g e c o n s t r u e e r d r a d e r w e r k , w a a r de o p p e r -m o o r d e n a a r m a a r een h a n d l e b e h o e f d e o v e r t e h a l e n , o m de kleineren, d e h a n d l a n g e r s , t o t o n d e r de a m b t e n a r e n , t o t o n d e r d e s l a c h t ­o f f e r s toe in b e w e g i n g te z e t t e n . Z o w e r k t e i m m e r s h e t n a z i s y s t e e m . E n wij l e v e n n o g steeds m e t m o o r d e n a a r s .

E . T .

zijn, o n d a n k s de g r o t e v e r s c h e i d e n h e i d v a n p o l i t i e k e en m a a t s c h a p p e l i j k e o p v a t t i n g e n v a n de a a n w e z i g e n in z e e r g o e d e e n k a m e ­r a a d s c h a p p e l i j k e v e r s t a n d h o u d i n g v e r l o p e n . A a n h e t slot w e r d een o p r o e p t o t a l le j o d e n ui t alle l a n d e n en al le k r i n g e n o m z i c h t e v e r e n i g e n in de strijd t e g e n e lke v e r j a r i n g s ­termijn ten gunste v a n he n die schuldig s t a a n a a n h e t onnoemeli jke leed en ver l ies a a n mensenlevens , d a t d o o r H i t l e r - D u i t s l a n d d e o n d e r d r u k t e v o l k e n en in h e t b i j z o n d e r de joden , is a a n g e d a a n H i e r o n d e r v o l g e n de h o o f d z a k e n v a n d e z e o p r o e p .

E . K o r p e r E i s e n s t a d t

(zie pag. 2)

Jiddisje schrijvers tot alle joden:

Vertel het uw kinderen!

(Vervolg van pag. 1) Jubilerende studenten waarschuwen

Wiesenthal: W a t doen tegen herhaling? De strijd tegen de verjaring beeft bewezen hoe eenstemmig het verlangen is naar waardig en vastberaden verzet tegen de erfgenamen en beschermers van de nazi-moordenaars.

H e t a a n d e e l v a n de joodse v o l k s m a s s a ' s a a n de p r o t e s t a c t i e w a s een belangr i jke bi jdrage t o t de a l g e m e n e strijd v a n alle v o l k e r e n t e ­gen het m i n a c h t e n d e r n o r m e n v a n de r e c h ­ten v a n de m e n s d o o r d e r e g e r i n g v a n de B o n d s r e p u b l i e k , ten b a t e v a n de schuldigen a a n v o l k e r e n m o o r d . H e t besluit v a n de B o n d s r e g e r i n g o m de v e r j a r i n g s t e r m i j n 4 'A j a a r o p te schuiven is o n g e t w i j f e l d een resul ­t a a t v a n het g r o t e v o l k s p r o t e s t in alle l a n ­den, d o o r eensgezind stelling n e m e n v a n j o ­den in de gehele w e r e l d . Het besluit van de Bondsdag van West-Duitsland b e tek ent in werkel i jkheid bevestiging van de verjaring, die alleen v o o r een korte s p a n n e tijds is uit­gesteld en h e e f t ten doel de publieke opinie in de wereld te demobiliseren en de g r o e i e n ­de v o l k s v e r o n t w a a r d i g i n g v a n de bescher ­mers d e r H i t l e r - m o o r d e n a a r s a f te w e n d e n o m o p die m a n i e r een a l g e m e n e en def ini t ie ­v e amnest ie te bewerks te l l igen v o o r hen, die schuldig zijn a a n de s m a r t en het lijden v a n ons v o l k en alle v o l k e n v a n de b e z e t t e gebie­den . I n d e z e s i tuatie v o e l e n wij ons g e d w o n ­gen een v u r i g b e r o e p te d o e n o p al le j o o d s e mensen en or gan is a t ies in de gehele w e r e l d . L a a t U w v e r z e t niet v e r z w a k k e n t e g e n h e t i n t r e d e n v a n v e r j a r i n g v o o r de schuldigen, die een d e r d e v a n ons v o l k l ieten v e r s t i k k e n , vergassen en v e r b r a n d e n in de c r e m a t o r i a v a n de v e r n i e t i g i n g s k a m p e n ! R i c h t U t o t U w p a r l e m e n t e n m e t de v e r m a n i n g alles te doen o m a m n e s t i e v o o r de H i t l e r b e u l e n te belet ten.

Eis t d a t de schuldigen a a n v o l k e r e n m o o r d v o o r het g e r e c h t k o m e n !

A A N A L L E J O O D S E M E N S E N D I E D E P E N O F H E T W O O R D V O E R E N !

A a n alle joodse schri jvers , journal is ten , m e d e ­w e r k e r s v a n r a d i o en televisie , a a n alle r e d e ­n a a r s en d o c e n t e n : l a a t U w w o o r d v a n t o o r n en protes t tegen het bedriegeli jke besluit v a n de B o n d s d a g , tegen v e r g e v i n g s g e z i n d h e i d j e ­gens de schuldigen a a n heel ons g r o t e o n g e ­luk luid en ged u r ig k l i n k e n !

J O O D S E V A D E R S E N M O E D E R S !

