Klasse voor Leraren 209

november 2010www.klasse.be

maandblad voor onderwijs in vlaanderen

209

steeDs meer vlAAmse joNgereN verlAteN De scHool ZoNDer DiPlomA

Aanval op de

uitval

De rommel is voor jou

Maandblad voor onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming (Agentschap voor Onderwijscommunicatie)

Nr 209 • november 2010

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be.Hoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Nele Beerens en Wouter Bulckaert Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Leen Leemans en Toon Van de Putte, m.m.v. Stijn Govaerts, Wouter Kersbergen, Hans Vanderspikken en Kris Vanhemelryck

Vormgeving: Mieke Keymis, Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia: Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.Klasse: Elke Broothaerts, Hans Vanderspikken en Wouter Vanmol Lerarenkaart & Zeker Doen: Patrick De Busscher, Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut, Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van Droogenbroeck Secretariaat Klasse: Sabrina Claus, An Declercq, Hannah El-Idrissi en Anne Siccard Publiciteit: Diana De Caluwé

Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel

Alle actieve Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie. Abonnement (10 nummers): 28 euro.Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en

individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 99 57 of mail [email protected]).

Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be.

Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 [email protected]. redactie: 02 553 96 86Tel. secretariaat: 02 553 96 95Tel. advertenties: 02 553 96 94Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

Ergernis. “Ik kreeg de moei-

lijkste klassen (liefst op vrijdag-

namiddag), de slechtste uur-

roosters, de meest tijdrovende

verplaatsingen”, vertelt een

jonge leraar me. “Iedereen vond

dat blijkbaar normaal. ‘Wij heb-

ben dat ook moeten meemaken’,

klonk het.” Nu geeft hij les in een andere school en haalt

opgelucht adem. Het kan dus ook anders.

Verwondering. Welk mechanisme zit daar precies achter?

Waarom nemen de meest ervaren leraren de moeilijkste

klassen niet op zich? Waarom laten we jonge collega’s hun

tanden erop stukbijten en de uren wegzuchten?

Verantwoordelijkheid. Een op de drie jonge leraren keert

het onderwijs de rug toe binnen de eerste vijf jaren voor de

klas. Meer dan duizend per jaar. Elke winkelier zal je vertel-

len dat het veel moeilijker is om een nieuwe klant te winnen

dan een bestaande klant te behouden. De oplossing voor het

dreigende lerarentekort ligt dan ook niet zozeer in nieuwe le-

raren aantrekken dan wel in de nieuwkomers niet wegjagen.

Die jonge leraren hebben hun tijd, geld en energie gestoken

in een lerarenopleiding. Ze zijn geslaagd. Ze kunnen het en

ze willen het. En dan krijgen ze een onzekere werksituatie,

weinig steun, de moeilijkste en vervelendste opdrachten.

Sommigen vertellen zelfs dat ze zich niet welkom voelen

in de lerarenkamer of niet veilig genoeg om een probleem

aan te kaarten. Ze vertellen over de heimelijke glimlach van

de collega’s die van op de gang merken dat zij het moeilijk

hebben in de klas. Het schijnt dat jonge buschauffeurs ook

de moeilijkste routes en de vervelendste uurschema’s krijgen.

Stel je voor dat ervaren metsers de moeilijkste construc-

ties lieten bouwen door beginnelingen. Hoe lang zou zo’n

huis er staan? Stel je voor dat de startende chirurgen in de

operatiekamer de delicaatste opdrachten zouden krijgen.

Hoeveel levens zou dat kosten? Elke werknemer heeft vier

basisbehoeften die hij graag vervuld wil zien: 1. Mag ik zelf-

standig en autonoom iets afwerken? (‘Mijn werk!’) 2. Mag ik

samenwerken met anderen? (‘Ons werk!’) 3. Word ik geap-

precieerd voor mijn specifieke bekwaamheid? (‘Knap werk!’)

4. Heb ik het gevoel dat mijn werk bijdraagt tot een groter

geheel? (‘Zinvol werk!’). Dat geldt voor jong en oud. Als we

er nu eens met z’n allen voor zorgen dat we, door wat bin-

nen onze mogelijkheden ligt, élke jonge leraar enthousiast

in onderwijs houden? En elke oudere collega die eraan denkt

vroegtijdig te vertrekken. Iedereen blijft! De statistieken zul-

len nogal eens schrikken en iedereen mag er wel bij varen.

Hoofdredacteur Klasse

[email protected]

Jong en oud: wij blijven!

steven van obbergen, leraar: “Elke leerling krijgt fifteen seconds of fame, niet alleen wie de spectaculairste act brengt.” Of hoe circus voor succeservaringen zorgt. p. 16

Koenraad Pauwels, zes dagen leraar in de straten van Nicaragua: “Niemand van ons snapt waarom die drugs voor Eliazar zo belangrijk zijn. Tot hij ons zijn slaapplaats toont.” p. 34

jolien, gothic: “Op mijn vorige school dachten ze dat ik door mijn levensstijl slechte punten haalde. Maar dat is niet zo.” Kijken naar jongeren zonder vooroordelen. p. 23

04 Het nieuws

Met een special: hoger onderwijs

10 Aanval op de uitval

Steeds meer jongeren verlaten secundair zonder diploma. Een tijdbom.

16 Zelfstandig leren op de rolla bolla

Het effect van circustechnieken op school.

20 samen op school

Met een podcast de spreekbeurtfobie van je leerlingen te lijf

23 De school: supermarkt van stijlen

Wat schuilt er achter de subculturen van onze jongeren?

26 sjapo

Gebeten door de murga-microbe, groene speelplaatsen en gezond eten.

28 De lerarenkamer

Een snapshot op de digitale snelweg

30 Dialoog

Kenniskloof houdt games uit de klas.

32 Help

Tien stappen naar een echt huiswerkbeleid op school

34 De sterkte van de straat

Met vijf Vlaamse leraren op de vuilnisbelten van Nicaragua

37 Zeker Doen

38 Kalender lerarendagen

42 Lezen, een cadeau voor het leven

44 Tip&Win

58 Kruiswoordraadsel en fotospel

iNHouD

HET NieuWs

4 • Klasse voor Leraren

HET NieuWs

Klasse voor Leraren • 5

BeelD van de maand

Kom vAN DAt DAK Af

[INDIA] Leerlingen spelen op het dak van een gebouw in Ayod-

hya. Scholen en winkels zijn er opnieuw open nu de vrees voor

geweld stilaan wegebt. De onrust brak uit toen een rechtbank

beval de heilige plaats Ayodhya te verdelen tussen hindoes en

moslims. Volgens moslims is het de plek waar de in 1992 ver-

woeste Babri-moskee stond. De hindoes zeggen dat het de

geboorteplek is van de god Rama. Twee hindoe-groeperingen

maakten aanspraak op de grond. Daarom is nu besloten om

de grond in drie te verdelen. De hindoes willen er een tempel

bouwen, de moslims de moskee herbouwen. De uitspraak wordt

wellicht overgenomen door de Hoge Raad, maar het kan nog ja-

ren duren voor er een uitspraak is. Een advocaat van de moslims

heeft al hoger beroep aangetekend.

©©

Rajesh©Kumar©Singh©(AP)


HET NieuWs

Uitstroom uit tso/bso te ‘soft’

De te lage uitstroom uit de ‘harde’ technisch-industriële richtingen van het tso en bso zorgt voor een van de hardnekkigste knelpunten op de Vlaamse arbeidsmarkt. Dat blijkt uit een studie van de VDAB. Ongeveer 60 procent van de afgestudeerde tso/bso-leerlingen (2004-2008) komt uit drie studiegebieden: personenzorg, handel en mechanica-elektriciteit. Het aandeel van dat laatste daalt, ondanks de goede jobkansen in de aansluitende (knelpunt-)beroepen. De veel te lage uitstroom vanuit de bouwen industrieel-technische richtingen is een belangrijke oorzaak van vele structurele knelpuntberoepen. Zo bedraagt het aandeel schoolverlaters uit het studiegebied bouw slechts 1,2 pro-cent voor de derde graad tso en 4 procent voor de derde en vierde graad bso. Dat is veel te weinig in verhouding tot het aandeel van de bouwsector in de totale werkgelegenheid. Ook in de afstudeerrichting hout is er een geringe instroom, net als in koeling en warmte, nochtans een groeisector.

Eerst ‘dag’, dan ‘bonjour’Franstalige kinderen leren in de basisschool het best eerst in het Nederlands lezen en dan pas in hun moedertaal. De ervaring in het Nederlands komt later van pas om het Frans te decoderen. Dat blijkt uit een onderzoek van taalkundige Charlotte Vandersmissen van de VUB. Frans is - net als Engels - een ‘moeilijke’ taal: de relatie tussen wat je schrijft en wat je leest, is niet eenduidig.

Goede kleuterjuf is goud waardEen goede kleuterjuf is 230.000 euro waard. Kinderen met sterke kleuteronderwijzers hebben immers veel meer kans om later naar de universiteit te gaan, te kunnen sparen voor hun pensioen en meer te verdienen. Bovendien lopen ze minder risico om alleenstaande ouder te worden.Dat blijkt uit het grootschalige Amerikaanse STAR-onderzoek waarbij 12.000 kinderen van in de kleuterklas tot hun dertigste werden gevolgd. “Voor de eerste keer is daarmee het ver-band tussen de kwaliteit van de leraar en het succes van hun leerlingen aangetoond”, stelt Lorin Parys, voorzitter van

Flanders DC, de Vlaamse organisatie voor ondernemingscre-ativiteit. “Economisten hebben voor het eerst becijferd hoeveel economische waarde een goede kleuteronderwijzer creëert: een goede kleuterjuf is 230.000 euro waard. Dat is de actuele waarde die een volledige klas kleuters extra kan verdienen, gespreid over hun carrière, als ze het geluk hebben dat een goede kleuterjuf of -meester hen instrueert”, aldus Parys.

Lees de volledige onderzoeksresultaten op www.klasse.be/leraren/ga/goud

©©

KLASSE


★ Rijbewijs op school voor alle zeventienjarigen

Voortaan kunnen ook alle jongeren die zeventien worden tijdens het eerste trimester van het lopende schooljaar en nog niet in het zesde jaar zitten de cursus ‘Rijbewijs op School’ volgen. Voordien was dat aanbod beperkt tot laatstejaars. ‘Rijbewijs op School’ stoomt jongeren op een professionele manier klaar voor het theoretische rijbewijs B. Het pakket bestaat uit acht lesuren. Voor het (d)bso en het buso zijn er extra uren. De inschrijvingen voor dit schooljaar zijn inmiddels afgesloten.

★ Fonds Beroepsziekten betaalt gezondheidstoezicht stagiairs

Stagebedrijven mogen opnieuw het gezondheidstoezicht overlaten aan de externe diensten voor preventie en bescherming van de onderwijsinstel-ling. Het Fonds voor Beroepsziekten draagt de kosten. De berichten over een mogelijke prefinanciering van het gezondheidstoezicht door scholen waren voorbarig.

★ Interuniversitaire taaltest

Voortaan leggen anderstalige kan-didaat-studenten aan alle Vlaamse universiteiten dezelfde taaltest Ne-derlands af: Interuniversitaire Taaltest

Nederlands voor Anderstaligen (ITNA). Daarmee moeten ze bewijzen dat ze het Nederlands voldoende beheersen om hogere studies aan te vatten.

★ Nederlandse diploma’s automatisch erkend

Er komt een officiële lijst van Neder-landse diploma’s die automatisch gelijkwaardig zijn met het Vlaamse equivalent. Dat is vooral belangrijk voor mensen die in Nederland hun diploma halen en in Vlaanderen willen werken. Dankzij de lijst moeten ze geen individuele aanvraag meer indienen voor een onderzoek naar de gelijkwaar-digheid van hun diploma.

★ Ramen open, deur toe

Dankzij het project ‘air@school’ kun-nen secundaire scholen iets doen aan ongezonde lucht in de klas. Alle scho-len krijgen een dvd met een kortfilm. De projectbox, gratis te ontlenen bij het Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo), bevat een poster met raamcontract, een CO2-meter, raamstoppers, een ventila-tiewekker en twee blikken frisse lucht en neusknijpers (voor noodgevallen). ‘air@school’ werd ontwikkeld door de projectgroep Milieu en Gezondheid op School. www.airatschool.be

De sterrenArabisch verplicht vak in Israël Arabisch wordt binnenkort een verplicht vak voor alle Israëlische leerlingen. Doel is de tolerantie te bevorderen en een ‘boodschap van aan-vaarding’ te sturen naar de Arabische inwoners van het land. Tot nu toe was alleen het Hebreeuws een verplichte taal in Israëlische scholen, terwijl het Arabisch ook een officiële taal is. Het taalvak Arabisch wordt geleidelijk aan ingevoerd. Eerst leren kinderen vanaf tien jaar in 170 publieke scholen in het noorden van Israël de taal. Later breidt het program-ma uit naar de rest van het land.

69miljoenschoolplichtige kinderen wereldwijd krijgen geen kans om school te lopen. In geen enkel ander land ter wereld zijn de mogelijkheden om naar school te gaan zo slecht als in het door burgeroorlog ver-scheurde Somalië, gevolgd door het Caraïbische Haïti. Dat blijkt uit een rapport van de Global Campaign for Education, die meer dan honderd ngo’s omvat. Verder in de ‘top 10’ onder an-dere: Eritrea, Ethiopië, Tsjaad, Zimbabwe en Burkina Faso.


HET NieuWs

In HeT Kort

Hoogbegaafd ≠ succesrijkSlechts 3 procent van extreem begaafde mensen benut zijn talent tot het uiterste. Dat stelt de Britse professor Freeman.

Ze volgde gedurende 35 jaar extreem begaafde kinderen die uitblonken in wiskunde, muziek of kunst. Bij de meesten ging hun potentieel verloren. Sommige kinderen misten hun kindertijd doordat hun ouders hen te veel onder druk zet-ten of doordat ze gescheiden raakten van leeftijdgenoten. Anderen zijn allrounders: ze zijn begaafd op veel vlakken, wat kiezen moeilijk maakt. “Hoog-begaafden zijn normale mensen, maar ze krijgen te maken met onrealistische verwachtingen. Ouders en leraren voelen zich bedreigd en reageren vaak door ze te onderdrukken”, aldus Freeman. “Hoogbegaafden hebben mogelijkheden om hun potentieel te ontwikkelen en emotionele steun nodig. En een echte kindertijd met plezier en creativiteit. Dat is de basis van alles.”

Afstromen of zittenblijven? Sociaal zwakkere leerlingen kiezen na een B-attest vaker voor een richting in een andere onderwijsvorm dan voor zittenblijven, wat hun kansen om verder te studeren aanzienlijk verkleint.

De kans ooit een B-attest te krijgen, bedraagt voor kinderen met laagopgeleide ouders een op de drie, bij kinderen van wie beide ouders een diploma hoger on-derwijs hebben, is dat slechts een op de vijf. Als leerlingen bij een B-attest de kans hebben om binnen dezelfde onderwijsvorm een andere studierichting te kiezen, speelt hun socio-economische status geen rol bij de keuze tussen zittenblijven of afstromen. Dat blijkt uit een studie van het Steunpunt Studie- en Schoolloop-banen. Leerlingen zijn meer geneigd tot zittenblijven in het tso en meer nog in het bso in vergelijking met het aso. Het B-attest vormt met andere woorden een elegante weg om het aso te verlaten zonder daarbij schoolvertraging op te lopen. Gemiddeld krijgt 6,5 procent van alle leerlingen aan het einde van het schooljaar een B-attest, maar dat gemiddelde verbergt grote verschillen tussen de leerjaren en onderwijsvormen. In het tweede jaar A-stroom krijgt gemiddeld 18 procent van de leerlingen een B-attest, in het eerste jaar is dat 11 procent.

➜ Zes op de tien peuterklas-

sen tellen op het eind van het

schooljaar meer dan 25 leerlin-

gen. Ook van de kleuterklassen

heeft bijna een derde meer dan

25 kinderen. Dat berekende

de Werkgroep Kleuterscholen

Vlaanderen. Vóór 1 september

2012 komen er geen extra mid-

delen, reageert minister Smet.

➜ Wie leraar wil worden in de

franse gemeenschap, zal bin-

nenkort geen drie maar vijf jaar

moeten studeren. Dat plan heeft

onderwijsminister Marcourt

aangekondigd. De extra jaren

dienen voor bijkomende lessen

en langere stages.

➜ Minder dan 30 procent

van de Vlaamse katholieke

secundaire scholen geeft de

leerlingen uitleg over sociale

netwerksites. Zowat 40 procent

van de scholen zegt wel richtlij-

nen te hebben rond het gebruik

ervan op school. Dat blijkt uit

een onderzoek van studenten

informaticamanagement aan de

Lessiushogeschool.

➜ Wiskunde is geen verschrik-

kelijk vak: bijna zeven op de

tien aso-leerlingen doen graag

wiskunde, bij bso- en tso-

leerlingen is dat bijna vier op de

tien. Wie niet graag wiskunde

volgt, vindt het vak te moeilijk

of te saai. Net als bij andere vak-

ken maakt vooral de leraar het

verschil met de werkvormen en

leermiddelen die hij gebruikt en

door zijn persoonlijke stijl. Dat

stelt Ellen Robberechts vast in

haar eindwerk (HUB).


Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...?Abonneer je op de nieuwsbrief van LERARENDIRECT of lees het nieuws op www.lerarendirect.be.

Ben je directeur of secretariaatsmedewerker? Abonneer je op de nieuwsbrief van SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op www.schooldirect.be.

méér oNDerWijsNieuWs? elKe WoeNsDAg KANt-eN-KlAAr iN je mAilBox.

SPEcIAL: hoger onderwijsStudiekeuze bepaalt loonSverhogingStudenten die in hun latere carrière op een stelsel matige loonsverhoging hopen, kiezen maar beter niet voor farmacie of architectuur. Hoewel apothekers of architec-ten een hoog startersloon krijgen, stijgt hun loon later nog nauwelijks. Dat ligt anders voor ingenieurs en economisten: zij kunnen wel op een fikse loonsverhoging rekenen. Dat is de conclusie van een studie aan de K.U.Leuven die het effect van de studierichting op het loon onder de loep neemt. De algemeen aanvaarde regel ‘hoe langer je werkt, hoe meer je verdient’ blijkt niet voor iedereen te gelden.

SlaagkanSen eerStejaarS voorSpelbaarDe helft van de eerstejaars aan de universiteit zal zakken. Hun slaagkansen zijn voorspelbaar en variëren naargelang de vooropleiding: 12 procent voor beroepsonderwijs tot 75 procent voor Grieks-Wiskunde. Dat stelt een studie van Vives (K.U.Leuven). De economen van Vives bekeken de slaagcijfers van de 73.600 jongeren die in 2001-2007 startten aan de universiteit. Slechts 49,8 procent slaagde in het eerste jaar (van 41,8 procent in archeologie tot 57,2 in farmacie). Eén richting wijkt af: geneeskunde heeft een slaagcijfer van 87,2 procent. Het is de enige richting met een toelatingsexa-men. De onderzoekers bevelen daarom een vorm van selectie aan. Onderwijsminister Smet is geen voorstander van een ‘hakbijltest’. Wel is hij bereid om te praten over een brede oriëntatieproef, als onderdeel van een ruimer pakket rond studiekeuze.

Studenten Slikken SteedS meer pepmiddelenHet aantal studenten dat naar geneesmiddelen grijpt om hun universitaire studies door te raken, is de voorbije ja-ren sterk gestegen. Bijna een op de veertien kan niet meer zonder een kalmeerpilletje, zeker niet tijdens de examens. Dat blijkt uit een onderzoek uit 2009 van de Universiteit Antwerpen en de Universiteit Gent. In 2008 gebruikte 6,6 procent van de studenten kalmerende middelen. Meer dan de helft van de gebruikers gaf toe tijdens de blok- en examenperiode minstens wekelijks een slaap- of kalmeerpil-

letje te pakken. Vier jaar eerder, in 2005, deed de UA alleen een gelijkaardig onderzoek. Toen gaf 5,8 procent van de studenten toe een rustgevend medicijn nodig te hebben om het academiejaar door te komen. Ook pepmiddelen zijn in opmars. Bij het onderzoek anno 2005 antwoordde 2,9 procent positief op de vraag of ze wel eens iets stimulerends slikten. In de nieuwe studie is dat 4,3 procent. Meer dan de helft van die groep zegt in januari en juni, wanneer de examens bezig zijn, dagelijks iets in te nemen.

