Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.75 • Mei 1997

LerenkiezenLerenkiezen

(advertentie)

Warm, koud. Leren kiezen.Vizier p. 4-11

KLASSE NR.75 3

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.75 • Mei 1997

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Myriam Paquet, Jan T’Sas, JanVan den Bossche, Michel Van LaereRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampDesign Marc Herman

Verantw. uitgever Georges Monard,RAC Arcadengebouw, 1010 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 450 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en van elkniveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Tel. KLASSE voor Ouders 02-211 45 64Tel. KLASSE voor Jongeren 02-211 45 82Telefax 02-211 46 61E-mail klasse@artefact.beURL www.artefact.be/klasse

IN DIT NUMMER

4-11Leren kiezen

De onderwijsstructuren (en de samenleving) worden er nietgemakkelijker op. Leerlingen moeten meer en bewuster kiezen.Daar hebben ze het best moeilijk mee. En opvoeders durven nognauwelijks advies geven. Leren kiezen wordt nochtans een be-langrijk aandachtspunt.

12-14Op het nieuws

Kunt u het nog volgen? Hoe zit dat nu met de opleiding voorkinesisten, met de toelatingsproeven, de leerplicht of de eindtermen? Geen condoomautomaat is tezwaar of wij berichten erover in KLASSE.

28-29Doorgelicht door de inspectie

De inspectie lichtte vorig jaar zo’n 300 scholen door. En ze wordtblijkbaar strenger. In het basisonderwijs kreeg 77␣ % een onvoor-waardelijk positief advies. In het secundair nog 30␣ %. Waar kneltde schoen?

30-31Het kompas voor de leraar

De leerkrachten geven hun mening over de eindtermen. Sommi-gen vrezen dat ze alles overboord zullen moeten gooien. Velenlopen voorop en werken al volgens de eindtermen. Het nieuwe kompas?

32-33Jongerencultuur

«Ze zijn egoïstisch, materialistisch, ongeïnteresseerd, lusteloos,depressief, zonder idealen, opgesloten in hun ik-cultuur». U kentde uitspraken over hedendaagse jongeren. Maar of dat beeld ookklopt? Op verkenning in de jongerencultuur van nu.

34-35Een buitengewoon alibi

Steeds meer leerlingen belanden in het buitengewoon onderwijsvan het type 8 (voor kinderen met ernstige leerstoornissen). Er

zitten er nu al vier keer meer dan pakweg twintig jaar geleden. Probleemleerlingen worden blijkbaargemakkelijk doorgeschoven. Type 8 als buitengewoon alibi. Een onderzoek.

• IDEE p.15-26 • SIGNAAL p.34-35 • DIALOOG p.36-38 •

Deze maand inKlasse voor Ouders:n Ook ouders leren kiezenn Wat veranderen de eindtermen?n Samen de boer op

Deze maand inKlasse voor Jongeren: n Een verantwoorde studiekeuzen Als leerlingen meer inspraak krijgenn Ruil je bank: een dag op een andereschool

Kent u de jongeren van nu?p. 32-33

Wordt de inspectie strenger?p. 28-29

TEGEN HET LIJFWaarschijnlijk hebben we mekaar alooit tegen het lijf gelopen. Van deploeg van KLASSE is er wel elke dagiemand in een leraarslokaal, op eenspeelplaats of een studiedag in Vlaan-deren. Voor foto’s, gesprekken, me-ningen en ervaringen. We lezen uwbrieven, ontmoeten u tijdens de veleacties van KLASSE en volgen u pertelefoon, fax of Internet. Omdat uwwereld de onze is. Omdat we meerwillen maken dan bedrukt papier.Daarom is uw mening voor ons ookzo belangrijk. We willen graag wetenwat u denkt over dit blad en overopvoeding en onderwijs. Daarom vragenwe u ook vriendelijk en beleefd om deenquête op p.16 in te vullen. Kritischen eigenzinnig zoals we van u ge-woon zijn. Een trip naar Londen is uwverdiende loon.

PHO

TOD

ISC

V I Z I E R

4 KLASSE NR.75

«In de kleuterschool mogen ze wel eens kiezen, ja, maar vanaf de

lagere school krijgen onze leerlingen oogkleppen aan. Twaalf jaar

lang. In het zesde leerjaar, tussen twee graden in en helemaal op het

eind van het secundair onderwijs gaan die even af en wordt hun een

compleet gamma studierichtingen geserveerd. Dan is het gauw nog

eens kiezen geblazen. Maar dat is blindemannetje spelen met de

ogen open, want kiezen moet je leren.» Dit zegt Wim, een vertrou-

wensleraar die leerlingen vaak helpt met het maken van keuzes.

Uiteindelijk is één leerling op vijf niet tevreden met zijn

studierichting, niet één student op twee haalt zijn diplo-

ma hoger onderwijs en nogal wat TSO’ers en BSO’ers laten hun oog

vallen op een job die niet direct bij hun opleiding past.

Heel wat jongeren struikelen over hun studie- en beroepskeuze.

Velen voelen zich onvoldoende of slecht geïnformeerd. Ze vertrou-

wen blindelings op vrienden, de goede raad van hun ouders of laten

zich drijven door de - beperktere - mogelijkheden binnen hun eigen

school, ook al horen ze eigenlijk elders thuis. Meisjes zien zich naar

stereotiepe studierichtingen versast, maar de sluisdeuren naar het

arbeidscircuit zitten dicht.

Kop van jutVraag studenten hoger onderwijs naar

de manier waarop ze bij hun studie- en

beroepskeuze werden begeleid en hun reacties zijn veeleer negatief.

Vooral het PMS komt er niet zo goed uit. Maar dat lijkt een kop-van-

jut-syndroom. Kiezen is immers een vaardigheid en daar worden

onze leerlingen nauwelijks in getraind. En dat terwijl er zo veel

dagelijkse mogelijkheden zijn om het hun te leren. Een leerkracht

hoeft niet eens speciaal te zijn opgeleid om leerlingen te leren

kiezen. De gewone les, het materiaal en de algemene aanpak

bijsleutelen, meer niet. Sommigen doen dat al. Ze geven hun

leerlingen georganiseerde keuzevrijheid zonder hun greep op de

klas te verliezen. Ze verwerken de kennismaking met studierichtin-

gen en beroepen in hun lessen. Daarmee nemen ze de eerstelijnszorg

voor de studiekeuze over van het PMS, een evolutie die nu binnen

het onderwijs ook van hen verwacht wordt. Leren kiezen zit niet

voor niets in de eindtermen en ontwikkelingsdoelen verwerkt.

SchietenOok het PMS stuurt zijn visie op studie-en beroepskeuze bij. Leer-

krachten, leerlingen en ouders kunnen nu van het PMS begeleiding

krijgen bij drie belangrijke stappen in de studie- of beroepskeuze.

Leerlingen leren eerst zichzelf analyseren. Vervolgens informeren ze

zich. Traditionele rolpatronen («kleuterleiders zijn vrouwen, post-

bodes zijn mannen») worden doorbroken. Met die bagage leert de

leerling zelf nadenken over de manier waarop hij kiest. Dan maakt

hij bewust zijn keuze. Het kan nog wel een schot naast de roos zijn,

maar zeker geen blindganger. n

BlindemanBlindeman

KLASSE NR.75 5

in de klasin de klas

Lego of poppenhoek?

Potlood of balpen? La-

tijn of tech-

nologie?

Kiezen is

van alle leeftijden en komt

in alle maten en gewich-

ten voor. Maar het is vooral

een vaardigheid die men

moet leren. Wie nooit

heeft leren kiezen, wie

nooit over goede en fou-

te keuzes heeft nagedacht,

riskeert bij belangrijke

beslissingen de bal mis

te slaan. In het kleuter-

onderwijs mogen kinde-

ren wel eens kiezen, maar

daarna wordt dat afge-

bouwd. Steeds meer leer-

krachten gooien echter

het roer om en kiezen

voor gestructureerde keu-

zevrijheid. Van dagscho-

tel naar à la carte dus.

Bon appétit.

Een groep 9-jarige leerlingen krijgt als titelvoor een opstel: ‘Mijn huisdier’. Een jongen blijftmet gekruiste armen voor zijn blad zitten. Vraagvan de leerkracht: ‘Wél Kristof, ga je niet begin-nen?’ De jongen antwoordt: ‘Ik kan niet, meester,ik heb geen huisdier.’ Zegt de meester: ‘Jamaar, jekan toch altijd iets over een huisdier schrijven!’Kristof houdt voet bij stuk en geeft een blancoblad af.

In de parallelklas gaat het er anders aan toe.Daar vraagt meester Jeroen zijn leerlingen sugges-ties voor een werkje over dieren. Vanuit hun eigenbelevingswereld graven de kinderen tal van idee-en op. Op basis van hun keuzes ontstaan achtgroepen. Elke groep zoekt informatie op in zelfmeegebrachte boeken en artikels. Daarna brengtelke groep zijn werk naar voren. Ze vertellenboeiende weetjes over hun dier. De vragen vanhun klasgenoten beantwoorden ze perfect; het isduidelijk dat ze hun dier goed kennen. Wat kie-zen zoal kan doen.

PaddestoelMieke Bogaerts en Ann Peeters werken als we-

tenschappelijk medewerkers aan het LeuvenseCentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs. Dit on-derwijs, dat een snel groeiende belangstelling vanleerkrachten geniet, vertrekt van het kind, van deleerling. Initiatief, creativiteit en zelfstandigheid,maar ook organisatie, structuur en begeleidingzijn sleutelwoorden. Leren kiezen maakt er eenbelangrijk deel van uit. Blijkt dat álle leerkrachtendit perfect kunnen inbouwen in hun lessen.Hoe komt het dat leerlingen zo moeilijk kunnenkiezen?MIEKE BOGAERTS: «Kiezen is niet gemakkelijk.Men moet het leren. Maar daarvoor is het teweinig in het klasleven aanwezig. Veel leerkrach-ten sturen het klasgebeuren namelijk heel sterk.Het kind volgt en wordt weinig aangesproken alsactieve bondgenoot in de klas. Meestal legt deleerkracht, de kleuterleider bijvoorbeeld, belang-stellingspunten vast. Het ene groepje doet dit, hetandere dat. Alle leerdomeinen (taal, motoriekenz.) komen aan bod, de doelstellingen liggenvast. Er is wel een doorschuifsysteem, maar dekleuterleider waakt er over dat elk kind van allesiets meepikt. Een evenwichtig dieet, maar hoe danook een keurslijf. Denk maar aan lessen waarbijaltijd dezelfde tekeningen opduiken, dezelfde leestekst,hetzelfde experiment enz. Of neem nu die onder-wijzer die zelfs bepaalt welke kleur de stippen opde geknutselde paddestoel moeten hebben.»

Rijk milieuOok al hebben leerlingen meestal niet te kiezen,in een goed voorbereide les of schooldag zijn deleerlingen toch min of meer actief op alle leerdo-meinen, niet?ANN PEETERS: «Precies: min of meer. De leer-kracht stippelt de weg uit en bijna nergens is er

ruimte voor initiatief van de leerlingen. In dekleuterschool gaat dat nog, maar daarna wordthet afgebouwd. Men vergeet dat als leerlingenkunnen kiezen tussen verschillende interessanteleeractiviteiten, ze een stuk intenser bezig zijn enzich er beter bij voelen ook. In ruil voor keuze-vrijheid, kans op initiatief en zelfstandig werkenis de leerling meer gemotiveerd bezig; hij leertmeer en beter. De leerkracht moet er enkel voorzorgen dat er iets te kiezen valt. Een rijk milieuaanbieden, noemen we dat. Zoveel mogelijk ver-schillende leerdomeinen aan bod laten komen.Zodra de leerlingen bezig zijn, wordt de leer-kracht begeleider en kan hij alert zijn voor pro-blemen. Zo kan hij eventueel de mogelijkhedenbeperken voor kinderen die moeilijk kunnenkiezen en overzicht bieden via keuzeborden ofzo. Uiteindelijk kan hij de leerlingen veel indivi-dueler volgen en begeleiden. Deze principes werkenop elke leeftijd.»

OpruimenEén van de grote verschillen tussen kleuter-

school en lagere school heeft te maken met initia-tief en zelfstandigheid. Dat illustreert navormerAnnie Van Steen in Kleuters & IK: «Tijdens eencursus zitten kleuterleiders en leerkrachten vanhet eerste leerjaar rond de tafel. De onderwijzersluisteren verwonderd naar verhalen over hoe vijf-jarigen zelf activiteiten voorstellen, zelf kiezen uitdiverse activiteiten, zelf het nodige materiaal ne-men, zelf verf aanmaken en in groepjes spelen enwerken zonder begeleiding van de leerkracht, zelfzoveel mogelijk hun problemen oplossen, zelfopruimen enz. Hun conclusie is unaniem: als

Dagschotelof à la carte?

6 KLASSE NR.75

Appels of peren? Plots met een keuzeaanbod vanstudierichtingen afkomen is totaal zinloos.

vijfjarige kleuters al zo zelfstandig zijn, moetenonze leerlingen dit toch ook kunnen.»Keuzevrijheid, initiatief en zelfstandigheid zijnvoor veel leerkrachten synoniem voor gebrekaan orde en structuur. Liever alles zoals ge-pland, zeggen ze.ANN PEETERS: «Veel leerkrachten reageren inder-daad zo. ‘Later in het leven mag je ook niet kiezen’,zeggen ze. ‘Je moet leren iets tegen je zin te doen’enz.»MIEKE BOGAERTS: «Maar leerkrachten zijn zelfnooit gewend geweest om te kiezen. Ook eensterk gestuurde lerarenopleiding biedt weinig kansentot initiatief, dus daar leren ze het evenmin. Keu-zevrijheid wordt dan ook gauw geassocieerd metde absolute vrijheid geven, leerlingen altijd hunzin laten doen...»ANN PEETERS: «En dat is natuurlijk een misvat-ting. Een kind zal van jongsaf aan kiezen wat zijnontwikkeling het meest ten goede komt. Niet temoeilijk, maar ook niet te gemakkelijk. Leerlin-gen kiezen voor uitdaging. Als ze dat niet doen,scheelt er iets. Ontwikkelingsstoornissen misschien,emotionele problemen... Meteen een signaal voorde leerkracht. Voorts gebeurt kiezen altijd in eenbepaalde context; daar zijn regels en afsprakenvoor. Rekening houden met anderen bijvoorbeeld.Veronderstel dat de leeshoek volzet is. Een leerlingdie er nog bij wil, moet dan zijn sociale vaardighe-den gebruiken: afspreken om na een tijd te ruilenof zo. Dat is de regel. Het is dus geen kwestie van

laisser faire. Regels enafspraken ondersteu-nen het vrije initia-tief en elk kind krijgtevenveel kansen omeen activiteit te kie-zen.»

Saaie taken«Vorig jaar bood

ik één namiddag permaand hoekenwerkaan», vertelt Marleen,leerkracht in het eer-ste leerjaar. Wérk wel-teverstaan. Ik steldevijf verschillende hoe-ken open: taalhoek,rekenhoek, speelhoek,knutselhoek en eenhoek wereldoriënta-tie. Toen ik merktedat de kinderen zo

genoten en intensief de taken uitvoerden, beslootik het meer te doen: een halfuurtje per dag. Kinde-ren zijn dit gewoon van in de kleuterklas. Voortaanbegin ik ermee vanaf de eerste schooldag.»Als leerkracht geef ik mijn leerlingen dus hetbest wat keuzemogelijkheden. Zullen ze danbeter kunnen kiezen voor een studie of eenberoep?ANN PEETERS: «Niet helemaal, er is reflectie bijnodig. Een kringgesprek bijvoorbeeld waarin be-wust over gedane keuzes wordt gepraat. De leer-kracht werkt pakweg 25 minuten met hoekenwaaruit de leerlingen mogen kiezen, dan volgt eenklassikale reflectie. Kinderen kunnen hun keuzesdaarin uitdrukken en verklaren. De leerkrachtkan op basis van eigen observaties vragen stellen

en het keuzeproces mee bewust maken. Waaromkies ik altijd de leeshoek? Door wie of wat laat ikmij beïnvloeden? Wat spreekt mij aan? Waaromkies ik eerst de rekenhoek en dan de oriëntatie-hoek? Schuif ik saaie taken op de lange baan? Enz.Zo ontdekt een leerling geleidelijk aan hoe zijnkeuzegedrag in mekaar zit. Gaandeweg leert deleerling zichzelf beter kennen: zijn interesses,mogelijkheden en beperkingen. Later weet hijook beter of een beroep, studierichting… aanhem besteed is of niet.»Studie- en beroepskeuze horen dus thuis in deles.MIEKE BOGAERTS: «Als een leerling nooit heeftleren kiezen en dus niet weet hoe zijn keuzege-drag in mekaar zit, heeft hij daar onvermijdelijkproblemen mee. In het zesde jaar plots met eenaanbod afkomen rond studie-keuze heeft dan ook weinig zin.Leren kiezen kan je niet in één-twee-drie: het is een proces.Men kan dit als school, als leer-kracht beter opnemen in de da-gelijkse lespraktijk. Er zijn zo-veel dagdagelijkse kansen omte leren. Maar als men die kan-sen stelselmatig laat liggen, danzal het wel gebeuren dat menop school plots zegt: het wordttijd dat we iets rond studiekeu-ze doen.» n

LEREN KIEZEN IN DE EINDTERMENAls kiezen een langdurig proces is, kan het onderwijs er niet om heen. En hoewel vande leerkracht steeds meer wordt gevraagd, is leren kiezen een vaardigheid die hijnaadloos en zonder zware organisatorische ingrepen kan inpassen in zijn lessen. Inde oorspronkelijke versies van de eindtermen zat leren kiezen al verweven.«De leerlingen moeten leren studie-en beroepskeuzes maken» is binnen dezethematiek wel de meeste expliciete eindterm. Maar in alle vakken en zelfsvakoverschrijdend komt kiezen aan bod als aparte of aanvullende vaardigheid.Enkele voorbeelden:• Lichamelijke opvoeding: Leerlingen kunnen het bewegingsaanbod in demaatschappij en de media kritisch benaderen, op zijn juiste waarde schatten enkunnen kiezen wat voor hun eigen ontplooiing belangrijk is. Zij weten te kiezentussen zwemclub, schaatsbaan, voetballen, schaken…• Muzische vorming: Leerlingen weten bepaalde ideeën te vertalen naarmaterialen om de expressie ervan te versterken, b.v. welke materialen kan ikgebruiken om begrippen als sterk, zacht, groot, klein… weer te geven?• Taal (lezen): Leerlingen kunnen gepaste teksten en gegevensbestanden kiezenen er correct gebruik van maken. Zij kunnen kiezen voor een geschikte leeswijze. Deleerling heeft zin in het vastnemen of kiezen van teksten van allerlei aard om heteigen weten, denken en voelen te stimuleren.• Wereldoriëntatie: Leerlingen kunnen in een gegeven verzameling van plan-ten, dieren en mensen gelijkenissen en verschillen ontdekken en op basis vanminstens twee criteria eigen ordeningen aanbrengen. De leerlingen kunnen daarbijaangeven waarom ze voor een bepaalde ordening kozen.• Wiskunde: Leerlingen kunnen uit de verschillende soorten van rekenkundigeprocedures (hoofdrekenen, schattend rekenen, cijferrekenen, rekenen met dezakrekenmachine), die procedure kiezen die in een gegeven situatie het meestaangewezen is.• Leren leren: Leerlingen kunnen zeggen wat ze zelfstandig aankunnen en waarze hulp nodig hebben tijdens het werk.• Sociale vaardigheden: Leerlingen kunnen spontaan tot een groep toetredenof eruit wegstappen.

KLASSE NR.75 7

• Het Centrum voor Ervaringsge-richt Onderwijs heeft een nieuwecatalogus klaarliggen waarin zijncomplete onderwijsaanbod uit dedoeken wordt gedaan. U kunt diegratis krijgen. Bijdragen met prak-tijkvoorbeelden over kiezen in hetbasisonderwijs vindt u in het tijd-schrift Kleuters & IK, jg. 14, nr. 1-3-4 en jg. 15, nr. 1.• Centrum voor ErvaringsgerichtOnderwijs - Andreas Vesaliusstraat21 - 3000 Leuven - tel 016-32 57 90- fax 016-32 57 91

Wat leerlingen in het se-

cundair ook kiezen, al-

tijd is er ontevredenheid.

Tot twintig procent be-

t r e u r t

zijn keu-

ze. Voor-

al meisjes hebben het

moeilijk met hun studie-

keuze. Door de hoge drem-

pel naar typische man-

nelijke richtingen en be-

roepen zijn hun kansen

op de arbeidsmarkt klei-

ner. «De oorzaak ligt bij

bestaande rolpatronen en

vooroordelen», zeggen on-

derzoekers. Leerlingen

leren kiezen is een must,

maar dan moeten we eerst

van de rollen af.

Niet alle leerlingen secundair zijn tevredenmet de studierichting waarvoor ze hebben geko-zen. Gevolg is dat zij zich minder inzetten, deklassfeer en de school minder appreciëren, min-der tijd steken in schoolwerk en gemakkelijkerspijbelen. Dat blijkt uit een onderzoek van deCentrale voor Studie en Beroepsoriëntering (CSBO).Een vijfde van de leerlingen voelt zich niet goedbij zijn studiekeuze, een achtste zegt zelfs rechtuitte willen veranderen. Er is op dat vlak weinigverschil tussen ASO, TSO en BSO. Er zijn welverschillen als men de zes leerjaren naast mekaarlegt en als men jongens met meisjes vergelijkt. Zoschommelt het aantal twijfelaars aan het eind vande eerste graad rond de twintig procent, om dui-delijk toe te nemen in het derde jaar. Daar uiten 26procent van de jongens en 28 procent van demeisjes hun ontevredenheid. In het TSO is zelfs40 procent van de meisjes ontevreden over degekozen studierichting. De onderzoekers wijzenop een te beperkt aanbod en het gebrek aanverruiming van de studiekeuze voor meisjes, kortwegdiversificatie.

Hout en bouwIn het kader van een VLOR-project waaraan

ook scholen deelnamen, werd nagegaan in hoe-verre meisjes (en jongens) niet-traditionele stu-diekeuzes maken. Met de cijfers van de periode1987-93 in de hand wijzen onderzoekers erop datsteeds meer meisjes kiezen voor niet-traditioneledisciplines. Het gaat echter meestal om kleineaantallen en de toename werkt niet door in allestudierichtingen. De toename van het aantal meisjesis merkbaar in de afdelingen elektriciteit, grafi-sche technieken en metaal; in hout en bouw is erenkel een toename in het BSO. Jammer genoeg is

er geen omgekeerde tendens zichtbaar, waarbijjongens ook voor verzorging kiezen. De groteconcentraties van jongens en meisjes in hun eigentraditionele studierichtingen zijn zeker geen ver-leden tijd.

«Veel mensen hebben een verouderd beeldvan techniek en technische functies», zeggen Jo-sée Desmet-Goethals en Ann Deketelaere. Zij zijnde auteurs van de VLOR-module Begeleiding vanmeisjes in industrieel-technisch studierichtingen vanTSO en BSO. «Bovendien vinden meisjes in dewereld van techniek weinig of geen vrouwelijkevoorbeelden. Het is dan ook de verdienste van deeindtermen en ontwikkelingsdoelen dat zij decomponent technologie benadrukken. Leerlin-gen moeten bijvoorbeeld de gevolgen van techno-logische ontwikkelingen voor de arbeidsmarkt,beroepen en scheiding van beroepen kunnen il-lustreren. Want over één ding zijn ook de dertigscholen die aan het project deelnamen het eens:als meisjes even veel kansen willen op de arbeids-markt als jongens, mogen ze qua leerprogrammaen leerstof niet apart worden behandeld. En alsmen in de lespraktijk nu nog de nadruk legt optraditionele rolpatronen doorbreken, dan zijn deeindtermen en ontwikkelingsdoelen meteen eenhefboom voor de keuzeproblematiek.»

Wie zit goed?De gepaste studierichting kiezen betekent soms

van school veranderen. Dat blijkt voor veel leerlin-gen een barrière: ofwel willen ze dat liever nietofwel onderneemt de school initiatieven om zijnleerlingenaantal niet al te zeer te zien afslanken. Detwijfels van derdejaars leerlingen over de gekozenstudierichting nemen wel weer af in het vierde jaar:nog 21 procent bij de jongens en amper 9 procentbij de meisjes. Wie echter verder dalende cijfersverwacht voor de derde graad (nu zit iedereen tochgoed, niet?), komt bedrogen uit. De cijfers in hetzesde jaar liggen niet lager dan in het tweede. Enweer drukken vooral de meisjes hun ontevreden-heid uit: niet minder dan 36 procent (in TSO enBSO zelfs bijna 50␣ %). Ook hier voelen TSO- enBSO-meisjes de geringe mogelijkheden op de ar-beidsmarkt en de beperkte studiemogelijkheden.Ten slotte blijkt ook in de derde graad het studie-keuzeproces niet afgelopen te zijn.

Hoewel men zou mogen verwachten dat leer-lingen uiteindelijk in de studierichting terechtko-men waar zij zich goed bij voelen, blijkt uit hetCSBO-onderzoek dat er elk jaar wel ontevreden-

8 KLASSE NR.75

Van de rolaf

heid is. Studiekeuze beperkt zich dus niet totenkele momenten, de keuzebehoefte is groot.Daar komt bij dat jongeren tijdens de eerste drie àvier jaren nauwelijks aan een beroep denken ofhun toekomst door keuzes willen vastleggen. Datmaakt hulp bij het kiezen meer dan ooit eenproces waarop leerlingen langzaam moeten wor-den voorbereid. Ook in de klas.

