Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.61 • Januari 1996

Als het tijverlooptAls het tijverloopt

(advertentie)

KLASSE NR.61 3

Wat een leerkracht preciesmoet doen? p. 28-29

Een nieuwjaarsbrief voor de21ste eeuw. Vizier p. 4-11

Ja, het bestaat. Het wij-gevoel van leerkrachten.p. 34-35

IN DIT NUMMER

4 - 11De nieuwjaarsbrief

Scholen krijgen enveloppes. Er komen functiebeschrijvingen ensamenwerkingsverbanden. Er hangen grote hervormingen in delucht. Maar wat staat er precies in de beleidsbrief van de minis-ter? Toelichting, vragen, kritiek en commentaar.

15 - 16Stad met Klasse

Tijdens de krokusvakantie wordt u opgewacht in de OranjestadDiest voor geleide wandelingen in het begijnhof, de musea, destraten en recreatiecentra van deze voor u misschien onbekende

maar charmante stad. U vindt er zelfs een menu-met-klasse. Meteen inschrijven.

28 - 29Functie: leerkracht

Wat doet een leerkracht nu precies allemaal? Dat wilde hetDepartement Onderwijs weten om een degelijke functiebeschrij-ving te kunnen uitwerken. Aan wie konden ze dat beter vragendan aan de leerkrachten zelf? Een blik achter de schermen.

30 - 31Radicale hervorming

«Liever dan te kiezen voor halve remedies en voorlopige oplos-singen, komt er een radicale herstructurering van het secundaironderwijs.» Wat loopt er fout en hoe zien de nieuwe planneneruit? Even slikken en dan naar p.30.

32 - 33Geen half werk

Zo’n 4000 jongeren volgen Deeltijds Onderwijs. Daar wordt nietgesproken over scholen, maar over centra. En dat maakt weldegelijk een verschil. Vlaanderen telt nu 48 centra voor deeltijdswerk en deeltijds leren. En daar wordt geen half werk geleverd.

34 - 35Het wij-gevoel

Het ik-gevoel in onderwijs kende u al. Op succesrijke scholenmaakt dat echter plaats voor een wij-gevoel. De leraar wordt lidvan een team. Ook dat heet: samen school maken.

CHINESE KALENDERVoor wie in onderwijs staat valt nieuw-jaar eigenlijk altijd op 1 september. Opdat vlak hebben we iets gemeen met deKoerden, de Chinezen en de Tibetanendie nieuwjaar óók op een andere dagvieren. Het perspectief van een nieuwbegin en goede voornemens komt op 1januari wat ridicuul over voor wie ver-plicht is in schooljaren te denken endaarin al bijna halfweg is. Agenda’s enkalenders zien er voor ons dan ookanders uit dan voor de modale burger.Maar omdat we midden in de maat-schappij staan, zullen we het spel maarmeespelen, zeker. Daarom vindt u inhet hart van dit blad zowaar een uit-neembare kalender van het burgerlijkjaar. Uitscheuren en ophangen. De offi-ciële vakantiedagen hebben we voor ual ingekleurd.We wensen u oprecht en van harte eenjaar mét klasse, zowel in uw beroep als inuw persoonlijk leven. Op 1 septemberzullen we die wens herhalen. Kunnen wemeteen twee keer nieuwjaar vieren. Apropos. Voor de Chinezen wordt dit hetjaar van de muis. En voor u?

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het Ministerievan de Vlaamse GemeenschapDepartement Onderwijs

Nr.61 • Januari 1996

HoofdredacteurLeo BormansProduktcoördinatorDiana De CaluwéRedactiePatrick De BusscherGaby De MoorJan T’SasSecretariaatAnny Lecocq

KLASSE wordt gemaakt door eenautonome redactie.Foto’s: Luc DaelemansCartoons: CampPrepress: Artefact

Verantwoordelijke uitgeverGeorges Monard

Abonnement (10x per jaar): 600 fr.Gunsttarief (studenten, enz.): 300 fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en vanelk niveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen viade eigen schooladministratie.

KLASSE, Koningsstraat 138, 1000 BrusselTel. redactie 02-211 46 60Tel. coördinatie 02-211 46 58Tel. abonnementen 02-211 46 62Tel. publiciteit 02-211 46 58Telefax 02-211 46 61

En ook…

• JOURNAAL. Vaste benoemingen tijdelijk stop-gezet. En andere berichten uit de samenleving.p. 12-13.• VERZET. De vakbonden zien de voorgesteldemaatregelen van de onderwijsminister niet zit-ten. Waar knelt de schoen? p. 14• IDEE. Negen bladzijden onderwijsideeën. Alsu daar geen licht op gaat. p. 15-23• ZEKER LEZEN. ZEKER ZIEN. ZEKER DOEN. Ennog wel in deze volgorde. p. 24-26• SIGNAAL. Een profiel van jongeren in deel-tijds onderwijs en ander onderzoek. p. 36-37• INFOLIJN. Hoe zit het eigenlijk met uw (gra-tis?) abonnement op KLASSE? p. 38

Extra. Een uitneembare kalender (met de officiële vakantiedagen) in het hart van dit blad.

HU

LTO

N D

EUTS

H

V I Z I E R

Als hettij verloopt,

moet mende bakens

4 KLASSE NR.61

verzettenDe Minister van Onderwijs heeft een beleidsbriefgeschreven. Wij hebben die voor u gelezen als eennieuwjaarsbrief. En zo ziet hij er ook uit. Er staateen leeuwtje van de Vlaamse Regering op en daar-boven heeft de minister in sierlijke letters geschre-ven: «Vlaanderen - Europa 2002. School maken inVlaanderen. Een voorwaardenscheppend en inte-grerend onderwijsbeleid voor de 21ste eeuw. Be-leidsprioriteiten 1995-1999.» Dit is blijkbaar nietzomaar een nieuwjaarsbrief. Hij mikt in één keer opde volgende eeuw.De minister schrijft zelf dat zijn plannen ambitieuszijn, juist omdat het Vlaams onderwijszélf ambitieus is en «omdat bijzondereopdrachten in het kader van de missieaan de orde zijn».Wie dacht rustig uit te bollen naar de21ste eeuw, komt bedrogen uit: «Hetonderwijsprogramma impliceert doorzijn ambitie een fundamentele veran-deringsstrategie, zowel naar inhoud vanhet onderwijs als naar organisatie vande school.»

VerrastWie het regeerakkoord had gelezen,wist dat er een en ander in de luchthing. Maar toch zijn velen verrast doorde snelheid waarmee de intenties nuvaste vorm krijgen. Er heerst enig wan-trouwen en de reacties zijn soms luid-ruchtig. De minister eindigt zijn nieuw-

jaarsbrief dan ook als volgt: «De onderwijsoverheidmaakt zich sterk dat de herkenbaar aanwezigeweerstanden tegen deze veranderingsstrategie zullenworden overwonnen door sensibilisering, positievewaardering, overleg en onderhandeling.»Wie de hele brief leest, stuit wel meer op durewoorden. Autonomie en deregulering bijvoorbeeld,als sleutels voor kwaliteit. En dan is er ook nog desteeds terugkerende enveloppe-met-inhoud. Ook diedoet sommigen denken aan nieuwjaar-bij-groot-vader. Onvoorspelbaar wat er in zat, meestal teweinig.

VeranderingOp de achtergrond spoken dan ookaltijd vormen van bezuiniging rond.Al haasten alle beleidsverantwoorde-lijken zich om dat woord toch te rela-tiveren.U leest in deze KLASSE niet alleen water precies in de beleidsbrief staat, maarook wat de bezwaren zijn van vakbon-den en inrichtende machten. Maar hetlaatste woord is aan u.Het is niet gemakkelijk om zulke com-plexe hervormingsplannen onder éénnoemer te vatten. Toch een poging: bijveranderde omstandigheden moet menandere maatregelen treffen. Daar be-staat in nieuwjaarstaal zelfs een spreek-woord voor: «Als het tij verloopt, moetmen de bakens verzetten». ■

UW MENING• Wat vindt u, beste lezer, vande voorgestelde beleidsbrief?Graag uw oordeel, kritiek encommentaar. Wij spelen uwreactie door aan de onder-wijsminister en zijn medewer-kers. En u hoeft voor één keerniet voor niets in uw pen tekruipen. Tien briefschrijversontvangen van ons een boe-kenbon van duizend frank.Stuur uw reactie naar KLASSE -Beleidsbrief - Koningsstraat 138- 1000 Brussel.• U wilt de volledige beleids-brief lezen? Geen probleem.Er liggen 2000 gratis exem-plaren klaar. Gewoon tweepostzegels van 16 fr. (voor deverzending) sturen naar hetKabinet van de Vlaamse minis-ter van Onderwijs (Beleidsbrief)- Martelaarsplein 7 - 1000 Brussel.

KLASSE NR.61 5

6 KLASSE NR.61

Het bezorgt sommigenangstzweet, anderen zieneindelijk de kans waar

Het Vlaams regeerakkoord gaat uit van eenradicale versterking van de autonomie en verant-woordelijkheid van de scholen zelf. Die moetenzorgen voor een kwalitatief hoogstaand onder-wijs. Ze moeten een eigen visie ontwikkelen eneen beleidsplan om die visie waar te maken. Daar-voor kunnen ze voortaan ook een eigen verant-woord en creatief personeelsbeleid voeren. Eva-luatie en nascholing van het personeel maakt daarintegraal deel van uit. De school zelf staat centraalin de hele organisatie. Uiteraard is hiervoor breedoverleg nodig met personeel, ouders, leerlingenen de hele lokale gemeenschap.

De overheid zet een stapje terug. Op die manieris de school geen louter uitvoerder meer vangedetailleerde regels en instructies van de minis-ter, het departement of het net waartoe de schoolbehoort. Wat doet de overheid dan nog wel? Zestelt minimale doelstellingen voor, bevordert be-paalde maatschappelijke prioriteiten, stelt een aantalvitale belangen en rechten veilig (vooral voor dezwakkeren) en verschaft daartoe de nodige mid-delen in ruil voor duidelijke afspraken.

Daarnaast neemt het Departement Onderwijszich voor de regelgeving te moderniseren en tevereenvoudigen. Daarom komen er voortaan ni-veaudecreten: regelingen die gelden voor alle net-ten en voor éénzelfde onderwijsniveau. Dat isduidelijker en klantvriendelijker omdat de over-koepelende principes meteen kunnen worden vertaaldnaar de concrete realiteit van elk niveau. De over-heid wil zich vooral toeleggen op haar kerntaken,haar dienstverlening verfijnen en de algemenevoorwaarden creëren om goed onderwijs moge-lijk te maken. De rest is voor de scholen zelf.

De schooldoet het

zelfze al lang op

wachten. De meest in-grijpende veranderingvoor de volgende jarenwordt zonder twijfel degrotere autonomie voorde lokale scholen. Zij zullenzelf beslissingen mogen,moeten of kunnen ne-men waarvoor tot nu toehet centrale beleid te-kende. In de hogescho-len is de verandering alvoltrokken. Nu zijn hetbasis- en secundair on-derwijs aan de beurt.

KLASSE NR.61 7

CentenDe Vlaamse onderwijsuitgaven scoren in inter-

nationale vergelijkingen vrij hoog en in vijf jaartijd is de begroting met 24 % gestegen tot 226,7 miljardfrank in 1995. Maar de overheid vindt niet dat erte veel geld gaat naar onderwijs. Ze haast zich danook te stellen dat het zeker niet om bezuinigings-maatregelen gaat, wel om het globale budget ookin de toekomst te kunnen blijven beheersen. «Groeiis noodzakelijk, maar een exponentiële groei kanniet langer worden verantwoord», zo lezen we. Inde praktijk zal het hier op neer komen dat hetsecundair onderwijs moet inleveren ten voordelevan het basis- en hoger onderwijs. Er gaat immersin verhouding veel geld naar het secundair onder-wijs: 42 %, tegenover 24 % naar basisonderwijsen 8 % naar HOBU. De beleidsbrief is radicaal: eenverantwoorde financiering van personeelskostenen werkingsmiddelen, het studieaanbod optima-liseren, het aantal studierichtingen beperken ende perverse gevolgen uitschakelen van het sys-teem van de derde betaler (de overheid die vooralles opdraait).

KwaliteitInternationaal worden het hoge niveau van

ons onderwijs en de degelijke kwaliteit van onzeafgestudeerden algemeen erkend. Ook in de be-leidsbrief duikt de term kwaliteitsonderwijs voort-durend op. Wat daar precies mee bedoeld wordt?Dat wordt duidelijk in zeven punten.1. Kwaliteitsonderwijs brengt niet alleen kennisbij maar ook vaardigheden en attitudes.2. Onderwijs, opleiding en vorming zijn toegan-kelijk voor een zo breed mogelijk publiek, opbasis van een politiek van kansengelijkheid.3. Zo’n onderwijs is gedifferentieerd.4. Het is aangepast aan verschillende doelgroe-pen.5. Het draagt bij tot de menselijke en socialeontplooiing: culturele verrijking, emancipatie,opvoeding tot kritische burgers, optimaliseringvan het functioneren in de samenleving.6. Het bereidt zo goed mogelijk voor op de be-roepswereld.7. Het past zich aan de wisselende behoeften aanvan personen en van de samenleving.

Voor zo’n onderwijs wil de overheid de voor-waarden blijven verzekeren. Belangrijk daarbijzijn de eindtermen, maar ook de opleiding ennavorming van leerkrachten en directies. De door-lichtingen door de inspectie spelen een belangrij-ke rol. En elke school zal een eigen aanpak voorelke jongere moeten uitwerken: een school naarmaat van het kind.

In optimale voorwaarden moeten de school enhet onderwijs in staat zijn de kwaliteit zelf tegenereren en voldoende actieve interesse bij dejongeren op te roepen. Die kwaliteit is de belang-rijkste en misschien wel enige hefboom in deherwaardering van de school, het onderwijs enhet lerarenambt. Kwaliteit dwingt vanzelf waar-dering af.

Vrije keuzeIn het Vlaams onderwijs blijft de vrije keuze

van ouders en leerlingen essentieel. Het behoorttot de meest ingebakken tradities van ons onder-wijsbestel. Daarom moeten leerlingen in het ba-sis- en secundair onderwijs binnen hun regio de

vrije keuze kunnen hebben tussen neutraal enniet-neutraal onderwijs.

Daarvoor stapt men nu af van een vastgelegd

KWALITEITS-ZORG

De hele operatie van meerautonomie en verantwoor-delijkheid voor de scholen,kan maar slagen als er ern-stig werk wordt gemaakt vaneen nieuwe inspraakcultuur.De scholen worden mee ge-dragen door de leerkrach-ten, de ouders, de leerlingenen de lokale gemeenschap.Die moeten dus meer in-spraak en kansen op overlegkrijgen. Om de participatievan ouders te ondersteunenkomt er bijvoorbeeld eendecreet waardoor zij ook meervorming kunnen krijgen.Elke school of instelling is nude eerste verantwoordelijkevoor de kwaliteit van haar on-derwijs. Daarvoor ontwikkeltze een eigen beleid dat ze ookzelf kritisch moet durven eva-lueren. Elke school moet nueen schoolwerkplan opstel-len. De eindtermen moetenimmers nog voldoende ruim-te laten voor de creativiteit ende eigen invulling door deinrichtende machten, de scholenen teams van leerkrachten.Elke inrichtende macht (ofgroepering van inrichtendemachten) stelt een concreetleerplan op. De inspectie gaatdan na of het voorgelegdeleerplan de eindtermen res-pecteert en nog voldoendevrijheid laat aan de lokalescholen om hun schoolwerk-plan in te vullen. Ouders, leer-lingen, lokale gemeenschapen maatschappij moeten hetwerkplan van de school ken-nen.De overheid bewaakt de kwa-liteitszorg van elke school. Datis de keerzijde van een grote-re autonomie. Daarom ko-men bij een doorlichting ookalle aspecten van de opdrachtvan de school aan bod: deinspraakcultuur, de zorgver-breding, de leerlingenbege-leiding, de opvang van be-ginnende leerkrachten, enz.

«Kwaliteit dwingt van-

zelf waardering af.»

aantal kilometers waarbinnen ditaanbod gerealiseerd moet zijn.Voortaan wordt het onderwijsland-schap ingedeeld in subregio’s. Dieworden vastgelegd op basis van debestaande leerlingenstromen en desociologische realiteit van elke omgeving. Zo’nregio zal dus anders omschreven worden in Veur-ne of de Kempen dan in een grootstad. Mobili-teitsmogelijkheden, het aantal scholen, enz. zul-len daarbij een grotere rol spelen dan een vastge-legd aantal kilometers. Op dit ogenblik worden deeerste voorstellen voor dergelijke regio’s in kaartgebracht. Ze zullen eerst voor het secundair on-derwijs worden afgebakend. Ze zijn immers vangroot belang om het aanbod binnen het secundaironderwijs te herstructureren. Maar ze zullen ookeen rol spelen bij de reorganisatie van het PMS enhet leerlingenvervoer.

WereldvreemdZijn al die veranderingen per se nodig? De

beleidsbrief is resoluut: immobilisme zou voorhet onderwijs een erge kwaal zijn, het is nodig hetonderwijs en het beleid permanent bij te sturen.Er zijn nog te veel jongeren die geen getuigschrifthalen, de uitval is te hoog en het aantal mislukkin-gen te groot. Een nog betere afstemming op dearbeidsmarkt en een grondige synergie met hetbedrijfsleven zijn noodzakelijk.

Het onderwijs is per definitie gevoelig voormaatschappelijke veranderingen. Het is naar in-houd en vorm sterk met de samenleving verbon-den. En die samenleving verandert snel. Het on-derwijs moet die evolutie volgen en inspelen opnieuwe verwachtingen. Ons onderwijs heeft im-mers nog altijd de ambitie jongeren een brede,algemene vorming aan te bieden, hen degelijkvoor te bereiden op een beroepsactiviteit en heneen instrumentarium aan te reiken om zich in demoderne samenleving te oriënteren. Een hele bo-terham.

Vandaag betekent een diploma op zich bij-voorbeeld geen eindpunt meer. Wie een diplomaheeft, zal nog altijd moeten blijven leren. Wellichtvormt deze visie op permanent leren in een lear-ning society de grootste uitdaging voor de volgen-de decennia.

Ook op het vlak van de organisatie en destructuur zullen de school en het onderwijs zichmoeten laten inspireren door beschikbare know-how voor modern beleid en beheer. Als belang-rijkste non-profit organisatie in onze gemeen-schap heeft het onderwijs een belangrijke verant-woordelijkheid.

Het is de plicht van het onderwijs en deoverheid om de maatschappelijke ontwikkelin-gen van zeer nabij te volgen en de weerslag ervanin het beleid op te nemen. Anders dreigt hetonderwijs wereldvreemd te worden. Maar on-derwijs moet ook kritisch kunnen staan tegen-over de samenleving en tegen tendensen durveninroeien. Het mag niet louter in markttermenbeoordeeld worden. Het levert immers een ei-genzinnig produkt af dat op zijn beurt de basisvormt voor de toekomstige ontwikkelingen vande samenleving. ■

8 KLASSE NR.61

BasisonderwijsDe belangrijkste wijziging die hier op til is, ligt

waarschijnlijk in de functiebeschrijvingen voorleerkrachten. De prestatieregeling wordt immersniet meer uitsluitend benaderd vanuit het aantallesuren dat een leerkracht geeft. Zijn opdracht isrijker en zwaarder dan de zuivere optelsom vanhet gepresteerde aantal lesuren. Op dit ogenblikprobeert men de mogelijke inhouden van de func-tie samen te vatten door te luisteren naar het

De scholen krijgen een enveloppe waarmee zezelf hun administratieve ondersteuning en wer-kingsmiddelen kunnen betalen. Op die manierkunnen niet-objectiveerbare verschillen tussenscholen geleidelijk worden afgebouwd en kanelke school zelfstandig beslissen welk geld ze aanwelke posten wenst te besteden. Scholen kunnenook samenwerkingsverbanden opzetten.

Op de lineaire financiering (rechtstreeks even-redig met het aantal leerlingen) worden tweecorrecties toegepast. De eerste correctie moet devrije keuze tussen het officieel en het vrij onder-wijs per regio waarborgen, ook als het leerlingen-aantal te laag uitvalt. Een tweede correctie is ervoor scholen met veel kansarme jongeren als zijvoor hen extra-inspanningen leveren. Zij kunneneen bijkomende projectfinanciering ontvangen.

De projecten rond zorgverbreding en onder-wijsvoorrangsbeleid worden voortgezet. Bedoe-ling is te komen tot een verbeterde aanpak vanleerbedreigde kinderen en het zittenblijven teverminderen. Er gaat wel meer aandacht naar deuitwerking van de criteria om bijkomende midde-len te krijgen en naar de resultaten ervan. Kinde-ren met leermoeilijkheden moeten zoveel moge-lijk in het gewoon onderwijs worden opgevangen.Onderwijs is zorgen voor iedereen, ook voor dezwakkeren. Samenwerking tussen scholen voorgewoon en buitengewoon onderwijs verdient aan-beveling.

Secundair onderwijsLiever dan te kiezen voor halve remedies en

voorlopige oplossingen, kiest men voor een radi-cale herstructurering van het secundair onder-wijs. Die hervorming is een absolute prioriteit. Deverschillende aspecten ervan moeten als een to-taalpakket worden benaderd en aangeboden. Deafzonderlijke invoering van één maatregel zouafbreuk doen aan het evenwicht dat het geheelkenmerkt. Wat zit er precies in de korf?

Het aantal studierichtingen wordt ingeperkten het onderwijsaanbod moet doorzichtiger wor-den. Elke studierichting moet in elke school vol-doende bevolkt zijn.

De studierichtingen worden voortaan inge-deeld in studiegebieden. Dat zijn groeperingenvan studierichtingen op basis van een inhoudelij-ke relatie, een uitweg naar eenzelfde beroepssec-tor en de behoeften aan eenzelfde onderwijsinfra-structuur. De meeste scholen zullen maar enkelestudiegebieden kunnen organiseren. Elke secun-daire school moet een herkenbare entiteit wordenmet een beperkt aantal studiegebieden. Het ASOzal meer klemtonen moeten leggen op de bredebasisvorming die effectief en efficiënt moet voor-bereiden op HOBU of universiteit. Een beterevoorbereiding op hoger onderwijs moet een goe-de studiekeuze bevorderen en het aantal misluk-kingen terugdringen.

Per regio en per net (officieel en vrij) moetworden gestreefd naar samenwerkingsverbanden.Dat zijn contracten tussen bestaande scholen vandezelfde regio. Hierdoor moet een meer leerling-gerichte oriëntering naar bijvoorbeeld TSO enBSO mogelijk worden.

Voor de leerlingen die het vanaf zestien àzeventien jaar niet meer zien zitten in het onder-wijs kan worden onderzocht of een modulairsysteem een mogelijke uitkomst biedt en de leer-

Elk zijn

deel

verhaal van de leerkrachten zelf. Zo kan de presta-tieregeling meer gefundeerd en genuanceerd wor-den omschreven. Dergelijke functiebeschrijvin-gen leveren de basis voor de ontwikkeling van eenmodern personeelsbeleid. Door duidelijk te ma-ken wat van de personeelsleden wordt verwacht,krijgt de beoordeling een meer objectieve basis enwordt het ook mogelijk de ontwikkeling van vor-mingsprogramma’s op de behoeften af te stem-men. (Zie ook p.28)

Het geheel is meer dande som der delen. Alge-mene prin-cipes wor-den op elkniveau an-ders ingevuld. Maar zehebben wel ingrij-pende gevolgenvoor leerlingen,leerkrachten enscholen. Op elk niveau.

Elke studierichting moetin elke school voldoendebevolkt zijn.

KLASSE NR.61 9

lingen door een combinatie van leerwegen naareen specifieke kwalificatie kan leiden. In de deel-tijdse opleidingen moet het onderdeel werkenbeter worden ingevuld. En er moet meer samen-werking komen tussen gewoon en buitengewoononderwijs om speciale deskundigheid voor deaanpak van leerbedreigde jongeren te kunnenuitwisselen.

Ook in het secundair onderwijs krijgen descholen een enveloppe. Ze kunnen dan zelf uit-maken hoe ze dat bedrag zullen aanwenden voorpersoneel, werking en uitrusting. Als de school-leiding daarvoor de enige verantwoordelijke wordt,is het waarschijnlijk zinnig een onderscheid temaken tussen de pedagogische leiding en hetmaterieel-technisch beheer. Zeker in grote scho-len. De enveloppe wordt lineair berekend (ge-woon per leerling dus). Daarop worden, net als inhet basisonderwijs, twee correcties toegepast. Deeerste om de vrije keuze in een regio te garande-ren, ook als het leerlingenaantal te laag uitvalt. Detweede voor scholen met veel kansarme jongeren.Als zij voor hen extra inspanningen leveren, kun-nen die bijkomende projectfinanciering ontvan-gen.

Belangrijke ingreep is de afschaffing van dereaffectatie. Dat centraal gestuurde systeem wordtvervangen door een systeem waarin de lokalescholen zelf verantwoordelijk zijn voor hun per-soneelsbeleid. Daarvoor moet er een efficiëntevaluatiesysteem komen dat aansluit bij de func-tiebeschrijvingen van het personeel. Zo krijgen descholen de mogelijkheid om uitstekende krach-ten te waarderen en personeelsleden die onvol-doende presteren negatief te sanctioneren. (Zieook p. 30)

Hogescholen en universiteitenDe grote hervorming in het HOBU is al achter

de rug. Centraal daarin staat de grote autonomievan de hogescholen. Het organisatorische luikging van start op 1 september. Sinds 1 januari isnu ook het nieuwe financieringssysteem van kracht.Vanaf 98 wordt het aanbod volledig doorgelichten geëvalueerd. De hogescholen zullen moetenleren de autonomie waarover zij nu beschikkendoelmatig aan te wenden. Het mag geen voor-wendsel zijn om zich te onttrekken aan afsprakenover een meer rationele ordening en spreiding vanhet onderwijsaanbod. Om het uitbouwen vanhogeschoolcampussen aan te moedigen zal op rede-lijke termijn een extra bouwkrediet worden uitge-trokken.

De universiteiten moeten de drie dimensiesvan hun opdracht (onderwijs, wetenschappelijkonderzoek en wetenschappelijke dienstverlening)in een evenwichtige wisselwerking realiseren enuitmuntendheid op de drie vlakken nastreven.Als het Vlaams universitair onderwijs op Euro-pees en internationaal niveau competitief wil blij-ven, moet de versnippering van de universitaireinstellingen en opleidingen dringend worden te-gengegaan door overleg en samenwerking. In heelwat instellingen bereiken verscheidene richtin-gen op dit ogenblik niet eens de drempel van derendabiliteit om echte kwaliteit te bieden. Detraditionele logica waarbij elke instelling zoektwanneer en hoe ze haar aanbod horizontaal ofverticaal kan vervolledigen, heeft afgedaan. Hetidee van een volledige universiteit is achterhaald.

Om de slaagkansen te verhogen moet er nogmeer aandacht gaan naar een doordachte studie-keuze en een betere begeleiding in het eerste jaarhoger onderwijs.

VolwassenenonderwijsDe grote handicaps van het volwassenonder-

wijs zijn de sterke versnippering van het aanboden het dubbel gebruik. Overaanbod en overlap-ping moeten worden vermeden en blinde vlekkeningevuld. Een wettelijke regeling moet de instel-lingen de autonomie verlenen om per subregio enmet de sociale partners als bevoorrechte gespreks-partners, een rationeel aanbod aan volwassenen-onderwijs uit te bouwen dat op de regionalebehoeften inspeelt. Dit impliceert dat rationeleordening en uitbouw van het volwassenenonder-wijs netoverschrijdend moet worden gerealiseerd.Het volwassenenonderwijs mag geen kopie zijnvan het dagonderwijs voor jongeren. Het verdienteen eigen methodiek en eigen inhoud. Hier zijndifferentiatie van didactiek en leerinhouden (mo-dules) aangewezen. De eigenheid van deze vormvan onderwijs ligt juist in het diplomagerichtekarakter ervan. Daarom moeten allerlei trajectenworden uitgebouwd die uiteindelijk tot een diplo-ma of een certificaat leiden.