Meer dan een op de zeven Vlaamse jongeren verlaat het secundair

onderwijs zonder diploma. Bij de jongens gaat het zelfs om bijna

een op de vijf. En hun aantal neemt toe: in 1999 ging het nog maar

om een op de acht leerlingen. Nochtans nam de Vlaamse regering

zich in 2002 voor om tegen 2010 het aantal ongekwalificeerde

school verlaters met de helft te verminderen. Nederland slaagt er

wel in om meer jongeren op de schoolbanken te houden. Dankzij

een grootschalig project daalde na acht jaar werking het aantal

jongeren dat het voortgezet onderwijs zonder diploma verlaat van

70.000 naar 42.000. Waarom kan in Nederland wél wat

in Vlaanderen níet kan?

aanvaL op de

uItvAl

steeDs meer vlAAmse joNgereN vAN scHool ZoNDer DiPlomA

©©

KLASSE

In acht jaar tijd is het aantal schoolverlaters zonder diploma in Nederland

gedaald van 70.000 in 2002 tot 42.000 in 2010. Dankzij het project

‘Aanval op de uitval’. fred voncken is directeur Projectdirectie Voortijdig

Schoolverlaten van het Nederlandse ministerie van Onderwijs.

Hij licht de succesfactoren toe.

succesfActor 1

De joNgere stAAt ceNtrAAl

Fred Voncken: “Tien jaar terug had-den we veel structuren en procedures om schooluitval tegen te gaan, maar alle goede bedoelingen ten spijt, bleef het aantal voortijdige schoolverlaters toenemen. Daaruit trokken we lessen: praat niet alleen óver de jongere, maar vooral mét de jongere. Dring bureaucra-tie zo veel mogelijk terug. Zet de jongere centraal en geef specifieke zorg op maat waar nodig. Nu krijgen jongeren een in-dividuele coach. Dat is arbeidsintensief, maar uiteindelijk rendeert dat veel meer. We hebben een kosten-batenanalyse ge-daan. Als je 650 miljoen euro investeert in goed onderwijs, krijg je 800 miljoen euro terug. Want als we inzetten op opleiding, dan gaan jongeren partici-peren aan de arbeidsmarkt, betalen ze belastingen, doen ze minder een beroep op uitkeringen en is er vijf keer minder risico dat ze in de criminaliteit belanden. Bovendien loopt de jongere 100.000 euro mis als hij geen goede opleiding en dus later geen goede baan krijgt.”

succesfActor 2

elKe joNgere Heeft eeN oNDerWijsNummer

Fred Voncken: “Als je geboren wordt in Nederland, krijg je een Burger Service Nummer (BSN). Dat dient ook als on-derwijsnummer voor elke jongere. Het

AANvAl oP De uitvAl: vier Pijlers

1. vroege PreveNtie:

taal- en leerachterstanden

worden al van in de kleuter-

klas aangepakt.

2. soePele overgANgeN:

bij de overgangen tussen

primair en voorgezet onder-

wijs worden alle zorgleerlin-

gen intensief begeleid.

3. joNgereN Bij De les

HouDeN:

uitval begint immers vaak

bij spijbelen.

4. De PrAKtijK Als

leermeester:

meer praktijk op school en

meer stageplaatsen.

is de basis van ons leerlingvolgsysteem. Als leerlingen spijbelen, wordt dat via dat nummer onmiddellijk doorgespeeld aan het digitale spijbelloket. We weten meteen waar potentiële schooluitvallers zitten, de spijbelambtenaar treedt op en we sturen onmiddellijk bij.”

succesfActor 3

elKe scHool Heeft eeN Zorg- eN ADviesteAm

Fred Voncken: “Als je bij jongeren ontdekt dat er iets aan de hand is, hoef je ze niet onmiddellijk naar een sociaal of psychologisch centrum te sturen. We hebben nu zorgen adviesteams op school die werken onder het motto: vindplaats is werkplaats. Professionals uit de zorgsector (jeugdzorg, maatschap-pelijk werk, gezondheidszorg) begelei-den jongeren individueel ín de school. Hulpverleners krijgen aparte lokalen op school. Daar bieden ze psychische zorg of maatschappelijke bijstand, zoals jongeren in de problemen vergezellen naar de rechtbank. Dat werkt. Jongeren die vroeger in de criminaliteit beland-den, vangen we nu op school op.”

succesfActor 4

elKe scHool Krijgt 2500 euro voor elKe scHool uitvAller miNDer

Fred Voncken: “Nederland is opgedeeld in 39 regio’s. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

ZoNDer goeDe oPleiDiNg looP je 100.000 euro mis

NeDerlAND vlAANDereN In Nederland ligt het aantal

schoolverlaters in 2010 14 pro-

cent lager dan in 2002.

In Vlaanderen ligt het in 2007

2,4 procent hoger dan in 1999.

ongekwalificeerde uitstroom

in vlaanderen

jongens meisjes totaal

1999 14,8 % 9,5 % 12,3 %

2007 18,3 % 10,9 % 14,7 %

bedrijfsleven, ouders, maatschappelijk werk, politie en justitie. Want je kunt pas vechten tegen schooluitval door een ge-integreerde aanpak. Probleem: scholen zijn vaak weinig creatief en staan niet open voor veranderingen. Maar alleen door vastgeroeste structuren aan te pak-ken, kun je innoveren in onderwijs.”

succesfActor 6

goeDePrAKtijK-voorBeelDeN WerKeN iNsPirereND

Fred Voncken: “Scholen gebruiken de good practices op www.aanvalop-schooluitval.nl intensief. Zo zien ze hoe collega’s in vergelijkbare schoolcontex-ten wél resultaten behalen. Een mooi voorbeeld is Henk Krauwel in Amster-dam. Die rijdt met een bus rond, waarop staat: ‘Back to school’. Zo gaat hij bij frequente spijbelaars op huisbezoek, en neemt ze weer mee naar school. De kracht van dat project is dat je letterlijk achter de voordeur gaat kijken. Een scholier spijbelt immers niet zomaar. De bus maakt problemen bespreekbaar en is een vorm van sociale controle. Spij-belaars zijn beschaamd dat je aanbelt, maar tegelijkertijd blij dat je aandacht voor hen hebt.”

succesfActor 7

PlusvoorZieNiNgeN voor joNgereN met erNstige ProBlemeN

Fred Voncken: “Er zijn plusvoor-zieningen voor jongeren tussen 12 en 23 jaar die ernstige problemen hebben op vlak van financiën, gezondheid, huisvesting, sociale omgeving of maatschappelijk functioneren. Studeren is immers een stuk makkelijker als je een dak boven je hoofd hebt. De invulling van het programma is toegespitst op het individu, met als doel dat de jongere zijn leven weer op de sporen krijgt, zich weer kan focussen op de school en een diploma haalt. Goed voorbeeld is de Amsterdamse School. Daar zorgen ze in een apart gebouw voor leerlingen die ontsporen en de hele klas dreigen mee

te sleuren. In een huiskamerachtige setting krijgt iedere jongere onderwijs op maat. Telkens gaan de begeleiders uit van drie vragen. Wie ben je? Wat wil je? Wat kun je? Resultaat: 80 procent van de leerlingen haalt binnen afzienbare tijd zijn diploma.”



(OCW) heeft in elke regio convenanten afgesloten met de contactgemeentes en de onderwijsinstellingen. Doel: het aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters met 40 procent terugdringen op het einde van dit schooljaar ten opzichte van vijf jaar geleden. Voor elke voortij-dige schoolverlater minder krijgen de onderwijsinstellingen 2500 euro. En die stimulus helpt.”

succesfActor 5

De resultAteN stAAN oP eeN WeBsite

Fred Voncken: “De resultaten van de acties tegen schooluitval staan op www.aanvalopschooluitval.nl. Dat is zeer confronterend. Per regio kun je daar opzoeken of scholen hun aantal vroege schoolverlaters kunnen verminderen. Drie, vier jaar terug was daar grote weerstand tegen. Maar nu gaan scholen bij elkaar op bezoek. Ze bekijken elkaars registratiesysteem, loopbaan- en oriën-tatiebegeleiding en de organisatie van de school. Alle betrokken partijen werken samen: scholen, gemeentes, jeugdzorg,

WAArom geveN joNgereN er De Brui AAN?

• socio-economische achter-

grond. Jongeren met laagge-

schoolde ouders hebben min-

der kans een diploma secundair

onderwijs te behalen.

• etniciteit. Allochtonen verlaten

het secundair onderwijs vaak

ongekwalificeerd, onder andere

door de verschillen tussen

school- en thuiscultuur, de la-

gere verwachtingen van leraren

en de taalproblematiek.

• gender. Jongens verlaten vaker

de school zonder diploma dan

meisjes.

• Problematische schoolloop-

baan. Schooluitval wordt vaak

voorafgegaan door zittenblij-

ven, waterval, spijbelen, slechte

schoolresultaten, schoolmoe-

heid.

• leerstoornissen en persoon-

lijke problemen.

• Aantrekkingskracht van de

arbeidsmarkt. Sommige jon-

geren verkiezen werken boven

studeren.

• schoolkenmerken. In scho-

len met een gemiddeld zwak

socio-economisch profiel

stroomt een groter percentage

leerlingen zonder diploma uit.

Bron: I.Glorieux, R. Heyman, e.a., Wie herkanst?, Garant, 2009.

fred voncken, directeur Projectdirectie Voortijdig

Schoolverlaten van het Nederlandse ministerie van Onderwijs

©©

Sander©Belmans


eeN tWeeDe KANs?

Het aantal jongeren dat tweede-

kansonderwijs (tko) volgt, is in

twintig jaar tijd explosief gestegen.

In 1988 was slechts 0,8 procent

van de leerlingen jonger dan 21.

Nu is dat al 46 procent. Vaak

zijn dat zittenblijvers die zonder

diploma het secundair onderwijs

hebben verlaten. Lees de repor-

tage over tko op www.klasse.be/

leraren/ga/tweedekansonderwijs.

“Leerlingen moeten fier zijn dat ze naar hun school mógen gaan”,

zegt luc lamote, directeur van Het Keerpunt, een centrum voor deeltijds

onderwijs in Borgerhout. Hij slaagt erin om leerlingen die dreigen uit te

vallen een diploma te laten halen waarmee ze onmiddellijk op de arbeids-

markt terechtkunnen. Onbewust zet hij de Nederlandse principes om in

de praktijk. Zonder extra zorg. En zonder extra centen.

Weg met De ZorgverBreDiNg?

Luc Lamote: “onze school is een

eliteschool. Ons standpunt is: wij zijn sterker dan de anderen. Jongeren zijn fier dat ze naar deze school komen. Om hier binnen te mogen, moet je elders buitengevlogen zijn. Onze leerlingen hebben een laag zelfbeeld, een beperkte basiskennis en moeite met abstract denken. We zorgen ervoor dat onze opleidingen voor hen haalbaar worden, in individuele trajecten. En zo leiden wij topmensen op. Zoals topafwassers, die makkelijk werk vinden. Ons onderwijs is zeer ervaringsgericht, met kwaliteits-volle opleidingen die aansluiten bij de arbeidsmarkt. Leren en werken zijn geen doel op zich, maar wel een middel om op eigen benen te kunnen staan.”

“laat leerlingen succes ervaren. Dat heb je nodig om bij te leren, en te blíjven leren. Veel kinderen en jongeren komen na de kleuterklas nooit meer met een tof verhaal thuis. Bij ons maken de leerlin-gen binnen de eerste veertien dagen van het schooljaar een ‘werkstuk’ waar ze trots op zijn: een laswerk, een zelfge-bakken taart, een handgenaaid kussen. Elke leerling met succes is immers een probleem minder voor de samenleving.”

“geef jongeren ook een stevige

structuur mee. Het pedagogische pro-ject in Vlaamse scholen is gebaseerd op een onderhandelingshuishouding. Wij onderhandelen ons te pletter met onze

kinderen over de kleinste futiliteiten. Maar in allochtone of socio-economisch zwakke gezinnen is er een sterke hiërarchische cultuur en regeert de be-velshuishouding. Daarom hebben ze een school nodig die eisen stelt en grenzen doet respecteren. Wij volgen spijbelaars enorm strikt op. Geen excuses voor laatkomers. En ze moeten zwijgen in de klas. Omdat de directeur dat vraagt. Dat beantwoordt aan hun culturele denken: ik heb respect voor mijn vader, dus ook voor de leraar en de directeur.”

“Ik ben ook een hevig tegenstander

van zorgverbreding. Probleem is het uitgangspunt: de middenklasse is de norm, we moeten meer mensen daaraan laten voldoen. Maar dat werkt niet. De gelijke onderwijskansen (GOK) zijn gestart in 1992. Tien jaar later telde het buitengewoon onderwijs liefst 30 pro-cent meer leerlingen. Zorgverbreding sluit dus nog méér jongeren uit. Maar leerlingen zijn geen verzorgingsobjec-ten. Kijk naar het exploderende aantal ADHD-diagnoses. In plaats van een pedagogische oplossing te zoeken, geven we ze een pil.”

luc lamote, directeur van Het Keerpunt, een centrum

voor deeltijds onderwijs in Borgerhout

uitvAl iN BrusselEen op de vier jongeren in Brussel verlaat de school zonder diploma hoger secundair onderwijs.


De oplossing voor schooluitval in

het secundair ligt dus in het lager

onderwijs?

Jan Van Damme: “We moeten meer tijd steken in taalonderwijs in de aanvangsjaren. Taalachterstand vermin-dert als je er voldoende aandacht aan besteedt. Daarvoor moet je deskundige en capabele leraren lager onderwijs heb-ben. Ook masters die goed voorbereid zijn op de taak van onderwijzer moeten kunnen binnenstromen in de lagere school. Vroeger behoorde de onderwijzer tot de intellectuele elite. Een student van de normaalschool stond op hetzelfde niveau als een student uit de derde kan-didatuur geneeskunde. Een onderwijzer is een professional zoals een dokter. Hij moet diagnoses stellen en therapieën toepassen, en meten of dat effect heeft of niet. In zekere zin is dat zelfs moeilijker dan een pil voorschrijven, omdat het gaat over de ontwikkeling van onze kinderen.”

scholen maken toch al gebruik van

leerlingvolgsystemen?

Jan Van Damme: “Ze gebruiken die voor individuele leerlingen. Een goede analyse op schoolniveau gebeurt nog niet. Daarom zullen we de scholen helpen. We gaan immers een school-feedbacksysteem lanceren. Tien jaar lang hebben we 6000 kinderen gevolgd, van twaalf tot tweeëntwintig jaar. We hebben bestudeerd of schooluitval uit

“De overheid in Nederland staat al veel langer los van en boven de

netten dan in Vlaanderen. Daarom wordt van de overheid ook veel meer

aanvaard dat ze initiatieven neemt”, zegt jan van Damme van

de K.U.Leuven. Hij voerde mee het onderzoek naar de evolutie

van schoolverlaters zonder diploma in Vlaanderen.

meer mAsters iN De lAgere scHool

de lucht valt, dan wel of die zich veeleer ontwikkelt. Zo proberen we de evolutie bij jongeren die later schoolverlaters worden te verklaren en te voorspellen. Nu volgen we kinderen van de kleuter-school tot in het secundair. Al de toetsen die we daarvoor hebben gebruikt, zullen ter beschikking van de scholen staan. Binnen de week krijgen ze feedback van ons: over wiskundeprestaties, begrij-pend lezen, technisch lezen en spelling. Zo ziet de school of het beter is dan het jaar voordien. We willen ook begeleiders van de verschillende netten opleiden om scholen te helpen om met die toetsen te gaan werken.”

G. Van Landeghem, M. Goos en J. Van Damme, Vroege schoolverlaters in Vlaanderen. Evolutie van de ongekwalificeerde uitstroom tot 2007

Lees meer op www.klasse.be/leraren/ga/schoolverlaters.

jan van Damme, onderzoe-ker Onderwijs- en Oplei-

dingskunde K.U.Leuven

Jan Van Damme: “De twee netten in Nederland zijn al gelijk gefinancierd sinds 1924. Op dat vlak lopen wij tachtig jaar achter. Nu, ook bij ons is er beter-schap. De overheid bouwt een scholen-databank uit zodat de school zelf goed kan volgen wat goed en fout loopt. Want kort op de bal spelen is heel belang-rijk, zoals het Nederlandse voorbeeld aantoont.”

Wat is volgens jou de grootste

oorzaak van schooluitval?

Jan Van Damme: “Als leerlingen ouder zijn dan hun klasgenoten, haken ze vlugger af. En het begint vroeg: het aantal kinderen dat de derde kleuterklas opnieuw doet, neemt al jarenlang toe. Die leerlingen zijn vooral allochtonen. Het is levensbelangrijk dat leerlingen hun taal goed beheersen als ze tien jaar zijn. Tot die leeftijd leer je lezen. Daarna lees je om te leren. Als je dus niet goed genoeg kunt lezen, leg je een zware hypotheek op je toekomst. Maar het is geen goed idee om leerlingen daar járen over te laten doen. Daarom moet je als school prioriteiten stellen. Een aantal vakken is belangrijker dan andere. Be-steed meer tijd aan leren lezen in plaats van leerlingen te laten overzitten. Zolang leerlingen niet behoorlijk kunnen lezen, boeken ze in veel vakken toch niet veel vooruitgang.”


Steven Van Obbergen


circus oP scHool Zorgt voor succeservAriNg

“Kijk meester Steven, ik kan het nog”, roept Christopher.

Zijn klasgenoten kijken vol bewondering toe terwijl hij z’n bordjes

laat tollen in de sporthal van basisschool de Ankering in Grimber-

gen. De techniek leerde hij in een circusproject op school. Maar het

zelfvertrouwen om zijn kunsten te tonen kweekte hij helemaal zelf.

ZelfstANDig lereNop de roLLa boLLa

“Sinterklaas bracht het circusvi-rus twee jaar geleden naar onze school”, zegt meester Steven Van Obbergen, leraar van de tweede graad in de Ankering. “Hij had een koffer bij vol circusspullen, als geschenk voor de hele school. Een paar diabolo’s, flowersticks, tollende bordjes, jongleerballe-tjes ... Hij daagde onze leerlingen uit om het materiaal samen uit te proberen en met alle leraren tegen

maart een circusvoorstelling in elkaar te boksen. Drie maan-den hebben we daarvoor geoefend, onder begeleiding van een circusbegeleider van circusatelier Circolito in Mechelen. Circo Anko – want zo heette ons vakoverschrijdend project – zag je zowel op de speelplaats als in de sporthal.”

PirAmiDeSteven Van Obbergen: “Elk kind van het eerste tot en met het zesde jaar mocht twee circustechnieken leren voor de grote show op het einde van het schooljaar. Dat deden ze klasdoor-brekend. Voor de veiligheid van de eerstejaars is het beter als de zesdejaars hen vastpakken op de rolla bolla of de ton. Maar eerstejaars wegen ook veel lichter. Dat helpt als je ze bovenop

een piramide wilt ‘gooien’ (lacht). Wie niet zo goed overweg kon met de jongleerballen of bordjes kreeg een taak in de piste. Want wat is een circus zonder circusdirecteur, decorbouwer of helper die het rode gordijn openhoudt voor elke nieuwe act? Zo benut je de talenten van ieder kind en leer je ze elkaar helpen.”

strAf“Circus sloopt de muren tussen eerste- en zesdejaars, jongens en meisjes, sportieve leerlingen en motorisch minder begaafde kinderen. Iedereen wordt uitgedaagd op zijn eigen niveau”, weet Lieven Leemans, coördinator van circusatelier Circolito. Hij is burgerlijk ingenieur van opleiding maar geeft nu al meer dan tien jaar lessen circustechnieken in scholen en jeugdvereni-gingen. “Wij brengen het circus terug naar de kern: het echte circustheater, met clownerie, acrobatie, evenwicht en jongleren. Wilde dieren zie je hier niet, wel jonge kleuters die vermomd als leeuwenwelpjes door een hoepel springen. De kinderen krijgen drie maanden de tijd om samen een nummer in te studeren, maar ze mogen hun strafste truc enkel laten zien als die acht op de tien keer lukt. Dat motiveert hen om zelf hun niveau in te schatten en de discipline te kweken om door te zetten. Tijdens de voorstelling krijgt iedereen fifteen seconds of fame, niet enkel het kind dat de spectaculairste act brengt of het mooiste kan zingen, zoals op veel schoolfeesten.“

©©

Katrijn©Van©Giel

Elke leerling krijgt ‘fifteen seconds of fame’

Steven Van Obbergen:

Lieven Leemans


DolfijN“Om de kinderen in zo’n korte tijd op te leiden tot ervaren circusartiesten trainen we hen als dolfijnen”, zegt Lieven Leemans. “Die straf je niet met de zweep als ze wat verkeerd leren, maar geef je net een duwtje in de rug om het beter te doen. Als kinderen falen in de ring en zeggen: ‘Ik kan het niet’, dan antwoord ik altijd: ‘Je kunt het nóg niet’. Die volge-houden positieve bekrachtiging is de enige manier om je leerlingen het zelfvertrouwen te geven dat ze zo hard nodig hebben. Veel leraren zijn echter bang om hun leerlingen een techniek te leren die ze zelf niet goed beheersen. Daarom leren we hun hoe het moet, maar ook hoe ze hun leerlingen kunnen aanmoedigen en geruststellen. Vaak krijgen leerlingen de techniek uiteindelijk beter onder de knie dan hun eigen juf of meester. Dat is niet erg: de leraar moet er staan als coach, niet als showman.”

