Klasse voor Leraren 101

Nr.101 • Januari 2000 Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

(advertentie)

DRIE NULLEN«Wie heeft dat gedaan?» vroeg deleerkracht op zijn gewone wie-heeft-dat-gedaan-toon. Op het bord had hijhet jaartal 2000 geschreven en achterzijn rug hadden de leerlingen met kleurkrijtvan de nullen lachende gezichtjes ge-maakt. Ze zwegen alsof hun eeuw ervanaf hing. Op school wordt niet gela-chen. Achter de hand ja, of achter derug. Erasmus leerde ons al de handvoor de mond houden als we de lachecht niet konden bedwingen. De mid-deleeuwse school zag in lachen verliesvan zelfbeheersing (een gemakkelijkeprooi voor de duivel!). Wie zijn lach kaninhouden onderscheidt zich van hetboertige klootjesvolk. Ja, de school kaneen mens veel leren. Een kind van vijfjaar lacht gemiddeld vierhonderd keerper dag. Een volwassene vijftien keer.En toch weten we dat lachen gezond is.Daar huren we animatoren, lachban-den en cliniclowns voor in. Maar waar-om leren we dan op school niet lachen?Erger nog: het mag niet. «Die lachendegezichten zijn toch leuker dan drienullen», denken de leerlingen met kleurkrijtaan de vingers. Maar ze lachen niet.

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.101 • Januari 2000

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Sonja Callay, Veerle Devos, Jan T’Sas,Michel Van Laere, Bavo WoutersRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle De Smet

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz.(van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSEgratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigenschooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweedejaar secundair onderwijs) en een Klasse voorJongeren (van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

KLASSE, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail [email protected] www.klasse.be

Geeft de leraar nog les zoalshonderd jaar geleden?Vizier p.4-11

IN DIT NUMMER

4-9De eeuw van onderwijs

Het millennium is blijkbaar meerleefd gevoel. Toch kijkt iedereen eIs er veel veranderd in onderwijszoals honderd jaar geleden. Zegt m

10-11Een grens over?

Wervik ligt aan de Franse grens. Tnauwelijks wat er gebeurt op en taan de overkant van de Leie.

Nu ook meer en meer basisscholen internationaal gaan, komtdaar verandering in.

32-33Ruil je job: Montessori

Een dag les volgen of geven in een heel andere school. Dat wildelerares Lieve Devrieze wel eens proberen om haar blik te verrui-men. Of haar dat lukt in een Montessorischool?

34-35Sophocles en voetbal

Via voetbal en basketbal traint Karel Moons (kansarme en anweerbaarheid en creativiteit. De inspiratie daarvoor haalt hij uit… d

36-37De leraar als Arlecchino?

«Was de school maar meer zoalleraars die voor Meesterstukken eRonaldo. Zij herkennen zichzelf, dde tegendraadse figuren van de C

n Journaal p. 12-14 met hoe oup.15-29 met Technopolis n Signals opvoeder n Dialoog p.40-42 m

EXTRA BIJLAGE (nr. 15) LeerlingenbegeleidingHet vijftiende uitneembare deel van de twintigdelige reeks voor uw p

VERRASSING: Een gratis kalender voor het jaar 2000. Met de schoolv

Deze maand in Klasse voor Ouders:(verschijnt op 20 januari) n Hoe leerkrachten leerlingen begeleiden n 100 jaaronderwijs in een viergeslacht n Tips voor een goedoudercontact n Met het gezin naar Antwerpen

Deze maand in Klasse voor Jongeren:(verschijnt op 20 januari) n Groene leraars n Anorexie n Hoe verkoop je eenleerlingenraad? n Jong en doof n Kunstonderwijs nToffe vakanties n De smaak van lachen n

Klasse op Internet:(elke dag opnieuw) n Alle nummers van tien jaar Klasse staan nu integraalop de site. Een schat voor de zoekrobot in u. Maar er isméér. Duik naar www.klasse.be (ook voor uw leerlingen!)

Leraars vinden zichzelf in hetcircus. p. 36-37

PH

OTO

DISC

Weerbaar door voetbal enSophocles. p. 34-35

KLASSE NR.101 3

een woord dan een echt door-ven in de achteruitkijkspiegel.? De leraar geeft nog altijd les

en.

och weten leraars en leerlingenussen de banken van de school

dere) jongeren in samenspel,e Griekse tragedie.

s een écht circus», lachen deen workshop volgen bij circuse leerlingen én hun collega’s in

ommedia dell’ arte.

ders een school kiezen n Ideeaal p.38-39 met de leerkrachtet uw brieven n

ersoonlijke map De Eerste Lijn.

akanties (ook in de buurlanden).

school

KLASSE NR.101 5

«Het beleid en de samenleving moeten ermee stoppen elk opvoedkun-dig of maatschappelijk probleem op het bord van de leraar te leggen.»Zo verdedigt arbeidssocioloog Stef Steyaert (STV - Innovatie & Arbeid)de leerkracht van nu. Een leerkracht die herwaardering verdient.Onderwijsminister Marleen Vanderpoorten gaat daarop in: «De pro-blemen waar leerkrachten mee te kampen hebben, liggen heel breed.Herwaardering is niet zozeer in eerste instantie een kwestie van loon.Het probleem ligt veeleer bij de overvraging en het gebrek aanrespect. Ons onderwijs heeft er alle belang bij dat leerkrachten graagkiezen voor onderwijs en blijvend kiezen voor het beroep van leraar.»

Slim-domDe minister heeft al maatregelen aangekondigd om haar stellingconcreet te maken. Daaronder verloning van overuren, vervangings-pools met eenjaarscontracten voor beginnende leerkrachten, klei-

nere klassen in moeilijke scholen, bijsturing van nascholing enlerarenopleiding, en de schaar in de papierwinkel. In het beroepson-

derwijs moeten algemene vakken anders onderwezen worden. «Hetkan niet langer dat men zich in het onderwijs oriënteert op basis van

niet-kennen of niet-kunnen. Er wordt in onze samenleving al te veel ineen ‘slim-dom’ terminologie gedacht», zegt de minister.

Honderd jaar hetzelfdeLeerkrachten die over herwaardering horen spreken, vragen zich af:

«Waarom kon dat niet vroeger?» En daarmee rijzen andere vragen: «Waar-om komt onderwijs enkel negatief in het nieuws? Waarom werden leer-

krachten vroeger wel gewaardeerd? Waarom verlicht men de leerplannenniet, zodat we ons beter met de leerlingen kunnen bezighouden? Waarom die

voortdurende vernieuwingen in het onderwijs, we houden het niet meer bij…»Veel verwijten, maar zijn ze terecht? «Ondanks de onderwijsvernieuwingen is de

manier waarop onderwijzers met leerlingen en leerstof omgaan in honderd jaarniet veranderd», zegt professor Marc Depaepe van de KULeuven. Als historicusweet hij de balans op te maken. Zo weet hij ook dat de gewaardeerde leerkrachtvan vroeger een fabeltje is. Zoals er nog zijn.

Zonder diplomaIn dit Vizier toetst Klasse vragen en misverstanden over onderwijs aan deleugendetector van de geschiedenis. 170 jaar België leert hoe onderwijs ooitonbelangrijk was. Waarom leerkrachten zonder diploma konden lesgeven.Waarom de leerplicht niet uit menslievendheid maar uit economisch per-spectief ontstond. Hoe niet de minister u vertelt welke leerstof u moetgeven. Dat onderwijs ooit de speelbal was van klerikaal versus anti-klerikaal. Hoe de netten ontstonden. Dat Vlaams onderwijs Frans was.Dat het lerarenkorps honderd jaar geleden echt geen mannenbastionwas en dat de vervrouwelijking van het beroep zelfs het prestige ervanverminderde. Dat België tot koploper is uitgegroeid qua deelnamevan jongeren aan hoger onderwijs… Een tijdreis door onderwijsland.De leerschool van meer dan een millennium. ■

PH

OTO

DISC

van een millennium

6 KLASSE NR.101

«Welke leerplan volgtu? - Dat van het minis-terie.» Dit is maar eenvan de misverstandendie in leraarslokalen ofop info-avonden de rondedoen. Januari 2000 is een

goed moment om ze uitte graven. Genoot de le-raar vroeger meer aan-zien? Is er in 170 jaarlesgeven in de klasprak-tijk zoveel veranderd?Een tijdreis door vijf gro-te misverstanden.

Ambio
1. «Ons onderwijs veranderten vernieuwt te veel en tesnel»
«Als je de geschiedenis van het onderwijsbekijkt, is het inderdaad de geschiedenis vanbijna voortdurende veranderingen. Toch is deklaspraktijk weinig geëvolueerd», zegt profes-sor Marc Depaepe van de KULeuven. Hij onder-zocht de geschiedenis van de basisscholen. Zijnconclusie: «In de omgang met leerlingen en deleerstof is de voorbije honderd jaar niets funda-menteels gewijzigd.» Wat in de klas gebeurttussen leerlingen en leerkrachten is gestold in detijd. Het bevoogdende en schoolse karakter vanweleer is taai. «Vanaf 1880 ontstond een formeel

rix voor
schoolsysteem waarbij alle kennis vanuit de leer-kracht vertrok: de leerkracht kreeg de opdracht viavraagjes de leerling het juiste antwoord te ontlok-ken. Dat betekende dat de leraar zijn lessen goedmoest voorbereiden. De leraar groeide zo uit toteen bijzonder vakbekwaam mens. Maar zijn peda-gogische autoriteit was uitsluitend op zijn vakbe-kwaamheid gebaseerd en niet op zijn morele auto-riteit.»
TredeIn opvoeding en onderwijs blijken

taaie basismechanismen werkzaam waaroponderwijsvernieuwing nauwelijks vatheeft. «Dat is nu nog altijd zo», zegtDepaepe. «Ondanks recente vernieu-wingen, zoals het lestijdenpakket, dezorgverbreding en de eindtermen, wordt het on-derwijs nog altijd intern gestuurd door de negen-tiende-eeuwse grammatica’s van pedagogiseringen verschoolsing. De trede is weg en de banken zijnverplaatst, maar de omgang met kinderen wordtbeheerst door mentale opvattingen en kindbeeldendie naar een ver verleden teruggaan.»

2. «Vroeger stond de leerkrachthoog in aanzien»

«De vroegere hoge status van de onderwijzerberust op mythevorming», zegt professor FrankSimon van Universiteit Gent. Voorbeelden? «Inde negentiende eeuw verdient de leraar te weinigom te leven en te veel om dood te gaan.» Daaromheeft de schoolmeester vaak nog andere jobs. Hijis ook koster, doodgraver, herbergier, schoenma-

Gestuurddoor ne-gentiende-e e u w s egrammati-ca’s

PH

OTO

DISC

de klas

Gkem

Kos

ker, landbouwer of metser. De in1842 met de wet op het lageronderwijs vastgelegde minimum-wedde blijft tot 1914 geleidelijkstijgen, maar hij kan er niet vanleven. «De blijvende materiële ver-zuchtingen van leraars beantwoordtde overheid met het argumentvan de roeping, de zending. Dewet op de leerplicht betekent eengrote verbetering voor de weddevan de leraar. Voortaan wordt hetmogelijk van het beroep te le-ven.»

Goede gelovigenProfessor Karel De Clerck, Uni-

versiteit Gent: «Heel veel leerkrachtenstaan tijdens de 19de eeuw zonderenig diploma voor de klas. De Belgische onafhankelijkheid maakt eeneind aan de systematische aanpak van de onderwijzersopleiding doorkoning Willem I. Pas eind jaren 1870 komen de niet-gediplomeerdenin de minderheid. In 1875 bedraagt het percentage gediplomeerden

49 procent, in 1911 is dat al 87 procent. Pas in 1878 krijgenstudenten in de rijksnormaalscholen een pedagogisch-wetenschappelijke opleiding. Het katholiek onderwijs houdtde boot af. Voor hen moet onderwijs in de eerste plaatsgoede gelovigen vormen. Daarvoor heb je geen leerkracht

met een diploma en beroepskennis nodig, wel een overtuigde katho-liek.»

Intussen worden de klassen alvast kleiner: het gemiddelde aantalleerlingen per leerkracht daalt van 61 in 1875 tot 44 in 1911. Hetleerprogramma wordt uitgebreid, zodat het kind na de lagere schoolbeter voorbereid is.

GeletterdDe toenemende maatschappelijke waardering van het onderwijs

hangt samen met de industrialisering en met de opkomst van demassa-politiek. Professor De Clerck: «In de loop van de negentiendeeeuw en in de twintigste eeuw had de industrie behoefte aan ge-schoolde arbeidskrachten, die op school een vak en vaardighedenleren. Met de invoering van het algemeen stemrecht in 1919 zijn erplots meer kiezers en die moeten geletterd zijn.» Naarmate hetmaatschappelijke belang van het onderwijs toeneemt, wordt ook hetleraarsberoep hoger gewaardeerd. «Leerkrachten bewegen als indivi-du en als beroepsgroep niet in een sociale leegte. Ze zijn gewikkeld ineen voortdurend uitwisselingsproces met de maatschappelijke omge-ving», vult professor Simon aan.

GeprikkeldDat leerkrachten aan herwaardering toe zijn, hoor je overal. Hoe

moet dat dan? Maria Willaert geeft les in het vierde leerjaar van debasisschool: «Voor mij draait het niet om meer verdienen. Het heeftveeleer te maken met de werkdruk die op je afkomt en waar jemoeilijk aan kan ontsnappen. De leerlingen vragen veel aandacht endat leerprogramma moet afgewerkt. De administratieve rompslompdie er bij komt kijken, is ook niet mis: jaarplan, evaluatie, observatie-lijsten, doelstellingen… Dáár kruipt te veel tijd in. Lesgeven enomgaan met leerlingen vind ik het belangrijkste. Een kind moet zich

gelukkig voelen in de klas. Ik doe m’n werk graag, anderszou ik het niet volhouden. Niet alleen de vrijheid en decreativiteit van de leraar lijden onder de werkdruk. Er blijftook weinig tijd over om in te gaan op wat de leerlingen zelf

aanbrengen. Ik vraag veeleer ademruimte en als het even kan ook dekans om met dat leerprogramma wat soepeler om te gaan.» Een anderknelpunt is dat leerkrachten weinig mobiliteit krijgen. Je begint alsleraar en je eindigt daar meestal ook mee. Er zit geen beweging in. Hijblijft ook vaak in dezelfde school. Als hij naar een andere school gaat,dan is het meestal omdat het moét, omdat hij gereaffecteerd wordt.Dat is heel anders in het bedrijfsleven. Daar staan de concurrentenklaar om de goede krachten weg te kopen. De leerkracht wordt zeldenin zijn professionaliteit geprikkeld.

een leer-racht meten diplo-a nodig

leine trucsm te ont-nappen

«OMDAT DE BEL GAAT»Hoe evolueert het onderwijs in Vlaanderen en waar steken deknelpunten?GUY TEGENBOSCH, journalist bij De Standaard en al jaren onderwijs-watcher: «Ons onderwijs is erg schools: netjes van naaldje tot draadjegeorganiseerd, gepland en geprogrammeerd met leerplannen. Daardoorkan de leerkracht niet ingaan op onmiddellijke uitdagingen die van deleerlingen of van buitenuit komen, omdat het leerplan moet wordenafgewerkt. Omdat de bel nu gaat en we iets anders moeten gaandoen. Ons onderwijsmodel is bovendien nog altijd vooral gericht opabstract leren. De leerkracht staat vooraan in de klas en de leerlingennoteren braaf wat hij zegt. Een heel pak jongeren vindt in dit schoolsepatroon z’n gading niet. Deze jongeren zijn niet abstract maarconcreet gericht, willen al doende leren maar krijgen daar geenruimte voor. Wij noemen ze gemakshalve dom. Die blijvende schools-heid prikt mensen ook vast in posities en houdt veranderingen tegen.De leraar begint op z’n tweeëntwintigste in het onderwijs en blijft ertot zijn pensioenleeftijd. Slechts een handvol komt op latere leeftijdbinnen, nadat ze bijvoorbeeld vijftien jaar in het bedrijfsleven hebbengewerkt. Dat bedrijfsleven put een deel van zijn creativiteit uit dewerknemers die het elders weghaalt. Die praktijk bestaat niet inonderwijs. Het gebrek aan beweging zorgt voor een starheid die moetworden doorbroken.»Kan het onderwijs die starheid ook in een volgende eeuwvolhouden?GUY TEGENBOSCH: «Het onderwijs moet zich aanpassen aan de kennis-en informatiemaatschappij. We gaan er nog altijd van uit dat we aanleerlingen welbepaalde kennispakketten moeten overdragen, terwijlde klemtoon moet liggen op leren leren: informatie leren vinden enverwerken. Ook met de nieuwe technologie die daarvoor gemaakt is.Die doorbraak komt veel te traag. De introductie van de pc op schoolkan die evolutie stimuleren. Geef leerlingen een computer en ze gaaner meteen zelf mee aan de slag en geven de leraar daarbij vaak hetnakijken. Dat is het subversieve aan de informatie- en communicatie-technologie: het helpt die schoolse starheid in de klaspraktijk onder-graven.»In een veranderende samenleving wordt de leraar geconfron-teerd met nieuwe uitdagingen én nieuwe problemen.GUY TEGENBOSCH: «Vroeger was de leraar één van de weinigegeschoolden, die zich bovendien ook nog toelegde op zijn geschoold-heid. Kennis overdragen was zijn vak. Nu is bijna iedereen geschoold.Kennis heeft een lager prestigegehalte dan vroeger. Het leraarsberoepis ook onderhevig aan een algemene gezagscrisis in de samenleving.De mensen zijn kritischer geworden. Ouders weten meer dan vroegeren aanvaarden niet meer automatisch het gezag van de leerkracht envan de school. In die zin is de opdracht van de leerkracht moeilijker

geworden.»

KLASSE NR.101 7

3. «Het ministerielegt ons (te) strikteleerplannen op»

Niet de onderwijsoverheid (hetMinisterie van de Vlaamse Gemeen-schap - departement Onderwijs)maar de schoolnetten maken leer-plannen. De overheid keurt die leer-plannen goed, de scholen zijn ver-plicht een goedgekeurd leerplan tevolgen. Voor het lager onderwijsen de eerste graad van het secun-dair heeft de overheid eindtermeningevoerd. Dat zijn minimumdoe-len die de scholen bij hun leerlin-gen uiteindelijk moeten realiseren.In de praktijk zitten die eindter-men ingebed in de leerplannen van

de netten. Het ontstaan van de verschillende onderwijsnetten gaatterug tot 1831. Professor De Clerck: «Artikel 17 van de Belgischegrondwet van 1831 zegt: het onderwijs is vrij. De wet biedt tweeinterpretaties: iedereen is vrij scholen op te richten en elk gezinshoofdis vrij zijn kinderen te laten studeren of niet. School- of leerplichtbestaat op dat moment nog niet. De katholieke kerk, die veel van haar

invloed heeft verloren omdat ze door de vorige staatsregimes onder-drukt werd, maakt van die vrijheid gebruik om overal katholiekescholen op te richten. Op die manier probeert zij via het onderwijshaar invloed op de samenleving terug te winnen. Hier kiemen allelatere strubbelingen over onderwijs.»

KommaAanvankelijk laat de Belgische overheid het initiatief om onder-

wijs te organiseren over aan de katholieken. «De kerk regelde alles.Het liep ook goed, dus waarom moest de overheid daar dan nog geldaan besteden?» De kerk bouwt haar scholennet stevig uit. Pas in 1842vindt men dat er ook een tegenwicht moet komen. Dat jaar komt ereen wet op het lager onderwijs, die zegt dat elke gemeente over eengemeenteschool moet beschikken. «Er stond evenwel een komma inde tekst», vertelt professor De Clerck. «De gemeenten waar al eenschool gevestigd is, kunnen van die verplichting ontslagen worden.».De vele katholieke gemeentebesturen in Vlaanderen die al een paro-chieschooltje hebben, voelen zich niet verplicht. «Er waren ookgemeenten die dan toch een lagere school oprichtten, maar er geengraten in zagen dat meneer pastoor er in en uitliep. Vanaf 1842 bleefalles in grote mate in handen van de katholieken.»

8 KLASSE NR.101

HET PACT NA DE STRIJDVeel leerkrachten vragen zich af wat het veelbesproken Schoolpactinhoudt. Dit compromis maakte een eind aan honderd jaar Schoolstrijd.Twee keer komt het tot een openlijk conflict waar de hele samenleving bijbetrokken wordt: in 1878-’84 en in 1950-’58. Centraal in dit aanslepen-de dispuut tussen klerikalen en anti-klerikalen: de in de grondwet van1831 ingeschreven vrijheid van onderwijs en de interpretatie ervan.Heeft het vrije net recht op subsidies van de overheid? Mag de overheidonderwijs organiseren? Op 20 november 1958 wordt het Schoolpactofficieel ondertekend en komt er voorlopig een eind aan deze discussie.Het Schoolpact geldt voor het hele onderwijs behalve de universiteitenen garandeert de vrijheid van schoolkeuze van de ouders, op basis vanfilosofische of religieuze voorkeur. Om dat mogelijk te maken, wordt hetofficiële onderwijsnet uitgebreid en krijgt het vrije net bestaanszekerheid.De katholieken erkennen voortaan het openbaar initiatiefrecht en verde-digen niet langer het principe dat de staat slechts een aanvullende rolvervult tegenover het privé-initiatief. De socialisten en liberalen erkennendat ook de vrije school recht heeft op subsidies. Het Schoolpact leidde totde vrijheid en kosteloosheid van onderwijs.Pas verschenen: Het schoolpact van 1958 - Ontstaan, grondlijnen entoepassing van een Belgisch compromis - Els Witte, Jan De Groof en JeffreyTyssens - VUBPRESS i.s.m. uitg. Garant - 896 pagina’s - 1850␣ fr. - tel 02-629 35 90

Vroeger ontsloten aanschouwelijke wandplaten de wereld voorleerlingen en leerkrachten, nu nemen computers en internet dietaak over. Het idee om met prenten te onderwijzen is eeuwenouden al in de 17de eeuw ontwierp men aanschouwelijk onderwijs-materiaal. Ook multimedia zijn niets meer dan tekst en beeldjes.Meer inspiratie vindt u in ‘Barbaren in de klas’ - catalogus bij degelijknamige tentoonstelling - Confrontaties met vreemde culturen inwandplaten voor vaderlandse geschiedenis - Stedelijk Onderwijs-museum, Ieper (tot 2 juli 2000) - tel 057-20 58 36

SchoolstrijdWanneer in 1878 de liberalen aan de macht komen, hervormen ze

deze katholiek geïnspireerde wet op het lager onderwijs. Het officieelonderwijs moet aan de invloed van godsdienst en geestelijkheidonttrokken worden, elke gemeente moet over een lagereschool beschikken en mag die verplichting niet overheve-len naar de kerk. De gemeentescholen -voortaan neutralescholen - mogen niet langer in godsdienstonderwijs voor-zien. In de gemeentescholen mogen voortaan alleen nogleerkrachten worden aangesteld die een diploma behaaldin een rijksnormaalschool kunnen voorleggen. De kloof tussen kleri-kaal en anti-klerikaal is nu definitief. Beide kampen radicaliseren.Vanaf 1878 versnelt de schoolstrijd het verzuilingsproces en ver-breedt het tot de hele samenleving. Pers, vakverenigingen, cultureleen ontspanningsverenigingen, sociale organisaties en het onderwijsworden op grond van godsdienstige en ideologische scheidingslijnenopgedeeld.

4. «Iedereen moet tot z’n achttien naarschool gaan»

Sinds de leerplicht in 1914 werd ingevoerd, moeten alle kinderenvan 6 tot 14 jaar onderwijs krijgen, thuis of op school. Vóór die wet erwas, kon niemand ouders verplichten om hun kinderen te latenstuderen. Ondanks een stijgend aantal scholen en een toenemendeschoolbevolking - van 336.000 in 1843 tot 662.000 in 1878 - blijft hetschoolverzuim in de 19de eeuw hoog. 34 procent van de kinderentussen 6 en 14 jaar gaat nooit naar school - voor de periode tussen1845 en 1875 gaat het om zo’n 200.000 kinderen. Het analfabetismeneemt enorme proporties aan: in 1866 is 53 procent van de totaleBelgische bevolking ongeletterd, in 1890 is dat 38 procent en in 1910nog 25 procent. Schoolverzuim en vroegtijdig de school verlatenhebben veel te maken met de wijdverspreide kinderarbeid. Vooral deoudste kinderen en de meisjes worden thuis gehouden.

MenslievendOndanks enkele bewuste campagnes voor de afschaffing

van kinderarbeid duurt het toch tot 1889 voor de wet opvrouwen- en kinderarbeid wordt ingevoerd: kinderen jon-ger dan 12 mogen voortaan geen industrie-arbeid meerverrichten. De wet kan niet verhinderen dat veel kinderen na die leeftijdtoch in de kinderarbeid terecht komen. De wet op de leerplicht van1914 maakt arbeid van jonge kinderen onmogelijk: iedereen van 6 tot14 jaar is voortaan verplicht om onderwijs te volgen. Dat die wetten erkomen, heeft weinig met menslievendheid te maken. De economischesituatie verandert: de automatisering neemt toe en voortaan heeft menmeer behoefte aan geschoolde en gespecialiseerde arbeidskrachten.

Inspecteurs«In 1914 hadden we leerplicht op papier, maar de Eerste Wereld-

oorlog stelde de toepassing daarvan uit. Bovendien zijn de inspecteurspas in de jaren 1920 uitdrukkelijk op pad gegaan om na te gaan hoe hetmet de aanwezigheid op school gesteld was», zegt professor De Clerck.«Toch is de invoering van de leerplicht een mijlpaal: gelijke kansenvoor iedereen. Het is een eerste stap naar de democratisering van hetonderwijs. Hoewel je je daar niet te veel moet bij voorstellen, wantuiteindelijk gingen veel kinderen uit gewone gezinnen na acht jaaronderwijs aan de slag in de industrie. Waar ze soms goed hun broodverdienden, maar toch ook in de greep zaten van de economie en van deeigenaar van het bedrijf. Wie het zich kon veroorloven, studeerdeverder na zijn 14 jaar, voltooide zijn middelbaar onderwijs en trok naarde universiteit.» In 1983 wordt de leerplicht verlengd. Voortaan moetelk kind vanaf z’n zesde tot z’n achttiende onderwijs volgen. Ouderskiezen of ze hun kinderen naar school sturen of hen thuis lessen latenvolgen. Schoolplicht is er immers niet, leerplicht wel.

5. «Onze huidige onderwijsvormen en-niveaus liggen al meer dan honderd jaarvast»

Niets is minder waar. De verschillende onderwijsvormen evolu-eerden onder meer naarmate het schoolbezoek toenam en het onder-wijs voor iedereen toegankelijk werd. «Die democratisering deed zich

Godsdien-stige enideologi-sche schei-dingslijnen

Arbeid vanjonge kin-deren on-mogelijk

Epsn

het eerst voor op het niveau van het lager onder-wijs, na de Tweede Wereldoorlog op het secundairniveau en sedert de jaren zestig in het hoger onder-wijs. Ons land kent vandaag de hoogste scholarisa-tiegraad van Europa», schrijft professor Mark D’Hokervan de lerarenopleiding aan de KULeuven. «In denegentiende eeuw leren kinderen op school ge-hoorzaamheid en niet zozeer vakkennis. De schoolis meer op disciplinering dan op kwalificatie ge-richt. Het leerplan is oorspronkelijk ook niet ergambitieus. In 1842 wordt godsdienst verplicht inalle lagere scholen, naast vakken als lezen, schrij-ven, rekenen, maten en gewichten en moedertaal.»

Vierde graadAan het eind van de 19de eeuw neemt het

schoolverzuim af, staan er steeds meer leerkrach-ten met een diploma voor de klas. Het leerplanwordt inhoudelijk sterker, met extra vakken alsaardrijkskunde, geschiedenis, lichamelijke opvoe-ding, natuurwetenschappen en gezondheidsleer.«Als gevolg van de invoering van de leerplichtorganiseren veel lagere scholen een vierde graad(een zevende en achtste jaar). Daar combineertmen algemeen vormend onderwijs met beroeps-voorbereiding. Voor kinderen die na hun 14de uitwerken gaan, is de lagere school eindonderwijs.Steeds meer leerlingen verlaten de lagere schoolechter al op hun 12de om verder te studeren op demiddelbare of technische school. Aangezien devierde graad overbodig is geworden, wordt hijdefinitief afgeschaft in de jaren zeventig. De lagereschool vormt voortaan, samen met de kleuter-school, het basisonderwijs, waarop het secundaironderwijs voortbouwt», zegt Mark D’Hoker.

Gelijke kansenProfessor De Clerck: «Vóór de Tweede Wereld-

oorlog volgt maar een klein aantal leerlingen secun-dair onderwijs. De taalwet van 1932 voert het Neder-

lands als onderwijstaal in Vlaanderen in.Ook daardoor vinden steeds meer meisjesuit de burgerij en jongens uit de midden-stand (twee groepen die tevoren nauwe-lijks onderwijs genoten) de weg naar de

secundaire school. Daarna laten steeds meer oudershun kinderen langer studeren dan wettelijk ver-

en com-romis tus-en oud enieuw

Wil u meer vernemen over de geschie-denis van het onderwijs in België?Een kleine greep uit het aanbod:• Wetenschapsgeschiedenis van de pe-dagogiek, M. Depaepe e.a. - Pedago-gisch tijdschrift, 1992 - p. 305-429• Dag meester, goedemorgen zuster,goedemiddag juffrouw. Facetten vanhet volksonderwijs in Vlaanderen (1830-1940), K. De Clerck, F. Simon, B. DeGraeve – Retrospectief - Lannoo• Geschiedenis van de onderwijseva-luatie: vanaf de oorsprong tot morgen,J. Cardinet, Impuls 1995, p. 93-105• Coëducatie: de geschiedenis van hetmeisjesonderwis en het gemengd on-derwijs, K. François – Mores, nr. 41,p 461-470• Twee eeuwen onderwijs in België,M. D’Hoker• Chronologisch overzicht van de Bel-gische onderwijsgeschiedenis, 1830-1990, K. De Clerck - Centrum voor deStudie van de Historische Pedagogiek,Gent, 1991• Geen trede meer om op te staan. Demaatschappelijke positie van onder-wijzers en onderwijzeressen tijdensde voorbije eeuw, M. Depaepe, M. DeVroede, F. Simon - Pelckmans, Ka-pellen• Orde en vooruitgang. Alledaags han-delen in de Belgische lagere school.1880-1970, M. Depaepe - Universi-taire Pers, Leuven, 1999

«Geen enkel onderwijs-

systeem is zo schools

als het onze»

KLASSE NR.101 9

plicht is (namelijk tot 14 jaar). De economischegroei doet de vraag naar geschoold personeel stijgen.De welvaartstaat ontwikkelt zich: jongeren uit delagere sociale klassen moeten niet langer uit werkenom het gezinsinkomen aan te vullen. Het secundaironderwijs kent een toeloop. Er ontstaan dan ooknieuwe scholen, afdelingen en richtingen.»

In 1970 volgt een interne vernieuwing: hetvernieuwd secundair onderwijs(VSO), vanaf 1975 type 1 genoemd(ten opzichte van het traditionelesecundair onderwijs dat daarnaastblijft bestaan en dat men type 2noemt). Het vernieuwde type wilelke leerling gelijke kansen opeen optimale ontwikkeling bie-den. De spanning tussen de tweetypes neemt gedurende de jaren tachtig echtersteeds meer toe, wat leidt tot wrevel in de scholenen verwarring bij ouders en leerlingen. Vanaf 1989wordt het eenheidstype in het secundair onderwijsingevoerd als een compromis tussen oud en nieuw.

EliteProfessor De Clerck: «Het hoger en universitair

onderwijs blijft lange tijd voorbehouden voor eenelite. In de 19de eeuw is het Franstalig, overeen-komstig de taal die het doelpubliek spreekt: jon-gens uit de adel en de burgerij. Meisjes worden pasin de jaren 1880 toegelaten, de KULeuven treuzeltdaarmee tot 1920. Het duurt tot 1930 vóór deGentse universiteit als eerste universiteit in Vlaan-deren volledig wordt vernederlandst.»

In de jaren 1830 zijn er vier universiteiten metsamen in totaal bijna 1500 studenten. In 1912 zijndat er nog maar 8300, in 1949 in totaal zo’n 17.500.Pas in de jaren zestig wordt het hoger onderwijsgedemocratiseerd en stijgt het aantal studenten. Deoverheid bevordert de democratisering en breidtde bestaande instellingen uit. In 1990 zijn er 60.000universiteitsstudenten. Het hoger niet-universitaironderwijs groeide sinds de jaren zestig sneller danhet universitair onderwijs: van 20.000 in 1960 tothaast 100.000 in 1999. België is koploper in Europaqua deelname van 20-24 jarigen aan hoger onder-wijs aan de universiteit of een hogeschool. ■

MIJLPALEN INONDERWIJS

500 leerkrachten kunnen meeop een geleide historischewandeltocht langs de mijlpa-len in de onderwijsgeschie-denis van hun stad of streek.De tocht duurt enkele urenen gaat langs markante school-gebouwen en andere voorhet onderwijs sprekende an-kerpunten in Antwerpen, Leu-ven, Gent en Brussel.Hoe maakt u kans om samenmet uw collega’s het verle-den van uw voorgangers in teduiken? Kijk uit naar de vol-gende nummers van Klasse.Daarin leest u meer over dituniek aanbod voor trouwe

lezers.

PH

OTO

DISC

Dat leerkrachtenbinnen eenzelfdeschool al eens watmeer uitwisselen daneen collegiale bab-bel over het weer isniet overal evident.Dat ze samen met hun

leerlingen de landsgren-zen oversteken, ligt nogminder voor de hand.En toch kijken tal vanleraars over hun eigenschoolmuur naar hetvreemde en onbeken-de. Via Comenius of hetBuurlandenbeleid.

10 KLASSE NR.101

U I T W I S S E L I N G

«De m
Nee, dit is niet de Berlijnse Glienicker Brückewaar in de Muurtijd onder gluiperig schijnselvan zoeklichten spionnen werden uitgewisseld.«En toch blijken voor veel van onze leerlingende mensen van over de brug vreemdelingen tezijn», zegt Roger Schoutteeten, directeur van deBasisschool van het Gemeenschapsonderwijs inWervik. Een aak met Franse vlag dieselt de brugonderdoor. Hij vaart op de grens tussen België enFrankrijk, tussen Wervik en Wervicq-Sud. DeSint-Medarduskerk van Wervik bezit nog eentwaalfde-eeuws crypte van een oudere Romaansekerk. De kerk staat aan de oever van de Leie. Dieplek was vroeger het centrum van de stad. Hethuidige Belgische en het Franse gedeelte vormdeneen historisch geheel. Voor de latere grensleggerswas de Leie een natuurlijke lijn. «Toen de douaniersnog op post waren, stak je zichtbaar de grens overnaar een ander land. Tegenwoordig gaan we bijelkaar boodschappen doen. Mensen van Wervicq-Sud vinden hier werk. Maar onze kinderen kennendie van de overkant amper. Een reden om toenade-ring te zoeken», vertelt Roger Schoutteeten.
Hortend en stotendVoor de Basisschool van het Gemeenschapson-

derwijs in Wervik is internationaal gaan even debrug oversteken, van de Hellestraat naar de avenuePasteur. Tussen BSGO Wervik en de Ecole publiqueprimaire Pasteur van Wervicq-Sud ligt amper vijfkilometer. «Comenius Actie 1 mikt alleen op uitwis-seling van leerkrachten», legt Roger Schoutteetenuit. «Maar de samenwerking met onze partner-school in Frankrijk is veel intenser. Wij gaan samen

klas isijn eil
met onze leerlingen bij elkaar op bezoek. Terwijl deleerkrachten het thema Europa en de media uitwer-ken, maken onze gemeenschappen intussen kennismet elkaar. Vorig jaar organiseerden wij in Wervikeen zoektocht voor de Franse kinderen. Dit keernodigde de Ecole Pasteur onze zesdejaars uit omWervicq-Sud te bezoeken. In gemengde groepen,enkele Franse en Vlaamse leerlingen met een bege-leider, toerden we rond om opdrachten uit te voeren.Aan de hand van foto’s moesten we gebouwen enmonumenten herkennen en vragen oplossen. Deleerlingen, vooral de meisjes, maakten kennis metelkaar. Meestal hortend en stotend. De Fransen inhet Nederlands en die van ons in het Frans.»
Nieuwe tafeltjesVaak is de taal een handicap bij internationale

uitwisselingen. «In Wervicq-Sud geven een Neder-landse en Vlaamse leerkracht één à twee uur perweek Nederlandse taallessen aan de kinderen, vanafde derde kleuterklas tot het vijfde jaar lager onder-wijs. Eén van de motieven is hun latere kansen opwerkgelegenheid in Vlaanderen verhogen. De taal isdus minder een handicap en de wederzijdse contac-ten zijn vooral een gelegenheid om te oefenen.

Na de zoektocht kregen we een drankje aangebo-den door de burgemeester. Ik zag kinderen intussenhun adres uitwisselen. Maar ook de leerkrachtensteken van elkaar wat op als ze samenkomen. Onzekleuterleidsters willen in hun klas de tafeltjes net zoschikken, zoals ze in de Ecole maternelle Les glycineszagen. Daarvoor is echter een ander model nodig. Deafdeling houtbewerking van onze scholengroep zalzulke tafeltjes maken. De Fransen organiseren hun

and»

groepswerk op een andere manier. Hun école publi-que heeft wel meer financiële en materiële armslagdan wij in het Vlaamse Gemeenschapsonderwijs. Destaat betaalt de weddes uit en bepaalt de pedagogi-sche lijn, maar de gemeente staat in voor het onder-houd van de gebouwen, de keukens, het didactischmateriaal… Als de school iets verlangt, is de admini-stratieve weg heel kort.»

PuzzelAan de overkant zit een groot percentage vreem-

de leerlingen in de klassen, Portugezen, Algerij-nen… «Bij ons ontbreekt dat multiculturele aspect»,zegt Roger Schoutteeten. «Daarom leggen we bij debezoeken niet zozeer het accent op het cognitievemaar veeleer op de sociale vaardigheden: leren om-gaan met elkaar, leren praten en samenwerken. Alsje dan merkt dat ze hun adres uitwisselen en corres-ponderen, mogen we besluiten dat we grotendeelsslaagden in ons opzet. ‘We leren op een aangenamemanier en we hebben enkele nieuwe vrienden bij’,hoor ik Angelique van de zesde klas zeggen. Deleerkrachten kennen elkaar al meer dan drie jaar. DeFranse collega’s pikken hier op hun beurt zaken op.Ze hebben interesse voor onze opvoedende spellen,zoals de puzzels voor de kleuters. De Franse leer-krachten lager onderwijs vinden onze tijdsbandvoor geschiedenis en ons atlassensysteem voor delessen aardrijkskunde praktischer.»

WafelenbakVoor een volgend bezoek van de Franse leerlin-

gen willen de Vlaamse leerkrachten de ouders be-trekken om de toenadering breder te maken. «Zijkunnen onder meer mee instaan om de kleuters teontvangen», zegt kleuterleidster Christine Vande-vijvere, «want de hele organisatie vraagt wel extravoorbereiding en werk. Maar dat vergeet je snel alshet resultaat positief is.» «We komen geregeld sa-men in groepen, per graad en per kleuterschool. ‘t Iseen meerwaarde. We leren van elkaar», zegt Ray-mond Pottellius, leerkracht van het zesde jaar. «Co-menius Actie 1 is slechts een aanzet. De administra-tieve rompslomp voor de financiële steun is overdre-ven. Maar kom, we blijven samenwerken en bijelkaar op bezoek gaan, los van het Comeniusproject.Financieel passen we daar wel een wafelenbak aan.Bovendien hebben wij ook nog een partnerschool inNederland en Portugal.»