Gordiaanse knoopLeerlingen op bepaalde tijdstippen een studie-

richting aanraden die leerkrachten en PMS ge-schikt voor hen vinden. Dat is wat studiekeuzebe-geleiding vroeger vaak inhield. Het ging aan deleerlingen voorbij en ontlokte zelfs negatieve kri-tiek achteraf. Daarom is binnen het CSBO eenproject Studie- en Beroepskeuze gestart. Studie-keuzebegeleiding wordt nu op een heel nieuwemanier benaderd. Uitgangspunt is de leerlingen(en hun ouders) vaardigheden en attitudes bij-brengen die hen in staat stellen zélf een keuze temaken. Als leerlingen hun keuzes zelf maken,doen ze dat realistischer en zijn ze meer gemoti-veerd. Studie- en beroepskeuze wordt een langdu-rig proces, geen Gordiaanse knoop die op eenblauwe maandag moet worden doorgehakt. In ditkader is het PMS niet langer de bewaker dieervoor zorgt dat leerlingen de juiste keuze maken,maar de begeleider van het beslissingsproces vande jongere zelf.

Uitgaan«Als een kind uit het zesde leerjaar Latijn wil

studeren, maar het zit te daveren op zijn stoel ofligt uren wakker in bed voor een toets, moet datook meetellen in de keuze van de schoolloop-baan.» zegt Walter Magez, coördinator van hetproject Studie- en Beroepskeuze. «Agressieve kin-deren, kinderen die gepest worden, die de schei-ding van ouders of een overlijden moeten verwer-ken, kiezen anders. Daar moeten opvoeders reke-ning mee houden. Leerlingen die met leerproble-men zitten, niet goed weten hoe ze moeten stude-ren, niet zelfstandig kunnen werken of niet kun-nen kiezen, hebben dan weer andere keuzepro-blemen.»

De leerkracht speelt een belangrijke rol in het

keuzeproces. In tegenstelling tot de PMS-mede-werker is hij bijna dagelijks bij de leerlingen enkan hij gemakkelijker hun vertrouwen winnen.In de eerste plaats kan hij de leerlingen lerenkiezen en hun de attitude bijbrengen waarin zeeen goede studie- of beroepskeuze doen. Hoe danwel?WALTER MAGEZ: «Door vaak omstandigheden tecreëren waarin ze keuzes moeten maken: hoeken-werk, contractwerk, groepswerk... Hoe vaker leer-lingen moeten kiezen, hoe vaardiger ze daar inworden. Zo wordt kiezen een attitude. En dat gaatverder dan studiekeuze alleen. Het gaat ook over‘Ga ik uit of blijf ik thuis? Neem ik drugs of niet?’Men helpt een leerling ook kiezen als men aan-dacht heeft voor de manier waarop hij leert en wathij voelt.»

Drie stappenOok al verschuift de eerstelijnszorg van leerlingennaar de school, samenwerking tussen het PMS ende leerkracht blijft van groot belang. «Een PMS-medewerker kan een leerkracht coachen», zegtWALTER MAGEZ. «Hij kan hem helpen omgaanmet sociaal-emotionele problemen ofleerproblemen van een leerling. Endat is onlosmakelijk verbonden metstudiekeuzebegeleiding.»Leerkrachten, leerlingen en ouderskunnen nu van het PMS begeleidingkrijgen bij drie belangrijke stappen van studie- ofberoepskeuze.1. Leerlingen moeten eerst zichzelf leren kennen.Wie zijn ze, wat zijn ze waard, wat willen zeworden (zelfconceptverheldering)?2. Waaruit kunnen ze kiezen? Wat is het aanbod(horizonverruiming)? Over gegroeide vanzelfspre-kendheden als ‘garagehouder is een mannenbe-roep’ en ‘kinderverzorging is voor vrouwen’ kanin de les gediscussieerd worden.3. Uiteindelijk is er ook het zelf groeien in deloopbaancompetentie. Leerlingen leren ordenen,alternatieven kiezen, beslissen. Hier leert de leer-ling zelf nadenken over de manier waarop hijkiest (omdat mijn ouders dat willen, omdat vrien-den dat kiezen…). Is mijn keuze haalbaar? Metwelke waarden houd ik rekening? n

• De projectgroep Studie- en Be-roepskeuze heeft materiaal voor leer-krachten, leerlingen en ouders: vra-genlijsten, steekkaarten van studie-richtingen, een studiekeuzespel, stu-diekeuzelessen... Het werkboek Opstap naar het secundair onderwijsbegeleidt de overstap van het lageronderwijs naar het secundair. Hetbevat lesmateriaal en opdrachtenvoor thuis. Gelijkaardig materiaalvoor de overgang naar de tweedegraad van het secundair onderwijsen de keuze voor laatstejaarsleer-lingen is op komst.CSBO - Ninoofsesteenweg 339 - 1070Brussel - tel 02-414 14 10 - fax 02-414 49 59• Het werkboek Leren kiezen inhet zesde leerjaar basisonderwijsbewandelt gelijkaardige paden.PMS-centrum van het Gemeenschaps-onderwijs - Augustijnenstraat 82 -2800 Mechelen - tel 015-20 07 31 -fax 015-20 15 90

• Het vormingscentrum van de PMS-centra van het gemeenschapsonderwijsbeschikt trouwens over een aantalpublicaties, zoals Onderwijsgids.Universitair onderwijs, het Beroe-penwoordenboek, het boek Oplei-dings- en vormingskansen in Vlaan-deren en Labyrint, werkboek stu-die-en beroepskeuze, alle uitgege-ven bij Garant.Uitgeverij Garant - Tiensesteenweg83 - 3010 Kessel-Lo - tel 016-58 6464- fax 016-25 13 14• De VLOR-cel diversificatie be-schikt over lesmaterialen om metleerlingen te werken aan de door-breking van traditionele werkver-deling tussen mannen en vrouwen,aan de herwaardering van techno-logie en aan het evenwicht tussenberoepstaken, gezinstaken en so-ciale taken. U kunt er ook informa-tie over beroeps- en opleidingspro-fielen krijgen.Cel Diversificatie - VLOR - Leu-venseplein 4 - 1000 Brussel - tel 02-219 42 99 - fax 02-219 81 18

KLASSE NR.75 9

Vier meisjes op tien

ontevreden

DE LAT GELIJK LEGGENMeisjes kiezen vaak typische meisjesrichtingen. Trek daarom de vaste rollenpatronen open zolangleerlingen daar nog gevoelig voor zijn, met name in het basisonderwijs. Maak de leerlingen vertrouwdmet de wereld van de beroepen in de ruimste zin van het woord. Als dat gebeurt, kan men in hetsecundair onderwijs hierop voortbouwen. Leerlingen leren kiezen dus. De eindtermen geven al eenaanzet, maar eerst moet de gepaste context er zijn. Enkele suggesties:1. Trek de traditionele rollenpatronen (b.v. man-vrouw) in de maatschappij open. Praat erover in deles. Breng de leerlingen in aanraking met de voor- en nadelen van beroepen, de beperkingen van detraditionele arbeidsverdeling tussen mannen en vrouwen. Bedenk dat technologie veel te weiniggewaardeerd wordt door meisjes en verzorging door jongens.2. U kunt een thema integreren in uw les: aangepaste leesteksten in moedertaal, geschiedenis enz.bieden leerlingen de kans bij zo’n thema stil te staan en erover na te denken. U kunt ook expliciet lessenof lesonderdelen hieraan wijden: in de tweede graad van het lager onderwijs aandacht voor derolpatronen man-vrouw, in de derde graad de betekenis van de technologische benadering van dewerkelijkheid.3. Begeleid de overgang van lager naar secundair onderwijs. Geef lesjes over de structuur van hetsecundair: hoe zit het secundair onderwijs in elkaar, waarom zou je voor school x of y kiezen e.d.Probeer het statusdenken te doorbreken: laat de leerlingen kennis maken met moderne vormenvan beroepen, confronteer ze met hun eigen opvattingen hierover, speel in op clichés envooroordelen enz.

Veel Vlaamse studentenvinden dat de begeleidingvan studie- en beroepskeuzeb e t e rkan. Teweiniggepasteinformatie binnen een tekort tijdsbestek, zeggenze. School en PMS oefe-nen dan ook veel minderinvloed uit op hun studie-keuze dan ouders, vrien-den of mensen uit het be-roepsleven. Die volgens zesoms blindelings. Het blau-we oog nemen ze er graagbij. Studenten vinden im-mers dat bissen of zelfseen experimenteerjaar moetkunnen. Heel wat van hunvrienden zien zij na hetsecundair kiezen voor hetarbeidscircuit omwille van«de drang naar geld». Zelflaten ze zich bij de studie-keuze vooral drijven doortoekomstmogelijkheden eninteresse.

«Honderden folders heb ik gelezen en eendozijn beurzen heb ik afgedweild. Ik wist alles vanalle scholen. En ik ben een jaar naar het buiten-land geweest om eerst wat anders te zien. Daarnahad ik geen moeite om te kiezen. Ik bèn nietgeïnformeerd, ik heb mezèlf geïnformeerd.» Aanhet woord is Sofie, studente textielontwerp enmode aan de Hogeschool Gent. Voor haar was dekeuze van een studierichting verre van een uitge-maakte zaak. En niet alleen voor haar. Bijna eenkwart van de laatstejaars secundair beslist op hetlaatste nippertje.

MoederTijdens het eerste trimester van het laatste jaar

secundair onderwijs staat voor een kwart van deVlaamse leerlingen vast welke studierichting zehet volgend jaar zal kiezen. 22 procent beslist pastijdens de zomervakantie, vlak voor ze het hogeronderwijs binnenstapt dus. Dat blijkt uit onder-zoek bij ruim 4300 nieuwbakken eerstejaarsstu-denten aan de KULeuven. Negen leerlingen op

tien bespreken hun studiekeuze met hun ouders(moeder nog iets meer dan vader), maar die heb-ben niet noodzakelijk meer invloed op de uitein-delijke keuze. Praten met iemand die een beroepuitoefent dat de aspirant-student interesseert, heeftbijvoorbeeld veel meer invloed op de studiekeuzedan gesprekken met thuis, vrienden, leerkrach-ten, PMS of klasgenoten. Toch overlegt slechts 42procent met zo iemand. PMS-adviseurs worden in63 procent van de gevallen betrokken bij de stu-diekeuze, leerkrachten in 66 procent.

CarrièreSam studeert marketing. «Het was mijn eerste

keuze», zegt hij. «Wat me vooral aantrok, warende vele mogelijkheden voor jobs later.» Davidwou de economische toer op. Een eerste jaarhandelsingenieur ging de mist in, maar in derichting handelswetenschappen vond hij uitein-delijk zijn draai. «Ik koos voor een heel creatieverichting waar nog wel toekomst in zit ook», zegtSofie.

10 KLASSE NR.75

Liever een blauw

Werken, studeren… bijna een kwartvan de laatstejaars secundair beslist

pas op het laatste nippertje.

De sleutelwoorden bij de studiekeuze zijn inte-resse en boeiend beroep. De Vlaamse student kiestpositief, niet door eliminatie. Bovendien kiest hijniet onmiddellijk met het oog op materiële motie-ven als werkgelegenheid, carrièremogelijkheden,sociale status en dergelijke. Al blijken die motie-ven voor jongens iets belangrijker dan voor meis-jes. Meisjes kiezen een studierichting omdat zehierdoor later, via hun beroep, in contact kunnenkomen met mensen en kinderen en omdat ze opdie manier de kans zullen krijgen zich in te zettenvoor anderen. Materiële motieven spelen meermee in economische richtingen, de tegenpoolhiervan zijn psychologie, pedagogische weten-schappen en godsdienstwetenschappen.

Studenten die na afloop van het eerste jaarslagen, hebben voor hun studie meer overleggepleegd met anderen over hun studiekeuze dande niet-geslaagden. Studenten die hun eerste jaarmislukken en vervolgens de universiteit verlaten,blijken al voor de aanvang van hun studie meertwijfels te hebben dan andere studenten over hetfeit of ze de richting wel zouden aankunnen.Bissers gaven voor hun studie meer dan niet-bissers aan dat ze bij mislukken het jaar zoudenoverdoen.

30 miljardNederlandse universiteiten en hogescholen mogen

studenten die niet geschikt blijken voor hun op-leiding na een half jaar wegsturen. Bij ons loopthet zo’n vaart niet, maar onderzoek heeft uitgewe-zen dat jaarlijks 30 miljard frank wordt uitgege-ven aan eerstejaarsstudenten die niet over de meetgeraken. Momenteel heeft bijna 16 procent van deVlamingen een diploma hoger onderwijs, maarhooguit 57 procent van wie eraan begint, maakt

kans om een di-ploma te behalen.Per jaar geraken24.000 studentenniet door het eer-

ste jaar. Bovendien werkt ook in het hoger onder-wijs een waterval-effect: hoog beginnen en afdalenals het niet direct lukt. Sommige onderzoekerspleiten daarom voor toelatingsproeven, anderenwerken aan vaardigheids- en attitudetests waar-mee men kan nagaan in hoeverre de studentgeschikt is voor een hogere studie.

Numerus claususDe meningen over toelatingsproeven voor hogeronderwijs zijn verdeeld. In de pers reageert deVereniging van Inrichtende Machten van het Katho-liek Onderwijs tegen de toelatingsproef voor stu-denten geneeskunde en tandgeneeskunde. Dieheeft onderwijsminister Luc Van den Bossche on-langs ingevoerd. De vereniging vreest dat hetalgemeen vormend karakter van het secundaironderwijs op de helling komt: «Een leerling dievoor Latijn-Griekse heeft gekozen, zal automa-tisch te weinig wetenschappelijke bagage hebbenom met even veel kansen als een wetenschappe-lijk georiënteerd leerling door de proef te komen.Potentiële geneeskundigen zouden dus al in hetvierde jaar van het secundair hun keuze moetenmaken.» De Vereniging van Vlaamse Studenten(VVS) pleit voor een beter oriënteringsbeleid eneen niet-bindende oriënteringsproef in het zesdejaar secundair.

Leerkrachten en ouders zien een toelatings-proef hoger onderwijs wel zitten, leerlingen zijniets minder enthousiast. Dat blijkt uit een onder-zoek van het CSBO bij 412 laatstejaars, ouders enleerkrachten. Het idee van een numerus claususwordt afgewezen, tenzij die gepaard gaat met eentoelatingsproef. In dat geval vindt 30 procent vande leerlingen (57 procent van de leerkrachten)numerus clausus aanvaardbaar. Maar op basis vanwachtlijsten of loting kan hij slechts voor 13procent van de leerlingen en 3 procent van hunouders door de beugel. Ook een bindend adviesvan de klassenraad in het secundair kan volgensde leerlingen niet. 88 procent van de leerlingen,78 procent van de ouders en 68 procent van deleerkrachten vinden wel dat een student een jaarmag overdoen. Maar kan een betere studiekeuzedat niet helpen vermijden?

ZelfkennisDe inspanningen van vooral het PMS ten spijt

voelen veel studenten zich onvoldoende geïnfor-meerd. Maar wat studenten in hun kritiek voorallaten horen, is dat zij behoefte hebbenaan meer langdurige (keuze)begeleiding.Het CSBO-onderzoek bevestigt dit. Hetmerendeel van de leerlingen zietmaatregelen die het keuzeproces kunnenverbeteren graag bevorderd: duidelij-ke informatie (95␣ %), persoonlijke keu-zebegeleiding (92␣ %), advies van deklassenraad (86␣ %), een betere zelf-kennis (75␣ %) en proefexamens (71␣ %).

«Precies met de eerste twee maatregelen zijnPMS-centra al jaren bezig», aldus de onderzoe-kers, «maar aangezien studenten er achteraf zel-den of veeleer negatief naar verwijzen, moeten wede keuzebegeleiding meer en systematischer uit-bouwen en ondersteunen.»

Mini-portretDe diensten voor studieadvies van hogescho-

len en universiteiten duiken meestal ergens op heteind van het studiekeuzeproces op. «Geen idealesituatie», vindt Luc Vanwanzeele, dienst studiead-vies VUBrussel. «Achttienjarigen stellen zich be-paalde vragen. Hoe ziet een cursus eruit? Hoeverloopt een examen? Wij hebben alvast onzestudiegidsen op hun maat herschreven. We be-antwoorden die vragen. We zeggen in tien regelswat een vak als linguïstiek inhoudt enz. Veelstudenten mislukken in het eerste jaar omdat zeonvoldoende geïnformeerd de verkeerde keuzemaken. Eigenlijk zou de voorbereiding op eenhogere studie best wat vroeger mogen beginnen,bijvoorbeeld in het voorlaatste jaar. Secundair enhoger onderwijs zouden op dat vlak beter kunnensamenwerken. Ten slotte moet onderwijs jonge-ren ook leren kiezen. Dan kan zelfs een verkeerdekeuze toch nog verrijkend zijn.»

«Elke verstandige studie- en beroepskeuze isgebaseerd op twee soorten informatie», lezen wein Kieswijzer, «enerzijds informatie over de bredewaaier van opleidingen en beroepen, anderzijdsinformatie over jezelf.» Net zoals een kleuter leertkiezen door te vertrekken van het mini-portretvan zichzelf, kan ook een aspirant-student nietvoorbij aan zijn karakter, zijn interesses, zijnstudieresultaten, de manier waarop hij studeerten hoe hij tegenover studeren staat. n

Honderden folders,

een dozijn beurzen.

En dan?

KLASSE NR.75 11

oog

• Over leren kiezen, studierichtin-gen en keuzemogelijkheden bestaatheel wat materiaal. Het best steekt uuw licht op bij uw PMS-centrum.Daar beschikt men onder meer overuitgebreide databases, gidsen en fol-ders voor hoger onderwijs. Of u gras-duint, net als wij, in:• Marlies Lacante & Lieve Schodts,“Wie” studeert “Wat” en “Waar-om”? Rapport nr. 62. Studiekeuzeen loopbaanontwikkeling aan deuniversiteit. Anders bij vrouwen danbij mannen? Rapport nr. 66. KU-Leuven - Departement Psychologie -Centrum voor Motivatie en Tijds-perspectief.• W. Nonneman e.a. Review inzakede overgang van secundair naarhoger. VLOR Cahier 9.• Kieswijzer, Wat na het secundaironderwijs? Een interactief werkboekvoor jongeren vanaf 15 jaar, dat indrie fasen het keuzeproces begeleidt:

speurtocht naar jezelf en confronta-tie met anderen, informatie over stude-ren en werken en ten slotte kiezen.Geen pasklare antwoorden, wel eenkritische en actieve leidraad naareen verstandige studie- en beroeps-keuze. De Kieswijzer is gratis.VUBrussel - Dienst studieadvies -Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - tel 02-629 23 18 - fax 02-629 36 28• De overgang van secundair naarhoger onderwijs en studiekeuzebe-geleiding in het zesde leerjaar inCaleidoscoop, jg. 8, nr. 6, november-december 1996.• Gids voor hogere opleidingen.Publicatiedienst - Afdeling Informa-tie en Documentatie - departementOnderwijs - Koningsstraat 71 - 1000Brussel - tel 02-219 94 36 - fax 02-219 77 73• Op Internet kunt u uiteraard determ studiekeuze in een zoekrobotstoppen, maar steek ook uw licht opin de hobu-site van het departementOnderwijs (www.hobu.be), de sitevan de Vlaamse Gemeenschap(www.vlaanderen.be) en edunet(www.edunet.be). Op de Nederlandseschooltv-site vindt u een verwijzingnaar een programma over leren kie-zen (www.omroep.nl/not/gids/vo/mentormag.html).• Een gratis literatuurlijst over ditonderwerp kunt u krijgen bij de on-derwijsdatabank van het departe-ment Onderwijs.ADIOV - Koningsstraat 71 - 1000Brussel - tel 02-219 93 83 - fax 02-219 77 73

ZITTENBLIJVEN

Positieve evolutieHet aantal A-attesten steeg licht-jes met 1,6 procent tot gemid-deld 84,7 procent. Het aantal C-attesten liep terug met 1,3 pro-cent tot gemiddeld 7,8 procent.Het aantal uitgestelde beslissin-gen met herexamens liep metmeer dan een derde terug enwordt stilaan, met 5,8 procent,gereduceerd tot de zogehetenindividuele gevallen waarop deregelgeving zinspeelt. Het aan-tal B-attesten daalde slechts licht-jes in vergelijking met 1994. Pro-blematisch blijven het hoogaantal B-attesten in de eerstegraad en het zeer hoog aantalC-attesten in het kunstsecundaironderwijs (KSO). In 1B, het be-roepsvoorbereidend jaar en hetBSO loopt het aantal C-attesten terug, soms zelfs spectacu-lair. Het eerste jaar van de derde graad was drie jaargeleden nog een echt probleemjaar. Daar is nu vooral inhet ASO (- 6,9␣ %) een belangrijke terugloop van het aantalC-attesten. Tot deze algemene vaststellingen komt de on-derwijsinspectie in haar vervolgonderzoek over het zitten-blijven in het gewoon secundair onderwijs. Het verschil inattestering tussen jongens en meisjes wordt wat kleiner,merkt ze voorts op. Clausuleren (B-attesten) blijkt geenvanzelfsprekende waarborg voor een goede oriëntering enverhoogt de slaagkansen niet. In het KSO blijft de situatierampzalig. In de meeste leerjaren mislukt één leerling opvijf en wordt minstens één leerling op tien geconfronteerdmet uitgestelde evaluatie.

HOGER ONDERWIJS

Numerus claususDe kinesitherapie blijft op de tong. De kine-opleiding gaat nietuitsluitend naar de hogescholen, zoals oorspronkelijk voorge-steld. Als enige universiteit behoudt de KULeuven de tweekandidaturen en de twee licenties. De nieuwe, vierjarige kine-opleiding aan de hogescholen (Hobu) gebeurt slechts op drieplaatsen, i.p.v. negen: de Katholieke Hogeschool voor Ge-zondheidszorg in Gent, de Vlaamse Autonome HogeschoolAntwerpen en de Provinciale Hogeschool Limburg in Hasselt.De universitaire opleiding wordt theoretischer en academisch.De Hobu-opleiding aan de hogescholen meer praktisch-be-roepsgericht en van academisch niveau. De afgestudeerden

van beide opleidingen krijgen de-zelfde titel en dezelfde beroepsbe-kwaamheid. Als het Vlaams par-lement het decreet goedkeurt, gaandeze hervormingen vanaf volgendacademiejaar in. Vanaf 1998-1999komt er een centraal georgani-seerde toelatingsproef. Dan treedtbovendien de numerus clausus inwerking die het aantal afgestu-deerden in Vlaanderen zal beper-ken tot 120 of 180.Voor audiologie, logopedie endieetleer blijft een driejarige op-leiding aan de hogescholen ge-pland. Slechts de Universiteit Gentbehoudt de licenties.

ENQUÊTE

Boeiende leraarsWat vinden jongeren het belangrijkste op school? Dat vroegKlasse voor Jongeren aan de leerlingen van de tweede en derdegraad secundair onderwijs. Er kwamen antwoorden binnen uitmeer dan honderd secundaire scholen in Vlaanderen. Uit detoptien van hun aandachtspunten blijkt een grote (en positie-ve) betrokkenheid op de lessen en de leerkracht. Ze vragenboeiende en zinvolle lessen, enthousiaste en rechtvaardigeleraars waar je op kunt rekenen. Pas nadien volgen vrienden(echt en hecht) en activiteiten (cultuur, informatie en ontspan-ning). Op de vijfde plaats staat een goede relatie met deleerkracht (communicatie en wederzijds respect). Daarna ko-

men de sfeer op school (stimulerend envriendelijk), recht op inspraak (eigen me-

ningen, een leerlingenraad), toffe gebouwen (gezellig, modernen groen) en een goed schoolreglement (orde en disciplinemaar toch voldoende vrijheid). Op de tiende plaats ten slottevragen de leerlingen meer en nuttige pauzes (met activiteiten,

sport en muziek).Op de vraag wat ze drin-gend op school willen ver-anderen springt één uitschie-ter naar voren: de gebou-wen en lokalen. Ze vragenom snel iets te doen aan deinfrastructuur van de school:verouderde gebouwen reno-veren, een nieuwe sporthal,propere WC’s, kleurige enfleurige lokalen. Kortom,modernere gebouwen. Ve-len vragen ook meer vrij-heid (zeker tijdens de mid-

dagpauze) en willen als een volwassene behandeld worden.Het aantal lessen mag wat minder en ze mogen ook boeien-der worden. En als het even kan: wat minder huiswerk.

J O U R N A A L

12 KLASSE NR.75

Twee kine-opleidingennaast elkaar van vier jaar.

In het BSO vermindert hetzittenblijven soms specta-culair.

BASISEDUCATIE

Nederlands aan allochtonenEr zijn 29 centra voor Basiseducatie verspreid over heel Vlaan-deren. Deze centra bieden verschillende onderwijs- en vor-mingsprogramma’s aan voor laaggeschoolde volwassenen:taal en rekenvaardigheid, sociale vaardigheden, maatschap-pelijke vorming en de voorbereiding op werk of verderestudie. Daarnaast zorgen de centra voor lessen Nederlandsaan allochtonen. In totaal volgen 13.288 cursisten, van wie7.867 vrouwen en 5.421 mannen, basiseducatie. Waarvoorhebben ze interesse?

