Klasse voor Leraren 210

december 2010www.klasse.be

maandblad voor onderwijs in vlaanderen

210

VOOR 4 OP DE 5 JONGEREN IS SOCIAAl ENGAGEMENT SEXY

Goedeburgers

GEEN NIEUWJAARSBRIEF

Maandblad voor onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming (Agentschap voor Onderwijscommunicatie)

Nr 210 • december 2010

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be.Hoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Nele Beerens en Wouter Bulckaert Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Stijn Dekelver, Leen Leemans en Toon Van de Putte, m.m.v. Mieke Santermans, Jo Valvekens en Michel Van Laere Vormgeving:

Mieke Keymis, Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia: Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.Klasse: Elke Broothaerts, Hans Vanderspikken en Wouter Vanmol Lerarenkaart & Zeker Doen: Patrick De Busscher, Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut, Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van Droogenbroeck Secretariaat Klasse: Sabrina Claus, An Declercq, Hannah El-Idrissi en Anne Siccard Publiciteit: Diana De Caluwé

Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel

Alle actieve Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie. Abonnement (10 nummers): 28 euro. Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en

individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 99 57 of mail [email protected]).

Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be.

Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 [email protected]. redactie: 02 553 96 86Tel. secretariaat: 02 553 96 95Tel. advertenties: 02 553 96 94Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

Ergernis. Ze schudden onbe-

grijpend het hoofd. Ik probeer

aan een Amerikaanse en een

Chinese professor die op bezoek

zijn uit te leggen wat een nieuw-

jaarsbrief is. Ik denk dat ze het

woord niet kennen. Maar eigen-

lijk kennen ze het gebruik niet.

Verwondering. Ik ontdek nu pas dat een nieuwjaarsbrief

nergens anders ter wereld voorkomt. Alleen in Vlaanderen.

Al meer dan vijfhonderd jaar uniek. De twee professoren

in de psychologie vinden het een geweldig gebruik en ze

bevestigen uit hun onderzoek dat zo’n brief voorlezen een

bijzonder krachtig signaal is.

Verantwoordelijkheid. Ik hoor dat sommige scholen

nieuwjaarsbrieven hebben afgeschaft. Of niet doortrekken

tot het zesde leerjaar. Zonde. Volgens Wikipedia wordt deze

Vlaamse traditie net door het onderwijs doorgegeven van

generatie op generatie. Je leeft in een waardevolle cultuur

als je erin slaagt je dankbaarheid en je respect te benoe-

men en te uiten. Zowel de Chinese als de Amerikaanse

prof bevestigen dat zoiets in hun cultuur heel moeilijk ligt.

Schroom en afstand weerhouden hen. Een persoonlijke

brief schrijven aan je ouders, grootouders, peter en meter …

en die dan ook nog eens publiek voorlezen. Het is dap-

per, mooi en vaak ontroerend. Bovendien voelen zowel de

voorlezer als de ontvanger er zich goed bij. Daarom zouden

we het signaal nog krachtiger kunnen maken door alle

voorgedrukte en jaar na jaar herhaalde standaardbrieven in

de vuilnisbak te kieperen en de kinderen authentiek in hun

eigen woorden te laten zeggen wat ze zo leuk vinden aan

de volwassenen voor wie ze de brief maken. Dat kan on-

mogelijk voor elk kind hetzelfde zijn. Liever authentiek met

een vlek en een fout dan ‘zoen’ en ‘kapoen’, de schijnbaar

correcte clichés op rijm. En waarom stoppen we eigenlijk

met het gebruik als we wat ouder worden? Wat houdt ons

tegen om af en toe eens gewoon op papier te zetten wat we

zo in de ander appreciëren? Het is een van de wetenschap-

pelijk bewezen middelen die werken om van ons gelukkiger

mensen te maken: anderen expliciet bedanken. Niet voor

wat ze gedaan hebben maar voor wie ze zijn. En omdat ze

er zijn: “Ik besta omdat jij bestaat”. Het effect is nog groter

als je erin slaagt om effectief je ‘mentor’ te bedanken. Die

persoon die je richting en ruimte heeft gegeven. Vaak blijkt

dat een leraar te zijn. Heb jij die mentor van jou al eens ooit

bedankt? Even het potlood scherpen voor de nieuwjaars-

brief van je leven. En voor straks: gelukkig Nieuwjaar.

Hoofdredacteur Klasse

[email protected]

Met een zoen van je kapoen

Fien Ackerman (17): “Als ik kan kiezen tussen de politiek of sociaal werk via de school, dan weet ik het wel.” p. 10

Martin Ndegwa: “Jonge Kenianen ontwikkelen gsm-applicaties. Ook voor het Westen.” p. 30

Dina Cordonnier (88), gewezen kleuterjuf: “Ik heb nooit tegen een ouder gezegd: ‘Uw kind kan nog niet goed knippen’.” p. 20

04 Het nieuws

Minder dranken snoepautomaten op school

10 Politiek: nee! Sociaal engagement: ja!

Zijn Vlaamse jongeren goede burgers?

16 Starterspakket oudercontact

Hoe haal je het maximum uit je gesprek met ouders? Klik en print!

18 Samen op school

Het oudercontact: neem een vliegende start.

20 Tachtig jaar ervaring in drie generaties leraren

Was het vroeger beter?

23 Help

Elk kind een laptop. En dan?

24 Sjapo

Een speelgoedkar op wielen, fit in je hoofd en computers voor Nepal

26 Dialoog

Bologna of Bolognese?

28 De lerarenkamer

Een brede school is een marktplein.

30 Surf uit de slums

Trekt ICT jonge Kenianen uit de armoede?

33 Zeker Doen

34 Kalender lerarendagen

36 De veertig rechten van elke jongere

39 Tip&Win

50 Kruiswoordraadsel en fotospel

INHOUD

HET NIEUWS

4 • Klasse voor Leraren

Klasse voor Leraren • 5

BEElD van de maand

FRENCH KISSING

[FRANKRIJK] Twee Parijse

leerlingen liggen kussend op

straat, onder het oog van een

horde gewapende politieagen-

ten. Het koppeltje protesteert

aan het einde van de zoveel-

ste betoging op een wel erg

vredelievende wijze tegen de

pensioenhervormingen die de

regering heeft aangekondigd.

©

REUTERS/Gonzalo Fuentes


HET NIEUWS

Geweld in de hersenenAls tieners herhaaldelijk kijken naar gewelddadige scènes op tv of in videogames, kunnen ze zich agressiever gedragen. Dat suggere-ren Amerikaanse onderzoekers van The National Institute of Health. Ze toonden 22 jongens van 14 tot 17 jaar tientallen clips van vechtpartijen en stelden vast dat hun hersenrespons steeds verminderde.

De jongens moesten oordelen of de clip die ze zagen meer of minder gewelddadig was dan de vorige. Intussen werd onderzocht welke delen van de hersenen actief waren en of hun handen zweetten, een teken van emotie. Hoe langer de jongens naar de videofi lmpjes keken, hoe minder ze reageerden op het geweld. Vooral het deel van de hersenen dat de emoties regelt, vertoonde gaandeweg minder activiteit. Als die ‘emotionele rem’ wegvalt, is het volgens de onderzoe-kers waarschijnlijker dat jongeren zich agressief zullen gedragen.

Eerdere studies wezen al uit dat lange blootstelling aan gewelddadige beelden een effect heeft op de emotio-nele reacties in het brein, maar of dat ook een directe impact heeft op het gedrag, daar zijn experts het niet over eens. Sommigen zeggen dat agressief gedrag te complex is om het louter door onderzoek van het brein te verklaren. Ze omschrijven geweld als een sociaal probleem met invloed van veel facto-ren, niet alleen vanuit de media, maar vooral uit het echte leven.

Lees de onderzoeksresultaten (in het Engels) - www.klasse.be/ga/geweld

minder snoep op schoolZes op de tien Vlaamse secundaire scholen hadden in 2009 een drank- of snoep-automaat. Dat is 15 procent minder dan in 2006. De aandacht voor de kwaliteit van het gezondheidsbeleid in scholen is sterk gestegen. Een grote groep scholen heeft de gezondheidswerking geïntegreerd in het schoolbeleid en heeft een coör-dinator aangesteld of werkgroep opgericht. Naast leraren nemen nu ook leerlingen en ouders volop deel aan het beleid. Eens de eerste graad secundair onderwijs voorbij, is er wel beduidend minder aandacht voor gezondheidseducatieve thema’s als tabakspreventie, voeding en beweging.

Alle scholen zijn rookvrij binnen de wettelijk bepaalde tijden en ongeveer drie op de vier basis- en secundaire scholen kiezen ervoor om ook buiten de schooldagen volledig rookvrij te zijn. In de meeste basis- en secundaire scholen is de infrastruc-tuur voor bewegings- en sportactiviteiten ruim aanwezig, maar ze is niet altijd even geschikt. Vooral basisscholen hebben soms een te kleine speelplaats of turnzaal.

Het aantal dranken snoepautomaten is fel gedaald: van ongeveer 75 procent van de secundaire scholen in 2006 naar ruim 60 procent in 2009. Bovendien is de inhoud van die automaten evenwichtiger: ze bevatten beduidend minder fris-dranken, gezoete en energierijke dranken of suiker- en vetrijke koeken. In 2009 biedt 63 procent van de secundaire scholen frisdrank aan, dat is een daling met 22 procent. Dat blijkt uit een bevraging van het VIGeZ, het Vlaamse Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie, bij 2051 Vlaamse scholen.

www.vigez.be


Gewapend voor de klas [THAILAND] Heel wat leraren in de zuidelijke provincies van Thai-land nemen ‘s ochtends niet alleen hun handboeken en lunch mee naar school, maar ook een pistool. Het land is overwegend boeddhistisch, maar in het zuiden vormen etnisch-Maleise moslims de meerderheid. Het geweld tussen moslimrebellen en het leger dringt er door tot in de scholen. Sinds 2004 vonden al 330 aanvallen op openbare scholen plaats.

Daarbij werden 137 leraren en 19 andere werknemers gedood en raakten 103 leraren en 19 andere medewerkers gewond, overwegend boeddhistische slachtoffers volgens Human Rights Watch. De rebellen beschouwen de openbare scholen immers als symbolen van de politieke en culturele overheer-sing van de boeddhistische Thaise staat. Om de aanvallen op leraren in te dammen zet het leger meer dan de helft van zijn zuidelijke troepen in om de wegen die zij gebruiken te bewaken. Wereldwijd is het aantal aanvallen op scholen, leerlingen en leraren in korte tijd bijna verdrievoudigd, van 242 in 2007 naar 670 in 2008 volgens cijfers van de Unesco.

207.954studenten volgen dit academie-

jaar hoger onderwijs. Het aantal

inschrijvingen op 31 oktober

2010 ligt 6 procent hoger ten

opzichte van de inschrijvingen

van vorig jaar. Ook het aantal

studenten in een schakelpro-

gramma stijgt.

©

Flickr - CharlesFred

Hoofddoek mag weer[TURKIJE] Turkse universiteitsstudenten mogen weer een hoofddoek dra-gen. Dat was al bijna twintig jaar verboden. Een absolute meerderheid in het Turkse parlement maakte in 2007 een wet die het hoofddoekenverbod ophief. Het Constitutionele Hof verklaarde daarop de wet ongeldig omdat hoofddoeken op de universiteit het seculiere systeem van Turkije in gevaar zouden brengen.

Een interne brief van de Raad voor Hoger Onderwijs heft het hoofddoekenverbod nu op. In feite worden hoofddoeken gedoogd: meisjes die in de klaslokalen een hoofddoek dragen overtreden weliswaar de wet, maar ze hoeven niet meteen te vertrekken. Hun docenten mogen melding maken van de overtreding. Waarschijn-lijk zal er met die meldingen niet veel gebeuren.

De Raad staat immers onder sterke invloed van de regerende moslim-democrati-sche AK-partij. Turkije was het enige land in de wereld met een hoofddoekenver-bod aan de universiteiten.


HET NIEUWS

★ Peiling informatieverwerving en -verwerking in de eerste graad

Op 31 mei 2011 vindt voor de tweede keer een peiling plaats over de eindtermen informatieverwerving en -verwerking. Dat zijn eindtermen uit verschillende vakken en ook enkele vakoverschrijdende eindtermen ‘leren leren’. Ongeveer 3000 leerlingen van het tweede leerjaar van de A-stroom van de eerste graad uit 98 secundaire scholen nemen deel.

★ Discussieer mee over een interactieve overheid

Vanaf nu kunnen burgers en bedrijven online meepraten over overheidsplan-nen op een platform waar de Vlaamse overheid polst naar wat leeft over ‘Interactief Vlaanderen’. Blogposts, artikels, polls en opiniestukken wak-keren de dialoog aan. Je lanceert je eigen ideeën en verwachtingen via een ideeënplatform (www.i-vlaanderen.eu).

★ Recente software tegen verminderde prijzen

Alle scholen kunnen hun computers uitrusten met de nieuwste software tegen sterk verminderde prijzen via het MS KIS III-project. Dat loopt drie jaar. Je krijgt een upgraderecht naar het meest recente Windows-besturingsysteem en het installatie- en gebruiksrecht voor een volledige versie van Microsoft Offi ce. Haast je, want de intekenperiode voor MS KIS III loopt nog tot eind november 2010.

★ FAQ’s over gelijke onderwijs-kansen geactualiseerd

Op al je vragen over gelijke onderwijs-kansen vind je een antwoord in de FAQ’s op de website van het Vlaams ministerie van Onderwijs. Er is een geactualiseerde lijst voor het basis- en een voor het secundair onderwijs (www.ond.vlaanderen.be/gok/faq).

★ Gezamenlijke opleidingen krijgen hetzelfde reglement

De Vlaamse Interuniversitaire Raad (Vlir) heeft een nieuw examenregle-ment opgemaakt voor de opleidingen die verschillende universiteiten samen organiseren. Zo zijn de regels eendui-dig en transparant voor alle studenten, ongeacht aan welke universiteit ze zich inschrijven (www.vlir.be).

★ Verder studeren? ook voor leerlingen met een beperking

De gids ‘Verder studeren, het kan! Ook met extra ondersteuning’ zet je leerlingen met een functiebeperking die willen verder studeren op de goede weg. Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) ontwikkelde deze gids. De digitale versie staat online (www.siho.be).

★ Vlor-website opgeknapt

De website van de Vlaamse Onderwijs-raad heeft een grondige opknapbeurt gekregen. Je vindt sneller je weg in het advieswerk en andere activiteiten van de Vlor. Je volgt ook waar de Vlor mee bezig is: adviesvragen die de raad nu behandelt, adviezen die hij op eigen initiatief voorbereidt ... (www.vlor.be).

De sterren

Peiling informatieverwerving en -verwerking in de eerste graad

Op 31 mei 2011 vindt voor de tweede

eindtermen informatieverwerving en -verwerking. Dat zijn eindtermen uit

vakoverschrijdende eindtermen ‘leren

van de eerste graad uit 98 secundaire

Vanaf nu kunnen burgers en bedrijven online meepraten over overheidsplan-

★ FAQ’s over gelijke onderwijs- ★ Verder studeren? ook voor


wereldaidsdag 1 december 2010Aids bestrijden is een van de acht millen-niumdoelen van de Verenigde Naties: ‘Vóór 2015 is de verspreiding van hiv/aids, malaria en andere grote ziektes stopgezet en teruggedrongen.’ In België kregen vorig jaar ongeveer 1100 personen te horen dat ze besmet raakten. Dat zijn er drie per dag. In 2007 stierven wereldwijd 280.000 kinderen jonger dan vijftien jaar aan aids.

Pakket rode lintjes of lesmateriaal over aidswezen aanvragen? Dat doe je via www.sensoa.be.

Studeren remt dementie afmensen die meer onderwijs genoten hebben op jonge leeftijd lopen minder risico om later dementie te ontwikkelen. met elk jaar dat iemand langer full-time heeft gestudeerd, daalt de kans op geheugenverlies en andere dementie-klachten met 11 procent. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van de Universiteit van Cambridge. Het brein van mensen met verschillende opleidingsniveaus die lijden aan dementie vertoont wel hetzelfde ziektebeeld, maar de hersenen van wie meer onderwijs genoten heeft, kunnen de effecten van de aandoening op hoge leeftijd beter compenseren.

De wetenschappers onderzochten 872 proefpersonen en komen tot de conclusie dat leren op jonge leeftijd als training werkt voor de ‘hersenspieren’. Wie gestudeerd heeft, beschikt over een fl exibeler en beter vertakt brein. Een andere mogelijke verklaring is dat hoogopgeleide mensen hun klachten verbloemen of er beter mee omgaan.

Lees de onderzoeksresultaten (in het Engels) www.klasse.be/ga/onderwijsendementie

Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...?Abonneer je op de nieuwsbrief van LERARENDIRECT of lees het nieuws op www.lerarendirect.be.

Ben je directeur of secretariaatsmedewerker?Abonneer je op de nieuwsbrief van SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op www.schooldirect.be.

MÉÉR ONDERWIJSNIEUWS? ElKE WOENSDAG KANT-EN-KlAAR IN JE MAIlBOX.

In Het KORT

➜ Tijdens het schooljaar

2009-2010 telde het Vlaamse

leerplichtonderwijs ongeveer

1,1 miljoen leerlingen. Dat zijn

iets meer dan 250.000 kleu-

ters en iets meer dan 400.000

leerlingen van de lagere school.

Het secundair onderwijs is goed

voor bijna 450.000 leerlingen.

➜ Het aantal dossiers in het ho-

ger onderwijs om ‘eerder ver-

worven competenties’ (EVC) te

erkennen, is gedaald van 663

in het academiejaar 2005-2006

naar 412 in 2007-2008. EVC’s

zijn kennis, inzicht, vaardighe-

den en attitudes die studenten

verwierven via werkervaring of

vrijwilligerswerk. Ze kunnen er

vrijstellingen mee krijgen.

➜ Nooit eerder volgden zoveel

Brusselaars Nederlandse les

als in 2010. Zo’n 18.500 mensen

schreven zich de voorbije negen

maanden in via Het Huis van

het Nederlands. In totaal krijgen

meer dan 35.000 achttienplus-

sers lessen Nederlands, ruim het

dubbele van tien jaar geleden.

➜ Een voorstel om scholen-

bouw te fi nancieren met een

‘volkslening’ is algemeen

aanvaard door de Vlaamse re-

gering. Er komt een formule om

particulieren spaarproducten

aan te bieden, en die middelen

in te zetten om maatschap-

pelijke projecten versneld te

realiseren.

