Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.172 • Februari 2007 www.klasse.be

MISS ELLEN: «SCHWUNG IN DE WISKUNDELES»

Kennis en Kennis en vaardigheden: vaardigheden:

het debathet debat

Test je oren en kijkTest je oren en kijk

Scholen in IerlandScholen in Ierland

Koppels in onderwijsKoppels in onderwijs

Leren zonder leerplanLeren zonder leerplan

2 KLASSE NR.172

«Ik wil jongeren een cultuurshock geven»

IN DIT NUMMER

45

46 48

44

16TEST JE OREN

4 HET NIEUWS 17 ZEKER DOEN 40 LERARENKAART 52 DIALOOG

KELVIN ZET MUZIEK OP HET WAB

SCHOOL EN COMPUTER. U2? CUPIDO

IN DE LERARENKAMER

50VRIJE RUIMTE:

MAG ALLES?

©X

Ellen Geerts: «Ik weet nog niet hoe ik de leerling die me in de paasvakantie mag ver-gezellen zal selecteren. Misschien degene die de meeste wafels verkoopt voor het SOS-kin-derdorpproject. Veel kans dat het een jongen wordt, want onze technische school telt hoop en al tien meisjes. Ik hoop dat het een gast is die een cultuurshock ondergaat en die via het videodagboek dat we maken perfect aan zijn leeftijdsgenoten kan overmaken. Jongeren kunnen op een pakkende manier met elkaar communiceren over thema’s als armoede in de wereld, daar geloof ik heel sterk in.»Tom Barman met 0110, Studio Brussel met Music for life. Past jouw project in dat rijtje?Ellen Geerts: «Misschien wel, als je bedoelt dat er schwung in mag zitten. Vincent Kom-pany en Ronny Mosuse zijn ambassadeurs van

SOS-kinderdorpen. Mijn man is muzi-kant. Via hem heb ik Mosuse voor een miniconcert op school kun-nen strikken. Met het geld dat we inza-melen, steunen we de bouw van een technische school in Guinee Bissau. Niet enkel de kinderen van het SOS-kinderdorp maar ook de jongeren uit de wijde omgeving zullen van de school kunnen genieten.»

BOUW MEE MET ELLENEen technische school uit de grond stampen in Guinee Bissau. Voor dat project maakt Ellen Geerts heel haar school (het Sint-Lambertusinstituut in Heist-op-den-Berg) warm. Misschien ben jij nog op zoek om een concreet project te steunen met een solidariteitsactie op school. Wil je meebouwen met Ellen aan een school? Mail haar (ellen.geerts@sintlambertus.be) of bezoek haar website (www.ellengeerts.be). Klasse volgt de rest van het schooljaar deze actie via www.klasse.be Wie weet komen Ronny Mosuse en Ellen naar jullie school…

DE SCHOOLSTRAAT: SINT-AMANDSBERG

«Gelukkig noemen ze me niet miss Shampoo», lacht Ellen Geerts. De

lerares wiskunde en wetenschappen van het Sint-Lambertusinstituut in Heist-op-den-Berg kreeg vijfduizend euro voor haar verkiezing als Pantène ambassadrice. Met dat geld trekt ze naar een SOS-kinderdorp in Marokko. Eén leerling mag mee. Moet die Mis-terallures hebben?

17

ACTIE:

DE VLAAMSE ONDERWIJSDAGEN

KLASSE NR.172 3

Het boek is een succes en kost 14,90 euro (inclusief dvd!). In ‘Begrijp ik mijn kat?’ leer je kijken en luisteren naar je kat om haar «beter te begrijpen en inzicht te krijgen in haar werkelijke behoeften». Waar blijven de boekjes ‘Begrijp ik ... mijn partner, kinderen, leerlingen, ouders, collega’s, familie en buren?’. De eerste les zou daarin zonder twijfel zijn: zitten, tijd nemen, zwijgen, kijken en luisteren. Echt luisteren. Actief luisteren. Niet meteen klaar staan met een ik-verhaal («Ja, dat heb ik ook meegemaakt én nog straffer…»). Vorig jaar was de slogan van Boodschap Zonder Naam «Geef eens een compliment op een onverwacht moment». Dit jaar promoot de campagne actief luisteren. Daar worden we allemaal beter van. Maar weinigen willen of kunnen het. Omdat het woord luisteren bij het testpubliek al zoveel negatieve verbanden opriep, mocht het zelfs niet voorkomen in de slogan van de actie. Die luidt nu «Met je oren zie je meer». Het accent ligt daardoor bij de luisteraar, die zoveel verhalen, gevoelens en ervaringen krijgt als hij maar de moeite wil doen om echt te luisteren. Maar of we voor onze medemens even veel tijd willen nemen als voor onze kat?

Begrijp ik mijn kat?

1010 TE WEINIG KENNIS, TE WEINIG KENNIS, TE VEEL VAARDIGHEDEN? TE VEEL VAARDIGHEDEN?

Was je deel-name aan de

Pantène-wed-strijd een vlucht uit

het onderwijs?Ellen Geerts: «Ik ben altijd actief: zowel binnen als buiten de schoolmuren. Nog voor we ons dochtertje kregen, was ik backing vocaliste bij Helmut Lotti. Het gebeurde dat ik zondagnacht om halfzes terug-

kwam van een optreden in Duitsland en maandagochtend les moest geven. Spannende tijden maar niet lang te combineren. Toen onze Dante werd geboren, ben ik ermee gestopt. Bij deze verkiezing moest je vertellen welke droom je met vijfduizend euro wou realiseren. Het zal wel typisch zijn voor een leraar om niet aan zichzelf te denken.»Je geeft wiskunde en weten-schappen aan BSO-leerlingen in de eerste graad. Hoe motiveer je hen?Ellen Geerts: «Ze stellen inderdaad vaak de vraag: waarom moeten wij dat

kennen? Maar wanneer het over de voort-planting gaat, zijn ze minder kritisch. (lacht) Ik merk wel dat ze over het technische nog heel onwetend zijn. Jongens met eierstokken, volgens mijn leerlingen bestaat het. (lacht) Blijf ik deze job tot het eind van mijn car-rière doen? Ik weet het echt niet. Als leraar moet je met de veranderende mentaliteit van jongeren overweg kunnen. Kan je dat niet, dan stop je beter. Ik merk nu hoe veel jongeren zonder het te beseffen in extreme luxe leven: gsm, ipod, dure kleren. Tegelijk is er ook een groep die het niet breed heeft. Vorig jaar kwamen nog twee jongens me zeggen dat ze een klasuitstap niet konden betalen. Ik wil dat de ogen van jongeren open gaan voor de realiteit van minder fortuinlijke leeftijdsgenoten hier en elders in de wereld.»

Dit schooljaar staan op de cover van Klasse onderwijsmensen met een eerste-keergevoel. Deze maand: Ellen Geerts. Zij deed op haar dertigste mee aan de wed-strijd ‘Wie wordt Pantène Ambassadrice 2007?’ en won!

© LUC D

AELEMANS

4 KLASSE NR.172

Iedereen geteld?Begin februari tellen niet alleen leerlingen extra ijverig in alle Vlaamse scholen. Ook de directies en admi-nistratie zijn druk bezig met het tellen van leerlingen. Op basis van deze februaritelling krijgt een school werkingsmiddelen voor het volgende schooljaar.

«»

«De mooiste roeping op aarde

is verworden tot een tweede-

of derderangsberoepskeuze. Ik

geloof in de leerkracht, die zijn

pupillen respecteert en motiveert

door zelf het onderste uit de

kan te geven. Hij is de mentor

zonder poppollambities.»

Gerda Dendooven, schrijfster

euro per leerling in het eerste jaar van de tweede

graad krijgen scholen die een horecaopleiding aanbieden. De

studiekosten van 1387 leerlingen dalen met die maatregel.

© L

UC D

AELE

MAN

S

216216

Méér onderwijsnieuws? Abonneer je op de elektronische nieuwsbrief Lerarendirect of lees

het online op www.lerarendirect.be

10 STERREN

Veertien Vlaamse en drie Brusselse scholen worden proefpro-jecten ‘brede school’. De volgende drie jaar testen zij hoe scholen kunnen samenwerken met verenigingen of instellingen die bezig zijn met sport, jeugd, cultuur, milieu, welzijn.

De chemiesector zal bedrijfsbezoeken voor scholen organiseren en promotie voeren voor technische richtingen. Chemiebedrijven zullen stageplaatsen aanbieden aan leerlingen en leraren. Dat zijn enkele acties uit het convenant dat de Vlaamse Regering met de chemiesector afsloot.

Tijdens de periode januari-maart 2007 vinden in de vijf Vlaamse provincies studie-informatiedagen - SID-in’s - plaats voor laatstejaars secundair onderwijs. Het departement Onderwijs wil op die manier samen met de CLB’s de laatstejaars een verantwoorde studiekeuze helpen maken.

Elke secundaire school krijgt eind februari een dvd met ‘An inconvenient truth’, de klimaatfi lm van Al Gore. Via deze fi lm kunnen scholen leerlingen ervan bewust maken dat zuinig omspringen met energie belangrijk is.

Het budget voor energiebesparing in scholen stijgt volgend jaar van 10 naar 25 miljoen euro. Die middelen kan de school gebruiken voor energiezuinige verwarming en verlichting, isolatie, ramen met verbeterd dubbel glas en om zonneboilers en warmtepompen te installeren.

Sinds de invoering van de BAMA-structuur en het creditsysteem blijft het aantal studenten maar stijgen. Vergeleken met vorig jaar zijn er nu 1,67 % meer studenten, op 31 oktober 2001 waren er nog ruim 10 000 studenten minder.

Om misbruiken te vermijden zullen vanaf volgend academiejaar alle Chinese studenten die in Vlaanderen willen studeren gescreend worden door het Academisch Evaluatiecentrum van de Duitse ambassade in Peking.

Een algemeen rookverbod op Vlaamse scholen? Van onderwijs-minister Vandenbroucke mag het. In maart brengt de commissie Gezondheidsbevordering van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) daarover advies uit. Nu beslissen scholen zelf of ze al of niet het roken verbieden.

In vergelijking met 1 oktober 2005 is het aantal leerlingen in het gewoon onderwijs licht gedaald. In het buitengewoon onderwijs is er op alle niveaus een stijging. Dat blijkt uit de spoedtelling van het aantal ingeschreven leerlingen op 1 oktober 2006.

Duidelijker afspraken over beslissingen delegeren, meer vorming voor ambtenaren in stage en checklists om overheidsopdrachten toe te kennen. Onder andere deze maatregelen neemt het Mi-nisterie van Onderwijs na een interne audit naar aanleiding van een gerechtelijk onderzoek naar mogelijk frauduleuze praktijken op de afdeling Volwassenenonderwijs.

KLASSE NR.172 5

«We staan voor een creatieve crisis»Wat zou je als leraar eerst doen? Leerlingen de leerstof doen leren of leerlingen leren hoe ze de leerstof moeten leren. «De meeste leraren antwoorden het tweede, maar toch beginnen we al 150 jaar met het eerste», zegt de Britse psycholoog Tony Buzan, de goeroe van de ‘Mind map’. Zit het kennisprobleem al fout bij de start?

Wat houdt creatief denken in?Tony Buzan: «De snelheid waarmee je een oplossing vindt, gecombi-neerd met de originaliteit van de oplossing, het inzicht dat je hebt in het probleem, de verschillende perspectieven van waaruit je een probleem kan bekijken enz.»

We worden dus steeds minder creatief als we voor problemen staan.Tony Buzan: «Juist. Onze creativiteit neemt af met de leeftijd. Dat is op zich verontrustend maar nog veel verontrustender is dat leraren deze percentages bijna allemaal correct weten te voorspellen. We weten dus met zijn allen dat dit aan de gang is en doen er niets aan. En het is nog veel verontrustender als je weet dat over tien jaar zestig procent van alle jobs een hoge mate van creatief denken zullen vragen. Ik overdrijf niet als ik zeg dat we voor een wereldwijde creativiteitsramp staan. Er is in de vaklite-ratuur nog nooit zoveel geschreven over de behoefte aan creativiteit als vandaag.»

Hoe komt het dat we steeds minder creatief denken?Tony Buzan: «Daar-voor is de school mee verantwoordelijk. We geven les in oncreati-viteit. Tot nu toe zijn we altijd bezig geweest met wat we moeten leren, niet met hoe we moeten leren. Uit de neuropsy-chologie leren we dat onze hersenen tijdens het leren net-werken vormen. Als we

creatief denken leggen de hersenen veel meer netwerken aan dan als we passief kennis opslaan.»

Hoe kunnen we creatief denken en leren stimuleren?Tony Buzan: «Door leerlingen uit te dagen in de les. Creativiteit is de vaardigheid om gedachten te creëren, ze te verbinden met elkaar, om originele ideeën te vormen, om een gedicht, een vraagstuk of een natuurfenomeen zoals de bliksem vanuit verschillende perspectieven te bekijken en om, ten slotte, dit alles te verwerken en om te zetten in een presentatie, een schrijfopdracht, een knutselwerk… Als je leerlingen enkel je leerstof aanbrengt, zullen ze hooguit die leerstof leren. Als je ze leert hoe ze moeten leren en van leren kunnen houden, zullen ze elke leerstof leren.»

Hoeveel leerlingen weten een probleem creatief op te lossen?

kleuters 90-95 %

lagere school 70-75 %

secundaire school 40-50 %

hoger onderwijs 20-25 %

volwassenen minder dan 10 %

Op www.teachers.tv geeft de Britse psycholoog Tony Buzan, de goeroe van de ‘Mind map’, antwoord. (Utah-onderzoek e.d.)

6 KLASSE NR.172

DE VRAAG

Zijn doorlichtingsverslagen openbaar?Onlangs pakten Vlaamse kranten uit met de conclusies van de doorlichtingen van secundaire scholen die sinds 2000 bezoek kregen van de inspectie. Daarmee deden de kranten niks illegaals. Die doorlichtingsverslagen zijn niet geheim: iederéén kan ze opvragen. Vóór de publicatie kwam er overleg tussen de kranten en het departement Onderwijs aan te pas. Om de privacy van niemand te schenden citeren de kranten enkel uit het overzicht aan het einde van elk verslag. Ook al is een doorlichtingsverslag openbaar, toch is het niet in een stijl en taal geschreven voor een groot publiek. Het verslag is vooral bedoeld als een instrument voor de school die het kan aanwenden om haar eigen kwaliteitsontwikkeling te versterken. Het departement Onderwijs benadrukt ook dat een doorlichtingsverslag een tijdsgebonden relatief karakter heeft, sinds het bezoek van de inspectie kan er veel veranderd zijn.Onder andere door het initiatief van de kranten wil het department Onderwijs en het kabinet van minister Van-denbroucke nadenken over het spanningsveld tussen een kwaliteitszorgsysteem voor onderwijs en de openbaarheid van bestuur. De onderwijsinspectie en minister Vandenbroucke reageren gezamenlijk op het initiatief van de kranten: «Scholen moeten in de spiegel kijken, zichzelf beoordelen en daar conclusies uit trekken. Je kunt dat niet vragen aan scholen als je niet tegelijk kunt garanderen dat niet iedereen voortdurend meekijkt in die spiegel. Openbaarheid van bestuur mag niet zo ver gaan. We zullen dus een goed evenwicht moeten vinden tussen enerzijds de behoefte aan een informatierijke omgeving voor scholen met voldoende vertrouwelijkheid, en anderzijds een openbaarheid van bestuur en de zorg van de ouders om te kunnen kiezen op basis van adequate informatie.»

SCHUILEN OP HET TOILET?Leraren voelen zich thuis veiliger dan op school. Bij leerlingen maakt dat minder verschil: ze voelen zich op beide plekken bijna even veilig. Binnen de school zijn de verschillen groter. Leraren noemen daar als veiligste plek: hun toiletten. De leerlingen daarentegen noemen hun toiletten net de onveiligste plekken op school. Dat blijkt uit onderzoek in Nederland. Nochtans hoeven leraren geen angst te hebben voor de hygiëne van de toiletbril. Die is veel properder dan hun toetsenbord. Volgens de Amerikaanse onderzoeker Charles Gerba zitten er 620 000 bacteriën per vierkante centimeter op het toetsenbord van een leraar. De schoonste plek op school is de toiletbril. Allen daarheen?

ALARM

Spieken met gsm wordt onmogelijkSpieken met de gsm en fi lmpjes met ver-borgen camera’s maken in de klas wordt onmogelijk met de ‘Mobile Phone Detector’ van Mobysafe. Het Britse bedrijf biedt een apparaatje aan dat leraren waarschuwt wanneer leerlingen hun gsm gebruiken bij examens of toetsen. De leraar draagt het apparaatje (prijs: 145 euro, exclusief verzendkosten) bij zich en wanneer er in een straal van tien meter rondom hem in- of uitkomende signalen zijn, gaat er een alarm af. Volgens het bedrijf is het apparaat ook geschikt om verborgen draadloze camera’s te detecteren.Steeds meer jongeren spieken met behulp van hun gsm. Uit Nederlandse cijfers van 2005 blijkt dat 9 procent van de jongens en 3 procent van de meisjes van de hogere secundaire klassen wel eens hun mobieltje gebruiken om te spieken. In Engeland had 1 op 4 van de wegens fraude geschorste examenkandidaten zijn gsm gebruikt. Ook fi lmjes van blunderende leraren vinden alsmaar vaker hun weg naar YouTube. Wie zichzelf binnenkort geen dt-fouten op het bord wil zien maken op YouTube of het spieken met gsm wil bannen, kan surfen naar www.mobysafe.com

GOLFLENGTE

Dag van het Deeltijds KunstonderwijsMeer dan 160 000 jongeren vanaf zes jaar en volwassenen van alle leeftij-den volgen in het Deeltijds Kunstonderwijs een opleiding beeldende kunst, woord, dans of muziek. De ‘muziekacademie’ is veruit het populairste: de helft van de studenten in het DKO leert muziek maken. Op zaterdag 10 februari gooien de honderden ‘teken-, muziek- en dansacademies’ hun deuren open. Het thema is ‘Golfl engte’.Meer info: www.dagvanhetdko.be

KLASSE NR.172 7

Ministers Arena, Fonck en Eerdekens heb-ben een actieplan opgesteld om gezonde leefgewoonten bij de schoolgaande jeugd te promoten. Het keukenpersoneel van alle lagere en secundaire scholen krijgt een opleiding dieet- en voedingsleer. Die lessen zijn niet enkel theoretisch. Twintig restaurateurs uit Brussel en Wallonië geven onder het motto ‘A l’école du goût et des saveurs’ kookworkshops aan schoolkoks. Ze stellen recepten voor die voedingswaarde koppelen aan smaak. Ze geven ideeën om de schotels te presenteren. Ze introduceren exotische recepten, leren diverse kooktech-nieken aan en laten de schoolkoks nieuwe ingrediënten (zoals maniok) en alternatieve sauzen (op basis van yoghurt) ontdekken. Na de workshop krijgen de schoolkoks een receptenboek mee naar huis. Die geven dan aan de schoolkinderen hun passie voor smaak door om zo hun voedingsgewoonten te veranderen. «Zelf herinner ik me als kind maar al te goed de schoolkantines met hun weinig tot de verbeelding sprekende maaltij-den», zegt Yoth Andara, chef van restaurant Yoma in Brussel. «Als jonge vader vind ik het belangrijk om kinderen de eenvoudige, gezonde en smaakrijke voedingsmiddelen te laten herontdekken en smaken. Hen de impact te tonen van voeding op hun gezondheid. Maar vooral hen te laten delen in het plezier dat koken me zelf oplevert!» Daarnaast werkt Bioforum, de koepelor-ganisatie van de sector van de biologische landbouw in België, aan een charter en een

CHEZ DE BURENEEN BLIK ONDER DE TAALGRENS

VERENIGDE STATEN

Verveling doet jongeren stoppen met lerenRuim zes van de tien jongeren (16-25 j.) die de school of hogeschool verlaten zonder diploma, doen dat omdat ze niet meer gemotiveerd zijn om te leren. Een op drie haakt af omdat hij niet meer mee kan. Dat blijkt uit een onderzoek bij vijfhonderd Amerikaanse jongeren. «Het is dus niet omdat ze niet mee kun-nen», zegt John Bridgeland, co-auteur van het onderzoeksrapport. «De meeste van deze jongeren hebben wel degelijk de capaciteiten om te slagen, maar ze verliezen hun motivatie. Ze willen leraren die eisen stellen, die hen uitdagen en die hen boeiende opdrachten geven.» Volgens Bridgeland pleiten de onder-zoeksresultaten voor meer links tussen de leerstof en de job die jongeren ambiëren. Het probleem van dropout is een van de grootste onderwijsproblemen in de VS. Zes VS-staten overwegen de leerplicht op te trekken van zestien naar achttien jaar. In Vlaanderen verlaat 18 procent van de jongeren het secundair onderwijs zonder diploma. Vooral bij de overgang van het lager naar het secundair onderwijs daalt hun motivatie gevoelig.

AUSTRALIË

Broeikaseffect nefast voor leerlingenHet broeikaseffect zorgt in Australië niet enkel voor droogte, ook het onderwijs lijdt eronder. Onderzoekers van de Charles Sturt universiteit in New South Wales hebben een verband aangetoond tussen aanhoudende droogte en schoolresultaten. Veel kinde-ren komen uit een landbouwersgezin en delen in de stress van hun ouders, die hun oogsten zien mislukken. Daardoor leren ze minder en slechter. Doordat gezinnen uit de gebieden wegtrekken, verliezen ze vriendjes. Zij die verhuizen vallen vaak terug op (gebrekkig) thuisonderwijs. Anderen moeten deeltijds gaan werken om mee in het dagelijks onderhoud te voorzien. «Vooral jongens verlaten de school», schrijven de onderzoekers. Als oplossing suggereren zij de overheid om door de droogte getroffen gezinnen een subsidie te geven en extra begeleiding bij thuisonderwijs.

praktische gids om scholen te begeleiden naar een gezondere voeding. Vanaf januari 2007 kunnen scholen het gezondheidslabel ‘Mangerbouger’ krijgen. Dat toont aan dat de desbetreffende school inspanningen heeft geleverd om leerlingen gezonder te laten eten en meer te laten bewegen. Op www.mangerbouger.be vind je alvast enkele scholen die het plan concreet heb-ben ingevuld.

School van Zin en Smaak

Kennen leerlingen Al meer dan zeventig jaar lang

presteren leerlingen steeds beter op de standaard intelli-

gentietest. Gemiddeld stijgt de score jaarlijks met een half procent. De test peilt onder meer naar algemene ken-

nis, rekenvaardigheid, woordkennis, begrip van sociale situaties enz.In 2002 werd de test (de WISC, in wetenschappelijke taal), drastisch gemoderniseerd. Veel vragen sloten niet meer aan bij de samenleving van

vandaag - welk kind herkent nog een telefoon met draaischrijf? De norm werd ook verstrengd, want we zouden op de duur allemaal het IQ van een hoogbegaafde hebben.Intelligentie zegt niet alles over hoe

Uit Expeditie Robinson

8 KLASSE NR.172

leerlingen op school presteren, maar toch. Hoe past dit fenomeen in de discussie over kennis en vaardig-heden, die al enkele maanden heel wat lerarenkamers beroert? Is er een probleem met de schoolse kennis

van leerlingen of is er meer aan de hand? Klasse brengt de stemmen die nog niet aan het woord kwamen, de inspectie voorop.

n minder dan vroeger?

KLASSE NR.172 9

10 KLASSE NR.172

In het kennisdebat krijgen de eindtermen en leerplannen er op verschillende manieren van

langs. Te laks volgens de één, te strikt volgens de ander. Wat vindt de inspectie, die de leerplannen goedkeurt? Kristien Arnouts en Els Vermeire antwoorden. Wat stellen zij vast bij een doorlichting?

Het kennisdebat haalde plots alle media en de stem van de inspectie werd nergens gehoord. Maar u hebt het ongetwijfeld gevolgd.KRISTIEN ARNOUTS, INSPECTEUR-GENERAAL SECUNDAIR ONDERWIJS: «Ja, en ik vind het een goede discus-sie, maar ik heb de indruk dat er nogal wat misvattingen zijn over de begrippen kennis en vaardigheden. Sommigen bekijken kennis als pure reproductie van feiten zonder context. Dat is een heel enge visie: losse woordjes, formules of datums onthoud je op die manier misschien twee dagen en dan ben je ze weer kwijt. An-deren bekijken kennis als een ruimer pakket met daarbij inzicht, toepassen in complexere situaties enz. Maar dat is voor sommige anderen al een vaardigheid. Waar ligt dus de grens. Ten slotte zijn er leraren die vaardigheden gelijk stellen met wat je van nature kan of ‘vanzelf wel zal leren’: een koprol doen, een gedicht voordragen, een stoel in elkaar steken.»ELS VERMEIRE, COÖRDINEREND INSPECTEUR SECUNDAIR ONDERWIJS: «Door het debat toe te spitsen op kennis en vaardigheden reduceert men boven-dien de eindtermen en leerplannen tot twee componenten. Ze zijn nochtans veel rijker: een samenspel van kennis, vaardigheden, inzicht, attitudes, toepassingen, leren leren enz. Tijdens doorlichtingen valt op dat leraren vaak slecht op de hoogte zijn van wat er precies in de eindter-men en leerplannen staat. Er staat bijvoorbeeld nergens dat je geen geheugentraining meer mag doen of dat je niet meer mag ‘drillen’. Bovendien heeft nog geen enkele inspecteur gezegd dat je alle kennis moet schrappen uit je lessen ten voordelen van vaardigheden. Dat zou trouwens idioot zijn, want kennis en vaardigheden zijn geen of/of-verhaal.»De discussie lijkt vooral in het secundair onderwijs te zijn ontstaan. Zie je daar een directe aanleiding voor?KRISTIEN ARNOUTS: «De eindtermen hebben ervoor gezorgd dat leraren ruimer aandacht hebben voor andere zaken dan kennis. Dat merk je in de nieuwe didactieken, zoals begeleid zelfstandig leren, hoekenwerk, contractwerk… Maar in de tweede en derde graad van het (algemeen)

secundair onderwijs zijn de eindtermen nog maar recent ingevoerd. De zesdejaars hebben er dit jaar nog maar voor de eerste keer mee te maken. Dit betekent dat leraren secundair onderwijs nu pas met nieuwe leerplannen werken. Sommigen hebben daar last mee, bekijken dat zwart/wit, ridiculiseren de vaar-digheden. Het gekste is dat ze die in de praktijk zelfs misschien al aanbrengen. Kortom, we zien hier dezelfde emotionele oprispingen die we bij de invoering van de eindtermen in het basisonderwijs hebben meegemaakt.»Ook ouders mengen zich in het debat. In lezersbrieven en op internetfora zeggen ze dat zij vroeger meer moesten kennen dan hun kinderen.ELS VERMEIRE: «De meeste ouders zijn jaren uit het onderwijs geweest, worden er pas weer bij betrokken zodra ze kinderen hebben, en vergelijken dat onderwijs prompt met hun eigen ervaringen in de klas. Maar intussen is dat onderwijs wel geëvolueerd, aangepast aan de behoeften van arbeidsmarkt en samenleving, en dus gaat die vergelijking gewoon niet meer op. Als je naar de huisarts gaat, verwacht je toch ook niet de behandeling of medicijnen van twintig jaar geleden.»KRISTIEN ARNOUTS: «Ze gaan voorbij aan wat de leerlingen vandaag wél leren en vroeger niet: sociale vaardigheden, de enorme dosis zelfstandigheid, computerkennis…»ELS VERMEIRE: «Ik hoor veel simplismen, zoals de roep naar meer d- en dt-oefeningen om-dat de leerlingen nu slechter zouden spellen. Onderzoek heeft klaar en duidelijk bewezen dat leerlingen niet beter gaan spellen als ze daar meer tijd aan besteden met dictees en driloefeningen. Het is veel complexer dan dat. Ook de oprisping dat er geen grammatica of spelling meer voorkomt in leerplannen, is onzin.»KRISTIEN ARNOUTS: «Je moet bovendien kijken naar de geschiedenis van het onderwijs. We komen uit een systeem van leerplicht tot veertien en vervolgens zestien en achttien jaar. Leerlingen die niet mee konden, die niet genoeg kenden, liet men gewoon links liggen. Die verdwenen vroeg of laat toch uit het onderwijs. Er was bovendien al van in het eerste jaar een selectie: je ging Latijnse doen of Moderne, technisch of beroeps. Daardoor zijn veel kinderen kansen ontnomen. Leraren in de eerste graad zien nu een veel diverser publiek voor zich en moeten meer energie investeren om alle leerlingen mee te krijgen. Je zou dan inderdaad kunnen stellen dat die groep leerlingen minder kent dan vroeger. Maar als groep kennen de twaalfjarigen vandaag

«Leraren weten niet wat er in eindtermen en leer-plannen staat»

