Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.131 • Januari 2003 www.klasse.be

EXTRA

365 ZOENEN

Het jaar van deKLOONLeraars tussen

HEMEL EN BELWe worden

GOEDE MINNAARS

2 KLASSE NR.131

IN DIT NUMMERJournaal p. 4-7 / Racisme en seksisme in de klas p. 8 / Waardering en welbevinden van leraars p. 10 / Regionale Technologische Centra p. 12 / Discussie over secundair onderwijs p. 14 / Idee p. 15-35 / Het Team p. 37 / Mensen met klasse p. 38 / Leraars verdienen bij p. 40 / Huiswerk p. 42 / Week van de diversiteit p. 44 / Signaal p. 46 / De Eerste Lijn: holebi’s p. 48 / Dialoog p. 49

F o t o c o v e r : L u c D a e l e ma n s

Win uw eigen nieuwjaarsconcert!

Verras uw collega’s. Klasse strijkt nog in januari bij u neer met een muzikaal combo én een nieuwjaarsreceptie voor àlle leerkrachten, om bordschema’s en krijtvingers van af te

likken. Het jaar kan niet meer stuk.

Schrijf vóór 10 januari een briefje waarin u

uw razend sympathiek team van collega’s

voorstelt en uitlegt waarom het nieuwjaars-

concert dit jaar bij u moet plaatsvinden. Doe

meteen een aantal concrete suggesties en

schuif de tafels aan de kant.

Klasse (nieuwjaarsreceptie) - Koning

Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

HET CIJFER

8Gelijk: hebben of zijn?

WAARDERING

10Leraars tussen hemel en bel

NIEUW

12Technologische Centra

PLANNEN

14 Teken een onderwijslandschap

Extra!In het hart van dit blad:

10 wensen van zeer verschillende mensen. Al hebben ze ook één ding gemeen. Wat?

KLASSE NR.131 3KLASSE NR.131 3

van de kloon

Bij een uitwisseling met een Waalse school viel het ons op hoevéél die collega’s elkaar

kussen», schrijft een leraar. «’s Morgens en ’s avonds in de gangen en de lerarenkamer: altijd kussen en een schouderklopje. Het was voor ons even wennen. Maar we vonden het zo leuk, dat we het gebruik nu ook op onze school hebben ingevoerd. In het begin lachten we ermee, maar nu is het heel gewoon geworden. En het zorgt voor een heel andere sfeer in de groep.» Waar een uitwisseling al niet goed voor is. Rond Valentijn (van 10 tot 14 februari) loopt in heel Vlaanderen een week om te zoenen: de eerste «Week van de Diversiteit». Alle scholen en organisaties krijgen een oproep om mee te doen, met de collega’s en de leerlingen. Nu de eerste gekloonde baby’s geboren worden, zal de actualiteit de slogan van de actie al achterhaald hebben: «Alle mensen verschillen. Gelukkig maar!». Misschien is het nu meer dan ooit nodig de rijkdom van al onze ver-schillen te beklemtonen en te gebruiken. Mensen verschillen van geslacht, kleur, aanleg, seksuele geaardheid, etnische herkomst, mogelijke han-dicaps enz. Dat is geen last maar een feest: we mogen ze allemaal kussen. Respect voor diversiteit staat in de eindtermen. We kunnen het dus van onze leerlingen vragen. En zelf ook toepassen. Als we niet uitkijken staat Valentijn immers na «Het jaar van de kloon» alleen nog zichzelf te kussen. Aan iedereen de beste wensen voor de meest diverse nieuwjaarszoenen! Ook dat is een kwestie van geven en krijgen.

BIJVERDIENEN

40 Klussen na de lessen

DISCUSSIE

42Ouders over huiswerk

OPVOEDEN

44Goede minnaars

DE LAATSTE LIJN p. 48Vier jaar lang hebben leerkrachten en ouders in hun Klasse telkens aparte bijdragen gevonden met concrete tips voor de aanpak van pesten, drugs, depressie, faalangst enz. Met twee keer twintig bijdragen is «De Eerste Lijn» nu afgerond. De laatste lijn gaat voor de «Week van de Diversiteit» over het donkerroze taboe van holebi’s op school. Alle adviezen van De Eerste Lijn vindt u verzameld op www.klasse.be.

C A D E A UIn de volgende Klasse vindt u uw eerste

persoonlijke VIP-pas: de lerarenkaart.Omdat leraars belangrijk zijn. Zie p. 35

LUC DAELEMANS

Onderwijs: dat kies je.

4 KLASSE NR.131

SAMENLEVING

Inzet voor kwetsbare mensen gelauwerdKinderen met kanker helpen bij het uiten van hun emoties rond hun ziekte, dat is het doel van Espace-Ateliers in Brussel, Namen en Luik van de vzw Cancer et Psychologie. Het project is de laureaat van de Prinses Mathildeprijs. Het fonds bekroont dit jaar projecten voor 6- tot 14-jarigen in een kwetsbare situatie. Van Vlaamse kant kregen de Brussen-werking van de vzw Start West-Vlaanderen (brussen zijn broers en zussen van kinderen met een handicap) en ‘Een gezicht met een toekomst’ van vzw Vaga (Vereniging voor aangeboren gelaatsafwijkingen - zie user.online.be/vaga/) speciale vermeldingen.

LEERKRACHTENTEKORT

Word leerkracht - Part II‘1 200 000 Vlaamse meisjes en jongens kunnen niet zonder jou!’ U bent deze slogan ongetwijfeld tegengekomen. In 2003 wil de overheid met de ‘Word leerkracht’-campagne jongeren blijven stimuleren om voor het onderwijs te kiezen. De campagne is één middel om het lerarentekort terug te dringen. Ook een hervorming van de lerarenopleiding en een grondige doorlichting van de vervangingspool maken hier deel van uit. De pool blijkt vooral voor jonge, beginnende leerkrachten een goed initiatief: maar liefst 62 procent van de ingeschreven leraren dit jaar zijn jonger dan 30. Op basis van de resultaten van de evaluatie zal het departement de werking van de pool bijsturen om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de behoeften van jonge, startende leerkrachten en van de scholen die er een beroep op doen.

EVALUATIE

Niet afrekenenJongeren zien evaluatie van leerkrachten als een nuttig instrument om de kwaliteit van onderwijs bij te sturen. Het mag echter geen middel worden waarmee leerlingen met leerkrachten rekeningen vereffen, zeggen ze zelf. Dat is een resultaat van de enquête bij 10 000 jongeren die de Vlaamse Jeugdraad op zijn eerste congres ‘Klets!2002 - Trek je mond open’ voorstelde. Jongeren willen gemotiveerde lesge-vers en een toffe klasgroep. Ze voelen zich ook goed als ze op school mee mogen denken over inhoud en aanpak en mee verantwoordelijk mogen zijn. Op het congres deden ze ook hun beklag over de negatieve beelden over jongeren die de media en beleidsmakers vandaag ophangen. «Wij zijn geen verslaafde, luidruchtige en gevaarlijke keetschoppers», zeggen ze.www.vlaamsejeugdraad.be

JONGERENBELEID

Rondhangen is een mustJongeren uit het TSO en BSO brengen hun vrije tijd het liefst met rondhangen door. Het geeft een spontaan groepsgevoel en je kan met verschillende leef-tijdsniveaus in contact komen, zeggen de jongeren. De vrijetijdsbesteding van jongeren blijkt volgens een onderzoek in opdracht van de provincie Vlaams-Brabant naar groepsvorming bij 14- tot 15-jarigen grotendeels afhankelijk van hun studierichting. ASO-leerlingen verkiezen de jeugdvereniging. Onderzoekster Veronique Verbert besluit dat het belangrijk is dat de gemeenten rondhangplekken verzorgen om sociale controle te behouden. Maar ze moeten er wel op letten dat de jongeren niet het gevoel krijgen dat ze gecontroleerd worden.

LUC D

AELEMANS

Waar mogen jongeren nog zomaar wat lummelen?

LUC

DAEL

EMAN

S

Evalueren is niet met leerkrachten rekeningen vereffen.

KLASSE NR.131 5

UNESCO

Onderwijskloof almaar groter➜ Zeventig landen zouden de ‘Onderwijs voor Iedereen’-doelstelling tegen 2015 niet halen en sommigen gaan er zelfs op achteruit. De onder-wijskloof wereldwijd is nu nog groter, aldus een nieuw rapport van Unesco. Drieëntachtig landen zitten wel op schema. De belangrijkste redenen? Gewapende confl icten, aids, tekort aan leraren en tekort aan middelen. Organisaties die campagne voeren omtrent onderwijs, leggen vooral op dat laatste punt de nadruk. De ‘Global Campaign for Education’-coalitie roept regeringen en instel-lingen op om hun eerdere beloften omtrent onderwijs na te komen.➜ Niet bij ons? Er is nergens een grotere kloof tussen de gemiddelde leerling en het kind dat

zwak presteert als in Vlaanderen, blijkt uit een rapport van Unicef op basis van recente internationale onderzoeken over lezen en wiskunde. Die kloof kan vijf jaar leerstof bedragen, wat betekent dat de kennis van het kind maar het niveau haalt van het gemiddelde kind dat vijf klassen lager zit. Reden hiervoor is de trend om leerlingen samen te zetten naargelang van de achtergrond en de interesse, zegt Unicef. Verschillen tussen scholen verklaren in Vlaanderen zowat 60 procent van de verschillen tussen leerlingenprestaties. Voor kansrijke kinderen maakt dat niet veel uit, zij presteren doorgaans overal goed. Het zijn kansarme kinderen die het meeste baat hebben bij een goede schoolkeuze. Om de situatie recht te trekken, belooft Marleen Vanderpoorten meer geld aan scholen met meer kansarme leerlingen en meer middelen voor extra begeleiding van leerlingen met achterstand.➜ Tenminste 250 miljoen kinderen tussen 5 en 14 werken. Kinderarbeid raakt de hele wereld. Meer dan de helft van de kinderarbeiders is overgeleverd aan kinderprostitutie, gevaarlijke arbeid en dienstarbeid. Daarom voert Unicef België dit schooljaar een educatieve campagne over kinderarbeid. Elke school krijgt een brochure over het pedagogisch materiaal en de animaties die het thema voorstellen.www.campaignforeducation.org/_html/about/welcome/frameset.shtml

RACISME

Leraar bedreigd, leerlingen weggestuurdHet Brusselse Atheneum Marcel Tricot stuurt zeven leerlingen weg. Ze bestookten een jonge leraar van joodse origine met anti-semitische beledigingen en vielen hem fysiek aan. Toen de man zich in een klas van het vijfde jaar beroepsonderwijs als vervanger voorstelde, kwamen enkele leerlingen erg racistisch uit de hoek. Toen ze een bank naar hem gooiden, verwittigde hij de directie. De Franstalige Gemeenschap heeft de leraar psychologische hulp aangeboden en acht dagen ziekteverlof gegeven. De man kreeg ook het advies klacht in te dienen.

Of een leerling in een school zit met een schoolbestuur van één levensbeschouwing of in een offi ciële school of school van het ge-meenschapsonderwijs, dat mag niet langer een verschil maken voor de geldsommen die ze van de overheid krijgt. Tegen 2005 moeten we van die ongelijkheid af. Daarover lijken alle vertegenwoordigers van politieke partijen in het Vlaams Parlement het vandaag eens. Wel mag de overheid extra geld uittrekken voor extra behoeftige leerlingen (kansarm, moeilijk lerend). Hoe dat dan moet is niet zo duidelijk. Som-migen zeggen, door per leerling een gelijk basisbedrag te geven en

vervolgens extra’s. Anderen zeggen: door dat per school te doen.➜ «Op termijn mag geen enkel niet-objectiveerbaar verschil meer bestaan tussen leerlingen en scholen», zegt minister Vanderpoorten. «De consequentie hiervan is», onderstreept ze nog, «dat er naast gelijke rechten ook gelijke plichten moeten komen.» Volgens haar heeft de Vlaamse onderwijsbegroting nog nooit zo weinig verschillen vertoond tussen leerlingen en scholen. «Deze Vlaamse regering laat zowel in haar begrotingen als principieel meer goede wil zien om de verschillen te verkleinen dan welke regering voorheen ook.»

LUC

DAEL

EMAN

S

Zeventig landen halen tegen 2015 de doelstelling van ‘Onderwijs voor Iedereen’ niet

Elke leerling is evenveel waard, ook fi nancieel

FINANCIERING

Vast bedrag per leerling

LUC D

AELEMANS

ASOCIAAL GEDRAG OP SCHOOL

X Tea CDe Nederlandse leerkracht mavo Ineke van Gennep zit al maanden thuis. In juni werd ze met spoed in het ziekenhuis opgenomen, toen haar hart in de klas als razend begon te bonken en ze het bewustzijn verloor. Niet van een hartkwaal, wel van 4 xtc-pillen die een 15-jarige leerling in het kopje thee had gedaan dat ze leegdronk. Dat verklapten enkele van de 24 bij de ‘grap’ aanwezige leerlingen aan de schoolleiding. «Mijn vertrouwen in de kinderen is weg», zegt Ineke van Gennep (54) aan Algemeen Dagblad. «Ik was een minuut de klas uit. Dat 24 kinderen erbij zaten en niets deden, daar kan ik niet bij.»

School bekroond, onderzoek geslaagd, maatschappij vooruitgegaan…? Elke dag goed en ander nieuws op klasse.be

6 KLASSE NR.131

STUDIE-INFORMATIECENTRUM

Waar kan ik voor witte raaf studeren?

STUDIE-INFORMATIE

SIBA contra SID-in

HOGER ONDERWIJS

Bachelor en Master De Raad van State (RvS) trekt het principieel inschrijvingsrecht van studenten in twijfel omdat het op gespannen voet staat met de onderwijsvrijheid van de hogescholen en universiteiten. Zij zouden niet verplicht zijn elke student in te schrijven die aan de wettelijke toelatingsvoorwaarden voldoet. Op basis van hun eigen levensbeschouwing zouden zij studenten mogen weigeren.Andere opvallende bemerkingen over het ‘BaMa-’ of ‘structuurdecreet’ dat het Vlaamse hoger onderwijs aanpast volgens de afspraken in Bologna:

➜ de associaties kunnen bepaalde bevoegdheden pas krijgen als twee derde van het Vlaams Parlement daarmee akkoord gaat;

➜ drie jaar is wettelijk onvoldoende voor een basisdiploma van een Belgische universiteit (het moet minstens vier jaar zijn);

➜ de accreditatie van opleidingen (die zegt dat ze voldoende kwaliteit bereiken) moet de over-heid via een decreet regelen, niet via een besluit;

➜ de minister moet de stop op het oprichten van nieuwe opleidingen en de zin van de Engelse benamingen bachelor en master uitgebreider motiveren.

LUC

DAEL

EMAN

S

Mogen hogescholen studenten weigeren?

ASIEL OP SCHOOL

Vertrouwen handhavenDe politie valt plotseling de school binnen om een leerling van de banken te halen. Dit gebeurde in een Gentse middenschool om de veertienjarige Fateka te kunnen uitwijzen. Het optreden zorgde voor opschudding en doet vragen rijzen. Leerlingen in een soortgelijke situatie voelen zich naar verluidt niet meer veilig op school. Minister Vanderpoorten heeft daarom in een mededeling duidelijk gemaakt wat in zo een situatie de correcte manier van handelen is.➜ Alle nieuwe anderstalige kinderen hebben recht op onderwijs, ongeacht het verblijfsstatuut van hun ouders. Juist omdat sommige ouders weinig vertrouwen hebben in offi ciële instanties en hun kinderen daarom mogelijks niet naar school zouden sturen, moet er een goeie vertrouwensband bestaan met de school. Als een instantie dat kind van de schoolbanken haalt om het uit te wijzen, is het moeilijk dit vertrouwen te handhaven. Politiediensten mogen leerlingen op school alleen benaderen in het kader van een gerechtelijk onderzoek en op voorwaarde dat alles kind- en schoolvriendelijk gebeurt. In de politiezones moeten er duidelijke afspraken zijn tussen de scholen, de burgemeester en de zonechef. De directie en de betrokken leerkrachten moeten duidelijke informatie krijgen, het optreden van de politie moet in burger gebeuren en zij mogen geen andere leerlingen in het onderzoek betrekken.

In één Vlaamse regio gaat op 1 januari 2003 bij wijze van experiment een eer-ste onafhankelijke, netoverschrijdende informatiedienst van start. Waarom dat gebeurt? Mensen leren vandaag - en ze-ker morgen - hun leven lang. Maar waar kan je als lerende volwassene terecht als je informatie zoekt over scholen en opleidingen in dat uitgebreide en in-gewikkelde onderwijslabyrint? Volgens het CLB-decreet zijn CLB-medewerkers niet geacht zo’n niet-leerplichtige con-sultanten te helpen, al doen ze het vaak wel. De CLB-centra leggen zich vooral toe op leerplichtige leerlingen, vooral op die met problemen. ➜ «We willen de CLB-centra een beetje ontlasten van vragen van ‘on-derwijszoekenden’ waarvoor ze door de vernieuwing geen omkadering krijgen», zegt het kabinet van minister Vander-poorten. «En van vragen om informatie waarvoor ze eigenlijk geen tijd hebben. Het is ook de bedoeling dat de dienst informatie geeft over alle scholen die een

opleiding aanbieden, los van netten en belangen.» Ook leerplichtige leerlingen en hun ouders zijn er dus aan het juiste adres als ze informatie of een tweede opinie zoeken over gewone en buiten-gewone basis- en secundaire scholen, voltijdse en deeltijdse opleidingen van alle netten.➜ De dienst zal centraal gelegen zijn en breed openstaan voor het publiek (door bijvoorbeeld buiten de kantooruren en tijdens vakantieperiodes open te zijn). De informatieverstrekkers zullen empa-thische mensen met ervaring zijn die op de vraag van de consultanten klare antwoorden geven, maar geen loopbanen zullen begeleiden.Een stuurgroep volgt het experiment drie jaar. Als die vindt dat het geslaagd is, krijgen ook andere regio’s een onafhan-kelijke studie-informatiedienst. Volgens het kabinet komt de dienst tegemoet aan een behoefte die zich op het veld scherp aftekent en betekent hij helemaal geen bedreiging voor de CLB’s.

LUC D

AELEMANS

In de provincie Antwerpen zijn er dit jaar op dezelfde data twee evenementen waarop laatstejaars uit secundaire scho-len van hogescholen, universiteiten en vervolgopleidingen studie-informatie kunnen krijgen. Hoe komt dat?➜ Rudie Maes (departement Onderwijs): «Wij organiseren per provincie Studie-informatiedagen (SID-in), samen met de CLB’s van de regio. In de stad Antwerpen blijkt het al jaren onmogelijk een voldoende grote en geschikte expo-sitieruimte te vinden tijdens de periode januari-februari.

Daarom kozen wij voor de Nekkerhal in Mechelen als tijdelijke oplossing. Een deel van de Antwerpse instellingen was het daarmee niet eens en gaat zijn eigen gang. Zij organiseren hun eigen SIBA-beurs. Eén ding is zeker: in Mechelen zijn alle Vlaamse universiteiten en hogescholen met hun studierichtingen aanwezig.» SIBA staat voor Stedelijke InformatieBeurs Antwerpen en was tot 1995 de naam van een van de initiatieven waaruit de SID-ins ontstonden. (Zie Idee p. 24.)

Kinderen hebben recht op onderwijs,

ongeacht het verblijfsstatuut van

hun ouders.

KLASSE NR.131 7

❡ Jongeren lezen steeds minder de krant en kiezen voor de computer. Vlaamse ministers van Media Van Mechelen en Onderwijs Vanderpoorten bundelen hun krachten en werken acties uit om de oudste leerlingen van het middelbaar onderwijs kranten te leren lezen.

❡ Een educatieve video en een kant en klaar lessenpakket over holebi-seksualiteit vielen eind vorig jaar in de brie-venbus van secundaire scholen (tweede en derde graad). Daar zorgden ‘De Holebifabriek’ (www.deholebifabriek.be) en de Dienst voor Onderwijsontwikkeling voor. 500 leer-lingen kregen al eerder de video ‘Sam en Lisa’ op proef te zien. Met deze actie wil de minister van Onderwijs bereiken dat scholen aandacht geven aan de eindterm die zegt dat leerlingen mensen op basis van hun seksuele geaardheid niet mogen discrimineren.

❡ Tweemaal per week patrouilleren twee agenten van de dienst Jeugd en Gezin van de Brusselse politiezone in een aantal Brusselse gemeenten om spijbelen tegen te gaan. Door het tekort aan leerkrachten in de hoofdstad, mogen leerlingen (voornamelijk Franstalige) de school verlaten als de leerkracht afwezig is. Dit kan sommigen in de verleiding brengen om de rest van de dag vrij te nemen.

❡ In het Koninklijk Atheneum van Oudenaarde mogen leerlingen hun leerkrachten evalueren. De formulieren die de leerlingen invullen, spelen een rol in de functi-oneringsgesprekken tussen directie en leerkrachten.

❡ Een oriënteringsproef voor wie burgerlijk inge-nieur wil studeren, verplicht maar niet bindend. Dat stellen rectoren De Leenheer (UGent) en Oosterlinck (KULeuven) voor en minister Vanderpoorten verklaart zich akkoord. Verplicht wil zeggen dat je eraan moet deelnemen. Niet bindend wil zeggen dat je toch aan de studie mag beginnen, ook al ben je op de oriënteringsproef gezakt. Vorig jaar verdween het toelatingsexamen voor burgerlijk ingenieur. De rectoren breiden dit experiment later misschien naar andere opleidingen uit.

D E H E T E N A A L D

KINDERRECHTEN

Zwakke leerlingenHoe leerlingen op school hun rechten als kinderen en jongeren kunnen doen respecteren, is vaag. «De rechtspositie van leerlingen blijft erg zwak», zegt Ankie Van de Kerckhove. «Wij roepen de overheid op snel werk te maken van een leerlingenstatuut. Scholen gaan niet altijd even consequent met hun eigen regels en procedures om en verstrekken aan leerlingen vaak te weinig specifi eke informatie. Het examenreglement, de regels omtrent schoolattesten, wat je doet in geval van betwisting… zijn vaak niet doorzichtig. De Vlaamse scholen vragen we daarom hun informatieplicht nauwer ter harte te nemen. Dat kan al door een kleine ingreep als belangrijke informatie regelmatig opnieuw verstrekken.»➜ Van vijf meldingen bij het Kinderrechtencommissariaat gaat er één over onderwijs. Bovendien stijgt het absolute aantal. Een aantal klachten gaat over ontoelaatbaar grensoverschrijdend gedrag van leerkrachten en directies: lijfstraffen, intimidaties, pesterijen, bedreigingen en denigrerende of discriminerende opmerkingen. De directie of inrichtende macht neemt zwakke maatregelen tegen de aangeklaagden, zelden tuchtsancties. Het Kinderrechtencommissariaat roept alle onderwijsactoren op het recht op fysieke en psychische integriteit van de leerlingen te beschermen.➜ Een kwart van de meldingen gaat over de beperkte mogelijkheid voor ouders en leerlingen om tegen sancties in beroep te gaan. Het recht op onderwijs van defi nitief geschorste leerlingen wordt geregeld geschonden. Het gebeurt dat ze tijdens het lopende schooljaar geen andere school vinden. Dit komt opvallend vaker voor na de datum waarop de offi ciële tellingen voor subsidiëring in de scholen zijn afgesloten. Het Kinder-rechtencommissariaat vraagt de overheid de omvang van dit probleem in kaart te brengen en zo nodig in te grijpen.Het commissariaat ontving ook opnieuw klachten over (basis)scholen die kinderen van allochtone ouders weigeren in te schrijven.

LEERKRACHT VERMOORDAntwerpen - Drieduizend mensen wonen de begrafenis bij van Mohamed Achrak (27). Deze Belg van Marokkaanse oor-sprong was leraar. Hij werd vermoord door een 66-jarige Antwerpenaar. Beelden van de begrafenis, rellen en commotie

gingen de hele wereld rond.

«Leerlingen hebben rechten, maar niet alle scholen respecteren ze.»

BELG

A

8 KLASSE NR.131

«Alle leerlingen zijn gelijk, maar sommigen zijn gelijker dan anderen.»

Youssra en Els, Nordin en Wouter1 op 2 leerkrachten ziet op zijn school racisme: ruim 1 op 5 zegt ronduit dat racisme een probleem is, nog eens 1 op 4 merkt een beetje racisme. Vijf jaar geleden antwoordden de leerkrachten nagenoeg hetzelfde. Leerlingen zien meer tolerantie. Van de 10- tot 12-jarigen zegt slechts 1 op 5 dat allochtonen op zijn school scheef bekeken worden. Maar in het secundair onderwijs verdubbelt dat aantal. De meeste ouders met kinderen tussen 3 en 14 jaar zijn overtuigd dat er op de school van hun kind geen rassen-haat voorkomt: 4 op 5 antwoordt in die zin.

In het basisonderwijs ziet 1 op 3 leerkrachten racisme op school. In de eerste graad van het secundair is dat al tot 1 op 2 opgelopen. In de tweede en derde graad stijgt het verder tot 6 op 10. In het hoger onderwijs zegt minder dan de helft van de docenten racisme op te merken.

0

20

40

60

80

100

Enquête Klasse voor Ouders, Maks!,Yeti en Klasse(3 000 respondenten)

ouders lln 10-14 lln 14-18 leerkrachten

Er komt op school racisme voor.

78

15

7

80

12

8

61

22

17

52

26

22

nee

een beetj

ja

IMAG

EBAN

K

KLASSE NR.131 9

Mieke en JanHoe zit het met seksisme? 8 op 10 leerkrachten zeggen jongens en meisjes gelijk te behandelen. Eén op 10 wijkt daar doelbewust van af. De overige 10 procent behandelt de seksen ‘een beetje anders’. In de eerste graad van het secundair krijgen jongens en meisjes -volgens de leraars zelf- het vaakst een andere benadering.

De leerlingen beamen wat hun leerkrachten beweren. 9 op 10 van de tien- tot twaalfjarigen zeggen dat jongens en meisjes op dezelfde manier worden behandeld. Dat is exact hetzelfde aantal als bij hun leerkrachten. Van hun oudere collega’s uit de tweede en derde graad secundair vinden 3 op 4 dat hun leraars de geslachten op dezelfde manier behandelen. Ook dat cijfer sluit nauw aan bij de beweringen van hun leerkrachten. Dit seksegevoelige onderwerp levert bij jongens en meisjes dezelfde resultaten op. Jongens en meisjes denken met andere woorden hetzelfde over hun gelijkberechtiging op school.

Liefst gemengdOuders zijn massaal gewonnen voor gemengd onderwijs. Dat blijkt uit de vraag die Klasse voor Ouders aan vaders en moeders stelde: maar liefst 90 procent is voor, 6 procent heeft twijfels en slechts 4 procent spreekt zich uit tegen klassen waar zowel jongens als meisjes in zitten.

0

20

40

60

80

100

Klasse enquête

Ik behandel jongens en meisjes gelijk.

85

87

8

19

73

11

11

78

7

10

83

10

10

80

nee

een beetje

ja

Bo 1gr SO HO2/3 gr SO algemeen

«Er is wederzijds racisme: Belgen tegenover buitenlanders, maar ook buitenlanders

tegenover Belgen.» (Julie, 5 ASO)

10 KLASSE NR.131

ONDERZOEK

Hoe goed voelt u zich in uw job? En wat denkt uw

buurman daarover? Nieuw onderzoek legt grote

verschillen bloot.

Leraar tussen hemelen hel

L ieve (36) is moe maar tevreden in haar toffe schooltje. Een anonieme lerares van 22 meldt dat zij het absoluut niet meer ziet zitten voor de klas. Ze heeft niet eens tijd voor haar vriend. Hoe goed voelt de Vlaamse leraar zich in zijn job? Wat bepaalt

de grote verschillen en hoe bekijkt de samenleving haar leerkrachten? Onderzoek naar de poten onder onze stoel.

«Ik ben 36 en moe maar tevreden», zegt leerkracht Lieve. «Voor deze lagere school liet ik mijn deeltijdse benoeming in een andere school achter. We zijn een volledig nieuw team: drie leerkrachten en een directie. Ik ben klasleraar van het eerste en tweede leerjaar, twintig leerlingen samen. Dat betekent dubbel voorbereiden. Bovendien geven we zelf lichamelijke opvoeding en zwemmen, we doen zelf busdiensten

en toezichten, staan zelf in voor brede zorg. Af en toe springen lees-, kook- en zwemouders bij. Ik heb nooit een adempauze, werk dag en stukjes nacht om alles rond te krijgen. Mijn huisarts zegt dat het onhoudbaar is voor mijn lichamelijk welzijn. Gelukkig doet vooral mijn echtgenoot het huishouden. Op deze school werkt iedereen hard maar van harte. De directie waardeert en steunt ons, de kinderen zijn

Werkdruk, omgaan met ouders, vastbenoemd zijn… Of leer-krachten zich goed voelen hangt niet enkel van de school af. Zes opvallers uit het onderzoek naar het welbevinden van leerkrachten:

Wel druk, geen druk - Ongeveer even veel leerkrachten beamen en ontkennen dat ze veel werkdruk ondervinden, zowel in het basis- als in het secundair onderwijs. Uit pa-nelgesprekken blijkt dat vooral administratieve ballast – de ‘planlast’ – de druk verhoogt.

Liever kleuters, maar niet te veel – Kleuterleiders voelen zich beter in hun job dan hun collega’s in de basis-school. Ze voelen zich doelmatig en zijn tevreden over het onderwijsbeleid. Misschien helpt het dat ze resultaat van hun inspanningen zien: kleuters ontplooien zich zichtbaar snel. Alleen over grote klassen beklagen ze zich. Kleuters

hebben immers veel individuele aandacht nodig. Slechte punten voor ouders - Onderwijzers zijn minder

tevreden over hun relaties met ouders dan leraars kleuteron-derwijs. Een duidelijke verklaring vonden de onderzoekers niet, maar wellicht heeft het te maken met het feit dat zij in het lager onderwijs over punten beslissen.

Meer inzet in de praktijkles - In secundaire scholen zijn leerkrachten technische en praktijkvakken tevreden over de infrastructuur en de middelen. Ze zijn ook blij met hun goede relaties met leerlingen.

Meer werkdruk bij vrouwen - Vrouwelijke leerkrachten ervaren meer collegialiteit dan mannelijke. In basisscholen zijn de vrouwen meer tevreden over hun relaties met ouders. In het secundair onderwijs staan ze positiever tegenover onderwijsvernieuwingen, hoewel ze ook meer werkdruk

WERKDRUKKWESTIE VAN PAPIER

� www.klasse.be/kvl/122/10 Imago – Ondergewaardeerde leraren: een mythe www.klasse.be/kvl/125/6 Prik voor de buurman – Een beeld van een leraar

«LERAREN MOGEN WAT TROTSER ZIJN»Is de samenleving tevreden over haar leerkrachten? Uit een eerdere studie in opdracht van het depar-tement Onderwijs blijkt dat Vlamingen tussen 18 en 70 jaar zich overwegend gunstig uitspreken over hun gewezen leerkrachten en die van hun kinderen. 95 procent van de ondervraagden waardeert de manier waarop de meeste tot (bijna) alle leerkrachten kleuteronderwijs hun werk doen. Voor de onderwij-zers is dat 92 procent, voor de leraren van secundaire scholen 86 procent. «De overgrote meerderheid van de Vlamingen waardeert de inzet van de leerkrachten die op school toch almaar meer problemen moeten opvangen», zegt Jef Verhoeven (KU Leuven). «Alleen wie onderaan de waterval van het onderwijs terecht kwam en het gevoel heeft er zelf niet echt bij te horen, is wrokkig op de school en zegt leerkrachten niet of minder te waarderen.»

ImagoDe maatschappelijke status van leerkrachten blijkt de jongste twintig jaar niet echt gezakt te zijn. Wel hebben andere beroepsgroepen meer status gekregen en de leerkrachten ingehaald. Apothe-kers en bankbedienden hebben nu meer status dan licentiaten die als leraar werken.«Het beeld van de onderwijzer waar het hele dorp naar opkeek, is geschapen door schrijvers die zelf onderwijzers waren», vult Marc Depaepe (KU Leuven) aan. «Ze hadden het een eeuw geleden echt niet zoveel beter dan vandaag. We moeten dat beeld nuanceren.»«Ook vandaag zijn leerkrachten mee verantwoordelijk voor hun eigen imago», onderstreept Antonia Aelterman (Uni-versiteit Gent). «Als ze zelf voortdu-rend de negatieve kanten van hun beroep beklemtonen en de media hun klachten nog uitvergroten,

ontstaat de indruk dat ze wel heel ontevreden moeten zijn. Ze

mogen best wat trotser op hun beroep zijn.»

KLASSE NR.131 11

ervaren dan hun mannelijke collega’s. Oud tussen collega’s - Oudere leerkrachten hebben

een lager welbevinden en ervaren meer werkdruk. Ze erva-ren minder collegialiteit dan de jongeren. Ze staan ook wat negatiever tegenover vernieuwingen, misschien omdat zij tijdens hun loopbaan al veel hebben moeten vernieuwen, zowel op verzoek van de overheid, de koepels als het schoolbestuur. Ze zijn ook meer op de leerstof gericht. Vast benoemde leerkrachten in het basisonderwijs voelen zich minder goed dan tijdelijken, allicht doordat ze ouder zijn.

‘Het welbevinden van de leerkracht. De ontwikkeling van een bevragingsinstrument voor het meten van het welbevin-den van leerkrachten basis- en secundair onderwijs’, Obpwo-project 00.06, Antonia Aelterman, Jean Pierre Verhaeghe,

Karen Van Petegem, Hannelore Sys (Vakgroep Onderwijskun-de Universiteit Gent) – Nadine Engels, Constantin Panagiotou (Interfacultair Departement voor Lerarenopleiding VU Brus-sel). U vindt een samenvatting op www.ond.vlaanderen.be/onderzoek (klik op ‘Projecten 2000’).

‘Waar staat de leraar in de samenleving?’ Antonia Aelter-man, Jef Verhoeven, Isabel Rots, Ina Buvens, Nadine Engels, Peter Van Petegem. Onderzoek naar opvattingen over de pro-fessionaliteit en de maatschappelijke waardering van leerkrach-ten(2002) - Academia Press - Eekhout 2 - 9000 Gent – tel. 09 233 80 88 – fax 09 233 14 09 – info@academiapress.be – www.academiapress.be. Het boek geeft het obpwo-on-derzoek 00.03 weer: ‘De professionaliteit en de maatschap-pelijke waardering van leerkrachten basis- en secundair on-derwijs. Een onderzoek naar opvattingen van leerkrachten, andere onderwijsbetrokkenen en de publieke opinie’.

vriendelijk. We mogen zelf creatief zijn: een creadag met alle klassen, een schoolproject over gezonde voeding… Soms krijgt een van ons vieren een klop van de hamer. Dan overtuigen we elkaar om vol te houden. We begrijpen elkaar en staan met het zelfde gevoel voor de klas: razend trots op ons werk, onze school, onze collega’s en leerlingen.»