PiKorDeLieven Leemans: “Binnen het circus leren de leerlingen niet enkel muzische, maar ook heel wat sociale vaardigheden. Zo zetten we hen altijd in een cirkel zodat iedereen elkaar ziet en maken we van in het begin duidelijke afspraken. Optreden is samenwerken, dus binnen de ring wordt er niet gepest en niet uitgelachen. Omdat de kinderen het circus als een aparte

familie binnen de school zien, houden ze zich daar gemakkelij-ker aan. De repetities gooien de sociale pikorde in een klas vaak helemaal overhoop. Zogenaamd ‘zwakkere’ leerlingen die een techniek sneller onder de knie krijgen dan hun klasgenoten, oogsten daarvoor bewondering. En de ‘sterkere’ leerlingen leren snel de grenzen van hun eigen kunnen kennen.”

olifANt“Voor je een circusproject start op school, is het belangrijk dat alle neuzen – ook de rode – in dezelfde richting staan”, weet Steven Van Obbergen. “Omdat je klasoverschrijdend werkt, moet je heel wat puzzelen met het uurrooster. Dat zorgt voor chaos in het begin, maar binnen een klein lerarenteam als het onze lukte dat wel. De turnleraar besteedde in zijn lessen telkens een kwartier aan Circo Anko. De kassa bouwden we zelf uit een kartonnen doos en voor de piste vroegen we enkele ouders om strobalen en een rood tapijt. Want een circusvoor-stelling hoeft helemaal niet duur te zijn. Met wat rood-witte linten in de nok van de sporthal creëer je al snel de illusie van een circustent. De verbondenheid die je voelt als je op het einde van de voorstelling met het hele lerarenteam uit een grote stof-fen olifant tevoorschijn komt, is sowieso onbetaalbaar.”

‘Circustechnieken en hun invloed op ADHD’, bachelorproef van Willem D’Hoop en Rien Deleu - oud-studenten Lerarenopleiding

aan de KATHO in Torhout. Download dit onderzoek via www.klasse.be/leraren/ga/circus

De NegeN troeveN vAN Het circus

1. Circus is sport ... maar niet competitief.

2. Circus is kunst ... maar niet elitair.

3. Circus is expressie en creativiteit ...

zonder culturele of taalbarrières.

4. Circus boost je zelfvertrouwen. En laat je

geloven in je eigen kunnen.

5. Circus leert je leerlingen weerbaarder

worden, tegenslagen verwerken,

conflicten oplossen.

6. Circus vereist discipline: op tijd komen,

zorg dragen voor het materiaal,

opruimen, regelmatig trainen ...

7. In het circus moet je samenleven en

werken in groep. Kinderen dragen

verantwoordelijkheid voor elkaar.

8. Circus stimuleert zelfstandig leren. Het

doel bepalen je leerlingen zelf.

9. Circus is hard oefenen, maar met een

mooie beloning: het applaus dat je krijgt

als je je trucs toont aan je klasgenoten,

vrienden en (groot)ouders.

circus lereN?

• In de circusateliers in elke Vlaamse provincie leer

je alle basistechnieken van het circus. Je kunt je in-

schrijven voor jaarlessen of voor eenmalige initiaties,

stages en vrije oefenmomenten, voor beginners én

gevorderden. Alle adressen vind je op www.circus-

centrum.be.

• In september 2010 startten de departementen

Lerarenopleiding en Sociaal-Agogisch Werk van de

Katholieke Hogeschool Limburg met een nieuw post-

graduaat ‘C.R.E.A-tainment’. Deze opleiding schoolt

je bij in vier creatieve technieken: dans, muziek,

theater en circus. Meer info: www.khlim.be.

circus oP scHool Zorgt voor succeservAriNg


sAmeN oP scHool

“Ik podcast mijn spreekbeurt”

Proeftuinen: kijken naar kunnen

Lukas heeft een zware

fysieke beperking. Hij zit

niet in het buitengewoon

onderwijs maar bij zijn

vrienden in het zesde

leerjaar van de basisschool

in Kuurne. Dat kan door de

bijzondere proeftuin van

het Dominiek Savio Instituut in Gits. Inclusiejuf Greet komt

hem twee keer per week helpen in de klas.

strafwerk: spreekbeurtfobie

Een alternatief voor

saaie spreekbeurten én

meteen ook je leerlingen

met nieuwe media leren

omgaan? Meester Maarten

doet het. Elke week maakt

hij samen met zijn klas een

podcast. Hoe dat precies

werkt? Je ziet het in de nieuwe afl evering van ‘Strafwerk’.

Heb jij ook een handige tip voor leraren? Mail naar

[email protected].

©©

KLASSE

Afl . 2Afl . 3

10’25”01’45”


reporter: de sterkte van de straat

Vijf Vlaamse leraren

maakten afgelopen zomer

een onvergetelijke reis

naar de straatkinderen van

Nicaragua. Samen met

Arnoud Raskin, bezieler van

Mobile School, gaven ze zes

dagen les op de vuilnisbelt.

Een confronterende ervaring die hen verandert als mens

én als leraar.

13’25”

Over, vAN, met eN vOOr grOOtOuDers

Van 15 tot 21 november is het ‘ouderenweek’ in Vlaanderen.

Is er bij jou op school een grootouderweek? Dan vind je in het

grootoudernummer aanknopingspunten.

tIP 1 Steeds meer scholen ervaren wat een grootoudercomité

kan betekenen. Een idee voor jouw school?

tIP 2 Op www.klasse.be/ouders/klikenprint vind je een ‘ge-

sprekshappertje’ om geheimen aan opa en oma te ontfutselen.

tIP 3 Korte boodschappen uit dit nummer vind je in negen

talen in de instapbrieven. Print ze en deel ze met het blad uit

aan je anderstalige ouders. www.klasse.be/ouders/instapbrief.

tIP 4 “Opa/oma kan alles” is de maandelijkse poster die bij het

Klassepakket zit. Hang je hem op aan de schoolpoort?

BOmvOl emOtIes

• Ariya is op de vlucht voor de taliban. Na een levens-

gevaarlijke trip vond hij een veilige plek in België. In

Maks!92 lees je zijn aangrijpende verhaal.

• Tweelingzussen Evy en Lien zijn hoogsensitief. Ze heb-

ben meer tijd nodig om hun gevoelens te verwerken. De

school zeiden ze vaarwel, veel leraren vonden hen ‘raar’.

• Met de bon in Maks! halen je leerlingen de gratis cd ‘High

on emotions’ af bij een JAC of JIP in hun buurt. In het

cd-boekje vertellen jongeren over hun gevoelens.

Wil je lestips bij Maks!? Zoek de bijlage Maks!mum in je

lerarenkamer of abonneer je via www.klasse.be/maksimum.

IeDereeN BejAArD

Hannah wordt Charlie Chaplin, Eva gelt haar kuif tot Presley

en Nathalie steekt haar tong uit à la Einstein. Geschiedenis is

een feestje, dankzij De Pretshow. En hoe transformeren de

Yetiklassers uit Wijgmaal tot bejaarde medemens?

verder in dit neerdwarrelende herfstblad:

• Je leerlingen achterhalen in de bomma-test de mooiste

eigenschappen van hun grootouders.

• Ze ontdekken het tienerleven van ongewoon dood-

gewone Fien in Puber bijt Pony.

• Win een stapel gezelschapsspellen voor de hele klas met

de Zwarte Piet-actie van YetiClaxon.

Afl. 16

www.tvklasse.be


omgAAN met joNgereNsuBcultureN

de school:suPermArkt vAN stIjleN

Indies, goths, gabbers, beatboxers. Jouw school is dé verzamelplaats

voor subculturen. Dat levert kleurrijke, inspirerende taferelen op. Maar ook

vooroordelen. Klasse kijkt onder de outfits van Kawaii, Brent, Benjamin,

Anne, Jolien en Louis en helpt de misverstanden de school uit.

lolitA KAWAii (18)

“een eIgen wInKeL aLs IK afsTudeer, daar droom IK van”

“Lolita is ontstaan in Japan, als reactie tegen de saaie school-uniformen. Het is mode gebaseerd op Victoriaanse kleren. Ik heb de stijl ontdekt op het net. Veel van mijn kleren maak ik zelf, maar ik koop ook wel eens tweedehands online.”

“Soms doe ik modellenwerk, als ze een alternatief model zoe-ken. Voor de lens staan geeft mij meer zelfvertrouwen. Al stoot je soms op rare gasten, die je een weekje New York beloven, enkel om je uit de kleren te krijgen voor hun lens.”

“Ik heb al een helse schoolcarrière achter de rug. Elk jaar ben ik veranderd van richting. Dyscalculie, zegt het CLB. Ik doe nu mijn laatste jaar. Maar ik geef niet op. Samen met drie klas-genoten heb ik het merk Nosce Orbis ontwikkeld. Een eigen winkel als ik afstudeer, daar droom ik van.”

BeAtBoxer BeNjAmiN (16)

“IK was vroeger dIe LeerLIng dIe vooraL goede punTen HaaLde”

“Beatboxen is spelen met je luchtwegen. Ik oefen constant nieuwe beats en trucs. Soms schudden mijn maten het hoofd als ik weer eens zit te oefenen, een teken dat ik goed bezig ben. Ik wil elke dag beter worden.”

“Ik wil zo veel mogelijk stijlen mixen: dubstep én drum ‘n bass én R&B. Als je je focust op één genre, word je snel eentonig. Ik werk graag met gitaren, drums en mijn absolute favoriet, het orgel. Elk weekend speel ik ook in de kerk tijdens de mis. Oubollig? Nee, origineel, en een leuke bijverdienste.”

“De finale van Kunstbende halen is mijn grootste succes tot nu toe. Ik keek de zaal in en genoot van de aanblik van 500 nieuwsgierigen. Daardoor ben ik zelfzekerder geworden. Ik was vroeger die leerling die vooral goede punten haalde, maar altijd ergens stil in een hoekje zat en nooit voor zijn mening uitkwam. Nu durf ik voor mezelf op te komen en weet ik wat ik kan, zonder een dikke nek op te zetten.”


rocKABillY BreNt (17)

“IK spaar HeT geLd van mIJn deeLTIJds werK voor een eIgen HuIs LaTer”

“Ik erfde de rockabillymicrobe van mijn pa. Ik kick net als hij op Elvis Presley. Ik speel zelf contrabas. Een vaste band heb ik niet. Af en toe ga ik jammen bij vrienden. Ideaal om mijn hoofd leeg te maken.”

“Tijdens het weekend ben ik roadie. De hele avond materiaal klaarzetten en opruimen. En ’s avonds hopen op een slaap-plaats. Luxe is niet belangrijk voor mij. Toch denk ik nu al aan mijn toekomst. Ik spaar het geld van mijn deeltijds werk voor een eigen huis later.”

“Ik heb zelf gekozen voor deeltijds beroepsonderwijs. Zo leer ik bij op school én in een bedrijf. Drie dagen per week leg ik kasseien bij een aannemer. Een hele dag met stenen zeulen is zwaar. Maar ik ben fi er als ik een oprit ‘van mij’ passeer.”

“Van de ‘bso-stempel’ heb ik geen last. Mijn vrienden komen uit aso, tso en bso. Studierichtingen hebben toch niks met vriendschap te maken?”

gotHic jolieN (17)

“op sCHooL daCHTen Ze daT IK door mIJn LevenssTIJL sLeCHTe punTen HaaLde”

“Goth? Dat is een manier van denken, weg van de main-stream. Ik ben gek op Within Temptation. Sommige mensen noemen me satanist. Nochtans slaap ik niet in doodskisten en drink ik geen bloed. Ik draag wel zwarte kleren, omdat ik me daarin goed voel. Ik geloof in het ‘ietsisme’. Ik fi losofeer graag en denk veel na over de dood, maar evengoed over het leven.”

“Drie jaar geleden ben ik uit de kast gekomen als bi, maar sinds een jaar weet ik dat ik lesbo ben. Mijn ouders weten het, maar vinden dat geen probleem.”

“Op mijn vorige school dachten ze dat ik door mijn levensstijl slechte punten haalde. Maar dat is niet zo. Ik heb dyslexie én dyscalculie. Dat hebben ze pas op mijn nieuwe school ontdekt. Nu voel ik me stukken beter. Na het secundair wil ik een opleiding kleuterjuf volgen. Ik wil die kleintjes blij maken en hun iets leren.”


Wil je meer tips over hoe om te gaan met de jongerencultuur?

Die vind je op www.klasse.be/leraren/ga/jongerencultuur.

Ladda vzw geeft lezingen op maat. Mail naar [email protected] of bel 09 329 93 99. Check www.ladda.be voor updates.

iNDie ANNe (16)

“HeT Kso spreeKT me aan, maar mIJn ouders LaTen me nIeT gaan”

“Ze noemen me hippie omdat ik in de zomer op blote voeten rondloop. Anderen noemen me reggae omdat ik dreadlocks heb. Maar de meesten vinden mij gewoon raar. Ik combineer zo veel verschillende stijlen dat ik moeilijk een etiket op mezelf kan kleven. Als het dan toch moet, noem ik mezelf indie.”

“Ons bandje heet Poubelle, we maken muziek met folk- en indie-invloeden. We zingen met z’n drieën en gebruiken elf instrumenten. Ik neem de piano, viool, accordeon, gitaar en zang voor mijn rekening.”

“Ik ga niet graag naar school, want ik vind het daar veel te strikt. Het kso spreekt me meer aan, maar mijn ouders willen mij niet laten gaan, dus bijt ik nog anderhalf jaar op mijn tanden. Vroeger wou ik psychologie studeren, maar nu ben ik zeker dat ik in de muziek verder wil.”

HArDcoreKiD louis (17)

“IK ben LIever meT mIJn Handen beZIg”

“Ik ben gitarist bij Stab, een hardcoreband met hiphopinvloe-den. Wij zijn niet agressief, onze muziek is veeleer opzwepend en energiek met zware gitaren en een schreeuwende zanger. Mijn hart en ziel zitten in elk nummer.”

“Onze zomertour organiseren we zelf. Ik heb met onze producer op Google Maps Europese steden aangestipt waar we graag willen spelen. We zoeken op het internet naar bands uit Warschau, Parijs en Berlijn en vragen of ze voor ons optredens en slaapplaatsen kunnen regelen.”

“Ik ga graag naar school, maar niet om te studeren. Daarom heb ik voor Carrosserie gekozen. Ik ben liever met mijn handen bezig. Mijn schoolwerk combineer ik met een job als tatoeëer-der. Ik wil later mijn eigen shop beginnen, als bijberoep naast mijn vaste baan als carrossier.”

©© Elly©Van©den©Bergh

omgAAN met joNgereNsuBcultureN

© Elly©Van©den©Bergh

gaan met de jongerencultuur?Die vind je op www.klasse.be/leraren/ga/


Wil je meer tips over hoe om te gaan met de jongerencultuur?gaan met de jongerencultuur?

Die vind je op www.klasse.be/leraren/ga/jongerencultuur.


Kijk mee in de kamers van Benjamin, Jolien, Kawaii en de anderen. Surf naar www.tvklasse.be en klik op de reeks ‘Maks! Intiem’.

sjAPo

©©

Luc©Daelemans

“Onze school ligt in een verstedelijkte buurt. Velen hebben geen tuin en weinig speelruimte”, vertelt Vicky Cluyse van de ouderraad van vrije basisschool De Krekel in Sint-Amandsberg. Een groene, avontuurlijke speelplaats is ideaal voor leerlingen om ervaringen op te doen en leert hun risico’s beter inschatten. Je fysiek uitleven, voorkomt ook verveling en agressie. Logisch dus dat na een bevraging bij leraren, ouders en leerlingen ‘de avontuurlijke speelplaats’ gekozen werd als inzending voor ‘Droom Je School’.

“Elke laatste zaterdag van de maand is ‘werfdag’. Ouders en leraren komen opruimen, afbreken, opbouwen, maar ook

koken en zorgen voor kinderopvang”, glundert Vicky. “Hard werk, maar alles gebeurt in een goedlachse, ontspannen sfeer. Zo leren ouders en leraren elkaar anders kennen. Ouderparticipatie is voor ons nu zoveel meer dan ouders die de afwas doen tijdens het schoolfeest.” Enthousiaste leerlingen ravotten nu al op de groene speelheuvel en in de wilgentunnel. Een vlindertuin en een stammen- en klimtouwenparcours zitten nog in de pijplijn.

Klasse en Cera selecteerden ‘de avontuurlijke speelplaats’ als een van de vijftig Droom je school-projecten. De school ving zo 5000 euro voor de realisatie. www.vbsdekrekel.be

sjAPo

koken en zorgen voor kinderopvang”, glundert Vicky.

sjAPo

een groene speelplaats vol avontuur

©©

Karine©Van©Acker©


sjAPo

sjAPo©©

Luc©Daelemans

gebeten door de murga-microbe Muziek, dans, kostuum en woord. Dat zijn de basisingre-diënten voor een murga of straatfanfare. Die van GO! Leefschool De Oogappel uit Gent heet POM O’Dorie. “Per discipline hebben we een werkgroep. Ik doe de percussie, juf L.O. Maya zorgt voor de dans en een groep ouders en leraren verzorgt de kostuumateliers”, vertelt bezieler en leraar Rudy De Niel. Murga vzw ondersteunt inhoudelijk en financieel. “Een soepverkoop en een symbolisch inschrij-vingsbedrag brengen geld in het laatje”, aldus Rudy.

“Waar we vorig schooljaar vaak na school en in het week-end werkten, organiseren we de murga-ateliers nu meer tijdens de schooluren, om nog meer leerlingen – vaak met hun ouders – te betrekken. De meesten beginnen van nul en leren er muziek spelen, dansen en circustechnieken.” Met haar murga luistert de school niet alleen haar eigen schoolfeest op, maar ook de Gentsche Fieste!

www.murga.be - www.bsdeoogappel.be

(op)voeding aan tafel “Kansarme ouders zie je bijna nooit op school, maar nu komen ze ook langs als er geen problemen zijn”, zegt Marleen Desmet, directeur van basisschool Sint-Bernadette in Gent. Een positief effect van het laagdrempelige project rond gezonde voeding dat de school samen met het CLB opstartte. Aanleiding: overgewicht bij de kinderen, boterkoeken als middagmaal én een grote opkomst tijdens een ouderavond over gezonde voeding.

De school en het CLB organiseerden zes kook-ouderbijeen-komsten rond een aspect van de voedingsdriehoek, telkens met één klas. Naast de appels en de worteltjes wordt er allerlei informatie uitgewisseld. “Via de kinderen trekken we de ouders naar de school: ze nemen een kijkje in de klas, brengen samen kwaliteitstijd door en leren bij over gezonde (op)voeding. Het effect daarvan zien we in de brooddozen én bij het oudercontact. Daar komen ouders nu veel vlotter naartoe”, zegt Marleen Desmet.

Het VCLB Gent werkte het draaiboek ‘Kinderen aan tafel!’ uit. Je bestelt het pakket (draaiboek + 10 prenten) via www.vclbgent.be/kat.


DE lerAreNKAmer

de lerAreNKAmer

gejAAgDeN couNtereN

T a n i a G y s e n ( 3 4 ) , d e r d e l e e r j a a r

mijn gedacht: “Kinderen van nu zijn opper-

vlakkiger: ze knippen en plakken, zappen en

deleten. Ze lezen hun opdrachten niet. Alles

gaat gejaagd: ze denken niet na en duiken

meteen in de actie.”

mijn doel: “Ik wil ze tot rust brengen en hun

stapsgewijs een opdracht leren aanpakken.