KLASSE NR.172 11

zeker meer dan die van vroeger.»Leraren Nederlands krijgen van colle-ga’s Latijn, Frans en Duits steeds meer de wind van voor, omdat de leerlingen niet meer weten wat een meewerkend voorwerp is.ELS VERMEIRE: «Ja, en de basisschool dreigt de kop van jut te worden omdat ze leerlingen onvoldoende zou voorbereiden op hun latere schoolloopbaan. Dat is onterecht. De basisschool moét niet voorbereiden op een studierichting, zoals Latijn of Wetenschappen. Ze heeft de plicht een brede basisvorming aan te bieden, kinderen te leren kiezen, ze warm te maken voor technologie enz. Ook dat schijnen leraren in het secundair onderwijs onvoldoende te weten.»KRISTIEN ARNOUTS: «Je kan jonge kinderen grammatica of woordenschat leren door veel te oefenen en te drillen, dat is waar. Maar als er elementen van de grammatica uit het basison-derwijs zijn verdwenen, dan is dat gebeurd op basis van recente inzichten in de ontwikkeling van kinderen. Heeft het zin een kind van acht veeleer abstracte zinsontleding of wiskunde in te prenten terwijl het er niet klaar voor is maar daar op veertienjarige leeftijd veel sneller mee weg kan? Laat leerlingen tot die leeftijd fouten maken, maar leg ze de leerstof wel goed uit zodra ze eraan toe zijn. Ik denk dat leraren niet altijd goed weten waarom leerstof in het derde of zesde leerjaar wel in een leerplan zit en andere niet. En dat veroorzaakt in deze discussie veel misverstanden, ook bij ouders.»Toch blijft de perceptie van veel leraren dat leerlingen minder kennen.KRISTIEN ARNOUTS: «Ze weten bijvoorbeeld niet meer waar het jaar 1302 voor staat. Maar kijk even verder. Als je een zaal vol vijftigers vraagt wat 1302 hen zegt, zullen ze ongetwijfeld weten dat het om de Guldensporenslag gaat. Maar wat weten ze nog meer daarover? Wie vocht tegen wie? Welke politieke gevolgen had de veldslag? Dat weten er allicht slechts enkelen. En kunnen die een PowerPointpre-sentatie maken?»Moeten we de klachten over verminderde kennis dan wegwuiven?KRISTIEN ARNOUTS: «Nee, we moeten ze ernstig

nemen. Maar zoek de oorzaken waar ze te vinden zijn. Niet elk schoolbeleid is bijvoorbeeld even alert, is zich even bewust van de vernieuwingen in onderwijs. Dat merken we in de nascholingen rond specifi eke eindtermen en polen: leraren blijken heel slecht geïnformeerd en stellen zich nodeloos afwachtend op. Te vaak nog staan ze in de kou en moeten ze vernieuwingen alleen uitvlooien. Bovendien is vernieuwen al lang geen eenmanszaak meer. Als leraar moet je vandaag echt wel rekening houden met wat leerlingen de voorbije jaren geleerd hebben. Je moet met je collega’s praten en informatie uitwisselen, anders loopt het mis. We merken dat tijdens doorlichtingen: leraar A vindt in zijn lessen een goed evenwicht tussen kennis en vaardigheden en laat beide op elkaar inspelen, leraar B is in de parallelklas enkel met kennisoverdracht of enkel met vaardigheden bezig. Resultaat: de leerlingen worden niet op dezelfde manier geëvalueerd en krijgen geen gelijkwaardige attesten. En het daaropvolgende jaar heeft leraar C een probleem, want zijn leerlingen hebben niet dezelfde bagage. Dit probleem komt nog steeds voor en het smeekt om een oplossing. Wat wij als inspectie nagaan is of geïntegreerd kennis- en vaardighedenonderwijs aanwezig is. Hier moet je als school echt een beleid rond voeren.»Volgens sommige leraren leeft deze discus-sie al jaren in de lerarenkamers.KRISTIEN ARNOUTS: «Ook de inspectie wordt er al veel langer mee geconfronteerd. Tijdens de doorlichting praten we met de vakgroe-pen. Tijdens het eerste gesprek voel je de weerstanden, als je over vaardigheden praat, maar aan het eind van de week, als leraren beter geïnformeerd zijn, nuanceren ze en zijn ze meer bereid om mee te werken. In die zin valt op dat het hele kennisdebat op gang is gebracht door een leraar wiens vak niet is doorgelicht.»Hoe moet het nu verder?ELS VERMEIRE: «We moeten langdurig commu-niceren, goed duidelijk maken wat de bedoe-ling van de eindtermen is en de leraar moet kansen krijgen om zich te professionaliseren, zodat hij de eindtermen begrijpt en correct inbedt in zijn lessen.»KRISTIEN ARNOUTS: «Bovendien moet het gepaste didactische materiaal er liggen. Daar knelt het schoentje. Vaardigheidsgericht lesgeven van-uit of in functie van kennis kan je enkel met aangepaste schoolboeken en materialen. Het traditionele schoolboek voldoet niet, leerlingen zijn met internet boeiender media gewoon... De druk op leraren om kwaliteit te brengen is daarom ook sterk toegenomen.»

Het probleem van kennisgebrek wordt ervaren op alle onderwijsniveaus (van basis-onderwijs tot en met universitair onderwijs). Dat blijkt ten overvloede uit e-mails die mij bereiken vanwege - jawel - leerlingen, ou-ders, leerkrachten, directeurs, pedagogische begeleiders en docenten. – Marc Hullebus

We zijn blij dat Marc Hullebus de kat de bel aangebonden heeft. Met een beetje ge-luk krijgen we in een derde ASO dan geen

vertalingen meer als: Is er nog melk? - C’est encore de vache? - Rita Dendooven

en Anouk Vergote

Alsof louter kennisonderwijs in Vlaande-ren uit het taalonderwijs verdwenen zou zijn. Het is er ondanks de eindtermen en nieuwe leerplannen nooit weggeweest. Nergens zoveel weerstand tegen vernieuwing als in het onderwijs! […] En dan nog durven van de daken schreeuwen dat er te weinig aan kennisOVERDRACHT wordt gedaan! Ga maar eens in de doorsnee klas kijken. Hoe zien de examenopdrachten er veelal uit? Wat wordt er in feite getest? ... – Nicole

Vlamingen hebben een fi kse ken-nisbagage, dat ervaar ik geregeld op de

werkvloer. Daar mis ik evenwel heel vaak de creativiteit, fl exibiliteit en communicativiteit van de Nederlander, op dat vlak denk ik dat

het Vlaamse vaardigheidsonderwijs best nog kan worden aangescherpt. Ik neem

liever een jonge kracht in dienst die durft te praten en vragen te stellen en uit zijn fouten

te leren, dan een die denkt dat hij alles weet, wat aanmorrelt en zich wegstopt achter zijn

eigen gelijk. Je kunt dit afdoen als Neder-lands geklets, maar we leiden vandaag wel

mensen op voor de 21ste eeuw en daarin is kennis heus niet meer voldoende. – Aad

Kok

Een lichaam bestaat (weliswaar grof uit-gedrukt) uit vlees en een skelet. In een taal is de woordenschat het vlees, de gram-matica het skelet. Als één van die twee elementen ontbreekt, bestaat er geen taal. Deze beide elementen dienen aangeleerd te worden (dus kennis) en pas daarna kan men die in vaardigheden gaan toepassen en inoefenen. Alleen maar vaardigheden is een lege doos. – Justine Claes

Ik wil niet terug naar ‘die goede oude tijd’ waar de meester op de kneukels mocht slaan als je babbelde in de klas. Het is voor

alle partijen aangenamer zoals de relatie tussen leerling en leerkracht nu bestaat.

Toch mag niet alles van vroeger als verwer-pelijk gezien worden: leerkrachten hadden

meer aanzien en hadden volgens mij zelf meer kennis die ze konden meegeven. Ik wil

bij deze toch alle leerkrachten bedan-ken die er nog elke dag met hart en ziel

voor gaan om onze kinderen de zo nodige basis aan te leren. – Jo Vandamme

«Waarom zou geheugentraining niet meer mogen?»

Els Vermeire en Kristien Arnouts: «Heeft het zin een kind van acht abstracte zins-ontleding of wiskunde in te prenten als het daar niet klaar voor is?»

12 KLASSE NR.172

«Leren is een totaalpakket. Wie hoort dat graag?»

De kennisdiscussie haalt alle media en leeft in elke lerarenkamer. Wie bekeek

ze al vanuit het standpunt van de leerlingen? Dertig jaar lang was Denijs Van Killegem (62) onderwij-zer en later godsdienstleraar in het technisch en beroepsonderwijs in het Gentse. Hij kijkt door de bril van Tom, Kenneth en Michaël.

DENIJS VAN KILLEGEM: «Tom was zeventien toen ik hem leerde kennen. Problemen thuis hadden hem naar de bakkerijafde-ling gemanoeuvreerd. Ik merkte dat hij geïnteresseerd was in lezen en in algemene vorming, en raadde hem aan het zevende jaar te volgen. Zijn liefde voor de studie groeide en hij deed er een zevende jaar technisch bovenop. Dat was een nieuw jaar met veel nadruk op vaardigheden. Voor Tom was het de redding, want hij had veel achterstand op te halen. Nadien is hij Rechten gaan studeren. Hij is nu advocaat.Kenneth was een zesdejaars in het athe-neum. Schoolmoe en boos om ‘de oeverloos saaie vakken’ van sommige collega’s. Op een dag vertelde ik met veel vuur over het boek ‘De Bron’ van James Michener, over opgravin-gen in Israel. Artefacten worden daarin levendige historische verhalen, met filmisch oog én wetenschappelijke details verteld. Kenneth raakte gefascineerd, vond zijn elan terug en studeert nu Geschiedenis aan de universiteit.Michaël zat net als Kenneth in het ASO, zijn resultaten waren matig. Op een dag toonde hij me de vele tekeningen van huizen en interieurs die hij schetste tijdens gelijkaardige ‘saaie lessen’. Je kan zo’n jongen dan zagerig en prekerig de les lezen, maar je kan ook zijn talent bewon-deren en bevestigen. Hij is nu burgerlijk ingenieur…»Wat wil je met deze verhalen bewij-zen?DENIJS VAN KILLEGEM: «Leren omvat een totaalpakket. In het hele debat dat nu loopt, valt de klemtoon veel te eenzijdig op kennis en interpreteert men kennis heel strikt. Ik lees weinig over motivatie en over waarden. Lesgeven heb je niet altijd in de hand en je kan het niet altijd afwegen in resultaten. Een goede toets bewijst niet dat een leerling de leerstof echt beheerst. Als leraar moet je de kennisbasis eerst zoeken. De leefwereld van de leerling is zo’n basis. Een leerling leert niet echt als de leerstof te ver van zijn bed staat. Kennis die niet wordt omgezet in vaardigheden is bovendien zinloos.»

Critici zullen zeggen: ‘Ja maar, die man geeft godsdienst, daar moeten leerlingen niets voor kennen.’Denijs Van Killegem: «Een geëngageerd godsdienstleraar geeft op zo’n manier les dat heel wat kennis en vaardigheden op filsofisch, sociaal en moreel vlak aan de oppervlakte komen. Het is echt een vak waarin alle mogelijke aspecten van leren aanwezig zijn. Vroeger moest je voor elk algemeen vak een papegaai zijn, alles draaide om de punten. We zijn geëvolueerd van een dogmatisch leren naar een meer ervaringsgericht leren. Jazeker, wij in onze tijd knikten en reproduceerden alles, maar geloofden we werkelijk wat er gezegd

werd? En weten we er nog zoveel van?»Sommigen roepen luidop om de ‘terugkeer’ naar kennisoverdracht.

DENIJS VAN KILLEGEM: «Dat is kennistriom-falisme, zoals met de toenemende roep om het uniform: leraren willen blijkbaar meer eenvormigheid, meer structuur. Dat is volgens mij een gemakkelijkheidsoplos-sing: niet vormen maar zekerheden zoeken. Leraren die goed bezig zijn, hebben dit niet nodig en zijn hier niet mee bezig. Is er bij leraren geen onmacht om te verande-ren? Dertig jaar geleden gaf mijn collega Nederlands een gedichtenanalyse van A. Van der Leeuw en de leerlingen moesten ook ‘Het Fregatschip Johanna-Maria’ le-zen. Welnu, dertig jaar later geeft hij nog altijd dezelfde les op dezelfde manier. Tja, dat gaat er natuurlijk steeds minder in bij leerlingen en dan zegt die leraar: ‘Ze ken-nen niets meer’.»Misschien willen leerlingen gewoon niet veel meer kennen. Of studeren.DENIJS VAN KILLEGEM: «Onzin. Leerlingen zijn warmer, opener, ontvankelijker en mondiger geworden. Daardoor leren ze meer, maar niet altijd wat wij als leraren willen. Als ze voelen dat je bereid bent ze te volgen en geboeid zijn, doen ze echt wel mee. Maar ze zijn kritischer en selectiever in wat ze willen kennen. De leraar is immers niet langer de enige kennisbron en zeker niet altijd de boeiendste. Sommige leraren willen grààg kritische leerlingen in plaats van ja-knikkers. Hoor je die klagen?»

«Vroeger moest je een papegaai zijn»

Denijs Van Killegem: «Goede punten bewijzen nog niet dat een leerling de leerstof echt beheerst.»

KLASSE NR.172 13

«60/40 IS GÉÉN WET»«De overheid eist nergens dat taalleraren 60 procent van hun lessen aan vaardigheden moeten besteden en 40 procent aan kennis. Ik vind het bovendien absoluut geen goede zaak dat kennis en vaardigheden als twee aparte componenten worden voorgesteld. In de discussie die daarover momenteel in alle media aan de gang is, neemt men soms eenzijdige standpunten in. Voor mij is dit geen ‘of/of’-verhaal maar een ‘en’-verhaal.» Zo reageert onderwijsminister Frank Vandenbroucke in klasse.vandaag op enkele misverstanden in het lopende kennisdebat. «Men stelt kennis te veel voor als ‘opgeslagen gegevens’. Kennis is ook inzicht: leerlingen moeten feiten kunnen combineren en meenemen buiten les en school. Die transfer is even hard nodig als de loutere opslag van kennis.»Lees de visie van de onderwijsminister op www.klasse.be

Kort en bondig. Het is gewoon een vaststelling dat het onderwijsniveau zien-derogen achteruitgaat. Kinderen in het tweede leerjaar kenden hun taalsystematiek vijftien jaar geleden ongeveer evengoed als hun collega’s die nu in het vijfde zitten. - E.K.

Ook ik (onderwijservaring van 23 jaar in 1 tot 6 BSO/TSO) merk dat leerlingen te weinig basiskennis hebben. Ze weten

over belangrijke essentiële, algemene en vakgebonden items te weinig. En daar zijn

onder andere de te lakse leerplannen en de regelgeving die directies onder druk zet,

de schuldige van. – P. Jacobs

Pedagogen zeggen al 200 jaar dat leer-lingen steeds dommer worden, tja, dit zal er dan nog wel bij kunnen, zeker? – Werner De Vijver

Bevraag de basis (leerkrachten en eventueel bedrijfsleven) in plaats om vanuit

een ivoren toren VOETEN en eindtermen te dicteren. Die willen zeker niet terug

naar een loutere kennisoverdracht, maar de balans tussen kennen en kunnen wordt nu wel enorm uit evenwicht gebracht. Kennis-

overdracht op een manier die aansluit bij de leefwereld van de jongeren, met integratie van ITC en die hen tegelijkertijd attitudes

voor hun beroepsleven bijbrengt, lukt echt wel. – An Cornelis

Ik sta in het Franstalig secundair onderwijs en daar gaat het niet veel beter. – Marc Gicquel

Vaardigheden en attitudes zijn uiter-aard belangrijk, maar de vraag is natuurlijk of men zonder diepgravende kennis vooruit

kan. En daarom is het nodig dat Vlaamse leerkrachten, ouders en politici niet voorbij-

gaan aan deze actie. - Bart Haers

In de hele discussie komen belangrijke factoren niet aan bod: de verschillen tus-sen scholen, de grote verschillen tussen leraren in hun kennis/toepassing van het leerplan (dat veel vrijheid laat aan leraren), de aansluiting of kloof tussen lager en secundair onderwijs, de misvatting dat het vak Nederlands de waterdrager van de klassieke en vreemde talen moet zijn (waarvan veel leraren liever niet willen dat er iets verandert), de wet van de inertie bij onderwijsvernieuwing enz. Op zich is deze hele discussie nuttig om de onderwijsgees-ten kritisch te houden, maar op dit moment vrezen wij dat ze vooral koren op de molen is van sommige behoudsgezinden in het onderwijs (het is opvallend hoe snel en massaal zij zich hebben gemengd in het debat). De effecten van het grotere accent op vaardigheden zijn nog onvoldoende zichtbaar/meetbaar om het neer te sabelen. – Vereniging voor het Onderwijs in het Nederlands

«KENNIS OF VAARDIG-HEDEN? ER IS EEN DERDE

KRACHT!»«In India was ik in een klas met één leraar en 170 leerlingen. Je kon er een speld horen vallen en de leraar… kon niet eens lezen of schrijven.» Op het congres Onderwijzers zijn Wonderwijzers in Antwerpen sprak de Schotse onder-wijsdeskundige prof. Bart McGettrick (University of Glasgow) over waarden-educatie. Hij verlegt de discussie: «De echte uitdagingen van ons onderwijs zijn niet kennis en vaardigheden, maar waarden.» Het volledige interview lees je op www.klasse.be.

14 KLASSE NR.172

«Onze hersenen willen méér dan kennis»

«Ons werkgeheugen kan zeven elementen aan en we hebben een

apart geheugen voor kennis en voor vaardigheden.» Dat zeggen neuropsy-chiater Evert Thiery en neuropsycho-loog Chris Anthonis. Zij behandelen vooral kinderen met dyslexie, ADHD, concentratiestoornissen e.d. Als universiteitsprofessor onderzoekt en schrijft Thiery over de relatie tussen de hersenen en gedrag, emotie, leren. Hoe kijkt een leer- en geheugenspecialist naar kennis en vaardigheden? Zeven dingen om te onthouden.

EVERT THIERY: «Kennis verwerven we met onze hersenen en de grootste rol is weggelegd voor ons geheugen. Daarmee leggen we informatie vast en roepen we ze op wanneer dat nodig is. Uit dit mechanisme ontstaat leren, creatief denken. Dit unieke proces stelt ons in staat toekomstgerichte mensen te worden. Het on-derscheidt ons van het dier, dat repetitief leeft. De lagere school reikt ons de basiswerktuigen aan om kennis te verwerven, het secundair onderwijs bouwt daarop voort. Zelf kan ons geheugen niets. Het is een bron, een middel om te leren en ons te ontwikkelen. Vandaag zijn neuropsychologen het erover eens dat we kennisverwerving holistisch moeten benaderen: àlle hersendelen zijn daarbij betrokken, ook al bestaan er specifi eke hersenstructuren voor specifi eke deeltaken. Als in de hersenen iets misloopt, ontstaan leer- of ontwikkelingsstoor-nissen of verworvenheidsstoornissen.»Hoe functioneert ons geheugen pre-cies?EVERT THIERY: «Met ons sensorisch geheugen pikken we informatie op: een woord, een klank, de foto van je kinderen, de klap op je hoofd. Dat galmt heel even na. Is die infor-matie zinvol, dan houdt ons werkgeheugen of kortetermijngeheugen ze vast en verwerkt ze. Ons werkgeheugen kan ongeveer zeven elementen aan: cijferreeksen, de woorden van een zin, posities op een schaakbord, delen van een schilderij. Dat cijfer zeven hanteren we

haast onbewust. Als ik je een schilderij toon en vraag ‘Is dit een Van Gogh?’, dan zullen je ogen een zevental elementen op het doek fi xeren voor je antwoordt. In taal is het net zo: de gemiddelde zin in een gesprek is zeven woorden lang (of veelvouden daarvan)… Het werkgeheugen versluist de informatie naar ons archiefgeheugen of langetermijngeheugen. Als we de informatie daaruit nodig hebben, schakelen we opnieuw ons werkgeheugen in. Dit hele mechanisme wordt gestuurd door ons prospectief geheugen, dat is de orkestmeester. En die ligt in de frontaalkwab of voorhoofds-kwab. Het ordent, selecteert en stuurt. Als mijn vrouw me ’s morgens vraagt om straks een brood mee te brengen, dan zorgt mijn prospectief geheugen ervoor dat ik dat doe. Als ik het niet vergeet tenminste…»Hebben we een apart geheugen voor kennis en voor vaardigheden?EVERT THIERY: «Ja, dat is met scantechnieken bewezen. Ons archiefgeheugen bestaat uit twee grote componenten. Er is het declaratief archief en er is het proceduraal archief. Laten we met het eerste beginnen: het declaratief archief slaat op wat we kennen en studeren. Het slaat die kennis op twee manieren op: ten eerste wat we expliciet leren en studeren (semantisch), ten tweede wat we leren uit ervaring (episodisch, autobiografi sch). Dan is er het proceduraal archief. Dat slaat op wat we kunnen, wat we al doende leren, zoals fi etsen. Hier bevinden we ons op het domein van de vaardigheden. Maar de twee hangen samen. Als ik je vraag om een artikel van enkele pagina’s een minuut lang te screenen, te kijken naar titels, tussentitels, foto’s enz., dan zal je er vlotter mee weg zijn als ik je vervolgens vraag het artikel grondig te lezen, te studeren dan als ik je meteen aan het studeren zet.»Staan ons kennis- en vaardigheidsgeheu-gen los van elkaar?EVERT THIERY: «Zeker niet. Al de geheugencom-ponenten die ik heb genoemd bevatten wel aparte netwerken in de hersenen, maar ze groeien naar elkaar toe. Daardoor wordt het geheel meer dan de som der delen. Je voelt me dus al komen: je kan niet op een eenzij-dige manier leren, zowel kennis als ervaring als vaardigheden zijn daarbij essentieel. Een voorbeeld: de kinderen gaan met de juf naar het bos en plukken bladeren. Hier zitten we op het ervaringsdomein (episodisch of au-tobiografi sch archiefgeheugen). Vervolgens vraagt de juf aan de kinderen om die blade-ren te rangschikken volgens vorm. Dat is het domein van de vaardigheden (proceduraal archiefgeheugen). Dan vertelt de juf over de verschillen tussen de bladeren. Het kennisniveau (semantisch declaratief archiefgeheugen of

kortweg semantisch archiefgeheugen). Bij elke stap in dit leerproces maken de hersenen van de kinderen sprongen en vormen ze nieuwe netwerken: dat is leren. Die stappen moeten we in het onderwijs herhalen en nog eens herhalen, want met één beurt voor elke ge-heugencomponent komen we er meestal niet. Herhalen leidt immers tot de onontbeerlijke automatisering van kennis en vaardigheden. Ik pleit dus voor een totaal leerproces waarin alle deelcomponenten van het geheugen worden aangesproken en waarin de stappen worden samengebracht.»

Wat is de beste methode om op die manier te leren?EVERT THIERY: «Die bestaat waarschijnlijk al tweedui-

zend jaar. Dat is de didactiek en daar weten leraren veel meer over. Over wat nu de beste didactiek is, vertrekken van theorie of vertrekken van toepassing, daar mag je over discussiëren, maar biologisch gezien zijn ze allebei even es-sentieel. Het kan ook afhangen van de context van het leren: Spaans leren in België doe je anders dan in Spanje; je leert anders fi etsen op je veertigste dan als je drie jaar oud bent; je leert anders individueel dan klassikaal. Ten slotte mag je als leraar niet voorbijgaan aan de verschillende leerstijlen die leerlingen hebben. Maar belangrijk is dat je fi naal alle stappen respecteert: alle componenten aan bod laten komen en ze doen interageren met elkaar. Je leert geen Spaans door enkel grammatica en woordenschat te leren, door enkel naar Spanje te gaan, door enkel Spaanse zinnen na te praten in het taallabo, door enkel een Assimil-cursus te volgen. Alles moet in het pakket zitten en voortdurend worden herhaald. Er bestaat géén absolute of eenzijdige leertechniek. Dat men in het lager onderwijs nu meer van ervaringen vertrekt, is prima, maar het hoeft niet voor elke vorm van leren. Dat er in het secundair onderwijs nog veel expliciete instructie is, is oké, maar ook impliciet leren hoort daar thuis. Denk maar aan de taakgerichte aanpak die vertrekt vanuit levensechte situaties. Impliciete kennis dient geëxpliciteerd of je houdt ze niet vast. Expliciete kennis moet je kunnen toepassen en in verband brengen met andere kennis of je hebt er niets aan.»Hoe bekijkt een neuropsychiater de dis-cussie waarin men opnieuw voor meer kennisonderwijs pleit?EVERT THIERY: «Ons onderwijs is veel te lang puur kennisgericht geweest. Daarmee bedoel ik dat het leren puur moest gebeuren via het declaratief archiefgeheugen. Leren uit ervaring en vaardigheden trainen, dat bleef minimaal. Er moest wel een reactie komen waarbij de nadruk op ervaringsgericht leren en vaardigheidtraining kwam te liggen. De jongste decennia zijn we

«Spaans leer je niet alleen door te praten»

Evert Thiery: «Ons onderwijs is veel te lang puur kennisgericht geweest.»

KLASSE NR.172 15

immers overspoeld met nieuwe technologie voor dagelijks gebruik: de video- en later de dvd-speler, de gsm, pc en internet, de gps… Mobiliteit en communicatie zijn sterk op de voorgrond gekomen. Om daarmee om te sprin-gen ontbraken ons de vereiste vaardigheden. Maar nu is er opnieuw een tegenbeweging: de technologie is er, we hebben geleerd er snel mee te werken, maar nu willen we weten wat erachter zit. We willen kénnen, kijk maar naar het grote succes van boekjes over gezondheid, televisieuitzendingen over heelkundige ingrepen enz. We willen niet enkel met een pc kunnen werken, maar hem ook begrijpen. Om het in geheugentermen uit te drukken: er is een hang naar het declaratieve in een wereld die proceduraal voortholt. Noem het een Hege-liaanse dialectiek waarbij we ons onderwijs steeds verbeteren. We mogen daarbij niet in uitersten vallen. Wie enkel pleit voor kennis, krijgt van mij een pleidooi voor vaardigheden te horen. Wie pleit voor vaardigheden, het omgekeerde.»De alarmkreet luidt dat kinderen en jongeren vandaag veel minder kennen dan vroeger.EVERT THIERY: «Het is best mogelijk dat de decla-ratieve kennis bij jongeren is afgenomen, maar hun procedurale kennis is enorm gestegen. Ze kennen minder maar kunnen veel meer. Van die procedurale kennis kunnen we in het onderwijs gebruik maken om meer declaratieve kennis op te bouwen. Vaardigheden afbouwen zou ik dus zeker niet doen.»Speelt hier geen generatiekloof? Je zou kunnen stellen dat de leraren die om meer kennis roepen dat doen omdat ze merken dat de traditionele kennisoverdracht ge-woon niet meer werkt.EVERT THIERY: «We komen uit een sterk declaratief kennisonderwijs dat is omgezwaaid naar meer vaardigheidstraining. Uit de huidige discussie moet iets nieuws groeien, daarom is het goed dat leraren opnieuw de andere pool zoeken. Maar de grootste valkuil is willen terugkeren naar onderwijs van twintig of dertig jaar ge-leden. Kennis werd toen te veel beschouwd als een unicum waaruit de vaardigheden wel logischerwijs zouden voortvloeien. Als dat al ooit zou gewerkt hebben, dan is de samen-leving daar vandaag veel te complex voor geworden. Daardoor zijn ook de kennis en de vaardigheden die we nodig hebben om te functioneren complexer dan dertig jaar geleden. Als we terugkeren, laten we dan terugkeren naar een intussen verrijkte vorm van kennis die interageert met vaardigheden. Onze hersenen, onze biologie eist dit. Geheugenonderzoek bewijst dat leren een totaalleren moet zijn, wil het een optimaal effect hebben. Wat in de mens zit, blijft er in zitten. De leraren moeten het er uithalen.»