Nieuwjaarsbrief«Head, hoofd, Kopf, cabeça… Om het taalpro-

bleem te omzeilen, stellen de kinderen een eenvou-dig en visueel woordenboekje op in het Engels,Nederlands, Duits en Portugees. «Spelen en levenwas het thema dat we al in 1995 samen met eenOostenrijkse en Portugese school uitwerkten», verteltJean-Paul De Roey, directeur van de Vrije Basisoe-fenschool in Wijnegem. «Dit jaar kozen we alsthema The European Generation. Partnerscholenkomen uit Finland, Duitsland en Groot-Brittannië.Leerkracht Geert van Iseghem coördineert het pro-ject. We maken hem enkele uren per week klasvrij,omdat het administratieve werk voor de ComeniusActie 1 veel uren opslorpt. Elk land maakt een videowaarmee we elkaars eindejaarsgebruiken leren kennen.Die blijken heel verschillend te zijn. Een nieuw-jaarsbrief bijvoorbeeld is typisch Vlaams.»

HeerlijkhedenBij wederzijdse bezoeken wisselen de leerkrach-

ten van de partnerscholen handboeken uit. «Westelden ook een cd samen met kinderliederen uit de

verschillende landen en commerciële muziek die dekinderen van deze tijd tof vinden», zegt Jean-PaulDe Roey. «Nu richten we een Europaklas op, waarde leerlingen materiaal vinden over de verschillendelanden en ook documentatie over de eenwordingvan Europa. Heel wat leerkrachten waren bereid ommee te werken aan dit tweede project. Maar toch ishet voor sommige leerkrachten nog altijd moeilijkom zichzelf te overtuigen van zaken als ‘Onze kinde-ren leven niet meer in een dorp maar in een wereld’en ‘Outside is meer te leren dan inside’. Veelvuldiggekanker over ons onderwijs leren we evenwel rela-tiveren. Het is niet allemaal zo mooi in het Scandina-visch onderwijs. Het is echt niet zo autoritair inDuitsland. Het is goed als een Fin je eens wijst op deheerlijkheden van ons eigen onderwijs.»

Vreemde leerkrachtDe directeur van BSGO Wervik is al eens een

keer naar Portugal gereisd en wil er een volgendekeer enkele leerkrachten bij. In afwachting verlopende contacten met de Portugese partnerschool percorrespondentie. In het kader van Europa en demedia maakt Wervik samen met de ande-re partnerscholen een Europees krantjemet plaatselijk nieuws en uittreksels vande eigen schoolkranten. Wervik stuurtook Klasse voor Ouders mee, met sum-miere vertalingen. Bedoeling is elkaarsonderwijssysteem beter te leren kennen. «In hetlandelijk schooltje van Soajo, Escola do Ensino Basi-co, doen ze aan projectonderwijs waar wij niet vandurven dromen», vertelt Roger Schoutteeten. «Vande eerste tot de zesde klas integreren ze de belang-rijkste vakken in een project. Over poppen makenbijvoorbeeld. Dat heeft ons aangezet om alvast metWervicq-Sud voor milieuactiviteiten een projectover zwerfvuil uitte werken. Ginds inPortugal moeten zehet doen met heelbeperkte middelen.Ze hebben er nieteens telefoon. Maarvia projectmatigwerken denken zeintussen ruimer. Zedoorbreken hunklasmuur. Ik vinddat onze onderwijs-mensen in het al-gemeen te veel ophet eiland van huneigen klas leven.Hun prachtige werkblijft meestal bin-nen de klas- enschoolmuren. Zevinden het trouwensniet aangenaam alseen vreemde leer-kracht bij hen in deklas op bezoek komten zit te luisteren.Dankzij die uitwis-selingen is de hori-zon van veel leer-krachten verruimd.Ze wagen zich nubuiten hun klas enhun school. Einde-lijk durven ze huneiland verlaten.» ■

KOM VAN JE EILAND AF1. Comenius, actie 1Een negentigtal basisscholen werkt rond een Europees OnderwijsPro-ject (EOP). Het Europees onderwijsprogramma Comenius, actie 1zorgt voor de nodige financiële steun. De scholen sluiten metminstens twee andere Europese basisscholen een partnerschap af.Een aantal van hen werkt zelfs met vier of vijf andere Europesecollega’s samen. Met deze partners spreken ze een thema af, zoalsde leefwereld van de kinderen. Dat thema werken de kinderen in deklas uit. Ze wisselen gegevens uit via post, fax of e-mail.Leerkrachten kunnen bij de buren gaan en zien hoe zij daar tegendezelfde problematiek aankijken. Ze kunnen lesmateriaal aan elkaardoorsturen of besluiten samen lessen aan te maken. Bovendienkunnen ze daadwerkelijk hun Europese collega’s opzoeken (enontvangen) om het project voor te bereiden of om kennis te makenmet een andere schoolcultuur.Wat kinderen rond een gekozen thema en leerkrachten/directies methun Europese partners precies kunnen doen, vraagt u het best aan hetdepartement Onderwijs - administratie Basisonderwijs - An Declercq -Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-553 92 30 - fax 02-55393 95 - [email protected]. BuurlandenbeleidAlle leerjaren van het basisonderwijs kunnen contacten leggen metNederland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland en Luxemburg.Onderwijsprojecten met scholen in buurlanden hebben als doel:leerlingen met hun eigen cultuur confronteren, hun kennis van deandere culturen verbeteren, vaardigheden die het leergebied overstij-gen verbeteren en met nieuwe werkvormen en materiaal werken. Eenschool kan samen met een partnerschool een onderwijskundig projectstarten over bijvoorbeeld tradities, spelletjes en sprookjes. Deelnemen-de scholen kunnen een subsidie ontvangen die schommelt tussen15.000 en 80.000 frank, afhankelijk van de vorm van samenwerking.Vraag informatie bij het departement Onderwijs - administratie Basis-onderwijs - Jef Van Thielen - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel

02-553 92 28 - fax 02-553 93 95 - [email protected]

«Ze hebben er niet

eens een telefoon»

KLASSE NR.101 11

mailto:[email protected]


12 KLASSE NR.101

■ VISIE

Nieuwe eisen voor onderwijsDe pedagogische opdracht staat nog altijd centraal, zegt de VlaamseOnderwijsraad (Vlor) in zijn visie over de toekomstige rol vanhet onderwijs. In de Vlor is ongeveer iedereen vertegenwoor-digd die betrokken is bij het onderwijs in Vlaanderen: school-netten, vakorganisaties, ouderverenigingen, sociale partners endeskundigen uit de administratie en de universiteiten.Onderwijs werkt aan de persoonlijkheidsvorming en heeft totdoel jongeren in staat te stellen zich kritisch-creatief te inte-greren in samenleving en cultuur. Volgens de Vlor omvat dezeintegratie minstens drie aspecten: een beroepsleven uitbou-wen, taken rond zorg opnemen en zich maatschappelijk en-gageren. Zulke brede omschrijving van de opdracht staat haaksop een te utilitaire of economisch-budgettaire benadering vanonderwijs. Een school is een gemeenschap waarin jongerenontdekken, sociale relaties leren uitbouwen en sociaal vaardigworden. Scholen moeten daarom voortdurend blijven wer-ken aan zichzelf als gemeenschappen die gericht zijn op leren.Afstandsonderwijs kan dit nooit volledig vervangen.Vanuit deze pedagogische opdracht heeft het onderwijs vierkerntaken: gelijke onderwijskansen bieden, de sociale samen-hang versterken en voorbereiden op economische zelfstan-digheid en levenslang leren. Gelijke onderwijskansen omvat-ten niet alleen gelijke toegang. Ook alle jongeren moeten zichin de maatschappij voldoende weten te redden. Sociale sa-menhang ontstaat als burgers voldoende gemeenschappelijkewaarden delen. Onderwijs zal daarom aan waardevorming doen,zonder het recht op anderszijn van jongeren uit te sluiten.Onderwijs moet jongeren een toekomstperspectief bieden. Eenzinvol beroepsleven is daarvan een deel. Een brede beroeps-opleiding ontwikkelt ‘sleutelvaardigheden’, waardoor werk-nemers duurzaam inzetbaar blijven. Tot slot moet het leer-plichtonderwijs jongeren een ba-sis bieden om zelf hun levenslangleren te kunnen sturen.De samenleving stelt voortdurendnieuwe eisen aan het onderwijs.Daardoor heeft het vaak de indrukproblemen te moeten oplossen,waarvoor het zelf niet verantwoor-delijk is. Het leervermogen van jon-geren is niet oneindig. Daarom moethet onderwijs onderhandelen overwelke nieuwe opdrachten het kanopnemen. Het belang van de leer-ling geeft hierbij de richting aan.

■ VLAM

Pubers en melkEen gemiddelde Vlaming drinkt 64 liter melk per jaar. Dat isacht liter minder dan pakweg vijftien jaar geleden. Vooraljongeren drinken minder melk. Van de kinderen die jongerdan twaalf zijn, drinkt 89 procent dagelijks of meermaals perweek melk. Bij de twaalf- tot vijftienjarigen is dat percentagemelkdrinkers gedaald tot 86 procent. En van de vijftien- enzestienjarigen drinkt amper 70 procent regelmatig melk. Bijpubers moet melk het vlug afleggen tegen frisdranken. Diehebben immers vaak een fris en jong imago.Sinds 1994 voert de VLAM campagne om melk drinken testimuleren. Voor de achtste keer organiseert ze de MMMMelk-wedstrijd voor de drie hoogste klassen van het basisonderwijsen de eerste en tweede graad van het secundair. De school diezich hiervoor inschrijft, krijgt een lessenpakket waarmee leer-lingen op een amusante en avontuurlijke manier de voedings-waarde van melk als gezonde bron van energie leren kennen.

■ MULTICULTUREEL

Eerst een taalbad39 Vlaams-Brusselse secundai-re scholen ondertekenen overde netten heen een non-discri-minatieovereenkomst. Dat alleleerlingen zich goed zoudenvoelen op hun school is het uit-eindelijke doel van deze over-eenkomst. Alle leerlingen zijnzowel Nederlandstalige als an-derstalige kinderen uit migran-ten- en Franstalige gezinnen.Anderstaligen krijgen extra be-geleiding om hun taalachter-stand weg te werken. De prak-tijk leert dat taalachterstand vaakeen negatieve weerslag heeft opde schoolresultaten. Scholen diehet verdrag ondertekenen, ne-men maatregelen om zowelopen als verborgen discriminatietegen te gaan. Onder meer allestudierichtingen en onderwijs-vormen staan open voor alleleerlingen, zonder onderscheid.Zo krijgen de klassen effectiefeen evenredig multicultureel ka-rakter, waardoor alle leerlingenzich beter kunnen integreren.Dit leidt tot verdraagzaamheiden respect voor andere cultu-ren en tot een sfeer van gelijk-waardigheid. Leerlingen die hetNederlands alleen als school-taal gebruiken (en niet als thuis-taal), genieten de bijzondereaandacht van het lerarenkorps.Om anderstalige leerlingen zogoed mogelijk te integreren inhet schoolgebeuren, kan deschool vier initiatieven nemen.In het taalonthaal worden leer-lingen die zich in het eerste leer-jaar van het secundair onder-wijs inschrijven vóór 1 okto-ber op hun kennis van het Ne-derlands geëvalueerd. Zo kanmen de taalachterstand van elkeleerling snel inschatten en waarnodig bijsturen. Leerlingen diehet Nederlands niet beheersen,krijgen eerst een taalbad. Vanzodra hun Nederlands op peilis, kunnen ze weer naar huneigen klas. Inhaallessen Neder-lands staan ook op het program-ma. Ten slotte besteedt de schoolin andere vakken voortdurendaandacht aan het Nederlandsals instructietaal, waardoor ze hetNederlandstalig karakter vanhaar instelling behoudt.

■ VOORLICHTING

«Dat is abnormaal»Meer dan een vijfde van allehomoseksuele jongens en eenzesde van alle homoseksuelemeisjes klagen over verbaalgeweld van onderwijzend per-soneel als ze openlijk voor hunhomoseksualiteit uitkomen.Dat gaat van uitspraken als ‘Datis abnormaal’ tot scheldpartijen.Medeleerlingen blijken hunholebi-klasgenoten (homo-,lesbische en biseksuele jonge-ren) minder vaak uit te schel-den voor hun seksuele geaard-heid. Hoewel. Gemiddeld der-tien procent van de bevraagdeschoolgaande holebi’s tussen16 en 22 jaar zegt vaker uitge-scholden te worden door me-deleerlingen. Zestien procentwordt geregeld gepest en elf pro-cent is door pesterijen haast he-lemaal geïsoleerd van de me-deleerlingen. Dat staat in eenrecent onderzoeksrapport vande Universiteit Gent.Volgens de onderzoekers wij-zen de cijfers op de behoefteom homoseksualiteit bespreek-baar te maken in de klas. 85procent van de holebi’s wordttijdens de lessen nooit met ho-moseksualiteit geconfronteerd.De nieuwe educatieve map Ikweet wie ik ben is de eerste inzijn aard die in Vlaanderen wijdverspreid wordt. Ze mikt op cor-recte voorlichting over homo-seksualiteit. Wel Jong Niet He-tero, het samenwerkingsver-band van de Vlaamse en Brus-selse holebi-jongeren, eist dat‘seksuele variantie’ in de eindter-men van het secundair onder-wijs opgenomen wordt. «Er zijngemiddeld vijf à tien procentholebi’s op school. In een wis-kunde-vraagstuk kan het bij-voorbeeld ook eens gaan overtwee mannen die gaan samen-wonen», zegt WJNH-woord-voerder Dimitri Vanderhaegen.De map is vorig jaar al naar alle secundairescholen en PMS-centra gestuurd (met de steunvan de ministeries van Onderwijs en Gelij-ke Kansen). Voor meer info kan u terecht bijde Federatie Werkgroepen Homoseksuali-teit – Pieter Wyffels – Vlaanderenstraat 22– 9000 Gent – tel 09-223 69 29 – [email protected]

Vlor (www.vlor.be): «Onderwijszal aan waardevorming doen.»


http://www.vlor.be

■ ZIEKTE

Leerlingen houden zich bezigZieke leerkrachten worden pas na een afwezigheid van tien werk-dagen vervangen. Deze richtlijn wil de onderwijsminister Mar-leen Vanderpoorten niet veranderen. Zij gelooft overigens nietdat die het aantal leerkrachten doet toenemen dat wegens ziek-te afwezig blijft. Nochtans getuigen tal van huisartsen dat leer-krachten aandringen om ze meteen veertien dagen ziek te schrij-ven. Hierdoor kan de directie de zieke leerkracht meteen ver-vangen en kunnen de leerlingen hun lessen blijven krijgen. Inhet andere geval moeten leerlingen zich vaak onder toezicht‘bezig houden’. De minister wijst erop dat onder leerkrachtenhet verzuim wegens ziekte niet hoger is dan in andere beroeps-groepen (zie ook Klasse 99). En volgens haar valt de gegrond-heid van de ziektebriefjes onder de medische verantwoordelijk-heid. Om toch afwezige leraars sneller te kunnen vervangen,

ziet ze wel een mogelijke op-lossing in de vervangingspoolsmet jonge leerkrachten die inseptember van start zoudengaan.

Niets gemist?■ In het hoger onder-

wijs studeren in het aca-demiejaar 1999-2000 glo-

baal 156.911 studenten ofbijna 2000 meer dan vorigjaar. Die stijging is helemaaltoe te schrijven aan de hoge-scholen, waar nu meer dan100.000 studenten ingeschre-ven zijn. Dat blijkt uit de Be-perkte Statistische Telling vanhet departement Onderwijs.■ Dit jaar gebeurt het toela-tingsexamen voor kandidaat-studenten arts en tandartsweer in één dag. De voorwaar-den om te slagen worden ver-soepeld. 12 op 20 op ieder vande twee grote onderdelen isniet langer noodzakelijk. 24op 40 over het geheel van hetexamen, met een minimumvan 10 op 20 per onderdeel,volstaat om de studie te mo-gen aanvangen.■ Projecten in het hoger kunst-onderwijs krijgen meer geld.De Vlaamse regering trekt intotaal 90 miljoen frank uit voorzowel audiovisuele en beelden-de kunst als muziek en drama-tische kunst. De begroting van2000 voorziet bijvoorbeeld in35 miljoen frank voor uitzon-derlijke projecten, zoals de Parts-opleiding voor hedendaagsedans van Anne Teresa De Keers-maeker. Daarnaast gaat 55 mil-joen frank naar hogere institu-ten voor schone kunsten.■ Vlaamse scholieren kunnenbeter rekenen dan de Neder-landse of de Britse. De KULeu-ven heeft hiervoor een uitleg.Het feit dat men Vlaamse kleu-ters nog geen rekensommengeeft, heeft later in de lagereschool een gunstige invloed.Britse kleuters maken vanaf vierjaar al sommen. Bij ons heb-ben ze tot hun zes jaar de tijdom het verschil te ontdekkentussen meer en minder. «Kin-deren te vroeg abstract lerendenken, kan schade berokke-nen aan hun bevattingsvermo-gen», zegt professor Ferre Lae-vers van de KUL. Toch geeftdeze uitleg geen voldoening.Aziatische kinderen beginnenheel vroeg met rekensommenen later blijven ze daarin keien.■ Britse scholieren van zes jaarkrijgen binnenkort voorlich-ting over seksueel misbruikom te voorkomen dat ze erooit zelf het slachtoffer vanworden. De leraars zullenscholieren onder meer uit-leggen welke lichaamsde-

len privé zijn.

■ ONDERWIJSFINANCIERING

«Eng nationalisme»De discussie over de financie-ring van het onderwijs ver-dwijnt nog niet van de poli-tieke agenda (zie ook Klasse100 p. 13). Een bondig over-zicht. De Oproep voor een De-mocratische School (OVDS)vindt dat de politici het de-bat verkeerd voeren. Volgensde OVDS staren ze zich blindop de verdeelsleutel voor hetonderwijsgeld. Maar daarmeeontwijken ze een veel belang-rijkere vraag: hoeveel is onsland bereid aan onderwijs uitte geven? «Terwijl de hoeveel-heid en het belang van dekennis onophoudelijk toene-men, is het niet te begrijpendat het deel van de nationalerijkdom dat we aan onderwijsbesteden, is teruggevallen vanzeven procent in het begin vande jaren tachtig op ongeveer5,5 procent. In absolute cij-fers is dat jaarlijks een verschilvan zowat 120 miljard frank.»Onder anderen politici van deSP willen globaal de onderwijs-middelen voor de gemeen-schappen verhogen. Dit kanvolgens hen door de volledi-ge of gedeeltelijke koppelingvan de btw-dotatie aan hetbruto binnenlands product.«Als dat niet gebeurt, lijdende twee gemeenschappen in2005 samen een welvaartsver-lies van 58 miljard», zegtNorbert De Batselier (SP).Intussen blijft men zoekennaar een compromis over deverdeelsleutel. Hoe zal men deleerlingen tellen? De federaleregering stelt voor om alle leer-lingen van zes tot en met ze-ventien te tellen. Die tellingzou in januari gebeuren. Daar-na zou het Rekenhof het aan-tal controleren, en daarna nogeens een analyse maken opbasis van de bevolkingscijfers.De Franse Gemeenschap zietdat echter niet zitten.De Vlaamse regering wil ‘taal-grensleerlingen’ uit de verdeel-sleutel. Het gaat om 24.000Nederlandstalige leerlingendie in Vlaanderen wonen enin de Franse Gemeenschapschool lopen en 7000 Frans-taligen die in Wallonië wo-nen en in Vlaanderen onder-wijs volgen. Karel De Gucht(VLD) noemt deze eis een blijkvan eng nationalisme.

■ LERARENOPLEIDING

De wensen van de marktDe Nederlands overheid lanceert een landelijke, drie jaar du-rende campagne om het imago van het leraarsberoep te verbe-teren. Via tv-spots, advertenties, posters en een website wordteen beeld geschetst van een afwisselend beroep. Nederland heeft,net als Vlaanderen, te kampen met een leraarstekort dat naarverwachting de komende tien jaar niet zal afnemen. Oorzakenzijn verkorting van de arbeidsduur, verkleining van de klassen,veel leraars die de pensioengerechtigde leeftijd bereiken en leer-krachten die een andersoortige baan vinden. De voorlichtings-campagne richt zich in de eerste plaats op jongeren tussen 15en 25 jaar, maar wil ook ouderen ertoe aansporen over te stap-pen naar werk voor de klas. Overigens waarderen Nederlandershet beroep van leraar gemiddeld hoger dan leraars zelf denken.Van de leraars zelf oordeelt 80 procent positief over hun werkin het voortgezet onderwijs (secundair onderwijs).Intussen gaan de Nederlandse lerarenopleidingen hun curriculameer afstemmen op de wensen van de markt, die in meer enbreder opgeleide leraars geïnteresseerd is. De opleidingsinstellin-gen ontwikkelen nieuwe leerroutes. Ze zullen ook meer rekeninghouden met studenten die leren en werken willen combineren.Ook de Vlaamse onderwijsminister is van plan om aan de leraren-opleiding te sleutelen (zie ook Onderzoek van de maand p. 39).

Gaan in september jonge leer-krachten aan de slag in ver-vangingspools?

KLASSE NR.101 13

14 KLASSE NR.101

Hoe lang blijven jonge leer-krachten in hetzelfdeschoolnet? Of veranderenze wel eens van net in deeerste jaren van hun loop-

baan? Of hoeveel jongeleerkrachten verlaten hetonderwijs in het beginvan hun loopbaan? U krijgthet antwoord in exclu-sieve cijfers.

Vervangingspools binnenof over de netten heen?

l

O N D E R Z O E K

Hoe trouw zijn leeGemeenschapsonderw

Gewoon basis 35Buiteng. basis 62Gewoon secundair 28Buiteng. secundair 46Totaal 32

TABEL 1

TABEL 2

gemeenschapsonderin net nog actief in ander net

gewoon basis 65 20buiteng. basis 34 42gewoon secundair 48 15buiteng. secundair 54 23totaal 53 18

29 procent van een groep tijdelijke vervangersblijkt minstens één keer in een ander net te funge-ren. Dat blijkt uit een onderzoek van het departe-ment Onderwijs bij 8492 interimarissen in hetgewoon of buitengewoon basis- of secundair on-derwijs. De administratie nam van hen in vijf jaardertien verschillende momentopnames.

Er zijn grote verschillen volgens onderwijsniveauen net. Leerkrachten uit het gesubsidieerd officieelonderwijs (steden en gemeenten, provincies) zijn hetminst trouw aan hun net. Interimaire leerkrachtendie tewerkgesteld zijn in het gesubsidieerd vrij on-derwijs blijven het meest binnen hun net. In hetbuitengewoon onderwijs is de mobiliteit tussen denetten groter dan in het gewoon onderwijs.

VervangingspoolsDeze verschillen zijn veeleer het gevolg van de

verschillende werkgelegenheidsmogelijkheden danwel van een bewuste keuze voor één of ander net.

Het werkaanbod in het gewoon en vrij onderwijsis groter dan in het buitengewoon en officieelonderwijs. Daardoor is de kans om in het school-net met gewoon en vrij onderwijs aan de slag teblijven per definitie veel groter.

De cijfers (zie tabel 1) tonen het belang aan omde vervangingspools over de netten heen te latenfunctioneren. Vanaf september zouden scholenuit een reserve van pas afgestudeerde leerkrach-

t eerkra

rkrachten aan één net? (in procent)ijs Gesubs. officieel onderwijs Gesubs. vrij onderwijs Tot.

55 30 36 71 61 63 40 15 20 56 45 54 51 23 29

Hoeveel leerkrachten stromen uit? (in prowijs gesubsidieerd officieel onderwijs gesubsidiuit onderwijs in net nog actief in ander net uit onderwijs in net nog actief

15 50 32 18 6924 30 55 15 4137 39 23 38 6823 24 39 37 4529 44 30 26 66

ten kunnen putten om onder meer zieke lesgeverste vervangen. Een vervangingspool per net heefttot gevolg dat tijdelijke leerkrachten vast blijvenzitten binnen één en hetzelfde net. Concreet zouvoor 29 procent (of 2411 leerkrachten) van degevolgde groep interimarissen de huidige inter-nettenmobiliteit onmogelijk worden. In tijdenvan schaarste op de arbeidsmarkt is dergelijkeinperking van de inzetbaarheid onverantwoord,meent de administratie van het departement On-derwijs.

AlternatievenVan de totale groep gevolgde leerkrachten (8492

personen) die in september 1995 in het basis- ofsecundair onderwijs werkten, heeft in oktober 199924 procent het onderwijs verlaten (zie tabel 2).Ook hier zijn er verschillen volgens onderwijs-niveau en net. De uitstroom is aanzienlijk groter inhet secundair onderwijs (30 %) dan in het basison-derwijs (16 %), en veel groter in de officiële netten(29 % in het Gemeenschapsonderwijs) dan in hetgesubsidieerde vrije net (22 %). Hoe komt dat? Deevolutie in de werkgelegenheid verschilt. Tussen1993 en 1999 nam de werkgelegenheid in hetbasisonderwijs met 5,5 procent toe. In dezelfdeperiode nam ze in het secundair met 0,05 procentaf. In het secundair onderwijs kent alleen het ge-subsidieerd vrij onderwijs de jongste jaren nog eenkleine groei van het aantal jobs.

Werkomgeving, arbeidsvoorwaarden en werkdrukin het basis- en secundair onderwijs verschillen.Ook de grotere versnippering van lesopdrachtenin het secundair kan een rol spelen in de uit-stroom.

Leerkrachten met een diploma voor het secun-dair onderwijs beschikken over meer alternatie-ven voor een job buiten het onderwijs dan kleu-teronderwijzers en onderwijzers. ■

Hoerouw zijnchten?

cent)eerd vrij onderwijs totaalin ander net uit onderwijs in net nog actief in ander net uit onderwijs

16 15 64 20 16

45 16 37 46 17

6 26 61 9 30

26 29 44 27 29

12 22 61 15 24

Met Klasse naar TechnopolisIngewikkelde formules, een batterij proefbuizen,Ingewikkelde formules, een batterij proefbuizen,Ingewikkelde formules, een batterij proefbuizen,Ingewikkelde formules, een batterij proefbuizen,Ingewikkelde formules, een batterij proefbuizen,technische schema’s… Fysica, mechanica of na-technische schema’s… Fysica, mechanica of na-technische schema’s… Fysica, mechanica of na-technische schema’s… Fysica, mechanica of na-technische schema’s… Fysica, mechanica of na-tuurkunde hoeven voor leerlingen niet altijd saaituurkunde hoeven voor leerlingen niet altijd saaituurkunde hoeven voor leerlingen niet altijd saaituurkunde hoeven voor leerlingen niet altijd saaituurkunde hoeven voor leerlingen niet altijd saaite ogen of kamergeleerd te zijn. Zeker niet omdatte ogen of kamergeleerd te zijn. Zeker niet omdatte ogen of kamergeleerd te zijn. Zeker niet omdatte ogen of kamergeleerd te zijn. Zeker niet omdatte ogen of kamergeleerd te zijn. Zeker niet omdatwetenschap en technologie deel uitmaken vanwetenschap en technologie deel uitmaken vanwetenschap en technologie deel uitmaken vanwetenschap en technologie deel uitmaken vanwetenschap en technologie deel uitmaken vanhun dagelijks leven. Met activiteiten als hersen-hun dagelijks leven. Met activiteiten als hersen-hun dagelijks leven. Met activiteiten als hersen-hun dagelijks leven. Met activiteiten als hersen-hun dagelijks leven. Met activiteiten als hersen-brekers oplossen, fietsen over een staalkabel, slui-brekers oplossen, fietsen over een staalkabel, slui-brekers oplossen, fietsen over een staalkabel, slui-brekers oplossen, fietsen over een staalkabel, slui-brekers oplossen, fietsen over een staalkabel, slui-zen en pompen bedienen, wolken maken of zelfzen en pompen bedienen, wolken maken of zelfzen en pompen bedienen, wolken maken of zelfzen en pompen bedienen, wolken maken of zelfzen en pompen bedienen, wolken maken of zelfeen brug bouwen, krijgen ze de theorie al doen-een brug bouwen, krijgen ze de theorie al doen-een brug bouwen, krijgen ze de theorie al doen-een brug bouwen, krijgen ze de theorie al doen-een brug bouwen, krijgen ze de theorie al doen-de in de vingers. Met die boodschap schuiven opde in de vingers. Met die boodschap schuiven opde in de vingers. Met die boodschap schuiven opde in de vingers. Met die boodschap schuiven opde in de vingers. Met die boodschap schuiven op26 februari de elektronische poorten open van26 februari de elektronische poorten open van26 februari de elektronische poorten open van26 februari de elektronische poorten open van26 februari de elektronische poorten open vanTechnopolis Technopolis Technopolis Technopolis Technopolis in Mechelen. Dat is een gloednieuwin Mechelen. Dat is een gloednieuwin Mechelen. Dat is een gloednieuwin Mechelen. Dat is een gloednieuwin Mechelen. Dat is een gloednieuwinteractief wetenschappelijk doe-centrum voor alleinteractief wetenschappelijk doe-centrum voor alleinteractief wetenschappelijk doe-centrum voor alleinteractief wetenschappelijk doe-centrum voor alleinteractief wetenschappelijk doe-centrum voor alleleeftijden. Maar het wil ook een klaslokaal zijnleeftijden. Maar het wil ook een klaslokaal zijnleeftijden. Maar het wil ook een klaslokaal zijnleeftijden. Maar het wil ook een klaslokaal zijnleeftijden. Maar het wil ook een klaslokaal zijnvan 3500 vierkante meter. Op 16, 19 en 20 fe-van 3500 vierkante meter. Op 16, 19 en 20 fe-van 3500 vierkante meter. Op 16, 19 en 20 fe-van 3500 vierkante meter. Op 16, 19 en 20 fe-van 3500 vierkante meter. Op 16, 19 en 20 fe-bruari kan u er persoonlijk de uitgebreide educa-bruari kan u er persoonlijk de uitgebreide educa-bruari kan u er persoonlijk de uitgebreide educa-bruari kan u er persoonlijk de uitgebreide educa-bruari kan u er persoonlijk de uitgebreide educa-tieve mogelijkheden komen scannen. Van edu-tieve mogelijkheden komen scannen. Van edu-tieve mogelijkheden komen scannen. Van edu-tieve mogelijkheden komen scannen. Van edu-tieve mogelijkheden komen scannen. Van edu-pakketten over workshops tot de vele links met depakketten over workshops tot de vele links met depakketten over workshops tot de vele links met depakketten over workshops tot de vele links met depakketten over workshops tot de vele links met deeindtermen. Een exclusieve actie, gratis voor 1000eindtermen. Een exclusieve actie, gratis voor 1000eindtermen. Een exclusieve actie, gratis voor 1000eindtermen. Een exclusieve actie, gratis voor 1000eindtermen. Een exclusieve actie, gratis voor 1000leerkrachten en tegen gunsttarief voor hun gezin.leerkrachten en tegen gunsttarief voor hun gezin.leerkrachten en tegen gunsttarief voor hun gezin.leerkrachten en tegen gunsttarief voor hun gezin.leerkrachten en tegen gunsttarief voor hun gezin.Uw microscoop mag u thuis laten, die staat er al.Uw microscoop mag u thuis laten, die staat er al.Uw microscoop mag u thuis laten, die staat er al.Uw microscoop mag u thuis laten, die staat er al.Uw microscoop mag u thuis laten, die staat er al.

FOTO

’S: P

HO

TOD

ISC

, TEC

HN

OPO

LIS

16 KLASSE NR.101

NAAR TECHNOPOLIS MET KLAµ Ja, stuur mij een uitnodiging voor ee

aan Technopolis. Ik kom (omcirkel walleen / met … personen (uitsluitegezinsleden).

Mijn datum van voorkeur is (duid één dat

□ woensdag 16 februari vanaf 13 uur

□ zaterdag 19 februari in de (omcirkel voormiddag / namiddag

□ zondag 20 februari in de (omcirkel wvoormiddag / namiddag

Naam:

Stamboeknummer:

Volledig adres:

Tel.:

Onderwijsniveau(omcirkel wat past):kleuter / lager / secundair / hoger

Tijdens deze avant-première krijg ik als lgratis toegang. Vergezellende gezinsledepersonen) betalen een gunsttarief. Alsuitgenodigd, kom ik ook. Bovendien enmij om ter plaatse, op verzoek van de orren, feedback te geven over Technopolis

Stuur deze originele bon volledig ingevKarla Gilis - Technopolis met Klasse - Teclaan - 2800 Mechelen. Niét faxen, a.u.bde gelukkigen bent, ontvangt u voor 1 febschriftelijke uitnodiging voor uzelf (gratgezin (max. 4 personen, tegen halve pmaal ter plaatse engageert u zich omenquête deel te nemen over Technopolisextremis niet kan komen, meld dit danmogelijk aan de organisatoren.

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

A = algemeen, B = b

Wetenschap met Klasse A

Hoe warm lopen uw leerlingen voor wetenschappen? Van-waar de vooroordelen bij sommigen over fysica, chemie,biologie? Hoe steekt u wat meer volt in uw les elektriciteit,voedingsleer, mechanica? Binnenkort krijgt u daar een extraklaslokaal voor. Een van 3500 vierkante meter, met toebeho-ren en al. Vlaanderens nieuwste wetenschapstempel heetTechnopolis, een interactief doe-centrum dat wetenschaponderdompelt in de wereld van alledag. Een wereld die bor-relt van uitdagingen: zelf een vliegtuig aan de grond zetten,meten hoeveel water er in je lichaam zit, fietsen tegen de zon,in een zeepbel stappen, rijden op vierkante wielen, op eenspijkerbed liggen, een kijkgatoperatie uitvoeren… Zien, ho-ren, voelen, proberen en zelf experimenteren is de bood-schap. Technopolis gaat open op 26 februari, maar de Vlaamseleerkracht krijgt een avant-première met Klasse.Op woensdag 16 februari (namiddag) en tijdens hetweekend van 19 en 20 februari (vooren namiddag)zijn 1000 leerkrachten met hun gezin welkom in Meche-len. U kan er vrij op verkenning gaan in de zeven leefwe-relden van Technopolis. Op geregelde tijdstippen kun-nen de leerkrachten kennismaken met de educatievemogelijkheden van dit doe-centrum. Misschien is de spe-ciale verrassing daar wel voor u…Voorts kan u nu al eenbezoek met uw leerlingen boeken. Deze actie is gratisvoor leerkrachten. Vergezellende gezinsleden (max. vierpersonen, de leerkracht niet meegerekend) betalen de

helft van de gewone toegangsprijs. Vulde bon in en stuur hem naar Technopo-lis. De robot van dienst haalt er 1000gelukkigen uit. Die krijgen een persoon-lijke uitnodiging.Technopolis zoekt de school-vakken waar ze ontstaan: in deleefwereld van jong en oud. 227interactieve opstellingen staan,hangen en liggen gegroepeerdin zeven leefwerelden: Lucht enWind, Waterkant, Bouwstenen,Actie-Reactie, Huis, Onzichtbaaren Atelier. Doen en ervaren isoveral het motto. Van zelf wol-ken maken over een menselijklichaam in elkaar puzzelen totuitvlooien hoe een vaatwasser werkt. In elkethemaruimte vindt u bovendien pc’s die umeer informatie naar believen geven over hetexperiment dat u interesseert. Aan u de eer.Het programmaWat staat u tijdens deze actie in Technopolis tewachten? U meldt zich op het afgesprokentijdstip aan bij de ontvangstbalie: in de voor-middag vanaf 9.30 u., in de namiddag vanaf13 u. Vervolgens mag u Technopolis vrij be-zoeken, of beter: uitproberen. Edutainers inopvallende kledij mag u te allen tijde om meeruitleg vragen bij een opstelling of experiment.Af en toe geven zij ook demonstraties.Op geregelde tijdstippen worden de leer-krachten uitgenodigd omeen speciale infosessie bijte wonen. Wanneer die ses-sies precies plaatsvinden,verneemt u aan de ingangvia een overzicht en langsde intercom. In auditorium DeKegel geven de organisatorendan uitleg over het concept vanTechnopolis, de workshops die u metuw leerlingen kan bijwonen, de educa-tieve pakketten enz. Deze infosessie duurtongeveer een half uur. Nadien krijgt u ookeen informatiepakket mee. Een extra redenom de infosessie niet te missen.