Ze zijn snel zelfstandig in de nieuwe media,

maar lang niet in het uitwerken van een taak.”

mijn manier: “Ik surf met de leerlingen op het

net en we zoeken samen stap voor stap uit

hoe je een insectenhotel bouwt.”

commuNicAtieDruK KANAlisereN

B e n n i e B o s m a n s ( 5 7 ) , T w e e d e l e e r j a a r

mijn gedacht: “Die druk om te moeten

communiceren vind ik niet fijn. Ouders

mailen me en ik voel me verplicht om meteen

te antwoorden. Moet iedereen dan altijd

bereikbaar zijn?”

mijn plan: “Ik werk aan een latrelatie met mijn

computer en zoek evenwicht tussen werk en

gezin.”

mijn manier: “Ik focus op de voordelen van

digitale communicatie. Mail geeft je de kans

om te argumenteren, en je moet niet meteen

reageren. Dingen neerschrijven helpt je ook

een probleem of een situatie te analyseren.”

oude stof, nieuwe media. Pretman raast op tv

en internet door de geschiedenis,

het digitale klasbord is ingeburgerd

en meester raf chat dagelijks met

zijn leerlingen over wat er op de

speelplaats gebeurt. maar hoeveel

sneller krijgt jouw leerling zijn gsm

aan de praat dan jijzelf? en wat moet

je met die vaardigheid op school? Het

team van go! basisschool De sprong

uit maaseik voegt in op de digitale

snelweg.

1

2

T a n i a G y s e n1

Op 9 november organiseren Vlaanderen in Beeld (VLIB) en CANON Cultuurcel in Brussel een gratis studiedag over digita-le media in de klas en het creatief hergebruik van audiovisueel erfgoed. Hoe integreer je een fragment uit het VRT-archief in je les? Welk materiaal is beschikbaar? En hoe kun jehet gebruiken met je leerlingen? www.canoncultuurcel.be

Discussieer jij mee? Geef je mening op www.klasse.be/leraren.


de lerAreNKAmer

ouDers motivereN

r a f V a n d e w e e r d T ( 2 6 ) ,l e r a r e n c o a c h e n z o r G c o ö r d i n a T o r

mijn gedacht: “Kinderen zijn niet uit op

hightechlessen of knopjeskennis. Multimedia

zijn geen doel op zich, ze zijn een middel tot

communicatie.”

mijn plan: “Ik wil ouders mee over de streep

trekken. Velen willen alles nog op papier.

Bij controle van huistaken en extra oefenin-

gen stuur ik digitale uitnodigingen.”

mijn manier: “We beginnen met ‘Klascon-

tact’, een forum waarop kinderen en ouders

vanalles kunnen delen en discussiëren.

Zo wil ik de participatie verhogen.”

lereN vAN De KiNDereN

c a r i n e r e y n d e r s (4 6 ) , z e s d e l e e r j a a r

mijn gedacht: “Deze generatie kinderen is

compleet anders dan de vorige. Die genera-

tiekloof zie je ook in het lerarenteam, maar de

drive van ‘ons mediaveulen’ Raf slaat over.”

mijn doel: “Elke collega stimuleren om met

nieuwe media te doen wat binnen zijn of

haar mogelijkheden past.”

mijn manier: “Ik laat mijn leerlingen lesgeven

over dingen die ik niet ken en kan. Ze helpen

me de digikloof te overbruggen. Hoe kopi-

eren en plakken op het digitale schoolbord

bijvoorbeeld.”

eveNWicHt ZoeKeN

l u T B e u T e n ( 5 9 ) , T w e e d e k l e u T e r k l a s

mijn gedacht: “Vorm primeert op inhoud als

een stagiair met beelden op de laptop een

verhaal vertelt. Die foto’s zijn snelsnel van

het internet geplukt. Ik ben oprecht bezorgd

om de kwaliteit op zo’n moment.”

mijn plan: “Ik ijver voor evenwicht. De

computer zal nooit de poppenkast ver-

vangen, een onlinegame nooit de zandbak

overbodig maken.”

mijn manier: “De digitale wereld gaat me

te snel, maar ik sluit hem niet buiten. De

computerhoek in mijn klas is evenwaardig

aan de poppenhoek.”

3

4

5

c a r i n e r e y n d e r s4

B e n n i e B o s m a n s2

r a f V a n d e w e e r d T3

©©

KLASSE

l u T B e u T e n5


DiAloog

DIREcTEUR: KNELPUNTBERoEP

De noodkreet ‘Direc-teur basisonderwijs redt het niet meer’ haalde in september de kranten. Minister Smet erkent het pro-bleem, maar er is geen budgettaire ruimte. Ik ben directeur van een basisschool met min-der dan 180 leerlin-gen. Daardoor verdien ik vanaf deze maand, gedurende een jaar, 190 euro minder, maar moet ik bovenop mijn job als directeur wel vier uur extra pres-teren. Dat betekent

dus meer werken voor behoorlijk minder verdienen. De invul-ling van nieuwe jobs van directies basis-onderwijs verloopt niet altijd vlot. Toch bestraft de overheid de directies van basis-scholen die opeens onder de 180 leerlin-gen vallen met zowel een extra opdracht als met een serieuze weddevermindering. Moet je nu echt een ezel zijn om dit beroep uit te oefenen? Als een klas minder

dan vijftien leerlingen heeft, krijgt de leraar niet minder loon en hoeft hij ook niet méér te werken buiten de gewone klasuren. Een directeur van een basisschool dus wel. Ontvangt de minister van onderwijs minder wedde als meer dan 5 procent van de kinderen van de basisschool onwettig afwezig is? Natuurlijk niet. Maar toch wordt een directeur bestraft voor omstandigheden waar hij niets aan kan

doen. Als directies vormen wij zo’n kleine groep dat er weinig reactie komt of zelfs verwacht wordt. Bovendien léven wij voor onze school en willen we dat onze school goed draait, ook al boet je in op je sociale leven en op je gezondheid. De frustratie is groot. Je zou er zelfs de brui aan geven. Maar voor de kinderen doe je alles.

Naam en adres

gekend bij de redactie

SAFE SEx

Er is zonder twij-fel veel denkwerk verricht voor de nieuwe campagne ‘Safe Sex-Vriend’ van Sensoa. Toch heb ik er mijn vragen bij. Jongeren van 12 tot 18 jaar krijgen dezelfde opdracht. Maar wat is de boodschap aan jongeren van 12 jaar als zij de hoofdprijs van 300 fluocondooms krijgen? Vrij er maar op los, je hebt nu je materiaal bij om geen seksuele overdraag-bare aandoeningen te


Kenniskloof houdt games uit de klasHet is zeker zinvol om de weg naar games in het onderwijs verder te verkennen (Klasse 208). Maar dan moet er wel nog wat gebeuren. Leraren zullen immers de motor van de vernieuwing zijn. Probleem is dat er op vlak van games een grote kenniskloof bestaat tussen leraren en leerlingen.

Voor mijn masterproef over games in het Vlaamse onderwijs deed ik onderzoek bij leraren. Daaruit blijkt dat leraren bekende games als World of Warcraft vaak niet kennen, laat staan het soort van game kunnen benoemen, en het loopt helemaal mis als het om afkortingen als ‘MMORPG’ of ‘FPS’ gaat. Massively multiplayer online role playing game en First-person shooter, inderdaad. Voor je dus met succes games als leermedium kunt gebruiken, zal het overgrote deel van de leraren meer kennis en voeling moeten krijgen met precies die wereld van games. Dat wil zeggen: hands-on uitproberen en samen denken wat je ermee kunt doen. De nadruk ligt daarbij op ‘samen’. Geen leraar mag er alleen voor staan, pedagogisch adviseurs per net of een geëngageerde IcT-coördinator helpen de zaken al heel wat voor-uit. Want ondanks dat gebrek aan kennis en voeling met games, staat ongeveer driekwart van de leraren niet negatief tegenover games als lesmedium. Velen willen wel, maar weten niet precies hoe – en ervaren nu al zo veel tijdgebrek in hun job dat er geen ruimte is voor experiment. Er is dus niet meteen sprake van koudwatervrees, maar eerder van twijfel over de vraag of we naar de overkant gaan varen, roeien of kajakken. De witte raven die nu al hun lessen inno-veren moet je aanmoedigen, maar om leerrendement te garanderen, moet je eerst nadenken over een concrete en haalbare didactiek. Het zou jammer zijn om een bruikbare game te laten stranden door een gebrek aan een goed kader. Een maximaal effect krijg je pas als een geschikte game op een zinvolle, pedagogische manier wordt aange-bracht. Enthousiasme hand in hand met knowhow dus.

Caroline Stockman

jouw mening?• Mail naar [email protected].• Schrijf naar Klasse (Dialoog) –

Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.• Geef je mening op www.klasse.be/leraren.

krijgen? Ook voor de tweede graad is dit een gemiste kans om op een ethisch verant-woorde manier om te gaan met intimiteit. Waar leren jongeren de basiswaarden van een gezonde seksuele relatie, namelijk ken-nis van eigen lichaam, assertiviteit, emotio-nele intelligentie? In elk geval niet via een dergelijke actie.

Ik ben niet naïef, ik geef seksuele voor-lichting en relationele vorming aan jongeren. Mijn ervaring leert me dat jongeren het beu zijn dat ouderen cool proberen te doen. Het is aan ons om de jongeren waarden en normen binnen de seksualiteit bij te brengen vanuit onze ervaring als volwassene, en niet vanuit onze blik op de jongerencultuur.

Misschien was het de bedoeling om op een lichte manier met het thema om te gaan, het gevaar is dat jongeren het op een belache-lijke manier zullen ontvangen.

Nathalie Renard

Antwoord van Lies Verhetsel (Sensoa):

Net als jij wil Sensoa de

boodschap uitdragen dat

relationele en seksuele

vorming (RSV) niet

enkel mag gaan over

condoomgebruik. Kinderen

en jongeren begeleiden bij

hun seksuele ontwikkeling

en het ontwikkelen van

waarden en normen maken

deel uit van RSV. Daarom

heeft Sensoa een uitgebreid

aanbod: educatieve en

(school)beleidsmaterialen,

vormingsactiviteiten,

een website voor leraren

(www.sensoa.be/rsv), een

website voor jongeren

(www.allesoverseks.be).

Daarbij komen alle

aspecten van relaties en

seksualiteit op zo veel

mogelijk manieren aan

bod. De actie ‘Safe Sex

Vriend’ staat in het kader

van de jaarlijkse Wereld

Aids Dag op 1 december.

We belichten het condoom

op een humoristische en

creatieve manier om de

bespreekbaarheid van

condooms, soa’s en hiv te

vergroten. Een eenmalige

ludieke actie volstaat

daarvoor echter niet.

Gemotiveerde leraren

zoals jij zijn nodig om te

zorgen dat leerlingen op

school RSV krijgen op een

kwalitatieve manier.

Brief van de maand

HelP!


BIJLESSEN OP SCHOOL:

MAG DAT?

De school van mijn zoon organiseert samen met

een bijleskantoor inhaallessen in de lokalen van

de school. De lesgevers werken nauw samen met

de pedagogisch begeleiders van de school.

De begeleiding is niet verplicht. ouders die op

het aanbod ingaan, betalen daarvoor het bijles-

kantoor.

DAt mAg Niet. In de school mag niemand bijles-

sen tegen betaling aanbieden. Een school moet

zich inspannen om binnen haar gewone aanbod

met zo veel mogelijk leerlingen de eindtermen te

behalen. Eventuele aanvullende lessen die leer-

lingen daarbij helpen, moeten binnen de school

gratis zijn. Als ouders betalen voor bijlessen in de

school, weten ze niet meer waarvoor de school

verantwoordelijk is en waarvoor niet. Als de school

zulke initiatieven bevordert, komt ze niet geloof-

waardig meer over. De gelijke kansen op school

komen in gevaar: alleen wie voldoende geld heeft,

kan bijlessen betalen voor zijn kind.

hoe bevordert huiswerk gelijke kansen?Twee op de drie ouders zeggen dat de school van

hun kind geen huiswerkbeleid heeft. Dat blijkt uit

een poll van Klasse voor Ouders. Toch zorgt zo’n

beleid voor zinvol huiswerk en duidelijke afspraken

en voorkomt het overbelaste kinderen en ouders.

Bovendien bevordert het gelijke kansen. tien

stappen helpen jou en je school op weg naar een

huiswerkbeleid.

stAP 1: maak afspraken

stAP 2: som doelstellingen op van huiswerk

stAP 3: bekijk de inhoud van de huistaken

stAP 4: bekijk de vorm van de huistaken

stAP 5: hoe evalueren we huistaken?

stAP 6: betrek de ouders en de leerlingen

stAP 7: stem het huiswerkbeleid en huiswerkbe-

geleiding op elkaar af

stAP 8: denk na over huistaak en gelijke onder-

wijskansen

stAP 9: werk een beleidsplan uit en schrijf het in

het schoolwerkplan in

stAP 10: evalueer en pas je beleid aan

Het uitgebreide stappenplan vind je op www.klasse.be/leraren/ga/huiswerkbeleid

MIJN VROUW EN IK GEVEN ALLEBEI LES.

SINDS SEPTEMBER ZIT ER MAAR

ÉÉN KLASSE MEER IN ONZE BRIEVENBUS.

PRIMA, MAAR KRIJGEN WE NOG WEL ELK EEN

LERARENKAART?

(WILFRIED, 55)

Leraren die op hetzelfde adres wonen krijgen

sinds september slechts één exemplaar van

Klasse meer. Zij hoeven zich geen zorgen te

maken om hun lerarenkaart 2011. Eind decem-

ber ontvangt elke leraar uitzonderlijk een eigen

exemplaar van Klasse, mét lerarenkaart 2011.

DAt mAg Niet.DAt mAg Niet. In de school mag niemand bijles-

In de school mag niemand bijles-

MIJN VROUW EN IK GEVEN ALLEBEI LES.

BIJLESSEN OP SCHOOL:

PAk luIZeN AANDuizenden kinderen in Vlaamse scholen zullen de

volgende maanden hoofdluizen hebben. Drama?

Nee. Onmiddellijk behandelen en erover praten is de

boodschap. Maar er bestaan nog altijd veel fabels

over luizen. En het taboe blijft groot. Daarom sloegen

de Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor

Jeugdgezondheidszorg, het Vlaams Agentschap Zorg

en Gezondheid en Klasse de handen in elkaar. Een

folder, website, fi lmpje en modelbrieven moeten ouders

en scholen juist informeren en ondersteunen om het

probleem effi ciënt aan te pakken.

Vraag de folder ‘Luizen te lijf’ gratis aan via www.zorg-en-gezondheid.be/

luizen. Bekijk het fi lmpje ‘Pak luizen aan’ op www.tvklasse.be.

Download de handleiding bij de nat-kammethode en brieven voor

leerlingen, allemaal in negen talen op www.klasse.be/leraren/ga/luizen.

hhuiswerk gelijke kansen?

PAk luIZeN AAN

©©

ISTOCK:©Kevin©Dyer©


DigitAle PreseNtAties iN De les: 6 Do’s & DoN’ts1. lees Niet voor WAt er oP De DiA stAAtAls leraar heb je een bijzondere rol. Je vertelt, engageert, gaat in dialoog. Als je letterlijk vertelt wat er achter je geprojecteerd wordt, waarom sta je er dan?

2. Deel geeN AfDruK uit vAN je PreseNtAtieJe leidt je leerlingen onnodig af. De meesten zullen al verder beginnen te bladeren terwijl je aan het vertellen bent.

3. stArt oP PAPierBouw je presentatie op met papier en potlood of met kleefbriefjes. Zo behoud je het overzicht. Maak je presentatie in grove lijnen en vul dan pas de details in met de presentatiesoftware.

4. HouD Het eeNvouDigDe presentatie is bedoeld om jou te ondersteunen. Je hele verhaal hoeft niet in de presentatie te staan. Dia’s zonder een letter tekst, met enkel een foto of grafi ek kunnen perfect.

5. geBruiK verHAleNGebruik voorbeelden uit je eigen ervaring, de leefwereld van je leerlingen, de actualiteit. Ondersteun die met videofragmenten, foto’s of ander multimediamateriaal.

6. geBruiK BeelDeN vAN Hoge KWAliteitWikipedia en Flickr staan vol met afbeeldingen die je mag gebruiken. Digitale camera’s zijn relatief goedkoop en hebben een hoge resolutie. Er is echt geen excuus meer voor slechte beelden.

Bron: G. Reynolds, Presentation Zen, New Riders, 2008.Meer tips vind je op www.klasse.be/leraren/ga/powerpoint.

waar kan ik terecht met vragen over de berekening van mijn loon?

(Wim, 25)

Klop met vragen over je loon eerst aan bij je

schoolsecretariaat. Als zij niet kunnen helpen,

neem je contact op met je werkstation bij het

ministerie van Onderwijs en Vorming.

Een werkstation zorgt ervoor dat je loon juist

berekend en tijdig betaald wordt. Het nummer

van je werkstation staat op je salarisbrief.

Op de website van het Agentschap voor

Onderwijsdiensten vind je een lijst van

de werkstations met contactpersoon en

telefoonnummer. Of raadpleeg je maandelijkse

salarisbrief digitaal. Als je thuisbankiert kan

dat - bij acht banken - heel eenvoudig via de

Zoomit-knop.

www.ond.vlaanderen.be/wegwijs/agodi

Klasse voor Leraren •

Bron: G. Reynolds, Presentation Zen, New Riders, 2008.Meer tips vind je op www.klasse.be/leraren/ga/powerpoint.

Klasse voor Leraren •

screeN je cursisteN

tWeeDeKANsoNDerWijs

De sterktes en zwaktes van een cursist van het tweedekansonderwijs meet

je met een nieuw digitaal screeningsinstrument: de vragenlijst Studie- en

Examenvaardigheden (VaSEV LLL). Motivatie, zelfvertrouwen, faalangst,

uitstelgedrag ... komen aan bod. Op basis van de score biedt de school de

cursist een intensieve, gespecialiseerde begeleiding aan en verhoogt zo zijn

slaagkansen. Je school kan een licentie voor het testpakket nemen bij het Vlaams

ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs (Vocvo). Je krijgt de

software enkel als je een diploma licentiaat of master in de psychologie, licentiaat

of master in de pedagogische wetenschappen, assistent in de psychologie of

professionele bachelor in de toegepaste psychologie hebt. De licentie kost eenmalig

375 euro (capaciteit van 2250 tests en gedrukte handleiding). Hosting en onderhoud

kosten jaarlijks 90 euro. Meer info krijg je via 015 44 65 02 of [email protected].

Heb je een vraag of praktisch probleem in de klas of lerarenkamer? Of een leuke tip of

stappenplan voor je collega’s? Stuur een mail naar [email protected]. Of zoek en help elkaar op www.klasse.be/leraren.


zaterdag 7 augustus:

Waar ben ik aan begonnen? Twee vluchten, een busrit en 26 uur later komen we uitgeput aan in het tropische Masaya, Nicaragua. We kruipen snel ons hotelbed in. Enkele uren later ben ik al klaarwakker. Zijn het de zenuwen of is het de jetlag? Een beklemmend gevoel wanneer ik op de drempel van het hotel zit. Op straat zie ik stoere gasten met littekens, opgedroogd bloed en builen, de ene al meer onder invloed dan de andere. Ik ben er plots niet meer gerust in. Waar ben ik aan begonnen? Na het ontbijt trekken we de stad in met Arnoud van Mobile School. De ogen van een jongen op de stoep kijken twee richtingen uit. Hij blijkt stoned te zijn, maar er verschijnt een brede glimlach om zijn mond als hij Arnoud ziet. ‘Hola Eliazar’, zegt Arnoud. Na enkele minuten wordt zijn blik wat helderder en wil hij onze namen kennen. De roes van het lijmsnuiven is kortstondig. We vragen of Eliazar vandaag onze gids wil zijn. Enthousiast neemt hij ons mee naar de overvolle markt. Hier proberen de straatkinderen wat te verdienen door vuil te vegen of boodschappen te dragen. Al snel vergezellen andere straatkinderen onze groep. Pescado, azul, naranja ... Zo’n markt is ideaal om woordjes te leren. De kinderen zijn zo fier dat ze ons iets kunnen bijbrengen. En ik die dacht dat ik hier was om hún wat bij te leren!