Zelf ben ik 57 jaar en ben gedegouteerd uit het lager onderwijs gestapt. De helft van de leerstof die tegenwoordig wordt gegeven

rangschik ik onder het vak “bezigheids-therapiën”. Uitstapjes, computer’lessen’,

muzische vorming (waar niemand nog weet wat dit inhoudt), zeeklassen, de nieuwe

W.O. (een lachertje) ... Ik hou mijn hart vast wanneer de nieuwe methode Frans zal

worden ingevoerd. De leerkrachten die dat zullen moeten geven, wens ik veel moed en doorzettingsvermogen toe. Tijdens mijn 40-jarige carriëre heb ik per 10 jaar het niveau zien dalen. De goede elementen zitten wer-kelijk zeer veel met hun vingers te draaien

omdat de aangeboden leerstof te min is voor hen. Lang hebben we les gegeven aan de goede middelmaat. Dit is nu gezakt naar

de zwakke middelmaat. – Johnny

Mijn scenario:Stap 1. Alles wat die jongeren via TV en zelfs internet vernemen over politiek, economie enz. in die landen (en vooral over de onder-linge verhoudingen ervan) blijft oppervlak-kig en verward in hun geheugen.Stap 2. Het gemakkelijker manipuleren van jonge geesten met allerlei soorten bedoelingen, omdat de ontvanger ervan - hoe intelligent ook- de vereiste kritische ingesteldheid niet meer kán opbrengen bij gebrek aan die basiskennis.Stap 3. Merkwaardige ‘evolutie’ naar de alpha, beta, gamma mensen van ‘The Brave New World’. Als de gamma’s maar braaf hun dagelijkse dosis ‘zich zalig voelen’ krijgen, dan kan een elite ermee doen wat het wil. - anoniem

Het ervaringsgericht kleuteronder-wijs van Ferre Laevers was zeker een ver-rijking van onderwijsland. Vanaf de lagere

school moet geleidelijk meer gestructureerd worden en het ervaringsgerichte in balans gebracht worden met het gestructureerde.

Tenslotte bestaan er kinderen die meer baat hebben bij een ervaringsgerichte en anderen

bij een meer gestructureerde aanpak. Bij een polarisatie van beide benaderingen

heeft niemand meer baat. – Enigma

Dit kennisdebat is een gevaarlijke discussie: een correct en omzichtig geformuleerd antwoord vraagt minstens het volume van een boek, wat kennis is en wat vaardigheden zijn, moet duidelijk worden beschreven, een schietspel tussen voor- en tegenstanders moet worden vermeden. Maar laten we alstublieft niet alles over-boord gooien, omdat het zoveel makkelijker is om alles bij het oude te laten. Lesgeven aan 25 zwijgende leerlingen is gemakkelijk, maar de leerlingen en de leerkracht worden er geen stap slimmer van. - Frauke Pauwels

Jouw mening? Reageer op www.klasse.be

16 KLASSE NR.172

Amai, mijn oren!Vlamingen besteden gemiddeld twaalf uur per dag aan activiteiten

waarbij ze babbelen met anderen. Toch vindt een overtuigende meer-derheid van de vrouwen dat de mannen nooit naar hen luisteren. En

ook mannen voelen zich vaak verkeerd begrepen. Hoe zit dat bij jou? Duik in je buis van Eustachius en duid aan hoe jij reageert op de volgende situaties.

1. Een leerling zegt dat hij zijn huiswerk niet heeft gemaakt.a. Dat is sowieso nul.b. Ik spel hem/haar uitdrukkelijk de les.c. Ik informeer naar de reden.

2. Een jonge collega vraagt je lijkbleek of de leerlingen bij jou ook zo onrustig waren.a. Ik zeg haar dat ze wat meer op haar

strepen moet staan.b. Ik knoop een gesprek aan, want dit lijkt

op een hulpkreet.c. ‘Vreemd’, zeg je. ‘Ik heb daar toch geen

last van.’

3. Een leerling vraagt om een persoonlijk gesprek met jou.a. Je maakt vijf minuten vrij in de pauze,

bij de lerarenkamer.b. Je verwijst de leerling door naar de

vertrouwenspersoon op school.c. Je spreekt af na vier uur in de spreek-

kamer.

4. Tijdens de middagpauze vertelt een collega een leuke anekdote.a. Hoog tijd om de krant te lezen.b. Je luistert geamuseerd mee.c. Je maakt haar zinnen af en betrekt het

gesprek op je eigen kinderen.

5. Een leerling stelt een bizarre vraag in de klas.a. Je formuleert een dooddoener als ant-

woord.b. Je vraagt om even te herhalen, want je

hebt de vraag niet begrepen.c. Die is weer met mij aan het lachen.

6. Op de klassenraad komen enkele twijfelgevallen ter sprake.a. Ik neem actief deel, want zwakke resul-

taten verbergen vaak problemen.b. Het heeft weinig zin daarover te praten,

want leerlingen veranderen toch nooit.c. Ik spring effi ciënt om met mijn tijd en

corrigeer intussen mijn toetsen.

7. Ouders vertellen je op het oudercon-tact dat jouw vak vroeger nooit een probleem is geweest.a. Ik benadruk dat hun dochter zich moet

blijven inzetten voor mijn vak.b. Ik probeer uit te vissen waarom er nu

wel een probleem is.c. Ouders hoeven mij niet te vertellen hoe

ik les moet geven.

8. Je bent ziek en de directeur vraagt aan de telefoon wanneer je terugkomt.a. Ik vertel hem dat ik het doktersattest zo

vlug mogelijk opstuur.b. Zodra ik me beter voel, kom ik weer les

geven.c. Dat hij me liever eens vraagt hoe het

met mij is.

9. Een collega wijst je erop dat je idee van plastic bekers voor de feestmaaltijd milieuonvriendelijk is. a. Je probeert hem toch te overtuigen. Dat

scheelt een hoop afwas.b. Je doet gewoon je zin. Mijn idee, goed

idee.c. Goed gezien. Zo had je het nog niet

bekeken.

10. Je komt doodmoe thuis en je part-ner vraagt hoe het geweest is op school.

a. Ik reageer kort en vraag hoe zijn/haar dag is geweest.

b. Ik zeg dat ik mijn problemen op school liever niet meeneem naar huis.

c. Ik mompel ‘oké’ en vraag of het eten al klaar is.

Tel je scores op. 1. a = 1 b = 2 c = 3; 2. a = 2 b = 3 c = 1; 3. a = 2 b = 1 c = 3; 4. a = 1 b = 3 c = 2; 5. a = 2 b = 3 c = 1; 6. a = 3 b = 2 c = 1 7. a = 2 b = 3 c = 1; 8. a = 2 b = 3 c = 1 9. a = 2 b = 1 c = 3; 10. a = 3 b = 2 c = 1Meer dan 25 punten: Profi ciat! Jij bent één en al oor voor je leerlingen en collega’s. Tip: zeg zelf ook ’s wat!11 – 25 punten: Kan je dat nog eens herhalen, a.u.b.? Je hoort alles wat er gezegd wordt, maar luistert vaak maar met een half oor, waardoor je je gesprekspartner niet altijd even goed begrijpt. Tip: oorstokjes helpen.Minder dan 10 punten: Ben jij hardhorig of zo? Het lijkt alsof je nooit écht luistert naar wat een ander je vertelt. Tip: haal die banaan uit je oor!

Boodschap Zonder Naam roept alle Vlamin-gen op om beter te luisteren. De nieuwe campagne heet ‘Met je oren zie je meer’. Zie p. 25 in deze Klasse.

© CORBIS

➜ Wie wordt de leerkracht van het jaar? p. 23➜ Vlaamse primitieven: de mooiste duo’s p. 42➜ Je vippas voor het verboden rijk p. 43

De Vlaamse OnderwijsdagenKlasse actie:

18 KLASSE NR.172

Actie met Klasse

Vier topsprekers en een topkok- Op elke dag tijdens de Vlod kan je een sprekersprogramma volgen in vier zalen. Twee van de zalen staan in teken van de beursthema’s ‘gezonde voeding op school’ en ‘beweging, ergonomie op school’. Belgische topsprekers gidsen je gratis mee: prof. Greet Cardon (vakgroep bewegings- en sportwetenschappen, universiteit Gent) heeft het over sport en beweging op school, met tal van praktische tips en mogelijke aanpakken op school. Prof. Jan Seghers (Faculteit bewegings- en revalidatiewetenschappen, KULeuven) spreekt over ergonomie: de zware boekentas, het ontwerp van schoolmeubilair enz. Ook het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie (VIG) en de Vrije Centra voor Leerlingenbegeleiding in Vlaanderen (VCLB) nemen verschillende sessies voor hun rekening.- Tijdens de offi ciële opening van de Vlod geeft topkok Frank Fol een speech over ge-zonde voeding. Fol is expert in het creatief en gezond verwerken van groenten. Kinderen overtuigen van de lekkere smaak van groenten is voor hem een echte uitdaging. Hij staat ook in voor het aanbod op al de cateringpunten van de beurs.

Onderwijs op honderd poten De Vlod combineert een totaalvakbeurs voor onderwijs met de studiedagen Computers op School en Thuis (CST). In één grote expohal krijg je een staalkaart van al wat nuttig kan zijn voor jezelf, je klas, je school. Zet je schrap voor bijna tweehonderd stands vol infrastructuur (meubilair, sportmateriaal, speeltuigen, schoolborden), informatica (hard- en software), presentaties van musea en cultuur, recreatie, reisbestemmingen, alle mogelijke lesmateriaal en de nieuwste lespakketten. Daarnaast kan je demonstraties en workshops bijwonen over thema’s zoals zorg voor kleuters, hoogbegaafdheid, leren leren, andere godsdiensten en culturen, begeleid zelfstandig leren, gesprekken voeren met ouders, het schoolboek vroeger en nu, spelling, natuurwetenschappen enz. Som-mige workshops worden herhaald, andere niet. Stel je eigen programma samen via het complete aanbod op www.vlod.be.

Boekentas vol voordelen voor elke leraarElke leraar die zich via www.lerarenkaart.be voor een bezoek aan de Vlod inschrijft, ontvangt een gratis boekentas vol bonnen. Die kan je bij de standhouders inruilen voor nuttige extra’s, informatie en trial software. Als je wil, keer je met een volle boekentas terug naar huis. Bovendien kan elke leraar tijdens de beurs genieten van speciale Vlod-voordelen: gunsttarieven voor abonnementen op magazines, eenmalig verlaagde prijzen voor bepaalde producten e.d. In de loop van deze maand vind je een overzicht van alle voordelen op de website.

Met Klasse naar de Vlaamse & Zeeuwse OnderwijsdagenEen pedagogische studiedag op verplaatsing? Gratis nascholing over sport & beweging

op school, gezonde voeding, bewegen met peuters, leren lezen, kinderen met gedrags-stoornissen, pesten op school, structureel coöperatief leren? Of wil je een sneak preview van nieuwe schoolboeken, meubilair, bestemmingen voor een uitstap? Maak een lijstje van al wat je voor je school, klas of les zocht, zoekt of kwijt bent en breng het op 5, 6, 7 of 8 maart mee naar Flanders Expo in Gent. Dan vinden de Vlaamse & Zeeuwse Onderwijsdagen (Vlod) plaats, een bruisende beurs waar alle Vlaamse leraren gratis naartoe kunnen. De beurs onderging een facelift en dat zal je geweten hebben. Centraal staat ‘gezondheid op school’, maar verder bestrijkt de beurs alle thema’s waar je dagelijks mee te maken krijgt. Bovendien staat er voor elke leraar een verrassing klaar: een boekentas vol cadeaus voor alle leraren die vooraf inschrijven. Die kan je rustig met collega’s doorpluizen in de nieuwe lerarenlounge. Daarnaast kan je op hetzelfde moment en op dezelfde locatie deelnemen aan de studiedagen Computers op School en Thuis: meer dan honderd workshops met praktijkvoorbeelden voor en door de school. Die zijn niet gratis maar wel democratisch geprijsd. En er valt wat te winnen…

Gratis concert: Classics for KidsKom je op woensdag 7 maart naar de Vlod? Breng je gezin mee. Classics for Kids verzorgt na de middag een optreden met gekende liedjes en live band. Samen met leeftijdgenoten zingen en beleven kinderen een mix van klassieke en hedendaagse muziek. Classics for Kids is een sterk pedagogisch onderbouwd project dat de kinderen en jongeren op een actieve manier doet deelnemen aan concerten en workshops met akoestische instrumenten en zangwedstrijden.

Nieuw: met Klasse in de lerarenloungeIn het midden van de beurshal kan je met collega’s afzakken naar de grote nieuwe leraren-lounge. Een hapje, een drankje, even weg uit het beursgewoel. Je loopt er het risico op een gratis traktatie van een van onze redacteurs. Die willen je meteen vragen wat je van Klasse vindt en hoe het beter kan. Of ze strikken je voor een gewone babbel. Proost!

FOTO’S: VLOD

KLASSE NR.172 19

Legende: � = Algemeen � = Basisonderwijs � = Secundair onderwijs � = Hoger onderwijs � = Volwassenenonderwijs

Welkom in interland Tijdens de Vlod kan je deelnemen aan de studiedagen Computer op School en Thuis. Maak je op voor ruim honderd praktijkseminaries met een hoog praktijkgehalte: digitale schoolborden en leerplatforms, ICT en hoekenwerk, MS Vista en Offi ce 2007, digital storytelling, MyZone voor langdurig zieke kinderen, fotoshows maken, de Lesgene-rator, Hot Potatoes enz. Daarnaast vinden ook de fi nales plaats van de CST-wedstrijd Whizzkids 2007 over multimedia en internet voor leerlingen. CST heeft een aanbod voor elk onderwijsniveau en elke onderwijsvorm, en voor elke doelgroep: leraren, lectoren, ICT-coördinatoren, begeleiders, inspecteurs, studenten in de lerarenopleiding.Je kan naar liefst 85 voordrachten, gespreid over 7 zalen en gericht naar basis-, secundair-, hoger- en volwassenonderwijs. Wens je gebruikerservaringen te horen en uit te wisselen over ICT-implementatie in de school of in je vak, over weblogging en freeware voor kleuters of over elektronische leeromgevingen of open leercentra en nog veel meer, kom dan zeker langs!

Prijzen en wedstrijden- Op woensdagvoormiddag 7 maart betwisten twee keer vier klassen elkaar de fi nale van de CST Whizzkids 2007. Welke klas wint exclusieve schooluitstappen? Meer info: whizzkids2007@cst.be - www.cst.be/whizzkids2007 - Wie wordt ICT-school van het jaar? Wie wordt dé ICT-inspirator? En welke educatieve software en website kwamen er in 2006 het beste uit? Op woensdagavond 7 maart worden in Flanders Expo de CST-Awards 2007 uitgereikt. Nieuw is dat nu ook (ex-)studenten hoger onderwijs bekroond worden voor een actie of prestatie die ten goede kwam aan het ICT-gebruik. Je kan erbij zijn. Schrijf in via www.cst.be.

Hoe schrijf je in voor deze actie?- De Vlaamse & Zeeuwse Onderwijsdagen Toegang tot de Vlod is gratis, op voorwaarde dat je vooraf inschrijft via www.lerarenkaart.be. Daar vul je het elektronisch inschrijvingsformulier in. Je ontvangt vervolgens een per-soonlijke bevestiging via het e-mailadres dat je hebt ingegeven. Die mail leg je, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal (niet vergeten!). Je kan naar de Vlod zonder vooraf in te schrijven, maar dan betaal je 6 euro aan de kassa. - Computers op School en Thuis Inschrijven voor de CST-studiedagen doe je via www.cst.be. Je geeft er ook aan welke workshops je wil volgen. Deelnemen kost 15 euro (groepstarief 9 euro, studenten 5 euro). Wil je toch gratis deelnemen aan de CST-studiedagen? Probeer je geluk en win één van de 50 vrijkaarten via www.lerarenkaart.be.

Waar vind je meer informatie?Surf naar www.vlod.be (Vlaamse & Zeeuwse Onderwijsdagen) en/of www.cst.be (Computers op School en Thuis). Daar vind je voor beide studiedagen het volledige programma, achtergrondinformatie, een wegbeschrijving enz. Voor vragen of problemen kan je terecht op tel. 09 241 92 11. De Vlaamse & Zeeuwse Onderwijsdagen zijn een organisatie van Flanders Expo en Computers op School en Thuis (CST).

Dans op school‘Dansen als beroep’ is een energieke dansvoorstelling door leerlingen van ‘dé! Kunst-humaniora’ uit Antwerpen. De voorstelling brengt een confrontatie tussen klassieke

muziek en hedendaagse, elektronische muziek, in een samenspel van dans, theater, vormgeving, muziek en licht. De voorstelling duurt 75 minuten. Je leerlingen mogen meedansen en vertellen nadien kort hun indrukken.Je kan de voorstelling reserveren tussen 12 en 30 maart (in een theater van je keuze of in het HID Lier) en tussen 23 en 28 april (in HID Lier). Je betaalt 4 euro per leerling (in het HID Lier is de huur van de zaal in de prijs inbegrepen; in een andere zaal van je keuze, betaal je de extra kosten voor de huur zelf).www.khadans.be - guy.pauwels@khadans.be - tel. 0486 96 07 06

AuschwitzVan 2 tot 7 april kan je met Stichting Auschwitz op studiereis naar de kampsites van Auschwitz-Birkenau. Ter plekke neem je ook deel aan enkele seminaries, met ruime

gelegenheid tot debat en gesprekken met kampoverlevenden. Ten slotte is er ook een stadsbezoek aan Krakau.Deelnemen kost 500 euro, alles inbegrepen.info.nl@auschwitz.be - tel. 02 512 79 98 - snel inschrijven, het aantal plaatsen is beperkt

cursussen➜➜ Geweldloze communicatie in onderwijs en opvoeding: 20-23/2 in Jeugdher-berg ‘De Peerdevisser’, Oostduinkerke.

rob.daneels@scarlet.be - tel. 02 538 98 27 - mieke.feijtraij@telenet.be - tel. 050 67 52 06➜➜ 42ste Doordenkertje: Burgerschapsvorming en politieke waarden in het onderwijs: 14/3 in Gemeenschapsonderwijs, Alhambragebouw, Brussel.pbd.gemeenschapsonderwijs.net/aankondigingen/folder14032007.pdf - luc.vervloet@gemeenschapsonderwijs.be➜➜ ‘Elitescholen, gettoscholen…? Een zelfde kwaliteitsschool voor alle leerlingen: 3/3 in IHECS-hogeschool, Brussel.www.democratischeschool.org➜➜ Boeiende verhalen en scenario’s schrijven en analyseren: vanaf 3/2 in CC De Rinck, Anderlecht.www.vsa-fsa.org - info@vsa-fsa.org - tel. 016 29 95 93

➜➜ Nascholingen basisonderwijs: Basiscursus socio-emotionele begeleiding (vanaf 1/3); Begeleiding van én leiding geven aan allochtone leerlingen (vanaf 5/3);

Omgaan met hoogbegaafdheid (12/3).meer info (en nog véél meer cursussen) op www.ua.ac.be/cno - alle nascholingen vinden plaats in Antwerpen

➜➜ Studiedag Latijn en Grieks: Onderzoekscompetentie onder de loep: 7/2 in Atheneum Wispelberg, Gent.

Vereniging van Leerkrachten Oude Talen (Vlot) - www.vlot-vzw.be - joeri.facq@vlot-vzw.be - tel. 09 348 54 55 (buiten de schooluren)➜➜ Studiedagen Geschiedenis: On the reading of historical texts in history education - challenges and pitfalls (28/2); Film en holocaust - evoluties in de fi lmische omgang met de judeocide (24/4): in Erasmushuis, KULeuven.www.kuleuven.be/vsc - walter.smits@arts.kuleuven.be

➜➜ Congres Watersysteemkennis: Aquatische biodiversiteit (7/3 in Universiteit Gent) en Mogelijkheden voor ecologisch herstel van watersystemen (8/3 in KU-

Leuven).www.ua.ac.be/watersysteemkennis - secretariaatwsk@ua.ac.be

DÉ! KUNSTHUM

ANIORA

(advertentie)

➜

➜

KLASSE NR.172 21

Tweedekansonderwijs geeft nu ook vrijstellingen (19)

«Ik was gebuisd voor Engels en kreeg een C-attest», vertelt Pieter (19). «Dat was in mijn laatste jaar humane wetenschappen op het Koninklijk Atheneum in Grimbergen. Mijn jaar helemaal overdoen, dat zag ik echt niet zitten. Toen ik hoorde van tweedekansonderwijs waar je vrijstellingen kon krijgen, heb ik niet lang getwijfeld. Ik volg nu de module Engels op maandagnamiddag. De andere dagen van de week werk ik in promotieteams.» Setti (20) zit in een gelijkaardig schuitje als Pieter. Zij verliet haar school in Berchem zonder diploma. TKO Antwerpen biedt sinds 1 september als eerste en enige centrum voor tweedekansonderwijs opleidingen met vrijstellingen.meer info en andere schooltips op www.klasse.be

Gezocht➜➜ Een uitgever secundair onderwijs bij Uitgeverij Pelckmans.www.pelckmans.be - tel. 03 660 27 00

➜➜ Vrijwilligers voor taallessen en taalactiviteiten voor anderstalige kinderen en volwassenen (momenteel alleen lessen Nederlands). Wereld-Delen telt meer dan 250 cursisten op een twintigtal locaties in de provincie Antwerpen.users.pandora.be/pastonet/vzw/index.html - Wereld-Delen - Hugo Boen - tel. 03 385 19 67

Op de siertoerLeerlingen derde graad lager onderwijs krijgen op 22 mei opnieuw de kans een sierteeltbedrijf te bezoeken. Niet alleen krijg je er uitleg over serres

en (boom)kwekerijen, teelten, productieprocessen enz., je leerlingen mogen ook zelf de handen uit de mouwen steken. Deelnemen is gratis. Vooraf krijg je een uitgebreide infomap, met educatief lesmateriaal, posters en een ‘fungids’. Je leerlingen krijgen de dag zelf een kleine attentie mee. Een bezoek duurt twee uur (in voor- of namiddag).De actie ‘Op de Siertoer4Kids’ is een initiatief van VLAM en EROV - ruim vooraf inschrijven is aanbevolen.Meer info op www.opdesiertoer4kids.be - inschrijven via geert.deweerdt@oost-vlaanderen.be - tel. 09 267 86 16 - de coördinator van EROV zoekt een bedrijf in je buurt

Inspecteurs gezochtTot 7 maart kan je inschrijven voor een selectieproef voor een wervingsreserve van inspecteurs secundair onderwijs. De onderwijsinspectie zoekt kandidaten uit zowel

offi cieel als vrij onderwijs voor groep 1, subgroep A, basisvorming Nederlands, Ger-maanse talen, project algemene vakken; subgroep F, basisvorming Natuurwetenschappen, Fysica; subgroep G, basisvorming Wiskunde en subgroep I, basisvorming Biologie en Chemie. Voorts ook voor groep 3, subgroep Q studiegebieden Hout, Bouw, Decoratieve technieken, Riet- en Vlechtwerken en Plastische Kunsten.De concrete voorwaarden en hoe de selectie precies verloopt, lees je op www.onderwijsinspectie.be (surfen naar ‘Werken bij de inspectie’). Ook de functiebeschrijving vind je daar.www.onderwijsinspectie.be

‘Veni Vidi Velpon’De hele maand maart kamperen de ‘Boe-kenbeesten’ weer in de Vlaamse boekhandels.

Van 3 tot 18 maart is er immers opnieuw ‘Jeugdboeken-week’, met ‘Avontuur’ als centrale thema. De negen grappige, dromerige of griezelige ‘Boekenbeesten’ houden elk van een ander boekengenre. ‘Histor’ houdt bijvoor-beeld van ridderboeken, ‘Griddle’ van griezelboeken en ‘Fantom’ van sprookjesfi guren. Je kent hen ondertussen misschien van de Boekenbeurs of van het Boekenbeestenlied van de Ketnetband vorig jaar?Als je in maart voor minimum 10 euro kinder- of jeugdboeken koopt, krijg je er gratis het boekenbeestenstickerboek bij. Je kan de stickers overal opkleven. ‘Veni vidi velpon’, zeggen ze zelf, ‘ik kwam, ik zag en ik bleef plakken’ (vrije vertaling). Vanaf 1 maart vind je op www.boekenbeesten.be info om er in de klas mee te werken.www.boekenbeesten.be

Win: 20 pakketten met 9 boekenbeestenpancartes om van je klas een boeken-beestenklas te maken - stuur vóór 18 februari een leuk idee voor een les rond boeken en boekenbeesten naar promotie@boek.be - begin maart krijgen de winnaars de pancartes op school

Dare to be differentJongeren met een handicap begeleiden (mee) interactieve workshops voor jongeren zonder handicap. Dat is het opzet van ‘Dare to be different’, een project van Jeugddienst

Sjalom vzw. De workshops gaan van simulatiespelen over getuigenissen tot aangepaste spelen en sporten, uitwisselingen en discussiemomenten. Sjalom werkt daarbij zowel aan het wegnemen van fysieke drempels (toegankelijkheidsproblemen) als aan drem-pels in het hoofd van je leerlingen, die maken dat ze jongeren met een handicap zielig, hulpeloos, ‘anders’ vinden.Met ‘Dare to be different’ mikt Sjalom op secundair en hoger onderwijs, voor het lager onderwijs is er het gelijkaardige ‘Bink’-project.Je vindt alle workshops, praktische voorwaarden, prijzen enz. op www.jeugddienstsjalom.be - meer info via wouter@jeugddienstsjalom.be - tel. 09 228 92 09

Man van taal‘Man van taal’ is een nieuw, multimediaal theaterstuk rond leesbevordering. De voorstelling brengt herkenbare situaties en anekdotes uit het bibliotheekwezen

op ludieke wijze uitvergroot in beeld. Je leerlingen worden ondergedompeld in een bad van taal, met ‘muziek als klaterend water en animatiefi lm als deugddoend schuim’.Met deze voorstelling mikt KunstLab AVElinks vooral op 12-15-jarigen (en ouder), maar er is ook een aangepaste versie beschikbaar voor 10-12-jarigen.Je kan ‘Man van taal’ boeken via info@bis-produkties.be - tel. 03 454 27 37Meer info op www.avelinks.be - info@avelinks.beWin: twee gratis voorstellingen (één voor een lagere school, één voor een secun-daire school) - surf naar www.avelinks.be en zoek daar het biblied en de bijhorende videoclip - tel hoe vaak het woordje ‘bib’ in de videoclip verschijnt en let op de speciale bladwijzer die het voorlaatste personage in de clip gebruikt - stuur het aantal ‘bib’-jes en je beschrijving van die bladwijzer vóór 18 februari naar info@avelinks.be

KLASSE

VLAM

BOEK.BE

ANNE BRUYNS

(advertentie)

KLASSE NR.172 23

Koffi estopOrganiseer op vrijdag 2 maart een ‘Koffi estop’ en zamel zo geld in voor Broederlijk Delen en de strijd tegen armoede en onrecht in het Zuiden. Broederlijk Delen stuurt

je een gratis ‘Koffi estop’-pakket met een handleiding (afspraken en tips), affi ches, een kartonnen collectebus, Broederlijk Delen-folders en dito hesjes. Jullie zetten koffi e, voor bijvoorbeeld alle leraren, ouders enz. en bieden iedereen een kop koffi e in ruil voor een vrije bijdrage in de collectebus.www.koffi estop.be

Bakken in de klasWerk samen met je leerlingen iets leuks uit rond het thema ‘bakken’: een leuke collage, een schilderij, een fotoreportage, een leuke koksmuts, een origineel

recept… Je resultaat stuur je vóór 1 maart naar Campbell Foods Belgium / Imperial - Michael Keisers - Rijksweg 16 - 2870 Puurs. Een jury bekroont twee winnaars per provincie. Midden maart krijgen die tien scholen elk 450 exemplaren van de nieuwe, unieke bakset ‘Winnie de Pooh’ van Imperial. Koekjes bakken voor de hele school? De ouders en grootouders verrassen met zelfgebakken koekjes op de opendeurdag? Je kan het zelf invullen. Het materiaal blijft alleszins houdbaar tot het einde van het schooljaar.Meer info en volledig reglement via sabien.wesemael@rca.be

Jongeren in CongoHoe leven jongeren in Kinshasa? Via fi lmbeelden en voorwerpen tonen mensen met Congo-ervaring je leerlingen een beeld van hoe hun Congolese leeftijdgenoten leven.