SSEn bezoekat past):nd eigen

um aan):

wat past)

at past)

eerkrachtn (max. 4 ik wordgageer ikganisato-.

uld naarhnologie-. Als u bijruari een

is) en uwrijs). Een- aan een. Als u in zo snel

○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○

asisonderwijs, S = secundair en hoger onderwijs

Of het nu gaat om mechanischewonderen, raadselachtige proces-sen of chemische principes, alleopstellingen en experimentenwerden samengesteld en uitge-werkt in samenhang met deeindtermen. Daarom voorzietTechnopolis in workshopsvoor alle onderwijsniveaus.Onder deskundige bege-leiding van edutainersnemen leerlingen we-tenschap en technolo-gie écht onder handen.Ze doen dat in kleinegroepen. Hoe dit pre-cies loopt, tonen dezewetenschapsgidsen uzelf tijdens korte demon-straties. Met de educa-tieve pakketten kan u Technopolis ook meenemen naar uwklas. Zo kan u een bezoek voorbereiden en achteraf verwerkenin de les. Er zijn pakketten voor elke graad van het lager en deeerste graad van het secundair onderwijs. U betaalt er één keer250 frank voor en mag ze vervolgens vrij kopiëren. Tijdens dezeactie kan u ze alvast inkijken. Technopolis biedt nog andereeducatieve hulpmiddelen aan: doe-boekjes, doe-pakketten,de wetenschapstruck Experion, wetenschapstheater enz. Ookhierover kan u meer vernemen ter plaatse. Ten slotte kan Tech-nopolis voor uw klas een compleet programma op maat uit-werken.Een bezoek met leerlingen duurt gemakkelijk twee à drie uur.In de zalen Megabyte en Gigabyte kan u met grote groepen

terecht voor lunch of picknick (wel vooraf reserve-ren).GratisDeze actie is gratis voor leerkrachten op vertoonvan hun uitnodiging. Vergezellende gezinsleden(max. vier personen, de leerkracht niet inbegre-pen) betalen de helft van de gewone toegangs-prijs (145 frank i.p.v. 290 frank). Kinderen jongerdan 12 jaar betalen 95 frank i.p.v. 190 frank enkinderen van 3 jaar of jonger mogen gratis bin-nen. De organisatoren leggen lijsten aan van de

mensen die zij uitnodigen. Zij rekenen erop dat u dan ookkomt. Als u er in extremis niet bij kan zijn, geef Technopolisdan zo vlug mogelijk een seintje. Uw plaats kan dan doorge-geven worden aan een collega die op de wachtlijst staat. Wieinschrijft, is dus ook zeker dat hij kan en wil komen.Praktische infoTechnopolis is een initiatief van de Vlaamse regering, gerea-liseerd door de Stichting Flanders Technology International enmet steun van de Provincie Antwerpen en de privé-sector. Uvindt Technopolis langs de E19 (Brussel-Antwerpen), afrit 10Mechelen-Zuid. Vanaf 26 februari is het doe-centrum àlledagen open, behalve op 1 januari, 25 en 31 december, oppaasdag en tijdens de eerste volledige week van september.De deuren schuiven open om 9.30 u. en gaan weer dicht om17 u. Technopolis is vlot toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Voor scholen zijn combitickets mogelijk metbijvoorbeeld Dierenpark Plancken-

dael en het Speelgoedmu-seum. Met de formule B-Dag-trip van de NMBS kan u éénvoordeelticket kopen voor trein,

bus en toegang. Meer info enreservaties: tel 015-34 20 00 - fax015-34 20 01 - [email protected] www.technopolis.beInfo bij deze actie: Karla Gilis - Tech-nopolis - Technologielaan - 2800 Me-chelen - tel 015-34 20 00 - fax 015-34 20 01 - [email protected] -www.technopolis.be


http://www.technopolis.be


http://www.technopolis.be

D e b l i k v a n g e r s■ De musea van Krakau vormen met meer dan twee miljoen kunst-voorwerpen een cultuurschat op zich. De stad telt 6000 historischegebouwen (waaronder meer dan 300 geklasseerde gevels, 140 kerkenen 74 paleizen…). Met recht is deze goed bewaarde stad door deUnesco erkend als een van de belangrijkste cultuurobjecten ter wereld.■ Het grootste middeleeuwse plein van Europa (4 hectaren groot)is sinds de aanleg ervan nauwelijks veranderd. Het Belfort van hetstadhuis staat er al sinds 1257 en de langwerpige Lakenhalledomineert met zijn eigentijdse handelsfunctie nog altijd het plein.Het marktplein is net als weleer nog een levendig trefpunt voorhandel en ontspanning.■ De Barbacane is een van de statige overblijfsels van de verdedi-gingsmuren rond de binnenstad. De oude wallen vormen nu eengroene gordel rond de stadskern.■ Het majestueuze Wawelkasteel ligt op de Wawelheuvel aan de rivierde Weichsel. Hier woonden van de elfde tot de zeventiende eeuw demachtige Poolse vorsten die pas nadien naar Warchau verhuisden.Elke bezoeker komt onder de indruk van de grote verscheidenheid aankunstschatten in de meer dan zestig vertrekken die voor het publiekzijn opengesteld. De kathedraal van het slot biedt een uniek mengselvan bouwstijlen: romaans, gotisch, renaissance en barok.■ Mooie, intact gebleven straten zoals de oude (maar mooi gerestau-reerde) Kannunikstraat. Naast de gotische basiliek ontdekt u overalin de stad ingetogen kloosters, kerken en pleinen.■ De universiteit (gesticht in 1364) waar u o.a. de instrumenten kanzien van Copernicus en waar ook paus Johannes Paulus II studeerde.■ Het Joods kwartier (met synagoge, museum, kerkhof en typischestegen) waar Steven Spielberg de film Schindler’s List opnam. Voor1940 leefden er drie miljoen joden in Polen, van wie 70.000 inKrakau. Meer dan 65.000 stierven in de concentratiekampen Birke-nau en Auschwitz. Wie dat wil kan trouwens Auschwitz (met hetopenbaar vervoer) bezoeken.

E x t r aKrakau is in 2000 één van de negen Europese culturele hoofdstedenen organiseert daarvoor een indrukwekkende reeks culturele acti-

Reizen

Het jaar 2000 telt voor één keer negen Europese culturele

hoofdsteden. Brussel is er daar één van. Maar Klasse nodigt u

ook graag uit om kennis te maken met een andere cultuurstad die u anders

misschien nooit zou bezoeken: Krakau in Polen. Al in 1978 plaatste de

Unesco Krakau als eerste Europese stad op de lijst van de twaalf belang-

rijkste cultuurobjecten ter wereld. U kan zelf gaan ontdekken waarom. Het

cultuurprogramma van 2000 biedt daarnaast een indrukwekkend surplus.

H

Met Klasse n

KLASSE NR.101 17

viteiten: tentoonstellingen, con-certen, shows, theatervoorstel-lingen, manifestaties, happeningsenz. Deelnemen aan dit wisse-lend aanbod hangt af van deperiode van uw bezoek. U vindtnu al een voorsmaakje op de sitewww.krakow2000.pl

U w p r i j sU vliegt met Polish Airlines (inG-klasse) van Brussel over War-schau naar Krakau. U bent vierdagen weg en logeert drie nach-ten in (driesterren)hotel Cracoviain het centrum van de stad, opwandelafstand van het kasteelWawel. De prijs (inclusief ont-bijt) geldt op basis van een twee-persoonskamer. Uiteraard krijgtu een stadsplan en documenta-tie. U vertrekt naar keuze (maarenkel) op een donderdag, vrij-dag of zaterdag. Tot 31 maartbetaalt u 15.990 fr. per persoon,tussen 31 maart en 31 oktoberbetaalt u 18.990 fr. per persoon.

Dit aanbod is alleen geldig voorlezers van Klasse. U mag welis-waar familie en vrienden meene-men maar de inschrijver vermeldt daarbij het nummer dat boven zijn adresstaat op dit exemplaar van Klasse (stamboeknummer of abonnementsnum-mer). Klasse is geen reisbureau. Dit aanbod werd uitgewerkt in samenwer-king met Transeurope Citytrips. Zij zorgen voor de organisatie en zijn erook verantwoordelijk voor. U schrijft telefonisch in op het nummer 050-3464 64 (van maandag tot vrijdag tussen 9 en 19 u., zaterdag van 9 tot 17 u.).

aar Krakau

http://www.krakow2000.pl

Populairewetenschappen A

Schedels prepareren, vogelspinnen be-studeren, cactussen enten en zaaien,water onderzoeken, glas samenstellenen graveren, van gezonde planten soepen thee maken... Vindt u dit te gewaagd?Geeft u de voorkeur aan wat nuttige tipsom natuurspelen, oriëntatielopen enz. teorganiseren? Natuur en Wetenschap vzwbiedt u zowel het een als het ander.Deze jeugdvereniging wil de weten-weten-weten-weten-weten-schappen populariseren onder jon-schappen populariseren onder jon-schappen populariseren onder jon-schappen populariseren onder jon-schappen populariseren onder jon-gerengerengerengerengeren. Als u met (een aantal van) uwleerlingen een natuurclub start, komt (gra-tis vanaf 12 deelnemers) een specialistnaar uw school voor workshops en aller-lei activiteiten. Voorts organiseert de ver-eniging natuurwandelingen, bezoekenaan musea en sterrenwachten, speleo-logie, fossielenzoektochten enz.Voor meer info: Luc Daniëls - tel 03-45500 14 - [email protected] tel 016-53 73 75 (secretariaat Natuuren Wetenschap)

18 KLASSE NR.101

De kroon op het werk S

Podiumbeesten en creatieve geestenPodiumbeesten en creatieve geestenPodiumbeesten en creatieve geestenPodiumbeesten en creatieve geestenPodiumbeesten en creatieve geesten uit het secundair onder-wijs zijn bij deze uitgenodigd voor de gelijknamige studiedagstudiedagstudiedagstudiedagstudiedag inhet Consciencegebouw op woensdagnamiddag 19 januari, van14 tot 17 u. Hoofdmoot van deze studiedag van Canon Cultuur-cel vormt het podiumfestivalpodiumfestivalpodiumfestivalpodiumfestivalpodiumfestival De kroon op het werkDe kroon op het werkDe kroon op het werkDe kroon op het werkDe kroon op het werk (zie ookKlasse 99, p. 18; een initiatief in samenwerking met VlaamsCentrum voor Amateurkunsten en Het Paleis), waarbij 36 scholende gelegenheid zullen krijgen om hun kunnen te tonen voor eenvakjury én het grote publiek. Aan de studiedag kunnen alvast250 creatievelingen deelnemen. Op het programma (naast aller-lei animatie) o.a. meer info over het aanbod van Canon Cultuur-cel en hoe u kunst en cultuur kan gebruiken als geïntegreerde envakoverschrijdende middelen in het lessenpakket van het secun-dair onderwijs. Voorts krijgt u een situering van het project Dekroon op het werk, met getuigenissen van juryleden én leerkrach-ten die aan de vorige editie deelnamen.Een extraatje: Het Speeltheater/De Kopergieterij organiseertter plaatse een gratis workshopgratis workshopgratis workshopgratis workshopgratis workshop voor veertig leerkrachtenrond «een voorstelling maken op school». De workshop isuitdrukkelijk bedoeld voor leerkrachten die reeds een voor-stelling in schoolverband maakten. Wie voor De kroon op hetwerk inschrijft, krijgt voorrang voor de workshop.Meer info en inschrijvingen: Canon Cultuurcel – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel 02-553 96 65 tot 67 - fax 02-55396 75 – [email protected] /Voor de gratisworkshop: Speeltheater/De Kopergieterij – tel 09-266 11 44 – fax09-224 29 80/Voor De kroon op het werk: Vlaams Centrum voorAmateurkunsten – Annemie Geerts – Veeweydestraat 24/26 –1070 Brussel – tel 02-555 06 23 – fax 02-555 06 10 – [email protected]

VEWA A

Hebt u meegewerkt aan een nieuw schoolboek of bent u daarnog mee bezig? Dan weet u ongetwijfeld dat uw werk nietenkel in de winkel, maar ook op heel wat fotokopieermachi-nes zal eindigen. De Vereniging van Educatieve en Weten-schappelijke Auteurs (Vewa) wil u daar jaarlijks voor vergoe-den door de reprografierechtenreprografierechtenreprografierechtenreprografierechtenreprografierechten uit te betalen. De enigevereiste om hiervoor in aanmerking te komen, is lid wordenvan de vereniging. Dat kost 500␣ fr. per jaar. Vewa is erkenddoor het Ministerie van Justitie. Het initiatief gaat uit van deVlaamse Interuniversitaire Raad (Vlir).Meer info: prof. Roger Blanpain - Klein Dalenstraat 46 - 3020 Herent- tel 016-49 94 93 - fax 016-48 09 21 - [email protected]

Passe-partout A

Leerlingen van 10 tot 15 jaar (ook BuSO) kunnen van 10januari tot 31 mei gratis deelnemen aan een educatief spel-educatief spel-educatief spel-educatief spel-educatief spel-circuitcircuitcircuitcircuitcircuit rond de Rechten van het Kind. Passe-Partout is eenspannend detectivespel, waarbij de jongeren op een speelse,interactieve manier ontdekken dat ze rechten hebben, maar datdeze rechten ook kunnen worden geschonden. OrganisatorVredeshuis Gent zorgt voor de pedagogische begeleiding, voor-en nabespreking inbegrepen. Het spel duurt 60 à 70 minuten.Groepen van 12 tot 40 leerlingen kunnen deelnemen.Info en reservaties: Vredeshuis – St. Margrietstraat 9 – 9000Gent – tel 09-233 42 95 – fax 09-225 73 79 – [email protected]

Onze dynastie A

VOXVOXVOXVOXVOX, het tijdschrift van de Informatiedienst van Landsverde-diging, brengt een speciale editie uit n.a.v. het prinselijk hu-welijk. Naast een katern over dit huwelijk, vindt u er meerinformatie over onze dynastie en haar geschiedenisonze dynastie en haar geschiedenisonze dynastie en haar geschiedenisonze dynastie en haar geschiedenisonze dynastie en haar geschiedenis. Ditspeciale nummer telt 28 pagina’s A4.U kan dit extra nummer gratis bestellen voor al uw leerlingenbij Leger-jeugd – gratis tel 0800-95 594 – fax 02-264 53 47,met vermelding Speciale Vox-editie, uw naam, naam en adresvan de school en het gewenste aantal exemplaren.

Klasse-service A

••••• Een archeoloog in Romeins legeruniform in uw klas? Nee, udroomt niet, het kan. Archeoloog Bernard Van Daele komtgraag in uw klas meer uitleg geven over het Romeinse legerRomeinse legerRomeinse legerRomeinse legerRomeinse legerin het algemeen of over één aspect van het militaire leven(bouw van een legerkamp, militaire leven als legioensoldaat…).

Meer info bij Bernard Van Daele – Martelarenlaan 229 – 3010Kessel-Lo – tel 016-25 92 11 – fax 02-356 47 99.• Excellent is een gratisgratisgratisgratisgratis boekhoudpakketboekhoudpakketboekhoudpakketboekhoudpakketboekhoudpakket (algemene boek-houding). Educatief bureau Natalis organiseert hierrond eenreeks opleidingssessiesopleidingssessiesopleidingssessiesopleidingssessiesopleidingssessies voor leerkrachten in Boom, Diest,Keerbergen en Zaventem. Meer info en inschrijvingen: Natalis– Europastraat 58 – 2850 Boom – tel en fax 03-289 09 37– [email protected].• Op dinsdagavond 18 januari (20 u.) start een nieuwegespreksgroep voor nabestaanden na zelfdodinggespreksgroep voor nabestaanden na zelfdodinggespreksgroep voor nabestaanden na zelfdodinggespreksgroep voor nabestaanden na zelfdodinggespreksgroep voor nabestaanden na zelfdoding. Meerinfo of kennismakingsgesprek: Consulentenbureau – J. DeBomstraat 27 – 2018 Antwerpen - tel 03-237 76 60.• Een laatstejaarsstudente lerarenopleiding (onderwijzer) zoektleerkrachten die ervaring hebben met contractwerkcontractwerkcontractwerkcontractwerkcontractwerk. Ook voor-beelden van contracten zijn welkom. U contacteert Els Van Bockstael- Meenseweg 253 - 8900 Ieper - [email protected].• Dringend gezocht: gemotiveerde leerkrachten om op vrijwil-lige basis wekelijks enkele uren Franse les te geven aanNederlandstalige gedetineerdenNederlandstalige gedetineerdenNederlandstalige gedetineerdenNederlandstalige gedetineerdenNederlandstalige gedetineerden in de gevangenis van St.Gillis (Brussel). Meer info: Justitieel Welzijnswerk Brussel -Peter Pletincx - Groot Eiland 84 - 1000 Brussel - tel 02-50266 00 - [email protected].• Leerlingen eerste graad secundair onderwijs kunnen tijdensschoolvakanties Leren lerenLeren lerenLeren lerenLeren lerenLeren leren. Deelnemen kost 3950␣ fr. Meerinfo: Puzzel vzw - Uitbreidingsstraat 488 - 2600 Berchem - tel03-239 65 35 - fax 03-281 16 19.• Een landelijke jeugddienst zoekt een stafmedewerker stafmedewerker stafmedewerker stafmedewerker stafmedewerker voorcoaching van speelprojecten en onderzoek speelruimtes. Infoen sollicitaties bij vzw Vivès - Cordoeaniersstraat 13 - 8000Brugge - tel en fax 050-34 06 70 - [email protected].• Alians (ex-Withuis Voluntariaat) zoekt vrijwilligers-bege-vrijwilligers-bege-vrijwilligers-bege-vrijwilligers-bege-vrijwilligers-bege-leidersleidersleidersleidersleiders voor educatieve programma’s (mundiale vorming) éntwee tijdelijke educatieve medewerkerstwee tijdelijke educatieve medewerkerstwee tijdelijke educatieve medewerkerstwee tijdelijke educatieve medewerkerstwee tijdelijke educatieve medewerkers (januari tot en metmaart). Meer info: Alians - Doornzelestraat 15 - 9000 Gent -tel 09-234 04 13 - [email protected].• Vraag uw leerlingen (vanaf vierde jaar secundair onderwijs)hun «november»-gevoel of -ervaringen «november»-gevoel of -ervaringen «november»-gevoel of -ervaringen «november»-gevoel of -ervaringen «november»-gevoel of -ervaringen te beschrijven intwee à drie getikte pagina’s. U kan de teksten opsturen tot 10januari. De drie beste teksten winnen een prijs én wordengepubliceerd in een «november»-boek (verschijnt november2000). Meer info: Scholengemeenschap St. Franciscus - Luc VanLiedekerke - Lostraat 175 - 1760 Roosdaal-Strijtem - tel 053-64 66 40 - fax 053-64 66 70 - [email protected].• Dringend gezocht: leerkrachten om tegen vergoeding enke-le uren per week Brusselse migranten (vanaf 16 jaar)Brusselse migranten (vanaf 16 jaar)Brusselse migranten (vanaf 16 jaar)Brusselse migranten (vanaf 16 jaar)Brusselse migranten (vanaf 16 jaar)Nederlands te lerenNederlands te lerenNederlands te lerenNederlands te lerenNederlands te leren. Meer info: Taallessen Nederlands aanJonge Migranten - Lucrèce Roegiers - Vissenakenstraat 381 -3300 Vissenaken - tel en fax 016-82 45 37.• Dringend gezocht: onderwijzers en regenten, afgestudeerd in1950 of in 1975 aan de Bisschoppelijke Normaalschool St. Ni-klaas. De laatstejaars afdeling Onthaal en PR bereiden immers eenfeestelijke reüniefeestelijke reüniefeestelijke reüniefeestelijke reüniefeestelijke reünie voor. Graag adressen melden bij de heer VanPuyvelde - Hellestraat 27 - 9112 Sinaai - tel en fax 03-772 71 60.• Ouders en leerkrachten starten op 1 september 2000 meteen nieuwe Freinetschoolnieuwe Freinetschoolnieuwe Freinetschoolnieuwe Freinetschoolnieuwe Freinetschool in Antwerpen. Ze zoeken hiervoornog enkele geïnteresseerde en gemotiveerde medewerkers(ouders én leerkrachten). Meer info bij Guy Duchêne - Haan-tjeslei 45 - 2018 Antwerpen - tel 03-248 71 94 - [email protected] www.welcome.to/freinet.• Leerkrachten Nederlands die met/rond AfrikaansAfrikaansAfrikaansAfrikaansAfrikaans werken inhun lessen kunnen meewerken aan een thesis rond dit onder-werp. Meteen bellen of mailen naar Els Aerts – tel 0477-66 79 11– [email protected].• Feesten bij de burenFeesten bij de burenFeesten bij de burenFeesten bij de burenFeesten bij de buren is een kalenderkalenderkalenderkalenderkalender voor 2000 met allefeestdagen van de verschillende godsdiensten en culturen inons land en met wat meer informatie over al deze feesten. Dekalender kost 280␣ fr. (plus verzendingskosten). De gelijknami-ge (tijdloze) infomapinfomapinfomapinfomapinfomap kost 120␣ fr. (plus verzendingskosten).Bestellen bijKerkwerk Multi-cultureel Sa-menleven - Hui-devettersstraat165 - 1000Brussel - tel 02-502 11 28 - fax02-502 81 01.








http://www.welcome.to/freinet






ON

DER

WIJS

SERV

ICE

Koningin Paolaprijs S

Tot 20 januari kan u een collega of het ganse leerkrachten-team voordragen voor de Koningin Paolaprijs voor hetKoningin Paolaprijs voor hetKoningin Paolaprijs voor hetKoningin Paolaprijs voor hetKoningin Paolaprijs voor hetOnderwijs – 1999-2000Onderwijs – 1999-2000Onderwijs – 1999-2000Onderwijs – 1999-2000Onderwijs – 1999-2000. Dit schooljaar is het secundaironderwijs aan de beurt, d.w.z. alle vormen van voltijds (ge-woon én buitengewoon) secundair onderwijs. De prijs be-loont individuele leerkrachten of leerkrachtenteams die eenproject uitwerken dat een meerwaardemeerwaardemeerwaardemeerwaardemeerwaarde kan betekenen voorhet onderwijs. De ingediende initiatieven moeten dus ook inandere scholen kunnen worden toegepast. De officiële be-kendmaking van de Prijs, in aanwezigheid van KoninginPaola, volgt in de lente.Reglement en inschrijvingsformulier: Stichting Koningin Paola– Slegerslaan 356 bus 17 – 1200 Brussel – tel 02-762 92 51(9-13 u.) – fax 02-772 96 77

Mediavorming A

Dringend gezocht: veertien leerkrachten uit de tweede graadsecundair onderwijs om mee te werken aan een grootscheep-se bevraging rond mediavorming op schoolbevraging rond mediavorming op schoolbevraging rond mediavorming op schoolbevraging rond mediavorming op schoolbevraging rond mediavorming op school. De enquêtekadert in het onderzoeksproject Global media and globalGlobal media and globalGlobal media and globalGlobal media and globalGlobal media and globaleducationeducationeducationeducationeducation van de Britse onderzoeker Andrew Hart. De Vlaamseenquête is een initiatief van het gloednieuwe Platform Me-diavorming, waarin het Centrum voor Mediasociologie (VUB),het Vlaams Centrum voor Kinder- en Jeugdfilm vzw (VCKJF) envzw Imagica participeren. Dit Platform maakt in een eerstefase een inventaris op van alle bestaande Vlaamse onder-wijsinitiatieven rond mediavorming.Meer info bij VCKJF – Geert Poelaert – tel 02-242 54 09 –[email protected] of Imagica vzw – Ludo Moyersoen – tel 02-503 16 19 – [email protected]

OnderwijsClub-Kaart A

De OnderwijsClub-KaartOnderwijsClub-KaartOnderwijsClub-KaartOnderwijsClub-KaartOnderwijsClub-Kaart van vzw Onderwijsservice is eenpasje waarmee enkel mensen uit het onderwijs hun voordeel

kunnen doen. De kaart geeftgratis toegang tot zo’n 230attracties, musea, bezienswaar-digheden in Vlaanderen, Wal-lonië, Nederland en Frankrijk.De kaart is wel strikt persoon-lijk: het voordeel geldt enkelvoor de leerkracht, niet voor de

andere gezinsleden. Voorts kan u met dekaart korting krijgen in enkele boekhan-dels, op de abonnementsprijs van een reeksdagbladen en tijdschriften, in enkele bios–copen en in sommige verblijfsaccomoda-ties. U vindt een overzicht van het volledigeaanbod in de brochure Tips voor tripsTips voor tripsTips voor tripsTips voor tripsTips voor trips

2000.2000.2000.2000.2000. De meest recente aanvullingen vindt u steeds op inter-netsite www.edu-web.be/onderwijsclub. Voor kaart + brochu-re betaalt u 350␣ fr. De kaart is geldig tot 31 december 2000.Een extraatje: wie vóór eind januari een OnderwijsClub-Kaart aanvraagt (met vermelding «Klasse»), maakt kansop één van de vijftig gratis exemplaren van De Satelliet-atlas (David Flint; uitg. Abimo), een overzicht van onzeAarde in satellietbeelden.vzw Onderwijsservice – Spoorwegstraat 19 – 9250 Waasmun-ster – tel 052-46 45 57 (enkel op dinsdag van 18 tot 20 u.)– fax 052-46 19 62 – [email protected] – www.edu-web.be/onderser/index.htm

Wie houdt van biologie? S

Leerlingen zesde jaar secundair onderwijs (doorstromingsaf-delingen) kunnen individueel of in groepjes (max. drie leer-lingen) hun liefde voor de biologie uiten in de jaarlijkse PrijsPrijsPrijsPrijsPrijsvoor Biologie J. Ketsvoor Biologie J. Ketsvoor Biologie J. Ketsvoor Biologie J. Ketsvoor Biologie J. Kets. Ze kiezen vrij een onderwerp uit debiologie in de ruimste zinbiologie in de ruimste zinbiologie in de ruimste zinbiologie in de ruimste zinbiologie in de ruimste zin. Het eindresultaat is bij voorkeurgéén uiting van boekenwijsheid. Ook het gebruik van zeergespecialiseerde apparatuur draagt niet noodzakelijk bij toteen positieve evaluatie. Wél zoekt de jury «begrip van enliefde voor de natuur» en «oprecht enthousiasme voor delevensverschijnselen».

De prijs bedraagt 25.000␣ fr., voor elke taalrol van het officieelen vrij onderwijs. De werkstukken moeten uiterlijk op 15 aprilworden ingediend in twee exemplaren.De Prijs J. Kets is een initiatief van de Koninklijke Maatschap-pij voor Dierkunde (Zoo Antwerpen). Daar kan u ook deinzendingen van de vorige jaren inkijken.F. Van Esch, inspecteur – secretaris van de Prijs J. Kets – Am-broossteenweg 144 – 1981 Zemst-Hofstade – tel 015-61 3621 of Zoo Antwerpen – K. Astridplein 26 – 2018 Antwerpen -tel 03-231 16 40

Naar De Munt A

De Muntschouwburg is een begrip, maar wat zit er achter dewat zit er achter dewat zit er achter dewat zit er achter dewat zit er achter decoulissencoulissencoulissencoulissencoulissen? U kan het ter plaatse met uw leerlingen komenontdekken: kostuums, decors, rekwisieten… In een specialetentoonstellingtentoonstellingtentoonstellingtentoonstellingtentoonstelling naar aanleiding van 300 jaar Muntschouw-300 jaar Muntschouw-300 jaar Muntschouw-300 jaar Muntschouw-300 jaar Muntschouw-burgburgburgburgburg maakt u kennis met de reserves van de verschillendeateliers. Centraal in de tentoonstelling staat de opera endaarvoor is 3000 vierkante meter niets te veel. U krijgt ondermeer de gelegenheid naar muziek te luisteren en in een kleinamfitheater de complexe machines en coulissen van het ba-roktheater te zien. Een grote, live bediende maquette maakthet u diets. Tegelijk wil deze tentoonstelling de emoties vanelk operawerk tastbaar maken en met u ontdekken in moder-ne kunst. Vanaf 18 januari tot 2 juli zijn er voor scholenrondleidingen met creatieve ateliers.Op woensdag 2 februari om 14 uur zijn 400 leerkrachtenOp woensdag 2 februari om 14 uur zijn 400 leerkrachtenOp woensdag 2 februari om 14 uur zijn 400 leerkrachtenOp woensdag 2 februari om 14 uur zijn 400 leerkrachtenOp woensdag 2 februari om 14 uur zijn 400 leerkrachtenwelkom in De Munt voor een gratis kennismaking. U magwelkom in De Munt voor een gratis kennismaking. U magwelkom in De Munt voor een gratis kennismaking. U magwelkom in De Munt voor een gratis kennismaking. U magwelkom in De Munt voor een gratis kennismaking. U magvrij de tentoonstelling bezoeken en krijgt een rondlei-vrij de tentoonstelling bezoeken en krijgt een rondlei-vrij de tentoonstelling bezoeken en krijgt een rondlei-vrij de tentoonstelling bezoeken en krijgt een rondlei-vrij de tentoonstelling bezoeken en krijgt een rondlei-ding met informatie over een bezoek met de klas. Hetding met informatie over een bezoek met de klas. Hetding met informatie over een bezoek met de klas. Hetding met informatie over een bezoek met de klas. Hetding met informatie over een bezoek met de klas. Hetbezoek duurt 2 uur en is uitsluitend voor leerkrachten enbezoek duurt 2 uur en is uitsluitend voor leerkrachten enbezoek duurt 2 uur en is uitsluitend voor leerkrachten enbezoek duurt 2 uur en is uitsluitend voor leerkrachten enbezoek duurt 2 uur en is uitsluitend voor leerkrachten enleerkrachten-in-opleiding bedoeld.leerkrachten-in-opleiding bedoeld.leerkrachten-in-opleiding bedoeld.leerkrachten-in-opleiding bedoeld.leerkrachten-in-opleiding bedoeld.Schrijf een kaartje naar De Munt en vermeld daarop uw naam,volledig adres en telefoonnummer. Vermeld ook de naam enhet adres van uw school en het niveau waarop u lesgeeft(kleuter, lager, secundair, hoger). Rangschik ten slotte de viermogelijke tijdstippen voor het bezoek (14, 15, 16 en 17 uur)volgens uw voorkeur. Stuur dit kaartje naar: Educatieve dienst- De Munt met Klasse - Leopoldstraat 4 - 1000 Brussel. Wil unu al een bezoek met uw klas reserveren, dan kan dat telefo-nisch (tel 02-210 85 58).

De school uitgedaagd B

Kinderen uit arme gezinnen, kinderen van vluchtelingen, kinde-ren uit allochtone families: zij lopen ook school. De betrokkenscholen staan voor grote uitdagingen: hoe voor deze kindereneen aantrekkelijk aanbod waar maken? De verwachtingen vande kinderen en hun ouders zijn meestal groot, de communicatiesoms des te moeilijker. Het is bovendien niet eenvoudig omkansen te ontdekken in buurten die steevast «kansarm» wordengenoemd. Scholen, leerkrachten, ouders, schoolbegeleiders,buurtbewoners… proberen samen school te maken. De KoningBoudewijnstichting draagt hieraan bij door een cyclus van driestudiedagen (i.s.m. het Steunpunt voor Intercultureel Onderwijs).De studiedagen verzamelen recente inzichten en werkmodellendie basisscholen kunnen helpen bij een kwalitatief schoolbe-leid in kansarm genoemde buurten.De drie studiedagen De drie studiedagen De drie studiedagen De drie studiedagen De drie studiedagen focussen op de thema’s De school inDe school inDe school inDe school inDe school inhaar directe omgeving haar directe omgeving haar directe omgeving haar directe omgeving haar directe omgeving (23 februari in Provinciaal Vormings-centrum Malle); De school als organisatie De school als organisatie De school als organisatie De school als organisatie De school als organisatie (29 maart in DeFactorij Schaarbeek) en Diversiteit in de klas als leerkansDiversiteit in de klas als leerkansDiversiteit in de klas als leerkansDiversiteit in de klas als leerkansDiversiteit in de klas als leerkans (3mei in Het Pand Gent). Na een inleiding in de voormiddag,volgen er ’s namiddags zes werksessies waar werkbare modellen,ervaringen en getuigenissen aan bod komen. Op 29 maartlanceert de Koning Boudewijnstichting bovendien een oproepoproepoproepoproepoproepvoor projecten van basisscholenvoor projecten van basisscholenvoor projecten van basisscholenvoor projecten van basisscholenvoor projecten van basisscholen die werken aan een kwalita-tief aanbod voor deze kinderen. De drie studiedagen biedendaartoe volop inspiratie.De studiedagen zijn in eerste instantie bedoeld voor directiesen leerkrachten van basisscholen, maar alle betrokkenen diesamen school maken zijn van harte uitgenodigd. Alle basis-scholen ontvangen in de week van 10 januari 2000 de folderDe school uitgedaagdDe school uitgedaagdDe school uitgedaagdDe school uitgedaagdDe school uitgedaagd met uitvoerig programma en inschrij-vingsstrook. U kan bijkomende exemplaren vragen bij de KoningBoudewijnstichting – Distributiecentrum - Postbus 96 Elsene 1- 1050 Brussel – tel 070-23 30 65 – fax 070-23 37 27 –

KLASSE NR.101 19

Meneer Tijt B

Leerlingen van 9 tot 12 jaar makenkennis met Meneer Tijt. Helemaal in zijneentje staat hij in voor de lengte vanseconden, uren en dagen. Hij meet encorrigeert. Hij sleutelt aan het ritme vande wereld en vertelt ondertussen hoealles ooit is begonnen en hoe het nogsteeds verdergaat. Meneer Tijt en deMeneer Tijt en deMeneer Tijt en deMeneer Tijt en deMeneer Tijt en deScheppingScheppingScheppingScheppingSchepping is de nieuwste voorstellingvan vzw De Fontein, een gezelschapdat naast theatervoorstellingen ookworkshops creatieve expressie verzorgt.Peter Jonnaert en Dirk De Keyzer ba-seerden zich voor deze voorstelling opoeroude én hedendaagse ontstaans-mythen uit diverse culturen.Meneer Tijt en de Schepping gaat inpremière in Theater Tinnenpot/Arca (Tin-nenpotstraat 21 – 9000 Gent) op woens-dag 12 januari om 14.30 u. en 20 u.(kinderen 150␣ fr.; volwassenen 200␣ fr.).U kan voor deze voorstellingen reserve-ren op tel 09-225 01 86. Op dinsdagOp dinsdagOp dinsdagOp dinsdagOp dinsdag11 januari zijn er reeds twee school-11 januari zijn er reeds twee school-11 januari zijn er reeds twee school-11 januari zijn er reeds twee school-11 januari zijn er reeds twee school-voorstellingen voor leerlingen twee-voorstellingen voor leerlingen twee-voorstellingen voor leerlingen twee-voorstellingen voor leerlingen twee-voorstellingen voor leerlingen twee-de en derde graad lager onderwijsde en derde graad lager onderwijsde en derde graad lager onderwijsde en derde graad lager onderwijsde en derde graad lager onderwijs(10.30 en 14 u.) Hiervoor zijn 2 x 150(10.30 en 14 u.) Hiervoor zijn 2 x 150(10.30 en 14 u.) Hiervoor zijn 2 x 150(10.30 en 14 u.) Hiervoor zijn 2 x 150(10.30 en 14 u.) Hiervoor zijn 2 x 150plaatsen beschikbaar aan de specia-plaatsen beschikbaar aan de specia-plaatsen beschikbaar aan de specia-plaatsen beschikbaar aan de specia-plaatsen beschikbaar aan de specia-le kortingsprijs van 75␣ fr. per leerling.le kortingsprijs van 75␣ fr. per leerling.le kortingsprijs van 75␣ fr. per leerling.le kortingsprijs van 75␣ fr. per leerling.le kortingsprijs van 75␣ fr. per leerling.Voor de schoolvoorstellingen reserveertu meteen telefonisch bij De Fontein – tel09-259 29 36. Daar kan u de voorstel-ling ook boeken als schoolvoorstellingin uw eigen school.vzw De Fontein – Peter Jonnaert – Grond-wetlaan 59 – 9000 Gent – tel en fax 09-259 29 36

KLASSE NR.101 19




http://www.edu-web.be/onderwijsclub


http://www.edu-web.be/onderser/index.htm

http://www.edu-web.be/onderser/index.htm

Leerkrachten gezocht A

• Een kunstminded vastbenoemd leerkracht kan als gedetacheerde directeurdirecteurdirecteurdirecteurdirecteur wor-den van Artforum vzw, een landelijke jeugddienst met ruim vormingsaanbod,jongeren(dans)theater en eigen literair tijdschrift. Meer info en sollicitaties met cv bijArtforum vzw – Marc Vertommen – Stapelhuisstraat 13d – 3000 Leuven – tel 016-23 17 59 – [email protected].• Vast benoemde leerkrachten kunnen zich kandidaat stellen voor een detacheringals verantwoordelijk medewerkerverantwoordelijk medewerkerverantwoordelijk medewerkerverantwoordelijk medewerkerverantwoordelijk medewerker bij CVP-Jongeren. U bent er o.a. verantwoorde-lijk voor acties en activiteiten, contact met lokale en regionale verantwoordelijken enmet de Vlaamse Gemeenschap. Solliciteren met cv bij Gwenda Cornelis, nationaalvoorzitter – Wetstraat 89 – 1040 Brussel – tel 02-238 38 90 – fax 02-230 33 01.• Dringend gezocht: kleuterleidsterskleuterleidsterskleuterleidsterskleuterleidsterskleuterleidsters om op vrijwillige basis mee te werken aan deontwikkeling van praktisch en bruikbaar materiaal rond omgaan met conflicten,omgaan met conflicten,omgaan met conflicten,omgaan met conflicten,omgaan met conflicten,agressie en geweldagressie en geweldagressie en geweldagressie en geweldagressie en geweld. Geïnteresseerden nemen meteen contact op met Pax ChristiVlaanderen – Annemie Peeters – Italiëlei 98a – 2000 Antwerpen – tel 03-225 1000 – fax 03-225 07 99 – [email protected].• De stad Antwerpen heeft twee vacatures voor de functie Deskundige Instructie enelf vacatures voor de functie Deskundige Vorming. De hoofdopdracht van deDeskundige InstructieDeskundige InstructieDeskundige InstructieDeskundige InstructieDeskundige Instructie is lesgeven aan het stadspersoneel (kennisvakken, taalop-leidingen, sociale vaardigheden enz.). Daarnaast maakt u zelf lespakketten ofcoacht en begeleidt u andere lesgevers bij de opmaak van deze pakketten. DeDeskundige VormingDeskundige VormingDeskundige VormingDeskundige VormingDeskundige Vorming coördineert de organisatie en opvolging van het luik vor-ming en opleiding. Zo vormen zij een belangrijke schakel in de communicatietussen alle medewerkers. Gevraagd profielprofielprofielprofielprofiel voor beide functies: diploma regent oftechnisch regentaat of diploma sociaal-agogisch werk (mét getuigschrift pedago-gische bekwaamheid voor de Deskundige Instructie).Meer info en inschrijvingsformulier: Stad Antwerpen – Personeelsmanagement – M.Dequeeckerplein 1 – 2100 Deurne – tel 03-360 46 35• Gezocht: leerkrachten die (tegen een kleine vergoeding) een lessenpakketjelessenpakketjelessenpakketjelessenpakketjelessenpakketje willensamenstellen rond censuur en vrije meningsuitingcensuur en vrije meningsuitingcensuur en vrije meningsuitingcensuur en vrije meningsuitingcensuur en vrije meningsuiting, ter gelegenheid van de Europe-Europe-Europe-Europe-Europe-se Censuurdagse Censuurdagse Censuurdagse Censuurdagse Censuurdag (5 mei; een initiatief van de Europese Vereniging van CultureleHoofdsteden en Antwerpen Open). Doelgroep: laatstejaars secundair onderwijs. Hetpakket kadert in een groter project, met o.a. de uitgaven van een essaybundel en eenprentkaartencampagne. Meer info en kandidaturen bij Bert Bultinck - Doedoensstraat10 - 2140 Borgerhout – tel 03-235 14 52 - [email protected].• Brochures, nieuwsbrieven, jaarverslagen, personeelsblad enz. coördineren, realise-ren en afstemmen op het communicatieplan. Bedrijfsvideo’s realiseren, multimedia-presentaties ontwikkelen en webteksten schrijven. Communicatieprojecten voor speci-fieke doelgroepen begeleiden. Dat is, kort samengevat, de functie van een Stafme-Stafme-Stafme-Stafme-Stafme-dewerker Communicatiedewerker Communicatiedewerker Communicatiedewerker Communicatiedewerker Communicatie bij Aquafin. Solliciteren met cv (ervaring in publieksvoorlich-ting of journalistiek sterk aanbevolen) bij Aquafin – Recrutering en Selectie – Dijkstraat8 – 2630 Aartselaar – tel 03-450 45 11 – fax 03-450 41 09 – [email protected].• Dringend gezocht: een leerkracht Conversatie Spaansleerkracht Conversatie Spaansleerkracht Conversatie Spaansleerkracht Conversatie Spaansleerkracht Conversatie Spaans (avondonderwijs in eenprivé-school; zeer kleine groepjes; eventueel Spaanstalig, met goede kennis vanhet Nederlands). Meteen solliciteren met cv bij Firmin Dhooge – Mariakerksesteen-weg 129 – 9031 Drongen – tel 09-226 14 34 – fax 09-226 30 05.