V e r t e l U w k i n d e r e n v a n het leed en de h e r o -ische strijd v a n ons v o l k d a t in de gelederen v a n de ant i - fasc is t i sche c o a l i t i e , in de p a r t i -sanen-afdel ingen en in h e t b i j z o n d e r tijdens de o p s t a n d e n in de get to ' s v a n W a r s c h a u en B i a l y s t o k , in de d o d e n k a m p e n v a n T r e b l i n k a en Sobibor , h e e f t ges t reden. I n d e z e strijd hebben zij h u n o n o m s t o t e l i j k e m o e d , hun v a s t b e r a d e n h e i d g e t o o n d o m de fascist ische, rassistische en ant isemit ische pest te bestrijden. L a t e n wij de v e r b o r g e n n a z i - m o o r d e n a a r s o p s p o r e n en o n t m a s k e r e n en eisen, d a t zij h u n v e r d i e n d e s t r a f o n t v a n g e n .

L a j b D o m b , H e r s c h S m o l a r , D r . D a v i d S w a r d , J i d l K o r m a n , E d w a r d R e i b e r , B e ­stuursleden v a n de J o o d s e C u l t u r e e l - M a a t -schappeli jke O r g a n i s a t i e in P o l e n . A a r o n Vergel i s , h o o f d r e d a c t e u r v a n S o w j e t i -sche H e i m l a n d , het J i d d i s j e t i jdschrif t v o o r l i t e r a t u u r en kunst te M o s k o u . H e r s c h P o l i a n k e r , J i d d i s j e schri jver te K i ë w . Sj loime R a b i n o w i t s j , j o u r n a l i s t te M o s k o u . Sj loime G r a j e k ( S t e f a n ) , v o o r z i t t e r v a n de B o n d v a n J o o d s e G e t t o - s t r i j d e r s in I s r a ë l . Z i p o r a G o e t n i k , secretaresse v a n de B o n d v a n J o o d s e G e d e p o r t e e r d e n in F r a n k r i j k . Z a l m a n B r i e r , bestuurslid v a n de B o n d v a n J o o d s e G e d e p o r t e e r d e n in F r a n k r i j k . M a u r i c e R o s e n b l u m , v o o r z i t t e r v a n de B o n d v a n J o o d s - M a a t s c h a p p e l i j k e O r g a n i s a t i e s in F r a n k r i j k .

E v a K o r p e r , l id N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o ­m i t é . A n deze lijst zijn tijdens de p l e c h t i g e 2 2 s t e h e r d e n k i n g v a n de o p s t a n d in h e t g e t t o v a n

„Aan het aandenken van miljoenen kinderen en aan onze kinderen zijn wij het schuldig voort te gaan", aldus Simon Wiesenthal dezer dagen op een studentenbijeenkomst ter inleiding van de film „Het dagboek van Anne Frank" te Amsterdam. Het is ook ons standpunt. En wij weten het naar waarde te schatten, als jonge mensen, die een mijlpaal vieren, dit gebruiken om te wijzen op de misdaad van het fascisme en de gevaren, die nog bestaan. Dit deed de ASVA, de over­koepelende studenten-organisatie aan de uni­versiteit van Amsterdam, deze maand twintig jaar oud, net als velen van haar leden en de bevrijding. Men heeft dit lustrum gevierd met een reeks films over het nazidom, de hervertoning van de film over het 'Achter­huis' en een uitnodiging aan ing. Wiesenthal. Deze richtte zich met de vraag uit de aan­hef tot zijn gehoor van studenten en ver­telde, dat hij de man, die de familie Frank in 1944 arresteerde, heeft opgespoord, omdat hij kinderen van Anne's leeftijd in Linz hoorde zeggen, dat zij niet bestond: Anne Frank „ein jüdischer Schwindel"! Hij wilde bewijzen, dat deze jeugd misleid is. Uit soort­gelijke motieven sprak hij ook voor studen­tenclubs als 'Teutonia' in Baden-Baden, waar hij dankbaar werd aangehoord. „Men moet de misdadigers vervolgen tot de

D e k i n d e r e n v a n 10 t o t 15 j a a r , v o o r w i e P i e r r e J a n s s e n dit boekje schreef , zullen m i s ­schien w a t l a n g e r stil blijven en z e k e r o o k v o o r en n a de v ierde mei nog w e l eens den­ken a a n de r a k e fo to ' s ( v a n H a n s S a m s o n , die v o o r ons a p r i l n u m m e r o o k een f o t o h e e f t a f g e s t a a n ) . E n o o k de v o l w a s s e n e m a a k t z ich d a a r niet snel v a n los, z o m i n als v a n J a n s -sen's s l o t w o o r d e n : „ H e t valse g e l o o f in de h a a t heef t d o o d ge­z a a i d o v e r de w e r e l d , vi jf j a a r lang. Mensen w o r d e n niet geboren o m o p een s lagveld te s te rven , o f o m d o o d g e s c h o t e n te w o r d e n . Mensen w o r d e n geboren o m te leven. Ji j leeft . D e n k a a n de mensen, die w e v e r l o r e n hebben, toen. Mensen precies zoals jij en i k " . E r is, nu als een soor t a f k o o p de t w i n t i g s t e vijfde mei in den b r e d e en off ic ieel is g e ­v i e r d , heel w a t te doen geweest o m de v r a a g hoe dit m o e t en zelfs w a t a a n de jeugd o v e r de z w a r t e j a r e n m o e t w o r d e n v o o r g e l e g d . Juis t o m de o n w i l hier , de ongewisheid , hoe het m o e t , e lders , kan m e n de u i t g a v e v a n dit boekje niet genoeg toejuichen. O m de o p z e t , de t o o n , de u i t v o e r i n g , die alle t e z a -

