191januari 2009

klasse.be2009 voornemens

DE BALLEN ROOD

Ergernis: Ik loop een dag mee

in een stadsschool. In de derde

kleuterklas heeft de ene helft

op een ronde kaasdoos het

hoofd van sinterklaas gekleefd

en plakt er nu een watten baard

aan. De andere helft kleurt op

een kopie de ballen rood en de

kerstboom groen.

Verwondering: Het wemelt in de klas van kleuren, kroe-

zels, rasta’s en nationaliteiten. Als ik aan de juf vraag wie

van deze kinderen de sint of kerst ook thuis viert, is ze

resoluut: twee of drie. In de klas ernaast val ik letterlijk

binnen in een wereldfeestje. De kinderen hebben de gekste

instrumenten gemaakt en leren elkaar dansjes en liedjes,

gekruid met hun eigen wereldmix. Wat een verschil.

Verantwoordelijkheid: Hoe vaak zijn zogeheten crea-

tieve opdrachten papegaaienwerk? De kinderen komen

dan thuis met imitaties die je zelf in de vorige eeuw nog

gemaakt hebt. Stempelen met herfstbladeren. De rijmpjes

in de nieuwjaarsbrief. Gele paasmandjes. Schooldansjes

van stip naar stip. Het bestaat nog allemaal. Invulblaad-

jes waarop het aantal lege vakjes het juiste antwoord

vakkundig voorspelt. Mocht er in de jonge geest enige

twijfel ontstaan, dan dwingt de eerste letter van het ant-

woord hem wel in de gewenste richting. Een mens zou

nog eens op gedachten komen. Deze kinderen worden

18 in 2021. Over dat jaar weten jij en ik nagenoeg niets.

Spreken we dan allemaal Chinees? Zijn er nog pinguïns?

Zal Fortis nog bestaan? Welke vaardigheden ze dan pre-

cies nodig zullen hebben, kan en durft niemand zeggen.

Toch zijn we hun die vandaag aan het leren. De kans dat

ze - om er te komen - binnen de lijntjes moeten kleuren

en voorgekauwd werk moeten kopiëren is bijzonder klein.

Nogal wat onderzoekers zijn het erover eens dat de be-

langrijkste vaardigheid voor de nieuwe eeuw creativiteit

is. Echte creativiteit, waarmee je uitbundig kunt lachen,

waar je bang van kunt worden en die onze geesten open

breekt. “Om de problemen op te lossen, kunnen we niet

dezelfde manier van denken gebruiken die de problemen

heeft veroorzaakt,” zei Einstein. Welke kans geven we onze

leerlingen op een nieuwe manier van denken en doen in

elke klas en in elk vak? 2009 is het Internationaal Jaar van

de Creativiteit. Een ode aan al wie onze kinderen buiten de

lijntjes leert kleuren. Gelukkig nieuwjaar.

Hoofdredacteur Klasse

leo.bormans@klasse.be

Leren we hen ook buiten de lijntjes

kleuren?

Maandblad voor onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (Agentschap voor Onderwijscommunicatie)

Nr 191 • januari 2009

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Wouter Bulckaert en Geert Neirynck Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Nele Beerens, Patrick De Busscher, Wim De Jonge, Leen Leemans, Jan T’Sas, Annelies Vaneechoutte, Michel Van Laere en Bert

Vermeulen, m.m.v. Stijn Govaerts en Veerle Vanbuel Vormgeving: Mieke Keymis, Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia: Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.Klasse: Elke Broothaerts, Tijs Posen en Hans Vanderspikken Lerarenkaart: Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut, Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van Droogenbroeck Secretariaat Klasse: Sabrina Claus, An Declercq en Souadia El-Moussaoui Publiciteit: Diana De Caluwé Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

Alle actieve Vlaamse leraren, clb-medewerkers (elk net, elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie.Abonnement (10 nummers): 28 euro.Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en individuele

studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail secretariaat.leraren@klasse.be)

Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be

Klasse - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brusselredactie.leraren@klasse.beTel. redactie: 02 553 96 86Tel. secretariaat: 02 553 96 84Tel. advertenties: 02 553 96 94Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

17

26

36

10

04 Het nieuws

10 Nederlands afgeschaft

Steeds meer scholen integreren moedertaal-onderwijs in andere vakken.

17 10 tips voor stresskids

Hoe haal je de druk van de ketel bij je leerlingen?

20 TV.Klasse

22 De bankrekening van je school

Wie krijgt het geld voor jouw school? Wie beslist wat de school ermee doet?

25 Sjapo

26 De schoolkrant is dood

Leerlingenredactie is baas van de schoolblog.

28 Dialoog

30 Help

32 Bang van Brussel

Meer dan de helft van de beginnende leraren ver-laat binnen de vijf jaar het Brusselse onderwijs.

35 Sjapo

36 Warm of koud in de graadklas?

Graadklassen: meer werk voor de leraar, meerwaarde voor de leerlingen?

39 Zeker Doen

58 Speeltijd

N U DI N H O U D

Leraren vinden bij deze Klasse hun gepersonaliseerde LERARENKAART. Daarom zit dit blad in een milieuvrien-delijke, volledig recycleerbare blister.

KLASSE • Nr. 191

8 083 leerlingen uit het gewoon basis- en secundair onderwijs hebben een voorsprong ten opzichte van kinderen van hetzelfde geboortejaar. Ze zitten dus een klas hoger. Omgekeerd zijn er 178 663 leerlin-gen die vertraging opliepen in hun schoolloopbaan door zittenblijven, een latere start in het lager onderwijs, ziekte... Dat becijferde het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming.

[13 FEBRUARI] Rekent je school op Dikke-truiendag af met ‘energriezels’, stiekeme energieverspillers die zich in een donker hoekje schuilhouden? Zet de verwarming een graad lager, ga op zoek naar sluipverbruik of vervang gewone lampen door spaarlampen. Je school stoot zo minder CO

2 uit, de energiefactuur gaat omlaag én je

leerlingen leren welke gevolgen energie verspillen heeft.

Schrijf je school in en zeg welke ludieke en educatieve acties je plant. Je maakt kans op toneelstukken, work-shops en energiepakketten.

www.lne.be/campagnes/dikke-truiendag

Pak die energriezels!

Fraaie gevels voor Brusselse scholenBinnenkort pronken 34 vestigingsplaatsen van Neder-landstalige scholen in Brussel met een opgefriste voorge-vel. In 13 scholen is de renovatie af, in 3 scholen moet ze nog beginnen. De Vlaamse Gemeenschapscommissie investeert in totaal 2,5 miljoen euro in dit gevelproject.

“Onze gevel bestaat uit verschillende huizen die de school in de loop van de jaren kocht om uit te breiden. Je zag niet waar de school begon en eindigde”, zegt Thierry Anckaert, conciërge van het St.-Pieterscollege in Jette.“Nu vormt de gevel één opvallend geheel.” Zo wordt niet alleen de schoolomgeving aangenamer, maar ook de stad fraaier.

www.klasse.be/leraren/bijlage

VGC

©

4 H E T NI E U W S

[ANTWERPEN] Alle scholen in Antwerpen reageren voortaan op dezelfde manier als leerlingen wapens meenemen naar school. Daarover ondertekenden de stad Antwerpen en de drie netten een protocolovereenkomst. Een actieplan bepaalt wat directies, politie en parket moeten doen als een leerling gewapend naar school komt. De scholen zetten ook in hun schoolreglement wat er gebeurt als ze een leerling betrappen met een wapen. Doel is niet ouders de indruk geven dat er een probleem is, maar incidenten voorkómen. “Ik stuur mijn kinderen liever naar een school die zo’n overeenkomst heeft ondertekend dan naar een school die het probleem negeert”, zegt de burgemeester.

Alle wapens neer

FOCUS

DICHT ZE![29 januari]

Met een poëziebundel, lessuggesties en prijzen legt Poetry International de basis voor de Gedichtendag. Tijdens hét poëzie-feest van Vlaanderen en Nederland vind je ruim driehonderd activiteiten in scholen, bibliotheken en culturele instellingen.

www.gedichtendag.org

Hoewel in de pers verschenen is van wel, is dat nog niet zeker. Voorlopig mag het in elk geval nog niet. Een wet zegt dat leraren op hun vijfenzestigste met pensioen moeten. Onderwijsminister Vandenbroucke wil die leeftijdsgrens afschaffen met een bepaling in Onderwijsdecreet XIX. De startdatum van die nieuwe maatregel hangt af van de onderhandelingen met de sociale partners.

Het Vlaamse onderwijs is populair bij onze noor-derburen. Tijdens het schooljaar 2006-2007 sta-ken 9 790 Nederlandse leerlingen de grens over om les te volgen in Vlaanderen. Dat zijn er 45 procent meer dan tien jaar geleden. Nederlandse ouders kiezen vooral voor het Vlaamse onderwijs omdat ze het degelijk en gedisciplineerd vinden.

De liefde is niet wederzijds: slechts 1 155 Vlaam-se leerlingen trekken naar een school in Neder-land. Dat is in het gewoon secundair onderwijs zelfs 97 procent minder dan tien jaar geleden. Het gaat er slechts om vier leerlingen.

www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken

Onbeantwoorde liefde

VRAAG VAN DE MAAND

Ik ben 67 jaar. Mag ik weer voor de klas staan?

(Carine D.)

KLASSE • Nr. 191

5

KLASSE • Nr. 191

MÉÉR ONDERWIJSNIEUWS? ELKE WOENSDAGMIDDAG KANT-EN-KLAAR IN JE MAILBOX.

Ben je leraar, clb-medewerker, opvoeder...?Abonneer je op de nieuwsbrief van LERARENDIRECT of lees het nieuws op www.lerarendirect.be

Ben je directeur of secretariaatsmedewerker?Abonneer je op de nieuwsbrief van SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op www.schooldirect.be

FAQ’S ENERGIE ONLINE★Heb je vragen over de energieboekhou-ding op school? Je vindt de ant-woorden op www.ond.vlaanderen.be/energie/faq.htm

Hilde Verlinden, lerares in basisschool De Kei in Kapelle-op-den-Bos is de 30 000ste abonnee van Lerarendirect! Zij krijgt een citytrip naar Parijs cadeau. “In Lerarendirect lees ik zwart op wit hoe het nu eigenlijk zit met de veranderin-gen in het onderwijs. Ik scan de titels en pik er uit wat me interesseert. Niet alleen over mijn eigen vak, maar ook over thema’s die leven in de school. En dat mijn loon stijgt, weet ik ook altijd graag”, zegt de winnares.

BRUSSELSE LEERLINGEN KRIJGEN ★HUISBEZOEK Vanaf dit schooljaar krijgen Brusselse gezinnen waar-van onduidelijk is of de kinderen naar school gaan, een tweetalige brief met een vraag om uitleg. Als ze niet antwoorden, gaat de gemeente op huisbezoek. Ouders die zich bewust niet houden aan de leerplicht, worden gevolgd en desnoods doorverwezen naar het parket.

KLACHTEN OVER ONDERWIJS STIJGEN★In 2008 ontving het Kinderrechtencommissariaat 312 vragen en klachten over onderwijs. Dat zijn er meer dan vorig jaar (226). Het sanctiebeleid staat op één met 88 vragen en klachten. Daarna volgen het gezag van leraren (57), regels en afspraken (49) en pesten door leerlingen (32).

NIEUWE STAP IN LEERZORGDECREET ★De Vlaamse Regering heeft het voorontwerp van het leerzorgdecreet goedgekeurd. Leerzorg moet garande-ren dat elk kind de best mogelijke zorg op maat krijgt, of het nu naar het gewoon of buitengewoon onderwijs gaat. In verder overleg met het onderwijsveld staan zowel het geluk van de kinderen als de draagkracht van de scholen centraal. Er is nog niets beslist.

KIESKEURIG★Via de interactieve website www.gezondopschool.be onderzoeken scholen hoe gezond ze bezig zijn en wat ze kunnen verbeteren aan hun aanbod van drankjes en tussendoortjes. Deze website is onderdeel van de campagne ‘Kieskeurig’. Scholen krijgen ook posters en brochures om hun leerlingen aan te moedigen om gezond te snoepen.

30 000 abonnees!

6 H E T NI E U W S

DE STERREN

Wereldwijd gaan 50 miljoen kinderen niet naar school omdat ze moeten werken om te overleven, gediscrimi-neerd worden, omdat school te duur is of hun land in oorlog is. Nigeria is de trieste recordhouder met 8 mil-joen kinderen, India volgt met 7,2 miljoen, Pakistan met 6,8 miljoen en Ethiopië met 4,5 miljoen. Hoewel het probleem nog altijd het grootst is in zwart Afrika, gaan

daar de laatste jaren steeds meer kinderen naar school. De weg naar de millenniumdoelstelling ‘Alle kinderen op de wereld volgen basisonderwijs in 2015’ is nog lang.

show.mappingworlds.com

Klik een land aan op de wereldkaart en ontdek hoeveel kinderen er niet naar school gaan.

[SLOVENIË] Directeur Jeremy Hibbin van de British International School in Ljubljana is duidelijk niet onder de indruk van de Britse koningin Elisabeth. Tijdens een staatsbezoek aan zijn school lapt hij het protocol aan zijn laars en trekt gekke bekken naar zijn leerlingen. Moeten ze die bezoekjes van de Queen maar niet zo saai maken, natuurlijk.

Op school is er geen protocol

De St. Francis High School in Calgary schorst 13 leer-ling dat ze een roodharige medeleerling toetakelden. Ze

un inspiratie op de sociale netwerksite Facebook in ‘National Kick a Ginger Day’. 4 700 members liepen onmid-

ijk warm voor het idee. Aanleiding is de gelijknamige vering van de satirische animatieserie South Park. Het programma bestempelt roodharigen als ‘vies’ en

‘ziek’. Ook in andere scholen waren incidenten. Anti-pestverenigingen en ouders tillen zwaar aan het

voorval. De politie spreekt van een haatmisdaad.

De weg naar 2015 is nog lang

[CANADA] Dlingen omd

vonden h‘Nationa

dellijk afl ev

He‘

‘Sla die rosse in elkaar!’

KLASSE • Nr. 191

7

INTERNATIONAAL

REUT

ERS/

Tina

Kos

ec/P

ool

©

Win

Win Win WinWin

Win

Win W

in Win

Vijftig collega’s formuleerden hun goede voornemens voor het nieuwe jaar. Welke pik jij er uit en hang je bo-ven je bord? Vul jouw goed voornemen voor het nieuwe jaar aan, stuur het naar win.leraren@klasse.be (vermeld ‘voornemen’) en win pralines voor de hele lerarenkamer.

Ik neem het

Ik maak mijn schooltas maar half zo

zwaar • Ik begin elke les met een liedje • Op mijn verjaardag trakteer ik mijn leerlingen

op koffi ekoeken en chocomelk • Tijdens de laatste lesweek kom ik verkleed naar school • Ik draag een keer

per maand rode schoenen • Ik laat mijn leerlingen zelf eens lesgeven • Ik lanceer een wedstrijd ‘idee van de week’ • Ik schik

de schoolbanken in U-vorm • Ik doe bewegingtussendoortjes tijdens de leswissel • Ik breng bloemen mee voor de lerarenkamer • Ik start

een uitwisselingsprogramma • Ik ga vaker de sfeer opsnuiven op de speelplaats • Ik gun mezelf één avond per maand een voetbadje • Ik leer

een nieuw computerprogramma • Ik maak wat vaker foto’s • Ik geef mezelf elke week een kleine beloning • Ik zoek elke dag één nieuw woord in Van

Dale • Ik schrijf duidelijk op het bord • Ik doe niet meer mee met zeurpieten in de lerarenkamer • Ik vergeet de verjaardag van de directeur niet • Ik geef een

schouderklopje aan mijn directeur • Ik vernieuw mijn lectuurlijst • Ik lees elke maand een boek • Ik sport elke week drie uur • Ik sluit vrede met die ene moeilijke

ouder • Ik neem tijd voor ‘probleemleerlingen’ • Ik verzorg de planten in mijn klas • Ik stop mijn lessen op tijd • Ik wil elke dag iets van mijn leerlingen leren • Ik onthoud de namen van leerlingen én collega’s • Ik snoep niet stiekem in de les • Ik wil niet altijd het woord nemen • Ik corrigeer taken ook met een groene pen • Ik laat leerlingen actief meedenken in de klasIk

ga

een

les v

olgen bij een collega

KLASSE • Nr. 191

8

Ik ga tussen mijn leerlingen in de klas zitten • Ik bedank het poetspersoneel • Ik zorg voor een

springsessie tijdens mijn springuur • Ik vernieuw de posters in mijn klas • Ik maak in het weekend meer tijd

vrij voor mijn gezin • Ik denk actief mee in werkgroepen • Ik schakel mijn kinderen niet in voor prutserige lesvoorbereidingen • Ik geef minder huiswerk • Ik maak meer oogcontact met mijn leerlingen • Ik neem mijn gezin mee naar het schoolfeest • Ik draag geen drie dagen na elkaar hetzelfde hemd • We beginnen een schoolbandje • We houden een tentoonstelling van onze trouwkledij • Ik maak me niet te vlug druk • Ik werk bewust minder • Ik actualiseer mijn cursus • Ik school me bij • Ik maak werk van een vakoverschrijdend project • Ik vertel geen belegen moppen aan mijn leerlingen • Ik schenk geen kop koffi e meer in bij het belteken • Ik pleeg overleg met mijn vakcollega’s • Ik stel het proefwerk op samen met mijn collega’s • Ik geef elke dag een compliment aan een collega of leerling • Ik stop met stressen • Ik corrigeer toetsen op tijd • Ik spaar mijn stem • Ik probeer minstens twee nieuwe werkvormen uit • Ik stel geen strikvragen • Voor de sportdag doe ik het allerlelijkste trainingspak aan • Ik zoek een leuk deuntje

dat de schoolbel vervangt • Ik laat

de zon binnen in de klas

t o

penba

ar v

ervo

er n

aar

scho

ol

Ik laat mijn leerlingen uit het raam kijken

Vul zelf aan: ……………………………………..……………………………………..……………..

KLASSE • Nr. 191

9

Isabel Corthier

©

10

Steeds meer Vlaamse en Nederlandse secundaire scholen pakken uit met

nieuwe vormen van leren: begeleid zelfstandig leren wint veld, vakken

komen samen in projecten of seminaries, leerlingen bereiden presentaties

voor of bezoeken bedrijven en rapporteren hierover. Wie leert de leerlingen

de taalvaardigheden die ze hiervoor nodig hebben? Niet enkel de leraar

Nederlands, zo blijkt.

Elke leraar wordt een taalleraar

Voor Onderwijsminister Frank Vandenbrou-cke is elke leraar een taalleraar. ‘Dat betekent niet dat je het vak Nederlands zomaar kunt afschaffen’, zegt prof. Frans Daems van de Universiteit Antwerpen. Toch integreren

scholen in Nederland en Vlaanderen het vak Nederlands in nieuwe vormen van leren. Eén van de scholen is wel heel ver gegaan: daar heeft men het vak gewoon afgeschaft. Is dat dan de nieuwe trend?

We hebben het vak

afgeschaftNederlands

KLASSE • Nr. 191

11

KLASSE • Nr. 191

Stefanie zoekt alternatieven voor het werkwoord ‘wandelen’ op in het sy-noniemenwoordenboek, Bram is aan een tafel met breuken bezig, Joanna en Charis zitten aan een pc die Frans spreekt. Elke leerling werkt met een stappenplan en weet wat hem te doen staat. De leraren lopen rond, geven hints, beantwoorden vragen. Het Sint-Pieterscollege en de Sint-Jozef-handelsschool in Blankenberge, een fusieschool, startte acht jaar geleden als een van de eerste Vlaamse scholen met een openleercentrum. Dat is een krachtige leeromgeving waar leerlin-gen naslagwerken, encyclopedieën, kranten, tijdschriften en computers kunnen hanteren en samen kunnen leren.

“In het eerste jaar krijgen ze drie uur per week begeleid zelfstandig leren”, vertelt directeur Rudy Boydens. “Frans, Nederlands en wiskunde

vallen dan samen. In het tweede jaar komt er Engels of Latijn bij. De prin-cipes van hoekenwerk en contract-werk uit het lager onderwijs vind je hier uitvergroot terug. Leerlingen oefenen competenties zoals informa-tie opzoeken, instructies goed lezen en toepassen, en refl ecteren achteraf.”

“Veel eerstejaars hebben moeite om een opdracht of examenvraag te be-grijpen”, vult leraar Dirk De Grave aan. “In begeleid zelfstandig leren staat het goed leren lezen van opdrachten dan ook centraal. Als leerlingen een vraag stellen, dan heeft élke leraar de refl ex ontwikkeld om te vragen: ‘Heb je de opdracht goed gelezen?’ De leraren van de drie vakken hebben bovendien eenzelfde format ontwikkeld voor opdrachten. Ze besteden allemaal aandacht aan spelling, grammatica en taalvaardigheid. Ze remediëren leerlingen met achterstand meteen.”