Nieuws uit Brussel A

Er verschijnen geregeld nieuwe omzendbrieven, waarvan u steeds een exemplaar op uwschool kan vinden. Een aantal daarvan zijn voor alle leerkrachten belangrijk, omdat zebijvoorbeeld over statutaire wijzigingen gaan. Geïnteresseerden vinden alle omzend-brieven integraal op internet. Gewoon even surfen naar www.ond.vlaanderen.be/om-zendbrieven/. U klikt op het woordje «nieuw» en u krijgt meteen een overzicht van demeest recente omzendbrieven. Via een zoekrobot kan u eveneens (chronologisch ofthematisch) tussen alle omzendbrieven surfen. Een voorbeeld: omzendbrief 13AC/B.Ph./SH/js van 5 juli 1999 regelt de volledige terbeschikkingstelling wegens persoonlijkevolledige terbeschikkingstelling wegens persoonlijkevolledige terbeschikkingstelling wegens persoonlijkevolledige terbeschikkingstelling wegens persoonlijkevolledige terbeschikkingstelling wegens persoonlijkeaangelegenheden voorafgaand aan het rustpensioenaangelegenheden voorafgaand aan het rustpensioenaangelegenheden voorafgaand aan het rustpensioenaangelegenheden voorafgaand aan het rustpensioenaangelegenheden voorafgaand aan het rustpensioen voor personeelsleden vanonderwijs en PMS-centra. U kan een terbeschikkingstelling krijgen als u vast benoemdbent, minimum 55 jaar oud bent, minstens twintig dienstjaren telt (die in aanmerkingkomen voor uw rustpensioen), uw ambt uitoefent als hoofdambt en geen aanspraakkan maken op een rustpensioen bij de aanvang van de terbeschikkingstelling. Hetwachtgeld en de wachtgeldtoelage zal progressief evolueren van 50,5sten naar 55sten.

Bekwaamheidsbewijzen S

Welk bekwaamheidsbewijs is vereist of voldoende geacht voor welk ambt, graad,vak? Welk vak kan u geven met uw diploma? Een heel kluwen, maar voortaaneenvoudig te ontwarren. Via internet kan u een speciale databank raadplegen,waarin u snel de juiste informatie vindt. Het programma BBSO zorgt daarvoor. Usurft naar www.ond.vlaanderen.be/secundair_personeel en zoekt het onderwerpbbsobbsobbsobbsobbso. Wie niet over internet beschikt, kan het programma op diskette krijgen. Vraagde gratis diskettegratis diskettegratis diskettegratis diskettegratis diskette bij Cel Publicaties Onderwijs - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel - tel 02-553 66 53 - fax 02-553 66 54.departement Onderwijs - administratie Secundair Onderwijs - E. Jacqmainlaan 165- 1210 Brussel - tel 02-553 89 38

Een (schrikkel)dag te veel? A

«We kopen met de hele klas een stukje grond van2m2. We schenken die grond – met een notariëleakte! - aan de kinderen van 2400. Op 29 februaribegraven we daar een cd-rom én computer. Daar-op staat wie we zijn en wat we denken over detoekomst, over hoe het er over 400 jaar zou kunnenuitzien. De tienjarigen van 29 februari 2400 mogende cd-rom opgraven.» (Basisschool, Melle). Jawel,zólang duurt het inderdaad voor er nog eens eenschrikkeljaar op 00 eindigt! Reden genoeg om,zoals deze kinderen, van dinsdag 29 februari 2000iets heel speciaals te maken. Een dag vol verbeel-ding. Wat u kan doen? Dat bepaalt u zelf, maar ukan wél inspirerende ideeën vinden op internetsitewww.eendagteveel.www.eendagteveel.www.eendagteveel.www.eendagteveel.www.eendagteveel.org.org.org.org.org. Meld daar ook úw plan-nen. De origineelse projecten mogen op 29 februari

het bezoek van een cameraploeg en natuurlijk eeuwige roem verwachten.

Meesterstukken/ Master Classes A

Meer dan 2300 leerkrachten namen in november (en later) deel aan 91 Meesterstuk-ken. Toch kwamen opnieuw niet alle ingeschrevenen opdagen. Meer dan jammervoor de mensen op de lange wachtlijsten! Ondertussen krijgen de deelnemers ook hetextraatje van Meesterstukken, de cd en werkmap Carnaval des AnimauxCarnaval des AnimauxCarnaval des AnimauxCarnaval des AnimauxCarnaval des Animaux, toege-stuurd. Zolang de voorraad strekt, krijgen ook de vele aanvragers-die-niet-bij-een-Meesterstuk-waren de cd toegestuurd.Voor leerkrachten van Gentse scholen die het allemaal hebben gemist, is er nog éénMeesterstuk in het S.M.A.K. De Cel Cultuur-Onderwijs van de Stad Gent biedt een gratisMaster Class aan op zaterdag 22 januari van 10 tot 12.30 u. Eén groep leerkrachten uithet basisonderwijs en één groep uit het secundair onderwijs. Stuur meteen een kaartje(naam, adres, telefoonnummer en school vermelden) naar S.M.A.K. - Carmen Champagneen Stef De Brabander – Citadelpark - 9000 Gent. U krijgt een bevestiging.

Feest A

De feesten gaan door! Van 15 maart tot 2 april staat de Jeugdboekenweek in het tekenvan het thema FeestFeestFeestFeestFeest. U kan meefeesten in alle Vlaamse bibliotheken. Nieuw dit jaar is datalle leerlingen van 6 tot 14 jaar met hun leerkracht welkom zijn op het openingsfeestopeningsfeestopeningsfeestopeningsfeestopeningsfeest opwoensdag 15 maart van 13 tot 17 u. in Antwerpen. Een hele middag lang loopt eenboekenrally van de Openbare Bibliotheek in de Lange Nieuwstraat tot aan Villa Kakel-bont, de thuishaven van het Nationeel Centrum voor Jeugdliteratuur in Het Paleis. U kanzelf creatief meedoen aan werkwinkels met schrijvers en tekenaars. Hoe u de Jeugdboe-kenweek in uw klas kan halen, leest u in deze Klasse op p. 25.Bent u net jarig op 15 maart? Er wacht u een heuse VIP-behandeling! U kan dienamiddag niet met uw klas komen? Breng gewoon familie of vrienden mee.Meer info en inschrijvingen bij NCJ - p/a Villa Kakelbont - Meistraat 2 - 2000Antwerpen - tel 03-202 83 67 - fax 03-202 83 77 - [email protected]

Ons kent ons…niet S

Bent u geïnteresseerd in andere culturen andere culturen andere culturen andere culturen andere culturen? Wil u zich verdiepen in de invloed van andereculturen op ons westers patroon, denken, muziek? Wil u nu eens niét uitgaan vanproblemen, maar wel vanuit mogelijkheden om met diversiteit om te gaan? Iedereen dievragen heeft, emoties moet opvangen, conflicten moet hanteren, voortvloeiend uit verschil-len in cultuur, kan voor één keer uit een andere bron drinken. De studiedagstudiedagstudiedagstudiedagstudiedag Ons kentOns kentOns kentOns kentOns kentons… nietons… nietons… nietons… nietons… niet vindt plaats op woensdag 9 februari in Het Paleis. Stuur op een briefkaart uweigen adresgegevens en die van de school naar Het Paleis - Ons kent ons niet - Lydia

Asbestaris - Meistraat 2 - 2000 Antwerpen – tel 03-202 83 60. Ukrijgt een bevestiging..

Water S

Bij de waterkaartenwaterkaartenwaterkaartenwaterkaartenwaterkaarten (uw cadeautje bij Klasse 98) hoort eenwebsitewebsitewebsitewebsitewebsite: simsim.rug.ac.be/water. Elke dag komt daar wel ie-mand de vakoverschrijdende lessuggesties bezoeken. Was uer ook al? Ook interessant zijn reacties van mensen die met dekaarten gewerkt hebben zónder de site. Misschien hebt u heelwat aanvullingen, kritiek, voorstellen?

Hoe bereikt u Canon?Canon Cultuurcel – Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - Erna Schelstraete,Canon Cultuurcel – Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - Erna Schelstraete,Canon Cultuurcel – Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - Erna Schelstraete,Canon Cultuurcel – Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - Erna Schelstraete,Canon Cultuurcel – Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - Erna Schelstraete,Luc Nijs en Jan Staes - tel 02-553 96 65 tot 67 - fax 02-553 96 75 -Luc Nijs en Jan Staes - tel 02-553 96 65 tot 67 - fax 02-553 96 75 -Luc Nijs en Jan Staes - tel 02-553 96 65 tot 67 - fax 02-553 96 75 -Luc Nijs en Jan Staes - tel 02-553 96 65 tot 67 - fax 02-553 96 75 -Luc Nijs en Jan Staes - tel 02-553 96 65 tot 67 - fax 02-553 96 75 [email protected] - [email protected] [email protected] - [email protected] [email protected] - [email protected] [email protected] - [email protected] [email protected] - [email protected] [email protected]@[email protected]@[email protected]

20 KLASSE NR.101








http://www.ond.vlaanderen.be/omzendbrieven


http://www.ond.vlaanderen.be/secundair_personeel

http://www.eendagteveel.org


Op zoek naar informatie, documentatie, advies, hulpverleningÉ

❚ Infolijn Vlaamse Gemeenschap – ✆ 0800-30 201 Gratis nummer voor alle informatie en publicaties van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

❚ Infolijn departement Onderwijs – ✆ 0800-30 203 Gratis nummer voor alle informatie en publicaties van het departement Onderwijs ❚ Tele-onthaal – ✆ 106 Praten als eerste stap bij levensmoeilijkheden ❚ Zelfmoordpreventie – ✆ 02-649 95 55 Telefonische hulpverlening; anoniem; dag en nacht ❚ Babyfoon/Kidfoon – ✆ 0800-94 061 Infolijn voor ouders over opvoeding ❚ Child Focus – ✆ 110 Europees Centrum voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen ❚ Vertrouwenscentrum Kindermishandeling – ✆ 02-477 60 60 Voor informatie, advies, hulp… ❚ Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding – ✆ 0800-17 364 Info- en klachtenlijn ❚ Diabetes Infolijn – ✆ 0800-96 333 ❚ Kankerfoon – ✆ 0800-15 800 (maandag 9-19 u.; woensdag en vrijdag 9-13 u.) Infolijn en opvang door artsen, psychologen en verpleegkundigen ❚ Vlaamse Kankertelefoon – ✆ 070-22 21 11 ❚ De Gezondheidslijn – ✆ 070-34 41 44 ❚ Aidstelefoon Vlaanderen – ✆ 078-15 15 15 ❚ Alzheimerlijn – ✆ 078-15 29 11 ❚ Druglijn – ✆ 078-15 10 20 ❚ Eurofoon 1992 – ✆ 078-15 19 92 ❚ Kinder- en Jongerentelefoon – ✆ 078-15 14 13 (elke weekdag van 16 tot 20 u.) ❚ Antigifcentrum – ✆ 070-24 52 45 ❚ Brandwondencentra – ✆ 02-268 62 00 / 03-217 75 95 / 09-240 34 90

U bent welkom in het jaar van de nullen

2000

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

januari februari maart april mei ju

2000Nieuwjaarsdag

Een dag te veel

Krokusvakantie

Paasvakantie

Pasen

Paasmaandag

Feest van de arbeid O.H. Hemel

Pinkstere

Pinksterm

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

M

D

W

D

V

Z

Z

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

uni juli augustus september oktober november december

Zomervakantie

Herfstvakantie

Kerstmis

Kerstvakantie

lvaart

en

maandag

SCHOOLVAKANTIES IN VLAANDEREN T.E.M. SCHOOLJAAR 2004-2005

Schooljaar Herfstvakantie Kerstvakantie Krokusvakantie Paasvakantie Hemelvaart

2000-2001 30/10-5/11 25/12-7/1 26/2-4/3 2/4-15/4 24/5-25/5

2001-2002 29/10-4/11 24/12-6/1 11/2-17/2 1/4-14/4 9/5-10/5

2002-2003 28/10-3/11 23/12-5/1 3/3-9/3 7/4-20/4 29/5-30/5

2003-2004 27/10-2/11 22/12-4/1 23/2-29/2 5/4-18/4 20/5-21/5

2004-2005 1/11-7/11 27/12-9/1 7/2-13/2 28/3-10/4 5/5-6/5

Nederland Regio Noord: Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Flevoland (niet: Zeewolde), Gelderland (Hattem), Utrecht (Eemnes en Loosdrecht) en Noord-Holland Basis- en buitengewoon onderwijs: 22 juli tot 3 september Secundair onderwijs: 15 juli tot 3 september Regio Midden: Flevoland (Zeewolde), Gelderland (half), Utrecht (niet: Eemnes en Loosdrecht), Zuid-Holland en Noord-Brabant (Werkendam en Woudrichem) Basis- en buitengewoon onderwijs: 8 juli tot 20 augustus Secundair onderwijs: 8 juli tot 27 augustus Regio Zuid: Gelderland (andere helft), Zeeland, Noord-Brabant (niet: Werkendam en Woudrichem) en Limburg Basis- en buitengewoon onderwijs: 1 juli tot 13 augustus Secundair onderwijs: 1 juli tot 20 augustus Duitsland Hessen 23 juni tot 4 augustus Nordrhein Westfalen 29 juni tot 12 augustus Saarland 22 juni tot 2 augustus Rheinland Pfalz 23 juni tot 4 augustus Frankrijk 30 juni tot 1 september (leerkrachten) en 5 september (leerlingen) Groot-Brittannië Vanaf 21 juli

ZOMERVAKANTIE 2000 BIJ DE BUREN

Foto's: PhotoDisc

Boekenfeest A

De Jeugdboekenweek vindt dit jaar plaats van 15 maart tot 2april. Inderdaad, dit boekenfeest is allang niet meer beperkt totéén weekje. «Feest» is trouwens het centrale thema dit jaar. U kanmet uw leerlingen in de klas aan de slag rond dit centrale thema(of rond jeugdboeken in het algemeen) met het materiaal dat deorganisatie traditioneel ter beschikking stelt. Zo zijn er bijvoor-beeld de KeuzelijstKeuzelijstKeuzelijstKeuzelijstKeuzelijst, een gids naar meer dan 175 titels (550␣ fr.voor een pakket van tien exemplaren) en de Bubi 2000Bubi 2000Bubi 2000Bubi 2000Bubi 2000, eencompleet overzicht van het kinderboekenlandschap in Vlaande-ren (450␣ fr.). Jaarlijks is er ook een LeesprojectLeesprojectLeesprojectLeesprojectLeesproject voor de verschil-lende leeftijdsgroepen, met FragmentenbundelsFragmentenbundelsFragmentenbundelsFragmentenbundelsFragmentenbundels (fragmentenrond het centrale thema uit recente jeugdboeken; 620␣ fr. vooreen pakket van twintig exemplaren; 36␣ fr. per los exemplaar) eneen IdeeënbriefIdeeënbriefIdeeënbriefIdeeënbriefIdeeënbrief (lessuggesties voor de leerkrachten en achter-grondinformatie over de jeugdauteurs; dit alles gebundeld inéén dikke brief, over de leeftijdsgrenzen heen; 500␣ fr. voor vijfexemplaren). Het jaarlijkse GeschenkboekGeschenkboekGeschenkboekGeschenkboekGeschenkboek is nu van de handvan succesauteur Marc de Bel (125␣ fr.; tijdens de jeugdboeken-week gratis bij aankoop van een jeugdboek van minimum500␣ fr.). Het speciale JeugdboekenweekpakketJeugdboekenweekpakketJeugdboekenweekpakketJeugdboekenweekpakketJeugdboekenweekpakket kost 1100␣ fr. enbestaat uit telkens één exemplaar van geschenkboek, Bubi,affiche, set fragmentenbundels, ideeënbrief, keuzelijst, program-mabrochure (alle activiteiten over heel Vlaanderen tijdens deJeugdboekenweek) en boekentrommel (reclamemagazine metde nieuwste Vlaamse en Nederlandse jeugdboeken).Info en bestellingen bij Nationaal Centrum voor Jeugdlitera-tuur vzw – p/a Villa Kakelbont – Meistraat 2 – 2000 Antwer-pen – tel 03-202 83 67 – fax 02-202 83 77

Kindermishandeling A

Een gratis studiedag rond kindermishandeling en hoe ugratis studiedag rond kindermishandeling en hoe ugratis studiedag rond kindermishandeling en hoe ugratis studiedag rond kindermishandeling en hoe ugratis studiedag rond kindermishandeling en hoe udaar in de school mee omgaatdaar in de school mee omgaatdaar in de school mee omgaatdaar in de school mee omgaatdaar in de school mee omgaat, dat is het aanbod van hetPreventieproject Onderwijs VertrouwenscentraPreventieproject Onderwijs VertrouwenscentraPreventieproject Onderwijs VertrouwenscentraPreventieproject Onderwijs VertrouwenscentraPreventieproject Onderwijs Vertrouwenscentra (POV), eeninitiatief van de Vlaamse Vertrouwenscentra Kindermishande-ling, met steun van Koning Boudewijnstichting, Kind en Gezin,Pocket Films en het departement Onderwijs. De studiedag isbedoeld voor directies en leerkrachten en voor studenten lera-renopleiding. De datum bepaalt u in onderling overleg.De dag start met een definitie van kindermishandeling en deeigen ervaringen van de deelnemers. Een video vormt vervol-gens de aanleiding tot een bespreking van opgeroepen emo-ties, (on)herkenbaarheid van de situatie, symptomen, verdriet,verwachtingen van de betrokkenen enz. De bedoeling is datmen evolueert van leerlingenbegeleiding naar een schoolbe-schoolbe-schoolbe-schoolbe-schoolbe-leidleidleidleidleid, dat leert omgaan met signalen. De namiddagsessie brengtvertegenwoordigers van de hulpverlening uit de regio rond detafel (Vertrouwenscentrum Kindermishandeling, Kind en Gezin,Comité Bijzondere Jeugdzorg). Alle deelnemers krijgen boven-dien een uitgebreide informatiemap.Voor meer info en reservaties: POV - p/a Kind en Gezin -Lombardstraat 41 bus 4 - 1000 Brussel - tel 02-548 97 53 -fax 02-513 38 47

Kop of munt S

Welke rol speelt geld in onze samenleving? Geld als ruilmiddel,de rol van banken, geld dat geld maakt... al deze aspecten

vindt u terug in het educatiefeducatiefeducatiefeducatiefeducatiefspel spel spel spel spel Kop of muntKop of muntKop of muntKop of muntKop of munt, een realisa-tie van Netwerk Vlaanderen vzw(beweging rond anders omgaanmet geld) en Centrum Informa-tieve Spelen (CIS).Het spel duurt twee lesuren.Maximum 25 leerlingen (van-af 16 jaar) kunnen deelnemen.

Elke speler heeft een beroep en eigen talenten en hobby’s.Na het spel krijgen de leerlingen de kans om op het spel enop de realiteit te reflecteren.Het spel kost 490␣ fr. (+ 120␣ fr. verzendingskosten). U kan hetbestellen bij CIS - Naamsesteenweg 164 - 3001 Leuven - tel016-22 25 17. Indien nodig kunnen CIS of Netwerk Vlaande-ren de spelbegeleiding op zich nemen.Netwerk Vlaanderen vzw - Vooruitgangstraat 333 bus 9 -1030 Brussel - tel 02-201 07 70 - fax 02-201 06 02 [email protected]

Spellingwedstrijd A

Géén intellectueel machowerk zoals hetonthouden en reproduceren van (rare)woorden. Deze spellingwedstrijd wilpeilen naar de beheersing van de re-beheersing van de re-beheersing van de re-beheersing van de re-beheersing van de re-gelsgelsgelsgelsgels, van het systeem. Achteraf wordtde proef trouwens besproken met deleerlingen. Leerlingen moeten ook kri-tisch leren nadenken. Daarom schrijvende finalisten een opstel waarin ze huneigen mening verwoorden over het op-gegeven spellingthema. De spelling-spelling-spelling-spelling-spelling-wedstrijd voor verstandige mensenwedstrijd voor verstandige mensenwedstrijd voor verstandige mensenwedstrijd voor verstandige mensenwedstrijd voor verstandige mensenis een initiatief van het departementVertalers-Tolken van Vlekho-Brussel.Inschrijven gebeurt klassikaal. In de eer-ste week van februari is er een preselec-tie: een test die de algemene regelbe-heersing toetst. De twintig leerlingen metde beste score schrijven in maart een(kritisch) opstel over een welomschrevenspellingthema. Op 3 mei volgt de finalewaarin de finalisten het tegen elkaaropnemen. En er zijn mooie prijzen voorde finalisten, de begeleidende leerkrach-ten en de betrokken scholen.Vlekho – Spellingwedstrijd – J. De Schryver– Koningsstraat 336 – 1030 Brussel – tel02-221 12 11 – [email protected]– www.vlekho.be

James en zijn maskers

Driemaal Ensor AOostende kan ook met de winterkou the place to be zijn,zeker als u er een vleugje Ensor bovenop krijgt. In de Veneti-aanse Gaanderijen (Zeedijk) tonen biografische foto’s, affi-ches, catalogi, postzegels, cd’s met zijn muziek enz. u hetleven van de kunstenaar. De tentoonstelling Ensorgrafiek inEnsorgrafiek inEnsorgrafiek inEnsorgrafiek inEnsorgrafiek inconfrontatieconfrontatieconfrontatieconfrontatieconfrontatie is een van de pronkstukken van het Ensorjaar inhet Museum voor Schone Kunsten (Wapenplein, hartje Oos—tende). De gekende skeletten, maskers, carnaval enz. wordener geconfronteerd met het grafisch oeuvre van binnen- enbuitenlandse kunstenaars (zie ook Klasse 98). Wandel tenslotte het Ensorhuis binnen (Vlaanderenstraat 27) en maakkennis met een wereld van maskers en snuisterijen. Er hangenook reproducties van de meester. Om de stad van Ensor teontdekken zijn er bovendien op tal van plaatsen panorami-sche panelen geplaatst met reproducties.Op vertoon van dit aan u gericht nummer van Klasse kanOp vertoon van dit aan u gericht nummer van Klasse kanOp vertoon van dit aan u gericht nummer van Klasse kanOp vertoon van dit aan u gericht nummer van Klasse kanOp vertoon van dit aan u gericht nummer van Klasse kanelke leerkracht in gezelschap van minstens één betalendelke leerkracht in gezelschap van minstens één betalendelke leerkracht in gezelschap van minstens één betalendelke leerkracht in gezelschap van minstens één betalendelke leerkracht in gezelschap van minstens één betalendpersoon (gewoon tarief, 250␣ fr.) gratis de Ensortentoon-persoon (gewoon tarief, 250␣ fr.) gratis de Ensortentoon-persoon (gewoon tarief, 250␣ fr.) gratis de Ensortentoon-persoon (gewoon tarief, 250␣ fr.) gratis de Ensortentoon-persoon (gewoon tarief, 250␣ fr.) gratis de Ensortentoon-

stel l ingen bezoeken.stel l ingen bezoeken.stel l ingen bezoeken.stel l ingen bezoeken.stel l ingen bezoeken.Met het ticket dat uMet het ticket dat uMet het ticket dat uMet het ticket dat uMet het ticket dat uontvangt, hebt u gratisontvangt, hebt u gratisontvangt, hebt u gratisontvangt, hebt u gratisontvangt, hebt u gratistoegang tot het Museumtoegang tot het Museumtoegang tot het Museumtoegang tot het Museumtoegang tot het Museumvoor Schone Kunsten,voor Schone Kunsten,voor Schone Kunsten,voor Schone Kunsten,voor Schone Kunsten,het Ensorhuis en de Ve-het Ensorhuis en de Ve-het Ensorhuis en de Ve-het Ensorhuis en de Ve-het Ensorhuis en de Ve-netiaanse Gaanderijen.netiaanse Gaanderijen.netiaanse Gaanderijen.netiaanse Gaanderijen.netiaanse Gaanderijen.Ga naar het Museum voor

Schone Kunsten voor uw ticket. Daar liggen ook brochures terbeschikking voor wandelingen, zoals het Ensortraject. De mu-sea zijn dagelijks open van 10 tot 18 uur. Meld u aan bij dedienst Toerisme Oostende - Monacoplein 2 - 8400 Oostende- tel 059-70 11 99 - fax 059-70 34 77 - [email protected] www.oostende.be.

Maskers van Ensor BGa met uw leerlingen Ensor achterna. Zijn moeder had eenwinkeltje met schelpen, oude boeken, opgezette vissen, krijsen-de papegaaien en heel veel maskers. James groeide op in datrariteitenkabinet en haalde er later zijn inspiratie. Hij hield vaneen verkleedpartij en schilderde zichzelf en ander mensen graagmet een masker op. Maskers om gevoelens te verbergen, mas-kers om er te tonen. Echt naast vals. Dada, kunsttijdschrift voorkinderen van 6 tot 106, wil weten wat voor maskers kinderenzouden maken als zij Ensor zouden zijn. Een creatieve masker-creatieve masker-creatieve masker-creatieve masker-creatieve masker-wedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijd dus, met als inzendingslimiet 31 maart 2000. Deresultaten worden tentoongesteld tijdens de tentoonstellingtentoonstellingtentoonstellingtentoonstellingtentoonstellingJames EnsorJames EnsorJames EnsorJames EnsorJames Ensor, die op 12 mei start in Gent. Alle deelnemersworden daarop uitgenodigd. Meer info bij Dada - Anjeliers-straat 77 - 9000 Gent – tel en fax 09-227 53 25.

Studie-informatiedagen S

Voor de vierde maal kunnen laatstejaarsleerlingen van hetsecundair onderwijs op de regionale, netoverschrijdende regionale, netoverschrijdende regionale, netoverschrijdende regionale, netoverschrijdende regionale, netoverschrijdende Stu-Stu-Stu-Stu-Stu-die-informatiedagendie-informatiedagendie-informatiedagendie-informatiedagendie-informatiedagen (SID-in) kennis maken met de volledigewaaier van studiemogelijkheden na het secundair onderwijs.Elke SID-in duurt drie dagen, twee dagen (telkens donderdagen vrijdag) zijn bedoeld voor klassikaal bezoek en één dag(zaterdag) biedt gelegenheid voor individueel bezoek of be-zoek in gezinsverband. Alle hogescholen, universiteiten en aan-vullende opleidingen (vierde graad secundair onderwijs, VIZO,VDAB enz.) stellen hun studieaanbod voor.De studie-informatiedagen zijn een organisatie van de Vlaam-se PMS-centra en het departement Onderwijs – afdeling Infor-matie en Documentatie. Voor meer informatie kan u terecht bijde plaatselijke organisatoren of bij het departement Onderwijs– Luc Aelbrecht – tel 02-553 96 60 – fax 02-553 96 55.De studie-informatiedagen vinden achtereenvolgens plaats inde provincies West-VlaanderenWest-VlaanderenWest-VlaanderenWest-VlaanderenWest-Vlaanderen (Stedelijke Expo- en Sporthal-len Roeselare – 13 tot 15/1 – Bert Matthijs – tel 051-24 30 00);Vlaams-BrabantVlaams-BrabantVlaams-BrabantVlaams-BrabantVlaams-Brabant (Brabanthal Leuven – 20 tot 22/1 – MarcelWyffels – tel 02-482 05 72); LimburgLimburgLimburgLimburgLimburg (Limburghal Genk – 27tot 29/1 – Marcel Smolders – tel 011-22 96 70); Oost-Vlaan-Oost-Vlaan-Oost-Vlaan-Oost-Vlaan-Oost-Vlaan-derenderenderenderenderen (ICC Gent – 3 tot 5/2 – Lieven Van Eeghem – tel 09-37736 93) en AntwerpenAntwerpenAntwerpenAntwerpenAntwerpen (Metropolis Antwerpen – 10 tot 12/2 –Yvan Verheyen – tel 03-568 79 31).

KLASSE NR.101 25


http://www.vlekho.be


http://www.oostende.be


26 KLASSE NR.101

Leonardo reist door Vlaanderen A

Tijdens een heuse Ronde van Vlaanderen kan u kennis maken met demogelijkheden van het Leonardo da Vinci-programmaLeonardo da Vinci-programmaLeonardo da Vinci-programmaLeonardo da Vinci-programmaLeonardo da Vinci-programma, dat zijn tweedefase ingaat. In de week van 17 tot 20 januari zijn er op tien verschillendeplaatsen telkens twee informatiesessies: de mogelijkheden van de mobiliteitsmaatregel(14 tot 16.30 u.) en informatie over het totale programma: proefprojecten, taalprojecten,netwerken, referentiemateriaal (18.30 tot 21 u.). Vooraf inschrijven is niet verplicht.Het programma: 17/1: CC De Mol Lier en CC ’t Poorthuis Peer; 18/1: CC De Spil Roeselareen Internationaal Jeugdcentrum Jint Brussel; 19/1: CC De Abdij Geeraardsbergen enInnotek Innovatie- en Technologiecentrum Kempen Geel; 20/1: Hof Lanchals Brugge enCC Hasselt; 21/1: Kasteel Walburg St. Niklaas en CC Romaanse Poort Leuven.Meer info bij Vlaams Leonardo da Vinci-agentschap vzw - Bischoffsheimlaan 27 bus3 - 1000 Brussel – tel 02-219 65 00 – fax 02-219 12 02 - [email protected] - www.vl-leonardo.be

Gratis stages A

Op culture.coe.fr/teachertraining vindt u naar goeie jaarlijkse gewoonte de volledi-ge lijst van gratis nationale en internationale Korte Vormingsstages. Snelle beslis-sers (lager én secundair onderwijs) kunnen nog gratis deelnemen aan een interna-tionaal seminarie rond Education for a sustainable lifestyleEducation for a sustainable lifestyleEducation for a sustainable lifestyleEducation for a sustainable lifestyleEducation for a sustainable lifestyle, van 20 tot 24 maartop Malta. Inschrijven vóór 14 januari.Meer info en inschrijvingsformulieren: departement Onderwijs – afdeling Beleidscoör-dinatie – Marita Creyelman – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel 02-55395 68 – fax 02-553 95 65 – [email protected]

Franse taalstages B

U zoekt vernieuwende en creatieve ideeën voor de lessen Frans? U wil uw lessencommunicatief aanpakken, zodat de leerlingen er echt plezier aan beleven? U wiltips en ervaringen uitwisselen met andere Vlaamse leerkrachten? U wil een extrainspanning leveren om de eindtermen op een eigentijdse manier te realiseren? Uzoekt een gelegenheid om uw eigen talenkennis van het Frans bij te spijkeren? Danis de Zomerstage in VichyZomerstage in VichyZomerstage in VichyZomerstage in VichyZomerstage in Vichy iets voor u. Tien dagen lang werkt u, in een bontinternationaal gezelschap, rond methodologische tips voor de klaspraktijk Frans:luisteren spreekvaardigheid, Franse kinderliedjes, verhalen… Voorts zijn er prakti-sche ateliers, een taallab, een computercentrum, groepsopdrachten, uitstapjes enz.De administratie Basisonderwijs bereidt, samen met de deelnemers, deze zomercursusinhoudelijk en taalkundig voor en een aantal vervolgactiviteiten vervolledigen denascholing. Tijdens de zomermaanden wordt deze nascholing tweemaal aangebo-den. Meer info bij departement Onderwijs – administratie Basisonderwijs - Jef VanThielen - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-553 92 28 - fax 02-55393 95 - [email protected]

Lesgeven in Amerika S

Tot 15 januari kan u uw aanvraag indienen voor het Foreign Language TeachingAssistants Program. Leerkrachten Nederlands, Frans en Duits (met minstens drie jaaronderwijservaring) krijgen een beurs om tijdens het academiejaar 2000-2001 alsassistent aan een Amerikaanse universiteit te werken. Naast uw lesopdracht hebt u ertijd om zelf nog wat vervolmakingscursussen te volgen. De beurs dekt kost en inwoon.Leerkrachten Engels (derde graad secundair onderwijs) kunnen anderzijds deelne-men aan een zomerprogramma (zes weken). De Summer 2000 Seminars combine-ren een cursuspakket over de geschiedenis en de cultuur van de Verenigde Staten(vier weken) met een veertiendaagse geleide rondreis. De beurs dekt alle kosten(partner en andere gezinsleden niet toegelaten).Alle info en inschrijvingen bij Commission for Educational Exchange between the UnitedStates of America, Belgium and Luxemburg – The Fulbright Program - Koninklijke Bibliotheek– Keizerslaan 4 – 1000 Brussel – tel 02-519 57 72 – fax 02-519 57 73 – [email protected]

Frans in TSO/BSO S

Tijdens een speciale én gratis stage in Frankrijk (Var) kunnen leerkrachten Frans in een TSOen/of BSO-richting ervaringen uitwisselen, buitenlandse collega’s ontmoeten, toekomstigeuitwisselingen voorbereiden enz. De eigenlijke stage vindt plaats van 5 tot 11 maart, maarwordt in februari voorbereid (2 en 16/2) en achteraf nabesproken (26/4 en 10/5).U schrijft vóór 15 januari in met het speciale formulier. Dit wordt naar uw school gestuurdna uw aanvraag bijj departement Onderwijs – administratie Secundair Onderwijs – AnnHottat – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel 02-553 89 49 – fax 02-553 89 45– [email protected].

Franstalig theater S

Eind april kunnen uw leerlingen deelnemen aan het derde Festival de théâtreFestival de théâtreFestival de théâtreFestival de théâtreFestival de théâtrelycéen francophonelycéen francophonelycéen francophonelycéen francophonelycéen francophone in het Portugese Coimbra. Gedurende een zestal dagen tonenzo’n 250 leerlingen van een 25-tal scholen uit verschillende Europese landen huntheaterkunnen. Elke groep brengt daarbij een voorstelling in de Franse taal én eenkorte, zeer visuele, voorstelling in de eigen landstaal. Theaterateliers, ontmoetin-gen, improvisaties enz. maken het programma compleet.Meer info bij de Ambassade van België in Lissabon – Culturele Dienst – MarianneLacquet – Praça Marques de Pombal 14/6 – 1250 Lisboa – Portugal – tel 00-351-1-317 05 10 – fax 00-351-1-356 15 56

Dream S

Tweehonderd scholen over heel België, zo’n 6000 leerlingen uit de derde graadsecundair onderwijs (ASO/TSO/BSO), daarop mikt het DreamDreamDreamDreamDream-project van Vlerick Leu-ven Gent Management School. De naam van het project is een boodschap voor dezejongeren: Durf/Droom en Realiseer nu jouw Eigen Activiteit voor Morgen. Het project wil«de ondernemingszin van de leerlingen aanwakkeren, hen laten proeven van hetzelfstandig ondernemen en ideeën, roepingen en een toekomstvisie doen ontluiken».Het Dream-project is volledig gratisvolledig gratisvolledig gratisvolledig gratisvolledig gratis en bestaat uit drie fasendrie fasendrie fasendrie fasendrie fasen: de voorbereiding in deklas, het bezoek aan een KMO en de ontmoeting met een ondernemer; de debriefingin de klas. De deelnemende scholen krijgen gratis het nodige materiaal, documenten,info en begeleiding: een infodossier voor leerkrachten en andere geïnteresseerden,een pedagogisch dossier, een reeks vragenlijsten, een Dream-boekje voor de leerlin-gen (met getuigenissen van ondernemers) en een video met het levensverhaal vanAlain Hubert (ingenieur, ondernemer, avonturier, bedwinger te voet van Antarctica).Het totale verloop van het project neemt ongeveer acht lesuren in beslag.Meer info en inschrijvingen bij Vlerick Leuven Gent Management School – Centrumvoor Ondernemerschap – Nicolas Bearelle – Bellevue 6 – 9050 Gent-Ledeberg – tel09-210 98 16 – fax 09-210 97 90 – [email protected]

Lachen met Klasse A

Dertig cartoons van huistekenaar Camp reizen al twee jaar door heel Vlaanderen. Hetis een fraaie verzameling uitvergrote en ingelijste cartoons (50 x 70 cm), verpakt intwee stevige koffers. Leuk voor opendeurdagen, projectweken of andere bijzondereactiviteiten op uw school. De volgende maanden ziet u de cartoontentoonstellingcartoontentoonstellingcartoontentoonstellingcartoontentoonstellingcartoontentoonstellingachtereenvolgens in Gesubsidieerde Vrije Lagere en Kleuterschool Waregem (6 tot 17januari), Instituut Sint-Maria Antwerpen (17 tot 31 januari), Cultureel Centrum ’tHeilaar Beerse (17 tot 28 februari) en St. Lodewijkscollege Brugge (13 tot 31 maart).U wil deze tentoonstelling ook gratis op school krijgen (geleverd en weer opgehaalddoor iemand van het departement Onderwijs)? Schrijf, bel, fax, mail naar Klasse(Cartoontentoonstelling) – Anny Lecocq – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel– tel 02-553 96 84 – fax 02-553 96 85 – [email protected].