Nauwelijks vier op de tien veertienjarigen begrijpen politieke thema’s.

Slechts een op de vijf denkt later als volwassene te kunnen deelnemen

aan de politiek. Anderzijds vinden bijna acht op de tien Vlaamse leerlin-

gen dat goede burgers deelnemen aan activiteiten die het milieu bescher-

men, de mensenrechten bevorderen of mensen in de lokale gemeenschap

helpen. In de politiek gaan? Nee! Je sociaal engageren? Ja!

Politiek? Nee! Sociaal engagement? Ja!

©

Stijn Beeckman

ZIJN VlAAMSE JONGEREN GOEDE BURGERS?

Politiek? Nee! Sociaal engagement? Ja!


“lydia krijgt bijna nooit bezoek”,

zeggen Fien Ackerman en lien

Van laer (17). “Het is leuk dat ze

blij is omdat we langskomen.”

Samen gaan ze tweewekelijks op

seniorenbezoek. Dat doen ze in

het kader van ‘SaVa?’, een vrijwil-

ligersproject dat het Sint-Janscol-

lege in Sint-Amandsberg aanbiedt

als seminarie in de vrije ruimte

aan haar leerlingen van de derde

graad. “Door dat project beseffen leerlingen dat ze deel

uitmaken van de maatschappij. Het opent hun de ogen”,

zegt Peter Parmentier, leraar godsdienst en trekker van

het project.

“Enkele jaren geleden werd er een bejaarde beroofd in de buurt. Tegelijkertijd waren er grote onlusten in Parijs. De meeste van onze leerlingen komen uit een ‘goede’ buurt, de school ligt net op de grens met een ‘achtergestelde’ buurt. De leerlingen vroegen zich af: kan dat hier ook?” vertelt Peter Parmentier. Daarom ondernam de school actie. De leerlingen verkenden de buurt en inventariseerden de problemen.

Op basis daarvan kreeg het project ‘SaVa?’ vorm met als doel Sint-Amandsberg aangenamer te maken om te wonen en te le-ven. Via een klusjesdienst, een armoedeproject, huiswerkbege-leiding, een seniorenwerking, hulp bij buurtprojecten proberen de leerlingen de wijk en haar bewoners minder zuur, eenzaam en achtergesteld te maken. “Sommige leerlingen leven enorm beschermd”, zegt Peter Parmentier. “Soms zeggen ze: ‘Ik wist niet dat die wereld bij ons bestond’.”

Ook voor Fien en Lien was hun eerste ‘seniorenbezoek’ een schok. “Ik dacht dat we met Lydia direct vlot zouden keuve-len,” zegt Fien, “maar ze is niet zoals andere bejaarden die ik ken. Die zijn monter en spraakzaam. Lydia heeft weinig fami-lie, zit in een rolstoel en eerst verstonden we haar niet.” Lien vult aan: “In het begin was het even wennen, maar nu spelen we gezelschapsspelletjes en proberen we haar – zonder succes – te verslaan met de Gameboy. Dat ene uurtje per twee weken maakt voor haar het verschil.” Dat vinden beide leerlingen belangrijk: “Dit komt uit jezelf, je doet het niet voor punten”, zeggen ze. Of ze de wereld dan niet willen veranderen via de politiek? “Dat is veel te ingewikkeld, ik weet er ook niet zo veel van af. Als ik kan kiezen tussen de politiek of sociaal werk via de school, dan weet ik het wel”, zegt Fien.

Peter Parmentier

“Ik wist niet datdie wereld bestond”


Scholen gebruiken verschillende strategieën om bur-

gerschapsopvoeding te realiseren. Er zijn vier types

scholen:

1. Je school is doordrongen van het democrati-

sche ideaal. Ze hanteert een brede waaier stra-

tegieën voor alle leerlingen. Leerlingen krijgen

tijdens hun volledige schoolloopbaan telkens te

maken met dezelfde manier van werken.

2. Je school probeert burgerschap na te streven in

balans met andere lessen. Ze gebruikt wel een

waaier aan strategieën, maar die zijn daarom

niet duurzaam of ze versterken elkaar niet altijd.

3. Je school werkt vooral aan burgerschap binnen

de lessen of via sporadische projecten. Andere

thema’s of eindtermen hebben een groter belang

dan burgerschap.

4. Je school heeft een minimalistische visie op

burgerschap. Het thema komt enkel aan bod bin-

nen de lessen en is vaak beperkt tot ‘normbesef’.

De meeste scholen zijn van het tweede of derde type.

Behoort jouw school tot het vierde type?

Enkele tips:

1. Motiveer collega’s om te werken rond

burgerschap.

2. Werk een duidelijke schoolvisie rond

burgerschap uit.

3. Maak voldoende tijd vrij in het lessenrooster om

rond burgerschap te werken.

4. Zorg voor budget, eventueel via subsidies

(www.projectloket.be) of maak maximaal ge-

bruik van het gratis externe aanbod.

5. Stel een coördinator aan die informatie

verzamelt en verspreidt, ondersteunend op-

treedt en projecten beheert. Eventueel vervult

de coördinator vakoverschrijdende eindtermen

deze taak.

Bron: D. Kavadias, ‘Scholen en burgerschapseducatie. Welke onder-steuning hebben scholen nodig om leerlingen burgerzin bij te bren-gen?’, publicatie van de Koning Boudewijnstichting, www.kbs-frb.be, zoekterm ‘kavadias’.

HOE ‘BURGERSCHAPSMINDED’ IS JOUW SCHOOl?

Lien, Lydia en Fien


©

Stijn Beeckman


“laat leerlingen actief participeren en creëer een open

klasklimaat. Zo verhoog je hun politieke zelfbeeld.”

Dat zeggen onderzoekers Saskia de Groof (VUB) en Eva

Franck (UA). Ze namen samen het Vlaamse luik van de

‘International Civic and Citizenship Education Study’

(ICCS) voor hun rekening. Daaruit blijkt dat Vlaamse

leerlingen vergeleken met Europese medeleerlingen erg

slecht scoren op ‘politiek’ burgerschap. Voor ‘sociaal’

burgerschap doen ze het even goed.

Saskia de Groof en Eva Franck: “Vlaamse leerlingen scoren gemiddeld, hun kennis over burgerschap is eigenlijk wel in orde. Toch zijn er landen waar leerlingen het veel beter doen. Zo is er bijvoorbeeld een samenhang met de duur van de lerarenopleiding. Hoe langer die is, hoe beter leerlingen door-gaans scoren. Ook de structuur van het onderwijs speelt een rol: in landen waar leerlingen hun studiekeuze in het secundair onderwijs op latere leeftijd maken, presteren leerlingen beter. Ander onderzoek wijst uit dat zwakke leerlingen het in zo’n systeem beter doen, terwijl sterke leerlingen het niet slechter doen. De grote verschillen tussen de Vlaamse scholen

onderling zou je kunnen verklaren door de vrije schoolkeuze, die in de meeste andere landen nauwelijks bestaat. Scholen ervaren concurrentie, profileren zich en trekken een bepaald publiek aan. Daardoor krijg je een sociale kloof, wat ook door-werkt in verschillende resultaten van scholen.”

Vanwaar die afkeer van politiek?

Saskia de Groof en Eva Franck: “Vlaamse leerlingen hechten weinig belang aan politiek of ‘conventioneel’ bur-gerschap. Dat heeft vooral te maken met maatschappelijke processen van de laatste vijftig jaar: het belang van religie is verminderd – zeker bij de autochtone bevolking – tradities ver-wateren, gehoorzaamheid, bevel en autoriteit zijn veel minder belangrijk. Jongeren keren zich fel af van de ‘conventionele’ politiek. Vlaanderen is heel sterk geëvolueerd in die ‘detradi-tionalisering’, daarom scoren Vlaamse leerlingen ook zo laag. Andere structuren zoals onderwijs, massamedia en reclame treden op de voorgrond. De focus ligt op de verantwoordelijk-heid van het individu. De maatschappij verwacht meer van mensen, maar biedt hun minder houvast. Misschien is er wel een nieuw burgerschapsmodel nodig voor die landen?”

“Creëer een open klasklimaat”

Eva Franck en Saskia de Groof



1. Bijna zeven op de tien Vlaamse veertienjarige

leerlingen hebben kennis over de meest gekende

instellingen en systemen rond burgerschap. Gemid-

deld weten ze niet meer of minder over burgerschap

dan hun West-Europese medeleerlingen, maar in

landen zoals Finland en Denemarken scoren de leer-

lingen beduidend beter. De kloof tussen de best en

de slechtst presterende Vlaamse leerlingen is lager

dan in de andere West-Europese landen, maar tussen

scholen onderling zijn er wel grote verschillen.

2. Het politieke zelfbeeld is het zelfvertrouwen dat

leerlingen hebben om politieke thema’s te begrijpen

en om later actief aan het politieke leven deel te

nemen. Vlaamse leerlingen schatten hun eigen capa-

citeiten om politiek te begrijpen en eraan deel te ne-

men zeer laag in. Minder dan een op de drie Vlaamse

jongeren heeft een mening over politieke thema’s.

Slechts vier op de tien jongeren achten zichzelf in

staat om politieke thema’s te begrijpen. Maar een

op de vijf denkt als volwassene te kunnen deelne-

men aan de politiek. Ongeveer de helft begrijpt met

welke politieke problemen het land geconfronteerd

wordt. Voor bijna alle stellingen scoren de Vlaamse

leerlingen minstens 10 procent onder het West-Euro-

pese gemiddelde.

3. Acht op de tien Vlaamse jongeren vinden het

belangrijk om te stemmen bij nationale verkiezin-

gen en respect te tonen voor vertegenwoordigers

van de overheid. Actief politiek betrokken zijn

beschouwen ze veel minder als de taak van een goe-

de burger. Slechts twee derde verwacht van goede

burgers dat ze zich via de media informeren over

politiek en nog geen derde dat ze politieke discussies

voeren. Verder vindt nog niet de helft het belangrijk

dat goede burgers leren over de geschiedenis van het

land. In West-Europa behalen Vlaamse leerlingen –

samen met Finse en Zweedse – de slechtste score

voor dit ‘conventionele’ burgerschap.

4. Bijna acht op de tien Vlaamse leerlingen vinden

dat een goede burger moet deelnemen aan activi-

teiten die het milieu beschermen, de mensenrechten

bevorderen of mensen in de lokale gemeenschap

helpen. Daarmee sluiten ze zich aan bij de mening van

andere West-Europese leerlingen. Minder dan de helft

wil deelnemen aan vreedzame protesten. Bijna alle

Vlaamse leerlingen beschouwen een goede burger als

iemand die mensen met een andere levenshouding

of mening respecteert. Negen op de tien leerlingen

vinden dat je mensen moet helpen die het slechter

hebben dan hen of dat je het milieu moet respecteren.

ICCS staat voor International Civic and Citizenship Education Study en is een internationale studie die onderzoekt of en op welke manier jongeren voorbereid zijn en worden op hun rol als burger in de samenleving. Tijdens het schooljaar 2008-2009 namen er 38 landen deel aan het onderzoek, waarvan zestien West-Europese. In Vlaanderen namen ongeveer 3000 leerlingen van het tweede jaar secundair onderwijs uit 151 scholen deel.

Meer lezen? Alle secundaire scholen ontvangen in de komende weken de brochure ‘International Civic and Citizenship Education Study – Vlaanderen in ICCS 2009’. Vanaf 29 november kun je de brochure ook downloaden via www.ond.vlaanderen.be/ obpwo/links/iccs.

Eentje met een socialere invulling dan?

Saskia de Groof en Eva Franck: “Vlaamse leerlingen vul-len burgerschap inderdaad minder politiek in. Ze hechten meer belang aan sociale betrokkenheid. Ook volwassenen doen dat. Ze vullen burgerschap eerst legaal in (de wet respecteren, geen belastingen ontduiken), dan sociaal (mensenrechten respec-teren, milieubewust leven, vrijwilligerswerk) en pas daarna conventioneel (stem uitbrengen, discussiëren over politiek). Op één vlak verschillen Vlaamse leerlingen sterk van hun West-Europese leeftijdgenoten: ze scoren zeer goed op ‘geld inzamelen voor het goede doel’. Misschien zit dat wel ingebak-ken in onze Vlaamse scholen?”

Kan de school politiek burgerschap bevorderen?

Saskia de Groof en Eva Franck: “Leerlingen zijn een product van de maatschappij waarin ze leven. Het is dus logisch dat ook zij zich afkeren van de traditionele politiek. Bovendien zal ook de politieke crisis geen goed gedaan hebben aan de Vlaamse scores. Maar toch kan de school een verschil maken. Vlaamse leerlingen vinden participatie wel belangrijk, maar ze zijn weinig actief op dat vlak. In scholen waar leerlingen effectief participeren via de leerlingenraad of debatten is hun politieke zelfbeeld hoger. Ook een open klasklimaat met inbreng van de leerlingen of rollenspelen draagt daartoe bij. Dat zijn twee aspecten waarin Vlaamse scholen nog kunnen groeien.”

ZIJN JONGEREN KlAAR VOOR HUN ROl AlS BURGER?


STARTERSPAKKEToudercontact

Help, oudercontact? Deze kijklijst, je persoonlijke checklist en

zeven praatkaartjes loodsen je door een laagdrempelig oudercontact.

Herontdek het gesprek met dit starterspakket.

HOE HAAl JE HET MAXIMUM UIT JE OUDERCONTACT?

Kijklijst voor het oudercontactBinnenkort oudercontact? Laat ouders deze kijklijst invullen over hun kind. En vul hem ook zelf in. Zie jij in de klas hetzelfde? Stof voor een boeiend gesprek. De kijklijst voor ouders is er in negen talen op www.klasse.be/ouders/klikenprint.

Deze vijf woorden passen bij ................................................................................ (naam van de leerling invullen)

teruggetrokken spontaan opgewekt somber

makkelijk vermoeiend ontspannen gespannen

open stil levendig passief

onzeker jaloers rustig lawaaierig

overactief ondernemend driftig geduldig

agressief ongeïnteresseerd nieuwsgierig ...

Zo zie ik ............................................................................................................................................ (naam van de leerling invullen)

heeft plezier in het leven ja neen soms

is zeker van zichzelf ja neen soms

is snel bang ja neen soms

komt goed voor zichzelf op ja neen soms

toont spontaan emoties ja neen soms

vertelt graag over ervaringen ja neen soms

gaat met plezier naar school ja neen soms

vraagt hulp als dat nodig is ja neen soms

speelt met andere kinderen ja neen soms

heeft vaak ruzie ja neen soms

helpt andere leerlingen ja neen soms

is fit en gezond ja neen soms

werkt of speelt geconcentreerd ja neen soms

is vlug afgeleid ja neen soms

is vlug ontmoedigd als iets niet lukt ja neen soms

kan zelf een tijd met iets bezig zijn ja neen soms

verveelt zich vlug ja neen soms

maakt af waar hij/zij aan begonnen is ja neen soms

NL

STARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETSTARTERSPAKKETVERSLAG

NAAM LEERLING ............................................................................................................................................................................................................................................

AANDACHTSPUNTEN............................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................................................................

DIT WILLEN WE SAMEN BEREIKEN............................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................................................................

AFSPRAKEN: • Wat doe ik?

.................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................................

• Wat doen de ouders? .................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................................

• Wat zeggen we aan de leerling, de andere leraren?

.................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................................

• Vervolgafspraak? .................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................................

Klaar voor een vlot gesprek met ouders?

Print deze checklist op www.klasse.be/leraren/help

VOOR HET GESPREK• Ik overloop elk kind. Wat wil ik zeggen? Wat wil ik vragen aan de ouders?

• Een moeilijk gesprek bereid ik extra voor. Ik voorzie voldoende tijd

en een vervolgafspraak.• Ik nodig ouders uit met een eenvoudige brief en spreek hen als

het kan ook aan. • Ik laat ouders kiezen tussen verschillende uren, dagen,

een namiddag of een avond.• Alle ouders krijgen een uitnodiging. Ook gescheiden ouders,

ouders van geplaatste kinderen … • Anderstalige ouders kunnen een tolk vragen of meebrengen.

• Ik maak op voorhand duidelijk waarover het gesprek precies gaat:

resultaten bespreken, informatie doorgeven of een probleem bespreken.

• Er staan foto’s van alle leraren op de website, in de schoolkrant of

op het berichtenbord.• Iemand onthaalt de ouders. In en rond de school hangen duidelijke

wegwijzers. • Ik verdeel de versie voor de ouders van de ‘Kijklijst’ (vind hem op

www.klasse.be/ouders/klikenprint).TIJDENS HET GESPREK• Ik begin altijd met een positieve noot.• Ik luister naar de ouders en ga na wat zij denken en voelen.

• Ik spreek niet enkel over cijfers, ook over evolutie van de leerling, zijn gedrag

in de klas, talenten, mijn aanpak …

Binnenkort oudercontact? Laat ouders deze kijklijst invullen over hun kind. En vul hem

NL

Deze praatkaartjes inspireren je bij elk oudercontact. Print

de volledige reeks van zeven kaartjes op

www.klasse.be/leraren/help. Lamineer ze en houd ze

met een splitpen bij elkaar. Ideaal als spiekbriefje bij elk

gesprek?

AA

DO• Laat ouders stoom afblazen.

• Benoem de emotie: “Ik zie/hoor dat u …”

• Geef grenzen aan: “Ik vind het niet prettig

hoe u nu tegen me spreekt.”

• Vraag naar voorbeelden als kritiek vaag blijft:

“Wat bedoelt u met …”

• Vraag naar de gewenste situatie:

“Hoe zou u willen dat het ging?”

• Zoek een gedeeld doel:

“We willen allebei dat …”

DON’T• De ouder voortdurend onderbreken.

• Steun zoeken: “Heel het team denkt dat …”

• Een schuldige zoeken, verwijten …

1. “HET SPIJT ME ENORM, MAAR …”

• Deel het slechte nieuws onmiddellijk mee.

• Doe dat rustig, duidelijk en met feiten.

• Toon meteen je eigen ontgoocheling,

verdriet.

2. “WAT DENK/VOEL JE ALS

JE DIT HOORT?”

• Laat de ouder reageren, geef ruimte aan

zijn emoties.

3. “IK BEGRIJP DAT …”

• Benoem de emoties en toon begrip.

4. “WAT KUNNEN WE DOEN?”