(Het Vlaams onderwijs in beeld ’95-’96)

Spreiding van deelnemersuren over deverschillende leerdomeinen (werkjaar 1995-1996)

Nederlands moedertaal

alfabetisering anderstaligen

rekenen

Nederlands tweede taalsociale kennis

en vaardigheden

samen-gesteldecursussen

andere 22,4%

0,3%

4,3%

57,3%

12,1%3,4%

0,2%

OMBUDSMAN (2)

Klachten beantwoorden«Het departement Onderwijs heeftpermanent aandacht voor de kwali-teitszorg. Het geeft prioriteit aan detijdige en correcte uitbetaling vande leerkrachten.» Dit stelt de om-budsman van de Vlaamse Gemeen-schap vast. Toch werden in 1996nog 120 nieuwe verzoekschriften voorhet departement Onderwijs inge-diend. Ongeveer 35 procent van deafgehandelde dossiers waren verzoek-schriften over problemen met studietoelagen. Toch vermin-dert het aantal dergelijke dossiers tegenover voorgaandejaren. Er zijn ook geen echte knelpunten meer. Dat deadministratie niet tijdig antwoordt op klachten, lijkt nogwel een euvel te zijn. De ombudsman stelt dat er ten minsteeen ontvangstmelding op de klacht moet volgen. En dezemoet de termijn vermelden waarbinnen de administratieten gronde op de klacht zal antwoorden. Ondanks verschei-dene grootschalige informatiecampagnes blijken de mees-te aanvragers de reglementering niet te kennen. Het grotestruikelblok voor een efficiënte werking is en blijft de «ver-ouderde en complexe wetgeving voor studietoelagen».

KLASSE NR.75 13

OMBUDSMAN (1)

Twee keer belastingenWie een ten onrechte uitbetaalde weddetoelage moet terug-betalen, vindt dat niet leuk. Die terugvorderingen zijn eenweerkerend probleem voor onderwijspersoneel. Die bedragenworden bruto teruggevorderd, zodat men de indruk krijgt datmen eigenlijk twee keer belastingen betaalt. Dit is eigenlijkniet waar, zegt de ombudsman van de Vlaamse Gemeen-schap in zijn jaarverslag, want de bedrijfsvoorheffing kanworden gerecupereerd via de inkomstenbelasting. Het fede-raal ministerie voor Financiën zou er tegen 1 januari 1996voor zorgen dat de recuperatie voortaan op het ontvangennettobedrag zou slaan, maar die oplossing is nog altijd nietuitgewerkt. De administratie van de Directe Belastingen creëerdeeen procedure die de belastingplichtige in staat moet stellende teruggevorderde bedrijfsvoorheffing sneller te recupere-ren. Het departement Onderwijs ontwierp van zijn kant eentaks-databank die de terugbetaalde bedragen dichter laataansluiten bij het nettobedrag.

EINDTERMEN

Pesten op schoolProbeert het onderwijs pestgedrag op school te voorkomen,wilde een Vlaams parlementslid weten. Hoewel de voorgestel-de vakoverschrijdende eindtermen sociale vaardigheden enopvoeding tot burgerzin niet expliciet handelen over pesten opschool, kunnen zij eventueel aanzetten om deze problema-tiek te bespreken. Sociale vaardigheden bevat bijvoorbeeld:de leerlingen kunnen respect en waardering voor anderenopbrengen; ze accepteren en waarderen de eigenheid van

medeleerlingen. Voorts ook: de leer-lingen kunnen uit aangeboden infor-matie, leef- en omgangsgewoontenbinnen gezinnen en culturen weerge-ven en hun eigen gedrag daartegen-over verwoorden en bespreekbaar stel-len. In opvoeden tot burgerzin staatbijvoorbeeld: de leerlingen kunnen opeen verdraagzame manier omgaanmet verschillen in sekse, huidskleuren etniciteit.Verdraagzaam omgaan met verschil-len.

De problemen metstudietoelagen ver-minderen.

DEELTIJDS KUNSTONDERWIJS

Zonder fagotten encontrabassenStraks hebben de Vlaamseharmonieën geen fagotten encontrabassen meer en blij-ven pas gekochte harpen enaccordeons ongebruikt, vreestKunstonderwijs in Actie (Koia).Dat is een groep van zo’n150 mensen die bang zijn voorde toekomst van het deeltijdskunstonderwijs (DKO). Zij zienmet schrik een hervormingvan het DKO tegemoet, om-dat onder meer het inschrij-vingsgeld omhoog zou gaan.«Door de programmatiestopsinds september komen zeld-zame instrumenten her ender niet meer in de hogeregraad aan bod. Dat zal hetmuzieklandschap doen ver-schralen», vreest Koia-voor-zitter Dirk Viaene. Er is ookgeen wettelijke regeling omde afgestudeerden uit hethervormde hoger onderwijste betalen, stelt Koia. Die he-ten nu meester. Door de eneambtenaar werden die vorigjaar betaald alsof ze geen di-ploma hadden. Door de an-dere als licentiaat, dus meerdan het niveau van de vroe-gere eerste prijs. «Een onte-rechte discriminatie», vindtViaene, «zeker als de vroegergediplomeerden nog een bij-komend diploma van mees-ter moeten behalen voor het-zelfde loon.»

Anderen vrezen dat in hetvrijetijds-muziekonderwijs opden duur enkel de succesrich-tingen zullen overleven. En-kel grotere muziekacademieszouden nog een breed aan-bod kunnen brengen.

Niets gemist?• De toelatingsproef voor stu-denten geneeskunde en tand-heelkunde wordt aangepast.Het slechtste wetenschappe-lijke vak zou niet in aanmer-king worden genomen bij deeindquotering.• De zes hogescholen die we-gens de geplande hervormingvan de opleiding tot kinesi-therapeut hun eigen oplei-ding verliezen, mogen volgendacademiejaar een andere op-leiding programmeren.• De centra voor Basiseduca-tie gaan laaggeschoolde vol-wassenen actiever opsporen.Ze zullen o.a. meer naar maat-werk streven in hun cursus-sen. Het Vlaams Ondersteu-ningscentrum voor de Basis-educatie zal er bovendien voorzorgen dat zijn afgestudeerdecursisten makkelijker op eenvervolgcursus van andere in-stanties, ook voor beroepsop-leiding, kunnen overstappen.• De VLD wil leerplicht opdrie jaar. Als het aan de Gent-se onderwijsschepen FientjeMoerman ligt, wordt kleuter-onderwijs verplicht.• De Franse en Vlaamse Ge-meenschap ondertekendeneen samenwerkingsprotocolvoor de controle op de in-schrijvingen van leerlingen.Tot vandaag gebeurde de leer-plichtcontrole door elke Ge-meenschap afzonderlijk. Dathad een niet sluitende con-trole rond de taalgrens en inhet Brussels HoofdstedelijkGewest tot gevolg.• In Nederland wil staatsse-cretaris voor Onderwijs Nete-lenbos dat er in nieuwe wijkenvoortaan eerst een openbareschool wordt opgericht. Pasna een paar jaar moet de wet-houder (schepen) van Onder-wijs de behoefte aan andereonderwijsrichtingen peilen.• Meer dan 20.000 Berlijnsescholieren betoogden tegenbesparingen in het onderwijs.Berlijn kampt met een schuldvan meer dan 100 biljoenfrank. Besparingen zullen hunweerslag hebben op beroeps-opleidingen, zullen veel school-verlaters treffen en een record-aantal werklozen opleveren.• Volgens een onderzoek vande Universitaire InstellingenAntwerpen behaalde 40 pro-cent van de Antwerpse pros-tituées een getuigschrift se-cundair onderwijs en volgde10 procent hoger niet-univer-sitair onderwijs.

«Het muzieklandschapdreigt te verschralen.»

14 KLASSE NR.75

Leerkrachten in het Deel-

tijds Kunstonderwijs

(DKO) zijn ook kunste-

naars. Dit bijzonder type

leraar neemt meestal

persoonlijker en zelfbe-

wuster zijn positie in. In

veel gemeenten en ste-

den speelt het DKO (zeg

maar de academie) een

belangrijke rol als cul-

tuurinstrument in de lo-

kale samenleving. Daar

is het DKO vaak een voe-

dingsbodem voor de cul-

tureel geïnteresseerde

bevolking en een bloeiend

verenigingsleven.

Er is nauwelijks sprake van burn-out. De leer-krachten van het DKO, studierichting beeldendekunst, hebben een behoorlijk beroepsengagement.Dat stelt de onderwijsinspectie vast. Zij schrijftvoorts in haar jongste verslag dat de DKO-leer-krachten even enthousiast en gemotiveerd zijn alsde leerlingen. Toch zou in enkele gevallen eenregelmatiger nascholing en bijscholing het peilvan het pedagogisch functioneren kunnen verho-gen.

EigenzinnigZe hebben een specifiek artistiek gelaat die scholen.

Dat komt door een historisch gegroeide en onder-bouwde artistieke visie. Binnen het grote peleton iser altijd een aantal scholen met een eigenzinnigartistiek beleid dat niet altijd compatibel is met datvan andere sterke entiteiten. Maar juist die ver-

scheidenheid geeft kleur aan het DKO, meer in hetbijzonder aan de studierichting beeldende kunst.

Deze scholen, meestal academies genoemd,hebben een grote impact op het cultureel gebeu-ren in stad en regio. Honderden, soms duizenden

leerlingen volgen les in de plaatselijke academie.Dat heeft niet alleen een directe weerslag op deontwikkeling van het individu, maar ook op hetsociaal functioneren.

Er is geen vandalisme in de academies volgensde inspectie. De leerlingen staan er open voorelkaars werk en hebben respect voor hun eigenwerk en dat van hun medeleerlingen. Samen metdirectie en leerkrachten bepalen de leerlingen deeigen artistieke sfeer en een aangenaam leefkli-maat in de academie. Dit alles tonen de werkenvan de leerlingen aan die de ateliers en de gangentooien.

Gemeentehuis-bediendenSteeds meer leerlingen tussen zes en twaalf jaar

vinden overigens de weg naar de lagere graad vanhet DKO. In de middelbare graad blijft er eenuitstroom van leerlingen bestaan, vooral na hetvierde jaar. Vermoedelijk veroorzaakt de studie-belasting in het secundair onderwijs deze uit-stroom. Hoewel er in de hogere graad nagenoegeen status quo optreedt, is er in de specialisatie-graad een daling van het aantal leerlingen. Diewordt veroorzaakt door de rationalisatienorm ende strengere interne kwaliteitsbewaking op hetniveau van de hogere graad.

In de studierichtingen muziek, woord en danskampen heel wat scholen met een tekort aanadministratief personeel en toezicht. Een aantalsteden en gemeenten nemen bijkomend perso-neel voor hun rekening of plaatsen gemeente-huis-bedienden deeltijds in de academies.

DKO-leerkrachten zijn ook kunstenaars. Is hetdaardoor dat de begeleiding van leerlingen doorhet artistiek curriculum heen niet altijd vanzelf-sprekend is? Toch is dit in een hedendaagse school-cultuur noodzakelijk, merkt de inspectie op. Meerdoorstroming is nog wel een opdracht voor dejuiste didactische aanpak en degelijke leerlingen-begeleiding, zowel horizontaal (tussen de cursus-sen van één leerjaar) als verticaal (tussen de cur-sussen en de opties van verschillende jaren engraden). n

Verslag over de toestand van het onderwijs 1996:inspectie basisonderwijs - secundair onderwijs - hogeronderwijs - deeltijds kunstonderwijs, volwassenenon-derwijs en psycho-medisch-sociale centra.

Kunstenaar en leraar

D O O R L I C H T I N G

Steeds meer leerlingenbeginnen aan de academie.

LEEUWENDEEL VOOR STEDEN EN GEMEENTENIn Vlaanderen zijn er 68 scholen voor DKO, studierichting beeldende kunst. In 1986 waren het er nog74. Voor de studierichtingen muziek, woord en dans telt de inspectie 101 instellingen.Het verslag van de inspectie DKO, richtingen muziek, woord en dans bevat gegevens over de evolutievan het leerlingenaantal. In het verslag over de richting beeldende kunst ontbreken hieroverduidelijke, concrete cijfers. Vergelijken wordt dus moeilijk.In 1996 waren er ruim 3,5␣ % meer leerlingen in het DKO (muziek, woord en dans) dan in 1995. Ditbetekent ongeveer 92.000 leerlingen. 75␣ % van hen volgt de studierichting muziek, ongeveer 20␣ %woordkunst en minder dan 5␣ % de studierichting dans.De studierichtingen muziek, woord en dans trekken ruim 80␣ % kinderen en jongeren (-18) aan en dus20␣ % volwassenen, van wie 65␣ % vrouwelijke en 35␣ % mannelijke leerlingen.Volgens cijfers in Het Vlaams onderwijs in beeld ’95-’96 volgen bijna 45.000 cursisten de richtingbeeldende kunst. Hiervan zijn 64␣ % jongeren en 36␣ % volwassenen.In totaal geven 3860 personeelsleden (1997 vrouwen en 1863 mannen) les in het DKO.Afgerond volgt 90␣ % van de cursisten les in een DKO-instelling van het officieel gesubsidieerdonderwijs, zeg maar de steden en gemeenten; 4,5␣ % in het vrij gesubsidieerd onderwijs en 5,5␣ % inhet gemeenschapsonderwijs. De richtingen muziek, woord en dans trekken 67␣ % van de cursistenaan en de richting beeldende kunst 33␣ %.

IDEE

GRATIS NAAR LONDENVoor wat, hoort wat. U vult de en-quête in op de volgende bladzijde(over KLASSE en over onderwijs) en umaakt meteen kans op een verras-send weekend Londen. Een cadeauvan Eurostar, de veiligste manierom in Groot-Brittannië te geraken.Alles erop en eraan voor twéé perso-nen: u reist in drie uur tijd én in allecomfort van hartje Brussel naar hartjeLonden voor een verrassingsarran-gement, twee luxueuze overnachtin-gen en maaltijden...Scheur deze bladzijde vandaag noguit en vul de enquête in. Het is uwticket voor een Eurostar-weekend metklasse.Wint u niet het hele weekend dankrijgt u toch een speciale voucherwaarmee u 25 % korting krijgt op deEurostar. Voor iedereen die de en-quête invult. Omdat wij uw meningbelangrijk vinden.

16 KLASSE NR.75

UW MENINGVul deze enquête meteen inen stuur ze naar KLASSE. Wijzijn bijzonder benieuwd naaruw eerlijke en kritische me-ning. Bovendien kunt u ereen Eurostar-weekend naarLonden mee winnen. Al wiemeedoet krijgt sowieso eenspeciale voucher voor 25 %korting op de Eurostar. Waaropwacht u?

I. OVER KLASSE∂ Typeer KLASSE met drie eigenschappen die het blad volgens u heeft

1. ........................................... 2. ........................................ 3. ...........................................

∑ Duid met een kruisje aan of u al persoonlijk hebt kennisgemaakt met□ KLASSE voor Ouders Ik vind het zeer goed / goed / matig / niet goed / slecht□ KLASSE voor Jongeren Ik vind het zeer goed / goed / matig / niet goed / slecht□ KLASSE op Internet Ik vind het zeer goed / goed / matig / niet goed / slecht□ de acties van KLASSE Ik vind ze zeer goed / goed / matig / niet goed / slecht

∏ a. Hoe belangrijk is KLASSE voor u?Ik vind het zeer belangrijk / belangrijk / matig belangrijk / onbelangrijk

b. Waarin ligt volgens u de sterkte van het blad? ...................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

c. Wat vindt u de zwakke punten? ..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

d. Welke onderwerpen zouden in de toekomst nog aan bod moeten komen? ...................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

e. Nog voorstellen, kritiek, tips of commentaar? .....................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

II. OVER ONDERWIJS & OPVOEDINGDuid met een cijfer in het vakje aan in welke mate u al of niet akkoord gaat met devolgende stellingen.(5=zeker akkoord; 4=akkoord; 3=gematigd; 2=niet akkoord; 1=zeker niet akkoord; 0=geen mening)

□ a. Onze school levert voldoende inspanningen om kansarme leerlingen evenveel kansente geven als anderen.

□ b. Ik voel me als leerkracht voldoende betrokken bij het beleid van de school.

□ c. Ouders moeten meer betrokken worden bij het beleid van de school.

□ d. Leerlingen moeten meer betrokken worden bij het beleid van de school.

□ e. De algemene gezondheid van mijn leerlingen gaat er de jongste vijf jaar op achteruit.

□ f. Het is moeilijker om een klas in de hand te houden dan pakweg vijf jaar geleden.

□ g. Ik besteed in mijn les voldoende aandacht aan de ontwikkeling van sociale vaardighe-den bij de leerlingen.

□ h. Wij werken op onze school actief met een duidelijk schoolwerkplan.□ i. De leerlingen zijn “vroeger rijp” dan enkele jaren geleden.

□ j. Het werk voor school is voor mij een bron van stress.□ k. De stress op school is voor mij de jongste vijf jaar toegenomen.□ l. Ik merk bij de leerlingen meer stress dan vijf jaar geleden.

□ m. De leerlingen staan kritischer tegenover trends en rages dan enkele jaren geleden.

□ n. Spijbelen is op onze school een ernstig probleem.

□ o. De leerlingen spijbelen meer dan vijf jaar geleden.

□ p. Schoolmoeheid is op onze school een ernstig probleem.

□ q. Voor mijn part mogen ze huiswerk afschaffen.

□ r. Ik vind zittenblijven meestal een goede oplossing.

□ s. Er komt op onze school racisme voor.

□ t. Er komt op onze school minder racisme voor dan enkele jaren geleden.

□ u. Het schoolreglement biedt bij ons over het algemeen voldoende houvast.

Ik zou nog graag wat commentaar geven bij mijn antwoord op de volgende vraag (vragen):letter … ...............................................................................................................................................................................................................................................................................

letter … .................................................................................................................................

..............................................................................................................................................Dit mag ook op een afzonderlijke brief die u bij uw enquête voegt.

Functie in onderwijs: leerkracht / directie / administratief personeel / PMS / ………In welk onderwijsniveau: kleuter / lager / sec. (1-2-3) / sec. (4-5-6) / hoger onderwijsIndien secundair: ASO / TSO / BSO / KSO / Deeltijds Onderwijs / ………

Stuur deze enquête voor 31 mei naar KLASSE (Enquête) - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel

VERTROUWELIJK.Deze gegevens worden striktvertrouwelijk behandeld. U vultuw naam en adres alleen inals u ook voor de te winnenprijzen in aanmerking wiltkomen.

NAAM: ................................

............................................

............................................

ADRES: ................................

............................................

............................................

............................................

............................................

............................................

(advertentie)

18 KLASSE NR.75

DE ROMEINSE TUIN IN aZou u graag een Romeinse tuin bezoeken ofhult u zich graag eens in prehistorische kle-ding? Het kan, op 18 mei. Voor de Romeinenonze mode veranderden, droegen we in onzestreken zeker meer dan bruine lompen. WatGalliërs en Kelten uit huiden, vlas en wolvervaardigden en hoe ze dat precies deden,kunt u binnenkort letterlijk aan den lijve on-dervinden. En er is meer. Tweeduizend jaargeleden was de tuin dé uiting van de menselij-ke heerschappij over de natuur. De Romeinenzagen er de triomf in van de rationele mensover de natuurlijke chaos. In hun zucht naarextravagantie zochten ze naar al wat vreemdwas. Patronen werden met veel zorg uitge-werkt, imponeren was de boodschap. GeenRomeinse tuin zonder marmeren fontein, af-beeldingen van goden, zitbanken, pergola,sierlijke bloempotten…Waar men in de prehis-torie vooral plantte wat eet- en bruikbaar was,koos men vanaf de Romeinse overheersing ookvoor sierplanten. Dat resulteerde in ingewikkel-de haagpatronen van buxus en palm, verticaleSpielereien met jeneverbes, peperboompjes, enrozenstruiken, grote dolia’s met kruiden… En watdacht u van vijgenboom, hulst, wijnruit, honds-draf, blaassilene, Turkse lelie en safraan? Het ismaar een greep uit het Romeinse plantgoed datnu opnieuw is samengebracht.Tijdens het opendeurweekend van 18 en 19mei, van 10 tot 18 uur doorlopend, kunnenalle Vlaamse leerkrachten gratis kennisma-ken met de gloednieuwe Romeinse tuin inhet Provinciaal Archeologisch Museum vanVelzeke (Zuid-Oost-Vlaanderen). Om 16 uur

wordt een plengoffer gebracht aan de jacht-godin Diana, driemaal een uur wordt u opRomeinse muziek vergast en ten slotte kuntu ook Romeinse wijn proeven. 18 mei wordtzelfs een exclusieve dag met KLASSE, wantdan staat de leraar centraal. U krijgt nietenkel diverse rondleidingen (binnen en bui-ten), maar u kunt er ook grasduinen in deeducatieve pakketten waarover het museumbeschikt. Geen bon, geen reservatie. U gaatmet of zonder uw gezin naar Velzeke enwordt er met Klasse ontvangen.Behalve deze primeurs biedt het ProvinciaalArcheologisch Museum ook het Romeinse kle-dijproject voor leerlingen aan. Klasfoto in togaen tunica bijvoorbeeld? Voorts voorziet het museumin diamontages en video over de Gallo-Ro-meinse periode en vanaf mei komt er eeninteractief programma rond het dagelijkse le-ven vroeger en nu. Op 25 mei vindt rond hetmuseum een heuse Romeinse ambachten-markt plaats en van 5 september tot 31 janua-ri loopt de tentoonstelling De Kelten in Vlaan-deren. Op 14 september is het trouwens OpenMonumentendag Keltendag. Meer info terplaatse of ophet volgendeadres:Provinciaal Ar-cheo log i s chMuseum - Pad-destraat 7 - 9620Zottegem - tel09-360 67 16 -fax 09-361 2841

(advertentie)

Pub ACSIenquêenquê

C A N O N MET KLASSECultuurcel van het departement Onderwijs

GROOT GELIJK bWondermooie verhalen confronteren kinderen van 6 tot 8 jaarmet een positieve beeldvorming rond het gelijke kansen-thema.Groot Gelijk is een leesbevorderingsproject voor leerlingen uitde eerste graad van het basisonderwijs. Waarom zijn er nietvoor iedereen dezelfde kansen weggelegd? Wat is anders zijn voorkinderen die zelf nog bezig zijn om zichzelf en de wereld om henheen te leren kennen? Is het niet vanzelfspre-kend dat iedereen uniek is? Groot Gelijk pro-beert op een frisse manier aan attitudevor-ming te werken en de leerlingen een middelaan te reiken om hun onbevangen blik op de wereld vorm tegeven. Het project is een realisatie van het departement GelijkeKansenbeleid en CANON, Cultuurcel van het departement Onderwijs.Alle lagere scholen in Vlaanderen en Brussel kregen de voorbijeweken een set van 10 boekjes toegestuurd. Bart Moeyaert,Gerda Dendooven, Gregie De Maeyer, Matil Geens, Ed Franck,Lucrèce L’Ecluse, Bob Van Laerhoven, Gode-Liva Uleners, Her-wig De Weerdt en Marc De Bel behandelen in hun verhalen hetGelijke Kansen-thema, ontdaan van de gekende vooroordelenen rollenpatronen. U vindt ze op school.Ook aan de leerkracht is gedacht. Allereerst zijn er de 10 lesmo-dules bij de leesboekjes, gerealiseerd door evenveel departemen-ten Lerarenopleiding. De modules bieden u een veelheid aancreatieve, originele en verrassende mogelijkheden. Ten slotte is ereen elfde boek dat Groot Gelijk omkadert. Hoe leeft het themabij kinderen, welke vragen stellen ze en hoe gaan ze ermee om?Kindertekeningen vervullen vaak een signaalfunctie voor zakenwaar ze mee zitten maar die ze niet verwoord krijgen. Op niet-moraliserende toon schetst psycholoog Jan Van Gils invalshoekenom kinderen vrijuit aan de praat te krijgen.De set is verkrijgbaar in de boekhandel. CANON, Cultuurcelheeft bovendien tien gratis sets klaarliggen voor snelle initia-tiefnemers. Wat moet u doen? Probeer één lesmodule behorendbij één van de boekjes uit in uw lessen en stuur een briefje naaronderstaand adres met uw bevindingen, reacties van de leerlin-gen, algemene indrukken enz. De tien beste inzendingen krij-gen één set boekjes gratis thuis toegestuurd.