LEVENSLANG Langzaam aan loopt het Auschwitz-proces te Frankfort af. Tegen de grote meerderheid der verdachten heeft de procureur-generaal levenslang, thans de maximumstraf in West-Duitsland, geëist. Daaronder is ook dr. Lucas, de „medicus", die allerlei selecties heeft uit­gevoerd, zoals o.a. twee leden van het Ne­derlands Auschwitz Comité op het proces hebben getuigd. Men ziet hieraan nogmaals de betekenis van het verzamelen van mate­riaal tegen de kamp-SSers en andere nazi-misdadigers en van de berechting. De vonnissen in het Auschwitz-proces wor­den deze zomer verwacht.

schuldige generatie geheel uitgestorven is", vindt Wiesenthal. „Het is niet alleen een Europees probleem, ons werk tegen de vol­kerenmoord heeft voor de hele wereld bete­kenis, tot in het kleinste dorp. Nooit meer mogen zulke begaafde en alle andere kinde­ren in zulk een noodlottige situatie komen. De heer Wiesenthal heeft op een persconfe­rentie het aantal thans in de Bondsrepubliek verblijvende nazi-misdadigers geschat op een 80.000, velen van hen in openbare functies; men vindt hen op alle departementen van de regering te Bonn, zoals Vialon, nu staats­secretaris voor economische ontwikkeling, toen financieel leider en handelaar in joodse gevangenen en grafstenen te Riga! Men moet vooral de ambtenaren van de „Zivilverwaltung" in Polen en Tsjechoslo-wakije opsporen, aldus Wiesenthal, ook zij hebben gruwelijke misdaden gepleegd. Reden temeer, waarom verjaring ontoelaatbaar is. Ook de zg. neo-fascistische bewegingen volgt Wiesenthal en hij interesseert zich voor hun geldgevers.

Naar aanleiding van de kansen op berech­ting in Oostenrijk merkte hij op: dat dit vlak voor verkiezingen nauwelijks plaats vindt: „De vermoorden hebben geen kiesrecht, de moordenaars wel".

m e n de i n h o u d , de substant ie e r v a n u i t m a ­ken. P i e r r e J a n s s e n r i c h t z ich o n o m w o n d e n t o t zijn lezer , de kinderl i jke en o o k de v o l ­wassene , en l a a t die niet m e e r los. H i j schijnt h e m niets te v e r t e l l e n , hij l a a t de kleinste lezer en ki jker zien, w a t d e z e eigenlijk al ge­zien heef t , misschien z o n d e r het te beseffen. E n d a t besef p r a a t P i e r r e J a n s s e n n i e m a n d in, hij g a a t e r v a n uit . Z o s laagt hij erin niet al leen een v o o r t r e f f e ­lijke t o e l i c h t i n g bij o n z e v o o r n a a m s t e o o r -logs- en v e r z e t s m o n u m e n t e n te schri jven, m a a r zelfs nog een e v e n k n a p p e als b e k n o p t e schets v a n N e d e r l a n d in oor logst i jd , geheel a f g e s t e m d o p het kind, zoals hij ze l f w a s en v e r m e l d t , toen de o o r l o g u i t b r a k , en d a a r o m n o o i t k i n d e r a c h t i g . D i t kleine boekje biedt een h o u v a s t v o o r allen, die z o e k e n h o e k i n d e r e n bekend te m a ­ken m e t o o r l o g , o n d e r d r u k k i n g en v e r z e t , in o n z e d a g e n gezien. M e n za l e r menige t r e f ­f e n d e g e d a c h t e in v i n d e n , die o o k een o u d e r e a a n h e t n a d e n k e n zet . Iets heel b r u i k b a a r s .

E . T . ( S a m s o m , ƒ 1 . 4 0 ) .

Gereedschappenhandel

Gebr. Tertaas Oude Schans 73 Amsterdam tel. 37123

W a r s c h a u t o e g e v o e g d : D a v i d Z e l t z e r , joodse schri jver te N e w Y o r k . H e r s c h L o i f e r , m e d e w e r k e r v a n joodse c u l ­ture le o r g a n i s a t i e in U r u g u a y .

M a x S a l z m a n n , m e d e w e r k e r a a n joodse c u l ­ture le o r g a n i s a t i e in A r g e n t i n i ë . C h a r l e s E isen , bestuursl id B o n d v a n A n t i ­naz i - s t r i jders in A u s t r a l i ë .

„Een paar minuten is het stil

Het appèl van Auschwitz Een gevangene beklimt de tribune. Tromgeroffel. De gevangene: Bi jna n i e m a n d o p de A p p e l ­p l a a t s en ik zie heel a n d e r e kleding. D e p o o r t is nu gesloten en o p h e t p e r r o n k o m e n t h a n s geen t r e m e n m e e r a a n . D e w i n d w a a i t d o o r de o p e n b a r a k k e n ; de v u r e n v a n de c r e m a t o r i a zijn g e d o o f d ; de cellen zijn leeg, b l o k elf is leeg, n i e m a n d m e e r o p p a d en v e l d .