WelbevindenStaat deze getuigenis model voor alle Vlaamse basis- en secundaire scholen? Of is ze de grote uitzondering? «Echt gemeten hadden onderzoekers het welbevinden van Vlaamse leerkrachten tot nu toe nog niet», ant-woordt Antonia Aelterman (Universiteit Gent). «We ontwikkelen een instrument om bij leerkrachten te peilen hoe ze hun beroep beleven. Scholen kunnen het gebruiken bij zelfevaluatie en inspecties bij externe evaluaties. We willen ook weten wat het schoolbeleid door de eigen directie en het onderwijsbeleid daar-mee te maken hebben. In ons onderzoek melden – tegen de verwachtingen in – zowel leerkrachten uit de basis- als de secundaire scholen dat ze zich redelijk tot zeer goed voelen in hun job.»Dat blijkt. Op een schaal van welbevinden scoren leerkrachten basisonderwijs gemiddeld 5,59 op 7. Leerkrachten secundair onderwijs doen nauwelijks onder met 5,39. Vijf staat voor redelijk goed, zeven voor zeer goed. De Vlaamse leerkrachten geven zichzelf met zijn allen samen bijna tachtig procent voor het vak ‘welbevinden’.

Schoolklimaat Wat werkt het meest in op het moreel van de leer-krachten? De school zelf. Aelterman: «Op scholen die erin slagen een goed klimaat en een stevige interne dy-namiek op gang te brengen en te houden, werken de meest tevreden leerkrachten. Hoe groot die school is, tot welk net ze behoort en welke leerlingen haar bevolken, is van geen tel. De keuze van de Vlaamse overheid om scholen autonomer te maken, lijkt dan ook een goede keuze.»Hoe doelmatig leerkrachten zichzelf beleven, hoe ze de werkdruk, de omgang met ouders en col-lega’s ervaren, heeft veel met de invloed van de directie te maken. «De taak van leerkrachten is er door de jaren heen zeker moeilijker op geworden», zegt Aelterman. «Of leerkrachten het gevoel heb-ben hun job aan te kunnen, hangt grotendeels af

van de steun van de directie en collega’s, het schoolklimaat, de lokale dynamiek, de kans om zich professioneel te ontwikkelen… Het is van het allergrootste belang dat scholen zichzelf evalueren en dat schooldirecteurs zich er-van bewust zijn dat zij in grote mate verantwoordelijk zijn voor een klimaat van welbevinden. En leraren in Vlaanderen moeten inzien dat het niet alleen goed gesteld is met wat de publieke opinie over ze denkt, ook met hun zelfbeleving zit het goed.»

Holderdebolder Bij iedereen? «Ik ben net aan mijn tweede schooljaar begonnen maar heb geen zin om nog met mijn werk door te gaan», schrijft een leerkracht van amper 22 in een anonieme brief. «De mooie droomregenboog ligt voor mij al in duizenden scherfjes. Tijd voor extra dingen ontbreekt, want klaar zijn met het programma is zo al een helse race. Ik heb 24 leerlingen in mijn klas en ze zitten als sardienen in een doos. De sfeer onder de leerkrachten is gelukkig prima. Mijn idee over lieve schoolbankkinderen is ook al lang ver-vlogen. Ik herken geen respect meer in de ogen van de kinderen. Elke dag is er wel

een ruzie om de een of andere stomme materialisti-sche reden. Schoolmateriaal vernielen is ook al niet meer uit den boze. Steun van de ouders? Sommigen trekken zich niets van hun kinderen

aan, anderen zeggen mij liever hoe ik het moet doen. Even stil staan tijdens een vrij uurtje in de loop van de week? Mijn leven verloopt holderdebolder. Altijd weer word ik ergens ingeschakeld. Elke avond verbeteren en voorbereiden, meestal tot tien uur. Lang leve de vakanties? Ze wegen niet op tegen mijn avonden voor het computerscherm. Ik had liever een uurtje meer voor mezelf tijdens de week om te leven dan op het eind een brok vakantie om mijn depressie weg te werken.» ■

Het moreel van een leerkracht zit in zijn school

12 KLASSE NR.131

VERNIEUWING

«Welke school kan het tempo van de industrie bijhou-den?» vraagt praktijkleraar Daniël Kerkhofs zich af. Zestien jaar lang werkte hij in de industrie, al twaalf jaar leert hij leerlingen in de mechanica-afdeling draaien en frezen aan het Vrij Technisch Instituut in Lier. «De jongste jaren hebben we op school nieuwe machines aangekocht, maar je ziet de spitstechnologie zo van je weglopen. Vooral computergestuurde machines hebben we te weinig. Ze zijn ook zo duur. Ik denk dat we centrale plaatsen in de regio nodig hebben, met de nieuwste technologie, waar leerlingen een dag of week naartoe kunnen om te oefenen.»

VirtueelEen groot atelier met de modernste machines. Dat hadden veel leerkrachten en directies in gedachten toen men twee jaar geleden voor het eerst over re-gionale technologische centra sprak. Een daarvan is het RTC-Limburg in Hasselt. Maar in plaats van een groot atelier met blinkende machines is het een klein bureau met twee computers. «Laten we dat misver-stand meteen uit de weg ruimen», zegt manager Frans Smolders. Hij verdiende zijn sporen in de industrie en vormt een tandem met ex-leraar elektronica Jacques Bas. Bedrijf en school symbolisch in dezelfde ruimte. «In deze opstartfase zijn RTC’s vooral virtuele centra. We gaan de technologie zoeken waar ze beschikbaar is en wijzen scholen de weg ernaar. De grote leemte in de problematiek van onderwijs en bedrijfsleven is samenwerken. Dat is een kwestie van durven. Via

het RTC willen we bereiken dat bedrijven en oplei-dingscentra nieuwe technologieën ter beschikking stellen van alle partners. Dat scholen werknemers van een bedrijf mee willen opleiden. Dat leerlingen op die stageplaats terechtkomen waar ze het meest leren en het best worden begeleid. Dat alle partijen mekaars behoeften beter leren kennen. Daarom moeten scholen, bedrijven en opleidingscentra samenwerken, over netten en bedrijfssectoren heen. Het RTC moet dit proces op gang brengen.»

TestbankOp de website van RTC-Limburg affi cheren scholen en bedrijven hun vraag en aanbod in een technolo-giedatabank. Die is te vergelijken met de Vlaamse stagedatabank, waarop scholen en bedrijven leerlin-genstages regelen. Jacques Bas: «Een garage meldt dat zijn nieuwe vermogenstestbank wekelijks een halve dag ter beschikking staat van onderwijs. Dat toestel kost gauw 65 000 euro. Een TSO-school meldt dat het zijn leerlingen graag met zo’n testbank wil laten werken. Via de technologiedatabank brengt het RTC beide in contact met elkaar. Door bewust als tussenstation te fungeren, leren wij de behoeften van scholen en bedrijven kennen. Als drie scholen via de databank melden dat ze hun leerlingen van de houtafdeling een trap willen leren maken met een CNC-machine, dan zoeken wij daar partners voor. Dat kan een bedrijf zijn, maar misschien staat in het opleidingscentrum van de VDAB om de hoek wel zo’n machine. Dan brengen

Een bedrijf in Lier zocht lassers. Een school in Mechelen wou zijn

zevendejaars met de nieuwste lasrobot leren werken. Als ze elkaar al vonden, was het toeval. Tot vandaag.

Scholen krijgen technisch assistent

V roeger waren bedrijven tevreden als onze leerlingen konden draaien en frezen», zegt directeur Yvan Lemmens. «Nu moeten ze ook de computergestuurde draaibanken kunnen programmeren. Maar de machines waarop we ze dat moeten leren, kosten

miljoenen.» Bedrijven verwachten steeds meer van het onderwijs, scholen struikelen over de kosten. Hoe lossen de nieuwe regionale technologische centra dat op?

«Ouders denken nog altijd dat leerlingen metaal een hele dag op een blokje moeten vijlen.»

� www.rtclimburg.be Raadpleeg hier de technologie-databank www.stagedatabank.be Een stageplaats voor uw leerlingen?

LUC DAELE

MANS

ZEVEN ASSISTENTENDe regionale technologische centra zijn een initiatief van onderwijsminister Marleen Van-derpoorten. Ze moeten bedrijf en school beter op mekaar af-stemmen. Vandaag zijn er zeven operationeel. Ze worden in 2003 geëvalueerd. Het jaar daarop komen er drie, mogelijk vijf centra bij. Voor de RTC’s trekt de minister een verse geldlade open. Zij bekostigen daarmee hun werking: projecten starten en steunen, onderzoek doen naar de behoeften van scholen en bedrijven, een inventaris maken van hoogtechnologi-sche apparatuur, eventueel nieuwe technologie mee aankopen enz. De RTC’s kijken bij hun werking naar de behoeften in hun regio.

Elke Vlaamse TSO- en BSO-school kan bij zijn RTC aankloppen met vragen naar ondersteuning. De meeste RTC’s doen zelf al de ronde bij scholen, opleidingscentra, sociaal-economische organisaties en bedrijven om hun werking voor te stellen.

KLASSE NR.131 13

we alle partijen samen. Hoe meer scholen, opleidingscentra en bedrijven de databank gebruiken, hoe meer ze zal renderen. De

databank focust op nieuwe technologie. De basisopleiding en wat daarvoor nodig

is, blijft een zaak van de school.»

Vergiftigd«Voor een bedrijf betekent basisvorming iets

anders dan voor een school», vindt Yvan Lem-mens, directeur van het Technisch Instituut Heilig

Hart in Tessenderlo, een TSO/BSO-school van 775 leerlingen in nijverheidsrichtingen: hout, metaal, elektriciteit enz. «Een bedrijf vindt dat leerlingen met computergestuurde machines moeten kunnen werken. Voor scholen zijn die toestellen te duur en dus zit dat niet in de basisvorming.» Lemmens maakt de som: «Het jaarbudget van onze school is 577 000 euro. Voor nieuwe apparatuur en toebehoren blijft amper tien procent over. Geen wonder dat de onder-wijsinspectie sommige machines verouderd vindt. Je zou dan apparatuur in huis kunnen halen die bedrijven afschrijven, maar dat zijn soms vergiftigde geschenken. Ze zijn deels verouderd en beantwoorden niet altijd aan de veiligheidsnormen, die steeds strenger wor-den. Bovendien moeten we apparatuur in richtingen zoals grafi sche vorming steeds sneller vervangen.» «We beseffen dat er een inhaaloperatie nodig is», antwoordt kabinetsmedewerker Daniël Samyn. «Maar dat is een miljardenzaak. Scholen weten dat we dit op lange termijn moeten oplossen, in samenwerking met het bedrijfsleven. We werken aan een plan en een perspectief.»

Vijftig bussen per jaarAls regionale technologische centra scholen dichter bij bedrijven brengen, betekent dat ook dat scholen hun leerlingen meer naar die bedrijven en opleidings-centra zullen uitsturen. «Ik vind het geen probleem om leerlingen enkele uren per week naar een andere school te sturen, omdat daar een hoogtechnologische machine staat», zegt Jan Van Ham, directeur van het Provinciaal Instituut in Lommel, waar 900 leerlingen onder meer elektriciteit, elektromechanica, bouwtechnie-ken, centrale verwarming en lassen-constructie volgen. «Omgekeerd wil ik best een CNC-machine in huis die ook andere scholen komen gebruiken. Maar als ik jaarlijks vijftig bussen moet inzetten om leerlingen te laten kennismaken met moderne technologie, dan kost dat evenveel als een nieuwe machine. Gaat de overheid het vervoer bekostigen?» Daniël Samyn, kabinet Onderwijs, sluit dat niet uit: «Een denkpiste is met minister Stevaert een voorstel te bespreken over gratis credits voor scholen, waarmee ze een aantal gratis verplaatsingen met De Lijn kunnen doen.»

HandicapVervoerskosten blijken niet het enige bezwaar. Als een numerieke plaatsnijmachine beschikbaar is op maandag, maar de leerlingen metaal hebben praktijk op dinsdag, wat dan? Als een chemisch bedrijf in zijn opleidingscen-trum vijf plaatsen vrij heeft voor leerkrachten, kunnen ze dan gaan? «De meeste leerkrachten willen graag in een hoogtechnologisch bedrijf kennismaken met de moderne technologie», stelt Jan Van Ham vast. «Zelfs als uiteindelijk weinig leerlingen er aan de slag kunnen, dan nog is het een verrijking, want de leraars geven hun ervaring door in de klas. Maar wie zal ze tijdens zo’n stage vervangen?» Volgens Jan Meers, ex-directeur

van het Koninklijk Technisch Atheneum van Hasselt en medewerker bij de Dienst voor Onderwijsontwikkeling (DVO), zit het probleem in structuren. «Ons onderwijs is erg strak beregeld en dat is een handicap. Veronderstel dat ik leerlingen informaticabeheer tijdens de lesuren naar een interessante bedrijfsopleiding wil sturen. Dat mag ik dan niet, want in hun studierichting zijn geen praktijkuren en stages voorzien. Voor sommige technische studierichtingen kan het RTC dan ook een netoverschrijdende hefboom zijn om de overheid meer fl exibiliteit te doen schenken aan scholen. Aan bedrijven kunnen ze een onderwijsrefl ex geven. Nog te weinig fi rma’s nodigen leerlingen of leerkrachten uit als ze een nieuwe opleiding starten voor hun personeel of een nieuwe machine demonstreren.»«Scholen hebben al veel autonomie en fl exibiliteit, maar blijkbaar blijven ze het moeilijk vinden om bij-voorbeeld creatief te schuiven met lessenroosters», vindt Daniël Samyn Niemand zegt dat ze zich daar strikt aan moeten houden, zolang ze de eindtermen kunnen realiseren. Leerkrachten vervangen zou via de pool kunnen. Een leraar van een ankerschool zou tijdelijk in een andere school moeten kunnen lesgeven. Of dat reglementair mogelijk is, moeten we bekijken. Job-to-jobuitwisselingen zijn een alternatief, maar dan moeten bedrijven bereid zijn hun werknemer tijdelijk aan een school af te staan.»

GrootschaligMoeten scholen hun huidige contacten met de indus-trie afbouwen omdat de RTC’s er zijn? Nee. «Er zijn al heel goede voorbeelden van één-op-één relaties tussen bedrijven en scholen», beaamt Michiel Dockx, medewerker van het regionaal technologisch centrum Mechelen, dat samen met RTC-Limburg alle Vlaamse centra coördineert. «Een RTC zal dat respecteren en er zelfs ideeën uithalen voor alle scholen. Zo kennen we bedrijven die apparatuur aan scholen willen geven, maar niet de verantwoordelijkheid willen blijven dragen voor arbeidsveiligheid. Eén school kan daar weinig te-genin brengen. Maar als we opleidingen centraliseren en grootschaliger maken, valt er allicht wel te praten. We moeten af van de idee dat scholen volledig in hun eentje moeten moderniseren. Dat is niet simpel, want scholen vrezen leerlingenverlies als ze met andere scholen of netten moeten samenwerken. We hopen op voortrekkers die het voorbeeld geven.»

MilieuparcoursOok ASO- en basisscholen kunnen rekenen op de steun van regionale technologische centra. Michiel Dockx: «Vanaf januari kunnen leerlingen van tien tot veertien jaar zowel in Technopolis als in Planckendael een technologisch parcours en een milieuparcours afl eggen. Een pro-ject waarmee ze hun TQ (technologisch quotiënt) en hun MQ (milieuquotiënt) verhogen. Met lesbrochures bereidt de leerkracht het bezoek voor. Alle Vlaamse scholen zijn welkom. Ons doel: meer leerlingen warm maken voor technologie en milieu, en het waterval-effect doorbreken.» Die waterval zorgt ervoor dat u vandaag maanden op een loodgieter moet wachten. Frans Smolders: «Te weinig jongeren kiezen direct voor een technische opleiding. Ouders denken nog altijd dat leerlingen metaal constant op een blokje moeten vijlen. Dat ze ook een computergestuurde machine moeten programmeren weten ze niet. De regionale technologische centra hebben nog veel vooroordelen te bekampen.» ■

Scholen zien de spitstechnologie zo van hen weglopen

� www.ccimechelen.be Mechelse Kamer van Koophandel en Nijverheid en RTC www.ond.vlaanderen.be/berichten/artikels/rtc_adressen.htm De adressen van de RTC’s

DISCUSSIE

14 KLASSE NR.131

W ie zijn tuin heraan-legt, kijkt

uit naar volgroeide planten, over een jaar of tien. Wie zijn huis verbouwt, ziet eerst vooral tegen de sloop op. Hoe vergaat het de voorstellen om het landschap van het Vlaamse secundair onderwijs te renove-ren? Krijgen de archi-tecten de bewoners van de vele fraaie

huizen mee?

«We moeten vernieu-wen om onze kwali-

teit te behouden.»

«Alle leerlingen een 32-uren-

week»

De volledige tekst van de ‘Discussienota hertekening onderwijslandschap secun-dair onderwijs’ vindt u op www.ond.vlaanderen.be/

berichten/artikels/discussienota_hertekening_so.htm en de

samenvatting op www.ond.vlaanderen.be/

schooldirect/BL0203/VisieLandschapSO.htm

«Het Vlaams secundair onderwijs doet het goed in inter-nationale vergelijkingen,» zegt minister Vanderpoorten. «Maar toch kan het beter, want de leerlingen voelen zich niet zo goed op school. Er zijn veel zittenblijvers en velen verlaten de school zonder diploma. Naast de waterval van ASO over TSO of KSO naar BSO en van BSO naar BuSO kunnen we niet kijken. De schoolin-frastructuur is niet overal veilig en hedendaags. Er zijn te weinig leerkrachten, zeker technisch geschoolde. Sommige opleidingen zijn versnipperd en onderbe-zet. We moeten dus vernieuwen om onze kwaliteit te behouden. Vanuit die visie leg ik mijn discussienota ‘Hertekening onderwijslandschap secundair onderwijs’ aan Vlaanderen voor. Over tien jaar zou ik graag meer gediplomeerden zien, meer leergierigen, meer leerlingen die zich goed in hun vel voelen…»

Zes stellingen en vragen uit de discussienota: 1. Maak een brede eerste graad. Is een polyvalente eerste graad - met cultuur en technologie voor iedereen - zinniger dan ‘ASO-‘, ‘TSO-‘, ‘BSO-‘ en ‘KSO-leerlingen’ toch al van elkaar te scheiden via opties? Oriënteren scholen genoeg leerlingen met capaciteiten naar ruime studiegebieden? Moeten we de basisvorming na de lagere school in de eerste graad nog twee jaar voortzetten en geven we de jongeren zo een grotere kans op een succesvolle studiekeuze? Is de tweede graad niet vroeg genoeg om jongeren uit een ruim aanbod aan studierichtingen te laten kiezen? Volstaat de eerste graad vandaag als brug tussen lagere school en tweede en derde graad?2. Schaf de tussenschotten af. Zullen we alle leerlin-gen een 32-urenweek op school laten doorbrengen? Hebben ze niet allemaal even veel tijd nodig voor zelfstudie, naschoolse activiteiten, ontspanning…? Moeten ze niet allemaal zelfstandig leren kiezen en werken, zowel op school als thuis? Bereiden we leerlingen voldoende voor op een lerend leven op alle terreinen? Moeten we gedifferentieerde, fl exibele en meer op ervaring gerichte leertrajecten aanbieden? Moeten we een ‘ASO-leerling’ niet met een bedrijf kennis laten maken? Kan een ‘BSO-leerling’ geen interesse en aanleg hebben voor een algemeen vor-mende module? Zouden we verwante opleidingen,

bijvoorbeeld ASO-economie, TSO-handel, BSO-ver-koop en BuSO- kantoortechnieken, niet beter samen brengen binnen een studiegebied, in ons voorbeeld Economie, liever dan ze in aparte scholen met aparte onderwijsvormen te scheiden? 3. Maak van de leraar een leerlingencoach. Neemt de leerkracht vandaag voldoende zijn taak op als bege-leider en coach van de leerlingen? Is er veel interactie en gaat het niet vooral om kennisoverdracht? Is de leerkracht even gericht op zijn leerlingen als op zijn vak? Werkt hij in team met andere leerkrachten zodat de relaties tussen (algemene en algemene, algemene en technische of praktische, technische en praktische…) vakken door integratie voor de leerlingen duidelijker worden?4. Geef alle leerlingen een diploma. Moeten niet alle leerlingen na hun zesde middelbaar een diploma secundair onderwijs halen? Kan het zevende jaar ‘BSO’ dan een schakeljaar zijn dat de leerlingen voorbereidt op het hoger onderwijs of een specialisatiejaar dat verder voorbereidt op een beroep?5. Maak ‘inclusie’ mogelijk. Kunnen buitengewone secundaire scholen volwaardige partners zijn in scho-lengemeenschappen? Kunnen secundaire scholen met extra ondersteuning tegelijk gewoon en buitengewoon onderwijs aanbieden? Moeten zorgcoördinatoren de brede zorg van de scholen in een scholengemeenschap mee uitbouwen en leerlingen volgens hun specifi eke behoeften begeleiden?6. Scholen moeten meer samenwerken. Moeten de scholen meer autonomie krijgen of de scholenge-meenschappen voor meer bevoegd zijn? Hebben de kleinste secundaire scholen en de schaars bevolkte studierichtingen voldoende draagkracht? Wat houdt secundaire scholen tegen om binnen hun scholenge-meenschap nog intenser samen te werken, bijvoorbeeld voor personeelsbeleid? Willen ze samenwerken over de niveaus heen: met basis-, volwassenen- en deeltijds kunstonderwijs? Doen ze dat voldoende met bedrijven? Willen ze ook buiten hun onderwijsnet samen werken? Is vrije keuze er een tussen pluralistisch onderwijs en onderwijs volgens één levensbeschouwing of tussen pedagogische methodes? Kunnen vrije gesubsidieerde scholen openstaan voor de pluralistische keuze? ■

� Klasse actie Het leven zoals het is: de luchthaven p. 16

� Gedichtendag: doet uw sjimpansee ook mee? p. 19

� Gratis naar Kongobongo p. 24

ideeL

UC DAELEM

ANS

BIAC

Airport met Klasse �Wat hangt u boven het hoofd als u met uw leerlin-gen een internationale luchthaven gaat verkennen? Bestààt Zaventem na Sabena nog wel? Hoe koel-bloedig kijkt u vanop het tarmac de Boeing 767 in de ogen, die gierend optrekt richting Singapore? Waar schuilt het nachtlawaai? Wat leert de 17 kilometer lange busrit u over jumbojets, radars en bakens, veiligheid, inscheping en bevoorrading? En kan een vliegtuig achteruit rijden? Blokkeer nu een dag in de krokusvakantie, want van 3 tot 9 maart krijgen duizend Vlaamse leerkrachten met partner of collega een gratis rondleiding op Brussels Airport in Zaventem, ook zonder Sabena de grootste internationale luchthaven van ons land. Overdag én ’s avonds loodsen deskundige gidsen u door, in en onder de publieke en minder publieke delen van de luchthavengebouwen. Vliegen voor en achter de schermen. U verneemt hoe een klasbezoek verloopt en krijgt een infobrochure mee naar huis. Een gevleugelde actie, gratis en exclusief voor leerkrachten. Check nu in.

Wat mag u vandeze actie verwachten?

Uw bezoek duurt twee uur en start in de vertrekhal. Hier is het een af- en aankomen van dik 50 000 reizigers per dag. De elektronische borden met vertrekuren zijn zo groot als uw klas en u kijkt niet naast de ‘Stampe’, een Belgisch eenmotorig vliegtuig dat aan vingerdikke stalen kabels hangt. Aan de incheckpunten ondervindt u wat het is om een bagagekoffer te zijn. In de taksvrije zone gaan jaarlijks meer dan 700 ton pralines over de toonbank, maar voor winkelen is er geen tijd. Verder gaat het, langs de meer dan tweehonderd kunstwerken van ze-ventig verschillende kunstenaars. Zo maakt u kennis met het hele passagiersgebouw. Hoe de terminal is gebouwd, hoeveel reizigers hij aankan, wie al die drukte orchestreert. Van de vele hoogtechnologische snufjes die comfort en veiligheid garanderen, merkt u op het eerste gezicht weinig, maar de gids reikt u de detailbril aan. Hij vertelt u ook hoe een bezoek met leerlingen verloopt.Identiteitskaart in aanslag dan, want u moet door de Grenscontrole (zakmessen en pepersprays thuislaten, zeg het voort in de klas). Hier gaan zelfs wortelen en komkommers door de scanner. Vervolgens duikt u de tunnel in, naar de Topaas. Dat is het glazen vertrekgebouw van de gloednieuwe pier A, amper zes maanden in gebruik. Vanuit de pier hebt u een prachtig uitzicht op de inschepingsvloer. U ziet hoe vliegtuigen aanleggen of telegeleid naar de startbaan worden gesleept, hoe het grondpersoneel bagage laadt en lost, hoe de brandstoftanks worden gevuld, hoe de loopbruggen werken. Bovendien staat u op nauwelijks 500 meter van ‘Runway 25 R’, waar de vliegtuigen opstij-gen. U verneemt hoe een Boeing vliegt, welke types vliegtuigen de luchthaven aandoen en hoe piloten worden begeleid.En dan stapt u de luchthavenbus in voor een 17 kilometer lange rondrit. Langs General Aviation, de vrachtstad Brucargo (met het ‘bommenkot’), de gebouwen van de brandweer, de medische dien-sten, de militaire luchthaven Melsbroek en het computergestuurde luchtverkeersleidingscentrum Canac. Veiligheid is hier een verhaal van radars, bakens en veel menselijke deskundigheid. Sinds de beruchte 11de september zijn bezoeken in Canac verboden. Waar u in elk geval wel bij kan, is het tarmac. Touchdown, taxiën en parkeren, u zit ervoor op de eerste rij. Dan zit uw twee uur durende rondleiding erop. U krijgt een infobrochure en de kans voor antwoorden op de vragen waar u nog mee zit. Taksvrij kopen kan u jammer genoeg niet, maar nakaarten in ‘Wingtips’, het panoramische restaurant/cafetaria, is een boeiend alternatief.

16 KLASSE NR.131

Hoe schrijft u in?

Kies binnen uw onderwijsniveau drie datums en tijdstip-pen, waaruit de organisatoren een keuze maken. Er zijn rondleidingen overdag en ’s avonds. Avondrondleidingen zijn sfeerrijker, maar educatief minder interessant. U hebt de keuze uit:Vul uw drie keuzes in op de bon (onvolledig ingevulde bonnen worden niet verwerkt). Stuur uw bon vóór 31 januari naar de organisatoren. Duizend leerkrachten krijgen een persoonlijke uitnodiging thuis toegestuurd. Als u zo’n uitnodiging ontvangt, engageert u zich om te komen. Uw naam komt op een aanwezigheidslijst. Het best neemt u het openbaar vervoer (vanuit Brussel rijdt de trein tot in het hoofdgebouw van de luchthaven). Parkeren kan, maar is duur.

Waar vindt u meer informatie?Uw contactpersoon voor deze actie is Bénédicte Verbeeck – Brussels International Airport Company (Biac) – tel. 02 753 42 85 (enkel tussen 14.30 en 17.00 u.) – fax 02 753 43 05 – benedicte.verbeeck@biac.be. Uitgebreide informatie over een bezoek met leerlingen aan de luchthaven vindt u op www.brusselsairport.be (klik op ‘Onze luchthaven’ en ‘Geleide bezoeken’).

LesbrochuresDe educatieve dienst van de luchthaven plant nieuwe lesbro-chures voor basis- en secundair onderwijs. Wil u daaraan meewerken? Geef meteen een seintje aan Bénédicte Verbeeck - tel. 02 753 42 85 – fax 02 753 43 05 – benedicte.verbeeck@biac.be.

✁MET KLASSE NAARDE LUCHTHAVEN

q Ja, stuur mij een uitnodiging voor (omcirkel wat past) 1 / 2 personen voor een gratis rondleiding op de luchthaven van Zaventem tussen 3 en 9 maart. Mijn drie keuzes zijn:

1 Datum . . . . . . . . . tijdstip . . . . . . . . . . . .2 Datum . . . . . . . . . tijdstip . . . . . . . . . . . .3 Datum . . . . . . . . . tijdstip . . . . . . . . . . . .

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Stamboeknummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Volledig adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Geboorteplaats/datum: . . . . . . . . . . . . . . . . . .Nationaliteit: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Nr. identiteitskaart van allebei: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Onderwijsniveau (omcirkel wat past):

kleuter / lager / secundair / hoger

Deze actie is gratis voor de leerkracht en vergezel-lende collega of partner

Stuur deze originele bon volledig ingevuld en vóór 31 januari naar Bénédicte Verbeeck – Lucht-haven met Klasse – Biac - Luchthaven Brussel – 1930 Zaventem. Onvolledig ingevulde bonnen worden niet verwerkt. Als u bij de gelukkigen bent, ontvangt u in februari een uitnodiging per brief of via e-mail. Uw naam komt op een viplijst. Als u een uitnodiging ontvangt, komt u ook.

�lgemeen,

�asisonderwijs,

�ecundair onderwijs,

�oger onderwijs

Lageronderwijs

Secundair enhoger onderwijs

ma 3/3 10 u. 17 u. 14 u. 20u.

di 4/3 14 u. 20 u. 10 u. 17 u.

wo 5/3 10 u. 17 u. 14 u. 20u.

do 6/3 14 u. 20 u. 10 u. 17 u.

vr 7/3 10 u. 17 u. 14 u. 20u.

za 8/3 14 u. 20 u. 10 u. 17 u.

zo 9/3 10 u. 17 u. 14 u. 20u.

BIAC

Uw nachtrit op het tarmac.

Steek uw neus in een vliegtuig.

BIAC

KLAS

SE

KLASSE NR.131 17

Klasse-service �➜ «Kastanjes» is een jeugdboek van Katrien Vervaele over twee meisjes die op elkaar verliefd zijn. Hierrond lanceren de auteur en uitgeverij Lannoo een wedstrijd voor 12-16-jarigen. De opdracht: schrijf een gedicht of tekst rond «anders-zijn». De beste drie inzenders winnen een boekenpakket. U kan inzenden tot 1 maart.Info en inzendingen: katrien.vervaele@pi.be - www.katrienvervaele.be

➜ Het lessenpakket «Opgepast: dode hoek!» (zie vorige Klasse p. 17) is niet gratis. U kan dit pakket voor de derde graad lager onderwijs tegen een symbolische prijs van 10 euro (plus verzendingskosten) bestellen bijFietsersbond vzw - Boomgaardstraat 22 bus 57 - 2600 Berchem - tel. 03 231 92 95 - bavo@fi etsersbond.be - www.fi etsersbond.be

➜ «School na Ziekenhuis» geeft gratis studiebe-geleiding aan langdurig zieke kinderen. Vrijwilligers geven deze lessen. Kandidaat-vrijwilligers zijn steeds welkom.School na Ziekenhuis vzw - Françoise Roels - Groenenbor-gerlaan 192 - 2610 Wilrijk - tel. 03 449 03 69

➜ Deli-Fine is een mini-onderneming van het zevende jaar Hotelonthaal van hotelschool Ter Duinen. U kan er terecht voor olijfolieën, azijnen, vinaigrettes, advocaat, koffi e en thee, in een leuke verpakking.Meer info bij Deli-Fine - Houtsaegerlaan 40 - 8670 Koksijde - tel. 058 51 11 98 - deli_fi ne@hotmail.com

➜ Zijn er leerlingen met een autismespectrumstoor-nis bij u in de klas of op school? De Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen (prof. H. Roeyers, Universiteit Gent) is op zoek naar ervaringen van gewone scholen bij het onderwijzen en ondersteunen van dergelijke leerlin-gen. Scholen die bereid zijn aan het onderzoek mee te werken, krijgen een vragenlijst toegestuurd.Meer info bij Jo Renty - tel. 09 264 91 05 - jo.renty@rug.ac.be

➜ «Adagio», of een liefdesrelatie tussen twee jongens, los van alle bestaande stereotypes, is een theatervoorstel-ling voor leerlingen derde graad secundair onderwijs, met nabespreking met auteur en acteurs. Toneelatelier TAL speelt zes voorstellingen in zaal Platform (Aalst), op 18, 19, 20, 24, 25 en 26 januari, telkens om 20.30u. Tickets kosten 8 euro.Info en reservaties op tel. 0494 03 62 46 - toneelatelier.tal@belcast.be

➜ Na «De Muziekles» (zie Klasse, juni 2002) heeft collega W. Schuermans nu een nieuwe, interactieve toets ontwikkeld rond instrumenten en hun geluiden. De toets kost 10 euro (cd-rom plus diskette).W. Schuermans - Heirbaan 238 - 3621 Rekem - tel. 089 71 54 53 - justtheway2@vt4.net

➜ Jef Soenens maakt een studie over kinderteke-ningen en verzamelt zoveel mogelijk werkjes van alle kleuterjaren.Jef Soenens - Kleine Roeselarestraat 18 - 8980 Passendale

➜ Wat dacht u van een krachtige multimediacomputer met printer, scanner en webcam in uw klas met als prijskaartje 0,00 euro? Waag uw kans en doe mee aan een gratis wedstrijd.Het reglement kan u aanvragen via meesterchris@pandora.be

➜ Uw schoolvoorstelling op video gemonteerd door twee professionele cameramensen?Videac - tel. 0476 680 602 - info@videac.be

➜ Stel u een school voor die rapporteert aan de ouders. Elk vak krijgt een beoordeling in verhouding tot de lestijd. Opmerkingen van leerkrachten kan u doorverwijzen naar inspectie of hogerhand. Is dergelijk initiatief haalbaar en wie wil een steentje bijdragen?Alle hulp, titels van naslagwerken hierover, meningen van schoolbetrokkenen… zijn welkom bij Katrien Delodder - Ruiseledesteenweg 51 C - 8750 Wingene

De puitprins �De Boeboeks zijn gek op toneelspelen en houden er-

van om eigen versies te maken van bekende sprookjes. Marc de Bel en Steven Dhondt hebben de Boeboeks

overtuigd om hun sprookjes in boekvorm te brengen. Na «Grasgroentje en de Zeven purken» is net «De puitprins»

verschenen. Het is niet moeilijk te raden waar de Boeboeks de mosterd hebben gehaald. De boekjes mikken op kinderen

vanaf 4 jaar en kosten 12,50 euro in de boekhandel.Uitgeverij Tingel lanceert een Grote Boeboek-verkleed-

wedstrijd voor alle kinderen basisonderwijs. Uw leerlingen ontwerpen een sprookjeskostuum voor twee Boeboeks en gebruiken daarbij enkel natuurlijke stoffen en wegwerpmate-riaal. Het wedstrijdformulier en volledig reglement vindt u op www.marcdebel.be. Deelnemen kan tot 15 januari.Er is sowieso voor elke deelnemende klas een Boekboekposter (50 x 70 cm). De 100 beste inzendingen krijgen een uitnodiging voor een Boeboekfeest met Marc de Bel. En de hoofdwinnaar wint twee levensgrote Boeboekkostuums.Meer info bij uitgeverij Tingel - Tanja Appeltants - tel. 011 28 68 68 - tanja@clavis.be - www.marcdebel.be - www.clavis.be

Kleine muis met grote dromen �«Stuart Little» en «Stuart Little 2» (regie Rob Minkoff) brengen een geslaagde combinatie van animatiefi lm en live-action. Muisje Stuart Little (Michael J. Fox) groeit op bij de mensenfa-milie Little en beleeft allerlei avonturen, o.a. met zijn eeuwige vijand, de kater Snowbell. In deel twee wordt hij zelfs verliefd op het vogeltje Margalo (stem Melanie Griffi th).Beide fi lms zijn nu beschikbaar op koopvideo en -dvd. Verdeler Columbia Tristar Home Entertainment en Klasse schenken n.a.v. deze release tien Stuart Little-rugzakjes weg, met in elke rugzak een boel ver-rassingen (pennendoos, kleurpotlodenset, balpen, single cd van The Buzz Klub enz.). Stuur een kaartje naar Klasse (Stuart Little) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel, met uw adresgegevens en het antwoord op de vraag: hoe heet die andere beroemde fi lmmuis?Meer over deze en andere Columbia Tristar-releases bij ABCommunication - Aststraat 247 - 3300 Tienen - tel. 016 82 01 89 - dien@abcommunication.be - www.abcommunication.be

Zoek en win �Bent u een leerkracht die enthousiast omgaat met biologie, ecologie, fysica, geologie, technolo-gie, archeologie… en dat enthousiasme wil delen met zijn leerlingen? Dan kan u hen zeker aanporren om mee te doen aan de wedstrijd «Natuur en Wetenschap». Finalisten kunnen alvast rekenen op een prachtig boekenpakket. Er wachten nog meer prijzen!Voor de eerste graad geniet een opzoekings-werk in groep (max. 5 leerlingen per groep) de voorkeur. Het onderwerp is vrij te kiezen. Giet het resultaat in een begrijpelijk tekstje en stuur het op. De jury kiest vijf fi nalisten die de kans krijgen om hun wetenschap-pelijk werkje op 10 à 15 minuten uit de doeken te doen.Voor de tweede en derde graad mag het iets moeilijker. Wat dacht u van een wetenschappelijke uiteenzetting over een onderwerp naar keuze, liefst gelinkt aan wat opzoekingswerk? Ook hier worden groe-pen van maximum 5 leerlingen toegelaten. Wie liever alleen werkt, no problem. Na de provinciale schiftingsproeven (woens-dagnamiddag in maart en april) volgt de nationale fi nale op woensdag 7 mei.Meer info bij Natuur en Wetenschap vzw - Baal-

sebaan 287 - 3128 Baal (Tremelo) - tel. 016 53 73 75 - volledig reglement, inschrijvingsformu-

lier, tips enz. op www.new.be.tf

✁

UITGEVERIJ TINGEL/M

ARC DE BEL

Binnenkort een Boeboek in uw klas?