• Vermijd discussie. Zoek samen naar een

uitweg, oplossingen. Spreek eventueel een

opvolggesprek af.

• Toon dat je luistert

(kijken, knikken, hmm’en …).

• Nodig uit om meer te vertellen:

“KAN U ME ZEGGEN HOE …”

• Erken de gevoelens:

“IK KAN ME VOORSTELLEN DAT …”

• Geef een samenvatting

“BEGRIJP IK HET GOED DAT …”

• Luister ook tussen de regels (wat zegt de

ouder niet?): “IK MERK DAT HET JE

RAAKT.”

• Vul een stilte niet meteen op

(dat brengt rust en je toont respect).

Wees vriendelijk en lach (je eerste

20 seconden zijn erg belangrijk).

Zeg: “Welkom, blij dat je er bent.”

Vertel veel over de leerling in de klas:

wanneer voelt hij zich goed, wat is zijn

lievelingsvak …

Zeg wat je apprecieert aan de leerling

(ook al heb je het er soms aardig lastig mee).

Laat de ouder reageren: “Herken je dat?”

Blijf authentiek: toon eerlijk hoe je bent,

wat je denkt.

Vertrouwen bouw je niet op tien minuten op,

maar een heel schooljaar lang.

MET EEN GOEDE VRAAG NODIG JE

OUDERS UIT VOOR EEN ÉCHT GESPREK.

Gesloten ja/nee-vraag

(geeft enkel een kort antwoord)

Waarom-vraag:

“Waarom denkt u dat …” (is bedreigend)

Suggestieve vraag: “Vindt u ook

niet dat …” (dringt een mening op)

“Vertel me eens iets meer

over …” (informatieve vraag)

“Hoe bekijken jullie het

probleem?” (meningsvraag)

“Welk gevoel roept dat

bij u op?” (gevoelsvraag)

MOND Start met een glimlach

(= positieve relatie).

OGEN Zoek oogcontact

(= toont belangstelling).

SCHOUDER

Draai je lichaam naar de ouder

(= gericht op de ander).

ROMP Zit rechtop (= respect).

ARM Gesticuleer niet te veel

(= onrust).

KEEL Spreek met een rustige, lage

stem (= zelfzeker).

BOZE OUDER

SLECHT NIEUWSHOE LUISTEREN?

WIN VERTROUWEN

TIP: Loopt het gesprek uit de hand?

Stop het en maak een vervolgafspraak,

desnoods samen met de directeur.

LICHAAMSTAALDE JUISTE VRAGEN

AAA

ELKAAR NIET AANKIJKEN

uit desinteresse, verlegenheid of

uit beleefdheid en respect?

ZWIJGEN

toont weerstand en afstand of

‘ik voel me op mijn gemak’?

GEEN HAND GEVEN

toont afstand of

respect voor het andere geslacht?

GEVOELENS UITEN

gebeurt ingetogen, non-verbaal of

uitbundig en direct?

Wees je bewust van de verborgen taal van

andere culturen. Helpt nascholing, de zorgcoör-

dinator, intercultureel medewerker, brugfi guur,

schoolopbouwwerker?

CULTUURVERSCHILLEN

Print dit

sTARTERsPAKKET

via www.klasse.be/

leraren/help.

onzeker jaloers

overactief ondernemend

agressief ongeïnteresseerd

Zo zie ik ...............................................................................................................................

heeft plezier in het leven

is zeker van zichzelf

is snel bang

komt goed voor zichzelf op

toont spontaan emoties

vertelt graag over ervaringen

gaat met plezier naar school

vraagt hulp als dat nodig is

speelt met andere kinderen

heeft vaak ruzie

helpt andere leerlingen

Deze reportage over laagdrem-

pelig oudercontact is de tweede

in een vierdelige reeks. Meer

over omgaan met kansengroe-

pen vind je op www.klasse.be/

leraren/help. Schrijf je ook in

op de maandelijkse e-brief XTR

Strong, vol tips, verhalen en

kant-en-klaar materiaal.

XTR strong


VERSLAGNAAM LEERLING ............................................................................................................................................................................................................................................

AANDACHTSPUNTEN............................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

Klaar voor een vlot gesprek met ouders?

Print deze checklist op www.klasse.be/leraren/help

VOOR HET GESPREK• Ik overloop elk kind. Wat wil ik zeggen? Wat wil ik vragen aan de ouders?

• Een moeilijk gesprek bereid ik extra voor. Ik voorzie voldoende tijd

en een vervolgafspraak.• Ik nodig ouders uit met een eenvoudige brief en spreek hen als

het kan ook aan. • Ik laat ouders kiezen tussen verschillende uren, dagen,

een namiddag of een avond.• Alle ouders krijgen een uitnodiging. Ook gescheiden ouders,

ouders van geplaatste kinderen … • Anderstalige ouders kunnen een tolk vragen of meebrengen.

• Ik maak op voorhand duidelijk waarover het gesprek precies gaat:

resultaten bespreken, informatie doorgeven of een probleem bespreken.

• Er staan foto’s van alle leraren op de website, in de schoolkrant of

op het berichtenbord.• Iemand onthaalt de ouders. In en rond de school hangen duidelijke

wegwijzers. • Ik verdeel de versie voor de ouders van de ‘Kijklijst’ (vind hem op

www.klasse.be/ouders/klikenprint).TIJDENS HET GESPREK• Ik begin altijd met een positieve noot.• Ik luister naar de ouders en ga na wat zij denken en voelen.


Klasse voor Leraren • Klasse voor Leraren • Klasse voor Leraren • Klasse voor Leraren • Klasse voor Leraren • Klasse voor Leraren • 1717


Deze praatkaartjes inspireren je bij elk oudercontact. Print

de volledige reeks van zeven kaartjes op

www.klasse.be/leraren/help. Lamineer ze en houd ze

met een splitpen bij elkaar. Ideaal als spiekbriefje bij elk

gesprek?

AA

DO• Laat ouders stoom afblazen.

• Benoem de emotie: “Ik zie/hoor dat u …”

• Geef grenzen aan: “Ik vind het niet prettig

hoe u nu tegen me spreekt.”

• Vraag naar voorbeelden als kritiek vaag blijft:

“Wat bedoelt u met …”

• Vraag naar de gewenste situatie:

“Hoe zou u willen dat het ging?”

• Zoek een gedeeld doel:

“We willen allebei dat …”

DON’T• De ouder voortdurend onderbreken.

• Steun zoeken: “Heel het team denkt dat …”

• Een schuldige zoeken, verwijten …

1. “HET SPIJT ME ENORM, MAAR …”

• Deel het slechte nieuws onmiddellijk mee.

• Doe dat rustig, duidelijk en met feiten.

• Toon meteen je eigen ontgoocheling,

verdriet.

2. “WAT DENK/VOEL JE ALS

JE DIT HOORT?”

• Laat de ouder reageren, geef ruimte aan

zijn emoties.

3. “IK BEGRIJP DAT …”

• Benoem de emoties en toon begrip.

4. “WAT KUNNEN WE DOEN?”

• Vermijd discussie. Zoek samen naar een

uitweg, oplossingen. Spreek eventueel een

opvolggesprek af.

• Toon dat je luistert

(kijken, knikken, hmm’en …).

• Nodig uit om meer te vertellen:

“KAN U ME ZEGGEN HOE …”

• Erken de gevoelens:

“IK KAN ME VOORSTELLEN DAT …”

• Geef een samenvatting

“BEGRIJP IK HET GOED DAT …”

• Luister ook tussen de regels (wat zegt de

ouder niet?): “IK MERK DAT HET JE

RAAKT.”

• Vul een stilte niet meteen op

(dat brengt rust en je toont respect).

Wees vriendelijk en lach (je eerste

20 seconden zijn erg belangrijk).

Zeg: “Welkom, blij dat je er bent.”

Vertel veel over de leerling in de klas:

wanneer voelt hij zich goed, wat is zijn

lievelingsvak …

Zeg wat je apprecieert aan de leerling

(ook al heb je het er soms aardig lastig mee).

Laat de ouder reageren: “Herken je dat?”

Blijf authentiek: toon eerlijk hoe je bent,

wat je denkt.

Vertrouwen bouw je niet op tien minuten op,

maar een heel schooljaar lang.

MET EEN GOEDE VRAAG NODIG JE

OUDERS UIT VOOR EEN ÉCHT GESPREK.

Gesloten ja/nee-vraag

(geeft enkel een kort antwoord)

Waarom-vraag:

“Waarom denkt u dat …” (is bedreigend)

Suggestieve vraag: “Vindt u ook

niet dat …” (dringt een mening op)

“Vertel me eens iets meer

over …” (informatieve vraag)

“Hoe bekijken jullie het

probleem?” (meningsvraag)

“Welk gevoel roept dat

bij u op?” (gevoelsvraag)

MOND Start met een glimlach

(= positieve relatie).

OGEN Zoek oogcontact

(= toont belangstelling).

SCHOUDER

Draai je lichaam naar de ouder

(= gericht op de ander).

ROMP Zit rechtop (= respect).

ARM Gesticuleer niet te veel

(= onrust).

KEEL Spreek met een rustige, lage

stem (= zelfzeker).

BOZE OUDER

SLECHT NIEUWSHOE LUISTEREN?

WIN VERTROUWEN

TIP: Loopt het gesprek uit de hand?

Stop het en maak een vervolgafspraak,

desnoods samen met de directeur.

LICHAAMSTAALDE JUISTE VRAGEN

AAA

ELKAAR NIET AANKIJKEN

uit desinteresse, verlegenheid of

uit beleefdheid en respect?

ZWIJGEN

toont weerstand en afstand of

‘ik voel me op mijn gemak’?

GEEN HAND GEVEN

toont afstand of

respect voor het andere geslacht?

GEVOELENS UITEN

gebeurt ingetogen, non-verbaal of

uitbundig en direct?

Wees je bewust van de verborgen taal van

andere culturen. Helpt nascholing, de zorgcoör-

dinator, intercultureel medewerker, brugfi guur,

schoolopbouwwerker?

CULTUURVERSCHILLEN

Deze tekst kwam tot stand in samenwerking met Maurits Wysmans, de ouderkoepels, het LOP en Onderwijscentrum Brussel.


SAMEN OP SCHOOl

“Elke ouder telt”

Op de hielen van ... de tolk

Hoe communiceer je

duidelijk met anderstalige

ouders die geen Nederlands

spreken? En wat is een te-

lefoontolk precies? In deze

nieuwe afl evering van de

reeks ‘Op de hielen van ...’

neemt tolk Anna je een dag

op sleeptouw. Ze neemt je mee naar oudercontacten en

CLB-gesprekken. Wedden dat je een antwoord krijgt op al

je vragen?

Nieuwe reeks: het oudercontact

Een goed gesprek tussen

ouders en leraar. Meer is het

niet. Toch ligt het niet altijd

voor de hand om van het

oudercontact een succes te

maken. In deze tiendelige

reeks geeft psycholoog en

pedagoog Leen Ryckaert

tips om het maximum uit je oudercontact te halen. Bekijk

de eerste afl evering over de start van een gesprek.

Afl . 11Afl . 1

6’55”4’20”


YetiClaxon: groen doen

De speelplaats van basis-

school De Twijg in Wijgmaal

kleurt helemaal groen.

De tieners zetten zich in

voor het milieu. Ze fietsen

en recycleren en ruimen

zwerfafval op. Elke maand

haalt Yeti met 137.000

lezers op hetzelfde moment in heel Vlaanderen een straffe

toer uit om de wereld te verbeteren. Kom uit je kot. Doe

mee met YetiClaxon.

©

Madelien W

aegemans

1’27”

ZIJN JoNgENs ANDERs DAN mEIsJEs?

TIP 1 Straks oudercontact? Hoe haal je het beste uit een tien-

minutengesprek? Bekijk het starterspakket in deze Klasse én

in Klasse voor Ouders en ga samen aan de slag. Het materiaal

voor ouders vind je op www.klasse.be/ouders/klikenprint.

TIP 2 Verwachten ouders andere dingen van hun kind als het

jongens of meisjes zijn? Jawel. Klasse voor Ouders doet een

gendertest met ouders. Ook in de klas bruikbaar?

TIP 3 Elke dag een andere milieubesparende tip? Klik en print

de tips voor thuis en op school op www.klasse.be/ouders/

klikenprint.

BEAcH Boys EN LAmU NINJA’s

• Op het eiland Lamu in Kenia gaan de meisjes naar school,

terwijl de jongens toeristen lijmen. Maks! trok met hen

op. Het reisverslag vind je in Maks! en op www.maks.be.

• “Vuile makak, ga terug naar uw eigen land.” Dat horen

Hakim en Faysal vaak op het voetbalveld. Maar bij hun

eigen club Salaam is er geen plaats voor discriminatie.

• Bram en Cedric bedachten met hun klas de ‘Fitaccu’. Ze

wonnen er de klaseditie van De Bedenkers mee en gaan

hun uitvinding nu tonen aan de universiteit van Hasselt.

Wil je lestips bij Maks!? Zoek de bijlage Maks!mum in je

lerarenkamer of abonneer je via www.klasse.be/maksimum.

WIN gEZELscHAPssPELEN vooR JE KLAs!

YetiClaxon spoort je aan tot actie: maak van de vrijdag voor

de kerstvakantie een gezelschapsspelenfeest en win een

megapakket aan bordspelen. Yeti kijkt onder tafel: wat leren

jongens en meisjes van elkaar, hoe gaan ze met elkaar om en

wat zijn de verschillen?

Ook achter de paravent:

• creatieve kerstgeschenken zonder baard

• welk personage uit ‘De 5e boog’ zijn je leerlingen?

• tips en trucs voor het oudercontact

Wil je lestips bij Yeti? Vind de bijlage Yeti Extra in je

lerarenkamer of abonneer je via www.yeti.be/extra.

www.tvklasse.be


Dina: “Ik ben in 1941 gestart als kleuterjuf. Ik was toen 19 en had drie jaar normaalschool achter de rug. Na een onder-breking van tien jaar ben ik in 1963 opnieuw begonnen in een kleuterschooltje in een volkse wijk van Denderleeuw. De zusters hadden een plaats voor mij in de eerste kleuterklas. Ik ben er gebleven tot aan mijn pensioen in 1982.”

In de loop van je carrière ben je even uit roulatie

geweest.

Dina: “Ja, tien jaar bleef ik thuis bij de kinderen. In die tijd moesten leraren stoppen met werken zodra ze trouwden en aan kinderen begonnen. De zusters waren daar wel soepel in. Toen ik zwanger was van onze oudste zoon, die in september geboren is, mocht ik blijven tot eind juni. Mits ik mijn buik wat wegstopte. Ik herinner me een klasfoto: alle kinderen met korte mouwen en ik met een dikke mantel. Putje zomer.”

Ging het thuis aan tafel vaak over school?

Hilde: “Niet echt. Maar ik kende het schooltje van mijn moeder wel heel goed. En ook haar collega’s. Zo ging ik af en toe babysitten. Ik ben onderwijzer – en later directeur – geworden omdat ik in mijn jeugd altijd het onderwijs van dichtbij gezien heb.”

Dina: “Hoewel ik dat nooit bewust heb gestimuleerd.”Annelies: “Bij ons thuis was onderwijs wel altijd gespreks-

onderwerp numero uno. Zowel mama als papa waren leraar. Mijn zus en ik waren ook heel nauw betrokken bij alles wat op school gebeurde.”

Toch koos jij niet meteen voor het onderwijs.

Annelies: “Nee, ik ben ook zelfstandig logopedist. Heel leuk, maar ik miste contact met collega’s. Zeven jaar terug, toen de functie van zorgcoördinator in het basisonderwijs

TACHTIG JAAR ONDERWIJSERVARING

Een driegeslachtlERAREN

Dina (88), Hilde (53) en Annelies (28).

Alle drie zijn ze besmet met het

onderwijsvirus. Doorgegeven van

generatie op generatie. Via de genen

of aan de ontbijttafel. Samen over-

spannen ze zeventig jaar onderwijs en

delen ze tachtig jaar ervaring. Welke

evoluties hebben ze meegemaakt?

Wat is hetzelfde gebleven? En was

het vroeger beter?

Annelies Sergooris (28), zorgcoördinator Vrije Basisschool Welle en ‘t Landuiterke, Denderleeuw

©

Katrijn Van Giel


ontstond, ben ik daar meteen opgesprongen. Ik had er de expertise voor. En ik ga heel graag met kinderen om.”

Is dat een noodzakelijke eigenschap om leraar te

worden?

Hilde: “Dat is hét belangrijkste: een groot hart hebben voor kinderen. Veel geduld hebben ook. Hard willen werken. En flexibel zijn. Vooral die laatste twee kwaliteiten heb je hoe langer hoe meer nodig.”

Dina: “Ik was in de eerste plaats een ‘moederke’. Kinderen waren in die tijd amper twee toen ze instapten. Er kwam veel verzorging bij kijken. Soms had ik na de paasvakantie 50 kinderen in mijn klas. Veel kun je dan niet doen.”

Je was al blij als ze zich in stilte bezighielden.

Dina: “De kleuters zaten per zes aan een tafel. Ik had

waspoedertonnen gevuld met blokken. Aan elke tafel kieperde ik dan zo’n ton uit. Het was vrijblijvend spelen. Ik leerde hun wel versjes en liedjes aan, we boetseerden en weefden, maar daar zat geen lijn in.”

Hilde: “Het inzicht dat je kinderen zo vroeg mogelijk sti-mulansen moet geven, is pas veel later gekomen. Op dat vlak is het onderwijs enorm verbeterd, al leggen we de lat nu soms té hoog voor de leerlingen. Laatst kwam een moeder haar kleuter inschrijven en vroeg of hij een rapport zou krijgen. Waarom al die prestatiedruk?”

Is dat een oorzaak voor leer- en gedragsstoornissen?

Hilde: “Die problemen heb ik de laatste tien jaar zien boo-men. Ik vraag me af of dat te maken heeft met wat leraren van bovenaf opgelegd krijgen. Die stijgende werkdruk geven we onbewust door aan de kinderen. Ze moeten alsmaar presteren.

Hilde Van den Meersschaut (53), directeurVrije Basisschool Welle

Dina Cordonnier (88), gewezen kleuterjuf, wijkschool Leeuwbrug, Denderleeuw


Vernieuwingen volgen elkaar in snel tempo op. Sommige zijn noodzakelijk, andere kun je in vraag stellen.”