Afgelopen zomer stonden vijf leraren op straat. Tussen de straatkinderen

van Nicaragua. Een unieke kans die ze kregen dankzij de Stoepkrijtactie

van Mobile School. Het werd een confronterende ervaring die hen veran-

derde als mens én als leraar. Hun belevenissen en indrukken schreven ze

neer in een dagboek. Een beklijvend relaas.

de sTerKTe vAN De strAAt

vijf vlAAmse lerAreN oP De vuilNisBelteN vAN NicArAguA

Debbie Hellebuyck (25), kleuterjuf, De Berk, Paal

sofie claes (24), leraar buitengewoon onderwijs, schakelschool, Kuringen

©©

KLASSE

Ook TV.Klasse reisde mee naar Nicaragua. Het videoverslag vind je op www.tvklasse.be.


NIcArAguA: jONg mAAr Arm

Nicaragua ligt in

Centraal-Amerika.

In het noorden grenst

het aan Honduras

en in het zuiden aan

Costa Rica. Het land

is 4 keer groter dan

België met bijna

6 miljoen inwoners.

70 procent van de

bevolking is jonger

dan 18. Meer dan

1 miljoen kinde-

ren gaan niet naar

school. 1 miljoen kin-

deren zijn chronisch

ondervoed en meer

dan 20.000 kinderen

worden ingeschakeld

in kinderarbeid. Bron: ECLAC - Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Caraïben

maandag 9 augustus:

Een school als kampvuur Voor de eerste keer mogen we de straat op met het mobiele schooltje. Mobile School werkt met lokale hulporganisaties. Samen met Paul en Kore, twee Duitse vrijwilligers, trekken we het schooltje naar de sloppenwijk Los Torres. Al snel verzamelt de hele buurt zich rond het uitklapbare schooltje, als was het een kampvuur. Ook de zware jongens van de jeugdbendes zijn hier. Als geen ander respecteren ze wat de mobiele school voor hun buurt doet. Ze brengt mensen samen en zorgt voor een familiegevoel. Ik was bang, vooral omdat ik de taal niet spreek, maar met de kinderen werken gaat vanzelf. Ik voel ze genieten van ons spel, een geweldig gevoel. Vaak krijgen deze kinderen enkel negatieve aandacht. Ze worden weggestuurd in winkels en gene-geerd op straat. Door Mobile School krijgt hun eigenwaarde elke week opnieuw een enorme boost.

zondag 8 augustus:

Een vogel voor de kat Terwijl wij nog liggen te soezen in ons comfortabele bed, ontwaken Eliazar en zijn vrienden op straat voor ons hotel. Als ze míj daar zouden droppen, was ik een vogel voor de kat. Maar Eliazar overleeft. ‘Al drie keer ben ik met een mes gestoken,’ vertelt hij. ‘Ik wil eigenlijk niet op straat leven. Er zijn veel criminaliteit en drugs, maar het is beter dan thuis.’ Veel straatkinderen zijn thuis weggelopen van geweld, alcoholisme of extreme armoede. We mogen mee met

Eliazar naar zijn werk. Aan het circus past hij samen met enkele andere straatkin-deren op de geparkeerde auto’s. Als de avond valt, beginnen ze lijm te snuiven. Ze kunnen nog amper op hun benen staan als alle bezoekers huiswaarts keren. Niemand van ons snapt waarom die drugs voor hen zo belangrijk zijn. Tot Eliazar ons zijn slaapplaats toont. De grond is iets minder hard als je stoned bent.

Koenraad Pauwels (32), leraar zesde leerjaar, De Wijzer, Zonnebeke

sofie claes (24), leraar buitengewoon onderwijs, schakelschool, Kuringen

Lees het interview met Arnoud Raskin van Mobile School op www.klasse.be/leraren/ga/destraatisslim


WAt Doet moBile scHool?

Mobile School brengt wereld-

wijd in 19 landen de school

naar de straat. Onder meer

in Nicaragua, Guatemala,

Bolivia, Colombia, Tanzania,

de Filipijnen, Roemenië en

Polen krijgen elk jaar 40.000

straatkinderen les. Centraal

staat de eigenwaarde van het

kind, niet de leerplandoelen.

Elk jaar organiseert Mobile

School een Stoepkrijtactie

om geld in te zamelen. Elke

naam die op een speel-

plaats wordt gekrijt is 1 euro

waard. Vorig jaar was er een

fotowedstrijd gekoppeld aan

de actie. De winnaars ervan

mochten afgelopen zomer

mee op vormingsreis naar

Nicaragua. Een kans voor

leraren om ambulant onder-

wijs te ervaren. Ook dit jaar

is er weer een Stoepkrijtac-

tie. www.mobileschool.org/

stoepkrijtactie

woensdag 11 augustus:

Ik wil hier niet meer weg Vandaag staan we met de mobiele school tussen de marktkramers. Kinderen lopen af en aan met kisten groenten of fruit. Door de aanwezigheid van de mobiele school leggen ze het werk even aan de kant en komen ze even ‘kind’ zijn. Gewoon het feit dat wij met hen tekenen, rekenen of spelen doet hen stralen. Het gaat

niet om het leren op zich, maar om de aandacht. Mijn oog valt op Junieth. Ze is 19 en zit vol levensvreugde. ‘Als kind verkocht ik snoep op deze markt’, vertelt ze. ‘Niemand had ooit gedacht dat ik wat van mijn leven kon maken. Maar dankzij de mobiele school en het geloof in mezelf studeer ik nu aan de universiteit.’ Help! Ik ga dit niet doen, dacht ik meteen toen ik deze reis won. Gelukkig overtuigden mijn man en kinderen mij, want nu wil ik hier niet meer weg.

dinsdag 10 augustus:

Een zeepbel op de vuilnisbelt Gisteravond aangekomen in Matagalpa, een stad met zo’n 80.000 in-woners, in het hooglandgebied van Nicaragua. We helpen het mobiele schoolkarretje op een truck te duwen en rijden mee met de Hormigitas, een lokale hulporganisatie, naar de vuilnisbelt. We zien mensonwaardige toestanden. Kinderen lopen tussen de aasgieren op hun blote voeten tussen het huis-, slacht- en ziekenhuisafval en sorteren het vuilnis. Dat brengt hun gemiddeld 50 cordoba per week op, amper 2 euro. Bij elke nieuwe lading vuilnis laten de kinderen ons schooltje in de steek. Ze springen op het afval alsof het een schat is. Choquerende taferelen. Ik sluit me af voor de wereld rondom mij en leer een jongen, Frank, de deeltafels. De mobiele school is hier een positieve zeepbel te midden van de ellende. Ik ben blij wanneer Frank slaagt in de oefening en lacht.

leen vandewal (27), leraar tweede leerjaar, Windekind, sint-jans-molenbeek

marleen mampaey (51), leraar vijfde leerjaar, sleutelhof, rumst

vijf vlAAmse lerAreN oP De vuilNisBelteN vAN NicArAguA

zekerdoenActies voor actieve leraren

zekerdoen

Een graai uit de

Waalsekaai

FoM

uZuiderpershuis

M H

KA

KLASSEDAG©Een©speeddate©in©het©M©HKA.©Achter©de©schermen©gluren©van©het©Zuiderpershuis.©Actief©omgaan©met©fotografie©tijdens©de©workshops©van©het©FoMu.©De©Antwerpse©musea©aan©de©Waalsekaai©behandelen©leraren©en©hun©gezin©als©vips©op©zaterdag©27©en©zondag©28©november.

In©het©Zuiderpershuis,©omgevormd©van©energiecentrale©tot©multiculturele©krachtcentrale,©begin©je©met©een©drankje.©Een©gids©leidt©je©door©de©expositie©over©het©industriële©erfgoed.©Dan©volgt©het©‘m©kka’©van©de©hedendaagse©kunst,©het©M©HKA.©Kinderen©krijgen©een©rondleiding©langs©magische©en©reusachtige©wandtapijten©vol©neushoorns,©circustaferelen©en©vuurwerk.©Het©FoMu©geeft©je©een©stoomcursus©fotografie.©De©donkere©kamer©onthult©hoe©een©klik©van©je©fototoestel©een©afdruk©wordt.©Met©het©didactische©materiaal©waarmee©je©buitenwandelt,©integreer©je©op©een©originele©manier©fotografie©in©de©les.

Klassedag Waalsekaai (Antwerpen) - zaterdag 27 en zondag 28 november - inschrijven verplicht via www.lerarenkaart.be/inschrijven

zekerdoen


woensdag 3 november

BodY WorldS, the cYcle of life

vipDAG©Je©omgeving©en©je©persoonlijke©levensstijl©hebben©invloed©op©het©verouderingsproces©van©je©lichaam.©Twintig©‘geplasti-neerde’©menselijke©lichamen,©tweehonderd©preparaten©en©diverse©organen©tonen©de©levenscyclus,©van©verwekking©tot©dood.©Waar?©LPII©in©Las©Palmas©-©

Wilhelminakade©326©-©NL©3072©AR©Rotterdam©Wanneer?©14©tot©18.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©gewone©tarieven©voor©gezinsleden©(ook©op©andere©dagen©gratis©toegang©op©vertoon©van©je©lerarenkaart)©Meer info:©www.bodyworlds.nl©Inschrijven:©[email protected]©(vermeld©naam©en©adres,©nummer©van©je©lerarenkaart,©naam©en©adres©van©je©school)

KAleNder lerAreNdAGeNKijk©naar©je©stem©of©speel©fakir©in©Scientastic.©Bekijk©Brussel©vanuit©een©bol.©Ga©in©de©IJzerbroeken©op©dropping©met©de©collega’s.©Waar©ligt©volgens©jou©de©Waalsekaai?©Charleroi,©Luik©of©...©Antwerpen?©Schrijf©je©in©voor©de©Klassedag©in©het©M©HKA,©FotoMuseum©en©Zuiderpershuis.©Wil©je©als©eerste©op©de©hoogte©zijn©van©nieuwe©lerarendagen?©De©nieuws-brieven©verwittigen©iedereen©op©maat.©Inschrijven©doe©je©via©www.lerarenkaart.be©(nieuwsbrief©-©intekenen).

zaterdag 6 november

Spiegeldag

uittip©Drie©lezingen©over©stadsdichters©van©de©Middeleeuwen©tot©vandaag.©Met©een©optreden©van©Peter©Holvoet-Hanssen©die©voorleest©uit©eigen©werk.©Waar?©KANTL©-©Koningsstraat©18©-©9000©Gent©Wanneer?©14©tot©17©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©toegankelijk.©

Leraren©krijgen©op©vertoon©van©hun©lerarenkaart©een©gratis©proefnummer©van©het©tijdschrift©Spiegel©der©Letteren.©Meer info:©www.spiegelderletteren.be©Inschrijven:©hoeft©niet

zaterdag 6 en zondag 7 november

landen tuinBouW Voor kinderen

vipDAG©Bazaar©Kastaar©is©een©actieve,©educatieve©tentoonstelling©voor©lagereschoolkinderen©over©land-©en©tuinbouw.©De©bezoekers©kiezen©uit©vier©thema’s:©zuivel,©groenten©en©fruit,©vlees,©paarden.©Waar?©Loc©Breugelhoeve©-©Weyerstraat©1©-©3990©Grote©Brogel©

(Peer)©Wanneer?©10©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©gezin©Meer info:©www.plattelandscentrumkenm.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

woensdag 10 november

de Bonte BeeStenBoel

infoDAG©Op©zoek©naar©een©locatie©voor©een©groepsverblijf,©bezinningsdagen©of©vormingscursussen?©De©Bonte©Beestenboel,©een©gerenoveerde©boerderij©omgeven©door©weilanden,©fi©ets-©en©wandelpaden,©houdt©opendeurdag.©De©kinderen©maken©kennis©met©de©

boerderijdieren.©Waar?©De©Bonte©Beestenboel©vzw©-©Kolonie©35©-©2323©Wortel©(Hoogstraten)©Wanneer?©14©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©gezin©Meer info:©www.debontebeestenboel.be©Inschrijven:©03©309©32©02©of©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

vrijdag 12 november

kick off-daY healthcitY

infoDAG©Werken©aan©je©conditie©kan©op©een©aangename©manier.©Waar?©Alle©vestigingen©van©fi©tnessketen©HealthCity©Wie?©Leraren©maken©kennis©met©de©service©en©faciliteiten.©Word©je©tijdens©de©kick©off-day©lid©van©een©All©inclusive©club,©dan©betaal©je©geen©

instapbijdrage©(135©euro)©bovenop©de©30©procent©korting©op©de©maande-lijkse©bijdrage©voor©een©Gold©lidmaatschap.©In©Basic©clubs©betaal©je©als©leraar©nooit©de©instapbijdrage.©Neem©je©daar©een©abonnement©tijdens©de©kick©off-day,©dan©krijg©je©enkele©gadgets.©Meer info:©www.healthcity.be©Inschrijven:©hoeft©niet

zaterdag 13 november

duurZaam op de Boot

infoDAG©Tijdens©de©zonneroute©verken©je©een©stukje©IJzerstreek©en©zoek©je©voorbeelden©van©duurzame©ontwikkeling.©Na©de©eigen©picknick©of©gereserveerde©broodjeslunch©(10©euro©per©persoon)©wandel©je©door©het©typische©broekenlandschap©en©luister©je©naar©de©kleine©

verhalen©uit©de©Eerste©Wereldoorlog.©Waar?©De©Boot©vzw©-©Ieperleedijkstraat©1©a©-©8650©Merkem©Wanneer?©10©tot©12©uur©(zonne-route)©en/of©13©tot©15©uur©(landschapswandeling)©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©kinderen©tot©6©jaar.©Kinderen©van©6©tot©18©jaar©betalen©5©euro©per©persoon.©Vanaf©18©jaar:©10©euro©per©persoon.©Meer info:©www.deboot.be©Inschrijven:©0486©49©45©73©of©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart).©Je©kiest©een©halve©dag©of©het©volledige©programma.

zekerdoen



ScientaStic

infoDAG©Stap©in©een©lift©vol©verrassingen©en©vlieg©als©een©vogel.©Kijk©naar©je©stem.©Steek©je©vinger©door©een©suikerklontje.©Speel©fakir©of©ontcijfer©een©geheime©boodschap.©In©Scientastic©dagen©101©interactieve©proeven©je©zintuigen©uit.©Een©gids©leidt©je©rond©en©stelt©de©workshops©voor.©Waar?©

Scientastic©Museum©-©Anspachlaan,©Station©‘Beurs’,©ondergronds©-1©-©1000©Brussel©Wanneer?©14.30©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren.©Partner©betaalt©7,90©euro©en©maximaal©1©eigen©kind©(3-25©jaar)©5,30©euro©Meer info:©www.scientastic.be©Inschrijven:©02©732©13©36©(van©10©tot©17.30©uur)©of©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

donderdag 18 november

VormingSdag congo

infoDAG©Een©rondleiding©in©het©Koninklijk©Museum©voor©Midden-Afrika©en©een©presentatie©van©de©nieuwe©workshop©Congo:©Kolonisatie©en©Dekolonisatie.©Tachtig©jaar©Belgisch-Congolese©geschiedenis’,©zo©maak©je©kennis©met©de©pedagogische©activiteiten©voor©leerlingen©van©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Koninklijk©Museum©voor©Midden-Afrika©-©Leuvensesteenweg©13©-©3080©Tervuren©Wanneer?©9©tot©16©uur©Wie?©Leraren©geschiedenis©uit©de©derde©graad©secundair©betalen©20©euro©(vor-ming,©lunch©en©drank,©pedagogisch©dossier©inbegrepen).©Meer info:©www.africamuseum.be©Inschrijven:©uiterlijk©5©november©via©02©769©52©46©(elke©werkdag©van©9©tot©12©uur©en©van©13©tot©16©uur)


WetenSchap en ethiek

infoDAG©Mag©je©hersenen©stimuleren?©Moet©je©euthanasie©toestaan©aan©al©wie©erom©vraagt?©Moeten©spermadonoren©anoniem©blijven?©Hoe©red©je©levens©met©stamcellen?©De©‘Dag©van©de©maakbare©mens’©zet©bio-ethiek©in©de©schijnwerpers.©Waar?©Zebrastraat©32©-©

9000©Gent©Wanneer?©10©tot©18.30©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©toegankelijk©Meer info:©www.demaakbaremens.org©Inschrijven:©hoeft©niet

maandag 22 november

naScholingSdag techniek

infoDAG©Info-©en©doesessies©brengen©techniek©onder©de©aandacht.©De©leermiddelenbeurs©toont©hoe©wetenschap©en©techniek©op©een©pedagogisch©verantwoorde©en©aantrekkelijke©manier©tot©de©les©doordringen©en©welk©aanbod©bij©de©eindtermen©past.©

Waar?©Technopolis®©-©Technologielaan©-©2800©Mechelen©Wanneer?©9.30©tot©15©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©en©kinderen©tot©2©jaar.©Kinderen©tot©11©jaar©betalen©9©euro©per©persoon.©Kinderen©vanaf©12©jaar©en©partners©betalen©11,50©euro©per©persoon.©Meer info:©www.technopolis.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.technopolis.be©


top-dag techniek

infoDAG©Praktische©workshops,©infosessies,©experimenten©en©demonstraties©rond©wetenschap©en©techniek©wisselen©elkaar©af.©Op©de©beurs©snuister©je©in©de©nieuwe©lesmaterialen©en©educatieve©publicaties.©Doorlopend©krijg©je©van©collega’s©praktijkvoorbeelden©

en©concrete©tips©om©je©lessen©nog©aantrekkelijker©te©maken.©Waar?©Technopolis®©-©Technologielaan©-©2800©Mechelen©Wanneer?©9©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©techniek©uit©de©eerste©graad©secundair©onderwijs©en©kinderen©tot©2©jaar.©Kinderen©tot©11©jaar©betalen©9©euro©per©persoon.©Kinderen©vanaf©12©jaar©en©partners©betalen©11,50©euro©per©persoon.©Meer info:©www.technopolis.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.technopolis.be


alter nature

infoDAG©Wetenschappers©en©kunstenaars©bekijken©tijdens©‘Alter©nature’©hoe©we©de©natuur©veranderen.©Perfecte©dieren,©productievere©plantensoorten,©genetisch©materiaal©scheppen©uit©het©niets©of©huid©laten©groeien©in©een©laboratorium.©Het©lijkt©sciencefiction©

maar©is©nu©al©realiteit.©Tijdens©de©lerarendag©krijg©je©een©rondleiding©en©maak©je©kennis©met©het©educatieve©aanbod.©Voor©de©kinderen©is©er©een©creatieve©verwerking.©Je©sluit©af©met©koffie©en©taart.©Waar?©Z33©-©Vleugel©’58©-©Zuivelmarkt©33©-©3500©Hasselt©Wanneer?©14©tot©15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©gezin©(minimumleeftijd:©8©jaar)©Meer info:©www.z33.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

vrijdag 26 november

techniek Voor kleuterS

infoDAG©Laat©je©inspireren©om©kleuters©op©een©boeiende©manier©te©confronteren©met©wetenschap©en©techniek.©Praktijkvoorbeelden©demonstreren©de©middelen©die©zowel©Technopolis®©als©andere©initiatieven©aanbieden.©Waar?©Technopolis®©-©

Technologielaan©-©2800©Mechelen©Wanneer?©9.30©tot©13.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©kleuteronderwijs©en©kinderen©tot©2©jaar.©Kinderen©tot©11©jaar©betalen©9©euro©per©persoon.©Kinderen©vanaf©12©jaar©en©partners©betalen©11,50©euro©per©persoon.©Meer info:©www.technopolis.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.technopolis.be©