NATUUR EN W

ETENSCHAP VZW

Maak uw leerlingen warm voor de natuur.

COLU

MBI

A PIC

TURE

S

Stuart Little in de wereld van de grote mensen.

De kunst vanhet verzamelen �Twee klassen van 12- tot 14-jarigen maakten videoclips en decorontwerpen rond hun favoriete aanwinst van de Antwerpse stedelijke musea. Hendrik De Leeuw zorgde voor een knappe vormgeving van deze verzameling. In de tentoonstelling «Voor het museum gewonnen - de kunst van het verzamelen» bekijken enkele auteurs (van bevlogen museummedewerkers tot schrijvers en wetenschappers) dit alles vanuit verschillende invalshoeken (fi losofi sch, literair, sociologisch, psychoanalytisch en kunsthistorisch). De ten-toonstelling behandelt de kunst van het verzamelen en geeft geen pasklare antwoorden. Die zijn er ook niet. U en uw leer-lingen krijgen stimulansen om een eigen visie te omschrijven op museaal verzamelen, schenken en afstoten.U kan de tentoonstelling bezoeken tot 19 januari. Geleide bezoeken zijn mogelijk.Hessenhuis - Falconrui 53 - 2000 Antwerpen - tel. 03 206 03 75 (Myrjam Wagemans) - myrjam.wagemans@stad.antwerpen.be - museum.antwerpen.be/hessenhuis

Gezocht ➜ Dringend gezocht: directeur voor het VTI Hasselt, met vereiste bekwaamheidsbewijzen en ervaring, bereid het opvoedingspro-ject van de school te concretiseren, met inzicht in schoolbeleid en pedagogisch-didactische vernieuwingen in TSO en BSO.Meer info en kandidaturen (vóór 15 januari 2003) bij Vrij Tech-nisch Instituut - E.Z. Clara De Booseré, voorzitter - Schrijnwerker-straat 7 - 3500 Hasselt - tel. 011 29 43 20 - vrij.technisch.instituut@village.uunet.be

➜ Dringend gezocht: leerkracht met grondige ervaring in Technologische opvoeding van de eerste graad secundair onderwijs (via detachering) als projectcoördinator Tech-nologische opvoeding bij het departement Onderwijs, dienst voor Onderwijsontwikkeling.Meer info op www.ond.vlaanderen.be/dvo

➜ Dringend gezocht: directeur voor de buitenge-wone basisschool van VIBO Turnhout, een school voor type 1 en type 8, met 220 leerlingen en 34 personeelsleden.Pedagogisch project en visie op schoolbeleid kan u aanvragen op tel. 014 43 83 96 - kandidaturen vóór 15 januari 2003 bij VIBO De Ring - Annie Leysen - Noord Brabantlaan 79 - 2300 Turnhout

➜ Dringend gezocht: vastbenoemde leerkracht (ervaring met of bijzondere interesse voor laag-geschoolde jongeren) voor detachering.Meer info bij Lejo vzw - Jean-Luc Fasseur, direc-teur - Lange Kruisstraat 7 - 9000 Gent - tel. 09 235 49 81 - jean-luc@lejo.be - www.lejo.be

Anders mobiel �«School en mobiliteit» is een video annex brochure om duurzame vervoermiddelen (te voet, fiets, bus, trein, carpool) te promoten. Hiermee wil de provinciale mobiliteitscel Limburg de scholen helpen om het schoolverkeer veiliger, milieu-vriendelijker en «anders mobiel» te laten verlopen. De video geeft info over het opstellen van schoolvervoerplannen en schoolroutekaarten, het organiseren van autoluwe schooldagen, fi etspoolen, verkeerseducatie, mogelijkheden voor subsidies enz. De brochure geeft hierbij nog meer achtergrondinformatie.In een eerste fase is de video (plus brochure) beschikbaar bij de gemeentebesturen en de zowat 200 verkeeersverantwoordelijken in Limburgse scholen. Later komen de andere Limburgse scholen aan de beurt. Niet-Lim-burgse scholen en gemeenten kunnen video + brochure kopen aan 10 euro (verzendingskosten inbegrepen).Meer info bij Provinciale Mobiliteitscel Limburg - tel. 0800 92 466 - mobiliteit@limburg.be

18 KLASSE NR.131

Wat zou uverzamelen en wat niet?

PROVINCIALE M

OBILITEITSCEL LIM

BURG

Werken aan een «anders mobiel» schoolverkeer.

Het loopt binnen als limonade, maar blijft alcohol.

Winnen met Valentijn �«De Week van de Diversiteit» (10 tot 14 februari 2003) na-dert met rasse schreden. Op www.weekvandediversiteit.be vindt u alvast een boel meer informatie hierover. Ook over de bijhorende wedstrijd waarmee u dik in de prijzen kan vallen (2 400 euro voor de winnaars). Wat u moet doen? U lanceert een project rond respect voor diversiteit, dit jaar in het teken van etniciteit, gender, handicap en holebi. U voert dit project uit tijdens de Valentijnsweek. Een jury komt ter plaatse de projecten beoordelen. De twintig «beste» projecten krijgen een geldprijs, andere deelnemers krijgen aanmoedigingsprijzen (cd, cdrom, educatieve spelen…). De «beste» projecten zijn origineel, werken samen met diverse partners, gebruiken werkvormen die van diversiteit getuigen en hebben het hele schooljaar door effect op het schoolklimaat.Alle info op www.weekvandediversiteit.be of bij departement Onderwijs - Christine De Coninck - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - christine.deconinck@ond.vlaanderen.be

Alcoholpops �«Zk. poes, zndr. kater» is de centrale slogan van een alcoholpops-affi checampagne bij jongeren. Met zo’n 15 000 gratis affi ches wil de Maatschappelijke Jongeren Actie (MJA) jongeren preventief wijzen op de gevaren van deze populaire drankjes.Zin om de campagne te steunen door de affi che op een zicht-bare plaats in uw school op te hangen? Meer info en bestel-lingen bij vzw MJA - Siegrid Kerstens - Sint-Jansstraat 32 - 1000 Brussel - tel. 02 515 02 53 - siegrid.kerstens@mja.be

Busje komt zo… �Kan u met uw leerlingen moeilijk naar theater of is er geen mogelijkheid in de buurt? Geen nood, de «Luister-lezerbus», een vertel- en theaterbus voor leerlingen van 5 tot 12 jaar (in drie leeftijdsgroepen). Luisteren en lezen stimuleren met speel- en leesactiviteiten, de creatieve verbeelding van de auteur tot bij de lezer brengen, dat is het eindstation van de bus. Ook fantasie, nadenken en fi losoferen rond de samenleving en relaties tussen mensen geeft uw leerlingen een duwtje in de goede rich-ting. De Luisterlezerbus heeft zelfs een eigen mini-theater achterin de bus voor een dertigtal kinderen.De Luisterlezer vzw - Selle de Vos - Borstelsstraat 44 - 3010 Leuven (Kessel-Lo) - tel. 016 25 85 93 of 0479 21 85 15 - selle@luisterlezer.be - www.luisterlezer.be

VZW

MJA

/ JE

ROEN

TERM

OTE

KLASSE NR.131 19

Wat doet u op Gedichtendag ?In Antwerpse supermarkten hoort u korte, luchtige verzen over fruit, groenten en fi jne vleeswaren. Dichters van Jehova trekken van deur tot deur om gedichten voor te dragen. In Leuven ziet u poëziepancartes in winkeletalages, cafés en openbare gebouwen en kan u van een getheatraliseerde poëzievoorstelling genieten in de Predikherenkerk. Tiental-len scholen doen het op donderdag 30 januari poëtisch. In Meulebeke delen leerkrachten aan de schoolpoort poëtische fl yers uit. In Zwijndrecht gaan sculpturen en blaasveren de lucht in. In Ruislede speuren leerlingen door het school-gebouw naar hun top drie. Ook Klasse voor Ouders, Maks! en Yeti klinken naar poëzie. Donderdag 30 januari 2003: Gedichtendag.

TipsHieronder vindt u een lijst van handige naslagwerken over werken met poëzie in de klas, samengesteld door Villa Kakelbont. Lanceer uw gedichtenjaar!➜ «Leesbeesten en boekenfeesten: hoe werken (met) kinder- en jeugdboeken» (Jan Van Coillie; Davidsfonds/Infodok, 1999): standaardwerk over jeugdliteratuur, o.a. over poëzie en werken met poëzie in de klas.➜ «Aan de slag met kinderboeken: een programma leesbe-vordering ten behoeve van pabostudenten» (Biblion, 2001): uitgewerkte lesmodellen rond recente kinderboeken, o.a. over poëzie.➜ «Het huis lijkt wel een schip: handleiding voor het poëzieonderwijs op de basisschool» (Jacques Vos; Bekadidact; 1996): goed gestructureerd handboek met uitgewerkte voorbeelden.➜ «Boekje open over gedichten voor kinderen» (Frank Eerhardt; De Inktvis; 1998): korte inleiding over werken met poëzie in de klas, met veel gedichten als smaakmakers.➜ «Al dat buiten-gewoon geluid: poëzie waarderen en schrijven in de 1ste, 2de en 3de graad basisonderwijs» (KCLB, 2000): brochure om leerlingen basisonderwijs te begeleiden bij het zelf schrijven van poëzie.➜ «Poëzie leren kennen, waarderen en schrijven in het secundair onderwijs, vooral in de eerste en tweede graad» (Ben Reynders; KCLB; 1999): brochure om leerlingen secundair onderwijs te begeleiden bij het zelf schrijven van poëzie.

Poëzie op het web! Hoe? Waar?Poëtische webtips van Villa Kakelbont en Stichting Lezen. ➜ www.pigmalion.be: cultuur voor kinderen en jongeren, met stevige dosis poëzie➜ www.poetryinmotion.nl: op zoek naar de creatieve mogelijkheden van beeld, tekst en geluid➜ www.gewassen.com: hiphop, poëzie en multimedia➜ www.xs4all.nl/~schuffel/17e_eeuw/index.html: ge-dichten uit de 17de eeuw - omdat jong geweld al heel lang bestaat➜ www.gedichten.be: meer dan 100 000 gedichten en binnenkort uw eigen gedicht?➜ www.gedichtenoogst.be: plaats voor uw eigen ge-dichten➜ www.poeziecentrum.be: poëziecentrum, poëziekrant, poëzievragen➜ www.skep.nl: kinderen en poëzie (met jaarlijkse wedstrijd)➜ www.jeugdenpoezie.be: workshops en poëzie-ateliers, vorming voor leerkrachten, wedstrijden, poëzie-evene-menten…➜ www.doemaardichtmaar.nl: wedstrijden, manifestaties, dichtbundels en lesmateriaal➜ www.schoolderpoezie.nl/: poëzieprojecten voor leer-lingen secundair onderwijs, met bijzondere aandacht voor «zwarte» scholen➜ www.poetryinternational.org: poëzie uit (voorlopig) twaalf landen, in originele versie en in het Engels➜ www.literatuurgeschiedenis.nl/inhoud.asp?rubriek=teksten: Middelnederlandse teksten en poëzie, met les-suggesties

BARR

E WEL

DAAD

Horror voor jongeren.

WIL

LEM

S ENG

INEE

RING

INT.

BVBA

Val op in het donker.

JOKE VAN L

EEUWEN / S

TICHTING LEZEN

Gedichtendag op 30 januari: alle scholen doen mee!

En (niet) ten slotte:➜ www.stichtinglezen.be/onderwijs.html: lanceer zelf

ideeën op het web én ontdek die van uw collega’s - u kan ze ook mailen naar gedichtendag@stichtinglezen.be➜ www.gedichtendag.nl: lessuggesties, bedacht door

dichters Edward Van de Vendel en Ed Leefl ang

Gedichtendag in Vlaanderen!Waar naartoe?

Heel Vlaanderen en Ne-derland doen mee. Kijk op www.gedichtendag.nl voor een poëzie-evenement in uw buurt. Meer info over jeugdlitera-tuur of over studiedagen en tentoonstellingen rond jeugd-boeken krijgt u bij NCJ/Villa Kakelbont - Meistraat 2 - 2000 Antwerpen - tel. 03 202 83 67 - info@villakakelbont.be - www.villakakelbont.be. Meer info over leesbevorderings-projecten, onderzoek naar leesgedrag en het leesklimaat vindt u bij Stichting Lezen - Frankrijklei 130/4 - 2000 Antwerpen - tel. 03 204 10 01 - info@stichtinglezen.be - www.stichtinglezen.be

Gruwelpeter �

De 21ste eeuw, ten tijde van Storm en Grote Stank. Drie personages bevinden zich in een onbestemde ruimte, er-gens tussen twee werelden in. Frigga Angerbode bevecht een monster dat zich in doolhoven ophoudt. Peter Charon speelt een gruwelijk spel op zijn computer. En dan is er nog Dokter Jekyll/Mevrouw Beheyt, een weerwolf die af en toe in een vrouw verandert.«Gruwelpeter» is een horrorverhaal (met live en andere muziek) voor 10-15-jarigen over verloren zielen en massavernietiging verijdeld door de liefde. Bij de voorstelling kan u een educatieve doe-map krijgen over angsten en fobieën.Eind januari loopt de voorstelling in de Rode Zaal van het Fakkeltheater (Hoogstraat, Antwerpen; 20 tot 24/1/2003; 10.30 u. en 13.45 u.; reservaties op tel. 03 233 15 88) en in KC België (Burg. Bollenstraat, Hasselt; 28/1; 10 u. en 13.45 u.; reservaties op 011 22 41 61).«Gruwelpeter» is een productie van Barre Wel-daad - barreweldaad@pandora.be

Fietswiellichtbericht �Om zware fi etsongevallen (vooral zijaanrijdin-gen) te vermijden, is er een nieuwe uitvinding op de markt. Het «fi etswiellicht» functioneert altijd en zonder schakelaar van zodra de fi ets in beweging is. Geen problemen met lege batterijen of lichten die nog thuis liggen. Er is zelfs een versie voor rolstoelgebrui-kers. Het systeem is goedgekeurd door de verkeersminister. De politiefietsen van Londerzeel, Meise en Kapellen zijn er bijvoorbeeld al mee uitgerust.Het fi etswiellicht kost 24,60 euro (versie voor fi etswielen vanaf 24 inch doorsnede). Het kleinere model (fi etswielen vanaf 20 inch doorsnede) kost 21,15 euro.Tien leerkrachten kunnen een gratis fi etswiellicht winnen. Stuur vóór 15 januari een kaartje met uw volledige adresge-gevens naar Klasse (Fietswiellicht) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.Op www.bikelight.info vindt u meer info. U kan er zelfs een demonstratie op uw school

aanvragen.Willems Engineering Int. Bvba - Guido Gezel-lestraat 41 - 9240 Zele - tel./fax 052 44 96 73

- marc.willems@bikelight.info

50 gratis poëzie-cd’s

Stuur een eigen, origineel gedichtje

over onderwijs naar Klasse (gedicht)

- Koning Albert II-laan 15 - 1210

Brussel en u maakt kans op één van

de 50 gratis poëzie-cd’s «Druppels van

verdraagzaamheid». Jeugd en Poëzie

verzamelde hierop gedichten van jon-

geren, op muziek gezet door o.a. Pieter

Embrechts, Dirk Brossé, de Ketnet Band,

Kommil Foo, Jo Lemaire…

Goede minnaars �«Goede minnaars» is een actie voor leerlingen secundair onderwijs: een interactieve tentoonstelling, een educatieve video met handleiding, een werkmap en een brochure. U leest hierover meer op p. 12-13 in dit nummer van Klasse. Uiteraard is er rond dit thema nog veel meer educatief materiaal beschikbaar. Een kleine greep uit het grote aanbod.➜ Het CGSO-documentatiecentrum is o.a. een bibliotheek met meer dan 4 000 boeken en naslagwerken, 100 tijdschrif-ten, 200 educatieve video’s, een materialenbank, honderden aanvullende documentatiemappen, krantenknipselmappen, een uitgebreid adressenbestand enz. «Een lief, hoe je het doet en hoe doe je ‘t goed?» is een leuke, praktische gids voor jonge vrijers.CGSO-Trefpunt - Meersstraat 138B - 9000 Gent - tel. 09 221 07 22 - cgso@pandora.be - www.cgso.be - nieuwe naam vanaf januari 2003: Vlaams service- en expertisecentrum rond seksuele gezondheid en hiv (CGSO-Trefpunt smelt dan samen met vzw Sensoa)

➜ «Den Vrijen Courant» informeert jongeren al tien jaar lang over liefde, relaties en seks, een magazine door en voor jonge-ren. De «Jongerengids» is een (regelmatig vernieuwd) handig zakboekje met tips rond relaties, seks, gezondheid, wonen, vrije tijd, school, werken, rechten en wetten enz.In petto - Diksmuidelaan 50 - 2600 Berchem - tel. 03 366 15 20 - mailbox@inpetto-jeugddienst.be - www.inpetto-jeugddienst.be

➜ «Rep en roer» is een tijdschriftenreeks rond seksuele en relationele vorming. Het «Homo Hetero Bi Kwartet» is een educatief spel voor laatstejaars secundair onderwijs.Meer info bij vzw Jeugd en Seksualiteit - tel. 015 20 69 68 - jeugd.en.seksualiteit@jeugdwerknet.be - www.jeugdwerknet.be/jeugd.en.seksualiteit

➜ Op www.ond.vlaanderen.be/beleidsplanosg vindt u een volledig uitgewerkt «beleidsplan voor scholen ter preventie van ongewenst seksueel gedrag».

Nonstop living �Is uw woonkamer een echte «leef»ruimte? Hebt u bij de inrichting van uw huis rekening gehou-den met «later» of met eventuele onvoorziene gebeurtenissen? Duurzaam bouwen betekent ook dat u verhindert dat u in een latere fase om praktische redenen moet verhuizen. Een «normale» woning confronteert gehandi-capten, ouderen enz. vaak met een aantal ongemakken bij dagelijkse taken.In een wandel- en doetentoonstelling kun-nen uw leerlingen dit aan den lijve onder-vinden. Dat kan in het «Centrum Duurzaam Bouwen» in Heusden-Zolder. Het Weten-schappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf, de Confederatie Bouw, het Centrum Duurzaam Bouwen, In-Ham en de minister van Economie, Buitenlandse Handel en Huisvesting sloegen de handen in mekaar en nodigen u uit om tot 16 fe-bruari 2003 een kijkje te komen nemen. Een interactieve en ludieke aanpak maken het geheel luchtiger, zonder het doel uit het oog te verliezen: het publiek op een positieve manier sensibiliseren.De toegang is gratis. Een geleid bezoek kost 3 euro per leerling (gratis voor leerlingen basisonderwijs).Centrum Duurzaam Bouwen - Marktplein 7 - 3550 Heusden-Zolder - tel. 011 51 70 51 - info@centrumduurzaambouwen.be - b.vandepol@centrumduurzaambouwen.be - www.cedubo.be

20 KLASSE NR.131

Jongeren en fi lm �Kijken leerlingen graag naar langspeelfi lms? Naar welk genre? In welk type fi lmzaal? Hoe laten ze zich beïnvloe-den? Laat uw leerlingen deelnemen aan de uitgebreide fi lmenquête van KlasCement en Filmclub Zottegem met als doelgroep alle leerlingen van het secundair onderwijs. U kan de enquête on line laten invullen tijdens een van de lesuren of tijdens een uur studie. Ze blijft het hele schooljaar beschikbaar. De bedoeling is de enquête te laten verwerken door een student(e) van een universiteit. De resultaten zullen op KlasCement gepost worden en kunnen interessant zijn voor bioscopen en schoolvoor-stellingen. Lukt het niet om de enquête klassikaal in te vullen, deel het internetadres dan zeker mee aan uw leerlingen. Ze kunnen er immers een dvd-speler mee winnen. De school met het grootste aantal deelnemers kan voor alle leerlingen een gratis fi lmticket krijgen.Alle info op www.klascement.net/fi lm

Zwemmende parelsvan woorden �«Diversiteit» is het centrale thema van deze Klasse én van het voorjaar van 2003 (Week van de Diversiteit; Jeugdboekenweek rond communicatie/discriminatie). «{Rood ruiken} kunnen vissen blozen?», de nieuwe schoolvoorstelling van reizend speeltheater Kip van Troje, sluit hier perfect bij aan. De voorstelling is trou-wens geschreven voor die Jeugdboekenweek. Ze laat uw leerlingen kennis maken met Helena Blue Rodriguez, een dame met keizerlijk bloed in de aderen. Door een doolhof van plagerijen, langs een parcours van mistige misverstanden, over het waarom de ene wel iets mooi vindt en de andere niet en door wandelweggetjes in onze eigen achtertuin, waar geluk voor het rapen ligt… neemt ze uw leerlingen op sleeptouw.Poëzie en cabaret op kindermaat, 80 minuten lang, voor max. 40 kinderen. U betaalt 112 euro voor een voorstelling op uw school + 0,35 euro/km. Voor twee of drie voorstellingen op dezelfde dag betaalt u resp. 186 of 236 euro. Deze prijzen zijn berekend op 30 leerlingen; per leerling extra betaalt u 5 euro meer.Kip van Troje vzw - Eendrachtstraat 170 - 9000 Gent - tel. 09 223 06 64 of 0478 37 45 34 - kip@kipvantroje.be - www. kipvantroje.be

Project 6L11 �Leerlingen derde graad secundair onderwijs kunnen nu de wiskunde ontdekken via het internet. Het project 6L11 geeft hen (en u) een reeks opdrachten, waarbij de vragen en aangeboden url’s hen in staat stellen om via het internet de juiste antwoorden en/of extra informatie te zoeken. N.a.v. de Dag van de Wiskunde (vorige maand) heeft dr. Luc Gheysens hierrond een wedstrijd samengesteld: een reeks van tien vragen waarop uw leerlingen telkens een antwoord bestaande uit één cijfer moeten geven (de cijfers van 0 tot en met 9 komen elk één keer als antwoord aan bod). Gheysens is mede-initiatiefnemer van Gnomon, de eerste Vlaamse wiskundeclub op internet. U kan gratis deelnemen via www.gnomon.be tot 5 januari.Wie ze alle tien correct heeft, maakt kans op één van de drie TI-83 Plus Silver Edition-rekentoestellen, gesponsord door Texas Instruments.Alle info en wedstrijdformulier op www.gnomon.be

GNOM

ON

n² + (2n+1) = (n+1)²

KLASSE NR.131 21

Klasse Internationaal

deeSawa

KLASSE - INTERNATIONAALAn Declercq

K. Albert II-laan 15 - 1210 Brusselfax 02 553 95 05

an.declercq@ond.vlaanderen.be

EHBO-kit op web �Op zoek naar informatie om uw grensoverschrijdend project op te zetten? Surf naar www.ryckevelde.be en klik op «links». Daar vindt u de webadressen van veel gevraagde organisaties en webstekken waar u terecht kan om uw project Eerste Hulp toe te dienen.

Over de grens in eigen land �U kan met uw leerlingen vanaf het 5de leerjaar in eigen land op verkenning gaan - over de taalgrens heen. Via het Klavertje Drie-programma krijgt u hiervoor een beurs, afhankelijk van het aantal deelnemende leerlingen. Kla-vertje Drie ondersteunt uitwisselingen van scholen uit de drie Gemeenschappen van ons land. U kan nog tot 13 januari 2003 een beursaanvraag indienen.Klavertje Drie-Prins Filipfonds - c/o Koning Boudewijnstich-ting - tel. 070 23 30 65 (beursaanvragen) - www. prins-fi lipfonds.org - meer info op tel. 02 549 61 91 - info@prins-fi lipfonds.org

Nieuwe start in 2003 �Start 2003 met meer dan goede voornemens en dien tijdig uw aanvraag in voor een Europees project. In Vlaanderen is 1 maart de ultieme deadline voor Europese school-, ontwikkelings- en taalprojecten. Opgelet: in diverse landen is de deadline 1 februari, dus laat uw partners dit zeker navragen. U vindt meer info over thema’s en prioriteiten voor 2003 in de nieuwe «Oproep tot het indienen van aanvragen».De Oproep 2003 en de Leidraad voor Aanvragers vindt u op www.ond.vlaanderen.be/socrates of op tel. 02 553 92 49 - annuschka.seyssens@ond.vlaanderen.be (basisonderwijs) of tel. 02 553 89 22 - wim.cloots@ond.vlaanderen.be (se-cundair onderwijs)

Spring day for Europe �Geef het woord aan uw leerlingen en laat hen op 21 maart 2003 hun zeg doen over het nieuwe Europa. Dan organiseert de Europese Unie een «Spring Day for Europe». Zo wil de Unie u en uw leerlingen actief betrekken bij het debat over haar toekomstige structuur. Hebt u zelf nog een ander idee om met uw leerlingen over dit onderwerp de discussie aan te gaan? Laat dit weten op futurum.eun.org. Deelnemende scholen kunnen daar hun initiatieven registreren en onderling informatie uitwisselen. U vindt er ook informatie om uw project voor te bereiden.Meer info bij brigitte.parry@eun.org of guus.wijngaards@eun.orgTest uw kennis over Europa! Mail Klasse-Internationaal - an.declercq@ond.vlaanderen.be hoeveel landen volgens u momenteel lid zijn van de Europese Unie en win de brochure «Europees ABC». In deze brochure vindt u alles wat u moet weten - maar nog niet wist - over Europa. Klasse geeft er vijf cadeau.

Oproep uit Peru �Zoekt u een buitenlandse school waarmee uw leerlingen van 6 tot 14 jaar kunnen corresponderen? Stuur dan een mail naar Myriam Severijns, die zich inzet voor «MANTHOC», een project voor werkende kinderen in Peru. Binnen dit project stichtte ze een schooltje voor kinderen van 6 tot 14 jaar. Deze kinderen zoeken een brievenpartner. Financiële of andere steun voor de school is ook altijd welkom.Meer info bij Myriam Severijns - myrsev@yahoo.com of bij Paul Aerts - Leraars Zonder Grenzen - tel. 03 658 44 57 - aerts@glo.be

Hello America �Studeert u dit schooljaar af als orthopedagoog of

bent u juist afgestudeerd? En wenst u werkervaring op te doen in een internationale context? Dan kan u vanaf

september 2003 in Amerika aan de slag als opvoeder-begeleider. U kan ter plaatse kiezen tussen werken met

mensen met een verstandelijke handicap («Mental Retar-dation») of in de Bijzondere Jeugdzorg («Youth Care»).

De uitwisseling verloopt via de «International Learning Exchange in Social Education» (ILEX). Zo kan u uw kennis

en beroepsvaardigheden delen met uw Amerikaanse collega’s. ILEX stimuleert het plaatselijke werkveld en u draagt bij tot de ontwikkeling van een gelijkaardige opleiding Orthopedagogie. Ter plaatse ontvangt u een wedde, een gratis verblijfplaats, terugbetaling van vervoer en wat zakgeld. ILEX selecteert en begeleidt de kandidaten.Aanvraagformulieren op www.ilexchange.org - meer info bij ILEX-België - Joël Verjans - Plantijn Hogeschool - Meistraat 5 - 2000 Antwerpen - tel. 03 221 07 28 - joel.verjans@plantijn.be.

Italiano plus �Parla italiano? Als u met uw leerlingen uit het secundair on-derwijs graag in het Italiaans werkt, vraag dan vlug de folder aan bij de Italiaanse ambassade te Brussel. De schoolinspectie van de Italiaanse ambassade voert dit schooljaar een sensi-biliseringscampagne om de studie van de Italiaanse taal te promoten in het secundair onderwijs.Meer info, didactisch dossier, video of folder bij Ambassade van Italië te Brussel - tel. 02 643 38 66 - fi orericciardelli@hotmail.com

Brussel-Dakar �Een koffer dwarrelt uw (vijfde of zesde) klas binnen. De koffer zit vol voorwerpen, spelletjes, muziekinstrumen-ten, foto’s… uit Senegal. Uw leerlingen willen de koffer terugsturen, maar naar wie? Zij ontdekken dat de koffer eigenlijk bestemd is voor Sint-Joris, een basisschool in hartje Brussel. Blijkbaar is de koffer onderdeel van een project tussen deze school en het schooltje Djokoo in Pikine, een buitenwijk van Dakar.Na een weekje snuffelen in de koffer, brengt u ze met uw leerlingen naar Sint-Joris. Vlak ernaast ligt vzw De Wereldschool, een organisatie die kinderen en leerkrachten op een aangename ma-nier positieve waarden uit andere culturen laat beleven. Uw leerlingen maken er een boeiende Brussels-Senegalese dag mee. Een greep uit het programma: een wandeling in twee verschillende buurten in Brussel, inkopen doen voor een Senegalese maaltijd, werken in het atelier met materiaal uit Senegal… Zo ontdekken zij hoe het komt dat er in Brussel mensen van zoveel verschillende culturen wonen.Elke maandag en dinsdag kunnen leerlingen derde graad lager onderwijs een «Brussel-Dakar»-atelier volgen. Dat kost 175 euro, vor-ming, pedagogisch materiaal en wereldhapje inbegrepen.Inschrijvingen bij vzw De Wereldschool - Cellebroersstraat 16 - 1000 Brussel - tel. 02 502 63 56 - info@dewereldschool.be

Creatief met het Brussel-Dakaratelier

Test uw kennis over Europa!

EURO

PESE

UNI

E

LUC

DAEL

EMAN

S

Zero G �Leerlingen van de derde graad secundair onderwijs (en hun leerkrachten) ontwerpen een praktische en pedagogisch verantwoorde wetenschappelijke proef rond microzwaartekracht. Een jury selecteert tussen alle inzendingen vijf originele experimenten. De winnende ploegen (drie leerlingen, hun leerkracht en hun peter, een student industrieel ingenieur) mogen hun project uitvoeren aan boord van het laboratoriumvliegtuig voor parabolische vluchten (lees: in gewichtloze toestand). De jonge laureaten zullen elk twee vluchten uitvoeren, met telkens dertig para-bolen, aan boord van een speciaal daarvoor ingerichte Airbus A300 «Zero G» van het Franse Novespace. Eén handicap: op het moment van de vlucht moeten uw leerlingen in uitstekende lichamelijke conditie zijn én 18 jaar oud zijn.U moet uw project indienen vóór 15 februari 2003 via mail naar euro.space.foundation@skynet.be (voorstelling van uw experiment op max. 2 pagina’s A4) - u vindt alle info op www.eurospace.be

Pak de participatietrofee �Werken leerkrachten bij u op school voorbeeldig samen in een leerkrachtenraad, pedagogisch college, klankbordgroep… of participeren zij op een andere manier ingrijpend aan het schoolbeleid? Is een initiatief bij u op school van het ouder-comité, de leerlingenraad… een toonbeeld van inspraak? Of staat gewoon uw hele raad, school, onderwijsinstelling voor volwassenonderwijs... als praktijkvoorbeeld van inspraak model? Klimmen jullie elk jaar verder op de participatie-ladder? Willen jullie in de toekomst nog democratischer zijn? Mail feiten en plannen uiterlijk op 13 januari naar kleurrijk@vlaanderen.be, haal het label van participatieve school dat minister Vanderpoorten uitreikt, pronk met uw initiatief in publicaties (Klasse, Schooldirect, Kleurrijk Vlaanderen…) of verwerf zelfs de trofee van meest par-ticipatieve school of vereniging. Er zit ook een mooie prijs aan vast. Het Steunpunt Leerlingenparticipatie en Klasse zitten mee in de jury.Klik door naar het wedstrijdformulier opwww.kleurrijkvlaanderen.be en zet de bril van de jury eerst zelf op.