Deze vier schoolportretten en de interviews vind je uitgebreid terug in ‘Het Nederlands in nieuwe vormen van leren’ - brochure met twee dvd’s. 19 fi lmfragmenten uit vier scholen met kijkwijzer en theoretisch kader vormen samen concreet discussiemateriaal voor lerarenopleiders, nascholers, onderwijsbegeleiders, schooldirecties en taalcoördinatoren.

Meer info over downloadbare publicaties van de Nederlandse Taalunie vind je op www.klasse.be/leraren/bijlage

Het Sint-Ritacollege in Kontich leert zijn leerlingen geleidelijk zelfstandig leren. Leraren Nederlands onder-steunen hun collega’s economie of geschiedenis om hun leerlingen effectieve feedback te geven over allerlei taalvaardigheden.

Gonda Van Dyck, leraar geschiede-nis: “We maakten vooraf een lijstje met wat de leerlingen, naast de inhouden, moeten kunnen: een ver-slag schrijven, rapporteren, kritisch

informatie opzoeken, presenteren, naar elkaar luisteren, effi ciënt dis-cussiëren… Op basis van dat lijstje hebben we het vak Nederlands in-geschakeld. Op onze vraag heeft de collega Nederlands de volgorde van haar leerstofonderdelen aangepast.”

Zesdejaars Evelyne: “We moeten een groepsgesprek kunnen mo-dereren. Dat leren we in de lessen Nederlands. Tijdens de seminaries evalueert de begeleidende leraar

ons, die van geschiedenis bijvoor-beeld.”

Kristine Waszman, leraar economie: “Mijn collega’s Nederlands hielpen me toen de leerlingen hun verslagen inleverden. Ze maakten me duide-lijk waarop ik moet letten als ik ze beoordeel. Maar ik kan me nog niet voorstellen dat ik als volwaardig leraar Nederlands moet fungeren. De leraar Nederlands moet blijven bestaan om ons backup te geven.”

Twee Vlaamse en twee Nederlandse scholen integreren moedertaal in

andere vakken. Van voorzichtig tot radicaal: vier pistes.

Een triootje met Nederlands

Nederlands in dienst van andere vakken

Voorzichtig

Veilig

12

En als we het vak Nederlands gewoon schrappen? Dat doen ze in het Vader Rijn College (Utrecht), een school voor technisch en beroepsonderwijs. Sinds 2003 werkt een groot deel van het college volgens de principes van het competentiegericht leren: leerstof wordt direct toegepast in ‘prestaties’, concrete opdrachten. “Nederlands als apart vak is verdwenen”, licht directeur Lennert Jansen toe. “Elke prestatie bestaat uit een aantal vaste onderdelen, waarbij Nederlandse taalvaardigheden voorop staan. Alle leraren zijn daarom taalleraar

geworden. Leerlingen kunnen wel inschrijven voor workshops als ze bijvoorbeeld hun schrijfvaardigheid of spelling willen aanscherpen.”

“Ik vind het belangrijk om zo goed mogelijk Nederlands te kunnen”, zegt Mounay (17). “Daarom vind ik het ook goed dat ik zelf bepaal hoe-veel ik voor Nederlands wil werken.”

Ralf Ruysink, praktijkleraar: “Een leerling zegt: ‘Ik heb een stuk hout nodig, meester.’ In zo’n geval hebben de collega’s en ik geleerd om door te

vragen: ‘Wat voor hout? Er is heel veel hout. Wat bedoel je eigenlijk, hoe groot, hoe dik?’ – ‘Ja, zo dik meester.’ – ‘Maar hoe dik is zo dik?’ Zo maak je ze taalvaardiger. We zijn daar al-lemáál verantwoordelijk voor.”

Lennert Jansen: “Onze leraren Ne-derlands zijn nu coaches in plaats van vakleraren. Ze volgen de leerlin-gen overal op, ook in praktijklessen. Alle leraren volgen leerlijnen voor taalvaardigheid. Leerlingen houden portfolio’s bij zodat we duidelijk zien waar ze staan.”

In het Utrechtse Gerrit Rietveldcollege, school voor beroepsonderwijs, zitten leerlingen enkele uren per week in ‘open domeinen’: de muren tussen de klas-lokalen zijn gesloopt en ze werken in groepjes aan vakoverstijgende projecten. Ze werken veel minder klassikaal dan vroeger. Omdat er veel taalzwakke leerlingen zijn, is de school zoveel mogelijk lesuren met Nederlands bezig. Daar werken alle leraren aan mee.

“Leerlingen proberen in groepjes de Nederlandse grammatica te doorgronden. Dat schijnt te werken, ze lijken beter gemotiveerd ook”, zegt Kenneth Gabreels, leraar Nederlands. “Ik besteed nu meer tijd aan pre-sentatievaardigheden die in dienst staan van verschil-lende vakken. Dat was even wennen, want spelling en grammatica mochten niet het ondergeschoven kindje worden. Maar die dienende rol van Nederlands ga ik niet uit de weg. Gelukkig behoudt het vak wel een aparte plek in het curriculum. Kinderen moeten fatsoenlijk Nederlands beheersen, moeten kunnen formuleren of overleggen, om in welk vak dan ook te presteren. Voor mij mag er best een uurtje Nederlands bij op het lesrooster.”

Nederlands is geen vak meer

Nederlands is het terrein van alle leraren

Radicaal

Avontuurlijk

KLASSE • Nr. 191

13

KLASSE • Nr. 191

Het motto van de onderwijsminister luidt: ‘Elke leraar is een taalleraar’. Geldt dit niet vooral in scholen met anderstalige leerlingen of leerlingen die het moeilijk hebben met taal?

Frans Daems: “Dat is een misvatting. Daar-mee herleid je taalbeleid tot het antwoord op een probleem, namelijk taalzwakke leerlingen. Onderzoek heeft zwart op wit bewezen dat leerlingen beter presteren als ze taalvaardiger zijn. Via een taalbeleid kan elke school ervoor zorgen dat elke leerling beter en effi ciënter leert. Je bevoordeelt er álle leerlingen mee. Ook taalvaardige leerlingen hebben het moeilijk met onduidelijk geformuleerde examenvragen en te ingewikkelde teksten in schoolboeken. Elke leerling heeft kansen nodig om binnen élk vak beter te leren lezen, spreken, luisteren en schrijven. Met een taalbeleid kun je voor-komen dat leerlingen leerproblemen krijgen doordat ze niet taalvaardig genoeg zijn.”

Is dat niet de taak van de leraar Nederlands?Frans Daems: “Een taalbeleid heeft enkel

kans op slagen als de leraar Nederlands en de vakleraren samenwerken. De leraar Ne-derlands kan het taalbeleid mee stimuleren en trekken, maar leraren van andere vakken moeten weten wat de leerlijnen bij Nederlands zijn, hoe taalvaardig elke leerling is, wat leer-lingen qua taalvaardigheden aankunnen en hoe zij daarop in hun vak kunnen inspelen. De leraar Nederlands kan er niet in zijn eentje voor zorgen dat leerlingen jargon, uitdrukkin-gen of manieren van schools formuleren in de andere vakken beheersen en ermee aan de slag kunnen gaan.”

Zo nieuw is die idee toch niet?Frans Daems: “Zeker niet. Je vindt het

al terug in de rijksleerplannen van 1947-48. Rijksinspecteur Hendrik Jozef De Vos had twee jaar eerder al een boek geschreven waarin hij de stelling verdedigt dat de taal het leven is. Je kunt ze dus niet wegdenken uit de schoolvakken. Elke leraar moet ermee bezig zijn. Taalontwikkeling werd toen vooral als

volksverheffi ng gezien, als cultuurscheppend. Dat lag helemaal in de lijn van de Vlaamse Beweging: via taal mensen mondig maken en emanciperen.”

Toch heeft men de idee dat elke leraar een taal-leraar is tot twee keer toe opnieuw moeten uitvin-den. In 1970 en nu.

Frans Daems: “Het gedachtegoed van De Vos werd al snel gereduceerd tot één dimen-sie: correcte taal. Tientallen jaren lang richtte het onderwijs Nederlands zich op ‘zeg wel, zeg niet’. Dat je via wiskunde, aardrijkskunde en andere vakken ook taal leert en omgekeerd, werd vergeten. Toen we in de jaren zeventig de Vereniging voor het Onderwijs in het Neder-lands (VON) oprichtten, pakten we zowel in Nederland als in Vlaanderen opnieuw uit met ‘de leraar als taalleraar’. Baanbrekend Brits on-derzoek had aangetoond dat taal een essentiële rol speelt als je wiskunde, economie of andere vakken leert. Nederlandse deskundigen kwa-men tot dezelfde vaststellingen. Onder hen een professor fysica! Hun conclusie: in onderwijs moét je belang hechten aan taal: van kleuter- tot hoger onderwijs en in álle vakken.”

Het is niet omdat een onderzoek het belang van taal in elk vak aantoont, dat scholen daar meteen op springen.

Frans Daems: “Ja, weinig leraren waren daarmee bezig. Je hoorde ze wel zeggen dat de taalvaardigheid van leerlingen steeds achter-uitboert. Maar dat zei men al voor de Tweede Wereldoorlog. Zelf heb ik pas eind jaren 80 geld gekregen voor een onderzoek om de rol van taal in niet-taalvakken in kaart te brengen. Uit onze studie bleek onder meer dat taal ook een struikelblok kan zijn om een ander vak te leren. Denk maar aan de moeilijke taal van pakweg een schoolboek biologie uit die tijd. En nog altijd zijn sommige toetsvragen voor economie, aardrijkskunde of wiskunde eerder taalvragen. Dat leerlingen brokken theorie letterlijk moeten kunnen nazeggen, zegt hoe belangrijk taal in onderwijs is.”

“De idee dat elke leraar een taalleraar is, is meer dan zestig jaar oud”,

zegt prof. Frans Daems, Universiteit Antwerpen, “maar pas nu wordt

ze begrepen.” Met een taalbeleid zorgen scholen ervoor dat leerlin-

gen beter leren. Alle leerlingen, niet enkel zij die geen Nederlands

kunnen of zwak zijn in taal. Waarom die idee nu pas doordringt?

14

Luc Daelemans

©

De komst van allochtone leerlingen heeft taal overal op de onderwijskaart gezet.

Frans Daems: “In 1999-2000 heeft de inspectie in alle doorlichtingen taal als aandachtspunt naar voren gescho-ven. Dat was een doorbraak. Scholen moésten er wel aan werken. Verder was er inderdaad de ‘allochtone hef-boom’. Het aantal allochtonen in ons onderwijs, dat geen of gebrekkig Ne-derlands sprak, nam toe. Leraren Ne-derlands hadden dus de belangrijke taak om alle leerlingen taalvaardig te maken. Zo verhoogden ze hun slaag-kansen. Toch bleef de vraag hoe je ook de andere vakken hierbij betrekt. Het huidige talenbeleid is daar eindelijk een antwoord op. Scholen en koe-pels beseffen nu dat taal niet enkel de speeltuin van de leraren Nederlands is.”

Steeds meer Vlaamse en Nederlandse scholen voeren nieuwe vormen van le-ren in. Daarin dreigt het vak Nederlands te vervagen en is elke leraar effectief taalleraar.

Frans Daems: “Ook dat nieuwe le-ren is niet nieuw. Het doet waar we al in de jaren 70 voor pleitten: organiseer onderwijs dat aansluit bij wat in de samenleving leeft, bij wat leerlingen dagelijks ervaren of nodig hebben in het beroepsleven; onderwijs dat ervan uitgaat dat het leren door de leerling gebeurt, niet door de leraar. Nieuw is dat we nu het nieuwe leren linken met de rol van taal bij álle leren. Maar als ik zie hoe ver vooral Nederlandse scholen gaan, bijvoorbeeld door Ne-derlands af te schaffen of het nut van een leraar Nederlands in vraag te stel-len, dan frons ik toch stevig de wenk-brauwen.”

Verdwijnt de leraar Nederlands binnen-kort dan toch niet?

Frans Daems: “Het zou bijzonder dom zijn geen aparte leraar Neder-lands meer te hebben op school. Je bent niet meteen leraar Nederlands als je leerlingen feedback kunt geven over hun aanpak van een presentatie. Zoals elke leraar is de leraar Nederlands een expert in zíjn vak. Natuurlijk zal hij taalvaardigheid, literatuur en taalbe-

schouwing blijven geven, maar steeds meer zal hij een brug- en coördinatie-functie krijgen. Een nieuwe rol waarin hij collega’s begeleidt en vormt om ook taalleraar te kunnen zijn, waarin hij mee toetsvragen en schoolboeken

Frans Daems:

“Sommige toetsvragen voor wiskunde zijn eerder taalvragen”

screent om met de talige struikelblok-ken om te gaan. Hopelijk calculeert zijn school dat in zijn opdracht in.”

KLASSETALENT

Fotograaf Luc Daelemans (46) nam deze en vele andere foto’s. Hij is een Klassetalent van het eerste uur. In het gewone leven is hij verantwoordelijke van de fotodienst van Het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen. Hij werkte als fotograaf mee aan boeken als Weduwen en De Klimopstraat. Hij is vader van twee heerlijke dochters, is gehuwd met een inspirerende vrouw en loopt de 20km door Brussel in 1.26 uur.

KLASSE • Nr. 191

15

(advertentie)

Waarom leest Laila het ene moment vlotter dan het andere? Waarom komt er bij

Joren niet uit ‘wat erin zit’? In haar nieuwe boek ‘Stresskids’ geeft Wendy Peerlings

het antwoord: zonder druk leer je makkelijker en leef je leuker. Hoe halen leraren

de druk van de ketel bij hun leerlingen?

10 tips voor stresskids

SOS: Stress, Onderpresteren en Spanningsklachten

1 Stel je altijd en overal POSITIEF op tegenover je leerlingen. Elke leerling wil zijn best doen. Geen enkele leerling wil lui of dom zijn. Niemand wil falen. Doe hen in zichzelf geloven. Zeg ‘Je hebt er zeven goed’ in plaats van ‘Je maakte drie fouten’.

2 Beloon en waardeer niet alleen met woor-den in de klas. Geef geregeld een SCHOU-DERKLOPJE. Dat geeft leerlingen een veilig gevoel én ze leren er beter door.

3 Laat je leerlingen WATER DRINKEN tijdens de les. Zo kunnen ze zich weer of beter concentreren.

Allen Johnson / ISTOCK

©

KLASSE • Nr. 191

17

KLASSE • Nr. 1

10 Kleef geen ETIKET op een leerling. Dat kan enkel nuttig zijn na een grondig onderzoek van een mul-tidisciplinair team en als een leerling last heeft van bijvoorbeeld dyslexie of adhd. Als alleen jij er als volwassene een probleem van maakt, dan moet jij je anders gedragen.

4 Bewegen en leren gaan samen. Is je klas niet meer mee of zijn je leer-lingen niet meer bij de les, probeer dan eens braingym of BEWEGINGS-TUSSENDOORTJES uit. Leraren denken vaak dat dit vreemd is en voor chaos zorgt, maar je leerlingen kun-nen daar veel aan hebben. Probeer bijvoorbeeld vóór een toets ‘de knoop’ uit. In die ontspanningsoefening sla je eerst je enkels over elkaar, je kruist je armen en je draait je handpalmen naar elkaar toe. Nu beweeg je je armen van onderuit naar boven zodat ze gekruist zijn voor je borst. Adem rustig in terwijl je je tong tegen je gehemelte duwt. Adem uit met een ‘losse’ tong. Houd dit één minuut vol.

5 Geef leuke opdrachten, zeker voor kinderen die het al wat moeilijker hebben. Beperk je niet tot extra oefen-blaadjes bijeenrapen. Maak gebruik van je DIDACTISCHE KWALITEI-TEN. Laat de handleiding van een uit-geverij je lesprogramma niet bepalen.Volg wel de leerlijn, maar kijk vooral naar wat jouw klas nodig heeft.

6 Streef naar onderwijs op maat. Elke leerling heeft zijn EIGEN LEER-TEMPO en zet een volgende stap in zijn ontwikkeling op een ander moment. Ook al zitten leerlingen in dezelfde klas en zijn ze geboren in hetzelfde jaar. Telkens als je een leer-ling forceert naar een hoger niveau zonder dat hij daar klaar voor is, geef je hem stress.

7 TEST NIET OM TE TESTEN. Geef je te veel toetsen – en dan vooral geheugenwerk tegen de tijd – dan ne-men angst en stress voor examens toe. Geef niet elke dag onaangekondigde toetsen.

8 Vermeld GEEN KLASGEMID-DELDEN op het rapport. Zeg ook geen punten hardop in de klas. Kijk hoe je leerlingen erop vooruit gaan en vergelijk ze niet met elkaar.

9 Misbruik HUISWERK niet voor opdrachten die in de klas niet lukten. Hoe kan een leerling die thuis zonder didactische hulp wel tot een goed einde brengen?

Leerlingen leggen zichzelf veel 1. druk op.Ouders willen wat graag dat al 2. hun kinderen perfect zijn. De maatschappij hecht veel 3. belang aan hoge diploma’s. Ook in veel hobbyclubs moet je 4. vooral presteren.Therapeuten laten een leerling 5. niet op tijd los.

De combinatie van die vijf factoren is voor sommige leerlingen te veel.

Waar komt die druk vandaan?

Peter Van Hoof

©

18

Peter VanHoof

©

8

KLASSE • Nr. 191

1

2

3

4

5

Dv

Welke signalen van kinderen wijzen op stress?

“Bij veel kinderen met leerstoor-nissen merk je dezelfde onderliggende problemen. Ook bij kinderen die op de toppen van hun tenen lopen, komen die terug. Ik noem ze SOS-signalen. SOS zoals in Stress, Onderpresteren en Spanningsklachten. Denk aan buikpijn, onhandig zijn, niet kunnen stilzitten, overgevoelig zijn voor ge-luid, allerlei angsten, slaapproblemen, weinig zelfvertrouwen, wegdromen... Die SOS-signalen aanpakken, kan een leerprobleem milderen. De im-pact van een stoornis is dan niet meer zo allesoverheersend. Ook bij andere kinderen heeft zo’n aanpak een groot effect op hun welzijn.”

Hoe passen leraren in dat verhaal?“Leraren doen enorm hun best,

maar ze botsen op de maatschap-pij waar hoge diploma’s een grote

Wendy Peerlings:

“Stress knoeit met je hersenen”

waarde hebben. En op ouders die per-fectie eisen. De ontwikkelingstijd van kinderen verschilt enorm. Dat merk je best in het eerste leerjaar. Daar zitten altijd kinderen die tegen hun grens aanlopen en daardoor stress ontwik-kelen. Het is dan beter dat de leraar begrip toont: ‘Leren schrijven is voor jou nog moeilijk, want je handje is daar nog niet klaar voor. Probeer die lettertjes maar apart. Dat hoeft nog niet tussen de lijntjes, dat komt later wel.’ Zonder dat begrip schrijven ze nog krampachtiger, stroever en trager. Ten onrechte zeggen grote mensen dan: ‘Je bent lui en onhandig’ of ‘Doe het rustig, concentreer je, dan lukt het wel.’ Terwijl die leerling probeert te doen waarvoor hij nog niet klaar is. En ja, ook op school tellen punten, tempo en letterlijk herhalen. Wie creatief of spitsvondig is, krijgt daarvoor zelden een compliment.”

Wendy Peerlings is psychomotorisch therapeute en leidt een multidisciplinaire praktijk. Ze bege-leidt dagelijks kinderen met leer- of ontwikkelings-moeilijkheden.

Wat doet stress in een kinderhoofd?“Stress knoeit met je hersenen

waardoor je niet meer vlot kunt rede-neren. Alle energie en aandacht gaat naar ‘overleven’. Onze ‘lage’ en ‘oude’ breindelen nemen dan automatisch de overhand. Ik noem dat het ‘dinobrein’, omdat dit stukje al miljoenen jaren be-staat. Die dino moest nog niet leren of hij aan de oever van een rivier dan wel van een stroom stond en of die bloem daar een margriet of een madeliefje was. Voor dat ‘leren’ ontwikkelden mensen hun ‘jongere’ en ‘bovenste’ grote hersenen. Als door stress dat dinobrein de overhand neemt, dan werkt je bovenste hersenmassa niet meer goed samen en verlies je infor-matie. Dan lukt ‘leren’ niet meer en zelfs ‘bewegen’ gebeurt krampachti-ger. Haal die druk weg en je zult zien dat een kind op een meer ontspannen en leukere manier laat zien wat het in zich heeft.”

Heb je een stresskid in je klas? Eentje dat snel

afgeleid is, blokkeert voor een toets of impulsief reageert? Mail jouw antistresstruc en maak kans op 1 van de 5 exemplaren van ‘Stresskids’ (Wendy Peerlings - uitgeverij Lannoo). Mail naar redactie.leraren@klasse.be (vermeld ‘SOS’)

Frank Toussaint

©

KLASSE • Nr. 191

1919

Hje

afge

WIN!

