nederlands auschwitz c o m i t é

maandblad

j u l i - a u g . 1 9 6 3 5e jaargang no. 7/8

secr. r. cheval, volkerakstraat 26' amsterdam-z., postgiro 2 9 3 0 8 7

GLOBKE EN AUSCHWITZ Het lijkt soms, of er, hoe meer men­sen in de zomer met vacantie gaan, hoe minder rusttijd komt in het open­bare leven, in het wereldgebeuren. Tot deze bespiegeling leidt het proces tegen Globke. Dat is allesbehalve een bladvulling voor het vacantieseizoen: het raakt ons bestaan, het wel en wee van onze wereld. Ook dit is geen loze bewering in ons blad. Het Nederlands Auschwitz Co­mité verleende aan de terechtzitting zijn actieve medewerking: als waar­nemer voor ons Comité vertrok de bij uitstek deskundige Leidse hoogleraar in de criminologie, prof. mr. W . H. Nagel naar Berli jn. In een niet min­der gewichtige kwaliteit staat hij be­kend als de antifascistische schrijver J . B . Charles. Hij heeft zich ongetwij­feld over de hele zaak en zijn conse­quenties een oordeel kunnen vormen, dat hij het Nederlandse publiek niet zal onthouden. Daarnaast hebben twee leden van ons Comité, de heer J . Furth en mevrouw E . Furth — Halverstad, die tezamen vijf jaar lang Globke's „ leer" en zijn toepassing aan den lijve ondervonden, in de rechtzaal getuigenverklaringen afgelegd. Zij zijn indirecte getuigen. W a n t dat is het ene kenmerk, waarop wij willen wijzen: directe getuigen hebben de on­derhavige misdaden slechts zelden op-

Harsters pensioen Het te Bazel verschijnende blad „Judische R u n d s c h a u M a c c a b i " meldt: „ D e o u d - S S - B r i g a d e f u h r e r H e r m a n n Harster bekleedde de laatste jaren de hoge post v a n Oberregierungsrat in Opper-Beieren . Hij heeft om gezondheidsredenen pensioen a a n ­gevraagd. Hij voelde zich niet op zijn gemak, toen zijn n a a m werd genoemd bij de ar res ta ­tie v a n E i c h m a n n s medewerker Er ich R a j a -kowitsch, wiens helper hij was . Hars ter werk­te s a m e n met de lieden, die verantwoordelijk zijn voor het vermoorden der Hollandse J o ­den, o.a. met S S - g e n e r a a l H a n s Albin R a u -ter, die ter dood is veroordeeld. Hars ter zelf werd in Nederland tot enige jaren gevange­nisstraf veroordeeld, m a a r voor de afloop van zijn straftijd in vrijheid gesteld en hij ver­kreeg een hoog ambt in de Bondsrepubliek. Het pensioen, dat hij heeft aangevraagd, be­draagt m e e r dan 1 0 0 0 mark per m a a n d . "

geleverd. En dan nog: wat maakt het uit of een bureauklerk Globke de noodlottige „Verordnungen" zag on­dertekenen? D e stukken zijn er im­mers, in overweldigende hoeveelheid. Een revolver hebben deze massa­moordenaars achter de schrijfmachine nooit gehanteerd. Die zou trouwens slechts tot een „kle ine" nevenmis­daad geleid hebben naast de grote, n.1. genocide. Bli jven over de indirecte getuigen. E n ook dezen zijn, op heel enkele uitzon­deringen na, afwezig, misschien aan te wijzen in de flinters witte as, die nu nog de bodem van Birkenau overdekt. Maar die enkele overlevenden spreken namens de miljoenen en dat verveel­voudigt de waarde van hun woord. Het andere aspect van de zaak-Globke is dat van de tijd: van 1932 tot 1945 heeft deze toegewijde ambtenaar zich, blijkens de aanklacht, aan één doel ge­wijd, de opstelling en organisatie ter uitvoering van zijn rassenleer, dat is de planmatige, fysieke uitroeiing van miljoenen vreedzame burgers. Hij be­gon nog vóór Hitier aan de macht kwam. De volijverige ambtenaar kon zo door de nazi-regering worden over­genomen, die van zijn diensten dan ook rijkelijk en dankbaar gebruik heeft gemaakt.