Design met Klasse �De actie van het Design museum Gent en Klasse (zie Klasse 128 p. 27) bleek een groot succes. Duizend leerkrachten bezochten de permanente collectie van het museum en de tijdelijke tentoonstelling «Van bakeliet tot composiet». De deelnemers maakten er tegelijk kennis met «Design in context», de nieuwe educatieve programma’s voor leer-lingen van 12 tot 18 jaar. In deze program-ma’s verkennen uw leerlingen een periode aan de hand van foto’s, beroemde histori-sche fi guren en voorwerpen (oudheid en mythologie; thee en de ontdekkingsreizen; de sixtiesmuur…).Geïnspireerd door de grote interesse, nodigt het Design museum Gent 48 leerkrachten uit om samen dit educatief pakket uit te testen. De test vindt plaats op woensdag 15 januari, om 14.30 u. in het museum. Als u erbij wil zijn, stuurt u metéén een kaartje met al uw adresgege-vens, naam en adres van uw school en uw functie naar onderstaand adres.Design Museum Gent - Michelle Nijs & Bernadette De Loose - Jan Brey-delstraat 5 - 9000 Gent - tel. 09 267 99 99 - museum.design@gent.be - design.museum.gent.be

22 KLASSE NR.131

Splash �«Wij specialiseren ons in water!» dachten de leerlingen van het zevende jaar Winkelbeheer en Etalage. Het bleef niet bij woorden. Op 5 november openden de leerlingen van het Sint-Maria-Instituut te Geel hun waterwinkeltje «Splash». Met steun van Unizo-Jonge Ondernemers baten ze een leerbedrijf uit, een unicum in de Kempen.

U staat er verstomd van hoeveel verschil-lende soorten smaken met water verwerkt worden: citroen, mango, kiwi… Vanaf nu serveert u niet langer zó maar water, maar een natuurlijk gezondmakertje, eventueel zelfs in een originele fl es. Een extra cadeautip?Terloops: de naam van de waterwinkel

kwam er niet toevallig: van 22 tot 29 maart 2003 is de scholengroep Kogeka, waartoe ook het Sint-Maria-Instituut behoort, organisator van de derde editie van «Splash», een Europees jongerencongres voor water. Het jaar 2003 is trouwens door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Internationaal Jaar van het Zoet Water.Splash - Pas 110 - 2440 Geel - tel. 014 58 86 72 - sintmariainstituut@kogeka.be - www.kogeka.be

Kristallen groeien �Alle leerlingen secundair onderwijs, ongeacht stu-dierichting, kunnen tot 31 januari inschrijven voor de «Kristalgroeicompetitie 2003». Onder leiding van hun leerkracht wetenschappen laten ze één maand lang hun kristallen groeien (instructies op onderstaande website; startmateriaal krijgt u toegestuurd). Voor deze tweede editie koos de organisator voor seignettezout (rochellezout of kaliumnatriumtartraat). Een jury be-oordeelt de (enkel)kristallen op gewicht en kwaliteit. De winnaars per leeftijdscategorie ontvangen een trofee. De winnende kristallen nemen deel aan een internationale wedstrijd.U vindt alle info op www.chem.kuleuven.ac.be/bcc/ of bij Nationaal Comité voor Kristallografi e - p/a KULeuven - de-partement Chemie - prof. Luc Van Meervelt - Celestijnenlaan 200F - 3001 Heverlee - tel. 016 32 76 09 - Luc.VanMeervelt@chem.kuleuven.ac.be

Gratis vorming �«(W)eet je alles» (gezonde voeding) en «Niet roken, mijn vrijheid» (tabakspreventie) zijn twee educatieve cd-roms voor het secundair onderwijs. Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie (VIG) vervangt hiermee de vroegere «blauwe dozen» door actueel materiaal. Het VIG organiseert een speciale promotie rond beide «blauwe schijven»: wie vóór 31 maart 2003 een exemplaar bestelt, krijgt een halve dag gratis vorming voor één persoon. Die vorming bekijkt de mogelijkheden en concrete werking rond gezonde voeding en tabakspreventie in de school en geeft methodieken om op uw school een schoolgezondheidsbeleid op te bouwen.De cd-roms kosten 50 euro per exemplaar. Per aange-kocht exemplaar kan één leerkracht gratis aan de vorming deelnemen. Die vormingssessies vinden steeds plaats op woensdagnamiddag (u kiest vrij uw datum): woensdagen 12 maart en 7 en 14 mei (tabakspreventiebeleid op school) en woensdagen 19 maart en 23 en 30 april (voedingsbeleid in de school).Meer info op www.vig.be of bij VIG - Olaf Moens - G. Schildknechtstraat 9 - 1020 Brussel - tel. 02 422 49 49 - olaf.moens@vig.be

NOVE

SPAC

E

Wens uw leerlingen letterlijk de lucht in.

NATI

ONAA

L COM

ITÉ V

OOR

KRIS

TALL

OGRA

FIE/K

ULEU

VEN

Wist u dat kristallen echt groeien?

VIG

«Blauwe schijven» voor niet-rokers en gezonde eters.

KLASSE NR.131 23

Studiedag Interculturaliteit �Interculturaliteit, mondiale vorming, sociaal-culturele projecten… Hoe kan u dit op school realiseren? Wat is de functie van mondiale vorming en hoe intercultureel is uw school? Hoe gaat u om met verschillen? Welke mogelijkheden zijn er naast de «klassieke» Afrikaanse dans of djembe? Canon Cultuurcel organiseert rond deze en andere prangende vragen in samenwerking met Kleur Bekennen een studiedag voor leerkrachten basis-, secun-dair en hoger onderwijs. Talrijke gastsprekers, schrijvers, kunstenaars, vormingsmedewerkers en collega’s geven u hun concrete visie en projectvoorbeelden mee. Op het programma o.a. lezingen over «Kan geven en nemen een leerproces laten openbloeien?» (Marc Colpaert, Cimic), «Culturele diversiteit is een opdracht» (Gie Goris, We-reldwijd), afgewisseld met refl ecties door leerkrachten, discussiemomenten enz. De namiddag is haast integraal gewijd aan cultuur en culturen op school, bekeken vanuit vier invalshoeken: literatuur (met Kader Abdul), dans (met Fanny Heuten), muziek (met Eric Baranyanka) en theater (met De Roovers).De studiedag vindt plaats op woensdag 19 februari (opgelet: is gewijzigde datum!), van 9 tot 16.30 u., in het Conscien-cegebouw - departement Onderwijs - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Deelnemen is gratis (lunch inbegrepen). Inschrijven kan via brief of mail naar Canon Cultuurcel - Studiedag Ontwikkelen - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - deanne.durant@ond.vlaanderen.be. Vermeld dui-delijk uw adresgegevens, onderwijsniveau, naam en adres van uw school. Geef door of u kiest voor basis- of secundair onderwijs (voormiddagprogramma) en noteer uw eerste en tweede keuze uit de vier invalshoeken rond cultuur en cultu-ren op school (namiddagprogramma). Elke deelnemer krijgt een attest van deelneming én een handig werkinstrument annex reader mee naar huis.

De Inktaap op De Nachten �Op dit moment lezen, degusteren en ontleden 600 jonge-ren in 40 scholierenjury’s Arnon Grunberg, Robert Anker, Peter Verhelst en Harry Mulisch. Het leesbevorderings-project «de Inktaap» is echter meer dan lezen alleen. Voor de tweede maal op rij nodigt DE NACHTEN op 31 januari en 1 februari in deSingel (Antwerpen) kunstenaars uit om de genomineerde Inktaapboeken en -schrijvers tegen het podiumlicht te houden. De Inktaapscholieren veroveren een plaatsje op de eerste rij. Daarnaast staan nog tientallen activiteiten op het programma: fi lm- en animatieprojecten van en over schrijvers, afgewisseld met de stem van een nieuwe generatie. Ivo Michiels en Tom Lanoye lezen eigen teksten en werk van Boon, er is een kleine hommage aan de pas overleden Gust Gils, performer op de allereerste Nachten.Meer info en volledig op www.inktaap.be en www.denachten.be.De Inktaap is een initiatief van de Nederlandse Taalunie, Ca-non Cultuurcel, de administratie Cultuur van het departement WVC, Nederland en Stichting Lezen Nederland. Villanella vzw (Antwerpen) en Stichting Bulkboek (Amsterdam) voeren het project uit.

Pauline en Paulette �Meer dan 800 enthousiaste leerkrachten azen op één van de 200 gratis Pauline en Paulette-pakketten. Wie niet bij de gelukkigen was, kreeg al bericht, maar mis-schien moet u ook eens rondkijken op uw school: 200 pakketten zijn immers al vroeger naar evenveel scholen gestuurd, ter attentie van de fi lmverantwoordelijke op school. U hebt nog geen fi lmverantwoordelijke op uw school? Eén mailtje naar Canon Cultuurcel (mailen naar deanne.durant@ond.vlaanderen.be) met naam en adres van uw school en de naam van de fi lmverantwoordelijke, is voldoende om voortaan op de hoogte te blijven van didactisch fi lmplezier.

Tolkien, Potter en co �Wat weet u over Harry Potter, In de Ban van de

Ring of andere fantasyfi guren? En hoe kan u deze populaire karakters, boeken en fi lmen in uw lessen

loodsen? Woensdagmiddag 22 januari 2003 nemen 200 leerkrachten uit basis- en secundair onderwijs gratis deel

aan een studiedag rond dit thema. Kenners brengen een concreet verhaal over fantasy en onderwijs. Nadien leert u in

een workshop, aangepast aan het onderwijsniveau waarin u lesgeeft, aan de hand van praktische voorbeelden van collega

leerkrachten wat u zelf in de klas met fantasy kan doen. Uiter-aard mét bijhorende fi lm- en literatuurvoorbeelden.De Studiedag «Fantasy» vindt plaats op 22 januari in het Con-sciencegebouw - departement Onderwijs - Koning Albert II laan 15 -1210 Brussel (op 2 minuten van Brussel-Noord, én met een ruime gratis autoparking), van 14 tot 17 u. Deelnemen is gra-tis; u stuurt gewoon een kaartje of mail met uw adresgegevens, naam en adres van uw school en uw klas naar Canon Cultuurcel - Studiedag Fantasy - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - canon@ond.vlaanderen.be

Literaire competentie 2 �Vorig academiejaar namen 120 lectoren uit de lerarenopleiding deel aan een studiedag rond literair lezen in de lerarenopleiding. De bevindingen van die dag én de talrijke posi-tieve reacties en vragen van de deelnemers, resulteerden in didactisch materiaal voor studenten lerarenopleiding rond zes the-ma’s: literaire ontwikkeling, genres, praten over lezen, betekenis toekennen aan boeken, vindplaats en aanbod aan boeken en het beoordelen van literaire kwaliteit. Canon Cultuurcel, Stichting Lezen Nederland en het departement WVC, Nederland organiseren nu een tweede studiedag rond deze onderwerpen. Literaire ontwik-keling in de lerarenopleiding is opnieuw het hoofdthema, waarbij lectoren uit een reeks proefscholen het didactisch mate-riaal toelichten en u literaire tractaties te wachten staan.De studiedag vindt plaats op 25 maart in Nieuwegein (Utrecht, Nederland). Veertig Vlaamse lectoren kunnen deelnemen, mét een gratis hotelovernachting op 24 maart (zodat u ‘s anderendaags niet ontiegelijk vroeg uit de veren moet). Inschrijven kan door een brief of mail naar Canon Cultuurcel - studiedag Lera-renopleiding - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - deanne.durant@ond.vlaanderen.be, met vermelding van uw adresgegevens, naam en adres van de school en van de opleiding. U

krijgt een schriftelijke bevestiging met reisroute en volledig programma.

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.be

CANO

N CU

LTUU

RCEL

CANO

N CU

LTUU

RCEL

Hoe intercultureel is uw school?

(advertentie)

Zappend orkest �Voor het derde seizoen op rij zapt de Filharmonie samen met dirigent Ernst van Tiel één uur lang in een razend tempo door de meest waanzinnige orkestmuziek van de afgelopen eeuwen. Alles wat in het orkest gebeurt, kan u op een levensgroot scherm in close-up volgen. Deze «inkijkjes» wisselen af met grappige, ontroerende, dol-dwaze, bloedserieuze, maar altijd verrassende fi lmpjes en cartoons die de stemming van de muziek nog versterken. Live muziek, video, belichting en het begeleidend commentaar van de dirigent vormen samen een multimediaal totaalspektakel voor jongeren van 5 tot 105.De «Zapconcerten» vinden plaats op zaterdag 1 februari om 14 u. en om 16.30 u. in de Antwerpse Koningin Elisabethzaal. Reservaties bij De Ticketlijn - tel. 0900 00 311 - normale prijs: 7 euro (+ 2 euro reserveringskosten) - als u bij de reservatie de code «zappen met Klasse» meldt, krijgt u per ticket twee euro korting.Meer info bij deFilharmonie - Eva De Smet - Braziliëstraat 15 - 2000 Antwerpen - tel. 03 213 54 05 - eva.de.smet@defi lharmonie.be - www.defi lharmonie.be

Studie-informatiedagen �Al voor de zevende maal kunnen uw laatstejaars tijdens een reeks netoverschrijdende studie-informatiedagen (SID-ins) kennis maken met de volledige waaier van studiemo-gelijkheden na het secundair onderwijs. Alle Vlaamse hogescholen en universiteiten, de zgn. uniformberoepen en ook aanvullende opleidingen (VDAB, VIZO enz.) zijn vertegenwoordigd. Begin dit schooljaar kregen al uw laatstejaars reeds de brochure «Wat na het secundair onderwijs?». De SID-ins sluiten hierbij aan. Elke SID-in duurt drie dagen, met telkens een donderdag en vrijdag voor klassikale bezoeken en een zaterdag met vrij bezoek voor alle geïnteresseerden.De SID-ins zijn een initiatief van de Centra voor Leerlingenbegeleiding en het departement Onderwijs. Ze vinden plaats van 9 tot 11 januari in Roeselare (Expohallen), van 16 tot 18 januari in Haasrode (Brabanthal), van 23 tot 25 januari in Genk (Limburghal), van 30 januari tot 1 februari in Gent (ICC) en van 6 tot 8 februari in Mechelen (Nekkerhal).Meer info op www.ond.vlaanderen.be/sidin/ of bij departement Onderwijs - Rudie Maes - tel. 02 553 96 61 - rudie.maes@ond.vlaanderen.be

Rikketikketik vogelschrik �Vriendschap, ruzie, schrik hebben… maar vooral vriendschap en fantasie zitten verweven in «Rikketikketik vogelschrik», een theaterverhaal voor kleuters van 3 tot 6 jaar. Barbara en haar vriend Schrikkejanneman, een vogelverschrikker, gaan samen op avontuur. Ze beleven heel wat leuks maar ervaren ook de minder aangename kantjes van relaties. Actrice Kris weet de kinderen op een speelse manier te boeien, terwijl Chris de poppen in het gepaste decor manipuleert. Veel ruimte hoeft u dus niet vrij te maken en een podium is niet noodzakelijk.Een voorstelling (50 minuten) kost 330 euro (BTW niet inbegrepen) + 0,32 euro/km, voor maximum 120 kleutersInfo en reservaties bij vzw Theater O! - Heidebergstraat 61 - 3010 Kessel-Lo - tel. 0498 62 48 55 - domkris@belgacom.net of kris.braem1@pandora.be

THEA

TER O

!

Vriendschap en fantasie voor kleuters.

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

JANUARI FEBRUARI MAART APRIL MEI JUNI

2003kalender

met

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

JUNI JULI AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DECEMBER

Vragen over onderwijs

SERVICETELEFOONS

2003 GELUKKIG NIEUWJAAR!

➜ Klasse: www.klasse.be➜ Alles over onderwijs in Vlaanderen:

www.ond.vlaanderen.be, de offi ciële website van het Vlaamse onderwijs

➜ Vlaamse Infolijn: alle mogelijke vragen over onderwijs: tel. 0800 30 201 (tot 31/12/2002: tel. 0800 30 203) - www.ond.vlaanderen.be/infolijn

➜ Omzendbrieven en wetgeving: edulex.vlaanderen.be

➜ Netten en koepels: Gemeenschapsonderwijs - E. Jacqmainlaan 20 - 1000 Brussel - tel. 02 790 92 00 - www.gemeenschapsonderwijs.be / Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap - Ravensteingalerij 3 bus 7 - 1000 Brussel - tel. 02 506 41 50 - www.ovsg.be / Provinciaal Onderwijs Vlaanderen - Koloniënstraat 18-24 bus 5 - 1000 Brussel - tel. 02 514 19 00 - www.pov.be / Vlaams Secretariaat Katholiek Onderwijs - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel - tel. 02 507 06 01 - www.vsko.be

➜ Ouderverenigingen: Koepel van ouderverenigingen van het offi cieel gesubsidieerd onderwijs (KOOGO) - Ravensteingalerij 27/8 - 1000 Brussel - tel. 02 512 88 74 - info@koogo.info - www.koogo.info / Raad voor ouders van het gemeenschapsonderwijs (ROGO) - Schoonmeersstraat 26 - 9000 Gent - tel. 09 242 01 68 - rogo@argo.be - www.gemeenschapsonderwijs.be/rogo / Vlaamse confederatie van ouders en ouderverenigingen van het vrij gesubsidieerd onderwijs (VCOV) - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel - tel. 02 511 65 05 - info@vcov.be - www.vcov.be

➜ Rechten en plichten van leerlingen: Steunpunt Ouders, basisonderwijs - tel. 02 553 92 32 - veronique.adriaens@ond.vlaanderen.be / Steunpunt Ouders en Leerlingen, secundair onderwijs - tel. 02 553 89 59 - elke.ghijssels@ond.vlaanderen.be

➜ Klachten over onderwijs: Commissie Laakbare Praktijken - departement Onderwijs - tel. 02 553 92 32 (opmerking: zal weldra helemaal worden gereorganiseerd) / Klachtencoördinator van het gemeenschapsonderwijs - tel. 02 790 93 73 - gerrit.pearce@rago.be / Vlaamse Ombudsdienst - tel. 02 552 98 98 - klachten@vlaamseombudsdienst.be - www.vlaamseombudsdienst.be

➜ Pesten en mobbing (tussen collega’s): Limits vzw - Heistraat 338 - 2610 Wilrijk - tel. 03 825 45 27 of 016 81 52 09 - info@limits.be - www.limits.be

➜ Specifi eke hulplijnen• Aidstelefoon - tel. 078 15 15 15 -

aidstelefoon@ibm.net - www.sensoa.be• Astma en Allergie Koepel - tel. 0800 84 321

- astmastichting@belgacom.net - www.astma-en-allergiekoepel.be

• Vlaamse Vereniging Autisme - tel. 078 15 22 52 - vva@autismevlaanderen.be - www.autismevlaanderen.be

• Diabetes Infolijn - tel. 0800 96 333 - vdv@diabetes-vdv.be - www.diabetes-vdv.be

• Druglijn - tel. 078 15 10 20 - vad@vad.be - www.vad.be

• Vzw Dies-lekti-kus - info@dieslektikus.be - www.dieslektikus.be - www.letop.be

• Vereniging Anorexia Nervosa - tel. 0486 18 80 56 - info@anbn.be - www.anbn.be

• Holebifoon - tel. 09 238 26 26 - info@fwh.be - www.holebifoon.be

• Vereniging voor begaafde kinderen en adolescenten - tel. 03 322 71 27 - vereniging.bekina@antwerpen.be - surf.to/bekina

• Kankerfoon - tel. 0800 15 800 - commu@cancer.be - www.acc-vkb.be / Vlaamse Kankertelefoon - tel. 070 22 21 11 - vl.liga@tegenkanker.be - www.kanker.net

• Kindermishandeling - www.kindinnood.org• Sprankel - Vlaamse vereniging voor ouders van

normaalbegaafde kinderen met leermoeilijkheden - tel. 011 28 45 91 - secretariaat@sprankel.be - www.sprankel.be

• Centrum voor gelijkheid van kansen en racismebestrijding - tel. 0800 17 364 - centrum@antiracisme.be - www.antiracisme.be

• Zelfhulpgroep BBest - tel. 09 223 26 73 - vzw.best@skynet.be - www.stotteren.be / Vereniging van ouders van stotterende kinderen - tel. 03 322 06 48

• Ouders Van Verongelukte Kinderen - tel. 02 778 24 92 - karin.stercken@allenovery.com

• Ouders Van een Overleden Kind - tel. 014 62 46 65 - info@ovok.be - www.ovok.be

• Centrum ter preventie van zelfmoord - tel. 02 649 95 55 - cpz@pi.be

• Centrum voor Relatievorming en Zwangerschapsproblemen - tel. 016 33 69 54 - crz@cc1.kuleuven.ac.be - www.crz.be

Deze lijst is niet volledig. Er kunnen fouten in zitten (nobody is perfect). Een volledig geactualiseerde lijst

vindt u steeds op www.zelfhulp.be/zoek

KLASSE NR.131 29

Sport op school �Sport is gezond. Maar sport op school kost ook geld. Vandaar de actie «sport op school» van de «Olympic Health Foundation», onder de vleugels van het Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité (BOIC). De actie wil scholen helpen bij het verzamelen van de nodige fi nanciële middelen om hun leerlingen tot naschools sporten aan te moedigen. Concreet verkoopt de school (de leerlingen, de leerkrachten…) setjes balpennen (vier «fun» balpennen per setje, in verschillende kleuren, elk versierd met een sportend Looney Tunes-fi guurtje). U verkoopt de pennen aan 3 euro per stuk (12 euro per setje van vier). De helft van de opbrengst is voor de schoolsportkas, de andere helft stort u door naar de Olympic Health Foundation. Voor enthousiaste verkopers zijn er prijzen (toegangstickets voor Six Flags Belgium, tickets voor bioscoopvoorstellingen enz.). De actie loopt tot 30 april 2003.Meer info op www.olympic.be of bij Sport op school - c/o C.I.D. - Lesbroussartstraat 42 - 1050 Brussel - tel. 02 640 73 68

Gezond recycleren �«Steek de natuur en de strijd tegen mucoviscidose een handje toe!» is de slogan waarmee de Belgische Vereni-ging voor Strijd tegen Mucoviscidose (BVSM) uitpakt. U kan helpen door uw lege printer- en kopieerpatronen in een collectedoos te stoppen. Alle patronen zijn welkom. Per ingeleverde patroon krijgt de BVSM 0,30 à 13 euro, naargelang het model. Vraag dus meteen de collectedoos aan. Als de doos ongeveer vol is, volstaat één telefoontje en binnen de 48 u. komt iemand de doos ophalen. U vindt een inschrijvingsformulier op www.muco.be (en klikken op de foto van meter Jo Lemaire).BVSM - J. Borlélaan 12 - 1160 Brussel - tel. 02 675 57 69 - info@muco.be - www.muco.be

ROB op school �Komt ROB ook bij u in de klas? ROB staat voor Rustig Op de Baan: wie ROB is, past zijn rijstijl aan, voor een veiliger verkeer én een betere leefomgeving. Een aange-paste rijstijl betekent immers minder ongevallen, maar ook kleinere hoeveelheden schadelijke stoffen die door uw auto worden uitgestoten. Peter van de campagne is televisiemaker Rob Vanoudenhoven en op vraag van minister Vera Dua hebben alle Vlaamse gemeenten af-fi ches, stickers en folders gekregen om de campagne te ondersteunen. Sinds midden november vindt u de ROB-info op de speciale website www.ikbenrob.be.Aminal wil nu ROB ook een plaatsje geven bij u op school. Dat kan bijvoorbeeld door hem in te passen in milieuzorg op school (MOS). Meer info hierover vindt u op www.milieuzorgopschool.be. Op de actiewebsite www.ikbenrob.be kan u uw eigen project bekendmaken aan andere scholen en u kan natuurlijk zelf eens gaan kijken welke projecten andere scholen uitwerken. Tijdens de Week van de Vervoering 2003 (september) komt er waarschijnlijk een prijs voor het meest creatieve ROB op school-project.Meer info op www.ikbenrob.be of bij administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer (Aminal) - tel. 02 227 14 57 - tania.vanmierlo@lin.vlaanderen.be

IJsberen in de tropen �Leerkracht Mark Pas is niet alleen een boeiend verteller,

hij is vooral een geëngageerd reiziger met diep respect voor mensen en culturen. Zijn reisverhalen verschenen

in eigen beheer in boekvorm en hij trekt nu ook langs Vlaamse scholen met een diareportage over zijn reizen door

Zuid-Oost-Azië, een avontuurlijke reis met de rugzak, langs plaatsen die u vaak niet in reishandboeken zal terugvinden.

Onderwijs, de lokale leef- en arbeidsomstandigheden zijn de voornaamste onderwerpen. De reportage is geschikt voor het

hele secundaire onderwijs en (mits enige voorbereiding) voor de laatste klas van het lager onderwijs. Eind februari verschijnt bij uitgeverij Kramat «Vrije val», een compilatie van reisverhalen uit vorige boeken.De diavoorstelling duurt anderhalf uur, met middenin een korte pauze. Zo’n voorstelling (in klaslokalen) kost 50 euro (reiskosten niet inbegrepen). Naast diavoorstellingen verzorgt Mark Pas ook lezingen over zijn reiservaringen. Het boek «Vrije val» kost 18 euro (verzendingskosten inbegrepen)Meer info bij Mark Pas - Voorspoedlei 47 - 2640 Mortsel - tel. 03 449 59 82 (in januari: 015 33 62 86)

Dumb waiter �Twee marginalen krijgen van een anonieme instantie de op-dracht iemand te vermoorden. Ze klungelen er echter nogal wat op los, wat auteur Harold Pinter de gelegenheid geeft om met «The Dumb Waiter» een schitterende komedie te brengen.Educatief Theater Antwerpen brengt «The Dumb Waiter» in Engelstalige versie voor leerlingen derde graad secundair onderwijs. Vlaming Ron Cornet en Schot Robert Sian trekken met dit stuk langs Vlaamse scholen en culturele centra. De voorstelling duurt 60 minuten, voor max. 200 leerlingen. Er is didactisch materiaal beschikbaar.Op dinsdag 14 januari, om 20.30 u., kunnen leer-krachten Engels een gratis promotievoorstelling bijwonen in de Zwarte Zaal van het Fakkeltheater - Reyndersstraat 7 - 2000 Antwerpen.Meer info en reservaties (max. vier tickets per school) bij Educatief Theater Antwerpen - Denise Machiels - tel. 03 233 15 88 (10-17 u.) - denise@educatieftheaterantwerpen.be - www.educatieftheaterantwerpen.be

Ali, Kate en Leopold �Acteur Will Smith kruipt in de huid van Muham-mad Ali, de meest legendarische bokser aller tijden. Het leven van Ali is dan ook het bekijken waard: zijn tegenstanders, zijn successen, zijn strijd tegen de Amerikaanse regering, zijn we-reldtitels, zijn comeback.De fi lm «Ali» (regie Michael Mann) is nu verkrijgbaar als koopvideo en dvd. Verdeler RCV en Klasse schenken vijf video’s weg. Stuur een kaartje naar Klasse (Ali) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel, met uw adresgegevens en het antwoord op de vraag: wie was de tegenstander van Ali tijdens de beroemde «rumble in the jungle»?Wat gebeurt er als een moderne, vrijge-vochten reclamevrouw (Meg Ryan) een ne-gentiende eeuwse hertog (Hugh Jackman) ontmoet? In New York, of all places. Dat is het verhaal van «Kate and Leopold» (regie: James Mangold), een leuke, romantische komedie. Ook deze fi lm is nu verkrijgbaar als koopvideo- en dvd. Verdeler RCV en Klasse schenken drie video’s en twee dvd’s weg. Stuur een kaartje naar Klasse (Kate) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel, met uw adresgegevens en het antwoord op de vraag: op wie werd Meg Ryan verliefd via e-mail in «You’ve got mail»?

Meer info over deze en andere releases bij RCV Entertainment - Kampioenschapslaan 1 - 1020

Brussel - tel. 02 479 12 44 - www.rcv.nl

SPOR

T OP S

CHOO

L

Eerst pennen ver-kopen, dan sporten.

AMIN

AL

Breng ROB op school.

MAR

K PAS

«…een wereld van onuitroeibare schoonheid en wraakroepende

verloedering…»

RCV

ENTE

RTAI

NMEN

T

Kate en Leopold in the rumble of the jungle?

EDUC

ATIE

F THE

ATER

ANT

WER

PEN

Algemeen �

Het land uitLeerlingen of collega’s uitwisselen met een school in Lis-sabon. Een e-mailproject met een klas in Praag. Chatten met de kinderen van meester Enzo in Padua. Internationale contacten zijn enorm verrijkend, maar nog niet elke school raakt over de startlijn. Collega’s Jef Mesens en Ludo Mateusen geven daarom een heel concrete voorzet vanuit hun ervaringen: soorten projecten en activiteiten, de link met eindtermen, doel-stellingen voor leerlingen, leraars en school, soorten, de klik van de computer, evalueren.‘Een visie op internationaal projectwerk’ (16,11 euro) - uitg. Wolters Plantyn - Motstraat 32 - 2800 Mechelen – tel. 015 36 36 36 - fax 015 36 36 37 – klantendienst@woltersplantyn.be - www.woltersplantyn.be – Dit is deel 14 uit de reeks ‘Cahiers voor Didactiek’, een initiatief van het Academisch Vormingsinstituut voor Leraren (KULeuven)

Vraag en antwoordU kan het zich gemakkelijk maken: de Designer ontwerpt uw oefeningen (meerkeuzevraag, tekstvraag, invuloefening enz. eventueel geïllustreerd), de Presenter registreert de antwoorden van uw leerlingen, de Reporter bundelt antwoorden en analyseert ze. Het programma Question Mark Designer dient momenteel de basiseducatie , maar voor het regulier onderwijs is het even han-dig. Naar believen voegt u alle multimedia toe die u wenst.‘Question Mark Designer’ (cd-rom) – Centrum voor Basiseducatie Zuid-West-Vlaanderen – St Elooisdreef 56A – 8500 Kortrijk – tel. 056 22 62 84 – fax 056 25 70 57 – info@basiseducatie-kortrijk.be - www.basiseducatie-kortrijk.be. Een voorsmaakje vindt u op www.basiseducatie.be

Basisonderwijs �

Histofl ashWil u de klasbibliotheek aanvullen met spannende historische verhalen? Zoekt u daarbij taal- en reken-spelletjes, achtergrond, een interview met de auteur? U vindt het in de leesboekjes van Histofl ash, voor de derde graad: Egypte, de Romeinen, Willem van Normandië, de Guldensporenslag… en thema’s als racisme, zoals in het nieuwe en bekroonde ‘Www.deverhalenmaker.com’ van Roger Van-hoeck. Bij elke histofl ash zit een histo-speurder die uw leerlingen zoekopdrachten geeft. Met twaalf goede antwoorden puzzelen ze voor een prijs. De reeks wordt virtueel ondersteund via www.histofl ash.be.‘Histofl ash’ (3,10 euro per deeltje; abonnement 6 nrs. 18;29 euro (individueel) of 12,14 euro (meerdere)) – uitg. De Boeck – Lamorinières-traat 31-37 – 2018 Antwerpen. Info: tel. 03 200 45 73, 03 200 45 74 – fax 03 200 45 99 - uitgeverij@deboeck.be

LeesproblemenHebt u leerlingen met dyslexie of andere leesproblemen? ‘De leesvrienden’ is een remediërende methode die zijn sporen heeft verdiend in het buitengewoon onderwijs. Kinderen die moeilijk starten met gewone leesmethodes trainen letter-klankkoppe-lingen via geheugen- en automatiserings-technieken, krijgen stapsgewijs opgebouwde woordrijen voor ogen, aangepaste letterkeuze en veel impulsen voor leesbegrip en –plezier. De methode werd ontwikkeld door de Lessius hogeschool.‘De leesvrienden’ (leesmap 150 euro, letterkaartjes 15 euro per reeks, handleiding leerkracht 15 euro, prenten om letter aan te leren 50 euro, volledig pakket 250 euro) – info/bestellen: Begga Smets - vzw Damiaanschool – Baalsebaan 10 – 3120 Tre-melo – tel. 016 53 37 98 – fax 016 53 78 23

HeksenMeer dan twintig onschuldige vrouwen en mannen stierven onschuldig in het Amerikaanse dorpje Salem. We schrij-ven 1792. Hun vermeende misdaad: hekserij. De veel later ontdekte waarheid bij hun slachtoffers: beneveling door het eten van moederkoren in roggebrood. Hoe heks is een heks? Kathleen Vereecken vertelt het op kindermaat in veertien hoofdstukken. Bezemstelen en stofzuigers, katterij, beto-verende ogen, oude feesten en nieuwe gewoontes.‘Kunnen heksen heksen?’ (12,95 euro) – verkrijgbaar in de handel – WPG uitgever – Maarschalck Gerardstraat 2 – 2000 Antwerpen – tel. 03 204 94 00 – fax 03 233 95 69 – boeken@wpg.be

Secundair onderwijs �

RacismeHoe pakt ons land racisme aan? Hoe doet Europa dat? Wat zegt het actieprogramma van de Conferentie van Durban? En wat zijn leerlingen daarmee op school? Met de antwoorden richt de nieuwe brochure ‘Tegen racisme treed ik op’ zich tot alle twaalfplussers.‘Tegen racisme treed ik op’ - vraag uw gratis exemplaar aan bij het Centrum voor gelijkheid van kansen en racismebestrijding – tel. 02 233 07 75 – fax 02 233 07 04 – centrum@antiracisme.be - www.antiracisme.be - Het educatieve aanbod van het centrum, met downloadbaar lesmateriaal, vindt u op www.agenda-respect.be/nl

TripsWat is XTC nu precies? Waarom trekt het jongeren aan? Is het verslavend? Wat doet het met het lichaam? Het complete verhaal van deze mix tussen hallucinogeen en amfetamine is al 90 jaar oud, hoewel de drug pas in 1985 doorbrak. ‘Wat je moet weten over XTC’ vertelt dat verhaal met zijn mythen en misvattingen. Het focust in een populair-wetenschap-pelijke toon op gebruikers, effecten, risico’s, behandeling en hulplijnen. In dezelfde reeks verschenen bijdragen over LSD, alcohol, amfetaminen, cocaïne, heroïne, steroïden en tabak.Wat je moet weten over XTC, Sean Conolly (12,50 euro) – verkrijgbaar in de handel - Uitgeverij Ars Scribendi - Productieweg 5 postbus 65 - 3480 DB Harmelen - Nederland - tel. 00 31 34 84 43 998 - fax 00 31 34 84 44 076 - info@arsscribendi.com - www.arsscribendi.nl

HogeropEen compleet uitgewerkt project rond bergen? U hoeft er niet verder voor te lopen dan de Westhoek. Leerlingen vanaf het vierde jaar gaan aan de slag met veldopdrachten. Ze doen waarnemingen voor aardrijkskunde, biologie, geschiedenis, economie, toerisme. Er is een uitgebreid en erg democra-tisch geprijsd werkboek voor de klas, dat u bovendien kan personaliseren via de cd-rom versie.‘De bergen, landschapseducatie in de West- en Frans Vlaamse Heuvelstreek’ (werkboek 4 euro, cd-rom 5 euro) – Provincie-bestuur West-Vlaanderen – dienst natuur- en milieueducatie – Koning Leopold III-laan 41 – 8200 Brugge – tel. 050 40 32 51 – fax 050 40 34 03 – nme@west-laanderen.be

Hoger onderwijs �

RegentaatWelke evoluties heeft het regentaat de voorbije vijftig jaar doorgemaakt? Wat betekenen de doorbraak van het regentaat in 1952, de verlenging van de opleiding, de evaluatierap-porten, de internationalisering, de recente hervormingen? En hoe voelde de student zich al die tijd? Onderwijskundige Raf Feys belicht het allemaal in Gulden Sporen, Torhoutse en Vlaamse Regentaat 1952-2002 (14,50 euro incl. port-kosten). Het boek viert mee het vijftigjarig bestaan van het regentaat Torhout.Gulden Sporen, Torhoutse en Vlaamse Regentaat – KATHO-RENO – Sint-Jozefstraat 1 – 8820 Torhout – fax 050 23 10 40 – reno@katho.be

Gratis boekenJezus en Boeddha �Twee van de invloedrijkste heilige wezens die ooit op aarde rondwandelden haalden hun in-spiratie vaak uit dezelfde inspiratiebron. Niet toevallig staat bij een klooster bij de Vietnamese Mekong Delta een beeld van de Boeddha naast dat van Jezus. Nu in één boek: bijbelcitaten naast oosterse wijsheid rond thema’s als Wijs-heid, Verleiding, Redding, Leerlingen, Innerlijk Leven. Met per thema een voorbeschouwing en veel stof tot nadenken.‘Jezus en Boeddha’ (12,20 euro) – verkrijgbaar in de handel – Kunchab – Kruispadstraat 33 – 2900 Schoten

Voor tien lezers ligt een gratis exemplaar klaar. Stuur een kaartje naar Klasse (Jezus en Boed-dha) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Beschrijf kort hoe u de uitspraak ‘Druppelend water kan een grote kruik vullen, druppel na druppel’ (Dhammapada 9:7) linkt aan uw taak in onderwijs.