Luc Daelemans

©

Ludwig Lybeert is directeur van de basisschool Heilig Hart in

Sint-Niklaas.

“ Koffi epauze betekent bijpraten met de leraren”

20

De truc (2): (1’29’’) het kindje van de dag

De vier kinderen van mama Birgit zijn het vaak oneens over wie eerst mag beginnen met een spelletje, wie de brievenbus mag leegmaken, welk ver-

haaltje wordt voorgelezen. Deze discussies behoren allemaal tot het verleden nu Birgit een systeem heeft ingevoerd dat ze afkeek van de kleuterklas: ‘het kind-je van de dag’.

Op de hielen van: (6’48”)

de schooldirecteurIn de derde afl evering van de reeks ‘Op de hie-len van’ loopt de camera van TV.Klasse een dag mee met schooldirec-teur Ludwig. Rapporten

uitdelen, klusjes opknappen, klassenraden leiden, ouders ontvangen: de dag van een schooldirecteur zit boordevol.

Meesterlijk! (3) (9’20”)

In de derde afl evering van ‘Meesterlijk!’ door-spekt Ivan De Gucht zijn lessen met zorgbrede werkvormen als ‘de lijn’ en ‘de placemat’.

Leerlingen werken zelfstandig met ‘de routeplan-ner’ en krijgen aangepaste instructies. Goed voor de sterken... en sterk voor de zwakken.

De tienkamp voor (6’38”)

gelijke kansenHet Vlaamse onderwijs scoort internationaal sterk. Maar de kloof tus-sen sterke en zwakke leerlingen is heel groot. Onderwijsminister Frank

Vandenbroucke heeft naar atletiek gekeken en hangt zijn beleid op aan een echte tienkamp. Volg tien jonge sporters in de tienkamp voor gelijke kansen.

“Ook ouders moeten zich welkom voelen. Ik maak

dus graag tijd voor hen. Als daardoor het papierwerk

blijft liggen, is dat maar zo”, zegt Ludwig Lybeert. Hij

is directeur van een basisschool met 350 kinderen.

08:06Ludwig wil op tijd in de kleuterschool zijn. Hij maakt er een praatje met de ouders en helpt de kleuters mee de klas in.

08:42In de tweede kleuterklas zit Nash. Hij zit vaak alleen in een hoekje. Ludwig wil met zijn eigen ogen zien wat het probleem is want morgen komen de ouders langs.

10:10Koffi epauze met de leraren. Hét moment om bij te praten.

10:23De mama van Muhammed klopt aan. Zij wil haar zoontje van twee inschrijven. Ludwig geeft haar een kop koffi e en vult samen met haar de juiste papieren in.

11:40Middagpauze. Ludwig haast zich naar de schoolpoort om iedereen smakelijk eten te wensen. Hij wil er ook voor zor-gen dat niemand ‘ontsnapt’.

13:05Het zorgteam zoekt samen met de directeur een oplossing voor Sander. Hij zit in het vierde leerjaar en is al een tijdje erg afwezig.

14:17Ludwig loopt binnen bij het zesde leerjaar. Twee leerlingen hebben tijdens de middagpauze met eten gegooid. Hij maakt hen duidelijk dat dat niet kan.

15:50De school is uit. Ludwig wenst aan de schoolpoort alle kin-deren én ouders een prettig weekend. Wanneer iedereen vertrokken is, haast hij zich naar zijn bureau. Er wacht nog een stapel papierwerk.

Bekijk het fi lmpje ‘Op de hielen van de schooldirecteur’ op www.klasse.be/leraren. Elke maand zit TV.Klasse een andere schoolmedewerker op de hielen.

“Ouders belangrijker dan papierwerk”

KLASSE • Nr. 191

T V. K L A S S E 21

KLASSE • Nr. 191

KLASSE • Nr. 191

Waar stroomt het geld voor onderwijs naartoe?

De bankrekening van je schoolVoor elke honderd euro die de Vlaamse Overheid uitgeeft, spendeert ze

40 euro aan het Vlaamse onderwijs. Vorig schooljaar (2007-2008) was

dat goed voor 9 242 miljoen euro. Waar gaat al dat geld naartoe? En hoe?

OVER HOEVEEL GELD GAAT HET?Vorig schooljaar kreeg het basisonderwijs in Vlaanderen 2 899 miljoen euro. Het secundair onderwijs 3 788 miljoen. Met dat geld betaalt de overheid de lonen van de leraren, geeft ze wer-kingsmiddelen aan scholen en clb’s, investeert ze in schoolgebouwen en basisuitrusting (ma-chines, apparatuur), betaalt ze schooltoelagen...

HOEVEEL WERKINGSMIDDELEN KRIJGT EEN SCHOOL?Elke school in Vlaanderen krijgt een basisbe-drag per leerling. Dat noemt men werkings-middelen. Dat basisbedrag hangt af van het niveau en de onderwijsvorm. Een secundaire school krijgt meer dan een basisschool. Het technisch secundair onderwijs (tso) meer dan het algemeen secundair (aso). Ook het buiten-gewoon onderwijs krijgt een groter basisbe-drag per leerling. Dit schooljaar bedragen de werkingsmiddelen voor basis- en secundaire scholen samen meer dan 800 miljoen euro.

WAT MOETEN SCHOLEN MET DAT GELD BETALEN?• Een school kan haar werkingsmiddelen inzetten zoals ze zelf wil. Ze betaalt er bijvoor-beeld verwarming, water, elektriciteit, onder-houd aan de gebouwen, vorming voor leraren,

een nieuwe rekenmethode, antipestcampagne, fotokopieën mee.

• Elke basisschool betaalt er het verplichte materiaal voor elke leerling mee: een passer, schrijfgerief, de atlas... en ook de uitgaven voor sport, cultuur en uitstappen. Met de maximumfactuur mag ze niet alle kosten nog doorrekenen aan de ouders. Om het aantal uitstappen niet te moeten inkrimpen, kregen de basisscholen de afgelopen vier jaar 60 pro-cent meer werkingsmiddelen.

• Het secundair kreeg de afgelopen vier jaar 34 procent meer werkingsmiddelen.

• Voor extra, maar niet verplichte diensten die de school aanbiedt zoals opvang, maaltij-den en drankjes mag ze nog altijd geld vragen, maar de prijzen moeten redelijk blijven.

BETALEN DE SCHOLEN DE LONEN VAN DE LERAREN?Nee, de Vlaamse Overheid schrijft het loon van de leraren in het basis- en secundair onderwijs rechtstreeks over op hun rekening. Een school kan bijkomend bijvoorbeeld wel een klusjes-man aanwerven, maar die betaalt ze dan van haar werkingsmiddelen.

Wat is de ‘maximum-factuur’ en wat mag een basisschool nog aan ouders vragen? www.schoolkosten.be

22

WAAROM KRIJGEN SOM-MIGE SCHOLEN NOG MEER?Sommige scholen moeten meer in-spanningen doen en krijgen daarom meer geld.

• Scholen van het offi ciële onderwijs zijn wettelijk verplicht om verschil-lende levensbeschouwelijke vakken (bv. zedenleer of godsdienst) aan te bieden. Ze krijgen daarvoor extra middelen.

• In sommige scholen zitten leerlin-gen die thuis geen Nederlands praten, een schooltoelage krijgen, uit een kansarme buurt komen of waarvan de moeder laag opgeleid is. Met extra geld kunnen scholen die leerlingen beter begeleiden.

Werkingsmiddelen zijn de belangrijk-ste, maar vaak niet de enige bron van inkomsten voor een school. Er zijn scholen die extra’s krijgen van hun gemeente, schoolbestuur, ouderraad, private sponsors... of van allerlei acti-viteiten die ze organiseren.

EN HOEVEEL IS DAT NU PER LEERLING?Er zijn dus veel elementen die bepalen hoeveel geld een school voor een leer-ling krijgt. Gemiddeld geeft de Vlaamse Overheid per kleuter een basisbedrag van 429 euro en 647 euro voor een leerling in de lagere school. Voor een secundaire school is dat 909 euro per leerling per jaar. (In het aso bedraagt de basisfi nanciering 748 euro, in het bso kan die tot 1 028 euro per leerling bedragen). In het buitengewoon basis-onderwijs is de fi nanciering 1 256 euro per kind, in het buitengewoon secun-dair onderwijs 1 314 euro. Let op, dit zijn gemiddelden!

WIE KRIJGT DAT GELD?

De schooldirecteur krijgt dat geld niet rechtstreeks in handen. Volgens de wet moet de Vlaamse Overheid de werkingsmiddelen uitbetalen aan het schoolbestuur. Dat is bijvoorbeeld een gemeente (voor een gemeenteschool), een scholengroep (gemeenschapson-derwijs) of een vzw (in het vrij onder-wijs). Schoolbesturen die meerdere

scholen onder hun hoede hebben, be-palen zelf de verdeelsleutel.

WIE BESLIST WAT DE SCHOOL DOET MET HAAR GELD?

Volgens de wet is dat het school-bestuur. De schooldirecteur beslist meestal over kleine en steeds terug-kerende uitgaven en heeft normaal gezien een belangrijke inbreng bij de beslissingen van het schoolbestuur. Als dagelijkse leider kent hij best de noden van de school (bv. dringende herstellingswerken).

HEBBEN LERAREN INSPRAAK IN DE CENTEN VAN DE SCHOOL? In elke school moet er een schoolraad zijn. Daarin zitten ook ouders en leraren. Hoe de school de werkings-middelen inzet, is in het gemeen-schapsonderwijs een verplicht punt op de agenda van de schoolraad: welke schoolactiviteiten, wat rekenen we door aan de ouders, welke aanko-pen of herstellingen zijn dringend....In de andere schoolnetten brengt de schoolraad enkel advies uit over de fi -nanciële bijdrage (de bijdrageregeling) van de ouders. De schoolraad geeft een advies aan het schoolbestuur. Dat beslist. Volgt het schoolbestuur het advies van de schoolraad niet, dan moet ze dat uitleggen.

IS ER CONTROLE OP DAT GELD?De Vlaamse Overheid controleert of scholen het geld dat ze krijgen goed besteden. Elk schoolbestuur moet geregeld verantwoorden wat ze met de werkingsmiddelen doet.

KLASSE • Nr. 191

23

(advertentie)

In de GO! Freinetschool Triangel zijn de leerlingen keien in kampen bouwen. “In zo’n kamp kun je wel eens een ijsje of pannenkoek gaan eten”, zegt co-ordinator Patrick Leunens. Betalen doe je met koolstenen! Dat zwarte goud hebben de leerlingen zelf opgegraven in de schooltuin. Vroeger verwarmden steenkoolkachels de schoolgebouwen. De as werd in de schooltuin gestort en daarin zaten vaak nog niet opgebrande koolstenen. Alleen waren die koolste-nen zo erg in trek dat ze uit de kampen gestolen werden. Daarom lanceerde de praatraad van de leerlingen een oproep om niet te stelen, sloot tijdelijk de kampen toen ook ‘bouwmateriaal’ verdween en haalde ten slotte alle koolste-nen uit de kampen. Na een maand besloot de raad al het ‘geld’ weer eerlijk te verdelen over de kampen volgens gewicht. Alleen... niet alle leerlingen hadden hun kapitaal ingeleverd. Doen ze dat niet, dan zijn de koolstenen straks niet langer een betaalmiddel, zo besliste de praatraad.” Wordt vervolgd.

Lees meer over dit project waarvoor GO! Freinetschool Triangel in Booischot een prijs kreeg in ‘De allereerste prijs voor Burgerschapsonderwijs’ - www.klasse.be/leraren/bijlage

Praatraad pakt fi nanciële crisis aan

Koolstenen zijn weer geld waard!Luc Daelem

ans

©

KLASSE • Nr. 191

S J A P O 25

KLASSE • Nr. 191

“Als er vandaag brandalarm is, dan heeft een leerling dat nog voor het einde van de school-dag op onze blog gepost. En ’s anderendaags staan daar reacties onder van lezers”, zegt fysi-caleraar Dirk Ploegaerts (39). Hij begeleidt het leerlingenteam achter de schoolblog Pat@ van het Paramedisch Instituut in Mechelen.

Hoe vind je bekwame bloggers?Dirk Ploegaerts: “Elk jaar hangen we vaca-

tures uit op het prikbord en affi chepanelen. Leerlingen van wie we denken dat ze de job zien zitten, nodigen we persoonlijk uit. Wie met een tekstverwerker overweg kan, kan bloggen. Na vijf minuten uitleg goochelen onze leerlingen met foto’s en video’s. En vaak leer jij van hén. Belangrijk is dat niet alleen laatstejaars zich engageren. Die ben je na één jaar kwijt. Een derdejaars die drie jaar mee-draait, bouwt ervaring op en is drie jaar lang een trekker voor andere leerlingen.”

Hoe raakt je blog bekend?Dirk Ploegaerts: “De Pat@ was twee weken

vóór hij online ging al ‘berucht’. We hebben in alle gangen affi ches verspreid met daarop al-leen het webadres van onze site. Niemand wist vanwaar dat adres kwam. Maar iedereen had het erover. Om volk naar onze site te lokken,

maken we vijf keer per schooljaar een gedrukte versie van de Pat@, ‘Patat op papier’. Dat is een heel simpel A4’tje met afbeeldingen en inge-korte teksten.”

Censureer je blogposts van leerlingen?Dirk Ploegaerts: “We hebben de dictatori-

ale redactiestructuur met het groot huisvuil meegegeven. Als ‘Dikke-truiendag’ fl opt, mag dat met die woorden verschijnen op de blog. Onder die blogpost vragen we dan reacties en ideeën om het de volgende keer beter te doen. Alle leerlingen mogen reageren, en daardoor voelen ze zich betrokken bij wat er leeft op school. We hebben één keer een ranzige mop offl ine gezet. Die was erover en strookte niet met onze communicatiestijl. Maar in prin-cipe werkt de redactie autonoom. De directeur hoeft niet alle teksten te lezen voor ze online gaan. Je moet werken vanuit vertrouwen. Wij als begeleiders bemoeien ons niet. Hier en daar geven we wel een hint voor onderwerpen. Maar aan hun stukken raken? Dan zijn die niet meer geloofwaardig.”

Is bloggen duur?Dirk Ploegaerts: “Op www.wordpress.com

kun je gratis een blog aanmaken. Voor extra’s moet je wel betalen. Je kunt een eigen .be-do-

“Geen enkele jongere wil nog een papieren krantje maken. De kosten lopen

op. Al dat gedoe met een kopieermachine en nietjes zien ze niet zitten. Het

duurt te lang voor ze resultaten zien van hun redactiewerk. Wij bloggen erop

los: goedkoop, snel en interactief”, zeggen ze in Mechelen. Vlaanderen blogt?

De schoolkrant is dood

Leerlingenredactie is baas van de schoolblog

26

“Vijf jaar geleden was een nieuwe blog een nieuwsfeit. Inmiddels is het even gemakkelijk als een e-mail verstu-ren.” Negen blogtips van überblogger Clo Willaerts*.

Laat je niet ontmoedigen als er 1. geen massa volk meeleest. Eén reactie op je artikel is al een suc-ces. Ongeveer één procent van de surfers reageert op artikels.Laat reacties toe op je blogposts.2. Zo laat je zien dat je school open staat voor discussie. Je ziet met-een aan de reacties onder een oproep wie wil meewerken aan het volgende grootouderfeest.Gebruik je 3. webadres op brief-papier, de schoolbus, in een voettekst in je e-mail en aan de schoolpoort. Je eigen .be-domein-adres kost vijftien euro per jaar.Zet 4. geen vervelende flash-intro’s voor je homepage.Zet zelfgemaakte foto’s, te-5. keningen of gedichten van je leerlingen online. Het krikt hun zelfvertrouwen op en je gene-reert verkeer naar je blog.Laat ouders meebloggen6. . Hun fotoreportages van het school-feest of het verslag van de ouder-raad zijn interessante bijdragen.Een blog is 7. géén dagboek of column. Dagelijkse updates zijn niet verplicht. Wie blogt, gaat géén engagement aan.Publiceer je naam 8. bij je blogpost. Lezers waarderen meer een artikel van Juf Sam met een per-soonlijke toets dan een anoniem bericht.Hoe korter de blogpost, hoe 9. beter. Beperk je tot één alinea tekst, of genummerde lijstjes, een interessante link of gewoon een leuke foto.

*Clo Willaerts blogt op Bnox.be over internet en is Marketing Manager bij Sanoma Magazines. In haar vrije tijd organiseert ze de ‘Brussels Girl Geek Dinners’, het network-event waarop vrouwelijke nerds debatteren over trends in multimedialand.

Blogtips

meinnaam registreren voor vijftien euro per jaar en aan je blog koppe-len. De broncode van Wordpress is vrije software en kun je downloaden op www.wordpress.org. Makkelijk te installeren op je eigen webserver, en helemaal zelf te beheren.”

Heeft een schoolblog wel impact?Dirk Ploegaerts: “De blog betrekt

je leerlingen meer bij de school en bepaalt de gespreksonderwerpen. De fotopagina’s zijn dé grote pu-bliekstrekkers. Er staan elke week wel een aantal nieuwe foto’s online.

En iedereen wil die zien. De eerste site waar onze leerlingen tijdens de informaticalessen naar surfen, is onze Pat@. We willen ook dat de blog een instrument is voor de leer-lingenraad. Die doen ongelofelijk veel en goed werk. Maar ze missen een kanaal om dat bekend te ma-ken. Via de Pat@ weken ze reactie los en krijgt de leerlingenraad een gezicht.”

www.depatat.blogspot.com

Je vindt zes schoolblog surftips op www.klasse.be/leraren/bijlage

KLASSE

©

KLASSE • Nr. 191

27

FOTO VAN DE MAAND

BRIEF VAN DE MAAND

Heidi Weiss

©

KOMAAN MET DAT LIJF!Stel je een volgepropte studiedag voor met diverse sprekers, met in

voor- en namiddag twee pauzes van tien minuten – strikt te respecteren.

Excuseer? Te kort, die pauzes? Te veel geestelijk voer op één dag? Tja.

Nochtans is dit wat onze spring-in-’t-veld van amper twaalf elke week te

slikken krijgt, mét een verplichte avondstudie erbovenop tot 18.20 uur. En

al heeft hij best een fi jne secundaire school, toch knap ik af op het rigide

systeem van zóveel uren ‘stoelzitten’ en amper twee lesuurtjes L.O.

Jongeren moeten minstens één uur per dag intensief bewegen, poneren

experts. Ondanks zorgwekkende gezondheidstests blijven we de ogen

sluiten en zien we zelfs lijdzaam toe hoe zij ’s avonds alwéér uren gaan

zitten, voor tv of computer. Hun fysieke en mentale veerkracht vermin-

dert zienderogen.

Wordt het niet eens écht tijd voor serieuze structurele veranderingen

in dat lessenpakket? We zijn allemaal verantwoordelijk, van ouder over

leraar tot Minister van Onderwijs. Laat ons eerst en vooral onszélf een

actievere levensstijl aanmeten: fi ets van de haak, joggen of baantjes

zwemmen. En laat onze jongeren kennismaken met lokale sportclubs

en de sportdienst. Laat ons werken aan een ‘actieve pauze’-cultuur op

school: balsporten, frisbee, dans, aerobics, pingpong, rope skipping,

badminton, circustechnieken, skating, skeeleren of muurklimmen. Laat

ook dát een uithangbord van een school worden. We krijgen een sterker

en mooier lijf, een betere slaap, een breder sociaal netwerk, een positiever

zelfbeeld én een stralend humeur, en ook: meer concentratie in de lessen,

meer discipline bij de branieschoppers. Waar wachten we nog op?

Katrien Devos, Diksmuide

Deze foto wint 150 euro en werd ingezonden door Heidi Weiss (Basisschool Klim-Op, Sint-Truiden): “Op de foto zie je mijn klasje met 2,5-jarigen: Dylan, Lieselore en Milan, Senne, Rune en Ferre, Jarne en Matisse. Nooit meegemaakt: één meisje en zeven jongens. Sneeuwwitje en de zeven dwergen. De kinderen zagen een verkleedpartij onmiddellijk zit-ten. Al had Lieselore liever ook een kabouterpakje aan. Ze staat behoorlijk haar mannetje tussen al die jongens.” Juf Heidi stuurde overigens drie gelukspoppetjes mee de ruimte in met astronaut Frank De Winne. “Ik heb ze alle drie teruggekregen mét de foto’s van hoe ze in het internationale ruimtestation ISS zweven.”