E n dat brengt ons tot de betekenis van dit proces, nu. Het was een pro­ces bij verstek. W a n t waar zit Globke? In Bonn, in de Duitse Bondsrepubliek, dat is in het land, zij het niet in de stad, waar hij zijn misdaden beging. Houdt hij zich daar schuil? Hij ver­vult er de op één na hoogste ( e n bij tijden als de kanselier op reis i s ) de hoogste regeringsfunctie. Een „onder­zoek" naar zijn verleden leidde tot een „onschuldig-verklaring". W i e zal geloven, dat de wolf, die zijn schuld nooit inzag, laat staan er voor boette, een lam is geworden? Integen­deel, werpt het blootleggen en be­schrijven van de misdadiger (de aan­klacht in het Berli jnse proces telt ruim 2 0 0 pagina 's ! ) geen schril licht op de huidige minister-achter-de-schermen, al heeft hij dan zijn (ongetwijfeld „welverdiende") pensionering als

Voor het monument De burgemeester van Saloniki heeft 500 dollars overgemaakt voor het In­ternationale Monument te Auschwitz en de Joodse gemeente van deze Griek­se stad 30.000 drachmen of 1000 dol­lars Dit is gebeurd op aandringen van het Auschwitz Comité aldaar.

staatssecretaris aangekondigd? Zulk een man kon dus zoveel jaren zulk een post bekleden en de aan­klacht, die de opsomming van zijn misdaden, meestal door hem zelf ge­tekend, bevat, ongeopend terugsturen. Zijn oude patroon noemde hem on­misbaar. E n reken maar, dat dr. Hans Globke een bekwaam ambtenaar is! W i j allen hebben het ervaren. Deze man heeft dus al die jaren op­nieuw invloed op vele Duitsers, be­stuursmacht in Duitsland gehad. Is het wonder, dat in Keulen en nu weer in Frankfort opnieuw synagoges wer­den besmeurd en de daders „onvind­b a a r " bli jven? Dat SS-ers naar genoe­gen kunnen publiceren en vergaderen en oud-verzetsstrijders en fatsoenlijke rechters en procureurs-generaal (ook die zijn er in Duits land) gechicaneerd worden?

W a n t er bestaat ook gevoel voor recht en menselijkheid in Duitsland. D a t blijkt al uit het proces in Oost-Berli jn. Het blijkt ook in West-Duits land, waar de onverdroten W a f f e n - S S , Globke's wapenbroeders met het zwaard, hun aangekondigd „euro-paisches T r e f f e n " verijdeld zagen.

Verijdeld allereerst zeker door de pro­testen uit eigen omgeving, van vak­bonden en gemeenten, van jonge men­sen en ouderen, die de doodskoppen al eerder hadden zien „marschieren". Dit geval is, evenals de zaak-Globke, niet slechts de jacht op de boze de­mon uit het verleden, maar het wijst voor alles naar de toekomst.

W i j , die zwoeren, „nooit meer Ausch­witz" , zien als eerste noodzaak het breken met misdadigers als Globke, die de leer van Auschwitz opstelde, uitwerkte en in praktijk bracht. Niet alleen ter nagedachtenis van onze ouders, maar tot het behoud van onze kinderen.