Annelies: “Anderzijds worden kinderen met dergelijke problemen nu veel beter opgevangen. Ouders zijn daarvoor ook vragende partij, want ze hebben zelf minder tijd. Ouders herkennen in hun kind soms de problemen waar ze vroeger zelf mee worstelden en zijn blij als je hen verder helpt. Zelf waren ze gewoon ‘moeilijk’ of ‘stout’.”

Zijn ouders veeleisender?

Dina: “Ik heb nooit een ouder geweten die kwam klagen. Ze kwamen enkel naar school als het schoolfeest was. Oudercon-tact bestond niet. Ik heb nooit tegen een ouder gezegd: ‘Uw kind kan nog niet goed knippen.’”

Annelies: “Dat is een nieuwe evolutie. Zelfs toen ik zeven jaar geleden startte was daar amper sprake van.”

Dina: “Het enige wat bij ons gebeurde, was dat de directeur een les kwam bijwonen. En ik kon terecht bij mijn collega’s. Af en toe kwam ook de inspecteur langs.”

Moest je ook documenten kunnen voorleggen?

Dina: “Ik had enkel een agenda. Daarin noteerden we da-gelijks wat we deden in de klas. We hadden ook geen vergade-ringen. Eén keer was er een ‘conferentie’. We moesten een les voorbereiden en die dan geven aan collega’s.”

Hilde: “Veel overleggen heeft zeker zijn voordelen. Je zit minder op een eiland. Maar het verzwaart mijn taak als direc-teur aanzienlijk. In het begin had ik zo’n heimwee naar mijn leerlingen dat ik soms een deel van een klas apart nam om te differentiëren. Dat is vandaag ondenkbaar.”

Annelies: “Al hebben de zorgcoördinatoren ook wel de directeurs voor een stuk ontlast. Contact met het CLB bijvoor-beeld is een taak die zij vaak overnemen.”

Gaat de toegenomen aandacht voor zorgkinderen ten

koste van het niveau van onderwijs?

Hilde: “Het niveau is niet gezakt. Er is veel meer differenti-atie. De sterken moet je uitdagen. De zwakken meekrijgen. Vroeger was je een dommerik en moest je je plan trekken.”

Annelies: “Sinds de jaren 90 is de wijkschool langzaam maar zeker een concentratieschool geworden. Daar kampen we vooral met de taalproblematiek.”

Dina: “Vroeger was het niet beter, wel makkelijker. Maar ik zou het in elk geval zó weer opnieuw doen.”

IS lESGEVEN BESMETTElIJK?

Jessy Siongers (VUB): “Kinderen van leraren

stappen zelf vaker in het onderwijs. We beschik-

ken over gegevens van jongeren van 26 jaar.

Van de jongeren van wie geen van beide ouders

leraar is, staat 6 procent in het onderwijs. Bij de

jongeren van wie minstens een van beide ouders

leraar is, geeft maar liefst 14 procent aan zelf

leraar te zijn. Dat komt omdat de ene generatie

houdingen overdraagt op de volgende, bij-

voorbeeld door erover te praten. Maar vooral

intrinsieke motivatie telt: graag met kinderen

omgaan en kennis overbrengen. Al krijg je ook

dat wellicht voor een stuk mee.”

Lees meer over de evoluties in onderwijs in het interview met Jessy Siongers op www.klasse.be/ga/generaties.

TACHTIG JAAR ONDERWIJSERVARING

Het was vroeger niet beter, wel makkelijker

Dina Cordonnier:

Annelies: “Ouders zijn nu veel kritischer. Goed dat de drempel is verlaagd, maar bij het minste staan ze aan je deur. Ook bij hen is de werkdruk verhoogd. Een ouderoverleg plan-nen tijdens de schooluren lukt haast niet meer.”

Hilde: “Als kinderen nu thuiskomen van school met een verhaal, geloven ouders dat onmiddellijk. Vroeger vroegen ouders: ‘Ben je braaf geweest op school’, nu klinkt het: ‘Is de juf braaf geweest’, om het met een boutade te zeggen.”

Dat getuigt van weinig respect voor de leraar.

Dina: “Iedereen in het dorp spreekt mij nog altijd aan met ‘Juffrouw Dina’. Zelfs oud-leerlingen die niet van de braafsten waren, zeggen mij vriendelijk goeiedag. Ze hebben nog altijd respect voor mij.”

Hilde: “Vroeger had je aanzien in de gemeenschap. Dat is nu veel minder zo. Leraar zijn was vroeger ook een leuk jobke. De werkdruk was niet zo hoog. Je klopte je uren en dat was het. Nu neem je werk mee naar huis, in de vakanties zijn er klusjesdagen, er is veel administratief werk …”

Annelies: “Lesgeven is meer dan ooit een roeping. Als je er niet 100 procent achter staat, houd je het niet vol.”

Zeker als je als startende leraar niet goed begeleid

wordt.

Hilde: “De mentoruren zijn geschrapt, maar onze scho-lengemeenschap heeft uit de puntenenveloppe uren voorzien, omdat het belangrijk is dat jonge mensen opgevolgd worden.”

HElP!


Computers en technologie zijn een deel van het

dagelijks leven. Scholen spelen daarop in door ICT te

integreren. Met een digitaal schoolbord of computers

in de klas. Je kunt ook nog verder gaan en een laptop

per leerling voorzien.

Matt levinson, directeur van een Amerikaanse mid-

denschool, geeft in zijn boek From Fear to Facebook

elf tips om zo’n extreme ingreep te doen slagen.

1. Zorg voor duidelijke doelstellingen

Waar wil je naartoe? Maak dat voor alle ouders en leer-

lingen begrijpelijk. Leg duidelijk uit wat de voordelen op

(middel)lange termijn zijn.

2. Betrek ouders en leerlingen

Doe dat vroeg in het proces. Zeker als leerlingen de

laptops mee naar huis zullen nemen. Wat kan op school,

wat niet? Is er een verschil met thuis? Zorg dat ouders

niet het gevoel krijgen dat de school hen met een pro-

bleem opzadelt.

3. Zorg voor duidelijke regels

Laat leerlingen en/of ouders een ‘contract’ met basis-

voorwaarden ondertekenen als ze hun laptop ontvan-

gen. Zorg voor standaardscenario’s als een leerling

betrapt wordt op chatten of gamen tijdens de les, maar

beoordeel ook geval per geval.

4. Geef het niet te snel op

Er zal weerstand zijn. Van ouders, leraren en leerlingen.

Je zult een leerproces moeten doormaken. Geef het

project de nodige tijd (twee schooljaren) en gooi niet

na een paar maanden alles overboord.

5. Betrek de buitenwereld

Ga op zoek naar experts die je kunnen helpen. Wat zijn

goede gebruiksregels? Hoe benut je een laptop opti-

maal tijdens de lessen? Wat zijn de valkuilen?

6. Volwassenen en kinderen denken anders

Volwassenen zien ICT vooral als een informatiebron en

communicatie-instrument. Kinderen zien computers

veeleer als ontspanning en een plek om vrienden te

ontmoeten. Spelen en werken lopen voor hen veel meer

door elkaar.

ElK KIND EEN lAPTOP?

7. Begin met jonge kinderen

Jongere kinderen zijn nog niet zo bezig met gamen en

chatten en zitten nog niet vol hormonen. Je kunt hen

dus makkelijker begeleiden.

8. Vergeet de leraar niet

Meer ervaren leraren zijn het best geschikt om een

coachende rol te vervullen in een laptopprogramma.

Het metier van lesgeven hebben zij al aardig onder de

knie, ze kunnen zich concentreren op het inschakelen

van de nieuwe technologie. Zorg ook voor kennis- en

ervaringsdeling.

9. Geef aandacht aan privacy

Maak kinderen bewust van de impact van internet en

sociale netwerksites als Facebook en Netlog. Illustreer

met concrete voorbeelden en bespreek mogelijke

scenario’s. Leerlingen zullen proberen fi lters te omzei-

len die net voor hun eigen veiligheid zijn opgetrokken.

Werk aan een open dialoog.

10. Zorg voor vorming

Voorzie tijd voor vorming van leraren. Plan info-

momenten voor ouders. Zorg eventueel voor een ‘start-

dag’ waarop je de laptops verdeelt en meteen aan de

slag gaat, in een positieve sfeer. Geef leerlingen die de

laptops proberen te hacken een positieve uitlaatklep via

extra computerlessen.

11. Geef aandacht aan technische ondersteuning

Een ICT-verantwoordelijke die online interactie tijdens

en na de lessen mogelijk maakt is erg waardevol. Werk

desnoods met een externe partner of kant-en-klare pak-

ketten. Maar tools die (gedeeltelijk) op maat gemaakt

zijn, werken vaak beter.

Vind meer informatie over een een-op-een-laptopprogramma op www.klasse.be/ga/laptop.

Heb je een vraag of praktisch probleem in de klas of lerarenkamer? Of een leuke tip

of stappenplan voor je collega’s? Stuur een mail naar [email protected]. Of zoek en help elkaar op www.klasse.be/leraren.

SJAPO


©

Lieven Van Assche Een brug naar Nepal“De leerlingen zamelen geld in om laptops te kopen voor Nepal”, zegt leraar en coördinator van de actie Carine Segers van SVI Gijzegem. “Met een spon-sorwandeltocht, rommelmarkt, carwash, voetbal- en volleybalmatchen.” Haar collega Carine Verleye trok vijfentwintig jaar geleden naar Nepal. Ze werkte daar als vrijwilliger. Begin dit jaar keerde ze terug naar Kathmandu. Ze discussieerde er met leraren en ouders over kindvriendelijker onderwijs. “Zo kwamen we bij YouBridge terecht. Die jonge Vlaamse organisatie wil de ontwikkelingskloof overbruggen. Ze schenkt laptops aan leraren en studenten in ontwikkelingslanden. Daarmee kunnen ze online nieuwe onderwijsideeën uitwisselen.” Het SVI hoopt tien laptops te kunnen geven. “En dan begint het echte werk pas. Volgend schooljaar zullen onze leraren via het web contacten leggen met die leraren in Nepal en hen verder coachen.” KA Vijverbeek uit Asse geeft alvast het goede voorbeeld. De leerlingen daar corresponderen met studenten uit Oeganda dankzij de YouBridge-laptops van vorig schooljaar.

Instituut Sint-Vincentius a Paulo – www.svi-gijzegem.be / Koninklijk Atheneum Vijverbeek – www.vijverbeek.classy.be / YouBridge – www.youbridge.org – [email protected]

SJAPO


SJAPO

SJAPO

©

Luc Daelemans

©

L uc Daelemans

Speelgoedkast op wielen

“Onze speelplaats is de parking van het parochiecentrum”, lacht directeur An Simons van VBS Heilig Hart in Deurne. “Daarom kunnen we geen vaste speelgoedtoestellen plaatsen.” Na enkele brainstorms maakten de leerlingen een ontwerp voor een speelgoedkar, een verplaatsbare speelgoedkast op wielen. Ze stapten daarmee naar de Spectrumschool. “Een secundaire school van het GO!, we overschrijden dus niveau én net. Meer zelfs, we werken vakoverschrijdend, want zowel leerlingen deeltijds onder-wijs, bso Hout en Elektriciteit en tso Mechanica werkten aan de kar.” De leerlingen van de basisschool gaven ook suggesties voor de afwerking.” In een feestelijke stoet door de stad komt de speelgoedkar nu terug naar de basisschool. “Onze leerlingenraad verzorgt de receptie. Mét halal hapjes. En het schoollied krijgt een extra strofe … over de speelgoedkar.”

Vrije Basisschool Heilig Hart Deurne – www.schoolheilighart.beSpectrumschool Deurne – www.spectrumschool.be

Goeiedag, goed gevoel‘Fit in je hoofd, goed in je vel’: GTSM in Merchtem is de eerste school in Vlaanderen die de campagne voor geestelijke gezondheid in maandelijkse acties giet. Directeur Christian Potloot licht toe: “We hebben onze activiteiten rond geestelijke gezondheid thematisch geordend. In oktober stond ‘Je durven engageren’ centraal. Tien groepjes van telkens vier leraren stapten om het meest met een stappenteller. Een perfecte teambuilding, en het enthousiasme slaat over op de leerlingen.”Deze maand is het thema ‘Reken op vrienden’. “Sociale contacten houden je in leven. En dat begint bij een simpele ‘goeiedag’. We begroeten elkaar dus extra hartelijk en gemeend.” Elke maand heeft een waaier aan activiteiten, een lijflied en passende films. De actie loopt nog tot in juni. Dat wordt volharden. “In september legden we een pad aan met 350 stenen waar de naam van elke leerling en leraar en zijn beste eigenschap op geschreven staan. Dan denk je wel eens: waar zijn we aan begonnen (lacht)?”

Gemeentelijke Technische en Beroepsschool Merchtem – www.gtsm.beFit in je hoofd, goed in je vel – www.fitinjehoofd.be


DIAlOOG

GSm-mAST oP ScHooL: nIET GEZonD

‘Gezondheidsbeleid op school: geen tijdelijk project meer’, lees ik in de nieuwsbrief Le-rarendirect. Toch ben ik bezorgd over een recent geplaatste gsm-mast pal naast onze school. Waarschijnlijk is voor ‘onze’ mast een vergunning afgeleverd en zijn de huidige normen en voorschrif-ten gerespecteerd. Dat betekent concreet dat je wettelijk niets kunt inbrengen tegen die toestand. Nochtans is

het probleem van gsm-masten en stralings-gevoelige personen wetenschappelijk bekend. Ik ervaar mijn school niet langer als een veilige thuishaven waar gezondheid primeert. Ik ervaar ongemak, en zie ook anderen lijden. Top van de neus loopt plots vuurrood aan. Een stem klinkt verzwakt, je voelt prikjes op je huid, opeens wordt ie-mands energie precies weggezapt, weet die persoon het gewoon even niet meer, ogen doen pijn, leerlingen

zitten te turen naar het bord, je krijgt hoofd-pijn en bent moe-moe-moe. Dit is niet de enige school met een gsm-mast. Onder welk gezondheidsproject past dit plaatje?

Naam en adres gekend

bij de redactie

VLAAmSE LERAREn ZIjn wéL comPETEnT

Als het in het secun-dair onderwijs fout gaat, is dat natuurlijk de schuld van het lager onderwijs, ondanks

de ontelbare vernieu-wingen waar we ons aan hebben moeten aanpassen. Nu moet ik weer lezen dat de uitval van jongeren uit het secundair onderwijs vooral te maken heeft met de professionaliteit van het lager onderwijs in Vlaanderen (Klasse 209). In Nederland is alles uiteraard veel beter! Wij zouden te-kortschieten in taalon-derwijs en de kinderen gewoon bij bosjes laten zittenblijven. Ik citeer: “Besteed meer tijd aan leren lezen in

plaats van leerlingen te laten overzitten”. Je moet eens proberen een kind, over wie het voltallige multidisci-plinaire team het eens is, te laten zitten-blijven. Dat lukt ons maar een op de twee keer, en zeker níet bij allochtonen, want dat is volgens hun geloof een echte vernedering, waar we ook respect voor willen hebben. De inspanningen van leraren, zorgleraren en gon-begeleiders worden hier echt ondergewaardeerd. Wat verder lees ik:


Bologna: Bolognese?

net zoals veel politici het heersende kapitalistische systeem als vanzelfsprekend aanvaarden, zo onderschrijven academische overheden ook braafjes het hoger onderwijssysteem na de be-ruchte Bologna-akkoorden. André oosterlinck, ererector van de K.U.Leuven, verklaarde in De morgen dat het Bologna-akkoord ‘op verbluffend korte tijd geleid [heeft] tot een kwalitatief beter hoger onderwijs dan een decennium geleden’. Ik betwijfel dat.

Sinds de toepassing van de Bologna-akkoorden in het Vlaamse hoger onderwijs zijn de resultaatgerichtheid, de externe fondsenwer-ving voor onderzoek en het entrepreneurship ongetwijfeld toegeno-men. Instellingen van hoger onderwijs zijn meer en meer uitgegroeid tot private ondernemingen waar op té geïndividualiseerde wijze diploma-, credit- of examencontracten allerhande worden afgesloten. De sociale dimensies van het onderwijs verminderen zienderogen. Geobsedeerd door hoog rendement lijken alle middelen goed om zo veel mogelijk jonge mensen te lokken als klanten voor de eigen ‘on-derwijs’instelling. De in Vlaanderen nog steeds verzuilde universi-teiten en associaties staan immers als concurrenten tegenover elkaar. In die vrije onderwijsmarkt is de maatschappij- en onderwijskritische zin van docenten en studenten de laatste jaren veeleer verstomd dan versterkt. Ik vraag me dan ook al jarenlang af of de (r)evoluties na Bologna wel zo gunstig zijn voor jonge mensen die gevormd wensen te worden.

Het gouden kalf van Bologna dat de maatschappelijke trend van individualisering bestendigt, heeft het hoger onderwijs ook in de richting van commercieel management- en marketingdenken gedwongen. Het regent SMART- en SWOT-analyses. Er zijn de onvermijdelijke assessments. Je hebt input- en outputfinanciering. Opleidingen dienen gevisiteerd en geaccrediteerd te worden. Dik-betaalde consultants leiden docenten op om te leren omgaan met de geekiness en de accountability van jonge mensen en dat terwijl er elk jaar flink gesnoeid wordt in ons hart en onze ziel, namelijk onderwijs en onderzoek. Er wordt geformaliseerd en geformatteerd dat het een lieve lust is. De sponsoring van onderwijs is al een feit en de lesgever of onderzoeker die zichzelf moet terugverdienen is niet meer veraf. Het hoger onderwijs plooit zich mijns inziens al te gehoorzaam naar het sterk geïndividualiseerde, kapitalistische maatschappijmodel waar niet het leer- en vormingsproces, maar wel het uiteindelijke resultaat centraal staat. De hogeschool als menselijke en sociale ontmoetingsplaats waar wordt samengewerkt en samengeleefd en die oprecht oog heeft voor de minder gegoede of kansarmere jongeren, dreigt verloren te gaan in het ‘Bolognese’ hoger onderwijs van vandaag.

Wouter Hessels - docent Erasmushogeschool Brussel - departement RITS

Jouw mening?• [email protected].• SchrijfnaarKlasse(Dialoog)–

Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.• Geefjemeningopwww.klasse.be/leraren.