Industrieel erfgoed A

Tot 31 maart kan u met uw leerlingen deelnemen aan de projectenwedstrijdprojectenwedstrijdprojectenwedstrijdprojectenwedstrijdprojectenwedstrijd van deVlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie (VVIA). De wedstrijd bekroont projec-ten gerealiseerd door jongeren (in zes verschillende categorieën; op basis van leeftijden studierichting) die bijdragen «tot de kennis, het behoud of de ontsluiting vanindustrieel erfgoed in Vlaanderen en Brussel». Enkele voorbeelden: herstel van eenmachine; opmeten en fotograferen van een site; interviewen van arbeiders uit eenvroegere nijverheidstak; een campagne voeren voor het behoud van een gebouw,machine of site; een stads- of streekwandeling organiseren, het industrieel erfgoed ineigen regio inventariseren enz. enz. De totale prijzenpot bedraagt 100.000␣ fr.Meer info en inschrijvingsformulieren: VVIA vzw – Postbus 30 – 9000 Gent-12 – tel0496-37 77 91 – fax 056-25 51 73 – [email protected] – www.conservare.be/vvia/

Vrouwen in Brussel A

VrouwenwandelingenVrouwenwandelingenVrouwenwandelingenVrouwenwandelingenVrouwenwandelingen voeren u langs historische sites inBrussel om te wijzen op de rol die vrouwen hebben ge-speeld in de geschiedenis van de stad. De wandelingenzijn een toeristische variant van «vrouwengeschiedenis»,een discipline die de klassieke «mannelijke» geschiedschrij-ving verwerpt en een gecorrigeerde, vervrouwelijkte versievoorstelt. Documentatiecentrum RoSa streeft een dubbeldoel na. Bijdragen aan meer gelijke kansen voor vrouwenén stilstaan bij een aantal historische bezienswaardighe-den van Brussel, die door al te weinig mensen naar waar-de worden geschat. De dikke gids Cherchez la Femme –Cherchez la Femme –Cherchez la Femme –Cherchez la Femme –Cherchez la Femme –Een wandeling door de geschiedenis van de vrouw inEen wandeling door de geschiedenis van de vrouw inEen wandeling door de geschiedenis van de vrouw inEen wandeling door de geschiedenis van de vrouw inEen wandeling door de geschiedenis van de vrouw inBrussel Brussel Brussel Brussel Brussel is hiervan de neerslag. U vindt er twee wandelingen (een grote en eenkleinere), plus achtergrondteksten over religie en ziekenzorg; prostitutie en vrou-wenhandel; beeldende kunsten; arbeid en politiek en feminisme. De gids kost450␣ fr., verzendingskosten inbegrepen.RoSa – Documentatiecentrum Rol & Samenleving – Gallaitstraat 86 – 1030 Brussel– tel 02-216 23 23 – fax 02-216 54 50

Feest S

U wil méér doen met boeken in uw klas? Op woensdag 22 maart organiseert hetCentrum voor Didactiek (UFSIA) een studienamiddag voor leerkrachten secundaironderwijs rond de Jeugdboekenweek. Jeugdauteurs praten over hun werk en hunwerkmethode. Daarna vertaalt een didacticus dit naar de klaspraktijk (drie groepen;per graad). Studenten uit de regentaatsopleidingen én leerkrachten kunnen ook nogterecht in de workshopworkshopworkshopworkshopworkshop Thematisch werken met jeugdliteratuurThematisch werken met jeugdliteratuurThematisch werken met jeugdliteratuurThematisch werken met jeugdliteratuurThematisch werken met jeugdliteratuur.Meer info en inschrijvingen bij CVD/UFSIA - Sint Jacobsmarkt 9-13 - 2000 Antwerpen- tel 03-220 46 91 - fax 03-220 46 79



http://www.vl-leonardo.be








http://www.conservare.be/vvia/

http://www.conservare.be/vvia/

Algemeen A

• Vaktijdschriften gevraagdBent u lid van een vakvereniging? Geeft u een vak-tijdschrift uit in en rond onderwijs? Klasse wil graageen overzicht brengen van alle pedagogische en di-dactische tijdschriften voor leerkrachten. Meer dan vijftiguitgevers en verenigingen reageerden al op een op-roep per brief, maar misschien zat uw adres niet inonze databank. Als u hierover nog geen post ontving,

neem dan contact op met Klasse (vaktijdschriften) – Koning Albert II-laan 15 – 1210Brussel – tel 02-553 96 86 – fax 02-553 96 85•• Mag het een beetje meer zijn?Hoogbegaafd, het lijkt een luxeprobleem. Soms merkt men hoogbegaafde kinderen pasop als ze uit verveling de klas op stelten zetten. Of als ze afhaken. Wie hen goed wilbegeleiden, vindt in dit boek een overzicht van recente inzichten en mogelijke aanpakkenop school en thuis. Er gaat ook aandacht naar oorzaken en remedies voor onderpresteren.Hoogbegaafde kinderen op school en thuis,Hoogbegaafde kinderen op school en thuis,Hoogbegaafde kinderen op school en thuis,Hoogbegaafde kinderen op school en thuis,Hoogbegaafde kinderen op school en thuis, Carl D’Hondt & Hilde Van Rossen,98 blz., 480␣ fr. – verkrijgbaar in de handel – uitg. Garant - Tiensesteenweg 83 - 3010Kessel-Lo - tel 016-25 31 31- fax 016-25 13 14

• MilieubewustHoe brengt u de natuur in de klas? Welk materiaal of initiatief sluit het best aan bij uwleerlingen? Wat rendeert het meest? Om dat te achterhalen kan u gebruik maken vande Kwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatie. Deze brochure wil u eenpraktisch inzicht geven in de belangrijkste uitgangspunten van natuuren milieu-educatie. Geen vaste criteria, maar gereedschap om zelf projecten en producten tebeoordelen en daarover in dialoog te gaan.Kwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatieKwaliteitsindicatoren voor natuuren milieu-educatie - vraag schriftelijk uw gratisexemplaar aan bij AMINAL - Cel Natuur- en Milieu-educatie & Informatie - Graaf deFerrarisgebouw, 3de verdieping - Koning Albert II-laan 20 - 1000 Brussel - [email protected]

• Onderwijs op zakVeel nieuws in de onderwijsreglementering vergeleken met vorigjaar. Als u er de veertiende editie van het OnderwijszakboekjeOnderwijszakboekjeOnderwijszakboekjeOnderwijszakboekjeOnderwijszakboekje opnaslaat, bent u weer bij. Voor 1580␣ fr. (abonnement 1297␣ fr.) leestu alles over uw rechtspositie als leerkracht, opvoeder, studiemees-ter, directeur enz. Inclusief nuttige adressen en telefoonnummers.Abonnees krijgen er in het voorjaar de gratis nieuwsbrief bovenop.OnderwijszakboekjeOnderwijszakboekjeOnderwijszakboekjeOnderwijszakboekjeOnderwijszakboekje - Kluwer Editorial - Kouterveld 2 - 1831 Die-gem - tel 02-719 15 11 - fax 02-719 15 19

• Mondiale vormingMisschien werkt u al rond het Noord-Zuidthema maar kan u extra input gebruiken. Ofmisschien zoekt u aanknopingspunten om ermee te beginnen. Kleur bekennenKleur bekennenKleur bekennenKleur bekennenKleur bekennen helpt u inbeide gevallen verder. Deze brochure bundelt bestaande initiatieven (workshops, koffers,organisaties, musea) op alle onderwijsniveaus en focustop de ervaringsgerichte aanpak, gericht op kennis en

inzicht, vaardigheden en atti-tudes. Bovendien legt ze ban-den met andere educaties(mensenrechten, vrede, milieu,interculturele opvoeding…). Debrochure beschrijft welke con-crete stappen u moet onder-

nemen om naar organisaties toe te stappen of initiatievennaar de school te halen.Kleur bekennenKleur bekennenKleur bekennenKleur bekennenKleur bekennen - vraag uw gratis exemplaar aan bijGerda Bauwens - Africamuseum - 3080 Tervuren - tel 02-769 52 11 - 02-767 02 42 - [email protected]

Basisonderwijs B

• The MatrixZoekt u software voor het leergebied Nederlands, die leer-lingen zelfstandig door de leerstof loodst? Of wil u eenwiskundeprogramma dat leerlingen helpt rekenen? Denieuwste versie van de Programma-matrixProgramma-matrixProgramma-matrixProgramma-matrixProgramma-matrix beschrijft zo’n750 pakketten uit Vlaanderen en Nederland volgens eentiental criteria. Met zoekopdrachten en selecties kan u voor-af aanklikken wat u precies nodig hebt en vervolgensnagaan welke software u daarvoor kan gebruiken. Er zijnook demoversies die u verder helpen. De matrix (4 cd-romsen een handleiding) is gratis verkrijgbaar.Info: An De Bosscher - administratie Basisonderwijs -departement Onderwijs - Koning Albert II-laan 15 - 1210Brussel - tel 02-553 92 29 - fax 02-553 93 95 [email protected]

Waarheen?Wat zoekt u? Een sportdag,taalbad, studietrip, uitwisse-lingsprogramma, toeristischeinfo over binnen- en buiten-land? Of: nieuwe labobeno-digdheden, tweedehandscomputers, tekentafels, fiet-senrekken, didactisch mate-riaal? In de 300 blz. dikkegids Scholen waarheen?Scholen waarheen?Scholen waarheen?Scholen waarheen?Scholen waarheen?vindt u alle referenties naarorganisaties en toeleverings-bedrijven voor scholen. Alle Vboek al gratis toegestuurd, meigen exemplaar. Kijk ook meedoet aan de bijhorendedaags verblijf met de klas gangskaarten allerhande.Scholen waarheen?Scholen waarheen?Scholen waarheen?Scholen waarheen?Scholen waarheen? - Eric Feboomstraat 5 / 71 - 3900 O- fax 011-64 77 73

AvontuurMisschien bent u vooral op ke kronkel in uw schoolreis20002000200020002000 vindt u een overzichveaus: van Kinderpret 2000 uw gratis exemplaar aan.De schoolreiskrant 2000De schoolreiskrant 2000De schoolreiskrant 2000De schoolreiskrant 2000De schoolreiskrant 2000 - nialaan 35 - 3550 Heusden-- fax 011-85 00 25

• StaartjesHoe leert u kinderen snel en zelfstandig omgaan met de compu-ter? De leermethode A.P. Staartjes goes Computer A.P. Staartjes goes Computer A.P. Staartjes goes Computer A.P. Staartjes goes Computer A.P. Staartjes goes Computer is een pakketvan vijf boekjes die daarvoor speciaal zijn ontwikkeld in de klas-praktijk. Kinderen van de hoogste drie jaren verkennen de be-langrijkste componenten van de pc. De methode loodst hen stapvoor stap door Windows 98 en het Verkenner-bestandsbeheer,Word en Excel 2000, Internet Explorer en Outlook Express, enEncarta 1999. In Encarta leren kinderen informatie opzoeken,teksten en illustraties knippen en plakken, en projectmappen samenstellen. Bijdeze boekjes hoort een gratis en vrij kopieerbaar werkboekje. Updates, uitge-werkte lessen en werkbladen kan u naar believen downloaden van de Staartjes-website (www.staartjes.be).A.P. Staartjes goes Computer,A.P. Staartjes goes Computer,A.P. Staartjes goes Computer,A.P. Staartjes goes Computer,A.P. Staartjes goes Computer, scholentarief: 995␣ fr. per pakket van 5 boekjes,inclusief werkboekje - Spark multimedia - Merksemsesteenweg 192 - 2100 Deurne- tel 03-360 81 95 - [email protected] - www.spark.be

• SchapenvellenSchrijven was een marteling en boeken waren onbetaalbaar. In Schapenvellen enSchapenvellen enSchapenvellen enSchapenvellen enSchapenvellen enganzenverenganzenverenganzenverenganzenverenganzenveren ontdekken kinderen vanaf 11 jaar hoe Middeleeuwse handschriften enminiaturen werden gemaakt. Ze maken kennis met de trucs van de kopiist, de instrumen-tendoos van de miniaturist, de rubricator, de boekbinder, de perkamentmaker. Ze lerenook zelf verf maken en kaarslicht versterken. Een kijken leesboek met tal van illustraties.Schapenvellen en ganzenverenSchapenvellen en ganzenverenSchapenvellen en ganzenverenSchapenvellen en ganzenverenSchapenvellen en ganzenveren - verkrijgbaar in de handel - uitg. Davidsfonds -Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel 016-31 06 00 - fax 016-31 06 08

Secundair en hoger onderwijs S

• SterrenInformatie in woord en beeld over zowat de hele kosmos staat stevig ingebrand opUrania DigitaalUrania DigitaalUrania DigitaalUrania DigitaalUrania Digitaal, de cd-rom van deze sterrenwacht. Met onder meer: een kennismakingmet Urania, een verkenning van de ruimte (de Aarde, ons zonnestelsel, het heelal inteksten, foto’s, animaties en geluidsfragmenten), een computerplanetarium, een astrobi-bliotheek met artikels over astronomische onderwerpen, een astrokwis op drie niveaus,een kosmische kunstgalerij, tot een zelf instelbare beeldpresentatie. De handleiding bijde cd-rom is beschikbaar als pdf-document. Prijs: 1999␣ fr.Urania DigitaalUrania DigitaalUrania DigitaalUrania DigitaalUrania Digitaal - Medio - Monplaisirlaan 77-89 - 1030 Brussel - tel 02-215 49 11- fax 02-215 49 21 - [email protected] - www.medio.be

• Wablief?Steeds minder jongeren leren nog dialect als thuistaal en oudere dialectsprekersgebruiken hun dialect steeds minder. Een natuurlijk uitdovingsproces dat onom-keerbaar is. Maar dialect maakt ook deel uit van cultureel erfgoed en dus kan hetgeen kwaad het te bewaren. Hoe schrijf ik mijn dialect? Hoe schrijf ik mijn dialect? Hoe schrijf ik mijn dialect? Hoe schrijf ik mijn dialect? Hoe schrijf ik mijn dialect? (450␣ fr.) is een referentie-spelling voor alle Brabantse dialecten. Van Brussels over Antwerps tot Tilburgs enCuijks. Met teksten in het A.N. en in de verschillende dialecten.

Hoe schrijf ik mijn dialect?Hoe schrijf ik mijn dialect?Hoe schrijf ik mijn dialect?Hoe schrijf ik mijn dialect?Hoe schrijf ik mijn dialect? - verkrijgbaar in de han-del - uitg. Acco - Tiensestraat 152 - 3000 Leuven - tel016-29 11 00 - fax 016-20 73 89

• Steeds hogerHoe kan een hogeschool een strategie uitwerken omstudietijd correct te meten en te beheren? Welke methodeszijn er om studietijd te meten en hoe goed zijn ze? Dievragen worden concreet aangepakt in het eerste H-oge-H-oge-H-oge-H-oge-H-oge-lijn Cahierlijn Cahierlijn Cahierlijn Cahierlijn Cahier. Het tweede nummer heeft het over leren leren.In de volgende nummers worden de examenreglemente-ring en de digitale hogeschool aangesneden. Het tijd-schrift H-ogelijn informeert breed over het hogeschoolge-beuren, de cahiers gaan dieper in op specifieke proble-matieken. Ze toetsen nieuwe theoretische inzichten aanpraktische bruikbaarheid en behandelen onderwijskun-dige, juridisch-administratieve en organisatorische the-ma’s. Een H-ogelijn Cahier verschijnt tweemaal per jaar,telt zo’n 130 p. en kost 495 à 695␣ fr.Uitg. Acco - Tiensestraat 152 - 3000 Leuven - tel 016-29 11 00 - fax 016-20 73 89 - [email protected]

• Meer kansenWat na het secundair onderwijs? Die vraag wordt doorverschillende auteurs belicht in Meer kansen creërenMeer kansen creërenMeer kansen creërenMeer kansen creërenMeer kansen creërenvoor het hoger onderwijsvoor het hoger onderwijsvoor het hoger onderwijsvoor het hoger onderwijsvoor het hoger onderwijs. Ze doen dit vanuit drieinvalshoeken. In een eerste deel staat schoolloopbaan-begeleiding centraal: de recentste ontwikkelingen, zelf-selectie, toelatingsexamens... In deel twee (Onderwijs,leren en evolueren) komen o.a. nieuwe onderwijsmo-dellen en toetsvormen aan bod. Deel drie zoemt in opde maatschappelijke context van onderwijs.Meer kansen creëren voor het hoger onderwijsMeer kansen creëren voor het hoger onderwijsMeer kansen creëren voor het hoger onderwijsMeer kansen creëren voor het hoger onderwijsMeer kansen creëren voor het hoger onderwijs -Kluwer Editorial - Kouterveld 2 - 1831 Diegem - tel. 02-719 15 11 - fax 02-719 15 19

A

laamse scholen kregen ditaar voor 100␣ fr. hebt u uwop de website. En als u wedstrijd kan u een drie-aan zee winnen of toe-

yen - uitg. AEB - Schutters-verpelt - tel 011-64 75 29

A

zoek naar de avontuurlij-? In De schoolreiskrantIn De schoolreiskrantIn De schoolreiskrantIn De schoolreiskrantIn De schoolreiskrantt voor alle onderwijsni-tot Avonturentocht. Vraag

Events House vzw - Bego-Zolder - tel 011-85 00 20

KLASSE NR.101 27

http://www.staartjes.be


http://www.spark.be


http://www.medio.be





Ditge

Lezditdevribrube

bonnetje aan de kassa af-ven

Kerstmis in Helsinki: tot 31/1 A

Het Finse kerstfeestFinse kerstfeestFinse kerstfeestFinse kerstfeestFinse kerstfeest is vooral een kinderfeestkinderfeestkinderfeestkinderfeestkinderfeest. Dezetentoonstelling toont u de voorbereidingen (de boomversieren bijvoorbeeld) en het feest zelf (Wat etende Finnen?). Een «levensecht» rendier maakt de col-lectie compleet.De toegangsprijs bedraagt 100 fr. Reductiehoudersbetalen 80 fr. Schoolgroepen 50 fr. per leerling enBrusselaars hebben gratis toegang. Voor leerlin-gen lager onderwijs is er een speciaal kerstatelier:

zelf typisch Finse kerstversieringen maken, een brief schrijven naar de Kerstman enz.Deelnemen kost 100 fr. per leerling, in groepjes van maximum 12 leerlingen. Zo’natelier duurt één uur.Museum voor het Kostuum en de Kant – Violetstraat 4-6 – 1000 Brussel – tel 02-279 43 55 – fax 02-279 43 62

Poco Loco: 25 en 26/2 A

Meer dan zeventig standhouders presenteren ac-tief, via allerlei demonstraties, een gevarieerdaanbod van animatie- en vormingsprogramma’svoor wie op zoek is naar ideeën om met zijnleerlingen rond te werken. Theater, poppenspel,muziek, goochelaars, natuurexploraties, avontu-rentochten… het scala is oneindig breed. De ge-meenschappelijke noemer is de kleinschaligheiden de lage drempel van al deze initiatieven. Debeurs is een initiatief van de Stedelijke Jeugd-dienst Antwerpen, de Vereniging Vlaamse Jeugd-diensten en –consulenten (VVJ) en de afdelingJeugd en Sport van het ministerie van de Vlaam-se Gemeenschap.

Poco Loco vindtplaats op vrijdag25 (15 tot 20 u.)en zaterdag 26 februari (9.30 tot 18 u.) in de Handels-beurs Antwerpen (vlakbij Meir en Boerentoren). Detoegangsprijs bedraagt 50 fr. (op vertoon Poco Loco-folder gratis toegang).Poco Loco-beurs – p/a VVJ – Vijverlaan 53 – 2610Wilrijk – tel 03-821 06 06 – fax 03-821 06 09 –[email protected] u bijgaand bonnetje aan de kassa toont, krijgtAls u bijgaand bonnetje aan de kassa toont, krijgtAls u bijgaand bonnetje aan de kassa toont, krijgtAls u bijgaand bonnetje aan de kassa toont, krijgtAls u bijgaand bonnetje aan de kassa toont, krijgtu als lezer van Klasse meteen ook gratis toegang.u als lezer van Klasse meteen ook gratis toegang.u als lezer van Klasse meteen ook gratis toegang.u als lezer van Klasse meteen ook gratis toegang.u als lezer van Klasse meteen ook gratis toegang.

Milieuboot: voorjaar 2000 A

Ook dit jaar vaart de Milieuboot weer over Vlaamsewaterwegen. Aan boord ontmoeten uw leerlingen waterwaterwaterwaterwaterin al zijn facettenin al zijn facettenin al zijn facettenin al zijn facettenin al zijn facetten: vervoermiddel; afvoer van wateren afval; bron voor drinkwater; waterdieren- en plan-ten enz. Benedendeks bepalen de leerlingen de kwa-liteit van het water (eenvoudige chemische proeven).Dit project mikt vooral op leerlingen derde graadlager onderwijs en eerste graad secundair onderwijsen op de lerarenopleiding.Meevaren kost 50 fr. per leerling en 150 fr. voor vol-wassenen. Tijdens schooldagen vaart de boot van 9tot 12 u. en van 13 tot 16 u. Dit voorjaar vindt u deboot achtereenvolgens (tussen 13 maart en 22 juni)op de Zuid-Willemsvaart, het Albertkanaal, het KanaalDessel-Kwaadmechelen, het Kanaal Dessel-Schoten, hetNetekanaal en het Kanaal Bocholt-Herentals.Meer info en reservaties: De Milieuboot – Korte Nieuw-straat 12 – 9300 Aalst – tel 053-72 94 20 – fax 053-78 40 15 – [email protected]

Ons mijnverleden: permanent A

Eén uur lang ontdekken uw leerlingen het wordings-wordings-wordings-wordings-wordings-proces van onze planeetproces van onze planeetproces van onze planeetproces van onze planeetproces van onze planeet. Fossielen, gesteenten, over-blijfselen van dinosaurussen, planten, restanten van4,5 miljard jaren ontwikkeling van de Aarde. Voortstoont de permanente tentoonstelling de ontdekkingvan de Kempische steenkool en de werking van eenkoolmijn.De toegangsprijs bedraagt 60 fr. voor volwassenen en30 fr. voor kinderen (gratis tot 7 jaar). Schoolgroepenbetalen 1000 fr. (max. 50 leerlingen) voor een bege-

Het Spel van RedenPersoneel en studenten van daf 31 maart acht voorstellingdentindentindentindentindentin, een paasspelpaasspelpaasspelpaasspelpaasspel dat oDuitsland is ontstaan. Centrondanks verwoede tegenwerwakers, uit de doden verrijst. Hom Lucifer te verslaan en de Verbond te verlossen. Daaroten naar de aarde om de hopnieuw te vullen. Het spel wgieuze ernst én volkse levehumor. De taal draagt daar dit stuk in de oorspronkelijGeen probleem, het toenmaligwat overeenkomsten met onHet Spel van RedentinSpel van RedentinSpel van RedentinSpel van RedentinSpel van Redentin worBegijnhof in Leuven, op 319 april, telkens om 20.30 u. fr. voorverkoop). Leden vanvan meer dan twintig personafbestelling!). Leerlingen, stmindervaliden en 60-plussekader van dit project verschijmen u spelen zalmen u spelen zalmen u spelen zalmen u spelen zalmen u spelen zal (geschiedtheater in West-Europa), ismiddeleeuws drama (februawetenschappelijk colloquiumMeer info en inschrijvingen: Blijde-Inkomststraat 21 – 348 82 – [email protected]

GRATIS POCO LOCOers van Klasse krijgen met

bonnetje gratis toegang tot Poco Loco-beurs 2000 opjdag 25 en zaterdag 26 fe-ari 2000 in de Handels-

urs, Antwerpen.

28 KLASSE NR.101

leid bezoek. Het museum is enkel open tijdens schoolvakanties, op woensdagen van10 tot 12 u. en van 14 tot 16 u. School- en andere groepen kunnen het museumbezoeken op andere dagen, mits afspraak.Info en reservaties bij CC Houthalen-Helchteren – Jean De Schutter - Kastanjestraat7 – 3530 Houthalen-Helchteren – tel 011-52 28 02

Boodschappers uit de hemel: tot 15/1 A

Een dertigtal handschriften uit de eigen collectie van deKoninklijke Bibliotheek tonen een grote verscheidenheidaan voorstellingen van engelenengelenengelenengelenengelen. Het zijn stuk voor stukmeesterwerkjes uit de middeleeuwse schilderkunst.De toegang is gratis, alle dagen van 12 tot 16.50 u. ’sZondags gesloten.Koninklijke Bibliotheek van België – Nassaukapel – Kunstberg– Hertogstraat 1 - 1000 Brussel – tel 02-550 23 33

België en zijn veiligheid;1949-1999-11-29: tot einde 2000 A

Deze tentoonstelling (zie ook Klasse 97) beschrijft poli-poli-poli-poli-poli-tieke feiten van de bevrijding van België tot de oor-tieke feiten van de bevrijding van België tot de oor-tieke feiten van de bevrijding van België tot de oor-tieke feiten van de bevrijding van België tot de oor-tieke feiten van de bevrijding van België tot de oor-log in ex-Joegoslaviëlog in ex-Joegoslaviëlog in ex-Joegoslaviëlog in ex-Joegoslaviëlog in ex-Joegoslavië. Wandfoto’s, maquettes en uni-formen staan er naast een originele jukebox, een Ameri-kaanse koelkast, een Oost-Duitse Trabant en een recon-structie van de Berlijnse Muur.De toegang is gratis. Er is een pedagogisch dossier voor de leerkracht en u kanreserveren voor een geleid bezoek.Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis – Educatieve Dienst –Jubelpark 3 – 1000 Brussel – tel 02-737 79 07 – fax 02-737 78 02 –[email protected]

Sportexpo: verlengd tot 30/1 S

Op de Heyzel staat een reusachtige tent, met daarin een tentoonstelling overtentoonstelling overtentoonstelling overtentoonstelling overtentoonstelling oversportsportsportsportsport. Spreken over sport is tegelijk ook spreken over fysica, wiskunde, geneeskun-de... Hoe wordt bijvoorbeeld een voetbal gemaakt? Wat heeft tegen een baltrappen te maken met ballistiek? Hoe reageert ons lichaam op snelheid (bijvoor-beeld bij het surfen)? Uw leerlingen kunnen een startblok uitproberen, tegen dewind fietsen, een rots beklimmen, op het circuit van Francorchamps (virtueel) rond-snorren... De tentoonstelling is verlengd tot eind januari. Later dit voorjaar kan u deSportexpo bezoeken in het gloednieuwe Parc d’Aventures Scientifiques in Frameries,maar daarover later meer.De toegangsprijs bedraagt 250 fr. Groepen en reductiehouders betalen 200 fr.Schoolgroepen betalen 150 fr. (leerkracht gratis). Er is een speciaal gezinsticket voor700 fr.

Sportexpo - tentoonstellingssecretariaat - p/a Parcd’Aventures Scientifiques – Chantal Collet - Rue de Gran-de Bretagne 45 - 7080 Frameries (Mons) - tel 065-51 0410 - fax 065-51 03 90 - [email protected] – www.pass.be

Viewpoint: 23/2 tot 1/3 S

Van 23 februari tot 1 maart is de Gentse Studio Skoopgastheer voor het 6de Documentair Film Festival6de Documentair Film Festival6de Documentair Film Festival6de Documentair Film Festival6de Documentair Film FestivalViewpoint GentViewpoint GentViewpoint GentViewpoint GentViewpoint Gent. In het kader van dit festival kunnenlaatstejaarsstudenten van de Vlaamse filmscholen deel-nemen aan de Competitie voor Documentaire film-Competitie voor Documentaire film-Competitie voor Documentaire film-Competitie voor Documentaire film-Competitie voor Documentaire film-studentenstudentenstudentenstudentenstudenten. De hoofdprijs bedraagt 25.000 fr. Mooimeegenomen is dat de jury bestaat uit mensen uit hetfilmmilieu, zodat de deelnemende studenten meteenhun introductie maken.De competitie vindt plaats op zaterdag 26 februari,vanaf 14 u. in Studio Skoop – St. Annaplein 63 – 9000Gent. U kan uw bijdrage indienen (op VHS) tot 1 fe-bruari bij Didier Volckaert – Haringsteeg 5 – 9000 Gent– tel 0495-77 74 01.

Trio dor: januari-februari S

Het Trio Dor brengt een eigen versmelting van Euro-Euro-Euro-Euro-Euro-pese volksmuziekpese volksmuziekpese volksmuziekpese volksmuziekpese volksmuziek (klezmer,…), met eigenzinnige ar-rangementen en interpretaties van traditionals en ei-gen composities.Van 15 januari to 5 februari toert dit ensemble doorVlaanderen. Meer info over data en lokaties bij Jeugden Muziek Vlaanderen - Paleis voor Schone Kunsten -Koningsstraat 10 - 1000 Brussel - tel 02-507 84 35 -fax 02-507 84 37 - [email protected]

tin A

e KULeuven brengen van-en van het Spel van Re-Spel van Re-Spel van Re-Spel van Re-Spel van Re-mstreeks 1460 in Noord-aal staat de heiland, dieking van Joden en grafbe-ij trekt daarop naar de hel

vrome zielen van het Oudep stuurt Lucifer zijn trawan-el met verdoemde zielenordt gekenmerkt door reli-ndigheid en aanstekelijkezeker toe bij , vandaar datke taal wordt opgevoerd.e Nederduits vertoont heel

s eigenste Nederlands.dt opgevoerd in het Groot maart, 1, 2, 5, 6, 7, 8 enTickets kosten 500 fr. (450 Davidsfonds en groepenen betalen 350 fr. (voor-udenten, werkzoekenden,rs betalen 300 fr. In hetnt het boek Nu hoort watNu hoort watNu hoort watNu hoort watNu hoort watenis van het middeleeuws er een cursusreeks overri-maart in Leuven) en een van 5 tot 7 april.

Jan Nowé – Erasmushuis –000 Leuven – tel 016-32uven.ac.be

KO

NIN

KLIJKE BIBLIO

THEEK VA

N B

ELGIË



http://www.pass.be





Algemeen A

••••• Zet je zinnen op het spel – Spelen tekst; schrij- Zet je zinnen op het spel – Spelen tekst; schrij- Zet je zinnen op het spel – Spelen tekst; schrij- Zet je zinnen op het spel – Spelen tekst; schrij- Zet je zinnen op het spel – Spelen tekst; schrij-ven om te spelenven om te spelenven om te spelenven om te spelenven om te spelen: 28 tot 30/1 en 18 tot 20/2 inProvinciaal Vormingscentrum Oostmalle.Stichting Lodewijk de Raet – Liedtsstraat 27-29 –1030 Brussel – tel 02-240 95 02 – fax 02-242 26 10– [email protected] – www.stichtingderaet.be• Posthogeschoolvorming Assistent in de Psycho-Posthogeschoolvorming Assistent in de Psycho-Posthogeschoolvorming Assistent in de Psycho-Posthogeschoolvorming Assistent in de Psycho-Posthogeschoolvorming Assistent in de Psycho-logielogielogielogielogie: Slachtofferbejegening (11 en 18/1); Trainingin functioneringsge-

sprekken (1, 15 en 29/3); Interculturele communicatie(3, 17 en 24/3 en 7/4); Stressmanagement (12 en 19/1 en 2 en 16/2); Begeleiding van Chronisch Vermoeid-heidssyndroom (1, 15 en 29/2).StudiedagenStudiedagenStudiedagenStudiedagenStudiedagen: Educatieve benadering van autisme (25/1); Systeemtheorie en kinderen (8/2); Begeleidingvan ADHD (22/2); Beelddenken bij kinderen (23/2);Traumaverwerking in Pesso-therapie (14/3); Conflict-hantering en –bemiddeling (21 en 28/3); Trends inconsumentengedrag (4/4).Katholieke Vlaamse Hogeschool – J. De Bomstraat 11– 2018 Antwerpen – tel 03-206 04 80 – fax 03-241 0805 – [email protected] – www.kvh.be• Gratis opleiding Technisch trainer touwenpar-Gratis opleiding Technisch trainer touwenpar-Gratis opleiding Technisch trainer touwenpar-Gratis opleiding Technisch trainer touwenpar-Gratis opleiding Technisch trainer touwenpar-courscourscourscourscours: vanaf 15/1.Outfort – Outdoor Training & Opleiding – Schansstraat7 – 2660 Hoboken – tel 03-825 07 33 – fax 03-82753 98 – [email protected]• Werken met seksueel misbruik Werken met seksueel misbruik Werken met seksueel misbruik Werken met seksueel misbruik Werken met seksueel misbruik (vier modules van-af17/1); Werken met groepen Werken met groepen Werken met groepen Werken met groepen Werken met groepen (werken met jongerenover seksualiteit en relaties; 8, 15, 22 en 29/2); Leer-Leer-Leer-Leer-Leer-lingbegeleiding inzake ongewenst seksueel gedraglingbegeleiding inzake ongewenst seksueel gedraglingbegeleiding inzake ongewenst seksueel gedraglingbegeleiding inzake ongewenst seksueel gedraglingbegeleiding inzake ongewenst seksueel gedragop schoolop schoolop schoolop schoolop school (7, 14, 21 en 28/2).CGSO-Trefpunt/Vormingscentrum Jos van Ussel – Meers-straat 138B – 9000 Gent – tel 09-220 65 22 – fax 09-220 84 06• NAVO: agressie versus ontwikkeling?:NAVO: agressie versus ontwikkeling?:NAVO: agressie versus ontwikkeling?:NAVO: agressie versus ontwikkeling?:NAVO: agressie versus ontwikkeling?: 29/1 in CCBerchem.Thema: starten van een maatschappelijk debat overNAVO, Euroleger en humanitaire interventies.Christenen voor het Socialisme/Oxfam-Solidariteit/Vredevzw/Forum voor Vredesactie/Werkplaats Theologie enMaatschappij/Anti-Imperialistische Bond/Elcker-Ik Ant-werpen – p/a Belgradestraat 78 – 2800 Mechelen –tel 015-41 64 84 – [email protected]• Zomerreis naar SchotlandZomerreis naar SchotlandZomerreis naar SchotlandZomerreis naar SchotlandZomerreis naar Schotland: 16 tot 24/8.Vereniging Vlaamse Leerkrachten Engels – Ray Jans-sens – VVL-huis – Zwijgerstraat 37 – 2000 Antwerpen– tel en fax 03-887 64 54• Studiereizen naar Senegal, Benin en EcuadorStudiereizen naar Senegal, Benin en EcuadorStudiereizen naar Senegal, Benin en EcuadorStudiereizen naar Senegal, Benin en EcuadorStudiereizen naar Senegal, Benin en Ecuador:paasvakantie.Bezoeken aan lokale scholen, ontmoetingen met leer-krachten, educatieve uitwisselingen enz. in combinatiemet toerisme en culturele activiteiten.Vredeseilanden-Coopibo – Sylvia Van Walleghem – Blijde-Inkomststraat 50 – 3000 Leuven – tel 016-31 65 80 –fax 016-31 65 81 – [email protected]• Studiereis CubaStudiereis CubaStudiereis CubaStudiereis CubaStudiereis Cuba: 9 tot 23/4.Uitgebreide bezoeken aan een tiental scholen, in destad en op het platteland, en discussies met verant-woordelijken. Met ook een toeristisch programma.Herman Reynders – Kanaalstraat 5 – 3945 Ham – tel013-67 56 41 of Wereldreizen – Koningsstraat 247 –1210 Brussel – tel 02-217 08 30• Initiator TouwtechniekenInitiator TouwtechniekenInitiator TouwtechniekenInitiator TouwtechniekenInitiator Touwtechnieken: vanaf 29/1.Provinciaal Instituut voor Lichamelijke Opvoeding –Sportcentrum Peerdsbos – Bredabaan 31 – 2930 Bras-schaat – tel 03-644 51 41 – fax 03-644 51 25• Vorming voor begeleiders van het geloofsge-Vorming voor begeleiders van het geloofsge-Vorming voor begeleiders van het geloofsge-Vorming voor begeleiders van het geloofsge-Vorming voor begeleiders van het geloofsge-sprekspreksprekspreksprek: infosessie op 19/1 in Bezinningscentrum Zel-laer, Bonheiden.Vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen – dienst Cate-chese – Varkensstraat 6 – 2800 Mechelen – tel 015-2984 66 – fax 015-29 84 13• 99999 de Contactdag Likonade Contactdag Likonade Contactdag Likonade Contactdag Likonade Contactdag Likona: 15/1 in LUC, Diepenbeek.

VingeroefeningenVingeroefeningenVingeroefeningenVingeroefeningenVingeroefeningenVingeroefeningen is een cccccvoor jongeren van 15 tot 2voor jongeren van 15 tot 2voor jongeren van 15 tot 2voor jongeren van 15 tot 2voor jongeren van 15 tot 2uit 24 à 30 lesuren, met vooningen, aangevuld met legesprekken met auteurs enzDe cursus kost 450␣ fr. en worin BrusselBrusselBrusselBrusselBrussel (Foyer – Werkhuizeri), in GenkGenkGenkGenkGenk (Gemeentelijke Intvanaf 29 januari) en ten slottecentrum Plint – Langestraat 8Voor de cursisten van de 1999) zijn er vervolgcursusvervolgcursussvervolgcursusvervolgcursussvervolgcursusIntegratie Centrum Cebag estraat 5) en in MechelenMechelenMechelenMechelenMechelen (Hanswijkstraat 30), telkens Meer info, gratis infobrochuning Boudewijnstichting – Astraat 21 – 1000 [email protected] – www

Is er betere manier om de Is er betere manier om de fIs er betere manier om de Is er betere manier om de fIs er betere manier om de fken dan uw tanden vast ken dan uw tanden vast ken dan uw tanden vast ken dan uw tanden vast ken dan uw tanden vast bikkelhard en aartsmoeilijkbikkelhard en aartsmoeilijkbikkelhard en aartsmoeilijkbikkelhard en aartsmoeilijkbikkelhard en aartsmoeilijksel? De prijzen zijn navenasel? De prijzen zijn navenasel? De prijzen zijn navenasel? De prijzen zijn navenasel? De prijzen zijn navenaboekenbonnen (elk 2000 boekenbonnen (elk 2000 boekenbonnen (elk 2000 boekenbonnen (elk 2000 boekenbonnen (elk 2000 schonken door Standaardschonken door Standaardschonken door Standaardschonken door Standaardschonken door Standaardhandel), vijf cartoonboekehandel), vijf cartoonboekehandel), vijf cartoonboekehandel), vijf cartoonboekehandel), vijf cartoonboekevan huistekenaar Camp) evan huistekenaar Camp) evan huistekenaar Camp) evan huistekenaar Camp) evan huistekenaar Camp) eshirts. Antwoorden graag vshirts. Antwoorden graag vshirts. Antwoorden graag vshirts. Antwoorden graag vshirts. Antwoorden graag vWinnaars opgave 63: boeWinnaars opgave 63: boeWinnaars opgave 63: boeWinnaars opgave 63: boeWinnaars opgave 63: boedonckt (Aartselaar), Edith IJze(Dendermonde), Nadine VaDierckx (Leuven) - cartoon - cartoon - cartoon - cartoon - cartoon(Waregem), Marie-José Peetedendriessche (Geluwe), R. SKarel Verwimp (Geel) - t-shirt-shirt-shirt-shirt-shirArlette Vierendeels (Roosdaatenberg), Marc ValkenborghRiel (Rijkevorsel).Oplossing opgave 64Oplossing opgave 64Oplossing opgave 64Oplossing opgave 64Oplossing opgave 64: Num– dEceMber – RosH hashanaNacht – RamaDaN)Opgave 65: Opgave 65: Opgave 65: Opgave 65: Opgave 65: 21 letters veropnieuw weer schrijft (en ij re- de 7de, 8ste en 10de letter onderwijsminister;- de 4de, 6de en 9de letter uvan het boek dat Louis van dde school zat te lezen;- de 3de, 5de en 7de letterheiligverklaarde Italiaanse onderwijsvoorvechter, die zijnVlaamse scholen;- de 3de, 6de en 7de letter uredacteur van Klasse voor Jo- de 3de, 7de en 9de letter ude acteur die in de legendariseen moeilijke klas krijgt voo- de 2de, 4de en 9de letter van het einde van het tweed- de 1ste, 6de en 7de letterrecht geeft op onderwijs.Klasse - Klasse-Ment – KoninBrussel - fax 02-553 96 85

Jaarlijkse contactdag van de Limburgse Koepel voor Natuurstudie (Likona).Likona – Het Groene Huis – Domein Bokrijk – 3600 Genk – tel 011-26 54 62 – fax011-26 54 55 – [email protected] – www.limburg.be/likona/

Basisonderwijs B

• Introductie kinderparticipatiekinderparticipatiekinderparticipatiekinderparticipatiekinderparticipatie – klemtonen en valkuilen (8/2 of 31/5); HetVeerkrachthuisVeerkrachthuisVeerkrachthuisVeerkrachthuisVeerkrachthuis (17/3 of 20/5); TaaldrukkenTaaldrukkenTaaldrukkenTaaldrukkenTaaldrukken met 5- tot 12-jarige kinderen (15 en22/3 en 26/4); Basisopleiding Filosoferen met kinderenFilosoferen met kinderenFilosoferen met kinderenFilosoferen met kinderenFilosoferen met kinderen (2, 9 en 23/2 of 25 en26/3 en 1/4; Werk maken van spelenWerk maken van spelenWerk maken van spelenWerk maken van spelenWerk maken van spelen (15, 22 en 29/2 en 14 en 21/3).