Auschwitzers in Moskou

Zitting I.A.C. van 7 tot 9 juli 1963 O m het karakter v a n het Int . Auschwitz C o ­mité beter tot zijn recht te laten k o m e n v i n ­den zoveel mogelijk de jaarlijkse zittingen iedere keer in een a n d e r l a n d plaats . Polen, Frankrijk, Nederland, W e s t - D u i t s l a n d , H o n ­garije, en nu de S o w j e t - U n i e . Het volgend jaar zal de zitting in Tsjecho-Slowakije plaats vinden. , , ^

Voor de zitting in Moskou w a s zeer veel be­langstelling. T o e n M a a r s c h a l k T i m o s j e n k o de openings- en begroetingsrede hield, w a r e n er veel oud-Auschwitzers uit de meest verwijder­de streken v a n het grote Sowjet land aanwezig . D e voorzitter, Prof . D r . R o b e r t W a i t z uit Frankri jk , begroeten op de eerste zitting ver­tegenwoordigers uit 1 3 landen. De belangrijkste punten die besproken w e r ­den :

1 . D e bouw v a n het m o n u m e n t te Auschwitz (Odette A l i n a ) ;

2 . de processen tegen de SS-bandie ten (Prof . D r . J a n S e h n ) ;

3. U i t g a v e v a n het eerste A u s c h w i t z - a l b u m (schrijver R a w i c z ) ;

4 . Verzoek tot aansluit ing v a n het Int . J o o d ­se Congres o.l .v. de H e e r G o l d m a n (de schrijver H o l u y Gen. S e c r . ) .

W a n n e e r wij een kort overzicht v a n deze punten geven d an is punt 1 . wel een v a n de belangrijkste geweest. Het bleek n.1. dat het bedrag om tot de bouw te k u n n e n o v e r g a a n nog bij lange n a niet aanwezig is. Erns t ige kritiek werd uitgebracht op die l a n d e n en die regeringen, die weigeren, tot op de d a g v a n

Wij getuigden in Berlijn V a n onze eerste vacant ie week, hebben mijn vrouw en ik gebruik gemaakt , o m getuigenis af te leggen bij het proces Globke. I n plaats v a n in strandkleding gestoken te genieten v a n zon en water , verbleven wij in w a r m e lokalen. I n plaats v a n o m r i n g d te zijn door mooie bossen of prachtige vergezichten, h ad ­den wij nu het uitzicht op de m u u r met h a a r sper- en het d a a r v o o r uitgestrekte r a n d g e ­bied. V a n u i t ons hotel (uitstekend liefderijke verzorging) keken wij neer op de bunker­heuvel , die de laatste u r e n v a n Hit ier heeft proberen te rekken. O m Shylock te ci teren „Dit deed ons h a i t weer een beetje g o e d " . Het hele proces en de sfeer e r o m heen deed ons goed. Het was een verheffende opdracht en wij zijn blij, dat plichtsgevoel ons geen andere tijdsbesteding heeft k u n n e n laten b e ­leven. O m d a t onze krant ter perse moet en er misschien niet op ruimte gerekend is , blij-ve dit slechts een kort overzicht . Betreffende de m u u r : voor het moment niets anders , d an dat deze, s tad- en landgenoten gescheiden houdt. E e n noodzakelijk k w a a d o m al le werk­krachten en de zo nodige deviezen niet als bloed te laten wegvloeien. W a t betreft het Hof : dit bestond uit de half - joodse President M r . Toeplitz en rechters w a a r v a n enkele on­der het naziregiem, c o n c e n t r a t i e k a m p - g e v a n ­genen zijn geweest. E e n lawine v a n documenten is e r a a n g e v o e r d en getuigenissen die werden afgelegd, waren vaak zo ontroerend, dat ik op een gegeven ogenblik t ranen in de ogen v a n de President zag blinken, bij het relaas door een joods franse vrouw gedaan. Neen, dit proces was geen reclamestunt , m a a r een vele m a a n d e n voorbereide rechtspraak. Vele buitenlandse waarnemers en ook onze landgenoten Prof . M r . W . H. Nagel , als w a a r n e m e r voor het Nederl . Auschwitz Comité , en de in Brussel woonachtige journalist C . Dommelshuizen zullen zeker daar nog meer v a n laten horen