Gij zijt e r niet m e e r . G i j bent e r niet m e e r , b e h a l v e d a t h a n d j e v o l geredden. M a a r ik w e e t . T o c h zijt Gij hier . U bent o n ­d e r ons , in de s c h a d u w e n v a n de b a r a k k e n . U bent a a n w e z i g , in de a a r d e v a n dit k a m p , U bent e r in de as , in deze m e t l i c h a m e n o p ­g e v u l d e g r a v e n , in de a t m o s f e e r o m ons heen, in de l u c h t . U bent in ons. U bent hier , in ons bloed en in ons h a r t . T o t jullie spreek ik, gij d o d e n v a n A u s c h ­w i t z . I k r o e p jull ie , de v e r m o o r d e n , jullie de s l a c h t o f f e r v a n de m i s d a a d , de m a r t e ­l a r e n . Tromgeroffel. Het koor zegt: W i j gedenken jullie in ere . I k r o e p jullie die in gevangenissen en o p s t r a a t zijn o m g e k o m e n , jullie die m e t de bijl in M o a b i t o n t h o o f d w e r d e n , die in P o z n a n w e r d e n g e d o o d d o o r de valbij l , jull ie d e v e r ­m o o r d e n v a n A l e j a S z u c h , jullie de g e h a n ­genen a a n de k a m p g a l g e n , de s l a c h t o f f e r s v a n M a u t h a u s e n , R a v e n s b r ü c k , N e u e n g a m m e , B u c h e n w a l d . G r o s s - R o s e n en M a j d a n e k . I k r o e p jullie, die gefusi l leerd w e r d e n bij de d o d e n m u u r v a n A u s c h w i t z en in B a b i J a r bij K i e w , jullie uit het bos v a n P a l m y r a , jullie o n d e r d e m u r e n d e r W a r s c h a u e r h u i ­zen en in de g r a v e n v a n de M o n t V a l é r i e n , jullie uit vest ing V I I in P o z n a n en de fus -s i l ladeplaatsen in de steden v a n G r i e k e n l a n d , B e l g i ë , H o l l a n d en J o e g o s l a v i ë . I k r o e p jullie, bij b o m b a r d e m e n t e n v e r ­b r a n d , die o m k w a m e n in de in b r a n d g e ­stoken g e t t o h u i z e n en b o e r e n w o n i n g e n , jullie de m a r t e l a r e n uit h e t gebied v a n Z a m o j s z c en uit O r a d o u r , uit het Bjelorussische M i n s k , het H o l l a n d s e P u t t e n , het Tsjechische L i d i c e , uit het S lavische N e m e c k a en uit de o n t e l -b a r e n P o o l s e en Servische d o r p e n . Het koor zegt: W i j gedenken jullie in ere . Ik r o e p jullie, die m e t de k n u p p e l w e r d e n neerges lagen langs de weg , bij de s l a v e n a r ­beid en o p de a p p e l p l a a t s , ik r o e p jullie m a r ­t e l a r e n v a n de s t r a f k a m p e n , d w a n g a r b e i ­ders , s laven v a n de B u n a en I G - F a r b e n , v a n de A E G K r u p p en G o e r i n g - c o n c e r n s , jullie g e v a n g e n e n in de mijnen in D o r a en de S o w -j e - h e u v e l s , de g e v a n g e n e n in de o n d e r g r o n d ­se bedri jven, d o o d s t u n n e l s , holen v a n de mis­d a a d . Ik r o e p jullie, die a a n ui tput t ing g e ­s t o r v e n , langs de w e g d o o d g e v r o r e n en n e e r ­geschoten bent . I k r o e p juliie, m a r t e l a r e n v a n L e n i n g r a d en in h e t g e t t o t o t de h o n g e r d o o d v e r o o r d e e l d e n , jullie die zijn v e r h o n g e r d in de k e r k e r s , jullie die g e d u r e n d e de k a m p ­e v a c u a t i e s o m het l e v e n zijn g e b r a c h t . I k r o e p jullie, v e r m o o r d d e kr i jgsgevangenen, s l a c h t o f f e r s v a n in w i t t e jas gepleegde m i s ­d a d e n , jullie die d o o r phenol - injec t ies en o p o p e r a t i e t a f e l s zijn v e r m o o r d , jullie die ten­g e v o l g e v a n m e d i s c h e m i s d a d e n en m i s d a d i g e e x p e r i m e n t e n g e s t o r v e n zijn. Tromgeroffel.

I k r o e p jullie, s l a c h t o f f e r s v a n de gruweli jk­ste m i s d a d e n , jullie uit de s t r o o m v a n m i l j o e ­n e n , die „ d o o r de s c h o o r s t e e n bent g e g a a n " ik r o e p jullie, die d o o r u i t l a a t g a s en c y c l o o n -gas w e r d v e r g i f t i g d . J u l l i e , s l a c h t o f f e r s v a n de g a s k a m e r s , jullie m a r t e l a r e n v a n A u s c h ­w i t z , B i r k e n a u en M a j d a n e k , Sobibor en B e l z e c , T r e b l i n k a en R o g o z n i c a , jullie die in z o g e n a a m d e d o u c h e r u i m t e n de d o o d w e r d e n i n g e j a a g d bij mil l ioenen uit P o l e n , D u i t s l a n d , u i t F r a n k r i j k en T s j e c h o - S l o w a k i j e , uit de O e k r a ï n e en B j e l o - R u s l a n d , D e n e m a r k e n en G r i e k e n l a n d , uit Belg ië , J o e g o s l a v i ë en H o n ­garije , uit A m s t e r d a m en Theres ienstadt , uit M e t z en P i o t r k o w , uit O d e s s a en G n i e z n o .