“Taalachterstand vermindert als je er voldoende aandacht aan besteedt. Daar-voor moet je des-kundige en capabele leraren lager onderwijs hebben. Vroeger behoorde de onderwij-zer tot de intellectuele elite. Een student van de normaalschool stond op hetzelfde niveau als een student uit de derde kandida-tuur geneeskunde”. Daarmee wordt toch gesuggereerd dat de huidige leraren te weinig competenties hebben. Dat is een regelrechte belediging. De opleidingen, die elk jaar zwaarder worden, worden nochtans door het mi-nisterie van Onderwijs doorgelicht en bijge-stuurd, dacht ik. Ons leerlingenvolgsysteem deugt blijkbaar ook niet en we moeten nu een betere analyse op schoolniveau han-teren. Ze gaan een goed ‘schoolfeedback-systeem’ lanceren, kwestie dat we er nog wat administratieve rompslomp bij hebben.Het blijft mij verbazen (en storen) dat Klasse, uitgegeven door het ministerie van Onderwijs, zo graag

ons eigen onderwijs en vooral het onderwij-zend personeel, naar beneden haalt. En jullie zijn verbaasd dat zoveel leraren afha-ken? Je moet wel echt een idealist zijn om dit beroep te blijven volhouden. Neem het van mij aan: de meeste Vlaamse leraren zijn écht wel competent!

Een geëngageerde leraar

KLEUTERLEIDER?

Misschien toch wat meer aandacht voor het feit dat er ook kleuterLEIDERS in het werkveld zijn, die zich, telkens ze iets over kleuteronderwijs lezen, moeten herken-nen in de benaming ‘kleuterleidSTer’ of ‘kleuterjuf’. Zo ook in het artikel ‘Goede kleuterjuf is goud waard’ (Klasse 209). Het zou goed zijn bijvoorbeeld de term ‘kleuterleraren’ te han-teren, zo geef je aan dat het geen exclusief vrouwenberoep is. Misschien zetten na verloop van tijd ook meer mannen de stap naar dit prachtige beroep?

Ines Vandoorne

BRIEF van de maand


DE lERARENKAMER

de lERARENKAMER

‘T THEATER IS VAN IEDEREEN

G u y S w a e G e r S – t h e a t e r a t e l i e r K o p S p e l v z w

Onze prikkel: “We willen de tewerkstellings-

kansen van migranten in de culturele sector

vergroten.”

Ons project: “Het atelier maakt constructies

in hout en metaal voor het theater: decors,

licht, podia. Daar werken ook leerlingen

deeltijds onderwijs. In ons project KunstZ

werken theatergezelschappen samen met

onze allochtone jongeren.”

Onze pluswaarde: “We maken allochtone

jongeren warm voor theater, een wereld die

niet de hunne is.”

NIEUW IN VlAANDEREN

i S o l d e d e J a e G h e r – o n t h a a l b u r e a u i n b u r G e r i n G a n t w e r p e n

Onze prikkel: “Een brede school is een

geschikte plek om lessen inburgering aan

allochtone nieuwkomers te geven.”

Ons project: “Per jaar volgen 3500 inburge-

raars een cursus maatschappelijke oriëntatie:

over hun rechten en plichten, onze waarden

en normen, en hoe onze samenleving in elkaar

steekt.”

Onze pluswaarde: “Nieuwkomers in ons land

proeven hier van de goede sfeer en leren de

school kennen.”

Een brede school is een marktplein. Een

plek waar mensen elkaar ontmoeten

en leren samenleven. In Centrum voor

leren en Werken Het Keerpunt in

Borgerhout zijn schoolgebouwen en

speelplaats onlosmakelijk verbonden

met de buurt. In de lerarenkamer lopen

niet alleen leraren rond. Onder andere

het onthaalbureau voor inburgering,

een kinderopvang, een muziekatelier

en sociale en culturele vzw’s hebben er

een vaste stek. Welkom in de leraren-

kamer zonder leraren.

1

2

Brede school?In een brede school werken verschillende sectoren, waaron-der een of meerdere scholen, samen aan een brede leer- en leefomgeving in de vrije tijd en op school. De brede school wil zo maximale ontwikkelingskansen bieden aan álle kinde-ren en jongeren. Diversiteit en participatie staan centraal.

www.ond.vlaanderen.be/bredeschoolwww.bredeschoolhetkeerpunt.be

G u y S w a e G e r S1

l i e f v e r b e e c K4


de lERARENKAMER

TIENER-OUDER-lEERlING

a n J a n S S e n S – K i n d e r o p v a n G h e t l i e v e r d J e

Onze prikkel: “Sommige leerlingen zijn tie-

nermoeders die werk en opleiding moeten

combineren.”

Ons project: “Tienerouders volgen les

terwijl hun kindje in de kinderopvang zit. Zo

erkennen en steunen we hen als leerling én

als ouder.”

Onze pluswaarde: “De leerlingen Kinderver-

zorging lopen stage in de kinderopvang.”

lIEF VOOR MUZIEK

l i e f v e r b e e c K – m u z i e K a t e l i e r w a r d d e b e e r

Onze prikkel: “We waren op zoek naar een

andere locatie. Borgerhout was een bewuste

keuze. We wilden tonen dat het hier niet zo

erg was als de kranten schreven. Ons eerste

telefonische contact met de school was:

‘Van harte welkom’. Niet te onderschatten.”

Ons project: “In de late namiddag wordt

de beroepsschool een muziekschool. Via

muziek kun je communiceren, ook al spreek

je een andere taal. Leuk: we hebben steeds

meer leerlingen uit andere culturen.”

Onze pluswaarde: “De gebouwen staan niet

leeg na de schooluren. Er komt diversiteit op

school omdat we de blanke middenklasse

binnenhalen. En er ontstaat een mooie

mengvorm van muziekculturen. Zo hebben

we zanggroepen met alleen maar allochto-

nen die Vlaamse liederen zingen. Maar dan

op hun hoogsteigen manier.”

KlAAR VOOR DE START

J o a n n a v a n r e G e n m o r t e l – t a t l i n v z w

Onze prikkel: “We willen kansengroepen

klaarstomen voor de arbeidsmarkt, én Het

Keerpunt heeft werkkrachten nodig.”

Ons project: “Wij doen aan sociale te-

werkstelling. Wie nog niet klaar is voor de

reguliere arbeidsmarkt, schakelen we in de

school in: onderhoudsploeg, onthaal ...”

Onze pluswaarde: “Mensen voelen zich

gewaardeerd als een échte collega. En wie

hier goed presteert, stroomt makkelijker

door naar de arbeidsmarkt.”

4

5

3

i S o l d e d e J a e G h e r2

a n J a n S S e n S3

J o a n n a v a n r e G e n m o r t e l5

©

Lieven Van Assche


Nieuwe ICT-toepassingen kunnen jonge Kenianen uit de armoede trekken.

Maar kan het onderwijs daar voldoende toe bijdragen? Klasse trekt door

Kenia op zoek naar de kansen die computers bieden.

COMPUTERTAFEl ZONDER COMPUTER “If we could only have computer.” Martin Kamia Kaesha is directeur in de basisschool van Kajiado, op 50 kilometer van Nairobi. Hij laat ons het computerlokaal zien. Een mooie klas, met gloednieuwe tafels, maar er is geen computer te zien. “Er zijn twee computers in de hele school”, zegt Martin. “Die staan op het secretariaat. Een van de twee start niet meer op, de andere wordt af en toe gebruikt voor leerlingenadministratie.” Martin hoopt dat ons bezoek druk helpt te zetten op de ver-antwoordelijken om toch in computers te investeren. Maar een dag later neemt de regiocommissaris zijn hoop weg. Door de droogte is al het budget naar extra watervoorziening gegaan. En de echte prioriteit, waren dat niet de slaapzalen van de 300 internen? Die slapen in minder dan 150 bedden, in gebouwen die klaar lijken voor de sloop.

Leraren en leerlingen beseffen dat nieuwe computers de leerkansen ontzettend verhogen. In Kenia groeit een hele generatie jongeren op die wel degelijk vertrouwd is met de pc. Ze zitten elke dag op Facebook, hebben een moderne gsm waarop ze mobiel surfen en benutten de mogelijkheden van het web. Maar de kloof met de basisschool – tot 14 jaar in Kenia – is enorm. Daar ontbreken de middelen en de kennis om ICT te integreren in het leerproces.

“Moet je de beperkte middelen investeren in computers voor Kajiado?” vraagt Maaike Smulders van de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand (VVOB) zich af. Zij werkt aan ICT-integratie in het Keniaanse onderwijs. “Het is onbetaalbaar om elke school een goed uitgeruste computerklas te geven. Begin met een paar laptops

KlASSE IN KENIA

Surf uItDE SlUMS

en een beamer. En dan moet je leraren opleiden om daarmee te werken, je moet ervoor zorgen dat er een goede technische ondersteuning is, snel internet, software-updates …”

PROJECT: PROJECTOR

Het secundair onderwijs is er beter aan toe. We bezoeken een school op het eiland Lamu. Alle lokalen liggen er verouderd bij, elke bank draagt de spo-ren van generaties leerlingen. Hoewel surfen een lijdensweg is, is de compu-terklas perfect uitgerust. Hoe dat komt?

Toen in 1998 een aanslag gepleegd werd tegen de Amerikaanse ambassade in Nairobi, vluchtte een van de daders naar Lamu. Om sympathie te winnen en zo het terrorisme en het funda-mentalisme te bestrijden, investeerden de Amerikanen in een nieuwe computerklas.

Hyldred Ameka Omewayd is leraar informatica in Our Lady of Fatima, een school in Nairobi. Hij relativeert de computer-kennis van de leerlingen. “Ze zijn vertrouwd met Google en Facebook, maar dat is nog iets anders dan ICT-vaardig zijn. We moeten investeren in snel internet voor elke school. Leren zoeken op het net kan hier niet. Onze school heeft een breed-bandverbinding voor één computer.”

“In de klas zitten onze leerlingen per twee of drie aan een scherm”, zegt Hyldred. “Ik heb geen extra computers nodig, wel nieuwer materiaal of aangepaste software. We hebben cd-roms gekocht bij een lessenpakket Engels. Maar zonder projec-tor zijn we daar niets mee. Daarmee kunnen we de leerlingen


de mogelijkheden van het internet leren kennen. De syllabus van het ministerie focust op de kennis van Word, Excel, Access en Powerpoint. Maar de software is te nieuw om te draaien op die oude computers.”

Maaike Smulders bevestigt dat er kansen gemist worden: “Op het ministerie van Onderwijs liggen stapels software. Het ministerie verspreidt die pakketten niet, maar elke school mag de dozen gratis komen halen. Zo kunnen ze elke ICT-leraar ontmoeten en bijkomende informatie geven. Maar als je daar-voor dit reusachtige land moet doorkruisen, en je hebt alleen verouderde computers op school, dan blijf je gewoon thuis.”

MET DE BUS NAAR DE SlUMS Maaike neemt ons mee naar de Craft Silicon Foundation:

“Dit is een prachtinitiatief: een bus vol moderne computers rijdt langs de slop-penwijken. Jongeren leren er gedurende acht weken telkens een halve dag met een programma werken. Daarna krijgen ze een getuigschrift Word, Excel, Inter-net Explorer of Powerpoint. Het project

is gesponsord door een IT-bedrijf, maar ze willen steun van het ministerie om veel meer bussen naar de slums te krijgen. Dat is onbetaalbaar. De keuze voor het ministerie is ook moeilijk, want hoe wapen je de nieuwe generaties het best op vlak van ICT? Moet je iedereen zo snel mogelijk leren werken met de basisprogramma’s, of integreer je computers in elk leerproces zodat jongeren alle mogelijkheden leren kennen?”

Martin Ndegwa, coördinator van de computerbus, verdedigt zijn project: “Voor ons is het internet een buitenkans om Afrika uit de miserie te trekken. Deze jongeren wonen in Kibera, de grootste slum van Kenia, met een kwart miljoen inwoners op twee vierkante kilometer. De schoolse ICT-kennis, voor zover ze al kan onderwezen worden, helpt je niet verder om de kansen te grijpen die het internet biedt. Met deze bus geven wij enkel de basis mee en wekken de interesse.” Wanneer we uit de bus stappen, staan we weer met onze voeten tussen het

vuilnis van Kibera. Zou het web ook een sociaal vangnet kunnen zijn?

Ondertussen grijpen jonge Kenianen zelf hun kans. In vijf jaar tijd steeg het aantal gsm’s in Kenia van 15.000 naar 17,4 miljoen. De nieuwe generatie gebruikt de gsm om te betalen, te bankieren en voortdurend contact te hebben met hun sociale netwerken. Computerwizards creëren

applicaties op hun gsm die geld kunnen opbrengen. Martin: “Er is een grote vraag naar zulke jonge mensen die websites kunnen ontwikkelen. Met een minimum aan investeringen, veel creativiteit en wat kennis, bedenk je nieuwe toepassingen die tot in het Westen geld genereren. In die zin is er wel een kloof tussen die jongeren en ICT op school.” Dit zijn de nieuwe jonge helden van Kenia: ontsnapt aan de armoede, dankzij een gsm die mobiel kan surfen ...

Deze reportage kwam tot stand met de steun van VVOB - www.vvob.be

©

KLASSE


6556 kilometer. Dat is de afstand tussen Brussel en Nairobi. Maar die afstand is nauwelijks

voelbaar op www.6556.be. Daar ontdek je hoe jongeren in Kenia en in België denken over

relaties, gsm-gebruik, religie, de toekomst, veiligheid, hun lichaam ...

VVOB organiseert scholenbanden: scholen uit

Vlaanderen worden gekoppeld aan een school

in het Zuiden. De samenwerking kan verschil-

lende vormen aannemen. Van het uitwisselen van

knowhow over het sturen van foto’s en brieven

tot uitwisselingsprogramma’s voor leraren. Het

voornaamste doel is zeker niet om geld in te

zamelen, maar wel om informatie uit te wisselen

waar beide scholen wat aan hebben. Neem con-

tact op met VVOB als je zelf geïnteresseerd bent

om een scholenband op te zetten.

www.scholenbanden.be

Klasse bezocht vier scholen in Kenia die een

link hebben met een Vlaamse school. In beide

werelden gingen we op zoek naar de mening

van jongeren, leraren en kinderen. De site laat je

leerlingen (secundair) zoeken naar gelijkenissen

en verschillen. Ze ontdekken er ook hoe ze het

favoriete Keniaanse gerecht klaarmaken of hoe

jongens die amper twee jaar naar school gingen

toch vlot Engels spreken. In Maks! lezen ze nog

meer over de drempels waar het Zuiden voor

staat. Doe je er wat mee in je eigen klas?

www.6556.be

“Er zijn geen grenzen. Alles is mogelijk. Want mijn

vrijheid zit in mijn hoofd.” (Fatma, 16 jaar)

“Ik geloof niet in problemen. Ik geloof in

uitdagingen.” (Martin, directeur)

“De kennis is aanwezig in de leerlingen. Ik moet hun

alleen leren zien.” (Isidole, leraar, en zelf blind)

“Na ku pe nda.” (louisa leert je leerlingen ‘Ik hou

van jou’ zeggen)

www.6556.be

KlASSE IN KENIA

KLASSEDAG Eén man op de fotootjes is Xiancai (52). Tien jaar bracht hij in gevangenissen door. Tijdens dichte mist overviel hij chauffeurs. Het leven als soldaat had hem ontgoocheld. Van zijn vrouw met haar slechte karakter houdt hij niet. Het liefst zou hij drie minnaressen heb-ben. Dat is in zijn provincie geen probleem. Hij wil meer geld verdienen om zijn kinderen te laten studeren. Ze moeten werken aan hun grenzen en gebreken.

‘6 miljard mensen’ is een video tentoonstelling van fotograaf-ecoloog Yann Arthus-Bertrand (‘De aarde vanuit de hemel’). 6 reporters stelden 40 vragen aan 5600 mensen in 78 landen. De mensen zijn frontaal gefilmd. Hun gezichtsexpressie zuigt je mee in wat ze vertellen: een vrouw die de Holocaust overleefde, maar ook een Rwandees die met een machete honderd mensen doodde.

Leraren en één begeleidende persoon bezoeken de tentoonstelling gratis op zaterdag 18 december, woensdag 22 december, woensdag 29 december en zaterdag 8 januari. Andere begeleidende personen betalen 6 i.p.v. 10 euro. Inschrijven is verplicht en kan alleen via www.lerarenkaart.be/inschrijven.

6 miljard mensen - 17 december 2010 tot 3 april 2011 - Tour & Taxis - Havenlaan 86 c - 1000 Brussel - op wandelafstand van het station Brussel-Noord - op andere dagen betalen leraren 6 euro

JiJ en die 6 milJard anderen

zekerdoenActies voor actieve leraren

zekerdoen

zekerdoen


woensdag 1 december

Gekleurd verleden. familie in oorloG

VipDAG Oorlog dwingt tot keuzes: onderga je als gewone burger de oorlog of kies je stelling, voor of tegen de bezetter? Verhalen uit het najaar van 1944 geven een menselijk gelaat aan de historische veldslagen, cijfers en structuren achter de Tweede

Wereldoorlog. Waar? Kunsthal Sint-Pietersabdij - Sint-Pietersplein 9 - 9000 Gent Wanneer? 19 tot 22 uur Wie? Gratis voor leraren lager en secundair onderwijs, met partner Meer info: www4.gent.be/spa Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven

woensdag 1 december

Be a star

uittip Werp een blik over Brussel uit de hoogste bol van het Atomium. In de vier bollen die toegankelijk zijn voor het publiek bezoek je de tijdelijke tentoonstelling ‘Be a star. De sterren en het zonnestelsel’ of de permanente tentoonstelling over Expo 58.