JO LEMAIRE GOES DYNAMO2 bDit is uw laatste kans (voor dit schooljaardan toch)! Tot 15 mei kunt u uw aanvrageninsturen voor uw eigen creatieve projectenuit de DynaMo2-catalogus. Alles over hoe,wat, waarom, waar, wanneer... vindt u inde inleiding van de catalogus zelf. Nog twij-fels? Bel dan even naar CANON, Cultuur-cel. Hieronder brengen we verslag van éénnet afgerond project. Waarom zou volgendjaar uw project niet op deze bladzijde staan?Drie scholen realiseerden een cd met Jo Lemaire. Het project isgegroeid vanuit Jo Lemaires bezorgdheid om de achteruitgangvan de Franse taalkennis bij Vlaamse leerlingen. De integratievan dit project in de andere vakgebieden was in elke schoolanders. Concrete vakoverschrijdende mogelijkheden waren immersafhankelijk van de thematiek van de songs. Graffiti, hoe kijkteen blinde tegen het leven aan, relaties met de ouders... enuiteraard ook de liefde of het gebrek eraan komen aan bod in desongs. Dezelfde variatie zit ook in de muziekgenres, van rap totchanson. Eén school zette zelfs een meertalig Eurosongfestivalop poten, met teksten in Nederlands, Engels en Duits doorleerlingen vierde jaar secundair onderwijs zelf geschreven. Ookvoor compositie, achtergrondzang en dans tekenden ze zelf.Dit alles heeft een originele cd opgeleverd. CANON, Cultuurcelheeft vijf gratis exemplaren van de cd klaarliggen. Stuur deoplossing van volgende vraag zo snel mogelijk naar onderstaandadres. Bekijk de DynaMo2 catalogus op uw school. Hij staat volbeelden van werktuigen. Welk tuig zit er NIET tussen: schop -schaar - zaag? De vijf winnaars krijgen de cd thuisgestuurd.CANON, Cultuurcel - Lydia Asbestaris - Koningsstraat 138 - 1000Brussel - tel 02-211 45 62 - fax 02-211 45 52

KLASSE NR.75 19

SPEELGOEDLAND bLeerkrachten derde graad lager onderwijs kunnen het nieuwelespakket Verstoppertje in Speelgoedland gebruiken om methun leerlingen te werken rond economie op wereldvlak en de

impact hiervan op de werkomstandigheden in de derdewereld. Speelgoed en speelgoedproductie dienen hier als

illustratie voor meer algemene sociale, economi-sche en ecologische mechanismen. De bundelgeeft tal van activiteiten om samen met uw leer-

lingen te organiseren (met concrete verwer-kingstips) en kost 200␣ fr.Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbrui-kersorganisaties - Riddersstraat 18 - 1050 Brussel -

tel 02-547 06 44 - fax 02-547 06 01

BRTN-SCHOOLTELEVISIE aIn de reeks Alfa en Omega Plus brengt de BRT-Schooltelevisietwee nieuwe programma’s, speciaal voor leerlingen secundaironderwijs. De programma’s duren elk een tiental minuten enzijn te zien op TV2. Gevraagd Jobstudent (14/5 rond 15.20 u. en20/5 rond 10.50 u.) bekijkt studentenarbeid: hoe denkenleerkrachten, leerlingen en ouders hierover? Wat zijn de rech-ten van een jobstudent? Testen en attesten (21/5 rond 15.20 u.en 27/5 rond 10.50 u.) heeft het over deliberaties op school.Wat is een B-attest? Kan een beoordeling worden aangevochten?BRTN - departement Vorming - School-TV - Reyerslaan 52 - Kamer3N13 - 1043 Brussel - tel 02-741 32 01 - didactisch materiaal: BRTN- Educatieve Uitgaven - Reyerslaan 52 - Kamer 3N7 - 1043 Brussel - fax02-734 72 46

MEDEWERKERS GEZOCHT a• Een jonge (max. 35 jaar), dynamische, door een open (scouts)geestbezielde, vastbenoemde leerkracht kan vanaf september aande slag als gedetacheerde in een pedagogische staffunctie(standplaats Laarne). Solliciteren met CV bij Federatie voor OpenScoutisme vzw - Mellestraat 18A - 9270 Laarne - tel 09-230 60 50 -fax 09-230 12 74.• Een vastbenoemd leerkracht (max. 36 jaar) kan vanaf 1september als gedetacheerde terecht bij de Katholieke Jeugdraadvzw. De functie: meewerken rond internationaal jeugdwerken jeugdbeleid, media en pr, redactioneel werk, overleg rondpedagogische thema’s enz. Meteen solliciteren met CV bijKatholieke Jeugdraad - Nico Janssen - Brialmontstraat 11 - 1210Brussel - tel 02-219 52 62 - fax 02-219 52 08.• Vastbenoemden (minimum halve opdracht) uit alle onder-wijsambten kunnen solliciteren naar de vacature van voltijdsdirectiesecretaris (vanaf 1/9) in een vrije school in Ternat.Solliciteren met CV vóór 1 juni bij Sint-Angela Secundair Onder-wijs - Middenschool - Postbus 1 - 1770 Liedekerke.• Leerkrachten die graag willen werken met migranten kunnenaan de slag (tegen vergoeding) als lesgever Nederlands aanjonge migranten (vanaf 14 jaar). Het lesjaar loopt van halfseptember tot einde mei. U moet zich één of twee namiddagenof avonden per week of zaterdagvoormiddag kunnen vrijma-ken. Solliciteren met CV bij Taallessen Nederlands aan JongeMigranten vzw - Cellebroersstraat 16 - 1000 Brussel - tel 02-514 2500 (antwoordapparaat) of mevr. L. Roegiers - tel 016-82 45 37.

JOLIJN aJongeren (in principe van 0 tot 18 jaar) enouders met vragen of klachten rond bijzon-dere jeugdbijstand kunnen voortaan terechtop een speciaal telefoonnummer. Voor allevragen om informatie of bijsturing bellen zijgratis JOLIJN - tel 0800-900 33. JO staat daar-bij voor Jongeren en Ouders. Er is permanentie opde Jolijn op maandag (9 u. tot 13 u.), woensdag(13 u. tot 18 u.) en vrijdag (13 u. tot 18 u.).Voor informatie: departement Welzijn, Volksgezondheiden Cultuur - administratie Gezin en MaatschappelijkWelzijn - afdeling Bijzondere Jeugdbijstand - Jolijn -Ann Wuyts & Danny Dhondt - Markiesstraat 1 -1000 Brussel - tel 02-507 34 04 - fax 02-507 34 15

RODE KRUIS ZOEKT a• vrijwillige medewerkers metinteresse voor internationalesamenwerking, kennis vanEngels en Frans en enig orga-nisatietalent om rond interna-tionale samenwerking het grote

publiek te in-formeren enbewust te ma-ken. U gaataan het werkin uw eigenprovincie naeen degelijke

opleiding en met blijvende be-geleiding.Rode Kruis-Vlaanderen - Interna-tionale Acties - Educatie - Vleur-gatsesteenweg 98 - 1050 Brussel- tel 02-645 44 78 of 645 45 81- fax 02-645 45 05• een tiental leesmoeders voorbibwerking in kinderafdelin-gen van vijf ziekenhuizen inde provincie Antwerpen (Ant-werpen, Brasschaat, Deurne,Merksem en Mol). Deze lees-moeders (-vaders) lezen boe-ken voor aan patiëntjes, knut-selen met de kinderen, vertel-len, spelen toneeltje, makeneen praatje... Hebt u minstenstwee uur per week tijd? Boe-ken, opleiding en begeleidingkrijgt u van het Rode Kruis.Rode Kruis-Vlaanderen - AnnekeVermeire - Vleurgatsesteenweg 98- 1050 Brussel - tel 02-645 45 29 -fax 02-646 04 41 - www.redcross.be

20 KLASSE NR.75

GRATIS EDUCATIEF THEATER a• Junkieblues bekijkt het drugprobleem vantwee kanten. Bart is een doodgewone jongen diezich grondig in de nesten werkt. En de mensenrond hem en de maatschappij reageren op hetprobleem en hebben over alles een mening.De voorstelling slaat goed aan bij jongerenvanaf 14 jaar. Maar oordeelt u zelf. Op donder-dag 15 mei (20.30 u.) kunnen 50 leerkrachtensecundair onderwijs + collega of partner gra-tis kennismaken met dit stuk. Zolang de voor-raad strekt, kunt u uw plaatsen reserveren optel 03-233 15 88. De kaarten liggen klaar aan dekassa. Afspraak in de Rode Zaal van het Fakkeltea-ter - Hoogstraat 12 - 2000 Antwerpen.• Pestkop is een nieuwe productie voor leerlin-gen van 8 tot 12 jaar. De 11-jarige Lise wordtgepest op school. De speelse, fantasierijke combi-natie van acteren, poppenspel, muziek en mee-zingliedjes maken de verschillende facetten vanhet pestprobleem bespreekbaar.Pestkop gaat in première op 6 mei. U kunt erook bij zijn: 25 leerkrachten + collega of part-ner kunnen gratis met dit stuk kennismaken.Reserveer onmiddellijk uw tickets op tel 03-23315 88. De kaarten liggen klaar aan de kassa.Afspraak in de Zwarte Zaal van het Fakkelteater -Reyndersstraat 7 - 2000 Antwerpen.Educatief Theater Antwerpen - Denise Machiels - Reyn-dersstraat 7 - 2000 Antwerpen - tel 03-233 15 88 - fax03-225 02 44

CRW + JEFI = CREFI aVoortaan vindt u het aanbod van CRW, despeeldienst van de Bond voor Grote en JongeGezinnen (vakanties en cursussen) en van JEFI(kinder- en jeugdfilms) onder één noemer enop één adres. Een gratis brochure met alleinformatie over films, creatieve vakanties en(kader)cursussen kunt u op onderstaand adresaanvragen.Vastbenoemde leerkrachten (max. 42 jaar)kunnen bovendien solliciteren voor een deta-chering (vanaf 1/9) naar Crefi vzw. Uw functie:inhoudelijke en praktische organisatie en ad-ministratie van vormingsprogramma’s voorvrijwillige medewerkers. Ervaring in jeugd-werk is een pluspunt. Schrijven met CV vóór 1juli naar Crefi vzw - Troonstraat 125 - 1050Brussel - tel 02-507 88 33 - fax 02-507 88 98.

NATUUR VOOR IEDEREEN aMet als motto Natuur voor iedereen vergast vzwNatuurreservaten u op zondag 25 mei en 1 juni opmeer dan zestig gratis activiteiten voor het helegezin in en om de mooiste natuurterreinen vanVlaanderen. De Open Natuurdagen 1997 kre-gen de steun van AMINAL. De programmabro-chure kunt u gratis aanvragen op onder-staand adres.Topactiviteit van de Open Natuurdagen 1997 isOntdek het Groene Hart van Limburg op zon-dag 25 mei in Hasselt en in Bokrijk. Van 10 u. tot18 u. kunt u er met het hele gezin kennismakenmet een bonte waaier aan gratis natuuractivitei-ten. De Lijn zorgt voor permanente verbindin-gen. In Hasselt (Ecologisch Centrum Kiewit) zijn ereen biomarkt, een natuurtuin, demonstraties boom-chirurgie, een kinderboerderij, volksspelen en lu-dieke optredens. In Bokrijk zijn er het kasteel,geleide natuurwandelingen, circustent met zeep-bellenfestival, permanente optredens, kinderani-matie met een kindernatuurtocht enz.

a = algemeen, b = bas

Natuurreservaten vzw - Koninklijke St. Mariastraat 105 -1030 Brussel - tel 02-245 43 00 - fax 02-245 39 33

NAAR HET BUITENLAND aZo’n 150 Vlaamse leerkrachten werken in eentwaalftal landen in Afrika, Azië en Zuid-Ameri-ka. In opdracht van de Vlaamse Vereniging voorOntwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand(VVOB) verlenen ze vooral assistentie bij hetontwikkelen van onderwijs- en opleidings-programma’s. Momenteel zijn er vacatures inZuid-Afrika en Tunesië.Drie ervaren leerkrachten gaan in het Mathe-matics Sciences Technology College (MASTEC) col-lega’s leerkrachten wiskunde, scheikunde entechnologie verder opleiden. Het MASTEC ligtin de Northern Province van Zuid-Afrika en teltzo’n 170 eerstejaarsstudenten. Naast leraren-opleiding bent u betrokken bij de bijscholing ennavorming van leerkrachten in functie en bijhet oprichten van een informatie- en documen-tatiecentrum. Kandidaten voor deze vacatureshebben onderwijservaring, stevige didactischebagage, goede kennis van het Engels, basisdi-ploma licentie wetenschappen, regentaat wis-kunde/wetenschappen of industrieel ingenieur.In Tunesië zoekt het Agence Tunésienne de laFormation Professionnelle (ATFP) drie ervaren leer-krachten technische vakken. Uw functie: vor-mingsmodules en handleidingen opstellen, les-geven, Tunesische opleiders begeleiden, moder-ne technologieën introduceren, demonstratiesen practica geven enz. Kandidaten hebben on-derwijservaring in technisch of beroepsonder-wijs, goede kennis van het Frans, basisdiplomaingenieur electronica, telecommunicatie of me-chanica.De opdracht is van beperkte duur (hernieuw-baar), met expatriatievergoeding en verzeke-ring.Stuur uw kandidatuur en gedetailleerd CV met ver-melding ak4.97 naar VVOB - Maria Theresiastraat21 - 1000 Brussel. Voor meer informatie: Lieve Helsen- tel 02-217 76 15

DRUPPELSGEWIJS aHoe kan ik in school- of klasverband initiatievennemen rond het thema Druppelsgewijs, wijsmet water? Dat is het onderwerp van een info-namiddag voor alle geïnteresseerde leerkrach-ten op 14 mei (14 u.) in het Provinciehuis Hasselt.De infonamiddag is meteen de start van eengrote provinciale sensibiliseringscampagne.Later kunt u immers ook deelnemen aan na-scholingen voor derde graad lager onderwijs(24/5), tweede graad lager onderwijs (11/6), kleu-teronderwijs (2/7), eerste graad secundair onder-wijs (17/9) of derde graad secundair onderwijs(24/9). Daarnaast kan uw school een charterafsluiten met het Provinciebestuur. Dit houdt indat u een sensibiliseringsteam van leerkrachtenen leerlingen opricht, dat uw school wordt door-gelicht qua watergebruik en dat u bereid bentdesnoods een aantal aanpassingen te doen (wa-tersparende kranen en toiletten; doorstroombe-grenzers enz.). Andere mogelijkheden in de cam-pagne zijn bijvoorbeeld geleide bezoeken aanwatertorens, waterwinningen, waterzuiverings-installaties enz.Voor meer info over campagne, charter enz.: HetGroene Huis - Bertie Vanderlee - Domein Bokrijk - 3600Genk - tel 011-23 27 66 - druppel@limburg.be -www.limburg.be/druppelsgewijs/

isonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs

KENNISDEBAT aHoe integreren we de nieuwekennisinhouden in het onder-wijs? Hoe vangen we de snellekennisveroudering op via hetlevenslang leren? Welke ken-nisinhouden zijn hoofd- enbijzaak? Welke attitudes envaardigheden moet het on-derwijs ontwikkelen om jon-geren voor te bereiden op dekennismaatschappij? Welketechnische hulpmiddelen kun-nen we inzetten om het leer-proces te ondersteunen? Dezevragen zijn het onderwerp vaneen groot kennisdebat dat vo-rig jaar in Nederland in gangwerd geschoten. Vlaanderenblijft echter niet achter. Opmaandag 16 juni is er in Ant-werpen een groot Vlaams-Nederlands kennisdebatwaarop enkele prominenteNederlandse en Vlaamse spre-kers een inleiding zullen ge-ven over het thema Welke ver-nieuwende kennisinhoudenmoeten hun weg vinden naarhet onderwijs en via welk pro-ces? Op het programma o.a.lezingen en workshops overwetenschappelijke en techno-logische ontwikkelingen (b.v.kennis als nationale grondstofvoor de economie) en culture-le ontwikkelingen (b.v. van multi-etnische naar multi-cultureleidentiteit). De dag wordt afge-sloten met de ondertekeningdoor beide Onderwijsministersvan het GENT-IV-akkoord.Dit debat is beperkt tot een150-tal deelnemers, waarbijeen 70-tal uit Vlaanderen. VanVlaamse kant komen er ver-tegenwoordigers van hetVlaams Parlement (commis-sie Onderwijs), het departe-ment Onderwijs, de VLOR, dekoepels, de ouderverenigingen,de vakbonden, het VEV enz.Daarbij nog enkele eminenteprofessoren en last but not least20 Vlaamse leerkrachten. Destem van de praktijk als hetware. Wilt u graag één vandie twintig leerkrachten zijnen deelnemen aan het grotekennisdebat? Neem dan met-een contact op met het de-partement Onderwijs - afde-ling Beleidscoördinatie - celInternationaal Beleid - Caro-line Malfliet - RAC Arcaden-gebouw - 1010 Brussel - tel 02-210 51 16 - fax 02-210 53 72.

DIALOOG aIs er meer geweld op school en in de wereld oflijkt dat zo? Kent men op scholen de nieuwewetenschappelijke inzichten? Wat is de bood-schap van de witte marsen? Hoe zit het met dekwaliteit van ons onderwijs? Hoe leren jonge-ren verantwoordelijkheden op zich te nemen?Meer en meer mensen voelen de behoefte overdit soort vragen na te denken en vooral er metanderen over te praten. De vzw DIROO, DIa-loogcentrum Reflectie op Opvoeding en On-derwijs, wil die gesprekken mogelijk maken.Het centrum richt zich tot iedereen die wilmeedenken over opvoeding en onderwijs: ouders,grootouders, opvoeders, leraars, wetenschap-pers... Tweemaal per jaar zal DIROO een stu-diedag organiseren en daarover een boek pu-bliceren. De leden kiezen het onderwerp. De eer-ste studiedag, op 11 oktober, zal wellicht waar-den en normen als onderwerp hebben, omdatdat thema blijkbaar heel wat mensen beroert.DIROO vzw - Valeer Van Achter - Vitsdam 6 - 2880Bornem - tel 03-899 22 01

OPEN SCHOOL VOOR SPORT aStaat uw schoolpoort ook buiten de schoolurenopen voor bijvoorbeeld sportclubs die van deschoolinfrastructuur gebruik maken? De Ko-ning Boudewijnstichting heeft 3,5 miljoen frankklaarliggen voor projecten die hieraan willenwerken. De oproep is gericht naar alle scholenen gemeenten die (bij voorkeur samen) in-spanningen willen leveren om schoolinfra-structuren na- en buitenschools open te stel-len. Als uw project wordt geselecteerd kunt u

een ondersteu-ning krijgenvan 50.000 à100.000␣ fr. Uwilt bijvoor-beeld kleedka-mers endouches in-stalleren voorexterne ge-bruikers? Uwilt extrasportmateri-

aal aankopen voor naschoolse sportbeoefe-naars? U wilt... U vraagt meteen de project-fiche aan bij de Koning Boudewijnstichting. Ui-terlijk 15 mei bezorgt u ze ingevuld terug. Dejury houdt rekening met een aantal criteria: ermoet een duidelijke behoefte zijn aan extraaccomodatie; een opmerkelijke meerwaardebij naschoolse openstelling; een voldoende aantalgebruikers; voldoende aantal uren open...Koning Boudewijnstichting - Postbus 10 - Ander-lecht Erasmus, B - 1070 Brussel - tel 070-23 37 28 -fax 070-23 37 27 - kbsfrb@sitel.be.com

DE WOLF EN HET LAM sIndividuele leerlingen én hele klassen secun-dair onderwijs kunnen deelnemen aan eenwedstrijd ter gelegenheid van de 4de Verbondsdagvan het Nederlands Klassiek Verbond (afdelingAntwerpen) op 11 en 12 oktober. Het themavan de Verbondsdag is Antieke fabels. Vandaarhet thema van deze wedstrijd: de fabel Lupuset agnus (De wolf en het lam) van Phaedrus.Leerlingen eerste graad maken een plastischeverwerking van deze fabel; leerlingen tweedegraad maken een tekstgetrouwe vertaling en

leerlingen derde graad wagen zich aan eenvrije bewerking van deze Latijnse tekst.Info en reglement: M. Van den Sande - St. Reinhildis-straat 15 - 2640 Mortsel - tel en fax 03-449 23 58

SNATERGROEPEN bLeerlingen van 8 tot 12-13 jaar oud vormensamen een Snatergroepje en werken rond eenbepaald thema (echtscheidingen, kinderrech-ten, media, bezoek aan een kindertehuis, her-inrichting van hun klaslokaal, verkeer, milieuenz.). De leerlingenkiezen zelf het the-ma, werken zelfde initiatievenuit... rond thema’suit hun eigen, on-middellijke leefsi-tuatie. Ook voor degeïnteresseerde leer-krachten is een rol weg-gelegd: zij begeleidenhet groepje, maar zor-gen enkel voor eenefficiënt functionerenzonder dat hun idee-en worden doorge-drukt.Dit is Snater, eennieuw project van het Onderzoekscentrum Kinden Samenleving. Beginnende groepjes krijgen ermeer informatie, folders, stickers enz. Op woens-dagnamiddag kunnen de Snatergroepjes ookbellen naar de Snaterfoon (tel 02-270 17 10; 14u. tot 18 u.). Daar kunnen ze terecht voorallerlei vragen over aanpak, organisatie, pro-blemen enz. De Snaterfoon lost het probleemniet op, wél zet hij de kinderen op het goeiespoor: welke mensen ze het best aanspreken,wat ze het best eerst doen, wat ze zeker nietmogen vergeten enz.Onderzoekscentrum Kind en Samenleving - Interna-tionaal Huis van het Kind - Nieuwelaan 63 - 1860Meise - tel 02-269 71 80 - fax 02- 269 78 72

RONDE VAN VLAANDEREN bEnkele weken geleden kreeg u een brochure opschool met de teksten van het nieuwe decreetBasisonderwijs (goedgekeurd op 25 februari).Misschien bleven een aantal van uw vragenonbeantwoord. Daarom organiseert de admi-nistratie Basisonderwijs een Ronde van Vlaan-deren om decreet en uitvoeringsbesluiten toete lichten. In elke provincie komen de volgen-de grote thema’s aan bod: opdracht van hetbasisonderwijs, oprichting en instandhoudingvan scholen, leerlingen en ouders in het basis-onderwijs, personeel in het basisonderwijs enverantwoordelijkheid van de scholen. Ook in-ternationalisering, terbeschikkingstelling we-gens ontstentenis van betrekking (nieuwe pro-cedure) enz. komen ter sprake. De uitnodigingkrijgt u binnenkort op school. De data: 2 juni(UIA, Wilrijk), 5 juni (RUG, Gent), 6 juni (CCHasselt), 10 juni (Stadsschouwburg Leuven) en11 juni (CC Roeselare). U vindt alle informatieover de Ronde in Basis-Info. Bijkomende exem-plaren van de brochure met de decreettekstenkunt u schriftelijk aanvragen op onderstaandadres.departement Onderwijs - administratie Basisonder-wijs - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel - tel 02-21145 07 - fax 02-211 45 03

Snater zoekt kinde-ren die van aan-

pakken weten.

KLASSE NR.75 21

EUROPA MET KLASSECOMENIUS aOp woensdag 7 mei (namiddag) krij-gen geïnteresseerde leerkrachten in deLandcommanderij Alden Biesen meer in-formatie over de volgende reeks COMENIUS 3.2 seminaries.Landcommanderij Alden Biesen - Guy Tilkin - tel 089-51 93 52

ONDERWIJS IN WALLONIË aOp woensdag 14 mei kunt u in Damme deelnemen aan eeninfonamiddag over het onderwijs in de Franstalige Gemeen-schap van België (over diverse aspecten van het onderwijssys-teem). U krijgt niet alleen een globaal overzicht van het onder-wijslandschap en de schoolstructuur, maar er wordt ook aan-dacht besteed aan de gelijkenissen en verschilpunten met hetVlaamse onderwijssysteem, de toekomstige ontwikkelingen enz.Stichting Ryckevelde - Ryckevelde 10 - 8340 Damme - tel 050-35 2720 - fax 050-37 11 01 - ryckevelde@unicall.be

CURSUS DUITS sIn augustus kunnen leerlingen hoger secundair onderwijsgratis deelnemen aan de cursus Deutsche Sprache und Landes-kunde in Halle (Duitsland). Voorwaarden: minstens twee jaarDuits gevolgd hebben én in augustus nog geen einddiplomasecundair behaald hebben. Kandidaturen én motivering uiter-lijk 9 mei bij departement Onderwijs - administratie SecundairOnderwijs - Ann Hottat - RAC Arcadengebouw - lokaal 5103 - 1010Brussel - tel 02-210 52 86 - fax 02-210 53 55.

STAGES IN FRANKRIJK sLeerkrachten Frans (GLSO; opdracht in eerste graad SO)kunnen deze zomer gratis deelnemen aan twee taal-, cultuuren pedagogische stages in Frankrijk: 26 juli tot 2 augustus inTours of 3 tot 9 augustus in Toulon. De stages zijn een organisa-tie van het Bureau Pédagogique du Service Culturel de l’Ambassadede France en ons departement Onderwijs. Kandidaturen métmotivering uiterlijk 9 mei bij departement Onderwijs - administra-tie Secundair Onderwijs - Ann Hottat - RAC Arcadengebouw - lokaal5103 - 1010 Brussel - tel 02-210 52 86 - fax 02-210 53 55.

COMENIUS IN ANTWERPEN sLeerkrachten Wiskunde en Wetenschappen kunnen van 31mei tot 4 juni gratis deelnemen aan een residentieel seminariein Antwerpen met als thema Europa: je kan er op rekenen. Umaakt er meteen kennis met collega’s uit Duitsland, Noorwe-gen, Italië, Tsjechië en Denemarken. Kandidaturen uiterlijk 7mei bij departement Onderwijs - Comenius-Agentschap - RACArcadengebouw - lokaal 5103 - 1010 Brussel - tel 02-210 52 86 - fax02-210 53 55.

COMENIUS IN SPANJE sLeerkrachten en directies secundair onderwijs kunnen van 5 tot8 juni gratis deelnemen aan een Comenius aktie 1-seminarie inAsturias (Spanje) met als thema’s Waarden bijbrengen via hetonderwijs en Talen en technologie, instrumenten voor de versprei-ding van de Europese dimensie in het onderwijs. U ontmoet erverder nog collega’s uit Noorwegen, Ierland, Italië, Denemar-ken en Ijsland. Inschrijven uiterlijk 7 mei bij departement Onder-

wijs - Comenius Aktie 1 - RAC Arca-dengebouw - lokaal 5103 - 1010Brussel - tel 02-210 52 86 - fax 02-210 53 55.

DRAAI DAN 078-15 19 92 aEén nummer voor al uw vragenover Europa en de eenheidsmarkt:de Eurofoon. Eén nummer voor heelVlaanderen: 078-15 19 92, elkewerkdag bereikbaar van 9.30 u.tot 12 u. en van 14.30 u. tot 17 u.Raar maar waar, u kunt de Eurofoonook schriftelijk bereiken: BDBH - WTCToren 1 - E. Jacqmainlaan 162 - 9deverdieping - 1000 Brussel - fax 02-20318 12.