Ik r o e p jullie, die in de c r e m a t o r i a en g r a ­v e n in ongebluste k a l k en o p b r a n d s t a p e l s o m k w a m e n . Tromgeroffel. , Koor: W i j gedenken jullie m e t e r e . I k r o e p jullie, de v e r m o o r d e n , jullie al len — 2 0 mil l ioen v e r m o o r d e n — 2 0 mil l ioen o f f e r s v a n de afschuweli jkste m i s d a a d , 2 0 mil l ioen o f f e r s v a n het fascisme. I k r o e p jullie al len, c o m m u n i s t e n en pr ies ters , P o l e n en F r a n s e n , Russen en J o e g o s l a v e n , D u i t s e r s en joden, grijsaards en k i n d e r e n , s l a c h t o f f e r s v a n h e t z e l f d e k w a a d , v e r e n i g d in de d o o d . I k r o e p jullie d o d e n v a n de ganse w e r e l d , alle d o d e n v a n A u s c h w i t z . S t a a t o p uit de m a s s a g r a v e n , d a a l t n e e r v a n de b r a n d s t a p e l s , s t a a t o p uit het duister v a n de e e u w i g e n a c h t , uit de r o o k die o v e r ons h a n g t , uit de lucht die wij i n a d e m e n . W a n t ik heb gezien . . . het g e r e e d s c h a p v a n de a m b a c h t s l i e d e n en de brillen v a n de i n t e l ­lec tuelen, de k a p o t t e schoenen v a n de w e r k ­lozen, de l o k k e n v r o u w e n h a a r , die i e m a n d

z o h e e f t l ie fgehad , de b e d u i m e l d e t e d d y b e e r , het l iefste stuk speelgoed v a n een jonget je , en een v l e c h t m e t een str ik, die v a n een schoolmeisje m o e t zijn geweest . I k r o e p U als getuigen bij deze m i s d a a d . I k r o e p jullie, de doden , o p d a t de levenden jul ­lie zullen h o r e n . O p d a t zij n o o i t v e r g e t e n w a t v o l k e r e n m o o r d is, geen d r o g e juridische ui t ­s p r a a k , niet een n a a m , m a a r de t r a g e d i e d e r mensen, de t r a g e d i e v a n mil l ioenen mensen. Tromgeroffel . . . I k r o e p U als getuigen v a n de m i s d a a d . I k r o e p U , gij d o d e n , o p d a t de l e v e n d e n het zullen h o r e n . Koor... In ere gedenken wij hen, Zij zul len in v r e d e rus ten . M a a r de h e r i n n e r i n g a a n hen z a l blijven. Tromgeroffel. . . . Koor W i j zullen a a n hen denken ! W i j zul len a a n hen denken ! W i j zullen aan hen denken ! Tromgeroffel. . . Een officier stapt op het spreekgestoelte en zegt: , Bij dit a a n t r e d e n v o o r de d o d e n , bij dit a p p é l t o t de soldaten v a n de g r o t e a n t i f a s c i s t i s c h e w e r e l d o o r l o g , r o e p ik U o p , die in de strijd zijt geval len , U allen, co l lega ' s , s t r i j d m a k ­kers , g e v a n g e n e n die als s o l d a t e n v o c h t e n en s o l d a t e n die als g e v a n g e n e n s t ie rven . I k r o e p U , die nooi t in d e z e m i s d a a d h e b t b e r u s t . . . Tromgeroffel.

(Vervolg op pag. 4)

Auschwitz 11 april 1965. De Poolse premier Cyrankiewicz, zelf oud-gevangene, legt de eerste steen voor het internationale monument, na het appèl door prof. Turski uit Krakau.

99 elke vermoorde is een aan kla ger 99

Greet van Amstel is een oude, goede bekende van onze lezers en van die van het boek van Presser, die haar vuak citeert; haar laatste boek heet „verboden te leven" en al aun het be­gin lezen wij:

elke vermoorde is een aanklager, er zijn miljoenen aanklagers, zij kunnen niet zwijgen, zwijgen is medeplichtig zijn.

Hier zouden wij het bij kunnen laten: het drukt in minder woorden precies uit wat wij bedoelen, waarom wij iede­re maand weer ons blad laten verschij­nen, het vat de brieven ook samen, die wij telkens weer uit alle hoeken van het land, ja van de aarde ontvangen. Elke uit de hel ontsnapte vindt er iets in van zichzelf, ieder, die er dierbare naasten heeft verloren, ontmoet ze een

ogenblik weer op hun laatste weg. Aan het slot van haar gedicht in vrije stro­fen „en er viel geen duisternis over de aarde" zegt de dichteres:

de littekens van onze wonden blijven branden

en het is juist deze, men zou haast zeg­gen, directe afdruk van het verminkte leven, die haar werk tot zo iets eigens maakt, niet alleen van haar zelf, maar van talloze lotgenoten, in engere en meer nog in ruimere zin. Greet van Amstel heeft deze bundel als een soort van verantwoording aan­gevuld met een sober verslag van de thuisreis naar Nederland en de ont­goochelende ontvangst. W i j wensen „verboden te leven" zeer, zeer veel lezers toe. E . T . (Po lak & Van Gennep, ƒ 4 . 9 0 ) .