De workshop wordt aangepast aan het niveau van de klas en jouw concrete wensen. Via Kleur Bekennen (www.kleurbekennen.be) kan je zelfs een fi nanciële tegemoetkoming aanvragen.Meer info via roekenschris@hotmail.com - tel. 02 252 57 71 - voor het lager onderwijs bestaat een gelijkaardig programma - zie Klasse 169, p.17 - www.klasse.be/kvl/169/17

Snoezelruimte, afvalklok en rouw-survival? (20)De leerlingen van het Gemeentelijk Instituut van Mortsel weten voortaan hoe laat het is als de afvalklok op vijf voor twaalf staat: ze produceren te veel afval. Leerlingen bouwden dit hoogtechnologische alarmsy-steem met hun leraren en hogeschoolstudent Jeroen Voet. Met een aantal medestudentes ontwikkelde Lien Maes van de Katholieke Hogeschool Kempen dan weer een rouw-survival-rugzak. Daarin een survivalspel met creatieve vertelopdrachten, het zelfgeschreven verhaal ‘Vaarwel Booboo’, gevoelsberen enz. voor wie wil werken rond rouwen. Céline Garnier, ten slotte, ontwierp een mobiele snoezelruimte voor scholen zonder snoezellokaal. Ze kocht een aftandse caravan voor 200 euro en toverde die om.De drie studenten werden genomineerd voor de Bachelor afstudeerprijs 2006 - meer info en andere schooltips op www.klasse.be

Zing een dak op de wereldElk jaar zingen duizenden leerlingen samen voor vrede en verdraagzaamheid. Ook in 2007 kan je met je leerlingen van 9 tot 14 jaar deelnemen aan ‘We zingen een dak op

de wereld!’ Dit jaar gaat de opbrengst naar de ngo Ninafi n voor een waterproject voor Wodaabe veehoeders in de Sahel in Niger. Vorig jaar zongen 15 000 leerlingen mee en kon initiatiefnemer Children of the Street vzw 20 000 euro overmaken aan een project in Papoea Nieuw-Guinea.‘We zingen een dak op de wereld’ vindt plaats op 17 april in Minnepoort Leuven (marion.hanot@leuven.be - tel. 016 31 62 18), 8 mei in Zuidpark Gent (vredeshuis@gent.be - tel. 09 233 42 95), 10 mei op de IJzerweide Diksmuide (pnzc@west-vlaanderen.be - tel. 051 26 50 50), 14 mei in Kuub Turnhout (leen.vandenputte@turnhout.be - tel. 014 44 33 28) en 15 mei in Sportpaleis Antwerpen (vredescentrum@admin.provant.be - tel. 03 202 42 91).Inschrijven kan via mail of telefoon. Deelnemen kost 4 euro per leerling (de helft gaat naar het project) - je krijgt voor elke leerling een cd met alle liedjes, een tekstboekje en een werkkrant - zelf krijg je een begeleidingsmap met lessuggesties en inhoudelijke informatie - vanaf 50 leerlingen krijg je een peacevlag - met al dit materiaal kan je de zanghappening voorbereiden op schoolmeer info op www.jeugdenvrede.be - luc@jeugdenvrede.be (niet voor inschrijvingen!)

OproepMet het project Campo Santo neemt het Sint-Janscollege in Sint-Amandsberg het in de tweede ronde van de Monumentenstrijd in Oost-Vlaanderen op tegen de Boekentoren

(Gent) en de Oudenberg (Geraardsbergen).Meer info op www.monumentenstrijd.be en www.klasse.be (Schooltip 9) - een stem geven aan dit schoolproject kan tot 4 februari via tel. 0905 56 309 of sms STEM 09 naar 3470www.sjc-gent.be

De leerkracht van het jaar 2007Ouders, leerlingen en collega’s nomineren opnieuw ‘De Leerkracht van het Jaar’. Een symbolische wedstrijd van Klasse om de Vlaamse leraren in de bloemetjes te zetten. Nomineer een leraar die het verschil maakt. Leg in een brief concreet uit waarom hij/zij zo bijzonder is. Werk eventueel samen met anderen. Hou je nominatie geheim. Misschien wordt de leraar wel uitgenodigd voor het evenement in Brussel op 23 mei. Dit jaar komen uitsluitend leraren, begeleiders en directies uit het kleuteronderwijs in aanmerking. Maak deze bon vast aan je motivatie en stuur alles voor 15 maart naar Klasse (Leerkracht van het Jaar) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Gebruik hoofdletters aub.

De leerkracht van het jaar (2007)

Naam en adres van de genomineerde: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . School: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adres van de school: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naam en adres van de inzender: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefoonnummer van de inzender: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

GI MORTSEL

(advertentie)

Take a noteHet jaarlijkse jongerenfestival ‘Take a note’ vindt plaats van 23 tot 25 maart, in de Munt in Brussel. Op het programma: een Nieuwe Horizontenconcert op vrijdag, met de

ontmoeting tussen oriëntaalse stemmen en een rockgitaar; een opera over de overgang van kindertijd naar volwassenheid op zaterdag (Frühlings Erwachen) en een meeslepend liefdesverhaal met een grote diva op zondag (Samson et Dalila). Op zaterdagnamiddag zijn er bovendien een twintigtal gratis workshops rond al wat je met je stem kan doen: opera of Afrikaanse zang, alleen of in koor, gezongen of gesproken… Bovendien zijn er twee workshops waarbij je heel concreet één opera kan ontdekken (en zelfs de repetities kan bekijken): ‘The Rake’s Progress’ en ‘Die Zauberfl öte’.Het volledige programma (met ticketprijzen voor de avondvoorstellingen) vind je op www.demunt.be - op 12 en 13 maart zijn er al speciale rondleidingen rond operaberoepen voor leerlingen TSO en KSO - meer info via de educatieve dienst van de Munt - l.lovrovic@demunt.be - tel. 02 229 13 72

Seks en relaties«School is de beste plek om een systematische, aan de leeftijd en niveau aangepaste seksuele en relationele vorming te geven», zegt Telidja Klai van Sensoa, het Vlaamse

service- en expertisecentrum voor seksuele gezondheid. Sensoa wil vanaf dit jaar de Valentijnsweek (van 12 tot 16 februari) als de week van de relationele en seksuele vorming promoten. Daarom brengen ze speciaal voor het onderwijs tentoonstellingen en werkmappen onder de aandacht.➜➜ ‘K zag 2 beren - Een berenleuke tentoonstelling over seksualiteit en relaties voor kinderen (3-12 jaar) in Gent.www.dewereldvankina.be - www.sensoa.be/3_5_7.php - Educatieve werkmap om met kleuters en lagereschoolkinderen rond seksualiteit en relaties te werken.www.sensoa.be/shop ➜➜ Goede minnaars- Een intieme carrousel over relaties en seksualiteit voor jongeren van 13 tot 17 jaar in Gent en Antwerpen.Relaties en seksualiteit in de vorm van een glazen straatje. Elk van de tien kamertjes, waar maximaal twee tot drie jongeren achter een gordijntje kunnen verdwijnen, behandelt een thema: mythes, versier- en verknaltips, seks in taalgebruik, eerste hulp bij seks enz.De tentoonstelling ‘Goede Minnaars’ kan je niet enkel bezoeken in De wereld van Kina in Gent, maar vanaf half februari ook in het Open Onderwijshuis te Antwerpen. Meer info vind je op www.dewereldvankina.be of op www.sensoa.be/3_5_8.php - Educatieve werkmap vanuit een holistische visie op relationele en seksuele vorming.Er bestaat ook een gratis downloadbaar onderdeel rond communiceren met jongeren over relaties en seksualiteit en vanaf de Valentijnsweek zal er ook een hoofdstuk over internetgebruik te verkrijgen zijn. www.sensoa.be/shop ➜➜ Gratis nieuwsbriefEen nieuwsbrief die volledig gewijd is aan het thema relationele en seksuele vorming. Speciaal voor leraren, CLB-medewerkers en andere begeleiders, met nieuwe materia-len, vernieuwende projecten, theatervoorstellingen, goede praktijken… verschijnt in februari.Schrijf nu al in via www.sensoa.be

De juiste taal Leerlingen en leraren gebruiken dezelfde taal, maar begrijpen elkaar niet altijd. Com-municatie is een spel van leiden en volgen. Riet Lenaers, coach neuro-linguïstisch

programmeren, toont de weg naar ‘de juiste taal’. LeVeDKO, de lerarenvereniging van het deeltijds kunstonderwijs, laat haar op dinsdag 13 februari (9.30 tot 12.30 u.) in Tielt aan het woord. Leden van LeVeDKO en studenten hoger kunstonderwijs wonen de lezing gratis bij. Niet-leden betalen 9 euro en worden meteen voor één jaar lid.Stedelijke Academie voor Muziek en Woord - Lakenmarkt 4 - 8700 Tielt - www.academietielt.be - www.levedko.org

Gratis spijbelenJelle wil een dagje spijbelen en doet alsof hij ziek is. Maar zijn moeder heeft een vrije dag, verplicht hem om mee te gaan naar de dokter, waar meteen de waarheid aan het licht

komt. Jelle’s straf is niet mals: hij moet een hele dag met zijn moeder gaan winkelen.‘Op stap met Jelle’ (regie van Jan Verbist) is een vinnige voorstelling met leuke mee-zingliedjes, voor anderstalige leerlingen secundair onderwijs na een jaartje Nederlandse les en volwassen leerlingen in NT2. De leraar krijgt een cd-rom met schrijf-, lees- en spreekoefeningen, samengesteld door NT2-lerares Greet Delaunois.www.educatieftheaterantwerpen.beOp dinsdag 6 februari (20 u.) kan je een gratis voorstelling bijwonen in de Zwarte Zaal van het Fakkelteater (Reyndersstraat, Antwerpen) - meteen reserveren via tel. 03 233 15 88 (max. 4 tickets per school)

Met je oren zie je meer: fl aporen!Vorig jaar was de eerste grootscheepse campagne van Boodschap Zonder Naam een groot succes (‘Geef eens een compliment op een onverwacht moment!’). Dit jaar ligt het accent

op actief luisteren onder de slogan ‘Met je oren zie je meer!’. Je vindt die op treintickets, op bussen, op toiletten, in de bioscoop, in kranten, op radio en tv… Ook in onderwijs is goed naar elkaar kunnen luisteren van het grootste belang (collega’s, ouders, leerlingen…). Stimuleer je dat? Dat kan o.a. met de gespreksstarters van het originele fl aporenspel dat deze maand op 700 000 exemplaren gratis bij Klasse voor Ouders zit.Je vindt meer inspiratie bij www.boodschapzondernaam.be en bij de eerste volledig auditieve, spits-vondige internetsite www.metjeorenziejemeer.be

Geef eens les in het donker!Voor de nationale campagne «Met je oren zie je meer!» roepen alle onderwijskoepels samen met de onderwijsminister op om op woensdag 7 februari even «les te geven in het donker». Je kan een klas blinddoeken en speciale aandacht vragen voor actief luisteren, terwijl je andere zintuigen uitschakelt. Ook een geblinddoekte lerarenvergadering is bijzonder inspirerend.Je vindt ideeën op www.klasse.be/metjeorenziejemeer en in de bijlagen bij Maks! en Yeti. Scholen die een leuke actie doorsturen naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be maken kans op honderd ori-ginele blinddoeken en een bezoek van de onderwijsminister (en de televisiecamera’s) op 7 februari.

KLASSE NR.172 25

CHRISTOPHE KETELS

Quintus Spurius Ligustinus Quintus Spurius Ligus-tinus werd soldaat in de

Romeinse legioenen rond 200 voor Christus en maakte gedurende 22 jaar carrière. Meer dan 2 000 jaar later komt hij opnieuw tot leven via archeoloog Bernard Van Daele, die in de huid (én het uniform) van Quintus kruipt voor zijn project rond levende geschiedenis. Hij komt in vol-ledige wapenrusting (en met het nodige materiaal) naar je klas voor twee lesuren: één lesuur met dia’s en/of een powerpointpresentatie met uitleg over het Romeinse leger en één lesuur echte experimentele archeologie met een demonstratie van de uitrusting van een legionair ten tijde van Keizer Nero, met wapens, bagage, winterkledij en een demonstratie van gevechtstechnieken.Van Daele schreef daarnaast twee standaardwerken over het Romeinse leger en de Romeinse marine, allebei uitgegeven bij uitgeverij Davidsfonds.Alle info op www.quintus.be - ligustinus@hotmail.com - tel. 089 38 20 38

Verkeersleefbaarheid ‘Live!’ is een nieuw lessenpakket rond verkeersleefbaarheid, voor leerlingen derde graad secundair onderwijs. Een secundaire school brengt dagelijks veel mensen

op de been en zorgt dus voor veel verkeer in de schoolomgeving. Anderzijds speelt de school een belangrijke rol in de verkeers- en mobiliteitsopvoeding van jongeren. Komt daarbij dat je oudere leerlingen niet zelden voor meer verkeersdrukte zorgen met hun brommertjes en auto’s.Het nieuwe lessenpakket meet en bespreekt de verkeersleefbaarheid in een geïntegreerd en interactief project. Initiatiefnemer Mobiel 21 vzw zoekt kandidaat-scholen om dit lessenpakket uit te testen bij laatstejaars, tijdens het derde trimester.Meer info en kandidaturen vóór 16 februari bij lies.lambert@mobiel21.be - tel. 016 31 77 09

BERNARD V

AN DAELE

(advertentie)

Mooi en cool met chemieMeer dan 400 didactische chemiepakketten worden de volgende maanden verspreid in Vlaamse basisscholen. Hiermee kan je met je leerlingen zelf een fabriekje opstarten

en haargel, badschuim en bruisballen produceren. Dit project van Fedichem Vlaanderen (met steun van de onderwijsminister) stimuleert de interesse voor ondernemerschap en wetenschap bij leerlingen derde graad lager onderwijs. In het pakket vind je een lesmap, een cd-rom en een basispakket van grondstoffen en duurzame materialen. Op www.dechemiebende.be vind je meer info.Alle Vlaamse lagere scholen mogen meedoen. Voor geïnteresseerde leraren zijn er inleidende workshops waar je ‘tips & tricks’ krijgt om met dit pakket aan de slag te gaan (je krijgt het pakket trouwens mee).Er zijn nog workshops op 7 en 14 februari in Rega-instituut Leuven, op 6 en 14 februari in Hogeschool Gent en op 13 februari in KHBO-Oostende. Je kan nog inschrijven via secretariaatvlaanderen@fedichem.be - tel. 02 238 99 22

KLASSE NR.172 27

Ondernemen kan je (aanleren)Op www.competento.be vind je inspiratie en materiaal voor lessen rond ondernemer-schap en ondernemerscompetenties. Uit de databank pluk je gewoon de ideeën die je

kan gebruiken in je les. Voorts vind je op de site een nieuwsoverzicht, een evenemen-tenkalender en een overzicht met nuttige links. Je kan je bovendien inschrijven op een tweemaandelijkse nieuwsbrief om echt up-to-date te blijven.Van 5 tot 9 februari is er trouwens ‘Ondernemersklasseweek’. Als je tijdens die week (of later) iets onderneemt rond ondernemerschap kan je je initiatief laten toevoegen aan het overzicht.De website is gerealiseerd door Kenniscentrum Competento, een initiatief van Syntra Vlaanderen (Vlaamse overheid)www.competento.be

Kies kleur tegen pestenVan 9 tot 16 februari is er de tweede ‘Vlaamse Week tegen Pesten’. De week start op vrijdag 9 februari met de uitreiking van de ‘Pesten dat-kan-niet!-Prijs’. Op zaterdag

10 en zondag 11 is er vooral aandacht voor pesten in het jeugdwerk en van maandag 12 tot vrijdag 16 februari kiezen de scholen kleur tegen pesten.Op www.kieskleurtegenpesten.be vind je inspiratiemateriaal om zelf iets te organiseren: een antipestlied, ideeën voor antipestgraffi ti of een antipestspeelplaats, een BOS-campagne (‘Blij Op School’), een antipestcybercharter, een antipestboom enz.www.kieskleurtegenpesten.be - kiest jou school ook kleur tegen pesten?

Interactief verkeren“Interactief verkeren” is een gratis online cursus over verkeerseducatie voor leerlingen van de derde graad lagere school. Via e-learning beslissen je leerlingen zelf hoe snel

ze werken, met of zonder geluid, of ze terug willen naar vorige bladzijden… De leraar kan op het scherm de evolutie van elke leerling volgen. De cursus biedt bewegende videobeelden, geluidsfragmenten, interactiemogelijkheden tussen leraar en leerling en feedbackmogelijkheden voor leraar en leerling. Het lesmateriaal is verdeeld over zes hoofdstukken: rekening houden met voetgangers, doen en laten bij een ongeval, de voorrangstrap, remmen en stoppen, fi etsen op een rotonde, fi etsen aan een overweg.De cursus is een initiatief van EduWest.be vzw (provincie West-Vlaanderen) - meer info op www.eduwest.be of via natalie.vlaeminck@eduwest.be

Leerlingen leren opa en oma kronkelen (21)«Kijken naar wat je kleinkinderen doen op school is leuk», zegt Ireen (68), oma van Amber en Jade, «maar actief meedoen met de kinderen is nog veel leuker.» In het Paalbos, een afdeling van het KA in Assebroek, ontbijten de grootouders, ouders, ooms en tantes tijdens het grootouderfeest samen met de kinderen. Daarna gaan ze naar de klas en krijgen ze ‘les’. De leerlingen vertellen niet enkel waarover ze leren en wat ze doen, samen zingen ze in het Frans, kronkelen ze, lezen ze poëzie… «Is het nu al twaalf uur?» vraagt oma Ireen. «Ja, oma, bij ons vliegt de tijd altijd voorbij», lacht Jade.Meer info over het project en andere schooltips vind je op www.klasse.be

Prijs voor interculturele opvoedingBasis- en secundaire scholen die inspanningen leveren om intercultureel leren (leren in diversiteit) te bevorderen, kunnen daarmee in aanmerking komen voor de Evens

Prijs voor Interculturele Opvoeding 2007.De criteria waarmee de jury zal rekening houden, zijn geformuleerd door het Steunpunt Diversi-teit & Leren, Universiteit Gent. Je vindt ze op www.evensfoundation.be, samen met alle info over deze prijs. Je kan je school kandidaat stellen tot 1 maart. De prijzenpot bedraagt 45 000 euro, te verdelen over laureaten in de drie landen waar de Evens Stichting actief is: België, Frankrijk en Polen.www.evensfoundation.be

Water4allKennen je leerlingen de waterlopen in jullie buurt? Weten ze welke weg het water afl egt? Kennen ze hun eigen positie in die ‘watercyclus’? Het

educatief pakket ‘Water4all’ bevat opdrachten (binnen én buiten de school) rond integraal waterbeheer en duurzame ontwikkeling. Provincie Vlaams-Brabant (dienst Leefmilieu) en De Milieuboot vzw werken hiervoor samen. Leerlingen eerste graad bekijken welke weg water volgt in de school, leerlingen tweede graad onderzoeken de waterkwaliteit van rivieren. Leerlingen derde graad ten slotte kruipen in de huid van een wateractor: de belangen van de landbouwer, de watersporter, de industrieel, de drinkwaterproducent, de natuurvereniging… verdedigen en daarbij streven naar een consensus.Deelnemen is gratis. ‘Water4all’ levert begeleiding én materiaal (werkbladen, infofi ches, educa-tief materiaal enz.) voor alle activiteiten. Op www.water4all.be vind je alle info én kan je klas de resultaten aan anderen bekendmaken. ‘Water4all’ loopt in het voorjaar in de vier belangrijkste Vlaams-Brabantse rivierbekkens: Dijle-Zenne, Dender, Beneden-Schelde en Demer.Alle info en inschrijvingen op www.water4all.be - water4all@milieuboot.be - tel. 053 72 94 20

JEUGD & VREDE VZW

KLASSE

28 KLASSE NR.172

Zoek de Bronzen Pladijs(en win een weekend Parijs)De leerlingenkaart en Maks! dagen alle secundaire scholen van Vlaanderen uit: op

woensdag 14 maart ligt De Bronzen Pladijs tussen 15 en 18 uur in Lier verstopt. Ploegen van vier personen nemen het tegen elkaar op om hem als eerste te vinden. Het winnende team wint een weekendtrip naar Parijs, negen andere teams worden beloond met iPods, fi lmtickets en boeken- of dvd-bonnen.Stel in je klas, school of leerlingenraad een ploeg van vier personen samen. Je mag er als leraar zelf deel van uitmaken, maar per ploeg mogen er maximaal 2 leraren meedoen. Schrijf je in, en kom op 14 maart om drie uur naar het station van Lier. Daar krijgt elk team een doos. De inhoud van deze doos leidt je in maximum drie uur naar De Bronzen Pladijs. Draai met je leerlingen het plan ondersteboven, worstel je door straffe opdrachten, spurt en spioneer. Wie Lier goed kent, heeft niet méér kans dan anderen om deze welriekende vis te vinden.Inschrijven kan enkel op www.leerlingenkaart.be. Doe het snel: de plaatsen zijn beperkt. Meer info over de wedstrijd krijg je op 02 553 96 90 (vraag naar Jo).

De leerlingenkaart

Help je leerlingen helpenEr zijn vast leerlingen in je school die het Rode Kruis al van dichtbij meemaakten:

met een pijnlijke blaar in de Rode Kruis-post op een festival, met een appelfl auwte bij de aanblik van Koen Wauters in het sportpaleis, of op één van de duizenden sportwedstrijden waar vrijwilligers klaar staan. In maart nodigt

de Leerlingenkaart en het Rode Kruis 200 jongeren in Brugge uit om tussen tien en vijf onder te duiken in de hulporganisatie. Tijdens de voormiddag maken ze actief kennis met de verschillende actieterreinen van het Rode Kruis: van een eerstehulpi-nitiatie en een rolstoelparcours tot een

inleefsessie over de opvang van asielzoekers. Het tracingspel legt een minder bekend aspect van de organisatie bloot: hoe brengt men bij humanitaire rampen mensen weer op het spoor van hun familie? Na de lunch in het Bloedcafé volgt een rampenoefening in het Jan Breydelstadion. Rond de grasmat waar Club en Cercle wekelijks hun strijd uitvechten, loopt het grondig mis. Alle hulpdiensten worden ingezet om de gewonden zo goed mogelijk op te vangen en te evacueren. Vertel jij je leerlingen over deze actie? Misschien schrijf je samen met hen in. Dat doen ze op www.leerlingenkaart.be. Een ideale gelegenheid om jongeren van dichtbij te laten kennismaken met vrijwilligerswerk. Het kan hun - of jouw - leven redden.

Hilde Vanderstraeten: “Gangmaker is geen functie, het is een houding” “Voor mij hoeft die half-offi ciële titel van ‘Gangmaker’ helemaal niet: ik deed dat

altijd al. Er zijn zoveel kansen binnen het onderwijs dat ik het gek vind als leerlingen en leraren ze niet grijpen. Als ik Maks! uitdeel in de klas wijs ik de leerlingen op de interessantste artikels of acties.” Hilde Vanderstraeten geeft Nederlands en Engels in de Tuinbouwschool in Merchtem. Die middag zitten de collega’s rond enkele heerlijke taarten die Hilde gewonnen heeft. “Als je vaak meedoet, win je ook vaak. Onlangs ben ik met fi lmtickets die ik bij CANON Cultuurcel gewonnen had naar Casino Royale gaan kijken, samen met m’n zoon. Ik ben niet alleen gangmaker voor de leerlingenkaart maar ook cultuurgangmaker. Meer werk haal je je daarmee niet op de hals. Wel meer kansen. En als ik in Klasse iets lees waarvan ik vind dat een collega het moet weten, durf ik dat uitknippen en in z’n bakje leggen. Ze kennen me.”Elke maand krijgen meer dan duizend leerkrachten een e-brief die hen op de hoogte houdt over de acties voor hun leerlingen. Zo kunnen ze makkelijker de ka-talysator zijn die de jongeren laat deelnemen. Leerlingen die ook in actie komen buiten de lesuren, leren dubbel. Met de acties van de leerlingenkaart krijgen ze een extra kans om stappen te zetten in de vakoverschrijdende eindtermen. En wie ondertussen de wedstrijden op www.leerlingenkaart.be aanklikt, valt mak-kelijk in de prijzen. Dat moet je Hilde niet meer vertellen.

CORBIS

FRANK T

OUSSAINT

Hilde: «Een gangmaker ziet de kansen.»

RAMP/ZALIGE ACTIE

24 maart - Brugge

KLASSE NR.172 29

1. Duurzame voedingKen je de impact van onze voedselkeuzes op de kwaliteit van het leefmilieu en op de gezondheid van onze planeet? Vanop het veld tot op ons bord vragen levensmiddelen veel energie, water en grondstoffen. Daarbij genereren ze CO2-gassen en produce-ren ze afvalstoffen. Kiezen we voor lokale en seizoensgebonden producten, uit de biologische landbouw of geïntegreerde teelt, dan verkleinen we onze ecologische voetafdruk en maken we de aarde gezonder. Een gratis gids nodigt je daartoe uit.www.observ.be/beta/nl/pdf/GidsBio.pdf

2. TelefoonspelletjesWil je je leerlingen kritisch leren omgaan met media, dan zijn telefoonspelletjes een invalshoek. Verlopen die zo eerlijk als ze lijken? Hoe worden ze gecontroleerd? Volgens Ronny Verkest kan je met een goed computerprogramma heel gemakkelijk vooraf het resultaat bepalen. Hij toont dat aan met een voorbeeld. En hoe reageren de televisiemakers? Proberen en lezen.beam.to/telefoonspelletjes

3. Elektronisch leerpakket voor studentenEen gratis programma om elektronische leerpakketten voor studenten te maken, met gebruik van alle mogelijke multimedia. Dat aanbod krijg je op de website van Exe. Het programma is open source software. Op de site vind je een demo, info over het programma en een handleiding in het Nederlands. Op het forum lees je commentaren van gebruikers.www.exeleren.net (site) - groups-beta.google.com/group/exeleren (forum)

WEBTIPS

Multimedia

Win de feestprijzen van DigikidsTot 14 april kan je individueel, met je klas of de hele school deelnemen aan de tiende editie van de Digkids Awards. De insteek is ICT, het thema ‘tijdslijnen’.