Deeltijds kunstonderwijsHet deeltijds kunstonderwijs werd vijf jaar

geleden grondig hervormd. Er komt nu een gron-dige evaluatie om na te gaan of de doelstellingenbereikt zijn. Die evaluatie moet zich richten op degroepen die het DKO bereikt en op wat het hunbijbrengt, op de evolutie en de verschuivingenvan het aantal cursisten en op de inplanting vanhet DKO in Vlaanderen. Nadien kan deze onder-wijsvorm worden bijgestuurd in de richting vaneen grotere autonomie, responsabilisering en sa-menwerking met de lokale besturen. Het deeltijdskunstonderwijs aan kinderen moet bovendiencomplementair zijn met de eindtermen die geldenvoor het basisonderwijs.

PMSOok de Psycho-Medisch Sociale centra wor-

den hervormd. Hun takenpakket is nu zo breeddat er prioriteiten moeten komen en een duidelij-ke profilering. De hervorming sluit aan bij degrotere autonomie en bij de schaalvergroting vande scholen. In dit proces wordt aan de scholengevraagd zich te profileren als zorgzame scholen.Dit houdt in dat de scholen de eerste verantwoor-delijkheid moeten dragen voor de opvang enbegeleiding van probleemleerlingen. De scholenzorgen dus voor de eerstelijnsopvang en de PMS-centra staan in voor de tweedelijnszorg. Alleenleerlingen met bijzondere problemen worden dusnog naar de PMS-centra verwezen. Die moeten ophun beurt intens samenwerken met andere voor-zieningen. Ook de PMS-centra zelf moeten betersamenwerken in elke schoolregio. De scholenkunnen volgens hun eigen behoeften een beroepdoen op de deskundigheid van de centra. Diebouwen hun activiteiten dus meer vraaggestuurduit. Navorming, begeleiding en PMS-werking moetenin een samenhangend geheel beter op elkaar wor-den afgestemd. Het Medisch Schooltoezicht moetoveral in de werking van de PMS-centra wordengeïntegreerd. ■

De lerarenopleiding wordtgrondig hertekend. Zo moeter meer aandacht gaan naarbeginnende leerkrachten en hunbegeleide ingroei in de loop-baan. Elke school zal daarvoormentoren kunnen aanstellen.De navorming wordt vraag-gestuurd. De scholen en hunleerkrachten zullen nu zelf overmiddelen beschikken waarmeeze hun navorming in overeen-stemming met hun behoef-ten kunnen uitbouwen.Er wordt ernstig werk gemaaktvan de controle op de leer-plicht en op het spijbelen. Delijst van ingeschreven leerlin-gen wordt nu al gekoppeldaan de gegevens van het rijks-register. De controle zal in driefasen verlopen. Het Departe-ment neemt contact op metde ouders van kinderen dienergens zijn ingeschreven. Zonodig worden daarna het PMSen de comités voor bijzonderejeugdzorg ingeschakeld. Delaatste stap is voor justitie.Het leerlingenvervoer moetrationeler worden uitgebouwd.De verantwoordelijkheid daar-voor moet maximaal door descholen of groepen van scho-len worden gedragen. Voorhet secundair onderwijs kanhet vervoer in de enveloppeworden opgenomen. Het wordtbeschouwd als een sociaal voor-deel. Dit betekent dat, als eengemeente leerlingenvervoer or-ganiseert voor haar eigen scholen,ze dat ook moet doen voor descholen van andere koepelsop haar grondgebied.In de internaten komt de over-heid nu met een bedrag overde brug, per interne leerling,ongeacht het inkomen vanzijn ouders. Om die averecht-se herverdeling tegen te gaan,wordt de tussenkomst van deoverheid voortaan gebaseerdop de financiële draagkrachtvan de ouders.De Autonome Raad voor hetGemeenschapsonderwijs(ARGO) wordt bijgestuurd, con-form het doorlichtingsrapport.Ten slotte worden alle Vlaamsescholieren, studenten, leerkrachtenen professoren aangemoedigddeel te nemen aan de nieuweinternationale programma’s.Niet alleen in het hoger onder-wijs, maar ook in basis- en se-cundair, volwassenenonderwijs,open- en afstandsonderwijs.

10 KLASSE NR.61

Mijnheer de minister, u zegt zelf dat u hoog spelspeelt en dat het om een ambitieus plan gaat.LUC VAN DEN BOSSCHE: Dat klopt. Het is hoogspel omdat er ook veel op het spel staat: degeloofwaardigheid van en de waardering voorschool en onderwijsverstrekkers, samen met dekwaliteit van een brede en duurzame basisoplei-ding. Het is ook ambitieus omdat we echt over-stappen van de ene cultuur naar de andere.Waarin zit precies die nieuwe cultuur?In de vrijheid die de scholen zelf zullen krijgen:een collectieve eigen verantwoordelijkheid. Dehervorming in het HOBU is de grootste hervor-ming die er tot nu toe geweest is. Wat we nu gaandoen is nog ingrijpender, ook al omdat er veelmeer mensen bij betrokken zijn.Komt die term dinosaurusdecreet eigenlijk vanu?Ik heb dat woord inderdaad al lachend latenvallen in de Onderwijscommissie. Vooral omdatdaar iemand de vrees uitdrukte dat het einde vande hervormingen nog niet in zicht is. Eerst hetmammoetdecreet, zei hij en dan nu... deze vol-wassen knaap van een dinosaurus, zei ik.Ondertussen vrezen veel onderwijsmensen daarmeewel in een soort Jurassic Park terecht te komen.Die vrees is ongegrond. Bij Asterix bestaat degrootste vrees van de inwoners er ook in dat opeen goede dag de hemel gaat invallen.Maar wegaan wél naar een heel andere cultuur. En hetnieuwe boezemt altijd vrees in. Ik vraag iedereenover te stappen naar een nieuwe wereld waar zegeen verleden in hebben.Ze vrezen vooral dat er banen gaan sneuvelen endat er gewoonweg bezuinigd wordt. Gaat dezeoperatie inderdaad 5 miljard en 3000 banenkosten, zoals sommigen beweren?Die cijfers slaan nergens op. Voor het secundaironderwijs komt het er nu op aan de uitgavenbeheersbaar te maken en onder controle te krijgen

Niet iedereen reageerteven enthousiast op de

binnen normale perken. Nu gaat er in verhoudingabnormaal veel geld naartoe. De winst zal trou-wens niet zitten in de enveloppefinanciering maarwel in de reductie van studierichtingen. We gaannu eindelijk eens komaf maken met afdelingen inte richten voor twee man en een paardekop. Ikheb de lijst van die richtingen twee jaar in mijnschuif laten liggen uit eerlijke schaamte. Maar alszij nu blijkbaar de schaamte voorbij zijn en ko-men klagen over klassen met 35 leerlingen, danmoet ik die scheefgegroeide situatie niet meerverbergen. Ik heb de lijst aan het Vlaams Parle-ment bezorgd.Moeten we de zogeheten zwakke studierichtin-gen toch ook niet beschermen?Natuurlijk. De hele operatie mag niet leiden totuitsluitend marktgericht gedrag. Maar er wordennu in het secundair ook elk jaar 15 procent jonge-ren afgeleverd zonder énig diploma. Daar maak ikmij grote zorgen over. En op veel plaatsen bestaater een systematiek van overdracht van uren vanBSO naar ASO. Geeft dat blijk van respect voor demeest kwetsbaren? In dit systeem zijn we met geldaan het smossen omdat iedereen maar program-meert waar hij zin in heeft. En dat gebeurt zekerniet altijd in het belang van de leerling.De critici zeggen ook dat uw plannen te vaag zijnen dat u ze te snel wilt realiseren.De grote lijnen zijn bekend. Nu begint het procesvan wederzijdse bevruchting. Men denkt in on-derwijs veel te snel in termen van leerboeken.Alsof ik mijn leerboek al geschreven heb en hetalleen nog moet uitgeven. Dat klopt niet. Dit iseen proces dat wij samen stap voor stap moetendoormaken en vorm geven. Dat zal geleidelijkgebeuren. Ik zou het mij heel gemakkelijk kun-nen maken en gewoon rechtlijnig elk jaar zoveelprocent gaan besparen in het secundair onder-wijs. Maar dan wordt het pas een ramp. We gaande hervorming globaal aanpakken. Dat kost meermoeite, maar op termijn zullen we daar allemaalde vruchten van plukken.Het zou natuurlijk ook kunnen dat u gewoon deonaangename beslissingen afwentelt op het lo-kale niveau.Autonomie heeft voor- en nadelen. De overheidstaat heel bewust veel oude macht af. Je kan daninderdaad niet alle kwaad meer afwentelen op hetcentralisme van Brussel. Wie zelf beslist moet ookzelf de verantwoordelijkheid durven nemen. Daardoorwordt het debat nu ook gevoerd op de kleineplaatselijke agora. En dat is maar goed ook.Velen vrezen vooral lokale willekeur.De directie speelt inderdaad een cruciale rol. Daarmoeten we dus hoge eisen aan stellen. We mogenhaar ook niet almachtig maken. Daarom moet zijingebed zitten in een volwaardige participatie-structuur. Ouders, leerlingen, leerkrachten en di-rectie maken samen de school. Dat is ook de titelvan de beleidsbrief.Heel wat directies zijn ook al niet zo happig opuw voorstellen.De directie moet nu inderdaad zelf haar verant-woordelijkheid opnemen. Dat is de kern van hetprobleem. Leiding geven is zowel goede als on-aangename dingen meedelen aan uw personeel.Een directeur moet zijn groep door het verande-ringsproces heen coachen. Dat het kwaad uitslui-tend van het ministerie of de minister zou komen,is achterhaald. Een directie kan niet blijven de

Hoog spel

beleidsbrief.«Veel ingrijpen-der dan we ver-moed hadden»,zegt men. Te snel, te vaag,te ambitieus, niet ambi-tieus genoeg... Een ge-sprek met de onderwijs-minister en reacties vande inrichtende machten.De stelling van de vak-bonden vindt u op p.14.Maar u kunt ons ook schrij-ven. Het laatste woord isaan u.

KLASSE NR.61 11

grote vrijheid eisen op uitsluitend pedagogischvlak en intussen de financiële verantwoordelijk-heid afschuiven op derden. Dat is vragen omtopcentralisme. Een centralistische regelgevinghoudt echter altijd blinde, lineaire ingrepen in. Zeontneemt de directeur een stuk zeggingsschapover zijn personeel. Enveloppefinanciering in eensamenwerkingsverband geeft de mogelijkheid omlokaal de gepaste beslissingen te nemen. Daardraait het om.Maar wat zal er precies in die enveloppe zitten?Dat staat nog niet vast. We gaan daarover dediscussie nog aan. Misschien voorzien we in eenovergangsfase met eventueel een aparte envelop-pe voor de tijdelijken. Maar ik geloof niet in eenenveloppe waar het onderdeel personeel niet zouinzitten. Het is op termijn zeker de bedoeling datde personeelskosten in het pakket zitten.Wellicht ontstaat er ook een spanningsveld tus-sen de beheerder van de beschikbare financiëlemiddelen en de pedagogisch verantwoordelijke.Men moet nog beslissen over de plaats van debeheerder in een samenwerkingsverband. Wordtdie primus inter pares tussen directies of voert hijde beslissingen uit van de vergadering van peda-gogisch verantwoordelijken? Dat staat nog nietvast. Vandaag is dat spanningsveld er trouwensook. Maar gecamoufleerd. Ik laat nu van op eenafstand mijn financiële beslissingen lineair in hetonderwijsveld doorvoeren. Met de boekhoudkundigverantwoordelijke van een samenwerkingsverbandkan je in de toekomst tenminste een directe dia-loog aangaan en een consensus op lokaal niveaubereiken.Men vreest wel voor de tewerkstelling.De geplande hervorming omvat natuurlijk eeninterne herverdeling van het onderwijsbudget.Op termijn zal het secundair onderwijs moeteninleveren ten voordele van het basis- en hogeronderwijs. Daardoor zal de tewerkstelling in hetsecundair verkleinen maar in de andere onder-wijsniveaus groeien. Maar in het secundair staanwe voor een grote golf leerkrachten die weldramet pensioen gaan. Er zullen dus niet zoveelbanen verloren gaan, maar er zullen de volgendejaren in het secundair wel minder nieuwe banenvrij komen.Moet zo’n grootscheepse hervorming zonodig?Ishet onderwijs niet toe aan rust?Wat denk je dat er in de bedrijven en de rest van desamenleving gebeurt? De maatschappij verandertrazendsnel. Wie zich bijvoorbeeld nu nog eenalfabeet noemt, is binnen de kortste keren eenanalfabeet als hij stil staat en zich niet bijschoolt.Lifelong learning wordt de basis. De school wordtdaarbij een gestructureerd moment van leren omachteraf minder gestructureerd verder te kunnenleren. Onderwijs mag zich niet in een coconopsluiten. We moeten durven werken aan nieuweperspectieven in plaats van ons krampachtig vastte houden aan het bestaande. Daarvoor moetenwe samen durven nadenken over een gemeen-schappelijke visie, niet vanuit eigenbelang maarvanuit een gemeenschappelijke verantwoordelijkheidvoor het onderwijs, de jongeren en de maatschap-pij van morgen.Bij een nieuwjaarsbrief horen ook goede voorne-mens. Waar zitten die voor u persoonlijk?Zoals voor iedereen die met onderwijs bezig is: inhet harde werken, zeker? ■

DE REACTIESAntoon Boone, Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs:«Wij ontkennen niet dat te veel secundaire scholen dezelfde studierichtingenaanbieden, die bijgevolg onderbezet zijn. In TSO en BSO komt daar bovenop noghet probleem van de uitrusting. Ook wij willen een betere oriëntatie van deleerlingen, ook van de kansarmen. Momenteel oriënteren niet alle scholen in hetbelang van de leerlingen maar veeleer in dat van de school. Voor de enveloppe-financiering mag de overheid de verantwoordelijkheid echter niet afwentelen ophet lokale niveau. In de enveloppe mogen wel werkingstoelagen, nascholing,infrastructuur en eventueel een budget voor de vervanging van zieke personeels-leden zitten. Maar de gewone personeelskosten zouden wij daarbuiten houden.Die hangt af van veel variabelen: anciënniteit, niveau van diploma’s, verdelingtussen regenten en licentiaten, enz. Los van de enveloppe zou aan het samenwer-kingsverband een pakket uren-leraar gegeven kunnen worden dat op basis vanhet aantal leerlingen lineair bepaald wordt. Samenwerkingsverbanden zien wijwel als een oplossing voor een aantal knelpunten. Voor de vrije keuze bij derationalisatie en programmatie van het aanbod stellen wij echter voor hetgemeenschapsonderwijs, provinciaal onderwijs en onderwijs door steden engemeenten als één koepel te beschouwen.»

Peter Steenhaut, Autonome Raad voor het Gemeenschapsonderwijs, ARGO:«Als beleidsoptie is de ministeriële beleidsbrief een interessant document, de basisvoor een debat met alle onderwijsbetrokkenen. Het streven naar netoverstijgen-de deregulering, vereenvoudiging van de wetgeving en zorgverbreding kan deuitbouw van de school als leefgemeenschap voor kind en adolescent ten goedekomen. De bedoeling om meer lokale autonomie te schenken en te responsabi-liseren kan hier ook toe bijdragen. Een meer rationeel studieaanbod in hetsecundair onderwijs, per net en per regio, is leerlingvriendelijker en geeft demogelijkheid de leerlingen te begeleiden in hun studiekeuze. De beleidsoptiesvereisen evenwel een grondige voorbereiding en toetsing bij alle betrokkenen,waarbij een consensus dient nagestreefd. Daarom ervaren wij de streefdatum van1 september 97 als moeilijk haalbaar voor zo’n grondige herstructurering van hetsecundair onderwijs. Maar de wil van de minister om vrije schoolkeuze blijvendte waarborgen, onderschrijven wij volledig.»

Hugo Vanneste, Cel voor het Vlaams Provinciaal Onderwijs: «Voor ons is hetwaarborgen van de vrije schoolkeuze essentieel. Kwaliteit van onderwijs, verant-woorde financiering en een voldoende regionale spreiding van het aanbod overhet vrij en officieel onderwijs blijven voor ons belangrijke uitgangspunten. Deprovincies willen organisator blijven van onderwijs, maar zijn ook bereid denodige engagementen tot samenwerking op zich te nemen. Voor het secundaironderwijs moet men rekening houden met de verkregen resultaten van deevaluatie over de structuurwijzigingen. Een eventuele enveloppefinancieringmoet grondig worden voorbereid, rekening houdend met de ervaringen in hethoger onderwijs. Haast en spoed zijn zelden goed. De streefdatum van 1september 97 lijkt momenteel zonder meer onrealistisch. Ten slotte is eenvoorafgaandelijke wijziging van het ARGO-decreet een conditio sine qua non.Over de hervorming van het onderwijs voor sociale promotie kan enkel gepraatworden als er een globale, constructieve oplossing wordt uitgewerkt waarin ookde opleidingen van VDAB, VIZO en het agrarisch onderwijs worden opgeno-men.»

Eddy De Waele, Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van deVlaamse Gemeenschap: «De minister zet zijn beleidsintenties voor onderwijsuiteen in een document dat een visie op de onderwijstotaliteit bevat. Dergelijkeprinciepsverklaring kan niet anders dan bijzonder gesynthetiseerd wordenneergeschreven, waardoor elke zin vragen oproept die naar boven zullen komenwanneer de intenties aan concretisering toe zijn. Louter het toetsen van despecifieke voorstellen aan de aangehaalde beleidscontouren roept al vragen op:wordt het terugtreden van de overheid niet tegengesproken door een steedsuitdeinende controle?; weegt kwaliteitsbewaking niet meer door dan kwaliteits-bevordering?; hoe past het gemeentelijk onderwijs als open school in de nieuwte definiëren «vrije keuze»?;...Voor het deeltijds kunstonderwijs ziet de minister een bijzondere opdracht voorde lokale besturen. In het vooruitzicht van de aangekondigde evaluatie hebbenwij, in samenwerking met alle betrokkenen, alvast een uitgebreide studieuitgewerkt.»

…/…12 KLASSE NR.61

J O U R N A A L

Vaste benoemingen. Vanaf 1 september1996 komt er een tijdelijke stopzettingvan de vaste benoeming in het secundaironderwijs. Dat is opgenomen in het onder-wijsdecreet dat aan de Vlaamse regering isvoorgelegd. De minister drukt erop dat ditalsnog een ontwerpdecreet is waarover nogonderhandeld wordt met de vakbonden. Deprocedure voor een vaste benoeming die nuis ingezet, kan in de loop van dit schooljaarworden voltooid. Maar naar volgend school-jaar kunnen geen nieuwe vaste benoemin-gen meer gebeuren.Luc Van den Bossche stelt formeel dat hetgaat om een tijdelijke maatregel. Die ver-dwijnt vanzelf als het nieuwe decreet overde hervorming van het secundair onder-wijs, inclusief personeelsstatuut, wordt goed-gekeurd. Dit zou in de loop van 1997 kun-nen gebeuren. Maar het kan evengoed la-ter. Op de tewerkstelling in het secundaironderwijs zou de maatregel absoluut geeneffect hebben. Ook volgend schooljaar blij-ven de omkaderingsnormen (aanwendings-percentage 98 %) gehandhaafd. De tijdelij-ke benoemingsstop is noodzakelijk om dehervormingen in het secundair onderwijsniet te hypothekeren.Volgens de minister is met een verhoudingvan haast 90 % vastbenoemden en 10 %tijdelijken de grens bereikt, zoniet overschre-den, waarbinnen nog een soepel personeels-beleid mogelijk is. De tijdelijke stopzettingvan de vaste benoeming maakt het mogelijkdat op het ogenblik van de reorganisatie vanhet secundair onderwijs de scholen meerruimte hebben voor het zelfstandig beheervan personeel en financiën. Het kan immersdat bij de toepassing van de enveloppefi-nanciering en de daarbij horende samen-werkingsverbanden tussen scholen een aan-tal vast benoemde leerkrachten boventalligworden. In het huidige reaffectatiesysteemworden boventalligen gewoon doorbetaald.Dat kan dus een kostelijke hap uit de enve-loppe worden. Over deze perspectieven zijnde vakbonden niet te spreken. Ook tijdelij-ken, zowat 6500 leerkrachten, verliezen dehoop ooit nog benoemd te worden.Om een autonoom en flexibel personeels-beheer mogelijk te maken, opteert de minis-ter voor een verhouding 80 % vast benoem-den en 20 % tijdelijken. Tevens vindt hij datmen de moed moet hebben om over debetekenis van de vaste benoeming te spre-ken. «Is dat het eeuwig durende motiveren-de element in de lerarenloopbaan», vraagthij zich af. «Ik weet niet of je als vastbe-noemde zo vreselijk gemotiveerd blijft als jein je job geen enkele kans tot zelfrealisatiekrijgt. Wat je dagelijks beleeft is minstenseven motiverend als het feit dat je al of nietvoor de eeuwigheid benoemd bent. Of werktde contractuele band, waarmee een grootdeel van de werknemers leeft, zo demotive-rend? De vaste benoeming zal natuurlijkniet verdwijnen. Maar het zou kunnen datalvast het huidige reaffectatiesysteem eenuitdovend karakter krijgt in de komendesamenwerkingsverbanden.»

Jongeren dumpen. De verlenging van deleerplicht tot 18 jaar mag niet wordenteruggeschroefd. Dat is, samengevat, demening van de deelnemers aan twee stu-diedagen over dit thema, georganiseerddoor de Stichting Daniël Coens. Wijlen on-derwijsminister Daniël Coens goot in 1983de verlenging van de leerplicht tot 18 jaarin een wet. Vandaag ontloopt slechts tweetot drie % van de 16- 17-jarigen in Vlaan-deren de leerplichtwet. Vervelender is devaststelling dat één op de vijf 18-jarigenhet secundair onderwijs verlaat zonder eengetuigschrift. Ook het toenemend probleem-gedrag is een pijnpunt. Het is echter nietbewezen dat dit een gevolg zou zijn van deverlenging van de leerplicht. Georges Mo-nard, secretaris-generaal van het Departe-

ment Onderwijs, is tegen het dumpen vanprobleemjongeren. «Een school krijgt dejongeren zoals die in onze samenlevingopgroeien. Moeten wij degenen met pro-bleemgedrag dumpen?» vraagt hij zich af.«Zullen de bedrijven hen dan opvangen entewerkstellen? Of verkiezen we de situatievan veel grote Europese steden waar dezewerkloze probleemjongeren lid van straat-bendes worden?» Monard vindt dat wemoeten streven naar een onderwijsvormwaarin alle 18-jarigen ten minste een deel-kwalificatie kunnen behalen. In praktijkbetekent dit in het beroepsonderwijs eenopdeling van de leerstof in modules. Zokan de leerling aparte getuigschriften ver-werven voor de modules die hij heeft ver-worven. Hierbij stapt men dus af van hetprincipe dat elke jongere op hetzelfde mo-ment voor alle leerstofonderdelen moet sla-gen voor hij een getuigschrift in handenkrijgt. In een pedagogie van het slagen pasthet onderwijs zich aan de jongeren aan.Nu laat men er nog te veel mislukken. Omde 17- en 18-jarige leerplichtige maar on-gemotiveerde jongeren zinvol op te van-gen, brengt de onderwijsminister een werk-groep samen. Die zal de nodige verande-ringen uitwerken.

PMS. Soms beschouwt men PMS-centra alsoverbodige instellingen die nutteloze stu-die-adviezen geven en twijfelachtige IQ-tests afnemen. Hun imago is ver van roos-

Niets gemist?Vanaf deze maand verdienenleerkrachten in het kleuteronder-wijs evenveel als onderwijzers. ■Op 30 juni 1994 was het onder-wijzend personeel 119.558 kop-pen groot, van wie 96.473 vast-benoemden en 23.085 of 19,7 %tijdelijken. Dat staat in Statinfo,de statistische informatiebrochurevan het Vlaams onderwijs, school-jaar 1993-94. ■ StaatssecretarisJan Peeters stelt voor dat in hetsecundair onderwijs verkeersles

wordt gege-ven. Een idee-

tje van hem is bijvoorbeeld hettheoretisch examen voor het rij-bewijs af te schaffen en te ver-vangen door een proef verkeers-kunde in het laatste jaar van hetSO. Verkeersopvoeding mag nietophouden in het basisonderwijs,vindt hij. Maar hij beseft dat deverkeersopvoeding niet van van-daag op morgen in het SO kanworden geïntegreerd. ■ Voetbal-bondsvoorzitter Michel D’Hooghevraagt ervoor te zorgen dat deschooljeugd dagelijks één uur degelegenheid zou krijgen om tebewegen. Daarmee hoopt hij dathet gedragspatroon bij de mees-te jongeren verandert. Voor hetuitdragen van deze boodschaprekent hij vanaf volgend school-jaar heel sterk op de onderwijs-mensen en op de beleidsverant-woordelijken in het onderwijs. ■Binnenkort moeten alle Vlaam-se hogescholen buiten de univer-siteit (HOBU) op het wereldwijdeInternet aangesloten zijn. Datbeloofde Vlaams minister-presi-dent Luc Van den Brande. Hij wildaartoe geld aanspreken van debegroting wetenschap en tech-nologie. ■ De Afdeling Studie-toelagen van het DepartementOnderwijs kreeg voor dit acade-miejaar 47.100 aanvragen bin-nen voor een studiebeurs. Dat is2100 meer dan vorig jaar of eenstijging van zowat 4,6 %. De da-lende trend voor het hoger on-derwijs lijkt dus gekenterd. Voorhet secundair onderwijs is er daar-entegen een terugval. Waar vo-rig jaar 129.000 aanvragen vooreen studietoelage werden geteld,zijn het er dit jaar tot nu toe123.530. Dat is een daling metongeveer 4,2 %. ■ De onderwijs-minister heeft een TechnischeCommissie geïnstalleerd die detoelatingsproef voor de eerstekandidatuur geneeskunde entandheelkunde moet voorberei-den. De minister verwacht te-gen april een advies van deze

…/…

KLASSE NR.61 13

kleurig. Maar dit blijkt een vooroordeel. Dedoelmatigheidsanalyse, die Wivina De-meester, minister van Begroting, Finan-ciën en Gezondheidsbeleid, liet maken geefteen heel ander beeld. Bijna de helft van dewerktijd gebruiken de PMS-centra voor recht-streekse begeleiding van leerlingen. Dat isde eerstelijnsdienstmet begeleiding inrechtstreeks contactmet individuele leer-lingen of groepen leer-lingen. De PMS-cen-tra hebben steedsmeer met welzijnsbe-leid te maken. 36 %van de tijd gaat naarindividuele hulpver-lening, 10 % naaremotionele begelei-ding en 15 % naar hetondersteunen van deouders. Van alle leer-lingen komt 80 %minstens één keer inzijn schoolloopbaanzelf aankloppen bijhet PMS. Vroeger wasdat anders. Nu blijktde PMS-werking zowatde goedkoopste enmeest effectieve pre-ventiedienst van hetland te zijn, boven-dien efficiënter danheel wat andere in-stellingen in de ge-zondheids- en wel-zijnssector. De doel-matigheidsanalysebesluit dat de begro-ting voor de werkings-kosten van de centragering is. Dit wijst eropdat vooral werd geïn-vesteerd in personeelmaar dat er geen bud-getten voorhandenzijn om de doelma-tigheid van de centrate verhogen.

35 miljoen. Laagge-schoolde migrantendie Nederlands willenleren, zullen binnen-kort weer op langewachtlijsten staan.Dat is althans de vreesvan de Open Scho-len voor Volwasse-nen. Zij betoogdentegen het schrappenvan 35 miljoen subsidies. Volgens het ka-binet van de onderwijsminister waren die35 miljoen eenmalig. In 1993 werd al eenoverschot van 31,5 miljoen op de onder-wijsbegroting naar de vroegere Centra voorBasiseducatie doorgestort. Het jaar daaropwas dat 35 miljoen. In plaats van het geld

te laten afvloeien naar de schatkist, konhet worden gebruikt om achterstanden inde basiseducatie weg te werken. Maar erwerd telkens bij verteld dat er geen garan-ties waren voor het voorzetten van dezeextra injecties. Het ging immers om over-schotten. Dit jaar is geen bijkomende in-

spuiting mogelijk. Hetonderwijsvoorrangs-beleid, de ondersteu-ning van het onder-wijs aan migranten-kinderen, wordt na-melijk uitgebreid.Vroeger kwamen al-leen welbepaaldescholen in voorrangs-gemeenten daarvoorin aanmerking. Tochkomt er een oplossingvoor dit hiaat, belooftde Vlaamse ministervan financiën, Wivi-na Demeester. Eenstructurele oplossinghoudt in dat het aan-vullend en tijdelijk les-tijdenpakket voor detaallessen zou wordengeïntegreerd in het de-creet op de Basisedu-catie. Intussen kunnende Open Scholen detaallessen voor mi-granten toch voortzet-ten.