Stuur jouw persoonlijke foto en verhaal naar redactie.leraren@klasse.beKomt jouw foto in Klasse, dan win je 150 euro

ETIKETTENIk begrijp goed dat zorgcoördinator juf Ann de kriebels

krijgt van de ‘etiketten’ die we plakken op leerlingen met

leerproblemen (Klasse 189). Als leraar Nederlands in

tso/bso is het echter net heel handig dat ik zulke dingen

wéét. Er is een groot verschil tussen een leerling die

fouten schrijft uit nonchalance of iemand die gewoon

niet anders kán. Zo laat ik mijn 1B-leerling met zware

dyslexie zijn dictee overdoen, maar de tweede keer oefent

hij het thuis in en maakt het apart nog eens. Zo haalt

hij een zes in plaats van een nul. En ik reageer zo rustig

mogelijk op die ene jongen die steeds van zijn stoel loopt

en dingen uitroept, omdat ik weet dat hij adhd heeft.

Leen Broodcorens, Brakel

PENSIOEN MET KLASSESinds september ben ik met pensioen na 47 jaar vijfde

leerjaar. Ik mis mijn kinderen en collega’s heel erg. Maar

wat ik ook mis, is... Klasse! Net nu ik tijd heb om het blad

grondig te lezen, krijg ik het niet meer in de bus.

Monique Deckers, Zonhoven

Bedankt voor zoveel interesse. Gepensioneerden en terbeschik-

kinggestelde leraren krijgen een abonnement op Klasse tegen

de prijs voor verzending: 14 euro per jaar (i.p.v. 28 euro).

Bel 02 553 96 84 of mail secretariaat.leraren@klasse.be.

Deze groepen krijgen geen lerarenkaart. De educatieve instel-

lingen waarmee de lerarenkaart samenwerkt, verlenen alleen

speciale tarieven of gratis toegang aan actieve personeelsleden.

KLASSE • Nr. 191

28 D I A LO O G

FORUMTOPIC

Sander Belmans

©

Het Lucernacollege (Klasse 190) stoomt zijn voornamelijk allochtone leerlingen klaar voor het hoger onderwijs. Honderden lezers volgen (en voeren) de discussie op het forum.

Knack spendeerde vorig jaar een artikel aan het Lucernacollege en ik ergerde me toen dood aan het eenzijdig positieve beeld. Offi cieel is het een vrije Nederlandstalige school, in werkelijkheid is het een islamschool met een gigantische façade voor de buitenwereld.

(tommot)

Door jongeren met eenzelfde taal-, religieuze en culturele achtergrond bewust in dezelfde school te plaatsen, werk je segregatie in de hand. Toch heb ik gedurende het jaar dat ik er lesgaf nooit het gevoel gehad in een ‘islamschool’ te werken.

(Anoniem)

Mijn dochter in Lucerna volgt twee uur islam: dat-zelfde aantal uur godsdienst kreeg ik destijds in een katholieke school. Ik heb daar geen blijvende letsels aan overgehouden. Dat Turkse kinderen onder mekaar Turks praten, is waar. Dat ze daar strafstudie voor krijgen ook. Het valt al bij al nogal mee, want mijn dochter, die geen Turks kan, kent na vijf jaar nog maar een handvol woorden.

(lucernamama)

In het tweede deel van het artikel in Klasse waar-schuwt men voor de mogelijke link met Fethullah Gülen. In Duitsland is tegen een liefdadigheidsorgani-satie die banden heeft met Gülen een proces gestart. Ik ben het beu dat goedmenende Turken en Belgen die voor échte integratie zijn, door het netwerk van Gülen misleid worden.

(klh)

Meer reacties op www.klasse.be/forum

2009 is het Internationale Jaar van de

Creativiteit. Klasse laat elke maand

een eigenzinnige mens los die een lans

breekt voor creatief sterke leraren. Lo-

rin Parys bijt de spits af. Hij is voor-

zitter van Flanders District of Creati-

vity vzw, de Vlaamse organisatie voor

meer ondernemingscreativiteit.

Lorin Parys: “Het debat over kennis of vaardigheden is overbo-

dig. Vaardigheden kunnen niet zonder kennis. Maar kennis om

de kennis, zonder dat je ermee kunt ‘spelen’, heeft geen zin. Dit

is het tijdperk van ideeën, waarin je uit het overaanbod aan

informatie moet halen wat juist is en nieuwe verbanden legt.”

“Picasso zei ooit: ‘Elk kind is een kunstenaar. Het probleem is er

een te blijven.’ George Land en Beth Jarman onderzochten hoe

creatief kinderen tussen 3 en 5 jaar konden denken en ze volg-

den hen tot ze 25 waren.

Wat bleek: van de 3- tot

5-jarigen dacht 98 pro-

cent erg creatief, maar

na 5 jaar onderwijs

was dat al ge-

zakt tot 32

procent. Op

hun 25ste

was nog

maar 1 op 50

jongeren een creatieve

denker.”

“Op school worden fouten afge-

straft. Maar was Alexander Fleming

indertijd zijn preparaat niet bij het venster

vergeten, dan kenden we nu geen penicilline.

En had Darwin het verhaal van Adam en Eva

niet in twijfel getrokken, dan wisten we

misschien nog altijd niet dat onze verre

voorvader een aap was.”

“Een creatief klimaat begint bij

creatief onderwijs. Maar als

98 procent van de 25-plussers

weinig creatief is, geldt dat ook

voor de leraren. Laat de lerarenopleiding en na-

vorming ruime aandacht besteden aan creatief

denken. In plaats van de beste quizploeg van

Europa, zien we toch iets liever een Vlaams ‘Pro-

duct of the Year’.”

Laat je leerlingen zelfstandig en creatief denken

“Elk jaar onderwijs maakt ons minder creatief”

KLASSE • Nr. 191

29

Jouw mening?• Mail naar redactie.leraren@klasse.be• Schrijf naar Klasse (Dialoog) - Koning Albert II-laan 15 -

1210 Brussel• Geef je mening op www.klasse.be/forum en www.klasse.be/poll

VRAGEN?Je hebt een vraag, een praktisch probleem in de klas of lerarenkamer, een knoop waar je maar niet uitkomt? Of je hebt een leuk weetje of stappenplan voor je collega’s en je wilt die info graag in deze HELP!-rubriek? Stuur een mail naar redactie.leraren@klasse.be. Of zoek en help elkaar op www.klasse.be/leraren

DE TIP VAN ...

“Ouders van 2,5-jarige kleuters en speelklasser-tjes klagen wel eens: ‘Mijn kind vertelt zo weinig over school. Als ik vraag wat het op school heeft gedaan, dan hoor ik meestal: gespeeld!’ Ik gebruik nu stempels. Als we werken rond een bepaald belangstellingspunt (fruit, regen...) dan geef ik de kleuters hiervan een stempelafdruk op hun hand. Dat nodigt ouders uit om vragen te stellen of een gesprekje uit te lokken.”

Deze tip kwam van Els Celie uit Kapellen. Jouw minitip hier? Stuur hem naar redactie.leraren@klasse.be (vermeld ‘tip’) en win een verrassing van Klasse.

Juf Els:“Werk met stempels”

Help, de directeur komt naar mijn les!

START TO TEACH

“Help! Binnenkort wil de directeur een les van me bijwo-nen”, mailt een (liever anonieme) startende leraar uit een basisschool in Ieper. “Ik ben bang dat ik zó zenuwachtig zal zijn met haar achteraan in de klas dat ik volgend jaar niet meer terug hoef te komen naar deze school. Hoe be-reid ik me daar best op voor?”

Zeg je directeur dat zo’n bezoek je zenuwachtig 1. maakt. Leg haar ook uit waarom. Misschien denk je (onterecht?) dat jouw directeur op basis van één lesbezoek over je toekomst in de school oordeelt.Vraag om een functioneringsgesprek. Misschien 2. heb je er al één gehad. Samen met je mentor en je directeur bespreek je je functioneren in de klas, in de school.Durf openlijk vragen aan de directeur wat haar 3. aandachtspunten zijn voor je evaluatie.Probeer tijdens je lesgeven niet voortdurend in te 4. zitten met je toekomst. Je doet sowieso onschatbare ervaring op, of je nu mag blijven in deze school of niet.Overdreven stress is niet gezond. Niet voor je 5. leerlingen in de klas, niet voor jezelf.

Voor 7 500 leraren is dit schooljaar hun allereerste jaar voor de klas. Elke maand gooit een startende leraar hier zijn angst of twijfel in de groep. Help je mee? Mail je vraag naar redactie.leraren@klasse.be (Vermeld ‘start to teach’)

Eva startte vorig jaar als leraar. Klasse volgde haar het hele schooljaar in vijf fi lmpjes. Bekijk ‘De eerste keer’ op www.klasse.be/leraren

Een leraar die uitdaagt, belangstelling toont,

moeite doet, wordt lang genoemd als inspiratiebron

(Coach Maya Bakker in ‘Bij de les’)

KLASSE • Nr. 191

30 H E LP !

VOOR OF TEGEN

Hoe ervaart een ouder zijn kind thuis? En hoe er-vaar jij datzelfde kind in de klas? Dat is vaak het onderwerp van het oudercontact. Maar wat met anderstalige ouders? Op de website van Klasse vind je een ‘Kijklijst’ in negen talen. Die gaat niet enkel over hoe een kind presteert. Maar ook over hoe goed het zich voelt, in welke mate het betrokken is en hoe sociaal vaardig het is. Print zo’n kijklijst en vraag de ouder(s) om ze in te vullen. Leg er tijdens het gesprek jouw ingevulde exemplaar naast en je bent op weg naar een zin-vol oudercontact. Maak meteen afspraken over knelpunten of extra zorg. Nood aan een tolk? Contacteer een provinciale of lokale tolkdienst.

De Kijklijsten vind je op www.klasse.be/ouders, ga naar ‘klik en print’ en klik op Kijklijst’.Tolkendiensten vind je op www.fosovet.be

MAGDA?

“Ik kopieer geregeld partituren van eenvou-dige liedjes voor de muziek les. Mijn collega’s zeggen dat ik daarmee moet opletten. Doe ik iets strafbaars?”

Nee ❙ , maar daarom mag je nog niet om het even wat en vooral om het even hoeveel kopiëren. Zelfs al betaalt je school daarvoor een vergoeding aan Reprobel. Drie basis-regels uit de Auteurswet:

de verkoop van de werken waaruit je kopieert, mag 1. geen schade ondervinden. Wie een boek kopieert, koopt dit boek niet meer in de boekhandel, waardoor de boekhandel én de uitgever schade lijden de omvang van de kopie is beperkt2. je mag niet kopiëren om er winst mee te maken. 3.

Op die manier verzoent de wet de belangen van lesge-vers én uitgevers. Leraren willen goed werk- en bron-nenmateriaal, uitgevers willen voor hun investering vergoed worden.

Tot nu toe moest een school die een volledig lied wou kopiëren, daarvoor een licentieovereenkomst afsluiten en een vergoeding betalen: van 0,77 euro per kleuter tot 7 euro in het deeltijds kunstonderwijs. Eén of twee notenbalken van het lied kopiëren, kon wel. Vanaf 2009 moeten scholen niet langer betalen als ze individuele liedjesteksten kopiëren ter illustratie van onderwijs. Wie een volledig handboek of een liedjesbundel wil kopiëren, moet daarvoor wel nog betalen. Want op die manier ga je de concurrentie met de uitgevers aan.

Meer info op www.klasse.be/leraren/bijlage

Oudercontact:

Kijklijst in 9 talen

• “In onze school zijn er sinds kort waterfon-teintjes waardoor de kinderen meer drinken. Het enige probleem is dat kinderen enkel tijdens de pauzes mogen gaan plassen. Dat leert hen disci-pline aan, zeggen collega’s.”

• “Enkel gaan plassen tijdens de pauzes? Dat is toch belachelijk. En op de koop toe ongezond.Wie zijn plas te lang ophoudt, riskeert een blaas-ontsteking. In onze school bekijkt elke leraar of iemand mag gaan plassen tijdens de les. Je weet toch snel welke leerlingen die ‘gunst’ misbrui-ken.”

Pro of contra? Discussieer mee op www.klasse.be/leraren/bijlage

Plassen tijdens pauze

KLASSE • Nr. 191

31

Op de eerste verdieping van het Brusselse In-stituut Anneessens-Funck komt vrolijk gelach uit een klas. Leerlingen en leraren lopen er halfnaakt door elkaar. Schmink vindt zijn weg naar gezichten, lak doet wonderen met haar en surrealistische kledingstukken slingeren

zich om de lichamen van de topmodellen-voor-één-dag. Enkel leraar plastische opvoe-ding Kristin Depooter weet hoe de chaos van de kleed-kamer straks een strakke vertoning op de catwalk wordt. “Mijn grote droom

is dat leraren het nut inzien van projecten als dit”, zegt Kristin terwijl ze islamleraar Rachid Akhdim en godsdienstleraar Katelijne Kenis helpt aankleden. Zij vormen het meest opmer-kelijke duo op de catwalk. De andere koppels bestaan uit een leraar en een leerling.

‘VUILBAKSCHOOL’Kristin is trots dat er in haar school wat be-weegt: “Onderschat onze situatie niet. Wij zijn een school met postnum-mer 1000, het centrum van Brus-sel. Het klinkt keihard, maar wij zijn een ‘vuilbakschool’. De leerlingen die andere scholen doorschuiven, proberen wij toch nog goed onderwijs te geven.” De leerlingen van deze school zijn aller-minst doorsnee: “Jongeren die een half jaar geleden als vluchteling uit Azië zijn aange-komen, gasten die stoned in de klas zitten, anderen die buiten de school in bendes zit-

ten… Maar net omwille van hen blijf ik graag lesgeven. Ik wil hun zelfrespect bijbrengen.”

Bang van Brussel is Kristin niet, ook al woont ze na al die jaren niet in de stad. “Ik werk hier tien jaar. Voordien werkte ik in Borgerhout. Dat ik in Sint-Katelijne-Waver woon, ervaar ik niet als een nadeel. Misschien blijf je daar-door makkelijker Nederlands praten in de les (lacht).” De kampioen van de verre verplaat-sing naar school is mechanicaleraar Güngör Karali. Hij woont in Maasmechelen: “Ik vertrek elke ochtend om zes uur om met bus en trein hier op tijd te raken.” Hij is 24 en wil ervaring

Slechts 1 op 10 leraren aan de Nederlandstalige scholen in

Brussel woont ook in de stad. En meer dan de helft van de begin-

nende leraren verlaat binnen de vijf jaar het Brusselse onderwijs.

Zijn leraren bang van Brussel?

Bang van Brussel?Jonge leraren werken maar wonen niet in de hoofdstad

32

KLASSE • Nr. 191

Bert Coucquyt

©

opdoen. Vooral omgaan met de vele nationaliteiten vindt hij boeiend: “Ik heb een klas van twaalf leerlingen met acht verschillende nationaliteiten. Als Turkse leerlingen me in hun taal aanspreken, geef ik geen krimp. Ik ben solidair met mijn collega’s: hier spreken we enkel Nederlands. ‘Wat voor een Turk ben jij?’ reageren ze dan boos.” Soms gaat Güngör mee met de schoolopbouwwerker naar de ouders van zijn leerlingen: “Ouders kiezen vaak voor een Nederlandstalige school omdat ze menen dat de kwaliteit hier beter is dan in een Franstalige school

en omdat ze hopen dat hun zoon of dochter door de kennis van

de taal later makkelijker een job vindt. Maar de meeste leerlingen spreken geen Nederlands thuis. In Brus-

sel horen ze ook nauwelijks Nederlands spreken. Dat

maakt hun schoolopdracht heel moeilijk.”

DE VILLEDe meeste leraren op de catwalk zijn opvallend jong.

‘Ancien’ Kristin Depooter ziet het als haar plicht om de jonge

leraren aan te moedigen in de school te blijven. Starter Kim Van Ginderachter doet dit jaar alleszins haar tweede jaar als leraar PAV: “Ik heb in december 2004 als duiktoerist de tsunami in Thailand overleefd. Dan is hier lesgeven een makke-lijker opdracht.” Toch heeft

Kim geen plannen om van Asse naar Brussel te verhuizen. Misschien schrikken de hoge huurprijzen haar af? Minister Vanderpoorten probeerde daar in het verleden iets aan te doen door beginnende leraren de kans te geven om gratis in een internaat te verblijven, maar toen ging daar wel-geteld één jonge leraar op in.

Leraar burotica Sofi e Horicx uit Op-wijk verwoordt hoe veel jonge Brus-selse leraren hun carrière plannen: “Ik denk niet dat ik ooit in Brussel zal wonen. Vind ik een job dichter bij huis, dan neem ik die zeker aan.”

Meer dan de helft van de jonge leraren verlaat binnen de vijf jaar het Brusselse onderwijs. Dat getal ligt véél hoger dan de cijfers voor Vlaande-ren. Toch zijn er ook uitzonderingen zoals Annelies De Ville. Haar familienaam verraadt al dat zij wél in Brussel woont: “Brussel is een zalige stad. ‘De Roskam’ en ‘Goupil le Fol’ zijn mijn stamcafés. Op school beleefde ik een jaar met ups en downs. Ex-studiegenoten die weten dat ik in Brussel centrum lesgeef, mailen soms: ‘Leef jij nog? ’ Ja, natuurlijk, maar ik heb wel moeilijke momenten gekend. Kauwgom in mijn haar, doodsbedrei-gingen van pubers die met zichzelf in de knoop liggen… Veel leerlingen hebben voor ze les kunnen volgen een stoomcursus zelfvertrouwen nodig. Ze hebben vaak een zeer turbulente schoolcarrière achter de rug en hebben het buiten school ook niet makkelijk.” Was Annelies voorbereid op lesgeven in Brussel? “Eigenlijk niet. Onze le-rarenopleiding is veel te aso-gericht. Met wat je daar leert, overleef je niet in een bso-klas in Brussel centrum.”

Waar wonen de Brusselse leraren? Vind ze op www.klasse.be/leraren/bijlage

Vanaf 1 september 2009 krijgt wie minstens drie jaar lesgeeft in een Brusselse school van het Nederlands-talige onderwijs ongeveer duizend euro bruto per jaar meer dan zijn col-lega’s in Vlaanderen. Dat is alvast het plan van de onderwijsminister. Deze zogenaamde Brusselpremie kost de onderwijsbegroting drie miljoen euro per jaar.

Leraren lager onderwijs met een ge-tuigschrift voor Frans als tweede taal hebben nu al recht op een taalpremie (ongeveer 600 euro bruto per jaar).

In Brussel verdien je meer

KLASSE • Nr. 191

33

(advertentie)

“De vergaderingen van het oudercomité waren altijd cha-otisch”, geeft voorzitter Rachida grif toe. “Voor de directeur was de maat vol. Het was een bocht van 360° maken of exit ouderraad. Van een vormingscentrum in de buurt kregen we tips voor meer structuur, leerden we assertief zijn en onder-handelen. Onlangs gingen we naar de hamam. Het is mooi om zien hoe iedereen daar open durft te praten en elkaar écht wil leren kennen.”

Lees meer over de ouderraad in basisschool ‘De Buurt’ in Schaarbeek opwww.klasse.be/leraren/bijlage

Sinds kort heeft basisschool De Bosmier een technolo-giekar. Een paradepaardje of de kers op de taart? “Beide,” lacht directeur Greet Snoekx, “en zelfs meer.”“Vorig jaar stond technologie als leergebied centraal. Dat kader je eerst in de ontwikkelingsdoelen, eindtermen en schoolwerkplan. Je past het thema in de pedagogische studiedagen in en leraren volgen workshops. Pas dan kun je in de klas aan het werk en daar stuit je al vlug op praktische problemen: telkens alle materialen verzamelen in elke klas is tijdrovend en extra tafels kunnen er moeilijk

in. Toen hoorden we van een technologiekar in een andere school. Alleen hield die fi rma het bij een eenmalig project. Maar dankzij een dochteronderneming hebben we nu toch een kar op wieltjes. Deze compacte ‘werkbank’ met opbergkasten en lades is de kers op de taart, maar vooral de start van een ontdekkingsreis in de wereld van techno-logie en techniek.”

Gemeentelijke basisschool De Bosmier - Streekweg 11 - 2490 Balen - www.debosmier.be - lees meer op www.klasse.be/leraren/bijlage

Isabel Corthier

©

Geen stunt, wel een duurzaam instrument

Technologiekar is kers op de taart

Luc Daelemans

©

Chaos vermijden of opdoeken

Naar Turks stoombad

KLASSE • Nr. 191

S J A P O 35

36

Luc Daelemans

©

Graadklassen. In kleine basisscholen bestaan ze uit noodzaak. “Maar wij

geloven in de pedagogische meerwaarde”, zeggen de leraren van Freinetschool

De Regenboog in Kessel-Lo enthousiast. Krijgen zij het helemaal warm van

graadklassen? Of bezorgen die hen soms ook koude rillingen?

Warm of koud in de graadklas?