Op 25 maart 2007 is het immers precies 50 jaar geleden dat het Verdrag van Rome (het begin van de Europese eenmaking) werd ondertekend. Voor deze feesteditie van de Digikids Awards dien je een vakoverschrijdend leerproject in waarin ICT geïntegreerd wordt en waarbij leerlingen evoluties die zich in die 50 jaar hebben voorgedaan onderzoeken en beschrijven. Je grasduint in politiek, economie, sport, cultuur, wetenschap, muziek, media enz. Enkele voorbeelden: van Italiaanse mijnwerkers tot Poolse bouwvakkers, van Hongaarse opstand tot EU-eenmaking, van smokkelroute tot open grenzen, van de eerste Europabeker voetbal tot de Champions League, van buislampenradio tot iPod, van eerste satelliet tot Europese GPS, van Suez tot Irak...Er zijn prijzen voor alle onderwijsniveaus en elke school die een geldig project instuurt, ontvangt het uithangbord ‘Digitale School 2007’. Kijk nu al uit naar de slotapotheose in juni.www.digikids.be

Mediatheek FransIn Gent vind je een uitgebreide mediatheek met pedagogisch en didactisch materiaal voor de lessen Frans (als vreemde taal). Voorts vind je er een schat aan perio-

dieken en tijdschriften, literatuur, strips, kinder- en jeugdliteratuur, naslagwerken, documentatie over de Franse maatschappij (cultuur, geschiedenis, politiek enz.) en de Franse regio’s (gidsen, video’s enz.). Ten slotte vind je er audio-cd’s en een collectie met meer dan 800 Franstalige fi lms en documentaires.Op www.roeland.be/mediatheek vind je de volledige catalogus en alle uitleenvoorwaarden. Roeland vzw is een jeugddienst ter bevordering van de taalvaardigheid. De dienst organi-seert taalvakanties, stadsbezoeken enz.www.roeland.be - marie@roeland.be - tel. 09 242 81 47

Media-educatieEen leerlijn voor media-educatie en lesmateriaal (secundair, hoger en volwassen-onderwijs). Dat is de ‘Media Education Kit’. Ze bevat een visie op media-educatie

vandaag (over zowel oude als nieuwe media) en exploreert nieuwe manieren waarop mensen - via de media - beter kunnen deelnemen aan het politieke en culturele leven in onze samenleving. Het focust ook op de kritische zin tegenover media, vooral belangrijk bij jongeren. Dat gebeurt via visieteksten en concrete lessuggesties. Er is een handleiding voor de leraar en een werkboek voor leerlingen/studenten, met daarbovenop een handleiding voor ouders en een leidraad over ethische relaties en internet-geletterdheid.‘Media Education: A Kit for Teachers, Students, Parents and Professionals’ bestaat in het Frans en in het Engels en werd gepubliceerd door de Unesco (Mentorproject). Je kan een pdf-versie downloaden via unesdoc.unesco.org/images/0014/001492/149278E.pdf

Veilig internet: enquête mét tipsIemand die je niet kent, wil graag op je contactlijstje staan in MSN. Hoe reageer je?

a) Ik aanvaard dit en begin met hem te chatten om te achterhalen wat voor iemand het is;b) Ik aanvaard dat niet, want ik ken die mens niet;c) Ik aanvaard dit, begin met hem te chatten en omdat hij sympathiek lijkt, vertel ik allerlei dingen over mezelf.Wat zouden je leerlingen antwoorden? Hoe veilig gaan ze om met internet? Doe samen met hen de online enquête van Insafe. Op basis van hun antwoorden krijgen ze bovendien onmiddellijk tips en suggesties om hun gebruik van de technologie te verbeteren. De enquête is voor kinderen die in hun eentje surfen, maar leraren kunnen hem gebruiken als instap voor een les over veilig internet. Hoe meer deel-nemers aan de enquête, hoe betrouwbaarder de resultaten. Die moeten meer inzicht bieden in het gedrag en de percepties van kinderen over cyberpesten, ongewenst seksueel gedrag door volwassenen, ‘happy slapping’ en sms-fraude. Klasse houdt je op de hoogte.insafe-survey.eun.orgOver naar de studio

Hoe komt Irak op je tv-scherm? Wie grijpt de interland Brazilië-Argentinië voor jou uit de ether? Met ‘Hoe wordt het nieuws gemaakt’ toont VTM leerlingen derde

graad lager onderwijs hoe een nieuwsuitzending ontstaat.Zoek je een interessante en praktische leidraad bij de lessen media? Een bezoek aan deze nieuwssessie kleeft de inhoud van de lessen beter op het geheugen van je leer-lingen. Een VTM-nieuwsanker leidt de sessie in. Na de video ‘Hoe wordt het nieuws gemaakt’ (30 min.) beantwoordt deze journalist de belangrijkste vragen. Daarna volgen special cases zoals 11 september, oorlogsverslaggeving en de tsunami. De nieuwe vragen die dat kwartier oproept gaan richting nieuwsanker. Bloopers sluiten de activiteit op een aangename manier af. Een sessie duurt anderhalf uur.Verklaring bij het dagelijkse nieuwsbulletin krijg je in de Kinepoliscomplexen van Brussel (16/4), Brugge (17/4), Leuven (18/4), Gent (19/4), Antwerpen (Metropolis, 20/4), Has-selt (23/4) en Kortrijk (24/4), van 9 tot 10.30 u. en 11 tot 12.30 u. (niet op woensdag). Je betaalt 1 euro per leerling.Info (ook over inschrijvingen) op www.kinescola.be

VMMA

(advertentie)

KLASSE NR.172 31

Multimedia

De OctopusMaffi a, Cosa Nostra, Camorra… Sinds de Godfather-fi lms is de georganiseerde misdaad, met zijn wortels

op Sicilië, ook op fi lmvlak zeer aanwezig. Buitenbeentje daarbij is de prestigieuze Italiaanse maffi areeks ‘La Piovra’ (De Octopus). De reeks toont al meer dan twintig jaar hoe de maffi a als een octopus zijn tentakels uitstrekt over de Italiaanse maatschappij én de rest van de wereld. De eerste vier seizoenen (tussen 1984 en 1989) vormen één geheel, met de eenmansstrijd van inspecteur Corrade Cattini (Michele Placido). Deze reeksen waren ooit ook bij ons op televisie te zien en zijn in goeie dvd-zaken zeker nog verkrijgbaar, in boxen van telkens één seizoen. Seizoen 5 (1990; 525 minuten) en seizoen 6 (1992; 619 minuten) zijn net uitgebracht en vormen de start van een nieuw verhaal, waarin inspecteur David Licata (Vittorio Mezzogiorno) de leiding krijgt van een hele organisatie die strijdt tegen de georganiseerde misdaad.De reeks ‘La Piovra’ krijgt nog steeds goeie kritieken wegens het realistische, rauwe beeld dat ze schetst van de strijd tegen de Maffi a.www.dutchfi lmworks.nl - de dvd’s zijn overal verkrijgbaar

Boxen voor fi lmfreaksWaar vind je drie topfi lms als ‘the Hours’ (Nicole Kidman), ‘the Shipping News’ (Kevin Spacey en Juli-

anne Moore) en ‘Proof’ (Anthony Hopkins en Gwyneth Paltrow) op een paar vierkante cm samen? In de box ‘Offi cial Selection: Pulitzer Prize’ dus, want drie boeken aan de basis van de fi lms wonnen elk die prestigieuze Amerikaanse, literaire prijs. Meer van dat fraais vind je trouwens in de box ‘Terry Gilliam Collection’ met daarin de roadmovie ‘Fear and Loathing in Las Vegas’ (Johnny Depp & Benicio Del Toro) en vooral de fantasy-komedie ‘the Brothers Grimm’ (Matt Damon & Heath Ledger).www.rcv.nl - beide boxen zijn overal verkrijgbaar

Dieren langs de evenaarDe dvd-serie ‘Equator’ neemt je in zes afl everingen mee op een wereldreis. Je volgt de evenaar en ontdekt daarbij de schat aan dierenleven die onze wereldbol rijk is. ‘Power

of an ocean’ speelt zich af rond de Galapagos-eilanden, ‘Battle for the light’ neemt je mee naar de regenwouden van Zuid-Oost-Azië en in ‘Rivers of the sun’ volg je de onmetelijke Amazone. In ‘Reefs of riches’ ontdek je de Indonesische koraalriffen en in ‘Paradox of the Andes’ ontdek je de grote temperatuursverschillen tussen dag en nacht op de hoogten van Equador. In ‘Challenge of change’ ten slotte dwaal je over de uitgestrekte Afrikaanse savanne, met zijn langdurige droogtes en korte, maar felle regenseizoenen.www.videofi lmexpress.nl - www.omniversum.nl - de fi lms zijn overal verkrijgbaar

La vie en rose (La môme)Een idee voor de les Frans? ‘La Vie en Rose’ (ook ‘La môme’) verhaalt de uitzonderlijke levenswandel van Edith Piaf, van haar kindertijd over haar

gloriejaren tot haar dood. Een verhaal van overwinningen en ontgoochelingen, van Belleville tot New York. Regisseur Olivier Dahan legt de ziel bloot van een artieste en de vrouw achter de zangeres. Intiem, intens, breekbaar en onverwoestbaar. Marion Cotillard speelt de hoofdrol. De fi lm wordt verdeeld door Cinéart. Vanaf 14 februari kan je hem gaan zien in de Vlaamse bioscoop.Win: 25 duotickets (enkel geldig op weekdagen) - mail vóór 11 februari (met al je gegevens, het nummer van je lerarenkaart en de vermelding ‘La vie en rose’) naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be

DUTCH F

ILMW

ORKS

Virginia Woolf (Nicole Kidman) in ‘the Hours’.

CINÉART/C

INÉLIBRE

(advertentie)

(advertentie)

InternationaalKLASSE INTERNATIONAAL an.declercq@ond.vlaanderen.be - tel. 02 553 96 99 Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

34 KLASSE NR.172

Een leven lang internationaalHet nieuwe ‘Levenslang Leren Programma’ (LLP) vervangt vanaf 1 januari de Europese onderwijsprogramma’s Leonardo da Vinci en Socrates. De naam ‘Socrates’ verdwijnt,

maar de samenstellende delen Comenius, Erasmus en Grundtvig blijven, net als Leonardo da Vinci. Heb je momenteel een Europees Comenius-partnerschap lopen, dan verandert er niet zo veel. Dan kan je dit jaar een laatste keer een verlenging aanvragen, voor één jaar (als je nu in het tweede werkjaar bezig bent) of ineens voor twee jaar (als je in het eerste werkjaar zit). Comenius-projecten worden vanaf nu meteen goedgekeurd voor twee jaar, zodat verlengingsaanvragen vanaf 2008 niet meer nodig zijn.30 maart is de nieuwe deadline voor je verlenging of nieuwe aanvraag. Deze deadline geldt ook voor alle nascholingen die starten vanaf 1 juli en voor de Comenius-assistenten. Leerling- en schoolgerichte activiteiten mag je vanaf nu in je schoolproject mengen: het onderscheid tussen ‘Schoolprojecten’ en ‘Schoolontwikkelingsprojecten’ valt weg. Naast de multilaterale partnerschappen zijn er ook bilaterale klasuitwisselingen (de vroegere taalprojecten ) waarvan de minimumduur 10 dagen wordt. Je hoeft voor beide niet langer een uitgebreid fi nancieel rapport door te sturen: de projectsubsidies bestaan uit een forfaitair bedrag, berekend volgens een minimum aantal mobiliteiten per jaar. Je vindt de ‘Oproep tot het indienen van aanvragen 2007’ en het LLP-besluit op de site van de Europese Commissie.Info op ec.europa.eu//dgs/education_culture/newprog/index_en.html - Stichting Ryckevelde - www.ryckevelde.be - Landcommanderij Alden Biesen - www.alden-biesen.be

Zomerstage in FrankrijkHoe pak je je lessen Frans aan, zodat de leerlingen er echt plezier aan beleven? Tijdens een elfdaagse zomerstage in Frankrijk krijg je tips om vanuit nieuwe invalshoeken

(theater, sprookjes…) Frans te geven. Je werkt er met Europese collega’s rond metho-dologie en didactiek voor de klaspraktijk Frans: luister- en spreekvaardigheid, Franse kinderliedjes, verhalen… De cursus is tegelijkertijd een taalbad en geeft zo je kennis van het Frans en vooral je spreekdurf een duwtje in de rug. De Franse ambassade in België en het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming betalen de reis- en verblijfkosten. Per cursus zijn er 20 beurzen. Directeuren en leraren basisonderwijs die Frans of taalinitiatie Frans (zullen) geven, kunnen kandideren. Interesse? Dien voor 15 maart een gemotiveerde aanvraag in bij de afdeling Internationale Relaties te Brussel. Info en inschrijvingsformulieren bij het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming - afdeling Internationale Relaties - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 92 28 - fax 02 553 93 95 - jozef.vanthielen@ond.vlaanderen.be

Interculturele navormingIntercultureel werken: dat is het thema van de zesdaagse nascholingscursus ‘Stars under the cobblestones: multi-cultural skills for trainers and teachers’. Theorie komt

zeker aan bod, maar praktische oefeningen en discussies zijn minstens even belangrijk. Je krijgt bovendien een initiatie in één van de minst gesproken talen van de Europese Unie. Voertaal is Engels. De cursusplaats hangt af van de gekozen datum: Dublin (Ierland) van 9 tot 15 maart, Karjaa (Finland) van 12 tot 18 mei, Sibiu (Roemenië) van 10 tot 16 augustus, Larnaca (Cyprus) van 30 november tot 6 december of Gent van 20 tot 26 maart 2008. Het Europese Grundtvig-project ‘UNEC’ (Uniting Europe through cultures) ontwikkelde de cursus voor wie lesgeeft aan verschillende culturen. De vakgroep ‘Nederlands voor Anderstaligen’ van het CVO uit Deurne is één van de zes Europese organisaties die hieraan meewerkte. Als je tijdig inschrijft, ontvang je een beurs voor de reis- en verblijfkosten.Info en inschrijvingen via CVO Deurne - Hilde Van Eyken - hveyken@scarlet.be - tel. 03 685 54 67 - programma op www.unec.eu.com

Vertel het verderGeniet van 16 tot 23 april van sprookjes, poëtische vertellingen en andere verhalen tijdens het twaalfde Internationaal Vertelfestival in Landcommanderij Alden Biesen.

Op weekdagen mikt het festival op leerlingen, van kleuteronderwijs tot hoger onderwijs. Viermaal per dag treden er dan vertellers op, telkens in acht verschillende zalen.’s Avonds zijn er speciale sessies voor de talenrichtingen van het volwassenenonderwijs: Duits, Frans, Spaans en NT2. In het weekend richt het programma zich tot het grote publiek. Staan op het programma: een ‘Irish story night’ (op vrijdag), een meertalige grote vertelavond (op zaterdag) en een reeks grotere optredens (op zondag). Ben je professioneel bezig met vertellen en wil je je hierin bijscholen? Neem deel aan de ‘master class’ van 13 tot 15 april. Dovie Thomason, Sioux-vertelster uit de USA, leidt deze workshop voor professionals. Zij verzorgt ook de ‘gewone’ verteller-workshop voor volwassenen op woensdagavond en zaterdag. Voor de meeste activiteiten is vooraf inschrijven noodzakelijk.Programma op www.alden-biesen.be (klik op ‘Evenementen’) - info schoolprogramma bij Gilberte Mercken - tel. 089 51 93 58 - weekendprogramma bij Constance Neven - tel. 089 51 93 43 - programma avondscholen bij Katrijn Beelen - tel. 089 51 93 54

Doe mee aan rallyKoop of regel een auto of motor en rij dwars door de Sahara via Dakar naar Banjul (Gambia). Na een spectaculaire reis van bijna 7 000 km veil je je wagen of motor in

Gambia ten voordele van een goed doel van je keuze. De auto mag wel niet meer kosten dan 500 euro en je mag niet meer dan 150 euro uitgeven om hem reisklaar te maken. Helping Hands vzw, organisator van de Antwerpen-Banjul Challenge, heeft een lijst van goede doelen opgesteld waaruit je een keuze maakt. Op 24 maart start groep één van de Challenge; de deelnemers komen 21 dagen later aan. De drie volgende groepen vertrekken op 13, 20 en 27 oktober. Het aantal deelnemers is beperkt, vlug inschrijven is de boodschap.Info en inschrijvingen via www.antwerpenbanjul.com - info@antwerpenbanjul.com - Cor de Bresser - vzw Helping Hands - tel. 014 65 74 57

Alternatieve rally voor het goede doel.

Gezocht: leraars zonder grenzenWerk je graag als vrijwilliger een tijdje mee aan projecten in Oost-Europa, Latijns-Amerika of Afrika? Check dan regelmatig de site van Leraars zonder Grenzen vzw. Daar

vind je onder ‘Werk buitenland’ misschien ‘jouw’ project. Momenteel zijn er vacatures voor Brazilië, Zuid-Afrika, Kenia en Ghana. Je kan vrijblijvend informatie vragen. Voor concrete stappen moet je wel aansluiten bij Leraars zonder Grenzen.Neem contact op met pielaet.laurent@fracarita.org - www.lzg.be

VZW HELPING H

ANDS

KLASSE NR.172 35

GeheugenstoornissenOver korte- en langetermijngeheugen heeft iedereen al eens gehoord, maar wat zegt de wetenschap vandaag over het geheugen van de mens? Dit boek bevat bijdragen

van meer dan twintig deskundigen. Het verleden van het geheugen, biologische en neurologische inzichten in geheugenstoornissen, geheugen en rekenkunde, impliciet leren, geheugen en autisme, de psychobiologie van leren en geheugen enz. ‘Geheugenstoornissen bij jong en oud. Onderzoek en praktijk’ (49,50 euro), E. Thiery, P. P. De Deyn, J. Scheiris (red.) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Acco. (Zie ook top story, p.8-15)

Correct taalgebruikZeg je ‘de bedoelde personen’ of ‘de genoemde personen’? Kan je een feest inrichten? Is ‘omzendbrief’ correct Nederlands? Woon je op het gelijkvloers of op de beneden-verdieping? In ‘Correct taalgebruik’ pik je de taaldraad weer op: honderden termen en zinswendingen die vaak verkeerd worden gebruikt, trefwoorden met hun juiste gebruikscontext en voorbeelden van hoe het echt moet.‘Correct taalgebruik’ (29 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Uga

Vroeger was het beter (?)Heeft het onderwijs in Vlaanderen altijd tot het beste ter wereld behoord? Waarom moesten onderwijzeressen ontslag nemen de dag dat ze huwden? Waarom was de onderwijzer vroeger een notabele van het dorp en is zijn imago nu gedaald? Geniet Karel de Grote terecht de weinig benijdenswaardige eer de uitvinder van de school te zijn? School vandaag is niet meer school vroeger. Toch zijn de hoofdrolspelers zijn altijd de onderwijzer, de kinderen in zijn klas en hun ouders. Dit geïllustreerde naslagwerk bevat historische feiten, leuke weetjes en pittige anekdotes over de lagere school in Vlaanderen. Schoolgaan van ganzenveer tot laptop.‘Tien op tien en een kus van de juffrouw. De lagere school in Vlaanderen vroeger en nu’ (19,95 euro), Dani Van Gompel - verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij

70 jaar is niet bejaardHoeveel respect krijgt leeftijd vandaag? Alle statistieken wijzen erop dat we langer leven. Maar niet alleen wordt de groep ‘ouderen’ omvangrijker, ook de levensvisie en de levenswijze van de ouderen onder ons verandert. Zo voelt iemand van 70 jaar zich geen ‘bejaarde’ meer... In dit boek krijg je vanuit de psychologie een volledig overzicht van de belangrijkste actuele inzichten over de ouder wordende mens. Veel aandacht gaat naar de individuele oudere in zijn context, de verschillen tussen ouderen, het belang van de kijk op zichzelf en het leven en, niet te vergeten, ‘mooi’ oud kunnen worden.‘Als de schaduwen langer worden. Psychologische perspectieven op ouder worden en oud zijn’ (34,95 euro), Alfons Marcoen, Ria Grommen & Nancy Van Ranst (Red.) - verkrijgbaar in de handel - uitg. LannooCampus

Met kleuters……aan de slag. Maak konij-nenbellen, een paasmand met

kuikentjes, een vlinder, padden-stoelenhuisjes, het kleinste geitje in de klok… kortom, voor elk seizoen wat. Basisjaarthema’s origineel blijven uitwerken is niet zo simpel, maar met dit geïllustreerd boek krijg je 90 ideeën en projecten mee. Bij elk idee lees je wat je nodig hebt en hoe je te werk gaat. Foto’s (van werkjes van kinderen) tonen telkens het eindresultaat.‘Met kleuters aan de slag. Ideeënboek voor de kleuterklas’ (19,90 euro), Nicole Vanderwerve - verkrijgbaar in de handel - uitg. Bakermat

Samen lekker lezen‘Samen lekker lezen’ is een baby-, peuter- en kleuterboekengids voor kleuterleiders (en ouders) op zoek naar boekjes die taalontwikkeling ondersteunen of de kans geven om je kleuters speels iets te leren. Leesweb vzw levert er voorleestips bij, spelletjes, knutseltips, een lijstje met inspiratieboeken en interessante websites enz.‘Samen lekker lezen’ (10 euro) of ‘Samen lekker lezen’ + ‘Prentenboeken’ (een vorige, gelijkaar-dige uitgave - 15 euro) - in beide gevallen plus 2,5 euro verzendingskostenwww.leesweb.be - info@leesweb.be - tel. 03 272 21 46

Multiculturele wiskundeMisschien liggen de bronnen van de wiskunde aan de Nijl. In Ishango vond men in elk geval het oudste bot met wiskundige kerven. 22 000 jaar oud is het. ‘Een telstaaf’,

zegt wiskundige Dirk Huylebrouck. Hij verdedigt het universele achter wiskunde, zijn Afrikaanse bronnen en onderneemt een boeiende wiskundige inleefreis: telgebaren, de basis 12, Mancalaspelregels, de Yorubamethode en uiteraard het Ishangobeentje. Black Mathematics en sterrenstof. Een hapklare kluif voor al wie van wiskunde houdt. Of nog moet houden.‘Africa + wiskunde’(21 euro), Dirk Huylebrouck - verkrijgbaar in de handel - VUBPress

Oesters of merguezAchter deze culinaire titel vind je een tragikomische en sensuele roman over het verboden liefdesleven van een Marokkaanse jongen in Antwerpen. Ver-boden, omdat het om een homoseksuele relatie gaat en dat is in de moslimgemeenschap een heel gevoelig thema. Omar B. doet zijn autobiografi sch getint verhaal onder schuilnaam. «Ik wil vooral een betere verstandhouding tussen en begrip voor Islamieten en homo’s bereiken, maar ook tussen hetero- en homoseksuelen.»‘Oesters of merguez’ (14,50 euro), Omar B. - verkrijg-baar in de handel - uitg. Houtekiet

NinaNina (9) is een vrolijk, ondernemend kind. Maar op een dag keert haar lichaam zich tegen haar. Ze lijdt aan het nefrotisch syndroom en dat is het begin van een medische lijdensweg van zware medicijnen, dagopnames, dialyses en operaties. De cortisone doet Nina’s elfenlijfje opzwellen, van de chemo vallen haar lange blonde haren uit. ‘Ziek zijn is vreselijk, en toch ben ik gelukkig,’ verweert Nina zich… Een eerlijke getuigenis over chronisch ziek zijn, over liefde en lijden, afscheid en verwerking, over fragiliteit en ongekende sterkte én over chronische ziekte en onderwijs. Zowel de schrijfster als haar echtgenoot zijn leraar.‘Nina. Een bijzonder kind’ (14,90 euro), Catherina de Roo - verkrijgbaar in de handel - uitg. Van Halewyck

Lectuur

Kwetsbaar‘Pol de muis is bang en dat is heel gewoon’. Hoe loopt een dialoog tus-

sen een kind en een muis af? Dat lees je (voor) in een geïllustreerd prentenboek van 1980 (!). Maar net zoals 27 jaar geleden trek je een heel arsenaal open aan gevoelens van kinderen, meer bepaald gekwetste kinderen.‘Pol de muis is bang en dat is heel gewoon’ (8,50 euro), Gode-Liva Uleners en Gorik Lindemans - verkrijgbaar in de handel - uitg. Bakermat

Het beginLang, lang geleden was er niets. Geen ruimte, geen tijd, geen planeten en geen mensen. Ik was er niet en jij was er ook niet. Er was niets. Totdat… In dit boek spat de oerknal letterlijk van de bladen af. De knal, het eerste leven in zee, de dinosauriërs, de mens… elke pagina zit vol plooi-, vouw- en trekverrrassingen. Ruimte-exploratie voor de jongste leerlingen.‘Het begin van alles’ (14,95 euro), Neal Layton - verkrijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij

(advertentie)

KLASSE NR.172 37

Anna viert carnavalIn ‘Anna viert carnaval’ vin-den kleuterleidsters heel

wat herkenbare dingen uit de dage-lijkse leefwereld van peuters vanaf 2 jaar. Een carnavalsoptocht, confetti, suikerspinnen enz. geven mooi de gelegenheid om in de klas ook rond carnaval te werken.‘Anna viert carnaval’ (Kathleen Amant; uitgeverij Clavis ) - 10,95 euro - ver-krijgbaar in de boekhandel - op www.clavis.be vind je een kleurplaat die je kan kopiëren en in de klas gebruikenwww.clavis.be - www.amant.beWin: 5 x ‘Anna viert carnaval’ - stuur vóór 18 februari een mailtje (met al je gegevens en de vermelding ‘carnaval’) naar wedstrijd@clavis.be

Lectuur

ZoekwinkelEen supermarkt, een schoenenwinkel, een bakker, een speelgoedwinkel en nog veel meer. Elke winkel staat vol met allerlei producten. Je leerlingen (4 tot

7 jaar) krijgen een boodschappenlijstje en mogen gaan winkelen. Waar vinden ze alles om het lijstje bij elkaar te winkelen? Zoeken maar op de kleurrijke grote zoekplaten van Marjolein Pottie. Achteraan vind je een uitklappagina met woordjes, wat het boek ook voor beginnende lezertjes leuk maakt.‘Zoekwinkel’ (Dirk Nielandt & Marjolein Pottie; uitgeverij Manteau) - 14, 95 euro - verkrijgbaar in de boekhandel.www.standaarduitgeverij.beWin: 5 x ‘Zoekwinkel’ - in bijgaande platen vind je zeven verschillen. Zoek ze en mail ze naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be

Concentreer en leerIn zes stappen kan je met je leerlingen werken aan hun concentratie en daarmee duidelijke resultaten

halen. Dagelijks tien minuten besteden aan concentratie- en denkontwikkeling is genoeg. Concentratieproblemen zijn trou-wens vaak oorzaak van allerlei leerproblemen. In ‘Concentreer en leer’ vind je gevarieerde oefeningen, spellen en raadsels, een zinvolle aanvulling bij het taal- en rekenonderwijs. Er zijn drie delen, voor 5-8-jarigen, voor 8-10-jarigen en voor 10-13-jarigen. Ook leraren buitengewoon basisonderwijs vinden hier oefenmateriaal.‘Concentreer en leer’ (uitgeverij Abimo) - 32.50 euro (mét kopieerlicentie) - www.abimo.net

Win: 5 x ‘Concentreer en leer’ - mail vóór 20 februari (met al je gegevens en die van je klas en vermelding ‘Concentreer’) naar jef@abimo.net

Over foutloos schrijven en gedichtjesProblemen met hoofdletters, verkleinwoorden of samenstellingen? Twijfels over apostrof, koppelteken of trema? Op zoek naar de beste manier om een

zin op te bouwen of te formuleren? In ‘Ik schrijf zonder fouten’ geven Jos Smeyers (em. hoogleraar Nederlandse Letterkunde) en Kristien Spillebeen (taaladviseur Vlaamse overheid) praktische taaltips, alfabetisch, overzichtelijk en up-to-date.‘Ik schrijf zonder fouten’ (248 p., uitgeverij Davidsfonds) - 16,50 euro - verkrijgbaar in de boek-handel - www.davidsfonds.be‘Het liefste wat ik heb’ is een (cadeau)bundel met ge-dichten voor en over (groot)ouders en kinderen. Tijdloze poëzie, uit verschillende momenten in de geschiedenis, van Van Ostaijen tot Claus, van de Coninck tot Kopland. Over appeltjes die niet ver van de boom vallen, tinnen soldaatjes en hobbelpaarden, lekker ondeugend zijn, slapen als een zoetekoeksdozeke enz.‘Het liefste wat ik heb’ (128 p.; uitgeverij Davidsfonds) is samengesteld door Jos Smeyers, met illustraties van Ingrid Godon - 22,50 euro - verkrijgbaar in de boekhandel - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Ik schrijf zonder fouten’ en 5 x ‘Het liefste wat ik heb’ - mail vóór 18 februari naar wedstrijd@davidsfonds.be

Grenzeloos nadenkenIn ‘Grenzeloos nadenken, refl ecties over wereldburgerschap’ nodigt De Wereld-school je uit om te fi losoferen met je leerlingen rond wereldburgerschap. Je

krijgt er meteen praktische tips bij om te fi losoferen rond thema’s als waarheid, macht, respect, rechtvaardigheid, armoede, discriminatie en helpen.‘Grenzeloos nadenken, refl ecties over wereldburgerschap’ - De Wereldschool (i.s.m. vzw Initia) - www.dewereldschool.be - fabienne@dewereldschool.be - 7 euro (plus 2 euro verzendings-kosten)

Win: 5 ex. van ‘Grenzeloos nadenken’ - bel meteen 02 502 63 56, wie eerst belt…

Marktgericht‘Als je wil dat je dromen uitkomen, ga dan niet slapen’… Is marketing een vies woord als je het in verband brengt met onderwijs? Willem Valks toont aan hoe je

instrumenten uit de marketing kan inzetten om als school je eigen koers te bepalen. Hij vertrekt van aspecten van leiderschap, gaat in op wetmatigheden van verandering, fasen van teamontwikkeling, teamrollen en de Roos van Leary en stelt ten slotte management centraal in het INK-model. Een boek voor leiders, managers en adviseurs binnen en buiten de schoolmuren. ‘Marktgericht schoolmanagement. Marketing, leiderschap en management in een onderwijsom-geving’ (PM-reeks, 19,95 euro), Willem Valks - verkrijgbaar in de handel - uitg. Nelissen

(advertentie)

KLASSE NR.172 39

Canon CultuurCANON CULTUURCEL

Jan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten - Brecht Demeulenaere Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel tel. 02 553 96 63 - canon@ond.vlaanderen.be

www.canoncultuurcel.be

Win: drie dagen ParijsZet de elf voornamen in het rooster (sommige vind je zelfs in deze Klasse). Als ze juist zijn, krijg je in de ingekleurde

kolom, van boven naar beneden, een begrip voor de discussie over vaardigheden en kennis in onderwijs.Stuur het woord vóór 24 februari naar Klasse (Raads?l) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secretariaat.leerkrachten@klasse.be. Begin maart vind je de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars.

Je wint een reischeque van 200 euro voor een trip van Holidayline. Daarmee kan je bijvoorbeeld drie dagen (twee nachten met twee

personen, twee kinderen tot 16 jaar gratis op je kamer) naar Parijs (zie aanbod in vorige Klasse). Het super reisaanbod van Klasse vind je op www.lerarenkaart.be (commercieel aanbod / reizen). In december won Brecht Delaere uit Ardooie de reischeque. Koffers klaar?

1. gepassioneerd brein achter the WAB

2. boekenbeest dat houdt van griezelen

3. Miss Pantêne

4. dochter van Marcel Kiekeboe

5. «You can see colors through music» (Amerikaanse jazz-zangeres, 1933-2003)

6. «Een kind voedt zichzelf op» (Vlaams acteur in Klasse)

7. VTM-nieuwsanker

8. geliefde van Paris

9. burgemeester van Parijs

10. jongste zoon van onze koning

11. Romeinse legioensoldaat

Theater en beroepsonderwijsGezocht: leraren BSO tweede en derde graad die vanuit hun vak of vanuit een persoon-lijke interesse of passie willen brainstormen rond ‘theater kijken en beroepsonderwijs’.