Geslaagd. Van deVlaamse studentenslaagt slechts 45,2 %in hun eerste jaar aande universiteit. Datblijkt uit een onder-zoek van de VlaamseInterunivers i taireRaad (VLIR). Maardaar tegenover ligt hetrendement van hetVlaamse universitaironderwijs beduidendhoger dan men meest-al veronderstelt. Zesop de tien studentendie een voltijdse stu-die beginnen, halenna maximaal vier jaareen kandidatuurge-tuigschrift. Naar de li-centies werd geen on-derzoek verricht, maarhet is bekend dat deuitval daar relatiefklein is. Bij degenen

die de eerste kandidatuur overdoen, slaagtbijna 64 %. In de tweede kandidatuur zijnde grootste problemen voorbij en slaagtruim 77 %. Studenten die in het basis- ofsecundair onderwijs al een jaar moestenzittenblijven, hebben maar 19 % kans opslagen. ■

Zonder masker. «In geen enkel andermilieu is de angst zo groot als in hetonderwijs.» Dat antwoordde de onder-wijsminister aan een leerkracht die zijnonzekerheid uitte rond de gevolgen vaneen schooldoorlichting en over de smalleruimte die zou overblijven om buiten destrikte opdracht nog iets te doen. Toch iser behoefte aan ruimte en tijd om in deschool werk te maken van leerlingen-participatie. Op het Impulsweekend vande Koning Boudewijnstichting in Heren-tals brachten jongeren uit het secundaironderwijs deze behoefte duidelijk naarvoren. Zij gingen over de leerlingenparti-cipatie in debat met de minister. Enkelethema’s kwamen op de voorgrond. Zowillen ze vooral dat de leerlingenraadernstig genomen wordt. Voorts eisen zegoede leerkrachten die voor hun meningdurven uit te komen en kritiek kunnenaanvaarden. Ze verlangen leerkrachtendie geen maskers dragen en die niet bangzijn om een groep leerlingen te leiden. Deleerkrachten kunnen leerlingen leren dis-cussiëren, kritisch zijn en argumentenverdedigen. De minister vindt dat de schooljonge mensen moet begeleiden naar devolwassenheid, waarbij de leerlingen geenlijdend voorwerp blijven, maar ook mee-werkend voorwerp kunnen worden. Be-langrijk hierbij is dat zowel leerkrachten,directie en leerlingen leren omgaan metconflicten. «Maar je kan geen discussieaangaan zonder kennis», zegt de minis-ter voorts. «Hoe vervelend de kennisover-dracht ook is, toch heb je altijd basisken-nis nodig als uitgangspunt voor een dis-cussie. Voor die discussiecultuur probe-ren we plaats te maken in de vernieuwdelerarenopleiding. Het kan evenwel nooitde bedoeling zijn om van de klas eenpermanente volksvergadering te maken.»

commissie zodat de toelatings-proef in juli-september kan wor-den georganiseerd. Volgens deonderwijsminister is een derge-lijke proef de minst bedreigendeen democratisch de meest ver-antwoorde keuze voor de toe-komstige generatie studenten. Decommissie moet bij de uitwer-king van de proef rekening hou-den met de beoordeling van kri-tische succesfactoren: kennis, vaar-digheden en attitudes die de la-tere studie- en beroepsloopbaanbepalen. ■ De Vlaamse onder-wijsraad (VLOR) stelde aan deonderwijsminister voor om over-leg te organiseren over een aan-tal knelpunten rond de eindter-men en ontwikkelingsdoelenvoor de eerste graad SO. Knel-punten zijn onder meer het ver-band tussen eindtermen en deindividuele beoordeling van leer-lingen door de delibererende klas-seraad en de omschrijving vande meerderheid van de leerlingendie de eindtermen moeten be-reiken. ■

Bij de burenIn de acht Franstalige basisscho-len in de faciliteitengemeen-ten rond Brussel (Sint-Genesius-Rode, Wezembeek-Oppem,Kraainem, Wemmel, Drogenbosen Linkebeek) zitten 2409 leer-lingen. Althans volgens de re-centste cijfers, gebaseerd op detelling van 1 februari 1994. Inhet schooljaar 1985-86 waren er260 minder. Voor het school-jaar 1994-95 ontvingen ze bijna218 miljoen. ■ De leerlingen inde Franse Gemeenschap zijngeteld (94-95): 171.164 in hetkleuteronderwijs, 319.555 in hetlager onderwijs, 349.170 in hetsecundair onderwijs, 73.359 inhet hoger niet-universitair on-derwijs. Dat maakt in totaal913.248 leerlingen. Ter vergelij-king: in dezelfde periode telt deVlaamse Gemeenschap in hetkleuteronderwijs 223.726 leerlin-gen, 393.118 in het lager, 438.076in het secundair en 90.925 inhet HOBU. Dat zijn in totaal1.145.845 leerlingen. ■ In Ne-derland proberen bedrijvensteeds openlijker kinderen aanzich te binden door basis- enmiddelbare scholen te sponsoren.Ondernemingen betalen tegen-woordig niet alleen computers,maar financieren ook lokalenin de school, kantines, sportda-gen en feesten. Veel scholen staanniet afwijzend tegenover deze inschool marketing. ■

14 KLASSE NR.61

André Van Praet, liberale vakbond VSOA: «Debeleidsbrief streeft hoofdzakelijk financiële en bud-gettaire doelstellingen na, die zonder twijfel gevol-gen zullen hebben voor de tewerkstelling. Hoe zal devrije keuze gewaarborgd blijven? Kan kwaliteit ver-zoend worden met schaalvergroting? Autonomie enresponsabilisering zijn positief, maar hebben ze hierniet uitsluitend de bedoeling de financiële middelente verminderen? Lineaire financiering van scholen,uitsluitend op basis van leerlingenaantallen, kanvoor ons zeker niet. TSO- en BSO-richtingen kun-nen zeker niet worden samengesmolten. En we zijnook tegen één decreet, over alle netten heen, voor derechtspositie van het personeel. We verzetten onsten slotte ook tegen de stelselmatige afbouw van dePMS-omkadering.»

Rik Schepers, christelijke vakbond COC: «Wijwijzen zeker niet elke evaluatie en vernieuwing af.De discussie over de resultaten van de functiebe-schrijvingen, de uitvoering van de conclusies van deStaten-Generaal TSO, een beperkte herziening vanhet studieaanbod in het secundair onderwijs, eenherstructurering van het volwassenenonderwijs, deevaluatie van het deeltijds kunstonderwijs en eenherprofilering van de PMS-centra gaan wij niet uit deweg. Wij willen ook ten gronde meepraten over dehervorming van de lerarenopleiding en de nascho-ling, over bepaalde vormen van samenwerking tus-sen scholen, over het samenspel tussen gewoon enbuitengewoon onderwijs, over bepaalde wijzigin-gen aan de reglementering terbeschikkingstellingwegens ontstentenis van betrekking en reaffectatie,een vermindering van het aantal lorgo’s en de even-tuele invoering van participatieraden in het gemeen-schapsonderwijs. Wij weigeren echter kordaat ommee te werken aan de afbraak van de rechtspositievan het personeel en terug te keren naar de willekeurdie 40 jaar geleden het onderwijs domineerde. Metbepaalde aangekondigde maatregelen is de Vlaamseoverheid nochtans duidelijk die weg ingeslagen. Hetis onze plicht ze daar de pas af te snijden.»

Zware gevolgenLouis Van Beneden, christelijke vakbond COV:

«De beleidsbrief is veel ingrijpender dan wij ver-moed hadden. De bevestiging dat meer autonomie,

responsabilisering, deregulering en beheersing vanhet globale budget dragende principes zouden zijnom kwaliteitsonderwijs mogelijk te maken, roeptheel wat vragen op. Zijn onze schooloverheden,directies en personeelsleden voldoende voorbereiden gemotiveerd om een dergelijk beleid waar temaken? Wij durven het sterk betwijfelen. Wanneerde middelen ontbreken om een realistisch beleidook betaalbaar te houden, wentelt de overheid haarverantwoordelijkheid af op de scholen die zelf metde consequenties worden opgezadeld. Dat wordt inde beleidsbrief niet tegengesproken. Het feit dat menal spoedig tot de realisatie van diverse dossiers wilovergaan, roept daarom ernstige vragen op.»

George Vansweevelt, socialistische vakbondACOD: «De beleidsbrief bevat een aantal dossierswaarbij de voorgestelde oplossingen altijd dezelfdeuitkomst hebben: besparen op en privatiseren vanhet onderwijs. Dit leidt uiteindelijk tot een duaalonderwijssysteem: enerzijds elitaire, financieel ge-zonde, goed uitgebouwde en attractieve scholenvoor kapitaalkrachtigen; anderzijds financieel krappescholen met een weinig gedifferentieerd studieaan-bod, met overvolle klassen voor kansarmen, dieminder bemiddeld zijn. De ervaringen uit het ho-ger onderwijs leren ons nu al dat schaalvergroting,versterking van lokale autonomie, benoemings-stop, enveloppefinanciering en een gedereguleerdstatuut zeer zware gevolgen hebben. De kwaliteitvan het onderwijs daalt door te grote groepenstudenten met minder vakleraren. Er komt steedsmeer werkdruk voor het personeel door bijkomen-de taakbelasting. De te krappe enveloppe leidtbovendien tot veel ontslagen van hooggeschooldenen tot privatisering van onderhoudsdiensten, metontslag voor de laaggeschoolden. Dat veroorzaaktdemotivatie en ongenoegen bij het personeel, naastwerkonzekerheid en gebrek aan loopbaanperspec-tieven. Daarom zeggen wij neen aan de hervor-mingsplannen voor het secundair, buitengewoon,deeltijds kunst-, en volwassenenonderwijs en dePMS-centra.»

Geen voorspelOnderwijsminister Luc Van Den Bossche wijst

er in een reactie op dat de voorgestelde hervormin-gen geen besparingen zijn: «Integendeel. Het Vlaamsonderwijs is amper getroffen door besparingen.Wie dat zo wil voorstellen, zoekt een heel anderdebat. De onderwijsbegroting is de laatste jarentrouwens sterk toegenomen. We hebben de col-lectieve arbeidsovereenkomst (met de gunstige ef-fecten voor de verloning van het personeel) zorg-vuldig uitgevoerd. Ik kan dan ook geen begripopbrengen voor misleidende interpretaties van debeleidsopties. Het ruime debat dat nodig is voor deechte herwaardering van het onderwijs is niet teherleiden tot besparingen. Ik weiger te geloven datde onderwijsberoering in Wallonië een soort voor-spel is voor wat het Vlaams onderwijs zou tewachten staan. De maatregelen die we nu nemen,zullen er juist voor zorgen dat het Vlaams onder-wijs een dergelijk rampenscenario bespaard blijft.Natuurlijk komt er een open dialoog met allebetrokkenen, ook met de vakorganisaties. En devoorgestelde datum van 1 september 97 ligt voorsommigen misschien inderdaad wat te kort bij.Maar we streven er gewoon naar het decreet danrond te krijgen. De concrete uitvoering ervan zalnadien wellicht in begeleide fasen verlopen.» ■

R E A C T I E

In decem-ber kwa-

men duizenden mensenuit het onderwijs samenmet andere ambtenarenop straat. Zij vrezen o.a.

voor hunwerk. KLASSE legde debeleidsbrief van de on-derwijsminister voor aande vier grote vakbondenen vroeg hun eerste reac-tie.

Onrusten

verzet

Duizenden leerkrachtenkomen op straat om teprotesteren tegen deplannen van de regering.

IDEE

STAD MET KLASSEDe krokusvakantie mag dan nog involle winter vallen, voor KLASSE wenktde lente al. Vandaar dat we u voor heteerst in maanden weer een echte, ge-zonde buitenactiviteit aanbieden. Dedienst voor toerisme en de Diestse Gid-senbond ontvangen u vijf dagen langbinnen en buiten de middeleeuwsemuren van Diest. Geleide wandelin-gen rond Begijnhof, middeleeuws mu-seum onder het stadhuis, Sint-Sulpiti-uskerk, Halve Maan,... een Klasse-maal-tijd in een van de restaurants, een kopkoffie, een educatief pakket dat u zelfkunt samenstellen, een halve of eenhele dag op tocht. Het enige dat u nogmoet doen is toehappen en naar Diestgaan. U wordt er met open armenontvangen.

MET KLASSE NAAR DIESTµ JA, Diest is voor mij een ontdekkingsreis waard.

Ik kies voor:

• 19 - 20 - 21 - 22 - 23 februari(gelieve minstens 2 dagen te omcirkelen)

• □ voormiddag □ namiddag □ hele dag

Ik kom met …… personen ( □ auto □ trein)

Ik wens kinderopvang voor …… kinderen

Mijn volgorde van voorkeur is (nr. van 1 tot 5)

□ Begijnhof

□ Museum

□ Sint-Sulpitiuskerk

□ Natuurexploratie en recreatie

□ Bedrijfsbezoek

Naam:.........................................................

Adres: .........................................................

...................................................................

Mijn school: .................................................

Mijn onderwijsniveau: □ basis □ secundair □ hoger

Diest met KLASSE - Stedelijke Dienst voor Toerisme -Stadhuis Grote Markt - 3290 Diest - + 013-31 21 21

a = algemeen, b = basisonderwijs, s = secundair en hoger onderwijs16 KLASSE NR.61

MET KLASSE NAAR DIEST aOranjestad Diest ontdekken en een frissewinterse neus halen. Het kan. Tien halvedagen lang zelfs, van maandag 19 tot vrij-dag 23 februari, van 10 tot 16 uur. Of van 10tot 12 uur. Of van 14 tot 16 uur. Dat bepaaltu zelf. De toeristische dienst van Diest en deDiestse Gidsenbond bieden aan 1000 lezersimmers vijf mogelijke geleide wandelingenaan en die worden zowel in de voor- als in denamiddag georganiseerd. Wie een halve dagkomt, krijgt één geleide wandeling van 2uur. Wie een hele dag komt, krijgt tweezulke wandelingen. U maakt zelf uw keuze.Diest is rijk aan stijlen. Dat bewijzen enkel al deoude gevels op de Grote Markt. Van 1499 tot1794 mochten heel wat telgen van Nassau zich

heer van Diest noemen. De kansop prestige trok rijke burgers aanen die bouwden prachtige huizen.Elke wandeling draait rond eenthema, maar natuurlijk krijgt unog veel meer te zien. Bent u erklaar voor? Hier gaan we.

•WANDELING 1 - BEGIJNHOFOok al wonen er in het begijnhofal van 1923 geen begijnen meer,sommige huisjes en conventen rondde 14de-eeuwse Sint-Katharinakerkzijn nu ingericht als kunstgalerij.Bovendien werd in het Engelen-convent een oud interieur gere-construeerd. Het hele complex isaangelegd volgens een schaakbord-schema, met kerk, plein en infir-merie als middelpunt. En nu bentu aan zet.

•WANDELING 2 - MUSEUMIn de sfeervolle ruimte onder degotische ribgewelven van de stad-huiskelder houden enkele gewa-pende harnassen en een bombar-de de wacht bij kunst-, sier- engebruiksvoorwerpen uit stad en kerk.Maar Diest heeft ook zijn biernij-verheid gekend, getuige daarvaneen heleboel brouwersmateriaal.Het stadhuis zelf is er rond 1725bovenop geplant, in classicistischestijl.

•WANDELING 3 -SINT-SULPITIUSKERK

Op de Grote Markt eist de imposante Sint-Sulpitiuskerk alle aandacht op. Aan dit voor-beeld van gotiek is meer dan 200 jaar gewerkten in de 19de eeuw werd een neogotisch portaaltoegevoegd. Het interieur bevat beelden en meu-bilair in verschillende stijlen, tot de renaissancetoe. In de schatkamer prijken kelken, mon-stranzen en allerlei liturgisch vaatwerk. En wateen mosterdpot met deze kerk gemeen heeft,moet u zelf ontdekken.

•WANDELING 4 -NATUUREXPLORATIE EN RECREATIEEen tocht door het provinciaal domein HalveMaan. Zwemmen, roeien en waterfietsen op deDemer doet u best in de zomer, maar wandelenlangs ruïnes en de oude vestinggracht kan inelk seizoen. De 19-eeuwse verdedigingsgordelmet het Fort Leopold, de citadel en de heuvel-achtige omgeving zorgen voor variatie, de speeltuin

ook als u dat wenst. Let wel, deze wandelingwordt enkel in de voormiddag georganiseerd.

•EXTRA: BEDRIJFSBEZOEKWist u dat Diest enkele groothandels in school-materiaal telt? U mag u zelf komen overtuigentijdens een opendeurdag hoe milieuschrijfbor-den en projectieschermen, tafels, lessenaars,stoelen, banken, kasten, enz. gemaakt worden(enkel in de voormiddag).

WAT MAG U CONCREET VAN UW DAG INDIEST VERWACHTEN?Tussen 9 en 10 uur wordt u ontvangen in hetsfeervolle Cultuurcentrum in het Begijnhof.Mocht u slechts voor een namiddagwandelinggekozen hebben,dan valt de ont-vangst tussen 13en 14 uur. In hetCultuurcentrumwacht u een kop-je koffie en vindtu informatiestandsover de verschil-lende bezienswaar-digheden, thema-wandelingen, cul-turele activiteitenin de stad, prakti-sche tips voor eenuitstap met uw leerlingen, enz. Een doorlopen-de diamontage illustreert wat u interesseert. Erzijn stands met algemene informatie en meerspecifieke stands voor basis- en secundair on-derwijs. Uit de vele folders en brochures stelt uzelf uw toeristisch en educatief pakket samen.Ook komt u hier te weten in welke groep u aanuw geleide wandeling begint. Mocht u wat laatop de afspraak verschijnen om nog rustig tekunnen rondkijken en uw pakket samen testellen, dan is dat geen probleem: het Cultuur-centrum is immers ook open van 16 tot 17 uur.Erg handig voor een wat-vond-u-ervan-babbelof als u nog aanvullende informatie wenst.En ten slotte pakken we nog uit met enkeleprimeurs. De Dienst voor Toerisme en de DiestseGidsenbond hebben ervoor gezorgd dat heelwat restaurants in Diest ‘s middags hun deurenvoor u openen en u een KLASSE-menu voor-schotelen. Tegen betaling, dat wel, maar uiter-aard niet te duur. En misschien zou u wel graaggaan wandelen in Diest, maar weerhouden uwietwat ongeduldige kleuters u van zo’n rondlei-ding. Ook daar heeft de Dienst voor Toerismeaan gedacht. Er is namelijk per dag voor 40kinderen van 3 tot 11 jaar professionele opvangvoorzien. Het kost u slechts 20 fr. per kind en perbegonnen uur. Gelieve wel eten mee te gevenvoor uw spruit. En mocht het hard regenen ofmocht wandelen uw sterkste kant niet zijn, er iszelfs een groothandel in schoolmeubilair, school-materiaal en speelgoed die die week speciaalhaar deuren voor u opent. Als uw bord toevalligaan vervanging toe is...Bij het Diestse Cultuurcentrum ligt een par-king voor als u met de wagen komt. Bovendienligt het station vlakbij het Cultuurcentrum.Komt u met KLASSE mee naar Diest? Stuur dangauw bijgevoegde bon in. Er zijn 1000 plaat-sen vrij! Als u bij de genodigden bent, ontvangtu een bevestiging. En er is zelfs een KLASSEspelletje (mét prijzen).Diest met KLASSE - Stedelijke Dienst voor Toerisme -Stadhuis Grote Markt - 3290 Diest - + 013-31 21 21

KLASSE NR.61 17

KLASSE-SERVICE a• Proges - Vereniging voor Promotie van Gezond-heid op School vzw - Christine de Coninck - G.Schildknechtstraat 9 - 1020 Brussel - + 02-422 4939 - fax 02-422 49 89 gaat het GVO materiaalGezondheid, je kan er zelf iets aan doen! (deberoemde «rode mappen») inhoudelijk én sti-listisch aanpassen. De mappen zijn vijftienjaar oud en aan actualisering toe. Bij de her-werking wordt rekening gehouden met de voor-opgestelde ontwikkelingsdoelen en eindtermenvoor het basisonderwijs. Proges vraagt dat ualle mogelijke tips, suggesties, bedenkingenuit de praktijk zo snel mogelijk doorspeelt,opdat de nieuwe mappen een bruikbaar in-strument zouden worden.• Martine Goyvaerts - Residentie Rozemaai - F.Verbieststraat 75 bus 2 - 2030 Antwerpen - + 03-541 22 30 is dringend op zoek naar een vervan-ger: een leerkracht die ter beschikking is ge-steld met ontstentenis van betrekking. Mevr.Goyvaerts is GLSO moderne talen en werkt alslesgeefster Frans (sinds 30 jaar) aan het SISA(beroepsafdeling) in Antwerpen.• Tom Durie - Eikhofstraat 11 - 8600 Diksmuide -+ 051-50 16 16 schreef een lijvige én praktischeeindverhandeling over dramatische vormingin basis- en secundair onderwijs. Hij is op zoeknaar mogelijkheden, van toneelmiddag tottoneeltweedaagse of vierdaagse rond drama,om deze handleiding in praktijk te brengen.• Europese Vereniging van het Onderwijzend Per-soneel (EVOP) vzw, Nederlandstalige groep - VrijOnderwijs - Paul Aerts - Jachthoornlaan 76 - 2970Schilde - + en fax 03-658 44 57 organiseert eenstudiereis naar Slowakije van 31/3 tot en met5/4. Naast stad- en museumbezoek in Bratisla-va en Wenen staat ook een bezoek aan eenaantal basis- en secundaire scholen op hetprogramma. Deelnemen kost 13.000 fr. voorEVOP-leden en 13.500 fr. voor niet-leden, mid-dag- en avondmalen niet inbegrepen.

WERELDDAG aVOOR DE MELAATSEN 1996Lepra. We kunnen dat genezen en echt, zoalsde slogan het zegt «met een prikje». Letterlijken figuurlijk, want wat is nu 1200 fr.? De Dami-aanaktie behandelt echter elk jaar bijna 100.000patiënten. Vandaar de collectes en stiftenver-koop, dit jaar op 27 en 28 januari.Maar u kunt de Damiaanaktie ook helpen inuw klas, door met uw leerlingen te praten overen te werken rond het thema. Daarvoor isspeciaal én gratis lesmateriaal beschikbaar.Centraal staat Malidé, een jongetje van 12jaar, uit Chirowé, een armoedig vissersdorp ophet Comoreneiland Anjouan. Er is een graad-

overschrijdend werkblad voor de lagere schoolen een werkblad voor de eerste drie jaren se-cundair onderwijs. Bij de werkbladen kunt uook de video Zandi en Malidé (300 fr.) gebrui-ken. Dit docudrama over twee leprapatiënten,Malidé en de 45-jarige Zandi, vertelt over ar-moede, lepra én hoop. U vindt twee versies opéén band: een volwassenenversie (25 min.) eneen kinderversie (12 min.).Bij de werkbladen en video organiseert deDamiaanaktie ook de wedstrijd Klas in aktie.Klassen van het lager onderwijs maken vóór 1maart een actiekrant van vier bladzijden. Indie krant vertellen de leerlingen (met foto’s,tekeningen, teksten en allerlei leuke ideetjes)hoe ze in de klas rond dit project hebbengewerkt. Klassen van het secundair onderwijsmaken vóór 28 februari een verslag van deacties die zij rond lepra- en tbc-patiënten heb-ben opgezet (stiftenverkoop, geldtapijt, fietsenop rollen,... noem maar op). Ook zij mogenhun verslag (een gevouwen A3) illustreren metfoto’s en tekeningen.De beste krant en het beste verslag wordenbeloond met een daguitstap voor de hele klas.Telkens vier klassen winnen andere leuke prij-zen zoals t-shirts, zaklampen en boeken.Damiaanaktie - Klas in aktie - Leopold II-laan 263 -1080 Brussel - + 02-422 59 11 - fax 02-422 59 00

DRANKVERPAKKINGEN aIn een doordeweekse school krijgen kinderenmelk, chocolademelk of appelsap in een drank-karton. Op de speelplaats staat een automaatmet blikjes frisdrank. De lege blikjes en brikjesbelanden meestal gewoon in de vuilnisem-mer. Neem een school met 500 leerlingen. Diedrinken tweemaal per dag een flesje of blikje ofbrikje: 1000 drankverpakkingen per dag of4500 per week (niet op woensdagnamiddag)of 18.000 per maand of 162.000 per school-jaar. Een heuse afvalberg, want de Bond BeterLeefmilieu (BBL) schat dat ongeveer één derdevan het gewicht van alle verpakkingsafval uitdrankverpakkingen bestaat. Dat is dus jaar-lijks zowat 157.000 ton, waar-van slechts een heel kleindeeltje wordt gerecycleerd.De BBL lanceert daarom eennieuw project. In de bro-chure Duurzame drankver-pakkingen op school vindtu tal van praktijkvoorbeel-den hoe u werk kunt ma-ken van o.a. het invoerenvan drankverpakkingen metstatiegeld en dito drankau-tomaten, drankfonteintjesvoor water, hoe schoolrei-zen en -feesten milieuvriendelijk kunnen ver-lopen, enz. Ook thema’s als de recyclage vandrankkartons, welke verpakkingen milieuvrien-delijk zijn en welke niet, enz. komen aan bod.Alle gemeentescholen kregen reeds een gratisexemplaar van de brochure. De inrichtendemacht, de gemeente, is hier immers ook recht-streeks verantwoordelijk voor het afvalbeleidvan de gemeente. Andere scholen kunnen debrochure bestellen en betalen 100 fr. + verzen-dingskosten (of 70 fr. per exemplaar + verzen-dingskosten vanaf drie exemplaren).BBL-Vlaanderen vzw - Overwinningsstraat 26 bus 11- 1060 Brussel - + 02-539 22 17 - fax 02-539 09 21

KLAVERTJE DRIE aKlavertje Drie (zie ook vorignummer) begeleidt en subsi-dieert uitwisselingsprojectenvoor alle klassen van derdegraad lager onderwijs tot pe-dagogisch hoger onderwijs. Vooruitwisselingen tussen 30/1 en31/10 kunt u tot 15 januaribeursaanvragen indienen.Volgende scholen uit de FranseGemeenschap zijn op zoeknaar een Vlaamse partner-school: Collège Saint Françoisd’Assise, Ans (Alain Schoffers,+ 087-88 06 24); Institut FransFischer uit Brussel (+ 02-21540 69); Athénée Charles Jans-sens, Brussel (Marc Gicquel,+ 02-660 46 12); Athénée royalde Watermael-Boisfort, Brus-sel (Martine Cossement, + 02-374 88 64); Institut Saint Jo-seph, Charleroi (Jean-PierreSinon, + 071-81 70 04); Collè-ge Notre-Dame de Bellevueuit Dinant (Daniel Bertrand,+ 082-61 25 58); Athénée royalPaul Delvaux uit Ottignies(Vinciane Cuche, + 010-42 0420); Institut Saint Roch uit Theux(Luc Daele, + 087-54 23 25)en ten slotte Collège Saint Louisuit Waremme (Christel Fey-tons - chaussée de Wavre 120- 4280 Hannut).Departement Onderwijs - Afde-ling Beleidsgerichte Coördinatie -Cel Internationaal Beleid - RACArcadengebouw - 1010 Brussel -Jan Ceulemans - + 02-210 51 49of An Spinoy - + 02-210 51 28

FOTO

: KA

TALO

GU

S

18 KLASSE NR.61

ONTWIKKELING MET KLASSE a400.000 frank voor het project in BurkinaFaso.Ja, de Vlaamse leerkrachten hebben ondanksalles nog een hart voor echte ontwikkelings-hulp. KLASSE stelde u in november n.a.v. de11.11.11-actie een uniek scholingsprogram-ma voor in Burkina Faso. In het Gulmu-gebiedkan daar slechts 10 % van de bevolking lezenof schrijven. U herinnert zich dat er een heelontwikkelingsproces mogelijk wordt door eenintensieve cursus in elke kleine dorpsgemeen-schap. Voor 200 frank kunnen vijf mensen ermet het nodige basismateriaal aan hun scho-ling beginnen. KLASSE opende een apart reke-ningnummer bij het NCOS en jawel hoor. Drieweken na de oproep hadden onze lezers 200.000frank verzameld. Op dit ogenblik zitten we alrond de 400.000 frank. Als we het rekensom-metje maken, kunnen in Burkina Faso voordat bedrag 10.000 jongeren een woordenlijst,een rekenbord, een schrift, een balpen en eenlei kopen. De lokale leraren kunnen daarmeeaan de slag. Het begin van duurzame ontwik-keling. Het bedrag gaat integraal naar de11.11.11-actie.Het hele project in Burkina Faso wordt vanuitons land ondersteund door de organisatie Men-senbroeders (+ 02-512 97 94). Daar kreeg Anne-mie Lauryssens tientallen aanvragen van scho-len om de tentoonstelling, dia’s en video’srond het project uit te lenen.Enkele weken geleden waren twee lokale verte-genwoordigers uit Burkina Faso in ons land tegast. Dramane Sawadogo en Georges Combarihebben op enkele dagen tijd heel wat scholenen instellingen bezocht. De enthousiaste on-dersteuning door zoveel Vlaamse leerkrachtenvia KLASSE kwam voor hen totaal onverwachten betekent zonder twijfel méér dan een hartonder de riem. Wij hebben hen in uw naam deloyale groeten en steun overgemaakt.U kunt nog altijd geld storten op rek. 310-0785572-55 van het NCOS/11.11.11 met ver-melding KLASSE. 200 frank is voldoende. Vanaf1000 frank ontvangt u een fiscaal attest. Har-telijk dank aan alle lezers die zo spontaanaan dit initiatief hebben meegewerkt.De ontwikkelingsactie van KLASSE had nog tweeandere onderdelen. Meer dan 1000 leerkrachtenvroegen de brochure leermiddelen aan om opschool op een actieve manier rond mundialevorming te werken. Op vele honderden scholenzijn het hele jaar door concrete acties aan degang. Veel succes daarmee. De actie Vierkant voorAfrika loopt trouwens nog tot eind april.KLASSE financiert ook 25 werkateliers in evenveel Vlaamse scholen van kleuter- tot hogeronderwijs. Die worden op een intensieve ma-nier begeleid door het Centrum voor MundialeVorming (+ 011-31 32 11) voor de leerlingentot en met lager secundair onderwijs. De leer-lingen van hoger secundair en hoger onder-wijs krijgen het uitstekende vormingsprogrammaZAP-Afrika van de jongerenwerking Greenwichvan het NCOS (+ 02-539 26 20).Houdt u ons op de hoogte van het verloop vande acties?