(Vervolg van pag. 3)

I k r o e p U , a l len die zijt g e v a l l e n o m d a t U U w m a k k e r s de h e l p e n d e h a n d h e b t geboden, U die z o v e e l v o o r de v i j a n d v e r b o r g e n hield en die o n d e r b r o e d e r s , medici jnen, b r o o d en soep v e r d e e l d e n . I k r o e p U allen, die de d o ­c u m e n t e n en f o t o ' s v e r z a m e l d e n en f o t o ' s en ber ichten d o o r g a v e n , o p d a t de m i s d a a d niet s t r a f f e l o o s z o u blijven. I k r o e p U , die o n d e r ­a a r d s e g a n g e n g r o e v e n , de kleren en adressen v e r s t r e k t e n en de v e r v o l g d e n geleid en v e r ­s t o p t hebt . I k r o e p U o p , die de w a p e n s v o o r de o p s t a n d h e b t v e r z a m e l d . I k r o e p U , sol ­d a t e n v a n het v e r z e t in A u s c h w i t z en B u -c h e n w a l d , rebellen v a n T r e b l i n k a , uit h e t g e t t o v a n W a r s c h a u en B i a l y s t o k . Koor . . . Zij vielen o p het v e l d v a n e e r . Tromgeroffel. I k r o e p U , g e v a n g e n e n w a a r o p h e t n a z i ­d o m e x p e r i m e n t e e r d e , H a f t l i n g e v a n P a w i a k , de S z u c h - A l l e e en v a n M o n t e l u p i e , uit de fo l terkelders d e r G e s t a p o in Par i js en Berl i jn , K i ë w en B e l g r a d o . I k r o e p U al len die z w i j ­gend g e s t o r v e n bent .

I k r o e p jullie, so ldaten v a n het v e r z e t en de o n d e r g r o n d s e , p a r t i s a n e n en s a b o t e u r s , de dienstpl icht igen en l a n d s t o r m e r s , s o l d a t e n v a n alle l a n d e n en f r o n t e n . I k r o e p jullie, de d a p p e r e n , die . , n e e n " z e i d e n t e g e n de f a s ­cist ische m i s d a a d . I k r o e p jullie, stri jders t e ­gen het fascisme, v e r d e d i g e r s v a n M a d r i d en helden v a n de E b r o , gij c o m m u n i s t e n , s o ­cial isten en k a t h o l i e k e n , gij D u i t s e a n t i f a s c i s ­ten . Koor: zij v ie len o p het v e l d v a n e e r ! I k r o e p jullie, s o l d a t e n v a n de t r a g i s c h e P o o l s e s e p t e m b e r m a a n d , v e r d e d i g e r s v a n W e s t e r p l a t t e en W a r s c h a u , jullie v e r d e d i g e r s v a n F r a n k r i j k , België en J o e g o s l a v i ë , jullie v e r d e d i g e r s v a n L o n d e n . I k r o e p jull ie , S o w j e t - m e n s e n , die m e t jullie mi l l ioenen l i ­c h a m e n de w e g n a a r de t e r r e u r v e r s p e r d e n . Ju l l ie v e r d e d i g e r s v a n h e t b e l e g e r d e B r e s t , L e n i n g r a d , K i ë w , O d e s s a en S t a l i n g r a d . I k r o e p jullie, o v e r w i n n a a r s , die uit M o s k o u en a a n d e W o l g a , d ie v a n E l A l a m e i n en v a n de t o p p e n d e r Apenni jnen , o v e r w i n n a a r s v a n al le f r o n t e n , o p de s l a c h t v e l d e n v a n F r a n k ­rijk en B j e l o - R u s l a n d , a a n d e W e i c h s e l , de O d e r en de Ri jn . I k r o e p jullie s o l d a t e n v a n het S o w j e t - l e g e r , bevri jders v a n E u r o p a , m e t w i e r g r a v e n de b o d e m v a n P o l e n , D u i t s l a n d en Tsjechoslowaki je , de S l o w a a k s e b e r g e n en J o e g o s l a v i s c h e heuvels , die v a n R o e m e n i ë en Bulgar i je b e z a a i d zijn . . . Koor: Zij v ie len o p het v e l d v a n eer . Tromgeroffel. E e n t e n ­slotte r o e p ik al die helden die g e v a l l e n zijn a a n het eerste O e k r a j i e n s e f r o n t , de s o l d a ­ten v a n de S o w j e t - d i v i s i e s , die de p o o r t v a n A u s c h w i t z o p e n g e b r o k e n en de v u r e n v a n de c r e m a t o r i a d a a r hebben u i t g e d o o f d . J u l l i e allen r o e p ik , die in die strijd v ie len . J u l l i e al len, die z i c h a c t i e f t e w e e r s t e l d e n t e g e n h e t bees tacht ige r e c h t in de „ t i jd d e r v e r a c h t i n g " . Ju l l ie die m e t eigen menselijke k r a c h t s i n s p a n ­ning en m e t het d i e r b a a r s t e menselijke o f f e r de ke t t ing d e r m i s d a a d d o o r g e h a k t hebt . I k r o e p jul l ie : S t a a t o p en g e t u i g t : w e l k l o t de

