Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.127 • September 2002 www.klasse.be

EXTRA!

Verstand op 10

De bril van de leraar

WIE NIET WEG IS…MEET U

met de minister

Leerlingen

GRAATMAGER Leraars onderweg VAN STEP TOT BMW

KLASSE TROPICAL

T weeduizend lezers gaven hun mening over Klasse. Eerlijk gezegd: meestal

ronduit positief. Maar alles kan beter. Daarom is Klasse voortaan nog duidelijker, veelzijdiger en overzichtelijker. Hopelijk ruikt u meteen de wilde frisheid van limoe-nen die de lezers in dit blad brengen. De mix van Klasse Tropical!

I n d i t n u m m e r

2 KLASSE NR.127

IN DIT NUMMERJournaal p. 4-7 / Het cijfer p. 8 / De bril van de leraar p.10 / Het boek van de minister p. 12 / Gelijke Onderwijskansen p. 14 / Idee p. 15-39 / Het team p. 41 / Mensen met Klasse p. 42 / Fusies in hoger onderwijs p. 44 / Anorexia p. 46 / Signaal p. 48 / Leraren naar school: Mobiliteit p. 50 / De Eerste Lijn: Verkeer p. 52 / Dialoog p. 53 / Extra katern: Hoogbegaafd in hoge nood

HET CIJFER

8Kan ik op school mijn ei kwijt?

ACTUA

10Door welke bril bekijkt u een leerling?

CONFRONTATIE

12Meet u met de minister

Elke dag smijten 120 000 Vlaamse leraren zich in het verkeer. Hoe ontsnappen zij aan de fi le? p. 50

IMAG

EBAN

K

F o t o c o v e r : B e l g a

KLASSE NR.127 3KLASSE NR.127 3

We liegen allemaal

W e hebben bij het begin van het schooljaar allemaal gelogen. Elke leraar heeft in een

nieuwe klas en in de lerarenkamer iets verteld wat later helemaal niet blijkt te kloppen. Elke leerling heeft op zijn beurt op de speelplaats en in de klas minstens één leugen verteld. Bij een eerste contact doen we dat namelijk allemaal, zo blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek. We verdoezelen, verdraaien, vergroten en verkleinen zonder veel blikken of blozen. Het hoort blijkbaar bij onze manier van overleven: «Nee, op onze camping heeft het bijna niet geregend», «Vorig jaar moesten we dat niet kennen, meneer», «Ik ben streng maar rechtvaardig», «We behandelen hier iedereen gelijk». Psychologen bevestigen dat het verband tussen wat we zeggen en wat we doen nagenoeg ‘nul’ is. Dat betekent dat uitspraken als «Ik ben geen racist», «Ik besteed even veel aandacht aan elke leerling», «Ik leer elke dag mijn les», «Wij zijn een leerlinggerichte school» of «Alle leerkrachten worden bij het beleid van onze school betrokken» voor hetzelfde geld wààr of niet wààr kunnen zijn. We moeten dus vooral niet alleen op de woorden afgaan maar kijken naar concreet gedrag en daden. Gelukkig hebben we daar een heel school-jaar voor. Om te weten of Jonas werkelijk achterbaks is (zoals mijn collega vertelt), of we echt een participatieve school zijn (zoals onze directeur zegt) en of ik dit werk nog altijd graag doe (zoals ik mezelf graag wijsmaak).