Kind en Samenleving – Nieuwelaan 63 – 1860 Meise– tel 02-269 71 80 – fax 02-269 78 72 – [email protected]• Verkeers- en mobiliteitseducatie in het basison-Verkeers- en mobiliteitseducatie in het basison-Verkeers- en mobiliteitseducatie in het basison-Verkeers- en mobiliteitseducatie in het basison-Verkeers- en mobiliteitseducatie in het basison-derwijsderwijsderwijsderwijsderwijs: 9/2 in Limburghal, Genk.Studiedag over de praktische toepassing van ontwik-kelingsdoelen en eindtermen.Provinciaal Veiligheidscomité Limburg – Universiteit-slaan 1 – 3500 Hasselt – tel 011-23 79 08 – fax 011-23 79 20 – [email protected]

Secundair en hoger onderwijs S

• LeerlingenbegeleidingLeerlingenbegeleidingLeerlingenbegeleidingLeerlingenbegeleidingLeerlingenbegeleiding: De nulde lijn – Leerlingen-participatie in leerlingenbegeleiding (3, 8 en 17/2 inPMS-centrum van het Gemeenschapsonderwijs Bras-schaat); De relatie van de leerkracht met de klas (20/1 en 4 en 15/2 in het Centrum voor Nascholing vanhet Gemeenschapsonderwijs Jette).Centrum voor Nascholing van het Gemeenschapsonder-wijs – Ann De Maeyer – Dieleghemsesteenweg 24-26 –1090 Brussel – tel 02-478 33 30 – fax 02-479 22 26• Natuurwetenschappelijk onderwijs in het derdeNatuurwetenschappelijk onderwijs in het derdeNatuurwetenschappelijk onderwijs in het derdeNatuurwetenschappelijk onderwijs in het derdeNatuurwetenschappelijk onderwijs in het derdemillenniummillenniummillenniummillenniummillennium: 29/1 in Congreshotel Ter Elst, Edegem.Anne Marmenout – Eric Sasselaan 41A2 – 2020 Ant-werpen - tel 0476-23 93 81 – [email protected]• Nederlands (aan)leren: Internet, een hulpmid-Nederlands (aan)leren: Internet, een hulpmid-Nederlands (aan)leren: Internet, een hulpmid-Nederlands (aan)leren: Internet, een hulpmid-Nederlands (aan)leren: Internet, een hulpmid-deldeldeldeldel: 26/1.Limburgs Universitair Centrum - Universitaire Campus,gebouw D - 3590 Diepenbeek - tel 011-26 86 55 - fax011-26 87 66 - [email protected]• Nascholing Deeltijds KunstonderwijsNascholing Deeltijds KunstonderwijsNascholing Deeltijds KunstonderwijsNascholing Deeltijds KunstonderwijsNascholing Deeltijds Kunstonderwijs: Meer kunstin museJA! (27/1 en 3/2 in Antwerpen); MasterclassShellcasting (10 en 17/2 in Oudenaarde); Keramiek(15 en 22/2 in Hove); Masterclass Grafiek (24/2 inHove); Pigmenten (29/2 en 14/3 in Mortsel); He-dendaagse dans (13 en 20/3 in Lier); Toepassingenvan nieuwe media (4/4 in Halle); Digitale fotografie(27/4 en 4/5 in Merksem); Initiatiecursus Illustrator(11 en 18/5 in Berchem).OVSG – secretariaat DKO – Ravensteingalerij 3/7 –1000 Brussel – tel 02-506 41 50 – fax 02-502 12 64– [email protected] – www.ovsg.be••••• New approaches in neuropsychological assess-New approaches in neuropsychological assess-New approaches in neuropsychological assess-New approaches in neuropsychological assess-New approaches in neuropsychological assess-ment and intervention in childrenment and intervention in childrenment and intervention in childrenment and intervention in childrenment and intervention in children: 14/1.VUBrussel – Interuniversitaire Werkgroep Neuropsychologie– Karen Spruyt – Pleinlaan 2 – 1050 Brussel – tel 02-629 36 21 – fax 02-629 24 89 – [email protected]

S

ursus verhalen schrijvenursus verhalen schrijvenursus verhalen schrijvenursus verhalen schrijvenursus verhalen schrijven5 jaar5 jaar5 jaar5 jaar5 jaar. De cursus bestaatral praktische schrijfoefe-estips, schrijfopdrachten,.dt drie keer georganiseerd:nstraat 25; vanaf 5 februa-egratiedienst – Dieplaan 2, in ZeleZeleZeleZeleZele (Lokaal Integratie-6, vanaf 5 februari).vorige edities (1998 ensenensenensen in AntwerpenAntwerpenAntwerpenAntwerpenAntwerpen (Lokaaln Tumajo – Waarlooshof-Meisjeswerking El Kenz –vanaf 4 maart.re en inschrijvingen: Ko-nn De Mol - Brederode-

– tel 02-549 02 66 –.kbs-frb.be

feestindigestie te verwer-eestindigestie te verwer-feestindigestie te verwer-eestindigestie te verwer-eestindigestie te verwer-te bijten in een nieuw,te bijten in een nieuw,te bijten in een nieuw,te bijten in een nieuw,te bijten in een nieuw, raad- raad- raad- raad- raad-nt: vijfnt: vijfnt: vijfnt: vijfnt: vijffr., ge-fr., ge-fr., ge-fr., ge-fr., ge- Boek- Boek- Boek- Boek- Boek-n (met de beste cartoonsn (met de beste cartoonsn (met de beste cartoonsn (met de beste cartoonsn (met de beste cartoonsn vijf originele Klasse-t-n vijf originele Klasse-t-n vijf originele Klasse-t-n vijf originele Klasse-t-n vijf originele Klasse-t-óór 28 januari.óór 28 januari.óór 28 januari.óór 28 januari.óór 28 januari.kenbon: kenbon: kenbon: kenbon: kenbon: Regine Vander-rmans (Stokkem), M. Joosn Colen (Brugge) en Janboekboekboekboekboek: Philippe Devriendtrs (St. Truiden), Annie Van-ellicaerts (Antwerpen) enttttt: Louis Bogaerts (Koersel),l), R. Vanden Dorpe (Kor-s (Vremde) en Brigitte Van

mer Honderd (MarDi grash – bElOken – walpUrgis-

tellen u wat u elke dagkenen we als twee letters!)uit de naam van de vorige

it de naam van de schrijvere Witte in het strafhok van

uit de voornaam van depriester (1815-1888) en naam leent aan tal van

it de naam van de hoofd-ngeren;it voornaam en naam vanche film Blackboard Junglergeschoteld;uit dé onderwijsuitvindinge millennium; uit de tekst die elke Belg

g Albert II-laan 15 - 1210- [email protected]

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

KLASSE NR.101 29


http://www.kbs-frb.be



http://www.limburg.be/likona/






http://www.ovsg.be



http://www.stichtingderaet.be


http://www.kvh.be





(advertentie)

De vrouw met het rendier«Kijk eens naar mijn ontbijtplankje!» roeptDiana. «Heb ik van Christine gekregen voorhet feestje.» 500 ambtenaren van het departe-ment Onderwijs schuiven aan voor een ver-rassingsontbijt ter gelegenheid van Tien JaarKlasse. Sommigen hebben zelfs het rendier-gevoel van Klasse voor Jongeren meegebracht.«Is er geen technische of beroepsschool diezo’n rendierontbijtplankjes kan maken?» vraagtDiana. Misschien zijn er nog wel andere ren-dierideeën…

Iemand een voorstel? Klasse (Rendier) – Koning Albert II-laan 15 – 1210Brussel. De beste ideeën krijgen subsidie!

Bloemen voor leraars«Eigenlijk verdient elke leerkracht van de school een bloemetje»,schrijft ouder Sophie Goemans naar Klasse voor Ouders. «Maar ditbriefje is in het bijzonder bedoeld voor juffrouw Mieke De Kimpe (33)van het eerste leerjaar in het Sint-Gummaruscollege van Lier. Zestraalt een enthousiasme uit dat kinderen stimuleert, ze heeft aan-dacht voor iedereen in de klas. Ze moedigt kinderen aan en hetgrappige is dat kinderen veeleer iets van haar aannemen dan van huneigen mama. Bovendien heeft ze in de klas een grote kast waar iedereleerling een vakje heeft om overbodig schoolmateriaal achter te laten.Geen (té) zware boekentas hier.» Klasse verraste juf Mieke tijdens derekenles.Juf Mieke trilt nog na.Wat haar geheim is? «Alsje kinderen positief be-vestigt in wat ze kun-nen en niet altijd zegtwat ze (nog) niet kun-nen, krijg je de besteresultaten. Ik heb veelsteun aan de collega’sop school. Een goeieschool staat of valt methet team. In deze school kan je open praten, je problemen voorleggen,je staat nooit alleen. Sommige leerkrachten zijn blij dat ze hunklasdeur kunnen sluiten. Alsof ze alleen binnen de vier muren zichzelfkunnen zijn. Hier is dat anders: je kan altijd jezelf zijn, ook buiten deklasmuren.» Mieke staart ongelovig naar het boeket. «Ik kan weer eentijdje verder. Natuurlijk is dit een waardering voor wat je doet. Nietiedereen beseft dat wij op school de basis leggen voor de maatschappijvan morgen. In deze wereld van hels ritme, nieuwe technieken enmassacommunicatie is het voor kinderen niet gemakkelijk. Juist nuhebben kinderen ook hun leerkrachten erg nodig. De maatschappijheeft het moeilijk om leerkrachten écht naar waarde te schatten.»Elke week zet Klasse een leerkracht in de bloemen. Ze worden genomi-neerd door ouders, leerlingen of collega’s. Vallen de bloemen morgen bij uin de klas binnen?

Ondersteun de leraarVorige maand ging De Eerste Lijn over leren leren. Klasse voorOuders (verschenen op 10 december) vertaalt dat voor ouders. Oudersleren hun kinderen met mes en vork eten, zwemmen, fietsen… Maarleren ze hun kind ook leren. Of laten ze dat over aan de school? Watis écht leren is en hoe kunnen ouders hun kind daarbij helpen? Datlezen ze deze maand. Een nieuwe impuls om het werk van deleerkracht op school te ondersteunen.

SVEN

SCH

OU

KENS

KLASSE NR.101 31

Daarnaast kijken ouders naar kinderen. Een kind als een vis, eendoolhof, luidspreker, fles of wekker. Een andere manier om te zeggendat elk kind grenzen nodig heeft, dat elk kind anders is en een anderritme heeft én een uitnodiging om actief te luisteren… Klasse voorOuders geeft ouders tientallen tips om het werk van de leraar en deschool beter te begrijpen en te ondersteunen.

Uw leerlingen gratis naar Londen?Een posterpagina over het belang van levenslang leren (The BrainWeb). Dat vinden uw leerlingen centraal in Klasse voor Jongeren(verschenen op 15 december). Daarnaast alles over de vlotte werkingvan een leerlingenraad (samen met Joris van de Vlaamse Scholieren-koepel). Chris Dusauchoit haalt 12,5 op 25 voor een toets Latijn enlegt uit waarom. Een portret van Conny (19) die sport en schoolprobeert te combineren. Een pagina onderwijsgeschiedenis op jonge-renmaat (uit de jukebox). Honderd gratis filmtickets (voor twéé) tewinnen. Laetitia (17) vertelt waarom zij zich inzet voor AmnestyInternational. Tien leerlingen mogen trouwens tijdens de paasvakan-tie met Klasse mee naar het hoofdkwartier van Amnesty in Londen.Moedigt u uw leerlingen aan zich kandidaat te stellen? Klasse voorJongeren zit vol verrassingen. Ontdek ze.

JamesEen butler verwent de jongeren die zichsamen met de leerkrachten en directieinzetten om Klasse voor Jongeren ophun school te verspreiden. Op de fotoziet u hem samen met de verraste Na-tascha Piek (18) uit het zevende jaar inKTA II Diest. En of er gelachen werd!In veel scholen verloopt de distributievan Klasse voor Jongeren perfect: eenklasverantwoordelijke of een jongereuit de leerlingenraad bezorgt het bladelke maand op tijd aan elke leerling.Maar er zijn ook scholen waar de stapelmet Klasse voor Jongeren ergens centraal te grabbel staat of hetblad te laat bij de jongeren terecht komt. Dat is niet de bedoeling.Dit blad wordt beter gelezen als jongeren het toegestopt krijgen, alseen leerkracht of een verantwoordelijke van de leerlingenraad zicher achter zet. Informeer hoe u als leerkracht mee kan helpen en laatuw leerlingen de speciale James-service aanvragen. Schrijf naarKlasse voor Jongeren (James) - Koning Albert II-laan 15 - 1210Brussel.

Schone Kunsten met Klasse«Ik ben zeker geen Rubensfan, maar de theatervoorstelling temiddenvan zijn schilderijen geeft me toch een ander beeld van zijn werk.» Datzegt een van de 1200 leerkrachten die op 27 en 28 november metKlasse naar het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten trokken. Zijkregen er vrije toegang tot het museum en educatieve programma’svoor alle onderwijsniveaus. Daaronder ook fragmenten uit De Beton-nen Muur, een op Rubens geënte theatervoorstelling door acteurGeert Vermeulen. De bezoekers konden er ook op zoek naar een vliegen een scheur op een van de vele schilderijen. Meer dan honderddeelnemers wonnen daarmee een pakket educatieve publicaties. «Wezijn erg tevreden met de opkomst en de interesse», vindt organisatorNanny Schrijvers. «Al vonden sommige bezoekers het jammer dat zegeen volledige rondleiding of atelier aangeboden kregen.» Klasse-acties zijn vooral bedoeld als educatieve smaakmaker. Het museumheeft een uitgebreid aanbod voor scholen.Info: Nanny Schrijvers - afdeling publiekswerking – Koninklijk Museumvoor Schone Kunsten – Plaatsnijdersstraat 2 – 2000 Antwerpen – tel 03-242 04 38 – fax 03-248 08 10 – [email protected]. Het museum isdagelijks open van 10 tot 17 uur (gesloten op maandag).

1000 KaartjesBedankt voor meer dan duizend (vaak heel originele, altijd evenhartelijke) verjaardagskaartjes t.g.v. Tien Jaar Klasse. Honderd lezersontvangen weldra een uitnodiging voor een klasse-etentje in eenhotelschool. Smakelijk!


R U I L J E J O B

Een oerwoud in de klas,de beertjes van Meichel-

baum, een rapport zon-der cijfers en geen zit-tenblijvers. In de Midden-bouw struikelt ze bijnaover de derde macht vanacht. Geïntrigeerd doorhet methode-onderwijsloopt Lieve Devrieze, leer-kracht lager onderwijs,een dag lang rond in deMontessorischool vanOppem. Op zoek naarhet grote verschil.

32 KLASSE NR.101

Akn

«M«M
«…en dan ligt het straatje van de school aan
uw rechterhand, maar u parkeert links aan dekerk, want onze straat beschouwen wij als eenautoloze wandelstraat voor de kinderen.» En datdoe ik dan maar braaf. Mijn school-voor-één-dagheeft duidelijke ideeën.

InschrijvingsstopHet is net zeven uur geweest en nog grondig

donker als ik de motor uitzet. De gevreesde ringrond Brussel heb ik op dit uur nog zonder filesoverleefd. Ik kan de plantentuin van Meise bijnaruiken. De geluiden zijn die van een plattelands-dorpje. Brussel lijkt veraf. Ik blader nog even doorde kroniek van ’t Schooltje van Oppem, een bladdat de directeur mij ter kennismaking toestuurde.«Tweemaal per jaar ontvangt u in Middenbouwen Bovenbouw een evaluatie», staat er. «Die bevatgeen cijfergegevens maar wordt in een gesprek

met de ouders toegelicht.» Geen rapportdus? En wat is dat: een Middenbouw eneen Bovenbouw? En is er dan ook eenOnderbouw? En wie zit daar dan?

Groene vlagAcht uur: naar school. De speelplaats is een

bouwwerf. Tussen de bomen staat een oud dorps-schooltje een maat of drie te klein te wezen.Ernaast containerklassen en wat verderop halfafgewerkte, maar nu al ruime, luchtige paviljoe-nen. Een jongetje van een jaar of acht wijst enkelekleuters met een bal vriendelijk terecht: «Nee, wemogen nu niet sjotten, want er hangt geen groenevlag». Ik merk een kale vlaggenmast op aan derand van de stenen. Daarachter een modderpoel.De bouwwerken moeten dringend opschieten. Ikhoor een ouderwetse schoolbel, waan me weereven zeven. De kinderen staan meteen in de rij enik sta ertussen. Opnieuw mijn eerste dag in de‘grote school’.

ndersom je eriet in

eester,eester,
Pantoffels
Ik maak kennis met een paar leerkrachten, ookmet meester Bart De Roover, de man die strakszijn klas aan mij toevertrouwt. Iedereen trekt zijnpantoffels aan. Ik heb er geen bij me, maar vooréén keertje mag het zonder. De directeur steltvoor me eerst even de hele school te tonen, vanOnderbouw tot Bovenbouw. Gelukkig gooit hijme niet meteen in het diepe. We beginnen onder-aan: in een containerklas zit de Onderbouw, devier- en vijfjarige kleuters. Juf Anne Hermansbeëindigt er net haar kringgesprek. Het materiaalstaat in open rekken. Grote en kleine roze ennatuurhouten blokken voor de ‘roze toren’, woord-jesdozen en goudgele kralenstaafjes. Die zijn spe-ciaal door Maria Montessori ontworpen, maarvoor de rest: verfborstels, legoblokken, kleurtjes.

Reclamespot«Kinderen, nu gaan we op onze plaats zitten en

we gaan even goed nadenken over wat we gaandoen», zegt juf Anne. Zestien kleuters gaan op hunstoeltje zitten en denken na over wat ze gaan doen.Een na een staan ze op: ze halen blokken of telkralenof letters en woordjes – ja, in de kleuterklas, voor wiedaar zin in heeft - en gaan aan de slag. Een kleinblond meisje, genre reclamespot, heeft zich in Ro-din-houding gezet: le Penseur in miniatuur. Eenvolle minuut blijft ze onbeweeglijk. Dan staat zegedecideerd op, haalt een puzzel en werkt geconcen-treerd tot die af is. Ze heeft goed nagedacht. Eenandere uk loopt naar de deur, hangt een bontekralenketting om zijn hals en stapt buiten. De jufbeantwoordt mijn vragende blik: «Iedereen gaatnaar het toilet wanneer hij dat zelf wil, tenminste alshij een ketting aandoet.» Er hangen er zo twee aanhet haakje. Ik zie in mijn school nog niet iedereenzomaar de klas uitlopen. «Misbruik maken ze daarniet van, hoor», stelt Anne mij gerust. «Soms gaat erwel eens eentje buiten, gewoon om even rust op tezoeken. Dat kan. Ze komen altijd snel terug.»

krijg ik krijg ik

«Misschien moet ik mijn leerlingen ookmaar eens wat meer zelf laten doen.»

h

De grootsten zullen dekleinsten zijn

We stappen naar de Middenbouw. Wat wij één,twee en drie noemen, zit samen, drie jaar bij dezelf-de leerkracht. «Natuurlijk», vertelt meester EddyDe Brandt, «zo krijgen alle kinderen de kans omeerst de kleinsten te zijn en dan de groteren. Zeleren veel van elkaar: hulp vragen en geven, ver-schillende rollen op zich nemen. Sociaal is dat ergverrijkend.» Een achtjarige loopt naar een van devele fichebakken met genummerde taken op ver-schillende niveaus. Hij duidt in zijn schrift iets aanop een lijstje. Daar noteert de meester op maandagzijn taken voor die week: nummers zus en zo voorwiskunde, taal, enz. Wannéér hij ze precies doet,daar bemoeit de meester zich in principe niet mee.Als ze vrijdagavond maar af zijn.

«Meester, mijn kleedje»«Meester, die mevrouw staat op mijn kleedje.»

Meester Eddy leidt me vriendelijk een stap naar

links. Op de grond ligt een meisje met wat vreem-de kralenstaafjes te tellen. Ze is bezig met de derdemacht van acht. Haar blaadje en pen liggen op eenmatje (maar hier zeg je ‘kleedje’). Dat is haartijdelijke werkplek en die mag door niemandgestoord worden. Ook elders merk ik nu een stukof wat kinderen die op de vloer aan het werk zijn,op een kleedje. Terwijl Meester Eddy mij uitlegtwaarom een derde macht helemaal niet moeilijkis, wordt het druk in de klas. Hij wandelt naar zijnbureau ergens tussen de kinderbanken in allematen. Hij rinkelt met een belletje, wijst op de tienklasregels: het enige wat er op het bord staatgeschreven. De rust keert weer. ‘Ik stoor niemand’en ‘Ik ben altijd bezig’. Inderdaad.

ViooljufIk beklim de smalle houten trap naar de zolder,

langs een hoog schoenrek, over een jongen die opde grond in de gang zijn muziekles voorbereidt.De viooljuf komt hier persoonlijk op school. Ikloop voorbij het kantoor van de directeur. Eentelefoon, één computer, een administratieve kracht,rekken vol papier en een oud bureau. Dat lijkt tevolstaan om een school te runnen. Ik denk aansommige scholen waar het bureau van de direc-teur een flinke hap uit het budget kost. Dan tochliever veel materiaal voor de kinderen, zoals hier.

LastarmBoven baan ik mij een weg tussen vlijtige

liesjes, kaapse viooltjes, chlorophytums en vet-planten. Naast dat oerwoud staat een jongen vande vijfde of zesde klas fotokopieën te maken, ietsover Romeinen. «Ja, dat doen wij zelf. De juf moettoch niet alles doen?» Gelijk heeft hij. Misschienmoet ik mijn leerlingen ook maar eens wat meerzelf laten doen. Tegenover de machine proberentwee kinderen van de hoogste klas hefbomen uitmet Lego-technic. Met z’n tweetjes onderzoekenze de wetten van de fysica. Lastarm en last zijntermen die ze gaandeweg zelf ontdekken.

De les van GodIn de klas van Meester Bart, net onder het dak, is

uiswe

de sfeer zo mogelijk nog huiselijker dan in de restvan de school. De Bovenbouw dus: vier, vijf en zes.Ik merk meteen dat de klasregels hier nauwelijksnog moeten worden vermeld. Iedereen is rustig aanhet werk. Natuurlijk wordt het wat rumoeriger, alsBart met mij aan de praat is. Maar ik zie een paar keerhoe leerlingen een storend element zelf terechtwij-zen. «Hou nu eens op. Ik ben aan het werken.» Ikheb het goed gehoord: de kinderen willen hierwerken. Een leerling stelt eenvraag. «Nee, Jan, je ziet tochdat ik een lesje aan het gevenben aan de mevrouw. Je moeteven wachten.» Even later komten ander vraagteken langs:«Meester, het is tijd voor de les van God.» Zonoemde Maria Montessori de lessen sociale vor-ming. Thema’s zoals verlies of delen komen aan bod.Er zijn dus wel degelijk klassikale momenten, zoalsook de dagelijkse kringgesprekken of de les Frans.

Nooitopnieuw

En hoe zit datmet punten,vraag ik. «Ik hebgeen punten

nodig om te weten of een kind rijp is voor hetvolgende jaar», krijg ik te horen. Tja, ik eigenlijk ookniet, nu ik er bij stilsta. Zelden bieden examensverrassingen. «Bovendien kan een kind hier rustig inhet vierde zitten voor wiskunde maar in het vijfdevoor taal. Die achterstand kan het dan vrij snelophalen. Hier zijn geen zittenblijvers, of ze voelenhet toch nooit zo aan, want ze moeten nooit opnieuwdoen wat ze al kunnen.» Differentiatie kan zo een-voudig zijn. En of ze het later ook goed doen in hetmiddelbaar? «Onze kinderen worden geprezen omhun werkhouding, hun zelfstandigheid, hun rijp-heid. Men ziet ze graag komen in het middelbaar.»

«Meester, mag ik huiswerk?»Terwijl ik in de lokale versie van Wereldoriën-

tatie een kind help ontdekken hoe je alles te wetenkomt over een eend, hoor ik een merkwaardigeuitspraak achter mij. «Ik ga die taken van wiskun-de meenemen naar huis, dan kan ik nu nog evenmet jou voortwerken aan geschiedenis.» Een schoolzonder huiswerk waar een kind werk meeneemtnaar huis. Moet ik ook proberen. ■

Ruil je job – Wil u ook eens een dag gaankijken en/of lesgeven in een andere school?Schrijf met een interessant voorstel naarKlasse (Ruil je job) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel

DE EERSTE DOKTERMaria Montessori (1870-1952) is de eerste vrouwelijke student, arts en hoogleraar in Italië.Via de psychiatrie raakt zij geïnteresseerd in de opvoeding van zwakzinnige en later ookgewone kinderen. Pas op 37-jarige leeftijd richt zij haar eerste kleuterschool op in eenarbeiderswijk en begint zij haar opvoedkundige methode te ontwikkelen, die internatio-naal vermaardheid krijgt. Vanaf 1917 ontstaan de eerste Montessorischolen in Nederland.Daar is het Montessorionderwijs trouwens stevig uitgebouwd. Belgische Montessorileer-krachten volgen daar aan het begin van hun carrière een driejarige opleiding. Naomzwervingen in Spanje en Brits-Indië sterft Maria Montessori uiteindelijk in Nederland,«het land dat haar het best begrepen had».Zichzelf opvoedenDe opvoedkundige principes van het Montessorionderwijs steunen op ‘gevoelige perio-des’, periodes waarin een kind op natuurlijke wijze bepaalde interesses en vaardighedenontwikkelt. De school moet een kind enkel de mogelijkheid bieden zijn mogelijkheden vrijte ontwikkelen. Voor Montessori is opvoeding zelfopvoeding, gevoed door de omgeving,gesteund door de opvoeders maar bewerkstelligd door eigen activiteiten. De ontwikke-lingsmaterialen van Montessori moeten aan een aantal voorwaarden voldoen: ze zijnaantrekkelijk, zorgvuldig opgebouwd qua moeilijkheid, illustreren één bepaalde eigen-schap en leiden vooral tot zelfcorrectie.

Vlaanderen telt drie openbare Montessorischolen met in totaal 700 leerlingen.

KLASSE NR.101 33

«Ik hoor een ouderwetse

schoolbel»

rk?»

Wiskunde leren via li-chamelijke opvoeding.Sociaal vaardiger wor-den met klassieke koor-oefeningen. Een Grieksstandbeeld imiteren enminder gepest worden.Toneel spelen met de balaan de voet. Hoe Sop-hocles dat bij leerlingengedaan krijgt? Een sport-verslag dat veel meer isdan het lijkt.

P R O J E C T

34 KLASSE NR.101

Terwijl de blauwe ploeg zich opwarmt metloop- en stretchoefeningen, doen de jon-gens van het rode team aan acrogym. Ver-volgens dansen ze op «Voetbal is plezant»,hun eigen rapnummer. De scheidsrechterdraagt een kartonnen vraagteken en eengloeilamp op zijn hoofd. Als hij op eeneendenfluit blaast, begint de match. Wateen slapstick lijkt, wordt plots een echtewedstrijd in een neonovergoten sporthal,met doelen aan weerskanten en supporterslangzij. Maar ergens langs de zijlijn projec-teert technicus Ali (18) een stadsbeeld. Erklinken vooraf op band ingesproken dialo-gen. Als dribbelwonder Faousi (13) zich ingang trekt, bewegen zijn ploegmaats zich inde vorm van een ruit met hem mee. Zeblijven op dezelfde afstand van elkaar. Als eréén de formatie doorbreekt, neemt de anderover. Het patroon plooit maar houdt stand.En hoe gemakkelijk lopen ze zich vrij.

StotterenDrieduizend jaar geleden deden andere spe-

lers het hen al voor: de koren in Griekse tragedies,heen en weer deinend op hun speelveld, hetamfitheater, voortdurend in interactie met dehoofdrolspelers van het stuk, de spitsen vanweleer. Dit is Sophocles en voetbal, voetbaltheatergebracht door jongeren. «De spelers zijn Ant-werpse migrantenjongeren uit verschillende scholen,die elkaar kennen van een jeugdclub» legt regis-seur, acteur en psycholoog Karel Moons uit. «Zewonen in een buurt waar ze weinig speelruimtehebben. We hebben acht maanden gerepeteerdom dit tot stand te brengen. Een keer per weekoefenen weliswaar, maar het is niet evident. Jevraagt jongeren die van kunst en cultuur geenkaas hebben gegeten om toneel te spelen. Jevraagt ze dialogen te brengen terwijl ze nietallemaal even vaardig zijn met het Nederlands.Maar voetbal kennen ze en kunnen ze. Dat is hetbindmiddel. Ik begon met niet-verbale oefenin-gen, soms gewoon voetbaltraining. Dat legt de latgelijk. De jongens leerden samen spelen, elkaarvertrouwen, als team fungeren, hun eigen fouteninzien en uiteindelijk gingen ze nog beter voetbal-len ook. Meer zelfvertrouwen won hen ook voorhet theater. En dan sta je verbaasd wat ze nogallemaal kunnen. Neem nu Younes. Normaal gezienzou hij stotteren als hij in het openbaar moet spre-ken, maar omdat hij zich gedragen weet door degroep praat hij vlot.»

KillerinstinctHet is 1-1. Iemand gooit een rugbybal op het

plein. Op slag wanen we ons in de finale van de SuperBowls in New York. Als het 1-2 wordt voor deblauwen vraagt de rode coach een time-out. Niet omte overleggen maar… om een verjaardagstaart bo-ven te halen. De ploegen delen stukken taart metelkaar, het killerinstinct is ver weg. Het publiekamuseert zich. Sommigen zijn hier voor de tweedekeer. Ze krijgen niet genoeg van de voorstelling. Watwordt de volgende gag? Na de taart maakt rugbyweer plaats voor voetbal. De rode ploeg doet haaruiterste best om over en naast de bal te trappen. Daar

Sopho
is veel behendigheid voor nodig. En opnieuw vor-men de spelers patronen. «Het is een afgeleide vaneen Griekse kooroefening», licht Moons toe. «Dekoorleden bewegen op de scène, maar zorgen ervoordat hun onderlinge afstand blijft. Intussen kaatsen zemet woorden de daden van held en anti-held naarelkaar toe. Interactie op hoog niveau. Ook voetbal-lers moeten mekaar blindelings weten staan, kun-nen luisteren en visualiseren, hun verantwoordelijk-heid opnemen om beweging en patroon mee instand te houden. Dat hebben deze jongeren geoe-fend. Vertaal dat naar het onderwijs en we sprekenover communicatieve en sociale vaardigheden.»
AutomatismeDrie jaar geleden trok een internationaal samen-

gestelde groep acteurs naar Griekenland, op zoeknaar de fundamenten van de Griekse tragedie. Dezetoneelvorm en de eenheid tussen sport, wetenschap,kunst en filosofie uit de vijfde eeuw voor Christusbleken een vruchtbare voedingsbodem voor vak-overschrijdend werken in het onderwijs. Vanuit dieidee ontstond de vzw Kalos, die de theaterkunst enhedendaagse pedagogische inzichten verenigt in pro-jecten voor scholen, sommige binnen, andere buitende lessen. «Je kan heel wat elementen van de Grieksetragedie vertalen naar didactische en pedagogischeprincipes», zegt Moons. «Je kan ze met schoolvak-ken combineren. Zo kan theater een link vormentussen wiskunde en lichamelijke opvoeding. Eenkooroefening bestaat er bijvoorbeeld in dat de koor-leden zich snel kunnen splitsen in deelkoren: eengroep van 13 en een van 17, vervolgens drie groepenvan vijf, dan weer één groep van twaalf... In theatermoet dat soms snel gaan, met acteurs die komen engaan, samen of individueel spreken en snel op me-kaar inpikken. Toen ik die oefening voor het eerstdeed met kinderen, zag ik ze op hun vingers tellen alsze groepen moesten vormen, maar al gauw werd datrekenen een automatisme. Dat is wiskunde lerendoor beweging, niets anders.»

Geen leiderDe sfeer op het veld wordt grimmig en slaat

om. De acteurs grijpen naar zwaarden en gaan

cles en

v
mekaar te lijf op het ritme van bijtende tangomu-ziek. De ref haalt een pistool boven, knalt degemoederen tot bedaren en bedeelt twee heet-hoofden met een gele kaart. Er wordt gerust bijeen 3-5 stand. Beide partijen staan nu tegenoverelkaar. Is verzoening nog mogelijk?
«Mijn eerste reactie was: dat is belachelijk»,zegt Ergun (14), als we hem vragen hoe hij aan-vankelijk tegen Sophocles en voetbal aankeek. «Maartoch wou ik wel eens toneel spelen.» Ceyhan (13)vindt vooral voorstellingen geven leuk. «Boven-dien brengt het geld op voor de jeugdclub», lachthij. De vijf vertoningen lokken veel volk. VoorFaousi telt vooral eigen inbreng: «Sommige grap-pen hebben we zelf verzonnen, dat motiveertnatuurlijk om te spelen.» Ali ziet de relevantie vantheater in voor later. «Tijdens de lessen verbaleexpressie doen we soms rollenspel. Een sollicita-tiegesprek bijvoorbeeld.» Moons knikt: «Andererollen kunnen opnemen is een van de essentiëlebouwstenen van sociale vaardigheden.»

Piep«Fout!» roept de scheidsrechter. Opgefrom-

meld gepiep van een terugspoelende geluidsbanden de spelers keren letterlijk op hun stappenterug. Toeschouwers lachen. Maar de held, hetdribbelwonder, verdwijnt - gekwetst? - van hetveld. De blauwen maken snel enkele goals bij. Bijeen 4-8 stand komt een nieuwe rode speler op. Hijdraagt een wit masker. Het is de held en hij scoorttweemaal. Het publiek gelooft volop in zijn terug-keer, voelt dat hij het tij kan keren, maar enkeleminuten later zijgt hij met bebloed gezicht neer.Bijgeroepen verzorgers kunnen niets meer voorhem doen. Het doek valt over de wedstrijd bij een8-8 eindstand. De held is dood en er zijn geenwinnaars. Voetbal als symbool van de maatschap-pij die deze jongeren omringt.

«Voetbal is de ingang, theater is het doel»,verklaart Moons. «Theater maken is andere rollenkunnen en durven opnemen. Hier ligt de essentievan verdraagzaamheid en van sociale vaardighe-den. De kooroefeningen versterken dit en trekkenhet open van het individu naar de groep. De

Karel Moons (rechts):«Heel wat elementen van deGriekse tragedie kan jevertalen naar didactische enpedagogische principes»

oetbal

psychologische voordelen van zo’n project in hetdagelijks leven zullen later blijken. Dat hebben weal eerder ervaren.»

ZelfvertrouwenSophocles en voetbal was een project buiten de

school. Maar ook in de school is er plaats voorklassieke theateroefeningen. In basisschool De Grif-fel in Maasmechelen liep een projectrond helden. Een project binnen taal enwereldoriëntatie. «De leerlingen peildenbij mensen naar ‘hun’ held», vertelt lera-res Daniëlle Stappers. «Met de inter-views gingen verschillende leerjaren aande slag. Uiteindelijk brachten de zesdejaars ze op hettoneel als Grieks drama. Het perfecte samenspeltussen de leerlingen die het koor vormden, is mesterk bijgebleven. Soms waren dat twee leerlingen indialoog, soms tien bijeen in een hak-op-de-tak com-mentaar waarbij de een naadloos overnam van deander. Sommige leerlingen durfden aanvankelijk geen

interview afnemen, laat staan toneel spelen.Maar het project heeft ze meer zelfvertrouwengegeven om zich te uiten.» Ook hier startteMoons met non-verbale oefeningen, om paslater spreektaal toe te voegen. «Wees maar

gerust dat we in het begin erg sceptisch stonden »,zegt Danielle Stappers. «We werden geconfronteerdmet werkvormen die we niet kenden. Maar uiteinde-lijk bleek onze scepsis onterecht. En dan moeten wevaststellen dat we onze leerlingen soms te schoolsbenaderen. We moeten ze meer durven loslaten.»

PestkopKunnen Griekse beelden pesten op school doen

afnemen? In het Sint-Michielsinstituut in Leopoldsburgbegeleidde Karel Moons daarrond een project. «Pestenheeft veel affiniteit met een Griekse tragedie», legthij uit. «Als er geen groep is die de antagonist (depestkop) in zijn rol bevestigt, wordt er niet gepest.Als er geen koor is, is er ook geen tragedie. Maarnatuurlijk is er altijd wel een koor in de klas. Wedoen dan oefeningen die de rol van dat koor duide-lijk maken. Voorts maken we ook werk van hetslachtoffer. En dat is het verhaal van de beelden.Kort gezegd: als een leerling leert bewegen vanuitde symmetrische houding van een Oudgrieks stand-beeld, dan zal hij minder gepest worden. Wie zichstoer of bang voordoet, wordt gepest omdat hijstoer of bang is. Symmetrie maakt je neutraal. Eenneutrale houding maakt je ongrijpbaar voor pest-koppen. Tegelijk straalt symmetrie kracht uit.»

MirakelsDe leerkracht die het project in de school haal-

de, waarschuwt voor een overdosis hoera’s: «Enke-le jaren geleden begonnen we met een project rondweerbaarheid. We dachten: we gaan onze leerlin-gen meer inzicht geven in hun sociale relaties. Wewilden ze stimuleren tot reflectie. Bijvoorbeeld: ‘Jestaat in de rij en iemand steekt voor. Hoe reageerje?’ Via improvisatie en rollenspellen leren ze hoeinteracties lopen, welke rollen ze in situaties moe-ten waarmaken, hoe ze kunnen samenwerken…Dat loopt goed en dus heb je de neiging om deprojectleider of het project zelf op een voetstuk teplaatsen. Maar dat is een valkuil. Zelfs het besteproject om leerlingen sociaal vaardiger, weerbaar-der of communicatiever te maken levert niets op alshet niet ingebed zit in een schoolcultuur van totaal-begeleiding. Mirakels bestaan nu eenmaal niet.»En in de stukken van Sophocles? ■

SCHOLEN INBEWEGING

Pesten, teambuilding, partici-patie, groepssport, schrijfvaar-digheid, luisteren en spreken,schoolvakken combineren… DeGriekse tragedie was en is eenforum voor vraagstelling enzelfreflectie. In klas- en school-verband reikt het kapstokkenaan voor sociale vaardigheden,leren leren, thematische pro-jecten, internationale uitwis-selingen, theaterprojecten…Maar even goed voor kinder-spelen, lichaamsbeheersing enonderzoek. Kalos vzw stelt pro-gramma’s op maat op voorscholen, voor alle onderwijs-vormen en -niveaus. De hef-boom is de creativiteit van leer-lingen en leerkrachten, het re-sultaat kan meer expressie enzelfontplooiing op school zijn.Kalos vzw – Paul Van Ostaijen-laan 85 – 3001 Heverlee – tel/fax 016-22 53 19 –

[email protected]

KLASSE NR.101 35

Wiskunde leren via

bewegingsleer


Op deronde scè-ne van hou-ten plankenwacht hij detoeschouwersop. Carlito, de ko-mediant die tweeuit blank berken-hout gesneden pop-pen laat zoenen.«Amore», spuwt zijngrauwe stem. Zijnogen spannen een

draad met iedereen diede circustent binnenkomt.

Je ruikt kaarsen en smaaktwierook. Welkom in eensfeer. Hier worden ban-den gesmeed. Op de ban-ken van Circus Ronaldozitten vandaag ook leer-krachten. Gisteren ston-den ze nog op hún po-dium en hielden ze hunkleuters, leerlingen enstudenten bezig. Van-daag gaan ze op zoeknaar hun rol. Ze pei-len naar de diepe gron-den van de Comme-dia dell’ arte, letter-lijk vertaald: het spelvoor het beroep.

R E P O R T A G E

36 KLASSE NR.101

Kom
«Ik bereid met mijn vierde leerjaar een kerst-spel voor», fluistert Willy Duts nog snel. «Maarje weet hoe dat gaat. Er zijn altijd kinderen inde klas die wel willen meedoen, maar nikswillen zeggen. Je kan ook theater spelen zon-der iets te zeggen. Dat wil ik hier komenbekijken. Vaak zeg je meer zonder woorden,ook een leerkracht.» Een zigeunervrouw vraagtof ze even mag storen terwijl ze rustig (als netvoor de regen) de lange ouderwetse onder-broeken van de wasdraad haalt. Minuten laterontspint de intrige van acht komedianten. Indeze tent leven en spelen ze, de komediantenvan Circus Ronaldo. Circus Ronaldo is circus-theater. Circus zonder dieren. Theater zonderwoorden. De mens is er het belangrijkste dier.In de korte taferelen van het schimmig narren-spel herleeft de ziel van de Commedia dell’arte,een 16de eeuwse circus- en theatervorm dieenkel nog in de geschiedenisboeken bestaat. Hetis soms klas in de circustent.
AartsopschepperHet lijkt wel een onderonsje, maar ieder-

een heeft het gezien. De Capitano snoeft metzijn Spaans pak en versiert met zijn ogen eenmooie vrouw uit het publiek. Het is duide-lijk: hij wordt de opschepper in het stuk, desnoever die vaak in zijn eentje optreedt. Hijeist alle aandacht op. Maar als hij later op zoekmoet naar een gestolen marionet en vermoedt dathij zou moeten vechten, lopen de sidderingenover zijn rug en breekt het angstzweet hem uit. Inde hoek zit de Arlecchino. Hij is de toegewijdeknecht. Zijn belangrijkste kenmerk is reageren ophet moment zelf. Dat maakt hem wispelturig. Hijheeft briljante ingevingen die hem uit uiterst be-narde situaties helpen. Hij hanteert leugens enlisten, maar altijd om te helpen.