©©

Driessens©en©Verstappen,©Morphotheque©#

9,©1996

zekerdoen



improtechnieken Voor leraren

opLEiDinG©Een©leerling©is©brutaal©of©agressief.©Er©doet©zich©in©de©klas©een©vreemde©situatie©voor.©Kun©je©daar©als©leraar©positief©mee©omgaan?©Improvisatietechnieken©leren©jou©verbaal©en©niet-verbaal©adequaat©te©reage-ren.©Waar?©Belgische©Improvisatie©Liga©in©Het©Werkhuys©-©Zegelstraat©13©-©2140©Borgerhout©Wanneer?©11©tot©17©uur©Wie?©Leraren©en©kandidaat-leraren©lager,©secundair,©volwassenen-©en©hoger©onderwijs©betalen©70©euro.©Meer info:©www.bil.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©[email protected]


nacht Van de Boot

KortinG©Kaart©en©kompas.©Meer©heb©je©niet©nodig©om©de©IJzerbroeken©te©verkennen.©Na©een©korte©introductie©trek©je©in©groepjes©van©twee©tot©zes©personen©de©nacht©in©voor©een©oriëntatietocht.©Onderweg©proef©je©bij©iets©warms©de©sfeer©van©de©jeugdbeweging.©Waar?©Start©en©aankomst:©De©Boot©

vzw©-©Ieperleedijkstraat©1©a©-©8650©Merkem©Wanneer?©Start©tussen©18©en©20©uur.©Einde©voorzien©rond©middernacht.©Wie?©Leraren©en©hun©gezin©betalen©2,50©i.p.v.©5©euro©bij©inschrijving©vooraf©of©3,50©i.p.v.©7©euro©de©dag©zelf.©©Meer info:©www.deboot.be©Inschrijven:©0475©21©43©20©of©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

dinsdag 30 november

afrika Voor de allerkleinSten

infoDAG©Hoe©werkt©de©museumworkshop©‘Slik!’?©Kook©en©knutsel©met©een©Afrikaanse©animator.©Praat©over©het©dagelijkse©leven©in©Midden-Afrika.©Reik©elkaar©denkpistes©aan©om©de©Afrikaanse©diversiteit©en©rijkdom©in©de©klas©te©brengen.©Waar?©Koninklijk©Museum©voor©Midden-Afrika©

-©Leuvensesteenweg©13©-©3080©Tervuren©Wanneer?©9©tot©16©uur©Wie?©Leraren©tweede©en©derde©kleuterklas©en©eerste©leerjaar©lager©onderwijs©betalen©10©euro©(vorming,©lunch©en©drank,©pedagogisch©dossier©inbegrepen).©Meer info:©www.africamuseum.be©Inschrijven:©uiterlijk©10©november©via©02©769©52©46©(elke©werkdag©van©9©tot©12©uur©en©van©13©tot©16©uur)

woensdag 1 december

gekleurd Verleden

vipDAG©Oorlog©dwingt©tot©keuzes:©onderga©je©als©gewone©burger©de©oorlog©of©kies©je©stelling,©voor©of©tegen©de©bezetter?©Verhalen©uit©het©najaar©van©1944©geven©een©menselijk©gelaat©aan©de©historische©veldslagen,©cijfers©en©structuren©achter©de©Tweede©

Wereldoorlog.©Waar?©Kunsthal©Sint-Pietersabdij©-©Sint-Pietersplein©9©-©9000©Gent©Wanneer?©19©tot©22©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©en©secundair©onderwijs,©met©partner©Meer info:©www4.gent.be/spa©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

woensdag 1 en woensdag 8 december

Be a Star

uittip©Werp©een©blik©over©Brussel©uit©de©hoogste©bol©van©het©Atomium.©In©de©vier©bollen©die©toegankelijk©zijn©voor©het©publiek©bezoek©je©de©tijdelijke©tentoonstelling©‘Be©a©star.©De©sterren©en©het©zonnestelsel’©of©de©permanente©tentoonstelling©over©Expo©58.©Waar?©Atomium©-©

Atomiumsquare©-©1020©Brussel©Wanneer?©10©tot©17.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©(enkel©op©deze©lerarendag).©Partners©betalen©het©groepstarief©©(7©i.p.v.©11©euro).©Meer info:©www.atomium.be©Inschrijven:©hoeft©niet

zaterdag 4 en zondag 5 december

tuSSen hemel en hel

infoDAG©Hoe©gingen©de©middeleeuwers©om©met©de©dood?©Je©komt©het©te©weten©tijdens©een©rondleiding©of©vrij©bezoek©aan©de©tentoonstelling©Tussen©Hemel©en©Hel.©Sterven©in©de©Middeleeuwen.©Waar?©Jubelparkmuseum©KMKG©-©Jubelpark©10©-©1000©Brussel©Wanneer?©10©uur©

(zaterdag)©-©10.30©uur©(zondag)©Wie?©Vrij©bezoek©gratis©voor©leraren©en©kinderen©t.e.m.©12©jaar.©Jongeren©van©13©tot©18©jaar©betalen©5©euro.©Partners©9©i.p.v.©10©euro.©De©lezing©woont©iedereen©gratis©bij©(inschrijving©verplicht).©De©rondleiding©is©voor©iedereen©betalend©(3,50©euro).©Na©inschrijving©betaal©je©het©bedrag©op©voorhand©via©overschrijving.©Meer info:©www.kmkg.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

zaterdag 27 en zondag 28 november

een graai uit de WaalSekaai

KLASSEDAG©Ontdek©de©musea©langs©de©Antwerpse©Waalsekaai.©Het©Zuiderpershuis©neemt©je©mee©achter©de©schermen.©Het©M©HKA©nodigt©je©uit©voor©een©speeddate©langs©magische©wandtapijten.©Het©FoMu©leert©je©origineel©omspringen©met©fotografie©in©de©klas.©Waar?©Ontvangst©in©het©Zuiderpershuis©

-©Waalsekaai©14©-©2000©Antwerpen©Wanneer?©9.30©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©gezin©Meer info:©www.fotomuseum.be©-©www.muhka.be©-©www.zuiderpershuis.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

zondag 28 november

SpelVormen Voor klaSgeBruik

opLEiDinG©Welke©speloefeningen©kun©je©met©(klas)groepen©toepas-sen?©Wat©bereik©je©ermee?©Wat©zijn©de©valkuilen?©Ervaren©docenten©uit©de©improvisatiewereld©leveren©een©arsenaal©aan©dramatische©technieken.©Waar?©Belgische©Improvisatie©Liga©in©Het©Werkhuys©-©Zegelstraat©13©-©2140©Borgerhout©Wanneer?©11©tot©17©uur©Wie?©Leraren©betalen©70©i.p.v.©90©euro.©Meer info:©www.bil.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©[email protected]

©©

www.atomium

.be©-©SABAM©2009©-©DJ©Sharko

FoM

u

Zuiderpershuis

M H

KA

zekerdoen


leZeN, eeN CAdeAu Voor HeT leVeN

DÁÁroM!Kinderen©halen©beelden©uit©goede©verhalen.©Daarmee©kijken©ze©naar©zich-zelf©en©de©wereld.©Ze©leren©hun©geest©creatief©gebruiken.©Terwijl©leerlingen©over©een©boek©vertellen,©laten©ze©veel©over©zichzelf©los:©een©oma©missen,©de©angst©om©alleen©te©zijn,©de©zoektocht©naar©vrienden©… lezen is een spier die oefening vergt.©Lees©voor.©Maak©tijd©en©ruimte©om©jongeren©boeken©te©laten©ontdekken.

trEK AAnDACHt!Stap©de©bibliotheek©binnen©met©een©vreemde©vraag:©of©je©oude©boeken©mag©meenemen©die©bestemd©zijn©voor©het©‘oud©papier’.©Laat©je©leerlingen©be-denken©hoe©ze©met©die©boeken©een©kunstwerk©kunnen©maken.©een collage van covers?©Een©nieuw©verhaal©met©de©beginzinnen©of©de©titels?©Een©lees-mannetje©of©-vrouwtje©in©papier-maché?©De©les©plastische©opvoeding©is©het©excuus©om©het©idee©uit©te©werken.©Het©kunstwerk©vertelt©dat©lezen©plezant©is.

BELoof!Spreek©met©je©klas©af©dat©je©dit©jaar©samen©200 centimeter boeken©zult©lezen.©Zet©strepen©op©de©bibliotheekkast.©Zo©zie©je©hoe©je©iedere©week©dichter©bij©het©doel©komt.©Lees©zelf©mee.©Een©‘boeken’juf©of©-meester©heeft©een©ruim©aanbod©met©respect©voor©verschillende©smaken,©voor©goede©en©zwakke©lezers.©Op©www.boekenbeesten.be©ontdekken©kinderen©welke©boeken©ze©graag©lezen.©De©jeugdbibliothecaris©wijst©graag©de©weg©naar©de©fi©jnste©droom,©de©spannendste©detective©of©de©emotioneelste©poëzie.

WiE WorDt BEStE BoEKEnMEEStEr of BoEKEnJuf 2011?©©

Heb©je©een©collega©met©een©hart©voor©boeken,©die©leesplekken©inricht,©goede©contacten©on-derhoudt©met©de©plaatselijke©bibliotheek©en©kinderen©enthousiasmeert©om©meer©en©beter©te©lezen?©Spreek©af©met©ouders,©leerlingen©en©collega’s©en©nomineer©hem/haar©voor©de©titel©van©Beste©Boekenjuf/Boekenmeester©2011.©Surf©naar©www.boekenjuf.be©en©motiveer©met©een©aantal©argumenten©waarom©je©kandidaat©deze©nominatie©verdient.©Misschien©bezoekt©een©journalist©in©het©voorjaar©je©school.©Vanaf©februari©zijn©de©reportages©te©bekijken©op©de©website.©Op©6©april©2011©bindt©de©winnaar©een©mand©met©100©boeken©op©zijn©fi©etsrek.©

Klasse ondersteunt de actie ‘Beste Boekenmeester/Boekenjuf 2011’, een initia-tief van Groki (Groep Kinderboekenuitgevers) en CANON Cultuurcel, georganiseerd door de Vlaamse Uitgevers Vereniging en CANON Cultuurcel, in samenwerking met Boek.be. Betrek leerlingen actief bij leuke boekenactivitei-ten. Surf naar www.boekenjuf.be en ontdek wat leraren doen om het leesklimaat op school te optimaliseren. Meer info? Neem contact op met [email protected].

zekerdoen


DoE!Spreid je leesbevordering over het hele jaar. Ook leesspieren blijven soepel door regelmaat.

1. Vrij lezen is een recht van elk kind. Rooster vrije leestijd in.

2. Speel een boek of stripverhaal na in drie minuten. Misschien werkt het aansteke-lijk voor je leerlingen.

3. Creëer gezellige leesplekken op school. Sleur een oude caravan of een werf-keet op de speelplaats, zet een iglotent op. Timmer, verf, behang, decoreer en zweet tot een leeszolder of -kelder ontstaat.

4. Doe mee aan grote acties zoals de Voorleesweek (november), Gedichtendag (januari), Jeugdboekenweek (maart), Wereldboekendag (april).

5. Voeder de Inktaap: vijftien leerlingen uit het secundair beoordelen de winnaars van grote literaire prijzen.

6. Stel een boeken-top-tien op van de klas (of van de school).

7. Laat oudere leerlingen voorlezen aan jongere leerlingen. Ook mogelijk met strips!

Interessante sites? Voor jezelf: www.boekenzoeker.org - voor aarzelende lezers uit technisch en beroepsonderwijs: www.fahrenheit451.be- voor secundair : www.inktaap.be- voor iedereen: www.canoncultuurcel.be, www.stichtinglezen.be, www.auteurslezingen.be en www.boekenjuf.be

zekerdoen


TiP&wiNDuik©diep©in©de©oceanen©van©de©wereld,©laat©je©oren©en©ogen©verwennen©door©Prokofi©ev,©ontmoet©reizigers©uit©de©hele©wereld©in©een©jeugdherberg©en©…©vind©nog©veel©meer©op©www.klasse.be/leraren.

16-18 jaar

JE GELD op HEt SpELSpELCoMpEtitiE©‘De©Beste©Belegger’©is©een©strategisch©bordspel©rond©fi©nanciële©producten©en©(wettelijke)©mogelijkheden©om©een©vermogen©op©te©bouwen.©Fiscaliteit,©successie,©economische©conjunctuur©…©spelenderwijs©ontdekken©je©leerlingen©de©fi©nanciële©wereld.©Het©spel©daagt©hen©uit©om©slimme,©weloverwogen©keuzes©te©maken.©Wie©het©grootste©vermogen©op-bouwt,©wint©het©spel.©Als©extraatje©is©er©een©quiz©met©400©multiplechoice-vragen.©Argenta©lanceert©een©Vlaamse©Scholencompetitie©rond©het©spel.©Inschrijven©kan©tot©1©december©(4©leerlingen©per©team,©elk©team©krijgt©een©spel).©Scholen©die©aan©de©competitie©willen©deelnemen,©kunnen©tot©24©april©2011©een©spelnamiddag©organiseren©en©de©scores©doorsturen.©Op©woens-dagnamiddag©25©mei©2011©volgt©dan©een©fi©nale©in©Antwerpen.www.debestebelegger.be - www.argenta.be

› Hoe?©Info©en©inschrijvingen©via©de©website

vanaF 4 jaar

MAAK vAn ELKE DAG EEn fEEStprEntEnBoEK©Spelletjes,©rijmpjes,©liedjes,©verhaaltjes,©kijkplaten©en©knutselideeën:©met©het©kijk-©en©doeboek©‘Een©heel©jaar©feest’©vier©en©beleef©je©elk©feest©op©een©leuke©manier.©Gek©doen©met©carnaval,©eieren©versieren©met©Pasen©of©griezelen©op©Halloween:©kleuteronderwijzer©Guy©Daniëls©vertrekt©steeds©vanuit©de©gevoelens©en©leefwereld©van©de©kinderen.©Naast©zijn©boe-

ken©brengt©hij©verteltheater©in©scholen©voor©kinderen©tussen©3©en©8©jaar.‘Een heel jaar feest’ - 21,95 euro - www.clavisbooks.com

SintErKLAAS©Twee©nieuwe©prentenboeken©geven©een©aparte©kijk©op©het©sinterklaasfeest.©In©‘Plotter©en©het©cadeautje©voor©de©Sint’©(Hilde©Schuurmans)©vindt©Plotter©dat©de©Sint©voor©zijn©verjaardag©zelf©ook©eens©iets©mag©krijgen.©Maar©hoe©en©waar©kan©hij©zijn©verrassing©aan©de©Sint©geven?©En©‘Klaasje©Sinterklaasje’©(Kathleen©Amant)©is©een©grappig©en©ontroerend©verhaal©

over©een©jongetje©dat©later©zelf©ook©Sint©wil©worden.‘Plotter en het cadeautje voor de Sint’ - 13,95 euro & ‘Klaasje Sinterklaasje’ - 14,95 euro - www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘een heel jaar feest’ -©mail©vóór©20©november©(met©onder-werp©‘Feest’)©naar©[email protected]

WIN!

vanaF 6 jaar

’K ZAG EEn BEEr …BoEK©Beer©Bros©wil©zijn©spannende©boek©over©een©draak©en©een©held©graag©uitlezen.©Maar©hij©wordt©voortdurend©gestoord:©door©Gem©de©

gans©die©troost©nodig©heeft,©door©Lap©de©haas©die©vastzit©in©een©boom©…©Uiteindelijk©nodigt©hij©gewoon©ie-

dereen©uit©bij©hem©thuis©en©leest©hij©hun©het©boek©voor.©Een©vlot©verhaal©voor©begin-

nende©lezers.‘Beer Bros leest een boek’ (Reine

De Pelseneer; illustraties van Claudia Verhelst) - 8,95 euro - www.eenhoorn.be

Win: 10 x ‘Beer Bros leest een boek’©-©mail©vóór©

20©november©(met©onder-werp©‘Beer©Bros’)©naar©[email protected]

WIN!

12-18 jaar

rECHtEn En pLiCHtEnGiDS©Mag©een©leraar©zo©veel©huiswerk©geven©als©hij©wil?©Mogen©leerlingen©de©klas©zelf©inrichten?©Mogen©leerlingen©weten©wat©de©klassenraad©over©hen©vertelt?©Moeten©leerlingen©meedoen©met©de©opendeurdag?©Kennen©je©leerlingen©hun©rechten©en©plichten©op©school?©Trakteer©je©leerlingen©op©de©gratis©‘Gids©voor©leerlingen©in©het©secundair©onderwijs’.Lezen en/of bestellen via www.ond.vlaanderen.be/gidsvoorleerlingen

aLLe Leraren

CrEAtiEf in BADvACAturE©Cultuur©in©elke©klas,©ook©jouw©droom?©Je©bent©een©gemoti-veerde©(vastbenoemde)©leraar©met©een©groot©hart©voor©cultuur?©Solliciteer©dan©bij©Canon©Cultuurcel.©Als©lid©van©het©Dynamo-Team©help©je©zo©veel©mogelijk©scholen©zich©in©een©creatief©bad©onder©te©dompelen.www.canoncultuurcel.be

› Hoe?©Solliciteren©vóór©1©december©-©alle©info©op©de©website

zekerdoen


vanaF 8 jaar

JonGE DEtECtivES

BoEK©Wie©heeft©de©hond©van©de©baron©gekidnapt?©Wie©heeft©de©kamer©van©de©prinses©vernield?©‘Speur©je©mee’©is©een©zoekboek©voor©jonge©detectives.©Zes©verschillende©mysterieuze©zaken,©telkens©elf©verdachten:©de©lezer©be-zoekt©de©plaats©van©de©misdaad,©maakt©kennis©met©de©verdachten,©gaat©op©zoek©naar©aanwijzingen.©Door©logisch©na©te©denken©en©puzzels©en©een©raadsel©op©te©lossen©schrap©je©verdachten©tot©enkel©de©dader©overblijft.‘Speur je mee?’ - 13,50 euro - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Speur je mee?’©-©mail©vóór©20©november©(met©onderwerp©‘Speur©je©mee’)©naar©[email protected]

WIN!

aLLe LeeFtijden

oCEAnS

DvD©Filmmakers©Jacques©Perrin©en©Jacques©Cluzaud©doken©diep©in©de©oceanen©van©de©wereld©om©een©nieuwe©blik©te©gunnen©op©de©indrukwekkende©en©mys-terieuze©wereld©onder©de©oppervlakte.©Een©ecologisch©drama?©Een©documentaire-thriller?©‘Oceans’©biedt,©met©nooit©eerder©vertoonde©beelden,©gefi©lmd©met©de©nieuwste©technieken,©een©unieke©kijk©op©de©wonder-

lijke©creaturen©die©de©wereldzeeën©bevolken.‘Oceans’ - overal verkrijgbaar op dvd en Blu-ray - www.dfw.nl

Win: 3 x ‘oceans’©-©mail©vóór©20©november©(met©onderwerp©‘Oceans’)©naar©[email protected]

6-12 jaar

BriEvEn BriGADEEDuCAtiEf pAKKEt©Hoe©maak©je©brieven©of©kaartjes©schrijven©interessant©én©leerrijk?©De©‘Brieven©Brigade’©van©bpost©(ex-De©Post)©biedt©een©lespakket©per©graad©van©de©lagere©school.©De©dvd©voor©de©eerste©graad©vertelt©over©de©post-zegel©van©vroeger©tot©vandaag©en©leert©je©leerlingen©hun©eerste©brief©schrijven.©Voor©de©tweede©graad©

is©het©thema©de©geschiedenis©van©de©post.©De©derde©graad©krijgt©project-fi©ches,©invulbladen,©tips©om©op©een©creatieve©manier©brieven©te©schrijven©en©tips©voor©een©effi©ciënte©direct©mailing.©Zo©kunnen©ze©in©de©toekomst©zelf©reclame©maken©voor©het©schoolfeest©of©de©opendeurdag.www.bpost.be/schools

› Hoe?©Via©de©site©bestel©je©de©gratis©dvd©(eerste©graad)©en©download©je©alle©materiaal©gratis

16-18 jaar

virtuELE ontDEKKinGSrEiZiGErSWEDStriJD©‘Planeet©Aarde’©is©een©leertraject©aardrijkskunde©in©vijf©modules:©exploratie©aarde,©gevaren©en©hulpbronnen,©klimaat©en©oceaan,©bodem©en©grondwater,©aarde©en©gezondheid.©Het©project©is©opgebouwd©als©een©virtuele©expe-ditie©en©werkt©rond©de©thema’s©van©‘International©Year©of©Planet©Earth’.©Het©leertraject©stimuleert©leerlingen©om©de©aardbol©te©exploreren,©crea-

tief©na©te©denken,©veldwerk©te©doen.©Je©leerlingen©voeren©in©eigen©volgorde©en©in©variërende©moeilijkheidsgraad©opdrachten©uit.©Hoe©meer©opdrach-ten©ze©succesvol©uitvoeren©hoe©meer©punten©ze©sprokkelen,©nodig©om©een©fi©nale©opdracht©uit©te©voeren.‘Planeet Aarde’ is een project van Universiteit Gent (Vakgroep Geologie en Bodem-kunde), uitgewerkt door SHE Consultancy (de mensen achter www.expeditiezeeleeuw.be en www.planeetzee.org) Meer info en inschrijvingen via www.planeetaarde.be - [email protected]