LENTE IN BOS EN GROEN 1997 aVan 18 tot 25 mei kunt u overal in Vlaanderen deelnemen aaneen eindeloze reeks activiteiten rond het groen. De achtdaagsebegint op zondag 18 mei in Oudenaarde met de eerste Groen-Instuif met voet- en fietstochten, koetsritten, dauwtrips enz.Ook de historische gebouwen van Oudenaarde zijn die dagtoegankelijk. Start om 5 u. ‘s morgens, einde...? De slotdag opzondag 25 mei is meteen de zevende editie van de Dag van hetPark. Ook dit jaar werken meer dan 120 openbare besturenmee om overal in Vlaanderen wandelingen, demonstraties,tentoonstellingen, animatie, attracties enz. te organiseren.Van 19 tot 24 mei mikt men vooral op (school)groepen. In devijf Vlaamse provincies, in 59 Vlaamse steden en gemeenten, inmeer dan honderd natuurgebieden kunt u met uw leerlingendeelnemen aan rondleidingen, zoektochten, educatieve spelenenz. Op enkele uitzonderingen na is dit zelfs gratis.Alle informatie over Lente in Bos en Groen 1997 vindt u ineen gedetailleerde programmabrochure in gemeentehuisen openbare bibliotheek. U kunt ze ook aanvragen bij hetpermanent secretariaat van deze actie: afdeling Bos enGroen - Belliardstraat 14 -18 - 1040 Brussel - tel 02-507 30 26- fax 02-507 30 25.

OP INTERNET MET DIGIKIDS aHoe werkt Internet? Wat kunnen we op school realiseren? Hoevoorkomen we een nieuwe kenniskloof? Wie betaalt het prijs-kaartje? Het Digikids-project kan op deze vragen antwoordgeven. Het project wil leerkrachten, leerlingen en ouders weg-wijs maken op Internet. Via àlle media. Vanaf volgend school-jaar zal Digikids gratis Internetcursussen inrichten voor 3000leerkrachten. Ook voor leerlingen is heel wat informatie opkomst, tot zelfs een cd-rom om te surfen op het droge (zondertelefoonkosten). En wat dacht u ervan als uw school een gratisjaarabonnement op Internet kreeg? Een eigen homepage?Mogelijkheden om de vereiste hardware aan te schaffen? Dankunnen ook uw leerlingen meedingen naar de Digikids awards,sterren voor de digitale school.Geïnteresseerd? Via het groene nummer 0800-95733 kunt u meer infokrijgen, Internetdocumentatie, een Digikit… of u schrijft zich meteen invoor een opleiding.

KLASSE-SERVICE a• Op zondag 25 mei (13.30 u.) brengen motorminnendeleerkrachten de leerlingen van BuSO Spectrum uit Buggenhoutnaar hun bosklassen in Overpelt. Kandidaten melden zichvóór 16 mei bij BuSO Spectrum - Klaverveld 8 - 9255 Buggenhout -tel 052-33 95 64 (enkel schooluren) of Bruno Van Mulders - tel 052-35 15 10 of Luc Perdaens - tel 052-33 70 10.• Op zondag 29 juni nemen motorminnaars deel aan de 2delentetocht voor leerkrachten, ouders, leerlingen en sympa-thisanten, een individuele rit van 150 km (vrij vertrek tussen 10u. en 12 u.; 150␣ fr.). Voor niet-motorrijders is er een individuelefietstocht (25, 50 of 75 km; 100␣ fr.) of een wandeltocht (7, 14 of21 km; 70␣ fr.; 40␣ fr. voor kinderen). Fietsers en wandelaarsvertrekken tussen 9 u. en 14 u. Verzekering, tombola, drankjeen aandenken krijgt u er gratis bij.KTA St. Niklaas - Eddy Meire - Noordlaan 32 - 9100 St. Niklaas - tel 03-776 22 71 (schooluren)• Aids Memorial Day 1997, de herdenkingsdag voor mensendie aan aids zijn overleden, vindt plaats op zaterdag 31 mei(13.45 u. tot 16 u.) in de Handelsbeurs in Antwerpen. U hoort enziet er getuigenissen, een dansopvoering, muzikale intermez-zo’s, poëzievoordrachten, een tentoonstelling van quilts (ge-denkdoeken) enz.Aids Memorial Day Comité - Schijfwerpersstraat 145 - 2060 Antwer-pen - tel 03-828 69 00• U organiseert schoolsportdagen of actieve bezinnings- envormingsdagen (groepsvorming, sociale en communicatievevaardigheden)? U zoekt buitensportmateriaal (vlotten en kom-passen tot speleomateriaal en mountainbikes) of buitensport-animatie (klimtoren, speleo-unit, boogschietstand enz.)? Uvindt misschien wat u zoekt bij Inside & Outdoor - Leo VanEchelpoel - Netestr. 49 - 2840 Rumst - tel en fax 015-31 79 54 -inside.outdoor@globe.be.

22 KLASSE NR.75

SIGNAALDAG aOp woensdag 21 mei, van 10 u. tot 18 u. zijntheatermakers en -programmatoren, maar ookleerkrachten, ouders en leerlingen uitgeno-digd op de jaarlijkse Signaaldag voor podium-kunsten voor kinderen en jongeren. De Fede-ratie van Vlaamse Erkende Culturele Centra (FE-VECC) en de afdeling Jeugdwerk van het minis-terie van de Vlaamse Gemeenschap organise-ren, CC Hasselt is gastheer. Het programma:een reeks workshops, vanaf 15 u. vier verschil-lende voorstellingen en als afsluiter de uitrei-king van de Signaalprijs 1997 voor jong thea-tertalent.Een gratis programmafolder kunt u bestellenop tel 011-22 99 31. De eerste tien bellers dieverwijzen naar deze aankondiging in KLASSEkrijgen bovendien een gratis toegangsbewijs voorde hele Signaaldag toegestuurd. U kunt ook metde hele klas naar een voorstelling komen. Reser-veren hiervoor kan op tel 011-22 99 33.CC Hasselt - Signaaldag ‘97 - Kunstlaan 5 - 3500Hasselt - tel 011-22 99 31 - fax 011-24 32 07

EEN DAG IN HET LEGER aEven meerijden in een legertank? Een militairveldhospitaal in werking zien? De beruchtelegerveldkeuken bewonderen? Uw krachten metenop het touwenparcours of de death-ride? Hetkan. Van 23 tot 27 juni organiseert de 1 Geme-chaniseerde Brigade uit Leopoldsburg scholen-bezoekdagen voor leerlingen vanaf 6 jaar.De brigade stelt alle landmachtmateriaal tentoon (tanks, helicopters, transmissiemiddelen,UNO-voertuigen enz.), maar de nadruk ligttoch op een actieve en avontuurlijke dag in het

(advertentie)

leger. Uw klas wordt de hele dag (9.30 u.tot 16 u.) begeleid door een militair. Ophet einde van de dag ontvangt elke leer-ling een jeugdbrevet (als alle activiteitenmet succes zijn afgelegd).De scholenbezoekdagen zijn gratis. Wélreserveren graag. U bent uiteraard ookwelkom op de gewone opendeurdag opzondag 29 juni (10 u. tot 19 u.).1 Gemechaniseerde Brigade - Kwartier Ko-ning Leopold I - dienst Publieke Relaties - 3970Leopoldsburg - tel 011-39 87 71 of 47 - fax 011-39 89 20

LERAREN-CORRECTOREN EN AUTEURS sEr zijn opnieuw vacatures bij het Afstandson-derwijs voor het bijambt leraar-corrector vande taken Engels (niveau tweede graad secun-dair onderwijs) en Aardrijkskunde (niveau derdegraad secundair onderwijs). Ook op het ver-langlijstje: één leraar-auteur om een cursusEconomie uit te werken (ter voorbereiding vanadministratieve examens van niveau A - VastWervingssecretariaat). Kandidaten hebben eenaggregaat secundair onderwijs, minstens driejaar praktijkervaring en een opdracht vanminder dan 75␣ % van een normale opdracht(minder dan 16 uur per week voor geaggre-geerden lager secundair onderwijs en minderdan 15 uur per week voor geaggregeerdenhoger secundair onderwijs).Kandidaturen met CV: departement Onderwijs -administratie Permanente Vorming - afdeling Vol-wassenenonderwijs - cel Afstandsonderwijs - Ko-ningsstraat 67 - 1000 Brussel - tel 02-211 43 22 of211 44 86 - fax 02-211 44 82

KLASSE NR.75 23

ee

d

so-m

iij6- .

Dn 3@

Wvi

)teia

i…t

0Do

hs

l

ueueroa

ALGEMEEN aOVERHEIDSPUBLICATIESDe nieuwe gids Publicaties van de VlaamseOverheid (226 blz., 120␣ fr.) is uit: meer dan1500 publicaties over economie, gezondheid,huisvesting, kunst en cultuur, natuur, sport,wetenschappen enz. en dat in de vorm vanboeken, tijdschriften, brochures, folders, kaar-ten, posters, diareeksen, videocassettes en soft-ware. En om de weg niet te verliezen zitten erook een trefwoordenlijst in en een wegwijzer

om publicaties te bestellen.Stort 120␣ fr. op rek.nr. 091-2201002-04 van afdeling Communica-tie en Ontvangst - Boudewijnlaan 30 - 1000 Brussel - Info: Hilde VanNijlen - tel 02-507 49 25

MAGISTER XZin in een muzikale reis vanuit laat-gotisch Vlaanderen naar het renaissan-cistisch Italië? Volg dan magister X, eenjonge koorknaap die tijdens zijn reizeneen muziekcarrière opbouwt. Het ver-haal (34 blz.) loodst u door gekendehoven en kathedralen van die periode,met modetrends, veldtochten, carnavalsen de pest. Op de bijhorende cd bege-leidt de Capilla Flamenca u met vocale eninstrumentale meesterwerken, de Euro-pese muziekcultuur van toen in een no-tendop.Magister X, 995␣ fr. - Uitg. Alamire - Postbus 45 -3990 Peer - tel 011-63 21 64 - fax 011-63 49 11

ONDERWIJS IN CIJFERSWilt u recente, betrouwbare en relevantestatistieken over het onderwijs in Vlaan-deren? U vindt ze dichter bij huis dan udenkt. Onlangs ontving elke school HetVlaams onderwijs 1995-96 in beeld,een fraaie set plooifolders: leerlingen,scholen en personeel in cijfers, op alleonderwijsniveaus. Wordt vervolgd.

VROUWVrouw en kunst (2650␣ fr.) is een stijlvolkunstboek waarin opmerkelijke vrouwe-lijke kunstenaars uit het heden en hetverleden worden voorgesteld. 17 essaysen 200 kunstreproducties. Individuele le-vensverhalen, de ontwikkeling van eenloopbaan, antwoord op de vraag: watbetekent het als vrouw kunstenaar te zijn?Diverse invalshoeken en accenten, zowatalle kunstvormen. Een publicatie van devzw Gynaika, die overigens heel wat edu-catieve pakketten te bieden heeft over hetthema ‘vrouw en kunst’.Vzw Gynaika - Handelsbeurs - Twaalfmaan-denstraat 1 - 2000 Antwerpen - tel 03-232 2229 - fax 03-232 57 80 - gynaika@atms.be

VAKTIJDSCHRIFTEN (22)Een gastronomisch verhaal van TobiasHill, gedichten van Marc Tritsmans, eenverhaal van Marion Vredeling,foto’s van Daniël Brunemer, eeninterview met Pierre Mertens,een essay over Leni Riefensta-hl... In het NWT ofte NieuwWereldtijdschrift vindt u aldeze zaken en nog veel meer.Het NWT verschijnt tweemaan-delijks en is verkrijgbaar in deboekhandel. Losse nummerskosten 280␣ fr., een abonnement

DATABANKEN……van documentatiren. 250.000 gegevtuur, onderwijs, vormlieu en daarbovenopvan het departemenzelf uw lijst van intereeen bepaald thema kunt vinden. Klassekanjer van een cd-rovoor 2100␣ fr. i.p.v. 2van de Vlaamse BiblGeïnteresseerden schrrek.nr. 091-2203006-Gemeenschap - OND1000 Brussel, met dereferentienummer 192rom 1.1’ U kunt hemafdeling Informatie en tement Onderwijs -KoBrussel - tel 02-219 94- publicaties.onderwijs

VOLKSVERTEGENDe Kamer van volksin het federale Belgactief programma (3en 8MB RAM vereistturen vindt u beknopnationale betrekkingvan burger, de meden de instellingen (invan het federale Belgpen, gewesten, radensamenhang, de evolufederale staat, grondenz. passeren voor 50kan, afdrukken niet. vens, economie en svoorbereiding.Info: D. Van den Bossctions - Kamer van Volktel 02-549 81 77 - fax

TIPS VOOR TRIPSMocht u nog om eengen zitten, dan vindt

’97 ongetwijfenieuwe leraren140␣ fr.) kunt attracties verkding van een ontvingen dezgen exemplaaSchrijf 130␣ fr. 0627081-61 vSpoorwegstraatster met de verm

ZEKERLEZEN

24 KLASSE NR.75

(zes nummers) 1500␣ fr. Leerkrachten (even verwijzen naar dezeaankondiging in KLASSE) kunnen een gratis proefexemplaaraanvragen.NWT - Schuttershofstr. 9 - 2000 Antwerpen - tel 03-205 94 24 - fax03-233 95 69

BASISONDERWIJS bIK BEN GROTER DAN JIJTwee jonge giraffen wedijveren met elkaar om de grootste teworden. Als ze uiteindelijk met hun koppen tegen de maanstoten, krijgen ze honger en heimwee. Ze krimpen weer en zijnvan dan af tevreden met hun gewone proporties. Het gekende(beeld)verhaal van wens en werkelijkheid, maar uniek vormgegeven met een systeem van uitklapbare bladen en flappen,

waardoor elke tekening op een anderemanier kan worden bekeken. Een leukboek voor vijf- tot zevenjarigen (395␣ fr.).Uitg. De Eenhoorn - Vlasstraat17 - 8710 Wielsbeke - tel 056-60 54 60 - fax 056-61 05 83

BRUGBOEKENTussen het pretentieloze kinder-verhaal en de kinder- en jeugd-literatuur liggen de brugboe-ken. Persoonlijke gevoelensen ervaringen van kinderenkomen op een heel herken-bare manier aan de orde: jaloersheid, een-zaamheid, leven met een handicap, ver-lies en onzekerheid krijgen in vier boekjeseen gezicht en worden vanuit een positie-ve visie benoembaar en bespreekbaar. Ver-halen voor de tweede graad.Tussen licht en donker, Vluchtweg, Nooitmeer muisje, Een vriend van niks… kos-ten elk 390␣ fr. - Uitg. Educa - Leermarkt 5bus 17 - 2800 Mechelen - tel 015-27 05 90

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS sOPLEIDINGSDOORLICHTINGENEr is veel vraag naar de brochure waarinhet systeem van opleidingsdoorlichtin-gen in het hoger onderwijs wordt be-schreven. Een geactualiseerde versie rol-de zopas van de persen. De brochure isgratis verkrijgbaar.Inspectie Hoger Onderwijs - Koningsstr. 136 -1000 Brussel - tel 02-211 42 83 - fax 02-211 42 50

VAKTIJDSCHRIFTEN (23)Wenst u een bondige bespreking van denieuwste handboeken voor het secun-dair? Al voor de zesde keer is het maart-nummer van Nova et Vetera vollediggewijd aan recente leermiddelen voorde eerste graad secundair en het ASO.Gezien het huidige marktaanbod krijgtde Nederlandse spelling veel aandacht,maar alle algemene vakken komen ruim-schoots aan bod. U vindt van elk leer-boek een beschrijving en bespreking. Handigals het op kiezen aankomt.Schrijf 250␣ fr. over op rek.nr. 417-1051871-73 van uitg. Baeté - Stationsstraat 42 - 2870Puurs, met de vermelding ‘maartnr. 1997Nova et Vetera’Info Nova et Vetera: VVKSO - Guimardstraat1 - 1040 Brussel - tel 02-507 07 34 - fax 02-511 33 57

acentra in Vlaande-ns over kunst, cul-ing, welzijn en mi-e ADIOV-databankt Onderwijs. Maaksant materiaal overf ga na wat u waarlezers kunnen deze

(mac of pc) kopen500␣ fr. Een productotheekcentrale.ven 2100␣ fr. over op8 van MNST VlaamseVerkoop Publicaties -vermelding van het

1 en de titel ‘VBC cd- ook ophalen op deocumentatie - depar-ingsstraat 71 - 10006 - fax 02-219 77 73vlaanderen.be

OORDIGERS aertegenwoordigersë. Zo heet een inter-diskettes, Windows

. In duidelijke struc-e info over de inter-n van België, de rol, politieke partijen

clusief hun functie)ë. De gemeenschap- en hun onderlinge

ie van unitaire naarwet, kamer, senaat␣ fr. de revue. Kijkenemografische gege-ciaal bestel zijn in

e - dienst Public Rela-vertegenwoordigers -02-549 83 02

aschooluitstap verle-u in Tips voor tripsd uw gading. Met dekaart (een pasje van gratis een aantalnnen als voorberei-itstap. Alle scholen gids, maar een ei- bestellen kan ook.ver op rek.nr. 444-n Onderwijs-Service -19 - 9250 Waasmun-elding ‘TVT97’

SPORT EN MODE: TOT 31/8 aVan de naakte Griekse atleet tot de modieuzehedendaagse sporter: sportkledij heeft een heleevolutie ondergaan. Het modieuze-karakterzelf, maar ook aspecten van veiligheid, aero-dynamica, klimatologische bescherming enz.komen aan bod. Deze ori-ginele tentoonstellingkwam tot stand i.s.m. deafdeling Sport en SportraadHasselt en het Sportmu-seum Vlaanderen.

De toegangsprijs bedraagt 90␣ fr. Groepen enreductiehouders betalen 70␣ fr.; schoolgroepensecundair onderwijs 40␣ fr. per leerling en leer-lingen tot 12 jaar hebben gratis toegang.Rond de tentoonstelling en de vaste collectiesvan het museum worden een aantal educatie-ve activiteiten uitgewerkt. Enkele voorbeelden:Micky Mouse kleden (kleuters; 10␣ fr. per leer-ling + 900␣ fr. voor de gids/spelbegeleider); Eent-shirt verven (lager onderwijs; 50␣ fr. per leer-ling + 900␣ fr. voor de gids); Museumzoektocht(lager onderwijs; spel met vragen en opdrachten rond de tentoonstel-ling Sport en Mode; 20␣ fr. per vragenlijst + 900␣ fr. voor de gids); Geleidbezoek + vragenlijst (secundair onderwijs; 40␣ fr. toegang per leerling +20␣ fr. per vragenlijst + 900␣ fr. voor de gids).Stedelijk Modemuseum - Gasthuisstraat 11 - 3500 Hasselt - tel 011-2396 21 - fax 011-22 10 66

RADIOLOGIE: PERMANENTETENTOONSTELLING aIn het hartje van de dienst Radiologievan het Militair Hospitaal vindt u eenapart museum. Posters en foto’s, prachti-ge stukken en wonderlijke reconstructiesontsluieren er de geheimen van de ra-diologie. Het verhaal begint met de pio-niers van de X-stralen en eindigt met demeest recente ontwikkelingen. Ook toe-passingen in paleontologie, egyptologie,schone kunsten, ballistiek en zelfs filate-lie komen aan bod. En wat dacht u vanradiologie en strips? Of radiologie en mode?Het museum is enkel open op werkdagen(13.30 u. tot 15.30 u.). De toegang is gratis.Geleide bezoeken zijn mogelijk én gratis (max.30 deelnemers), maar de tentoonstelling is zoopgevat dat u gemakkelijk op eigen houtje hetuitgestippelde parcours kunt volgen.Belgisch Museum voor Radiologie - MilitairHospitaal Koningin Astrid - Bruynstraat 2 -1120 Brussel - tel 02-264 40 96 - fax 02-26440 98

WERKEN VAN LEERLINGEN:31/5 EN 1/6 bLeerlingen van 6 tot 12 jaar uit het deel-tijds kunstonderwijs tonen hun eigencreaties: een schaduwspel, huizen uit ge-bakken klei, een soort van «Gaudi»-bouwseluit gebakken klei, gevouwen origamivlin-ders (naar de geheimzinnige Japanse Yos-hizawa), werk uit papieren afval van druk-kerijen enz. U ziet geen «perfect» werk, welligt de klemtoon op de kinderhanden diehet werk maakten, als tegenwicht van dedikwijls té perfecte visuele wereld die henwordt voorgeschoteld.De toegang is gratis.Portaelschool - Deeltijds Kunstonderwijs - GuidoVerhaeghe - Spiegelstraat 62 - 1800 Vilvoor-de - tel 02-251 51 51 (‘s avonds)

ZEKERZ I E NZEKERZ I E N

GODENMACHT -KRIJGERSKRACHTVoor het eerst wordGoudschat uit Bering1995) integraal getoding van betekenis, terpretaties van deze

sieraden. Aanverwameer dan veertig mutot Tsjechië vervolleddeze tijdelijke tentoouitgebreid nevenprolezingen, dagprogramthemadag Kelten en dvinciale Opendeurdagroute rond Tongeren (én een grote KeltendaDe toegangsprijs bedrasoon, zowel voor indivvoor groepsbezoeken. 14 jaar, onder begeleidihebben gratis toegang.is er een speciaal aahebben gratis toegangtoonstelling. U betaalt gangsprijs tot het museugen lager onderwijs; 7secundair onderwijs)Gallo-Romeins Museum3700 Tongeren - tel 01239 10 50 - www.limbur

ENERGIE BELEVEN: PERMANENT bLeerlingen derde graad lager onderwijs maken kennis metde laatste technologische ontwikkelingen op het gebied vancommunicatie. Dit interactief didactisch geheel (ism met Elec-trabel en Philips) richt zich tot groepen (met instructies, tips,animaties en resultaten op groot scherm), maar ook tot indivi-duele leerlingen (kleine werkstations). Spelend met cd-i, 3d-animatie en interactieve video leren de leerlingen hoe elektri-citeit wordt geproduceerd en hoe het de attracties van ParkBellewaerde doet functioneren. Er is bovendien een gratislespakket beschikbaar om uw bezoek inde klas voor te bereiden.Een schoolreis naar Bellewaerde kost 290␣ fr.voor leerlingen kleuteronderwijs (één leerkrachtgratis per 10 kleuters) en 375␣ fr. voor leerlin-gen lager en secundair onderwijs (één leer-kracht gratis per 15 leerlingen). Voor deze prijshebt u toegang tot alle attracties en kunt ubovendien een workshop Energie beleven re-serveren. De bijhorende cd-i (opdrachten, hints,animaties, didactische info enz.) krijgt u gratismee naar huis.Park Bellewaerde nv - Meenseweg 497 - 8902Ieper - tel 057-46 86 86 - fax 057-46 75 95

ONTDEK ONZE KUST aVerken met uw leerlingen de Belgische kust, een uniek stukjeVlaanderen. Zee, strand, duinen en schorren vormen een boeiendonderwerp voor zeeklassen (jaarlijks zo’n 5000 leerlingen vankleuter- tot hoger onderwijs), strandwandelingen, lessenpak-

ketten en ander didactisch materiaal...Het Marien Ecologisch Centrum in Oost-ende beschikt daarnaast over een bezoe-kerscentrum (met educatieve en infor-matieve panelen, bibliotheek enz.) éneen eigen vogelasiel voor zieke en ge-kwetste vogels (jaarlijks zo’n 600 à 800vogels, waarbij vele slachtoffers van olie-lozingen in zee).Marien Ecologisch Centrum - Langestraat 99 -8400 Oostende - tel 059-80 67 66 - fax 059-70 64 24

ONTDEK EN SPEEL: OP AANVRAAG aLeerlingen (vierde jaar lagere school toteerste graad secundair) ontdekken in Ontdeken Speel hoe een theaterproductie groeitvan niets tot de uiteindelijke voorstelling.De begeleider laat de jongeren zelf ont-dekken en spelen. Elk element van hetrepetitieproces komt aan bod: spelen, re-gisseren, licht, geluid, kleding enz. Zo’ninitiatiesessie duurt anderhalf uur en kost2500␣ fr. (+ 10␣ fr./km) per sessie (max.aantal deelnemers = 1 klas).Op donderdag 22 mei (namiddag) or-ganiseert acteur-begeleider Peter Rit-zen de 1000ste sessie van Ontdek enSpeel in het CC Meeuwen-Gruitrode.Misschien een goed moment om metdit programma kennis te maken? 150leerkrachten mogen trouwens gratiskomen kijken. Even bellen of faxennaar LRV-Produkties vzw - tel en fax 011-87 37 43. U kan ook contact opnemenmet CC Meeuwen-Gruitrode - tel 089-8559 46 - fax 089-85 85 56. U geeft eenseintje en de kaarten liggen klaar aande kassa. Leerkrachten die niet kunnenkomen, kunnen steeds een gratis infor-matiemap aanvragen bij LRV-Produktiesvzw - Peter Ritzen - Kuringersteenweg 243 -3500 Hasselt.

KLASSE NR.75 25KLASSE NR.75 25

: TOT 6/7 at de zgn. Keltischeen (gevonden eindond, mét een dui-achtergrond en in- 23 eeuwen oude

nte topstukken uitsea van Engelandigen het beeld. Bij

nstelling is ook eengramma met o.a.ma’s op maat, een

ruïden (9/5), de pro- (19/5), een Kelten-elke zondag in juni)g (28/6).agt 100␣ fr. per per-iduele bezoekers alsKinderen jonger danng van (een) ouder(s) Voor schoolgroepennbod: u en uw klas tot de tijdelijke ten-enkel de gewone toe-m (50␣ fr. voor leerlin-5␣ fr. voor leerlingen

- Kielenstraat 15 --23 39 14 - fax 012-g.be

26 KLASSE NR.75

a

uhkj

kw

7ueo8i«v vr

gee

dej n

ta

. lel.