Gratis boekenÖtzi �5300 jaar geleden werd een man tijdens een Alpentocht verrast door een lawine. Vandaag heet hij Ötzi, de gletsjermummie die in 1991 de vondst van de eeuw werd. Wat vertelt Ötzi ons over de jonge steentijd? Welke ‘vitaminepillen’ nam hij? Wat betekenen zijn tatoeages? En welk verhaal vertelt zijn bagage over zijn levenswijze? Het geïllustreerde boek zet de tijdmachine op volle kracht.‘De gletsjermummie’ (12,50 euro) – verkrijgbaar in de handel – ETT - Leeuwerikstraat 15 - 3680 Maas-eik – tel./fax: 089 56 70 58 - ETT@pi.be. Bij ETT (dus niet in de handel) betalen scholen slechts 8,50 euro. Vijf lezers kunnen een gratis exemplaar winnen. Stuur een kaartje naar Klasse (Ötzi) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Antwoord op de vraag: stamt de neanderthaler af van de homo sapiens?

30 KLASSE NR.131

KUNGHAB

WOLTERS PLANTYN

PROV. WEST-VLAANDEREN

ETT

KLASSE NR.131 31

Algemeen �

De muziek van de 20ste eeuwMusic PlanetPop is meer dan muziek alleen: het is een levenshouding, een manier van denken, gedragen, beleven, kleden… Elke muziekstijl heeft eigen codes, een eigen referentiekader, eigen dwarsverbanden met ander kunstuitingen… Deze tentoonstelling neemt u mee op een reis langs honderd jaar cultuurgeschiedenis, van de blues op de katoenplantages tot de explosie van muziekstijlen in het vorige decennium, met driedimensionale reconstructies, audiovisuele zones, vedettenzones, documenten en voorwerpen, songteksten enz. Er zijn speciale zones gewijd aan bijvoorbeeld «Show» of «Pop in België». Voor u een terugkeer naar uw tiener-jaren, met de bijhorende dromen, hoop, overtuigingen én de muziek die dat alles begeleidde. Voor uw leerlingen een kennismaking met de wortels van hun eigen muziekcultuur. Eerder realiseerden de organisatoren de op dezelfde leest geschoeide tentoonstellingen «Ik hou niet van cultuur» en «Ik was 20 in ‘45».De tentoonstelling loopt tot 29 juni in Brouwerij Belle-Vue. Tickets kosten 9 euro. Reductiehouders betalen 7 euro, school-groepen 5,50 euro per leerling of 8,50 euro per leerling (brou-werijbezoek inbegrepen). Op www.euroculture.be vindt u een pedagogisch pakket om uw bezoek voor te bereiden.Meer info bij EuroCulture Productions - p/a Brouwerij Belle-Vue - Henegouwenkaai 43 - 1080 Brussel - tel. 02 513 29 84 - www.euroculture.be

DubbeltentoonstellingWie zoet is, krijgt lekkers…«Wie zoet is, krijgt lekkers…oude kinderboeken»: leraar-pedagoog-schrijver Hendrik van Tichelen (1883-1967) verzamelde meer dan 11 000 kinder- en jeugdboeken. Die schat bevindt zich nu in de Stadsbibliotheek Antwerpen. De merkwaardigste, zoetste en mooiste kinderboeken kan u er nu bekijken. Villa Kakelbont, Erfgoedcel Antwerpen en Art Basics for Children werkten hieraan mee.«Wie zoet is, krijgt lekkers… nieuwe illustraties»: een twaalftal illustrators van kinder- en jeugdboeken gaan vanuit hun persoonlijke beeldtaal de confrontatie aan met de vaste collectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA). Vooral Hans Memlings «Christus met zingende en musicerende engelen» bleek tot hun verbeel-ding te spreken.De dubbeltentoonstelling loopt tot 9 maart 2003. Een dubbel-ticket kost 6 euro voor volwassenen. Jongeren tot 18 jaar heb-ben gratis toegang. Er zijn op beide locaties workshops rond kinder- en jeugdboeken en -illustraties.Stadsbibliotheek - H. Conscienceplein 4 - 2000 Antwerpen - tel. 03 206 87 31 - stadsbibliotheek@stad.antwerpen.be - stadsbibliotheek.antwerpen.be / KMSKA - Plaatsnij-dersstraat 2 - 2000 Antwerpen - tel. 03 242 04 16 - publiekswerking@kmska.be - museum.antwerpen.be/kmska

2 x SpanjeCasanova in Granada?

De dubbeltentoonstelling «De tuinen van Granada» en «Claudi Casanovas» brengt een stukje Spanje in

Oostende. In «De tuinen van Granada» tonen zes Vlaamse en zes Spaanse kunstenaars (schilders en fotografen) hun

impressies van de… tuinen van Granada. «Claudi Casano-vas» toont de fascinatie van deze kunstenaar voor het werken

met klei. De in Barcelona geboren kunstenaar neemt graag risico’s en gebruikt gretig oude, elementaire technieken bij het bewerken van de klei.

Beide tentoonstellingen lopen tot 16 februari 2003. Tickets kosten 5 euro. Reductiehouders betalen 4 euro, schoolgroepen 2,50 euro per leerling. Leerlingen tot 12 jaar hebben gratis toegang.Provinciaal Museum voor Moderne Kunst - Romestraat 11 - 8400 Oost-ende - tel. 059 50 81 18 of 059 50 19 79

Het verhaal van de peperkoekHemels lekkerPeperkoek als feestkoek, peperkoek en sinterklaas, peperkoek en sprookjes… Getijdenboeken, verluchte handschriften, reisverhalen, gravures, tekeningen en lithografi eën, oude foto’s, volksprenten en andere porseleinkaarten, knipplaatjes, chromo’s en prentbriefkaar-ten: u hebt waarschijnlijk nog nooit zoveel (gedrukte) peperkoek bij mekaar gezien.De tentoonstelling loopt tot 16 februari 2003 (gesloten van 25/12 tot en met 1/1). Gratis toegang.Koninklijke Bibliotheek van België - Nassaukapel - Kunstberg - Kei-zerslaan 4 - 1000 Brussel - tel. 02 519 53 55 - peperkoek.kbr.be

Basisonderwijs �

MuseumactiviteitenSchone schijnEen speciaal atelier over schoonheidsverzorging voor kinderen van 6 tot 13 jaar, met Romeinse make-up en zelf juwelen maken voor de meisjes en stoere tattoes voor de jongens. Demonstraties van een goudsmid en het antiek wassen van goud. Een aangepast én aantrekkelijk programma voor kinderen tijdens de zondagse rondleidingen. Leerkrachten kunnen hier misschien tijdens de kerstvakantie (niet op 24-25/12, 31/12 en 1/1/2003) inspiratie opdoen voor een volgende schooluitstap.De activiteiten kaderen in de tijdelijke tentoonstelling «Schone schijn - Romeinse juweelkunst in West-Europe» (loopt nog tot 16 maart 2003).Provinciaal Gallo-Romeins Museum - Kielen-straat 15 - 3700 Tongeren - tel. 012 67 03 55 - pmathei@limburg.be - www.limburg.be/gallo

Secundair onderwijs �

EenakterPest op de scène«Pendejos - Idioten» is een theatervoorstel-ling over duurzaamheid voor jongeren vanaf 13 jaar. De wervelende eenakter gaat over alle mensen, waar ook ter wereld, de noodzaak van afvalpreventie en de problematiek van pesticiden. Anderzijds biedt dit stuk een spre-kende uitbeelding van de voedselpiramide. Met het bijhorende educatief pakket kan u de voorstelling (en het thema) vooraf of nadien in uw lessen ter sprake brengen. Reserveer snel een schoolvoorstelling.De Provincie Vlaams-Brabant steunt 50 schoolvoorstellingen in Vlaams-Brabant. Voor die voorstellingen betaalt u slechts een uitkoopsom van 198,21 euro i.p.v. de normale 446,21 euro.

Mensenbroeders - Valkerijgang 30 - 3000 Leuven - tel. 016 35 61 72 (Riet Keuppens) -

info@Mensenbroeders.be

De sneltrein➜ Maria Magdalena - zondares van de middeleeuwen tot vandaag: tot 6 april.Museum voor Schone Kunsten - Citadelpark - 9000 Gent - tel. 09 240 07 00 - museum.msk@gent.be - www.mskgent.be

➜ Wortel van glas: tot 19/1/2003: Stefan Perceval speelt een solovoorstelling van Josse De Pauw, voor kinderen vanaf 9 jaar.HetPaleis - tel. 03 202 83 66 - cien.schelkens@hetpaleis.be

➜ De toeristische sector na 11 september: tot 4 april: foto’s van Ludo Schoukens, lector economie, reisleider en freelance journalist, rond derde wereldlanden en maatschap-pelijke en sociale problemen: doodseskaders en guerillabe-wegingen in Zuid-Amerika, kinderarbeid in Zuid-Oost-Azië, hongersnood en sociale uitbuiting in Afrika…Hogeschool West-Vlaanderen - departement Hiepso - R. de Rudderlaan 6 - 8500 Kortrijk - tel. 056 23 98 68 - guido.willem@howest.be

➜ Over stenen pijpjes, tabaksraspen, kwispedoren en andere kleinoden: 28/2/2003 tot 27/4: een selectie uit de collectie van het Tabaksmuseum (Wervik) is voor school-groepen gratis te bezichtigen.KBC Rockoxhuis - Keizerstraat 12 - 2000 Antwerpen - tel. 03 201 92 71 -

➜ Veerle Rooms in dialoog: tot 5 april 2003: overzichtsten-toonstelling van het werk van docente-kunstenares Veerle Rooms en van werk van collega-grafi ci uit binnen- en buitenland, oud-studenten en gelijkgezinden.KBC-Torengebouw - zaal Scaldis - Eiermarkt 20 - 2000 Antwerpen

➜ Over Wij/About We: 19/1/2003 tot eind augustus: openingstentoonstelling van het vernieuwde museum, met werken uit de eigen collectie en nieuwe aanwinsten (o.a. in opdracht voor de nieuwbouw).Van Abbemuseum - Bilderdijklaan 10 - 5600 AE Eindhoven - Nederland - tel. 00 31 40 238 10 00 - info@vanabbemuseum.nl - www.vanabbemuseum.nl

Is gedrukte peperkoek lekker?

Confrontatie tussen kunst, oude kinderboeken en hedendaagse illustrators.

KONINKLIJKE B

IBLIOTHEEK VAN BELGIË

Opendeur in Midden-Afrika�Op 25 en 26 januari 2003 gooit het Museum voor Midden-Afrika (Tervuren) de museumdeuren open voor leerkrachten basisonderwijs. U kan ter plaatse deelnemen aan één van de speciale museumateliers:

➜ «Het museum Ontmaskerd» - cultuur- en etnografi e-atelier voor 7-12-jarigen: een reeks Afrikaanse voorwerpen nemen uw leerlingen mee naar Congo: hoe zijn die voorwerpen in de Belgische vitrines geraakt? Wie maakte deze objecten en waarvoor dienden ze? Aan het einde van deze reis belanden uw leerlingen in het dorp Nianga waar een Congolees animator via spelletjes, verhalen en discussies het rei-len en zeilen in zo’n dorp tot leven brengt. Dit atelier duurt 2,5 u. voor max. 23 leerlingen en kost 80 euro.➜ «Umuvugangoma» - muziekatelier voor 7-12-jarigen: over gleuftrommels, de muziek in het stampen van maniok of in het ritme van honderd krijgers die samen roeien. Uw leerlingen mogen zelf hun ritme testen op de djembe (2,5 u.; 23 leerlingen; 80 euro).➜ «Kongobongo» - actieve rondleiding voor 4-6-jarigen: verhalen en sprookjes vertellen over de dieren van het woud en de savanne, de buffeltrom en het olifantenmasker. Zelf met maskers spelen, muziek maken en een spel met dierengeluiden horen er ook bij (1,5 u.; 20 leerlingen; 60 euro).➜ «In het spoor van de olifant» - actieve rondleiding voor 7-12-jarigen: een reeks «schatkistjes» leiden uw leerlingen langs alle aspecten van het thema «olifant» (1,5 u.; 23 leerlingen; 60 euro).

De opendeurdagen voor leerkrachten basisonderwijs (enkel voor leerkrachten; niet voor gezinsleden) vinden plaats op

zaterdag 25 en zondag 26 januari, telkens met een ses-sie om 10 u. en eentje om 13 u. U kan inschrijven tot 12 januari 2003 met bijgaand bonnetje (duidelijk uw adres-

gegevens en datum en uur van uw voorkeur invullen). 250 leerkrachten krijgen een persoonlijke uitnodiging.

Meer info bij Museum voor Midden-Afrika - Educatieve dienst - Leen Laes - Leuvensesteenweg 13 - 3080 Tervuren

- tel. 02 769 52 11 - www.africamuseum.be

✁

(advertentie)

GRATIS NAAR AFRIKAq Ja, ik wil graag kennismaken met de Afri-

kaanse ateliers

Ik kom op (omcirkel wat past) 25 / 26 januariom (omcirkel wat past ) 10 / 13 u.

Ik wil deelnemen aan de volgende workshop (duid aan):

q Het Museum Ontmaskerd

q Umuvugangoma

q Kongobongo

q In het Spoor van de Olifant

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stamboeknummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Volledig adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Klas: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Stuur de originele bon volledig ingevuld en vóór 12 januari naar Leen Laes - Educatieve dienst - Museum voor Midden-Afrika - Leu-vensesteenweg 13 - 3080 Tervuren. Deze actie is volledig gratis. Als u een uitnodiging krijgt, komt u ook.stampen van maniok.

KLASSE NR.131 33

Algemeen �➜ Het leerlingenstatuut: meer dan rechten en plichten?: 31/1/2003 in Het Pand, Universiteit Gent.Jaarcongres over de geschiedenis van leerlingenrechten, pedagogische en onderwijsorganisatorische refl ecties rond leerlingenrechten, het voorstel van leerlingenstatuut van de Vlaamse Scholierenkoepel. Met workshops rond participatie, gelijke kansen, kwaliteit en ouders/kinderen/onderwijs. Deelnemen kost 75 euro (lunch inbegrepen), voor leerlingen zijn er speciale voorwaarden.ICOR - A. Goemaerelei 52 - 2018 Antwerpen - tel. 03 238 44 23 - icor@ua.ac.be - www.onderwijsrecht.be

➜ Diversiteit in de klas: februari 2003.Gratis educatieve vorming voor kleuter-, lager en eerste graad secundair onderwijs. Vraag het aanbod en maak uw keuze.Provinciaal Educatief Centrum - Gemeenteplein 5 - 3010 Kessel-Lo - pec@vl-brabant.be

➜ Een wereld van religies: Boedhisme (9/1/2003); Islam (16/1); Christendom (23/1); Jodendom (30/1); Hindoeïsme (6/2), telkens in Regionaal Centrum De Rank, Turnhout.KWB Sint-Pieter - Francis Deckx - tel. 014 42 04 74 - francis.deckx@skynet.be

➜ Musicalstage (vanaf 4/2/2003); Snoepcursus Crea (vanaf 14/1/2003).Jonna vzw - Aarschotsesteenweg 155 - 3012 Wilsele - tel. 016 44 80 19 - jonnatoneelschool@hotmail.com

➜ Vorming voor ouders (en voor begeleiders van jon-geren): Alleen met kinderen - voor alleenstaande ouders (vijf sessies vanaf 23/1/2003); Oefenschool voor ouders van tieners (acht sessies vanaf 23/1/2003); Samen part-ners - niet samen ouders!? - voor nieuw samengestelde gezinnen (vijf sessies vanaf 23/1/2003).CAW De Terp vzw - Noëlle Opdebeek - Ketsstraat 9 - 2018 Antwerpen - tel. 03 270 31 90 - noelleopdebeek@deterp.be -

➜ 12de Contactdag Likona - natuurstudie in Limburg: 18/1 in LUC, Diepenbeek.Limburgse Koepel voor Natuurstudie (Likona) - Provin-ciaal Natuurcentrum Het Groene Huis - Domein Bokrijk - 3600 Genk - tel. 011 26 54 62 - likona@limburg.be - www.limburg.be/likona

Basisonderwijs �➜ HIVO: driejarige opleiding, start in januari 2003.Driejarige opleiding voor schoolhoofden, onderwijzers, onderwijzeressen en kleuterbegeleiding die net iets meer willen. Voelen dat leren deugd kan doen, beter zicht op uzelf, beter omgaan met anderen, meer jobtevredenheid. Intensieve opleiding in kleine groepjes.HIVO Nieuwland vzw - Wilfried Luyten - Nieuwland 198 - 1000 Brussel - tel. 02 512 32 59 - luyten@pandora.be - www.hivo.be

➜ Een Freinetschool in werking: 18/1/2003.In een zestal workshops ontdekt u de praktijk rond specifi eke Freinettechnieken: werken met projecten, de praatronde, zelfstandig werken en leren plannen, ouderparticipatie…Freinetschool De Vier Tuinen - Nederenamestraat 30 - 9700 Oudenaarde-Nederename - tel. 055 30 37 66 - de.vier.tuinen@skynet.be

Secundair onderwijs �➜ Foutenanalyse en zelfevaluatie van leerlingen in het secundair onderwijs: 15/1/2003 in departement Onderwijs, Brussel.Studiedag in het kader van leren leren en levenslang leren. Bijhorend Bronnenboek Automanagement (alge-meen ideeëngoed + case studies) kost 30 euro.Charter Zuid-West-Vlaanderen - tel. 056 25 47 81 - info@charter-zwv.be

Hoger onderwijs �➜ Posthogeschoolvorming Veiligheidscoördinator

Bouw niveau B.Opleiding tot coördinator veiligheid en gezondheid op

tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.Meer info op www.sintlukas.be of bij Hogeschool Sint-Lukas

Brussel - afdeling Bouw - Haachtstesteenweg 138 - 1030 Brus-sel - tel. 02 250 11 00 - lola.bosch@sintlukas.be

➜ Vormingsaanbod Leefsleutels: themadagen, trainingen en voortgezette vormingen.

Leefsleutels vzw - Leopoldstraat 95 - 2800 Mechelen - tel. 015 45 94 20 - leefclefs@skynet.be - www.leefsleutels.be

➜ Educatieve benadering van personen met autismespec-trumstoornissen: start 3/2/2003.Voortgezette opleiding (eventueel over twee academiejaren) voor max. 25 cursisten. Inschrijfgeld bedraagt 1 100 euro.Plantijnhogeschool Antwerpen - Wim Stinkens & Jeannine Serrien - tel. 03 221 07 20 - wim.stinkens@plantijn.be - www.plantijn.be

Intercultureel onderwijs �Een congres met toneel, zang en debat én met 47 workshops zoekt «Bouwstenen voor intercultureel onderwijs»: verdraag-zaamheid en respect bevorderen, geweldloos leren omgaan met interculturele confl icten, interculturele communicatie bevorderen, leerkrachten concrete handreikingen aanbieden om met intercultureel onderwijs (ICO) te starten, visies en methodieken uitwisselen enz. enz.Het congres «ICO - Bouwstenen voor intercultureel onderwijs» vindt plaats op dinsdag 28 januari in de Antwerpse Koningin Elisabethzaal en in verschillende scholen in de buurt.Meer info en inschrijvingen op www.intercultureelonderwijs.be of bij Carine Raes - Pothoekstraat 125 - 2060 Antwerpen - ico.dlo@kdg.be

Over de schutting �Inspirerende voorbeelden en nieuwe werkvormen om vakoverschrijdend leren te bevorderen, dat biedt «Over de schutting». Leerkrachten tweede graad secundair onderwijs kiezen tussen modules over leren leren, gezondheidseducatie, technisch-technologische vorming en handelingsplannen op school. Op de projectenmarkt kan u shoppen bij (complemen-taire) projecten van scholen en organisaties.«Over de Schutting» vindt plaats op maandag 17 februari (9 tot 17 u.) in Blosocentrum Kattevenia - Kattevennen 15 - 3600 Genk. Andere provincies volgen.Centrum voor Nascholing - Anne Machiels - Dielegemsesteenweg 24-26 - 1090 Brussel - tel. 02 475 48 14 / inhoudelijke info bij Wim Bourgoignie - tel. 02 790 96 01

Formacom �«Formacom» (Formation-Communication 2001-2003) is een netoverschrijdend, driejarig nascholingsproject voor leer-krachten Frans (vooral TSO en BSO). Franse en Belgische experts leiden hen op tot nascholers, die op hun beurt als coach de inzichten en het materiaal ver-spreiden. Op www.form-a-com.org vindt u pedagogische fi ches waarmee u meteen aan de slag kan. Er zijn nascholingen op 25 januari in Ufsia Antwerpen (A. Braet - tel. 03 220 46 80), 5 februari in KULAK Kortrijk (P. De Rammelaere - tel. 056 24 61 82) en 13 maart bij Belgische Vereniging Leerkrachten Frans (V. Vanderheyde - tel. 02 629 26 55).Meer info op www.form-a-com.org of bij alge-meen coördinator Vinciane Vanderheyde - VUB

- Romaanse Talen - didactiek Frans en Spaans - Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - tel. 02 629 26 55 - v.vanderheyde@pi.be

(advertentie)

Nieuw: de lerarenkaart.

Dergelijke brieven komen al jaren bij Klasse binnen. Het probleem is weldra opgelost. Klasse heeft een inventaris gemaakt van alle bestaande en nieuwe initiatieven die een speciaal aanbod heb-ben voor leerkrachten: cultuur, natuur, wetenschappen, media enz. Vaak krijgen leerkrachten korting of gratis toegang. Zij zijn immers belangrijke multiplicatoren in de samenleving en spelen een grote rol in het overbrengen van interesses en waarden. Met de offi ciële leraren-kaart van het departement Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, zal elke leerkracht zich weldra in binnen- en bui-tenland kunnen legitimeren als leerkracht. Het moet hem sterken om meer dan ooit de wereld van buiten de school, in de klas te halen. Daarom komt er ook een ondersteunende website waarop dag aan dag alle aanbiedingen (ook tijdelijke) te vinden zijn, samen met de educatieve mogelijkheden voor specifi eke doelgroe-pen (leerkrachten én leerlingen).

De prijs van een postzegelWe gaan ervan uit dat élke Vlaamse leerkracht recht heeft op zo’n gratis lerarenkaart, een offi cieel document waarmee de gemeenschap de leraar in zijn beroep erkent en waardeert. Voor de criticasters mag het duidelijk zijn: dit wordt géén grootschalig, duur project. Voor de leraar zelf zitten er voor veel geld voordelen aan vast maar het initiatief zal de overheid elk jaar in totaal minder kosten dan één gewone postzegel per leraar: het drukken van de kaart en het uitwerken van het aanbod en de website. Daarom versturen we de kaart trouwens samen met het volgende nummer van Klasse. Daarbij vindt u ook een speciale bijlage met een overzicht van de eerste mogelijkheden die de kaart biedt. Laat u verrassen. Het aanbod zal de volgende maanden nog groeien. Dat kan u op de site volgen. De kaart is strikt persoonlijk en blijft telkens één jaar geldig.

Elke Vlaamse leerkracht krijgt een persoonlijke VIP-pas

➜ «In het Museum van Natuurweten-schappen mag je als leraar altijd gratis binnen. Probleem is echter dat je moet bewijzen dat je leraar bent. Sinds het beroep niet meer op de identiteits-kaart staat, is dat bijzonder moeilijk. Je kan toch niet voor elk bezoek een document-met-stempel-van-de-school gaan halen?»

➜ «Leraars kunnen in de privé-sec-tor en bij vzw’s allerhande kaarten kopen waarmee ze gewoon bewijzen «leraar» te zijn. Daarmee krijgen ze dan kortingen of gratis toegang op diverse plaatsen in binnen- en buitenland. Ik vind het straf dat je als leraar voor zo’n kaart moet betálen. Kan het Ministerie van Onderwijs niet meteen zo’n be-roepskaart maken voor álle leraars? Dan kan toch iedereen van dezelfde voorde-len genieten.»

➜ «Sommige scholen hebben voor hun leerkrachten op eigen houtje een leer-krachtenpasje gemaakt. Daarmee mogen ze vaak gratis binnen in musea enz. Onze school heeft zo’n pasje niet. Ik vind dit discriminerend. Kan daar geen oplossing voor gezocht worden?»

KLASSE NR.131 35

(advertentie)

KLASSE NR.131 37

De technoklas

Vier teamtips uit Desselgem Los niet alles alleen op. Schakel elke leerkracht met zijn eigen specialiteit in.

Schep een prikkelende omgeving: leuke inrichting van lokalen, sfeer en creativiteit (verstop zo’n technoklas niet in een oude kelder of op zolder).

Werk samen met de leerlingen en met vrijwilligers.

Geef vooral positieve feedback (aan de leerlingen én aan elkaar).

Het team➜ Hoe kunnen leerkrachten die samenwerken het verschil maken? In

‘Het team’ vindt u elke maand een schoolvoorbeeld. Teams per vak en over de vakken heen, teams voor project of thema, teams met ouders of leerlingen. Samen school maken heet dat.

➜ Volgende maand uw beurt? Stuur een seintje naarred.leerkrachten@klasse.be of briefje naar ‘Klasse (Het team)’ - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

«Waarom die tafel laarzen aan heeft? Omdat ze anders mee wipt als we werken met de wipzaag-machine die erop staat.» Siel (11), leerling van het zesde leerjaar van de Vrije Basisschool in Desselgem wijst nog apparaten in de technoklas aan. «Dat is een kolomboormachine. Die gebruiken we om ronde gaten te boren in een stuk hout en er een levensboom van te maken. Dat daar is een schuur-schijfmachine.» Haar klasgenoot Elisa (11) legt uit hoe een batterij werkt. Ze heeft het over gasten uit een hotel die op stap gaan en daarna terugkeren naar het hotel om uit te rusten. «’t Is heel tof in de technoklas», zegt Debbie (11). «Misschien ga ik wel iets technisch leren na de lagere school.» Stephen (11) toont een droge dennenappel. «Dit is onze vochtigheidsmeter: Als ik hem nat maak, gaat hij dicht en de wijzer omhoog.»«De technoklas is zo aantrekkelijk voor ze dat ze het niet als leren zien», zegt Lut Coorevits, leerkracht van het zesde leerjaar. «Stephen gaat weliswaar Latijn doen, maar hier leert hij de waarde van techniek en technologie kennen.

Hij leert ook secuur werken, al is hij van nature wat haastig.»

Vrijwilliger«Handig is verstandig,» zegt lesgever Walt Ver-moere. Hij is de animator van de technoklas die over elk detail heeft nagedacht. Met pensioen als leerkracht in het technisch secundair en bui-tengewoon beroepsonderwijs vormt hij nu als 63-jarige vrijwilliger een technoteam met klas-leraren Lut, Kaat en Tine. «We droomden ervan meer te maken van technologische opvoeding in de derde graad. Ik zag het al voor me, het best uitgeruste, veiligste en milieuvriendelijkste doe-het-zelf atelier van Desselgem. Waar techno-logische en wetenschappelijke experimentjes de nieuwsgierigheid van deze jonge tieners wekken. We stuurden onze droom in bij ‘Wetenschap maakt knap’ en kregen een projectsubsidie van 5 000 euro. Onze droom kwam uit.» Tine Silverans, leerkracht van het vijfde leerjaar: «We verdelen de vijfde en zesde klas in groepen

en maken per maand een carroussel van acti-viteiten: drukken met touw en rubber bij een ander, wenskaarten met de kruisjessteek maken, experimenteren met een fi etsje op zonne-energie, een ventilator met een bimetaal of een wind-racewagentje bij Walt.» Walt monteerde op de deurpost een reusachtige duim.

Geen afkeer«Meestal zijn ze zeer gemotiveerd bezig en werken ze hun stukken goed tot zeer goed af. Met rustige klassiek muziek op de achtergrond. Als ze buitengaan trek ik aan het touwtje tot de duim naar boven wijst. Wijst de duim naar twaalf uur dan was het super super, naar elf uur: super, naar tien uur: goed. Als het echt niet goed was, help ik die leerling de volgende keer wat intenser. Differentiëren is in de technoklas sowieso de regel.» «Ze komen bijna altijd te laat terug», zegt Tine. «Hier krijgen ze geen afkeer van techniek en technologie door een overmaat aan theorie, dat is duidelijk», besluit Lut.

Deze maand v.l.n.r. Debbie, Tine, Siel, Stephen, Walt, Elisa en Lut.

� www.vlor.be Projecten – Technologische vorming in het basisonderwijs www.innovatie.vlaanderen.be/knap/schoolprojecten2003/index.htm Dien uw schoolproject in vóór 15 maart 2003

PETE

R VAN

HOOF

38 KLASSE NR.131

EEN POT VOL EURO’S«Als enige mannelijke leerkracht wil ik mijn collega’s een dikke profi ciat geven, omdat het heel goede leerkrachten zijn, maar vooral omdat het fi jne mensen zijn. Er wordt niet geroddeld, laat staan gepest. Als team proberen we altijd samen naar een oplossing te zoeken, waar iedereen zich goed bij voelt.» Dat schrijft meester Jan Dierick van de Vrije Basisschool Hamme-Zogge. Al 22 jaar staat hij met veel plezier in het eerste en het derde leerjaar. Een enthousiasme dat hij deelt met al zijn collega’s, want logo’s als ‘Digitale School’, ‘Groene School’ en ‘Sportklasse-school’ op de poort krijg je niet zonder teamspirit. «Vorig jaar gingen we met de collega’s op restaurant», vertelt Jan Dierick. «Wie over de school praatte, moest een euro in een potje gooien. Dat potje was direct te klein. We zijn er constant mee bezig.» Deze maand viel Klasse bij hen binnen met champagne. Bij een tintelend glas zijn dit hun tips voor een goede collegiale sfeer op school:

➜ Kijk met je hart en luister naar elkaar;➜ Uit je mening zonder te kwetsen;➜ Zet af en toe je eigen problemen opzij;➜ Sta open voor andermans mening zonder die als kritiek op jezelf te beschouwen.

DESIGN MET KLASSE«Collega’s die zich niet kunnen vrijmaken voor een dag als deze geven we de informatie en documentatie door», vertelt Agnilla Lefèvre van het KTA Groenkouter in Sint-Amandsberg. Samen met Annemie Roose van de Middenschool De Moerlei in Moerbeke-Waas proeft ze van de nieuwe ateliers voor jongeren in het Design Museum Gent. 650 leerkrachten kwamen daarop af. Algemene commentaar: «Heerlijk en kunstig gesneden brood voor in de klas.»

Info: Bernadette De Loose – Designmuseum – Jan Breydelstraat 5 – 9000 Gent – tel. 09 267 99 99 – fax 09 224 45 22 – bernadette.deloose@gent.be - design.museum.gent.be.

WIN UW REISEen reischeque van 1 000 euro voor wie de «dag» vindt aan de hand van deze drie tips:

De missing link tussen «Bananas», «Stop! Or my mom will shoot» en «The Lords of Flatbush». Op 31 januari 2003 eindigt het Jaar van het Paard. «Hoog huis, laag huis, hier zit een gierige pin in huis…».

Stuur de oplossing (één «dag») vóór 15 januari naar Klasse - Win uw reis - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be - U vindt het juiste antwoord vanaf 20 januari op www.klasse.be/winnaars

KLASSE

Betrapt met sticker. Champagne voor de collega’s!

«Kunstig gesneden brood voor u in de klas.»

KLAS

SE

KLASSE NR.131 39

DIE ANOTHER DAYZe volgen het zevende beroepsjaar lassen en matrijzenbouw in het VTI van Aalst en trekken samen een hele dag naar het Kluisbos. Daar overleven ze enkel als ze hindernissen trotseren en elkaar helpen. Het hele spel is opgezet door een handvol leraars die hen iets willen leren over verantwoordelijkheid. Aan de touwen, tussen de bomen, in de modder en op het hindernissenparcours: Nik (19), Yves (20), Bart (18), Jens (18), Gert (19), Mong (20), Jonas (17) en hun klasgenoten. MAKS! zit hen in ware Bondstijl op de hielen. «Het is oorlog. Je moet twee zwaar gewonden op een brancard naar een open plek in het bos brengen, zodat de helikopter hen kan ophalen. Je krijgt vijf minuten om een open plek te vinden in het bos. Ga 100 meter verder oostwaarts en neem de gewonden mee. Start!»«Het is een spel dat je veel leert», zegt Gert. Ook wie fysiek zwakker is, moet mee, anders mislukt de oefening. En de ‘sterken’ moeten met iedereen rekening hou-den. Niet competitie telt, wel als team je doel bereiken en je verantwoordelijkheid nemen. Dat is ook typisch voor het beroepsonderwijs. De leraars leggen je uit hoe de machine werkt en dan is het aan jou. Je bent fi er als je alles onder de knie hebt. Leraars in beroeps behandelen hun leerlingen als volwassenen. Ze kunnen dan ook makkelijk de klas een halfuur alleen laten. In de ASO-klas waar ik vroeger zat, zouden we geen klap hebben uitgevoerd of braken we de klas af.»