Graadklassen hebben educatieve meerwaarde

Katrien Nijs, leraar derde graad, al vijf jaar in De Regenboog • voordien in een andere Freinetschool en twee ‘gewone’ scholen gewerkt • als leerling nooit in een graadklas gezeten

Katrien Nijs (29)

“Voorbereiden op complexe wereld”

WARM“Graadklassen maken samenwerken in de klas veel boeiender. Ik wil nooit meer terug naar een jaarklas. In de derde graad krijg ik twee jaar de tijd om kinderen en hun ouders te helpen met hun studiekeuze voor het secundair. Mijn planning is zoveel soepeler dan wanneer ik al-les in een jaar moet afwerken. Het vraagt heel veel organisatietalent van een leraar om een graadklas te laten draaien, maar ik kick net op organiseren. Ik kan me goed voorstellen dat er leraren zijn die dit niet willen of kunnen. Geen probleem: een leerling is pas ongelukkig als de leraar zich ongelukkig voelt, dus zoekt elke leraar best zijn meest geschikte onderwijsstijl. Elke leerling die in het ‘traditionele’ onder-wijs slaagt, moet ook in onze school kunnen

slagen. We hebben een jongen met autisme. We geven hem enerzijds structuur, maar hel-pen hem natuurlijk ook voorbereiden om in een sowieso complexe wereld te overleven.”

KOUD“Om het voordeel van de graadklassen te kunnen behouden, houden we voor Frans en rekenen in de tweede en de derde graad aan jaarklassen vast. Misschien is onze infrastruc-tuur niet altijd aan zo’n situatie aangepast. Per graadklas hebben we één lokaal, soms heb je nood aan minstens twee ruimtes.”

KLASSE • Nr. 191

37

KLASSE • Nr. 191

Wout Debeuckelaer (34)

“Elk jaar een ‘nieuwe’ helft leerlingen”

WARM“Tijdens de lerarenopleiding was er weinig aandacht voor graadklassen. Jaarklassen leken daar de norm. Ik heb toen hard op mijn tanden moeten bijten. Hier voel ik me goed. Dankzij de graadklassen kan ik het leertraject van een kind makkelijker individuali-seren. Een leerling van het vierde jaar met problemen voor zinsontleding kan ik bij het derde doen aansluiten zonder dat hij daarom het gevoel heeft dat hij teruggestuurd is naar een lager jaar. Sommige leerproblemen duiken pas in de tweede graad op. Dan vind ik het goed dat ik zo’n leerling twee jaar kan opvolgen. Elk jaar heb ik

een ‘nieuwe’ helft leerlingen en een ‘oude’ helft. De nieuwkomers krijgen de ongeschreven wetten van de klas te horen van de andere leerlingen, daar hoef ik mijn energie niet in te steken.”

KOUD“Ik vraag me soms af of het voor leerlingen die nood hebben aan veel structuur wel lukt in een graadklas. Kan een jongen of meisje met autisme in ons systeem overleven?”

Wout Debeuckelaer, leraar tweede graad, elfde jaar in De Regenboog • geen andere onderwijs ervaring • zijn ouders startten een Freinetschool toen hij in de tweede graad van het lager onderwijs zat

Diane Van Herck, leraar eerste graad, al vijf jaar in De Regenboog • voordien vijf jaar in De Appeltuin in Leuven ervaring met graadklas-sen, daarvoor altijd ‘traditionele’ jaarklassen • als leerling nooit in een graadklas gezeten

Graadklassen, jaarklassen... niets is verplicht. Lees meer op www.klasse.be/leraren/bijlage

WARM“Leerlingen niet één maar twee jaar bij je hebben is echt zalig. Je ziet ze opgroeien tot persoontjes. Voor hun sociale ontwikkeling is het goed dat leerlingen doorheen hun schoolcar-rière eens de jongste en dan weer de oudste zijn. Als leraar moet het met elk kind klikken, zodat geen enkel kind denkt: bah, ik zit twee jaar bij deze juf of meester. In een graadklas stimuleer je uit praktische overwe-gingen het zelfstandig werken bij je leerlingen. Elke namiddag zijn mijn leerlingen met projecten bezig, altijd in jaaroverschrijdende groepen. Op die manier leren zwakkere leerlingen van de sterkere en zijn de sterkere gemotiveerd om een groepje te leiden of iets uit te diepen. Met graadklassen

heb je sowieso meer werk. Maar die extra inspanningen vergelijk ik graag met een feest. Stop je met feesten organiseren omdat voorbereiden, op-ruimen en afwassen er ook bij horen? Ik denk het niet.”

KOUD“Voor taal zitten de leerlingen wel apart. Logisch: de meeste eerstejaars komen hier aan zonder dat ze kunnen lezen en schrijven. Je begeleidt hen makkelijker als je tegelijk niet ook met de tweedejaars bezig moet zijn. Vorig jaar bezochten we een Freinetschool in Poperinge die géén graadklassen gebruikt. Toen dacht ik even: maken we het ons niet allemaal te moeilijk?”

Diane Van Herck (43)

“Kleuters worden persoontjes”

38

zekerdoen

ACTIES

ALGEMEEN

BASIS EXCLUSIEF

SECUNDAIR EXCLUSIEF

MET KLASSE NAAR DE WEST-VLAAMSE MUSEA

ACTIEMET KLASSE NAAR DE WEST-VLAAMSE MUSEA

MUSEA OP JE BORDJe kunt gewoon lesgeven over de Guldensporenslag, de Eerste Wereldoorlog, de Atlantikwall, folkmuziek, het kloosterleven... Je kunt lesmateriaal googlen over Tijl Uilenspiegel, Peter Benoit, Gruuthuse...

Maar wist je dat ze in de provincie West-Vlaanderen voor elk van deze thema’s en nog meer dan twintig andere een apart museum hebben waar je leerlingen een veel concre-tere les krijgen? Ook musea waarvan je nog nooit hoorde? Veertien dagen lang proef je gratis van het educatieve aanbod in 37 West-Vlaamse musea. Voor alle onderwijsvormen en -niveaus. Een schatkamer van groot en klein erfgoed, kunst en Kunst, de merkwaar-digste voorwerpen en ambachten. ‘Musea op je bord’ heet de actie. Schrijf meteen in, het aantal plaatsen is beperkt.

WIN EEN GRATIS BUSTRIP MET JE KLASGa met enkele collega’s op verkenning in de West-Vlaamse musea. Als je minstens vier musea bezoekt, kun je een spaarkaart vol kleven met zelfklevers. Lukt dat, dan maakt de school kans op gratis busvervoer met een klas naar een van de deelnemende musea (naar keuze). Elke school heeft een paar exemplaren ontvangen. De spaarkaart kun je ook down-loaden en afdrukken via www.west-vlaanderen.be/musea. Iedere school kan een onbeperkt aantal keren deelnemen.

W!N

WAT MAG JE VAN DEZE ACTIE VERWACHTEN?Op een woensdagnamiddag, zaterdag of zondag van 4 tot 15 maart shop je gratis met het hele gezin in 37 West-Vlaamse musea. Je bent de absolute vipgast. Dat omvat niet enkel gratis toegang maar ook een aan-gepaste rondleiding of een workshop, een brochure of een publicatie, een hapje en drankje of andere extra’s, en uiteraard een kennismaking met het educatieve aanbod van de musea. Naast snuisteren in de ‘klas-sieke’ kunstcollecties (van oude meesters tot hedendaagse kunst) neus je volop rond in cultuurhistorische collecties en stadsmusea, over het hospitaalwezen, archeologie, vlas, tabak en hop. Ieper heeft zelfs een museum over het onderwijs zelf. Je bakt brood of maakt kaas, doet aan wielrennen of vissen, en duikt onder in een kasteel of fort. Uitgebreide info over deze actie is terug te vinden op het digitale inschrijfformulier (www.lerarenkaart.be). Je klikt er eenvoudig door naar de websites van de deelnemende musea. Dit is het overzicht:

REGIO BRUGGE/OOSTENDEBrugge:• Bruggemuseum Archeologie, Bruggemuseum Gruuthuse en Onthaalkerk O.L.V., Bruggemuseum Volkskunde en Gezelle, Hospitaalmuseum Memling in Sint-JanDamme:• Museum Sint-Janshospitaal, UilenspiegelmuseumJabbeke:• PermekemuseumKnokke-Heist: • Sincfala, Museum van de Zwinstreek Oostende:• Kunstmuseum aan Zee, Provinciedomein Raversijde, Fort Napoleon Torhout: • Kasteel Wijnendale

REGIO IEPER/POPERINGEDranouter: • ’t Folk MuziekcentrumIeper: • Stedelijke Musea (In Flanders Fields Museum, Stedelijk Museum, Onderwijsmuseum, Merghelynckmuseum)Poperinge:• Hopmuseum, Talbot HouseZonnebeke:• De Oude Kaasmakerij, Memorial Museum Passchendaele 1917

REGIO KORTRIJK/ROESELAREHarelbeke: • Peter BenoitmuseumIzegem: • Borstelmuseum, SchoeiselmuseumKortrijk: • Broelmuseum, Museum Kortrijk 1302, Vlasmuseum KortrijkMenen:• Stadsmuseum ’t Schippershof Roeselare:• Wielermuseum Waregem:• BE-PART platform voor actuele kunstWervik: • Tabaksmuseum

REGIO VEURNE/DIKSMUIDEAlveringem:• Museum George GrardDiksmuide:• IJzertorenmuseumKoksijde:• Nationaal Visserijmuseum - Oostduinkerke, Abdijmuseum Ten Duinen 1138 Veurne: • Bakkerijmuseum, Kasteel Beauvoorde

Het permanente aanbod van elk museum vind je op www.west-vlaanderen.be/musea (ook buiten deze actieperiode).

HOE SCHRIJF JE IN?Schrijf uiterlijk 20 februari in op www.lerarenkaart.be. Duid aan wanneer je komt en welke musea je wilt bezoeken. Check vooraf goed op het overzicht bij het digitale inschrijfformulier wat op welke dag mogelijk is, want niet alle musea nemen deel op alle actiedagen. Mocht er een workshop of dagdeel volzet zijn, dan word je zo snel mogelijk verwittigd met een alternatief voorstel.

ZEKER DOEN • Nr. 191

40

WOENSDAG 28 JANUARI

HET ONZICHTBAAR KLEINE…Wat? Microscopische technieken, polarisatiemi-croscopie, weefselbereiding en microfotografi e. Samen met de geschiedenis van de microscopie kom je er alles over te weten tijdens deze workshop. Waar? Universiteit Gent - Museum voor de

Geschiedenis van de Wetenschappen - Krijgslaan 281 S30 - 9000 Gent Wanneer? 14 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren secundair onderwijs Meer info: www.sciencemuseum.ugent.be/lerarendag.html Inschrijven: voor 15 januari op www.sciencemuseum.ugent.be/leraarinschr.html

WOENSDAG 11 FEBRUARI

MUSEUM VOOR NATUURWETENSCHAPPEN

Wat? De nieuwe ‘Galerij van de Evolutie’ vat in ze-ven haltes miljarden jaren geschiedenis van het le-ven samen. Herontdek meteen ook de Galerij van de dino’s, ‘250 jaar natuurwetenschappen’ en de tijde-lijke tentoonstelling ‘Over leven in het X-treme’. Zie

p. 42. Waar? Museum voor Natuurwetenschappen - Vautierstraat 29 - 1000 Brussel Wanneer? 13 tot 19 uur Wie? Gratis voor leraren, partner en max. 3 eigen kinderen Meer info: www.natuurwetenschappen.be Inschrijven: uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.be

WOENSDAG 11 FEBRUARI

OILSJTERS CARNAVAL!Wat? Hoe maken ze die Aalsterse praalwagens? Steek je feestneus in jaren traditie en laat je rondlei-den in de carnavalwerkhallen. Het bezoek wissel je af met het carnavalmuseum. Zie p. 42. Waar? Museum Oud Hospitaal - Oude Vismarkt 13 - 9300 Aalst

Wanneer? 13.30 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren Meer info: www.aalst.be Inschrijven: uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.be

WOENSDAG 11 FEBRUARI

LESGEVEN IN FRANKRIJKWat? Eén klas. Dertien leerlingen. Van vier tot elf jaar. Eén onderwijzer: Georges Lopez. Van kleuter tot puber begeleidt hij hun schoolloopbaan. De docu-mentaire volgt hem tien weken lang en eindigt op de laatste schooldag. Waar? Z33 - Zuivelmarkt 33 -

3500 Hasselt Wanneer? 20.15 uur Wie? Gratis voor leraren Meer info: www.zebracinema.be Inschrijven: uitsluitend via zebra@limburg.be

MAANDAG 23 TOT ZATERDAG 28 FEBRUARI

BRUGGE, STAD MET KLASSEWat? Bekijk de sterren in het Planetarium. Maak een boswandeling en ga op zoek naar de wintersla-pers. Ontdek de kinderboerderij. Bezoek het con-certgebouw. Doe mee aan de museumzoektocht. Waar? Diverse locaties Wanneer? Diverse tijd-

stippen Wie? Gratis voor houders van de lerarenkaart met collega/part-ner en gezin Meer info: 050 44 87 29 - www.museabrugge.be Inschrijven: uiterlijk op 1 februari, uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.be

WOENSDAG 7 JANUARI

DIT IS ONZE AARDE!Wat? Kijk in de toekomst, naar een Aarde waar de mens verdwenen is. Ontdek hoe wij onze na-tuurlijke bronnen onder druk zetten. Meet de im-pact en zoek oplossingen. Een deskundige leidt je rond. Zie p. 45. Waar? Tour & Taxis -

Havenlaan 86 - 1000 Brussel Wanneer? 10.30, 11.30, 13.30, 14.30 of 15.30 uur Wie? Gratis voor leraren, twee vergezellende personen krij-gen korting Meer info: www.expo-terra.be Inschrijven: uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.be

ZATERDAG 10 JANUARI

DIT IS ONZE AARDE!Inschrijven: uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.bezie woensdag 7 januari

ZONDAG 11 JANUARI

VALDISNIWat? Alles over vallen en opstaan. Concrete tips om iemand niet te laten vallen, om een baby te ver-schonen zonder hem van de verzorgingstafel te la-ten vallen. Een gids leidt je gedurende anderhalf uur rond. Waar? Provinciaal Veiligheidsinstituut -

Jezusstraat 28-30 - 2000 Antwerpen Wanneer? 11, 13 of 15 uur Wie? Gratis voor leraar en partner Meer info: www.provant.be/pvi Inschrijven: uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.be

WOENSDAG 14 JANUARI

DIT IS ONZE AARDE!Inschrijven: uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.bezie woensdag 7 januari

ZONDAG 25 JANUARI

OP STAP IN SINT-NIKLAASWat? Sint-Niklaas zet zijn deuren open. Ontdek het textielverleden, leer bij over cartografi e en onderga het leven in een burgerhuis. De Art Deco stadswan-deling breit alles aan elkaar. Je kiest twee rondlei-dingen uit een aanbod van tien. Zie p. 43. Waar?

SteM - Zwijgershoek 14 - 9100 Sint-Niklaas Wanneer? 9.30 tot 13 uur of 13.30 tot 17 uur Wie? Gratis voor leraren en gezin Meer info: www.sint-niklaas.be Inschrijven: uitsluitend via ‘inschrijven’ op www.lerarenkaart.be

Nasa

© KBIN

©Frederik De Buck

©

notre cinema

©

Stefaan Van Hul

©

CNRS

©

KALENDER LERARENDAGENMet je nieuwe lerarenkaart kun je meteen aan de slag. Kies uit deze lijst met op maat gemaakte vipdagen. Tien in totaal. Ze ontvangen je als eregast. De lerarenkaart opent ook de deuren naar talloze kortingen, geeft gratis toegang en laat je soms eens in de prijzen vallen. Kijk voor het meest recente aanbod op www.lerarenkaart.be

GEN

ZEKER DOEN • Nr. 191

AC

TIE

S LE

RA

RE

NK

AA

RT

41

VAN WELKE GROENTE STAMMEN WIJ AF? Is de giraf een neef van de sla? Is de olifant een verre voorouder van de microbe? Hoe ver moeten we teruggaan om te weten waar we vandaan komen? Het antwoord: zeven haltes. Zo vat de nieuwe ‘Galerij van de Evolutie’ van het Brusselse Museum voor Natuurwetenschappen miljar-den jaren geschiedenis van het leven samen. 400 opgezette dieren en 600 fossielen getuigen van de biodiversiteit bij dier en mens. Bovendien rijd je in de galerij nog een halve halte verder dan waar we vandaag staan. (Hoe zullen de dieren van nu er over 50 miljoen jaar uitzien?) In de aparte zones bij elke halte onderzoek je van dichtbij de vormver-anderingen van het leven. Ten slotte blijf je plakken in de satellietzone die je alles leert over geheimen van de DNA-structuur, geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting, natuurlijke selectie, mutaties, gene-tische drift…

Interesse? De avant-première van deze gloednieuwe tentoonstelling is voor jou, koffi e inbegrepen. Op woensdag 11 februari van 13 tot 19 uur bezoek je het museum gratis met je hele gezin (max. 3 kinderen). Uiteraard kun je ook de (nieuwe) permanente zalen (her)ontdekken, zoals de Galerij van de Dinosauriërs en ‘250 jaar natuurwetenschappen’, en de tijdelijke tentoonstelling ‘Over leven in het X-treme’. Op vaste tijdstippen zijn er korte rondleidingen in de nieuwe galerij en dito demonstraties van het natuuratelier ‘Evolutie’ voor zowel basis- als secundair onderwijs. Het aantal deelnemers voor de demonstraties is beperkt. Ten slotte kun je inschrijven voor de première van de theatermonoloog ‘Darwin in de klas’ van ‘De Goesting’. Je woont een verkorte voorstelling (30 min.) bij. Een acteur kruipt in de huid van Darwins assistent. Vanuit die rol vertelt hij over de krachtlijnen van de evolutietheorie en geeft er voorbeelden van. In het gratis didactische dossier vind je alle info. Je kunt meteen een klasvoorstelling boeken.Museum voor Natuurwetenschappen - Vautierstraat 29 - 1000 Brussel - inschrij-vingen: www.lerarenkaart.be - inhoudelijke info: www natuurwetenschappen.be

VIPDAG

KBIN

©

Musichall

©

CARNAVAL IN AALSTTrain je kaakspieren en probeer: ajoinen, voil jeanetten, Koizer Kamiel en zèn kamillekes. Binnenkort staan ze op de lijst van het Unesco-werelderfgoed. Vóór het zover is, neem je zelf een kijkje in de coulis-sen. In de carnavalwerkhallen sta je op de eerste rij. Nog voor de stoet is uitgereden leer je hoe de carnavalisten zo’n praalwagen optuigen. In het carnavalmuseum sta je oog in oog met de feestneuzen uit het verleden. Op talloze affi ches en foto’s zie je dat het Aalsterse carnaval niet alleen werelderfgoed is maar in de eerste plaats een feest. Kies je kleurrijkste pak en trek op woensdag 11 februari (13.30 - 17 uur) naar Aalst. Inschrijven gebeurt via www.lerarenkaart.be (inschrijven - lerarendagen).Museum Oud Hospitaal - Oude Vismarkt 13 - 9300 Aalst - www.aalst.be

Zin om zelf de feestneus op te zetten? Vijf leraren en hun partner zit-ten op de eerste rij tijdens de zondagstoet op 22 februari. Zij winnen een duovrijkaart voor de tribune op het Keizerlijk Plein. Een mailtje naar wedstrijd@lerarenkaart.be volstaat om je kans te wagen. Vermeld je naam, adres en het nummer van je lerarenkaart. Geef je mail als onder-werp ‘carnaval’. Een onschuldige feesthand duidt de winnaars aan. Zij krijgen hun tickets thuisgestuurd.

Wil je met de klas de carnavalwerkhallen bezoeken? Dat kan. Van 2 tot en met 18 februari staan de deuren elke schoolnamiddag open voor een gratis klasbezoek. Op voorhand reserveren is verplicht via de dienst stadspromotie (053 73 22 33).

VIPDAG W!N

ITALIAANSE COCKTAILDonna Rosa maakt ragout voor al haar k nderen, kleinkinderen, zussen, broers, tantes en ooms. De familie Priore komt namelijk samen in het riante ouderlijke huis. De drie dagen ontsporen in een taliaanse cocktail van heftige discus-sies, oplaaiende passie, venijnige trots en bijtende haat. Regisseur Dirk Tanghe zet veertig spelers op de theatervloer voor ‘Zaterdag, Zondag, Maandag’, één van de populairste stukken uit het Italiaanse theaterrepertoire.

Capitole Gent (23, 24 en 25 januari) - Stadsschouwburg Antwerpen (13, 14, 15 februari) - tickets: 19 (cat. 3) tot 33 euro (golden seats) excl. reservatie en verzending - leraren die reserveren via 0900 69 900 (Sherpa) krijgen 15 procent korting op de ticketprijzen als ze het codeword ‘lerarenkaart’ vermelden. Als leraar kun je ook online bestellen via www.my-culture.be als je een inlogcode aanvraagt via www.lerarenkaart.be (startpagina). Niet cumuleerbaar met andere acties of kortingen. Niet geldig op eerder gekochte tickets. Niet op reservatie- en verzendingskosten.