DE REACTIES a• Als u inschrijft voor een initiatief verwachten deorganisatoren ook echt dat u komt. Het is nietomdat het gratis is dat u zomaar kunt afhaken.

Dat is niet alleen onbeleefd («en dat voor eenleerkracht!»). Er is ook altijd een wachtlijst vanmensen die maar wat graag uw plaats haddeningenomen. Bovendien investeren de organisa-toren in mensen en middelen om u optimaal teontvangen. Fijn als u dan gewoon uw kat stuurt.Ook voor deze kleine minderheid toch dit advies.U krijgt altijd een uitnodiging. Kunt u uiteinde-lijk toch niet komen: graag tijdig een seintje aande organisatoren. Horen ze liever dan miauw.• Eén van de hoogtepunten uit de actie Mees-terstukken was zonder twijfel de verwendagvoor leerkrachten van De Velinx in Tongeren.Aan een rijkelijk gedekte tafel werden 70 leer-krachten tot hun eigen verrassing letterlijk,figuurlijk én literair verwend door Walter VanDen Broeck, Bart Moeyaert, Bob De Groof,Julien Schoenaerts, Warre Borgmans, GeertVan Istendael en Benno Barnard. KLASSE mochtde gastheer spelen.• De aangekondigde studiedagen van de Ko-ning Boudewijnstichting over leerlingenpartici-patie en over beroepsonderwijs brachten velehonderden leerkrachten op de been. Hier klinktde stem van de basis: vrank, vrij en enthou-siast. Dat is voor velen een hart onder de riem.Wie ze gemist heeft kan een verslagboek aan-vragen bij de Koning Boudewijnstichting - Brede-rodestraat 21 - 1000 Brussel - + 02-511 18 40 -fax 02-511 52 21• Up With People trad op in Buggenhout en inAntwerpen. Ruim 700 lezers wilden graag eentoegangsticket. De 60 gelukkigen die er viaKLASSE een kregen, hebben het zich geen mo-ment beklaagd. In 1996 komt Up With Peopletrouwens opnieuw naar ons land. Zo’n 60scholen toonden interesse voor het School OutreachProgram. Zij ontvangen allemaal een informa-tiepakket met invulformulier. Hiermee wil UpWith People zich eerst een duidelijk beeld vor-men van vraag en aanbod. Afspraken wordenlater gemaakt.• De werkateliers rond ontwikkelingshulp dieKLASSE gratis aanbood (Vierkant voor Afrika,KLASSE 59) gaan naar: Kleuteronderwijs: Ste-delijke Basisschool Borgerhout, Vrije BasisschoolTermolen Zonhoven, GO De Wimpel Elsene,Vrije Gesubsidieerde Basisschool Laarne enSpes Nostra Heulen. Lager onderwijs: VGBPoederlee, Vrije Basisschool Hechtel, De Ap-peltuin Leuven, Kinderland Kortrijk en Presen-tatie Lokeren. Lager secundair onderwijs: KATurnhout, Middenschool St. Michiel Leopolds-burg, KA Asse, Egmont Scholen Zottegem enSt. Andres Oostende. Hoger secundair onder-wijs: Salus Nostra Mol, Vrije Humaniora St.Ursula Maaseik, St. Pieterscollege Jette, InstituutOLV Vrouw Zele en TI St. Joris Menen. Hogeronderwijs: Antwerpse Hogeschool Antwerpen,Medea Genk, Katholieke Hogeschool LeuvenHeverlee, KATHO Tielt en IPSOC Kortrijk.• Zelfs radio-activiteit schrikt onze lezers niet af.De vraag overtreft het aanbod. Meer dan 1000lezers zullen uiteindelijk een bezoek kunnen brengenaan Isotopolis, het project rond radio-actieveafvalstoffen van het NIRAS. Als u een bonnetjehebt ingestuurd, ontvangt u een uitnodiging.• Het loopt storm voor de tentoonstelling Vei-lig (t)huis in het Provinciaal Veiligheidsinsti-tuut in Antwerpen. De 75 gezinstickets voorKLASSE waren op twee dagen tijd de deur uit.Wie uit de boot viel, mist weliswaar de rondlei-ding, maar ook zo loont het beslist de moeitedeze doe-tentoonstelling eens binnen te lopen.

OPDRACHTHOUDER sGEZOCHTHet Departement Onderwijs,Dienst Europese Projecten zoekteen vastbenoemd leraar tech-nische en/of praktijkvakkenmet onderwijsbevoegdheid inde 2de of 3de graad BSO enDBSO voor een detacheringnaar het Departement. AlsOpdrachthouder zult u ver-antwoordelijk zijn voor denetoverschrijdende opvolgingvan de alternerende syste-men. Liefst hebt u samenwer-kingservaring met het bedrijfs-leven.Verdere jobeisen: u woont inde provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen of Brabant; u bentbereid tot het aanvaarden vaneen flexibele werktijdregelingén af te stappen van de va-kantieregeling van het onder-wijs; u hebt teamgeest; u bentcontactvaardig, flexibel énmobiel (gebruik van eigenwagen is vereist). Uiteraardzijn ook zin voor verantwoor-delijkheid en administratievestiptheid onontbeerlijk. Datumvan indiensttreding: 15 februari.U stuurt uw kandidatuur (metcv en motivering) vóór 15 ja-nuari naar Departement On-derwijs - Dienst Europese Projec-ten - Koningsstraat 93 bus 3 -1000 Brussel - + 02-227 14 11 -fax 02-227 14 00

KLASSE NR.61 19

WEDSTRIJDEN• WEDSTRIJD sNATUUR EN WETENSCHAP 1996Leerlingen van de laatste vier jaren van hetgemeenschapsonderwijs (individueel of in groep-jes van max. 3 leerlingen) houden een weten-schappelijke uiteenzetting over een onder-werp naar keuze (biologie, ecologie, chemie,fysica, geologie, technologie, archeologie,...).De voorkeur wordt gegeven aan opzoekings-werk. De uiteenzetting duurt 12 à 15 minutenper kandidaat, gebruik van didactische en visu-ele middelen inbegrepen. De jury zal de kandi-daten ondervragen in verband met hun kennisvan het gekozen onderwerp. In februari, maarten april zijn er provinciale schiftingen. Vijflaureaten nemen deel aan de finale op 15 mei.Hier wordt een prijzenpot van 60.000 fr. ver-deeld plus boekenpakketten en diploma’s. Deadlinevoor inschrijving: 15 februari.Natuur en Wetenschap vzw - J. Vandermeulen -Zuidstraat 211 - 3581 Beverlo - + 011-40 13 54 -Inlichtingen: Liliane Lismont - + 016-53 73 75

• BESTE JUNIOR KOK sDER BELGISCHE HOTELSCHOLENKoks, jonger dan 25 jaar, met een diploma vaneen erkende Belgische hotelschool, sturen vóór11 februari een nieuw recept naar het wed-strijdsecretariaat. Thema is konijn (warme be-reiding). Zes geselecteerden mogen op 8 maarthun recept bereiden voor een jury. Naast hetorigineel recept, bereiden ze dan ook een opge-legd klassiek gerecht.Unie Oudleerlingen Hotelschool Oostende vzw - E.Robaey - Vingerlingstraat 17 bus 5 - 8400 Oostende- + 059-32 39 72 - fax 059-33 16 63

produktie Music-Hall. Dat is ook de titel vande eerste dichtbundel van Paul van Ostaijen(1896-1928), wiens 100ste geboortedag we ditjaar vieren. Er schuilt zoveel muzikaliteit inzijn gedichten dat een toneelconcert, waarbijmuziek en actie parallel lopen, voor de handlag.De voorstelling is geen opeenvolging van ge-zongen gedichten, wél een verhaal over deliteraire evolutie van Paul van Ostaijen, zijnvriendenkring, de sfeer van de stad als con-stante in zijn poëzie, de gevoelswereld van dedichter. Het kamerorkest Prima La Musica (o.l.v.Dirk Vermeulen) begeleidt de twee solisten diede gedichten «vertolken». Deze voorstelling isbijzonder geschikt voor leerlingen vanaf 15jaar.Music-Hall gaat in première op 22 februari inCC De Werf in Aalst. Dan volgt een tourneedoor Vlaanderen (voorjaar) en Nederland (na-jaar) langs schouwburgen, culturele centra,enz. Meer dan 40 voorstellingen staan al ge-programmeerd in grote én kleine Vlaamsesteden. Voor inlichtingen en reservaties: Vere-nigde Werkhuizen Thassos vzw - Paul Schy-vens - A. Rodenbachstraat 19b - 2140Borgerhout - + 03-235 04 90 - fax 03-23511 05.In de centra waar Music-Hall wordtgespeeld, staat tegelijk ook een ten-toonstelling over leven en werk vanVan Ostaijen. Vijftien panelen en eenbegeleidende brochure brengen vanOstaijen en zijn tijd tot leven. Daar-naast heeft Het Davidsfonds (label Eufo-da) een CD uitgebracht met hoogte-punten van het concert.Op 15 februari om 20 u., één weekvóór de officiële première, is er in CCDe Werf in Aalst een exclusieve jeugd-première, waarop het DepartementOnderwijs en de Vlaamse Ministervan Onderwijs graag 500 jongerenuitnodigen (in klasverband). Wilt udaarbij zijn met uw klas en wilt u metuw leerlingen de speciale gasten zijn opde receptie achteraf? Stuur vóór 22 ja-nuari onderstaande bon naar CC DeWerf - Kathleen Keymeulen - Molenstraat 51 - 9300Aalst - + 053-76 13 11 - fax 053-70 15 54 of 053-7846 33

WERELDKLAS VOOR LEERKRACHTEN bDe Baobab Wereldklas werkt vooral met inleef-programma’s voor leerlingen. Sinds vorig jaaris er ook een programma voor leerkrachten. Injuli 97 trekt opnieuw een groep leerkrachtennaar Senegal en Gambia om scholen, projec-ten én dagelijkse leven te bekijken.Van 19 tot 21 februari is er een actieve vor-mings-driedaagse rond correcte beeldvormingover het zuiden bij uzelf en in de klas. Dedriedaagse is bedoeld voor leerkrachten vanalle niveaus van het onderwijs. Speciaal aanbe-volen voor wie in 97 mee wil reizen, maar ookinteressant voor anderen. Het programma isimmers veel breder dan die ene specifieke reis.Plaats van handeling is Het Laathof - W. d’Urselstraat7 - 2880 Bornem-Hingene - + 03-889 59 66. Deel-nemen kost 3500 fr., alles inbegrepen. Er is kin-deropvang voor 6-12-jarigen. Dat speciale kinder-programma kost 2000 fr., alles inbegrepen.Baobab Wereldklas - Nieuwstraat 70 - 9100 St.Niklaas - + 03-777 20 15 - fax 03-766 36 41

GRATIS NAAR MUSIC-HALL

µ JA, ik wil graag met mijn klas op 15februari om 20 u. de exclusieve jeugdpremiè-re van Music-Hall bijwonen en deelnemenaan de receptie na de voorstelling.

Naam:................................................

School: ...............................................

Adres van de school: ...........................

..........................................................

Telefoonnr.: ........................................

Aantal leerlingen: ……Aantal leerkrachten: ……

Stuur de bon volledig ingevuld vóór 22/1/96naar CC De Werf - Molenstraat 51 - 9300Aalst

• PRIJS MICHIEL VANDEKERCKHOVE - sWOORDKUNSTFESTIJN ZIJN EN WORDEN ‘96Jongeren van 18 tot 42 jaar kunnen inschrij-ven met een solo-programma van min. 15 enmax. 20 min. Het thema is vrij. Afgestudeer-den Woordkunst mogen niet deelnemen. Umoet de teksten uit het hoofd kennen, maar umag putten uit bestaand (Nederlandstalig ofvertaald) werk. Eenvoudige decorelementenen accessoires zijn toegelaten. Vier laureatenkrijgen twee optredens en een ereloon van11.000 fr. (reiskosten inbegrepen). Het Woord-kunstfestijn vindt plaats op 23 maart in Ieper.Inschrijven vóór 1 februari.Marnixring Grensland Lode de Boninge - Zijn enworden - D’Hondtstraat 33 - 8900 Ieper - fax 057-20 58 27

100 JAAR VAN OSTAIJEN sRegisseur Guido Lauwaert, dirigent Dirk Vermeu-len en componist Peter Vermeersch sloegen dehanden in elkaar voor de muzikaal-literaire

20 KLASSE NR.61

OLYMPIADES s• VLAAMSE OLYMPIADES VOOR NATUUR-WETENSCHAPPEN 96Leerlingen van de derde graad secundair on-derwijs kunnen deelnemen in twee fases: pro-vinciale schiftingen (met meerkeuzevragen)en een eindronde (theoretisch én praktijkge-deelte) voor de beste 15 deelnemers per olym-piade. De schiftingen vinden plaats op 7 fe-bruari (8ste Vlaamse Fysica-Olympiade); 6 maart(7de Vlaamse Biologie-Olympiade) en 13 maart(13de Vlaamse Chemie-Olympiade). De eind-ronden vinden plaats op 20 april in de lokalenvan de VUB. De geselecteerden nemen van 1 tot5 april (paasvakantie) deel aan een gratis sta-geweek. De twee best geklasseerde deelnemersvan elke Olympiade nemen tijdens de zomer-vakantie deel aan de 7de Internationale Biologie-Olympiade (1 tot 10/7 in Oekraïne); de 28steInternationale Chemie-Olympiade (14 tot 23/7 inMoskou) en de 27ste Internationale Fysica-Olym-piade (30/6 tot 7/7 in Oslo). Inschrijven vóór 12januari (enkele dagen later mag ook). Deelne-men kost 100 fr.Wedstrijdsecretariaat Vlaamse Olympiades voor Na-tuurwetenschappen - LUC - Linda Bradt - Universitai-re Campus - Gebouw D - 3590 Diepenbeek - + 011-26 81 71 - fax 011-26 80 19 - specifieke inlichtingen:biologie: P. Reygel - + 011-26 83 36; chemie: prof.dr. E. Onkelinx - + 011-26 83 07; fysica: prof. dr. H.Hendrickx - + 011-26 82 47

• 1STE VLAAMSE GEO-OLYMPIADE 96Leerlingen van de derde graad secundair on-derwijs kunnen inschrijven tot 31 januari. Dewedstrijd verloopt in twee fases: schriftelijkeschiftingsronden per provincie en een eind-ronde voor de tien besten. De eindproef be-staat uit een theoretisch én een praktisch ge-deelte. De tien geselecteerden kunnen vóór deeindronde deelnemen aan een stage. De vierbesten én hun plaatsvervangers worden voor-gedragen voor de International GeographyCompetition, die dit jaar in Nederland zalplaatsvinden. Reglement van deze wedstrijden meer informatie over de mogelijke onder-werpen bij John Maes - Voorzitter VerenigingLeraars Aardrijkskunde - Laarstraat 3 - 2520 Ranst- + en fax 03-485 73 79.

MOEILIJKE KLASSEN sMoeilijke klassen, moeilijke leerlingen... zowelbeginnende als meer ervaren leerkrachten wordener vroeg of laat mee geconfronteerd. In uwopleiding hebt u er theoretisch wel eens meekennis gemaakt, maar hoe pakt u zo’n klas ofzo’n leerlingen in de dagelijkse praktijk aan?Dialoog vzw organiseert van 2 tot 4 februari eentrainingsweekend om ervaringen uit te wisse-len over mogelijke alternatieven, om nieuweinzichten te verwerven, enz. Is er zoiets als eentrukendoos om op terug te vallen als de klas-sieke aanpak faalt?Tegelijk met uw training lopen een aantalsessies met jonge acteurs die bepaalde proble-men, knelpunten, enz. in een klassituatie na-spelen. Deze sessies worden op video vastge-legd. Zo beschikt u over nuttig didactisch beeld-materiaal bij de meer theoretische gedeeltenvan de training. Anderzijds kunt u meteen(volledig vrijblijvend) een aantal vaardighe-den met deze groep jonge acteurs als «moeilij-ke klas» inoefenen. De training vindt plaats in

Home Britannique in Anseremme. Deelnemenkost 4500 fr., alles inbegrepen.Dialoog vzw zoekt 15 leerlingen uit het 5de jaarASO of TSO om, onder begeleiding van eenprofessioneel regisseur, «levensechte» klas-situaties na te spelen. In twee bijeenkomstenwordt een inventaris opgemaakt van «moeilij-ke» situaties. De sessies worden op video opge-nomen en gehanteerd als didactisch materiaaltijdens de boven beschreven training. De jongeacteurs nemen deel aan dit weekend als «klas»waarmee de deelnemende leerkrachten hunvaardigheden kunnen inoefenen. Daarnaast iser ook een ontspanningsprogramma. Deelne-men aan dit project kost 600 fr. per leerling.Dialoog vzw - Blijde Inkomststraat 109 - 3000 Leu-ven - + 016-23 26 49 - fax 016-22 87 94

UNIEKE TELEVISIE aAls u dit jaar één TV-reeks MOET zien is het welOoggetuige op TV 2. KLASSE kon al enkeleafleveringen bekijken en inderdaad: dit is tele-visie op zijn best. Laat de video maar draaienwant dit is bruikbaar in de klas voor jong enoud. De reeks gaat over dieren in de natuurmaar er worden ook schitterende zijsprongengemaakt. Opwindend, fascinerend, opgebouwdals een avontuurlijke thriller, maar tegelijker-tijd bijzonder informatief. De vormgeving isuniek: woord- en beeldtaal ontmoeten elkaarop een wonder-lijke maniermet de meestgeavanceerdebeeldtechnie-ken.Via computer-simulaties, ge-mengd met life-action van eenstruisvogel, zieje bijvoorbeeld hoe een bepaalde dinosaurusmiljoenen jaren geleden moet gelopen hebben.Een tijger springt net boven je hoofd de huiska-mer binnen, op honderden meters hoogte vliegje doodgemoedereerd naast een toom eendenen in één oogopslag ontdek je de nooit vermoe-de parallel tussen de elegante pas van eendame in avondjurk en de sierlijke manier waar-op een vis geruisloos door het water zwemt.Ooggetuige is dan ook een ode én aan denatuur én aan de (beeld)cultuur, een weldoen-de massage voor ons geteisterde netvlies. Hetresultaat is uitzonderlijke micro- en macrofoto-grafie, 28 minuten met open mond in de ver-trouwde natuur wandelen, maar langs vol-strekt nieuwe wegen. Je herkent alles, maar zozag je het nog nooit.U kunt de Nederlandstalige versie van denieuwe BBC-reeks bekijken op TV 2, vanaf 7januari, elke zondagavond om 19 u.Er is dus nog leven na Kulderzipken. Dertienweken lang gaat het achtereenvolgens overvogels, vissen, reptielen, honden, katten, amfi-bieën, insecten, skeletten, jungle, dinosaurus-sen, olifanten, haaien en paarden.De TV-reeks sluit aan bij de gelijknamigenatuurboekenreeks die bij ons door De Stan-daard wordt uitgegeven. U wilt zo’n uitzon-derlijk mooi boek (prijs in de boekhandel:495 fr.) voor uw klasbibliotheek? KLASSE heefttwintig boekenbons van 500 fr. klaar liggen.Schrijf een kaartje naar KLASSE - OOGGETUI-GE - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel

VERTELLEN aIS EEN KUNSTVan 7 tot 10 maart verzame-len professionele vertellers inAlden Biesen voor het Inter-nationaal Vertelfestival. Allegenres komen aan bod: komi-sche en griezelverhalen, poë-zie en sprookjes, verhalen vangrote schrijvers en volksver-halen uit de mondelinge over-levering. Er zijn vier talen ver-tegenwoordigd: Duits, Frans,Engels en Nederlands.Donderdag 7 en vrijdag 8 maartkunt u met uw klas naar hetFestival. Tussen 9 u. en 16 u.zijn er vier vertelsessies metelk een achttal vertellers. Ukunt uit het dagprogrammaeen eigen pakket samenstel-len in functie van het genreen de taal die u verkiest. Opzaterdag 9 maart is er alleeneen avondprogramma, waarbijde vertellers gezamenlijk eencocktail van genres en talenbrengen. Datzelfde program-ma wordt herhaald op zon-dagvoormiddag 10 maart. Inde namiddag zijn er ten slotteopnieuw vertelsessies voor hetgrote publiek, met aangepas-te verhalen voor kinderen. Uvindt het hele programma opuw school.Landcommanderij Alden Biesen -Ingrid Willems - Kasteelstraat 6 -3740 Spouwen (Bilzen) - + 089-41 39 13

KLASSE NR.61 21

VROUW EN KUNST avzw Gynaika is een platform voor vrouwelij-ke kunstenaars. Het doel? Een databank vannationale en internationale vrouwelijke kun-stenaars samenstellen, bestaande cultuuror-ganismen bewerken om zoveel mogelijk vrou-welijke kunstenaars te programmeren én we-tenschappelijk onderzoek stimuleren naar depositie van de vrouw in de wereld van kunsten cultuur. Uit de werking groeide de idee vanGynaika 96, een grootscheeps festival datvan februari tot mei zoveel mogelijk vrouwe-lijke kunstenaars op zoveel mogelijk Vlaamse

podia en in zoveel mogelijk Vlaamse zalenwil brengen. Op het (voorlopige) program-ma: Women go wild (een reizend vrouwen-humor festival, eind januari); tentoonstellin-gen van hedendaagse én oude kunst vanvrouwelijke kunstenaars; concerten van oudemuziek van vrouwelijke componisten; optre-dens van vrouwelijke muzikanten (bv. sitar-speelster Darshan Kumari, Rai-zangeres Cheik-ha Remitti), enz. Daarnaast is een reeks publi-katies gepland, met een kunstboek over vrou-welijke kunstenaars, een boek over Oude Mees-teressen en een aantal wetenschappelijke wer-ken. Ook aan de scholen is gedacht: er komteen handboek, gebaseerd op onderzoek naarde loopbaanverwachting van vrouwen in hetkunst- en cultuurwereldje.Dit project is vooral interessant voor de derdegraad secundair onderwijs, de kunsthuma-niora en het pedagogisch hoger onderwijs.Vraag zeker de gratis programmabrochureaan.vzw Gynaika - Handelsbeurs - Twaalfmaanden-straat 1 - 2000 Antwerpen - + 03-232 22 29 - fax03-232 57 80

TAALASSISTENTEN sLINGUA is het onderdeel van het EuropeseSocrates-programma dat de kennis van vreemdetalen in het onderwijs wil stimuleren. Dat-zelfde Lingua heeft er nu een nieuwe actie bijonder de naam Taalassistenten. Enerzijdskrijgen toekomstige taaldocenten de kans omhun kennis van vreemde talen, andere Euro-pese landen en andere onderwijssystemen uitte breiden. Anderzijds brengt de actie leerlin-gen in contact met iemand uit een land waar-van zij de taal leren (de taalassistent komt lesgeven, weliswaar zonder de eigen leraar vreemdetalen te vervangen).Bent u een toekomstig taalleerkracht en wilt u

in het schooljaar 96-97 graag een stage (en-kele maanden) lopen in een buitenlandseschool? Bent u taalleerkracht en wilt u vol-gend schooljaar graag een buitenlandse taal-assistent ontvangen in uw school? Voor meerinlichtingen of voor het aanvragen van eenbeurs kunt u contact opnemen met het VlaamsLingua Agentschap - Departement Onderwijs -Hilde De Veirman - RAC Arcadengebouw - bu-reau 5097 - + 02-210 52 89 - fax 02-210 53 55

THEATER OP SCHOOL sU kunt niet naar het theater? Dan komt hettheater naar u. En we geven u de kans om erzelf over te oordelen.Compagnie Barrevoet herbergt een stel jongeacteurs, die net zijn afgestudeerd aan de Klei-ne Academie in Brussel. Ze hebben een zwakvoor grote teksten en ze willen die graagbrengen voor een breed publiek. Ookschoolpubliek. Met Britannicus vanJean Racine bijten ze de spits af. Zespelen de voorstellingen in de schoolzelf voor leerlingen van de derde graadsecundair onderwijs. En als het aanhen ligt, kan dat op sterk uiteenlopen-de lokaties. De voorstelling kan wor-den gespeeld voor groepen tot 250 leer-lingen. Er is een voor- en nabespre-king. Bovendien zorgt het gezelschapvoor een lesmap, met concrete lesidee-ën rond de voorstelling, het keizerlijkhof ten tijde van Nero en het theater inde tijd van Jean Racine. Als u dat wenst,werken ze ook een hele lesdag rond hetschrijven en spelen van theaterteksten.Britannicus gaat over de perikelenvan de kersverse keizer Nero en zijnrivaal Brittanicus. Jean Racine zorgdevoor een brok loepzuiver theater, schijn-baar eenvoudig en functioneel, waar-in alle informatie die nodig is om hetstuk te begrijpen binnen het stuk wordtgegeven. Laurens Spoor tekende voorde vertaling in onberijmde alexandrijnen enmet grote eerbied voor de oorspronkelijketekst. Aan hem werd gevraagd deze jongecompagnie in haar werkproces te begelei-den.Compagnie Barrevoet zorgt in samenwerkingmet KLASSE voor een reeks promotie-voorstellingen. In elke provincie één.St. Jozefscollege Aarschot, Xaverius-college Antwerpen, Humaniora Nieu-wenbosch Gent, Onze-Lieve-Vrouw-Ter-Engelen Kortrijk en St. Jozef InstituutBokrijk verleenden hun medewerking.De leerlingen van die scholen makenvan deze promotiereeks «real life» enu bent als leerkracht van harte uitge-nodigd.Compagnie Barrevoet werkt nog aantwee andere projecten. Koningen zon-der paard is een voorstelling over dekoningsdrama’s van Shakespeare. Zericht zich tot de tweede graad secun-dair onderwijs. De dag dat de katsprak is een creatie voor het kleuter-onderwijs en de eerste graad lageronderwijs.Meer informatie: Thales vzw - Verschan-singsstraat 13 - 2018 Antwerpen - + enfax 03-248 26 12

GRATIS NAAR BRITANNICUS

µ JA, ik kom gratis naar Britannicus(met 1 / 2 personen) op:

□ maandag 22/1 om 12.50 u. in Aarschot

□ dinsdag 23/1 om 10.15 u. in Antwerpen

□ woensdag 24/1 om 19.30 u. in Gent

□ donderdag 25/1 om 19.30 u. in Kortrijk

□ vrijdag 26/1 om 13.15 u. in Bokrijk

Naam:................................................