Verrassing: Zomerhit-winnaar Belle Perez komt op school de eerste fi etshelmen afzetten. Nu nog opzetten! p. 42

BORD WORDT WIT DOEKGratis naar de fi lm p. 16

HOGER ONDERWIJS

44Ruzie na de fusie

GEZONDHEID

46Mager en jong

KlasseXLTe slim voor de klas

LUC

DAEL

EMAN

S

4 KLASSE NR.127

SCHOOL EN BEDRIJF

Al skatend leren

LERARENTEKORT

Jonge leraren blijven niet

ELEKTRONISCHE NIEUWSBRIEF

Een direct kanaal voor leerkrachtenEr komt zo snel mogelijk in elke lerarenkamer een pc waarop alle leerkrachten rechtstreeks informatie krijgen van de onderwijsminister en het Departement Onderwijs. «Leerkrachten blijven soms nog op hun honger zitten», zegt onderwijsminister Vanderpoorten. «Zij blijven afhankelijk van de informatie die zij krijgen via hun directeur, hun vakbondsafgevaardigde of hun krant. Dit moet anders. Ook zij moeten rechtstreeks en uit de eerste hand te weten komen wat de minister wil en beslist heeft en waarom. Het tijdschrift Klasse kan daarvoor niet dienen. Dat werkt tot ieders tevredenheid autonoom.» Er bestaat nu al een dergelijke elektronische nieuwsbrief voor alle schooldirecties: Schooldirect. Weldra dus ook voor leraars.

Hoeveel procent van de afgestudeerden gaat voor de klas staan?

1997 2001

Licentiaat met lerarenopleiding 46 % 30 %

Regent 85 % 78 %

Onderwijzer 99 % 96 %

Kleuteronderwijzer 95 % 93 %

Voor een job bij de politie zijn meer dan 16 000 kandidaten. Maar steeds meer Vlaamse scholen zoeken tevergeefs naar een leraar. En vervangers zijn al helemaal schaars. De komende vier jaar zal het tekort aan leraars lager onderwijs oplopen tot bijna 1 800. In het secundair onderwijs blijven er tot 2004 zowat 600 te weinig. Dat

staat in het Arbeidsmarktrapport van het departement Onderwijs. (Klasse 114 p. 4-5.) ➜ Lopen de scholen weldra leeg? Het departement Onderwijs duikt in de cijfers en rekent uit hoeveel per-cent van de afgestudeerde leerkrachten zijn loopbaan in onderwijs begint.

➜ Veel jonge, pas afgestudeerde leerkrachten gaan voor de klas staan. Voor het basisonderwijs daalt het aantal afgestudeerden lichtjes. Slechts weinigen starten niet in onderwijs. Voor het secundair onderwijs krast het krijtje anders. Er studeert nu wel bijna een kwart meer regenten af dan vier jaar geleden, maar 22 procent van hen kiest niet voor de klas. In 2001 studeerde 16 procent minder licentiaten met een lerarenopleiding af dan in 1997. Nog amper een derde gaat voor de klas staan.➜ Zijn alle starters ook blijvers? Dat is dan weer een andere krijtstreep. Sinds 1995 volgde het departement gedurende vier jaar 8 492 tijdelijke leerkrachten in het gewoon of bui-

tengewoon basis- of secundair onderwijs. Een kwart van hen verliet het onderwijs. De uitstroom is het grootst in het gemeenschapsonderwijs met 29 procent. Daarna volgt het gesubsidieerd offi cieel onderwijs met 26 procent en het gesubsidieerd vrij onderwijs met 22 procent. De uitstroom is ook het grootst in het secundair onderwijs. De hoogcon-junctuur, de snelle economische groei in deze periode, de stijgende vraag naar hoogopgeleide arbeidskrachten buiten het onderwijs zouden de uitstroom kunnen verklaren. Daarbij was er in dezelfde periode weinig werk- en fi nanciële zekerheid voor beginnende vervangleerkrachten. De vervangingspool biedt sinds 2000 zekerheid van werk en inkomen.

Starters zijn geen blijvers: een kwart loopt weg.