«Dan lop scalles nalijk inhonde

«Alles loopt geprogrammeerd in het h

edia in de

FOTO

’S: B

ENN

Y D

E G

ROVE

In de Commedia dell’arte zijn de karakters opvoorhand uitgeschreven. Het theater berust op eenbeperkt aantal vaste en herkenbare types: de gelief-den, de gierige koopman, de aartsopschepper, deknechten. Iedere acteur werkte zijn leven lang aandezelfde rol. Alleen wie erin slaagde om zijn roltelkens opnieuw anders in te vullen had succes, derest was voorspelbaar. Frans Maes heeft jaren in deklas gestaan, maar houdt er nu mee op. Hij lacht enschrikt van de gelijkenis. «Wij zijn leerkrachten enspelen ook onze rol. Een leven lang. En als we hetverschil willen maken, moeten we net zoals in deCommedia dell’arte telkens opnieuw op zoek gaannaar een andere invulling. Op zoek gaan naar degrenzen van ons beroep. Eigenlijk mag je geenenkele dag dezelfde leerkracht zijn.» Willy Dutsstaat al twintig jaar in het amateurtheater. Hij kenter alle hoeken van het decor. «Je kan maar een goeiekoning zijn als je je een goeie koning voelt. Dat geldtook voor de leerkrachten. Goeie opvoeders spelenvanuit hun hart en buik. Ook in mijn vierde leer-jaar. Ik had het anders al lang opgegeven.»

MarionettenoperaDe leerkrachten kijken naar een try-out

van Fili, de nieuwste voorstelling van CircusRonaldo. Het is een van de bijna honderdvoorstellingen van Meesterstukken waar leer-krachten via Canon en Klasse gratis naartoe

konden. Fili betekent touwtjes. De vraag die hetstuk stelt is wie er aan de touwtjes trekt. Hetantwoord blijkt moeilijk. De Arlecchino, de Myste-rioso, Carlito en Capitano proberen het publiek teimponeren met hun kunsten. Ze willen samen eenambiteuze marionettenopera opvoeren. En ondanksde ijverige pogingen van de Direttore loopt alles inhet honderd. Iedereen strijdt voor zijn plaats voorde schijnwerpers. Privé-intriges verstoren voort-durend de verhaallijn. «Het lijkt wel een karikatuur

oopthooltuur- hetrd»

onderd.»

ntenklas

van de school», zegt Paula Maes, turnjuf in debasisschool, achteraf. «Hoe vaak gebeurt het nietdat leerkrachten op school hun ding willen doen enhet hen bij god niet kan schelen welk spel er wordtgespeeld. Als ze maar hun ei kunnen leggen en inde belangstelling kunnen staan. Dan loopt ook opschool alles natuurlijk in het honderd. Maar je kanhet ook anders bekijken. Elke acteur speelt hier derol waar hij zich het best bij voelt. Ook op schoolmoet je elke leerkracht laten doen waar hij sterk inis en dan moet je wel klasdoorbrekend werken. Ikheb het gevoel dat er op school veel talent verlorengaat omdat we in onze hokjes blijven. Bovendienverschil je te vaak van idee. Gewoon omdat je ookte weinig met elkaar praat. Ik wed dat de acteur diede rol van de autoritaire Direttore speelt zich hele-maal niet goed zou voelen in de rol van de knechtdie alles continu in de war stuurt. Daarom zetCircus Ronaldo hier een perfect stuk neer. Opschool is het soms moeilijk om met iedereen con-structief te werken.»

ImprovisatieHet stuk ziedt van links naar rechts, van boven

in de tent tot onder het podium. Hier geen spreek-stalmeester die de acts aankondigt en vraagt omapplaus. Alles vloeit vanzelf in elkaar. Er ontplof-fen rookbommen, de elektriciteitsstoppen van hetcircus slaan door en uit de zwarte nok van de tentdaalt een doorschijnende trapeziste. Hier houdtmen zijn publiek bezig. En als het allemaal dreigtfout te lopen, eist de Direttore iedereen op voorwat rust en een muzikaal intermezzo wat op zichweer het motorisch element wordt voor nieuwefratsen. «Ik herken hierin de absolute chaos vanhet eerste leerjaar», zegt Hugo De Maeyer. Daarprobeer je ook de aandacht van de kinderen tehouden en vaak moet je alle registers opentrek-ken. Je bent behalve leraar ook animator, je moetvechten voor de aandacht. En heerst er soms eenwat georganiseerde chaos, vaak is dat de meestefficiënte onderwijsvorm.» Michael Goethals geeftles in de universitaire lerarenopleiding: «Dezevoorstelling is een schijnbaar geïmproviseerdeact, maar eigenlijk is het helemaal niet zo geïm-proviseerd. Alles loopt geprogrammeerd in hethonderd. En daar zit precies de professionaliteitvan dit gezelschap. Die wordt erkend. Ik vraag meaf of men bereid is met dezelfde ogen de professio-naliteit van de leerkracht te erkennen.»

Commedia dell’ arte is improvisatietheater. Jekrijgt regels en binnen die lijnen ga je er soepelmee om. «Vroeger was ik bang om in de klas allehouvast uit de hand te geven», lacht Willy Duts.«Ik had mijn stramien en daar mocht ik niet vanafwijken. Nu laat ik ook op me afkomen wat in deklasgroep leeft en ik doe daar iets mee. Je moet alwel een poos les geven vooraleer je zoiets durft.En soms ben ik bang dat bijvoorbeeld de eindter-men een beetje te veel als dwingende richtlijngaan dienen. Tot nu toe vind ik het proces geluk-kig belangrijker dan het resultaat.»

CoulissenVijfenzeventig minuten lang raast de voorstel-

ling zonder te vervelen. Zelfs een try-out is in(circus)theater een passioneel gebeuren. Na hetlaatste applaus is iedereen weer zichzelf. Achter decoulissen hoor je de acteurs hun prestatie meteenbespreken. «Je voelt dat hier een team achter het

stuk zit», zegt Josee Heuts, leerkracht Duits in eensecundaire school. De fratsen passen perfect inelkaar. Niet is aan het toeval overgelaten. Alles is opmekaar ingespeeld en toch is elke voorstelling ookweer anders. Dat mis ik vaak in onderwijs. Datsamen zoeken, elkaar ideeën geven. Eens bij elkaarkomen kijken en zeggen ‘dat heb je schitterendgedaan’ of ‘misschien moet je dat zo eens aanpak-ken’. Wij spelen te vaak een one-manshow. Maar jehebt als leerkracht ook geen hele winter tijd om ietsmet je collega’s in elkaar te steken. Eens het school-jaar begint is het elke dag hollen.»

Krantenpapier«Koning spelen met een kroon van krantenpa-

pier op het hoofd is een veel grotere kunst dandezelfde rol spelen met een duur kostuum in eenprachtig decor. Dan stijgt creativiteit ten top», zegtacteur Danny Ronaldo na de voorstelling. ChristelBracke merkt dit ook in haar vierde leerjaar. «Ei-genlijk heb je niet veel nodig om je lesanders of aantrekkelijk te maken. Hetzit hem soms in kleine dingen. Somshoren we onszelf in de klas alweer dat-zelfde liedje zingen. Elke amateurto-neelspeler weet dat zowel voor de toe-schouwer als voor de speler zelf herhaling dodelijkis voor elke inspiratie. Hoe maak je van een saaionderwerp iets nieuw? Neem nu het trapezenum-mer waar al de lichten uitgaan en het meisje in eenverlichte voile haar nummer doet. Haal dat meisjeuit de sluier en het wordt een ordinair trapezestuk-je. Waarom doen we niet hetzelfde met tafels enbreuken bijvoorbeeld? Je moet voortdurend opzoek gaan, nooit op automatische piloot. Het isschitterend hoe het stuk de aandacht houdt.»

Roger Jacob is turnleraar en één en al glimlach,ook na de voorstelling. Hij heeft duidelijk genoten.«We geven te weinig muzisch les. Als je ziet hoe deacteurs hun publiek boeien met kleine ingrepen entechnieken als verrassing, overdrijving, eerlijkegevoelens, humor, bepaalde informatie wel gevenen andere weer niet en zo spanning opbouwen…Dat is muzisch lesgeven. En dat kan ook eenleerkracht wiskunde als hij wil. Op school zijn weal blij als de muzische vakken au sérieux wordengenomen. Vaak zijn het de eerste vakken die sneu-velen als er een les moet wegvallen. Spijtig toch.»

KruisboogOf al die acrobatieën niet gevaarlijk zijn, vraagt

een meisje dat circusschool volgt aan papa Ronaldo.Even voordien mikte hij nog met een kruisboogvanop dertien meter naar een appel op een (houten)hoofd. Hij miste. De tweede pijl kliefde de appelmiddendoor. «Je mag fouten maken in het circus,maar je moet wel weten welke», zegt Johnny Ronal-do. «Onze artiesten stellen zich kwetsbaar op. Zespelen het leven en mogen dus fouten maken. Degevaarlijkste momenten zijn de repetities omdat jedaar je grenzen opzoekt. Tijdens de voorstelling zijnhet erg berekende risico’s. Tijdens de voorstellingwordt het pas gevaarlijk als de acteurs geen vertrou-wen hebben in elkaar. Dan kan niks lukken. Je magruzie hebben met een collega buiten de voorstelling,eens je voor het publiek staat moet je dat vergeten.»De leerkrachten zijn het eens: vertrouwen, ja. Datzou er wat meer moeten zijn in de scholen. Wie ineen circus wil staan moet meewerken aan het ver-trouwen in de tent. ■

Meesterstukken is een organisatie vande CANON-cultuurcel van het depar-tement Onderwijs, de Vlaamse cultu-rele centra en KLASSE. Dit school-jaar namen meer dan 2300 leerkrachtendeel aan bijna honderd speciaal om-kaderde ’muzische’ activiteiten in alleVlaamse provincies. Natuurlijk kun-nen we geen verslag uitbrengen vanàlle activiteiten. Daarom brengen weeen reportage van één van de (op z’nminst) inspirerende voorstellingen.• Graag uw reactie. Er liggen vijf cd-bons van duizend frank klaar. Hoereageert u op de reportage (of op Mees-terstukken)? Wat is voor u een goeiemetafoor voor uw dagelijkse activitei-ten op school? Klasse (CIRCUS) - Ko-ning Albert II-Laan 15 - 1210 Brussel.

KLASSE NR.101 37

«Ik had het anders

al lang opgegeven»

38 KLASSE NR.101

■ HOGER ONDERWIJS

«Geef ons maar problemen»«We hebben de hoorcolleges tot een minimum beperkt. Ze die-nen enkel om verbanden te leggen die in de literatuur niet tevinden zijn en om nieuwe perspectieven te openen.» Zo begintJos Welkenhuyzen, departementshoofd in de Provinciale Hoge-school Limburg, zijn verhaal over de opleiding kinesitherapienieuwe-stijl. Het codewoord daarin is probleemgestuurd onderwijs:«De studenten komen in kleine groepen bijeen om aan taken tewerken. Zo’n taak is meestal een probleem, dat later in het be-roepsleven kan voorkomen. Om het op te lossen werken de stu-denten volgens een vaste procedure, de zevensprong. Daarinonder meer: een systematische analyse, een brainstorm voormogelijke verklaringen, de uitdieping daarvan en ook het for-muleren van leerdoelen (wat moeten we weten?). Daarna duikende studenten bibliotheek en multimedialand in om de vereistekennis op te zoeken en te verwerken. Zelfstudie dus. Tijdens eenvolgende bijeenkomst brengen de studenten aan elkaar verslaguit. Ze beantwoorden vragen. Een tutor begeleidt die bijeenkom-sten. Hij geeft vooral stimuli om te leren.» Het hele studiepro-gramma wordt op dit concept afgestemd. Zo heeft elke studentook een mentor die hem volgt in zijn leerproces en kan hij zichvia zijn blokboek perfect organiseren. Examens (of beter: bloktoet-sen) worden over het jaar gespreid. De studenten worden ookgoed voorbereid op het project. Ze leren onder meer wat samen-werken betekent, welke rol een gespreksleider heeft, hoe ze infor-matie kunnen opzoeken enz. Intern onderzoek heeft al uitgewe-zen dat de studenten meer gemotiveerd zijn, langer en regelma-tiger studeren,beter leren enproblemen aan-pakken en ho-gere slaagkan-sen hebben.

■ LEERLINGENRAAD

Privilege78 procent van alle secundaire scholen in Vlaanderen heeft eenleerlingenraad, maar slechts een kwart daarvan functioneertgoed. Dat is de niet zo rooskleurige conclusie van de VlaamseScholierenkoepel (VSK), die een enquête rondstuurde om na tegaan hoe het zit met leerlingenparticipatie anno 1999. Uit deenquête blijkt dat 23 procent van de leerlingenraden een eigenlokaal heeft en 22 procent een eigen budget. Een kwart verga-dert meer dan één keer per maand. Dat zijn vrij positieve vast-stellingen, vindt de VSK. Minder positief is dat één leerlingen-raad op vijf vergadert zonder begeleiding van leerkrachten ofdirectie en dat in één geval op tien de leerlingenraad niét dooreen leerling wordt voorgezeten. De koepel betreurt ook dat bijnade helft van de leerlingenraden als een privilege van de hoogstegraad wordt beschouwd. Een goed functionerende leerlingen-raad moet volgens de VSK ten minste inspraak hebben over despeelplaats, de gebouwen, maaltijden, service, het schoolregle-ment en het examenrooster. Drie kwart van de leerlingenradenhaalt dat quotum dus niet.Vlaamse Scholierenkoepel - Gulden Vlieslaan 17A bus 80 - 1050Brussel - tel. 02-511 93 75 - fax 02-511 78 06 - [email protected] -www.vsknet.be

■ SITE-SEEING

Gratis poster• Het is al chemie wat de klokslaat op de website van Fedi-chem, de Federatie van deChemische Industrie in België.U vindt er info over chemieals discipline, als wetenschapen als industriesector. Het aan-bod: de coördinaten en URL’svan zo’n 800 chemische be-drijven, organisaties en vere-nigingen; jaarboeken; publica-ties; thematische informatie-sites. Interessant om weten: deteksten werden geredigeerddoor niet-chemici. U kan er ookuw scheikundige vragen kwijt.www.fedichem.be• «Ik heb een bescheiden web-site gemaakt voor godsdienst-leerkrachten (ASO-TSO, der-de graad). Je kan er allerleibruikbare teksten vinden. Ikzou er graag een tekstenbankvan maken.» Daarmee roeptleerkracht Jan Van Kerckho-ven collega’s op om zelf ookmateriaal aan te leveren en uitte wisselen. En nu bent u aande beurt.users.compaqnet.be/tekstjesbank• De Canadese overheid enanti-tabaksorganisaties vandat land sloegen de handenin elkaar in cyberspace. Hetresultaat is een rookvrije sitevoor jongeren en wie met jon-geren bezig is. Veel nuttige (enook minder nuttige) informa-tie op dit URL, onderzoeksre-sultaten en tips om kinderenvan roken af te houden. U kaner ook posters downloaden enlinks vinden naar andere in-teressante websites.www.tobaccofacts.org

■ OOK DAT NOG

Te slim voor de jobWie te begaafd is voor zijn job,geeft er vroeg of laat gedemo-tiveerd de brui aan. Die op-vatting heeft in de VS aanlei-ding gegeven om een specia-le sollicitatietest te construe-ren. Die filtert er niet enkelminder verstandige maar ookte slimme kandidaten uit. Nogvolgens die test hebben ad-vocaten en redacteurs degrootste intellectuele bagagenodig. Ze worden op de voetgevolgd door ingenieurs, boek-houders, leerkrachten en ver-plegers. Wat verder volgt depolitieagent. Die moet even-veel kennen als een secreta-resse of vertegenwoordiger.

■ ONTWIKKELING

Vroeger vrouwMeisjes bereiken de puberteitgemiddeld rond hun twaalf-de, jongens zowat 18 maan-den later. De puberteit is eenmoeilijke overgangsperiode,maar de jongeren kunnen zichtroosten met de gedachte dathun klasgenoten allemaalongeveer in dezelfde fase zit-ten. Hoewel… naar schattingéén meisje op vijf wordt te-genwoordig al in de lagereschool ongesteld, sommigenzijn niet ouder dan 9 of 10jaar. Seksuele opvoeding wordtop school en vaak ook thuisuitgesteld tot in het zesde leer-jaar, maar dan is het voor dezegroep jonge meisjes al te laat.De hele ervaring kan erg trau-matisch voor hen zijn, voor-al als ze geen idee hebben vanwat er gaande is. Zijn ze opdie leeftijd emotioneel nogniet toe aan ‘volledige’ seksu-ele voorlichting, dan is het welbelangrijk dat ze weten water in de puberteit met hunlichaam gebeurt. Uiteraard ishet best dat er in elke lagereschool en zeker in het secun-dair een toilet is dat op slotkan, waar een vuilbakje is enwaar meisjes hun handenkunnen wassen.


http://www.vsknet.be

http://www.fedichem.be

http://www.tobaccofacts.org

KLASSE NR.101 39

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Vier leerkrachten op tien zijn opvoedersDe helft van de leerkrachten eigent zich drie belangrijke rol-

len toe: leerlingen kennis bijbrengen, ze hun persoonlijkheidhelpen ontwikkelen en ze sociale vaardigheden bijbrengen.Vier leerkrachten op tien vinden zichzelf in de eerste plaats ookopvoeder. Ze willen waarden stimuleren in hun klas. Voor wel-ke waarden kiezen zij? En wie of wat bepaalt hun keuze?Vlaamse leerkrachten stimuleren eerlijk zijn tegenover jezelf enanderen, verantwoordelijkheidsgevoel en doorzettingsvermogen meerbij hun leerlingen dan respect voor jezelf, kunnen opschieten enbegaan zijn met anderen en zelfcontrole (zie tabel). Ze leggen meernadruk op de zelfstandigheid van leerlingen dan op hun conformi-teit. Die tendens werd ook al vastgesteld bij Amerikaanse leerkrach-ten. Om na te gaan wat leerkrachten daartoe beweegt, ondervroegsocioloog Peter Stevens 161 Oost-Vlaamse leerkrachten uit het lager onderwijs.PrestigeNaarmate een leerkracht uit een gezin van meer kinderen komt, zal hij de waarde begaan zijnmet anderen minder maar doorzettingsvermogen meer benadrukken. Hoe meer meisjes hetgezin telt, hoe minder de leerkracht de waarden empathie en zelfcontrole zal aankaarten. Zijnzijn ouders praktiserend katholiek, dan plaatst hij de waarde sterk begaan zijn met anderenduidelijk in zijn topdrie. Deze gezinsinvloeden op de waardekeuze van de leerkracht zijn al bij

al vrij klein. Maar naarmate het beroepsprestige van vader en moeder toeneemt, zullen leer-krachten duidelijk meer nadruk leggen op de zelfstandigheid van hun leerlingen.Scouts en chiro43 procent van de ondervraagde leerkrachten zat gemiddeld 9 jaar lang bij chiro of scouts. Meerdan 80 procent voelde zich daar gelukkig. Dat dit leerkrachten beïnvloedt, is aannemelijk. Ophun waardekeuze heeft het echter geen echte invloed. Die invloed is er wel als men naar delagereschoolloopbaan van de leerkrachten kijkt. Zo zullen leerkrachten waarden anders rang-schikken en al of niet benadrukken naargelang van het net waarbinnen ze school liepen. Maardie invloed op hun waardekeuzen loopt parallel met de impact van de sociale herkomst van hun

eigen leerlingen. Leerkrachten voelen aan welke waarden kinderen van thuis uit meekrijgen enproberen die ook te stimuleren. Dat noemt Stevens een aanpassingsproces.IndoctrinatieDit aanpassingsproces brengt voordelen mee voor de school (stemt de ouders gelukkig) énvoor de leerkracht (wint meer respect bij leerlingen en ouders). De school dringt niet zozeerwaarden op, besluit Stevens, maar versterkt bestaande waarden. Scholen stimuleren, ze indoc-trineren niet. Het proces brengt echter ook met zich mee dat de leerkracht zich meer oriënteertnaar conformiteit en minder naar zelfstandigheid, naarmate het aantal kinderen met eenlagere sociaal-economische status toeneemt in de school. Hij zal waarden stimuleren die ty-pisch zijn voor de sociale klasse waaruit het gros van zijn leerlingen komt. Sociaal-economi-sche status blijkt erg bepalend in waardeonderwijs. Voor scholen die de waardekeuze bij leer-lingen emancipatorisch willen benaderen, is dat belangrijk om te weten.Meer machtBehalve de instroom van de leerlingen in de school waar de leerkracht lesgeeft, speelt ook deschool zelf een rol. Zo zullen leerkrachten conformiteit bij hun leerlingen meer benadrukken,naarmate ze minder kunnen deelnemen in de besluitvorming van hun school. Kortom, hoemeer scholen hun leerkrachten laten deelnemen in het beleid, hoe sterker ze de zelfstandig-heid van hun leerlingen zullen promoten. ■

De leerkracht als opvoeder, Peter Stevens - licentiaatverhandeling onder promotie van prof. H. Brutsaert- Vakgroep Sociologie - Universiteit Gent. Geïnteresseerden kunnen het werk raadplegen en er eventueel uit

kopiëren in de bibliotheek - Universiteitsstraat 4 - 9000 Gent - vleugel C, gelijkvloers.

De school versterkt bestaande waarden

■ EXPERIMENT

Haaien in de klasVijf lagere scholen, twee in Blan-kenberge en drie in Oostende,broeden momenteel haaienei-eren uit. De eitjes zijn afkom-stig van Sea Life Blankenberge,die ze op overschot heeft. Zeliggen in een aquarium in deklas. De leerlingen krijgen uit-leg over haaien van een aqua-rist en dragen minstens tweemaanden lang zorg voor dezeprille zeefauna. Ze verversen hetzeewater, meten de embryo’sop en houden de groei van debeestjes bij. Daarmee krijgen zeeen gratis les evolutieleer vaneen diersoort die ze normalitermaar zelden van dichtbij te zienkrijgen. In de lente zullen dekinderen hun eigen haaitjes inde Noordzee vrijlaten.

■ BOEKENNIEUWS

Niet voor ouders«Ik trok naar de Antwerpseboekenbeurs om er met nieu-we methodes kennis te ma-ken», schrijft een leerkrachtlager onderwijs. «Groot wasmijn verbazing toen bleek datde handleidingen bij deschoolboeken niet of nauwe-lijks beschikbaar waren om inte kijken. Is de angst voor dief-stal dan zo groot?» Uit eenrondvraag bij enkele uitgeve-rijen blijkt dat niet het risicoop diefstal de reden is omhandleidingen achter te hou-den. «De laatste jaren begin-nen steeds meer ouders naarde handleidingen te vragen»,verklaart een uitgever. «Ze zijntuk op de remediëringsoefe-ningen, toetsen en taken dieerbij zitten. Ze lossen die sa-men met zoon of dochter opmet het oog op betere cijfersop het rapport. Omdat oudersniet de doelgroep zijn, hou-den we de handleidingen opbeurzen achter, want door hente zeggen dat ze niet te koopzijn, creëer je enkel onvrede.Leerkrachten kunnen via deschool een inkijkexemplaaraanvragen. Honderd procentklantvriendelijk is dat niet,maar we hebben geen keuze.»Sommige scholen nodigen deouders uit op infoavonden,waar zij leren hoe ze hun kindhet best kunnen begeleidenen wat ze daarvoor eventueelnodig hebben. Op die manierhouden ze ouders indirect vande handleidingen af.

zelfstandigheid eerlijk zijn tegenover jezelf 51%verantwoordelijkheidsgevoel 45%eerlijk zijn tegenover anderen 38%doorzettingsvermogen 28%leergierigheid 26%beleefdheid en vriendelijkheid 23%respect voor jezelf 21%begaan zijn met anderen 19%goed kunnen opschieten met anderen 15%

conformiteit zelfcontrole 10%

De toptien van waarden die leerkrachten in de les benadrukken. De Vlaamse leerkracht zou volgens dit onderzoek de zelfstandigheid van zijn leerlingen meer stimuleren dan hun conformiteit.

D

40 KLASSE NR.101

I A L O O G

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mailsen reacties via Internet vindt u op deze pagina’s.Naamloze brieven of manifesten komen erniet in. Schrijf a.u.b. korte brieven. Wat telang is, moeten we inkorten. Vermeld uwnaam en adres. Enkel uitzonderlijk op ge-motiveerd verzoek laten we die weg. Wekunnen eventueel brieven doorsturen naarbetrokken afdelingen voor een deskundigantwoord.Klasse publiceert soms ook brieven diede redactie bereiken via Klasse voor Oudersen Klasse voor Jongeren. Kan voor ie-dereen interessant zijn.Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 –1210 Brussel - fax 02-553 96 85 - [email protected]

Objectiveerbare verschillen

✒Naar aanleiding van het artikel overde objectiveerbare verschillen (Klasse

100) wens ik in eerste instantie te verwij-zen naar de tekst van het regeerakkoordwaarbij het uitgangspunt is dat de studieeffectief wordt gerealiseerd om uiteindelijk

de vraag tekunnen beant-

woorden wat de kostprijs en de noodzake-lijke middelen zijn voor de realisatie vaneen kwaliteitsvol onderwijs in een pluralis-tische samenleving.De rol van het parlement in deze discussieis voor mij van cruciaal belang. Het is aande Vlaamse Volksvertegenwoordiging omde uiteindelijke kwantitatieve inschattingte maken van de objectieve verschillen opbasis van een gedegen wetenschappelijkonderzoek. Met een voldoende aan kwali-teitsvol materiaal moet het mogelijk zijnom ook moeilijk in te schatten factoren zoalsde al dan niet verplichting tot inschrijvingenz… te verrekenen. Trouwens deze be-langrijke rol van het Vlaams Parlement isook in overeenstemming met de toepas-sing van artikel 24 van de Grondwet.De operatie tot kwantificering kan geen één-malig gebeuren zijn. Het moet in een voort-durend veranderende maatschappij op eencontinue basis worden opgevolgd, waarnatelkens de regelgeving wordt aangepast.De resultaten van de studie moeten bin-nen een redelijke termijn beschikbaar zijn,waarna de bestaande decreten op dit vlakkunnen geëvalueerd en desgevallend bij-gestuurd worden.Karel De Gucht - Vlaams Parlementslid

Roken✒Ik heb in uw oktobernummer (Klas-

se 98) de reacties van leerkrachtengelezen over roken en ondanks uw inbrengover de wettelijke reglementering blijf ik ergontevreden! Onlangs hadden wij een school-feest (in de nieuwe sport- en feestzaal) eniedereen reageerde nogal verbaasd omdatik de asbakken wegnam. Roken zorgt tochvoor de «gezellige sfeer». Later op de avondwerd er toch ééntje gerookt, «want de ouderswaren toch al weg». Aangezien ik als collegakom werken op dit feest, word ik verplichtom van 11 tot 17 u. in de rook te werken.Sorry, neen! Deze week werden er ook allokalen geverfd en als astmapatiënt word ikdaar ook ziek van. Collega’s nemen dit on-derwerp niet au sérieux of blijven onverschil-lig en ik blijf ontevreden. Mij rest de keuze:wegblijven van rokerige feesten en lokalen(want bij ons roken ze ook in de keuken enhet bureau). Hebt u nog een beter idee?Leerkracht - Naam en adres bekend

Punten✒Als moeder van een zoon in het se-

cundair onderwijs, ondervind ik – netals zovele ouders – dat mijn kind en ik wei-nig achtergrond hebben bij de punten ophet rapport. Als leerkracht zie ik daar enke-le verklaringen voor die me niet bevallen.Terugkoppeling, onmiddellijke feedback,zelfevaluatie door de leerlingen… mooiewoorden… aanbevolen pedagogisch-didac-

tische principes, maar in vele scholen wor-den de hiervoor meest gebruikte middelen(toetsen en huiswerk) enkel aangewend ompunten op het rapport te krijgen. Die cij-fers vertellen wél DAT het goed of fout gaat,maar niet – en dat is belangrijker – WAT erverkeerd loopt. Bij jongere kinderen zijn deouders nodig om bij te werken, te stimule-ren, te motiveren, te berispen, te belonen.Op latere leeftijd kan de leerling zelfstan-dig conclusies maken én initiatieven ne-men rond leerhouding en studiemethode.De beste oplossing is een toets in de klas tebespreken, maar dit is wegens een overla-den leerprogramma vaak niet haalbaar. Alsleerkracht begrijp ik dat. Doch dat een toetsof huiswerk niet tijdig door de leerkrachtkan worden verbeterd en meegegeven zodatde leerlingen zich onmiddellijk kunnen bij-sturen, getuigt van gebrek aan zelfdiscipli-ne van de leerkrachten, gebrek aan afspra-ken in de school en aan duidelijke richtlij-nen van hogerhand. Dat hiervan de leer-lingen en een zeer belangrijk onderwijs-principe de dupe zijn, is zo jammer.Ouder en leerkracht - Naam en adres bekend

Graag positief✒Ik geef les sinds 1967. Het is nu 21.30

u. en mijn verbeteringen zijn net klaar.25 Franstalige leerlingen in een Vlaams col-lege, dat is mijn klasje! Nu zit ik rustig in mijnzetel en lees Klasse 99. Na vijf minuten is hetboekje dicht. Als ik mij verder zou verdiepenin Klasse denk ik dat ik mij Prozac moet aan-schaffen (ik vind zo weinig positiefs), zie ikblinde vlekken op school, voel ik dat ik ookrugpijn aan het krijgen ben en begrijp ik datvele leerkrachten ziekteverlof nemen, wantwij zijn – volgens Klasse - toch arme sukkels.Laat die arme sukkels werken buiten hetonderwijs, dan waren ze al vijf jaar vroegervan de kaart. Wanneer komt er eens ietspositiefs over leerkrachten in Klasse?Lidy Gemers – leerkracht – TervurenWat baten kaars en bril als de uil niet zien enwil?De meeste teksten in Klasse bevatten tal-loze «examples of good practice»: stimulerendevoorbeelden van leerkrachten die een weg zoekenen vinden, zoals de portretten in Klasse 100.Daarnaast moeten we oog blijven hebben vooreen pijnlijke realiteit. Niet alles is rozegeur enmaneschijn in onderwijs. Klasse probeert bei-de kanten van de medaille te tonen. Liever datdan de problemen onder de mat vegen, niet?

Slaven✒In het bedrijfsleven heeft men voor

het onderhoud van 70 pc’s (een nor-male hoeveelheid voor een school ook) eenfull-time EDP-manager in dienst. In het on-derwijs tracht men dat op te lossen doorenkele uren Bijzondere Pedagogische Ta-ken (BPT) toe te vertrouwen aan een infor-maticacoördinator. Die doet quasi hetzelf-de als de EDP-manager maar geeft boven-dien ook nog vele uren les. Die enkele BPT-uurtjes die hij er eventueel voor krijgt, we-gen niet op tegen de berg werk: computersdag in dag uit operationeel houden, het pc-park vernieuwen, collega’s wegwijs helpen,soms ook programma’s schrijven of navor-ming organiseren. Voor sommigen levertdat een 50-uren werkweek op. Een degelij-ke ondersteuning en implementatie is metenkele BPT-uren erg moeilijk.De overheid denkt aan Regionale Expertise-netwerken om het PC/KD project te onder-steunen. Bedrijfjes die de pc’s op school gaanonderhouden? Een ICT-coördinator moetop school meer doen dan de hardware draaien-de houden. Hij is ook dikwijls degene dienieuwe ICT-toepassingen implementeert eneen luisterend en raadgevend oor is voor decollega-leerkrachten. Méér dan een plaat-selijke ‘helpdesk’ dus. Een andere denkpisteloopt via de scholengemeenschappen: eenoverkoepelende informaticacoördinator! Maarook dat is irreëel, want stel je voor dat maandageen pc het laat afweten en dat je tot don-derdag moet wachten voor de coördinatorin jouw school langs komt.De overheid zette met PC/KD en I-line deeerste stap, maar wie A zegt moet ook B zeg-

gen. Met PC/KD en I-line investeren zij inmiddelen, maar niet in mensen. Nochtansstaat of valt ICT op school met het beheerervan en de nodige coaching. Draagt de overheidook verder mee de verantwoordelijkheid?Walter De Raedt, Jos Gils, Dirk Herman, LudoVan Gils, Jos Vens, Hervé Wellens - leraars eninformaticacoördinatorenHet is zeker de bedoeling dat Vlaanderen zijnICT-onderwijs op een professionele manier ont-wikkelt. Daarom voert de overheid een beleidop verschillende vlakken tegelijk: infrastructuur,ondersteuning, nascholing, educatieve softwareenz. De integratie van ICT in het onderwijs iseen uitdaging die overheid, schoolbestuur, leer-kracht, ouders, bedrijfsleven enz. sámen moe-ten realiseren. Nu rust de verantwoordelijkheidnog te veel op de schouders van een geïnteres-seerd leerkracht, maar dat kan bezwaarlijk alsde schuld van de overheid worden beschouwd.Momenteel bestaan er geen plannen om speci-fieke uren toe te kennen aan ICT-coördinato-ren. Daarvoor dient dus een oplossing gezochtbinnen de huidige regelgeving. Zo beschikt hetsecundair onderwijs inderdaad over zogenaamdeBPT-uren die men vrij kan aanwenden, bv. voorICT-coördinatie. Het lijkt me weinig zinvol dezeoptie te minimaliseren. De BPT-uren zijn be-doeld voor ondersteuning. Het initiatief om deBPT-uren te gebruiken voor ICT-coördinatie moetwel van de school zelf komen.Dat de overheid enkel in middelen investeert,klopt niet. Het PC/KD-project is weliswaar eeninfrastructuurprogramma, maar de scholenhebben daarin alle ruimte om de budgetten tegebruiken voor nascholing, ondersteuning enz.De regionale expertisenetwerken voorzien innascholing op grote schaal. Ook aan de ver-nieuwing van het hoger onderwijs (en vooralde lerarenopleiding) wordt gewerkt, zodat menkan verwachten dat toekomstige leerkrachtenminder behoefte zullen hebben aan techni-sche ondersteuning. Maar hier zal veel afhan-gen van de hogescholen en universiteiten zelf.Of het ICT-beleid zal slagen, hangt voorts ookaf van de prioriteit die schoolbesturen en on-derwijskoepels eraan geven. En van de leer-kracht zelf die ICT moet toepassen in zijn les-praktijk.Jan De Craemer - departement Onderwijs

Logopedisten✒Als leerkracht basisonderwijs vraag ik

me –samen met nog collega’s- af hoehet komt dat kinderen meer en meer doorlogopedisten worden bijgewerkt voor taalen wiskunde. Onze toetsen worden zelfs ge-kopieerd als «basis» voor hun bijlessen. Be-staat er hierrond een wettelijk kader of benik onvoldoende geïnformeerd? Ik meen datdeze zorgverstrekking in de eerste plaats doorgediplomeerde onderwijzers zou moetenkunnen worden gegeven met een gelijkaar-dig «vrij beroep»-statuut. Ik ben me ervanbewust dat de logo’s hiermee wel nuttig werkverrichten en ertoe bijdragen dat minder kinderennaar het buitengewoon onderwijs moetenoverstappen. Ik heb nochtans een goede sa-menwerking met enkele logopedisten, maarvraag me toch af of dit wel tot hún takenmoet behoren. Misschien vindt men hierinwel een kans om (jonge?) werkloze leerkrachtenaan het werk te zetten.Leerkracht – Naam en adres bekend

Zwak✒Als moeder van een doch-

ter van dertien vind ik hetonderwerp onderwijs zéér belang-rijk. Onderwijs is een onderdeelvan het groeiproces om van eenonmondige baby een maatschap-pelijk aangepaste persoon teworden. Als bewust thuisblijven-de huismoeder tracht ik natuur-lijk ook als opvoeder een zo goedmogelijke invloed te verstrekken.Mijn dochter wordt opgevoed metals achtergrond idee dat ze nietalleen (veel) rechten heeft, maarook veel plichten. Vaak vind ik dathet bij dat laatste punt fout looptbij de hedendaagse jeugd; maakhun een opmerking en ze halen

hun schouders op: «we mogen dat toch!».Dat blijkt ook op school een ernstig pro-bleem te zijn. Doet een kind wat fout enmaakt de leraar er een opmerking over, danstaat ’s anderendaags mama op de school-stoep. Héél fout vind ik dat, want dat onder-mijnt natuurlijk het gezag. Maar vindt u hetgoed dat een leerkracht een leerling voorheel de klas minachtend «zwak» noemt? Dater duidelijk zwarte schapen in de klas zitten,die nooit iets goed kunnen doen? Dat erkinderen door stress op school (en dat gaatecht niet over mijn dochter) een week thuisblijven? Dat een leerkracht, die duidelijkoverspannen is, een huiswerk van een leer-linge (ja, nu gaat het wel over mijn dochter)door de klas gooit zonder (echte) reden,maar door een misverstand en zonder uit-leg te vragen? Dat er van sommige leerlin-gen wordt gezegd dat ze lui zijn zonder nate gaan of het niet misschien «niet kunnen»is? Dat er nog steeds geen echte communi-catie mogelijk is tussen leerkracht en leer-ling?Ouder – Naam en adres bekend

Bloemetje✒De juf van mijn oudste zoontje ver-

dient van mij dubbel en dik een bloe-metje. Dit moet ik even kwijt naar aanlei-ding van het voorbije oudercontact. Hoe-wel ze een klas met vierentwintig kindjesheeft (wat vrij veel is voor een eerste leer-jaar) kent ze haar kindjes door en door. Nade drie jaar kleuterschool waar ik over mijnzoontje geen enkel positief woord hoorde(motorisch was en is hij nog een beetje zwak)was dit oudercontact voor mij echt een po-sitieve ervaring. De juf bevestigde mij dat hijinderdaad motorisch minder is, maar haal-de er meteen ook zijn goede kanten bij (pri-ma resultaten voor moedertaal en ook reke-nen). De juf had bij de start van het school-jaar wel gemerkt dat hij een negatief zelf-beeld had (waarschijnlijk door zijn mindergoede ervaringen als kleuter), maar ook dathij nu stilaan zijn zelfvertrouwen terugwintomdat hij zelf ontdekt wat hij allemaal kan.Dat is zeker ook door haar toedoen.Peter en Hilde Spiessens-Sijmus – ouders – OLV-Waver

Klas in het kasteel✒Ik vind bos-, zeeen kasteelklassen

op zich een goed initiatief en voor deleerkrachten die drie tot vijf dagen en nach-ten van huis zijn, niks dan lof. Maar! Toenonze oudste zoon in het tweede leerjaar zat,was het kasteelklas, drie dagen weg van huis.Mijn zoontje én wijzelf hadden daar moeitemee en principieel willen wij niet meedoenaan de commerciële acties (als je ze eigenlijkzo mag noemen). Wij wilden hem dus nietmeesturen. Zijn toenmalige juf chanteerdeons door te zeggen dat ze W.O. les krijgen(véél en minder rekenen en taal), daarnaexamen en als hij niet mee zou gaan, zou hijdaar niets van terecht brengen. Dus tegenonze zin (en ook van andere ouders om dezelfderedenen) stuurden we hem mee en betaal-den zo’n 2000␣ fr. Twee jaar later zelfde ge-schiedenis: we durven niet meer weigeren,onze zoon vindt het trouwens plezant enwe betalen tegen onze zin zo’n 3600␣ fr. Volgend


(advertentie)

(advertentie)

42 KLASSE NR.101

jaar wordt nog leuker: onze oudste heeftplechtige communie én bosklassen (zo’n4000␣ fr.) en onze jongste (nog nooit vanhuis weggeweest) heeft eerste communieen kasteelklassen.Wij weigeren hier nog langer aan mee tedoen. Waar ligt de keuzevrijheid van de ouders?Kunnen de scholen niet eerst een enquêtedoen bij de ouders of we er wel mee ak-koord gaan? Ik vind dat de leerlingen veelte veel reizen krijgen voorgeschoteld. Ski-reizen bijvoorbeeld in het secundair onder-wijs: zo’n 20.000␣ fr. en als je niet meedoet,is uw kind de dupe en wordt uitgelachen.Wij zijn nog van het principe samen uit,samen thuis en we willen één keer per jaarsamen een reis maken. En alle extra’s opschool (bijvoorbeeld ook abonnementen vooronze kinderen) maken dit moeilijk.Ouder – Naam en adres bekendDeelnemen aan extra-muros-activiteiten isinderdaad niet verplicht, lezen we in de Coör-dinatie van de Omzendbrieven van het de-partement Onderwijs. Het gaat hem dan omde activiteiten opgesomd in omzendbrief O.(22-6-1989): bos-, hei-, zeeen polderklassen, sneeuw-klassen, pedagogische uitstappen en school-reizen, taalvaardigheids- en uitwisselingspro-jecten tussen Nederlandstalige en Franstaligeleerlingen en integratieprojecten tussen leerlin-gen van het buitengewoon onderwijs en hetgewoon lager of secundair onderwijs of tussenleerlingen van verschillende scholen (netten) enonderwijsniveaus. Anderzijds maken deze acti-viteiten deel uit van het leerprogramma en is hetstreefdoel dan ook dat alle leerlingen deelne-men. De activiteiten zijn trouwens ingekaderdin het pedagogisch project van de school.Niet-deelnemende leerlingen moeten verant-woord worden opgevangen. Ze moeten m.a.w.kunnen deelnemen aan een speciaal voor hengeorganiseerde reeks van activiteiten, die zodicht mogelijk aansluiten bij de pedagogisch-didactische aanpak die buiten de school aande andere leerlingen wordt aangeboden. Kin-deren die niet meegaan met zo’n extra-mu-ros-activiteit krijgen dus in de school dezelfdeleerstof aangeboden als de leerlingen die welmee zijn. Minder presteren op aansluitendeexamens omdat ze leerstof hebben gemist,zou dus onmogelijk moeten zijn.