Meer over deze survival, gabbers, huiswerk en de grote reïncarnatietest in MAKS! Zin om mee te lezen? www.maks.be

«YETI IS HUN BLAD»«Yeti is een schot midden in de leefwereld van mijn leerlingen», zegt leerkracht Rudi Roels uit Kalmthout. Ook Rudi tracht het contact met hun interesses te bewaken. Een levensgrote poster van Britney Spears hangt naast een prikbord met de leesvorderingen van zijn leerlingen. «Het was hard werken om de teksten voor Yeti klaar te krijgen. Kranten uitpluizen is echt niet eenvoudig. Een samenvatting maken en een gebalde mening formuleren was een ernstig leerproces. Een bezoek van de Yetiredactie wil ik andere leerkrachten zeker aanbevelen.»

De klas van Meester Rudi werkte actief mee aan de jongste Yeti. Bezoek hen op www.yetiworld.be

Bloemen voor:

JUF ANN GLORIEUX (37): «IK BEN EEN PAUW VANDAAG»

«DANKZIJ MIJN LERAAR ENGELS»«Ik ken maar twee van mijn eigen gedichten uit het hoofd», bekent Annie Reniers tijdens de poëzienocturnes voor leer-krachten en jongeren op de jongste Antwerpse Boekenbeurs. «Dat ik ze ken, dank ik aan mijn leraar Engels, toen ik op het Koninklijk Atheneum van Etterbeek zat. Hij ging niet akkoord met wat ik schreef en precies zijn kritiek stimuleerde me om dat gedicht toch af te maken.» Achthonderd leerkrachten namen op 7 november deel aan de poëzienocturnes. Naast de grote namen, zoals Remco Campert en Miriam Van Hee, viel vooral het jonge geweld (Pieter Embrechts, Eva Cox, Rudi Trouvé) in de smaak. En naast hen een paar miljoen boeken.

«Met Britney Spears haal ik een stukje van hun leefwereld in de klas.»

KLAS

SE

KLASSE

«Het lukte haar de vorige weken niet zo goed, maar vanmorgen heeft Liselotte (5) de klaskalender volledig in orde gebracht. Vandaag mag dat wat aandacht krijgen», zegt juf Ann Glorieux van het derde leerjaar in de Vrije Basisschool Moorsele-Landskouter. Liselotte is de pauw van de dag. Ze krijgt een pauwenmedaille. Die krijgt ze ook één dag mee naar huis. «Wedden dat er thuis een gesprekje over komt?» Een wasbeer geeft pluimpjes, een poes geniet, de bever verleent nuttige diensten. De leeuw leidt, maar kan ook de baas spelen, een havik is kritisch. Juf Ann werkt met de ‘axenroos’ in de klas. Kinderen kennen die dieren vlug. «Een kleuter die een leeuw is, laat ik ook eens juf spelen, maar ik duw hem

evengoed in de rol van een volgzame kameel. Ik kan ook veel beter omgaan met negatief gedrag. Als een tafel niet opgeruimd is, vraag ik waar het slechtgemutst bevertje naartoe is. Kinderen ontdekken de sterke kanten in zichzelf en de anderen en ze zoeken wegen om daarmee om te gaan. ‘Ik kan onmiddellijk jullie problemen oplossen’, zeg ik, als twee kinderen een confl ict hebben, maar jullie ook. Ik zet ze in een hoekje bij elkaar en even later komen ze met een op-lossing. ‘Ik was wat te veel leeuw’, zegt Dries dan plots. Dankzij de medailles is er ook een beter contact met de ouders. Die bloemen: ah, ik ben een beetje pauw vandaag. En wie zijn de wasberen?» De ouders deze keer.

Juf Ann krijgt bloemen van de ouders van de kinderen van het derde leerjaar. Dit portret staat in het decembernummer van Klasse voor Ouders. Voorts lezen ouders er over huiswerk en depressie bij kinderen. Zin om mee te lezen? www.klasse.be Elke week deelt Klasse in Vlaanderen bloemen uit. Ouders nomineren de leerkracht-die-het-verdient. Genieten nog na: Jeanine Ilsen (Hasselt), Ginette Volckaert (Vilvoorde), Carol De Timmerman (Ronse) en Juf Ines (Tienen). Profi ciat.

Hindernissen trotseren en elkaar helpen.

KLASSE

40 KLASSE NR.131

DE JOB

LUC DAELEMANS

Huisschilder in bijberoep. Of free lance journalist. Nogal wat leerkrachten hebben naast een drukke schooltaak een tweede job. Niet alleen voor het geld.

Klussen na de lessen

Z eker één op vijfentwintig leerkrachten klust na zijn uren op school bij. Een kinesist met 32 uur in een buitengewone basisschool die 20 uur per week als zelfstandige een half salaris bijverdient, is niet ongewoon. Hoe staat het vandaag met bijver-

dienen na de lessen?

«Dat ik anderhalve voltijdse baan heb, stoort alleen wie me benijdt», zegt Benny Audenaert (40), voltijds leraar wiskunde in het laatste jaar ASO en free lance journalist over sterrenkunde en ruimtevaart. «Ik heb drie klassen: 8, 7 en 4 uur wiskunde. Of ik het goed doe moet je aan mijn leerlingen vragen. Ik ben geen leraar uit roeping, maar ik heb er een goed gevoel bij. Alleen de school zou voor mij nochtans te eng zijn. Ik heb daarnaast mijn passie voor het heelal. Mijn journalistiek werk verruimt mijn horizon. Ik maak al eens een Ariane-lancering mee in Frans Guyana in Zuid-Amerika. Ik betreed in Bajkonoer in Kazachstan al eens de plaats waar Yuri Gagarin en Frank Dewinne vertrokken. Gewoonlijk valt zo’n reis samen met een schoolvakantie. Of ik neem een enkele keer verlof zonder wedde voor een paar da-gen. Ik tref een regeling met enkele collega’s zodat

de leerlingen er zo weinig mogelijk last van onder-vinden. Dat free lance werk heeft positieve gevolgen voor mijn hoofdbezigheid als lesgever. Als ik les geef over ellipsen begin ik wel eens over planeten. Bij hyperbolen over kometen. We maakten op school ook een grote ruimtetentoonstelling en toen zorgde ik wel voor een extra mooie maquette.»Maar wat met de leerkracht die zijn leerlingen zelfstandig laat werken om intussen zijn verzekeringsdossiers af te ronden? Wat met de reclamevormgever die tijdens de atelieruren niet beschikbaar is voor zijn studenten omdat hij op zijn laptop zijn bijwerk bijwerkt?

TopjeEén op 25 leerkrachten uit basisscholen, secundaire scholen en scholen voor Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) zegt buiten het onderwijs extra inkomsten

HET MAG, MAAR U MOET HET MELDEN

Heeft u dit jaar ook weer eigenhandig een ‘pers 12’

ingevuld? Of stuurde uw school via Edison een ‘RL 8’? Niet? Dan bent u een leerkracht of on-derwijsmens die niet cumuleert. (Toch niet offi cieel.) Pers 12 is de papieren cumulatieverklaring, RL 8 de elektronische. Leerkrach-ten en personeelsleden moeten melden of ze naast hun hoofd-ambt in een school nog andere inkomsten hebben: uit een bijambt in het onderwijs, als zelfstandige, een pensioen… Het mag, maar u moet het melden. U mag maximum 22 500 euro bijverdienen, barema 501 in onderwijs. U moet ook laten weten of uw extra inkomsten de waarschuwingsgrens van 12 500 euro per jaar al dan niet over-schrijden. En of uw bijverdienste in dienstverband al of niet een vol-tijdse bezigheid is. Als zelfstandige moet u geen uren aangeven.

Twee voltijdse banen?Een voltijdse onderwijsbaan in hoofdambt combineren met een tweede voltijdse baan in bijambt of buiten het onderwijs mag niet. U kan zich geen twee keer voltijds inzetten, denkt de wetgever. Wie een voltijds ambt buiten het onderwijs heeft, kan maximum voor een derde van een voltijdse baan in het onderwijs worden betaald. Daarmee zijn de regels – nu werk zoekende leerkrach-ten schaars zijn - soepeler dan enkele jaren geleden. Decreten en rondzendbrieven volgen de arbeidsmarkt. Als er veel werkloze leerkrach-ten zijn, is de overheid strenger voor cumulatie.Cumulatieregeling – bijbetrekkingen en overwerk in het onderwijs – edulex.vlaanderen.be/fulldoc.html?docid=9163#168510 – contactpersoon philippe.brandt@ond.vlaanderen.be

KLASSE NR.131 41

leerkrachten en medewerkers van aantal cumulatieverklaringen(totaal 6 681)

gewone kleuterscholen 118

buitengewone kleuterscholen 9

gewone lagere scholen 490

buitengewone lagere scholen 332

gewone secundaire scholen 4 744

scholen voor deeltijds secundair beroeps 79

scholen voor DKO 692

buitengewone secundaire scholen 217

MEER BIJKLUSSENDE MANNEN

In 1911 oefende een vijfde tot een vierde van alle lekenonderwijzers een toegestaan bijberoep uit, waaronder dat van bloemenkweker, drank- en sigaren-verkoper, koster, organist, ontvanger van de kerkfabriek… Het beroep van herber-gier was voor een onderwijzer verboden. Gemeentesecretaris of landmeter mocht hij alleen in een kleine gemeente zijn. De schoolbesturen waren voorzichtig met verzekeringsagenten (die in 1894 van 125 tot 2 500 frank mochten bijverdienen), want dat beroep ‘kon bij de betrokkenen

tot verwaarlozing van hun hoofdtaak leiden’(*). Cumulatie beperken deed de overheid toen dus ook al. Bijles geven aan particulieren was erg verspreid en boekhouden werd oogluikend toegestaan. Kinderbijslag bestond niet en er waren grote verschillen tussen gemeenten: van 1 000 frank loon voor een gemeentelijke hulponderwijzeres in een locatie met minder dan 1 500 inwoners tot 3 000 frank voor een onderwijzer in een gemeente met meer dan 100 000 inwoners. Een gezin van vijf in leven houden kostte toen

minstens 1 250 frank. In niet-gesubsi-dieerde scholen bestond niet eens een wettelijk minimum loon. Ontoereikend waren de salarissen en vergoedingen van leerkrachten in elk geval. 14 procent van de mannelijke onderwijzers in 1883 kreeg de toestemming om bij te klussen na de lessen. (*) Marc Depaepe, Maurits De Vroede en Frank Simon (red.) – ‘Geen trede meer om op te staan. De maatschappelijke positie van onderwijzers en onderwijzeressen tijdens de voorbije eeuw’ (1993) – Uitgeverij Pelckmans, Kapellen. (Op initiatief van de C.O.V.)

De 6 681 cumulatieverklaringen in de personeelsdatabanken van Onderwijs komen van 5 905 personen die on-derwijs met een bijbaan buiten het onderwijs cumuleren. 3 121 daarvan

zijn mannen, 2 784 vrouwen. Bijna even veel mannen en vrouwen, maar gezien er meer vrouwelijke dan mannelijke leerkrachten zijn, mogen we toch spreken van een

oververtegenwoordiging van bij-klussende mannen.

De verdeling van cumulatieverklaringen over lager en secundair, gewoon, buitenge-woon en deeltijds onderwijs (2001-2002)

GEEN CAFÉ

Directeur in overall«Waar vindt een overvraagde schooldirecteur nog de tijd om vennoot te zijn van een BVBA voor schilderen, behangen en andere interieurdecoratie?» vragen critici zich af. Na de schooluren, op woensdagmiddag en tijdens vakanties doet hij de boekhou-ding van de BVBA, maar je ziet hem ook op de ladder staan terwijl hij een raamkozijn schildert en in woonka-mers vloerbekleding legt. Tijdens de schooluren is hij vlot bereikbaar op een gsm-nummer dat in het telefoonboek op naam van de BVBA staat, net als zijn collega’s-zaakvoerders. Ook zij zijn leerkrachten, huisschilders in bijberoep. Ze hebben een viertal medewerkers in dienst, de helft ervan ook onderwijsmensen. Alles is offi cieel, hun cumulatieverklaring sturen ze op.

«Ik maak duidelijk onderscheid tussen mijn werk als directeur en mijn bijberoep», zegt de directeur. «School komt op de eerste plaats. Ik ontvang geen klanten op school en ik neem mijn baan als direc-teur honderd procent ter harte. Wel doe ik al mijn

werk voor school hier op school. Ik ben meer dan veertig uur lijfelijk aanwezig. Ik neem niets mee naar huis. Problemen ook niet: ik draai mijn knop om als ik de school verlaat. Wie kan er iets tegen hebben dat ik achttien uur per dag werk: twaalf uur voor school en zes voor mijn

bijberoep? Ik voel me daar goed bij. Hebben zij die alle avonden met hun hoofd in de boeken zitten, een frissere kop de volgende dag dan ik die ga behangen? Dat is toch geen probleem, leerkrachten hebben altijd al bijberoepen gehad.» ■

«Ik ontvang geen klanten op school»

te hebben. Dat is maar een grove schatting. Niet meegeteld is wie binnen het onderwijs cumuleert, dat wil zeggen: meer dan een voltijdse baan heeft op een school of op verscheidene scholen. Ook niet meegeteld is wie zich wel voor eenmalige prestaties laat betalen, maar dat niet aangeeft aan zijn school, het departement Onderwijs en misschien ook niet aan de fi scus. Niet meegeteld is wie wel bijklust maar wiens echtgenoot of BVBA de inkomsten int. Cumulatieverklaringen uit andere soorten scholen en centra voor leerlingenbegeleiding zijn nog niet elektronisch verwerkt. Cumuleren medewerkers van hogescholen en universiteiten en onderwijs voor sociale

promotie meer dan onderwijzers of leerkrachten uit het leerplichtonderwijs? Is de lector boekhouden-fi scaliteit, de docent architectuur of muziek, de professor-specialist… die buiten zijn onderwijs en onderzoek geen beroepspraktijk uitoefent zeld-zamer dan de leraar kleuteronderwijs die alleen kleuters onderwijst. En hoeveel schoolartsen en psychologen van CLB’s zijn ook zelfstandige? Of zijn vakleraren uit hotel- en nijverheidsscholen juist actiever op de (parallelle) arbeidsmarkt. Het blijft speculeren, onderzoek hierover hebben we niet gevonden. Misschien is 1 op 25 maar het topje van een ijsberg.

42 KLASSE NR.131

ZELFSTANDIG WERK

Niet alle ouders denken dat scholen met veel huiswerk goede scholen zijn.

Wat verwachten ze wel?

Huiswerk: V ijf jaar geleden waren twee op drie leerkrachten en evenveel ouders voorstan-

der van huiswerk. Nu is dat gedaald tot minder dan één op twee leerkrachten en iets meer dan één op twee ouders. Dat blijkt uit de enquêtes van Klasse.

Voor of tegen? Het hangt er maar van af wat je onder huiswerk verstaat.

Gerda Van Bastelaer:«Ine werkt met plezier thuis verder»

«Voor mezelf wil ik werktijd en vrije tijd gescheiden houden», zegt Gerda Van Bastelaer, moeder van Lien. «Zo kan ik van beide genieten». «Ook kinderen hebben recht op ontspanning. Ine (9) werkt in de school. Haar school is een leefschool, daar is de leertijd op elk kind apart afgestemd. Tijdens de namiddag werken kinderen aan projecten die ze zelf kiezen en uitdiepen. Ze gebruiken de schoolbibliotheek, pc’s, internet, telefoon en de post om materiaal te verzamelen. Ze vragen aan leerkrachten en aan elkaar hulp. Ine kan zo in de leerstof opgaan dat ze met plezier thuis verder werkt. Dat is dan haar keuze.

Ik hoef geen lessen op te vragen om te peilen naar de vorderingen van Ine. De leerkrachten verwoorden op het rapport heel duidelijk waar Ine staat. Sommen maken, dictees inoefenen, aardrijkskundige termen verklaren als huiswerk? Welk kind toont enthousiasme voor opgelegd huiswerk?» Ook Ine heeft een duidelijke mening. «Opgelegd huiswerk lijkt me echt niet leuk. Er kan dan zoveel mislopen: materiaal vergeten, de opdracht niet helemaal begrijpen, zere rug van het gesleur met boeken en schriften. Sommige taken zijn ook nut-teloos omdat je die leerstof al kent of misschien juist niet kent. Als ik van school thuis kom zet ik mijn boekentas graag weg. Trouwens in mijn vrije tijd leer ik ook. Met m’n microscoop ontdek ik veel van de wereld.»

Carine Simons:«Bart helpt nu de kleinsten»

«Ik kijk enkel het huiswerk van de allerjongsten na», zegt Carine Simons, moeder van acht kinderen. «Waar de fouten staan, zeg ik niet. Die moeten ze zelf zoeken.» Haar wat oudere zonen Bart (12) en Tom (13) zitten op dezelfde school. Tom zit in het eerste secundair. Hij krijgt huistaken. Niet alle leerlingen van zijn klas krijgen dezelfde opdrachten. Een bewuste keuze van de school. Directeur Valère Schodts is duidelijk: «Jongeren van 12 à 14 jaar moeten in één uur rond zijn met hun taken. Ook de traagste leerlingen. Je kan niet aanvaarden dat leerzwakke leerlingen dubbel zoveel tijd aan hun taken spenderen dan de anderen. Het kan perfect dat Karel Franse woorden in een zin moet plaatsen om woordenschat te herhalen terwijl Lies al een kort verhaal schrijft. Maar Lies krijgt voor wiskunde een taak om te leren ontbinden in factoren terwijl Karel moeilijke vraagstukken oplost. Leerkrachten moeten ervan uitgaan dat hun leerlingen verschillen: de ene moet de basisleerstof verder inoefenen en de andere kan extra oefeningen aan.»

Bart komt altijd zonder taken naar huis. Hij volgt het eerste leerjaar B om zich op het beroepsonderwijs voor te bereiden. De

school wil deze leerlingen niet meer belasten dan nodig. «Maar Bart loopt verloren», zegt Carine. «Tot in het zesde jaar van de lagere school kreeg hij wel taken en volgend jaar, in het tweede jaar secundair, zal hij weer huiswerk krijgen. Bart helpt nu wel de kleinsten met hun taken,

maar ik kan niet controleren of hij zijn lessen herhaalt. Als hij taken krijgt, kan ik tenminste nagaan of hij die maakt.»

«Zonder hulp van mama zou het niet lukken»

� www.klasse.be/forum Huiswerk afschaffen? Discussieer mee op het forum www.klasse.be/archieven Dossier huiswerk

«De ene groep ouders juicht veel huiswerk toe, de andere doet zijn beklag erover», zegt Kristel Van Lent (leerkracht eerste leerjaar Sint-Katarinaschool, Sint-Katelijne-Waver). «Wij vroegen het aan de ouders en leerkrachten: wat is ons doel ermee, wat is doenbaar en aanvaardbaar? Dit school-jaar werken we met een beleidsplan voor huiswerk en aan de ouders geven we een ‘technische fi che’ erover mee. We verwachten dat ze niet negatief doen over huiswerk, hun

kind aansporen, een goed omgeving scheppen, even het huiswerk vooraf met hun kind overlopen (leerlingen in de eerste drie leerjaren en leerlingen die moeilijker leren) of toch even controleren of hun kind het huiswerk gemaakt heeft. Niet of ze het goed gemaakt hebben, dat doet de leerkracht. We vragen ze ook de maximumtijd in het oog te houden, tien minuten in het eerste leerjaar, tien minuten erbij per leerjaar. Daar bovenop alleen nog tien minuten

HUISWERKLOZE VERJAARDAG

FOTO

’S: P

ETER

VAN

HOO

F

KLASSE NR.131 43

«hoera» en «amai!»

Hilde Verelst:«Zonder hulp lukt het niet»

«Marlies (11) en Pieter (11) krijgen op vrijdag álle taken en lessen van de volgende week. Zaterdagnamiddag starten ze. De twee uur die ze dan in hun huiswerk steken hebben ze voor de week uitgespaard», zegt moeder Hilde Verelst. «De lagere school heeft een huiswerkbeleid. In het eerste leerjaar werken de kinderen per dag ongeveer 15 minuten, in het vierde 30 en nu in het zesde 60. Woensdag en vrijdag zijn huiswerkvrij in het eerste, tweede en derde leerjaar. De school heeft het hele plan op papier gezet. In dat plan staat ook hoe de school huiswerk begeleidt en wat leerkrachten van ouders verwachten. Ik steek veel tijd in lessen opvragen en in het ondersteunen van langlopende taken. Ik twijfel er dus aan dat kinderen met huiswerk zelfstandig leren werken.

Elke maand vier actuastukjes uitzoeken en bespreken, lees-fi ches… ik doe het allemaal graag hoor. De kinderen leren wel veel met die taken en ik heb voeling met wat ze moeten doen.» Pieter en Marlies zijn niet anti-huiswerk. «Dat schoolwerk thuis is niet leuk maar die extra oefeningen zijn belangrijk. Zonder hulp van mama zouden we dagen zitten tikken aan spreekbeurten. Mama helpt ons om onmiddellijk de juiste boeken uit de bib te plukken. Het huiswerk maken we niet op onze kamer. Dicht bij de keuken werken is beter. We kunnen mama er dan snel bijroepen.»

Hilde D’hauwer:«Hij deed het ’s morgens, rap-rap»

«Vorig jaar ben ik één dag geschorst omdat ik vaak niet in orde was met mijn huiswerk. Toen zei ik tegen mama: ‘Dat nooit meer!’» Fabio (14) krijgt zijn werk niet georganiseerd. Op aanraden van de klassenraad blijft hij iedere vrijdagavond één uur langer op school. Met nog vier andere leerlingen zit hij in de huiswerkklas. Hier leert hij plannen. «Op een weekschema kleur je in wanneer de taken en opdrachten klaar moeten zijn, wanneer er toetsen zijn en welke lessen je moet leren. Als een taak gemaakt is, kruis je die aan. Zo zie je goed wat je nog moet doen. Dit jaar ben ik nog maar één punt kwijtgespeeld omdat een taak niet op tijd klaar was», juicht Fabio.

«Wij hebben een winkel in Vilvoorde en wonen in Houtem. Fabio vergat vorig jaar altijd een boek of een schrift in de winkel», zegt moeder Hilde D’hauwer. «Plezante taken deed hij eerst, opzoekwerk over dieren bijvoorbeeld of een spreekbeurt voorbe-reiden. Maar de vertaling van een Franse tekst, daar begon hij niet aan. Of hij deed het ’s morgens, rap-rap. Op zijn agenda konden we niet vertrouwen. Nu is dat veel verbeterd. Hij begint al eens met een oefening Frans, nog altijd niet zijn lievelingsvak. Hij wil in orde zijn. Hij heeft geleerd dat hij de school aankan als hij zich inzet.» Hilde is voorstander van huistaken. «Er moet wat dwang op zitten, uit zichzelf zou Fabio na de lesuren niets meer doen voor school. De leraars mogen gerust wat werk meegeven voor de vakanties. Want trek die mannen maar eens op gang nadat ze een week of zo niets meer geleerd hebben!»

hardop lezen in de eerste vier leerjaren. Die alleen op maan-, dins- en donderdag huiswerk hebben. Als ze de afgesproken werktijd goed benutten, mogen ze erna stoppen. Ook als ze niet klaar zijn. In de klas bereiden we het huiswerk goed voor (wat, hoe, tegen wanneer?) en achteraf bespreken we het in volwaardige werkvormen. Het leerproces is het belangrijkste: leren plannen, zelfstandig werken, een proefje doen, creatief zijn, samen in een groepje zaken opzoeken en organiseren.

We zorgen voor diverse soorten opdrachten, niet alleen taal en rekenen, ook een collage bijvoorbeeld. We proberen te differentiëren: de ene oefent de leerinhoud in, de ander dagen we wat uit met iets nieuws. Als er eentje jarig is, doen we die klas een huiswerkvrije dag cadeau.»

‘Huiswerk in de basisschool? – Sleutelen aan een huiswerkbeleid’ - Yvan Ameye en Patrick Vanspauwen – Garant – 16,90 euro.

44 KLASSE NR.131

WEEK VAN DE DIVERSITEIT

� www.cgso.be Denkstation over seks en relaties

De rode hartjes van Valentijn duiken

weldra ook weer in de klas op. Gebeurt dat onder de bank? Blijft het alleen bij de commercie? Of durven we het op

school ook hebben over liefde en

intieme relaties?

Goede minnaars(m/v) gevraagd

J ongeren zijn almaar vroeger seksueel actief. Zeven procent van de jongens heeft al op elf jaar of jonger een eerste geslachtsgemeenschap. De gemiddelde leeftijd voor ‘de eerste keer’ is gedaald naar vijftien-zestien jaar. Maar er zijn grote ver-

schillen. En wie homo, lesbisch of biseksueel (holebi) is, ontdekt zijn of haar anders-zijn veelal te laat.

Net zoals fi etsen leer je het niet op school. Of toch? Voor het eerst omvatten eindtermen uitdrukkelijk doelstellingen rond relaties en seksualiteit. Dat is het geval voor de nieuwe vakoverschrijdende eind-termen ‘gezondheidseducatie’ van de tweede graad secundair onderwijs.

«De leerlingen➜ kunnen omgaan met vriendschap, verliefdheid,

seksuele identiteit, seksuele gevoelens; ➜ vormen een opinie over relaties en seksualiteit,

en refl ecteren over eigen gedrag;➜ bespreken de regelgeving over seksuele

«De jongste tien jaar diende seksuele vorming bijna uitsluitend om aids

te voorkomen.»

IEDEREEN WAARDEREN

Goede Minnaars is een actie voor leerlingen van het secundair onderwijs. Ze bestaat uit een interactieve tentoonstel-ling, een educatieve video en handleiding ‘(weg)wijs in de seks’, een werkmap en de brochure ‘Een lief, praktische gids voor jonge vrijers’. Gelijksoortig aanbod rond relationele en seksuele vorming vindt u in Idee p. 20. Vlaams service- en expertisecentrum rond seksuele gezondheid en hiv – Erika Frans – Meersstraat 138 B – 9000 Gent – tel. 09 221 07 22 – cgso@pandora.be

Respect voor anders-zijn is onder meer als school of organisatie het beleid en de praktijk afstemmen op de onderlinge verschillen van de leerlingen, het personeel of de leden. Het is ook ondersteuning en participatie verzekeren voor iedereen en vooral voor wie kwetsbaar is voor uitsluiting.Eindtermen over anders-zijn:- Kleuters kunnen in concrete situaties het anders-zijn van mensen herkennen en daar afwijzend of waarderend op reageren.- Leerlingen kunnen in omgang met anderen respect en waardering opbrengen.- Jongeren kunnen op een ver-draagzame manier omgaan met verschillen in sekse, huidskleur en etniciteit. Ze kunnen omgaan met vriendschap, verliefdheid, seksuele identiteit en seksuele gevoelens. Ze tonen respect voor zichzelf en anderen, zoals personen met een andere geaardheid, uit andere etnische groepen, uit andere culturen en met andere denkwijzen en overtuigingen. Ze dragen zorg voor zichzelf en an-deren, rekening houdende met thematieken zoals jeugdbeleid, ouderdom, sociale achterstelling en handicaps.Week van de diversiteit (10 – 14 februari) – con-tactpersoon: Christine De Coninck – christine.deconinck@ond.vlaanderen.be – www.weekvandediversiteit.be

KLASSE NR.131 45

meerderjarigheid en ongewenst intiem gedrag;➜ bespreken vormen van machtsmisbruik binnen

relaties en oefenen zich in fysieke en mentale weerbaarheid;

➜ uiten hun wensen en gevoelens binnen een intieme relatie op een constructieve en onbe-vangen manier, stellen en aanvaarden grenzen;

➜ staan kritisch tegenover seks en erotiek in de media.»

«Dat van die kitteloris bij de meis-jes, dat wist ik nog niet zo goed.»

Jannes (15)

Praktische gids voor jonge vrijers«De nieuwe eindtermen voor relaties en seksualiteit zijn een goede gelegenheid om scholen voor dit thema gevoelig te maken. Het scoort namelijk veeleer laag in hun prioriteiten», zegt Erika Frans van het Vlaamse service- en expertisecentrum rond seksuele gezondheid en hiv (vroeger CGSO Trefpunt: denkstation over seks en relaties). «Ook thema’s zoals homoseksualiteit of respect voor elkaar in intieme relaties blijven veelal onbesproken. Leerkrachten voelen zich onwennig om er met hun leerlingen over te praten. Ze zijn ten-slotte geen deskundigen in relaties en seksualiteit. Daarom ontwikkelden we een concept dat we methodisch uitwerkten.» De werkmap ‘Goede Minnaars’ bevat werk- en spelvormen voor leerlingen van het secundair onderwijs. De leerkrachten kiezen zelf welke elementen ze er uithalen. Bij de werkmap hoort ook een brochure voor leerlingen: ‘Een lief, hoe je het doet en hoe doe je ’t goed? Een praktische gids voor jonge vrijers’.

«Jongens vinden dat ze voor het huwelijk seks mogen hebben, maar hun bruid moet nog maagd zijn.»

Fatima (17)

Oorlog der seksenErika Frans: «De jongste tien jaar diende seksuele vorming bijna uitsluitend om aids te voorkomen. En recent wil men er seksueel misbruik mee bestrijden. Boodschappen over seks zitten soms vol tegenstrijdig-heden. Vanuit de bekommernis om seksueel geweld te voorkomen, worden de oorlog der seksen en de preutsheid opnieuw uitgevonden. Men vergeet te vertellen dat seks en liefde ook leuk kunnen zijn. Daarom is een overkoepelend denkconcept nodig. De werkmap ‘Goede Minnaars’ speelt daarop in door seksualiteit en relaties positief te benaderen.»

‘Goede Minnaars’ omvat drie domeinen: Ontwikkelingsaspecten bij kinderen tot adoles-

centen. Welk soort man of vrouw ben ik? Ben ik hetero of homo? Hoe ga ik om met intimi-teit en vriendschap?

Waarden en normen. Wat vinden we dat kinde-ren en jongeren daarover moeten leren? Hoe denken we over maatschappelijke waarden? Verschillen die waarden volgens de cultuur?

Preventie van risicogedrag. Hoe ongewenste zwangerschap, soa en aids voorkomen? Seksueel misbruik en meer in het algemeen grensoverschrijdend gedrag voorkomen.

«Iedereen vraagt of ik al een vriendje heb. Ik durf niet

zeggen dat ik lesbisch ben.»Lore (16)

Er niet bij horenErika Frans: «We hopen dat scholen rond Valentijn aan het concept ‘Goede Minnaars’ bijzondere aandacht zullen besteden. Dit is de tijd die in het teken staat van liefde en de intieme relatie. ‘Goede Minnaars’ speelt ook in op de ‘Week van de diversiteit’. Het anders-zijn komt in de drie domeinen aan bod. Jongens

ontwikkelen zich anders dan meisjes. Naargelang van je cul-turele achtergrond ontwikkel je je anders. Die verscheiden-heid geldt ook voor waarden en normen én in het preventief gedrag. Volgens de keuzes die

een jongere maakt, loopt hij andere risico’s en moet hij andere strategieën hanteren.Al voor hun veertiende voelen homojongens zich aangetrokken tot andere jongens. Maar ze groeien op in een omgeving waar de heterosek-suele norm heerst. Ze ontdekken pas tijdens de puberteit of adolescentie dat ze homo, lesbisch of biseksueel zijn. Ze zijn eerst in de war met hun identiteit. Het aantal zelfmoorden onder jonge-ren die lesbisch of homoseksueel geaard zijn is alarmerend hoog. Uit getuigenissen weten we dat het gevoel ‘er niet bij te horen’ en ‘anders te zijn’ die jongeren parten speelt. Om de ontwikkeling van een positieve identiteit mogelijk te maken, zijn seksisme, homofobie of discriminatie wegens geslacht of oriëntatie te mijden. Niet alleen racisme scoort hoog in sommige scholen. Kinderen en jongeren zijn soms bikkelhard voor homo’s en lesbiennes. Ook seksuele pesterijen tegenover meisjes (en af en toe ook jongens) komen vaker voor dan men denkt. Een schoolbeleid met een positieve schoolcultuur, waarin respect voor elkaar centraal staat, is een essentiële voorwaarde om de ontwikkeling van kinderen en jongeren te stimuleren.» ■

Het wordt dit jaar een bijzondere Valentijn. Voor het eerst loopt dan dit jaar ‘De Week van de Diversiteit’ (van 10 tot 14 februari). Een gezamenlijk initiatief van Onderwijs, Gelijke Kansen, Welzijn, Cultuur en Jeugd. Iedereen viert mee. Scholen en organisa-ties gaan samen aan de slag om verder te bouwen aan een respectvol open klimaat. Samen maken ze komaf met de hele last op

de schouders van vele kinderen, jongeren en volwassenen die niet aanvaard worden omdat ze een andere seksuele geaardheid of een handicap hebben, van een andere etniciteit of een ander geslacht zijn. De Week van de Diversiteit is de kers op de taart van verenigingen en scholen die uit-sluitingsmechanismen geen kans geven. Scholen kunnen hun beleid en de praktijk

afstemmen op de onderlinge verschillen van leerlingen én leerkrachten. Stilstaan bij wat we als normaal en vanzelfsprekend beschouwen. Ieder mens persoonlijk res-pecteren en leren aanvaarden zoals hij is. Meer dan mooie woorden op een rij? Er zijn prijzen te winnen voor originele initi-atieven. Zoek inspiratie en informatie op www.weekvandediversiteit.be

«Seks en liefde kunnen ook leuk zijn»

ALLEMAAL VERSCHILLEND

46 KLASSE NR.13146 KLASSE NR.131

Webtips1. BacillenU zoekt informatie over het menselijk slaappatroon, de invloed van bacteriën op ons leven, de biologische klok. U zoekt cijfers, animaties en fotomateriaal over genetica, oude en moderne ziekten, of een les over biologische sekseverschillen, de gevaren van antibiotica of het hart van zoogdieren… Het (Engelstalige) virtueel wetenschapsmuseum BioInteractive geeft u tekst, video en veel knap uitgewerkte animaties.www.hhmi.org/biointeractive/museum/

2. Voor studentenPraktische informatie over universiteits- of hogeschoolopleidingen, het leven op kot en studentenjobs. Dat zijn de hoofdingrediënten van deze vernieuwde site voor studenten. Daarbij dossiers over de belangrijkste Belgische studentensteden, een agenda, nuttige adressen, weetjes allerhande en een aparte rubriek voor studentenclubs.www.4ucampus.be

3. Jan, Piet en Nebukadnezar«Hoe zeldzaam is mijn voornaam?» vraagt Ilia in de klas. U kan daar perfect op antwoorden. De website van het onderzoeksbureau Sopres geeft frequentiecijfers voor alle voornamen in België. U kan ook nagaan hoe de populariteit van voornamen evolueert en hoe uw of andermans familienaam over het land verspreid is.www.sopres.be/website/n/3/4/3/000.asp

NEDERLAND

De plusleraarWat moet er volgens u gebeuren als een collega ziek is?❑ De school moet een interimaris aanwerven, bv. uit de vervangingspool.❑ De school moet ervaren collega’s het vervangwerk laten doen.Het laatste klinkt nieuw, maar is sinds vorig schooljaar een experiment in 53 Nederlandse basisscholen. Het systeem heet ‘de plusleraar’ en houdt in dat ervaren leerkrachten uit hun klas worden gehaald en vaste vervangers worden in hun eigen school. Hun klas komt in handen van een jonge leerkracht. De plusleraar doet in de eerste plaats vervangwerk. Daarnaast begeleidt hij zijn jonge collega, houdt hij zich bezig met materiaalontwikkeling en springt hij her en der bij in de klas. De scholen die aan het experiment deelnemen, zijn er bijzonder tevreden over. De vervanger is geen onbekende en heeft bovendien veel ervaring, waardoor hij de onrust uit de school haalt. Wel blijkt de functie voor de plusleraar minder aantrekkelijk als hij te veel moet vervangen. Een schoolbestuur van zestien scholen ontwikkelde zelfs een pool van plusleraars.