Voorkennis is niet vereist, een theaterbril durven opzetten wel. Samen creëren jullie een voedingsbasis waaruit nieuw educatief materiaal kan groeien om leerlingen over hun culturele drempels te helpen.Schrijf in voor deze denkgroep via dirk.terryn@ond.vlaanderen.be - je krijgt dan een uitnodiging voor de eerste bijeenkomst - (reis)kosten krijg je terugbetaald

ErfgoedSnelle beslissers kunnen nog inschrijven voor de voorstelling van het rapport ‘Erfgoed en onderwijs: in dialoog’ op 7 februari (9 tot 12 u.) in het Consciencegebouw, Brus-

sel. De gelijknamige, meer uitgebreide studiedag (zie vorige Klasse, p. 29) is afgelast. Het rapport maakt een inventaris van erfgoededucatie in Vlaanderen, aangevuld met praktijkvoorbeelden over leraren en erfgoedwerkers die samen erfgoedprojecten opzet-ten in schoolverband.Meteen inschrijven via deanne.durant@ond.vlaanderen.be - deelnemen is gratis - vanaf 15 februari kan je het volledige rapport aanvragen of downloaden via www.canoncultuurcel.be

DynaMo2 2007-2008Lerarenteams krijgen centen voor projecten waar ze samen (met leerlingen, directie, derden) hun schouders onder zetten. Schoolprojecten die met de lessen te maken

hebben en waar de leerlingen beter van worden. Een weekendje beautyfarm met de col-lega’s maakt dus geen kans. Wél projecten die stevig knipogen naar kunst en cultuur, milieuzorg, mondiale vorming, gezondheidszorg, ondernemerschap enz. Kleine, fi jne klasinitiatieven én grote projecten met de hele school komen allebei in aanmerking. Samenwerken met externe organisaties of kunstenaars is absoluut toegelaten. Op de databank (www.canoncultuurcel.be) vind je een boel interessante contacten.Je kan projectsubsidie van DynaMO2 aanvragen (voor volgend schooljaar) tussen 1 maart en 1 mei via www.dynamo2.be. Je kan max. 1 500 euro krijgen. Begin maart krijg je enkele exem-plaren van de infobrochure in de schoolbrievenbus.www.dynamo2.be

MAAIKE BUYS

MAAIKE B

UYS

Examen op verplaatsing«Enkele jaren geleden bezocht ik in het kader van een bijscholing esthetica het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen», schrijft Ilse Hendrickx. «Een bijzondere tip die we kregen, was een museumtocht voor de derde graad. Ondertussen is deze tocht uitgegroeid tot een museumdag voor de zesdes en vervangen de opdrachten het klassieke examen esthetica. Het KMSKA leent zich uitermate goed voor dit ‘museumexamen’: een heel ruime collectie (middeleeuwen tot surrealisme), bijzonder vriendelijke educatieve dienst en suppoosten, overzichtelijk voor de leerlingen die er een eerste maal komen. De leerlingen ervaren het als een apotheose van de lessen. De museumtocht (en dus ook het examen) zet zich verder in het MuHKA, wat verderop. Op een boogscheut van de 15de naar de 21ste eeuw...»

Een geweldig boek: Eddie Wellie!De zeventienjarige Eddie is stapel op Amber. Hij woont in Hof ter Welle, een tehuis voor bijzondere jeugdzorg. Uit angst dat Amber hem zal afwijzen, verklapt hij

zijn adres niet. Nog niet. Eddie wil eerst een cadeautje geven. Maar hoe kom je aan geld voor een cadeautje? Frank Pollet schreef ‘Eddie Wellie!’ nadat hij zelf op inleefsessie trok in het tehuis. Vijf leraren krijgen een exemplaar van dit beklijvende verhaal. Je krijgt tot 14 februari tijd om op www.abimo.net te zoeken hoe lang Frank Pollet in de adolescenten-groep van Hof ter Welle verbleef. Surf naar ‘prenten- en jeugdboeken’ en mail je antwoord naar inne@abimo.net. Geef je mail als onderwerp ‘wedstrijd Eddie Wellie!’.Op vrijdag 27 april mogen drie klassen van de tweede of derde graad secundair een interactief bezoek aan Hof ter Welle brengen. Na een rondleiding in de leefgroep verneem je meer over de taken van de bijzondere jeugdzorg. Twee acteurs spelen een stukje uit ‘Eddie Wellie!’ en auteur Frank Pollet licht toe hoe zijn boek tot stand kwam. Stel je klas kandidaat via info@hofterwelle.be. Vertel in een tiental regels waarom je graag met de klas op visite gaat (laat ook je leerlingen zelf aan het woord).Vzw Dienstencentrum Hof ter Welle - Anna Piersdreef 1 - 9120 Beveren - tel 03 750 90 80

Azië heen en terugChina is het gast-land, de Vereniging

België-China de eregast. Asia Fair 2007 brengt toeristische diensten,

touroperators, luchtvaartmaatschappijen, ontwikkelingssamenwerking, artisanale producten en gastronomie samen. Het aanbod aan multimediale reportages, workshops, demonstraties, optredens is ruim. Ga je in het kielzog van Prins Filip en de Aziatische am-bassadeurs naar het Gemeenschapscentrum De Zandloper in Wemmel? Dan betaal je als leraar 4 in plaats van 6 euro.Asia Fair - www.belasia.be - 24 en 25 februari in Gemeenschapscentrum De Zandloper - Kaasmarkt 75 - 1780 Wemmel

De Lerarenkaart

40 KLASSE NR.172

Nieuw nummer op je lerarenkaartMoet je ergens je stamboeknum-mer invullen? Je hoeft die elf cijfers niet uit het hoofd te leren, ze staan gewoon op je lerarenkaart. De eerste elf cijfers boven jouw naam vormen het stamboeknummer. Dat nummer vind je op allerlei paperassen die je in het begin van het schooljaar ondertekent, op de berichten van de loondienst en op allerlei andere formulieren van het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming.Op je lerarenkaart volgt (sinds 2007) op het stamboeknummer een identifi catienum-mer dat uit zes cijfers bestaat. Dat laatste getal is alleen bedoeld voor de lerarenkaart. Het vereenvoudigt de administratie van de lerarenkaart en helpt om de inschrijvingen voor lerarendagen effi ciënt te laten verlopen.

Mineralen- en fossielenbeurs

Gesteenten, mineralen, schelpen en fossielen. Op

zondag 18 maart (10-18 uur) zijn er honderden te vinden in het Koninklijk Atheneum Voskenslaan (Gent). Nautilus Gent verenigt mineralen- en fossielen-verzamelaars. De jaarlijkse beurs is de topactiviteit van deze bedrijvige organisatie. Je vindt er geen juwelen, beelden of hangertjes. Alleen het pure spul. Op vertoon van je lerarenkaart 2007 betaal je 1,50 euro toegang (i.p.v. 2,50 euro).Meer info: www.nautilusgent.be - Koninklijk Atheneum - Voskenslaan 60 - 9000 Gent (vlakbij het Sint-Pieters-station)

Een beestig dierenjaarWil je dit jaar geregeld naar de Zoo of naar Planckendael? Dan is een abonnement een goed en goedkoop idee. Je kan er ook

(eenmalig) enkele andere parken mee bezoeken. Normaal lopen de abonnementen van 1 mei 2007 tot 30 april 2008, maar nieuwe abonnees krijgen er 2 extra maanden

bovenop. Maart en april 2007 zijn voor hen gratis. Als leraar krijg je bovendien 20 % korting. Die korting is zowel geldig op individuele abonnementen (67,6 i.p.v. 84,5 euro) als op gezinsabonnementen (108,8 i.p.v. 136 euro). Er is een speciaal tarief voor een éénoudergezin (81,6 i.p.v. 102 euro). Meld je vanaf 1 maart aan de kassa van Planckendael of de ledenservice van de Zoo met je lerarenkaart 2007. Nieuwe abonnees nemen een pasfoto mee van alle gezinsleden ouder dan 2,5 jaar. (Opgelet: korting niet geldig voor reeds gedane betalingen.)Zoo Antwerpen - Koningin Astridplein 26 - 2018 AntwerpenDierenpark Planckendael - Leuvensesteenweg 582 - 2812 Muizen (Mechelen)

FRANS D

EVRIESE

ABIMO

NAUTILUS

ZOO A

NTWERPEN

Romantiek + bijzondere jeugdzorg = Eddie Wellie.

Fit de lente in…Wintermoe? Een speklaagje aangekweekt? Na enkele sessies Indoor Stride ben je weer in topconditie. Indoor Stride? Dat is de aerobicsversie van het

populaire Nordic Walking. De Vlaamse leraren kunnen als eersten gratis kennismaken met Indoor Stride op zaterdag 17 en zondag 18 maart. Op het ritme van de muziek verbrand je overtollig vet en kweek je de nodige spieren voor de komende zomer. Door het gebruik van stokken loop je geen risico op overbelasting. Voortaan sta je dankzij Indoor Stride nog dynamischer voor de klas.Op zaterdag 17 en zondag 18 maart leggen professionele lesgevers het materiaal klaar in fi tnesscentra verspreid over de vijf Vlaamse provincies. Je krijgt een initiatie in de drie varianten van Indoor Stride. Maak er een gratis gezinsuitstap van! Je partner kan meedoen. Voor de kinderen is er leuke animatie voorzien.Inschrijven is noodzakelijk, want het aantal plaatsen is beperkt. Dat gebeurt via www.lerarenkaart.be (rubriek inschrijven). 20 leraren krijgen in het fi tnesscentrum de pas gelanceerde Camelbottle drinkfl es cadeau. Zo kan je tijdens het sporten drinken zonder je hoofd achterover te moeten gooien.

Je vindt ‘waar en wanneer’ op het inschrijfformulier. Dat formulier staat op www.lerarenkaart.be. Kies in het bovenmenu voor ‘inschrijven’ en klik daar ‘lerarendagen’ aan.

De mooiste tweeluiken komen naar AntwerpenDe Vlaamse primitieven hebben zich over de wereld verspreid. Mid-deleeuwse topstukken uit Vlaanderen vind je in Basel, Wenen, Madrid,

Washington en Chicago. Dertig tweeluiken uit de vijftiende en zestiende eeuw keren van 3 maart tot 27 mei terug naar de ‘heimat’. Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen herenigt zelfs tweeluiken die al decennialang een ge-scheiden leven leiden in verschillende musea. Op woensdag 7 en zaterdag 10 maart (14-17 uur) krijg je als leraar een boeiende inleiding op de tentoonstelling. Na een vrij bezoek (met audiogids) staat een drankje te wachten. Je praat met de educatieve medewerkers na over het thema ‘school en museum’.Tweeluiken bestaan uit panelen van dezelfde vorm en grootte. Ze scharnieren, zodat je ze kan openen en sluiten. Soms zijn ze klein en passen ze op een tafel, huisaltaar of lezenaar. Soms zijn ze groot en bedoeld voor de kapel of kerk van een franciscanen- of cisterciënzerklooster. De meeste diptieken tonen een religieus thema. Vaak verschijnt op het ene luik een portret van de schenker. Die richt zijn blik op de Madonna op het andere luik. Maria kijkt Jezus aan die zelf de schenker in het oog houdt. Vorsten en aristocraten zijn de eersten die zo in oogcontact staan met hun beschermers. Later prijken ook bankiers en kooplui graag biddend naast de Madonna. Andere tweeluiken zijn profaan: twee echtgenoten kijken elkaar aan.Grote namen mag je in Antwerpen verwachten. Het diptiek met de Zondeval door Hugo van der Goes komt over uit Wenen. Drie tweeluiken van Rogier van der Wey-den staan in het middelpunt. De Madonna uit het Museum voor Schone Kunsten Doornik krijgt opnieuw het gezelschap van Jean de Gros, een luik dat normaal in het Art Institute of Chicago hangt. De minutieus uitgevoerde tweeluiken van Hans Memling behoren tot de kleinere werken.Voor de lerarendagen op 7 en 10 maart schrijf je in via www.lerarenkaart.be (klik in het menu ‘inschrijven’ op de term ‘lerarendagen’). Je krijgt je toegangsbewijs per mail. Leraren krijgen tijdens deze lerarendagen gratis toegang op vertoon van hun toegangsbewijs en hun lerarenkaart 2007, partners betalen het groepstarief (8 ipv 10 euro). ‘Vlaamse primitieven, de mooiste tweeluiken’ van 3 maart tot 27 mei 2007 - Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen - Leopold de Waelplaats - 2000 Antwerpen - www.kmska.be - www.vlaamsekunstcollectie.be - op andere dagen krijg je op vertoon van je lerarenkaart 2007 korting - boeking groepsbezoeken: publiekswerking@kmska.be of tel. 03 242 04 16 (inschrijven voor de lerarendagen kan alleen via www.lerarenkaart.be).

Zeedag met KlasseJe gaat met je klas naar zee voor een dag, drie dagen, een week… En nu? Welke educatieve activiteiten zijn er vooral en hoe verlopen ze? Hoe en wanneer

schrijf je je in? Je komt het allemaal te weten op de exclusieve Zeedag voor leraren, op woensdag 21 maart: een namiddag vol workshops, ateliers, een infobeurs én activiteiten voor de kinderen. Plaats van afspraak is Oostende en het hele gezin is welkom. Blokkeer nu al de datum in je agenda. In de volgende Klasse lees je er alles over.

KLASSE NR.172 41

30 % korting op eigen uitgaven Poëziecentrum (Gent)

KRIS S

CHOETERS

HUNT

INGT

ON A

RT G

ALLE

RY

KMSK

A

42 KLASSE NR.172

Een gezinsdag vol aquarellen en bomenJe stapt niet alle dagen een boek binnen om zelf personage te worden in de kleurrijke wereld van een dromerige schilder. Op zondag 18 maart kan dat wel.

De Fondation Folon presenteert op die dag haar nieuwe Nederlandstalige educatieve activiteiten. Naast de aquarellen, beeldhouwwerken en postzegels wacht een verkenning van het Bosmuseum Jan van Ruusbroeck. Op beide plaatsen zijn kinderactiviteiten voorzien. Deze gezinsdag is helemaal gratis. Inschrijven is noodzakelijk.In de kasteelhoeve van Terhulpen vind je meer dan 300 werken van Jean-Michel Folon. Een wegvliegende vogel, een man met hoed, een raadselachtig landschap… Vaak is er een link met de geëngageerde ideeën van Folon. Thema’s als mensenrechten, natuurbe-scherming, vrijheid en vervreemding lees je af uit aquarellen, etsen, affi ches en beelden. De enscenering dompelt je onder in het artistieke universum van de kunstenaar. Muziek, fi lm en optische effecten animeren de toeschouwers. Je valt tijdens je rondgang door de magische tentoonstelling van verwondering in verbazing.Je kan daarna het uitgebreide domein verkennen waarin de Fondation Folon zich bevindt. Maar even verder ligt het Bosmuseum Jan van Ruusbroeck. Dat heeft over ‘bos en natuur’ heel wat te vertellen. Kleuters en kinderen van de eerste graad trekken met de kabouters of met konijn Pim het arboretum in. Of het bosvrouwtje begeleidt hen op spinnentoer. Tweede en derde graad kiezen tussen thema’s als drama in het bos, wonen in het bos, paddenstoelen en moord in de poel… Leerlingen van het secundair berekenen de biotische index van de poel of bestuderen de voedselkringloop. Je krijgt een rondleiding in het museum en extra uitleg over de ateliers. In de voormiddag gaan 5- tot 8-jarigen op ‘konijnenpad’.Je schrijft in voor de volledige dag (Fondation Folon + Bosmuseum) of voor één onderdeel. Inschrijven kan alleen via het formulier op www.lerarenkaart.be. Kies in het bovenmenu voor de rubriek ‘inschrijven’ en klik daar op ‘lerarendagen’. Mocht je je dag op eigen initiatief willen aanvullen, dan kan je naar de leeuw van Waterloo (10 km) of naar het centrum van Brussel. Fondation Folon - Drève de la Ramée 6 A - 1310 Terhulpen (La Hulpe) - www.fondationfolon.be - www.ateliersfondationfolon.be - tel. 02 653 34 56 - fondation.folon@skynet.be (geen inschrijvingen voor de lerarendag op dit adres) - Bosmuseum Jan van Ruusbroeck - Duboislaan 2 - 1560 Hoeilaart - www.bosmuseum.be

Bouw je klas van de toekomst en winMaak met je leerlingen een te-kening van het klaslokaal van de

toekomst en mail of stuur ze naar Sanyo. Uit de inzendingen wordt een winnaar geloot. In de prijzenpot zit een Sanyo PLC XE 31 pro-jector met een digitaal bord van Activboard. Hoe je meedoet? Op www.sanyo.be vind je alle instructies én een blanco blad (liggend A4) met onderaan het Sanyo logo. Op dit blad staat een afbeelding van de projector. Daarrond bouw je je digitaal klaslokaal. Dat mag in Paint, Photoshop o.d. Je mag het blad ook gewoon afdrukken en inkleuren. Uiterlijk 1 maart mail of stuur je de tekening(en) naar Sanyo - Antwerpsesteenweg 491A - 2500 Lier - sales@sanyo.be.Een jury selecteert tien fi nalisten. Hun tekening(en) vind je vanaf 1 april op de website van Sanyo. Vanaf dan kan elke leerling of leraar daar op de winnaar stemmen en eveneens in de prijzen vallen. Wie op de winnaar stemt en de schiftingsvraag juist heeft, wint bovendien een Sanyo MP3-speler. De projector voor de uiteindelijke winnaar is een echt schoolmodel: oranje kleur tegen diefstal, enkel bedienbaar via afstandsbediening, eigen alarm, beveiling met pin code en de mogelijkheid om je eigen schoollogo als startbeeld te installeren. Het Activbord wordt gratis ter plaatse geïnstalleerd door Prodeason.www.sanyo.be

De Lerarenkaart

42 KLASSE NR.172

Hou je van talen? Een beetje veel? Zielsveel?50 workshops in 20 vreemde talen. Dat is het concept van het Talenfeest 2007. Met quizzen over democratie, de Belgische politiek als animatie, een

reusachtige puzzel van België en een reis rond de wereld in het Chinees, Russisch, Grieks… Of waag je je liever aan karaoke, dans, kortfi lms en toneelvoorstellingen? Op vrijdag 27 april is het programma speciaal op lagere scholen gericht. Op maandag 30 april houdt het Talenfeest leerlingen van het secundair in het vizier. Het volledige programma staat op www.talenanimatie.be. Nog meer informatie krijg je als je je school via deze site registreert.

Het centrale thema van het Talenfeest 2007 is democratie - alle activiteiten vinden plaats in en rond het Federaal Parlement en het Warandepark - snel inschrijven is de boodschap - er zijn nog plaatsen vrij voor Vlaamse scholen.

‘Talenfeest 2007’ - Federaal Parlement - Wetstraat - 1000 Brussel - organisatie: Animatiecentrum voor Talen - meer info: www.talenanimatie.be - tel 02 201 52 05.

Kraak eens een pand op de Kouter…De voorbije jaren stonden in de Handelsbeurs heel wat grote namen uit de muziekwereld. Ze hebben één ding gemeen: ooit zijn ze klein begonnen. Ook in

België timmert heel wat jong artistiek geweld keihard aan de weg. ‘Kraakpand’ stelt één keer per maand het Ha’-podium open voor een drietal beloftevolle groepen of muzikanten. Een gouden kans om het publiek te veroveren in een prachtige concertzaal.

Hoe zo’n Kraakpandconcert loopt? Kom op dinsdag 13 februari (20.15 uur) naar de Gentse Handelsbeurs voor een optreden van I do I do (indie rock met bluesy feel), The Golden Glows (songs, spirituals en smartlappen) en I Am A Horse (songs geïnspireerd door J.J. Cale, Warren Zevon, Sparklehorse). Of proef op dinsdag 6 maart de cocktail van Darling Britney (spoken word’, punk-rock en heimwee), Asimov (powerrock), HongKongDollar (funky grooves). Alle info over deze artiesten en hun repertoire vind je op www.handelsbeurs.be.Klasse geeft voor elk Kraakpand 25 duotickets weg. Haal ze op via het wedstrijdformulier op www.lerarenkaart.be.

FONDATION F

OLON

ANIMATIECENTRUM VOOR TALEN

THOM

AS VERFAILLE

SANYO

Asimov: Powerrock op 6 maart

KLASSE NR.172 43

China in BOZAR: Het verboden rijkLuc Tuymans en Yu Hui. Een Belgische kunstenaar en een Chinese con-servator modereren het ‘gesprek’ tussen Zuid-Nederlandse en Chinese

kunst. Het Paleis voor Schone Kunsten (Brussel) nodigt je uit voor een uitvoerige kennismaking met het wereldbeeld van Chinese en Vlaamse meesters op de lerarendag van woensdag 14 maart. Tekeningen en schilderijen van Van Eyck, Breughel, Rubens, Van Dyck en Ensor haken in op werken op papier en zijde uit de Ming- en Qing-dynastie. Daarvoor dringt de tentoonstelling door tot de ‘Verboden Stad’ van waaruit de Chinese keizers regeerden. Hoe gaan westerse en oosterse kunstenaars om met beweging, afstand, detail, diepte? Welk belang hechten ze aan het verhaal achter het kunstwerk? Hoe geven ze schaduw weer, welke plaats krijgt het ‘naakt’ en hoe verbeelden ze de erfzonde?De lerarendag is een unieke kans om twee continenten, vijf eeuwen kunst en twee manieren van denken te doorgronden. Een vrij bezoek is die dag gratis voor ingeschreven leraren, partners niet-leraren betalen 3,50 euro. Een rondleiding (14, 15 of 16 uur) kost 4 euro per persoon. Inschrijven is noodzakelijk en kan alleen via www.lerarenkaart.be (kies in het menu voor ‘inschrijven’ en klik daar op ‘lerarendagen’).‘Het verboden rijk. Wereldbeelden van Chinese en Vlaamse meesters’ - 15 februari tot 6 mei in het Paleis voor Schone Kunsten - Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel (vlakbij het Centraal Station) - www.bozar.be - tel. 070 34 45 77 - inschrijven voor de lerarendag kan alleen via www.lerarenkaart.be - op andere dagen krijg je korting op vertoon van je lerarenkaart 2007

Duitsland in BOZAR: Kijk op EuropaHoe kijkt de negentiende-eeuwse Duitse kunstenaar naar Griekenland, Italië en de Scandinavische landen? Geschiedenis en toentertijdse actualiteit

vinden hun weg naar het doek. Tijdens de lerarendag op 14 maart ontdek je in het Paleis voor Schone Kunsten (Brussel) de verschillende invalshoeken waaruit de Duitse schilder naar Europa lonkt.Griekenland ligt aan basis van de Europese beschaving en cultuur. Karl Friedrich Schinkel laat niet na dit historische feit uit te penselen. Italië is voor Karl Blechen het land van de heimwee. De Oostenrijkse en Zwitserse bergen zijn oorden van gees-telijke en politieke vrijheid. Max Liebermann stelt Nederland voor als het land van de burgerlijke utopieën.Veel negentiende-eeuwse Duitse historieschilders volgen een opleiding in België. Velen interesseren zich trouwens voor de Belgische geschiedenis. Anderen verzeilen in de ar-tistieke smeltkroes van Parijs. Hun artistieke meesterschap zetten ze om in hoogwaardige landschappen, portretten en stillevens.Het internationale netwerk van de Duitse kunstenaar in de negentiende eeuw ligt op woensdag 14 maart voor het grijpen. Een vrij bezoek is voor leraren die dag gratis, partners niet-leraren betalen 3,50 euro. Voor 4 euro per persoon extra leidt een gids jou door deze nieuwe tentoonstelling. Inschrijven doe je via www.lerarenkaart.be (in het menu ‘inschrijven’ kies je de term ‘lerarendagen’).‘Kijk op Europa. Europa en de Duitse schilderkunst in de negentiende eeuw’ - 8 maart tot 20 mei in het Paleis voor Schone Kunsten - Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel (vlakbij het Centraal Station) - www.bozar.be - tel. 070 34 45 77 - inschrijven voor de lerarendag kan alleen via www.lerarenkaart.be - op andere dagen krijg je korting op vertoon van je lerarenkaart 2007

KLASSE NR.172 43

Educatieve activiteiten - dagprogramma’s- Kinderen tussen 6 en 12 jaar werken in groepjes van vijftien. De dag begint om 9.30 uur met een loting. Zo krijgt iedere groep een Chinese spreuk, een Chinees teken en de titel van een werk uit de tentoonstelling. Bozar Studios en Amadeo zetten verschillende muziekinstrumenten en -installaties klaar. De bedoeling is namelijk dat elke groep een muzikaal sprookje verzint. Op het einde van de dag (15 uur) stellen de kinderen hun verhaal voor aan de andere groepen.- Voor leerlingen van het secundair onderwijs zijn er speciale jongerenrondleidin-gen.Meer info: www.bozar.be of stuur een mail met je concrete vragen naar studios@bozar.be. Via dit mailadres vraag je ook de scholenbrochure en de scholenaffi che aan.

Educatieve activiteiten- De ontdekkingstocht voor 6- tot 14-jarigen houdt halt voor enkele geselecteerde werken. De kinderen krijgen speelse en creatieve opdrachten. Kleurpotloden en papier, ijzerdraad en karton, muziekinstrumenten, blinddoeken en verrekijkers zitten in de materiaalkoffer. Zo kijken ze naar werken van Dürer, Friedrich, Richter en de Duitse dadaïsten.- Gidsen leren leerlingen van de tweede en derde graad secundair naar kunst te kijken. De gids stelt vragen en stuurt de antwoorden van de leerlingen bij. Hij schetst de historische en culturele achtergrond van de tentoongestelde werken.Meer info: www.bozar.be of stuur een mail met je concrete vragen naar studios@bozar.be. Via dit mailadres vraag je ook de scholenbrochure en de scholenaffi che aan.

Dobbit Doe-het-zelfmagazine: 50 % korting

PALACE M

USEUM, BEIJING

STAATLICHE M

USEEN ZU BERLIN, A

LTE NATIONALGALERIE

Je kan op 14 maart ook beide

tentoonstellingen bezoeken.

Leraren betalen niets voor

een vrij bezoek en 4 euro per

rondleiding. Partners zonder

lerarenkaart betalen 3,50 euro

toegang per tentoonstelling en

4 euro extra per rondleiding.

44 KLASSE NR.172

Tegen Tom Barman mag hij ‘Tommie’ zeggen. Zijn leerlin-gen kennen hem als mijnheer

Smits, leraar economie en aardrijks-kunde in de athenea van Deurne en Merksem. Kelvin Smits is sinds kort het zakelijk brein van The WAB, de eerste onafhankelijke e-platenfi rma en online muziekwinkel in België: «Hoera, de cd verdwijnt!»

Waarom ben je met een e-label begon-nen?Kelvin Smits: «In de eerste plaats om mijn eigen platen uit te brengen. Ik ben jaren club-dj geweest, heb meegespeeld op dEUS-platen, en had mijn eigen triphop-danceact Cinerex. Ik had twee nieuwe albums, maar platenfi rma’s willen niet meer investeren in nieuwe namen. Daarom hebben we The WAB opgestart, het eerste onafhankelijke e-label in België. Mijn kompaan Sebastien Kalonji doet de website, mijn vriendin Eva Renier verzorgt de promotie en ik regel de zakelijke kant, zoals de contracten met de artiesten.»Hoe werkt het?Kelvin Smits: «Je kan er legaal albums van een massa exclusief Belgische bands downloaden tegen 99 eurocent per song. De jongste acht maanden hebben liefst 160 bands ingetekend. Bij The WAB doen artiesten enkel afstand van de digitale rechten. Ze krijgen een vast bedrag per download zonder dat wij daar

kosten van aftrekken. Al het geld dat bin-nenkomt, besteden we aan promotie. We betalen onszelf niets. Maar we groeien dag na dag. Ieder jaar zakt de verkoop van cd’s met tien à vijftien procent. Wij spelen daarop in. Hoewel België keigoeie muzikanten heeft, stellen wij op wereldvlak niets voor. Daarom treden we naar buiten als een gebalde vuist, door de wereldmarkt kennis te laten maken met Belgische muziek. Maar er kruipt zoveel tijd in dat sinds we begonnen zijn, ik geen noot meer heb kunnen spelen. De synths in mijn bureau vergaren enkel stof(lacht).»Als de cd verdwijnt, dan is dat goed nieuws voor het milieu.Kelvin Smits: «Ik ben met de klas ‘An Inconvenient Truth’ gaan bekijken. Op het einde vraagt Al Gore om over je ecologische voetafdruk na te denken. In de les heb ik dat geïllustreerd aan de hand van de kost van de productie en verkoop van een cd. We verbruiken 50 gram olie om een cd en het doosje te produceren en 50 gram olie om hem te transporteren. Uit één boom haal je papier voor 1 100 cd-boekjes. Voor de drie miljard verkochte cd’s hebben we dus driehonderd miljoen liter olie verbruikt en een woud gekapt met een oppervlakte van vier keer de grootstad Amsterdam. Het is absurd informatie op een cd te zetten, die te produ-

ceren, te transporteren, waarna iemand hem op de computer of de iPod zet en in de kast steekt. Alsof je een pindanoot met een container vervoert. Mijn leerlingen waren geshockeerd. Digitaal downloaden is dus niet enkel de meest economische, maar ook de meest ecologische manier om van muziek te genieten.»Weten je leerlingen dat je platenbaas bent?Kelvin Smits: «Ik loop er niet mee te koop,

ook al zitten ze te vissen en te googelen (lacht). Maar ze voelen aan dat wat ik in mijn lessen vertel uit de praktijk komt. Ik praat over de nieuwe iPod die op de markt komt, en als ze enkele weken later merken dat mijn informatie juist is, denken ze: amai, die heeft inside information. Groot voordeel is dat je hun vertrouwen wint, en ze na de les makkelijker naar je toestappen. Omdat ik veel met muziek bezig ben, ben ik een goede brug tussen de volwassen- en de jongerenwe-reld. Ik praat dezelfde taal als hen. Ik ben 36, maar in gedachten half zo jong (lacht).»