WIN!

zekerdoen


3-7 jaar

funDELS

ACtiE©Het©multimediaproject©‘Fundels’©brengt©prentenboeken©‘tot©leven’.©Die©‘bundel©vol©fun’©vult©de©animatie©van©prentenboeken©aan©met©activiteiten©voor©3-©tot©7-jarigen.©Alle©Vlaamse©uitgevers©van©prentenboeken©werkten©eraan©mee.©‘Fundels’©is©vanaf©november©beschikbaar©via©een©digitaal©abon-nement©of©een©verteltas©(rugzakje).©Opstarten©is©kinderspel©dankzij©een©sticker©in©het©prentenboek©en©een©speciale©lezer,©aangesloten©op©je©compu-ter.©Elke©‘Fundel’©stimuleert©schrijf-,©spreek-,©luister-©en©leesvaardigheden©via©zes©invalshoeken:©naast©het©‘levende’©boek©is©er©een©boekenhoek©(boek©voorgelezen©in©verschillende©snelheden©en©talen),©een©activiteitenhoek©(denk-©en©doe-activiteiten©voor©kinderen),©een©spelletjeshoek©(eenvoudige©digitale©spellen)©en©een©tekenhoek©(eigen©verhalen©maken©met©prenten©uit©het©boek).www.fundels.be - [email protected]

› extra:©promoactie©op©de©Boekenbeurs©(31©oktober©tot©11©november):©elke©leraar©die©zich©aanbiedt©bij©‘Fundels’©op©stand©316©krijgt©een©gra-tis©online©proefabonnement©-©producent©Playlane©verloot©5©volledige©‘Fundelsrugzakjes’©(jaarabonnement,©boeklezer©en©drie©prentenboeken©naar©keuze,©waarde©160©euro)©onder©de©bezoekende©leraren

3-7 jaar

iK WorD ZWArtE piEtEDuCAtiEf pAKKEt©Een©prentenboek,©een©set©kamishibai-platen©en©een©educatieve©map©brengen©Sint©en©Piet©tot©leven©voor©kleuters©en©leer-lingen©eerste©leerjaar.©Centrale©thema©is©samen©aftellen©naar©Sinterklaas.©Hoeveel©keer©slapen©nog?©Wat©zal©de©Sint©me©brengen?©Het©prentenboek©en©de©vertelplaten©vertellen©het©verhaal©van©Max,©die©aftelt©naar©de©komst©van©de©Sint,©want©hij©wil©mee©naar©Spanje©als©Zwarte©Piet.©In©de©educatieve©map©vind©je©prettige©én©leerzame©activiteiten©en©werkvormen©(aftelkalender©rond©tijdsbeleving,©taalactiviteiten,©sociaal-emotionele©lestips,©muzische©activiteiten).‘Ik word Zwarte Piet’ (Sarah Kumar & Emilie Timmermans) - 11,95 euro (prentenboek), 25 euro (vertelplaten), 38 euro (educatieve map), 69,95 euro (volledig pakket) - www.abimo.net

Win: een volledige set ‘Ik word zwarte Piet’©-©mail©vóór©15©november©(met©onderwerp©‘Zwarte©Piet’)©naar©[email protected]

secUndair onderwijs

BoEKtoppErSWEDStriJD©‘Boektoppers’©zijn©pakketten©boeken,©speciaal©samengesteld©per©leerjaar©(basisonder-wijs)©of©per©graad©(secundair©onderwijs).©Leraren©vullen©zo©voordeliger©hun©klasbibliotheek©aan.©Uitgeverij©Van©In©organiseert©rond©deze©actie©ook©een©wedstrijd©voor©leerlingen©secundair©onderwijs.www.boektoppers.be

› Hoe?©Maak©met©je©leerlingen©een©reclame-fi©lmpje©of©promotieaffi©che©voor©de©‘Boektopper’©van©je©keuze,©post©het©op©de©Facebook-fanpagina©‘Boektoppers:©posten©en©winnen’©en©verzamel©zo©veel©mogelijk©stemmen©via©de©button©‘Vind©ik©leuk’.©De©klas©met©de©meeste©stemmen©wint©een©broodjes©lunch©en©de©klas©met©het©fi©lmpje©of©de©affi©che©die©‘eruit©springt’©mag©gratis©naar©de©fi©lm.

15-18 jaar

SpEKtAKEL voor ooG En oorConCErt©De©kunsteducatieve©organisatie©De©Veerman©werkt©voor©deFilharmonie©een©audiovi-suele©belevenis©uit©van©Prokofi©evs©Vijfde©symfo-nie.©Synchroon©met©de©uitvoering©worden©beeld-©en©zandanimaties©geprojecteerd.©Leerlingen©van©het©vierde©tot©zesde©jaar©secundair©ervaren©de©

muziek©als©verwenning©voor©oog©en©oor.©Filharmonisch Huis - Braziliëstraat 15 - 2000 Antwerpen - 03 213 54 05 - vrijdag 26 november (9.30, 11 en 12 uur) - 4 euro per leerling

Win: 30 tickets oorcollege.©Dertig©leraren©winnen©een©ticket©voor©de©voorstelling©van©vrijdag©26©november©om©11©uur.©Mail©vóór©8©november©naar©[email protected]©met©als©onderwerp©‘oorcollege’.©Vermeldje©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart.©De©winnaars©worden©midden©november©persoonlijk©verwittigd.

WIN!

WIN!

zekerdoen

©©

George©Condo,©French©Maid,©2005©-©Olieverf©op©doek,©114,4©x©96,5©cm

,©Courtesy©Xavier©Hufkens©Gallery,©Brussel

vanaF 12 jaar

EnSor En WArHoLEXpo©Is©de©kunst©van©Ensor©nog©actueel?©Het©Museum©voor©Schone©Kunsten©Gent©en©het©S.M.A.K.©slaan©de©handen©in©elkaar©en©zoeken©het©voor©je©uit.©Ze©verbinden©de©beeldende©wereld©van©Ensor©met©schilderijen,©video’s,©performances©van©onder©meer©Thierry©De©Cordier©en©Andy©Warhol.©Zo©ontstaat©een©wisselwerking©waarbij©je©verbanden©legt,©confrontaties©aangaat©of©nuan-ces©aanbrengt.©

Hareng Saur: Ensor en de hedendaagse kunst - van 31 oktober 2010 tot 27 februari 2011 - MSK Gent en S.M.A.K. - Citadelpark - 9000 Gent - www.smak.be - www.mskgent.be - leraren betalen 6,50 i.p.v. 9 euro op vertoon van de lerarenkaart

zekerdoen

basisonderwijs

vAn JE KLEinE KApoEntJEniEuWJAArSBriEvEn©Een©mooi©ogende,©zelfgeschreven©brief©met©nieuwjaarswensen©voor©meter,©peter,©grootouders.©Enkel©in©Vlaanderen©be-staat©die©traditie.©Uitgeverij©Abimo©verkoopt©pakketten©nieuwjaarsbrieven,©met©op©de©covers©bekende©fi©guren©als©‘Kikker’©(Max©Velthuis),©‘Rikki’©(Guido©Van©Genechten)©of©‘Jules’©(Annemie©Berebrouckx).www.abimo.net

Win: een set van 50 nieuwjaarsbrieven (met inlegvel) met ‘Kikker’©-©mail©vóór©15©november©(met©onderwerp©‘Kikker’)©naar©[email protected]

WIN!

16-18 jaar

virtuEEL Door DE EuMuLtiMEDiApAKKEt©Je©leerlingen©wandelen©(virtueel)©langs©en©door©de©instellingen©van©de©Europese©Unie©(EU)©en©door©het©centrum©van©Brussel.©Geregeld©geven©ze©feedback©aan©de©(Engelstalige)©gids.©Ze©interviewen©Europarlementsleden,©in©het©Engels,©maar©ook©in©het©Frans,©Duits,©Fins,©Zweeds,©Hongaars©(met©telkens©Engelse©vertaling).©‘Lingowalk’©is©ontwik-keld©door©Lingonet©Ltd.Wandel gratis mee via www.lingonet.com/europarliament

Win: 10 x europese blocnote©-©mail©vóór©20©november©(met©onder-werp©‘Blocnote’)©naar©[email protected]

WIN!

zekerdoen


3-6 jaar

KWEttErEn MEt KLEutErSvoorLEESBoEK©Elke©morgen©stemmen©de©muzikanten©van©het©grote©bosorkest©hun©in-strumenten©en©bij©het©ochtendgloren©klinkt©dan©als©uit©één©bek©de©mooiste©muziek.©Guido©van©Genechten©schreef©en©tekende©een©prentenboek©over©de©vogels©in©het©bos,©elk©met©hun©eigen©specifi©eke©gekwetter.©Om©voor©te©lezen©en©sa-men©te©kwetteren.

‘Het grote bosorkest’ - 15,95 euro - www.clavisbooks.com

10-14 jaar

WEErBArE KinDErEnBoEK©In©‘Omdat©ze©het©waard©zijn’©krijg©je©een©blik©achter©de©schermen©van©de©soms©prangende©vragen,©problemen©en©verhalen©waarmee©kinderen©en©jonge-ren©aankloppen©bij©de©Kinder-©en©Jongerentelefoon©(KJT).©Thema’s©als©depressie,©angst,©verliefdheid©staan©dagelijks©op©het©menu©bij©KJT©en©vormen©dan©ook©de©leidraad©van©het©boek.©San,©Jelle,©Lisa,©Laïla©en©Triene©zijn©fi©ctieve©namen.©Ze©stonden©voor©een©

moeilijke©periode,©vonden©een©luisterend©oor©bij©KJT©en©vertellen©anoniem©hun©eigen©verhaal.‘Omdat ze het waard zijn’ - 10,95 euro (plus 2,10 euro verzendingskosten) - www.kjt.org/volwassenen

› extra:©gratis©downloadbare©lessenreeks©met©uitgewerkte©methodieken©rond©werken©aan©weerbaarheid©-©versie©voor©derde©graad©lager©onderwijs©en©versie©voor©eerste©graad©secundair

Win: 5 x ‘omdat ze het waard zijn’©-©mail©vóór©20©november©(met©on-derwerp©‘Omdat©ze©het©waard©zijn’)©naar©[email protected]

Leraren en (groot)oUders

WAt MoEt JE KEnnEn?BoEK©‘Slimmer©dan©je©(klein)kind’©bekijkt©wat©kinderen©op©de©lagere©school©moeten©kennen©en©kunnen.©Tot©hoeveel©moeten©tweedeklas-sers©kunnen©tellen?©Welke©thema’s©bespreken©derdeklassers©in©de©lessen©wereldoriëntatie?©

Wat©weten©ouders©en©grootouders©nog©van©breuken,©samenstellingen©en©hoofdsteden?Onderwijzer©Stef©Desodt©overloopt©alle©eindtermen,©met©weetjes,©formules©en©handige©kneepjes.©Ideaal©als©kinderen©vragen©hebben©bij©hun©huiswerk©of©zich©voorbereiden©op©proefwerken.©Wedden©dat©veel©leraren©dit©boek©ook©zullen©lezen?‘Slimmer dan je (klein)kind’ - 22,50 euro - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Slimmer dan je (klein)kind’©-©mail©vóór©20©november©(met©onderwerp©‘Slimmer’)©naar©[email protected]

16-18 jaar

DEBAttErEn MEt SEnAtorEnontMoEtinG©Klassen©derde©graad©secundair©kunnen©deelnemen©aan©de©‘Regionale©herinneringseducatie-dagen’©van©het©Platform©Democratie©en©Burgerzin©van©de©Senaat.©Je©leerlingen©gaan©in©debat©met©senato-ren©en©maken©een©themawandeling©door©Brussel©rond©‘Repressie©en©verzet©in©Brussel©tijdens©de©Tweede©Wereldoorlog’.Data (3 klassen per dag): 16 februari (Vlaams-Brabantse scholen), 23 maart (West-Vlaamse), 23 novem-ber 2011 (Oost-Vlaamse) - info en inschrijvingen via democratie.senaat.be (klikken op ‘evenementen’)

Zweeds,©Hongaars©(met©telkens©Engelse©vertaling).©‘Lingowalk’©is©ontwik-

©-©mail©vóór©20©november©(met©onder-

‘Het grote bosorkest’ - 15,95 euro - www.clavisbooks.com

DEBAttErEn MEt SEnAtorEn©Klassen©derde©graad©secundair©kunnen©

vanaF 3 jaar

MoEt EEn KLEinE GirAf in BAD?BoEK©Hoe©praten©beren©met©elkaar?©Wordt©een©gi-

raf©geboren©met©een©lange©nek?©‘Mijn©grote©dierenboek’©is©een©interactief©doeboek©met©fl©appen,©voelelementen©en©uitklapbare©luikjes,©waardoor©kleuters©op©een©speelse©ma-nier©de©geheimen©van©dieren©en©hun©baby’s©ontdekken,©van©

hun©eerste©pasjes©tot©hun©gewoontes,©verzorging,©voeding,©spelgedrag.

‘Mijn grote dierenboek’ - 22,50 euro - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Mijn grote dierenboek’©-©mail©vóór©20©november©(met©onderwerp©‘Dierenboek’)©naar©

[email protected]

WIN! WIN!

WIN!

zekerdoen

14-18 jaar

ACHtEr DE CAMErAWEDStriJD©Maak©met©je©klas©een©fi©lmpje©van©maximaal©5©minuten©en©win©een©vipbehandeling©op©het©Cinema©Novo©Festival©(maart©2011).©Dat©festival©toont©fi©lms©van©Afrikaanse,©Aziatische©en©Latijns-Amerikaanse©oorsprong.©Je©fi©lmpje©moet©dus©met©die©continenten©te©maken©hebben.www.cinemanovo.be (‘scholen’)

› Hoe?©Zet©je©fi©lmpje©op©een©dvd©en©stuur©die©vóór©16©februari©2011©naar©Cinema©Novo©-©de©winnende©klas©krijgt©een©vipbehandeling©tijdens©het©festival,©voor©makers©van©andere©‘goede’©fi©lmpjes©komt©er©een©speciaal©evenement

Leraren taaL

ABonnEMEnt ‘ovEr tAAL’ KortinG - tiJDSCHrift©Waarom©spotten©we©vooral©met©de©taal©van©West-Vlamingen©en©Limburgers?©Met©welk©bakje©ben©je©het©best©getroost:©een©espresso,©ristretto©of©cappuccino?©Het©blad©‘Over©taal’©vlooit©de©etymo-logie©ervan©uit.©Naast©losse©artikels©over©taal,©taalpolitiek©en©communicatie©vind©je©in©elk©nummer©de©vaste©rubrieken©‘Broodje©taal’,©‘Idioom&Co’©en©‘Te©boek’.©Met©de©vaste©taalquiz©test©je©je©taalkennis.©‘Over taal’ - vijf keer per jaar - www.overtaal.be - houders van de lerarenkaart krijgen 20 procent korting op een abonnement - abonneren kan via [email protected] - bestaande abonnees mailen naar hetzelfde adres en krijgen de korting bij de eerste hernieuwing van het abonnement

KLeUteronderwijs

MiKADoEDuCAtiEf pAKKEt©‘Mikado©Kleuters’©is©een©pak-ket©kant-en-klaar©lesmateriaal©om©op©een©speelse©manier©te©werken©rond©wereldoriëntatie,©muzische©vorming©en©taalont-

wikkeling.©Je©vindt©in©dit©pakket©een©handleiding,©kleuterboekjes,©kleur-platen,©spelborden,©kopieerbladen,©vertelplaatjes,©een©audio-cd©en©een©dvd-rom.©Die©dvd-rom©(en©de©bijhorende©activiteiten)©kwam©tot©stand©i.s.m.©Jekino©en©bevat©voor©elk©thema©een©passende©kortfi©lm.©Op©dit©moment©zijn©er©acht©thema’s©beschikbaar©(twee©per©leeftijdsgroep)©en©één©schoolthema©(‘Spokenfeest©met©Laban’©over©feesten©in©de©kleuterschool).www.pelckmans.be/mikado - www.jekino.be

Win: een ‘Mikado Kleuters’-pakket©voor©vijfjarigen©met©twee©thema’s©(‘In©de©ban©van©Laban’©en©‘Beeldig©museum’)©en©één©schoolthema©(‘Spokenfeest©met©Laban’)©-©vijf©andere©winnaars©krijgen©een©handpopvan©Laban©-©mail©vóór©20©november©(met©onderwerp©‘Mikado’)©naar©[email protected]

WIN!

zekerdoen


secUndair onderwijs

frAnSE fiLMfiLM©Tijdens©de©‘Weken©van©de©Franstalige©Film’©woon©je©heel©goed-koop©met©je©leerlingen©een©fi©lmvoorstelling©bij©in©een©Kinepolis-©of©Utopolisbioscoop.©Die©actie©van©de©Limburgse©lerarenvereniging©Frans©DiWeF-UHasselt©loopt©tot©eind©maart,©afwisselend,©op©twaalf©verschillende©locaties.©Op©het©programma©nieuwe©fi©lms©als©‘Les©Barons’©en©‘Le©Hérisson’,©en©een©ruime©lijst©minder©recente©fi©lms.www.uhasselt.be/ctl

› Hoe?©Reserveren©bij©de©bioscoop©van©je©keuze©-©je©vindt©alle©gegevens,©data©op©de©website

› extra:©gratis©lerarenvoorstellingen©(zie©website)©-©didactisch©dossier©bij©elke©fi©lm

16-18 jaar

WiE SCHriJft DiE vAArt WEDStriJD©Schrijf©een©artikel©voor©‘MOSterd’,©het©tijdschrift©van©Milieuzorg©op©School,©en©win©een©trip©met©de©Zeeleeuw©of©een©bezoek©aan©een©installatie©van©groenestroomproducent©Electrawinds.©Je©leerlingen©voeren©een©opdracht©uit©rond©het©milieu.©Ze©maken©een©rapport©en©schrijven©een©drukklaar©artikel©(maximaal©twee©A4’s)©waarin©ze©het©onderzoek©be-schrijven.©De©klas©van©wie©het©artikel©gepubliceerd©wordt,©dobbert©volgend©jaar©rond©op©de©Noordzee.©Kandidaten©mailen©vóór©1©december©naar©[email protected].©De©rapportering©en©de©tekst©moeten©uiterlijk©11©april©2011©binnen©zijn.©De©winnaars©worden©in©mei/juni©uitgenodigd,©de©winnende©tekst©komt©in©de©eerste©MOSterd©van©volgend©schooljaar.www.milieuzorgopschool.be

aLLe Leraren

niEuWE MEDiA in DE KLASConfErEntiE©Benieuwd©naar©de©nieuwste©ontwikkelingen©in©het©gebruik©van©de©nieuwe©media©in©onderwijs©en©opleiding?©Schrijf©je©in©voor©de©in-ternationale©conferentie©‘Media©&©Learning©Conference©2010’©op©25©en©26©november©in©Brussel.©Centrale©thema©is©‘Developing,©Recognising©and©Embedding©Media©in©Education©and©Training:©Towards©the©Era©of©Digital©Fluency’.©Beleidsmakers©en©uitvoerders©bespreken©hoe©de©nieuwe©media©leren©bevorderen©en©digitale©vaardigheden©bij©jongeren©dat©leerproces©ondersteunen.©Via©een©‘community©of©practice’©voor,©tijdens©en©na©de©con-ferentie©leg©je©contact©met©andere©deelnemers©en©neem©je©online©deel©aan©de©discussies.©Trainingen©en©infosessies©geven©je©een©idee©van©praktische©leermogelijkheden©en©initiatieven,©gesteund©door©Europese©en©nationale©programma’s.©Finalisten©van©de©MEDEA©Awards©stellen©in©workshops©de©meest©succesvolle©mediatoepassingen©voor.©Op©25©november©is©er©ook©de©feestelijke©uitreiking©van©de©MEDEA©Award©2010.©Minister©Pascal©Smet©opent©de©conferentie.©Programma op www.media-and-learning.eu

vanaF 14 jaar

tuYMAnS in CEntrAAL-EuropAEXpo - GrAtiS©Luc©Tuymans©neemt©je©mee©langs©vijf©locaties©in©Brugge©en©deelt©er©zijn©fascinatie©voor©de©bewogen©geschiedenis©van©Centraal-Europa.©Een©dertigtal©kunstenaars©uit©die©regio©toont©werk©met©een©uitgesproken©visie©op©de©maatschappij.©Focuspunt,©een©animatie-fi©lm,©geeft©je©een©actueel©en©eigenzinnig©beeld©van©een©regio©in©volle©beweging.©Luc Tuymans: een visie op Centraal-Europa - tot zondag 23 januari 2011 - vijf verschillende locaties in Brugge - www.bruggecentraal.be - gratis voor houders van de lerarenkaart

zekerdoen


4-6 jaar

DE DriE rovErS

DvD©Drie©woest©uitziende©rovers©willen©een©postkoets©beroven,©maar©vin-den©enkel©het©kleine©meisje©Tiffany.©Die©zegt©dat©haar©vader©een©rijke©maha-radja©is©die©veel©losgeld©zal©betalen,©maar©eigenlijk©was©Tiffany©onderweg©naar©een©weeshuis,©waarvan©de©directrice©de©kinderen©laat©zwoegen©in©haar©suikerbietenfabriek.©De©Duitse©animatiefi©lm©‘De©drie©rovers’©is©een©dol-dwaas,©vertederend©verhaal,©naar©het©prentenboek©van©Tomi©Ungerer.‘De drie rovers’ - overal verkrijgbaar - www.jekino.be