ALGEMEEN a• Agressie, echt zo complex? Hoe omgaan metagressie in de onderwijssector: modulair vor-mings- en trainingsprogramma (data overeente komen).vzw Guislain - J. Guislainstraat 43 - 9000 Gent - tel09-226 62 99 - fax 09-227 40 06• 50 jaar Ufologie: 1/6 in Kinepolis Hasselt.Symposium met voor- en tegenstanders. Ooklezingen op uw school zijn mogelijk.UFO-Belgium - Begonialaan 35 - 3550 Heusden-Zolder

• Week van de Zachte Weggebruiker: 8 tot 19/5.Met o.a. activiteiten op 7/5 (Kortrijk), 11/5 (Gent, Brugge,Aarschot), 17/5 (Leuven, Ronse), 18/5 (Pajottenland) en afslui-ter op 19/5 (Antwerpen Fietsprovincie).Fietsersbond - Nationaal Secretariaat - Hop-land 37 - 2000 Antwerpen - tel 03-231 92 95- fax 03-231 45 79• Natuur- en Milieueducatie: Poelen envijvers: 28/5 in Vrije Basisschool Madon-na, Langemark-Poelkapelle.WWF-België - Frieda Stroobans - Waterloo-steenweg 608 - 1050 Brussel - tel 02-340 0969 - fax 02-340 09 33• Workshops Schaamteloos vertellen:23 tot 30/8 in Dworp.Songwriters (met Bram Vermeulen) - Ver-halenvertellers (met Koen Venken) en Vi-deasten (met Gustaaf de Meersman).Centrum voor Amateurkunsten vzw - Tijl Bos-suyt/Annemie Geerts - Veeweydestraat 24-26- 1070 Brussel - tel 02-520 03 44 - fax 02-52078 62• Zomerschool Sterrenkunde: 4 tot 8/8in Dommelhof, Neerpelt.Volkssterrenwacht Beisbroek vzw - Zeeweg 96- 8200 Brugge - tel 050-39 05 66 -beisbroek@unicall.be• Europese Zorg- en Onderwijsmodel-len voor personen met leermoeilijkhe-den en een mentale handicap: 6-7/11.Tau-Groep - Luk Zelderloo - Fr. Baetensstraat57 - 1750 Lennik - tel 02-582 36 77 - fax 02-582 72 42 - 101773.223@compuserve.com• 4de Vlaams SportwetenschappelijkSymposium 1997: Talentdetectie en ta-lentontwikkeling in de sport: 11/10 inRUGent.Secretariaat 4de Sportwetenschappelijk Sym-posium - Waterkluiskaai 16 - 9040 St. Amands-berg/Gent - tel 09-218 91 20 - fax 09-229 3120 - BVLO@innet.be• Zomercursussen: Verbale vorming (28/7 tot 2/8 in Lokeren); Workshop Acteren(1 tot 6/7); Improviseren (1 tot 3/8);Danscursus Terra (3 tot 5/7); Contact-improvisatie (28 tot 30/8).Zomerstages ism vzw Kong - tel 09-22403 09: De stem als «eigen» instrument(1 tot 3/7); Percussie en Dansimprovi-satie (7 tot 11/7); Vocale interpretatie(16 tot 20/8); Het kleinste masker: eenclownstage (23 tot 27/8).Interfederaal Centrum Vlaams Amateurtoneelvzw - Spitaelpoortstraat 50 - 9000 Gent - tel09-229 21 72 - fax 09-228 70 92

BASISONDERWIJSb

• «Sta op je rechten!» - Rechten vanleerlingen en ouders in het officieelbasisonderwijs: 24/5 in PISO, Tienen.

ZEKERDOEN

KLASSE-MENT«Ich hab’ getan, wkonnte» liet de manheld zeggen. Kunt niet laten? Niet wanopnieuw maakt u loppe vol troost: vi2000␣ fr. geschonkenBoekhandel liggen lotgenoten. We verten vóór 31 mei.Winnaars opgave 3(Herzele), Ria Corthocel Naeye (Wijtschat(Herne) en E. TegenbOplossing opgave 3Opgave 39: Zoals bbertjasje is ook een slagen kraag met reeen beroemd dragerdichter, goeie vriendo.a. een drama oveuit de dertiende eeufruit met pijl en bootraal Midden-Europebekende inwoners hin het westen vandit land, in een stad(nu 35.000 inwo-ners) in een kan-ton aan een meer(alle drie met dezelfter wereld die op tieerste wetenschappeli(over albino mussenlutioniseerde hij degaf er een biologischonderscheidde vier stuele ontwikkeling vonbelangrijk manvoor uw dagelijk-se praktijken. Zijnnaam graag.KLASSE-Ment - Ko-ningsstraat 138 - 8steverdieping - 1000Brussel

Het aanbod is gróótpagina enkel een semeer informatie bij dleiding van uw schoo

as ich nicht lassen van de kraag zijn het puzzelen ookopen, elke maandans op een enve-

f boekenbons vandoor de Standaardlaar voor u en uwachten uw vruch-

: Marijke Beeckmants (Lummen), Mar-), Jacqueline Brulardsch (Hemiksem).: Erasmus.

jvoorbeeld een col-van voren openge-ers» genoemd naarervan. Deze Duitsean Goethe, schreef

een Europese heldw. Die held plukte in een nogal neu-s land dat wel meereft. In 1896 kwam

e naam) een mannjarige leeftijd eenke studie publiceerdeog wel). Later revo-kinderpsychologie,e grondslag aan enadia in de intellec-n het kind. Een niet

Oudervereniging voor de Moraal vzw - Lange Leemstraat 57 - 2018Antwerpen - tel 03-233 70 32 - fax 03-233 55 13

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• Eindtermen Milieueducatie: 11/6 in UIA, Wilrijk of 18/6 inMercator Hogeschool, Gent.Verduidelijking visies op milieueducatie, met concrete voor-beelden. Net- en koepeloverschrijdende studiedag.Permanente Commissie voor Milieueducatie - Dirk Coolsaet, secretaris- Ranstsebinnenweg 28 - 2520 Emblem - tel 03-480 61 18• Latine loqui - Romane coquere - Latinitatem inter natio-nes: 27/7 tot 2/8 in Amöneburg, Duitsland.9de Europese Latijnweek voor leerlingen, leerkrachten enz.met Latijn als voertaal.Europäische Lateinwochen - prof. Thomas Gölzhäuser - KleebergerStraβe 40 - 35510 Butzbach - Duitsland - tel 00-49-6033-165 57

• Collectievorming in een schoolme-diatheek op technisch en secundairniveau: 10/6 in Dilbeek.Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Ar-chief- en Documentatiewezen vzw - Water-loostraat 11 - 2600 Antwerpen - tel 03-28144 57 - fax 03-218 80 77• Engels: Internationale Seminaries inGroot-Brittannië: Investigating authenticmodern English in the classrooms (31/8tot 7/9 in Liverpool); New areas of deve-lopment in the teaching of English toyoung learners (7 tot 13/9 in Warwick);Developing materials and resources forself-access in English language teaching(2 tot 14/11 in Essex).The British Council - Liefdadigheidsstraat 15 -1210 Brussel - tel 02-227 08 44 - fax 02-22708 49 - www.britcoun.org/seminars/

PENNENZAKKENROCK aZo’n 25.000 leerlingen tweede en derdegraad lager onderwijs en eerste graadsecundair onderwijs zullen op donder-dag 26 juni het strand van het Zilver-meer in Mol veroveren. Gastheren Ge-meentelijke Jongensschool Mol Rauw enDomein Zilvermeer nodigen uit op Pen-nenzakkenrock ‘97 om het schooljaarextra feestelijk af te sluiten. Op hetgrote podium treden op: Barbara Dex,House of Fun, X-session, Touch of Joy, 2Fabiola, Get Ready en een buitenlandsesurprise-act. Op het nevenpodium pas-seren een aantal artiesten uit de we-reldmuziek de revue: Afrikaanse, Mexi-caanse, Marokkaanse,... muziek. Er is ookeen omvangrijk randprogramma metklimmuren, speleoboxen, beachvolley,zeilen en surfen, skeeleren, deathrideenz. Deelnemen aan Pennenzakkenrock‘97 kost 60␣ fr. per leerling (gratis voorbegeleidende leerkrachten).Provinciaal Domein Zilvermeer - Dienst Ani-matie - Zilvermeerlaan 2 - 2400 Mol - tel014-81 60 21 - fax 014-81 74 31

Uiteraard kan dezeectie bieden. Vraag pedagogische bege-

(advertentie)

Het doorlichtingsrapport

van de onderwijsinspec-

tie is voor veel inrichten-

de machten een blikope-

ner en een stimulans voor

een vernieuwd en effec-

t i e f

school-

beleid. «Het is een lange

weg met fluisterasfalt.

De weg die nu al is afge-

legd, levert echter geen

geluids-

overlast»,

schrijvende doorlichters van het

basisonderwijs. Volgens

de inspecteurs is het on-

derwijs in de secundaire

scholen nog te weinig op

de leerlingen gericht en

krijgen die te weinig kan-

sen om zelfstandig te zijn.

Bovendien is de evalua-

tie te cognitief en te sterk

op reproductie gericht.

En vaardigheidsgericht on-

derwijs krijgt nog steeds

te weinig kansen. Hallo,

wat fluistert u daar?

Leerkrachten voelen zich in de eerste plaatsverantwoordelijk voor hun eigen klas en nietonmiddellijk voor het geheel van de school. Kri-tisch nadenken over hun eigen werking op school-niveau gebeurt weinig. Dit schrijft de onderwijs-inspectie basisonderwijs in haar Verslag over detoestand van het onderwijs 1996. Maar we mogenuit haar observaties voorlopig geen algemeen gel-dende uitspraken afleiden, wegens het beperktaantal doorlichtingsrapporten. Het verslag geeftwel tendensen aan.

VakkensplitsingLeerkrachten lager onderwijs raadplegen zel-

den de huidige werk- en leerplannen. Ze steunenvooral op handboeken of onderwijsleerpakkettenals basisleerstof voor alle kinderen. Dit kan eengarantie bieden voor continuïteit in de leerstof.Maar het slaafs volgen ervan is een rem op delevensechtheid van het onderwijs. Met die conti-nuïteit is het overigens niet zo denderend gesteld,omdat er weinig overleg is onder leerkrachtenover de overgang van de ene naar de andereklasgroep. Ze delen elkaar nauwelijks mee of eenleerpakket al of niet is afgewerkt.

Met werken rond belangstellingscentra pro-beren de kleuterleidsters continuïteit te bren-gen. Soms is de samenhang hierin oppervlakkigen niet altijd doordacht. Toch spelen kleuter-leidsters in op de continue ontwikkeling vankleuters.

Een vrij strakke vakkensplitsing in aardrijks-kunde, geschiedenis en natuurwetenschappen

bemoeilijkt vaak werkelijkheids- en wereldge-oriënteerd werken in de bovenbouw van de lagereschool. In de benedenbouw is er meer horizontalesamenhang tussen Nederlands, wereldoriëntatieen muzische activiteiten. Maar de binding met derealiteit rondom het kind laat vaak te wensenover.

ContractwerkDe meeste kleuterscholen streven naar een

evenwicht tussen het cognitieve, het dynamisch-affectieve en het psychomotorische. In veel lagerescholen bestaat nochtans een duidelijk oneven-wicht onder die verschillende componenten vande totale persoonlijkheidsontwikkeling. Er wordtop geen tijd of inspanning gezien als het om hetcognitieve gaat. Verwachtingen van ouders, dedruk van de secundaire school en de opvattingenvan de leerkrachten zelf geven de kennisover-dracht een sterk accent. Lagere scholen met eenleermeester lichamelijke opvoeding laten het ini-tiatief voor de psychomotorische ontwikkelingvrijwel helemaal aan hem over. De lichamelijkeopvoeding staat veelal los van het gewone klasge-beuren. Toch organiseren meer scholen ook klas-overschrijdende creanamiddagen. Maar geïnte-greerde muzisch-creatieve verwerkingsmogelijk-heden bij de cognitieve domeinen komen in delagere school zelden voor.

Veel leerkrachten veranderen wel geregeld deklasinrichting om betrokkenheid en gemotiveerdleren te bevorderen. Er is ook een tendens omkinderen meer medeverantwoordelijk te maken,

Over fluisterasfalt

I N S P E C T I E

28 KLASSE NR.75

De inspectie vindt de aanpak vaak nog te cognitief,te theoretisch en te weinig communicatief.

o.a. bij de keuze en planning van taken en con-tractwerk.

KindvolgsysteemAls het er om gaat een rijk en probleemstellend

milieu te creëren, heeft de kleuterschool nog altijdeen voorsprong op het lager onderwijs. Daar be-handelen ze o.a. levensechte problemen niet fre-quent. Ook iets toepassen in gevarieerde situatieskomt veeleer zelden voor. Toch verschijnen inveel klassen van het lager onderwijs klasschikkin-gen die zelfstandig werk en/of groepswerk bevor-deren. Inhouden die de maatschappelijke redzaamheidkunnen vergroten, worden weinig geprogram-meerd. Wel zijn er pogingen om de kinderen telaten werken met de computer bij inoefening,remediëring, differentiatie en een enkele keer ookvoor tekstverwerking, bijvoorbeeld om een eigenklas- of schoolkrant te maken.

Ook schoolteams die er geen extra lestijdenvoor krijgen, doen inspanningen rond zorgbreed-te. Scholen met extra lestijden moeten beseffendat deze bijzondere omkadering tijdelijk is. Hetdoel is binnenklasdifferentiatie organiseren zon-der extra hulp, zegt de inspectie.

In de kleuterklassen zijn vrij behoorlijke ob-servatiegegevens over verschillende ontwikkelings-aspecten van de kleuter voorhanden. Notities bij-houden over de totale persoonlijkheidsontwikke-ling valt in de lagere school nagenoeg helemaalweg. Men start meestal een kindvolgsysteem datvooral de cognitieve ontwikkeling helpt registre-ren. Bovendien toetst men in de lagere school veelom de ouders te rapporteren over hoe hun kindleerinhouden verwerft. Foutenanalyses, indivi-duele remediëringsactiviteiten en lesdoelen aan-passen, komen in beperkte mate voor.

TraditioneelDe zorg voor de sociaal-emotionele begelei-

ding van de leerlingen en voor vakoverschrijden-de initiatieven, het grote engagement waarmeeleraars en directieleden hun taak ter harte nemen,het positieve werk- en leefklimaat in de scholenen de in het algemeen goed georganiseerde school-administraties zijn enkele opvallende positievemeldingen van de inspectie in het voltijds gewoonsecundair onderwijs. Maar voor o.a. professiona-lisering van leraars en oriëntering van leerlingenontbreekt in de meeste doorgelichte scholen nogeen zinvol beleid. De onderwijsinspectie beveeltin haar verslag initiatieven aan voor leerlingenpar-ticipatie, taalgebruik en opvolging van afgestudeer-den.

We mogen de volgende vaststellingen over hetstudiepeil van de basisvorming slechts met denodige omzichtigheid veralgemenen, waarschuwtde inspectie. Voor aardrijkskunde en geschiede-nis ervaart de inspectie de vakdeskundigheid vande leraars als positief. Toch wordt geschiedenis-onderricht nog altijd te cognitief opgevat. Het peilvan maatschappelijke vorming is helaas veeleerzwak. Dit vak wordt nog te veel theoretisch aange-pakt. De kwaliteit van lichamelijke opvoeding iswisselend. De aanwezige accommodatie en de in-terne vakgroepwerking beïnvloeden de kwaliteitervan. De expressievakken (muzikale opvoeding,plastische opvoeding) en esthetica halen over hetalgemeen een voldoende peil. Met enige zorg steltde inspectie vast dat de aanpak voor muzikale

opvoeding erg traditioneel blijft. Voor plastischeopvoeding beveelt ze aan inspanningen te leverenom de uitvoering van de leerplannen meer naar destudierichtingen te richten.

OverladenHet onderwijs in de moderne vreemde talen

kan als goed worden beoordeeld, het onderwijsNederlands als voldoende. Het communicatiefconcept dat in alle leerplannen aanwezig is, dringtechter nog altijd te weinig door bij de leerkrach-ten, meent de inspectie. Onderricht in communi-catieve vaardigheden blijft een zwak gegeven.Bovendien laat de standaardtaal te wensen over.

Technologische opvoeding heeft nog altijd nietecht burgerrecht verworven. De leerplannen uit-voeren blijft veeleer theoretisch. Een evenwichtigeen eenduidige visie op het vak ont-breekt, uitgezonderd voor de klas 1B.

Het onderwijs in de wetenschap-pen evolueert gunstig. In het weten-schapsonderwijs verdwijnt steeds meereen louter theoretische didactiek. Maaroverladen leerplannen zijn een min-punt. Het peil voor wiskunde is goed. Tijdens debijgewoonde lessen stelde het doorlichtingsteameen grote activiteit vast. Toch valt ook enige een-zijdigheid op: rekentechnieken beheersen te veelhet wiskunde-onderricht.

PositiefVanuit de doorlichtingsverslagen komt over-

wegend een positief beeld naar voren van direc-teurs. Die denken steeds vaker bewust na overhun rol in de school als organisatie, soms geïn-spireerd door managementstheorieën, soms dooreen studie over de effectieve school of door hetopvoedingsproject, vaak vanuit een natuurlijkaanvoelen van de behoeften van de school. Eenminderheid van verslagen spreekt van remmen-de factoren, zoals veel directiewissels, geringebereikbaarheid voor leraars en leerlingen, eenkorte-termijnplanning zonder visie, slechte in-terne en externe communicatie en een mankeverstandhouding tussen de directieleden of methet korps. n

Verslag over de toestand van hetonderwijs - Inspectie Basisonder-wijs 1996. Elke basisschool kan schrif-telijk het verslag aanvragen bij AID- Cel Publicaties - Koningsstraat 71- 1000 Brussel; Inspectie SecundairOnderwijs 1996. Elke secundaireschool kreeg een exemplaar. Infor-meer bij uw directie.

WORDEN DE INSPECTEURS STRENGER?• Basisonderwijs: Van de 173 schooldoorlichtingen in 1995-1996 kregen er 134(77,5␣ %) een positief advies en 38 (22␣ %) een negatief dat positief wordt opvoorwaarde dat… Deze laatste omschrijving vervangt de vroegere formulering:positief advies met voorbehoud. Eén school kreeg een negatief advies wegens eenongunstige materiële toestand. Het jaar voordien kreeg nog 89␣ % van de doorge-lichte scholen een gunstig advies. In 11␣ % van de doorlichtingen kwam een ernstigtekort aan het licht.• Secundair onderwijs: De onderwijsinspectie secundair onderwijs (SO) lichtte inhet voorbije schooljaar 123 scholen door, waarvan 109 scholen voor voltijdsgewoon SO, 9 centra voor deeltijds beroepssecundair onderwijs (DBSO) en 5scholen voor buitengewoon SO. Van de 109 scholen voor gewoon SO kregen er 30(27,5␣ %) een positief advies en 79 (72,5␣ %) een negatief dat positief wordt opvoorwaarde dat… Dit laatste was ook het geval voor 8 van de 9 doorgelichte centravoor DBSO. Eén centrum kreeg een negatief advies, geen enkel een positief. Eenpositief ging naar 3 van de 5 doorgelichte scholen voor buitengewoon SO. En 2kregen negatief dat… In het schooljaar voordien kreeg nog 32,5␣ % van dedoorgelichte scholen een positief advies, 65,8␣ % een positief advies met voorbe-houd en 2 scholen (1,7␣ %) een negatief advies. Blijkbaar geeft de onderwijsinspec-tie tegenwoordig minder makkelijk een onverdeeld positief advies. Worden deschooldoorlichtingen strenger?

KLASSE NR.75 29

300 scholen

doorgelicht

«Leerkrachten hebben niets tegen vakover-schrijdend werken of samenwerken met collega’s,wel tegen overvraging en onduidelijkheid», zegtRoger Standaert, directeur van de Dienst voorOnderwijsontwikkeling (DVO) die de eindter-men ontwikkelt en formuleert. «De eindtermenwillen voornamelijk duidelijkheid scheppen voorallen die bij het onderwijs zijn betrokken. Leer-krachten zullen veel preciezer weten wat van henwordt verwacht, maar ook waar de grenzen zijn.Ons onderwijs is altijd van goede kwaliteit ge-weest, maar de maatschappij verandert en hetonderwijs kan niet achterblijven.»

HitparadeROGER STANDAERT: «Ouders bijvoorbeeld willenmeer dan ooit inspraak. Ze willen op de hoogtezijn van wat er met hun kinderen gebeurt: watleren ze en wat is het resultaat? Kinderen hebbenrecht op dat minimum resultaat. Ze hebben hetrecht opgevoed te worden tot bewuste burgers ineen veranderende maatschappij. De eindtermenwillen een kompas zijn, willen een duidelijkerichting geven aan wat er minimaal op een schoolwordt aangeboden. Zo weten ouders, leerkrach-ten, leerlingen, werkgevers en al wie er belang bij

heeft waar men op school mee bezig is. Bovendienvergemakkelijken vastgestelde eindtermen dekwaliteitsbewaking. Overschakelen naar een an-dere school, wat nu vaak een groot probleem isvoor leerlingen, kan vlotter verlopen als alle scho-len de eindtermen voldoende aanbieden. Latenwe ook niet vergeten dat de meeste Europeselanden de minimumdoelstellingen toetsen meteen systeem van centrale examens. Gevolg? Dejongeren worden klaargestoomd voor die exa-mens. Wij laten de scholen zelf toetsen. De eva-luatie van de leerlingen gebeurt in de school, doorde leerkrachten die daar tenslotte het best voorzijn geplaatst. Zij kennen hun leerlingen. Scholenzullen dan zeker niet met elkaar moeten wordenvergeleken, er zullen geen hitparades van scholenworden gemaakt zoals dat in sommige landen hetgeval is. Ik denk hier bovendien aan de toelatings-proeven voor bepaalde richtingen van hoger on-derwijs: ook daar is behoefte aan eindtermen. Deeindtermen komen niet vanbovenuit. Mensen metpraktijkervaring stelden ze op. Als de overheidgoede doelen wil opstellen, dan mag ze geenmodes volgen, moet ze vertrekken van werkelijkebehoeften. Een grote meerderheid moet zich daargoed bij kunnen voelen. We hebben een zeerstrikte procedure gevolgd en er is uitgebreid maat-schappelijk debat geweest, met deelnemers vanzowel binnen als buiten het onderwijs.”

LevensechtFrans? Eik, al die woordjes. Wiskunde? Doe ik

niet graag. En waarom zou ik? Wat kan ik daar nulater mee doen? U kent deze leerling wel. Vervangwiskunde en Frans uiteraard vrij door om het

even welk andervak. Leerlingen zijnpas goed te moti-veren als ze het nutvan iets inzien. Deeindtermen probe-ren dan ook zo-veel mogelijk dewerkelijkheid bin-

nen de school te halen. Ze vertrekken vanuit deleefwereld van de jongere en zijn toepassingsge-richt.

We leven bijvoorbeeld in een maatschappijwaarin kinderen al heel vroeg, door de media,door reizen naar het buitenland of door andersta-lige klasgenoten in contact komen met vreemdetalen. Een andere taal leren kan worden gezien alseen basisvorming in de lijn van de multicultureleverstandhouding. Een andere taal begrijpen enspreken is een goed uitgangspunt om begrip teleren opbrengen voor leef- en denkgewoontenvan mensen met een andere taal en cultuur. In deeindtermen Frans voor het basisonderwijs legtmen de nadruk op de herkenbaarheid van situa-ties waarin het kind de vreemde taal leert beluiste-ren, spreken, lezen en schrijven. Ze leren eenvou-dige contacten leggen of korte mededelingen be-grijpen en lezen in concrete situaties uit hun eigenleefwereld.

Onze maatschappij wordt ook steeds com-plexer. Het aandeel van het vak wiskunde kan ergbelangrijk zijn, onder andere als taal en hulpmid-del om verschijnselen, processen en verbanden tebeschrijven en te verklaren. De leerling leert kri-tisch analyseren, minder afhankelijk worden van

30 KLASSE NR.75

«Veel leraars werken alvolgens de eindtermen.»

«Deden we het dan niet

goed misschien?» vragen

vele leerkrachten zich af.

«Moeten we weer aan-

passen? Onze lesvoorbe-

reidingen overboord

gooien? Helemaal op-

nieuw be-

ginnen?»

De eindter-

men zorgen voor eni-

ge onrust. Maar ze

kunnen ook het nieu-

we kompas worden

voor de leraar.

Het kompasvoor de leraar

E I N D T E R M E N

anderen, planmatiger en tegelijk flexibeler den-ken. In de eindtermen wiskunde voor de eerstegraad van het secundair onderwijs (A-stroom)betekent dat concreet dat de leerlingen wiskundi-ge kennis verwerven vanuit levensechte situaties.Procentberekeningen gebruiken ze bijvoorbeeldin zinvolle contexten. Ze oefenen vaardighedenom zowel praktische als abstracte problemen opte lossen, zoals een opgave herformuleren. Zeleren beseffen dat in wiskunde niet alleen hetresultaat van belang is, maar vooral de manierwaarop ze tot dat resultaat komen.