Waar? Atomium - Atomiumsquare - 1020 Brussel Wanneer? 10 tot 17.30 uur Wie? Gratis voor leraren (enkel op deze lerarendag). Partners betalen het groepstarief (7 i.p.v. 11 euro). Meer info: www.atomium.be Inschrijven: hoeft niet

zaterdag 4 en zondag 5 december

tussen Hemel en Hel

infoDAG Hoe gingen de middeleeuwers om met de dood? Je komt het te weten tijdens een rondleiding of vrij bezoek aan de tentoonstelling ‘Tussen Hemel en Hel. Sterven in de Middeleeuwen’. Waar? Jubelparkmuseum KMKG - Jubelpark 10 - 1000 Brussel

Wanneer? 10 uur (zaterdag) - 10.30 uur (zondag) Wie? Vrij bezoek gratis voor leraren en kinderen tot en met 12 jaar. Jongeren van 13 tot 18 jaar betalen 5 euro. Partners 9 i.p.v. 10 euro. De rondleiding is voor iedereen betalend (3,50 euro). Na inschrijving betaal je het verschuldigde bedrag op voorhand via overschrijving. Meer info: www.kmkg.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven

woensdag 8 december

Be a star

zie woensdag 1 december

KAleNder lerAreNdAGeNCSI in de klas? Schrijf met je leerlingen in voor een workshop bio-informatica. Beheer het budget van die jongeren. Houd je het liever nostalgisch? Flits terug naar een kerstfeest anno 1900 in het Karrenmuseum. Kijk voor het recentste aanbod op www.lerarenkaart.be/inschrijven.

van maandag 13 tot vrijdag 17 december

mondriaan in turnHout

KLASSEDAG Na ontvangst met een drankje stelt het Kunstforum Würth zich voor en leidt een gids je door de actuele tentoonstelling ‘Abstracte Grafi ek’. Je ziet er werken van onder andere Max Bill en Piet Mondriaan. Waar? Onthaal Kunstforum Würth - Everdongenlaan 29 - 2300

Turnhout Wanneer? 10 tot 12 uur of 14 tot 16 uur Wie? Gratis voor leraren en hun gezin Meer info: www.wurth.be/html _ nl/kunst/index.htm Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven

woensdag 15 december

oorloG en klokken

infoDAG Na een rondleiding door het W.O. II-verzetsmuseum be-zoek je de elektronische beiaard. Waar? W.O. II-museum De Patrijs Haaltert - Koemeersstraat 13 - 9450 Denderhoutem Wanneer? Rondleidingen om 14 uur (museum) en 15.45 uur (beiaard) Wie? Gratis voor leraren lager en secundair onderwijs, met partner Inschrijven: [email protected] (vermeld je naam, adres, school, nummer van je lerarenkaart, telefoonnummer)


kunst in netWerk

infoDAG Laat je onderdompelen in de hedendaagse kunst. Na een geleid bezoek aan de tentoonstelling ‘Rafa the magician’ praat je bij koffi e en taart na over het educatieve aanbod voor scholen. Netwerk programmeert beeldende kunst, fi lm en concerten.

Waar? Netwerk - Centrum voor Hedendaagse Kunst Aalst - Houtkaai z/n - 9300 Aalst Wanneer? 14 tot 15.30 uur Wie? Gratis voor leraren en maximaal 2 eigen kinderen tussen 6 en 12 jaar. Partners betalen 7 euro. Meer info: www.netwerk-art.be Inschrijven: 053 70 97 73 (tussen 10 en 18 uur) of [email protected] (vermeld je contactgegevens en het nummer van je lerarenkaart)

©

www.atomium

.be - SABAM 2009 - DJ Sharko

© M

usée des Arts décoratifs, Parijs, legaat van mevrouw de barones

© Henri de Rotchild, 1927, inv. 25660 foto: Jean Tholance

zekerdoen


van zondag 26 tot en met donderdag 30 december 2010

en zondag 2 januari 2011

Winteravonden BokriJk

uittip Ontspan je tussen de drukke feestdagen. Eind december tovert het Openluchtmuseum Bokrijk zich om tot een winters wandelpark. De historische gebouwen en magische verlichting vormen het decor voor gezellige en sfeervolle wandelingen met het hele gezin.

Raak tegelijk in de ban van de nieuwe Ketnetserie ‘De 5e boog’. Muziek, hapjes en drankjes zorgen voor de gezellige Bokrijksfeer. Waar? Domein Bokrijk - Bokrijklaan 1 - 3600 Genk Wanneer? Vanaf 16 uur Wie? Gratis voor leraren, gezinsleden betalen het gewone tarief Meer info: www.bokrijk.be Inschrijven: hoeft niet


6 milJard mensen

Wanneer? 13.30, 14.30 en 15.30 uurzie zaterdag 18 december

zaterdag 8 januari

6 milJard mensen

Wanneer? 10.30, 11.30, 12.30, 13.30 of 14.30 uurzie zaterdag 18 december

zondag 9 januari

op de foto in knokke-Heist

infoDAG Je krijgt uitleg over Art Shock, de workshops in het kader van het fotofestival voor jongeren uit het tweede jaar secundair. De hoofdtechnicus van het cultureel centrum presenteert innovatieve technieken die tso-leerlin-gen betrekken bij het fotofestival. Waar? CC Knokke-Heist - Meerlaan 32 - 8300 Knokke-Heist Wanneer? 10.30 tot 15.30 uur Wie? Gratis voor leraren secundair (aso-tso), hoger, volwassenen- en deeltijds kunstonderwijs Meer info: www.ccknokke-heist.be - www.fotofestival.be Inschrijven: uitsluitend via 050 63 04 30 of [email protected] (vermeld je naam, adres en het nummer van je lerarenkaart)

woensdag 19 januari

Geld en Je leven

infoDAG Je bezoekt de kamers van twee tieners en een prille twinti-ger. Jij mag de budgetten beheren van de vrolijk shoppende Emma, de harde werker Mo en de sparende computerfreak Thomas. Je verdient, geeft uit, spaart en leent. Waar? Museum van de Nationale Bank van België - Wildewoudstraat 10 - 1000 Brussel Wanneer? Rondleidingen om 13, 14, 15 en 16 uur Wie? Gratis voor leraren secundair Meer info: www.nbbmuseum.be Inschrijven: uitsluitend via 02 221 22 06 of [email protected] (vermeld je naam, adres, het nummer van je leraren-kaart, naam en adres van je school, het uur van aankomst)

zaterdag 18 december

6 milJard mensen

KLASSEDAG Gewone en minder gewone mensen uit 78 landen spreken je op video toe over hun eerste herinnering, waarover ze als kind droomden, waarvan ze de slappe lach krijgen, waarom ze het laatst gehuild hebben, wat hen boos maakt. Leraren krijgen een pedagogisch dossier. Waar? Tour

& Taxis - Havenlaan 86 c - 1000 Brussel Wanneer? 10.30, 11.30, 12.30, 13.30 of 14.30 uur Wie? Gratis voor leraren en één begeleidende persoon, korting voor andere begeleidende personen. Meer info: www.6miljardmensen.be Inschrijven: uitsluitend via www.lerarenkaart.be/inschrijven

zondag 19 december

Winterfeest karrenmuseum

uittip Vier Kerstmis zoals honderd jaar geleden. Het mannenkoor Cantores brengt je in de stemming. In het koetshuis staat een grote kerststal. Kinderen vermaken zich met oude volksspelen en rond het vuur wordt er gebreid, gesponnen en zeis gehaard. Je keert

huiswaarts met een foto van jezelf in kledij van toen. Waar? Karrenmuseum - Moerkantsebaan 48 - 2910 Essen Wanneer? 11 tot 17 uur Wie? Voor iedereen gratis toegankelijk. Leraren laten op vertoon van hun lerarenkaart gratis een foto nemen van hun gezin in de stijl van 1900 (één foto per gezin en per lerarenkaart). Meer info: www.karrenmuseum.be Inschrijven: hoeft niet


Csi BruGGe

infoDAG Je leerlingen ontpoppen zich tot forensisch medewerker in een onderzoeksteam. Of voorspellen als geneticus erfelijke aandoeningen. Een workshop opent de wereld van de bio-informatica. Er is geen voorkennis vereist. Enkel een gezonde dosis interesse voor

wetenschappen en veel nieuwsgierigheid. Waar? Howest campus Rijselstraat - Rijselstraat 5 (vlakbij het station) - 8200 Brugge Wanneer? 14.30 tot 16 uur Wie? Gratis voor leraren derde graad secundair onderwijs. De organisator geeft voorrang aan leraren die inschrijven met (enkele van) hun leerlingen. Meer info: www.howest.be/bio-informatica Inschrijven: uitsluitend via [email protected] met als onderwerp ‘workshop Brugge’. Vermeld je naam, de school waar je lesgeeft en het aantal personen dat je wenst in te schrijven.

zekerdoen


de 40 reCHTeN VAN elKe JoNGere

DÁÁroM!Elke twintig seconden sterft een kind door gebrek aan zuiver water, sanitaire voorzieningen of hygiëne. Een kind op de twee heeft geen toegang tot een toilet. Vandaag sterven 22.000 kinderen jonger dan vijf jaar aan voorkombare ziekten. (En ook gisteren, morgen en over morgen.) In België leeft een kind op de vijf met een verhoogd armoede risico. Daarmee scoort België het vijfde slechtste resultaat van Europa. Het Kinderrechtenverdrag is 21 jaar oud en nog steeds zijn er kinderen die niet beschermd zijn, geen onderdak hebben, niet naar school kunnen, geen identiteit hebben. In de wereld, in België.

trEK AAnDACHt!Tijd voor een ander plaatje. Vervang op dé kinderdag bij uitstek, 6 decem-ber (of op een andere dag, uiterlijk op 20 december), de schoolbel door het Kinderrechtenlied van Dimitri Leue. Alle scholen kregen de cd van dit lied samen met een brief van de minister. De scholen die meedoen aan deze actie melden zich bij Unicef België ([email protected]).

BELoof!Kun jij vijf kinderrechten opsommen? Kunnen je leerlingen dat? De Kinderrechtswinkel heeft een kinderrechtenposter en een brochure over het kinderrechtenverdrag. Het kinderrechtencommissa-riaat heeft een jongeren jaarkrant voor het secundair onderwijs en een wblft?!-brochure over de rechten van jongeren. Distilleer uit dergelijke publicaties een leesbare versie van het verdrag. Veel van deze punten pas je zeker al toe. Maar je vindt ook punten waarop je school minder goed scoort. Werk dit jaar één concreet punt uit en ga minstens één engage-ment aan om kinderen/jongeren uit het zuiden te helpen.

Klasse geeft je een por om de kinderrechten in kleurrijke verf te zetten. Meer informatie vind je onder andere bij Childfocus, Unicef (www.unicef.be en www.unicefkids.be),Kinderen- en Jongerentelefoon Vlaanderen (www.kjt.org), het Kinderrechtencommissariaat (www.kinderrechten.be), het Kinderrechtenhuis (www.kinderrechtenhuis.be), de Kinderrechts winkel (www.kinderrechtswinkel.be - www.kinderrechteneducatie.be) en de Vlaamse Scholierenkoepel (www.vsknet.be). Vragen? Elke IJzerman van Unicef helpt je verder: [email protected].

BEZoEKt jouW KLAS 6 MiLjArD MEnSEn?

6 reporters trokken 5 jaar lang door 78 landen en fi lmden er 5600 mensen. Met 40 funda-mentele vragen ontdekten ze wat de 6 miljard aardbewoners van elkaar scheidt en wat hen bindt. De Braziliaanse visser, de Australische advocaat, de Duitse kunstenaar, de Afghaanse boer: ze vertelden wat ze van hun ouders leerden, welke beproevingen ze doorstonden, wat liefde voor hen betekent. De tentoonstel-ling komt van 17 december 2010 tot 3 april 2011 naar Tour & Taxis in Brussel (Havenlaan 86 c, op wandelafstand van het station Brussel-Noord).

Win Werk je met de klas rond kinderrechten? Stuur dan vóór 20 december een fi lmpje of een fotoreeks van je activiteiten naar [email protected]. Een loting bepaalt welke klassen gratis een bezoek mogen brengen aan de tentoonstelling ‘6 miljard mensen’.www.6miljardmensen.be - zie ook p. 33

zekerdoen


DoE!

Leerlingenparticipatie is een verhaal voor basis- en secundair onderwijs. Niet voor één speciale actie-dag, maar voor het hele schooljaar.

1. Lunch met de baas. De directeur eet elke week één keer in de refter, telkens aan een andere tafel. Hij luistert naar de leerlingen.

2. Bord schoonvegen? Handen wassen? Toilet? Vandaag bevindt de waterbron zich twee kilometer verder, in het cultureel centrum bij-voorbeeld. Leraren en leerlingen halen water in emmers. In Afrika is dat alle dagen zo.

3. Het Rode Kruis realiseert de basisbehoeften uit het Kinderrechtenverdrag voor 100.000 wezen van aidsouders in Afrika. Zoek in de actiegids op www.musicforlife.rodekruis.be wat je kunt doen.

4. Hang onverwacht aan de deur van elke klas de deurhanger van het Kinderrechtencommissariaat. Dat leidt tot een klasgesprek.

5. Speel ‘Poverty is not a game’, het spel op cd-rom dat iedere secundaire school (inclusief handboek) eind oktober toegezonden kreeg.

6. Bekende gezelschapsspelen als twister, kwartet, domino krijgen een kinderrechttint in de ‘Speel je recht’-koffer. Lagere scholen ontle-nen die één week gratis.

7. Zoek op www.kinderrechtswinkel.be inspiratie voor een kinderrechtenquiz.

Grootschalige en kleinschalige acties staan in de map ‘Oprechte deelneming’ (www.kinderrechten.be, werkmap leerlingenparticipatie). Daar bestel je ook de gratis deur-hangers. WaSH is een Unicef-campagne rond zuiver water. ‘Poverty is not a game’ gemist? Bestel een gratis exemplaar op www.ond.vlaanderen.be/publicaties (recente publica-ties). Informatie over de ‘Speel je recht’-koffer op www.kinderrechtswinkel.be

©

switn

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28

AD klasse oktober 2007.indd 1 04-10-2007 17:58:08

(advertentie)

zekerdoen


TiP&wiNVergelijk een sporterslijf met het lichaam van een bourgondiër, gluur achter de schermen van een bedrijf, doe wat aan je angsten en ... vind nog veel meer op www.klasse.be/leraren.

vanaF 8 jaar

SoS

DVD ‘Summer of Suspense’ (SOS) is een spannende jeugdfi lm over het meisje Nora, dat op een Noors vissers-eiland woont en een verlaten babyzeehond vindt. Ze verbergt het zeehondje voor de vissers, want zeehonden zijn gulzige

viseters. Als dan ’s nachts tijdens een storm ook nog eens verdachte pakjes in zee belanden, raakt Nora in een geweldig avontuur verzeild met zeehondenjagers en drugsmokkelaars.‘SOS’ (Arne Lindtner Naess) - verkrijgbaar op dvd - www.jekino.be

› extra: gratis lespakket op www.jekino.be/sos

Win: 10 x ‘SoS’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘SOS’) naar [email protected]

16-30 jaar

KArEL DE GrotEWEDStrijD Werk je met je leerlingen aan een project dat de verstand-houding binnen Europa verbetert? Zijn je studenten hoger onderwijs van plan een project te starten dat de Europese identiteit stimuleert? Onderling begrip en integratie van de Europese identiteit zijn de centrale thema’s van de ‘Europese Karel de Grote-prijs voor jongeren’. Projectvoorstellen dien je tegen 23 januari 2011 online in. De ‘Europese Karel de Grote-prijs voor jongeren’ is een initiatief van het Europees Parlement en de Stichting Internationale Karel de Grote-prijs Aken.www.europarl.be (‘Europese Karel de Grote-prijs voor jongeren’) - [email protected] - 02 284 11 72

Win: 5 x europese USB-stick - mail vóór 27 december (met onder-werp ‘USB-stick’) naar [email protected]

Kleuters

3 X KErStMiSprEntEnBoEK ‘Karel viert Kerstmis’ (Liesbet Slegers) is een feestelijk verhaal voor peuters en kleuters over lekker eten, lichtjes en toffe cadeautjes. Karel viert Kerstmis met zijn familie en het wordt heel gezellig!

‘Karel viert Kerstmis’ - 10,95 euro - www.clavisbooks.com

prEntEnBoEK Abel gaat op zoek naar de echte Kerstman, want hij wil hem later opvolgen. ‘De kleine helper van de Kerstman’ (Kathleen Amant) is een warm en knus voorleesverhaal over een jongetje dat de Kerstman te hulp schiet.

‘De kleine helper van de Kerstman’ - 14,95 euro - www.clavisbooks.com

poppEnSpEL ‘Hokus pokus appelmoes! De poppen aan het dansen’ (Eva Jans en Flora Mariën) kun je het hele schooljaar lang gebruiken. Het boek geeft je voor 30 momenten in het jaar evenveel poppenspelen voor kleuters (en ouder) met leuke verwerkingsvormen én ruimte voor je eigen creativiteit.‘Hokus pokus appelmoes’ - 16,95 euro - www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘Hokus pokus appelmoes’, 5 x ‘Karel viert Kerstmis’ en 5 x ‘De kleine helper van de Kerstman’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Hocus’ of ‘Karel’ of ‘Kleine helper’) naar [email protected]

vanaF 14 jaar

EuropA VErSuS MAroKKoEXpo Welk beeld heeft de Marokkaanse bevol-king van Europa? Hoe denken Europeanen over ‘de Marokkaan’? Waar ligt het verschil en vooral, wat zijn de gelijkenissen? Oude manuscripten en gravures, geografi sche kaarten, diplomatieke do-cumenten, foto’s, kostuums en kunstwerken illus-treren de knowhow van de Marokkaanse bevolking op commercieel en cultureel vlak.

‘Marokko & Europa. Zes eeuwen doorheen de blik van de andere’ - 27 januari tot 20 februari 2011 - Universiteit Antwerpen - Klooster van de Grauwzusters - Lange St.-Annastraat 7 - 2000 Antwerpen - www.maroceurope.org - voor iedereen gratis toegankelijk

WIN!

WIN!