Adres: ................................................

School: ...............................................

..........................................................

Stuur deze bon naar Thales vzw -Verschansingsstraat 13 - 2018 Antwerpen.U ontvangt per kerende post een bevesti-ging en een reisweg.

22 KLASSE NR.61

GRATIS NAAR WINTERS aSpeelteater Gent speelt in de Kopergietery hetnieuwe stuk Winters, in een regie van Eva Bal enop teksten van Heleen Verburg. Het stuk is be-doeld voor iedereen vanaf 6 jaar. Een meisje ligtin een bed. Zij is heel erg ziek. Vreemde mannenzingen wilde liederen en ze wil met hen mee-doen, ze wil een Bal Masqué. Ze wil NU leven.Winters vertelt over de lust om te leven, maarook over de machteloosheid tegenover iets waaraanniemand schuld heeft. Winters vertelt over degrens tussen blijdschap en verdriet, tussen moeden wanhoop, tussen er zijn en er niet meer zijn.Het stuk is ontstaan uit gesprekken van Eva Balmet langdurig zieke kinderen in het GentseUniversitair Ziekenhuis.Speciaal voor lezers van KLASSE liggen aande kassa 50 vrijkaarten klaar: 25 x 2. Ureserveert gewoon telefonisch op + 09-233 7000 (9 u. tot 12 u. en 14 u. tot 17 u.) en uvermeldt de voorstelling van uw keuze en demagische woorden Vrijkaarten KLASSE. Voorde 25 snelste bellers zullen de kaarten aan dekassa klaarliggen. U kunt reserveren voor devoorstellingen van vrij. 12 (10 u. of 14 u.), za.13 (20 u.), zo. 14 (15 u.), ma. 15 (10 u. of 14 u.),di. 16 (14 u.), vrij. 19 (20 u.), za. 20 (15 u.), zo.21 (15 u.) of vrij. 26 januari (20 u., meteen ookde slotvoorstelling).Speelteater Gent - Blekerijstraat 50 - 9000 Gent -+ 09-233 70 00

GEDETACHEERDE GEZOCHT a• De Jeugddienst van Kerk en Wereld - KorteSchipstraat 16 - 2800 Mechelen - + 015-28 07 00zoekt een vastbenoemd leerkracht (max. 45jaar) voor promotioneel en redactioneel werkm.b.t. haar jongerenblad Impuls, voor het leg-gen van contacten met scholen, groepen enparochies, en voor de ontwikkeling van reli-gieuze animatie- en vormingsactiviteiten.• Forum voor Pluralistisch Jeugdwerk vzw - VanElewijckstraat 35 - 1050 Brussel - + 02-649 51 37zoekt voor onmiddellijke indiensttreding eenvastbenoemd leerkracht (max. 40 jaar) metervaring in het jeugdwerk, die als vormings-verantwoordelijke zal instaan voor kadervor-ming, dienstverlening, publikaties en opvol-ging van jeugdthema’s. Solliciteren met CVvóór 15 januari.• Bouworde vzw - Tiensesteenweg 145 - 3010 Leu-ven - + 016-25 91 44 - fax 016-25 91 60 zoekt eenvastbenoemd leerkracht (jonger dan 40 jaar)voor propaganda in scholen en vorming vanvrijwilligers. Bouworde is een vrijwilligers-or-ganisatie die sociale projecten realiseert in debouwsector, in binnen- en buitenland.

ECHTSCHEIDING PER TELEFOON aOverleg van Kinder- en Jongerentelefoons

(OKEJ) onderzoekt de beleving van kin-deren en jongeren in een echtschei-dingssituatie. De telefonische oproe-

pen en brieven die de Kinder- en Jonge-rentelefoons van 1 januari tot 30 april ontvan-gen, worden geanalyseerd. De emotionele be-leving staat centraal, maar ook het juridischeaspect komt aan bod. Een recente wetswijzi-ging maakt het immers mogelijk om minder-jarigen te horen in een echtscheidingsprocedu-re. Het onderzoek wil peilen naar het verloopvan dit hoorrecht in de praktijk. Hoe meertelefoontjes en brieven, hoe correcter de resul-

taten van dit onderzoek.Kinderen en jongeren kunnen hun stem latenhoren. Telefoneren naar + 078-15 14 13 ofschrijven naar Kinder- en Jongerentelefoon -Postbus 50 - 2800 Mechelen.Als leerkracht kunt u dit onderzoek in één vanuw lessen vermelden (met verwijzing naar adresen telefoonnummer). Meer informatie overhet onderzoek krijgt u bij OKEJ - DominiqueDegrande - Kammerstraat 10 - 9000 Gent - + 09-233 69 19 - fax 09-225 00 58

LERAREN-CORRECTOREN sHet Afstandsonderwijs zoekt leerkrachten voorhet bijambt leraar-corrector voor verscheide-ne cursussen op het niveau van de tweede enderde graad secundair onderwijs. Een aantalkandidaten zullen direct aan de slag kunnen;met andere geïnteresseerden wordt een wer-vingsreserve aangelegd.De kandidaat-leraren moeten minstens driejaar effectief les hebben gegeven in het betrok-ken leervak en zijn houder van de vereistestudiebewijzen (aggregaat lager of hoger secun-dair onderwijs). Alleen leerkrachten die minderdan 75 % van een normale opdracht uitoefe-nen, komen voor dit bijambt in aanmerking.Er worden kandidaten gezocht voor volgendeleervakken:• tweede graad: geschiedenis L, Nederlands L,Frans L, Biologie L, Duits L en Aardrijkskunde L;• derde graad: aardrijkskunde HSO en SpaansHSO.Daarnaast is er een bijambt vacant voor eenambtenaar van niveau 1, die bevoegd is in dematerie personeelsstatuut van de federaleambtenaren. Deze man of vrouw zal een schrif-telijke cursus Statuut uitwerken én de takenvan de ingeschreven cursisten corrigeren.Kandidaten voor één van deze bijambten stu-ren hun aanvraag zo snel mogelijk naar on-derstaand adres. Bij uw aanvraag voegt u eenomstandige opgave van uw studiebewijzen enuitgeoefend ambt, met vermelding van uwschool of openbare instelling.Departement Onderwijs - Administratie Permanen-te Vorming - Afdeling Volwassenenonderwijs - Af-standsonderwijs - Koningsstraat 67 - 1000 Brussel -+ 02-211 43 22 of 211 44 86 - fax 02-211 43 81

ZORG EN ZIN VOOR KLEUR sDit is het thema van de Open MonumentendagVlaanderen 1996. Dit jaar kunnen ook allekunsthumaniora’s hieraan deelnemen. Debedoeling is dat u met uw leerlingen een pro-ject uitwerkt rond jongeren en de Open Monu-mentendag. Centraal staat het monument, debeleving ervan, relatie en interpretatie van hetthema Zorg en zin voor kleur. Het project moetconcreet gerealiseerd worden op de dag zelf,zondag 8 september. Een onafhankelijke juryzal de ingediende projecten beoordelen. Van-uit de Stuurgroep Open Monumentendag Vlaan-deren kunt u financiële ondersteuning krijgen.Er zal ook een jongerenmagazine verschij-nen, met daarin de gekozen projecten. Ookandere voorstellen (teksten, foto’s, cartoons,enz.) zijn welkom. Alle Vlaamse kunsthuma-niora’s (secundair niveau) kunnen hun pro-jecten indienen tot einde maart. Uw schoolheeft een informatiefiche ontvangen.Secretariaat Open Monumentendag Vlaanderen -Koning Boudewijnstichting - Brederodestraat 21 -1000 Brussel - + 02-511 18 40 - fax 02-512 00 35

KLASSE NR.61 23(advertentie)

GRATIS NAAR MAMA CARLOTA sCharlotte van België, dochter van Leopold Itrouwt met Maximiliaan, aartshertog vanOostenrijk en gouverneur van Lombardije-Ve-netië. Maximiliaan wordt keizer van Mexico.Napoleon trekt zijn troepen terug en Maximi-liaan staat er alleen voor. De 26-jarige Char-lotte komt terug naar Europa op zoek naarsteun, maar verzinkt langzaam in waanzin.Ze verblijft nog 60 jaar in het kasteel vanBoechout, waar ze in 1927 overlijdt.Het gloednieuwe toneelstuk Mama Carlota(naar een Mexicaans spotlied) speelt zich af op7 juni 1926, een half jaar voor het overlijdenvan Charlotte. Het stuk toont de eenzaamheid,de machtshonger, het amoureuse échec, hetpolitieke débacle, de waanzin, de honger naargenegenheid, de doodsangst, het wantrouwen,de passies, kortom de hele hel van tegenstrijdigegevoelens die deze vrouw heeft doorleefd. Ca-trien Hermans regisseert Ivonne Lex en Frans Maasin een tekst van de hand van Frans Depeuter. Depremière is op 27 januari. Het stuk wordt noggespeeld tot 12 mei. Als u met uw klas eenvoorstelling wilt bijwonen, krijgt u een fiksekorting op de normale toegangsprijzen.Speciaal voor KLASSE liggen er 50 vrijkaar-ten klaar voor de vertoningen van 1, 15, 22en 29 februari en 2 maart (start voorstellingtelkens om 20.30 u.). U stuurt zo snel mogelijkeen gele briefkaart naar onderstaand adres enu vermeldt daarop de datum van uw keuze éneen reservedatum. Per vertoning krijgen vijflezers twee kaarten toegestuurd.Theater Ivonne Lex - Chantal Woestyn - LangeNieuwstraat 81 - 2000 Antwerpen - + 03-231 7181 - fax 03-226 42 77

KOSMOS OP CDI sIn de reeks Edudisc is een interactieve CDIverschenen over Kosmografie met een volledigbeeldoverzicht van de huidige sterren-kunde en hemelbeschrijving. Geschie-denis, oude en nieuwe heelalmodellen,de mooiste en fraaiste beelden gemaaktvanuit ruimtetuigen, enz. werden ver-zameld. Meer dan 500 beelden geveneen overzicht van ons zonnestelsel, Melk-weg en andere zonnestelsels. Zo’n 80schema’s verduidelijken begrippen alsparallax, ecliptica, siderische en sinodi-sche omloopbanen, enz. Seizoenen enschijngestalten, eclipsen en verduiste-ringen, enz. hebben voor u geen gehei-men meer.Europlanetarium - Kattevennen 19 - 3600 Genk -+ 089-35 27 94 - fax 089-36 40 50

GRATIS SPREEKBEURT sHet Rode Kruis heeft een spreekbeurtset voorleerlingen van 10 tot 14 jaar. Druk in de weerbestaat uit grote, losse bladen waarmee ze eenboekje kunnen maken dat informatie en ver-haaltjes geeft om zelf een spreekbeurt samente stellen. In de set zitten ook zeven posters omeen spreekbeurt te illustreren. Wist u dat bloedslechts 35 dagen in de koelkast kan wordenbewaard? Dat uw leerlingen vanaf 10 jaareerste hulp kunnen leren?De set is gratis voor individuele aanvragenvan jongeren. Leerkrachten kunnen de spreek-beurtset aankopen (360 fr.) voor klassikaalgebruik.Rode Kruis-Vlaanderen - Jeugd Rode Kruis - Vleurgat-sesteenweg 98 - 1050 Brussel - + 02344 19 18

24 KLASSE NR.61

ZEKERLEZEN

ALGEMEEN a• VAN SCORE NAAR PUNTENMarijke scoort 12 op 17 op uw toets. Erg behoor-lijk, vinden haar ouders. Hoe maakt u henechter wijs dat u de slaaggrens op 11 had vast-gesteld en dat Marijke er met de hakken over desloot is doorgeraakt? Er is maar een middel: uwscore omzetten in punten of procenten die welklare wijn schenken. Van score naar puntengeeft aan hoe u dit kunt aanpakken. Een be-knopte handleiding en veel berekeningstabel-

len besparen u het passen en tellen. Snel en zonder moeite maaktu van 12 op 17 met slaaggrens 11 het meer sprekende 58 %. Eenmooi hulpmiddel bij uw evaluatie. Prijs: 221 fr.Uitgeverij Van In - Grote Markt 39 - 2500 Lier - + 03-480 55 11 - fax 03-480 76 64

• CYBERSPE@KHoe sluit je aan op Internet, wat kost het en wat mag je erverwachten? Journalist Alain Grootaersschreef een beknopt en vooral duidelijkboekje over het reilen en zeilen op Inter-net. Met alfabetische wegwijzer bij de digi-taal, de netiquette, handige sites, nuttige e-mailadressen en een handleiding voorhet eerste gebruik. Een praktische gidsvoor de informatiesnelweg, met de nodigezin voor relativering op papier gezet. Ya-hoo voor 395 fr.Cyperspe@k - Standaard Uitgeverij - Belgiëlei147a - 2018 Antwerpen - + 03-239 59 00 -fax 03-230 85 50

• ALMANAKWilt u weten wat er in Vlaanderen enNederland op onderwijsgebied aan we-tenschappelijk onderzoek loopt of afge-rond is? Dan hebt u de Almanak Onder-zoek 1995 nodig, een overzichtelijk boek-werk met gegevens over 935 onderzoeks-projecten van januari 92 tot december94: aanleiding, doel, conclusie, litera-tuur, onderzoeksmethodes, projectleiders,...Als uw boekenkast wat klein is, kunt uook de CD-ROM Onderwijs proberenmet daarop de nieuwe Databank On-derzoek van Onderwijs, die u informeertvanaf 1989 en die om de vier maandenwordt geactualiseerd. Een jaarabonne-ment kost 350 NLG.Almanak Onderzoek van Onderwijs in Ne-derland en Vlaanderen 1995, 1500 fr. overte schrijven op rek. nr. 091-2203006-68 vanMNST Vlaamse Gemeenschap - OND-Ver-koop Publikaties - 1010 Brussel. Vermeld detitel en het referentienummer 170.1CD-ROM Onderwijs - Databank Onderzoekvan Onderwijs - Informatiebank - Antwoord-nummer 10144 - 1000 PA Amsterdam -Nederland - + 00 31 20 51 28 666 - fax 0031 20 51 28 609

BASISONDERWIJS b• PRE-BORDENKinderen leren wel de betekenis en de soor-ten verkeersborden, maar of ze er in hetverkeer op reageren is nog wat anders.Daarom werden de pre-borden ontwikkeld.Ze leren kinderen reageren op de vorm ende kleur die typisch zijn voor verkeersbor-den. Een rode driehoek met een schaar, eenblauwe cirkel met een boek erin, een rodecirkel met te veel snoep... herkenbare situa-ties in de taal van het verkeer. Speciaal

voor kleuters, lagere-schoolkinderen eerste graad en kinderen vanhet buitengewoon onderwijs. Vraag alvast de gratis folder aan.Uitgeverij De Eenhoorn - Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke - + 056-60 54 60- fax 056-61 05 83

• KINDERANIMATIEKindernamiddagen waar theater en animatie centraal staan.Wellicht organiseert ook u ze op uw school. De 7de Kinderani-matiegids van Onderwijs-Service serveert u 88 blz. animatiegezel-schappen, (poëzie)theaters, culturele centra, attracties, gooche-laars, poppenspelers, clowns, muziekgroepen tot zelfs circusar-tiesten. Ook krappe beurzen vinden er hun gading.Stort 100 fr. op rek. nr. 001-2274789-21 van C.I.S. - Naamsesteenweg164 - 3001 Leuven met de vermelding KA 95-96

• DE WERELD OP ZAKHoe kleden mensen zich in andere landen? Hoeveel drinkt eenpaard en waarom draagt het hoefijzers? Zijn alle dingen rond,vierkant of driehoekig? Wat doet de zee als het stormt? Hoe zieteen boot er van binnen uit? De formule van half ingekleurde

transparante pagina’s in deze nieuwe pren-tenboeken doet kleuters niet alleen ver-rast opkijken, ze stimuleert hen om zelf deantwoorden te vinden op hun vragen.Echt iets voor het leeshoekje in uw klas.De wereld op zak - Start 5, 420 fr. - InfoboekN.V. - Lil 51 - 2450 Meerhout - + 014-30 0477 - fax 014-30 32 43

SECUNDAIR ONDERWIJS s• INTENSIEVE LEERLINGBEGELEIDINGHoewel op Nederlandse onderwijsleestgeschoeid, behandelt dit boek probleem-gebieden die 100 % compatibel zijn metde onze: vandalisme, spijbelen, leerpro-blemen, schoolstress, allochtone neven-instroom, enz. Mogelijke reactiestrategieënvan de school worden uitgebreid toege-licht. De nadruk ligt op het secundaironderwijs.Uitgeverij Garant - Tiensesteenweg 83 - 3010Kessel-Lo - + 016-25 31 31

• REAFFECTATIE EN WEDERTEWERK-STELLINGZo heet een nieuwe brochure waarin ueen overzicht krijgt van de voornaamstereglementaire bepalingen i.v.m. terbe-schikkingstelling wegens ontstentenis vanbetrekking, reaffectatie en wedertewerk-stelling. Ook de bezoldiging komt aanbod. Heel wat voorbeelden verduidelij-ken de wetgeving ter zake en er is een lijstbijgevoegd met nuttige adressen. De bro-chure beperkt zich tot de voorschriftenvoor gewoon en buitengewoon secun-dair onderwijs, maar veel principes zijnook van toepassing voor het basisonder-wijs.Die Keure - Oude Gentweg 108 - 8000 Brugge- + 050-33 12 35 - fax 050-34 37 68

• DE VEROVERING VAN AMERIKAmaar dan het échte verhaal, is een vlotleesbaar boek van Hans Koning. De con-quistadores komen er uit zoals ze waren:bloedige veroveraars en landrovers. Hetware verhaal ook van het Wilde Westen,of Dances With Wolves achter de scher-men. Aanbevolen als randliteratuur bijde vakken Nederlands, geschiedenis, gods-dienst, zedenleer,... Het boek kost 498 fr.Uitgeverij EPO - Lange Pastoorstraat 25-27 -2600 Berchem - + 03-218 52 21 - fax 03-218 46 04

• VAKTIJDSCHRIFTEN (4) sArtikels over actualiteit, geschiedenis, we-tenschap, kunst en literatuur, een gratisbijlage met Praktische Wenken voor de leer-kracht, dit alles in de lijn van leerplannenen eindtermen... maar vooral duidelijkeachtergrondinformatie die jongeren begrijpen.Dat vindt u in Blikopener, tijdschrift voorleerlingen dat maandelijks verschijnt. Eenaanrader voor de eerste en tweede graadASO en voor de oudere leerlingen van TSOen BSO. U kunt meedingen naar een vande 5 gratis jaarabonnementen die we weg-geven, maar voor een gratis proefnummervolstaat een telefoontje.Keesing Onderwijsbladen - Isabelle De Becker/Elke Somers - Keesinglaan 2-20 - + 03-32438 90 - fax 03-324 38 98

• NA RAIN MAN aAutisme in min of meer erge vorm is eenstoornis die vanaf de geboorte of de vroe-ge kindertijd bij 20 op 10.000 kinderenvoorkomt. De oorzaken ervan zijn com-plex, de symptomen divers en de weerslagop gezin, klas en omgeving enorm. Ik benmijn eigen mens bevat getuigenissen vanouders, een zus, een autist,... rond de vraagWat is autisme en hoe leer je ermee leven?Mijn broer is een orkaan is een boeiendverhaal over hetzelfde thema voor kinde-ren vanaf 10 jaar. Geïnteresseerden kun-nen ook een basisinformatiepakket overautisme aanvragen. Dit pakket is gratis.Vlaamse Vereniging Autisme - Groot Begijn-hof 14 - 9040 Gent - + 09-238 18 18 - fax09-228 98 79

GRATIS BOEKENKLASSE geeft van Intensieve leerlingbe-geleiding, Ik blijf mijn eigen mens enVan score tot punten 5 exemplaren weg.Bovendien liggen voor het nieuwe jaar 5gratis abonnementen van Blikopenerop u te wachten. Om hiervoor in aan-merking te komen volstaat een gele brief-kaart of een nieuwjaarskaartje met devermelding van uw keuze. Misschien bentu bij de gelukkigen. We publiceren geenlijst met namen van winnaars (plaatsge-brek), maar als u erbij bent, krijgt u vóór15 februari van ons bericht. Veel geluk!KLASSE - Zeker Lezen + voorkeurtitel - Ko-ningsstraat 138 - 1000 Brussel

KLASSE NR.61 25

ZEKERZ I E N

KLASSE NR.61 25

ZEKERZ I E N

• TOT EDELSTEEN VERHEVEN: TOT 19/5 aSmaragd, aquamarijn, lapis lazuli, jade, maarook heliodoor, vorobieviet, charoiet: edelste-nen. In deze tentoonstelling vindt u ze in hunnatuurlijk voorkomen, zoals ze uit de grondworden gedolven, ondergeslepen vorm en ver-werkt tot sierobjecten.Daarnaast ziet u ook eengrote waaier van syn-thesische edelstenen, metals wereldprimeur syn-

thetisch rood diamant uit de Siberischelaboratoria. Meer dan anderhalve tonedelstenen kwam vanuit Novosibirsk naarBrussel. Meer dan 200 kunstvoorwerpenkomen uit de collecties van het eigenmuseum, aangevuld met stukken uitNovosibirsk, uit het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, hetAntwerpse Diamantmuseum en privé-verzamelingen.De toegangsprijs bedraagt 150 fr. Reductiehouders (groepen vanaf15 deelnemers, 60+ , enz.) betalen 120 fr. en schoolgroepen 80 fr.per leerling. Een rondleiding kost 2200 fr. voor een groep van 15volwassenen (+ 120 fr. per persoon voor het toegangsticket). School-groepen betalen 1800 fr. voor een groep van 15 leerlingen (+ 80 fr.per ticket).Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis - Jubelparkmuseum -Schatkamer - Jubelpark 10 - 1040 Brussel -+ 02-741 74 46

• SPIEGHELING EN DAET. sSIMON STEVIN VAN BRUGGHE(1548-1620): TOT 31/1Met archiefstukken, medailles, hand-schriften, eerste drukken, enz. schetstdeze educatieve tentoonstelling de fi-guur van Simon Stevin. Zijn grootste ver-dienste ligt in de wis- en natuurkunde.Hij was ook actief in astronomie, meet-kunde, geografie, logica, enz. Verderwas hij leermeester van Prins Mauritsvan Nassau en werkte voor hem als ves-tingbouwer, ingenieur, krijgskundige,stedebouwkundige en zelfs financieeladviseur. Vanaf 1585 schrijft hij in het«Duytsch» en introduceert zo heel watnieuwe woorden in onze taal.De tentoonstelling is gratis toegankelijk. Rond-leidingen zijn eveneens gratis.Centrale Openbare Bibliotheek De Biekorf -Kuipersstraat 3 - 8000 Brugge - + 050-3300 50 (Valerie Logghe) - fax 050-34 27 05

• MINI CAR & TRUCK EXPO: aTOT 10/3/96De Mini Car & Truck Show (MCTS), eenclub voor verzamelaars van miniatuur-auto’s presenteert een unieke collectiemini-vierwielers met merkenthema’s (Fer-rari, Porsche, Tucker), met prachtigeDinky Toys- en Matchboxmodellen, metBack to the Future- en James Bond-wagens, met limousines, enz. Zelfs eenmaquette met volgwagens uit de Rondevan Frankrijk en circuswagens ontbre-ken niet.De toegangsprijs bedraagt 120 fr. voor +12-jarigen en 100 fr. voor kinderen van 3tot 12 jaar. Met dit ticket hebt u toegang tothet hele Speelgoedmuseum en tot het Bijen-teeltmuseum. (School)groepen betalen 100 fr.per persoon (+ 12) of 80 fr. per persoon (3-12).

Speelgoedmuseum - Nekkerspoel 21 - 2800 Mechelen - + 015-5570 75 - fax 015-55 20 85

• MOREH. MENS, MASKER, DIER: TOT 11/2 sDe Israëlische kunstenaar Mordecaï Moreh (1937- ) woont enwerkt in Parijs, waar hij vooral bezig is met tekenen, schilde-ren en etsen. De tentoonstelling in Antwerpen toont vijf the-ma’s: zelfportretten, Don Juan, parades en maskerades, het rijkvan het niets (o.a. over HIV) en ten slotte een reeks etsen die hetlijden van dieren aanklagen.De toegangsprijs bedraagt 75 fr. Studenten en groepen (min. 20personen) betalen 30 fr. Schoolgroepen (met begeleidende leerkracht)hebben gratis toegang.Museum Plantin Moretus/Stedelijk Prentenkabinet - Vrijdagmarkt 22-23 - 2000 Antwerpen - + 03-232 24 55 - fax 03-226 25 16

• EDUCATIEVE WERKING MIDDELHEIM sDe nieuwe Educatieve Dienst van het Openluchtmuseum voorBeeldhouwkunst van Middelheim heeft een educatief pakketuitgewerkt voor leerlingen van het se-cundair onderwijs. Dit uitzonderlijkmuseum toont beeldhouwkunst vanRodin tot heden.Een geleid bezoek kost 2000 fr. Om uwbezoek voor te bereiden (of voor onder-steuning ter plaatse) zijn er drie themati-

sche handleidin-gen (150 fr. perstuk, telkens 2 kopieerbare vouwbladen voorde leerlingen inbegrepen). U kunt die vouw-bladen ook apart kopen aan 20 fr. per stuk(er zijn zes vouwbladen). Het hele pakket(drie handleidingen plus zes vouwbladen)kost 450 fr. (+ 100 fr. verzendingskosten).Openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Mid-delheim - Middelheimlaan 61 - 2020 Antwer-pen - + 03-827 15 34 - fax 03-825 28 35

LANG LEVE DE KONINGINEen goede, intelligent gemaakte Neder-landse jeugdfilm zien en tegelijk lerenschaken... Totale onzin? Misschien niet.Lang Leve de Koningin is een sprookjes-achtig verhaal waarin de achtjarige Saraop een bijzondere manier leert schaken.Voor het meisje opent dit immers depoort naar een sprookjesrijk van zwarteen witte velden, waarin de schaakstuk-ken tot leven komen en samen met Sarahun eigen verhaal beleven. Schaken alsde beste, dat wil Sara, want het blijkt deenige manier te zijn om in het werkelijkeleven haar vader terug te vinden. Haarmoeder wil haar namelijk niet vertellenwat er met hem gebeurd is. In Lang Levede Koningin vloeien realiteit en fictie opeen subtiele wijze door elkaar. Boven-dien is de film met veel kennis van zakengedraaid. Dat is niet verwonderlijk, wantde regisseur, Esme Lammers, is de klein-dochter van Max Eeuwe, Nederlands eerste(en enige) wereldkampioen schaken eneen groot schaakdidact. Met zijn didac-tisch karakter is de film warm aanbevo-len voor al wie zich voor het schaakspelinteresseert of er op school op een ofandere manier mee bezig is.Lang Leve de Koningin (met o.a. Moni-que Van de Ven) - vanaf 20 december inalle grote steden en nadien ook in de restvan het land.Concordia Film - Terhulpsesteenweg 130 -1050 Brussel - + 02-675 30 76

GRATIS NAAR HET MUHKA aHet Museum van Hedendaagse Kunst Ant-werpen (MUHKA) kunnen we met eengerust geweten uitermate leerkrachtvrien-delijk noemen. Er zijn immers niet alleende tijdelijke tentoonstellingen en de vasteverzameling, met bijhorende cursussen,lezingen, museumontbijten en rondlei-dingen (1000 fr. per groep van 10 leerlin-gen; 1200 fr. per groep van 10 volwasse-nen). Daarnaast is er een zeer actieveEducatieve Dienst: die zorgt naast gelei-de bezoeken ook voor begeleidende fol-ders bij elke nieuwe tentoonstelling (20 fr.voor Kinderpraat, 40 fr. voor Jongeren-gids en Volwassenenfolder); brengt zaal-teksten aan bij elk tentoongesteld werk;organiseert museumspelen, studienamid-dagen, opendeurdagen en speciale pro-jecten; enz.MUHKA - Educatieve Dienst - Leuvenstraat -2000 Antwerpen - + 03-238 59 60 - fax 03-216 24 86De toegangsprijs tot het museum bedraagt150 fr. CJP, studenten, leerlingen tot 18 jaar,groepen (vanaf 10 personen), enz. betalen100 fr. Leerlingen secundair onderwijs in klas-groep betalen 75 fr. en leerlingen tot 12 jaarhebben gratis toegang. Top of the bill is despeciale leraarskaart. Met deze kaart (+fotootje) hebt u drie jaar lang gratis toe-gang tot het museum. U kunt deze kaartgratis aanvragen bij het MUHKA.