› extra:©gratis©downloadbaar©lespakket

Win: 10 x ‘De drie rovers’©-©mail©vóór©20©november©(met©onderwerp©‘De©drie©rovers’)©naar©[email protected]

aLLe Leraren

LoGEEr in EEn JEuGDHErBErGrEiZEn - GrAtiS©Een©weekendje©aan©zee,©cultuur©opsnuiven©in©de©Vlaamse©kunststeden©of©een©wandeling©in©de©Kempen.©Voor©elke©gelegen-heid©vind©je©wel©een©jeugdherberg©in©de©buurt.©Je©komt©er©in©contact©met©reizigers©uit©de©hele©wereld.©Families©genieten©er©van©de©kindvriendelijke©accommodatie.©De©Vlaamse©Jeugdherbergen©vzw©hebben©op©aanvraag©een©ruim©aanbod©aan©educatieve©schoolprogramma’s©voor©scholengroepen.©Meer©info©op©www.schoolklassen.be©Leraren krijgen een gratis overnachting in een van de volgende jeugdherbergen: Antwer-pen (vanaf mei 2011), Bokrijk, Brugge Assebroek, Brussel (JH Bruegel), Gent, Kortrijk, Leuven, Maldegem, Mechelen, Oostduinkerke, Oostende, Sankt-Vith, Voeren, Westerlo of Zoersel. Enkel op vertoon van een geldige lerarenkaart en kortingsbon. De bon vraag je aan via [email protected]. De gratis overnachting kan worden opgenomen tussen 1 januari en 31 december 2011 in een twee- of meerpersoonskamer. Voor single kamers geldt een toeslag.

vanaF 14 jaar

vAn EYCK tot DÜrErEXpo - GrAtiS©De©Vlaamse©Primitieven©zorgen©in©de©vijftiende©eeuw©voor©een©artistieke©revolutie.©Van©Eyck©en©Dürer©zijn©grootmees-ters©uit©die©periode.©De©tentoonstel-ling©brengt©hun©werk©met©dat©van©tijdgenoten©samen.©Schilderijen©en©andere©kunstvormen©tonen©de©inter-actie©tussen©de©Vlaamse©Primitieven©en©de©kunst©uit©Centraal-Europa.Van Eyck tot Dürer - van 29 oktober 2010 tot 30 januari 2011 - Groeninge-museum - Dijver 12 - 8000 Brugge - www.bruggecentraal.be - gratis voor houders van de lerarenkaart

WIN!

10-12 jaar

LoL ZonDEr ALCoHoLEDuCAtiEf pAKKEt©Wat©is©alcohol©en©wat©doet©het©met©je?©Dat©is©het©startpunt©van©‘LOL©zonder©alcohol’,©een©nieuw,©gratis©lespakket.©Elke©leer-ling©krijgt©een©eigen©projectboek©en©voor©de©leraar©is©er©een©lesboek©met©per©les©een©gedetailleerd©lesscenario,©bijhorende©taken-©en©opdrachten-kaarten©en©werkbladen.www.acoolworld.be - [email protected]

› Hoe?©Downloaden©of©bestellen©via©de©website©-©elke©leraar©krijgt©boven-dien©een©gratis©klaspakket©met©gadgets©voor©de©leerlingen©en©de©klas

14-18 jaar

KEnnEn JE LEErLinGEn frAnS?WEDStriJD©De©24ste©‘Vlaamse©Olympiade©van©het©Frans’©test©het©Frans©van©je©leerlingen.©Er©is©een©wedstrijd©voor©de©tweede©graad©(‘Junior’)©en©eentje©voor©de©derde©graad©(‘Max’),©met©telkens©een©aparte©klassering©voor©Nederlands-©en©Franstaligen©en©(in©de©‘Max’-versie)©met©aparte©proeven©voor©aso-leerlingen,©han-leerlingen©(handelsrichtingen©met©Handelsfrans)©en©tkb-leerlingen©(technisch,©kunst-©en©beroepsonderwijs).©Er©zijn©taalver-blijven©en©Interrailtickets©te©winnen.www.olyfran.org

› Hoe?©Inschrijven©vóór©18©februari©2011©-©plaatselijke©coördinatoren©kun-nen©zich©nu©al©registreren©-©de©proeven©vinden©plaats©in©maart©en©april

› extra:©aparte©wedstrijd©voor©het©meest©populaire©YouTube-fi©lmpje©rond©Frans©leren©en/of©de©Olympiade©-©leraren©kunnen©kandideren©voor©een©didactische©stage©in©Montréal©(Canada)

zekerdoen


8-14 jaar + LerarenoPLeiding

MiLiEuBoottoCHtEn

ACtiE©Al©varend©observeren©en©bestuderen©je©leerlingen©het©leven©en©de©natuur©op©en©rond©de©Vlaamse©waterlopen.©Met©opdrachten,©experimenten,©educatief©materiaal©en©aquaria©komen©ze©meer©te©weten©over©watervervui-ling,©waterzuivering©en©duurzame©ontwikkeling.www.milieuboot.be - Annelies De Graeve - [email protected] - 053 72 94 20

› Hoe?©Een©tocht©duurt©drie©uur©(9©tot©12©uur©of©13©tot©16©uur)©-©je©betaalt©2©euro©per©leerling©(maximaal©60©leerlingen)©-©dit©schooljaar©zijn©er©tochten©op©het©Kanaal©naar©Charleroi,©Zeekanaal©Brussel-Schelde,©Netekanaal©en©Albertkanaal©(28©februari©tot©11©juni©2011)

› extra:©gratis©lespakket©‘Op©sleeptouw’,©gratis©‘Tips©voor©Milieutrips’©(suggesties©voor©aansluitende©activiteiten)©-©met©je©lerarenkaart©ga©je©gratis©op©verkenning

aLLe LeeFtijden

onDErnEMEnDE KLASSEnGrAtiS GiDS©‘En©…©Actie!’©bundelt©meer©dan©60©initiatieven©voor©alle©on-derwijsniveaus©en©alle©studierichtingen©rond©ondernemerschap©in©onderwijs.©Ideaal©om©je©voor©te©bereiden©op©de©Ondernemersklasseweek©2011©of©ge-woon©een©pakket©inspiratie©voor©creatieve©scholen©met©zin©voor©ondernemen.Gratis downloaden op www.competento.be

vanaF 12 jaar

EXpo KiEfEr

EXpo - GrAtiS©Een©leegstaand©museumgebouw©is©het©ideale©decor©voor©Anselm©Kiefers©monumentale©kunst.©Bekijk©een©selectie©van©zijn©werken©vanaf©de©jaren©tachtig©tot©nu.©De©kunstenaar©haalt©herinneringen©op©aan©de©geschiedenis©van©zijn©land,©de©Holocaust©en©de©onthutsende©gevolgen©van©de©Tweede©Wereldoorlog.Anselm Kiefer - tot 23 januari 2011 - Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwer-pen - Leopold De Waelplaats - 2000 Antwerpen - www.kmska.be - gratis voor houders van de lerarenkaart

Win: 50 tickets.©De©persoon©die©je©vergezelt©heeft©geen©lerarenkaart?©Ook©die©maakt©kans©op©een©gratis©bezoek.©Mail©vóór©8©november©naar©[email protected]©met©als©onderwerp©‘Kiefer’.©De©winnaars©worden©midden©november©persoonlijk©verwittigd.

©©

Anselm©Kiefer,©Am

©Anfang,©©©Es©Baluard©M

useu©d’Art©Modern©i©

Contemporani©de©Palm

a,©Grothe©Collection

secUndair onderwijs

DrAKEn, DYnAStiEËn En DiM SuMACtiE©Word©een©van©de©Vlaamse©Confuciusklassen©en©promoot©de©Chinese©taal©en©cultuur!©Groep©T©-©Internationale©Hogeschool©Leuven©runt©het©enige©Confucius©Instituut©in©Vlaanderen©en©biedt©o.a.©een©lessenpakket©om©China©beter©te©leren©kennen.www.groept.be/confucius

WIN!

aLLe LeeFtijden

SpELLEn op SCHooLACtiE©Spelen©is©leren©en©leren©is©een©spel.©Spellenmaker©Goliath©biedt©spellenpakketten©aan©een©speelse©prijs.©Voor©35©euro©koopt©je©school©zes©speldozen:©‘Wie©Wat©Waar’,©‘Triominos©Junior’,©

‘Tik©Tak©Boem’,©‘UpTurn’,©‘Rummikub©Classic’©en©‘Woordzoeker’.www.spelopschool.be© › Hoe?©Bestellen©via©de©site©vóór©31©december©-©eind©januari©krijg©je©de©spellen

› extra:©scholenkampioenschap©rond©‘Woordzoeker’,©voorjaar©2011©-©zie©www.scholenkampioenschap.be

zekerdoen


Leraren KLeUteronderwijs

DoE DE GLooB!EDuCAtiEf©Breng©de©wijde©wereld©in©de©derde©kleuterklas©met©de©Doe©de©Gloob!-activiteitenkoffer.©De©koffer©bestaat©uit©een©Gloob-handpop©van©90©cm,©foto’s©uit©het©zuiden,©een©cd©met©Gloob-liedjes,©een©grote©we-reldkaart,©een©seizoenskalender©op©zeildoek©en©een©handleiding©voor©de©leraar.©Op©de©cd©‘Kinderen©in©maxi-actie©voor©de©aarde’©staan©drie©liedjes©van©het©nieuwe©Doe©de©Gloob!-poppentheater.©Bram©Van©Outryve©en©Pieter©Embrechts©smeerden©de©stembanden.©De©cd©(9©euro©+©verzendingskosten)©bestel©je©via©[email protected].

Win: 10 cd’s.©Tien©leraren©kleuteronderwijs©winnen©de©cd©‘Kinderen©in©maxi-actie©voor©de©aarde’.©Zoek©hoe©de©tomaat©heet©van©het©poppenthea-ter©Doe©de©Gloob!©(op©www.djapo.be/kleuters.html)©en©stuur©je©antwoord©vóór©8©november©naar©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart).©De©winnaars©worden©midden©november©persoonlijk©verwittigd.

Win: 2 activiteitenkoffers ter waarde van 120 euro.©Zoek©uit©welke©drie©hogescholen©meewerkten©aan©het©‘Doe©de©Gloob!’©educatief©klas-pakket©(via©www.djapo.be/kleuters.html)©en©stuur©je©antwoord©vóór©8©november©naar©[email protected]©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart).©De©winnaars©worden©midden©november©persoonlijk©verwittigd.©

12-18 jaar

DE EXpo vAn HonGEr En DorStEXpo - GrAtiS©Water,©eiwitten,©vetten©en©koolhydraten©vormen©belangrij-ke©bases©voor©onze©voeding.©Hoe©produceren©en©conserveren©we©voedsel?©Welke©wetenschappelijke©principes©gaan©er©in©de©keuken©schuil?©Waardoor©krijgen©we©honger©en©dorst?©Hoe©transformeert©voeding©in©energie?Wetenschap op je bord - 3 november 2010 tot 27 mei 2011 - Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen Ugent - Krijgslaan 281 S30 - 9000 Gent - gratis toegang op vertoon van je lerarenkaart

6-10 jaar

LiMonADEfontEinEn

MuSiCAL - KortinG©Minder©gruwelijk,©meer©humor.©Dat©is©het©concept©achter©de©musicalversie©van©‘Hans©en©Grietje’.©De©gemene©heks©is©ver-vangen©door©een©excentrieke©suikertante.©Het©gras©is©zoeter©dan©honing©en©limonadefonteinen©spuiten©uit©de©grond.©Maar©wat©blijft©is©dat©Hans©en©Grietje©alleen©achterblijven©in©het©bos©tot©er©een©stem©weerklinkt©uit©een©lek-ker©huis.©Cultuurcentrum Evergem - Weststraat 31 - 9940 Evergem (Sleidinge) - speciale vroegboekkorting voor leraren: reserveer vóór 15 november tickets via UITBUREAU (09 233 77 88, vermeld het codewoord ‘Lerarenkaart’) en de beste plaatsen kosten 15 i.p.v. 18,50 euro (inclusief reservatiekosten) - www.event-team.be

©©

VAN©HOORNE©THEATERPRODUCTIES

16+

toLStoJS LAAtStE StAtionfiLM©Eenvoud,©kuisheid©en©armoede.©Volgens©die©regels©leven©de©fanatieke©aanhangers©van©Leo©Tolstoj.©De©vete©tussen©Tolstoj©en©zijn©vrouw©Sofi©a©dwingt©hen©tot©stellingname.©Schrijver©Jay©Parini©tekent©in©zijn©roman©‘Het©laatste©station’©hun©idealisme,©verdeelde©loyaliteit,©liefde©en©haat.©De©verfi©lming©van©Michael©Hoffman©valt©samen©met©de©honderdste©verjaardag©van©Tolstojs©overlijden.©De©fi©lm©kreeg©twee©Oscarnominaties.Te koop op dvd en blu-ray - Nederlands ondertiteld

Win: 5 x ‘the last Station’ -©mail©vóór©15©november©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart©naar©[email protected]©-©geef©je©mail©als©onderwerp©‘Tolstoj’

WIN!

WorD AMBASSADEur

Je©bent©wel©eens©te©vinden©op©een©lerarendag?©Je©overtuigt©de©col-lega’s©om©cultuur©te©verorberen©of©om©zich©in©het©moddervoetbal©te©gooien?©Dan©ben©jij©de©ideale©ambassadeur©van©de©lerarenkaart!©Als©ambassadeur©ben©je©het©aanspreekpunt©van©de©lerarenkaart©op©jouw©school.©Je©bent©als©eerste©op©de©hoogte©van©de©nieuwe©acties©en©je©maakt©die©bekend©via©de©affi©ches©die©we©jou©opsturen.©Wil©je©nog©méér?©Op©sommige©acties©roepen©we©de©hulp©in©van©de©‘ster-ambassadeurs’.©Zij©begeleiden©en©informeren©de©deelnemers.©Wie©zich©geroepen©voelt,©schrijft©zich©in©als©ambassadeur©of©ster-am-bassadeur©via©www.lerarenkaart.be©(startpagina©-©‘gelezen©in©klasse’)

zekerdoen


HorIzontaal1©De©leerling©is©geslaagd©-©7©A©deer,©a©female©deer©-©9©Domeinnaam©van©Sierra©Leone©-©10©Bekend©humanist©-©12©…©and©out©-©14©Stuk©vis©-©15©Niet©voor©-©18©Gedeputeerde©Staten©-©19©Man©van©Carmen©-©22©Geen©bal©geraakt©-©24©Paarden©op©stal©-©25©Drinkbare©Spaanse©file©-©31©Nederlandse©omroep©-©32©Vlaams©Ergotherapeutenverbond©-©33©Beroep

VertIcaal1©Algemeen©secundair©onderwijs©-©2©Bloedhertog©-©3©Muziekterm©-©4©Ziekenhuisserie©-©5©Amerikaanse©oom©-©6©Technisch©secundair©onderwijs©-©7©Doe©je©spontaan©na©het©in-vullen©van©deze©puzzel©-©8©Ex-stier©-©11©Brokstukken©-©13©Tweede©taal?©-©16©Antroposoof©-©17©Fout©gespelde©Shakespearefiguur©-©19©Hoger©onderwijs©in©twee©cycli©-©20©Niet©uit©- 21©Weg©zon-der©begin©-©23©Schoolreisbestemming©-©26©Stad©van©Karel©de©Grote©-©28©Laughing©Out©Loud©- 29©Koning©zonder©einde©-©30©Eerste©vrouw©of©vegetariër?

KruiswoordrAAdsel

1 2 3 4 5 6 7 8

9 10 11

12 13 14

15 16

17 18 19 20 21

22 23 24

25 26

27 28 29 30

31 32

33

Win!

FoTosPelNeem©de©eerste©letter©van©wie©of©wat©je©op©elke©foto©precies©ziet.©Samen©vormen©ze©een©vijfletterwoord.©Daarmee©kun©je©de©kluis©ope-nen©voor©een©reischeque©van©500©euro.©Je©kunt©een©citytrip©kiezen©uit©het©volledige©aanbod©van©Holidayline.©Op©www.klasse.be©krijg©je©een©

extra©tip.©Mail©de©oplossing©(met©als©onderwerp©‘fotospel©209’)©vóór©12©november©2010©naar©[email protected].©Filip©Van©Ermen©uit©Pellenberg©is©de©oktoberwinnaar©(‘Pauze’).©Prettige©reis!

Los©het©kruiswoordraadsel©op.©Dat©is©meteen©je©eerste©stap©richting©een©reischeque©van©500©euro.©©Daarmee©kun©je©een©citytrip©kiezen©uit©het©volledige©aanbod©van©Holidayline.©Mail©het©woord©achter©horizon-taal©27©vóór©12©november©(met©als©onderwerp©‘Kruiswoord©209’)©naar©[email protected].©Greta©Van©Wesemael©uit©Zaffelare©is©de©oktoberwinnaar©(‘Schoolteam’).©Prettige©reis!

zondag 28 november

VerStopt Voor de politie

Julie,©Mette©en©Naisha©zijn©beste©vriendinnen.©Ze©racen©met©hun©slee©en©gooien©sneeuwballen.©Tot©Naisha©verdwijnt.©Op©een©papiertje©staat©in©onzichtbare©inkt©een©adres©in©de©hoofdstad.©Daar©zijn©Naisha©en©haar©moeder©ondergedoken©omdat©ze©geen©verblijfsvergunning©krijgen.©Julies©vader©is©politieagent.©Wanneer©hij©het©adres©ontdekt,©zit©er©voor©Julie©en©Mette©niets©anders©op©dan©hun©vriendin©op©te©sporen©en©te©waarschuwen.©Stiekem©nemen©ze©de©nachttrein©naar©de©stad.©‘Rafi©ki’,©een©Noorse©fi©lm©voor©kinderen©van©de©lagere©school,©gaat©over©vriend-schap©en©over©de©moed©om©je©verantwoordelijkheid©te©nemen.©©©

vipDAG©Duizend©Vlaamse©leraren©mogen©op©zondag©28©november©om©11©uur©de©gedubde©versie©van©‘Rafi©ki’©gaan©bekijken©in©Utopolis©Mechelen,©Utopolis©Turnhout,©Studio©Skoop©Gent,©Cinema©Lumière©Brugge©of©Euroscoop©Genk.©Je©mag©1©of©2©eigen©kinderen©mee-nemen.©Partners©kunnen©dit©keer,©sorry,©niet©mee.©Inschrijven©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©vanaf©zondag©31©oktober.

Informatie en (vanaf 28/11) lesmap op www.jekino.be/rafi ki

Afgiftekantoor Gent X - Pnr: P004699Vlaams ministerie van Onderwijs en VormingRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België - Belgique

PB/PP3/9156

zondag 28 november

VerStopt Voor de politie

Julie,©Mette©en©Naisha©zijn©beste©vriendinnen.©Ze©racen©met©hun©slee© vipDAG©Duizend©Vlaamse©leraren©mogen©op©zondag©28©november©

Klasse voor Leraren 209

Documents

Transcript of Klasse voor Leraren 209