WIN!

zekerdoen


alle scHolen

CrEAtiEVE CEntEnprojECtSuBSiDiE Wil je kans maken op maximum 1500 euro steun voor een creatief schoolproject? Bekijk met je schoolteam de

huidige stand van zaken op je school op cultuureducatief vlak. Maak een ‘dynamoPLAN’ op (zie onderstaande website). Na goedkeuring van je plan kun je gebruik maken van ‘dynamoOPWEG’ (gratis met De Lijn naar cultuurschakels) en ‘dynamoPROJECT’ (fi nanciële steun voor creatieve schoolprojecten).www.dynamo3.be

› Hoe? Aanvragen via de site tot uiterlijk 25 januari 2011

› extra: veel tips en praktijkvoorbeelden op de site

leraren secundair

GrAtiS proEfpAKKEttEnEDuCAtiEf pAKKEt Leraren Frans of geschiedenis kunnen een gratis proefpakket krijgen van nieuwe les-pakketten. Enige voorwaarde: surf naar de website van uitgeverij De Boeck, vul de mini-enquête in en kies je pakket. Voor Frans heb je de keuze uit ‘Futé 1’, ‘En Scène! 5’, ‘En Scène! 5T’ of ‘En Scène! 5T Handel’. Leraren geschiedenis kiezen uit ‘Pionier 1’,

‘Pionier 1 GO!’, ‘Pionier 2’ of ‘Pionier 2 GO!’. Wie deelneemt, maakt kans op een Bongobon.secundair.deboeck.com

› extra: schrijf je nu al in voor de voorstelling (met gratis proefpakketten) van ‘Futé 2’, ‘En Scène! 2’ en ‘En Scène! 2T’ (voorjaar 2011)

leraren lager onderwijs

AVi Voor GEVorDErDEnBoEK Waarom lijkt het nieuwe AVI-systeem zo complex? Hoe voer je het nieuwe systeem het beste in? Gooi je nu de bestaande leesboekjes gewoon weg? Het (nieuwe) AVI-systeem (‘Analyse van Individualiseringsvormen’) deelt teksten in naar moeilijkheidsgraad én bepaalt de lees-vaardigheid van je leerlingen. Het nieuwe systeem telt 12 niveaus (i.p.v. 9 vroeger) en is veel meer gebaseerd op het leesniveau van de (gemiddelde) leerling (i.p.v. louter op de

moeilijkheidsgraad van een tekst). In ‘AVI Binnenstebuiten’ analyseert on-derwijzer en klinisch ontwikkelingspsycholoog Lieven Coppens het nieuwe systeem en geeft antwoord op 24 veelgestelde vragen.‘AVI Binnenstebuiten’ - www.abimo.net

Win ‘aVI Binnenstebuiten’ - mail vóór 15 december (met onderwerp ‘FAQ AVI’) naar [email protected]

lager onderwijs

GEZonD EtEn En BEWEGEnEDuCAtiEf pAKKEt ‘Het land van Calcimus’ is een avontuurlijke ontdekkingstocht rond gezonde voeding. De bijbehorende website bundelt alle les- en spelmateriaal, achtergrondinformatie en extra ideeën en lestips om verder te werken rond gezonde voeding en beweging. De website is vernieuwd én uitgebreid met nieuw lesmateriaal.www.calcimus.be

secundair en Hoger onderwijs

LErEn En WErKEn in EuropA

ACtiE ‘Europass’ is een hulpmiddel waarmee je gemakkelijker in een an-der Europees land kunt leren of werken. Je kunt ‘Europass’ gebruiken als je solliciteert of als je zoekt naar een studie of opleiding, in Vlaanderen of elders in de Europese Unie. ‘Europass’ is een verzamelmap waarin je vijf documenten (Europass-CV, Europass-Taalpaspoort, Europass-Mobiliteit, Europass-Diplomasupplement en Europass-Certifi caatsupplement) kunt bewaren. Die documenten tonen wie je bent, waar je wat hebt geleerd, wat je kunt en ook in welk Europees land je al hebt gewerkt of gestudeerd.www.europass-vlaanderen.be - [email protected]

WIN!

zekerdoen


6-18 jaar

KoninGin pAoLAprijSprijZEn Goed nieuws voor pedagogische projecten: de Stichting Koningin Paola steunt dit jaar twéé creatieve projecten met de ‘Koningin Paolaprijs voor Onderwijs’. De ‘Prijs natuurwe-tenschappen, wiskunde en technologie: een sleutel voor onze toekomst’ bekroont een leraar (lager of secundair onderwijs) die een pedagogisch project bedacht rond wetenschappelijke vakken. De ‘Prijs buitenschoolse ondersteuning voor jongeren en hun school’ bekroont een persoon of vereniging die buitenschoolse activiteiten organiseert die een toegevoegde waarde creëren op het vlak van talentontwikkeling, de achter-stand op school wegwerken en de integratie, solidariteit en maatschappe-lijke betrokkenheid bevorderen. Voor beide prijzen zijn er drie laureaten per Gemeenschap. De prijzen bedragen 6500, 4000 en 2500 euro.www.paolaprijs.be

› Hoe? Stel je vóór 31 januari 2011 kandidaat met het offi ciële dossier (zie website)

11-15 jaar

AntWoorDEn Voor puBErSBroCHurE ‘Tag Boys! Tag Girls!’ is een nieuw magazine van Sensoa voor puberende tieners (derde graad lager onderwijs en eerste graad secundair). Geen educatieve brochure, wel een tijd-schrift met getuigenissen, chatgesprek-ken, quizjes en stellingen. Het blad is afgestemd op de leefwereld van de jon-geren en de manier waarop zij informatie verwerken. ‘Tag Boys! Tag Girls!’ spreekt taboedoorbrekend, geruststellend en herkenbaar over lichaamsveranderingen, zaadlozing, menstruatie, masturbatie,

verliefdheid, jaloezie. Het magazine is een dubbele publicatie die je kunt omdraaien: één kant op maat van meisjes, de andere voor jongens.Gratis bestellen via www.sensoa.be/shop

vanaF 10 jaar

onS BiZArrE BrEinBoEK ‘Iedereen is gek!’ is een grappig en leerrijk boek vol testjes, proefjes en weetjes over onze hersenen en hoe ze werken. Waar ko-men onze gedachten van-daan? Waarom zijn som-mige mensen geniaal en anderen niet? Waar komen emoties als angst, blijd-schap en woede vandaan? Jan Paul Schutten zocht de antwoorden en vertelt hoe je je hersenen kunt trainen om nog slimmer te worden en hoe je kunt ‘leren’ om vaker gelukkig te zijn.

‘Iedereen is gek!’ - 17,50 euro - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Iedereen is gek!’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Bizarre brein’) naar [email protected]

secundair onderwijs

StrEEKproDuCtEnEDuCAtiEf pAKKEt Grondwitloof, bloedworsten, kandijsuiker. Het Steunpunt Streekproducten van de VLAM (Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing) lanceert op zijn website een nieuw luik met lesmateriaal voor leraren en hippe opdrachten voor leerlingen. Vooral bedoeld voor bak-kerij-, beenhouwers- en hotelscholen, maar de recepten, weetjes en ge-schiedenis zijn leuk voor iedereen. De site start met de drie bovenstaande streekproducten, maar elk schooljaar komen er nieuwe thema’s bij.scholen.streekproduct.be - leraren vragen toegangscode via [email protected]

zeker

Goed nieuws voor pedagogische projecten: de Stichting

toekomst’ bekroont een leraar (lager of secundair onderwijs) die een

vanaF 4 jaar

MAMA MoE En DE KrAAiDVD De nieuwsgierige koe Mama Moe wil de wereld ontdekken, avonturen beleven, in bomen klimmen en een boomhut bouwen, fi etsen en schom-melen. Haar beste vriend Kraai snapt niet dat Mama Moe niet beseft dat ze een koe is. Koeien moeten niet fi etsen, ze moeten gras eten en dwaas in de wei voor zich uit staren! Toch moet Kraai toegeven dat je met die koe heel wat lol kunt beleven. Misschien is dat waar vriendschap om draait?‘Mama Moe en de Kraai’ (Igor Veyshtagin, naar de boeken van Jujja Wieslander & Sven Nordqvist) - verkrijgbaar op dvd - www.jekino.be

› extra: gratis lespakket op www.jekino.be/mamamoe

Win: 10 x ‘Mama Moe en de Kraai’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Mama Moe’) naar [email protected]

WIN!

WIN!

leraren wetenscHaPPen

DE MEnS VAnBinnEnEXpo - GrAtiS Je omgeving en je persoonlijke levensstijl hebben in-vloed op het verouderingsproces van je lichaam. Dat illustreert de tentoon-stelling Body Worlds, The Cycle of Life. Twintig ‘geplastineerde’ menselijke lichamen, tweehonderd preparaten en diverse organen tonen de levens-cyclus van verwekking tot dood. Wat zijn de gevolgen van artrose, kanker of een hersenbloeding? Vergelijk een sporterslijf met het lichaam van een bourgondiër.Body Worlds, The Cycle of Life (Gunther von Hagens) - tot 23 januari 2011 - LPII in Las Palmas - Wilhelminakade 326 - NL 3072 AR Rotterdam - gratis op vertoon van je lerarenkaart (je hoeft niet te reserveren), tickets voor partner en kinderen via www.bodyworlds.nl

Logeren in Rotterdam? Kan bij Stayokay (20 procent korting met lerarenkaart op logies en ontbijt voor leraar en partner) of op hotel via www.holidayline.be/klasse

© Body Worlds Gunther von Hagens

zekerdoen


16-18 jaar

ArtSEn ZonDEr VAKAntiEfiLMWEDStrijD Maak een promotiefi lmpje over Artsen Zonder Vakantie en win een optreden van twee Vlaamse sterren in je school. Artsen

Zonder Vakantie stuurt artsen en verpleegkundigen tijdens hun vakantie een paar weken naar Afrika om het lokale personeel op te leiden, samen ingrepen uit te voeren en hun kennis door te geven.Meer info en inschrijvingen via [email protected] of www.azv.be/clipcup

› Hoe? Na inschrijving krijg je het reglement - uit de inzendingen (fi lm-pjes of scenario’s) kiest de jury de vijf beste ideeën voor een (nieuwe) verfi lming door een professionele fi lmploeg - de nieuwe fi lmpjes gaan op www.azv.be, YouTube, GarageTV. De sitebezoekers kiezen de drie fi lmploegen die een optreden in hun school winnen.

vanaF 10 jaar

BEDrijf ACHtEr DE SCHErMEn

ACtiE De ‘Onderwijsvakmansroute’ is een unieke kans om met je leer-lingen een kijkje te nemen achter de schermen van een onderneming. Jongeren horen van de ondernemer zelf wat er in het bedrijf gebeurt én ontdekken dat een opleiding in elke tak van het onderwijs de deur openzet naar een interessante loopbaan.www.ondernemendeschool.be/onderwijsvakmansroute

› Hoe? De ‘Onderwijsvakmansroute’ vindt plaats op dinsdag 22 februari 2011 in kmo’s over heel Vlaanderen - inschrijven via de site

vanaF 14 jaar

DE VLinDErtHEoriEBoEK Lien en Linn, 16 en 17 jaar. Hartsvriendinnen, maar Linn is dood en Lien is opgenomen voor therapie in een ‘psycho-medisch centrum voor jongeren’. In fl ashbacks vertelt zij het verhaal van wat een lange, saaie zomer leek te wor-den, maar door een uit de hand gelopen weddenschap dramatisch eindigde. Een verhaal over vriendschap in haar mooie en minder mooie momenten.‘De vlindertheorie’ (Tine Bergen) - 14,95 euro - www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘De vlindertheorie’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Vlindertheorie’) naar [email protected]

WIN!

Kleuters

DE ArCHEoLooGprEntEnBoEK Wat doet een archeo-loog? Daarover vertelt auteur en illustra-tor Liesbet Slegers in ‘De archeoloog’, het nieuwste deel uit de ‘Beroepen’-reeks van uitgeverij Clavis. Een archeo-loog graaft spullen op. Diep in de aarde of op de bodem van de zee vindt zij (of hij) voorwerpen van heel lang geleden. Misschien zelfs wel een geraamte! Liesbet Slegers werkte voor dit deel

nauw samen met het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE).‘De archeoloog’ - 14,95 euro - www.clavisbooks.com - www.vioe.be

Win: 10 x ‘De archeoloog’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Archeoloog’) naar [email protected]

zekerdoen


vanaF 4 jaar

VAn DE KAt GEEn KWAADWEDStrijD Dino de kat leidt een dubbelleven. Overdag is ze bij Zoé, een zesjarig meisje, dochter van een politiecommissaris, gestopt met pra-ten bij de dood van haar vader. ‘s Nachts zit Dino op de daken met Nico, een inbreker. Op een nacht volgt Zoé Dino tot bij Nico, maar dan blijkt ze op het verkeerde moment op de verkeerde plaats te zijn. ‘Van de kat geen kwaad’ is een leuke, spannende animatiefi lm. Het Geluidshuis bracht een boel bekende Vlaamse stemmen samen voor de Nederlandstalige versie (o.a. Koen De Graeve en dochter Anna, Sien Eggers, Rick de Leeuw).‘Van de kat geen kwaad’ - 15 december in de bioscopen - www.bfdfi lm.com - www.vandekatgeenkwaad.com

Win: 5 duotickets voor deze fi lm - mail vóór 8 december (met onderwerp ‘Kat’) naar [email protected]

› extra: één klas wint een geleid bezoek aan de studio’s van Het Geluidshuis, inclusief een stemtest voor alle leerlingen - maak een foto met daarop al je leerlingen en zo veel mogelijk katten en stuur die met je al gegevens vóór 8 december naar kat@bfdfi lm.com - de origineelste foto wint

10-18 jaar

HEDEnDAAGSE DAnSVoorStELLinG ‘Dansers in opleiding 2010-2011’ is 75 minuten energieke dans door leerlingen ‘Dans - Hedendaagse dans’ van de!Kunsthumaniora Antwerpen. De docenten confronteren in deze voor-

stelling klassieke muziek met hedendaagse en elektronische muziek. Emotionaliteit en humor zijn nooit veraf in een samenspel van dans, thea-ter, vormgeving, muziek en licht. En je leerlingen mogen zelf meedansen!www.khadans.be - [email protected] - 0486 96 07 06

› Hoe? Er zijn voorstellingen op 4, 5, 6, 7 en 27 april 2011 in de!Kunsthumaniora en op 4 mei 2011, om 10.30 uur, in CC De Kern Wilrijk - tickets kosten 4 euro per leerling - eventueel kun je zelf een voorstelling organiseren in een theater in je buurt

› extra: Vóór de voorstelling kunnen je leerlingen een les klassieke of hedendaagse dans bijwonen of zelf een les hedendaagse dans krijgen - na de voorstelling is er een korte nabespreking

alle leraren

puur nAtuurDoCu - KortinG Trek de wijde natuur in vanuit je luie zetel. Met de BBC-reeks ‘Meet Your Planet’ duik je de Stille Oceaan in of verken je het Yellowstone National Park, een van de oudste en grootste natuurreservaten. Na de documentaires houden de Galapagoseilanden of de Grote Riftvallei voor jou niets meer geheim. Of ben je nog meer gefascineerd door onze verwanten de gorilla’s of het mys-terieuze fenomeen van ‘superzwermen’, waarbij dieren zich massaal organiseren? BBC Earth, zesdelige reeks ‘Meet Your Planet’: South Pacifi c, Super Swarms, The Great Rift, Yellowstone (beschikbaar vanaf begin decem-ber: Gorillas, Galapagos) - afzonderlijk verkrijgbaar op dvd of blu-ray

- tot 31 december krijg je als houder van de lerarenkaart een uitzonderlijke korting van 15 procent via www.proxis.be/lerarenkaart

alle leraren

ijSSCuLpturEnfEStiVALEXpo - KortinG Ga met de hele familie op ijsreis. Dertig professionele ijskunstenaars bezorgen je koude rillingen met hun wereldwonderen. De Unesco-lijst met de beroemdste cultuurmonumenten is hun inspiratie. Na de tocht kun je terecht aan de ijsbar voor een opkikker uit echte ijsglazen of kom je terug op temperatuur in de spiegeltent. IJssculpturenfestival Brugge - Stationsplein Brugge - van 26 november tot en met 16 januari 2011 - elke dag van 10 tot 19 uur - www.ijssculptuur.be - leraren krijgen op vertoon van hun lerarenkaart 4 euro korting op het normale toegangstarief en krijgen bij aankomst een gratis reisgids (maximaal 2 volwassenen per kaart, niet cumuleerbaar met andere kortingen)

zekerdoen

vanaF 4 jaar

VAn DE KAt GEEn KWAAD

WIN!

WIN!

zekerdoen


12-18 jaar

EurEKAS AWArDS

WEDStrijD Het project ‘Eurekas’ wil jongeren meer plezier doen krijgen in wetenschappelijke, technische en technologische vakken. De deelne-mers voeren een proef uit, plaatsen hun resultaten online en stellen die voor tijdens regionale voorrondes en (misschien) op de ‘Eurekas Awards’-fi naleronde. De wedstrijd stimuleert ook sociale vaardigheden als leider-schap, werken in team en probleemoplossend denken. Voortaan kun je trouwens kiezen: of je gaat voor een proef rond een zelfgekozen onderwerp of je gaat voor een proef rond het jaarthema ‘Gezondheid, wetenschap en technologie’. Ook nieuw is het ‘Startpakket’, een didactisch pakket voor leraren en leerlingen, met achtergrondinformatie over deelnemen aan ‘Eurekas’, extra info over de opdrachten rond het jaarthema en tips rond projectwerk.www.eurekas.be - [email protected]

› Hoe? Inschrijven via de website - tot 27 maart 2011 kun je je rapporten indienen - er zijn regionale voorrondes op 27 en 30 april, de grote fi nale vindt plaats op 28 mei in Technopolis

6-14 jaar

WaSHEDuCAtiEf pAKKEt De nieuwe campagne van Unicef draait helemaal rond ‘WaSH!’ (Water, Sanitaire voorzieningen en Hygiëne). Onder het motto ‘Elke druppel telt’ onderneemt Unicef actie tegen de verschrikkelijke kin-dersterfte: elke 20 seconden sterft een kind door gebrek aan zuiver water, sanitaire voorzieningen of hygiëne. Op de kinderwebsite van Unicef vind je gratis materiaal om de campagne tot leven te brengen in je klas: een peda-gogisch dossier met activiteiten- en informatiefi ches, een tentoonstellings-koffer, een educatieve dvd.www.unicefkids.be (‘Doe mee’ - ‘Elke druppel telt’)

› extra: je kunt ook gastlessen aanvragen of met het speciale ‘WaSH’-spel de kennis van je leerlingen over de waterproblematiek toetsen - meer info over het pedagogisch materiaal via 02 230 59 70 - Elke IJzerman - [email protected]

16-18 jaar

KLASSiEKErS in BEELDBoEK Vraag: hoe krijg je je leerlingen zover dat ze zich willen worstelen door een meesterwerk van 1500 pagina’s als Tolstojs ‘Oorlog en Vrede’? Antwoord: de gloednieuwe ‘Graphic Classic’-reeks. In deze van oorsprong Japanse reeks beeldromans verschijnen de volgende jaren tal van klassiekers uit de wereldliteratuur. De reeks is onlangs gelanceerd met de eerste twee titels: ‘Oorlog en Vrede’ en het eerste deel (van twee) van ‘Het Kapitaal’ (Marx). Later volgen nog ‘Les Misérables’ (Hugo), ‘Het ontstaan van de soor-ten’ (Darwin), ‘Faust’ (Goethe), ‘De goddelijke komedie’ (Dante) en vele anderen. De klassiekers in de ‘Graphic Classic’-reeks zijn een vereen-voudigde versie van het origineel, maar ook een antwoord op een boutade van Mark Twain: “A classic is something that everybody wants to have read and nobody wants to read”.‘Oorlog en Vrede’ & ‘Het Kapitaal I’ - elk 192 pagina’s - elk 18,50 euro - www.epo.be