ZEKERDOEN

26 KLASSE NR.61

CURSUSSEN EN STUDIEDAGENALGEMEEN a• Zichtbaar in het verkeer: 18/1 in Brussel.Studiedag op het Internationale Auto-, Motor-en Fietssalon 96 over wegenwachters, hulpdien-sten en wegbeheerders; verlichting van voertui-gen; reflecterend materiaal; menselijke waar-neming; verzekering van voetgangers en fiet-sers; zichtbaarheid van motorrijders;;...VTB-VAB - Studiedag-organisatie - Pastoor Coplaan100 - 2070 Zwijndrecht - + 03-253 67 71 - fax 03-

253 68 56• Geweldloze opvoeding thuis (15, 22 en 29/1 en 5/2 inAntwerpen); Geweldloze relaties tussen volwassenen (16, 23en 30/1, 6 en 13/2 in Brugge; 27/2, 5, 12, 19 en 26/3 in Kortrijk);Geweldloze weerbaarheid bij tieners (weekend van 3 tot 4/2 inWestmalle).De Vuurbloem vzw - Generaal Lemanlaan 126 - 8310 Assebroek(Brugge) - + 050-37 36 99 of 050-37 10 17 (ook ‘s avonds)• De draad van Ariadne: Wegwijs in natuurgeneeswijzen(23/1), Wegwijs in relaxatietherapie (30/1), Wegwijs in psycho-therapie (6/2), Wegwijs in alternatieve voeding (13/2).Natuurlijk genezen vzw - Van Nevelestraat 144 - 2100 Deurne - + 03-325 00 40

BASISONDERWIJS b• Het spel als leermiddel: Spelend werken aan sociale vaardig-heden (24/1); Fantasy-games als leermiddel (28/2); Leerge-richt spelen of spelend leren (20/3).Vormingsdienst Kind en Samenleving - Internationaal Huis van het Kind- Nieuwelaan 63 - 1860 Meise - + 02-269 7180 - fax 02-269 78 72• Voor kleuterleidsters: Muzikale opvoe-ding in de kleuterschool (13/2); Filosofe-ren met kleuters (29/2); Poëzie bij kleuters(21/3).Voor onderwijzers: Sociale en emotionelevorming in de lagere school (6, 13 en 29/2en 7/3); Milieu-educatie in de lagere school(18 en 25/4).Vormings- en Informatiecentrum - Turnhoutse-baan 400 - 2110 Wijnegem - + 03-353 94 69• Opvoeding door zelfafbraak (7/2); Sek-suele voorlichting aan kinderen in kleu-ter- en lager onderwijs (7/2); Gedifferen-tieerd en zelfstandig werken: werken inhoeken en contractwerk (14/2); Kinderenmet rekenproblemen: ook in mijn klas(28/2).Centrum voor Didactische Vernieuwing - VIIde-Olympiadelaan 25 - 2020 Antwerpen - + 03-827 78 90 - fax 03-827 99 80

SECUNDAIR EN sHOGER ONDERWIJS• Vakoverschrijdend: Multimediale on-dersteuning van intercultureel onderwijs(7/2); Omgaan met de leerling buiten deklas (7 en 14/2); Begeleidingsdidactiek voorstagebegeleiders (11, 15 en 19/3 of 27, 28en 29/8); Kennismaking met de informa-tiesnelwegen (14/2 en 20/3).Interfacultair Departement voor Lerarenoplei-ding - VUB - Pleinlaan 2 - 1050 Brussel - + 02-629 24 32 - fax 02-629 36 36• Fysica: Fysische optica: experimentenover de aard van het licht, interferentie,diffractie en polarisatie (17/1).Geschiedenis: Braudel en het geschiede-nisonderwijs (17/1); Wallerstein en de we-reld-systeemanalyse (14/2); Actuele uit-dagingen van de sociale zekerheid (13/3).Latijn en Grieks: Sappho en Penelope.

Antieke vrouwen vandaag (24/1).Politieke en sociale wetenschappen: Het leergesprek, het pro-bleemgesprek (24/1); Nascholing voor leraren: het nieuwe sys-teem (20/3); Midden- en Oost-Europa in het onderwijs: docu-mentatiebronnen.Departement voor Lerarenopleiding - RUG - St. Pietersplein 5 - 9000Gent - + 09-264 35 49 - fax 09-264 35 99• Met meer zelfvertrouwen overstappen naar het hoger on-derwijs: september.Het secundair onderwijs verlaten, op kot gaan,... uitdaging ofbedreiging?Limburgse Volkshogeschool - Geraetsstraat 25 - 3500 Hasselt - + 011-22 76 24• Frans: Evaluation de la production orale: 18/1.Didactische Werkgroep Frans - Limburgs Universitair Centrum (i.s.m.LiCO Hasselt) - Gebouw D - 3590 Diepenbeek - + 011-26 87 64

CONGRESSEN EN SYMPOSIABASISONDERWIJS b• Bovenschoolse directievoering in het primair onderwijs: 24/1 in Utrecht of 31/1 in Eindhoven of 2/2 in Zwolle, Nederland.Thema’s: bestuurlijke rolopvattingen en de organisatie van hetmanagement; bovenschoolse structuurvarianten; de positievan adjunct en middenkader; kosten van bovenschoolse direc-tievoering; taakverdeling tussen bestuur en directie; enz.Interstudie - Centrum voor Onderwijsmanagement - HogeschoolGelderland - Paul van Agten & Marc van Seeters - Willemsplein 23 -6811 KB Arnhem - Nederland - + 00-31-26-443 07 77 - fax 00-31-26-442 42 11

SECUNDAIR EN HOGER ONDERWIJS s• 13de Studie-Infobeurs-Antwerpen (SIBA):18 tot 20/1.PMS-SIBA - H. Senecaut - Dorpsbeekstraat104 - 2040 Berendrecht - + 03-568 79 31 -fax 03-568 83 75• 7de Conferentie Texere: Le Arti Tessili:17 tot 21/4 in Gemona del Friuli, Italië.Congres over textielonderwijs en -onder-zoek in Europa.Informatie en inschrijvingsformulieren bij MartinePlatteau - Ouderdomseweg 32 - 8970 Pope-ringe - + 057-33 45 85 - fax 057-33 68 25

STRIPS TEKENEN aHoe maak ik zelf een goede strip? is eenworkshop voor jongeren van 9 tot 14jaar die graag en veel tekenen en watwillen bijleren over het ontstaansprocesvan een stripverhaal (van scenario totinkleuren). De workshop vindt plaats inSun Parcs Groendijk Koksijde van 19 tot23 februari (krokusvakantie). U kiest opvoorhand voor de voormiddag- (9.30 u.tot 12 u.) of de namiddagsessies (14.30 u.tot 17 u.). Deelnemen kost 1950 fr.Gevorderde tekenaars (van 14 tot 77jaar) kunnen terecht in de workshop Hoemaak ik een goede strip? Professionelen(Wim Swerts, Ferry en een gasttekenaar)beantwoorden uw praktische vragen enhelpen u bij het verbeteren van uw tech-niek. De workshop vindt plaats in deHotelschool Koksijde in de weekends van17-18 februari en 24-25 februari. Deel-nemen kost 2750 fr. per weekend of 5000 fr.voor beide weekends.Strip Koksijde - Workshop jongeren/Work-

shop gevorderden -Capucijnenlaan 34- 8670 Koksijde -+ 058-51 88 10 -fax 058-52 27 41

KLASSE-MENT aZin in een spelletje? Ook in 1996 zijn erelke maand vijf boekenbons van 2000 fr.te winnen. U wordt in de watten gelegddoor de Standaard Boekhandel. Tot enmet 26 januari kunt u ons uw oplossingsturen.Winnaars opgave 23: Marita Schaevers (Hep-pen), Marc Oppeel (Oudenaarde), Paul Derycke(Ieper), Marleen Goddyn (Brasschaat) enPascale Tellier (Zaventem).Oplossing opgave 24: Praag (H.G. Wells isde Engelse utopische auteur. Orson Wellesvertolkte zijn War of the worlds op de radio,met de bekende gevolgen. Diezelfde Welleswaagde zich ook aan The Trial, een onver-filmbaar gewaand boek van Franz Kafka.Kafka werd geboren in Praag).Opgave 25: Een Nederlands auteur (Oegst-geest, 1925) schrijft vooral over seksuali-teit, jeugdervaringen en de dood. Eén vanzijn boeken is in 1973 verfilmd. De regis-seur van deze gecontesteerde maar succes-volle film is één van de weinige Europea-nen die ook in Hollywood succes oogst. In1990 maakte hij een kaskraker met een ex-Oostenrijkse ex-Mister Universe als moor-dende robot uit de toekomst. De acteur isvooral bekend voor brutale actie-films, maarspeelt zowaar in datzelfde 1990 een politie-man die undercover in een kleuterklasjeterecht komt. De titel van de film verwijstnaar een begrip gelanceerd door een Duitspedagoog. Die startte in 1837 in Blanken-burg een schooltje, waar kinderen van 3 tot7 jaar leerden d.m.v. creatief spel, socialeinteractie en natuurlijke expressie en daar-mee was ook het moderne kleuteronder-wijs geboren. Graag de naam van de peda-goog.KLASSE-MENT - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel

(advertentie)

28 KLASSE NR.61

«We hebben flink gewerkt», getuigt BoudewijnDe Smet, onderwijzer uit Zottegem. Hij nam deelaan een panelgesprek voor functiehouders. «Ikvond het gesprek positief. Het was een goed initia-tief om de mensen van het veld aan het woord telaten. Als ze met onze stem nu ook nog rekening

F U N C T I E B E S C H R I J V I N G

«Flink gewerkt!»

De firma Hay ManagementConsultants brengt in op-dracht van het Departe-ment Onderwijs de be-langrijkste domeinen vande functies in het basis-onderwijs in kaart. Daar-

merken op dat, als ze hun eigen functiebeschrij-ving bekijken, ook van ambtenaren steeds meerwordt verlangd. Daarom vinden ze het normaaldat ook leerkrachten hun opdracht aan de eisenvan de evoluerende maatschappij aanpassen.

Om realistische functiebeschrijvingen te kun-nen opstellen, liet het Departement Onderwijs hon-derden personeelsleden uit de dagelijkse praktijkgetuigen. Om deze getuigenissen in de gepaste korfte krijgen, verdeelde Hay Management het veld vanhet basisonderwijs in 11 verschillende doelgroe-pen of categorieën: kleuterleider gewoon basison-derwijs, kleuterleider buitengewoon basisonder-wijs, klastitularis gewoon basisonderwijs, leermeesterlichamelijke opvoeding, leerkracht zedenleer/gods-

dienst, taakleraar, klastitularis buitengewoon ba-sisonderwijs, logopedist/kinesitherapeut, verpleeg-kundige/kinderverzorger, directeur (gewoon enbuitengewoon basisonderwijs) en administratiefpersoneel. Ook leerkrachten die les geven in zoge-heten oefenscholen werden uitgenodigd.

Enthousiaste inzetRUDY VANSEVENANT, Hay Management: «De panelswaren telkens uit een achttal mensen samenge-steld, uit verschillende regio’s en schoolnetten.Eerst legden we uit waar het project functiebe-schrijving om draait en hoe we het panelgesprekgingen aanpakken. De ochtend besteedden weaan het in kaart brengen van wat de leerkrachtenallemaal doen voor hun job. Zo konden we deresultaatgebieden invullen. Dat zijn de belangrijk-ste domeinen waarin een leerkracht functioneerten waarin hij ook resultaten moet halen. Enkelevan die domeinen zijn klas houden, les geven,zich voorbereiden op die lessen, evalueren, deweek- en jaarplanning bijhouden, contacten metde ouders onderhouden en een aantal niet klasge-bonden activiteiten, zoals toezicht houden.

‘s Namiddags stelden we de vraag welke com-petenties er nodig zijn om al de opgesomde activi-teiten goed te kunnen uitvoeren. Daaruit haaldenwe items om het competentieprofiel in te vullen.Onder competenties verstaan we vaardigheden,bekwaamheden en persoonlijke eigenschappen.Kortom, wat een leerkracht moet kennen en kun-nen.

We keken niet alleen naar de manier waaropleerkrachten de job vandaag invullen. We vroe-gen ze ook hoe ze het beroep in de toekomst zienevolueren. Zo kwamen thema’s naar voren diebinnenkort een zwaarder accent kunnen krijgen:meer differentiatie invoeren, klasdoorbrekend werken,teamwerk en overleg stimuleren, samenwerkings-verbanden tussen scholen uitbouwen, specialise-ring mogelijk maken, enz.

Het enthousiasme waarmee die mensen overhun functie spraken en de inzet die ze toonden,vielen me echt op. Als dat representatief is voorhet hele lerarenkorps zijn onze kinderen in goedehanden. Iedereen werkte ontzettend goed meetijdens de sessies. De interactie in de groep gingvlot. Op het einde van de dag hadden we in eengoede sfeer een team bij elkaar. Na afloop vond

willen houden... Intussen denkik dat ze daar op het ministerie

zullen moeten vaststellen dat wij heel veel dingendoen waar zij geen idee van hadden.»

Directeur René Vandenplas uit Brussel was naeen panel voor leidinggevenden uitgeput. Enkelenvonden zelfs dat de mensen van Hay Managementslavendrijvers waren. Vaak werd er tijdens demiddagpauze doorgewerkt. Dat de gesprekkenstrak geleid werden, ervoeren de deelnemers evenwelals positief.

Honderden getuigenissenBij elk panelgesprek noteerde een secretaris de

uitspraken. Dat was telkens een personeelslid vande administratie van het Departement Onderwijs.Sommigen van hen schrokken van het aantaltaken waarmee leerkrachten, zowel in het kleu-ter- als in het lager onderwijs, worden belast.Anderen viel het op dat de onderwijsnetten en deinrichtende machten de huidige functies vaakverschillend invullen. Weer andere secretarissen

voor orga-niseerdeze meerdan zestig panelgesprek-ken met zowel directeursals met leerkrachten diedagelijks voor de klasstaan. Deze maand rondt

de firma het project af.Dan zullen we eindelijkeen klare kijk krijgen ophet takenpakket en hetcompetentieprofiel vande leerkrachten in hetbasisonderwijs. In afwach-ting leggen wij bij eenaantal panelleden ons oorte luisteren.

«Het is een goed initiatief omeerst de mensen van het veldaan het woord te laten, vóórhet ministerie een definitievefunctiebeschrijving opstelt.»

KLASSE NR.61 29

iemand het zelfs jammer dat ze elkaar wellichtnooit meer zouden zien.»

Waslijst«De hoofdlijnen van de taakinvulling komen

vrijwel overeen», merkt schooldirecteur René Van-denplas op. «Alleen is er een verschil tussen descholen over wat ze van naschoolse en parascolaireactiviteiten verwachten. Die activiteiten gaan vande schoolbus besturen tot kinderopvang en de rijdoen. Allemaal nevenactiviteiten die niet recht-streeks met de school te maken hebben, maarwaarbij de leerkrachten toch wel nauw betrokkenzijn. Sommige inrichtende machten verwachtenook dat de leerkracht zich integreert in het plaatse-lijke sociale leven. Hij moet zich bijvoorbeeld in-zetten voor de jeugdbeweging. Na de opsommingvan wat een onderwijzer allemaal doet, hadden weeen waslijst van acht bladzijden.»

«Middagtoezicht en busbegeleiding horen vol-gens mij niet tot het takenpakket van een klastitu-laris», meent directeur Jozef Huysmans uit Geel.«Bepaalde inrichtende machten bekijken die ta-ken echter als inherent aan de opdracht. Maarwaar houdt de opdracht dan op? We moetenuiteindelijk de hoofd- van de bijtaken kunnenonderscheiden. Dat dit in samenwerking met depraktijkmensen gebeurt, is een teken dat de over-heid open deur houdt. Ik vond het trouwens eeneer dat het Departement mij uitnodigde om mijngedacht te mogen zeggen. Ik kreeg daarvoor eentreinticket eerste klasse om naar Brussel te reizen.Een van mijn uitgenodigde onderwijzers moestzich echter tevreden stellen met de tweede klasse.Een ambtelijke discriminatie?»

Super-vrouw«Ik werd per fax uitgenodigd», vertelt onder-

wijzer Boudewijn De Smet uit Zottegem. «Er wa-ren twee soorten uitgenodigden. De enen warenlukraak aangewezen en de anderen werden opschool aangesproken. In mijn groep zaten er en-kelen bij die niet goed wisten wat ze in Brusselmoesten komen doen. De directeur had me ge-zegd dat we daar iets moesten vertellen over onswerk op school. Anderen dachten dat het over de38-uren-week zou gaan. Enkelen daarentegen warenenorm goed voorbereid en hadden serieus watpapier bij zich. Wat de uiteindelijke bedoelingvan het hele project is, bleef voor mij vrij vaag.

In het gesprek zelf waren we het meestal metelkaar eens. Onze hoofdtaak is les geven. Wemoeten niet opdraaien voor de basisopvoedingvan de kinderen. Toch verwachten de ouders datwij dat doen. Zij zijn immers te veel belast methun professionele activiteiten, vinden ze zelf. Aanopvoeding doen we sowieso, maar we kunnen derol van de ouders toch niet overnemen? Intussenreageren die ouders snel op alles en nog wat.Iedereen wordt mondiger en wil zijn meningkwijt. Vroeger gaven de leerkrachten briefjes mee.Nu de ouders. Misschien is de echte opdracht vande leerkracht hun niet meteen duidelijk. Het wordtdus tijd dat er een klare functiebeschrijving komt.»

Kleuterleidster Kristien Schouppe uit Liedeker-ke meent dat zij en haar collega’s heel wat takenop zich nemen waarvoor ze eigenlijk niet speci-fiek zijn opgeleid. «Ouders, directie en inspectieverwachten steeds meer van ons. Als je al dieverwachtingen wilt inlosssen, ben je steeds min-

der met de kinderen bezig of moet je een soortsuper-vrouw zijn.»

VoorbeeldgedragBij het inkijken van hun notities stootten de

secretarissen van de panelgesprekken meermaalsop het cliché: de maatschappij vraagt alsmaarmeer van het onderwijs. Al wat verkeerd loopt, isde schuld van het onderwijs en moet bijgevolg opschool worden opgelost. Zo hebben ouders amper

Hay Management Consultants vindthet te vroeg voor conclusies. Daar-voor wacht de firma op de resulta-ten van de valideringspanels. Hier-in toetsen leidinggevenden en func-tiehouders samen de realiteitswaardevan de voorstellen tot functiebeschrij-ving. Pas daarna, tegen het eind vande maand, kunnen we de definitievebasis-functiebeschrijvingen verwach-ten.

De schoolbus

besturen: hoort

dat bij de job?

tijd voor hun kleinsten. Ze zetten zeom zeven uur in pyjama af op schoolen de kleuterleidster kan dan maarbeginnen met het verversen van debroekjes. Daarom verlangen de kleu-terleidsters voor de opvang van deallerjongsten die nog niet zindelijkzijn een kinderverzorgster. Zo kaniedereen zich wijden aan zijn specifieke functie.

Secretarissen die meerdere panelgesprekkenbijwoonden, hoorden verschillende meningen overwat nu eigenlijk tot de job behoort. Over hetalgemeen vinden de panelleden het normaal datze ook taken buiten de schooluren moeten doen.Vooral in het buitengewoon onderwijs vinden zedat veelal vanzelfsprekend. Maar soms wordt dedruk wel erg groot. Zo eisen de inrichtende mach-ten van veel leerkrachten voorbeeldgedrag, zoalsnaar de mis gaan en deelnemen aan acties als11.11.11. In tal van scholen kruipt veel tijd inrandtaken als het organiseren van pensenkermis-sen en dergelijke. Er gaat namelijk nogal wataandacht naar al wat geld in de schoolkas brengt.Bovendien is in plattelandsgemeenten de socialecontrole op leerkrachten groot. Ook in het week-end blijft men er onderwijzer en uitschuiverskunnen bijgevolg gevaarlijk zijn.

Ideale leerkrachtOnderwijzer Philippe Venstock uit Geraards-

bergen heeft zijn twijfels bij de opgesomde criteriawaaraan een leerkracht moet voldoen. «We zul-len ons moeten specialiseren. Iemand die bedre-ven is in muzikale opvoeding kan deze specialisa-tie in heel de school of zelfs in meerdere scholengeven. Je kan moeilijk voor alle vakken perfectzijn.»

«Iemand die aan alle opgesomde punten moetvoldoen, vinden we nooit», geeft directeur GilbertBaeke uit Sint-Lambrechts-Woluwe toe. «Ieder-een moet het recht hebben om ervaring op tedoen. Maar de uiteindelijke functiebeschrijvingkan een leidraad zijn. Wie voor de resultaatgebie-den en het competentieprofiel een bepaald per-centage behaalt, kan zich als een goed leerkrachtbeschouwen.»

«Eigenlijk gaf de opsomming een beeld van deideale leerkracht», vonden tal van panelleden. Zehopen dat uit de gesprekken een bundel metfunctiemodellen tevoorschijn komt. Zo’n modelkan dan een referentie, een houvast zijn voorbeginnende leerkrachten. Ook leerkrachten die aleen aantal jaren dienst hebben, kunnen er zichaan spiegelen om hun sterke en zwakkere kantente leren zien. Voor directeurs is de functiebe-schrijving een objectief instrument om het onder-wijzend personeel te evalueren. Sommigen hopendat ze ook als basis dient voor een duidelijkeprestatieregeling, waarin vooral de kerntaken hetjuiste accent krijgen. ■

30 KLASSE NR.61

S E C U N D A I R O N D E R W I J S

Radicalehervorming

Het staat er met zoveelwoorden: «Liever dan tekiezen voor halve reme-

Wat loopt er zo fout in het secundair onderwijs,dat er blijkbaar zo’n grondige hervorming moetkomen?PETER MICHIELSENS: Het is geen kwestie van foutlopen. We kunnen alleen niet op dezelfde manierblijven voortdoen. Het secundair onderwijs is quaorganisatie en pedagogische mogelijkheden drin-gend aan reflectie toe. Het moet een meer flexibe-le, dynamische structuur krijgen.Zit daar eigenlijk wel iemand op te wachten?Zeker. We beseffen bijvoorbeeld veel te weinig hoeondoorzichtig heel dat secundair onderwijs is voorouders en leerlingen. We maken van hen somsgemakkelijke prooien voor onze recrutering. Datgebeurt met de beste bedoelingen, maar alleen al debenamingen van talloze studierichtingen zorgenvoor een immens oerwoud waarin niemand nogzijn weg vindt. Of kunt u mij bijvoorbeeld hetprecieze verschil uitleggen tussen economie-moder-ne talen en handel of zelfs secretariaat-talen?

Ja. Het ene is ASO en de rest is TSO.Daar zit het hem juist. Ouders kiezen een ASO-richting omdat die maatschappelijk hoger ge-waardeerd wordt. Men kiest zeker niet altijd naar-gelang van de mogelijkheden van het kind. Hetgevolg? Het ASO past zich aan de grootste gemenedeler aan en bereidt veel leerlingen al lang nietmeer voor op hoger onderwijs. Terzelfdertijd zieje het niveau van TSO dalen. Dat verliest zijnidentiteit en neigt hoe langer hoe meer naar BSO.Die evolutie moeten we een halt toe roepen.De studie die prof. Nonneman voor de VlaamseOnderwijsraad verrichtte, geeft aan dat er slechtsenkele «goede» ASO-richtingen zijn: die metveel wiskunde en die met veel analyse van talen.De andere ASO-richtingen zijn te vergelijkenmet de technische richtingen, wat de doorstro-ming in het hoger onderwijs betreft.Ja, wie in dergelijke richtingen zit heeft amper20 % kans te slagen in hoger onderwijs. Maar zehebben wel ASO gevolgd! En het ASO zou je inprincipe moeten voorbereiden op hoger onder-wijs. We moeten ons dus ernstig durven bezinnenover de zinvolheid van het huidige aanbod. Stu-dierichtingen die in de feiten niet voorbereiden ophoger onderwijs, horen eigenlijk niet in het ASO.Je creëert op die manier enkel valse verwachtin-gen bij ouders en leerlingen. Veel zogeheten zwakkerichtingen in het ASO dienen alleen om ouders tesussen. Ze worden ook meestal vanuit het nega-tieve gekozen («als er maar geen wiskunde inzit»,bijvoorbeeld). En dan proberen leerlingen alsnogin de derde graad naar het TSO over te schakelen,waar men terecht zegt dat dat niet kan.In de beleidsbrief staat dat het huidige aanbodgekenmerkt wordt door versnippering en over-lapping.Dat is de kern van de zaak. Er zijn te veel kleinescholen en er worden te veel verschillende studie-richtingen georganiseerd. Soms vinden we dezelf-de studierichtingen binnen hetzelfde net op korte

dies en voor-lopige oplossin-gen, komt ereen radicale herstructu-rering van het secundaironderwijs.» Streefdatumis 1 september 97. Al staatdie niet onwrikbaar vast.Maar dat het secundaironderwijs globaal wordt

aangepakt, staat wel vast.Een gesprek met één vande architecten van hetnieuwe plan: inspecteur-generaal secundair on-derwijs Peter Michielsens.

Het ASO bereidt veelleerlingen al lang niet meervoor op hoger onderwijs.