Zelden thuis✒Bij het aantreden van de nieuwe Vlaam-

se regering waren de verwachtin-gen bij de 100.000 studenten en de zowat10.000 personeelsleden in het hogescho-lenonderwijs bijzonder hoog gespannen.De vorige Vlaamse regering gaf immers «zeldenthuis» voor de hogescholen. Voor het eerststond in het regeerakkoord te lezen dat deglobale enveloppe voor de hogescholen zouworden aangepast. Men verwachtte nu ein-delijk wel een substantiële tegemoetkomingvoor de gevolgen van de implementatie vanhet Hogescholendecreet van 1994, de ster-ke toename van het aantal studenten, detalrijke niet gefinancierde nieuwe taken enopdrachten, aan de ontoelaatbare onbillijk-heid inzake sociale voorzieningen, aan depenibele investeringsbehoeften, kortom aande rechtmatige behoeften van de hogescholen.Groot was onze verbazing toen we enigetijd geleden van de minister van onderwijsvernamen dat de Vlaamse regering in haarbegroting 2000 niet meer dan 155 miljoenfrank supplementaire werkingsmiddelen voor-ziet, naast 480 miljoen voor investeringen.Concreet betekent zulks dat er géén extra-middelen aan de enveloppe worden toe-gevoegd, aangezien de 155miljoen zelfs niet voldoendeis om de «toename» van dezgn. «centrale voorafnames»tussen 1999 en 2000 te com-penseren. Zelfs mét die 155miljoen verdwijnen er voor dehogescholen nog steeds meermiddelen uit de globale en-veloppe dan eraan toege-voegd. In het Herstelplan wordtoverigens zwart op wit aan-getoond hoe het systeem vande gesloten enveloppe eer-der als een systeem van inle-vering functioneert, dan wel

als een van stabiliteit en groei. Het erode-rend effect van de «voorafnames» op deindividuele hogescholenenveloppes, gecom-bineerd met de objectieve toename van hetaantal studenten, confronteert de hogescholenmet een maatschappelijk onaanvaardbareopdracht: opnieuw inleveren, terwijl de VlaamseGemeenschap de opdrachten (en dus ookde kosten) voor de hogescholen verruimt enterzake hoge verwachtingen koestert inzakekwaliteit. De situatie is volstrekt onhoudbaar!Vlaamse Hogescholenraad (Vlhora)Uitgangspunt van de hele discussie is hethogeschooldecreet van 1994. In dit decreetstaat o.a. het principe van een gesloten en-veloppe. Door de Vlaamse regering is in 1996een uitstapregeling voor de personeelsledenouder dan 55 jaar goedgekeurd. Deze rege-ling wordt echter volledig gedragen door deenveloppe voor de hogescholen.De hogescholen wensen deze bijkomende lastvan de uitstapregeling evenals de kosten vanhet toegenomen studentenaantal gecompen-seerd te zien.Het loslaten van de gesloten enveloppe be-hoort op dit ogenblik niet tot de mogelijkhe-den. Wel werd in een eerste fase in de begro-ting 2000 in een bijkomend bedrag van 159miljoen voorzien. Dit bedrag is in de toekomststructureel verankerd, ook wanneer de uit-stapregeling verdwijnt na 2001.Momenteel wordt in een werkgroep nage-gaan wat de exacte meerkosten zijn, alsookeen aantal andere elementen zoals de effec-ten van de investeringen, het personeelsbe-stand enz… Uitsluitsel zal worden gegeventegen de budgetcontrole van2000.Bovenop de werkingsmidde-len wordt een extra inspan-ning geleverd door de Vlaamseregering op het vlak van deinvesteringen. Voor een totaalbedrag van 475 miljoen kun-nen noodzakelijke infrastruc-tuurwerken aan campussenworden uitgevoerd. Dit is eenbudgetstijging met 130 pro-cent. De hogescholen krijgenhierdoor meer ademruimte ophet budget van de werkings-middelen.Ook de sociale voorzieningen voor studen-ten werden nogmaals met 500 frank opge-trokken tot een bedrag van 5000 frank perstudent. De Vlaamse regering heeft de in-tentie de sociale voorzieningen voor hoge-schoolstudenten tijdens deze legislatuur nogverder op te trekken tot op het niveau datvergelijkbaar is met dat van de Vlaamse uni-versiteitsstudenten.De diverse verhogingen van middelen voorde hogescholen zijn een eerste aanzet. Nagrondige evaluatie kunnen wellicht tijdensde volgende jaren bijkomende financiële en-gagementen naar de hogescholen aange-gaan worden.Marleen Vanderpoorten, minister van On-derwijs en Vorming

Eenoudergezinnen✒Ik heb uw artikel gelezen (Klasse 99,

De Eerste Lijn, Echtscheiding/Nieu-we gezinnen). Het doet overkomen alsoféénoudergezinnen, gezinnen van oudersvan geslacht van dezelfde kunne, een ge-zonde zaak is… Dat is het niet, het zijn in-complete gezinnen. Nu wil ik niet met chris-telijke waarden en normen zwaaien, maar

laten we nu eens naar debeesten gaan en zien wat daargebeurt, zo’n situatie wordtonmiddellijk afgestraft en inde menselijke maatschappijook. De meeste schade wordttoegebracht in de geestelijkevorm en aan de kinderen diein zo’n toestand moeten le-ven. Als mens krijgen zij hetverkeerde voorgeschoteld enmoeten hun leven lang daar-mee worstelen. Kinderen on-der elkaar zijn nog eens te wrederdan in de volwassenenmaat-schappij. Wat in hun jeugd ge-

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u terecht?• De Infolijn van het departement Onderweerste aanspreekpunt voor leerkrachten, oulingen en studenten met vragen of problemonderwijs: bel het GRATIS NUMMER 0800-3werkdagen van 9 tot 12.30 u. en van 13.15 U kan ook faxen naar 02-553 96 55 of surfewebsite van het departement Owww.ond.vlaanderen.be.• Op www.ond.vlaanderen.be/omzendbwww.ond.vlaanderen.be/wetgeving vindt brieven en wetgeving.• Voor vragen over uw persoonlijk dossier (bnaar het secretariaat van uw eigen school. Emet uw werkstation of u het juiste telefoonn• Het departement Onderwijs is eind vorig ja1210 Brussel. Sinds half december is het adre15 - 1210 Brussel. Het algemene telefoonnu• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaaterecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u., voo

beurt, dragen zij hun hele leven mee. Daaromdienen zij in hun jeugd alle vreugde te belevendie voor hen te krijgen is. Ik bedoel dus maar,jammer van de gemiste kansen in dit artikel.Anton Van Wamelen - ouder

Commercieel trucje✒Betreft de advertentie over het les-

programma About You in Klasse 99.Laat u zich niet gebruiken door een com-merciëel trucje vanwege Tampax/Always?Het is niet voor het eerst dat de zogenaam-de educatieve dienst van deze firma scho-len benadert en eigenlijk alléén op promo-tie uit is om zoveel mogelijk namen en adressente krijgen onder de dekmantel van een edu-catieve brochure en intussen worden hunwaren aan de vrouw gebracht.Guido Demerre – leerkracht – NieuwpoortZoals aangegeven gaat het om een adver-tentie. Er is (zoals in elk blad) een strikte schei-ding tussen redactionele en publicitaire bij-dragen. De lezers van Klasse zijn, net als u,kritische en verstandige mensen.

Prozac✒Met veel inlevingsvermogen heb ik

in het artikel Doorgaan tot het nietmeer kan (Klasse 99) de verhalen van deleerkrachten gelezen die onmachtig zijn hunambt consciëntieus in te vullen en daaromnaar het omstreden middel Prozac grijpenals oplossing voor hun problemen. Eigen-

lijk wordt het middel zelfs minof meer aangeprezen. Ander-zijds wordt in het artikel Blin-de vlekken op school (p. 11 inhetzelfde nummer) dan weerProza in de hogeschool voor-gesteld. Het verband?Niettegenstaande onze ex-minister Luc Van den Bosschein zijn Ronde van Vlaande-ren de hervorming in de ho-gescholen als positief en kwa-liteitsverhogend voorstelde,blijkt achteraf echter dat eronder dit mom een ingenieuzebesparingsmaatregel is door-

gevoerd. Ons departement heeft praktischde helft van zijn leerkrachten zien verdwij-nen. Met minder mensen kan je niet aankwaliteitsverhoging doen. Integendeel. Vaneen vicieuze cirkel gesproken. Geen won-der dat Prozac de gestresseerde mensenmoet helpen, iets anders is er niet.Of is het misschien Proza, het heilmiddelvoor zelfdiagnose en kwaliteitszorg? What’sin a name? Words, words, words… Wel-licht liggen de aandelen van Pfizer goed inde markt bij de beleidsmensen.Het verband is dat beide, Prozac en Proza,doekjes zijn tegen het bloeden, de scheef-gegroeide structuren worden niet bespro-ken. Tekenend in het artikel is de zin: «Degrenzen van de overheidsuitgaven vooronderwijs zijn bereikt en de roep van bui-tenaf om te zien hoe dat geld rendeert, wordtsteeds luider.» Wie roept er? Ik denk nietdat het de volksmens is. Misschien zijn het

ijs is hetders, leer-

en rond0203 (alletot 17 u.).n naar denderwijs

rieven enu alle (recente) informatie over omzend-

.v. over uw wedde) stapt u eerst het bestventueel zal de school contact opnemenummer geven.ar verhuisd naar de E. Jacqmainlaan 165 -s echter veranderd in Koning Albert II-laanmmer blijft 02-553 86 11.mse Infolijn. U kan op dit gratis nummerr informatie en publicaties.

de bedrijven wel die willen dat het belas-tinggeld nog meer naar hen toevloeit? Ineen antwoord op een lezersbrief (Humo, 3/9/98) schrijft de ex-minister van onderwijsdat het budget is toegenomen sinds de her-vorming. Waarom merken wij, de frontsol-daten-lesgevers, daar dan zo weinig van?Een sceptische leerkracht die niet aan deProzac wil en daarom verzoekt haar brief telaten ondertekenen metNaam en adres bekend

✒Graag wil ik even mijn persoonlijkebedenkingen kwijt na het lezen van

het artikel Prozac voor de klas (Klasse 99). Ikben teleurgesteld om zoveel oppervlakkig-heid bij de aanpak van het probleem stressen depressie. Verontwaardigd ook dat decommerciële lobby van de farmaceutischeindustrie het andermaal heeft gehaald opeen aanpak ten gronde. Vier volle bladzij-den Lofzang der Prozac en vier schamelelijntjes voor de eerlijke vaststelling van eendokter: «Ik denk dat psychotherapie eenbetere oplossing is dan Prozac, maar MENis niet altijd bereid om in therapie te gaan.De mensen vinden dat zo’n behandeling telang duurt.»Ik vrees dat veel te weinig artsen met psy-chotherapie vertrouwd zijn en de mensengewoonweg deze weg niet wijzen. De eer-ste bekommernis is de fysische symptomenzo vlug mogelijk te verdringen. Niet voorniets staat ons land bovenaan de wereld-top voor het gebruik van antidepressiva enkalmeermiddelen. In het dagelijks leven weetiedereen dat elke pil zijn bijwerkingen heeften dat het helemaal niet zo eenvoudig isom ermee te stoppen.Welke de spectaculaire resultaten op rela-tief korte termijn reeds kunnen zijn van een100 procent pillenvrije therapie komt in uwartikel spijtig genoeg niet ter sprake.Wat Dr. Vandevelde stelt, vind ik typisch«de wereld op zijn kop». Een mens wordtdepressief omdat de serotonineoverdrachtin een bepaalde zone van de hersenen uitevenwicht geraakt? De werkelijkheid is datje lichaam je bij overspanning en depressieeen duidelijk signaal geeft dat je te ver bentgegaan en het circuit blokkeert. Met pillenkun je op zo’n moment je natuurlijke smelt-zekeringen overbruggen en doen alsof erniets aan de hand is…De stelling van de heer Steyaert is voor mijonbegrijpelijk (een drukfout?). Ik citeer: «Eendeugddoend gesprek, individuele stressthe-rapieën, relaxatieoefeningen en assertiviteitstrai-ningen doen evenwel niets aan de oorza-ken van stress. Ze vergroten alleen maarhet individuele schuldgevoel.»Dr. Swinnen is bekend om zijn jarenlangwetenschappelijk onderzoek naar stress ophet werk. Zijn aanpak is precies uit de te-genovergestelde hoek. Vaak is het moeilijkde oorzaken van stress en depressie volle-dig weg te nemen. Je kunt echter enormveel bereiken door je anders op te stellen.Een goed gesprek is een eerste voorwaardeom stress naar buiten te kunnen brengen.NLP (neuro-linguistisch programmeren), sofro-logie (evenwicht geest-lichaam), meditatieen relaxtieoefeningen zijn enkele technie-ken uit een heel gamma.Jan Vertriest – leerkracht - Waarschoot

http://www.ond.vlaanderen.be


http://www.ond.vlaanderen.be/wetgeving

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP B 331

FOTO

’S C

OVE

RS: M

ARC

HER

MA

N, P

HO

TOD

ISC

.

Elke leerkracht is een begeleider

Elk kind of jongere op school is meer dan een leerling. Hij leeft en leert ook in

andere contexten: het gezin, de vrienden, de jeugdbeweging, sportvereniging, me-dia, maatschappelijke ontwikkelingen… Zijn ervaringen brengt hij mee naar school. Onderwijs op school betekent meer dan lesgeven, onderwijs is ook begeleiding. Leerlingenbegeleiding kan geen aparte dis-cipline zijn op school, maar moet integraal deel uitmaken van het schoolsysteem. Dat betekent dat leren kiezen, leren leren en socio-emotionele begeleiding verweven zitten in élk vak. Leerlingenbegeleiding is niet alleen de verantwoordelijkheid van de taakleerkracht of de cel leerlingenbege-leiding. Elke leerkracht is een begeleider.In veel schoolpropaganda staat de leerling centraal. Weten we dan waarover we het hebben?

Mia, groene leerkracht:

«Wat moest ik doen met die informatie?»«Ik krijg vaak erg persoonlijke informatie van mijn leerlingen. Over toestanden thuis, drugs, pesten, problemen met andere leerkrachten… Eigenlijk wist ik vroeger niet wat ik daarmee moest doen. Op de klassenraad bespreken? Voor mezelf hou-den, met wat vrienden-collega’s bespre-ken? Toen ik merkte dat er nog wel leer-krachten waren in hetzelfde geval, zijn we met de directeur rond de tafel gaan zitten en zo is het project ‘groene leerkrachten’ op school ontstaan. Leerlingen die dat wil-len kunnen een leerkracht aanwijzen met wie ze willen praten als ze een probleem hebben. Eén op vier leerlingen heeft dat nu gedaan. De groene leerkrachten kun-nen terugvallen op een vertrouwenscel op school. Daar zit ook de directeur in. Die cel ondersteunt ons. Met dit project is de sfeer op school veranderd. De leerlingen worden mondiger. Ze weten dat naar hen wordt geluisterd zodat ze minder brutaal reageren. Leerkrachten worden op een andere manier geapprecieerd en dat werkt motiverend.» Groene leerkrachten zijn één mogelijkheid. Maar er is meer.

Leerlingen-begeleiding 15de eerste lijn

«Leerlingenbegeleiding is er niet alleen voor probleemleerlingen. Want dan loop je het gevaar het ‘welzijn’ van de leerlingen te verengen tot de afwezigheid van moeilijk gedrag, leerproblemen, drugsgebruik… Leerlingenbegeleiding anticipeert op wat kinderen en jongeren moeten leren: leren leren, leren kiezen, zich leren integreren in een groep, gezond gedrag ontwikkelen enz… Door dat anticiperen geef je leerlingen middelen in handen om mogelijke crisissen zelf op te lossen.»

(M. Bouverne - De Bie)

VOOR IEDEREENLeerlingenbegeleiding is de gemeenschappelijke noemer voor alle activiteiten die de school organiseert om haar leerlingen te begeleiden in hun persoonlijke, sociale en culturele ontplooiing. Leerlingenbegeleiding beperkt zich dus niet tot individuele leerlingen die problemen hebben. Ze gaat uit van een zo breed mogelijke zorg voor àlle leerlingen.

DUBBELLeerlingenbegeleiding is dubbel gericht: op het begeleiden van de leerling inzijn ‘leerling zijn’: leerproblemen opvangen, leerlingen zelfstandig taken leren aanpak-

ken (leren leren), aandacht voor kiezen en schoolloopbaanbegeleiding (leren kiezen), maar ook vakgebonden excursies of een discussie in de les organiseren

- zijn ‘kind of jongere zijn’: persoonlijke en socio-emotionele problemen (leren leven), hulp in crisismomenten, maar ook een leerlingenraad of kinderparlement opstarten, een enquête afnemen naar de ervaringen van de leerlingen op school, een anti-rook-beleid uitwerken…

DE ANDERE SCHOOLEen school is meer dan een leerschool. Ze is ook een leefschool. Leerlingenbegeleiding (leren kiezen, leren leren en socio-emotionele begeleiding) wordt ingepast in de nieuwe uitdagingen van de school:vaardigheidsonderwijs: onderwijs met evenwicht tussen kennis, inzicht en vaardighedenbegeleidend onderwijs: zelfstandig leren plaatst de leerkracht in een meer begeleidende rolgedifferentieerd onderwijs: leerkrachten die rekening houden met verschillen tussen leerlingensamenhangend onderwijs: leerkrachten zorgen in teamverband voor een gezamenlijk en samenhangend onderwijsaanbod

EERST NADENKEN1. Voor welke vorm van leerlingenbegeleiding kiest de school?- de reactieve aanpak: de school reageert pas als er problemen zijn omdat ze gelooft

dat ze individuele problemen van een leerling niet kan voorkomen- de preventieve aanpak: de school reageert bij de eerste signalen en tracht problemen

te voorkomen- de creatieve aanpak: de school vertrekt niet vanuit probleemgedrag en probleemsitu-

aties, maar creëert een omgeving waarbij ze de leerlingen actief betrekt. Leerlingen, hoe jong ze ook zijn, worden aangesproken om hun verantwoordelijkheid op te nemen voor, en om mee vorm te geven aan de pedagogische verhoudingen en aan de kwaliteit van het leren en leven op school.De realiteit op het veld leert dat scholen meestal groeien van een reactieve over een preventieve naar een creatieve aanpak. Leerlingenbegeleiding is een proces.

2. Wil de school met leerlingenbegeleiding het leerproces optimaliseren (lesgebonden leerlingenbegeleiding)? Of vertrekt de school ook vanuit lesoverstijgende leerlingen-begeleiding (leefsleutels, assertiviteitstrainingen, vormingsdagen…)?

3. Is er naast de formele leerlingenbegeleiding ook plaats voor de informele. Informeel werken heeft heel wat voordelen: vlotte relatie met de leerling en de lage drempel, onmiddellijk kunnen inspelen op vragen en ideeën van leerlingen. Waardering geven is een belangrijke vorm van leerlingenbegeleiding.

4. Dient leerlingenbegeleiding op school om de leerlingen aan te passen aan het school-systeem? Of is de school bereid de schoolcultuur kritisch te analyseren en eventueel bij te sturen zodat de leerlingen zich beter voelen op school?

5. Wordt bij leerlingenbegeleiding op zoek gegaan naar werkvormen die nauw aansluiten bij de leef- en ervaringswereld van jongeren en kinderen? Weet de school hoe de leerlingen zélf de school en het leven op school beleven én ervaren? Bij dat onderzoek kan de leerlingen- of kinderraad op school een belangrijke rol spelen.

wat?

hoe?

context:

vijf vragen:

LEERLINGENBEGELEIDING EN SCHOOLCULTUURLeerlingenbegeleiding kan niet los worden gezien van de schoolcultuur. Die kan je bijvoorbeeld schematisch tussen twee dimensies bekijken: taak- of persoonscultuur en machts- of rollencultuur. Waarin herken jij jouw school?taakcultuur: de school legt de nadruk op de taken die leerkrachten en leerlingen moeten vervullen. Resultaat behalen staat centraal. Snel beslissen, onmiddellijk aan-pakken en flexibel werken zijn sleutelbegrippen in deze cultuur. Bij leerlingenbe-geleiding staat inspelen op de concrete vragen en/of probleemsituaties centraal.persoonscultuur: de school als organisatie wordt ondergeschikt gemaakt aan het welbevinden van leerlingen en leerkrachten. De leerling wordt als indi-viduele en vooral unieke persoon gezien, los van de verhouding leerkracht-leerling of de verhouding leerstof-leerling.machtscultuur: leerlingen worden persoonlijk en normatief begeleid: wie zijn best doet wordt be-loond, de anderen worden gestraft. Er bestaat wel begrip voor de leerling die tijdelijk niet mee kan. Leer-lingenbegeleiding berust vaak op het persoonlijk vrijblijvend engagement van de individuele leer-kracht. De organisatie van leerlingenbegeleiding is geconcentreerd bij enkele mensen, in de meeste gevallen de directie.rollencultuur: hier werkt de school met taak-omschrijvingen. Welke leerlingen komen voor welke begeleiding in aanmerking? Er is een strikte scheiding van verantwoordelijkheden tussen leerkrachten, directie en leerlingen. Binnen deze cultuur kunnen bijvoorbeeld leerlingen niet de rol van vertrou-wensleerlingen krijgen. Leerlingen ‘vallen’ dan uit hun rol.

een

pr

ob

leem

?

Eddy, directeur:«ANTI-STEMPELGEDRAG»«En dan laat een leerkracht zich tijdens de koffiepauze ontvallen dat Patrickske erg zwak is. De col-lega’s horen dat en Patrick krijgt voor de rest van de lagere school een stempel mee. Hij krijgt geen kans. Daarom werken wij met een leerlingvolgsysteem. Dat steunt op vier pijlers: relevante sociale gegevens, welbevinden, sociale en emotionele ontwikkeling en betrokkenheid bij de klasactiviteit. Het kind wordt permanent gevolgd. Als er problemen zijn worden ze besproken. Wat zijn precies de problemen, hoe pakken we ze aan en heeft onze aanpak suc-ces gehad? Met ons systeem van leerlingenbegeleiding stimuleren we een anti-stempelgedrag. Patrickske mag niet zijn hele schoolloopbaan die éne stempel meedragen.»

HET BEGELEIDINGSPLAN: DE EERSTE STAPEen begeleidingsplan is een werkplan waarin de school formuleert wat ze wil uitwer-ken binnen welke termijn: pestactieplan, weerbaarheidstraining, sessies leren leren, leefsleutels, oprichten van een leerlingenraad of kinderparlement…. Het plan vertelt ook wie daarbij betrokken is en hoe de school dat structureel aanpakt (BTP-uren, MDO, werkgroepen…). Het begeleidingsplan is een onderdeel van het schoolwerkplan waarin de school haar visie formuleert en beschrijft hoe ze die op school nastreeft. Enkele aandachtspunten:1. Overleg met àlle betrokkenen in èlk cruciaal stadium: analyse van het beginstadium

(wat doen we al), selecteren van voorstellen (waar gaan we aan werken), de eind-beslissingen.

2. Breng bij doelstellingen of activiteiten altijd prioriteiten aan. Probeer niet alles tegelijk. Wat is echt noodzakelijk in onze school? Wat is voor ons haalbaar?

3. Zorg voor een duidelijke visie. Dan kunnen leerkrachten ook zelf op zoek naar reali-seringsmogelijkheden.

4. Is er voldaan aan belangrijke voorwaarden: externe hulp, informatie, bijscholing, training, infrastructuur…

5. Begin met een groep van gemotiveerde mensen met kleine projecten. Maar geef iedereen op school genoeg informatie over de plannen en wat er gebeurt.

6. Veranderingen op school roepen weerstanden op. Luister ook naar negatieve reacties. Zoek naar de oorzaak (extra werk, collega’s voelen zich overschat, hebben een andere visie).

7. Stimuleer initiatieven die een zekere succesbeleving garanderen.

EEN BEGELEIDINGSMODEL: DRIE LIJNENZowel in de basisschool als in een secundaire school hebben de directeur, de graad-coördinator, het secretariaat, de vakleerkrachten, klastitularissen, de leerlingen-begeleiders, vertrouwensleerkrachten, taakleerkrachten, de CLB-medewerkers, de pedagogisch begeleiders en de leerling zelf allen hun verantwoordelijkheid in het proces van leerlingenbegeleiding. Ieder vanuit zijn standpunt.Leerlingenbegeleiding op school wordt vaak volgens het drielijnenmodel uitgewerkt. De directeur is de spilfiguur om leerlingenbegeleiding te stimuleren.

DE EERSTE LIJN: DE LEERKRACHTOp de eerste lijn vinden we de vakleerkracht, de klas- of groepsleerkracht. Hij is de spil van de leerlingenbegeleiding. Hij staat het dichtst bij de leerling én heeft de grootste expertise als het gaat over de drie begeleidingsterreinen: leren kiezen, leren leren en socio-emotionele begeleiding. Hij zorgt voor het persoonlijk welzijn van elke individuele leerling, observeert het groeiproces in de klas, het leefklimaat op school en in de klas.Degelijke eerstelijnsbegeleiding vraagt:- een positieve houding van de leerkracht: bereikbaar, open, respectvol…- samenwerking met (vak)collega’s via structureel overleg : klassenraad, multi-disci-

plinair overleg (MDO)…- voldoende vaardigheden om in dat overleg te functioneren- instrumenten om de leerlingen op te volgen: kind- of leerlingvolgsysteem, leerlingen-

dossiers… Om de leerkracht te ondersteunen is samenwerking met het CLB, onderwijsbegeleiding en nascholing noodzakelijk.

DE TWEEDE LIJN: STEUN EN ADVIESDe leerlingenbegeleider in de school (in het basisonderwijs is dat vaak de zorgcoördinator) steunt en adviseert vanuit zijn deskundigheid de collega’s. Bij specifieke problemen kan hij zelf de leerling begeleiden.Deze personen kunnen ook als cel of werkgroep hun ondersteuningstaak opnemen (cel leerlingenbegeleiding).De tweede lijn:- coördineert, zorgt voor afstemming tussen de vakken- zorgt voor een grotere deskundigheid: taakleerkrachten en remedial teachers kunnen

bij leermoeilijkheden in een één-op-één relatie werken met een leerling en aandacht vragen voor de aanpak van leermoeilijkheden in de vaklessen

- verwijst als het nodig is door naar externe diensten en het CLB- treedt op als systeembegeleider van de leerlingenbegeleiding op schoolkan soms instaan voor de nascholing van de leerkrachten Vooral ook op dit niveau kan ondersteuning van het CLB worden ingeroepen.

DE DERDE LIJN: DE SPECIALISTENOp dit niveau situeren zich alle externe diensten, het welzijn, de hulpverlening en de organisaties uit het jeugdwerk. Het CLB heeft een draaischijffunctie tussen school en organisaties en diensten extern aan de school (OCMW, Comité Bijzondere Jeugdzorg, Jongeren Informatie Punt, de jeugdclub…). De tweede en derde lijn staan in dienst van de eerstelijnsactoren.

Vicky (18):«NIET TE VERTROUWEN»«En als je dan in de problemen zit, dan vragen ze je waar je tijdens het weekend naartoe gaat, wat je drinkt of er thuis met je ouders soms problemen zijn. Dat noem ik geen leerlingenbegeleiding. Onlangs zei de leerkracht wiskunde tegen Bart: ‘Dat je moeder aan de drank zit interesseert mij niet, maar wel dat je je huistaak weer hebt afgeschreven’. Op school kan je niemand in vertrouwen nemen. Ik hang ze in ieder geval niks aan hun neus.»

BEGELEIDINGSPLAN:DE VOORDELEN Een goed begeleidingsplan heeft een communicatiefunc-tie én een naslag- of draai-boekfunctie:- het geeft de school de kans om haar pedagogische identi-teit duidelijk te maken- het maakt wat op school ge-beurt doorzichtig, bespreek-baar en evalueerbaar- het is een stimulans om aan schoolontwikkeling te doen: doelgericht en systematisch, zowel pedagogisch als orga-nisatorisch. Het zorgt voor eenheid in de aanpak- het biedt een kans voor inspraak van de verschillende betrokkenen in het beleid en beheer van de school- het geeft duidelijke infor-matie aan leraren, ouders, externe hulp, inspectie, CLB-medewerker- het vergemakkelijkt de interne communicatie omdat iedereen op de hoogte is van doelstellingen, afspraken en regelingen.

de

aan

pak

LEERLINGENBEGELEIDING: VERSCHILLENDE GEZICHTEN• In het secundair onderwijs zijn er verschillende mogelijkheden om leerlingenbegeleiding vorm te geven. Telkens neemt de leerkracht een centrale plaats in.De klastitularis: is de brugfiguur tussen diverse instanties binnen de school (tussen de klas en vakleerkracht, tussen de leerkrachten en de ouders).De klassenraad (de directeur, alle leerkrachten die in de klas lesgeven, CLB-begelei-der) is het forum waarop verschillende standpunten met elkaar geconfronteerd kunnen worden. De specialist: een interne leer-lingenbegeleider is op school een aantal uren vrijgesteld voor begeleiding.De groene leerkracht: elke leerling kan bij het begin van het schooljaar een ver-trouwenspersoon binnen de school kiezen als begeleider. Het initiatief ligt bij de leer-ling. De vertrouwenspersoon blijft anoniem voor de andere actoren op school. De cel leerlingenbegeleiding: zo’n cel is een structureel verband tussen de school en het CLB. De cel heeft een vaste samenstelling (kernleerkrach-ten, directie, CLB-medewerker en interne schoolbegeleiders) en coördineert de leerlingen-begeleiding op school.Vertrouwensleerlingen: zij hel-pen medeleerlingen als er zich problemen voordoen (uitleggen van de les chemie, persoonlijke problemen…) Uitgangspunt is dat veel jongeren sneller naar een medeleerling stappen dan naar een professionele instantie om hulp te vragen. •In het basisonderwijs is het multidisciplinair overleg (MDO) de draaischijf van de leerlingenbegelei-ding op school. In vele scholen is een kind- of leerlingvolgsysteem een belangrijk hulpmiddel daarbij. Het multidisciplinair overleg wil problemen signaleren, ze analyseren en op zoek gaan naar een aanpak en die later ook evalueren. In het MDO zitten de klasleraar, de zorgcoördinator, directeur en CLB-medewerker. De klasleerkracht is de spil.

DE SCHOOL + HET CENTRUM VOOR LEERLINGENBEGELEIDING (CLB)Het decreet op de Centra voor Leerlingenbegeleiding situeert het zwaartepunt in de leerlingenbe-geleiding bij de ouders en de school. Zij zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van kinderen en jongeren. Het CLB moet daarbij ondersteuning bieden. Elke school is verplicht om een overeenkomst af te sluiten met een CLB. Daarin regelen ze de inhoudelijke en praktische afspraken. Enkele kenmerken van de samenwerking:- De begeleiding is vraaggestuurd. De school en het CLB gaan samen na wat er al op school

gebeurt aan leerlingenbegeleiding en waar de school de meeste behoefte aan heeft. Het CLB begeleidt en ondersteunt leerlingen, ouders en schoolpersoneel op vier begeleidings-domeinen: leren en studeren; schoolloopbaan; preventieve gezondheidszorg; psychisch en sociaal functioneren.

- Elk CLB heeft een verzekerd aanbod waar een school uit kan putten. Er is ook verplichte begeleiding door het CLB: medische onderzoeken en activiteiten in verband met de leer-plichtcontrole (spijbelen…). Leerlingen en ouders moeten hieraan meewerken.

- CLB-medewerkers kunnen relevante informatie opvragen die over de leerlingen in de school aan-wezig is, de directeur en de leerkrachten van de school hebben recht op relevante informatie over leerlingen in begeleiding. Bij het doorgeven van de informatie gelden de regels van het beroepsgeheim, de deontologie en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

- De nascholing van de leerkrachten en de CLB-werkers wordt in overleg afgestemd op de zorgpunten van de school. De pedagogische begeleidingsdienst is hierbij de derde partner. Zij ontvangt van elke school een kopie van de voorlopige overeenkomst.

- Het CLB is er voor de school, maar ook op vraag van individuele ouders en leerlingen. De school moet ouders en leerlingen informeren over zijn werking en doelstellingen.

- Het CLB heeft zicht op het netwerk van hulpverleners, buurten jeugdwerkers… in de buurt die na overleg met ouders, leerlingen en school kunnen worden ingeschakeld.

GOEDE LEERLINGENBEGELEIDING: DE VOORWAARDEN1. Een positieve houding van de leerkracht: behandel de leerling met respect, luister en stimuleer

hem, ga in op vragen, denk met hem mee, zoek mee. Deze houding werkt preventief.2. Leerlingenbegeleiding zit ook in de structuur van de school- duidelijke taakverdeling: bv. er is een zorgcoördinator, interne leerlingenbegeleider - documenten structureren de afspraken i.v.m. leerlingenbegeleiding: het schoolreglement,

leerlingendossiers, kind- en leerlingvolgsystemen en andere remediërings-, signaliserings- en evaluatiefiches

- overleg op school is gestructureerd: in het basisonderwijs: multidisciplinair overleg (MDO), werkgroepen zorgverbreding, maar ook de gewone personeelsvergaderingen in het secundair onderwijs: personeelsvergadering, studiedagen, een cel leerling(en)begeleiding, coördinatoren-overleg, de klassenraad

Gestructureerd overleg zorgt ervoor dat het accent niet ligt op het curatieve, remedië-rende, maar op een creatieve, schoolontwikkelende leerlingenbegeleiding.Structureren houdt ook een risico in: je ontneemt leerlingen de mogelijkheid om iets niet te zeggen aan leerkrachten. Belevingsonderzoek toont aan dat jongeren vooral ‘vertrouwen’ (niet doorvertellen) benadrukken. Informele vormen van overleg en van leerlingenbege-leiding zijn ook belangrijk.

3. Kies bij problemen voor de minst ingrijpende interventie: volg het drielijnenmodel.4. Een groep leerkrachten die zich als team opstelt vormt een sterk draagvlak voor leerlin-

genbegeleiding. Goede leerlingenbegeleiding valt of staat met de snelheid en alertheid waarmee op formele of informele momenten informatie wordt uitgewisseld en beslissingen worden genomen.

5. Leerlingenbegeleiding betekent samenwerken: - met de collega’s: alle betrokkenen kunnen elkaar aanvullen en ondersteunen- met CLB-medewerkers: zij zijn deskundige partners - met de leerling: die evolueert van een passief, ondergaande, consumerende vorm van

leren naar een zelfsturende. Dat heeft ook een invloed op het gedrag van de leerkracht. Geeft hij de leerlingen de kans om actief en zelfstandig te zijn?

- met de ouders: zij zijn steeds betrokken partij bij problemen. Is er ruimte voor uitgebouwde communicatie met ouders (meer dan de tien-minuten-gesprekken)? Hebben ze via parti-cipatieraad en schoolraad inspraak op het schoolbegeleidingsplan en het beleidscontract van de school met het CLB? De samenwerking met ouders kan ook ruimer bekeken worden: familielid, buur… (voor de jongere relevante personen).

6. Een grotere professionalisering van de leerkracht: nascholing en begeleiding op maat.7. Leerkrachten die begeleidingsinitiatieven nemen op de eerste of tweede lijn moeten

zich door de directie en het gevoerde beleid ondersteund voelen. Het is noodzakelijk een begeleidingsplan te ontwikkelen.

Je kan meer lezen over leerling-begeleiding in:Het Klassedossier op www.klasse.be/dossier/leerlingbegeleidingZorgbreed - Tijdschrift voor integrale leerl ingenzorg - www.garant-uitgevers.beL e e r l i n g e n b e g e l e i d i n g - P. Mahieu & G. Van Vooren - www.garant-uitgevers.beDe Cel Leerlingbegeleiding - P . V a n H a m e . a . - www.garant-uitgevers.beI n t e n s i e v e l e e r l i n g -begeleiding - P. Ponte - www.garant-uitgevers.beNaar een gefundeerde omschrij-ving van leerlingenbegeleiding (studie 62 bis) - VLOR- www.vlor.beDe bibliotheek bij het SISO-num-mer 450.7 (trefwoord: leerling-begeleiding)Voor meer ondersteuning neem je contact op met de schoolbe-geleiding of het CLB dat aan de school verbonden is.

Klasse voor Leraren 101

Documents

Transcript of Klasse voor Leraren 101