vandaag , gelden beschikbaar te stellen. D e Nederlandse regering was hier één v a n . H o e ­wel er vele t ienduizenden landgenoten d a a r het leven lieten is onze regering niet bereid gelden beschikbaar te stellen. E r g e r nog. H a a r opvatting is een belediging a a n de n a b e s t a a n ­den, want zij gebruikt het a r g u m e n t dat er reeds vele plaatsen zijn, w a a r de doden k u n ­nen worden herdacht . Hierbij wordt kennelijk gedacht a a n datgene wat in een circulaire v a n de Oorlogsgravenstichting staat, dat diegenen, die de doden willen herdenken of eren n a a r W e s t - D u i t s l a n d moeten gaan, want daar s taan deze gedenktekens. Gedenk de doden in het vroegere huis v a n h u n m o o r d e n a a r s . Het is onmogelijk te geloven dat dit de mening v a n het Nederlandse Volk is. Alsnog zal er getracht worden de regering v a n Neder land tot andere gedachten te brengen. Punt 2 , dat ingeleid werd door Prof . Sehn was v a n zulk een inpotantie, dat wij nooit en nooit mogen vergeten, wat door deze onmensen is gedaan. Het I . A . C . rekent het tot zijn plicht te strij­den tot de laatste m o o r d e n a a r uit de samen­leving is verwijderd. Het uitgeven v a n het A u s c h w i t z - a l b u m is een belangrijke zaak e n wel om twee redenen:

a ) het geeft inzicht in wat in Auschwitz ge- 1

beurd is ; b ) een goede financiële ondersteuning voor

de oprichting v a n het monument in Auschwitz . O p een andere plaats in ons blad vind u hierover meer .

Punt 4 was d a a r o m belangrijk omdat dit de mogelijkheid biedt om bij de diverse joodse organisat ies en kerkgenootschappen meer a a n ­dacht te krijgen voor ons werk. Het is toch een v a s t s t a a n d feit, dat het overgrote deel v a n de omgekomenen in Auschwitz J o d e n w a ­ren. H a m a n was vergeleken bij Hitier m a a r een kind. O v e r H a m a n spreekt m e n in Jood­se kringen tot op de huidige dag, laten wij er voor zorg dragen, dat de n a a m Hitier ook niet vergeten wordt .

en het b e a m e n in hun verslagen. Dit proces was erop gericht de pyramide v a n misdadige fascistische (een contradictie in t e r m i n u s ) functionarissen en regeerders met Globke in de top, met h u n aloude p r o g r a m m a v a n ant i -semit isme en oorlogsdrijving als b a ­sis, af te breken. W a a r o m tenslotte een Eich­m a n n wel veroordelen en hén niet te berech­t e n ? Behalve dat dit proces ons rechtsgevoel goed deed, moesten wij vaststellen, dat daar achter die s tenen wering, intens en waaracht ig voor de vrede gewerkt wordt, o m deze m u u r als e e n vuile zwachtel v a n gereinigde en geheelde wonde te k u n n e n verwijderen, met het voor ­opgestelde doel, toenadering en begrip voor elkander, d a a r en in de gehele wereld tot s tand te brengen. I n onze volgende krant hopen wij U een meer uitgebreid verslag te brengen. Nog meer hopen wij , dat U in U w nieuwsblad het verloop v a n dit proces op de voet hebt kunnen volgen, want de dagbladen verslaan, zij het sommige aarzelend, deze voor ons al len zo bizonder belangrijke aanklacht . Deze doorbrekende w a a r h e i d is niet langer te stuiten, nog minder terug te duwen.

Jacques I. Furth

Auschwitz album Iedere herinnering herleeft, door wat een foto blijvend geeft.

Deze simpele tekst, die menig beginnende fotograaf in z'n eerste a lbum plaatst , blijkt bij het doorbladeren v a n het zojuist door het Internat ionaal Auschwitz Comité uitgegeven fotoboek dat nu voor mij ligt v a n een e n o r m e betekenis te zijn. „Indien de stemmen der miljoenen, die in Auschwitz doodgemarteld zijn, gehoord kon­den worden, zouden deze de vreselijkste op­roep aan de mensheid vormen. Deze stem­men zijn echter verstomd." W a t gebleven is, is het foto-documentat ie ­mater iaal , waarbij vele voor de eerste m a a l gepubliceerde foto's zijn, die in dit a lbum zijn samengebracht . Het vormt tegelijkertijd een belangrijk arsenaal v a n informatie en bewij-