KLASSE NR.61 31

afstand van elkaar, telkens met weinig leerlingen.Zo’n versnippering kost vooral in het TSO veelgeld omdat gespecialiseerde en dure uitrusting opdie manier onvoldoende rendeert.Gaat u studierichtingen afschaffen?We moeten het aantal studierichtingen zeker re-duceren. We vragen ons ook af of we die tweepolen in ASO moeten behouden (economie -moderne talen, bijvoorbeeld). Zou het niet beterzijn dat iedere leerling voldoende en dezelfdebasisvorming krijgt, aangevuld met één belangrij-ke component en nog enkele keuze-opties die deschool zelf kan bepalen? Op die manier zou hetaanbod veel duidelijker zijn voor iedereen. Ikoverdrijf even, maar kijk nu bijvoorbeeld naar eenafdeling als menswetenschappen. Eigenlijk kan jedaar nu bijna alles in stoppen, zo lang het maarniet te veel talen, wiskunde en wetenschappenzijn. Dat is niet ernstig meer.Dan zou in het ASO bijvoorbeeld iedereen min-stens vier uur wiskunde krijgen?Zoiets moet mogelijk zijn. Ik vraag me ook af ofwe die uren niet beter per graad dan per jaarzouden vastleggen, net als voor de eindtermen.Voor sommige vakken is het misschien beter zegedurende één jaar intensief te geven, dan ze overtwee jaar te versnipperen.Ook het woord schaalvergroting valt voortdu-rend. Het heet nu weliswaar samenwerkingsver-banden en vroeger scholengemeenschappen. Komthet niet allemaal op hetzelfde neer?De scholengemeenschappen zijn niet echt ge-slaagd omdat het in feite om een papieren operatieging. In het huidig systeem van financiering wordtschaalvergroting immers veeleer afgeremd danaangemoedigd. Dat gaan we veranderen. Samen-werkingsverbanden krijgen ook meer financiëleverantwoordelijkheid. Op die manier worden zeinteressant en levensvatbaar.Scholen gaan dan meer oriënteren binnen hetsamenwerkingsverband dan binnen de eigen school.Zo zou het moeten. En ze gaan daar geen finan-cieel verlies onder lijden. Op dit ogenblik vergtgoede oriëntering soms martelaarschap van scho-len. Ze moeten leerlingen (en geld en personeel)afstaan in het belang van de leerling. Dat is vaakzeer moeilijk. Nochtans moeten we er toe komendat de eigen school niet langer de norm wordtvoor de keuzemogelijkheden van de leerling.Maar wat doe je als ouders hun kind toch tegenwil en dank in de school willen houden?Daar kan je uiteindelijk misschien weinig tegendoen. Maar op dit ogenblik loopt het belang vande school samen met het belang van die ouders.En in het nadeel van de leerling. In goede samen-werkingsverbanden moeten ASO, TSO, BSO enKSO gelijkwaardig zijn. De hele operatie houdteen grondige opwaardering in van élke onder-wijsvorm. Alle onderwijsvormen moeten hun ei-gen functie krijgen, los van het watervalsysteemwaarin we nu zitten.Er duiken al open brieven op waarin wordtgesteld dat men de Jezuïeten nog zo maar nietmet de Salesianen van Don Bosco ziet samen-werken.Die werken vandaag ook al samen, hoor. Of waardenk je dat leerlingen terecht komen die in eenJezuïetencollege een B-attest voor ASO krijgen?Maar het is belangrijk te weten dat binnen eensamenwerkingsverband niemand zijn pedagogi-

sche identiteit moet loslaten.Waarin zit dan precies het voordeel?Dat elke school de leerlingen beter kan oriënterenzonder zichzelf in het vlees te moeten snijden. Endat we voor het personeel stilaan komaf kunnenmaken met het reaffectatiesysteem. Dat kan alleenop deze manier.Als u in het secundair onderwijs de vijf belang-

GEEN VAKKENMEER?

In de nieuwe visie wordt deklemtoon van gesloten vak-kenonderricht verlegd naarbredere leergebieden. Dergelijkevakkenintegratie komt tege-moet aan de hedendaagsebenadering van wetenschap-pen waarbij het verband tus-sen verschillende disciplinesbenadrukt wordt. Daarbij zoumen ook kunnen afstappenvan eenuursvakken. Tweewekelijkse lestijden lijken eenminimum voor diepgang.Daarom moet het ook mo-gelijk zijn een lesrooster pergraad op te stellen in plaatsvan per jaar.Toch moet de basisvormingvoor elke leerling voldoendeevenwichtig zijn. In iederspakket zouden dan ook opevenwichtige manier de vol-gende zeven componentenmoeten zitten: ethisch-reli-gieus, taalkundig, menswe-tenschappelijk, technologischen/of wetenschappelijk, wis-kundig, beweging en mu-zisch-cultureel. Deze laatstecomponent is voor velen nieuw.Het betekent niet dat ieder-een weer blokfluit zal moe-ten leren spelen, maar datelke leerling een aangepasteen creatieve culturele vor-ming krijgt. Ook in TSO enBSO.

«Het aanbod is

ondoorzichtig voor

ouders en leerlingen.»

rijkste knelpunten zou mogenopsommen, waar zitten dan deonvoldoendes?Er is onvoldoende ruimte voor eeneigen personeelsbeleid, onvoldoendestimulans voor de beste oriënte-ring van de leerling, onvoldoendedoorzichtigheid van het onderwijs-aanbod, onvoldoende identiteit vanonderwijsvormen en studierichtingen, onvoldoen-de duidelijkheid over de rol van de overheid en deverantwoordelijkheid van de school.Oef. Als u dat allemaal wilt aanpakken, stevenenwe inderdaad af op een radicale hervorming.Dat klopt. En het ene hangt vast aan het andere. Jekan hier niet één element uit distilleren. De veran-dering moet globaal gebeuren, niet met halvemaatregelen hier en daar, want dan gaat elk effectverloren.U kunt toch niet verhelen dat het ook om bezui-niging gaat.Het gaat er vooral om de beschikbare middelenoptimaal te laten renderen. Het secundair onder-wijs is inderdaad relatief gezien een te grote slok-op van middelen. Alleen door een globale reorga-nisatie kunnen we de zaak redden. De besparing isdaarbij waarschijnlijk een effect maar geen doelop zichzelf.En de besparing zit vooral in de reductie vanstudierichtingen?Eventueel ja, als effect op langere termijn. Maar dieingreep geeft ons ook een unieke kans om iets tedoen aan het geklaag van elke onderwijsvorm oververlies van identiteit, imago en profiel. Als elkeschool zich gaat vastpinnen op de huidige situatie,dan betekent dat een grote gemiste kans. Het isbelangrijk eerst vast te leggen wàt we precies willenvan ons onderwijs. Via welke weg we dat kunnenbereiken is slechts de tweede vraag.Wat verandert er voor de leerkrachten?Zij zullen zich beter in hun vel kunnen voelen.Hun publiek zal beter geselecteerd zijn, onafhan-kelijk van het aanbod. Ze krijgen ook meer arm-slag en ruimte om op school en in hun les creatiefte evolueren.Mooi weer vandaag. Vanwaar dan het gemor?Hier speelt zeker de angst voor verlies van sommi-ge zekerheden, maar waarschijnlijk ook de vreesvoor elke vernieuwing.Het zijn er dan ook nogal wat.Je mag dat ook niet overdrijven. In 1989 werktemen voor wetenschappen nog met leerplannenvan 1969. Dat kan toch niet! En als we ze nuopnieuw veranderen, zegt men: alwéér. Maar demaatschappij staat ondertussen ook niet stil. On-derwijs moet even dynamisch en flexibel zijn alsde rest van de samenleving. De Staten-Generaalvoor het technisch onderwijs kwam er op vraagvan de leerkrachten en de scholen zélf. Nu is hetde taak van de overheid om hun aanbevelingen ineen beleid om te zetten. Wat zou de kritiek zijn alswe dat NIET deden? ■

32 KLASSE NR.61

O N D E R Z O E K

Geen halfwerk

Jongeren die het tradi-tionele onderwijs de rugtoekeren toch de kans

staat. In elke provinciebieden centra voor deel-tijds onderwijs schoolmoeëof kansarme jongeren eenzinvol alternatief: afwis-selend werken en stude-ren. Met resultaat. Eenander soort onderwijs, eenandere manier om metjongeren om te gaan, eenandere manier van les-geven ook. Maar er is nogwerk aan de winkel.

Gezond verstandAmper 55 % van de personeelsleden van een

DBSO-centrum heeft zelf voor zijn job gekozen. 10% hiervan solliciteerde bewust, 45 % kreeg defunctie aangeboden. Leraars ervaren dat lesgevenin het DBSO helemaal anders is dan in het traditio-nele onderwijs. Zij moeten bijvoorbeeld zelf delesinhouden vastleggen - er zijn geen leerplannen -zij moeten zich aanpassen aan de arbeidsmarkt, debedrijfswereld, de eisen van het net en zij moetenook heel wat begeleidingswerk opknappen waar-voor goede wil en gezond verstand niet volstaan.De lerarenopleiding bereidt hen hier onvoldoendeop voor. Er is dus op zijn minst behoefte aannascholing.

TewerkstellingsbegeleiderIn het DBSO wordt niet gesproken over scholen,

maar over centra. Leerkrachten en coördinatorenvinden het belangrijk dat leerlingen zich houdenaan de regels en voorschriften van de centra, maarbinnen deze grenzen heerst er een open klimaat: deleerlingen genieten respect voor hun persoonlijk-heid en hebben inspraak in b.v. uitstappen, activi-teiten, themalessen, projecten en lesinhouden. Dejongeren vinden dit positief. Ze voelen zich thuis,staan open voor het aanbod en zijn geïnteresseerden gemotiveerd om te werken of werk te zoeken.Dit positieve beeld wordt door leerkrachten encoördinatoren bevestigd, al zijn er natuurlijk min-punten. Zo hebben sommige leerlingen er moeitemee aandachtig en geconcentreerd te blijven, wordter in enkele centra veel gespijbeld en horen sommi-ge leerlingen die de stof niet aankunnen eigenlijkniet thuis in het DBSO.

Toch kan elke leerling rekenen op heel watbegeleiding door PMS-medewerker of leerkracht-begeleider. Dat gebeurt vaak via individuele ge-sprekken. Wat hierbij aan bod komt, is zeer divers:administratieve problemen, moeilijkheden thuis,problemen op het centrum, emotionele proble-men,... Ten slotte is er ook een tewerkstellingsbe-geleider die de jongeren helpt een baan te vinden endie de contacten onderhoudt tussen centrum enwerkgever. Voor die contacten ontbreekt het ech-ter wel eens aan de nodige tijd en personeel, aldusde betrokkenen.

Geen interesseDe diversiteit op het gebied van de begeleiding

maakt dat de centra nauw samenwerken met exter-ne, gespecialiseerde instanties, zoals organisatiesvoor werkgelegenheid, begeleidingsdiensten, PMS-centra en sociale instellingen. Belangrijk binnen dedagelijkse werking van een DBSO-centrum is desamenwerking met de centrumschool. De meestecentra zijn trouwens uit zo’n school ontstaan eneen aantal is zelfs nog gevestigd in de centrum-school. Er wordt samengewerkt op materieel, fi-nancieel en administratief vlak. Punten van kritiekzijn: gebrek aan interesse voor het centrum engebrek aan inspraak en autonomie. Over gebou-wen en didactisch materiaal is de helft of meer vande leerkrachten en coördinatoren niet tevreden.

Taal- en rekenproefHet DBSO is een jonge onderwijsvorm en dus is

de logische vraag: leren jongeren veel bij in dezeopleiding? En zo ja, wat leren ze dan bij? Onder-zoekers bogen zich over de leereffecten op het

Leerlingen die in Vlaanderen deeltijds onder-wijs willen volgen, kunnen zich inschrijven in eenvan de 48 centra voor Deeltijds BeroepssecundairOnderwijs. Deze centra zijn min of meer zelfstan-dig, maar werken wel nauw samen met een ofmeerdere technische scholen of beroepsscholen.De jongeren krijgen er minimum 15 uur per weekvorming waaronder minimum 6 uur algemene ensociale vorming en persoonlijkheidstraining enminimum 6 uur beroepsopleiding. De DBSO-leer-lingen kiezen zelf voor een beroepsrichting, b.v.bouw, metaal, kantoor-verkoop, kleding,... Hoedie opleiding precies verloopt, hangt voor een deelaf van (plaatselijke) tewerkstellingsmogelijkheden.Flexibiliteit heet dat. Zo worden opleidingen die teweinig perspectief bieden op werk zelfs vervangendoor meer rooskleurige richtingen. De centra va-riëren in leerlingenaantal (van minder dan 50 totmeer dan 300) en qua keuze-aanbod (van 4 tot 20beroepsopleidingen). Ze zijn verspreid over de vijfprovincies en over de netten. Oost-Vlaanderen enAntwerpen bereiken de meeste leerlingen. 58 %van de leerlingen zit momenteel in het vrije net,24 % in het gemeenschapsonderwijs en 18 % in hetofficieel gesubsidieerd onderwijs.

biedenom eendiplomate behalen. Dat is het doelvan het Deeltijds Onder-wijs, dat nu elf jaar be-

DBSO-jongeren makenduidelijke vorderingen op driedomeinen.

KLASSE NR.61 33

gebied van basisvaardigheden (schriftelijke taal-vaardigheid, rekenen en luistervaardigheid) enmechanisch inzicht. Ze bestudeerden ook verbaleen technische vaardigheden. Bovendien werdenevoluties nagegaan inzake sociaal gedrag, zelfbeelden probleemoplossende vaardigheden en attitudes.

Uiteindelijk maakten de jongeren duidelijkevorderingen op drie domeinen: rekenvaardigheid,mechanisch inzicht en zelfbeeld. Deze leereffectenwerden echter maar vastgesteld bij jongeren dieook deeltijds werken. De werkervaring kan dusvooruitgang stimuleren, maar wellicht speelt hierook het feit dat juist de beste leerlingen gemakkelij-ker aan werk geraken. Bovendien is er de impactvan de vooropleiding. Wie de eerste graad secun-dair onderwijs behaalde, presteert beter op taal- enrekenproeven, heeft een positiever zelfbeeld en eenbeter probleemoplossend vermogen.

De technische vaardigheden werden getest doorde jongeren bij de instap in DBSO en na 1,5 jaareen werkstuk te laten maken. De moeilijkheids-graad was progressief opgebouwd. De jongerenmoesten onder toezicht zelfstandig werken. Erwerd een duidelijke vooruitgang vastgesteld, watvoor de beroepsgerichte tak van het DBSO ergbemoedigend is. Eens te meer blijkt echter desterke band tussen tewerkstelling en leerresulta-ten. De mondelinge taalvaardigheid van de leer-lingen blijft op hetzelfde niveau, maar evolueertwel: enerzijds verrijken zij hun woordenschat enleggen zij meer variatie in hun taalgebruik, ander-zijds maken zij meer fouten in het correcte ge-bruik van lidwoorden en de vervoeging van hetwerkwoord.

Alternerend werkenJongeren uit het DBSO kunnen hun deeltijdse

opleiding in het centrum op vijf manieren aanvul-len. Sommigen hebben gewoon een deeltijdse baanbij een bedrijf via een deeltijds arbeidscontract.Een andere vorm is alternerend leren en werken viaeen project dat gesteund wordt door het EuropeesSociaal Fonds (ESF): job en opleiding sluiten bijelkaar aan, centrum en bedrijf zorgen voor bege-leiding, werkgever en Departement Onderwijsleggen hun verantwoordelijkheden vast in eencontract. Ook werken onder een industrieel leer-contract wordt ondergebracht onder de formulealternerend leren. Jongeren die moeilijk aan eenjob geraken, kunnen werkervaring opdoen viaeen tijdelijk brugproject, dat eveneens wordt ge-steund door het ESF. Een laatste groep, de zoge-naamde thuishelpers, werkt thuis of bij familie inde zaak.

Bijna alle jongeren uit de werkervaringen zijntevreden over de taken die ze tijdens het werkmogen verrichten. Ze leren ook veel bij: enerzijdsop het vlak van vaktechnische bekwaamheid enhet nauwkeuriger, planmatiger en sneller wer-ken, anderzijds op het gebied van vaardigheden:zelfstandig problemen leren oplossen, zelf initia-tieven nemen en betere sociale contacten ontwik-kelen met collega’s. Minpunten noemen zij o.a. debeperkte aansluiting tussen werk en beroepsop-leiding, het gebrek aan afwisseling en autonomieen soms te eenvoudige taken.

GeslachtTijdens de eerste vijf jaren van het DBSO is het

aantal leerlingen zonder werk sterk gedaald (van

70 % naar 56 %). Niettemin heeft nu nog altijdmeer dan de helft van de jongeren in het DBSOgeen deeltijdse job. Slechts een derde van dewerkloze jongeren tilt hier zwaar aan. Misschienheeft dat wel te maken met het feit dat bij de helftvan alle jongeren het vervangingsinkomen voorhet gezin zou wegvallen mochten zij inderdaadgaan werken. Een kwart van de jongeren werktdan ook in het zwart: het is volgens hen de enigemanier om effectief te kunnen werken. Maar hetgevaar dat zij uiteindelijk in een sukkelstraatjeterecht komen, is niet denkbeeldig. De cijfershebben immers uitgewezen dat deeltijds werken-de leerlingen na hun opleiding meer kans hebbenop werk dan hun niet-werkende collega’s: 67 %van de pas afgestudeerde werkers is na drie maan-den al aan de slag tegen slechts 34 % van de niet-werkers.

Voor de selectie van de jongeren houden werk-gevers rekening met criteria als nationaliteit, refe-renties, geslacht, familiale achtergrond, studie-richting en niveau van de opleiding. Dat geeftvoor de jongeren het volgende ideale tewerkstel-lingsprofiel: mannelijk, Belg, niet-leerplichtig, geslaagdin derde, vierde of vijfde jaar secundair onderwijs,kind van een werkende vader. Zelfs subsidies,voordelig loon, samenwerking met het onderwijsen een tekort aan arbeidskrachten schijnen werk-gevers echter onvoldoende te motiveren om (meer)DBSO’ers aan te nemen.

NOG MEERWERK

Over deeltijds leren is eenbrochure in de maak die inhet voorjaar zal verschijnen.Daaraan gekoppeld volgt ookeen studiedag. Op die stu-diedag kunt u gedetailleerdeinformatie krijgen, inclusiefde neerslag van de onder-zoeken die hierover zijn ver-richt. KLASSE houdt het alle-maal voor u in het oog. Vra-gen over alternerend lerenen statuten van jongeren kuntu alvast kwijt aan Ingrid Snel- Dienst Europese Projecten -Koningsstraat 93 - 1000 Brussel- + 02-227 14 11Voor een profiel van de DBSO-leerling, zie onderzoek p. 36.

• I. Nijsmans & M. Douterlungne -Het Deeltijds Beroepssecundair On-derwijs: een balans na 10 jaar wer-king - KU Leuven - Hoger Instituutvoor de Arbeid (HIVA) - E. VanEvenstraat 2E - 3000 Leuven -+ 016-32 33 32• J. Heene, K. De Boevere & N. DeRycke - Kwaliteit Deeltijds Onder-wijs - Universiteit Gent - VakgroepOnderwijskunde - Henri Dunantlaan2 - 9000 Gent - + 09-264 63 92• L. Verhofstadt-Denève, K. VanLeeuwen & M. Deceulaer - Onder-zoek naar leereffecten, leerling- encentrumkenmerken in het deeltijdsberoepssecundair onderwijs - Uni-versiteit Gent - Vakgroep Ontwik-kelings- en Persoonlijkheidspsycho-logie - Henri Dunantlaan 2 - 9000Gent - + 09-264 64 14

Geen scholen

maar centra.Partner

De aanwerving gebeurt in belangrijkemate door tussenkomst van de centra. Demeeste contacten vinden plaats in het sys-teem van alternerend leren. Dat resulteert pertrimester in gemiddeld één overlegmoment tus-sen werkgever en centrum. De leerling wordtgeëvalueerd en de inhoudelijke samenwerkingbesproken. Hiernaast zijn er nog de contactentussen de werkgever en de leerkrachten beroeps-gerichte vorming. Zij brengen immers geregeldbezoek aan het bedrijf. Ook opdrachthouders vanhet Departement Onderwijs, die de inhoud vande bedrijfsopleiding evalueren, doen dit. Bij thuis-helpers en gewone deeltijdse contracten is dit niethet geval. Dat is jammer, want niet toevallig zijnde werkgevers die de meeste contacten hebbenmet het centrum ook het meest tevreden over desamenwerking met dat centrum. Zij hechten veelbelang aan overleg, uitwisseling van informatie,vlot contact, opvolging en aanpak van de leerlin-gen door het centrum, inspraak in de opleiding ende begeleiding vanuit de school, enz.

Maar zelfs met heel wat bereidwillige bedrij-ven en een ideaal tewerkstellingsprofiel krijgensteeds meer jongeren het moeilijk om een vastejob te vinden. Beleidsmatig kan daar wel wat aangedaan worden, door b.v. een helder en eenduidigstatuut na te streven, de beroepsgerichte vormingin de centra beter af te stemmen op de arbeidsbe-hoeften, nieuwe partners te zoeken bij de arbeids-bemiddeling, enz. Tewerkstelling tijdens de op-leiding DBSO is immers essentieel om een vol-waardig alternatief te kunnen bieden voor hetvoltijds onderwijs. Jongeren kunnen door hunwerkervaring uitgroeien tot volwassen werkne-mers die over vaktechnische bekwaamheid be-schikken, initiatieven nemen en zelfstandig pro-blemen oplossen. En dat is geen half werk. ■

34 KLASSE NR.61

C O M M U N I C A T I E

Het wij-gevoelBezorgen de recente ver-anderingen in het onder-

ChocoladesausDe remedie klinkt eenvoudig. Als de leerkrachten

samenwerken en hun attitude-onderwijs, e.d. opelkaar afstemmen, lukt het wel. Maar samenwer-ken en op elkaar afstemmen zijn enkel mogelijkvanuit een algemene visie, een pedagogisch pro-ject dat door alle leerkrachten in de school wordtondersteund en gebruikt als referentiekader. Enwie maakt die visie? Volgens Antoon Anckaert, eenvan de auteurs van Het Wij leren, is dat meestal dedirecteur. We volgen een traditioneel denkpro-ces. Eerst gaan we eens goed op papier zetten waarwe met onze school naartoe willen. Dat werkenwe dan tot in de puntjes uit in strategieën, structu-ren en systemen. Vervolgens gieten we dit modelover de hoofden van de leerkrachten zoals eenwarme chocoladesaus over het koude ijs. Bij elkegedragsafwijking van de leerkrachten doen we dehele oefening nog eens over. Het op die manieraangepaste model gieten we dan nogmaals over deliefst koude hoofden. En als het nog niet werkt,gaan we weer vergaderen, tot het wel lukt.

SneeuwOf tot blijkt dat iedereen murw is en niemand

nog gemotiveerd. «Gisteren was het wit, vandaagis het zwart, wat zal het morgen zijn!» klagenleerkrachten. Er groeien misverstanden tussenanciens en nieuwkomers. Problemen worden dood-gezwegen uit vrees ze te moeten oplossen. Er iseen onvermogen tot samenwerken. Knelpuntenraken niet meer opgelost ondanks ellenlange dis-

wijs u een ril-l i n g s m o -ment? Fronstu de wenkbrauwen bijhet horen van woordenals schoolwerkplan, func-

tioneringsgesprek, IKZ,zorgverbreding, verplichtenascholing? Voelt u zichonaangenaam bepotelddoor termen als hardware,software en peopleware?Dan is misschien einde-lijk het moment aange-broken om met z’n allenkomaf te maken met deechte bron van alle on-rust: het ik-gevoel, datniet langer thuishoort inuw beroep. Geen keuken-filosofie, maar nu al ineen aantal scholen de basisvoor een toekomstgerichtbeleid: het wij-gevoel inhet onderwijs.

cussies en tal van vergaderingen en verslagen.Meningsverschillen worden niet (meer) uitge-praat, men doet alsof zijn neus bloedt. Men kloptzijn uren, de betrokkenheid daalt, creatieve ener-gie is er niet meer, erkenning en steun smelten alssneeuw voor de zon... Signalen dat het met deschool de verkeerde kant uitgaat. De eenmansvi-sie werkt niet, want de leerkrachten gooien er hunpersoonlijke ideeën als lappendekens overheen.Van een collectief ondersteund pedagogisch pro-ject is geen sprake meer. Van een collectief ge-vormd project is zelfs nooit sprake geweest.

Zeker, er wordt in onze scholen veel, zeer veelvergaderd, maar de hoeveelheid bijeenkomstenstaat vaak haaks op de resultaten. Het ik-gevoel issterk aanwezig in ons onderwijs. Vergaderingen,klasseraden, deliberaties worden te dikwijls gede-gradeerd tot een individueel belangensteekspel.En ook de directeur blijkt slechts een van de veleindividuen in het schoolkorps. Enkel zijn ranggeeft hem een streepje voor. Dat geeft bij mondevan schooldirecteur Guy Beckx de volgende con-clusie: «De tijd van het directeurschap als een-manszaak is voorbij.»

RoepingDe leerkracht kan het niet op zijn eentje, de

directeur evenmin. Er is dus nood aan een hechtsamenwerkingsverband tussen zowel de leerkrachtenonderling als tussen leerkrachten en directie. Diesamenwerking kan er echter enkel komen als hetik-gevoel waar het onderwijs zo voldaan in baadt,plaats maakt voor een wij-gevoel. En precies dat

Vroeger werd van een school enkel kennis-overdracht verlangd. Nu ook attitudevorming,inzicht in waarden, polyvalentie, flexibiliteit, so-ciale en communicatieve vaardigheden,... De maat-schappij, met het bedrijfsleven aan de kop, vraagtom meer. Zoals Georges Monard zegt: «Het onder-wijs is in de eerste plaats een beeld van de samen-leving, maar het moet meer zijn en meer kun-nen.» Vanuit het beleid worden dan ook stappenondernomen om de leerkracht voor te bereidenop deze veelheid van taken. Maar dat is niet alles.

X2+ Y2=Z2-(X.Y)2

Kunt u kennis overbrengen? Allicht, daarvoorbent u opgeleid. Kunt u polyvalentie, attitudes,inzicht in waarden, sociale vaardigheden, enz. over-brengen? Tja, voor een aantal van die zaken trekt uzich vermoedelijk wel uit de slag. Wat bij u minderuit de verf komt, kan een collega wel compenseren.Maar daar knelt het schoentje al. U brengt attitudex aan, uw collega attitude y, u inzicht x in waarde z,uw collega inzicht y in waarde z, of u zingt met z’ntweeën ongewild hetzelfde liedje... Behoorlijk in-gewikkeld, verwarrend en weinig effectief. En numogen we wel leven in een tijd van voortschrijden-de individualisering, het is een fabeltje te gelovendat één leerkracht op zijn eentje de leerling kanbegeleiden tot volwaardig en volwassen lid van demaatschappij. Als het om attitudevorming, inzichtgeven in waarden, aanbrengen van kritisch den-ken, enz. gaat, is de eenmansonderneming ge-doemd om te mislukken. Erg vervelend toch, wantdie aanbreng wordt precies van de leraar verwacht!

KLASSE NR.61 35

wij-gevoel zou wel eens uw sterkste troef kunnenzijn. Rest de vraag: Wat is dat wij-gevoel preciesen wat hebt u eraan in uw school?HUGO VERHENNE, co-auteur van Het Wij leren:«Het wij-gevoel kan je het beste omschrijven alseen solidaire impuls die vertrekt van gemeen-schappelijke waarden, doelstellingen en strategie-en. De solidaire impuls is gewoon het feit dat jevoor het onderwijs hebt gekozen, je roeping. Dewaarden en doelstellingen worden geformuleerdin een visie, het pedagogisch project van de school.De strategieën zijn de manieren waarop je diedoelen zo efficiënt mogelijk nastreeft. Het school-werkplan is zo’n strategie. Het uiteindelijke resul-taat van het wij-gevoel is dat je als school eenmeerwaarde kunt geven aan de som van alleindividuele inspanningen.»

PeoplewareEen wij-gevoel creëren doe je met mensen. Zij

staan te allen tijde boven structuren.HUGO VERHENNE: «Waarden, opvoedingspro-ject, schoolwerkplan, iedereen moet er zijn zegover kunnen hebben en zich erin kunnen terug-vinden. Ik heb ooit heel treffend horen sprekenvan een structuur met hardware, software enpeopleware. De hardware, dat zijn de van boven-uit opgelegde structuren (Ondernemingsraad,Participatieraad, Comité voor Veiligheid en Hy-giëne, Bestuurscommissie,...). Belangrijk is datje die positief bekijkt, niet als keurslijf of boe-man, maar als uitdrukking van wat maatschap-

van het wij-gevoel. Hij staat nu zwakker omdathij niet langer een beroep kan doen op zijnleiderschap, maar tegelijk sterker omdat hij alsregulator samenvalt met de denkende en voelen-de echtheid van een school, die steunt op men-sen die samen hetzelfde doel nastreven. Eenparticipatief beleid, want daar gaat het om, ver-

HET WIJ-LERENWerken en leren werken alseen collectief, de nieuwe stijlvan het leiderschap, het school-werkplan, een model om eengroter wij-gevoel te creërenin uw school, rol en impactvan een externe begeleider,aandachtspunten in een ver-anderingsplan, management-ideeën, analyse, workshopsen realisaties, voorstellen encommentaren uit de prak-tijk. U vindt het allemaal hel-der beschreven en verwoordin:Het Wij leren, door Louis Ja-cobs, Georges Monard, HugoVerhenne, Antoon Anckaert envele anderen, een uitgave bijvijf jaar VION, kostprijs: 750 fr.VION - Grote Markt 19 - 8500Kortrijk - + 056-21 93 21 - fax056-21 93 29

«Chocoladesaus

over de hoofden

van de leer-

krachten.

eist een duidelijk uitgebouwde in-spraakstructuur, een efficiënte inter-ne communicatie en voor de direc-teur het vermogen te kunnen werkenmet en geloven in mensen.GUY BECKX, directeur: «Alles heeftte maken met het type schoolleiderdat je bent. Als je als directeur eenkring van loyale medewerkers kiestop basis van herkenning (een ver-lengstuk van jezelf), dan kan de or-ganisatiecultuur een clubcultuur wor-den. Het hele schoolteam moet regelmatig aan-gezet worden tot participatie aan het proces vanteambuilding, van wij-gevoel. Als dat niet ge-beurt, ontstaat er vervreemding of krijg je sub-groepen.»