KORTING

ITDktanh

ZEKER DOEN • Nr. 191

42

JE NIEUWE LERARENKAART…

zit bij dit nummer van Klasse. Voorzie ze van een recente pasfoto en je bent klaar om op stap te gaan. Maandelijks vind je op deze bladzij-den nieuwe tips. Maar er is meer. Het meest recente aanbod vind je op www.lerarenkaart.be. Wil je van alles als eerste op de hoogte zijn? Neem dan via www.lerarenkaart.be een gratis abonnement op de nieuwsbrie-ven (inschrijven - nieuwsbrieven). Geen kaart gekregen? Controleer op www.lerarenkaart.be of je recht hebt op een lerarenkaart. Vul in dat geval het aanvraagformulier in (vanaf 5 januari op de startpagina van www.lerarenkaart.be).

Nieuwe collega’s?Krijg je er dit jaar een nieuwe collega bij? Die hoeft zich geen zorgen te maken. Hij of zij krijgt de lerarenkaart automatisch toegestuurd.

HET VERLEDEN VAN SINT-NIKLAASDe geschiedenis van de prehistorie tot vandaag, bekeken vanuit ver-schillende invalshoeken. Filmmontages, educatieve ruimtes en interac-tieve rondleidingen. Een atelier waar je zelf een muts breit. Goedgemutst vat je de stadswandeling aan die je het Art Deco-verleden van de stad toont. In Sint-Niklaas laten het vernieuwde museum SteM, de Salons voor Schone Kunsten en het Mercatormuseum jou op zondag 25 januari genieten van hun collectie. De ontvangst gebeurt met koffi e en een al-gemene inleiding door de conservator. Surf naar www.lerarenkaart.be (inschrijven - lerarendagen). Je kiest twee rondleidingen uit een aanbod van tien. Zo stel je je eigen programma sa-men, alles is gratis voor leraren en hun gezin.SteM - Zwijgershoek 14 - Piet Elshout-zaal - 9100 Sint-Niklaas - www.sint-niklaas.be

Stefaan Van Hul

©

THAT’S OPERATenor of bariton? Alt of sopraan? Tijdens deze tentoonstelling leer je het verschil. Ontdek uit hoeveel stappen een opera is opgebouwd. Of wil je te weten komen waar Pavarotti en Andrea Bocelli hun stiel leerden? Het interactieve circuit voert je doorheen de geschiedenis van de opera. Originele kostuums, brieven van de beroemdste componisten en parti-turen illustreren de rol die de Ricordi’s speelden, als muziekuitgevers en als vriend van Italiaanse muzikale genieën.That’s Opera, 200 jaar Italiaanse muziek - tot maart 2009 - Tour & Taxis - Havenlaan 86 - 1000 Brussel - leraren betalen 8 i.p.v. 10 euro - de eerste honderd leraren kunnen hun korting inruilen voor een unieke reproductie van een partituur

Atelier Brückner GmbH

©

“VEEL TE ZIEN OP KORTE AFSTAND”“Onderweg zag ik wegwijzers naar het kasteel van Beloeil, Parc Paradisio en Bernissart”, zegt Filip Breemeersch (34) tussen twee rondleidingen in. Hij bezoekt Grand-Hornu, het is zijn eerste leraren-dag. “De rondleiding op de voormalige mijnsite was bijzonder interessant. Er zijn

speciale pakketten voor leerlingen van om en bij de 14 jaar. Kom je met wat oudere leerlingen, dan boek je die rondleiding best in het Frans. Voor jongere leerlingen is de wandeling naar de terril een goed idee. Een stadsbezoek aan Doornik of Bergen lijkt mij een leuke combinatie. Nu ben ik vooral benieuwd wat de designers van Big Game ontwerpen. Sorry, de gids staat al te zwaaien.” Filip geeft Frans aan de eerste graad van het Instituut Heilige Kindsheid in Ardooie. Site du Grand Hornu (Hornu Images en Musée des Arts Contemporains) - 82 rue Sainte Louise - 7301 Hornu - www.mac-s.be - gratis met lerarenkaart

Klasse

©

C. Goldsmith

©

MICROSCOPIETijdens een workshop op woensdag 28 januari leer je alles over de courante, moderne microscopische technieken. Weefselbereiding, kleurtechnieken en microfotografi e onthullen hun geheimen. De ge-schiedenis van de microscopie krijgt uitvoerige aandacht. Wat was nu de werkelijke rol van Antoni Van Leeuwenhoek bij de ontwikkeling van de microscoop? Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen - Universiteit Gent - Krijgslaan 281, S30 - 9000 Gent - inschrijven voor 15 januari op www.sciencemuseum.ugent.be/leraarinschr.html

VIPDAG

VIPDAG

KORTING

GRATIS

ZEKER DOEN • Nr. 191

AC

TIE

S LE

RA

RE

NK

AA

RT

43

(advertentie)

Een organisatie van GREEN vzw

www.greenbelgium.org

Waarom isoleren en hoe doe je het goed? Hoe leer je dit aan

leerlingen die binnenkort in de praktijk staan?

Met IsoLeren leidde de vzw GREEN het afgelopen jaar leerlingen uit technische en beroepsscholen op tot IsoLeerlingen. Tijdens deze studiedag kunnen jullie profi teren van hun ervaringen. Je gaat terug naar huis met een behoorlijke bagage rond isoleren én een portie inspiratie om op jouw school aan de slag te gaan!

Leren isoleren? Met IsoLeren!

VOOR WIE?

Vakleerkrachten en directie van TSO, BSO, DBSO, BuSO, OCMW-opleidingen, … in de richtingen bouw en hout. Maar ook voor al wie betrokken is bij het opleiden van jongeren die binnenkort op de arbeidsmarkt zullen isoleren!

WAAR EN WANNEER?

> In het Provinciehuis te LEUVEN op woensdag 11 maart 2009, 9u–12u30.

> In VormingPlus te GENT op woensdag 18 maart 2009, 9u–12u30.

> In het EcoHuis te ANTWERPEN op donderdag 2 april 2009, 9u–12u30.

INFO EN INSCHRIJVINGEN

Leen Van Gijsel, leen@greenbelgium.org, 02-209 16 63 of op www.greenbelgium.org/isoleren Let op: de plaatsen zijn beperkt!

Het project IsoLeren krijgt de fi nan-ciële steun van het Vlaams Energie-agentschap en Vlaams Minister van Energie en Leefmilieu, Hilde Crevits.

VEA

GOED OM WETEN: in Leuven organiseert MOS aansluitend een praktijkgerichte sessie over FSC-hout en duurzame houtskeletbouw voor leerkrachten houtbewerking uit Vlaams-Brabant. Deze vorming is een vervolg op de startdag op 3 februari in Hoeilaart. Info en inschrijvingen: philippe.moreau@vlaamsbrabant.be, 016-26 72 36

Met de steun van

(advertentie)

DE HEL EN DE CHAOSNegentig jaar geleden eindigde de Eerste Wereldoorlog. In het kader van de herdenkingsfeesten organiseert La Coupole een fototentoonstelling die de gruwel ervan illustreert. Je staat oog in oog met de soldaten en hun loopgraven, met de vernielende kracht van wapens, de massamoorden en de begrafenisritue-len, de verwoesting van volledige steden. Om het bezoek met je klas voor te bereiden is er een Nederlandstalig dossier be-schikbaar op de internetsite van La Coupole.Foto’s van de hel en de chaos: strijders en landschappen van de Eerste Wereldoorlog in Nord-Pas-de-Calais - tot 11 november 2009 - La Coupole, Centrum voor Geschiedenis en Herdenking van Nord-Pas-De-Calais - rue du Mont-à-Car - 62570 Helfaut (FR) - www.lacoupole-france.com - gratis op vertoon van je lerarenkaart

TE GEK!?Gek zijn doet geen pijn. Toch rust er een taboe op. Het project Te Gek!? probeert de stilte te doorbreken. In het voorjaar start een literaire tournee met onder andere Kristien Hemmerechts. Zij leest voor onder begeleiding van De Laatste Show-band. Maar je kunt al eerder je oren open zetten tijdens een pre-mièreconcert in de Ancienne Belgique. Bekende namen zoals Raymond van het Groenewoud schreeuwen het uit tijdens de voorstelling van de derde cd.Te Gek!? - premièreconcert en voorstelling van de cd - Ancienne Belgique - Anspachlaan 110 - 1000 Brussel - premièreconcert op zondag 8 februari om 15 uur -www.tegek.be - 5 leraren winnen een duovrijkaart - mail voor 15 januari naar wedstrijd@lerarenkaart.be. Vermeld je naam, adres, het nummer op je lerarenkaart. Geef je mail als onderwerp ‘te gek’.

GRATIS

Klristel Wielockx

© W!N

DIT IS ONZE AARDE!Duurzame ontwikkeling is een heet thema. Hoe zou de Aarde er uitzien zonder de mens? Wat is de impact van de mens op het milieu? Bekijk van nabij de eerste sporen die de mens achterliet op deze Aarde. Scan een product uit de supermarkt en verneem meteen hoeveel CO2 het transport ervan produceert. Of stel in een restaurant een bord samen met seizoen-sproducten. Op woensdag 7, zaterdag 10 en woensdag 14 januari word je als leraar rondgeleid door een deskundige. Je mag max. twee andere personen meebrengen. Jij krijgt gratis toegang tot deze vipdagen, niet-leraren krijgen korting. Aan het einde van de rit krijg je het pedagogisch dossier mee naar huis. Inschrijven via www.lerarenkaart.be Dit is onze Aarde! - tot 26 april - Tour&Taxis - Havenlaan 86 - 1000 Brussel - leraren betalen 6 i.p.v. 10 euro, behalve op de vipdagen (dan is de toegang voor leraren gratis)

KORTING VIPDAG

Tempora

©

Miel Pieters

©

ZEBRA DOCUMENTAIRESKlimaatopwarming, terrorisme, voedselveiligheid… Thema’s die do-cumentairemakers aangrijpen om onze ogen te openen. Wekelijks pre-senteert Zebracinema een eigenzinnige documentaire. ‘Etre et Avoir’ bijvoorbeeld, een documentaire over meester Lopez en zijn leerlingen in een dorpsschooltje in de landelijke Auvergne-streek. Deze ‘école unique’ is één van de zevenduizend mini-schooltjes op het Franse plat-teland. In de klas zitten dertien leerlingen, variërend in leeftijd van vier tot elf jaar.

Leraren krijgen gratis toegang tot de documentaire ‘Etre et Avoir’ op • woensdag 11 februari om 20.15 uur. Inschrijven: zebra@limburg.be50 leraren winnen een duovrijkaart voor een documentaire naar • keuze. Mail voor 20 januari naar wedstrijd@lerarenkaart.be. Vermeld je naam, adres en het nummer van je lerarenkaart. Geef je mail als onderwerp ‘documentaire’.Gewoon een voorstelling bijwonen? Op vertoon van je lerarenkaart • betaal je voor de documentaires 3 i.p.v. 4 euro.

DOC’Z - Z33 - Zuivelmarkt 33 - 3500 Hasselt - elke donderdag om 20.15 uur (uitgezonderd tijdens de kerstvakantie) - www.zebracinema.be

KORTING W!N

OORCOLLEGESdeFilharmonie heeft een web voor kids geweven. Kinderen en prille tie-ners komen meer te weten over de wereld van een klassiek concert op www.defi lharmonie.be/kid. Video, audio en korte tekstfragmenten tonen je hoe een symfonisch concert in elkaar steekt. Om de kinderen wegwijs te maken binnen deze interactieve wereld, ontwikkelde deFilharmonie een lesmap die je kunt downloaden op www.defi lharmonie.be/lesmap. Maak met de hele klas kennis met de OORcolleges van deFilharmonie. Los samen met je klas de vragen op, geef een antwoord op de schiftings-vraag en maak kans op een gratis OORcollege voor de hele klas.OORcollege Assepoester - 23 april om 11 uur in de Bijloke (Gent) - 24 april om 14 uur in deSingel (Antwerpen) - wedstrijd op www.defi lharmonie.be/wedstrijd

BOUW & RENOMeer dan tweehonderd exposanten tonen de nieuwste keukens en bad-kamers. Je krijgt de allerlaatste evoluties op het vlak van isolatie en duurzaam bouwen. Alles wat te maken heeft met bouwen en renova-tie vind je onder één dak. Met bijzondere aandacht voor het thema van 2009: ‘sanitair’.Bouw & Reno 2009 - Antwerp Expo - Jan Van Rijswijcklaan 191 - 2020 Antwerpen - van zaterdag 10 tot en met zondag 18 januari - www.bouwreno.be - gratis voor leraren op vertoon van hun lerarenkaart

GRATIS

BLANCO CHEQUE OP DE BOEKENBEURSKatleen Berghmans kreeg via de nieuwsbrief van de lerarenkaart het aangename bericht dat ze met een cheque van 250 euro naar de Boekenbeurs mocht. De lerares aan de TSM Middenschool in Mechelen kocht een resem boeken en strips voor haar kinderen, maar

dacht ook aan haar leerlingen. “Deze keer kocht ik een voorlichtings-boek voor de weinige meisjes op school. Voor mijn leerlingen is boeken lezen een zware opdracht. In het eerste trimester lees ik voor uit een boek van Anthony Horowitz, in het tweede trimester moeten ze zelf aan de slag. Tijdens de les mogen ze het boek op hun bank leggen. Om hen te motiveren lees ik er stukjes uit voor.” Het grootste deel van het budget ging naar haar kinderen van 6, 8 en 10 jaar. De oudste zoon is dyslectisch en houdt van informatieve boeken met veel afbeeldingen, de jongste dochter heeft een boon voor voorleesboeken. Alle drie zijn ze verzot op strips.Wil je ook wel eens overvallen worden door zo’n cadeau? Abonneer je dan op de gratis nieuwsbrieven via www.lerarenkaart.be

ZEKER DOEN • Nr. 191

AC

TIE

S LE

RA

RE

NK

AA

RT

45

(advertentie)

(advertentie)

KÖRPERWELTEN VERLENGDLopen zullen ze niet gaan doen. Ze blijven zelfs langer staan. De op-gezette lijken van Günther von Hagens hebben besloten hun verblijf in Brussel nog even te verlengen. Ontdek de wonderen van het menselijke lichaam of bekijk een rokerslong van dichtbij. Twintig nieuwe plastinaten en meer dan tweehonderd authentieke menselijke specimens staan je op te wachten.Körperwelten 4 - verlengd tot 1 maart - Kelders van Cureghem - Jules Ruhlstraat - 1070 Brussel - www.koerperwelten.be - gratis voor leraren

GRATIS

SCHERP JE SPELLINGZijn mijn leerlingen gepiercet of gepierct? Ondergaan ze daarmee een gedaante- of gedaantenver-andering? Ach, zolang ze maar niet het slachtoffer worden van infect(u?)euze bacteri(e?)ën. Zit het Groene Boekje helemaal opgeslagen in je geheugen of maakt je spelling nu en dan een slippertje? Je kunt het uit-

testen op het Groot Nederlands Dictee van het Davidsfonds en Knack. Overal in Vlaanderen zijn er voorrondes, zowel voor ‘liefhebbers’ als ‘specialisten’. Anderstaligen krijgen een eigen versie. Als leraar betaal je 5 (i.p.v. 6) euro.Locaties, data en inschrijvingsmodaliteiten op www.grootnederlandsdictee.be

Met je leerlingen deelnemen? Dat kan, ook al zijn ze helemaal geen spellingdeskundige. Vier wedstrijdformules maken er een plezante taalstrijd van, zonder aartsmoeilijke uitzonderingen. Het Miniemendictee is er voor leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar. Cadetten, scholieren en junioren zijn respectievelijk leerlingen van de eerste, tweede en derde graad secundair. Oefendictees download je op www.grootnederlandsdictee.be. Deelnemen kost voor leerlingen 3 euro.

KORTING

SSZ

Davidsfonds

©

Institute for Plastination

©

46

Musichall

©

BELvue

©

ROOS EN BLAUWBarbie en Ken. Venus en Mars. Lief en fl ink. Veel ideeën over vrouwen en mannen stammen uit de negentiende eeuw en bouwen voort op burger-lijke idealen die druk gestimuleerd en verspreid werden. De tentoonstel-ling ‘Jongens en meisjes… bestemming bekend? België 1830-2000’ toont hoe mannelijkheid en vrouwelijkheid twee eeuwen lang in scène werden gezet. De expo focust op privéleven, onderwijs en arbeid. De educatieve dienst van het BELvue-museum stelt twee mappen samen voor de derde graad secundair. Eén map voor leerlingen met een brede historische interesse en een tweede map voor leerlingen met een be-perktere kennis van geschiedenis.‘Jongens en meisjes… bestemming bekend? België 1830-2000’ - van 3 februari tot 31 mei - BELvue - Paleizenplein 7 - 1000 Brussel - gratis voor leerlingen - gratis op vertoon van je lerarenkaart - didactische mappen vanaf 3 februari op www.belvue.be - teksten en foto’s vanaf 3 februari op www.avg-carhif.be

GEKNIPTE DANSVOORSTELLINGEdward Scissorhands heeft scharen in plaats van handen. Hij is onafgewerkt als zijn uitvin-der sterft. Ook al is hij handig met tuinhagen, ijssculpturen en dameskapsels, toch is het voor meisjes moeilijk om doorheen littekens en scharen zijn innerlijke pracht te ontdekken. Dans, muziek, decors, kostuums en choreo-

grafi e maken van de bewerking door Matthew Bourne iets magisch.Stadsschouwburg Antwerpen (17, 18, 19, 20, 21 en 22 februari) - tickets tussen 44 (cat. 3) en 59 euro (golden seats) excl. reservatie en verzending - www musichall.be - leraren die reserveren via 0900 69 900 (Sherpa) krijgen 15 procent korting op de ticketprijzen als ze het codeword ‘lerarenkaart’ vermelden. Leraren kunnen ook online bestellen via www.my-culture.be als ze een inlogcode aanvragen via www.lerarenkaart.be (startpagina). Niet cumuleerbaar met andere acties of kortingen. Niet geldig op eerder gekochte tickets. Niet op reservatie- en verzendingskosten.

KORTING

STUDIEDAG ‘PESTEN KAN NIET’Is je school op zoek naar ideeën om pesten beter aan te pakken?

‘No Blame’ is een niet-bestraffende methode. • Victor, zijn ‘Goedgevoel machine’ én kinderen van het eerste en • tweede leerjaar zoeken naar ‘groene’ en ‘rode’ gedragingen, gedach-ten en gevoelens. Concrete tips geven advies om met ouders over pesters en slachtof-• fers te praten.

Maandag 16 februari (9 - 16.15 uur) is de ‘Kies Kleur tegen Pesten-dag’. Voordrachten in de voormiddag en workshops in de namiddag lood-sen je door alle vormen van aanpak. Hoe werkt leerlingbemiddeling of peer mediation? Hoe helpen kinderboeken in de strijd tegen pesten? Wat is cyberpesten en welke remedies bestrijden dit gsm- en internet-fenomeen? Welke voorwaarden moeten vervuld zijn vooraleer een anti-pestbeleid vruchten afwerpt? Kies Kleur tegen Pesten reikt tijdens deze studiedag voor de tiende keer de ‘Pesten-dat-kan-niet-prijzen’ uit. ‘Kies Kleur tegen Pesten-dag’ (basis- en secundair onderwijs) - Hendrik Consciencegebouw - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - 5 minuten van Brussel-Noord - programma op www.kieskleurtegenpesten.be - inschrijven kan vanaf 15 januari via www.lerarenkaart.be (startpagina - gelezen in Klasse)

SS VERSTOORT FRANZ SCHUBERTDe ‘Lieder’ van Franz Schubert worden brutaal onderbroken door men-sen die willen vertellen waarom ze in 1940 vrijwillig in dienst traden bij de SS. De muzikanten en acteurs zitten tussen het publiek, een aan-grijpend verhaal begint. Josse De Pauw en Tom Jansen confronteren monologen van ex-SS’ers met het liedrecital van het Collegium Vocale. De ex-SS’ers zochten harmonie, net zoals een koor dat doet. Nu willen ze gehoord worden.Te horen en te zien op zondag 25 januari 2009 (16 en 18 uur) in het Kraakhuis van Muziekcentrum De Bijloke. Om 15.15 uur is er een inleiding.‘Ruhe’ - Muziektheater Transparant en Collegium Vocale Gent - Kraakhuis Muziekcentrum De Bijloke - J. Kluyskensstraat 2 - 9000 Gent - tickets: 09 269 92 92 of tickets@debijloke.be - www.debijloke.be - leraren betalen 15 (i.p.v. 18) euro - jongeren (tot 18 jaar) betalen 5 euro

KORTING

ROESTY SPETTER, DE SUPERKATERMarc De Bel verzint avonturen voor Roesty Spetter. Jouw klas bepaalt hoe de kater er uitziet. Het eerste kattenboek van Marc De Bel heet ‘Kitnapping bij volle maan’. (Wie een spelfout vermoedt heeft ongelijk.) Omdat Ieper de kattenstad is, organiseert de kat-tenstoetorganisatie een tekenwedstrijd. De

grote omtreklijnen van Roesty kun je downloaden op www.ieper.be (via toerisme - kattenstoet). Doordat hij graag knabbelt en sabbelt heeft hij een volslanke lijn. Maar welke kleuren, strepen, vlekken en ogen Roesty heeft, dat bepaalt jouw klas. Misschien krijgt de kleur- en schilderacti-viteit een leuke staart en mogen jouw leerlingen op zondag 26 april het klasontwerp uittekenen op een echt beeld van Roesty. Met Marc De Bel als getuige. De winnende klas krijgt een prijs en ziet op zondag 10 mei haar (enige echte) Roesty meelopen in de Kattenstoet.Ontwerp insturen voor 6 maart - Kattenstoetsecretariaat - t.a.v. Michelle Martens - Grote Markt 34 - 8900 Ieper - info: kattenstoet@ieper.be

W!N

Stad Ieper

©

GRATIS

BELvue©

ZEKER DOEN • Nr. 191

AC

TIE

S LE

RA

RE

NK

AA

RT

47

WAT IS DAT, EEN SCHOOLRAAD?