EVALUATIE

Duid het juiste broodje aanWaar of niet waar? In Brazilië is een analfabeet geslaagd in de toelatings-examens van twee verschillende privé-universiteiten. De 27-jarige bakker Severino da Silva loste, samen met andere kandidaten, met succes de vragen van de professoren op. Het ging telkens om meerkeuzevragen. Da Silva klikte per toeval, zoals in een loterij, de juiste A, B, C, D en E aan in een meerkeuzetoets. Doordat hij zo hoog scoorde, hoefde hij geen

aanvullende schriftelijke proef meer af te leggen.Antwoord: dit bericht kon u lezen in De Standaard online en het is waar. Het geldt als voorbeeld dat eenzijdig evalueren leerlingen geen eerlijke kans geeft. Wil u weten of u uw leerlingen correct beoordeelt? Zoekt u ideeën, alternatieven, een handleiding? U krijgt het allemaal aangereikt in het gloednieuwe boek ‘Evaluatie op de testbank’.

‘Evaluatie op de testbank’ Peter Van Petegem en Jan Vanhoof (Universiteit Antwerpen, 37 euro) - uitg. Wolters Plantyn - Motstraat 32 - 2800 Mechelen – tel. 015 36 36 36 - fax 015 36 36 37 – klantendienst@woltersplantyn.be - www.woltersplantyn.be

LUC

DAEL

EMAN

S

Waar of niet waar?

KLASSE NR.131 47

DEELTIJDS LEREN

«Werken is tof»«Ik ben Nele. Twee jaar geleden begon ik in het deeltijds onderwijs in Balen. Vooral om geld te verdienen, maar ook om meer werkervaring op te doen. Dat viel heel goed mee. Ik ben één jaar niet gaan werken en heb toen een overbruggingspremie getrokken. En sinds vorig jaar heeft de school werk gevonden voor mij. Ik werd aangenomen als keukenhulp in een dagcentrum voor gehandicapten. Dat viel van de eerste dag al heel goed mee. De collega’s zijn heel vriendelijk en ik heb een heel goede baas. Nu kan ik in de praktijk toepassen wat ik in de school leer.» Nele is een van de negen jongeren die hun verhaal van deeltijds leren vertellen op de nieuwe, gezamenlijke website van vier Kempische centra voor deeltijds onderwijs en een tewerkstellingsbureau. De site geeft jongeren en leerkrachten informatie over deeltijds leren: scholen, arbeidscontracten en -voorwaarden, subsidies, wetgeving, links enz. Met gratis e-maildienst voor wie op de hoogte wil blijven.www.deeltijdsonderwijs-kempen.be

Moeten anno 2002 nog steeds meer jongens zittenblijven dan meisjes? Welke impact heeft de vervrouwelijking van het onderwijs op leerlingen? En wat voor school doet jongens zoveel slechter presteren dan meisjes? Prof. Jan Van Damme (KULeuven) woog jongens en meisjes tegen elkaar af in een nieuw onderzoek van het departement Onderwijs. Zes conclusies:

In het lager onderwijs staan meisjes en jongens niet zo ver van elkaar. Enkel in het eerste leerjaar starten dui-delijk meer jongens met schoolachterstand dan meisjes. Enkele decennia geleden nam die achterstand vervolgens sterk toe, maar dat is nu niet meer het geval.

Vooral in het secundair onderwijs, meer bepaald in de hogere jaren, tronen meisjes boven jongens uit: in het eerste jaar heeft 22,5 procent van de jongens schoolachterstand, tegen minder dan 18 procent van de meisjes. In het zesde jaar heeft bijna 45 procent van de jongens een of meer jaren verloren tegen een kleine 31 procent van de meisjes. Deze verschillen zetten zich door in het hoger onderwijs, maar minder uitgesproken

In het buitengewoon onderwijs zitten meer jon-gens (62 %) dan meisjes (38 %). Dat verschil bestond ook vroeger al.

Verschillen in schoolprestaties tussen jongens en meisjes hangen niet af van hun gezinssituatie of sociaal-economische achtergrond.

Of een school veel mannelijke of vrouwelijke leerkrachten telt, speelt evenmin een rol. De ver-vrouwelijking van het onderwijs betekent geen nadeel voor jongens.

Houdingen van leerlingen spelen wel een rol. Zo hebben vooral machohoudingen een negatief effect op de schoolprestaties van jongens. Machohoudingen uiten zich door bewust regels overtreden, het gezag van leerkrachten in vraag stellen, zo weinig mogelijk studeren, zo weinig mogelijk deelnemen aan de les enz.Volgens de onderzoekers heeft de schoolcultuur een grote invloed op de prestaties van jongeren in het algemeen en van prestatieverschillen tussen jongens en meisjes. De gouden tip: werk aan een positief schoolklimaat waarin leerlingen volwaardig inspraak krijgen. Verschillende participatiekanalen en naschoolse activiteiten zijn het sterkste tegengif tegen antischools gedrag.

‘Differentieel presteren van jongens en meisjes’, prof. Jan Van Damme, KUL. Een uitgebreide samenvatting van het onderzoek vindt u op www.ond.vlaanderen.be/onderzoek (klik op projecten 1999).

TEST

Van welke boom valt uw appel?Hoe komt het dat Sarah spreekvaardig is en Nils niet? Waarom heeft Bart een sterk ruimtelijk inzicht en Dries niet? En waar haalt Tine haar creativiteit? Veel wetenschappers stellen dat eigenschappen vooral genetisch worden doorgegeven van ouder op kind. Volgens Oliver James, auteur van They fuck you up. How to survive family life, klopt dat niet. Hij bekeek de onderzoeksresultaten van tweelingen en stelt vast dat we veel eigenschappen te danken hebben aan onze omgeving. U twijfelt? Doe de test. Nummer onderstaande eigenschappen. De eigenschap die volgens u het meest overgaat van ouder op kind geeft u 1, de volgende 2 enz.. De eigenschap die u het meest aan de omgeving toewijdt, geeft u dus 9.

… gezellig zijn in de omgang… het goed kunnen zeggen… snel reageren… ruimtelijk inzicht hebben… goed kunnen onthouden… religieus zijn… stelen… creatief zijn… goede studieresultaten behalen

Uit: Psychologie magazine, jg. 21, november 2002

In de basisschool Sint-Amandus in Meulebeke winnen leerlingen gouden en zilveren medailles en daarbovenop een pet. Ze doen dat gewoon door te werken met computers. Stap voor stap leren ze de pc gebruiken, tonen elkaar wat ze kunnen en helpen elkaar daarbij. Of het nu digitaal tekenen is, een programma installeren of het toestel aan- en

uitzetten, de hele leerlijn is doorspekt met gouden en zilveren medailles en petjes voor de beste helpers. ‘Het Alfateam’ heet dit internationale project, dat leren koppelt aan participatie. Leraar Lieven Van Parys won er een speciale prijs mee tijdens de Digikids Awards van 2002. Hij werd al vaker bekroond met zijn educatieve computerprojecten. Waar hij de

ideeën haalt? «Ik ga elke dag lopen», vertelt Van Parys. «Lange afstand, om fi t te blijven. Terwijl ik loop, komen de ideeën spontaan boven. Ik heb wel al gemerkt dat mijn gedachten zodanig afdwalen dat ik tegen mensen aanloop. Maar als ik ’s morgens vroeg genoeg vertrek, valt dat nogal mee...»www.sip.be/stamand/@team.htm

ONDERZOEK

Macho’s gaan af

De juiste volgorde: 1. religiositeit, 2. creativiteit, 3. gezelligheid, 4. spreekvaardigheid, 5. geheugen, 6/7. reactiesnelheid/studieresultaten, 8. ruimtelijk inzicht, 9. stelen

BEKROOND

De ideeënmarathon

Meisjes zijn minder anti.

LUC DAELEMANS

48 KLASSE NR.131

HOLEBI

«Gerti is op Caro»

Hoe zorgt een school ervoor dat individuele inspanningen van leerkrachten niet geïsoleerd ra-ken, dat het hele schoolteam in dezelfde richting aan een holebi-vriendelijk schoolbeleid werkt? Raadpleeg het stappenplan in het eerstelijnsdossier op www.klasse.be/dossier/homoseksualiteit

Meer info over holebi krijgt u bij de Federatie Werkgroepen Homoseksualiteit – Kammerstraat 22 – 9000 Gent – tel 09 223 69 29 – Holebifoon: 09 238 26 26 – info@fwwh.be of op

www.vlaanderen.be/holebi www.holebifoon.be, www.cgso.be en www.seksualiteit.beElke secundaire school (tweede en derde graad) kreeg eind vorig schooljaar de video

«Sam en Lisa». Bekijken!

PETE

R VAN

HOO

F

Vijf tot tien procent van de leerkrachten en leerlingen is homoseksueel, lesbisch of biseksueel. Ze kunnen niet op veel sympathie rekenen. Eén op vijf holebi-jongeren beweert dat hij of zij uitgeschol-den wordt door de leerkracht. Zelfmoordpogingen bij homojongens liggen twee keer zo hoog dan het

gemiddelde bij jongeren, bij lesbische meisjes is dat zelfs vijf keer. 85 procent van de holebi-jongeren beweert dat ze op school geen of foute informatie heeft gekregen over homoseksualiteit.

In veel scholen denkt men nog altijd dat homoseksualiteit niet bestaat als je er niet over praat.

Holebi’s in de basisschool? Enkele tips➜ Ook in de basisschool zijn er aanleidingen genoeg om het over homoseksualiteit te hebben:

kinderen met twee mama’s en papa’s, scheldwoorden op de speelplaats (janet, mietje…), rolpatronen (jongens die jazzballet doen zijn mietjes…), bekende holebi’s uit de media.

➜ Jonge kinderen hebben vaak nog geen vooroordelen. Leerkrachten leren ze omgaan met verschillen: een kind met een bril, een stotteraar, een kind met rood haar… Ook holebi’s zijn anders en verdienen respect.

➜ Vertel dat holebi’s doodnormale mensen zijn die toevallig verliefd worden op iemand van hetzelfde geslacht. Vertel dat ze later wellicht in hun gezin, familie, vriendenkring, werksituatie ook holebi’s zullen ontmoeten.

➜ Leerlingen worden alsmaar vroeger rijp. De meeste holebi’s voelden al tijdens de lagere school dat er iets anders met hen is. Een leerkracht die holebi-zijn niet als een probleem beschouwt, maakt voor hen het verschil.

Homo’s en lesbo’s. Wat gelooft u?Welke van onderstaande stellingen zijn volgens u (niet) waar?Je kan homo’s makkelijk herkennen: ze gedragen zich verwijfd. ❑ waar ❑ niet waarMannelijke balletdansers, verplegers en kappers zijn homo’s. ❑ waar ❑ niet waarLesbiennes zijn mannenhaters. ❑ waar ❑ niet waarHomoseksuele relaties duren nooit lang. ❑ waar ❑ niet waarHolebi’s moeten niks weten van kinderen. ❑ waar ❑ niet waarHomo’s zijn mietjes die hun man niet kunnen staan. ❑ waar ❑ niet waarHolebi’s hebben een dominante moeder. ❑ waar ❑ niet waarHomoseksualiteit is een ziekte. ❑ waar ❑ niet waar

In het algemeen kloppen deze stellingen niet. Het zijn verhaaltjes, vooroordelen die ervoor zorgen dat mensen homoseksualiteit niet aanvaarden. U heeft enkele keren ‘waar’ geant-woord? Bestrijd uw eigen voordelen en zoek de juiste informatie over holebi’s. Homoseksualiteit is geen ziekte, is niet erfelijk en heeft ook niets met opvoe-ding te maken. Het is een variant op de ‘gewone’ seksualiteit. Homoseksuelen kunnen net als alle anderen verliefd worden en een duurzame relatie aangaan. Maar dan met iemand van hetzelfde geslacht.

Deze tekst kwam tot stand in samenwerking met leer-

krachten, ouders, het CLB en andere specialisten.

Homoseksualiteit in de klas: juiste taal, juiste info➜ Maak homoseksualiteit op een positieve wijze bespreekbaar. Ken

uw eigen normen, principes en waarden (geen fl auwe moppen over homo’s…).

➜ Geef juiste informatie en bestrijd vooroordelen. Informeer u daarom voldoende: halve informatie bevestigt vaak vooroordelen.

➜ Gebruik een taal die aansluit bij de leerlingen. Negeer eventueel schuttingstaal (janet, potter, nicht…) niet. Het kan een aanleiding zijn voor een goed gesprek.

➜ Erken de manier waarop uw leerlingen naar homoseksualiteit kijken. Neem hun visie ernstig. Maar probeer ze ook open te trekken en te verdiepen. Wat denken de leerlingen precies? Waarom? Hoe weten ze dat dat juist is? Denkt iedereen zo?

➜ Probeer een afwijzende houding om te buigen. Geef tegenwicht bij een homofobe sfeer in de klas, maak ruimte voor een holebi-standpunt. Nodig holebi’s uit in de klas.

➜ Verschaf inzicht in de maatschappelijke oorzaken van een afwijzende houding en situeer de strijd van de holebi’s voor gelijke rechten.

Hou rekening met uw klasgroep. Wat is mogelijk? Wat niet? Te veel nadruk leggen op een doelstelling waar de groep niet klaar voor is, kan contraproductief werken. Onder-schat het voorbeeldgedrag van de leerkracht en de openheid bij de leerlingen niet.

Huiswerk afschaffen?Reacties op ‘Het Cijfer’ over huiswerk in Klasse 130 p. 8

Wat is eigenlijk uw bedoeling van de enquête over het huis-werk? Dat de meningen daarover verdeeld zijn, verbaast

toch niemand. Het is ook niet omdat mensen tegen iets zijn, dat dit zondermeer zou moeten worden afgeschaft. De kernvragen i.v.m. huiswerk stelt u niet: wat is de eventuele zin van huiswerk en als het zin heeft, waardoor moeten we het huiswerk vervangen, wanneer we het afschaffen? Het zou de moeite lonen om eens te laten onderzoeken – op een wetenschappelijke manier, niet via een rondvraag – wat huiswerk bijdraagt tot de kennisverwerving van onze leerlingen. Ook moeten we ons afvragen in welke mate huiswerk de kloof tussen sociaal sterke en sociaal zwakke leerlingen vergroot.

Fred Vanderpoorten - leerkracht

Ik stel mij de vraag hoeveel leerlingen van het beroepsonderwijs nog iets doen na school als ze geen huiswerk meekrijgen. Ik heb

de ervaring dat leerlingen nog altijd gevoelig zijn aan punten en wel concrete punten. Zoals gemaakte oefeningen, huiswerk in de vorm van evaluatievragen van een les, die ze dan later kunnen gebruiken bij toets of examen. Van dit huiswerk blijft altijd iets hangen. Daarom zeg ik, laat ze nog maar wat inspanning leveren, later als ze werken moeten ze dit ook kunnen want de nijverheid is niet zo tolerant als de leerkracht.

Leerkracht – naam en adres bekend

Zelf heb ik een dochter van 5 en een zoontje van 2,5. Ik ben voorstander van het behoud van huiswerk. Om maar enkele

redenen te noemen: extra oefening voor de kinderen, manier voor de ouders om te zien waar ze staan en om eventuele problemen/moeilijkheden op te sporen (en die samen trachten op te lossen), betrokkenheid bij wat je kind op school doet en leert, zeer geleidelijke en noodzakelijke (!) voorbereiding op later (want dan zal dat huiswerk ‘studeren thuis’ heten en dat is echt wel onontbeerlijk om er te geraken).

Carine Vanherenthals - ouder

Heel de discussie rond het huiswerk is eigenlijk een overbo-dige discussie. Thuis zouden de leerlingen alleen nog

‘studieopdrachten’ mogen uitvoeren (lees: voorbereiden van toetsen) of ‘geïntegreerde opdrachten’ (genre leesverslag, spreekbeurt, documentatie verzamelen...). Nu is de taakbelasting van vooral eerstegraadsleerlingen in het SO onvoorstelbaar te zwaar, mede door een willekeurig en onoor-deelkundig gebruik van die huistaken. Reden daarvan: de leerplannen, die eigenlijk gehalveerd zouden moeten worden om de erin vermelde leerinhouden en doelstellingen deftig en eerlijk te kunnen realiseren. Omdat dit nu niet kan binnen de lestijden grijpen vele leerkrachten naar de gemakkelijke oplossing van huiswerk.

Bert De Ridder – leerkracht

Toen ik aan mijn leerlingen in het beroepsonderwijs de vraag stelde of ze vonden dat huiswerk mocht afgeschaft worden,

reageerden ze wildenthousiast en zeiden bijna voltallig ja. Maar men was het er na enige tijd over eens dat je, zonder huiswerk maken of lessen leren, gewoon dom of heel beperkt in je kennis zou blijven en dat zulke theorieën enkel opgaan voor de sporadische bollebozen onder ons. Ze waren wel akkoord met minder huiswerk, maar in principe (en dat is mijn mening) hebben beroepsleerlingen niet zoveel huiswerk. Het lijkt veeleer veel, omdat ze meestal van nature uit vrij lui zijn. Ze maken de taken en de voor te bereiden toetsen meestal op het laatste nippertje. Huiswerk is noodzakelijk om leerlingen een bepaalde regelmaat van studie mee te geven. Zolang de examens niet afgeschaft worden, moeten ook zij voorbereid worden tot het verwerken van een groter deel van de leerstof.

Linda Bollen - leerkracht

Zwijg en eet

Onze kinderen blijven ‘s middags op school eten en zoals vele ouders

weten is dit meer uit ‘noodzaak’ dan voor het plezier. Tijdens het eten in de eetzaal wordt er afwisselend door de verschillende leerkrachten uit de school toezicht gehouden. Eén bepaalde meester heeft over dit toezicht zowat zijn eigen opvatting. De kinderen mogen geen enkel woord zeggen vanaf het ogenblik dat ze de eetzaal binnenstappen. De kinderen die hij er op betrapt een woord te zeg-gen, moeten de rest van de ‘eettijd’ recht staan

tegen de muur. Deze kinderen eten dan ‘s middags hun boterhammetjes rechtstaand op. Wij begrijpen best dat er enige orde moet zijn en dat er terechtgewezen wordt vinden we ook correct, maar dat kinderen van o.a. zes jaar rechtstaand hun boterhammetjes moeten eten vinden we ronduit schandalig. Deze jonge (gemotiveerde?) leraar is vast behoorlijk gefrustreerd dat hij zijn middagpauze moet opofferen aan het ‘opletten’ in een eetzaal. Eén gevolg is alvast dat sommige kinderen iets minder graag naar school gaan omdat ze moeten blijven eten…

Enkele ouders - naam en adres bekend

36/32 uur

Als de lesroosters van ASO, TSO en BSO meer met mekaar ge-lijkgesteld worden, kunnen leerlingen makkelijker van de ene

onderwijsvorm naar de andere overstappen. Als de drie onderwijsvormen 32 uur hebben, kan een overzichtelijke structuur er als volgt uitzien: 24 uur vaste vakken, 8 uur keuzevakken. Vaste vakken: 4 x 3 vakken van 2 uur (wiskunde, natuurwetenschappen, talen, staatkunde) Keuzevakken: 4 x kiezen uit 2 uur (ethische, artistieke, fysieke, praktische of klassieke vorming). In de derde graad: enkel keuzevakken, te kiezen uit de vakken van de tweede graad. De eerste graad: oriëntering naar de 12 vaste vakken van de tweede graad toe. Eerst 4 vaste vakken van 6 uur, dan 8 vaste vakken van 3 uur. Op die manier benadert ons onderwijs de onderwijssystemen van de andere landen in de Europese Unie, zonder de sterkte van ons systeem te verliezen, namelijk. het oriënteren van leerlingen naar homogene groepen toe. Misschien wordt dit systeem zelfs veralgemeend in de EU, zoals nu het Angelsaksische systeem wordt opgelegd aan alle hogescholen en universiteiten.

Geert De Vos - leerkracht

Leraren te kort

Momenteel zijn er enorm veel tekorten in het secundair onderwijs; wiskunde is daar

een voorbeeld van. Geen probleem, zo zeggen ze op het departement: we richten een vervangingspool op. Echter, wat blijkt: iemand met het diploma van licentiaat scheikunde (zoals mezelf) of met het diploma van landbouwingenieur (universitair) (zoals mijn man) mogen volgens wat staat op de website www.ond.vlaanderen.be/bekwaamheidsbewijzen/ geen wiskunde onderrichten. Mijn man heeft ondertussen al 5 jaar interims wiskunde in 2de en 3de graad SO gedaan met volle enthousiasme. Dit jaar was hij in de pool aanvaard maar werd categoriek door de ankerscholen geweigerd omdat hij volgens de letter van de wet geen wiskunde mag doceren. In Klasse 129 (p. 6) las ik dat nu ook kleuteronderwijzers en onderwijzers in de 1ste en 2de graad ASO/TSO/KSO/BSO kunnen lesgeven?! Vol ongeloof heb ik toen naar bovenstaande site gesurfd. Inderdaad, het staat er zwart op wit. Ik stel mij hierbij de vraag hoe het komt dat mensen uit het universitair onderwijs die in hun opleiding een cursus wiskunde kregen het blijkbaar moeten afl eggen tegen mensen die in hun opleiding geen wiskunde kregen, maar dit volgens de nieuwe richtlijnen toch mogen doceren.

Marc Lebleu - leerkracht

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u terecht?- Vanaf 1 januari 2003 werkt de Infolijn van het departement Onderwijs sa-men met de Vlaamse Infolijn. Dit betekent dat leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs voortaan terecht kunnen op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u. - tot eind 2002: tel. 0800 30 203!). U kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daar vindt u het antwoord op een aantal veel gestelde vragen. Vanuit deze website kan u ook een e-mail sturen naar de Infolijn.- Bij de Vlaamse Infolijn kan u ook terecht voor algemene informatie over en van de Vlaamse overheid en voor publi-caties. Een overzicht van de onderwijspu-blicaties vindt u eveneens op het internet op www.ond.vlaanderen.be/publicaties. - Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.- Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde) stapt u het best eerst naar het secretariaat van uw eigen school. Eventueel zal uw school contact opnemen met uw werkstation.- De diensten van het departement Onderwijs zitten samen op één adres: Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 86 11 (algemeen nummer) - www.ond.vlaanderen.be.

Dialoog

KLASSE NR.131 49

50 KLASSE NR.131

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via

internet vindt u op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten

komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b.

korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten

we inkorten. Vermeld uw naam en adres. Enkel uitzonderlijk op

gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelin-gen voor een deskundig antwoord.

Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, MAKS! (Klasse voor Jongeren)

en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.

U kan ook uw mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02

553 96 85 - info@klasse.be

KlasseMaandblad voor On-

derwijs in VlaanderenUitgegeven door het

ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

departement Onderwijs

Nr. 131 • Januari 2003

Klasse is teamwork. De hele ploeg vindt u op www.klasse.be

Hoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eind-

redacteur), Jan T’Sas, Dirk Vander Beken, m.m.v. Michel Van Laere, Geert Neirynck

Redactiesecretariaat en Katern Idee Patrick De Busscher, Anne Siccard

Het hart van Klasse Diana De Caluwé, An Declercq, Anny Lecocq, Patrice Maniscalchi, Ann Nevens

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar se-cundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Redactie red.leerkrachten@klasse.beAbonnementen secr.leerkrachten@klasse.be tel. 02 553 96 84 fax 02 553 95 05URL www.klasse.be

In Klasse 127 (p.55) verscheen een advertentie voor een computer van Compaq. Het daarbij afgebeelde toestel, komt niet overeen met de het in de tekst beschreven en aangeboden model. De advertentie werd geplaatst door Hewlett-Packard en valt buiten de redactionele bevoegdheid. Al wie echter een toestel besteld heeft, heeft volgens het bedrijf tijdig de juiste informatie gekregen.

In Klasse 128, oktober (p.49) verscheen al een eerste rechtzetting. Om alle misverstanden te vermijden, volgt hierbij een aanvulling.«In onze advertentie is door een onopzettelijk verkeerd gekozen foto foutieve informatie verstrekt door HP. Wij nemen deze vergissing volledig voor onze rekening en bevestigen dat Klasse hierin geen schuld treft. Wij bieden

onze verontschuldigingen aan bij de redactie en bij de leerkrachten. We verzekeren u dat zulke fouten zich in de toekomst niet meer zullen herhalen en dat Hewlett-Packard bereikbaar blijft op het nieuwe Customer Information Centre 078 15 20 30 voor alle nodige informatie.

Frank Brassart – HP Belgium»

Rechtzetting

Kleuterjuf in secundair

Als leerkracht, regent en als ouder kan ik het er niet mee eens zijn dat vanaf nu kleuterleiders en onderwijzers algemene vakken

mogen geven in de 1ste en 2de graad van het secundair onderwijs (Klasse 129, p. 6). Niet als leerkracht, want ik vraag me af hoe dit kadert in de herwaardering van de leerkracht als blijkbaar de vooropleiding er niet echt toe doet: een pedagogische bekwaamheid volstaat. Vakkennis is dus niet de prioriteit. Niet als regent, want ik heb toevallig wel drie jaar gestudeerd op de kennis van mijn vakken. Ik vind het op z’n zachtst gezegd een ernstige miskenning van mijn diploma en professionaliteit. En niet als ouder, want u mag er zeker van zijn dat als een school het in haar hoofd haalt een kleuterjuf aan te stellen om mijn kinderen wiskunde te geven, dat ik zonder meer op zoek ga naar een andere school.

Tom Debraekeleer - leerkracht

Down

Als ouder van een kindje met Downsyndroom kan ik een initiatief als de verbroedering tussen ASO en BuSO (beschreven in

Klasse 129 in ‘Het Team’) alleen maar toejuichen. De integratie van onze kinderen is voor iedereen een goede zaak. Wel jammer dat er verkeerde informatie wordt doorgegeven. Het syndroom is geen erfelijke aandoening zoals in de tekst staat maar een chromosoomafwijking. Verder wens ik jullie het allerbeste met Klasse.

Els Decadt - leerkracht

Nooit geen piercings niet

Onafgezien van het feit dat de titel in slecht Ne-derlands staat, geef ik u hieronder

mijn reactie op dit artikel (Klasse 130, p. 3). Mijn duidelijke mening: als zoiets in het schoolreglement staat, dan moeten ook leerkrachten zich daaraan houden. Het schoolreglement is ontstaan na overleg met alle participanten in de school. Als een nieuwe leerkracht mét piercing zich voorstelt, dan is er maar één (korte) oplossing: piercing weg of leerkracht weg!! Anders is de directeur, het hele schoolreglement, de hele school niet meer geloofwaardig. Of moet het schoolreglement straks ook op staande voet veranderd worden als een leerkracht in de school komt met blote navel of een joint rookt ... Het zou maar al te gek zijn mocht die ene leerkracht de oorzaak zijn dat iedereen weer rond de tafel moet om het reglement te veranderen. Is dat democratie? En nog erger, is dat herwaardering van het lerarenberoep? Dergelijke veranderingen zijn niet te vergelijken met de maatschappelijke veranderingen waarvoor we staan (compu-ter, ...). Piercings behoren zeker niet tot de maatschappelijke relevantie, zodat iedereen dit plots zou mogen overnemen. Er is ook nog zoiets als algemeen fatsoen. Als we dat vergeten, dan gaat het heel vlug bergaf met ons onderwijs!!!

Jef Deceuninck – directeur

Autorijlessen

Voor het eerst in mijn lange loopbaan, lijkt het mij dat er vanuit de on-

derwijshoek een bewustwording op gang komt dat er ook nog zoiets bestaat als rijscholen. Ik heb dan ook genoten van de foto op bladzijde 3 van Klasse 130 ‘de rijlesklas in Brooklyn’. Het feit dat wij ook onderwijs verstrekken en veelal met dezelfde problemen kampen als het ‘gewone’ onderwijs geven mij de indruk dat wij partners zijn. Of vergis ik mij?

Een rijschoolinstructeur – naam en adres bekend

Kein Deutsch

Ik vraag me af welk stelletje betweterige ‘taaltherapeuten’ van het VVKSO bezig is met de voorbereiding van

de nieuwe lessentabellen van de 3de graad ASO. Ik kreeg het ‘heuglijke’ nieuws in de bus dat de studierichting moderne talen vanaf 1 september 2004 nog maar eens een uur Duits zou moeten inleveren voor wat men noemt ‘onderwijsvernieuwing’. Concreet zou dat betekenen dat in de 3de graad slechts nog tweemaal twee uren Duits aangeboden worden, en dit in een studierichting met de pool moderne vreemde talen. Voor de studierichtingen zonder de pool MVT wordt zelfs niet eens meer de aanbeveling gegeven om Duits in de lessentabel te voorzien. Duits is onze derde landsstaal en bovendien staat een horde Oostbloklanden te trappelen van ongeduld om tot de Europese Gemeenschap toe te treden. Hierdoor zal het belang van Duits alleen nog meer toenemen. Misschien kunnen we dan toch nog lid worden van het clubje Europese landen waar men alleen nog z’n eigen taal spreekt en ons dan ook gaan verschuilen achter ‘Tut mir Leid, aber ich spreche kein Deutsch !’

Leerkracht – naam en adres bekend

Het antwoord van Geert Schelstraete, secretaris-generaal VVKSO:«Op 1 september 2002 gingen nieuwe VVKSO-leerplannen van start in de 2de graad ASO, die gebaseerd zijn op een nieuwe lessentabel. Daarin staat een uur Duits extra voor alle leerlingen (4de jaar). Voorheen was dat enkel zo voor de leerlingen van studierichtingen met Moderne talen in de naam.Nu de eindtermen voor de 2de en de 3de graad (basisvorming) zijn goedgekeurd, worden die in leerplannen verwerkt, die op 1 september 2004 van kracht moeten worden. Logischerwijze moet ook de lessentabel aangepast worden. De ervaring leert dat de eindtermen van de overheid ons bij dit alles sterk vastzetten. Binnen de lessentabel blijft er maar weinig ‘niet-eindtermentijd’ over.Het Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs heeft een voorstel uitgewerkt in samenspraak met een 20-tal directies uit het ASO. Er werden enkele principes afgesproken: we gaan uit van de afronding van de algemene vorming van SO, we nemen esthetica op, we beperken de lessentabel tot 32 lestijden, we proberen vakken te clusteren (wetenschappen, moderne vreemde talen), we bieden elke school of scholengemeenschap minimaal 2 lestijden vrije ruimte, we vermijden eenuursvakken.»

(advertentie)

«Ja, we verschillen en dan?»

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Van 10 tot 14 februari doen scholen en organisaties in heel Vlaanderen mee met de «Week van de diversiteit». Daarom lezen ook ouders en leerlingen deze maand meer dan ooit pittige portretten en reportages over een rijke verscheidenheid van mensen

in Klasse voor Ouders, Maks! en Yeti. Werk zelf een actie uit en win daar subsidies voor met de wedstrijd op www.weekvandediversiteit.be Lees elke dag mee in alle andere publicaties van Klasse op www.klasse.be, www.maks.be en www.yetiworld.be

IMAGEB

ANK

D e mensen op deze pagina verschillen allemaal. Ze komen uit tien verschillende

landen en ze wensen u in hun eigen taal ‘gelukkig nieuwjaar’. Ze hebben ook allemaal één ding gemeen: het zijn leerkrachten. Ze zijn op bezoek in Vlaamse scholen en vertel-len over lesgeven in hun eigen land. Zijn er ook bij hen leraars te weinig, worden ze

gewaardeerd en waar halen ze hun kracht vandaan? Beste wensen van collega’s uit Griekenland, Roemenië, Italië, Portugal, Finland, Duitsland, Engeland, Nederland, Polen en Japan.

(Zin in een spelletje? Zet de juiste nationaliteit én nieuwjaarswens bij de juiste persoon. Draai dan de bladzijde om voor hun ware verhaal.)

Tien keer gelukkig nieuwjaar

K L A S S E E X T R A

‘Onnellista Uutta Vuotta’

‘La Multi Ani’

‘Kainourgios Chronos’

‘Happy New Year’

‘Felice anno nuovo’

‘Feliz Ano Novo’

‘Szczesliwego Nowego roku’

‘Akemashite Omedetou’

‘Prosit Neujahr’

‘Gelukkig nieuwjaar’

‘Kainourgios Chronos’

Soultana Lefkopoulou, Griekenland

I k wens alle Vlaamse leraars een gelukkig nieuwjaar. Ze hebben het zwaar, maar ze hebben hier wel veel vakantie. Wil je méér vakantiedagen, dan

verhuis je als leraar beter niet naar Griekenland. Herfst- of krokusvakantie ontbreken er in het woordenboek. Maar het klimaat is milder», lacht Soultana Lefkopoulou. Ze is nu vier jaar schooladviseur op een secundaire school, zij helpt leerkrachten wetenschappelijke vakken alle doelstellingen uit het leerplan bereiken, lost praktische problemen voor hen op en bewaakt de kwaliteit van de lessen. Vroeger was ze zelf lerares wetenschappen.De Griekse leerkrachten, hoofdzakelijk vrouwen, voelen zich onvoldoende gewaardeerd. Hun lonen zijn middelmatig, maar toch kiezen veel hoger geschoolden voor een job in het onderwijs omdat die een grote werkzeker-heid biedt. Bovendien heeft Griekenland met een grote werkloosheid te kampen, voor de weinige vacatures in de bedrijven wordt strijd geleverd. Platteland of stad, het maakt weinig verschil uit.«Trouwens, een salaris is niet alles», zegt Soultana. «In de industrie zijn de werknemers onderhevig aan een grote prestatiedruk. Het onderwijs levert een andere soort stress. Leerlingen kunnen wel eens lastig zijn, maar die druk is tenminste menselijk.»