Op www.thewab.com vind je meer info over de online muziekwinkel The WAB. Via de bootleg bar kan je gratis podcasts van Belgische groepen downloaden.

«Legaal downloaden is ecologisch genieten»

Kelvin Smits wil Belgische muziek via zijn internet-bedrijf op de wereldkaart houden. Deze rubriek ‘De passie’ promoot de passies van collega’s.

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.157 45KLASSE NR.172 45

© L

UC D

AELE

MAN

S

«Het buurmeisje komt op onze computer internetten», lacht acteur Mathias Sercu. Hij is

papa van Jade (10) en Tore (8) en woont sinds drie jaar in de levendige Schoolstraat in Sint-Amandsberg bij Gent. Ook van oorsprong Turkse families, Nederlandse toeristen, geboren en getogen ouder-lingen, muziekvolk zoals dj Grasshoppa en nieuw aangekomen Oost-Euro-pese inwijkelingen vinden hier hun stek.

«Hier kom je heel de buurt te-gen», vertelt Rukiye Cigli over de Stedelijke Basisschool in de Schoolstraat, waar ze brugfi -guur is. «Omdat veel kinderen thuis geen Nederlands spreken,

willen we de communicatie op school sti-muleren. Maar het ligt niet enkel aan de taal, vaak zorgen verschillende sociale of culturele achtergronden voor misverstanden. Daarom organiseren mijn collega Nina en ik wekelijkse koffi emomenten op maandag-ochtend, waarop ouders en leraren elkaar ongedwongen leren kennen. Door bij de kinderen thuis te komen, kennen we de

context van onze leerlingen en kunnen we de leraren infor-meren. Dat sommige kinderen wel eens zonder boterhammen naar school komen of er soms een rekening onbetaald blijft, begrijp je opeens beter.»

Boerenbuiten«Op woensdagnamiddag werk ik aan de gevel van onze bed&breakfast op de tonen van de koperblazers die dan uit het basisschooltje weerklinken. De muziekacademie maakt immers

ook gebruik van de gebouwen», glundert timmerman Marc Roels, die samen met zijn partner Yves in de Schoolstraat ‘Chambres d’ami(e)s’ uitbaat. «Elke zomer en winter organiseren we een drink voor de hele buurt, kwestie van de bonte burenmix geregeld bij elkaar te brengen. Allebei komen we oorspronkelijk van de boerenbuiten en hoewel het cliché wil dat de mensen daar veel meer aan mekaar hangen dan in de stad, ervaren wij hier toch een bijzonder hecht buurtgevoel.»

Ovenschotel«De kleine Turkjes walsen samen met mijn kinderen ons huis binnen en buiten. Zo leer ik ondanks de taal- en cultuurverschillen onze buren kennen, zoals de mama van de buur-jongens die geen woord Nederlands begrijpt en die hier geregeld met een dampende ovenschotel voor de deur staat, zomaar. Zalig, toch?», besluit Mathias Sercu.

«De kinderen brengen ons samen»«De kinderen brengen ons samen»

Klasse strijkt elke maand neer in een Schoolstraat in Vlaanderen. Vandaag: Sint-Amandsberg.

Marc en Roel: «Drink voor heel de buurt.»

Brugfi guren Nina en Rukiye: «Zonder boterhammen naar school.»

Acteur Mathias Sercu: «Turkjes walsen.»

46 KLASSE NR.172

«Onze computer is een brooddoos»Alexandra (10) zoekt informatie op over Bram Stoker, de auteur van ‘Dracula’. Op basis daar-van moet ze een korte biografi e schrijven. Dit is een typische zoek- en schrijfopdracht in St Helen’s Senior National School in Portmarnock, een groene gemeente aan de rand van Dublin. De school telt 280 leerlingen van negen tot twaalf jaar oud. Naar Ierse maatstaven is dat een grote lagere school. Aan de schoolpoort bewijzen logo’s hoe breed de school werkt: groene school, afvalverwerkende school, sportieve school ...«In de computerklassen staan 45 ‘tin clients’», vertelt ICT-coördinator Tom McFadden. We kijken verbaasd op. Tom toont ons iets dat op een brooddoos lijkt, maar eigenlijk is het een computer. «Een tin client bevat geen harde schijf, maar als je er een muis, scherm en klavier aanhangt, wordt hij toch een pc.»

Waar de brooddoos zijn programma’s haalt? «Via een draadloos netwerk», antwoordt Tom. «In de klas hiernaast staan servers, computers die alle programma’s bevatten die leerlingen nodig hebben. Terwijl je werkt, merk je niets van het dataverkeer. En crashen doen ze bijna nooit, je hebt er geen onderhoud aan. 99 procent van de hardware werkt al acht jaar zonder mankement. Ik kan me bijna helemaal concentreren op het didactische gebruik van de computer in de klas.» Voor ICT-coördinatoren klinkt dit als muziek in de oren. St Helen’s maakt deel uit van het Her-mesproject, een netwerk van negen scholen die met tin clients werken. Tom wijdt wat uit over het leerplatform dat ze gebruiken en over de Citrix-technologie die erachter zit. Hij besluit met een brede glimlach: «Het systeem is duurder dan een gewoon compu-ternetwerk, maar je wint er véél tijd mee.» De school organiseert computercursussen

voor ouders. Ook de leerlingen kunnen na de schooluren nog aan de pc. Later merken we dat dit wel in meer Ierse scholen gebeurt. En als we aan Alexandra vragen hoelang ze al met een computer werkt, antwoordt ze veelzeggend: «I don’t remember.» Jawel, de computergeneratie staat er.

«Onze computer is een brooddoos»

Ierland is economisch één van de Europese succesregio’s. Zeven jaar geleden kozen ze ook resoluut voor een ander onderwijs: méér actief leren. Ondertussen hebben vier leraren op vijf zich bijgeschoold om de

computer beter te integreren in het leerproces. Er staan bijna even veel pc’s in de klas als in Vlaanderen (één pc per negen leerlingen), maar wat gebeurt er precies mee? Klasse reist mee met vijftien ICT-coördinatoren uit heel Europa. Vanop zijn dakappartement in Dublin kijkt Bono toe. U2?

© K

LASS

E

Alexandra: «Ik zoek Dracula.»

Reportage Klasse in Ierland

KLASSE NR.172 47� www.educationireland.ie/httpdocs/htm/education/education.html - het Ierse onderwijssysteem in tekst en schema’s

De Ierse mosterd komt uit MolWiskundelerares Janice Corrigan (30) schrijft niet meer op het bord. Ze heeft een laptop voor zich met een schrijfscherm erbovenop, een ‘tablet pc’. De formules die ze daarop noteert, komen via een beamer op het scherm vooraan in de klas. We zijn in Dunshaughlin Community College, een secundaire school van 900 leerlingen en 78 leraren. 80 procent van de leraren zijn vrouwen, de vervrouwelijking van het onderwijs is net zoals in Vlaanderen een trend. In elke klas zitten 24 à 30 leerlin-gen. Het algemene Ierse gemiddelde in het secundair onderwijs is 27, in Vlaanderen is dat 18. Schoolinspecteur Paraic Bearnes vertelt ons dat de ‘Gaelscoleanna’ kleinere klassen tellen. Dat zijn de Ierse scholen, waar leerlin-gen les krijgen in de traditionele Ierse taal. Elk graafschap telt er minstens één, groot-Dublin zeker dertig. De kleinere klassen en (volgens de ouders) de hoge onderwijskwaliteit ma-ken ze de jongste tijd heel populair. Ierland koestert zijn taal en cultuur, dat zie je tot op de straatnaamborden.Maar terug naar Dunshaughlin. De hele school draait en werkt op Sharepoint, een elektronische werkomgeving, en in elk klas staat pc-infrastructuur met beamers. «De leerlingen kunnen de resultaten van hun examens al tijdens de vakanties opvragen via Sharepoint», verklaart Corrigan. Op dat platform staan lessenroosters, leerlingen-dossiers, toetsresultaten, een boekings- en agendasysteem... «En als vakleraar maak je deel uit van een virtuele vakwerkgroep.» Sinds ze met de tablet pc werkt, ziet Corrigan de resultaten van haar leerlingen verbeteren. Leerlingen werken ermee in de klas, zij slaat hun werk op en mailt het gecorrigeerd naar ze door. «Voorlopig hebben enkel de leraren een tablet pc, maar binnenkort komen er ook voor de leerlingen.» vertelt directeur Seamus Ryan. Van hem vernemen we dat ze de mosterd drie jaar geleden haalden bij hun Belgische zusterschool, de Europese School in Mol. «Nu al zien we het resultaat van ons platform: het aantal kopieën van brieven, taken, toetsen en lesmateriaal liep terug van een miljoen naar 650 000 per schooljaar.»

«Het liefst wil ik in een muziek-studio gaan werken»Wie maakt al die special effects in fi lms? En waar leer je dat? In het Ballyfermot Senior College, een hogeschool in Dublin, wrijven we onze ogen uit. Zo’n 1 650 studenten volgen er opleidingen zoals Web Design, Pc Gaming, journalistiek… of ze doen er de rockschool. Studenten en leraren communiceren via een elektronisch leerplatform, de school heeft een indrukwekkende computer-, geluids- en beeldinfrastructuur. Niet goedkoop, maar dankzij een gunstig fi scaal klimaat hebben veel internationale IT-fi rma’s zich gevestigd in Ierland. Het onderwijs profi teert daar mee van.

«Het liefst wil ik in een muziekstudio gaan werken», zegt Aaron (21). Hij draait weg van zijn computerscherm, een 2D-imitatie van een mengtafel waarmee hij geluidseffecten monteert voor een fi lmpje. Dit is de les Sound Design voor tweedejaarsstudenten Multimedia.«Het programma heet Virtual Studio. Drie uur per week leren we ermee werken in de klas, maar thuis ben ik er nog meer mee bezig.» Hij is niet de enige.«De meeste van ons spelen zelf muziek», zegt Orna (18). Ze leert muziek professioneel mixen aan een mengtafel met 48 kanalen. Een jazztune swingt van de ene geluidsbox naar de andere. We wrijven onze ogen uit. «Als je van één rij knopjes weet wat ze doen, weet je het ook van de andere 47», relativeert leraar Pat Daly. Daly speelt viool. Dat muziek voor veel Ieren een prioritaire bezigheid is, merk je niet enkel in deze hogeschool, je hoort en ziet het in elke straat en de pub: de Keltische harp van Brenda Wilson, de elektrische guitaar van Rory Gallagher, naar wie ze prompt een plein hebben genoemd. Trouwens, met U2 plaatste de Ierse rockmuziek zich begin jaren 80 voorgoed op de muzikale wereldkaart.«Studenten die hier willen les volgen, moeten niet enkel gekwalifi ceerd zijn, ze moeten een portfolio indienen en zich in een persoonlijk gesprek motiveren», legt directeur Maureen Conway uit. «Ze betalen 3 500 euro inschrij-vingsgeld. Daarvoor krijgen ze ook begeleiding via ‘advisory care’. We nemen nog traditionele examens af, maar het gros van onze evaluatie verloopt permanent.» Dat illustreert leraar Webdesign Gareth Lee. «Mijn klas vormt een team van experts die samen een website en cd-rom moeten maken voor de basketballiga. Taken en functies verschuiven geregeld, ik manage. Zo gaat het er ook aan toe in een bedrijf.»

Janice Corrigan: wiskunde op een tablet.

Aaron: elke week drie uur special effects.Aaron: elke week drie uur special effects.

De studiereis naar Ierland werd georganiseerd met fi nanciële steun van de Europese Com-missie in het kader van het Socrates/Arion-programma.

ONDERWIJS IN IERLAND IN VIJF SHAMROCKS

1. Ierland telt ca. 3 200 scholen. Die worden door de staat gefi nancierd, maar beheerd door lokale overheden. De kerk is daarin prominent aanwezig. 99 procent zijn katholieke scholen. Hoewel gemengd onderwijs wordt aangemoedigd, bestaan er nog heel wat scholen met uitsluitend jongens resp. meisjes.

2. Ierland kent leerplicht van 6 tot 16 jaar. Vanaf 4 jaar kunnen kinderen naar de kleuterschool. De helft van de 4-jarigen doet dat. Het zijn vreemd genoeg vooral kinderen uit lagere sociale klassen. In de hogere sociale klassen (inkomens) gelooft men meer in vorming thuis. De 5-jarigen gaan bijna allemaal.

3. Een typische Ierse lagere school telt 6 à 7 leraren, scholen met 20 of meer leraren vind je vooral in de hoofdstad Dublin. Op het platteland vind je bijna 100 superkleine lagere scholen met slechts 1 of 2 leraren.

4. In het secundair onderwijs kunnen leerlingen van 14-15 jaar oud een ‘overgangsjaar’ volgen. Dat is een niet-verplicht jaar tussen lager en hoger secundair onderwijs dat focust op soci-ale en communicatieve vaardigheden, burgerzin enz. 1 op 3 volgt het. Vooral meisjes tonen nadien aanzienlijk hogere slaagcijfers in het hoger secundair onderwijs. De Ierse onderwijsminister denkt er daarom aan dit ‘transition year’ verplicht te maken.

5. In 1999 werd het Ierse onderwijs volledig hervormd. Het accent verschoof onder meer van pure kennisoverdracht naar een 50-50 mix van kennis en vaardigheden en van passief naar actief leren in de klas. Sindsdien hebben 120 000 leraren van de 150 000 zich bijgeschoold om op een didactisch verantwoorde manier les te geven met de computer.

48 KLASSE NR.172

Cupido op school13 391 onderwijsmensen wonen onder één

dak met één of meerdere leraren. Dat zijn beginnende leraren die nog bij lesgevende pa

en/of ma wonen, maar vooral onderwijsmensen met een liefdesband. Drie koppels vertellen over hun strijd tussen Cupido en school.

Zes jaar zijn Ann en Eric samen en tot vorig schooljaar gaven ze samen les in De Regenboog in Antwerpen. «Het begon met een avondje naar de fi lm gaan», vertelt Eric. «Al gauw maakten we daar een gewoonte van. De vonk sloeg over. Omdat we in een kleine school les gaven met slechts een tiental leraren, hebben we misschien wat langer geaarzeld dan nodig was, maar we wilden er allebei zeker van zijn dat het serieus was.» Of de collega’s het snel door hadden? Ann: «In het begin hielden we dat natuurlijk geheim, je wil professioneel blijven, hé. Maar de collega’s wisten het blijkbaar eerder dan wijzelf. En ze reageerden heel positief.» Voor de ouders was het evenmin een verrassing. Al vroegen sommigen zich aan de schoolpoort wel eens af wie Eric ‘aan de haak zou slaan’. Eric: «Tja, op de directeur na was ik de enige man in het team. Sommige ouders hebben me aan verschillende andere collega’s ‘gekoppeld’. Dat soort geruchten heb ik in mijn vorige school ook meegemaakt. Daar was ik de enige man tussen vijfendertig leraren.»«Op school bleven we uiteraard professioneel met elkaar omspringen», vertelt Eric nog. «De leerlingen van de lagere klassen had-den het niet eens door. Onze eigen klassen wel, natuurlijk.» In hun eigen klas zat ook Annah, Erics dochter uit een vorige relatie. «Op een dag - we waren toen net twee weken een koppel - kwam ze me vragen

of ik niet papa’s vriendin wou worden», lacht Ann. «Ja, wat zeg je dan…»Terwijl hun dochtertje Yuline (2) wegloopt van de Klasse-fotograaf vertelt Eric hoe Annah thuis en school perfect wist te scheiden. «Thuis vertelde ze doodleuk wat de juf of de meester, Ann en twee jaar later ik dus, allemaal had gezegd. En in het kringgesprek had ze het over thuis. (Lacht) Het enige dat ze niet kon doen was ‘nee’ zeggen als ik vroeg of ze huiswerk had...»«Natuurlijk praatten we veel over de school, dat is onvermijdelijk. Het voor-deel is dat je van elkaar weet over wie je praat als dat over het werk gaat. Nu Eric van werk is veranderd, merken we pas het verschil.» Eric vult aan: «Je be-grijpt elkaar, je weet waarom je partner nog een avond moet werken, je steunt elkaar, geeft elkaar feedback als je les-sen voorbereidt». Of samen les geven in dezelfde school ook nadelen heeft? «Met twee leraren in huis heb je wel een kelder vol rommel», zegt Ann. «En als er vergaderingen zijn, moet je allebei gaan en is het soms niet zo simpel om bijvoorbeeld kinderopvang te regelen. Maar dat is het ook. De sfeer op school is altijd goed geweest, ook voor een koppel zoals wij.»

Eric d’Hooghe (39), projectmedewerker Algemeen Onderwijs-beleid Antwerpen, project ‘Anders kiezen’Gedroomd Valentijnscadeau: «Een citytrip naar Parijs of Barcelona.»

Ann Schrauwen (29), onderwijzeres in vrije basisschool De Regenboog, Antwerpen Gedroomd Valentijnscadeau: «Een citytrip naar Barcelona of Parijs.»

«De collega’s wisten het eerder dan wijzelf»

KLASSE NR.172 49� De Valentijnsweek (van 12 tot 16 februari) is vanaf dit jaar ook week van de relationele en seksuele vorming. Voor tentoon-

stellingen, werkmappen en een nieuwsbrief, lees p. 25

Bijna dertien jaar zijn Ineke van der Zalm en Marc Vanherstraeten een koppel. Vijf jaar langer zijn ze collega’s. Ineke: «Als beginnend leraar heb ik wel in tien scholen interims afgewerkt. Enkele jaren later stond ik in drie scholen als leraar muziek. In twee scholen daarvan gaf ook Marc les.» Deed Cupido zijn werk in de lerarenkamer? Ineke kijkt deels schuchter, deels verliefd naar Marc: «Dat gebeurde eerder buiten de schoolmuren. Van bij het begin hebben we afgesproken om school en privé zo goed mogelijk gescheiden te houden. Veel collega’s wisten niet dat we een koppel waren. Ze waren verrast toen we onze trouwbrief aan het prikbord hingen.»Marc: «Zoveel contact hebben we ook niet op school met elkaar. We rijden bijvoorbeeld ook niet samen naar school. Ik geef nooit het eerste uur les. Daardoor kan ik hier in Sint-Amands meefi etsen met onze drie zonen naar hun school. Dan rijd ik door naar Kapelle-op-den-Bos. Soms heb ik eens samen met Ineke middagtoezicht. Aan onze gesprekken op dat moment kan je nauwelijks afl eiden dat we een koppel zijn. Hoogstens vraagt Ineke eens: haal jij straks een brood?»Ineke werkt nog maar enkele jaren op het secretariaat van de school, het is mede door de inside information van haar echtgenoot dat ze aan die job geraakte. Marc: «Aan het eind van het schooljaar gingen twee secreta-

riaatsmedewerkers gelijktijdig met pensioen. ‘Wie valabele vervangers kent, mag zich melden’, zei de directeur. Op dat moment werkte Ineke sinds één jaar fulltime in een andere school maar ze had de voorgaande jaren wel veel ervaring opgedaan in ‘mijn’ school. Ineke keek er al lang naar uit om op één school en dichter bij huis te werken. Na het sollicitatiegesprek werd het Sint-Gode-lieve-Instituut ‘onze’ school.»Zijn er nadelen aan op dezelfde school wer-ken? Ineke en Marc vinden er geen. Marc: «Moeilijker kan het zijn als je als koppel aan dezelfde klassen lesgeeft. Ik kan me deliberatietoestanden voorstellen waar dat problemen kan geven. Maar dat heeft zich dus nooit voorgedaan.» Dat Ineke nu de leerlingendossiers opvolgt, heeft voor Marc voordelen. Ineke: « Met wat ik weet van leerlingen kan ik Marc zijn kijk op leerlingen aanvullen. Als lesgever lukt het gewoon niet om elke leerling de aandacht te geven die hij nodig heeft.» Marc ziet toch één nadeel om als koppel in dezelfde school je brood te verdienen: «Volkswagen Vorst doet me soms even doemdenken. Stel dat de school achteruitgaat en we beide onze job verliezen?» Ineke lacht: «Maar dat gebeurt zeker niet. We hebben een prachtig team.» Bedoelde ze nu alle leraren of enkel Marc? Het antwoord lezen enkel zij in elkaars ogen.

FOTO

’S ©

LUC

DAE

LEM

ANS

«’Hallo, ik ben Hilde en ik ben hetero.’ Niemand hoeft zich zo voor te stellen. Ben je lesbisch, dan moet je in feite voortdurend een coming out doen.» Hilde Van Put en Kirsten Neyens zijn al elf jaar een koppel. Elke ochtend brengt Kirsten Hilde naar haar school in Peer - «We geven mekaar een afscheidskusje in de auto aan de schoolpoort. Leerlingen kijken soms eens verbaasd. Je mag toch genegenheid voor mekaar tonen?» - en rijdt dan door naar haar school in Overpelt.Hilde geeft les in de school waar ook de mama van Kirsten voor de klas stond: «Daar-door wisten de meeste collega’s welk vlees ze in de kuip kregen. Sowieso ben ik een fl apuit. Dat ik lesbisch ben, zou niet lang een geheim zijn gebleven.» Kirsten deed er langer over om op haar school open kaart te spelen: «Een klasgroep waarmee ik een warme band had, zei: ‘Mevrouw, er klopt iets niet. Je bent heel open, enkel over je privéleven los je niets.’ Ze stelden zich al-lerlei gekke scenario’s voor, bijvoorbeeld dat ik met een priester was. Toen ik lange tijd afwezig was wegens klierkoorts, geraakte een leerling aan mijn telefoonnummer. Ze hoorde op ons antwoordapparaat ‘Kirsten en Hilde zijn niet bereikbaar’ en vond die wending in het scenario geweldig! Maar dat scenario was verre van fi ctie. Toen ik terug in de klas kwam, heb ik niks meer

verborgen gehouden. Nu is het zo dat ik op school een aanspreekpunt probeer te zijn voor leerlingen die met hun seksuele geaardheid worstelen.»Kirsten komt uit een onderwijsfamilie. Dat haar partner dezelfde job heeft, vindt ze helemaal geen punt: «Voor vakanties hoef je nooit agenda’s boven te halen. We reizen graag. Zweden is onze favoriete bestemming. Ik heb daar mijn coming out gedaan, toen ik er een jaar als Erasmusstudent verbleef.»In 1998 trouwden Kirsten en Hilde, lang voor holebi’s dat ook echt voor de wet konden. Kirsten: «Drie jaar geleden hebben we het ook echt gedaan. De directies van beide scholen waren op het feest. Wel merkte ik dat mijn directrice de uitnodiging niet aan het prikbord op school heeft gehangen, hoewel holebi-zijn voor haar geen punt is. Misschien dacht ze dat we het toch liever discreet wilden houden.»Twee leraren onder één dak praten die nog over iets anders dan de klas? Hilde: «Soms lijkt het alsof we geen leven buiten de school hebben. Toch is het een voordeel dat je altijd een luisterend oor in huis hebt.» En lukt de taakverdeling thuis? Kirsten: «Probeer niet te achterhalen wie de mannen- of vrouwenrol op zich neemt. (lacht) Wie werk ziet, doet het. Ik maai het gras, maar dat is omdat Hilde een grasallergie heeft, meer moet je daar niet achter zoeken.»

Ineke van der Zalm, secretariaatsmedewerker in het Sint-Godelieve-Instituut in Kapelle-op-den-BosGedroomd Valentijnscadeau: «Een bloemetje. Dat krijg ik trouwens regelmatig.»

Marc Vanherstraeten, leraar godsdienst in het Sint-Godelieve-Instituut in Kapelle-op-den-BosGedroomd Valentijnscadeau: «Een pousse-café na een heerlijke maaltijd.»

«Aan Volkswagen Vorst mag je niet denken»

Kirsten Neyens, leraar Nederlands, Duits en Vrije Ruimte in

Mater Dei in OverpeltGedroomd Valentijnscadeau: «Een zomerhuisje in Zweden.»

Hilde Van Put, leraar Frans en PAV in Agnetendal in Peer

Gedroomd Valentijnscadeau: «Een vakantie in het zomer-

huisje van Kirsten in Zweden.»

«We kussen elke dag in de auto aan de schoolpoort»

50 KLASSE NR.172

«We willen leerlingen in de vrije ruimte bewust laten kiezen voor vakken waar ze goed in zijn», zegt graadcoördinator Anne De Naeyer van het Koninklijk Atheneum van Mortsel. «We doen ze al eens nadenken over hun toekomst en spreken allerlei capaciteiten aan: via de creatieve vakken komen ook kunstgerichte leerlingen aan hun trekken.» Eigenlijk ‘specialiseren’ de leerlingen zich via de vakken van de vrije ruimte. In het zesde jaar humane wetenschappen bijvoorbeeld kiezen ze tussen twee uur Spaans of Duits, wijsgerige stromingen of plastische en muzi-kale opvoeding. Leerlingen die geen esthetica krijgen, kunnen ervoor kiezen dat vak toch te volgen. Ze krijgen dan les samen met een andere klas en leggen een examen af. «En dat doen ze louter op basis van motivatie», zegt Anne De Naeyer.

EindwerkAnders pakken ze het aan in het Sint-The-resiacollege in Kapelle-op-den-Bos: in alle richtingen - behalve in Latijn-wetenschappen - wordt er twee lesuren per week gefocust

op ‘onderzoeksvaardigheden’. In het vijfde jaar werken leerlingen een volledig jaar rond vragen zoals ‘wat is een bibliografi e?’, ‘hoe stel je een goede onderzoeks-vraag’ … In het zesde jaar gaan ze daar dieper op in via twee projecten die elk een half jaar duren. «We maken van de vrije ruimte gebruik om leerlingen voor te bereiden op het hoger onderwijs en om hen te helpen bij hun eindwerk. We zoeken trouwens nu ook naar een manier om de vrije ruimte en dat eindwerk meer met elkaar te verzoenen,» zegt Anne-Lize Delassois, coördinator van de derde graad.

Praktische problemenVoor het derde schooljaar op rij kunnen scholen als alternatief voor vakken ‘semi-naries’ organiseren binnen de ‘vrije ruimte’ van het lessenrooster. Dat vraagt van een school niet alleen enthousiasme, maar ook veel organisatietalent. Doordat leerlingen klasoverschrijdend kiezen, moeten alle vijf-

dejaars samen en alle zesdejaars samen twee blokuren per week vrij hebben voor seminaries. «Ons eerste idee was prachtig: we gaan die

ASO-gasten met het leven in contact brengen en ze mogen dus volledig vrij hun seminarie kiezen. Ondertussen zijn we er door praktische problemen via trial and error toe gekomen om een aantal seminaries te

koppelen aan een studierichting. Je stopt driehonderd leerlingen nu eenmaal niet op hetzelfde ogenblik allemaal samen in het open leercentrum», zeggen graadcoördinatoren Nicca Monsieur en Bert De Ridder van het Heilig-Hart & College Scholengemeenschap Cardijn (HHC) in Halle. «Maar al is de keuze wat beperkter, we garanderen wel dat alle leerlingen basistechnieken onder de knie krijgen, ongeacht het seminarie dat ze vol-gen. Dat zijn bijvoorbeeld criteria opstellen, probleemoplossend denken, mondelinge presentaties geven, kritisch omgaan met internet … Kortom, een voorbereiding op het hoger onderwijs». Ook in het Sint-Ursula-

Lesgeven zonder leerplannen of eindtermen in het achterhoofd? Het bestaat. Sinds 2004 mogen secundaire scholen het complementair gedeelte of de ‘vrije ruimte’ van het lessenrooster van de tweede en derde graad vrij invullen

met vakken, projectwerk of seminaries. Veel scholen buiten die vrijheid uit om te experimenteren met anders lesgeven, anders evalueren en zelfstandig leren. Andere hanteren meer vertrouwde methodes. Klasse zoekt de kracht en de verschillen. En waar vinden leraren houvast?

Experimenteren in de vrije ruimte

© K

RIS M

OUCH

AERS

«ASO-gasten met het echte leven in con-

tact brengen»

Instituut (SUI) in OLV-Waver wordt die rode draad sterk bewaakt. «Probleemgestuurd en taakgericht werken staan in elk seminarie centraal. We houden altijd in ons achterhoofd: we moeten de leerlingen aan het werk zet-ten», zegt Lieve Fonteyn, coördinator van de derde graad.