Elke Vlaamse school heeft een schoolraad. Verplicht. Wie heeft daarin een zitje? Waarover beslissen ze? En hoe kunnen ouders er hun stem laten horen? Klasse voor Ouders gaat aan de vergadertafel zitten tussen de leraar en de vertegenwoordiger van de buurt en zoekt het uit.

Wat staat er nog in het januarinummer?Interim-ouders en pleegkinderen• Hoe vang je een kind op na een inbraak?• Haal het circus in de school•

Vanaf 12 januari op de website: Print het ‘Het-zal-me-lukken’-plan voor goede voornemens

Extra bijlage: de poster. Klasse voor Ouders deelt ook in januari twee posters uit om aan de schoolpoort te hangen. Deze maand met de boodschap ‘Pas op!’, met drie tips voor ouders om van hun kind geen angsthaas te maken.De vorige posters vind je op www.klasse.be/ouders/klikenprint

SEMINARIE IN BREENDONKLeraren kunnen in het Fort van Breendonk een ééndagseminarie volgen om een bezoek met de klas voor te bereiden. Zo’n seminarie start met een gedetailleerd bezoek aan het Fort, gevolgd door een fi lmvoorstelling. Na de lunch is er een debat over de pedagogische middelen van het Fort en over de link met de hedendaagse geschiedenis en actualiteit.Het volgende seminarie vindt plaats op donderdag 12 maart. Deelnemen kost 5 euro (lunch inbegrepen). Het aantal plaatsen is beperkt.Info en inschrijvingen via ovdw@breendonk.be of mm@breendonk.be - 03 860 75 25 - www.breendonk.be

SEMINARIE IN BREENDONK

ZING EEN DAK OP DE WERELDDuizenden kinderen van 9 tot 14 jaar zingen voor vrede en verdraag-zaamheid, het is stilaan een jaarlijkse traditie. Rond 8 mei komen de kinderen samen op vijf locaties. Begeleid door de ‘Children of the Street Band’ zingen ze liedjes met een boodschap én voor een goed doel. Na inschrijving krijg je voor elke leerling een cd met alle liedjes, een tekstboekje en een werkkrant. Zelf krijg je een begeleidende map met lessuggesties en inhoudelijke informatie.Leerlingen tweede en derde graad lager onderwijs en eerste graad se-cundair onderwijs kunnen deelnemen. Je betaalt 4 euro per leerling. De helft daarvan gaat naar een scholenproject in Ecuador (steun aan een klein schooltje naast een krottenwijk). In oktober 2009 krijgen alle deelnemende groepen een fotoboek over het project in Ecuador.Voor het eerst organiseert Jeugd en Vrede een inleefreis naar het goede doel van de actie. In juli trekken 16 jongeren (geboren tussen 1 januari 1990 en 31 december 1993) naar Ecuador. Ze bezoeken er de projecten die door de actie worden gesteund en werken (o.l.v. fotograaf Dieter Telemans) mee aan het fotoboek.Er zijn zanghappenings op dinsdag 5 mei in de Kuub Turnhout, op donderdag 7 mei op de IJzerweide Diksmuide, op vrijdag 8 mei op het Sint-Pietersplein Gent, op dinsdag 12 mei in de Minnepoort Leuven en op donderdag 14 mei in het Sportpaleis Antwerpen.www.jeugdenvrede.be - www.childrenofthestreet.be - www.eslabonsocial.be - info@jeugdenvrede.be

K OP DE WERELD

MULTIMEDIA BIJ DE VLEETWil je foto’s, fi lmpjes of geluiden bewerken, materiaal downloaden, een presentatie maken of zelf een website ontwikkelen? De website Lerarentools verzamelt alle software hiervoor op één plaats. Zo gebruik je makkelijker multimedia in de klas. Je verkent de verschillende tools en mogelijkheden. Je leert ze gebruiken via de handleidingen en inte-greert ze in je les. De site van Lerarentools behoort tot dezelfde familie als Lerarenforum, Lerarenblogs en Lerarenlinks.www.lerarentools.be

THE SKY IS THE LIMITWil je eens met je leerlingen van de grond? Op woensdag 21 januari kun je alvast gratis kennismaken met het educatieve programma van Jeugd en Luchtvaart vzw. Je hoort er alles over hun pedagogische rondvluchten boven de haven van Antwerpen en de omgeving. Voorts leer je meer over de luchthaven van Deurne en de Antwerpse haven en hun activiteiten.De infosessie vindt plaats op 21 januari, vanaf 13.30 uur in het Perscentrum van de Luchthaven DeurneInschrijven via piet.vda@fulladsl.be - jb.rdm@telenet.be - gustaaf.van.dyck@telenet.be of via 0472 93 56 79

48

ZEKER DOEN • Nr. 191

BLIJF UP-TO-DATEEen van de tien competenties van leraren is de ‘leraar als onderzoeker’. Zware dobber? Misschien niet, want veel onderzoek wordt in jouw plaats gedaan. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek brengt regelmatig e-brieven uit met recente resultaten van wetenschap-pelijk onderzoek in onderwijs. Enkele recente voorbeelden: ‘werkple-kleren’ in het beroepsonderwijs, wiskunde en de vaardigheid van het abstraheren, zorgleerlingen in het basisonderwijs.Abonneer je gratis via www nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_67RLW5

NIETS OVER ONS, ZONDER ONSOnder de noemer ‘Niets over ons, zonder ons. Hoe participatie WAAR(?) maken’ kun je op 16 februari een studiedag bijwonen over ervaringsdes-kundigheid en participatie. Op deze studiedag zoekt vzw GRIP (Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap) naar een defi nitie van ervaringsdeskundigheid en naar wegen om echte en oprechte participa-tie van personen met een handicap waar te maken.De studiedag vindt plaats op maandag 16 februari, van 9.30 tot 17 uur in Brussel.www.gripvzw.be

FLAMENCO IN MECHELENDe leerlingen van de Flamencoklas openen op 24 januari het feestjaar van het Conservatoriumballet van Mechelen met een ‘Espectaculo de Flamenco’. Het ballet bestaat 20 jaar en viert dat in 2009 o.a. met de tentoonstelling ‘Dans n Vlaanderen’ (van 15 april tot 15 mei in CC de BIB) en een reeks balletvoor-stellingen (van 8 tot 10 mei) in zaal Theatrium.www.conservatoriummechelen.be

FMDohmH

BRUSSEL IN BEELD8 000 illustraties, historische en beschrijvende fi ches over 5 000 gebouwen, defi nities van 400 architectuurtermen, 700 foto’s… Op www.irismonument.be vind je een zowat complete inventaris van het bouwkundige erfgoed in Brussel. De site is volledig vernieuwd en kreeg doorgedreven opzoekmogelijkheden, uitprintbare pdf-versies van elke fi che, een geolocatiesysteem en icoontjes waarmee je kunt inzoomen.www.irismonument.be - een groot aantal van de beelden is rechtenvrij

Verzameling Dexia Bank

©

DE VERSTE APPELEigenlijk valt de appel soms heel ver van de boom. En hoe meer kilo-meters hij afl egt in de richting van je fruitmand, hoe belastender dat is voor het milieu. ‘Denk globaal, eet lokaal’ is dan ook het motto van de vzw Wervel.Download de campagne-affi che op www.wervel.be - de papieren versie (A3-formaat) kun je gratis aanvragen via info@wervel.be

GRATIS

APPEL

G

WERK VOOR DURVERSOp www.durvers.be vinden leraren en leerlingen uit het laatste jaar lager onderwijs en het eerste jaar secundair onderwijs een hele reeks soms onbekende beroepen en sectoren. Bij de website hoort de cd-rom ‘Wie wordt wat? Werk voor durvers’. Zoë, Sam, Dave en Mo nemen de leerlingen mee op een tochtje doorheen hun stad. Telkens als een be-roep in het straatbeeld opduikt, kun je erop klikken voor meer informatie over dit beroep (en de sector). Website en cd-rom zijn instrumenten vol beroepsinformatie, speels én educatief en in de eerste plaats bruikbaar in klasverband.Cd-rom en website zijn vanaf 6 februari beschikbaar. Op 6 februari kun je naar de voorstelling van dit project, om 14 uur in de Brabanthal in Leuven, waar op dat moment de ‘SID-in 2009’ voor laatstejaars secundair onderwijs plaatsvindt.‘Wie wordt wat? Werk voor durvers’ is een initiatief van SERVwww.durvers.be (vanaf 6 februari)

GRATIS

ALG

EM

EE

N

49

ZEKER DOEN • Nr. 191

DE RUIMTE IN BRUGGEKoepelvullende bewegende beelden op een 84 m² groot scherm: in Brugge lijkt de ruimte bijna tastbaar. Volkssterrenwacht Beisbroek blijft de grote Zeissprojector gebruiken om onze sterrenhemel te projecteren, maar er zijn nu twee speciale videoprojectoren bijgeplaatst om met een ambitieus ‘full-dome’ video-project koepelvullende bewegende beelden te brengen van zelfs de verste nevels en sterrenstelsels.Volkssterrenwacht Beisbroek heeft een uitgebreid educatief aanbod.www.beisbroek.be - info@beisbroek.be - 050 39 05 66

INgeBEELDDe mediamodule ‘INgeBEELD’ brengt stap voor stap de mechanismen van beeldtaal aan de oppervlakte. Ook al worden we overal omringd door beelden, toch denken we vaak nog ‘talig’, vanuit een ‘literaire’ traditie: beelden zijn illustraties bij verhalen, plaatjes bij praatjes. ‘INgeBEELD’ maakt je leerlingen speels en ervaringsgericht ook multimediaal ge-letterd. De eerste module (4- tot 8-jarigen) en de tweede module (8- tot 14-jarigen) zijn eerder al verschenen. Nu is ook de derde module (12- tot 18-jarigen) online. Je krijgt bovendien concrete lestips, heden-daagse werkvormen en een nascholingsaanbod.www.ingebeeld.be - info over navorming rond ‘INgeBEELD’ op www.renvlaanderen.be

SCROOGEWie kent niet het verhaal van de gemene oude gierigaard Ebenezer Scrooge die op kerstavond het bezoek krijgt van de geest van zijn voormali-ge zakenpartner én van de geesten van Verleden, Heden en Toekomst. Die leren hem de magie en het werkelijke gevoel van Kerstmis opnieuw kennen.

Sir Seymour Hicks schittert als Scrooge in deze historische verfi lming uit 1935 van de klassieker van Charles Dickens. De fi lm is voor deze dvd-versie ingekleurd en digitaal geremasterd.www. rcv nl

Win: 5 x ‘Scrooge’ - mail vóór 24 januari (met vermelding ‘Scrooge’) naar win.leraren@klasse.be

W!N

S

ROMEIN IN DE KLASLegioensoldaat Quintus Spurius Ligustinus komt twee uur lang in de klas vertellen over het Romeinse leger. Met zijn kledij, wapens en ba-gage brengt hij een stuk Romeinse geschiedenis tot leven in je klas. Ligustinus is een soldaat van het Vierde Macedonische Legioen (Legio IIII Macedonica), die 22 jaar diende in het geduchte Romeinse leger in het begin van de 2de eeuw v.Chr., maar Ligustinus is ook het alter ego van archeoloog Bernard Van Daele.www.quintus.be - ligustinus@hotmail.com - 0476 38 52 48

KLASSpurius Ligustinus komt twee uur lang in de omeinse leger. Met zijn kledij, wapens en ba-

LITERATUUREDUCATIENieuwe boeken, auteurslezingen, inspirerende workshops, grote initi-atieven en ontmoetingen met enthousiaste collega’s op een praktijk-markt speciaal voor scholen. Dat vind je van 23 tot 25 maart 2009 in De Vooruit in Gent. Canon Cultuurcel en Boek.be besteden tijdens de ‘Dagen van de Literatuureducatie’ extra aandacht aan poëzie en on-derwijs, de samenwerking tussen school en bibliotheek, literatuur en muzische vorming en literaire projecten.Maandag 23 maart is voor het basisonderwijs, dinsdag 24 maart voor het secundair onderwijs en woensdag 25 maart vooral voor de leraren-opleiding. Woensdagnamiddag is er ook een groot leesfeest voor kin-deren en jongeren.Deelnemen kost 30 euro voor één dag - snel inschrijven is de boodschapwww.dagvandeliteratuureducatie.be

PUBLICEER JE BOEKMet ‘Dick de draak wordt verliefd’ schreef Vered Ben-Kiki een liefdesverhaal met col-lages voor kinderen van alle leeftijden en alle culturen. Alle culturen inderdaad, want je krijgt de tekst van dit 32 pagina’s tellende sprookje in vijf talen: Nederlands, Frans, Engels, Hebreeuws en Arabisch.

Ben-Kiki publiceert zijn boek via www.wwaow.com. Die WWAOW (Worldwide Alliance of Writers) werkt met een ‘printing on demand’ service. Je uploadt je boek en de site doet de rest: cover, samenvatting, aanbieding in de webwinkel. De prijs van je boek wordt bepaald op basis van het aantal bladzijden, boekformaat, eventuele kleurdruk of hardcover. Je enige verplichting is dat je de eerste vijf exemplaren zelf koopt, verder kost het je niets. Je behoudt alle rechten en je beslist zelf of je boek al dan niet wereldwijd wordt aangeboden.‘Dick de draad wordt verliefd’ (Vered Ben-Kiki) - 15,94 euro - www.wwaow.com

PMV

50

ZEKER DOEN • Nr. 191

CST AWARDS 2009Tot 30 januari kun je inschrijven voor de CST Awards 2009. CST staat voor ‘Computergebruik op School en Thuis. Die Awards gaan naar leerlingen, scholen en bedrijven in Vlaanderen en Zeeland die verdien-stelijk zijn op het terrein van computergebruik in opvoeding en on-derwijs. De prijsuitreiking vindt plaats op vrijdag 15 mei 2009 in het Provinciehuis van Antwerpen.Er zijn vier categorieën: de ICT-school van het jaar basisonderwijs, de ICT-school van het jaar secundair onderwijs, de Whizzkids Award voor leerlingen derde graad lager onderwijs en de ICT-Wijs Awards voor de school en het bedrijf die samenwerken om mensen met een arbeidshan-dicap te integreren via ICT.Alle info op www.cst.be

EN DAN WEET JE NOG NIETS OVER…

‘Veilig online’:• tips om kinderen te begeleiden naar veilig internetgebruik

‘Coachen’:• praktische oefeningen voor inspirerend coachen

‘Win een piano’:• pianoconcours voor jongeren met als hoofdprijs…‘Ik schenk je woorden’:• win een boek met teksten voor alle gelegenheden‘Win een dvd: The Prisoner’:• legendarische én baanbrekende Britse tv-serie uit 1967

Al die tips en nog veel meer vind je op www.klasse.be/leraren (klik op ‘Zeker doen’ en ‘Speeltijd’)

W!N

LESGEVEN AAN OLGA EN MOESTAFAWe besteden veel aandacht aan verscheidenheid op school en daar-buiten. Toch komen leraren soms in situaties terecht waarin ze weinig voeling hebben met leerlingen van vreemde afkomst. Bovendien groeit de groep van allochtone jongeren en wordt die steeds verscheidener. Gevolg: twijfels, misverstanden en onbegrip nemen toe. Tien jaar na zijn succesrijke boek ‘Lesgeven aan Fatima en Ahmed’ verruimt auteur Ali Salmi de allochtone grenzen. Zijn nieuwe boek reikt leraren, hulp-verleners en geïnteresseerden in de integratieproblematiek sleutels aan om de kloof tussen de verschillende culturen en opvoedingsmilieus te dichten.‘Lesgeven aan Olga en Moestafa. Omgaan met diversiteit’ - 22,25 euro - uitg. Acco

aar-nig oeit ner. r na eur

ulp-aan s te

cco

PERSEPOLIS OP DVDMet de grafi sche roman en de fi lm ‘Persepolis’ schetst Marjane Satrapi een genuanceerd beeld van de recente Iraanse geschiedenis, beke-ken door de ogen van een achtjarig meisje. Teheran, 1978. Marjane is dan acht jaar, vroegrijp en mondig. Na de revolutie moet ze ineens een hoofddoek dragen en worden duizenden mensen opgesloten. Toch ontdekt Marjane punkmuziek, Abba en Iron Maiden. Dan komt de oorlog met Irak en via Oostenrijk komt Marjane in Frankrijk terecht. Daar begint ze strips te tekenen, o.a. het autobio-grafi sche ‘Persepolis’. In 2007 was er dan de zwart-wit animatiefi lm ‘Persepolis’. Die is nu op dvd beschikbaar.www.cineart.be

Win: 4 x ‘Persepolis’ - mail vóór 24 januari (met vermelding ‘Persepolis’) naar win.leraren@klasse.be

MUZISCHE CATALOGUSCursussen en workshops rond audiovisuele en beeldende kunsten, dans, literatuur,muziek en theater vind je in de voorjaarsbrochure van vzw Wisper of op www.wisper.be. Een greep uit het aanbod: een tweedaagse over je eigen poëtische taal (‘Poëzie voor beginners; 18 en 19 april), een introductie tot het poppenspel en het poppen maken (‘Poppen maken, een introductie’; 5 dinsdagavonden vanaf 10 maart), een tweedaagse over illustraties en hoe je daarmee een geanimeerd luisterspel maakt (‘Illustraties tot leven brengen’; 11 en 12 april), een weekend over be-wust bewegen (‘Van Pilates naar beweging’; 28 februari en 1 maart) of twee dagen over boekbesprekingen en toneelrecensies (‘Recensies schrijven’; zaterdagen 4 en 11 april).Je vindt het volledige aanbod op www.wisper.be

Win: 1 leraar wint ‘Van Pilates naar beweging’ - mail vóór 24 januari naar Charlotte@wisper.be

W!N

GEZOCHT: SCHOOLBANKJESGezocht: 8 houten schoolbankjes anno 1950 of daaromtrent voor een ‘klasje-zoals-het-vroeger-was’ in het Stedelijk Museum van Lokeren.Alle reacties zijn welkom bij Annelies Lust, erfgoedconsulent - Annelies.Lust@lokeren.be - 09 345 44 58

ALG

EM

EE

N

51

ZEKER DOEN • Nr. 191

(advertentie)

NOMINEER JE SPORTHELD VAN HET JAAR

Wie breekt alle records? Wie is het grootste sporttalent? De Yetilezers kiezen in janu ri de portheld van het jaar. n Yeti 64 gaat de Yetiklas ui Kessel op zoek naar de nieuwe Nys en Hellebaut. Want echte tieners kicken op sport.

rder in Yeti:Ouders versieren• . Met rake tips van Bart Simpson maken je eerlingen van hun ouders gewillige ja-knikkers.Yeti privé• . Tieners hebben recht op privacy. Hoe gaan je leerlingen en ouders om met kamergeheimen en gesloten deuren? Studiekeuze• . Weten je leerlingen al welke richting ze uit willen na de lagere school? Yeti helpt kiezen.

Bij deze ortages vind je in de pedagogische bijlage lestips die nauw aanslui-ten bij de eindtermen. Schrijf je in voor deze maandelijkse gratis nieuwsbrief via www.klasse.be (e-brieven) of vind elke maand het ged kte xemplaar in Yeti.

MARIE EN PEER GYNT‘Op de hoek van de straat staat een vrouw. Ze staat er altijd. Of het regent, sneeuwt of warm is. Ze zeggen dat ze gek is.’ Zo begint ‘Het ongeloof-lijke verhaal van Marie’, een geïllustreerde orkestvertelling op muziek van Edward Griegs ‘Peer Gynt’, uitgevoerd door deFilharmonie. Om voor te lezen op een notenbalk, als het stil is in de klas en het buiten regent.‘Het ongeloofl ijke verhaal van Marie’ (Joris Van den Brande & Tom Hautekiet, ill.) - boekje met cd - 15,95 euro - uitg. Lannoo Wie breekt alle records? Wie is het grootste sporttalent? De Yetilezers

kiezen in januari de sportheld van het jaar. In Yeti 64 gaat de Yetiklas uit Kessel op zoek naar de nieuwe Nys en Hellebaut. Want echte tieners kicken op sport.