De auto voor iedereen

TRABANT vanaf

f 3575.-Hoofddealer voor Amsterdam en omstreken

Garage LEEH lste Jac. v. Campenstr. 31

Amsterdam

tel. 7 2 6 4 2 6 en 7 2 6 5 4 5

ene mens de a n d e r o o k m o g e t o e d e n k e n , h e t is de mens eveneens g e g e v e n dit l o t te k e ­ren . D e mil l ioenen die g e v a l l e n zijn, zijn niet t e v e r g e e f s g e v a l l e n . Zij hebben hun L e v e n t e r w i l l e v a n het L e v e n g e g e v e n . Koor: Zij v ie len o p het v e l d v a n eer . Trom­geroffel. E r e zij hun n a g e d a c h t e n i s . Haftling: H o o r t mij a a n , jullie al len die d o o r vernie t ig ing w e r d bedreigd. H o o r t . . . niet d o o r een w o n d e r m a a r d o o r e n o r m e en b l o e ­dige inspanning v a n mensen zijt gij g e r e d . L u i s t e r t . . . z o n e n en d o c h t e r s d e r g e v a l l e n e n en v e r m o o r d e n . Jul l ie a a n w i e r t a f e l n o g steeds een leegte is, w a a r een stoel en een b o r d n o g steeds w a c h t o p i e m a n d die niet t e r u g k e e r d e . J u l l i e die n u leven , die de z o n en de v r e u g d e v a n de w e r k d a g en de z o n d a g geniet , de v r e u g d e v a n h e t b e s t a a n , jull ie die v e r l a n g e n s kennen en idealen, o f l iefhebt . H o o r t mij als je die niet w i l t v e r l i e z e n . I n n a a m v a n d e z e a l l e r n a a s t e n , w a a r gij v e r ­geefs o p w a c h t , in n a a m v a n d e z e bekende a l l e r n a a s t e n en in de n a a m v a n die w i e r l i ­c h a a m t o t as is g e w o r d e n , o p een h o o p g e ­g o o i d in een n a a m l o o s g r a f , o f in m a s s a ­g r a v e n , de o n b e k e n d e so ldaten , deze o n g e -lukkigen, w a a r v a n zelfs de n a a m niet o v e r bleef , in n a a m v a n hen allen b e z w e e r ik U : D e n k t a a n h e n !

Koor: N o o i t m e e r . Tromgeroffel. I n n a a m v a n h e t menselijke geluk, d a t de fascisten b r u t a a l v e r d e l g d e n , in n a a m v a n het o n v o l t o o i d e w e r k , de v e r m i n k t e gezinnen, de ver i jdelde v e r l a n g e n s , de u i t é é n g e r u k t e gelieven, de n o o i t in v e r v u l l i n g g e g a n e h o o p , in n a a m d e r v e r t w i j f e l i n g diergenen die in hun d o o d s u u r vielen en s idderden , a l h u n lijden z o u geen zin g e h a d hebben, h u n in stilte o n d e r g a n e l o t z o u n i e m a n d t o t w a a r ­s c h u w i n g zijn, o f b e s c h e r m e n , in n a a m v a n de a f s c h u w , v a s t g e h o u d e n in de o g e n v a n de s t e r v e n d e , r o e p ik U o p , l e v e n d e n ! K o o r : N o o i t m e e r . In n a a m v a n d e z e d o d e n b e z w e e r ik U : S p a n t U w k r a c h t e n in v o o r het leven , v e r e n i g t alle k r a c h t in n a a m v a n h e t l e v e n : O p d a t n o o i t m e e r i e m a n d de v o l ­keren d i c t e e r t w i e v a n U leven m a g o f s t e r ­v e n m o e t . O p d a t n o o i t m e e r bij het g loren v a n de o c h t e n d , m e t g e w e e r k o l v e n o n z e d e u ­ren g e r a m d w o r d e n , o p d a t n o o i t m e e r i e ­m a n d o p w e g n a a r zijn w e r k , school , o f n a a r de m a r k t , o n v e r w a c h t s o p s t r a a t gegrepen w o r d t , n a a r een p o l i t i e b u r e a u g e b r a c h t en d a a r n a v e r s l e e p t o m te s t e r v e n . O p d a t n o o i t i e m a n d m e e r de v u r e n d e r c r e m a t o r i a o n t ­s teekt .

Koor: N o o i t m e e r ! Tromgeroffel. I n n a a m v a n de geval lenen en in n a a m v a n de l e v e n d e n , b e z w e e r ik U : V e r g e e t dit niet . W a t e e n m a a l g e b e u r d is, k a n z ich h e r h a l e n . W a t eens een einde m a a k t e a a n menselijke h e l d h a f t i g h e i d en onmetel i jke inspanning, k a n menselijke k r a c h t o o k in de t o e k o m s t v o o r k o m e n . D e n k t d a a r a a n : W i j wil len l e ­ven , e e n v o u d i g en g e w o o n , w i j wil len leven en w e r k e n , o n z e v r e u g d e n en o n z e z o r g e n hebben, l iefhebben en o p b o u w e n , v o o r ons

»C1IDSI< Wilt U goede voorlichting en advies , dan is CARUSO Uw zaak voor gramofoonplaten, m e t zijn enorme voorraad op elk gebied. Onze prachtige verbouwing is zo juis t gereed gekomen. OFF. DEALER GARRARD motoren en combinaties Stereo en Monoraal

J a n E v e r t s e n s t r . 1 2 6 - T e l . 8 7 2 7 1 A m s t e r d a m privé 1 9 2 3 5 7

en degenen die n a o n s k o m e n en o o k n a hen, n a a l die v e l e n die het niet m o c h t e n b e l e v e n . W i j wi l len l e v e n en wij hebben e r r e c h t o p . E e n r e c h t d a t wij m e t b i t t e r lijden en b l o e ­dige strijd ons hebben b e v o c h t e n . D e n k t e r a a n . D i t n o o i t m e e r . W i j zul len h e t n i e t d u l ­den. Tromgeroffel. ,