RadicaalROGER STANDAERT: « Heel wat leerkrachten wer-ken al lang op de manier zoals de eindtermen zeformuleren. Ze zijn vakoverschrijdend bezig, werkenaan de zelfredzaamheid en het sociaal engage-ment van hun leerlingen, helpen hen leren leren.Ze hoeven niet wakker te liggen van wat er aan-komt. Er verandert natuurlijk wel een en ander.De eindtermen vereisen nieuwe leerplannen endaarop geënte schoolboeken. Aan een aantal vak-ken is serieus gesleuteld. Wiskunde bijvoorbeeld,technologie, muzische vorming, talen. De evolu-tie naar een krachtige leeromgeving met de leraarals begeleider, daar komt het op neer. Vakover-schrijdend werken behoort tot de vrijheid van descholen. School en leerkrachten onderling bepa-len hoe zij die doelstellingen zullen verwezenlij-ken. Samenwerking van de leerkrachten wijst uithoe de verschillende vakoverschrijdende doel-stellingen zullen worden ingevuld binnen de vak-ken. Wat vroeger niet tot de vakken hoorde, vondniet altijd direct zijn plaats, geraakte soms in devergeetput. Er moeten plannen en onderlingeafspraken worden gemaakt. Welke doelstellingenbereiken we binnen welke vakken? Wie doet wat?Hoe organiseren we onze klassenraden? Hier ligttrouwens een belangrijke taak voor de lerarenop-leiding en begeleiding. Taakverdeling en samen-werking worden regel. Dit schept duidelijkheidvoor de leerkrachten. Sommigen moeten nu vooralles en nog wat opdraaien, omdat er geen duide-lijke afspraken zijn. Dit alles betekent uiteraardvoor een aantal scholen en leerkrachten een radi-caal nieuwe aanpak, een totaal andere schoolcul-tuur.»

VrijheidEindtermen zijn minimumdoelstellingen, die

liefst door elke leerling op het einde van eenperiode worden bereikt. Het gaat om kwaliteiteninzake kennis, inzicht, onderwijsattitudes en vaar-digheden. Omwille van het specifieke karaktervan het kleuteronderwijs en de B-stroom van hetsecundair onderwijs worden deze doelstellingendaar ontwikkelingsdoelen genoemd. Naast de vak-specifieke doelstellingen zijn er de vakoverschrij-dende. Leren leren en sociale vaardigheden, op-voeding tot burgerzin, gezondheidseducatie enmilieu-educatie. Er zijn geen specifieke doelstel-lingen voor de vakken uit de opties, de beroepen-velden en het keuzegedeelte. Dus bijvoorbeeldniet voor Latijn of voeding-verzorging .

Eindtermen zijn geen leerplannen. De organi-satoren van het onderwijs zullen hun leerplannenbaseren op deze eindtermen, maar verder dit mi-nimum aanvullen volgens hun eigen onderwijs-project. Attitudes en vakoverschrijdende doelen

moeten worden nagestreefd, dat betekent dat daareen inspanningsverplichting geldt. Scholen zul-len die doelstellingen in hun opvoedingsprojectmoeten aanbieden. Ze zullen worden beoordeeldnaar de inspanning die ze opbrengen om de eindter-men door de meerderheid van de kinderen telaten bereiken. De pedagogische en methodischeaanpak behoren dan weer tot de pedagogischevrijheid en verscheidenheid van de onderwijsver-strekkers.

EilandenDe eindtermen en ontwikkelingsdoelen steu-

nen op een aantal basiselementen in de ontwikke-ling van kinderen. Zo zouden die bijvoorbeeldmoeten beschikken over een positief zelfbeeld,gemotiveerd zijn, zelf initiatief nemen, kunnencommuniceren en samenwerken, zelfstandigheidaan de dag leggen en creatief en probleemoplos-send omgaan met de hen omringende wereld. Datis de werkelijkheid waarin het kind functioneert.Het kind leert de werkelijkheid begrijpen, wordtvaardig en ontwikkelt een positieve houding.

Telkens benadrukken de eindtermen het be-lang van sociaal functioneren en zelfstandig ver-werken van informatie. Vooral bij de doelstellin-gen voor attitudes vinden we verwijzingen naarde interculturele en emancipatorische functie vanhet onderwijs terug.

De eindtermen en ontwikkelingsdoelen heb-ben aandacht voor een brede vorming van detotale persoonlijkheid van het kind. Dat vereistniet alleen aandacht voor de cognitieve ontwikke-ling, maar ook voor de psycho-motorische, dyna-misch-affectieve en sociale ontwikke-ling. Voorts leggen ze steeds de na-druk op het leren als actief en con-structief proces. Bovendien moetenzoveel mogelijk kinderen zich een bredebasisvorming eigen kunnen maken.Dit houdt in dat leerkrachten proble-men tijdig moeten signaleren en remediëren. Deeindtermen maken ook zowel een horizontale alsverticale samenhang mogelijk. Leergebieden zijndus geen aparte eilanden meer. n

KLASSE NR.75 31

Leergebieden zijn

geen eilanden meer

In zijn arrest van 18 decem-ber 1996 vernietigde het ar-bitragehof het decreet op deeindtermen en ontwikkelings-doelen in het basisonderwijs.Onderwijsminister Luc Vanden Bossche vroeg de Vlaam-se Onderwijsraad (VLOR) omadvies over de eventuele aan-passing ervan.JACQUES PERQUY, administra-teur-generaal van de VLOR:«Er zijn nog een aantal aan-passingen voorgesteld, on-der andere over de verticaleen horizontale samenhangen de haalbaarheid. Men gaatnu na of een vooropgesteldeeindterm voor 75 procentvan de betrokken leeftijds-groep kan worden bereikt.De raad heeft hier en daargesnoeid en opnieuw gefor-muleerd en adviseert een jaarte wachten met de invoe-ring. Aangezien de leerplan-nen moeten worden afge-stemd op de eindtermen enontwikkelingsdoelen, lijkt detijdsdruk toch wel erg groot.»

LERAARS EN EINDTERMEN«Hoe staat u tegenover de eindtermen?», vroegen we aan de leerkrachten.• In het algemeen is de grootste groep (40 %) gematigd, een derde kijkt er positief(28 %) tot zeer positief (5 %) tegenaan. Eén op vijf is er negatief (14 %) tot zeernegatief (7 %) over.• Het enthousiasme is het grootst in kleuter- en lager onderwijs. Daar is zo’n 80 %van de leerkrachten gematigd tot (zeer) positief. Dat is in het secundair iets minder:67 %. Bovendien kijkt daar ook minstens één op tien zeer negatief tegen deeindtermen aan.(Exclusieve enquête door KLASSE bij 2000 Vlaamse leerkrachten - cijfers in procenten)

zeer positief gematigd negatief zeer geenpositief negatief mening

kleuter 7 32 38 18 0 5

lager 8 34 40 11 2 5

sec123 3 25 38 13 15 6

sec456 3 22 43 15 10 7

totaal 5 28 40 14 7 6

«De jongeren van vandaag zijn egoïstisch, materi-alistisch, ongeïnteresseerd, lusteloos, depressief,idealen-schuw, autistisch opgesloten in een ik-

cultuur », zeggen de enen. Anderen be-weren: «Er is nog nooit een generatie

jongeren geweest die zich zo oprecht met mensenuit verschillende culturen verbonden heeft ge-voeld.»

De media, jeugdonderzoekers en hulpverlenersrichten zich graag op jeugdcentristen: jongeren dieop gespannen voet met de buitenwereld leven enzich in een gesloten groep of peergroup terugtrek-

ken. Vertaalt het pessimisme van onze cultuur zichhierbij in een morele paniek over de jeugd? Heeftonze maatschappij problemen met jongeren of ishet omgekeerd?

Prof. Maria De Bie, docent sociale (ped)agogieaan de Universiteit Gent, bundelde voor de KoningBoudewijnstichting een aantal recente onderzoe-ken naar de leefwereld van de Vlaamse jongeren.Déze samenvatting ervan gaat de gemiddelden ende grootste gemene delers niet uit de weg. Wezetten acht vooroordelen op een rijtje. Kloppen zeook?

«Ze hebben geen respect voorhun hard werkende ouders»

Gebod en verbod beïnvloeden steeds minderhet gedrag van jongeren. Aan de andere kant blij-ven jongeren met de huidige werkloosheid langerdan vroeger van hun ouders afhankelijk. De bot-sing tussen sociaal-culturele vrijheid en sociaal-economische afhankelijkheid maakt het jongerenin een gecommercialiseerde maatschappij erg las-tig.

Jongeren hebben meestal een positieve relatiemet hun ouders. Dat betekent niet dat er tussenbeiden geen spanningen bestaan. Meer jongerenworden met echtscheiding geconfronteerd en moetenzich in een nieuwe gezinssamenstelling schikken.Een niet geringe opgave voor jongeren die heel wat

frustraties veroorzaakt en soms probleemgedraguitlokt. Vooral voor laaggeschoolde jongeren wordthet bestaan onzeker als ze het ouderlijk huis verla-ten. Zij kunnen dan niet meer op de familialesolidariteit terugvallen.

«Ze gaan niet graag naarschool»

Jongeren lopen langer school, zelfs tot ver bo-ven de grens van de leerplicht. Het toegenomenmaatschappelijk belang van school en scholingveroorzaakt nieuwe problemen: groter verschil tussenscholen voor kinderen van bemiddelde en onbe-

middelde ouders, meer zittenblijvers en enkelekwalijke nevenverschijnselen als stress en school-moeheid. In tegenstelling tot het gezin ervarenjongeren de school meestal als vreemd. Ze nementegenover de school een afstandelijke houdingaan.

«Ze zijn te lui om te werken»Jongeren beschouwen studie, toekomst, werk

en werkloosheid als de belangrijkste problemenwaar ze onmiddellijk mee te maken hebben. Dedreigende werkloosheid zorgt ervoor dat jongeren

arbeid sterk waarderen. Een job hebben is eendoel op zich. Verzuchtingen naar zinvol en boeiendwerk moeten hiervoor plaats ruimen. Jongeren zijnvlugger bereid een job beneden hun opleiding teaanvaarden. Velen hebben zelfs tijdens de normaleschoolweken een bijbaantje, wat hen financieelzelfstandiger maakt. Jongeren sparen op vrij groteschaal.

«Uitgaan en dansen is het enigewat hen interesseert»

De vrije tijd is hét terrein bij uitstek waaropjongeren hun zelfstandigheid verwerven en er-mee experimenteren. Ze bepalen steeds meer zelfwanneer en met wie ze hun vrije tijd doorbren-gen. Een belangrijk deel van het vrijetijdsaanbodricht zich dan ook uitsluitend naar jongeren. Demedia en vooral de televisie spelen een vooraan-staande rol in de vrije tijd van jongeren. Jongerenbeschouwen televisiekijken in de eerste plaats alstijdverdrijf zonder meer, wat dus niet per se be-wijst dat ze het ook sterk waarderen. Fictiepro-gramma’s en clips scoren het hoogst. 61 procentvan de jongeren kijkt gemiddeld; 26 procent iszwaar televisiekijker. Vooral jongeren uit een la-ger sociaal milieu zijn verstokte kijkers. De audi-tieve media en de bioscoop scoren hoog. Pop- enrockmuziek bepalen hun leefwereld. Onder jon-geren is er een rijke verscheidenheid aan muzika-

32 KLASSE NR.75

J O N G E R E N C U L T U U R

Ja, ze zijn anders: de leer-

lingen van nu. Hoe komt

dat? Jongeren

ervaren dat zij

in een snel ver-

anderende samenleving

geen greep hebben op

de toekomst. Die samen-

leving verwacht van jon-

geren wel dat ze indivi-

duele keuzes maken. Hun

grotere onafhankelijkheid

vraagt van hen zelfcon-

trole. Maatschappelijke

problemen komen hoe

langer hoe meer op de

schouders van heden-

daagse jongeren én hun

opvoeders terecht. Jon-

geren voelen meer dan

wie ook dat de samen-

leving verhardt. Niet sla-

gen wordt een persoon-

lijke tekortkoming. We

kunnen niet langer door

oude, bestofte brillengla-

zen naar de jongeren van

nu kijken. Pessimisme,

paniek, sensatie en on-

begrip zijn niet bevor-

derlijk om jongeren cor-

rect in beeld te brengen.

Nieuwe brillen

le voorkeuren en stijlen. Een kleine minderheid sluit zich op in eenkring waar slechts één muziekstijl overheerst. 90 procent van deluistertijd is secundair: muziek als gewaardeerd behang. Uitgaan,tijdschriften lezen, sport, computer en hobby’s zijn andere favorie-ten. Vooral jongeren uit lagere sociale milieus zijn trouwe disco-theekbezoekers. Jongeren lezen pulpbladen, maar kopen ze zelf nietgraag. Ook lezen is in de eerste plaats een vorm van tijdverdrijf. Eenkleine minderheid léést echt graag.

Vooral trendgevoelige sporttakken zijn populair. Jongeren kiezenvoor individuele sportbeoefening die in de eigen tijdsordening past,los van een sterk engagement, bij voorkeur in een commerciëleomgeving. Het voorbeeld van de ouders, en vooral van de moeder, isbelangrijk voor andere vormen van cultuurparticipatie. Het jeugd-werk, en vooral de jeugdbeweging, blijft een gewaardeerde werkvormom met waarden te experimenteren. Toch is er weinig verschil inwaarden en vrijetijdsbesteding tussen jongeren die aan het jeugdwerkparticiperen en diegenen die er niet aan deelnemen. De algemenetendens van individualisering lijkt het ook hier ook te halen. Jonge-ren hebben weinig interesse voor politieke organisaties en vakbon-den. Een belangrijke groep voelt zich wel aangetrokken tot alternatie-ve, onconventionele vormen van politiek. Milieuverenigingen enorganisaties die opkomen voor mensenrechten, vrede en werkgele-genheid kennen bijval. Hedendaagse jongeren voelen zich hier kri-tisch betrokken.

«Ze staan altijd in groepjes bijeen»Volgens de terreinhypothese richten jongeren zich voor hun toe-

komst (o.a. studiekeuze, werk) vooral op hun ouders en voor hetheden (o.a. vrije tijd, kleding) op hun leeftijdgenoten. De invloed vande ouders krimpt, die van de leeftijdgenoten stijgt. Een maatschap-

pelijke tendens, omdat ook het leven van volwassenen steeds meermet idealen van jeugdigheid en flexibiliteit wordt bestookt. Jeugd isniet langer een overgangsstadium naar volwassenheid, het is een faseen een doel op zich. Jong zijn wordt bovendien hoe langer hoe meerhet equivalent van scholier of student zijn, zodat de jeugd zich vooralonder leeftijdgenoten voltrekt. Jongeren staan steeds opener tegen-over seksualiteit. Ook hun feitelijke ervaring neemt toe. Toch hech-ten ze veel belang aan het aspect relatie als voorwaarde voor eenseksuele handeling.

«Ze kennen god noch gebod»Jongeren beschouwen gelukkig zijn, werk en studie, gezondheid

en een gezinsleven als de belangrijkste dingen in het leven. Liefde,tevreden zijn met wat je hebt, een doel hebben in het leven, een goedeverstandhouding in het gezin en gezondheid zijn hun voorwaardenom gelukkig te worden. Het huwelijk en de conventionele leefvorm(werken, trouwen, huis kopen, kinderen krijgen) blijven het na testreven levensdoel. De traditionele breuklijnen tussen katholiekenen vrijzinnigen gelden voor hen niet langer. Een levensbeschouwelijkallegaartje met een humanistische grondtoon en een grote tolerantieoverheerst. Een groep die zweert bij esoterische inhouden tekent zichaf. Materieel individualisme en onverschilligheid vind je vooral bijjongeren met een lage opleiding, onzekere arbeidsstatuten en onre-gelmatige werktijden. Deze jongeren voelen zich ook het kwetsbaarstin een multiculturele samenleving. Het expressief individualisme,waarbij de nadruk ligt op de persoonlijke autonomie en de eigenontplooiingskansen, neemt toe. De andere traditionele scheidings-lijn tussen arbeiders en bedienden kleurt nog altijd de leefwereld vanjongeren. Vrij vertaald: jonge arbeiders benadrukken het belang van

gelijkheid, jonge bedienden het belang van vrijheid. Jongeren van nudenken niet rechtser dan de vorige generatie(s), met als uitzonderingeen grotere onverdraagzaamheid jegens buitenlanders. Verklaringenhiervoor zijn het traditionele denkpatroon over normen en traditiesbij vooral laaggeschoolden, de vrees van kwetsbare groepen datnieuwe concurrenten hen op een ingekrompen arbeidsmarkt ver-dringen en een algemene sfeer die migrantonvriendelijk is. Zoweljongens als meisjes staan negatief tegenover het feminisme, alhoewelzij de strikt traditionele rolverdeling tussen man en vrouw evenminvoorstaan. Hieruit blijkt dat de principiële instemming met de gelijk-waardigheid tussen jongens en meisjes niet tot gedragsveranderingleidt.

«Meisjes moeten maar thuisblijven»Jongens en meisjes gedragen zich verschillend. Jongens geven

meer geld uit aan snacks, alcoholische dranken en uitgaan. Meisjesbesteden hun inko-men vooral aan kle-ding en binnenhuis-activiteiten. Bij jon-gens staat de groeps-vorming centraal, bijmeisjes de twee-relatie. Jongens trekken de aandacht met stoerdoenerij, waarmee zevaak verbergen dat ze onzeker en verlegen zijn. Meisjes gedragen zichpassiever dan zij eigenlijk zijn. Op studieniveau presteren zij dikwijlsonder hun capaciteiten. Meisjes hechten meer belang aan economi-sche zekerheid en veiligheid. Ze willen zowel werk als een gezinsle-ven. Ze zijn geloviger en minder individualistisch. Omdat jongerenvoelen dat ze in een onzekere tijd leven, houden ze zich vrij strak aan

de traditionele rolpatronen. Vrouwen ontplooien zich binnenshuis,mannen treden in de openbaarheid. Meisjes hebben een beperktergevoel van eigenwaarde en een geringer zelfbewustzijn. Ze zijnminder tevreden met zichzelf en maken zich vlugger zorgen over hunkarakter en uiterlijk. Vooral meisjes die goede studieresultaten halen,blijken kwetsbaar voor anorexia. De slimste maar ook de mooisteworden, is voor hen een zware last.

«Ze roken, drinken en zitten aan de drugs»Jongeren schuwen risicogedrag niet. Roken en het gebruik van

medicijnen nemen vooral bij meisjes toe. Alcohol maakt deel uitvan het consumptiepatroon van jongeren. Tabakgebruik komtminder voor: ruim de helft van de jongeren rookt niet. Recentegegevens wijzen wel op een opleving van het roken bij jongeren.Illegaal druggebruik is zeker geen gemeengoed. Medicijnen, zoalspijnstillers, kalmerings-, pep- en slaapmiddelen scoren wel hoog.Vooral in het algemeen secundair onderwijs gebruiken leerlingenpepmiddelen; meisjes uit het technisch- en beroepssecundair on-derwijs zijn de grootste gebruikers van kalmeringsmiddelen. Wan-neer ouders het gebruik van een bepaald middel afkeuren, gebrui-ken hun kinderen er minder van dan hun leeftijdgenoten. Naverkeersongevallen is zelfmoord de belangrijkste doodsoorzaak bijjongeren. Vele jongeren zijn eenzaam. Ze zitten met hun gevoelensop hun kamer opgesloten. n

Over de leefwereld van hedendaagse jongeren leest u meer in het boek Als eenlekker taartje - jongeren in het interesseveld’, 215 blz., Acco-Leuven, 1996.Maria De Bie en elf andere auteurs schetsen hierin een stand van zaken vanjongerencultuur, jeugdonderzoek, jeugdwerk en jeugdbeleid in Vlaanderen.Het boek is in de boekhandel te verkrijgen.

«De school is vreemd

voor hen»

KLASSE NR.75 33

KPT

ONDERZOEK

Een buitengewoon alibiMomenteel zitten meer dan 8000 leerlingen in het bui-tengewoon onderwijs van het type 8. Dat is onderwijsaangepast aan kinderen met ernstige leerstoornissen.Twintig jaar geleden waren dat er minder dan 1900. Destijging valt op omdat het globale aantal leerlingen aljaren aan het dalen is. Sommige critici verwijten hetgewoon onderwijs dat het leerlingen met problemensteeds gemakkelijker doorschuift naar het buitengewoononderwijs. Type 8 is een buitengewoon alibi geworden,zeggen ze, om extra hulp aan leerlingen te omzeilen.Maar bij de overgang naar het secundair keert 80 pro-cent van de leerlingen met een type 8-attest terug naarhet gewoon onderwijs. Type 8 biedt kwaliteit, besluitenonderzoekers van de VUBrussel, al is soms niet duidelijkwie er thuishoort.Leerlingen komen in aanmerking voor het buitengewoononderwijs type 8 als extra hulp in het gewoon onderwijs niethet gewenste resultaat heeft opgeleverd. De onderzoekerskeken de dossiers van leerlingen in, maar vonden in meerdan 12 procent van de gevallen geen aanwijzing dat zij dieextra hulp ook hadden gekregen. Ze merkten wel dat dezeleerlingen al vroeg in hun ontwikkeling taal- en spraak-moeilijkheden en psychomotorische problemen hebben. 20procent sukkelt daarenboven met neurologische tekorten,gezichts-, gehoor- of algemene gezondheidsproblemen. 40procent is zwak begaafd. Bijna de helft van de nieuwkomersin dit type heeft problemen met aandacht, taakspanning oftempo. Bovendien hebben velen moeilijkheden met hungedrag en/of sociaal-emotionele ontwikkeling. Bij de over-stap naar type 8 heeft drie vierde al een jaar vertragingopgelopen in het gewoon onderwijs. En hoe later leerlingenin het type 8 arriveren, hoe groter hun achterstand is.

EenmanswerkHet buitengewoon onderwijs beschikt over een aantal midde-len om aan de opvoedings- en onderwijsbehoeften van deleerlingen tegemoet te komen. Zo worden leerlingen met type8-attest ingedeeld in pedagogische eenheden (PE). Afhankelijkvan zijn kunnen volgt een leerling bijvoorbeeld taal in PE 1,maar rekenen in PE 2. Vaste klasgroepen komen minderfrequent voor. Bovendien bestaat voor elke leerling een indivi-dueel handelingsplan. Dat is een aanpasbaar stap-voor-stapprogramma dat zegt wat en hoe de leerling zal leren en hoemen dit aanpakt. In 73 procent van de onderzochte scholenwerkt men ermee, al vertonen veel plannen hiaten. Alle han-delingsplannen passen in een groepswerkplan voor de pedago-gische eenheid waarin de leerling les volgt. De groepswerk-plannen worden geordend en op mekaar afgestemd in hetschoolwerkplan. Het systeem vraagt doorgedreven teamwerkvan de leerkrachten, maar in 26 procent van de scholen blijkthandelen volgens plan veeleer een eenmansaangelegenheidte zijn. Voorts zou de personeelsomkadering ontoereikend zijnom de opvoedings- en onderwijsbehoeften van de leerlingengepast op te vangen. De samenwerking met de PMS-centravindt 60 procent van de schoolteams (heel) goed, maar internebegeleiding door een orthopedagoog, psychotherapeut of maat-schappelijk werker staat hoog op het verlanglijstje.Minimum-IQEr blijken geen algemeen geldende criteria te bestaan om eenleerling met leerproblemen naar het type 8 te oriënteren.Bijna 17 procent van de ondervraagde PMS-centra geeft zelfsgeen criteria op. Volgens de meesten is type 8 bedoeld voornormaal begaafde kinderen, maar over het begrip normaalbegaafd bestaat geen eensgezindheid: het vereiste minimum-IQ varieert naargelang van het onderzochte centrum van 75tot 90. Het meest doorslaggevende criterium voor oriëntatienaar type 8 is schoolse achterstand, maar over de aard en deomvang daarvan bestaat evenmin een consensus. Het crite-

BEGELEIDING

De vertrouwensleerlingIn IJsland was een dramatisch hoog zelfmoordcijfer onderjongeren de aanzet om met een project vertrouwensleerlingen testarten. Bij ons kunnen leerlingen met problemen wel bijleerlingbegeleiders, groene leraren en ombudsleerkrachten te-recht, maar voor sommigen blijft de drempel te hoog. Niet inalle scholen ligt de begeleiding trouwens structureel vast.Bovendien benaderen volwassenen problemen vanuit een andereinvalshoek dan jongeren. «Heel wat problemen bij jongerenvloeien voort uit hun relaties met leeftijdgenoten», zegt peda-gogisch begeleider Lieven Deprettere. Hij pleit dan ook voor deoprichting van zelfhulpgroepen voor jongeren rond bepaalde

thema’s, b.v. geweld of drugs. Geïnspireerddoor onderzoek en projecten in IJsland en de

VS breekt hij ook een lans voor het opleiden van een aantaljongeren tot leerlingenbemiddelaars. Door middel van een trai-ning (o.a. in gespreksvaardigheden) kunnen zij conflictenhelpen oplossen tussen leerlingen onderling. De tragischedood van een leerling zette een school in het Antwerpse ertoeaan een systeem van vertrouwensleerlingen te organiseren, opvrijwillige basis maar met de volle steun - ook logistiek - vanPMS, directie, leerkrachten en… leerlingen. Vijftien leerlingenuit verschillende leerjaren doen eraan mee. «Het is niet debedoeling van leerlingen mini-psychologen te maken en pro-blemen op hun rug af te schuiven», zeggen de initiatiefnemers.«Er is ook geen sprake van concurrentie met de vertrouwensleer-kracht. Bovendien maken we goede afspraken om overload tevermijden. Maar dat er behoefte is aan deze extra begeleiding,daarvan zijn we overtuigd. Nog tijdens hun opleiding kregende vertrouwensleerlingen al medeleerlingen over de vloer.»Oproep: Hebt u belangstelling voor zo’n project of werkt u al metvertrouwensleerlingen? Neem dan contact op met het PMS-centrum

GO in Brasschaat. Dat wil met uw hulp een draaiboek samenstellendat geïnteresseerde scholen als basis kunnen gebruiken. PMS-cen-trum GO - Van Hemelrijkclei 81 - 2930 Brasschaat - tel 03-651 7911 - fax 03 653 03 14.Meer info: Lieven Deprettere, Leerlingen als leerlingenbemidde-laars? is een artikel in Pedagogische Bijdragen nr. 118, 1995.