CrisissituatieHet nieuwe wij-gevoel heeft ingrijpende gevol-

gen voor iedereen op school en dat zit soms inkleine dingen.RUDY RYDANT, schooldirecteur: «Een directeurkan van een schoolwerkplan in zijn eentje eenpapieren document maken waarin hij een mooi

op schoolpelijk leeft en meestal noodzakelijk is. Zij gevenhet hele team de kans samen aan het pedago-gisch project te werken. De software is de struc-tuur die je eigenheid beklemtoont: vakwerk-groepen, beleidscommissie, lerarenraad... de naamspeelt geen rol. Zolang in die groepen maar decultuur en het klimaat van de eigen school leven.Het belangrijkste is echter de peopleware. Dat ishet besef dat je binnen de structuren blijft wer-ken met mensen, het besef dat mensen het uit-gangspunt en het eindpunt zijn van elke school-werking. Mensen zijn de dynamiek, de bezieling,de impulsgevers van het wij-gevoel. In die men-sen moet je geloven.»GENE LEYS, directeur: «Het komt erop aan dat dedirectie zich weet te omringen met mensen dieover moreel gezag beschikken, die sociaal vaardigzijn en die bereid zijn om het wij-gevoel onder decollega’s waar te maken.»

KwetsbaarEen duidelijk op omkadering en vorming ge-

steund participatief beheer veronderstelt open-heid, een gewild kwetsbare opstelling van al demedewerkers en van de leidinggevenden in hetbijzonder. De leerkracht stapt uit zijn vak. Hijstelt zich ‘kwetsbaar’ op, luistert en aanvaardtkritiek en ideeën. De directeur van zijn kant isovertuigd van de waarde van de inbreng van zijnmedewerkers. Hij maakt van zijn en hun ideeëneen geheel. Vroeger was hij de drager van deschoolwaarden, nu is hij de mede-drager alsplanner en coördinator, als regulerende factor

beeld van zijn school ophangt dat echter volledigin tegenstelling staat met de werkelijkheid. Heelwat interessanter wordt het zodra alle partnersvan het schoolgebeuren erbij betrokken worden,bijvoorbeeld via een sterkte-zwakteanalyse of eenschoolbelevingsonderzoek van de huidige toe-stand. Optimaal wordt het als iedereen op schoolbereid is er een continu leerproces van te maken,met vallen en opstaan.»LUK VERMEULEN, schooldirecteur: «Het wij-ge-voel wordt ook door kleine dingen gevoed: mee-delen waarom collega’s afwezig zijn, op de week-kalender plaatsen welke leerkrachten en leerlin-gen jarig zijn,... Hierbij gaat het veel minder omhet vormelijke dan wel om het scheppen van eenklimaat waarbij iedereen oog heeft voor datgenewaarmee collega’s bezig zijn.»JAN VAN HAM, directeur: «Het wij-gevoel is meerdan samenwerken. Het heeft iets te maken methet emotionele van de mens, het gevoel dat deschool van ons allemaal is. Als de school ergenseen mooi resultaat behaalt, zijn de personeelsle-den fier van deze school te zijn. Komt de school ineen crisissituatie terecht, dan komen de collega’sop voor elkaar.»PAUL FRANCEUS, pedagogisch adviseur: «Onderleerkrachten en directie moet de overtuiging aan-wezig zijn dat opleiden en opvoeden in teamMOET gebeuren. Daarom moeten ze blijvendsamenwerken en die samenwerking voortdurendverbeteren. Opleiden en opvoeden is collectieveverantwoordelijkheid. Falen hierin ligt zelden bijéén persoon.» ■

S I G N A A L

36 KLASSE NR.61

Zipcity Flippo, snapt? Om de vijf à tien jaar vernieuwt jonge-rentaal zich volledig. In de jaren vijftig was het allemaal knal,denderend, dolletjes, formidabel en schattig. Tien jaar later wasdit hele jargon verouderd. Beregoed,chick, hip, birdie, blits waren misschienwel uw kopje thee in de jaren zeventig,maar weer tien jaar later blijft daarniets van over. En in het jaar 2000 zalniemand het nog wagen dingen tezeggen als bangelijk, cool, down, gaaf ofnono. Dat beweert Wim Daniëls in zijnwoordenboekje Puubs 2000 (StandaardUitgeverij). Hierin beschrijft hij de hui-dige verkortingstendens (Voor mij geen

den en het weekend gebruikten om te recupereren. Nu is hetveeleer omgekeerd en is voor sommigen het verschil tussenbed en schoolbank zelfs erg vaag geworden. Maar uit dit

onderzoek blijkt dat er meer is: 60 %van de leerlingen heeft problemen omin te slapen en 12 % wordt ‘s nachtswakker. Een echt slaapprobleem dusen het aantal leerlingen dat hieroverwil praten met leerkracht of begelei-der is bijzonder klein. Daar moet denieuwe folder Slaapproblemen. Infor-matie voor leerlingen wat aan doen.Informatie en tips voor leerlingen enbegeleiders moeten het probleem be-spreekbaar maken en oplossingen sug-gereren.

Katholiek Pedagogisch Centrum - Postbus 482 - 5201 AL ‘s-Hertogen-

bosch - Nederland

Ouders. Voor de Dossier-uitzending van KA 2 over onderwijsondervroeg Dimarso een representatief staal Vlaamse oudersmet kinderen tussen 3 en 18 jaar oud. De resultaten? 67 %van de ouders vindt dat de school een deel van de verantwoor-delijkheid heeft overgenomen om de kinderen op te voeden,70 % is voorstander van meer discipline op school en 73 % istegen het verlagen van de leerplicht tot 16 jaar. U rijmt een enander wel zelf aan elkaar, zeker?

Diploma? Niet nodig. Studenten filosofie, theologie, psycholo-gie, pedagogie en sociologie laten nogal eens na het diplomaop te halen waarvoor ze zoveel moeite hebben gedaan. Aldusde Leuvense campuskrant. In Antwerpen zijn het dan weervooral de pol & soccers en de germanisten die op zich latenwachten. In de rechten, wetenschappen en bij apothekersstelt het probleem zich veel minder: zij moeten hun diplomakunnen voorleggen om administratief in orde te zijn. Sommi-ge universiteiten gaan het fenomeen uit de weg: zij sturen nietafgehaalde diploma’s aangetekend op of manen de eige-naars schriftelijk aan zo gauw mogelijk binnen te springen

ONDERZOEK

Liever deeltijdsRuim 4400 Vlaamse jongeren van 15 tot 18 jaar en ouderhebben om diverse redenen het traditionele onderwijs vaar-wel gezegd, maar willen alsnog een diploma halen. Daaromvinden we hen terug in een van de 48 centra voor deeltijdsleren, die sinds 1984 bestaan en die over alle Vlaamse provin-cies verspreid zijn. Ze krijgen er een vorming naar rato van15 uur per week: een beroepsopleiding, algemene en socialevorming en persoonlijkheidstraining. Deresterende tijd gaan ze werken. Een goedeoplossing voor jongeren aan wie de leer-plichtverlenging niet besteed lijkt. DeDBSO-leerling onder de loep.Leerlingen die kiezen voor het DBSO (Deel-tijds Beroepssecundair Onderwijs) hebbeneen problematische schoolcarrière achter derug. Een op de vijf heeft het zesde leerjaarvan het lager onderwijs niet gevolgd of is erniet voor geslaagd. Wie secundair onderwijsheeft gevolgd, is vaak blijven zitten of vanrichting veranderd. De meeste DBSO’ers ko-men dan ook uit het BSO of uit de eerste graad van het secundaironderwijs. 59 % keert dit onderwijs trouwens zonder enig getuig-schrift de rug toe. Ze hebben ook veel meer problemen metleerkrachten achter de rug dan hun collega’s uit ASO, TSO of

BSO, problemen die echter duidelijk afnemen zodra ze in hetdeeltijds onderwijs zitten. Ten slotte komen velen onder hen uitsociaal-economisch kwetsbare gezinnen.Positief tekenWie deeltijds wil gaan leren, moet minimum 15 jaar oud zijn. 65à 75 % van de DBSO’ers is 16 of 17, maar een vijfde is 18 enouder. Dat is toch wel een positief teken, want de 18-plussersvolgen deze opleiding zonder dat ze dat moeten. Bedenk hierbijdat veel DBSO’ers drop-outs zijn, jongeren die meestal totaalgedemotiveerd het traditionele onderwijs hebben verlaten. Hier-bij hoort wel deze bemerking: terwijl werkende jongeren vooralnaar het DBSO trekken omwille van de mogelijkheid tot werk,

geeft bij de werkloze jongeren schoolmoe-heid de doorslag. Het DBSO-publiek bestaatvoor 60 % uit jongens en voor 40 % uitmeisjes. Dat zijn globale gemiddelden, wanter zijn bijvoorbeeld typische jongens- of meis-jescentra. Die variatie per centrum vinden weook terug bij het aandeel van de migranten.Sinds de oprichting van het DBSO is hunaanwezigheid gestegen van 10 % tot 23 % in1993-94. In sommige centra zijn er echterhelemaal geen allochtonen, terwijl men el-ders gerust van concentratiecentra kan spre-ken. De meerderheid van de migrantenleer-

lingen vindt men namelijk terug in 14 van de 48 centra. Demeeste DBSO’ers (65 %) wonen thuis bij pa en ma. Vader werktmeestal als arbeider en moeder doet het huishouden. 26 %woont bij één ouder. 9 % woont zelfstandig, bij familie, in een

majo bij de frieten,alstu), voorspelt hij

het weglaten van voorvoegsels en eerste lettergrepen (Watben jij vandaag meurig, zeg) en de populariteit van hetachtervoegsel -baar als vervanging voor -loos. Er is de op-komst van beurs- en maffiataal en schoolvakken krijgennamen van bekende personen (We hebben drie uur Pompidouper week). En natuurlijk zijn er de techbare trendwoorden. Inhet jaar 2000 zullen bijna alle jongeren skaten en dweilen opInternet en de Infobahn. Velen zullen ook geen onderwijs meervolgen door naar school te gaan, maar thuis via tele-leren aanmindmapping doen. Maar één tendens is onmiskenbaar: descheldwoorden en macho-uitingen maken plaats voor vrien-delijker jargon. Tijd om mekaar eens goed te clashen...

Waar is het zandmannetje? 25 % van de 14- tot 17-jarigenkan ‘s nachts de slaap niet vatten. Reden is vaak gepieker engepeins over problemen op school, vooral over conflicten metleerkrachten en klasgenoten. Dat blijkt uit onderzoek inNederland bij 453 scholieren. Ruim de helft van die leerlingenzei wel eens last te ondervinden van een minder goedenachtrust. 10 % zit zelfs geregeld met dit probleem. In de klasis de leerling prikkelbaarder, minder aandachtig, enz., watgemakkelijker tot wrijvingen leidt. De verklaring? Tot voorenkele jaren was het zo dat leerlingen zich in de week inspan-

KLASSE NR.61 37

voor hun bul. Maar blijkbaar vragen lang niet alle werkge-vers naar het diploma, noch tijdens de sollicitatie, noch bijindiensttreding. Dit doet de vraag rijzen of er niet veel valsegediplomeerden rondlopen, mensen die lef genoeg hebbenom zich zelf een studieniveau aan te praten dat ze in werke-lijkheid niet hebben. Hoe dan ook, op het secretariaat vansommige faculteiten liggen nog honderden diploma’s te wachtenop hun eigenaar, sommige al meer dan 30 jaar.

Taxi! Bij ons is het leerlingenvervoer een actuele topic inscholen en op beleidsniveau. In Groot-Brittannië maakt voor-al de Koninklijke Maatschappij ter Voorkoming van Onge-vallen zich zorgen. 10 % van de schoolbusjes blijkt er name-lijk technisch niet in orde te zijn. Het meest gesignaleerdeprobleem heeft te maken met de kwaliteit van de banden enmet de bandenspanning. Dat is niet niks, want een goedgeladen bus met slechte of onvoldoende opgepompte bandenkan quasi onbestuurbaar worden in situaties waarin de chauf-feur snel moet reageren. De vereniging en de leerkrachtenhebben nu de handen in elkaar geslagen en zijn een campag-ne gestart om de rijwaardigheid van de schoolbussen teverbeteren. Een en ander is het gevolg van het feit dat deBritse regering speciale Europese richtlijnen voor het testenvan mini-bussen niet wilde verplichten bij niet-professioneelbusgebruik. En leerlingenvervoer door leerkrachten-chauf-feurs valt blijkbaar niet onder professioneel busgebruik.

Gilles de la Tourette. Overbeweeglijkheid, concentratiestoor-nissen, tics, dwanghandelingen, leerproblemen, enz. zijn symp-tomen van het zogenaamde Tourette-syndroom (TS). Ookfobieën, paniekaanvallen, depressies, slaapproblemen enbedwateren zijn veel voorkomende klachten. Kinderen dieaan het syndroom lijden, hebben last van een of meer vandeze problemen. Na de puberteit nemen de symptomen ech-ter veelal af. Op school uit Tourette zich nog op anderemanieren: de kinderen zijn heel gevoelig, maar doen zichsoms stoer voor om een minderwaardigheidsgevoel te verber-gen; hun handschrift is meestal vreselijk; een grote taak ofexamen lijdt vaak tot paniek of black-out. Tijdsdruk blijkt

zelfs nefast te zijn; bepaalde voorwerpen of stoffen - zelfsgevaarlijke - zullen zij dwangmatig aanraken; andere mate-rialen willen of kunnen zij niet aanraken; treuzelen bij hetaankleden of bij het uitvoeren van taken is een ander symp-toom. Feit is dat het kind aan al die dingen weinig of niets kandoen. Een repressieve aanpak is dan ook uit den boze. Wieeen Tourette-kind in de klas heeft, kan wel het volgendeproberen: vermijd elke tijdsdruk bij het afwerken van toetsenen taken; ondervraag het kind mondeling, het liefst nogapart; sta het kind toe regelmatig de klas te verlaten; laat hetkind gebruik maken van hulpmiddelen als rekenmachine,typmachine of computer; wijs het kind niet op bepaalde tics,maar negeer ze of zorg voor een afleidingsstrategie. En tenslotte doen begrip, een bemoedigend woord of een arm om deschouder nog altijd wonderen.Vlaamse Patiëntenvereniging Gilles de la Tourette - Jozef Nauwelaerts-

straat 7 - 2110 Wijnegem - + 03-353 67 91

Zet ‘m weer op. Meer dan 70 % van de Vlaamse scholierentussen 15 en 19 jaar oud gebruikt bij het eerste seksueelcontact een condoom. Dertig procent doet dat dus niet. InFrankrijk is een vergelijkbaar onderzoek gevoerd en blijkt hetpercentage condoomgebruikers hoger te liggen, namelijk op79 % bij de jongens en op 74 % bij de meisjes. Zo’n 20 % vande meisjes gebruikte (ook) de pil, een tiende had geen voorbe-hoedsmiddel achter de hand. De Franse jongeren zijn veelconsequenter in het condoomgebruik. Nog amper de helftvan de Vlaamse jongeren gebruikt het condoom nog nà deeerste keer, bij onze buren is dat 72 %. Althans bij de jongens,want bij meisjes is er na de eerste keer een forse terugval vanzwangerschapspreventie naar 51 %. Jongeren beginnen ernoch bij ons noch in Frankrijk vroeger en vroeger aan. InFrankrijk ligt de gemiddelde leeftijd voor de eerste keer op17,3 jaar bij jongens en op 17,6 jaar bij meisjes. In 1973 was datrespectievelijk 17 en 18,1 jaar. En ten slotte nog een negatiefaspect dat het Franse onderzoek bloot legde: een zesde van deondervraagde scholieren verklaarde ooit gedwongen te zijnom seks te hebben. Dat was grotendeels het geval bij de meisjesen vooral door toedoen van goede bekenden. ■

pleeggezin of instelling. Op sociaal-economisch vlak zijn degezinnen kwetsbaarder dan bij ASO-, BSO-, en BuSO-leerlingenhet geval is. Maar ook dit gegeven is - merkwaardig genoeg -centrumgebonden.Gezondheid!DBSO-leerlingen schijnen vaker een loopje te nemen met hungezondheid. Zo rookt 30 % meer dan een pakje per dag. Tervergelijking: het Vlaamse gemiddelde van regelmatige rokersbedraagt 23 %. Hier tegenover staat dat een derde van deleerlingen helemaal niet rookt, al ligt dat cijfer nog altijd veellager dan het aantal niet-rokende Vlamingen (50 % van debevolking). Meer dan de helft van de DBSO’ers lust ook weleens een glaasje. 16 % onder hen drinkt zelfs meer dan vijfglazen alcohol per dag. Maar ook hieris veralgemening uit den boze, want45 % blijft van de alcohol af. Ten slottezoekt 13 % geregeld zijn heil in het ge-bruik van softdrugs en dat is wel eenhoog cijfer, want in het BSO en BuSO isdat 2 %.IQHet cognitief profiel van de DBSO’er (aan-dacht, geheugen, concentratie, verbaleintelligentie) verschilt duidelijk van ASOen BuSO en leunt het dichtst aan bij dat van leerlingen uit hetBSO, maar de deeltijdse leerlingen hebben een zwakker geheu-gen en een lagere verbale intelligentie. Er is dus een typischDBSO-profiel en de onderzoekers volgden twee sporen om dit teverklaren. Als eerste grond voor het profiel zochten de onder-

zoekers naar neurologische risicofactoren. Dat zijn b.v. kleinehersenletsels, die erfelijk zijn of die het resultaat zijn vangeboortetrauma of verkeersongeval. Dergelijke letsels kunnende oorzaak zijn van aandachts- en geheugenproblemen. Hetresultaat van het onderzoek was negatief: neurologische risico-factoren bleken bij de DBSO-leerling niet systematisch voor tekomen. Een tweede spoor leverde wel wat op: op vlak vansociale achtergrond vormen deze jongeren een meer kwetsbaregroep dan leerlingen uit andere onderwijsvormen. Er zijn veelmeer gezinnen met werkloosheid, familiale problemen, pro-blemen met alcohol en drugs, enz. Ook de schoolcarrière en hetgezondheidsrisicogedrag van deze jongeren bepalen mee huncognitief profiel. Vandaar dat er in de centra voor deeltijds

onderwijs veel aandacht wordt besteedaan de begeleiding van de leerlingen.Niet zozeer op het gebied van werk enadministratie maar ook op psycho-so-ciaal vlak. Dit en het open opvoedings-klimaat verklaren ongetwijfeld de groeivan het DBSO: van 500 leerlingen in heteerste jaar naar 4400 in 1989. Sindsdien isdit cijfer echter stabiel gebleven, hoewelhet maximum potentieel lang niet be-reikt is. Onbekend en dus onbemind? ■

* I. Nijsmans & M. Douterlungne - Het Deeltijds Beroepssecun-dair Onderwijs: een balans na 10 jaar werking - Hoger Instituutvoor de Arbeid (HIVA) - E. Van Evenstraat 2E - 3000 Leuven -+ 016-32 33 32

Over deeltijds leren is een brochure inde maak die in het voorjaar zal ver-schijnen. Daaraan gekoppeld volgtook een studiedag. Op die studiedagkunt u meer gedetailleerde informa-tie krijgen, inclusief de rapporten vande onderzoeken die hierover zijn ver-richt. KLASSE houdt het voor u in hetoog. Zie ook blz. 32-33.

++INFOLIJN

Voor al uw vragenover onderwijs:

Koningsstraat 711000 Brussel

+ 02-219 18 00

38 KLASSE NR.61

SCIENTOLOGY OPSCHOOLIk heb in de krant gelezendat medewerkers van deomstreden Scientology Churchde ronde doen van de lagerescholen met een drugpreven-tie-campagne. Zijn deze ac-ties zinvol of zijn dit quasi-onwettige praktijken, zoalssommige kranten suggereren?De vzw Scien-tology Church isin ruim 100landen actiefmet naar eigenzeggen meerdan 8 miljoenleden. Ze volgtde leer vanstichter L. RonHubbard en zijnboek, Dianetics(een mengselvan filosofie enpsychologiemet pseudo-wetenschappe-lijk tintje). Ukunt er (peperdure) cursussenvolgen (managementsprogram-ma’s, enz.). Een anti-drugcam-pagne verloopt als volgt: eerstspreekt de vereniging het ge-meentebestuur aan met haaractie Zeg nee tegen drugs ennadien stapt ze naar de school-directeurs. Als die akkoord gaan,

komt een medewerker in deklassen (vooral in vijfde en zesdeklas lager onderwijs) getuigenover zijn drugverleden en pro-beert de kinderen te kantentegen druggebruik. De leerlin-gen leggen dan een eed af,waarin ze beloven om nooitdrugs te gebruiken. In ruil voordeze belofte krijgen ze een she-riff-ster en mogen ze zich drug-vrije sheriff noemen. Verschil-lende erkende drugpreventie-organisaties hebben deze prak-tijken aangeklaagd. Sciento-logy wordt beschouwd als eensekte en heeft in tal van lan-den problemen met het gerecht.

De Vlaams minister van On-derwijs heeft alle directies,

inrichtende machten, enz.een omzendbrief ge-stuurd. Hij vraagt omzeer voorzichtig te zijnbij de keuze van orga-nisaties om uw drugpre-

ventie-acties te begeleiden.Het Departement Onder-wijs heeft trouwens aange-paste programma’s latenopzetten door de Verenigingvoor Alcohol- en andere Drug-problemen (VAD - Hilde DeMan - + 02-422 49 77).Daarnaast zijn ook Sleutel-

treinen (+ 09-231 54 45) enLeefsleutels voor jongeren (+ 09-230 38 69) door het Departe-ment onderschreven. De vzwProges (Promotie Gezondheid-sopvoeding op School - + 02-422 49 39) coördineert de sa-menwerking tussen de Depar-tementen Gezondheidsbeleid enOnderwijs en heeft een eigenprogramma De uitdaging uit-

gewerkt.Een aparte reac-tie van de in-spectie basison-derwijs (de in-specteur-gene-raal in overlegmet de inspec-teurs-coördina-tor) noemt depraktijken vanScientology on-verantwoord.Kinderen een eedlaten afleggenvinden zij juri-disch noch pe-dagogisch ver-

antwoord. Drugpreventiebeleidmoet kaderen in het pedago-gisch project van de school. Deinspectie vindt het onbegrijpe-lijk dat inrichtende machtenzo’n delicate opdracht latenuitvoeren door personen dieonvoldoende vertrouwd zijn méten onvoldoende consequent op-

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

nr.40 • December 1993

Drugsop schoolDrugsop school

UW ABONNEMENT OP KLASSEKLASSE verschijnt elke maand op 150.000 exemplaren. Eenabonnement kost 600 fr. Maar...1. Alle mensen die rechtstreeks betaald worden door het Depar-tement Onderwijs krijgen het blad gratis thuis gestuurd. Dat zijnalle Vlaamse leerkrachten (van elk net en van elk niveau),directies, administratief, opvoedend en paramedisch personeel,inspecteurs, pedagogische adviseurs, PMS-medewerkers, enz.2. Tijdelijke leerkrachten in een niet-vacant ambt zitten niet inons bestand. Zij kunnen nochtans KLASSE ook gratis krijgen. Eenbriefje met naam, adres en stamboeknummer naar KLASSEsturen volstaat. Misschien kunt u uw tijdelijke collega’s (die ditniet lezen) hiervan op de hoogte brengen.3. Wie het blad niet meer wenst te ontvangen (omdat er bij uthuis bijvoorbeeld twee exemplaren toekomen), kan meteen eenabonnement opzeggen. Meld ons gewoon uw naam, adres enstamboeknummer.4. Studenten krijgen het blad tegen halve prijs (300 fr. per jaar).Ook voor groepsabonnementen geldt dat tarief.5. Wie het blad gratis krijgt, moet adreswijzigingen uitsluitenddoorgeven aan de eigen schooladministratie. Die verwittigen deweddedienst en wij gebruiken hetzelfde bestand. Alleen betalen-de abonnees geven eventuele adreswijzigingen rechtstreeks dooraan KLASSE.6. Vermeld bij uw correspondentie over uw abonnement altijduw stamboeknummer. Dat vindt u trouwens ook op uw adres-strook.Vragen over uw abonnement op KLASSE? Bel of schrijf naar KLASSE-ABO- Anny Lecocq - Koningsstraat 138 - 1000 Brussel - + 02-211 46 62

treden op grond van het eigenpedagogisch projectU kunt met al uw vragen ronddrugpreventie op school terechtbij de VAD, bij de Druglijn (+078-15 10 20, tussen 15 u. en21 u.) en bij uw pedagogischebegeleidingsdienst.

MIDDAGPAUZEIn de INFOLIJN van KLASSEnovember 95 schreef u datde middagpauze minstens 50minuten duurt of één lesuur.Maar in onze lagere schoolzegt de directeur dat er min-stens een pauze van 60 mi-nuten moet zijn. Wie heeft ernu gelijk?Er is een Besluit van de Vlaam-se Executieve van 17 april 1991dat de organisatie van het school-jaar (en dus ook de schooldag)vastlegt. Daarin staat letterlijk

(hoofdstuk 1, art. 3, § 1): «er iseen middagpauze van ten min-ste één uur». Maar de dingenzijn niet altijd zo eenvoudigals ze lijken. Er is namelijk on-middellijk daarna een omzend-brief gekomen (O/14.5/CR/SH/NC van 11 juni 1991) die eenafwijkende interpretatie geeftaan het begrip «één uur». Hetbasisonderwijs houdt zich aanhet uur van de klok. In allebasisscholen is er dus een mid-dagpauze van minstens 60 mi-nuten en de inspectie houdt ertoezicht op dat dit ook effectiefgebeurt. Maar in het secun-dair onderwijs, stelt deze be-wuste omzendbrief, moeten we«één uur» lezen als «één les-uur». De verplichte middag-pauze voor leerlingen secun-dair onderwijs is dus minstens50 minuten lang.

(advertentie)(advertentie)

Afgiftekan

toor 8500 Kortrijk 1

Min

isterie van d

e Vlaam

se Gem

eensch

apD

epartem

ent O

nd

erwijs - R

edactiesecretariaat K

LA

SSEK

onin

gsstraat 138 - 1000 Bru

ssel

TIJD

SCH

RIF

Tversch

ijnt m

aand

elijks (behalve in

juli en

augu

stus)

België – B

elgique

PB

8500 KO

RT

RIJK

1

4281

DE DAPPERSTRAATNatuur is voor tevredenen of legen.En dan: wat is natuur nog in dit land?Een stukje bos, ter grootte van een krant,Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen,De in kaden vastgeklonken waterkant,De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrandDoor zolderramen, langs de lucht bewegen.

Alles is veel voor wie niet veel verwacht.Het leven houdt zijn wonderen verborgenTot het ze, opeens, toont in hun ogen staat.

Dit heb ik bij mijzelven overdacht,Verregend, op een miezerige morgen,Domweg gelukkig, in de Dapperstraat.

(Jacques C. Bloem.Uit Doorschenen Wolkenranden)

DE DAPPERSTRAATNatuur is voor tevredenen of legen.En dan: wat is natuur nog in dit land?Een stukje bos, ter grootte van een krant,Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen,De in kaden vastgeklonken waterkant,De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrandDoor zolderramen, langs de lucht bewegen.

Alles is veel voor wie niet veel verwacht.Het leven houdt zijn wonderen verborgenTot het ze, opeens, toont in hun ogen staat.

Dit heb ik bij mijzelven overdacht,Verregend, op een miezerige morgen,Domweg gelukkig, in de Dapperstraat.

(Jacques C. Bloem.Uit Doorschenen Wolkenranden)