Moeilijke zaken D e t a l l o z e k l a c h t e n , die ons bereiken o v e r J o k o s en C a d s u k u n n e n wij moeili jk al le p u ­bl iceren . H e t k o m t e r o p neer , d a t de z .g . moeil i jke g e v a l l e n j a r e n bij de notar issen en o p b u r e a u x blijven l iggen en e r misschien n o g j a r e n zul len blijven l iggen, a ldus een u i t ­s p r a a k v a n een t e r z a k e k u n d i g e n o t a r i s ­k l e r k . Zijn o p v a t t i n g w a s : „ d e i n g e w i k k e l d e erfenissen g a a n t e v e e l tijd k o s t e n " . O v e r de J o k o s - c l a i m s , die gemakkel i jk v e r ­l iepen en die de notar issen geen w i n d e i e r e n hebben ge legd , w o r d t wijselijk niet g e s p r o ­ken, n o g m a a r g e z w e g e n v a n de e n o r m e v e r e r v i n g e n v a n j o o d s e b e z i t t i n g e n m e t h u n r o e r e n d e en v o o r a l o n r o e r e n d e g o e d e r e n . M e n m a g n a t u u r l i j k de n o t a r i s s e n niet v e r ­a n t w o o r d e l i j k stellen v o o r de t a l l o z e p r o ­blemen, die a a n h e t i n g e w i k k e l d e stelsel v a n v e r e r v i n g e n v o l g e n s de N e d e r l a n d s e w e t ­g e v i n g v a s t z i t t e n .

D a t de N e d e r l a n d s - D u i t s e o v e r e e n k o m s t het n o g i n g e w i k k e l d e r h e e f t g e m a a k t , is o n s niet o n t g a a n . T o c h v r a g e n wij o n s a f o f d a t alles w e l z o n o d i g w a s en o f de v a k m e n s e n , die h i e r a a n t o c h h e b b e n m e d e g e w e r k t de listen en l a g e n w e l v o l d o e n d e hebben o n d e r k e n d . D e c lausule , d a t de g e r o o f d e g o e d e r e n in W e s t - D u i t s l a n d o f W e s t - B e r l i j n t e r e c h t g e k o ­m e n m o e s t e n zijn, w a s b . v . een v a n die p u n ­ten, d ie o n d e r k e n d h a d d e n m o e t e n w o r d e n , d a a r d i t de r o o f d o o r N e d e r l a n d s gespuis bui ten b e s c h o u w i n g h e e f t ge la ten . O o k de success ierechten , w a a r o p de N e d e r l a n d s e r e ­ger ing z o u le t ten , h a d een p u n t v a n b e s p r e ­king m o e t e n u i t m a k e n . V a s t s t a a t , d a t bij v e l e v e r e r v i n g e n de k o s t e n v a n een n o t a r i s plus success ierechten v e l e m a l e n h o g e r l a g e n d a n w a t iedere e r f g e n a a m o p zijn p o r t i e kreeg , v o o r a l bij v e r s p l i n t e r d e v e r e r v i n g e n . O o k bij de C a d s u - g e v a l l e n zijn v e l e p r o b l e ­m e n , h o e w e l v a n e e n v o u d i g e r a a r d . U i t de p u b l i c a t i e s in de p e r s bleek, d a t veel v i e z e ­r i k k e n g e p r o b e e r d hebben v a n de z .g . s m a r t e -u i t k e r i n g t e p r o f i t e r e n . D e b o v e n p a r t i j d i g h e i d v a n de c o m m i s s i e - D r e e s m a a k t d i t m o g e ­lijk, d a a r in eerste ins tant ie ui ts lui tend a a n joodse s l a c h t o f f e r s g e d a c h t w a s . T y p e r e n d is, d a t n o c h bij J o k o s n o c h bij C a d s u het N e d e r ­l a n d s A u s c h w i t z C o m i t é o o i t o m a d v i e s g e ­v r a a g d is, o v e r b o v e n p a r t i j d i g h e i d g e s p r o ­ken . H e t p r o b l e e m j o o d s e n a z i - s l a c h t o f f e r s is b l i j k b a a r n o o i t t e r s p r a k e g e b r a c h t , a n d e r s z o u d e z e C a d s u - a f w i k k e l i n g er heel a n d e r s hebben m o e t e n ui tz ie n .

A l s v o o r b e e l d v a n een g e v a l v a n C a d s u -a f w i k k e l i n g wil len wij eens a a n d a c h t bes te ­den a a n de z.g. h a l f j o o d s e gez innen . H e t ene gezin h a d h o e g e n a a m d geen last , in a n d e r e g e z i n n e n w e r d v a d e r o f m o e d e r w e g g e ­h a a l d en k w a m n o o i t m e e r t e r u g . N u k u n n e n de b r a v e ge leerden w e l schri jven en z e g g e n „ U h o e f d e geen s ter te d r a g e n " , m a a r de p r a k t i j k w a s v a a k a n d e r s . V e l e h a l f j o o d s e k i n d e r e n b . v . w e r d e n g e w e i g e r d o p b e p a a l d e scholen, l iepen g e r u i m e tijd m e t een s ter en w e r d e n o p v e l e m a n i e r e n g e h a n d i c a p t . D e v r a a g i s : w a a r o m k r e e g de een w e l u i t ­k e r i n g v a n de C a d s u en h e t a n d e r e s o o r t g e ­lijke g e v a l n ie t?

G e r e g e l d bereiken ons dergeli jke k l a c h t e n , w a a r o p wij n o g v e r d e r h o p e n in te g a a n .

V a l e r i u s s t r a a t 2 4 0 " J o s S l a g t e r , A m s t e r d a m Z .

Hebt U de jaarlijkse bijdrage niet vergeten?

DOET HET N U !

N.A.C. 293087 — David van Geens