Verder in Yeti:Ouders versieren• . Met rake tips van Bart Simpson maken jeeerlingen van hun ouders gewillige ja-knikkers.Yeti privé• . Tieners hebben recht op privacy. Hoe gaan je leerlingenen ouders om met kamergeheimen en gesloten deuren? Studiekeuze• . Weten je leerlingen al welke richting ze uit willen nade lagere school? Yeti helpt kiezen.

Bij deze reportages vind je in de pedagogische bijlage lestips die nauw aanslui-ten bij de eindtermen. Schrijf je in voor deze maandelijkse gratis nieuwsbrief via www.klasse.be (e-brieven) of vind elke maand het gedrukte exemplaar in Yeti.

boekje met cd - 15,95 euro - uitg. Lannoo

OP ONTDEKKING… NAAR DE POLENWat is de beste outfi t voor een reis naar de Noordpool? De twaalfjarige Olli woont in Helsinki. Als een echte avonturier trekt hij in zijn eentje op expeditie naar de Noordpool. Daar doet hij veel meer ontdekkingen dan hij had kunnen dromen…Zijn er planten op de Zuidpool? Honderd jaar geleden reisde Eleonora als enig meisje mee op een expeditie naar de Zuidpool. Een spannende en lange reis waarbij Eleonora een totaal nieuw stukje van de wereld leert kennen…Beide verhalen vind je in ‘De diepvriesexpedities van Olli en Leonora’, een (dubbel) lees- en kijkboek van jeugdauteur Do Van Ranst en pool-reiziger Dixie Dansercoer. Een spannend verhaal, veel weetjes over de Noord- en de Zuidpool, grappige tekeningen van Harmen Van Straaten en een massa foto’s van de expedities van Dansercoer.‘De diepvriesexpedities van Olli en Leonora’ - 15,95 euro - uitgeverij Davidsfonds/Infodok - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘De diepvriesexpedities van Olli en Leonora’ - mail vóór 24 januari (met vermelding ‘Diepvriesexpedities’) naar win.leraren@klasse.be

W!N

International Polar Foundation

©TEKEN JE EIGEN POOLSTATIONAlle leerlingen tweede en derde graad lager onderwijs krijgen hierbij de uitdaging om een poolstation te tekenen dat niet vervuilt. De 5 beste inzendingen winnen de nieuwe Suske & Wiske-strip ‘De sterrensteen’ en hun tekening vliegt naar Antarctica voor de opening op 15 februari van het eerste ‘zero emissie’-poolstation, het Belgische ‘Princess Elisabeth Antarctica’-station.International Polar Foundation bouwde dit station én organiseert deze wedstrijd.Alle info op www.educapoles.org, je vindt er ook video’s, spelletjes en educatieve dossiers - meer foto’s en info over het station op www.antarcticstation.org - tekeningen kun je sturen naar International Polar Foundation - Lise Johnson - Tweestationsstraat 120A - 1070 Brussel

GEBROKEN WITTe dik zijn, onweerstaanbaar lekker eten en alles wat daar zo lastig aan is. Dat is het thema van ‘Gebroken wit’, de nieuwe kleutervoorstel-ling van gezelschap Morrend Volk.

Rebecca Tanghe speelt een originele multimediale voorstelling, waarin met water doorlopen schilderijen een grote rol spelen.www.morrendvolk.beOp 13 januari 2009 (14 uur of 20 uur) kun je gratis een promovoorstelling bijwo-nen van ‘Gebroken wit’ in de Rode Zaal van het Fakkelteater - reserveer je plaatsen meteen via 03 226 55 04 (Denise)

GRATIS

BA

SIS

53

ZEKER DOEN • Nr. 191

(advertentie)

HET KLEINE SPOOKJE LABANLaban is een superschattig pookje. Mensen bang maken? Hij weet zelfs niet hoe dat moet. Zijn zusje Labolina is de deugniet van de familie en samen beleven ze avonturen. Zes van die avonturen zijn gebundeld in de animatiefi lm ‘Het kleine spookje Laban’ van Lasse Persson, Per Ahlin en Alicja Jaworski. Die loopt momenteel in de bioscopen.De fi lm is speciaal bedoeld voor kleuters, is Nederlands gesproken en duurt 45 minuten.www.jekino.be - waar de fi lm speelt, vind je op www.cinebel.be - in maart 2009 organiseert Jekino speciale visiedagen voor leraren, met op het programma o.a. deze fi lm (zie volgende Klasse)

Win: 2 handpoppen en 2 puzzels van ‘Laban’ - schrijf een leuk, grappig, spannend spokenliedje of versje of verzin een spookachtig knutselidee en stuur het vóór 15 januari naar anjah@jekino.be - de eerste 250 kleuterjuffen die reageren krijgen sowieso de fi lmaffi che toegestuurd - de leukste inzendingen komen op www.jekino.be/laban (de site van de fi lm)

REIS DOOR HET HEELALWeerman Frank Deboosere neemt jongeren van-af 9 jaar mee naar de verste uithoeken van ons heelal. Hij vertelt over de oerknal en de maan, over zwarte gaten en sterrennevels, maar ook over spektakels die je met het blote oog of een eenvoudige kijker kunt waarnemen, zoals ster-renbeelden, lichtende nachtwolken en meteo-renzwermen. Heldere teksten, prachtige foto’s,

originele aantekeningen uit de logboeken van Deboosere, eenvoudige proefjes, en leuke tussendoortjes maken van dit boek een aanrader.‘Reis door het heelal’ (Frank Deboosere) - 15,95 euro - www.standaarduitgeverij.be

Win: 5 x ‘Reis door het heelal’ - mail voor 24 januari (mét vermelding ‘Reis door het heelal’) naar win.leraren@klasse.be

W!N

MUSICAKLASSENLeerlingen tweede en derde graad genieten een week lang van muziek, beweging, dans en beeldende kunst. Tijdens de ‘Musicaklassen’ helpen professionele muzikanten en dansers je leerlingen hun eigen inventivi-teit en creativiteit te ontdekken. Dit schooljaar is het centrale thema ‘Het land van Hitofudegaki’, met improvisatie als rode draad.Deelnemen kost 142 euro per leerling (één leraar gratis per 20 leer-lingen). De Musicaklassen bevatten navormingselementen voor leraren. Alle Musicaklassen vinden plaats in Provinciaal Domein Dommelhof in Neerpelt.www musica.be (‘Onderwijs’) - organiseer ook muzikale workshops en pedagogi-sche studiedagen in je eigen school i.s m. Musica

VBS Herzele

©

W!N

HET KLEINE SPOOKJE LABANLaban is een superschattig spookje. Mensen bang maken? Hij weet zelfs

W!N

‘Reis door het heelal’) naar win.leraren@klasse.be

EN DAN WEET JE NOG NIETS OVER…‘Twee ons liefde’:• kleine, luchtige gedichtjes over wat je in de winkel vindt‘Hoe word ik schrijver?’:• online schrijfcursussen en doe-boekje voor kinderen‘Pestprotocol’:• antipestregels afspreken in de klas‘Op vadroei door Brussel’: • drie nieuwe wandeltochtjes op kindermaat‘Win een boek:• dit is mijn lichaam’: lees-, kijk-, doe- en voelboek over de werking van het menselijke lichaam

Al die tips en nog veel meer vind je op www.klasse.be/leraren (klik op ‘Zeker doen’ en ‘Speeltijd’)

W!N

DOLFIJNEN IN DE BIOSCOOP‘Duik in de dolfi jnenwereld’ is een nieuw educatief project over de grote zeezoogdieren. Een hele voormiddag lang worden leerlingen tweede graad lager onderwijs in de Kinepolisvestingen getrakteerd

op fi lmpjes en voordrachten over dolfi jnen, zeeleeuwen, zeehonden en walvissen. Daarbij komen o.a. vragen aan bod uit het boek ‘Worden dol-fi jnen verliefd?’ (Patrick Lagrou, uitgegeven bij Clavis). Per zaal worden trouwens 5 exemplaren van dat boek verloot onder de leerlingen. Alle leraren krijgen een dvd over zeezoogdieren mee om verder te werken in de klas.‘Duik in de dolfi jnenwereld’ is een organisatie van KineScola en Boudewijnpark.Je kunt inschrijven voor Oostende (29 januari), Antwerpen (2 februari), Hasselt (5 februari), Brussel (10 februari) of Gent (12 februari). Tickets kosten 5 euro (1 leraar gratis per 15 leerlingen).Inschrijven via kinescola@kinepolis.com (met alle gegevens van jezelf, je klas, je school en de bioscoop van je keuze)

BA

SIS

55

ZEKER DOEN • Nr. 191

ZINLOOS GEWELD

Eén op drie jongeren uit het eerste en tweede secundair in de Antwerpse scholen heeft het voorbije jaar al eens iemand geslagen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Gent. Maks! praat met Renzo (18). Hij viel twee jaar geleden Matthias (20) op straat aan met een mes, maar heeft daar spijt van. Via herstelbemiddeling praten de twee jongens nu weer met elkaar. Lees hun verhaal in het decembernummer van Maks!

Verder deze maand:Leer rijden:• test je leerlingen op hun kennis van het theoretisch rijexamen.Wij willen werken:• Maks! kampeert één dag in het deeltijds onderwijs. Verse maatjes:• hoe maak je nieuwe vrienden, en vooral: hoe hou je ze?

Bij deze Maks! vind je in de pedagogische bijlage Maks!mum lestips die aansluiten bij de vakoverschrijdende eindtermen. Deze tips zijn tijdloos genoeg om ze later nog te gebruiken. Vang één van de tien gedrukte exemplaren op school of schrijf je in voor de gratis digitale versie via www.klasse.be/maksimum. Extra deze maand: een brochure ‘Taalpeil’ van de Nederlandse Taalunie over het thema ‘taal en overheid’ (voor alle laatstejaars) en affi ches over pleegzorg.

GIFTIGDe veertienjarige Zita is ziek. Of toch niet? Volgens haar moeder lijdt ze aan een vreemde, onverklaarbare ziekte, maar de dokters vinden niets. Niet Zita is ziek, wel haar moeder. Die lijdt aan ‘Munchhausen by proxy’: ze is zo ziekelijk op zoek naar aandacht dat ze haar eigen doch-ter ziek maakt om zo de aandacht te krijgen van dokters, familie en leraren.

‘Giftig’ is een jeugdboek over gruwelijke moederliefde, over kiezen tus-sen goed en kwaad, over liegen op leven en dood. Dit schrijnende ver-haal over een bijzondere vorm van kindermishandeling blijft leesbaar en verteerbaar door de interventies van vrolijke broer Cor en door de aanwezigheid van een lieve oma en een onvoorwaardelijk trouwe vrien-din Marie.‘Giftig!’ (Vera Van Renterghem) - vanaf 13 jaar - 13,95 euro - www.manteau.be

Win: 10 x ‘Giftig!’ - mail vóór 24 januari (met vermelding ‘Giftig’) naar win.leraren@klasse.be

W!N

STEM EUROPAWaarom kies je (niet) voor Europa? Je leerlingen derde graad verwerken hun meningen en ideeën in een essay, verkiezingsspeech of opinieartikel voor de wedstrijd ‘Junior State of the EU’ of ze maken een creatief stuk (computeranimatie, cartoon, kunstwerk) voor ‘State of Creanovative’. De winnende klassen krijgen een uitnodiging voor de plechtige viering van de ‘Dag van Europa’ in het Vlaams Parlement op 6 mei 2009.www.vlaamsparlement.be/diensteuropa - www.ryckevelde.be - inzenden tot 13 maart 2009.

Win: 10 Europese blocnotes (met cartoons) - mail vóór 2 februari naar an.declercq@ond.vlaanderen.be - een cadeautje van het Informatiebureau van het Europees Parlement en Klasse

G

VCOSMOSAlles wat je ooit wilde weten over de kosmos, maar nooit durfde vra-gen… van de kosmische tijdlijn tot de planeet Mars, van Einsteins rela-tiviteitstheorie tot tijdkrommingen, van de zwaartekracht tot de lichtsnel-heid, van de geboorte en de dood van sterren. In dertien afl everingen van telkens een uur vertelt astronoom Carl Sagan over wetenschap en astronomie en over de pogingen van de mens om doorheen de geschie-denis de kosmos en onze plaats daarin te begrijpen.Zelden heeft een documentairereeks zo’n impact gehad als de reeks ‘Cosmos’ in het begin van de jaren 80. Meer dan 600 miljoen kijkers in zestig landen, waaronder België. Deze veelbekroonde serie is nu ver-krijgbaar op dvd, met digitaal opgefrist materiaal, boordevol extra’s en aangevuld met de nieuwste informatie.‘Cosmos’ - 49,99 euro - www.brightvisionentertainment nl

Win: 4 x ‘Cosmos’ - mail vóór 24 januari (met vermelding ‘Cosmos’) naar win.leraren@klasse.be

W!N

ÉLÈVE LIBREDe 16-jarige Jonas is voor de zoveelste keer gezakt voor zijn examen. Hij hoopt dat zijn tenniscarrière redding zal brengen, maar ook hier slaagt hij niet voor het toegangsexamen. Toevallig ontmoet hij Pierre, een dertiger die bereid is om hem te helpen bij het behalen van zijn diploma via de middenjury. Gesterkt door deze voorkeurbehandeling beslist Jonas om de schoolbanken voorgoed te verlaten. Maar algauw blijkt dat de limie-ten van een klassieke leraar-leerlingrelatie ver overschreden worden. ‘Élève libre’ (Joachim Lafosse) - vanaf 21 januari 2009 in de zalenwww.cineart.be

Win: 25 x duoticket (enkel geldig op weekdagen) - mail vóór 15 januari (met vermelding ‘Élève libre’) naar win.leraren@klasse.be

GRATIS

W!N

56

ZEKER DOEN • Nr. 191

POLITIEK DEBATMeng een klas uit Vlaanderen met een klas uit Brussel. Goed schud-den en dan nog wat Vlaamse en Brusselse volksvertegenwoordigers toevoegen. Wat krijg je dan? Een ‘Dialoogklas’ met hopelijk een vurig en vonkend debat over jongeren en politiek, jongeren en burgerzin, jongeren en school en jongeren en toekomst.Hoe kijken je leerlingen aan tegen de politieke wereld? Zijn er verschil-lende visies in Brussel en Vlaanderen? Of zijn ze net verrassend eens-gezind? Twee Vlaamse en twee Brusselse klassen derde graad secun-dair onderwijs (max. 25 leerlingen per klas) kunnen meedebatteren op donderdag 22 januari in het Brussels Parlement en vrijdag 20 maart in het Vlaams Parlement. De ‘Dialoogklas’ loopt van 10 tot 15.30 uur. Deelnemen is gratis, snel inschrijven is de boodschap.De ‘Dialoogklassen’ zijn een initiatief van de educatieve diensten ‘De kracht van je stem’ (Vlaams Parlement) en ‘Puzzel Brussel’ (Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie in Brussel).Inschrijven bij ‘De kracht van je stem’ via katrien.brebels@vlaamsparlement.be - 02 552 40 47

Op woensdag 18 februari is er een lerarendag in het Vlaams Parlement rond de Vlaamse en Europese verkiezingen van 7 juni, met workshops om in de klas rond de verkiezingen te werken (een simu-latiespel over de Vlaamse bevoegdheden, een memorandum schrijven aan de onderwijsminister, de rol van de media in verkiezingstijden). Na afl oop krijg je een ‘verkiezingspakket’ vol materiaal mee.Deelnemen is gratis - inschrijven vóór 9 februari op www.dekrachtvanjestem.be (rubriek ‘Actualiteit’)

Paul van den Akker

©

MODUS OPERANDI24 916 Joden, mannen, vrouwen en kinderen werden van 1942 tot 1944 gedeporteerd uit België naar Auschwitz. In de documentaire ‘Modus Operandi’ vertelt Hugues Lanneau hoe een klein groepje mensen deze men-sen naar de dodenkampen stuurde met de onbewuste ‘hulp’ van gemeentebesturen, politie of andere instellingen. Je krijgt géén choquerende beelden, wel interviews en

archiefbeelden, sobere muziekjes en foto’s uit die tijd.Op de website van de fi lm vind je trouwens ook een stevig pedagogisch dossier om met de fi lm te werken.fi lm-modusoperandi.be/ - www.twinpics.be

Win: 5 x ‘Modus Operandi’ - mail vóór 24 januari (met vermelding ‘Modus Operandi’) naar win.leraren@klasse.be

W!N

EN DAN WEET JE NOG NIETS OVER…

‘• Vind de sojaconnectie’: educatieve site over de weg van Braziliaanse boer tot Vlaamse consument‘Wereldwonderwijs’: • denk- en doeboek over opvoeden tot wereldburgers‘• De getto’s van Hitler’: kroniek van het dagelijkse leven in de Joodse getto’s

‘Aanpakken en wegwezen’: • opleidingen, stages, zomerkampen in het buitenland‘Win een dvd: Romulus my father’:• bekroonde autobiografi sche fi lm over de jeugd van de Australisch-Roemeense fi losoof Raimond Gaita

Al die tips en nog veel meer vind je op www.klasse.be/leraren (klik op ‘Zeker doen’ en ‘Speeltijd’)

W!N

M2wB

VIGILANTES‘Vigilantes’ is een nieuwe, Vlaamse stripreeks over stadsavonturiers. De kracht van de strip zit in de zorgvuldig opgebouwde psychologie van de personages en hun realistische avonturen. Elk album zal toespitsen op een andere hoofdrolspeler. Die zijn allemaal op hun manier bezig met het verkennen, ontdekken of gebruiken van de stad, als freerunner, foto-graaf of paintballer. De stad is het speelterrein van deze ‘Vigilantes’.Jongeren voelen zich aangesproken door de straatcultuur en al wat ou-dere jongeren (en volwassenen) smaken misschien de ‘andere’ invulling van hun dagelijkse woon- en werkomgeving.‘Alter ego’, deel 1 van ‘Vigilantes’ (Yorick Van Roye en Freek van Haagen) is net verschenen.www.vigilantes.be - www.standaarduitgeverij.be - je vindt een trailer op de eigen site van ‘Vigilantes’ en op You Tube - je vindt ‘Vigilantes’ ook op Facebook

Win: 24 x ‘Vigilantes’ - mail vóór 24 januari (met vermelding ‘Vigilantes’) naar win.leraren@klasse.be

W!N

57

ZEKER DOEN • Nr. 191

SE

CU

ND

AIR

H

OG

ER

/ V

OLW

AS

SE

NE

N

FOTOSPEL - WIN EEN CITYTRIP! WIN!

Neem de eerste letter van wie of wat je op elke foto precies ziet. Samen vormen ze een vijfl etterwoord. Daarmee kun je de kluis openen voor een reischeque van 500 euro. Je kunt een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline. Op www.klasse.be krijg je nog een extra tip.

Mail je antwoord (met vermelding ‘fotospel 191’) vóór 24 januari 2009 naar win.leraren@klasse.be of stuur het naar Klasse (Fotospel 191) - Kon. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Het woord van vorig nummer: ‘evita’. De winnaar: Lut De Jaeger uit Brugge. Prettige reis!

KLASSE • Nr. 191

58 S P E E L T IJ D

WIE MAAKT KLASSE? DEZE MAAND: ACHTER DE SCHERMEN VAN DE WEBSITES

Annelies Vaneechoutte (26) - redacteur Klasse voor Ouders. Kickt op vegetarisch eten, de Arabische geschiedenis en taal.

“Meerazen met trends, nieuws en internet is mijn ding. Als het maar snel gaat! De website van Klasse voor Ouders vul ik met tips, trucs en reportages, met de nieuwsbrief als toetje. Het is prettig om te zien dat duizenden ouders hier echt iets mee doen. Terwijl mijn ene been tussen ouders staat, bengelt het andere tussen jongeren. Ik help er kansarme jongeren op weg. Niet als ouder, wel als ‘grote zus’. En even inspirerend!”

Stijn Govaerts (28) - (web)redacteur Maks! Voetbalt, fi lmt en twittert graag. Houdt van boardgames, kaartspelen en punkrock.

“Voor mijn reportages in Maks! trek ik op met cybergoths en carrossiers. Elke maand komen zo’n 45 000 leerlingen elkaar (en mij) tegen op www.maks.be. Het is een van de strafste communities van ons land. Die site is mijn dagelijkse werk: nieuws, polls, forums en tips. Op woensdagmiddag stuur ik een nieuwsbrief naar 25 000 leerlingen. Twee minuten later reageren ze al. Als ik er ééntje echt vooruit kan helpen, is mijn dag goed.”

(advertentie)