VOLGSYSTEEM

De huiswerklijnWie maakt zijn schriftelijk huiswerk echt en wie schrijft het ‘smorgens gauw af van een ander? Een vraag die elke leerkrachtzich wel eens stelt. In de Coppell Middle East School in Texaswerkt men sinds kort samen met de ouders om het huiswerk inmeer individuele banen te leiden. Bovendien gebruikt men denieuwe mediatechnieken. Zo kunnen ouders via het computer-gestuurd huiswerksysteem nagaan of hun kinderen die daghuiswerk hebben, of hun kind recent huiswerk en oefeningenwel heeft gemaakt enz. De computer van de leerkracht brengtde ouders daar zelfs automatisch via de modem van op de

hoogte. Hij belt vader enmoeder als het ware op.«Natuurlijk doen de oudersmet de boodschap wat zewillen», zegt directeur JimHinson. «Maar we hopenwel dat zij hun verantwoor-delijkheid opnemen.» Inhet begin moest de com-puter elke avond zo’n 140ouders inlichten; drie we-ken later is het aantal in-terventies al gedaald totongeveer dertig.

S I G N A A L

34 KLASSE NR.75

rium leerstoornissen wordt zelfs maar door 14 procent van decentra aangestipt. Over redenen om een kind niét naar hettype 8 te oriënteren (o.a. extra hulp in de scholen, draag-kracht van de ouders) bestaat meer eensgezindheid.StigmaAls een leerling met type 8-attest in deschool wordt opgenomen, moet die zo-veel mogelijk informatie over het kindkrijgen (niveau, problemen, behoef-ten…). Die informatie wordt in de vormvan een verantwoordingsprotocol aan deschool bezorgd, maar in de praktijkgebeurt dit gemiddeld drie tot vier we-ken na de opname. Voorts ontbrekennogal wat gegevens: verslag van hetmedisch onderzoek (13␣ % niet), sociaalverslag (20␣ % niet), pedagogisch ver-slag (22␣ % niet), richtlijnen voor de con-crete aanpak van de leerling (de meesteniet). Toch worden nieuwelingen blijk-baar goed opgevangen: slechts bij 5procent van de kinderen vermelden deleerlingendossiers aanpassingsmoeilijk-heden. De scholen leveren veel inspan-ningen om ouders, PMS-centra en het gewoon onderwijs infor-matie over zichzelf te bezorgen. Dat is nodig, want doormisverstanden over het buitengewoon onderwijs aarzelt nietminder dan 71 procent van de ouders om hun kind in teschrijven. 84 procent aarzelt zelfs uit vrees voor stigmatisering.Slechts weinig scholen omschrijven echter expliciet aan welkehulpvragen ze al of niet kunnen tegemoetkomen. Voorts ko-men samenwerking met de ouders en afspraken maken slechtssporadisch voor. De - vele - contacten met het gewoon onder-wijs variëren van informatie-uitwisseling tot effectieve samen-werking via bijvoorbeeld gemeenschappelijke activiteiten, maar

over het schoolfunctioneren zelf wordt weinig ervaring uitge-wisseld.HeterogeenMeer dan 80 procent van de leerlingen type 8 stroomt door

naar het gewoon secundair onderwijs.Terugplaatsing tijdens de lagere schoolis veeleer uitzonderlijk. In het secun-dair gaat 62 procent naar het eersteleerjaar b en 20 procent naar het eer-ste leerjaar a. 18 procent gaat naarhet buitengewoon secundair onderwijs(BuSO). De overstap naar het secun-dair gebeurt bijna altijd op 13-jarigeleeftijd. De doorstroming hangt af vanhet bereikte schoolse peil, maar moti-vatie, werkhouding en de te verwach-ten ondersteuning van thuis tellen ookmee voor het eindadvies. Zodra deleerling het type 8 heeft verlaten, vol-gen nog maar weinig scholen zijn ver-dere schoolloopbaan.Het orthopedagogisch klimaat in hettype 8 moet volgens de meeste leer-krachten veilig en structurerend zijn.

De aanpak is individueel en gericht op succeservaringen bijleerlingen. Het valt ook op dat in 60 procent van de bezochtescholen leerlingen met een type 8- en een type 1-attestsamen in eenzelfde pedagogische eenheid kunnen wordenaangetroffen. En dat terwijl het type 8 toch al zo’n heteroge-ne groep is.F. De Fever, Paul Ghesquière, M. Coppens, Het buitengewoononderwijs van het type 8. Een onderzoek naar de kwaliteit vanhet functioneren - Faculteit voor Psychologie en Opvoedkunde -Afdeling Orthopedagogiek - Vrije Universiteit Brussel. Het onderzoekverscheen zopas in boekvorm bij uitgeverij Acco.

SPIONEREN ACHTER

Het rookgordijnIn de VS is een spionagenetwerk voor tieners in de maak,compleet met e-mailcommunicatie en groene telefoonlijn.Het netwerk moet dienen om de wetgeving tegen het rokennog beter te doen naleven. In de VS moet al wie geen 27 jaaroud is via foto-identificatie bewijzen dat hij 18 is en dus oudgenoeg om sigaretten te kopen.

ALCOPOP RUKT OP

«Limonade, met iets in»Alcopops, dat is de Engelse benamingvoor frisdranken waarin alcohol is ver-werkt. Ze worden het meest gedronkentijdens feestjes of in gezelschap. Onder-zoek aan de overkant van het Kanaalwijst uit dat de alcopops erg populair zijn,zelfs bij kinderen die nog maar net uit delagere school komen. Of de consumptievan alcopops jongeren vlugger met eendrankprobleem zou opzadelen, wordt doorhet onderzoek bevestigd noch ontkend. Wel zouden ze de stapnaar meer traditionele alcoholische dranken kunnen vergemak-kelijken. Blijkt wel dat jongeren die sowieso al bier of sterke drankachter de kiezen hebben gehad, meer alcopops drinken dananderen. Ook in ons land maken de drankjes furore onderjongeren. Organisaties die zich bezighouden met alcoholversla-ving maken zich zorgen. De alcopops zijn gemakkelijk te verkrij-gen en ogen erg onschuldig. Met hogere alcoholgehaltes komenjongeren normaal gezien op latere leeftijd in contact. Het frisdran-kenimago van de alcopops, die tot twintig procent alcohol kunnenbevatten, trekt de grenzen echter naar beneden. Ook 13- en 14-jarigen blijken namelijk van het spul te houden.

NIEUWE BEZUINIGINGEN

Gewoon verlengenAls een potlood te kort is geworden, gooi het dan niet weg, maarplaats er een verlengstuk op. Dat is één van de aanbevelingenvan de Zuid-Koreaanse overheid om leerlingen tot meer zuinig-heid aan te zetten op school. Door ook voor ander schoolmate-riaal de kosten te drukken moet het land er economisch weerbeter van worden, al beweren onderwijsambtenaren dat hethun er in de eerste plaats om te doen is jonge mensen voorzich-tigheid en andere sociale waarden aan te praten. De Zuid-Koreaanse economie bekleedt de elfde plaats op wereldschaal.

DE ABSOLUTE SPIJBELAARS

SpookklasEen Brits schooldirecteur vond er niets beters op dan eenspookklas te laten registreren. Op die manier streek hij zo’n90.000␣ fr. aan extra subsidies op, die hij prompt uitgaf aandrank, sigaretten en doorsnee winkelproducten. Een routine-controle bracht het bestaan van de spookklas aan het licht. Derechtbank veroordeelde de 55-jarige directeur, die tot dan eenonberispelijke reputatie genoot, tot negen maanden cel.

GELD TEKORT?

SteriliserenOm wat te doen aan nijpende budgettekorten heeft eenschool in Buckland, Oxfordshire, een wel erg origineel aanbodbedacht. Tijdens een veiling ten voordele van de school zalonder meer een vasectomie bij opbod worden verkocht. Eenouder met het vereiste medisch diploma zal ze uitvoeren.Vasectomie is een heelkundige ingreep bij mannen waarbijde uitvoergang van de zaadbal wordt weggenomen.

KLASSE NR.75 35

Het aantal leerlingen in het type 8 (buitenge-woon onderwijs) is in twintig jaar tijd vervier-voudigd. Binnen het buitengewoon onderwijsneemt het type 8 een steeds nadrukkelijkerplaats in: van ruim 7 procent in 1972 tot ruim35 procent vorig jaar. Nochtans lijkt het nietaltijd duidelijk wie ervoor in aanmerking komt.

Door de gleufDe lezers van KLASSE denken endoen voortdurend mee. In elkereportage voelt u de inbreng vanzovelen die, net als u, elke dag inde praktijk met het onderwerpbezig zijn. Daarnaast laten we uook graag over de schoudermeelezen met een selectie brie-

ven die hierlangs ver-

schillende gleuven naar binnensluipen, ook via Internet of KLAS-SE voor Ouders en KLASSE voorJongeren.Het adres: KLASSE (Dialoog) - Ko-ningsstraat 138 - 1000 Brussel.

Elke leraarWe staan er niet meer alleenvoor: ouders en leerlingen krij-gen sinds dit schooljaar ook huneigen KLASSE. Zo krijgt ieder-een de kans om zijn eigen ver-antwoordelijkheid op te nemen.Die twee nieuwe bladen vanKLASSE kunnen rekenen op eengrote respons. Maar de zwak-ste (en tegelijk de sterkste) schakelin de distributie ervan is ELKELERAAR IN ZIJN KLAS. Het loopterg goed in scholen en klassenwaar KLASSE wordt uitgedeeldmet een woordje uitleg of eenstimulerende verwijzing. Datmelden ons de ouders en deleerlingen via oudercomités enleerlingenraden. Maar er zijnook scholen en klassen waar detijdschriften gewoon op de kastblijven liggen, slordig of veel telaat worden uitgedeeld.Nochtans is geen enkele schoolverplicht mee te doen. Maarwie zich inschrijft, engageertzich wel om ook ouders en leer-lingen aan te moedigen mee tedenken en mee te doen. Aande vele duizenden directies enleerkrachten die dat telkens metzoveel enthousiasme doen: vanharte dank. Wij werken ons (netals u) uit de naad met hetzelfdedoel: goed onderwijs mogelijkmaken. Een sterke betrokken-heid van leraars, ouders én leer-lingen kan daar alleen maar toebijdragen.Krijgt u te veel of te weinig exem-plaren van KLASSE voor Oudersof KLASSE voor Jongeren? Eeneenvoudig telefoontje naar de re-dactie volstaat om het aantalaan te passen. De telefoonnum-mers staan op p. 3.

Orde in chaosIk heb mijn KLASSE voor Jongerennummer 3 gelezen en zag metstijgende verbijstering hoe God ordegeschapen had in het enige bladmet een moderne, vlotte, aantrek-

kelijke lay-out. Echt, ondanks decommentaar van zovele mensendie niet over een goede smaakbeschikken, vond ik de lay-out vanKLASSE voor Jongeren in een woordfantastisch. Jammer genoeg hebtu zich blijkbaar toch enigzins latenmeeslepen door al die ouderwetsebromberen die niet bestand zijntegen veranderingen en moderni-sering in de wereld. Stap alstu-blieft terug over naar de stijl vanKLASSE nummers 1 en 2, het isdan misschien een gewaagde stijl,het is een goede. Niks numme-ring, niks orde: chaos en het uitle-ven van ieders fantasie zijn de eni-ge manier om te overleven, deenige mogelijkheid tot evolutie.Greet - leerling 3de jaar secundaironderwijs

MeisjesHet klopt wat u schrijft (KLASSEnr. 74). Meisjes mikken vaak niethoog. Mijn vraag is dan: «Is dit nubelangrijk?» Moeten meisjes diejobs kiezen bovenaan de top? Diejobs waar heel wat mannen huneigenheid opzij zetten om zich inte schakelen in de filosofie van hetbedrijf? Mannen die vaak los ko-men te staan van zichzelf en hunenergie verhuren in functie vanhet bedrijf?In mijn ogen wordt afbreuk ge-daan aan het feit wat in het leveneigenlijk zo belangrijk is, nl. hetzich goed voelen met zichzelf en

de relaties die men rond zich heeft.Dit is meer een «vrouwelijke» waar-de. Het blijft een feit dat heel watjonge vrouwen op een gegevenmoment kinderen willen en daarvoor zorgen. Maar een man blijfteen man en een vrouw blijft eenvrouw. In mijn ogen is moeder-liefde niet hetzelfde als vaderlief-de en zeker bij de hele kleintjes.Die vrouw kiest dan voor iets waarheel wat mannen pas twintig jaarlater achter komen, nl. dat hetheel belangrijk is om goede rela-ties uit te bouwen met de mensendie dicht bij je leven. Zijn hetinderdaad de vrouwen die beterbetaalde jobs belangrijker moe-ten leren vinden of is het nu netniet het tegenovergestelde... nl.dat mannen de meer vrouwelijkewaarden eindelijk eens gelijkwaardigzouden moeten leren vinden?Bart Bulckens -bulckensbart@club.innet.be

Professor ZonnebloemGreetings from South-Africa, whereI am teaching 25 to 40 year olds(evening courses). Funny how thingsgo. Your site was signalled to meby a Danish cybernet colleague(You can tell I’m a newby on theNet). I’m dazzled by KLASSE forYoungsters. Never seen anythinglike it. How do I subscribe?John Lock -Zonnebloem@hotmail.com

Stiekem meelezenIk vind jullie blad echt heel tof. Ikben er ook zeker van dat veelleerkrachten bij ons op school Klassevoor Jongeren stiekem meelezen.Daarom wil ik via dit blad zeggendat ik onze school echt de maxvind. Vooral de vriendschappelij-ke omgang met sommige leer-krachten maakt naar school gaaneen waar festijn. Maar spijtig ge-noeg zit ik in m’n laatste jaar envolgend jaar zal ik dus die toffeleraars (en natuurlijk ook Klassevoor Jongeren) moeten missen.Erica - 6de jaar SO

NederlandsWij wonen in Brussel, zijn beidenNederlandstalig en hebben tweekleine kinderen. In Brussel wor-den we zeldzaam. Op school isNederlands voor 90 % van deleerlingen de tweede en zelfs der-de taal. Zelfs op oudervergade-ringen wordt er weinig Neder-lands gesproken. Vele ouders kennenhet gewoon niet. Ik speel voortolk in een Nederlandstalige school!Vele ouders beloven wel om hunkinderen Nederlandse lessen telaten volgen, maar daarvan komtweinig in huis. Daardoor troepen

de overwegend Franstalige kin-deren samen en is er weinig con-tact met hun ouders. Mijn burenkunnen KLASSE voor Ouders nieteens lezen. De informatie die ubrengt is interessant, maar be-reikt slechts 10 % van de ouders:zij die Nederlands kennen of wil-len leren. Hieraan zou toch ietsmoeten worden gedaan. Misschienzouden dan minder Nederlands-taligen uit Brussel vluchten?Fam. De Meulenaere-de Henan -ouders - Brussel

WaardenAls alleenstaande moeder van vierkinderen hecht ik veel belang aanhun opvoeding. Ik geef mijn kin-deren waarden mee als respectvoor al wat leeft, blij zijn met dedingen die je hebt, betrokken-heid bij de natuur... en vooralvind ik het belangrijk dat ze ei-genwaarde en zelfvertrouwenhebben. Ik wil dat ze opgroeientot zelfstandige, gelukkige volwas-senen, niet om wat ze hebben,maar om wat ze zijn.Op school mis ik soms wel indivi-duele aandacht en betrokkenheidvan de leerkrachten. Ik begrijpgewoonweg niet waarom som-migen onder hen gekozen heb-ben voor dat beroep. Roepen,straffen, frustraties uitwerken opde leerlingen enz. Hebben diemensen niet geleerd om met kin-deren om te gaan, ook al zijn zesoms onhandelbaar? Ook al heb-ben ze leermoeilijkheden of eenongewone situatie thuis? Volgens

mij is de studie voor bijvoorbeeldonderwijzer te licht. Rondom mijzie ik mensen beginnen aan moeilijkestudies. Dat lukt niet, ze probereniets anders, falen weer en wordenten slotte maar onderwijzer. Diemensen hebben niet bewust ge-kozen voor die opleiding, zijn ge-frustreerd omdat ze niet hogerzijn geraakt en verknoeien zo eenheel jaar in de jeugd van een kind.Waarom niet investeren in onzekinderen? Waarom zorgt men nietvoor een betere opleiding, zes

36 KLASSE NR.75

D I A L O O G

(advertentie)

jaar in plaats van drie, waarommaakt men geen pedagogen vande leerkrachten, mensen die eenkind beter begrijpen en hen so-ciale vaardigheden aanleren? Hetis zo’n belangrijke taak en onzekinderen zijn het waard!Greet Embrechts - ouder - Herentals

Vrijheid van eindtermenHet Arbitragehof heeft het eindter-mendecreet van de overheid ver-nietigd. Het Hof oordeelt dat deminimumdoelstellingen voor kennisen vaardigheden zodanig omvang-rijk en gedetailleerd zijn dat mennog moeilijk van minimumdoel-stellingen kan spreken. Er is teweinig ruimte om de doelstellin-gen van het eigen pedagogischproject te realiseren, wat een be-perking van de vrijheid van on-derwijs inhoudt.Toch hebben de meeste scholenen schoolgemeenschappen geenmoeite met de inhoud van heteindtermendecreet. Ook het velewerk van de mensen in de Dienstvoor Onderwijsontwikkeling (DVO)kan men niet zomaar vernietigenomdat een kleine minderheid ge-lijk krijgt van het Arbitragehof. Even-min kan men voorbijgaan aan deal geleverde inspanningen vandeskundigen en uitgevers bij deverwerking van de eindtermen inleerplannen en schoolboeken. Maaranderzijds moet men ook niet alleslaten zoals het is en diegenen diede onderwijsvrijheid een diensthebben bewezen met een kluitjein het riet sturen. Het toekennenvan een afwijkingsmogelijkheid aanbijvoorbeeld de methodescholenkomt neer op een miskennen vande geest van de uitspraak van hetHof en op het reserveren van vrij-heid van onderwijs voor een klei-ne, mondige minderheid. Vrijheidvan onderwijs is er voor ieder-een, niet alleen voor leerlingen enouders van Steinerscholen. Eeneindtermenproject dat in zijn ge-heel deze vrijheid beperkt, kanhoogstens worden aangeboden alseen versie waarvoor de scholendesgewenst kunnen kiezen. Eindter-men kan men nooit opleggen,hoogstens kan men ze aanbiedenen wie er zijn pedagogische iden-titeit in herkent, kan er gebruik vanmaken. De DVO heeft hierbij alstaak om aan iedereen informatiete geven over verschillende visiesop de eindtermen, over verschil-lende pedagogische projecten metsoms sterk uiteenlopende mens-en maatschappijbeelden.Onderwijs rendeert maximaal alshet vrij is, minimaal als het wordtopgelegd. De staat moet dezevrijheid garanderen. Het vastleg-gen van pedagogische uitgangs-

punten, kerndoelen, ontwikkelings-doelen of eindtermen valt nietonder de bevoegdheid van eenstaatsorgaan, ook niet onder dievan economische drukkingsgroe-pen. De enige goede eindtermenzijn vrije eindtermen!Chris Deleu - ouder - Brugge St.Kruis

SchoolopbouwIk werk op de sociale dienst vanBeringen in het project Schoolop-bouwwerk. Ons doel is de kloof teverkleinen tussen ouders en se-cundaire scholen die in het On-derwijsvoorrangsbeleid-circuit zitten.Daarnaast zijn we ook actief inICO-projecten en geven we vor-ming over onderwijsaangelegen-heden aan migrantenorganisaties.KLASSE zou hieraan wat meer aan-dacht moeten wijden. De ondui-delijkheid omtrent het werkveldSchoolopbouwwerk bij leerkrachtenis erg groot. Het zou een goedezaak zijn -en een steun voor ons-als ook KLASSE wat extra sensibili-sering hieromtrent op gang zoubrengen. Over onderwijsachter-stand bij «doelgroepleerlingen»is zeker het laatste woord nogniet gezegd, maar de onwetend-heid en de angst die daaruit voort-vloeien om er samen met de mi-grantengemeenschap iets aan tegaan doen, zijn dermate grootdat er jaarlijks ontzettend veel tijden energie verloren gaat aan hetdroogweg informeren van leer-krachten, laat staan het motive-ren van leerkrachten.Geert Thijs - thijs_cox@club.innet.be

AfgrijselijkKLASSE is een mooi initiatief. Vooralhet rijke aanbod aan gepubliceer-de activiteiten, tentoonstellingen,

bijscholingen enz. is een pluimwaard. KLASSE op Internet geeftnieuwe mogelijkheden in eigenland en ver daarbuiten. Moge hetons land eens wat positiever in

het wereldgebeuren brengen dande nieuwsberichten het de laatstetijd doen uitschijnen. In heel watlanden, vooral ver weg, begintmen België te zien als een landdat vol pedofielen loopt. Ik hebuit het Verre Oosten al verschil-lende keren dergelijke reactiesgehad. Dat half Vlaanderen opstraat komt om tegen dergelijkeafgrijselijke taferelen te proteste-ren, schijnt veel moeilijker door tedringen dan de steeds weerke-rende verdere ontdekkingen vanmenselijk leed. Laat het wereld-wijd klinken: Vlaanderen houdtvan zijn kinderen! Succes met detoekomst van KLASSE!Alfons van Hoof - avanhoof@globe.be

Geen geld voor vrijwil-ligersOnze gemeenteschool is verspreidover verschillende vestigingsplaatsenen ik ben vestigingsverantwoor-delijke voor één van die plaatsen.Hiervoor word ik niet financieelgehonoreerd. Waarom is dit nietmogelijk? (Naam en adres bekend)Een vestigingsverantwoordelijke (ofschoolverantwoordelijke) is een on-

derwijzer (vaak de oudste van hetteam) die de directeur bijstaat endaarbij een hele reeks taken ver-vult. Zo is hij een contactpersoontussen het lokale schoolteam en dedirecteur en werkt hij samen met dedirecteur voor interne organisatie,schoolfeesten, ochtend- en avond-toezicht, leerlingenvervoer, leerlin-gentoezicht, oudercontacten enz.Een school (ongeacht het aantalvestigingsplaatsen) is echter éénpedagogisch geheel, met aan hethoofd één directeur. Die is volledigverantwoordelijk, zowel pedago-gisch als administratief, voor dehele school. De directeur kan eenaantal taken delegeren, maar datontslaat hem niet van zijn verant-woordelijkheid. Een vestigingsver-antwoordelijke is in dit kader in-derdaad een (niet extra-gehono-reerd) vrijwilliger.Het decreet basisonderwijs spreektvan het nieuwe ambt van adjunct-directeur. Maar ook een adjunct-directeur zal worden aangesteld voorheel de school én niet voor éénvestigingsplaats. Het is dus géénvestigingsverantwoordelijke.Vlaams Parlement - Vragen en Ant-woorden - Vraag nr. 179 van 4 juni1996

KLASSE NR.75 38

Voor al uwvragen over

onderwijs beltu de Infolijn

van hetdepartement

Onderwijs: tel02-219 18 00

Jong volkDe leerlingen hadden er zelf om gevraagd en nu werken ze er ook zelfaan mee: KLASSE voor Jongeren. Joris, Rika, David en de anderen…Ze staan er in en ze weten wat ze zeggen. Soms aarzelend enonzeker, soms met verrassend veel zelfvertrouwen. Ze discussiërenmee over de vorm van het blad en dragen onderwerpen aan waar zehet toch wel eens dringend over willen hebben. Soms lijkt het bladonleesbaar maar steeds meer jongeren ontdekken ook waar het échtover gaat. Hun creatieve inbreng is groot.In de vorige nummers hadden ze het al uitvoerig over straffen opschool, leerlingenparticipatie, de ideale school, drugs, leerlingen inberoepsonderwijs, de kansen van meisjes, pesten op school enz. Zebrengen portretten van lévende mensen, nemen deel aan origineleactiviteiten en organiseren nu de actie Ruil Je Bank. Samen met deKoning Boudewijnstichting ondersteunt KLASSE de scholen die leer-lingen meer bij school en onderwijs willen betrekken.Het blad bestaat nog maar vier maanden en is bedoeld voor leerlin-gen van het tweede tot het zevende jaar secundair onderwijs. Op ditogenblik is zo’n 70 % van de scholen ingeschreven en krijgen meerdan 200.000 leerlingen elke maand (gratis) hun eigen KLASSE opkrantenpapier.Wilt u graag enkele proefexemplaren of een persoonlijk abonnement(250 fr.)? Bel 02-211 45 82.U vindt de drie publicaties van KLASSE (met alle hyperlinks erop en eraan)ook op internet: www.artefact.be/Klasse

(advertentie)

Afgiftekan

toor 8500 Kortrijk 1

Min

isterie van d

e Vlaam

se Gem

eensch

apD

epartem

ent O

nd

erwijs - R

edactiesecretariaat K

LA

SSEK

onin

gsstraat 138 - 1000 Bru

ssel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

8500 KO

RT

RIJK

1

4281

JOYCE MET DE GROTE OREN«Mijn leventje gaat eigenlijk gewoondoor. Ik ga nog steeds naar school enluister nog altijd wanneer iemand iets tevertellen heeft. «Joyce met de grote oren»,denk ik dan wel eens over mezelf. Hetenige verschil is dat ik nu écht kan hel-pen en dat ik steviger in m’n schoenensta. Ja, misschien toch een groot ver-schil.» (KLASSE voor Jongeren, april ‘97)In KLASSE voor Jongeren komen de leer-lingen zelf aan het woord. Met hun op-lossingen en problemen, met hun twij-fels en zekerheden. Samen zoeken weeen weg in de wereld van onderwijs.Meer dan 70 procent van de Vlaamsesecundaire scholen doen mee. Goed voor200.000 leerlingen. Inschrijven kan nog.Vraag een gratis proefexemplaar: tel 02-211 45 82.