RituelenBij seminaries horen geen leerplannen, eindtermen of schoolboeken. Daarom is die rode draad zo belangrijk én laten de meeste scholen leraren kiezen of ze les willen geven in de vrije ruimte. Zowel in het SUI als in het HHC dienen leraren zelf projectvoorstellen in. «Leraren die bijvoorbeeld communicatie gestudeerd hebben, krijgen de kans om zich daar in uit te leven. Maar vaak vertrekken ze ook van hun hobby’s: er zijn leraren die lesge-ven rond ‘rituelen’ of ‘bewegen’», zegt Nicca Monsieur. Lerares lichamelijke opvoeding Anja Janssens van het SUI begeleidt het seminarie ‘gezondheidseducatie’: «Ik voelde dat er behoefte was bij de leerlingen om te werken rond EHBO, gezondheid, drugs … Binnen de lessen LO was dat moeilijk. Daarom staken de leraren LO de koppen bij elkaar en dienden we een project rond gezondheid in. Ik zie het als een beloning en een uitdaging dat ik me daarin kan uitleven». De meeste scholen hebben ook een vakgroep seminaries om hun leraren te ondersteunen. Er wordt geëvalueerd, bijgestuurd en afgestemd en leraren wisselen ervaringen uit. «We organiseren vooral teamvergaderingen om de zelfzekerheid erin te houden», zegt Anne-Lize Delassois, graadcoördinator in het Sint-Theresiacollege van Kapelle-op-den-Bos. Dat is ook zo in het HHC: «We toetsen aan elkaar of we goed bezig zijn», zegt Jeroen De Greef, die een Linux-seminarie begeleidt.

RelaxenLesgeven tijdens een seminarie doe je anders dan bij andere vakken. Leraren stellen zich meer op als coach dan als lesgever. «Aan de éne kant valt de druk van het leerplan weg en kan je fl exibeler zijn, aan de andere kant heb je het houvast van een schoolboek niet. Ik moet dus extra voorbereiden, maar ik sta meer ontspannen voor de klas. Je legt de verantwoordelijkheid meer bij de leerlingen via leersleutels. Ik tast ook voortdurend af

hoe ik ze mee krijg», zegt Frieda Buijs, die het seminarie ‘wiskundige projecten’ begeleidt in het SUI. «Als leraar moet je de touwtjes af en toe uit handen geven, ervaarde ook Jeroen de Greef: «Na een tijdje namen de leerlingen het seminarie steeds meer in handen. Ik kon afstand nemen, de leerlingen droegen het project.»

FlutvakVoor sommige seminaries moeten de leer-lingen nog wel studeren, maar meestal zijn het proces en de vaardigheden belangrijker. Hoe gaan ze daar mee om? «Ze vinden het

een ‘fl utvak’ omdat ze er thuis niet voor moeten studeren,» zegt Anne-Lize Delassois. «De leerlingen hebben niet de juiste

ingesteldheid als ze in de derde graad komen. Daarom focussen we heel erg op hun leer-houding. Ze moeten nadenken over vragen zoals ‘zijn enkel punten belangrijk?, ‘kan je leren zonder te studeren?’ …» Anja Janssens ziet een evolutie: «In het begin hadden de leerlingen een houding van ‘het is niet echt een vak, want we moeten er niet voor leren’. Maar ondertussen hebben ze door dat ze er wel voor moeten werken.» Dat komt volgens graadcoördinator Lieve Fonteyn omdat de school de laatste jaren heel erg bezig is met actief leren. De seminaries betekenen geen stijlbreuk meer met de andere lessen: «De sfeer van ‘de leraar geeft geen les’ is weggeëbd. Bovendien weten de leerlingen dat de school de seminaries serieus neemt».

PuntenLeraren moeten hun leerlingen ook op een andere manier evalueren. «In een klassieke wiskundeles evalueer je via toetsen, nu pro-beer ik dat veel meer via taken te doen», zegt Frieda Buijs. Jeroen De Greef stelt een vakrapport op: «De leerlingen krijgen punten op basis van permanente evaluatie. Ze heb-ben er dan ook weinig zicht op waar hun punten vandaan komen. Daarom geef ik hen een rapportje met meer uitleg over hun vaardigheden.»

KLASSE NR.172 51

De leraar geeft geen les

Jeroen De Greef: «Het welbevinden van leraren die seminaries geven, is groter.»

VRIJE RUIMTE: WAT ZEGT DE REGELGEVING?

Het leerpakket van leerlingen van het secundair onderwijs vanaf de tweede graad bestaat uit drie delen: een basisvorming, een specifi ek gedeelte en eventueel een complementair gedeelte.* De verplichte basisvorming bestaat uit vakken

die de overheid als onmisbaar beschouwt, zoals Nederlands, Frans, wiskunde... Ze zijn vastgelegd per graad en onderwijsvorm. Voor elk vak zijn er eindtermen.

* De vakken van het specifi ek of fundamenteel gedeelte bepalen de studierichting, zoals elektriciteit, Latijn, economie ... In het ASO zijn die specifi eke vakken ondergebracht in één of twee polen. Die geven de naam aan de richting die de leerlingen volgen, bijvoorbeeld economie-moderne talen, Latijn-wetenschappen … Op het einde van het zesde jaar gelden er specifi eke eindtermen.

Elke school gebruikt leerplannen voor de basisvorming en het specifi ek gedeelte.* Het complementair gedeelte bestaat uit vakken

die vrij te kiezen zijn uit een lijst van goedgekeurde vakken, zoals fi losofi e. Hiervoor bestaan er geen eindtermen en de school moet ook geen leerplan-nen gebruiken. Sinds het schooljaar 2004-2005 kunnen scholen ‘seminaries’ organiseren als vast onderdeel binnen het complementair gedeelte. Seminaries zijn contacturen die didactisch aan-leunen bij lesuren maar inhoudelijk niet gebonden zijn aan een vak.

Het Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs (VVKSO) stimuleert haar scholen om de ‘vrije ruimte’ creatief in te vullen. Dat kunnen ze doen via projecten over maatschappelijke en actuele thema’s, vakkencombinaties, initiatieven rond de overgang van het secundair naar het hoger onderwijs, vakoverschrijdende thema’s en zelfgestuurd leren. De scholen behouden hun autonomie om (ook) vakken te organiseren binnen het complementair gedeelte. Het Gemeenschapsonderwijs stimuleert haar scholen om zich sterker te profi leren via het complementaire gedeelte van het lessenrooster. Mogelijke denkpistes zijn: zelfgestuurd leren systematischer aanpakken, vakoverschrijdend werken, een brede school uitbouwen, inspelen op de individuele behoeften van leerlingen met aandacht voor affectieve vaardigheden... Dat kunnen ze doen via projecten of als tussenstap via vakken zoals Spaans, muzische vorming, fi losofi e... Ook het Gemeenschapsonderwijs gebruikt de term ‘vrije ruimte’.

52 KLASSE NR.172

Meer voor lage lonen?Goed nieuws voor het administratief personeel in het onder-wijs, want ze krijgen een loonsverhoging. Groot was mijn verbazing toen de brief van minister Frank Vandenbroucke meedeelde welke barema’s loonsverhoging krijgen. Het barema 964 (bode-kamerbewaarder en suppoost), wat zeker mag beschouwd worden als laag loon, kunnen we niet terugvinden. Na een beetje speurwerk kan men mij bevestigen dat dit barema niet is opgenomen in de nieuwe CAO. Voor de zoveelste keer valt deze groep weer uit de boot. De goed betaalde jobs in het onderwijs krijgen meer en dit laag loon krijgt niets bij. Is dit wat men bedoelde met alle lage lonen krijgen een loonsverhoging in het onderwijs?

Marleen Vandenbosch

In de bakEen zéééééér goed en nuttig artikel over kinderen met gedeti-neerde vaders (Klasse 171). Mijn reactie: gedetineerden zijn vaak papa’s en mama’s. Gedetineerden zijn mensen die de kans hebben ‘uit den bak’ vrij te komen. Gedetineerden zijn mensen die het recht hebben om hun plaats in de maatschappij weer op te nemen. Waarom zouden we hen als ‘(her)nieuw(d)e’ vrije burgers gedetineerd willen houden?Iemand die de problematiek van gevangen vaders of moe-ders en hun kinderen absoluut verzwijgen wil als hij deze kent, is het niet waard in het onderwijs te staan en moet daar zijn conclusies uit trekken. Stigmatiseren kan immers gevaarlijk zijn. Bovendien: ook gedetineerden zouden moeten hebben wat overigens voor iedereen een geboorterecht zou moeten zijn: recht om een gesprekspartner te zijn. Want zolang er gesproken wordt, is er geen verdere miserie. En ‘Wijsheid’ vergaar je door te spreken en te luisteren, te proberen en te doen, meer dan met tientallen in een onverluchte duffe aula te kruipen.Een gelukkig 2007 voor gedetineerden en ‘niet-gedetineerden’, voor leerkrachten en ‘niet-leerkrachten’, voor fanatici en ‘niet-fanatici’, voor autochtonen en ‘niet-autochtonen’.

Tom Vanderbiesen

Ziek in het hoofdIk las het artikel over de papa in de gevangenis met veel belangstelling (Klasse 171). Graag ook aandacht voor een ander levensgroot taboe: een ouder met een psychische aandoening. Ook voor mensen in dit geval zijn de situaties in het artikel herkenbaar: je schaamt je, wil liever niet aan iedereen vertellen wat er aan de hand is, je kind lijdt eronder, je gezin verliest sociale contacten en je bent bang dat de vriendjes van je kind zullen wegblijven als ze ‘het’ weten.Wanneer iemand zijn been breekt of een andere lichamelijke aandoening heeft, stromen de mensen over van medeleven en hulpvaardigheid. Maar wanneer de ziekte ‘in het hoofd zit’, ben je geen sukkelaar, maar een te mijden gek. En de partner, die is al even gek, als hij niet meteen aan scheiden denkt (net zoals bij de partner in de gevangenis). Ingeval van een opname in de psychiatrie loopt het nog meer parallel met de situatie van de ouder in de gevangenis. Waar is je papa nu? In het ziekenhuis? Wat heeft hij dan? Ja, wat antwoord je daarop?Aan mijn kind heb ik vanaf de leeftijd van drie jaar proberen uit te leggen wat er aan de hand is. Niets zeggen is het allerergste

wat je kan doen, omdat zo’n kind zich dan jarenlang zit af te vragen wat er in godsnaam in zijn gezin aan de hand is.

Een mama en leerkracht (naam en adres gekend bij de redactie)

Schooldirecteurs krakenIk wil jullie graag (maar laat) feliciteren met jullie artikel over directeurs in de lagere school (Klasse 170). Het zijn vooral de directies in de kleinere schooltjes die het zwaarst onderdruk staan. Ze moeten bijna evenveel dossiers in orde brengen met heel wat minder administratieve ondersteuning, maar hebben daarbij ook een schoolcultuur met een lage drempel naar de directie toe. Kortom, iedereen komt gemakkelijk binnenlopen voor een babbeltje of om een probleem te bespreken. Helaas ten koste van een hoeveelheid tijd en energie. In een college stapt men niet zomaar binnen bij de directie. Daarbij komt nog datdirecties in een kleinere school vaak geen eigen werkruimte hebben, maar deze moeten delen met het secretariaat. In ieder geval bedankt voor jullie artikel dat vakkundig was opgesteld.

Eddy Simons

VolwassenenonderwijsIn Klasse nr. 169 werd er eindelijk afgerekend met een aantal clichés rond het volwassenenonderwijs. Een van de meest prangende problemen waarmee een aantal van mijn collega’s NT2 worden geconfronteerd, kwam in uw artikel echter niet ter sprake. Sinds enkele jaren zijn bijna alle CVO’s overgeschakeld op het modulaire systeem. Dat systeem heeft enkele onmiskenbare voordelen, zeker voor de cursisten, die nu bijvoorbeeld op verschillende momenten in het schooljaar kunnen instappen in een module. Door al die verschillende startmomenten is echter ook de werkdruk voor de leerkrachten aanzienlijk gestegen. Van een vast uurrooster voor het hele schooljaar is er bij bijna niemand nog sprake, uurroosters moeten heel vaak in de loop van het jaar aan de situatie worden aangepast, en iedereen heeft wel een periode waarin hij of zij tot 31 uur les moet geven. Voor vergaderen blijft er dan al niet veel tijd meer over, het interessante nascholingsaanbod moeten velen noodgedwongen aan zich laten voorbijgaan, en een aantal collega’s loopt er zichtbaar oververmoeid bij. Alle mensen die denken dat het volwassenenonderwijs een simpele rit is, nodig ik uit om eens te proberen acht weken lang 31 uren les te geven.

Geert Ceuppens, leraar NT2 - Betekom

Hervorming van de lerarenopleiding

Wij weten het, VW en ‘België barst’ zijn veel hotter dan de hervorming van een leraren-

opleiding. Maar waren de internationale scores van het Vlaams onderwijs niet de laatste trots en houvast in deze woelige tijden?Minister Vandenbroucke wou het ‘regentaat’ hervormen en zijn docenten vonden dat een goede zaak. De leraren van de lagere cyclus (sic) zouden immers beter gevormd en voorbereid zijn op hun taak want ze zouden zich kun-nen toeleggen op twee vakken. Wat blijkt? Het decreet is gestemd maar de voorziene omvormingsmiddelen zijn gevoelig teruggeschroefd, zeg maar: ze zijn onbestaand. De hogescholen – leve de gesloten fi nancieringsenveloppe! – hebben geen middelen meer om de hervorming écht vorm te geven en de betere opleiding en de grondigere vakkennis van de regent nouveau style zullen tot stand moeten komen zonder extra uren.Op een ogenblik dat iedereen begint te beseffen dat zelfstudie, extreem competentiedenken en project- en andere groepswerken niet zaligmakend zijn vraagt men ons studenten beter te vormen met minder contactonderwijs. Vertelt men ons dat basiskennis en –vaardigheid ondergeschikt zijn aan een aantal algemene competenties die al verworven hadden moeten zijn… Wanneer vraagt men eindelijk eens aan de lesgever wat échte meerwaarde oplevert in het leerproces? Wanneer ziet men in dat het Vlaams onderwijs staat of valt met de kennis én de vaardigheden van de onderwijsmensen? Wanneer stopt men met besparingen te camoufl eren als hervorming?

Enkele moegetergde docenten Katho-Reno

Hilde Stragier, Lieselot Vandenhoute, Fons Vandor-mael, Chris Standaert, Hugo Scheyving

Reactie minister Vandenbroucke: N.a.v. de hervorming van de lerarenopleiding verhoogt het budget met 15,3 miljoen euro. 1,4 miljoen euro is bestemd voor de omvorming van drie naar twee vakken in de geïntegreerde lerarenopleiding - het vroegere ‘regentaat’. De overige middelen gaan naar een betere omkadering van de stages, de uitbouw van de specifi eke lerarenopleidingen (het vroegere ‘aggregaat’ en de GPB-opleidingen) en de ontwikke-ling van expertisenetwerken tussen de hogescholen, universiteiten en centra voor volwassenenonderwijs die de lerarenopleiding aanbieden.

Is de woensdagnamiddag heilig?

Eindelijk die stapel huiswerken verbeteren, verder lezen in dat spannend boek, een ferme boswandeling maken, tijd maken voor de kinderen… Heb jij ook een woensdagnamiddagritueel? En mag

geen vergadering of andere schoolopdracht dat verstoren? Is de woensdagnamiddag heilig voor jou? Drop je mening op www.klasse.be/poll. Ook op woensdagnamiddag.

KLASSE NR.172 53

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.

Jouw mening?➢ mail naar redactie.leerkrachten@klasse.be➢ schrijf naar Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15

– 1210 Brussel➢ laat iedereen meelezen op www.klasse.be/forum of

www.klasse.be/gastenboek

Jouw vragen?➢ Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of

problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 tot 19 uur). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn.

➢ Alle informatie over rondzendbrieven en wetgeving staat op edulex.vlaanderen.be

➢ Recent nieuws vind je op www.lerarendirect.be en www.schooldirect.be

Klasse voor Ouders nr. 100 Voor mij, directeur Lagere School PAleiS in Diepenbeek, is Klasse voor Ouders een welkome inspiratiebron. Ik vind er interessante items om zowel binnen mijn lerarenteam als binnen de oudervereniging actueel te maken. Voor onze leerkrachten betekent het werken aan ‘gezamenlijke doelgerichtheid’ en voor de ouders betekent het ‘samen school maken’. Onze oudervereniging is dan ook meer dan een ‘apparaat om geld in ‘t bakje te krijgen’. Klasse voor Ouders is voor ons een nuttig werkinstrument. We kijken er telkens naar uit!

Giedo Wysmans, schooldirecteur

Kennis…?Marc Hullebus legt de kern van het probleem bloot. Vooral het feit dat ‘kennis macht is’ en dat die kennis nu gereserveerd wordt voor een klein groepje bevoorrechten, zou tot meer nadenken moeten stemmen. Bovendien draait men een rad voor de ogen van heel wat leerlingen/studenten. Zij behalen schitterende cijfers, prachtige diploma’s, maar de inhoud is ... ja, het is een hol vat. Wel goed voor de psychiaters in dit leuke land, natuurlijk. Kunnen zij al de ontgoochelingen uitklaren...

Wulms

…of vaardigheden?Collega Marc Hullebus laat te veel op een eenzijdige manier van zich horen in dit debat. En de zin ‘Ik blijf mij inzetten ten bate van allen die nog willen lesgeven zoals het zijn moet’ is niet minder dan een slag in het gezicht van de leraren en deskundigen die goed bezig zijn en resultaten boeken, mét vaardigheden én kennis. Stemming maken kan iedereen, maar waar blijven de wetenschappelijke feiten die het ‘kennispro-bleem’ bewijzen? Waarom lezen we niets over het belang van motivatie tot leren? Hoe zit het met waardenonderwijs als basis voor kennis en vaardigheden? Op welke didactische principes wordt dieper ingegaan dan met het oppervlakkig wegvagen ervan? Wat met de - wetenschappelijk en in tal van scholen bewezen - invloed van leer- en onderwijsstijlen? Benieuwd of dit debat wat meer gaat worden dan het grotendeels subjectieve theekransje dat het momenteel voorstelt.

Martine Vingerhoets

Meer reacties van p.8 tot 15, en op klasse.vandaag (www.klasse.be)

MAG DAT?

• Om de overvloed aan cadeautjes bij verjaardagen in te dijken, vraagt een basisschool aan alle ouders een bijdrage. Daarmee koopt de school zelf snoep en deelt dat uit als er een leerling verjaart. Als er geld over is, krijgen de leerlingen op het eind van het schooljaar een ijsje. Als er geld tekort is, legt de school bij.Dat mag. Snoep uitdelen is uiteraard niet noodzakelijk om de eindtermen te halen en daarom mogen de kosten doorgerekend worden. Ouders mogen wel niet verplicht worden om de bijdrage te betalen. Er moet over het initiatief overlegd worden in de schoolraad en alle ouders moeten vooraf worden ingelicht. Binnenkort moeten alle scholen een gezondheidsbeleid voeren: de school zoekt dan het best naar een alterna-tief voor snoep, zoals boeken, uitstappen, speelgoed.

• Een school organiseert jaarlijks een stratenloop. De leerlingen laten zich sponsoren via een ‘sponsorkaart’. Om te vermijden dat leerlingen die kaart misbruiken, rekent de school een bedrag aan als de leerlingen de kaart niet terug inleveren.Dat mag. De leerlingen zijn niet verplicht deel te nemen en mogen een blanco kaart inleveren. Het is redelijk dat de school een klein bedrag vraagt aan leerlingen die de kaart niet inleveren: zo waakt ze er over dat leerlingen de kaart niet op een oneerlijke manier gebruiken. In het reglement van de stratenloop moet wel duidelijk vermeld staan dat deelnemen en sponsors zoeken niet verplicht is.

Zo oordeelt de Commissie Zorgvuldig Bestuur in een aantal recente adviezen. Ouders, le-raren of leerlingen mogen bij de Commissie een klacht neerleggen als ze denken dat de school haar boekje te buiten gaat. Specialisten onderzoeken de klacht en brengen advies uit. De adviezen vind je op www.ond.vlaanderen.be/zorgvuldigbestuur/adviezen.htm.

GEZOCHT: VIDEOJOURNALIST

Klasse zoekt video-journalist (m/v). Kan intervie-wen, schrijven, fi lmen, monteren enz.

Kijk snel op www.klasse.be (vacature)

54 KLASSE NR.172

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming

Nr.172 • Februari 2007

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Wim De Jonge en Jan T’Sas (eindredactie), Nele Beerens, Wouter Bulckaert, Veerle Devos, Leen Leemans, Veerle Vanbuel, Tessa Van der Cruyssen, Michel Van Laere en Bert Vermeulen.

Redactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en leerlingenkaartPatrick De Busscher, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Valvekens, An Van den Bergh, Sonja Van DroogenbroeckHet hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann NevensVormgeving Artefact, LeuvenVerantwoordelijke uitgever Jo De RoHendrik Consciencegebouw, 1210 BrusselAlle Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gra-tis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie.Abonnement (10 nrs.): 28 euro

Gepensioneerden, ter beschikking gestelde leraren en individuele studenten

krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis. (bel 02 553 96 84 of mail naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be).

Voor scholen die dat wensen, is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t/m tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde t/m zevende jaar secundair onderwijs).

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brusselredactie.leerkrachten@klasse.beTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95Tel. leerlingenkaart 02 553 96 88

Waar of niet waar?1.«Ik heet Inas en ben zeven. Deze maand

sta ik geblinddoekt op de cover van Klasse voor Ouders. In veel scholen

geven ze binnenkort even les in het donker. Dan worden we allemaal geblinddoekt om beter te kunnen luisteren. We kregen ook al een fl aporenspel. Daarmee kan je gekke vragen stellen aan je ouders of de juf («Wat zit er in je handtas?»).

❐ Waar ❐ Niet waar?Inas staat wel op de cover van Klasse voor Ouders maar niet geblinddoekt. Al de rest is wààr. Klasse ondersteunt de actie ’Met je oren zie je meer.’ Vlaanderen geeft les in het donker op woensdag 7 februari (zie pX). Het fl aporenspel zit bij Klasse voor Ouders: 700 000 exemplaren om leuke ge-sprekken te starten. Doe je mee?

2.«Ik heet Ferdy en ben schooldirecteur. Ze vragen me elk jaar om kerstman te spelen. Dit jaar is het helemaal fout

gelopen. Zoals je op de foto ziet, wilde geen enkel kind nog op mijn schoot komen zitten. Zonder dat ik het wist, hadden de collega’s zoveel look op mijn broodjes gedaan, dat niemand nog in de buurt wilde komen. Zelf rook ik niks. Ik heb me achteraf bij de ouders verontschuldigd. Maar hoe leg je zoiets aan de kinderen uit?»

❐ Waar ❐ Niet waar?Ferdy is wel een van de gekke fi guren die opduiken in Yeti, de Klasse-versie voor de oudste leerlingen van de basisschool, maar zijn verhaal is gelukkig niet waar. Alhoewel?

3.«Ik ben 17, heet Brahim (derde van links) en ja, bij de natio-nale ploeg noemen ze mij een

belofte. Hier sta ik met mijn vrienden onder de douche. We runnen samen het jeugdhuis De Nartist in Temse. De buren zagen ons als Marokkanen niet graag komen. Maar het is een tof jeugdhuis en de burgemeester heeft nu ook al gezegd dat we goed bezig zijn. We organiseren fi lms, etentjes, bowlings, voetbalwedstrijden enz. Het zou fi jn zijn als er ook ’witte’ jongeren naar hier kwamen. Maar die hebben precies schrik van ons. Spijtig.»

❐ Waar ❐ Niet waar?Enthousiaste jongeren tonen die hun verantwoordelijkheid proberen te nemen. Daar is Maks! goed in, ook als ze Ahmed of Khaled heten. Hun verhaal is waar. Lees mee op www.maks.be

4.«Ik heet Sofi e en ben 17. Maar mijn foto wil ik niet in het blad. Ik heb anorexie. Daardoor heb

ik al een heel schooljaar verloren. Eerste merkte niemand het. Bij elke kilo eraf verlies je ook vrienden. Ik kreeg zelfs haar op mijn rug, omdat mijn lichaam zich zonder vet op een andere manier tegen de kou wilde beschermen. Nu kruip ik stilletjes uit een dal. Anorexie gaat niet over eten, het gaat over de psychologie van een mens.»

❐ Waar ❐ Niet waar?Eetstoornissen zijn psychologisch. Ouders, vrienden en leraren kunnen veel alerter reageren. Het verhaal van Sofi e is waar. Daarom vond je in je vorige Klasse een extra dossier over eetstoornissen. Deze maand komt dat ook in aangepaste versies in de publicaties voor ouders en leerlingen. Samen over praten? Lees de vele reacties op www.klasse.be/eerstelijn

5.«Ik heet Benoit en studeer lichame-lijke opvoeding aan een hogeschool. Dat zou ik vroeger nooit gedacht

hebben, ook al speelde ik veel basket. Op de Sid-in heb ik de stands van LO zelfs niet bezocht. Mijn ouders wilden het liefst dat ik ingenieur zou worden. En veel vrienden kozen voor economie. Dus deed ik dat ook maar. Na de examens in januari wist ik dat het helemaal niks voor mij was. Ik ben dan een half jaar gaan werken. Nu voel ik me goed. Soms moet je eens goed met je kop tegen de muur lopen.»

❐ Waar ❐ Niet waar?Het verhaal van Benoit is herkenbaar en waar. Het staat deze maand in Maks! samen met een hele reeks andere verhalen en tips over een verstandige stu-diekeuze. Leraren krijgen nog meer achtergrond via de e-brief Maksimum

JE EIGEN VERHAAL?Heb je zelf een sterk verhaal? Een geslaagde grap onder collega’s? Bijzondere verhalen of initiatieven van leraren, ouders of leerlingen? Mail ze naar Waar of Niet waar redactie.leerkrachten@klasse.be

(advertentie)

België – Belgique

PB/PP3/9156

«De stad leerde me meer dan de school»

«Mijn dochter gaat al negen jaar elke dag fl uitend naar school.» Zelf beleefde acteur

Josse De Pauw minder vreugde aan zijn schoolloopbaan: «Maar dat lag ook aan mezelf. Pas later besefte ik hoe plezierig het is om kennis te vergaren en inzicht te verwerven.» Speelden zijn leraren niet genoeg toneel?

«Ik vind lesgeven op zijn schoonst als er wat toneel, wat show aan te pas komt, ja. In mijn schoolcarrière heb ik niet veel van dergelijke leraren voor me gehad. Met een begeesterende leraar die me vertelde dat muziek ook wiskunde is, was ik misschien heel andere levenswegen uitgegaan. Er was wel een pater die geschiedenis gaf en tevens een zwak had voor de kunsten. Hij kwam met de madonna van Fouquet - één met ontblote borst - op de proppen. Dat vond ik moedig. Natuurlijk reageerden we lacherig op die blote borst, maar de pater was ervan overtuigd dat hij die prent moest tonen, omdat ze op een aardse manier heel religieus was. En mooi. En gelijk had de pater: de madonna van Fouquet is nu mijn lievelingsschilderij. Een hypermodern werk uit de vijftiende eeuw!»«Ik ging naar het conservatorium, maar het was de stad die mijn leermeester werd. Brussel leerde me meer dan gelijk welke school. Even goed zag ik daar de grote betogingen van onderwijzend en verple-gend personeel passeren en wist ik: als zij op straat komen, heeft deze maatschappij een probleem. Zij zijn de dragende krachten in onze samenleving en worden te weinig gewaardeerd. Mensen vinden onderwijs veel te vanzelfsprekend. Lesgeven is niet evident. Voor een klas van twintig gas-ten staan: ik kan het niet. Eén poulain begeleiden, dat is mijn maximum. Chapeau voor de leraar die aan elke leerling het volle pond kan geven.»«Mijn dochter is bijna twaalf en gaat zolang ze leeft naar de Steinerschool. Dat schooltje lag op de weg naar Rosas en het Kaaithe-ater, waar wij werken. Ooit keerde ze voor een paar maanden terug naar een ‘gewone’ school, maar daar aardde ze niet meer. Voor vaderdag moest ze namaken wat de juf had

gemaakt. Werken naar een voorbeeld kan, maar dan met een zélf gekozen voorbeeld, denk ik. Ze heeft op haar zevende beslist om de taal van haar moeder te leren lezen en schrijven. Al vijf jaar volgt ze naschools Japanse

les. Ze chat met neefjes en nichtjes uit Japan en schrijft brieven naar haar oma. Dat is het resultaat van haar eigen keuze. Een kind voedt zichzelf op, als ouder geef je vooral steun en onvoorwaardelijke liefde.»

Afgiftekantoor Gent XVlaams ministerie van Onderwijs en VormingRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

Josse De Pauw: «Een kind voedt zichzelf op.»

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE IS ER NU ELKE DAG VOOR JOU: lees klasse.vandaagvia www.klasse.be