Vele organisa t ie -vraagstukken werden bespro­ken. Diverse resoluties werden aangenomen, die wij in ons volgend n u m m e r zullen publi ­ceren. D e besprekingen i n Moskou werden gekenmerkt door ernst en vastberadenheid. Nooit en te n i m m e r m a g de mensheid, w a a r ook ter wereld, opnieuw een prooi w o r d e n v a n het meest onmenselijke systeem, dat fas­cisme heet. V o o r het Neder lands Auschwitz comité w a s de voorzitter J o s . Slagter bij de beraadslagingen aanwezig .

Nogmaals smartegeld Onze mening staat vast . Het bedrag, zowel de verdeling, bewijst dat de onderhandelaren met de Bonn-reger ing , de uitbetaling v a n smartegeld nooit serieus hebben behandeld. Het grote aanta l brieven, die wij hierover ontvingen, bewijst dat. Het is niet doenlijk in klein bestek, hierop in te g a a n . V e r s t a n ­dige voorstellen zijn bij de redactie binnen­gekomen. D e H r . I r . J . M . de Casseres heeft ons een artikel doen toekomen, w a a r o p wij n a de v a ­cantie hopen terug te komen. D e inhoud is bitter. D e „ j o d e n f o o i " w a a r o v e r hij schrijft, is o.i . een onjuiste interpretatie , d a a r ook niet- joden, en n a a r onze mening terecht h u n critiek niet onder stoelen of banken steken. W i j als N E D E R L A N D S A U S C H W I T Z C O ­M I T É kunnen ons niet neerleggen bij de gang v a n zaken. W i j overwegen in deze, rechtsgeleerden om advies te v r a g e n . Onze gerechtvaardigde wens is, in betrekking tot de gevorderde successie-rechten, alsook de bevroren mil joenen bij L i p m a n n & R o s e n -thal , het verkrijgen v a n een uitbetaling in n o r m e n gelijk a a n het B . E . G . W i j wekken onze lezers op, hiermede h u n instemming te betuigen. Z e n d u w adhaesie n a a r ons secretar iaat . Help ons door u w f i ­nanciële ondersteuning. Jos Slagter

zen, inzake de vele processen die juist nu a a n de gang zijn, tegen de nazi -misdadigers . Niet al leen tegen hen, die in alle rust rege­r ingsposten bekleden, m a a r ook tegen hen die nog nooit berecht zijn en w a a r v a n er zich nog honderdtal len schuil houden. Het zou ieders plicht zijn dit boek te bezitten en het te tonen a a n de velen, die er geen idee v a n hebben, wat zich in onze tijd in Ausch­witz voltrokken heeft. M a a r voora l o m de jeugd, die „ m e n " graag sparen wil, de gruwe­lijke geschiedenis te leren. Dit is mater iaal , dat de jeugd zal helpen bij h a a r taak, een b e ­tere wereld te bouwen, w a a r i n een herhaling v a n „ K I . A u s c h w i t z " nooit meer mogelijk is. Het aesthetisch verzorgde album, w a a r v a n a l ­le foto's v a n een Engelse , F r a n s e en Duitse tekst zijn voorzien, kost ƒ 1 0 . — per e x e m ­p l a a r . D e opbrengst komt ten goede a a n het op te r ichten Internat ionaal gedenkteken te Auschwitz .

Bestelt dit a lbum, door bijgaande coupon uit te knippen, op briefkaart te plakken of in een open envelop gefrankeerd te sturen a a n : N . A . C . , secretaris R u d Cheval , Volkerakstr . A m s t e r d a m ( Z . ) .

Verzoeke om toezending v a n

e x e m p l . K L . Auschwitz

a ƒ 1 0 . - .

Betal ing geschiedt op Postgirorekening

2 9 3 0 8 7 t .n.v. N . A . C .

n a a m

adres

Bestell ingen kunnen eveneens per g i ro -overdracht plaats vinden.