StaatsexamenAl wie voor een Griekse klas wil staan, ziet eerst zijn naam op een lijst verschijnen. Voor je punten mag geven, krijg je namelijk zelf punten. Hoe hoger je diploma, hoe beter je positie; hoe meer ervaring –in bedrijven of op scholen- hoe hoger je rangschikking. Extra examens met goed gevolg afl eggen, verhoogt de score. Scholen moeten de kandidaat met de meeste punten aanwerven.Maar de denataliteit knaagt aan de zekerheid die een onderwijsjob biedt. Vroeger hadden de gezinnen 4 of 5 kinderen, nu houden de meeste gezin-nen het bij één of twee kinderen. Gepensioneerde leerkrachten worden niet altijd vervangen.Griekse jongeren moeten tot hun vijftiende naar school, maar de meesten vervolledigen hun secundair onderwijs (tot 18 jaar). Zij kunnen daarvoor zowel in publieke als private scholen terecht. De overheid stelt het leerplan samen en vanaf het vijfde jaar van het secundair onderwijs buigen ze zich allemaal over hetzelfde staatsexamen. [

‘La Multi Ani’

Ella Stefan, Roemenië

V laamse leraars geven blijkbaar veel theorie. Ik hoop dat ze genoeg tijd vrij maken voor praktijk. Ik geef zelf chemie in de middelbare school, aan

leerlingen tussen 14 en 18 jaar. Dat is een erg abstract vak, maak ik probeer het toegankelijk te maken door mijn leerlingen zoveel mogelijk praktijktoe-passingen te tonen. Ik neem ze regelmatig mee op bedrijfsbezoeken in ziekenhuizen en petrochemische bedrijven. Zo zet je ze met beide voeten in de praktijk en gaan ze het vak chemie zelf ook meer waarderen.»

Vakidioot«Lesgeven zit me in het bloed. Mijn grootmoeder en beide ouders zijn ook leerkracht chemie. Ik vind het vooral belangrijk om mijn leerlingen iets bij te brengen op het menselijke vlak en niet enkel als een vakidioot mijn les af te dreunen. Je moet je leerlingen ook leren waarom ze iets moeten leren. Ze stellen mijn lessen wel op prijs, zolang ik ze maar niet te veel huiswerk geef.»

Premies«De waardering van leerkrachten in Roemenië is erg laag, net als het salaris trouwens. Elk jaar raakt een kwart van de beschikbare plaatsen niet ingevuld. De overheid wil dit probleem oplossen door extra premies, een verbetering van de lerarenopleiding en andere maatregelen. Zo mochten Roemeense leerkrachten tot voor kort geen bijjob uitoefenen. Die regel is nu veranderd.» [

WAAR STAAN DE PC’S?Voor 78 procent van de vijftienjarigen in Groot-Brittannië staan op school computers ter beschikking. Daarmee staat dit land (in 2000) aan de leiding van de Oeso-landen, gevolgd door Finland (77), Oostenrijk (75) en de Verenigde Staten (73). Van de Belgische leerlingen zegt 62 procent op school een pc te kunnen gebruiken. Het Oeso-gemiddelde is 65 procent. Gevraagd of ze die pc’s ook geregeld gebruiken om de leerstof te leren zegt minder dan de helft van de Belgen dat te doen.

1

2

«Regelmatig op bedrijfsbezoek.»

«Voor je punten mag geven, krijg je zelf punten.»

‘Feliz Ano Novo’

Ana Isabel Pereira, Portugal

I k schrik als ik hoor dat hier te weinig leraars zijn», zegt Ana Isabel Pereira. Zij is directeur van het centrum voor lerarentraining in

Madeira. Dit vruchtbare, vulkanische eiland in de Atlantische Oceaan maakt als autonome regio deel uit van Portugal. «Portugal is een arm land waar de werkloosheidsgraad 4,7 procent bedraagt», vertelt Ana Isabel. «Daar zitten veel leerkrachten tussen. Geen wonder, want er is een overaanbod. Het lerarenberoep is voor de meesten geen roeping. Waar kan je in Portugal heen met je universitair diploma in bijvoorbeeld de chemie? Aangezien onze industrie weinig ontwikkeld is en nauwelijks jobs biedt, trekken die mensen naar het onderwijs. Er zijn te weinig andere jobs beschikbaar voor mensen die van de universiteit komen.» Decennia geleden genoten leerkrachten volgens Ana Isabel nog veel waardering, maar sinds de werkloosheid toenam en de lonen daalden, is die status fel afgenomen. «Tijdens internationale educatieve uitwis-selingen, steek ik van Europese collega’s veel ideeën op, onder meer over de waardering van het beroep. Zo valt het mij op dat de overheid in Vlaanderen daarvoor inspanningen doet.»

GeïsoleerdTijdens haar bezoek aan België, leerde Ana Isabel Klasse kennen.«Een overkoepelend vakblad voor alle leerkrachten zou in de Portugese scholen het gebrek aan algemene informatie over onderwijs kunnen verhelpen. Onze leerkrachten werken geïsoleerd, hebben nauwelijks contact met collega’s, wisselen geen methodieken uit. Ongeveer de helft van de leerkrachten is 50 jaar of ouder en blijkt niet geïnteresseerd in vernieu-wing. Zij moeten gestimuleerd worden. Via zo’n blad kunnen ze meer zelfvertrouwen en –waardering krijgen en ontwikkelen ze misschien een groepsgevoel met hun collega’s.» Ana Isabel wil in Madeira een communicatieproject zoals Klasse lanceren. «Ik geloof dat een dergelijk blad een instrument kan zijn om ons onderwijs te verbeteren en de leerkrachten meer beroepsvreugde te schenken.» [

WAAR WONEN DE LAAGGESCHOOLDEN?Van alle Oeso-landen heeft Portugal met 14 procent het laagste percentage inwoners tussen 45 en 54 met een kwalifi catie van het hoger secundair onderwijs (HSO). Portugal leert wel snel bij want bij de 25-34-jarigen is het aantal met een HSO-diploma meer dan verdubbeld: 32 procent. Zonder deze toegangskaart tot de arbeidsmarkt en het hoger onderwijs is het risico op sociale achterstand zeer groot. Het gemiddelde voor de hele Oeso-bevolking ligt op 77 procent. Met twee derde van de bevolking laaggeschoold doet Portugal het amper beter dan Turkije en Mexico. België telt 51 % met een kwalifi catie HSO bij de 45-54-jarigen, 76 % bij de 25-34-jarigen. België is dus geen topper, wel een snelle stijger. Japan is wel een topper met 81 % van

de Japanners tussen 45 en 54 en 94 % van de 25-34-jarigen.

AANTAL DIPLOMA’S HSO

45-54 25-34 25-64

Japan 81 94 83

België 51 75 59

Portugal 14 32 20

Gemiddelde 60 74 64

‘Szczesliwego Nowego roku’

Anna Dziedzic, Polen

T e weinig leerkrachten in Vlaanderen? Bij ons zijn er te veel», zegt Anna Dziedzic (59). Anna is directeur en leerkracht drama aan een

kunsthogeschool in Warschau. «Vroeger was het relatief makkelijk en kon je snel leerkracht worden. Nogal wat mensen kozen daarvoor. Je werd naar Poolse normen vrij goed betaald en als het allemaal wat meeviel, kreeg je hier en daar van de plaatselijke overheden of van ouders nog wat geld toegestopt. Zoals overal in Europa is het geboortepeil in ons land aardig gezakt en nu zitten we met een overschot aan leerkrachten. Ik weet niet voor hoelang, want de situatie verandert snel. Wie nu leerkracht wil worden, moet vele en grote stappen nemen. Je moet een hogere studie doen, veel extra lessen volgen en heel wat uren stage kloppen op een school. Je moet nu je kennis en vaardigheden duidelijk bewijzen. Er zijn veel minder jonge mensen die voor een job in het on-derwijs kiezen. In de eerste plaats wegens tuchtproblemen op school. Vooral in de secundaire school is er steeds meer geweld. Leerlingen vereffenen soms een rekening met hun leerkracht na de uren op de parking van de school. Sinds 1996 zijn de ‘new schools’ gestart. In het curriculum wordt veel meer aandacht besteed aan vaardigheden. En leerkrachten werken er in kleinere teams. Ze ondersteu-nen elkaar en krijgen extra hulp van de lokale overheid én de ouders. Al staan we hier mijlenver van Vlaanderen. Hier zijn ouders al welkom op school, in Polen is dat om problemen vragen.» [

3

4

«Een communicatieproject zoals Klasse lanceren.»

«Sinds 1996 new schools»

✔ De verschillen tussen groepen met een verschillende status zijn groter in het ene land dan in het andere. In België, Duitsland, Luxemburg en Zwitserland zijn ze zeer uitgesproken. Andere landen slagen er blijkbaar beter in de socio-economische achtergrond een minder grote invloed te laten uitoefenen op schoolse prestaties. ‘Education at a Glance. OECD indicators 2002’ vat dat samen in een schema:

➜ Onder de horizontale as staan de landen waarvan de leerlingen minder dan gemiddeld presteerden op de PISA-leestests.

➜ Boven de horizontale as staan de landen waarvan de leerlingen betere dan gemiddelde resultaten lieten zien.

➜ Links van de verticale as staan de landen waarin de verschillen in presteren tussen de groep van leerlingen met de beste en de slechtste socio-economische status groter zijn dan gemiddeld.

➜ Rechts van de verticale as staan de landen waarin de verschillen in presteren tussen de groep van leerlingen met de beste en de slechtste socio-economische status kleiner zijn dan gemiddeld.

✔ Vijftienjarigen van wie de ouders banen met een hogere status hebben, doen het gemiddeld beter op leesvaardigheid (algemene, wiskundige en wetenschappelijke). Ze hebben dus op een of andere manier een sociaal voordeel dat hun prestaties opdrijft.

Of de kinderen van ouders met banen met een lagere status hebben een sociaal nadeel dat hun prestaties doet zakken. Dat blijkt uit de PISA-resultaten (2000).

‘Gelukkig nieuwjaar’

Annelies Koekelkoren, Nederland

W e spreken dezelfde taal maar ook voor een buitenlander valt op hoe sterk Vlaamse en

Nederlandse scholen van elkaar verschillen. An-nelies Koekelkoren geeft al 36 jaar Frans in het Voortgezet (secundair) Onderwijs. Ze doet dat halftijds. «De leerlingen hebben liever Engels of Duits, maar ik hou van mijn vak», zegt ze. «Ik ben met plezier halftijds leraar. Daardoor geraak ik niet zo gauw opgebrand . Daarnaast ben ik klasmentor en coördineer ik internationale contacten. Ik ben ook tevreden met wat ik verdien. Maar daar zijn heel wat collega’s het ongetwijfeld niet mee eens.»

Niet je dat«Sinds de hervorming in de jaren tachtig is het salaris van de Nederlandse docent (leerkracht) gedaald in vergelijking met het bedrijfsleven. Wie na 1980 begon, verdient globaal minder dan een oudere. Er zijn ook klachten over de werkdruk: lesgeven (voltijds doe je 28 uren van 50 minuten), vergaderingen, toezicht, ouderavonden, correc-ties, lesvoorbereidingen... De grootste klacht van leerkrachten is dat er te veel leerlingen in een klas zitten en dat ze in te veel klassen moeten lesgeven. In korte tijd is er ook veel veranderd. Er komen steeds nieuwe regels en aanwijzingen en lesplannen. Dit alles gebeurt topdown, enige vorm van inspraak bestaat niet. De motivering

van de leerlingen is ook niet je dat. De mensen horen dat geklaag en dat draagt niet bij tot een positief beeld van het beroep.»

Meer aanzien«Leraar zijn is in Nederland geen pretje. De pu-blieke opinie heeft er weinig waardering voor en weinig mensen willen het worden. Daardoor dreigt er een groot tekort aan leraren. Noch-tans, als je persoonlijk contact met ouders hebt op school, blijken ze je werk als leraar best oké te vinden. Ze bedanken je voor wat je voor hun kind doet. Vroeger zou een leraar meer aanzien gehad hebben. Hij was een belangrijke, zo niet de enige bron van kennis. Dat is nu achterhaald. Leerlingen hebben meerdere bronnen. Vroeger moesten ze hun mond houden en luisteren. Nu ze mondiger zijn, moet je daar als leraar mee om kunnen gaan.»

Tv-spotjes«Of er een specifi eke actie loopt om het beroep te (her)waarderen? Er gaat een idee rond om de werkdruk te spreiden, maar daar wordt hartelijk om gelachen. Het zou inhouden dat er minder vakantie overblijft. Voorts zijn er enkel de adver-tenties van het ministerie (‘Leraar, elke dag anders’) en tv-spotjes. Die moeten kandidaat-leerkrachten lokken.» [

Austra

OBelgië

TsjechiëDenema

Frankrijk

DuitslandHongarije

Luxemburg

Mexico

Nieuw Zeeland

Polen

Portugal

Zwitserland

Verenigd Koninkrijk

Verenigde Staten

5«Ze bedanken je voor wat je voor hun kind doet.»

HOE SCOREN EUROPESE 15-JARIGEN OP LEESVAARDIGHEIDSTESTS?

gem

idd

eld

e sc

ore

gemiddelde sc

zwak Hoe sterk of hoe zwak pre

8 LANDEN OP 26 KRIJGEN GROEN LICHTRood:De vijftienjarigen uit Polen, Portugal, Duitsland en nog vijf landen doen het slechter dan gemiddeld op de PISA-proeven en de socio-economische verschillen zijn er groter dan gemiddeld. Deze landen staan dus dubbel in het rood.

Oranje (rechtsonder):De vijftienjarigen uit Griekenland, Italië, Spanje en Denemarken doen het slechter dan gemiddeld op de leesvaardigheidstests van PISA maar de socio-economische verschillen zijn er kleiner dan gemiddeld.

Oranje (linksboven):De leerlingen uit België, het Verenigd Koninkrijk en nog vier landen zijn meer dan gemiddeld leesvaardig, maar de sociale ongelijkheid is er groter dan gemiddeld. Van deze groep landen staat België het minst ver op het punt van gelijke prestaties, wars van je socio-economische achtergrond.

Groen:De leerlingen uit Finland, Zweden en nog zes landen scoren beter dan gemiddeld op de PISA-tests én de socio-economische verschillen zijn er kleiner dan gemiddeld. Finland staat het hoogst op de leesvaardigheidsschaal, Zuid-Korea het verst op de gelijkheidsschaal.

Australië

Oostenrijk

Canada

Denemarken

Finland

rijk

Griekenland

IJsland

Ierland

Italië

Zuid-Korea

Noorwegen

en

Spanje

Zweden

‘Onnellista Uutta Vuotta’

Helena Haavisto, Finland

V rolijk kerstfeest uit het land van de kerstman!», lacht Helena Haavisto (49). Zij geeft wiskunde, godsdienst, biologie, aard-

rijkskunde, geschiedenis, handvaardigheden, computerles, Engels én Fins. «Ja, in het buitengewoon onderwijs geef je meer vakken en meer uren les dan in het gewoon onderwijs.» Al meer dan twintig jaar staat ze 27 uur per week voor een klas van jongens en meisjes met leerachterstand. Ze zijn 13 tot 17 jaar oud en krijgen les in groepjes van tien. Haar school in Espoo, na Helsinki de grootste stad van het land, telt 350 leerlingen uit het gewoon en buitengewoon onderwijs.

Bokaal«Het is fi jn om les te geven», vindt Helena. «De sfeer is goed op school, de collega’s ondersteunen elkaar en we hebben een prima directeur. Het klikt met de leerlingen en de ouders, al hebben we het soms niet gemakkelijk. Er zou wat meer teamwerk mogen zijn. En sommige vaders en moeders hebben het moeilijk met de idee dat hun kind in het buitengewoon onderwijs zit. We moeten hen helpen om dat te aanvaarden. Gelukkig werken ze heel goed mee. Ze zien ook gauw in dat hun kinderen niet in een bokaal terechtkomen. Tijdens pauzes en uitstappen trekken ze altijd op met de leerlingen van het gewoon onderwijs. We doen ook projecten samen.»

Scouts«Wie in Finland leerkracht wil worden, moet naar de universiteit. De lerarenopleiding is moeilijk maar ze stimuleert je om te refl ecteren, om bewust met leren en onderwijzen bezig te zijn. Veel jongeren voelen zich daardoor aangesproken. Misschien is dat ook de reden waarom leerkrachten een goede sociale status hebben in Finland, al kon het loon wel iets hoger. Zelf klaag ik daar niet over. Ik heb altijd les willen geven. Dat dank ik aan een fantastische lerares in de lagere school, die ik huizenhoog bewonderde. En toen ik bij de scouts zat, wist ik het helemaal: ik ga graag met kinderen om. Ik dacht: dààr maak ik mijn beroep van.» [

WAAR ZITTEN DE HOGE DIPLOMA’S?Japan is het Oeso-land met het grootste aantal mensen met een diploma van hoger onderwijs: 34 van 100 inwoners. In Finland en Zweden zijn dat er 32, in België 27, in het Verenigd Koninkrijk 26, in Nederland 24, in Duitsland 23. 23 is ook het Oeso-gemiddelde. Griekenland telt er maar half zoveel als Japan: 17. Ook Polen (12), Italië (10) en Portugal (9) zijn dringend aan een inhaaloperatie toe. Japanse studenten in het hoger onderwijs hebben kennelijk ook de grootste overle-vingskans: van de starters behaalt 94 procent in type-A en 86 procent in type-B zijn kwalifi catie. Type A staat voor wetenschappelijk onderwijs van hoog gehalte, aan de universiteiten en erbuiten. Type B staat voor hoger onderwijs dat volgens de Oeso niet aan die omschrijving voldoet, los van de duur of de indeling in cycli of graden.In Vlaanderen zijn dat er 60 (type A) en 88 (type B). De Oeso-gemiddelden voor ‘overlevers’ zijn 70 en 73. Gemiddeld is er een drop-out van 33 procent bij de studenten voor het eind van de eerste cyclus hoger onderwijs.

6WIE LEERT DE MEESTE TALEN?Van alle Oeso-landen biedt Griekenland aan zijn 9- tot 14-jarigen de meeste lesuren vreemde talen aan: gemiddeld 162 uur per jaar. Vlaanderen komt op de tweede plaats met zo’n 161 uur. Franstalig België is vierde (145 uur), gevolgd door o.m. Japan (140 uur), Nederland (138 uur) en Duitsland (132 uur). Portugal en Italië zitten in de middenmoot met circa 100 uur. Frankrijk, Engeland, Finland en Zweden staan in de laatste groep van het taalpeleton met rond de 90 uur vreemdetalenonderwijs. Australië is hekkensluiter met minder dan 40 uur. Gemiddeld spenderen de Oeso-landen 6 procent van de lesuren (waarbij 100 procent varieert van 700 uur tot 1100 uur of meer) aan vreemde talen.

iddelde score sterk

wak presteren leerlingen?

‘Felice anno nuovo’

Bianca Boemi Gerevini, Italië

B ianca Boemi Gerevini is directeur van een kunstschool met 1200 leerlingen van 15 tot 19 in Catania op Sicilië (Italië).

Voorheen was ze leerkracht oude literatuur.«Het valt me op dat jullie veel aandacht besteden aan de ouders van de leerlingen. Bij ons verlangen ouders van de school dat ze diploma’s afl evert. Intussen geloven ze niet echt in de kunde van de leraren. Die kennen ze niet eens, omdat ze elkaar te weinig ontmoeten. Leerkrachten zijn opgeleid om vakken aan te leren en ze blijven maar op een algemeen niveau informatie over hun wetenschap doorgeven. Daar zit veel geruis bij. Leerkrachten lijken soms televisietoestellen die oppervlakkige weetjes spuien, bijvoorbeeld over drugs of het milieu. Volgens mij hebben de leerlingen vandaag veeleer nood aan diepere kennis en commu-nicatie. Muziek en liedjesteksten kennen ze uit zichzelf op een diep niveau. Alleen praten ze er zelden samen over. Ze zijn samen alleen, elk met zijn hoofd- of oortelefoon op. Leerkrachten moeten met hun leerlingen diepgaand praten over wat zij als leerkracht en mens heel goed kennen. De school is een plaats om op een rustige manier samen naar de dingen te kijken: naar wat is en wat zou kunnen zijn. Dat je geen kuddedier hoeft te zijn bijvoorbeeld en als persoon kan kiezen van die drugs af te blijven. Die strijd moeten leraars over héél de wereld helpen strijden.» [

7

8

‘Happy New Year’

Duncan Ramsey, Engeland

«Leerkrachten lijken soms televisie-toestellen.»

«Een gigantisch lerarentekort.»

O ok ons land is hard op zoek naar manieren om de leraars meer kunnen waarderen», zegt Duncan

Ransey. Elk jaar opnieuw beslist het schoolbestuur hoeveel hij gaat verdienen, maar het is minstens 45 950 euro bruto per jaar. Het schoolbestuur baseert zich op de prestaties van de leerlingen en op de plaats van de school op de nationale ranglijsten. Loon naar werk en ranking, we zijn in Engeland. In het landelijke Brentwood, 50 kilometer ten westen van Londen, is Duncan directeur van de ‘Bentley St. Paul’s Church of E. Primary School’. «Een traditionele kerkelijke school», licht Ramsey toe. «150 jaar geleden was het een huis waar twee klassen les kregen. Vandaag telt de school 181 leerlingen van vier tot elf jaar en alles bij elkaar dertig personeelsleden: half- en voltijdse leerkrachten, secretariaatsmedewerkers, koks en middagassistenten.»

MeisjesvoetbalRamsey heeft nooit afscheid kunnen nemen van de klas. «Ik geef dagelijks een uur wiskunde aan de laatstejaars. Om acht uur, een uur voor de leerlingen op school moeten zijn, ben ik al bezig met post en administratie. Tegen halfnegen ben ik op de speel-plaats. Zichtbaar voor de leerlingen, aanspreekbaar voor ouders. In het algemeen loop ik veel rond op school. Daarnaast woon ik minstens één keer per week een les bij. Om tien na drie mogen de leerlingen naar huis. Voor mij starten dan overlegmomenten met de leerkrachten, coaching van het meisjesvoetbal,

repetities met het schoolkoor, bestuursvergadering. Elke dag is anders.»

DuizendpootZoals heel wat Vlaamse directeurs is Ramsey een duizendpoot die nooit tijd over heeft. Maar hij leidt een goed lerarenteam. «Er wordt hard gewerkt en goed samengewerkt. De leerlingen zijn beleefd en goed opgevoed, veel ouders zetten zich actief in op school. Dat maakt het werk voor een schooldirecteur natuurlijk makkelijker. We hebben ook een leerlin-genraad van twee leerlingen per klas. Die geven we een jaarbudget van 500 pond (575 euro) voor eigen initiatieven. Het hoort bij de aandacht die we besteden aan sociale vaardigheden.»

PapierwerkVeel Britse leerkrachten trekken erop uit. Ze gaan lesgeven in internationale scholen over heel de wereld. En doordat de job de jongste twintig jaar steeds minder aantrekkelijk is geworden, kampt Groot-Brittannië met een gigantisch lerarentekort. Ramsey: «Leerkrachten moeten ongeloofl ijk veel papierwerk afhandelen. Ze werken bijzonder hard. Jammer genoeg worden ze maar povertjes betaald. Als directeur mag ik blij zijn met mijn salaris, maar zo dicht bij Londen is een huis hier al makkelijk drie keer duurder dan elders op het platteland. Er zijn initiatieven genomen om de job herop te waarderen, maar daarvan moeten we de eerste resultaten nog zien.» [

Education at a Glance OECD Indicators 2002www.oecd.org/els/education/eag2002www.pisa.oecd.org

B ij ons zijn de leerlingen inderdaad elke namiddag vrij. Maar of Vlaamse leraars

daarom jaloers moeten zijn op ons betwijfel ik», zegt Martina Scherbaum (35). Elke maandag om acht uur begint ze haar schooldag met een kringgesprek. Daarin krijgen alle kinderen de kans hun weekend op te rakelen. «De rest van de dag spelen we daar in de klas op in», legt Martina uit. «Een volledige dag is het niet. In de deelstaat Bavaria, zoals in de meeste Duitse deelstaten, mogen de kinderen om 13 uur naar huis. Ik blijf dagelijks een drietal uren na: lessen voorbereiden, overleggen met ouders, theaterles geven voor het project. Mijn leerlingen zijn zeven en acht jaar oud. Tot ze tien zijn, blijven ze hier in de basisschool, dan moeten ze kiezen tussen Hauptschule, Realschule en Gymnasium. Een beetje vroeg naar mijn smaak, maar de kinderen kunnen later nog overschakelen.»

Assistent in de klasRöthenbach bei St. Wolfgang heet het dorp waar Martina lesgeeft en het ligt maar enkele kilometers van de historische universiteitsstad Nürnberg. Haar school telt 122 leerlingen, kleinschaligheid die Martina best kan ap-preciëren: «Mijn vier collega’s en ik kennen alle leerlingen bij naam en alle beslissingen nemen we na overleg. Onze directrice hecht veel belang aan teamwerk. Momenteel heb ik ook een ‘assistent’ in de klas, een student lerarenopleiding die drie dagen per week afwis-selend mijn lessen volgt en zelf lesgeeft. Om haar te begeleiden krijg ik één uur per week vrij. Normaliter sta ik 29 uur per week voor de klas, dit jaar dus 28.»

Heen-en-weerschrift«Respect, verdraagzaamheid en goed gedrag. Dat willen we aan onze leerlingen meegeven. Dat begint bij een goede, open sfeer. We orga-niseren voor alle leeftijden activiteiten: sport-

festival, kerstviering, theater, klasfeestjes enz. De ouders gaan vaak mee op uitstap. Via een heen-en-weerschriftje wisselen we voortdurend informatie met ze uit.. We staan open voor alle mogelijke problemen. Het oudercomité is ook heel actief. Via activiteiten zamelt het geld in waarmee we schoolmateriaal kunnen kopen of de uitstap betalen van kinderen bij wie ze het thuis niet breed hebben.»

Minder belastingenOf een Duitse leerkracht zich gewaardeerd voelt? Martina Scherbaum: «Weinig kans toe. Er zijn zelfs politici die leerkrachten openlijk luieriken noemen. Gelukkig kwamen we goed uit de internationale PISA-studie en nu vindt men toch dat er over de status van leerkrach-ten dringend gepraat moet worden. Qua loon hoeven we niet te klagen. Een beginnende leerkracht krijgt maandelijks 2 450 euro bruto op zijn rekening gestort, aan het eind van zijn carrière is dat 3 371 euro. Bovendien betalen we als staatsambtenaars minder belastingen. Alleen begrijp ik niet dat een leraar in het se-cundair onderwijs 300 euro per maand meer krijgt en minder uren per week voor de klas moet staan.»

Nieuw leerplan«Een goede school is voor mij een aangename school, een plaats waar je op een ‘kinderlijke’ manier kan blijven leren. Daar doe ik het dus voor. Wat ik elk jaar weer ongeloofl ijk vind, is het oprechte enthousiasme, het plezier van kinderen, die niet liever willen dan leren. Zeker in de eerste graad is dat erg motiverend. Dat en de nieuwe dingen. Zo is er in Bavaria voor het eerst sinds 1981 een nieuw leerplan ingevoerd, dat sterk focust op samenwerking tussen leerkrachten. En we zijn dit jaar met een internationaal Comenius gestart. We wisselen uit met scholen in Engeland en België. Het resultaat? Alweer nieuwe ideeën voor de klas.» [

‘Prosit Neujahr’

Martina Scherbaum, Duitsland

9

MEER OF MINDER KLASSIKAAL?In Finland, Italië, Portugal, het Verenigd Konink-rijk en Zweden krijgt minstens 90 procent van de vijftienjarige leerlingen de kans buiten de gewone klassikale lesuren bijkomende cursussen te volgen. Het gaat zowel om leerlingen die extra remediëring - tutoring - nodig hebben als om uitbreiding voor leerlingen die bijzondere interesses hebben. Daar-aan trachten scholen met bijkomende lesuren of individuele lessen tegemoet te komen. In België en Duitsland kan minder dan 40 procent van de leerlingen van zo’n aanbod gebruik maken. Dat landen minder verplichte lestijd voor alle leerlingen samen organiseren, zegt de Oeso uitdrukkelijk, betekent niet dat ze slechter onderwijzen.

GEMIDDELD AANTAL KLASSIKALE LESUREN (60 ‘) (2000)

Enkele Oeso-landen 9-11 j. 12-14 j.

Gemiddeld 841 936

Finland 694 808

Zweden 741 741

België (Vlaanderen) 831 955

België (Franstalige Gemeenschap) ? 1 075

Engeland 890 940

Schotland 1 000 1 000

Nederland 1 000 1 067

Italië 1 020 1 020

«Er zijn politici die leerkrachten openlijk luieriken noemen.»

HOEVEEL LEERLINGEN PER LERAAR?Italië hoort bij de landen met de meest comfortabele ‘leer-lingen-leerkrachten-ratio’ op alle niveaus van zijn onderwijs, behalve in zijn type A-hoger onderwijs (wetenschappelijk onderwijs van hoog gehalte). De Oeso deelt voor dit cijfer het aantal leerlingen door het aantal voltijdse banen voor leerkrachten op dat niveau. België heeft een lage ratio in het secundair onderwijs. Zuid-Korea heeft de hoogste ratio.

Kleuteronderwijs lager onderwijs secundair onderwijs hoger onderwijs(alle types)

Gemiddelde 15,5 17,7 14,3 14,7

Italië 13 11 10,3 22,8

Zuid-Korea 23,1 32,1 21,2 ?

België 15 15 9,7 19,9

‘Akemashite Omedetou’

Mutsuko Arai, Japan

J apanse leerlingen moeten zo hard presteren op school en maken van

succes zo’n erezaak dat ze bij een slecht rapport zelfmoord plegen. Zo luidt het cliché. Wat blijft daar vandaag de dag van overeind? «Niet veel», stelt Mut-suko Arai (48), lerares Engels in een secundaire school in Tokio, vast. «Het niveau van de leerlingen, waar Japan eens zo trots op was, is er de jongste twintig jaar sterk op achteruit gegaan. Er zijn ook steeds minder jongeren die willen voortstuderen. Ze leren niet meer graag en vinden dat ze meer vrije tijd moeten krijgen. Het onderwijs in Japan is momenteel één groot experiment. Sinds april zijn alle openbare Japanse scholen overgeschakeld van de zesdaagse naar een vijfdaagse schoolweek. Een unicum. Enkel de privé-scholen handhaven het oude ritme. Overal in het land worden

schoolgebouwen gesloopt en fuseren scholen.»

Vijf dagen vakantieEen Japans lesuur duurt, zoals bij ons, vijftig minuten. Tussen elke twee lesuren zitten tien minuten pauze. Mutsuko Arai werkt veertig uur per week, waarvan ze achttien uur voor de klas staat, een klas die tot veertig leerlingen telt. Haar werkdag begint om 8.30 uur en eindigt om 17.15 uur. Naar Japanse normen lijkt dat nogal mee te vallen, maar het is buiten de vakanties gerekend. Arai: «De leerlingen hebben veertig dagen vakantie in de zomer, maar leerkrachten krijgen veel minder. Offi cieel heb ik recht op vijf dagen vakantie in de zomer en zeven in de winter. We geven bijles, volgen cursus en organiseren naschoolse activiteiten.»

Drugs«Mijn school telt 300 leerlingen en de sfeer is er goed», vindt Mutsuko Arai. «We moéten wel vriendelijk zijn tegen de leerlingen, want in mijn land mogen leer-krachten geen enkele leerling de laan uitsturen, laat staan straffen, ook als hij slecht presteert. Nee, we moeten ervoor zorgen dat hij op school blijft en er zijn toekomstige rol in de samenleving verwerft. Scholen hebben wel een strikte reglementering over ernstige problemen zoals drugs en geweld.»

Bazaar«Sommige gemeentebesturen denken er tegenwoordig aan bedrijfsmanagers scholen te laten runnen, maar meestal is een schooldirecteur een voormalig leerkracht.

Vaak werkt hij dan ook hard aan ‘het moreel’ van het lerarenteam. Problemen met leerlingen worden altijd opgelost in gezamenlijk overleg. De sfeer is goed on-der de collega’s, net als tussen leerkrachten en ouders. Soms organiseren ze een gezamenlijke uitstap om het wij-gevoel te versterken. Via schoolfestivals, bazaars en een feest voor de afstuderende laatstejaars brengen de ouders geld in het laatje. Ook de studenten hebben hun raad. Die organiseert activiteiten maar houdt ook discussies over problemen.»

Loon naar werkOver het salaris valt in Japan niet te discussiëren, toch niet als het over leerkrachten gaat. «We mogen zelfs niet staken.», verklaart Arai. «We zijn staatsambtenaren. De overheid heeft de lonen in de privé-sector onder-zocht, het gemiddelde daarvan genomen en het onze daaraan gelijkgesteld. Elk jaar wordt dat herzien. Zo hebben we de garantie van een redelijk loon. In ruil mogen we niet staken, zelfs als dat over wat anders gaat dan centen. We mogen ook geen nevenberoep uitoefenen. Maar er zijn veranderingen op til. De overheid wil leerkrachten competitiever maken op de arbeidsmarkt. Men spreekt over loon naar werk en bekwaamheid.»

GeheugenwerkDe status van leerkracht is de voorbije twintig à dertig jaar niet echt veranderd in Japan. «Misschien zelfs integendeel», zegt Mutsuko Arai. «Twintig jaar geleden was er veel geweld op school. De school was het zwart schaap, daar lag de oorzaak van alles. Maar vandaag zijn de oogkleppen een beetje open-gegaan. Het is duidelijk geworden dat problemen met jongeren een zaak zijn van zowel school, thuis als de maatschappij. Toch er is veel onzekerheid. Sommigen vinden dat jongeren meer vrije tijd moeten krijgen. ‘We hebben ze veel te lang onder druk gezet’, luidt het. ‘Ze moeten minder geheugenwerk krijgen en meer leren leren.’ Anderen zeggen: ‘Nee, jongeren hebben te veel vrije tijd. Scholen investeren te veel tijd in naschoolse activiteiten, waardoor er minder en minder goed wordt lesgegeven.’ Als je het mij vraagt, kan het inderdaad veel eenvoudiger: stel scholen in de eerste plaats verantwoordelijk voor leren, leg opvoe-ding en discipline op aan thuis en laat het organiseren van naschoolse activiteiten aan de samenleving over. En als jongeren niet willen studeren, dwing ze er dan niet toe. Geef ze het recht om niet te studeren. Dat hebben ze nu ook wel, maar de maatschappelijk druk weegt op ze.» [

10

«We mogen niet staken.»