Win: 3 x ‘oorlog en Vrede’ en 3 x ‘Het Kapitaal I’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Oorlog en Vrede’ of ‘Het Kapitaal’) naar [email protected]

› Speciale kortingactie: surf naar www.epo.be/klasse voor de speciale EPO-Klasse-actie en bestel de boeken aan 15 euro per exemplaar

10-12 jaar

WHiZZKiDSWEDStrijD Tot 15 januari 2011 kunnen klassen uit de derde graad lager onderwijs inschrijven voor ‘Whizzkids2011’. Deze ICT-wedstrijd bestaat uit vier voorrondes en een fi nale. Vier keer krijgt je klas een vragenreeks doorgestuurd, met daarbij telkens ook een deel van een grote praktische opdracht. De vier klassen die het best scoren op die voorrondes gaan naar een fi nale op 12 mei 2011 in Gent.www.ict4whizzkids.eu

› Hoe? Inschrijven via de site - daar vind je ook het reglement en enkele voorbeeldvragen

WIN!

zekerdoen


lager onderwijs

CHoCo DiSCoWEDStrijD 75 minuten pure show en entertainment, overgoten met een magisch sausje van overheerlijke chocolade. Dat is de ‘Choco Disco’, een muzikale show met talloze hits, spelletjes, special acts en lek-kere cadeautjes. In de hoofdrollen Eric Baranyanka, Anneke van Hooff en dj Michelangelo. De ‘Choco Disco’ is ondertussen uitgeroepen tot ‘Ambassadeur van chocoladestad Brugge’ door het ‘Gilde van de Brugse Chocolatiers’, het ‘Choco Laté Festival’ en het ‘Chocolademuseum Choco-Story’.Meer info via [email protected] - 016 29 75 32

Win: 3 scholen uit het lager onderwijs winnen een optreden van de ‘choco Disco’ - maak met je klas een fi lmpje van maximaal 3 mi-nuten waarin chocolade de hoofdrol speelt en stuur het vóór 15 januari 2011 (in mp3-formaat) naar [email protected]

10-12 jaar

tAnDpAStA in GuinnESS BooKrECorDpoGinG Staat op 28 febru-ari 2011 het grootste lab van Vlaanderen in Technopolis®? Jouw klas kan er mee voor zorgen. Onder leiding van de Amerikaanse

chemieprofessor Shakhashiri ontdekken leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar lager onderwijs hoe verrassend chemie is. De professor toont spectaculaire chemische reacties. De leerlingen maken zelf haargel, tand-pasta en een gsm-houder uit kunststof. Als 500 leerlingen slagen in deze opdracht, krijgt België een nieuwe stek in het Guinness Book of Records.Week van de chemie, 28 februari tot 4 maart 2011 - Met je klas deelnemen aan het ‘Grootste Labo’? Bel Technopolis® op 015 34 20 00 - www.iyc2011.be - Technopolis® - Technologielaan - 2800 Mechelen i.s.m. chemiefederatie Essenscia

vanaF 10 jaar

HiStoriSCHE AVonturEnroMAnSBoEK Spanning, mysterie, liefde, avontuur én ge-schiedenis troef in ‘In het spoor van de Rode Leeuw’ en het vervolg ‘In naam van de Vrijheid’, samen een grootscheeps historisch avonturenverhaal over Spanje en de Nieuwe Wereld, eind zestiende eeuw. Een verhaal over een strijd voor de vrijheid in een verscheurde wereld, met herkenbare personages en een correcte historische context. Een verhaal ook over vriendschap, dapperheid en jezelf ontdekken.‘Op het spoor van de Rode Leeuw’ & ‘In naam van de Vrijheid’ - Bert Kouwenberg & An van ‘t Oosten - 19,95 en 18,95 euro - www.davidsfonds.be

Win: 3 x beide boeken - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Rode Leeuw & Vrijheid’) naar [email protected]

› extra: op www.davidsfonds.be/teacher kun je een gratis lesbrief over beide boeken downloaden en op www.schrijfgenoten.nl vind je een site van beide auteurs over het lezen en schrijven van verhalen

basisscHool

EEn inDiAAn in jE KLASWorKSHop Frank Running Wolf neemt kinderen tot 12 jaar mee terug in de tijd, naar het Amerikaanse Wilde Westen, de prairie-indianen en hun boeiende cultuur. Samen zoeken ze een indiaanse naam voor elk kind. Running Wolf vertelt over de indiaanse levenswijze, via een maquette van een indiaans dorp en originele voorwerpen uit een verrassingskoffer. En onder begeleiding van een bizondrum oefent de groep een indianendans.Meer info en vooraf inschrijven via 011 34 80 02

› Hoe? De indianen-workshop vindt plaats in Merlijns Esoterisch Centrum - Dorpsstraat 38/3 in Hasselt (centrum), van 29 december tot 5 januari 2011 en van 13 tot 20 april 2011, telkens van 14 tot 16 uur - deelnemen kost 7,5 euro per kind

› extra: ‘Natives Inspiration’ is een kleinschalige tentoonstelling (met het materiaal van de workshops) in Merlijns Esoterisch Centrum, van 10 januari tot 31 augustus 2011 (gesloten van 14 tot 29 januari 2011 en op 13 en 20 april 2011) - toegangsticket kost 4 euro

alle leraren

MAAK ZELf jE DiGitALE BorDBoEK Digiborden vervangen meer en meer het klassieke schoolbord. De kost van een digibord kan echter oplopen tot 3000 euro. De oplossing: maak er zelf een. Als je over een beamer beschikt, steek je aan de hand van dit boek voor 15 tot 50 euro zelf een eenvoudig, maar volledig werkend elektronisch bord in elkaar. Je hebt geen praktische voorkennis nodig.‘Maak zelf je digitale bord’ – Geert Callebaut – 18 euro – www.acco.be

Win: 5 x ‘Maak zelf je digitale bord’ - mail vóór 18 december (met onderwerp ‘Digibord’) naar [email protected]

WIN!

WIN!

WIN!

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28


(advertentie)

zekerdoen


vanaF 14 jaar

BAnKSY En StrAAtKunSt

fiLM Voor de documentaire ‘Exit through the gift shop’ nam de mythische Britse ‘street artist’ Banksy voor het eerst plaats achter de camera. Het resultaat is een redelijk absurd verhaal over Banksy die een fi lm draait over de man die over hem een fi lm wil draaien. Ondertussen maak je wel uitge-breid kennis met ’s werelds bekendste graffi tikunstenaars én hun werk.‘Exit through the gift shop’ - 15 december in de bioscopen - www.bfdfi lm.com

Win: 5 duotickets voor deze fi lm - mail vóór 5 december (met onderwerp ‘Exit’) naar [email protected]

12-18 jaar

jAAr VAn DE CHEMiE

KLASuitStAp Hoe ageren bepaalde stoffen met elkaar? Op 1 en 2 maart 2011 voert een edutainer van Technopolis® verrassende proeven uit, samen met leerlingen van de eerste graad secundair. Op 3 maart trakteert de Amerikaanse professor Shakhashiri leerlingen van de tweede en derde graad secundair op een spectaculaire chemieshow. Wil je met je klas deelnemen aan Geniaal Chemicaal (eerste graad) of de chemieshow van professor Shakhashiri (tweede en derde graad)? Bel Technopolis® op 015 34 20 00 - www.iyc2011.be - Technopolis® - Technologielaan - 2800 Mechelen i.s.m. chemiefederatie Essenscia

alle leraren

EEn prijS VAn 60.000 EurooproEp Ken je iemand die zijn leven wijdt aan de opvoeding van kinderen en jongeren (tot 18 jaar)? Dan komt die in aanmerking voor de Prijs Filson Steers Mariman. Daarmee bekroont de Koning Boudewijnstichting iemand die zich professioneel of vrijwillig op een uitzonderlijke manier inzet voor de opvoeding van jongeren. De term ‘opvoeding’ mag je ruim

interpreteren. Die kan onder andere slaan op iemand die heel actief is in het jeugdwerk, een leraar die op een bijzondere manier vernieuwend werk verricht in het onderwijs, een theatermaker die jongeren inspireert met jeugdproducties. De kandidaten moeten afkomstig zijn uit of werken in de Vlaamse Gemeenschap. Kandidaturen dien je in tot 7 februari 2011.Kandidaatsformulier, selectiecriteria en reglement op www.kbs-frb.be of via 070 23 30 65

WinnEnDAnKZij DE niEuWSBriEf3468 leraren pakten met een speciale bon 20 procent korting bij e5 mode. Kathleen Luykx kreeg zomaar 250 euro shoppinggeld mee naar de Boekenbeurs. Honderden leraren gingen tijdens de herfstvakantie met hun kinderen ravotten in familiepark De Sierk. Iris Walgraeve won voor 100 euro fairtradeproducten om te delen met haar collega’s van de Middenschool K.A. Pottelberg in Kortrijk. Hoe zij dat extra aanbod kennen? Heel eenvoudig: het zijn lezers van de nieuwsbrieven van de lerarenkaart. Twee op de drie extra aanbiedingen van de lerarenkaart krijg je alleen op je bord als je de nieuwsbrieven leest.Neem een gratis abonnement via www.lerarenkaart.be (nieuwsbrief - intekenen).

WIN!

advNOT-10002717-95x270mm.indd 1 12-10-10 11:48

(advertentie)

zekerdoen

vanaF 9 jaar

nAAr MArS

EXpo - GrAtiS Is leven op Mars alleen een droom van sciencefi ction-junkies? Boek een trip naar de rode planeet en doorprik alle mysteries. Maak een wandeling langs multimedia en interactieve opstellingen. Volg de robots en de ruimtesondes die de planeet onderzoeken.Bestemming Mars - tot 20 maart 2011 - Museum voor Natuurwetenschappen - Vautierstraat 29 - 1000 Brussel - www.natuurwetenschappen.be - gratis op vertoon van je lerarenkaart

lager onderwijs

LESGEVEn oVEr DE pApErCLipEDuCAtiEf pAKKEt De eenvou-digste gebruiksvoorwerpen zoals een bril, een fi ets of zelfs een paperclip bieden ongekende mogelijkheden om te praten over techniek in je lessen. De lesmap ‘Impulsboek Techniek’ levert praktische ideeën en haalbare didactische suggesties en legt de link met andere leergebieden zoals Nederlands, wiskunde en wereld-oriëntatie. De twee lesmappen met telkens een vijftal identieke tech-

niekthema’s, maar met nieuwe invalshoeken hebben een duidelijke leerlijn. Ze zijn een praktische leidraad techniek voor de volledige lagere school.‘Impulsboek Techniek 1 en 2’ (Gaby Duyvejonck) - 65 euro per map - www.abimo.net

Win: ‘Impulsboek techniek’ voor je klas - mail al je gegevens en die van je klas vóór 15 december (met onderwerp ‘Impulsboek’) naar [email protected]

WIN!

zekerdoen


alle leraren

niEuWE KortinGEnVAnAf nu Loont HEt oM jE LErArEnKAArt tE tonEn Bij: BoEKEn: In den eenhoorn Brugge, Tamboek Aalst, Café Libro Westerlo, Book & co Geel, Boekenoase Blankenberge, bvba Meulenberg Aarschot, Erik Tonen Books Antwerpen, De 3 le-liën Antwerpen, Gonnissen Educational Books Tielt, Papierus Wuustwezel, Tse Tse Antwerpen, Writers United Willebroek fitnESS: alle vestigingen van Passage Fitness First, Catalpa Sport Lochristi - iCt: WE-IT Lille, Rhombus Kapellen, Eurosys in Hasselt, Houthalen, Genk en Neerpelt KopiËrEn: Printxpress Herentals optiEK: Geyskens Optiek Diest, Mattot Optiek Halle, Optiek Karine Meeuwen, Henckaerts Optics Kapellen, Optiek Oogstende Oostende, onlinewinkel Weblens.be SpEELGoED: Het huis van muis Kasterlee, Pepino Wommelgem, Suikerdraakje Liedekerke KLEDij: Carrouche Merksem, Björn Borg Store Brasschaat en Gent tijDSCHrift: Over Taal VAKAntiE: Zon en Zee Apart hotel Westende, Vakantiewoning Wibrin (Houffalize)Meer info op www.lerarenkaart.be (voordelen opzoeken - commerciële voordelen). Al wie recht heeft op de lerarenkaart 2011 vindt die bij het volgende nummer van Klasse. Je hoeft de kaart niet aan te vragen.

vanaF 10 jaar

MuSiC for LifE

ACtiE Wereldwijd verloren vijftien miljoen kinderen hun ouders aan aids. Ze blijven alleen achter en moeten zorgen voor eten, het huishouden, hun broers en zussen. Het Rode Kruis helpt jaarlijks 100.000 weeskinderen van aidsouders in zuidelijk Afrika. De opbrengst van Music for Life 2010 gaat naar die Rode-Kruisprojecten. Ideeën voor projecten in de actiegids op www.musicforlife.rodekruis.be - 015 44 34 12 - [email protected] - het glazen huis staat van 18 tot 24 december op de Groenplaats in Antwerpen

Win: 3 presentatoren in je klas of de kans om een profes-sioneel radiospotje te maken - download vóór 15 decem-ber het educatieve pakket van GREEN voor 10- tot 14-jarigen (www.antwerpen.be/musicforlife) en je maakt kans

vanaF 10 jaar

tHE WorLD of LuCAS CrAnACHEXpo - KortinG Lucas Cranach is een van de belangrijkste Europese schilders uit de zestiende eeuw. Hij was hofschilder en stond in contact met belangrijke fi guren als Martin Luther. ‘An Artist in the Age of Dürer, Titian and Metsys’ plaatst het oeuvre van deze Duitse renaissanceschilder in de sociale, culturele en artistieke context van zijn tijd. Vijftig zelden getoonde schilderijen, honderd et-sen, gravures en tekeningen tonen Cranachs verfi jnde, authentieke

kunst. Ze staan tegenover vijftig werken van tijdgenoten. An Artist in the Age of Dürer, Titian and Metsys - tot 23 januari 2011 - Paleis voor Schone Kunsten (Bozar) - Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel - www.bozar.be - met de lerarenkaart betaal je 5 i.p.v. 10 euro

14-18 jaar

GELuKZAKKEn

BorDSpEL Hoe raak je als jongere uit een hachelijke situatie? Hoe buig je pech om tot een geluksmoment? De Gelukzak, een bordspel voor 14- tot 18-jarigen, gaat uit van de positieve psychologie. De ‘Doe Iets!’-opdrachten stimuleren hun ondernemingszin. In de ‘Wat Nu?’-dilemma’s herkennen jongeren situaties uit hun leven. Door met elkaar in discussie te gaan, krijgen ze oplossingen aangereikt.25 euro - te koop in de webshop van www.inpetto-jeugddienst.be

©

Bob Van Mol

©

Human Bios Switzerland

WIN!

zekerdoen


HorIzontaal1 Periode noodgedwongen onderbroken om te werken - 8 Kleuteronderwijs - 9 Iemand die dieren knipt - 12 Durf - 13 Meteen - 14 Tennessee Higher Education Commission - 18 Hol (Engels) - 19 Eerste X Factor - 21 Honderd jaar - 22 Goedzak - 23 Land met als hoofdstad Bamako - 24 Vloeit spreekwoordelijk veel - 25 Weens psychiater - 28 Wapen van een wesp - 29 Onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers

VertIcaal1 Volwassenenonderwijs - 2 Kiloton - 3 Aids Referentie Laboratorium - 5 Muziekzender - 6 In dem (Duits) - 7 Lidwoord - 8 Voornaam van ‘Getemde Feeks’ - 10 Rendier met drankpro-bleem - 15 Vraagwoord - 16 Centrum voor Leren en Werken - 17 Wysiwyg (Afrikaans) - 20 De le (Frans) - 25 Autokenletters van Liechtenstein - 26 Nederlandse omroep - 27 Ja (Russisch)

KruiswoordrAAdsel

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10

11 12 13

14 15 16 17

18 19 20

21 22

23

24

25 26 27

28 29

Win!

FoTosPelNeem de eerste letter van wie of wat je op elke foto precies ziet. Samen vormen ze een vijfletterwoord. Daarmee kun je de kluis openen voor een reischeque van 250 euro. Je kunt een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline. Op www.klasse.be krijg je een extra

tip. Mail de oplossing (met als onderwerp ‘fotospel 210’) vóór 18 de-cember 2010 naar [email protected]. Liesbet Machtelinckx uit Gent is de november winnaar (‘Frans’). Prettige reis!

Los het kruiswoordraadsel op. Dat is meteen je eerste stap richting een reischeque van 250 euro. Daarmee kun je een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline. Mail de woorden achter verticaal 11 en 4 vóór 18 december (met vermelding ‘Kruiswoord 210’) naar [email protected]. Dirk Beijnsberger uit Bree is de novemberwinnaar (‘bosklassen’). Prettige reis!

pub.indd 2 17-09-2007 17:48:28


(advertentie)

alle leraren

50 jAAr GALEXpo - GrAtiS Gerard Alsteens wordt 70. En GAL wordt 50. Sinds 1960 schetst de politieke tekenaar z’n kritische mening over de actualiteit. Zo groeide GAL uit tot chroniqueur van 50 jaar Belgische én we-reldpolitiek. Humor en aanklacht liggen bij GAL vaak dicht bij elkaar. De grote retro-spectieve in het Bezoekerscentrum van het Vlaams Parlement is voor iedereen gratis toegankelijk. 9 december tot 22 december - De Loketten, bezoekerscentrum van het Vlaams Parlement - IJzerenkruisstraat 99 - 1000 Brussel - 10 tot 17 uur (behalve op zondag) - www.vlaamsparlement.be

Afgiftekantoor Gent X - Pnr: P004699Vlaams ministerie van Onderwijs en VormingRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België - Belgique

PB/PP3/9156

Klasse voor Leraren 210

Documents

Transcript of Klasse voor Leraren 210