De titel van beste mini-onderneming van het land gaat dit jaar naar Fly-Box van het Koninklijk Atheneum Turnhout. De vijftien jonge ondernemers van Fly-Box mochten onlangs ons land vertegenwoordigen op de internationale fi nale in Parijs. Malta, Zweden en het Verenigd Koninkrijk vulden er het podium, maar ook Fly-Box maakte er een goede beurt.➜ Leerlingen die een mini-onderneming organiseren, voeren een jaar lang alle taken uit die ook in een echt bedrijf voorkomen: ze moeten een product verkopen of een dienst leveren, ze moeten de boekhouding van hun bedrijf bijhouden, de BTW-aangifte stipt invullen, een marketingstrategie opbouwen, aan stockbeheer doen, lonen berekenen en uitbetalen en contacten onderhouden met aandeelhouders, leveranciers en klanten. ➜ In de omgeving van Turnhout kregen de hande-laars dankzij Fly-Box een originele reclamedienst. Als alternatief voor het publiciteitsblad vulden de jonge ondernemers een doos met allerlei reclamespullen die de verschillende handelaars ter beschikking stelden:

een reductiebon, een staal, een gadget. Al lopend, skatend of bladend verdeelden ze die ‘Kadoos’ in de hele gemeente, huis aan huis. De handelaars betaalden voor deze service 0,11 euro per woning, heel wat minder dan wat een direct mailing had gekost. ➜ Vijfdejaars Latijn-Wetenschappen Gregory Van Der Steen is ‘gedelegeerd bestuurder’ van Fly-Box. «Gelukkig hadden we alle handelaars een contract laten tekenen, want de facturen innen verliep niet altijd even vlot», zegt Gregory. «Ik zou niet twijfelen om nog eens in een mini-onderneming te stappen. Ik was heel individualis-tisch ingesteld voor ik eraan begon, maar ik heb leren samenwerken. Fly-Box is nu een hechte groep, ook al komen we uit verschillende klassen en richtingen. Nu weet ik als Latinist ook veel over economie. Zal ik je eens uitleggen wat een break-evenpoint is?» Wat is een minionderneming? www.vlaamse-jongeondernemingen.be Fly-Box: mini-onderneming.mine.be/fl ybox/

LUC

DAEL

EMAN

S

KLASSE NR.127 5

RONDETAFELCONFERENTIE

Leerwinst van leerlingen meten

HOGER ONDERWIJS

Regent en licentiaat: geschraptDe tijd dat kandidaten en gegradueerden van gisteren en vandaag ‘bachelors’ zullen heten en de licentiaten en ingenieurs ‘masters’ komt langzaam maar zeker dichterbij. De Vlaamse regering keurde het ontwerp van decreet over de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen alvast goed. Dit decreet zal ook meebrengen dat een hogeschool in een associatie met een universiteit moet stappen om zijn opleidingen die al ‘van academisch niveau’ waren nu helemaal te academiseren. Op één na hebben alle Vlaamse hogescholen dat vandaag gedaan. Het wetenschap-pelijk onderzoek in de twee-cycli opleidingen van hogescholen zal met de hulp van de geassocieerde universiteit opgedreven worden om de diploma’s als masters te kunnen accrediteren. Accrediteren betekent dat de hogescholen en universiteiten in opdracht van de overheid evalueren welke opleidingen voldoen aan een aantal standaarden en dus met recht en reden de offi cieel erkende diploma’s mogen afl everen.

VERKLARING

Holebi’s nu ook op school gelijk

SCHOOLDIRECT

Hete actualiteitVan de schooldirecteurs geeft 93 procent een ‘(zeer) goed’ aan hun elektronische nieuwsbrief Schooldirect. Dat blijkt uit een bevraging. Drie kwart van de directeurs overloopt de volledige nieuwsbrief of leest ten minste de berichten van ‘alle niveaus’ en wat specifi ek voor hen bedoeld is. Rondzendbrieven, wetgeving en informatie over geplande beleidsmaatregelen zijn het meest populair. Meer dan 90 procent leest ze en 36 procent wil zelfs meer van dat. Directeurs appreciëren in het medium vooral de ‘hete actualiteit’ en de directe schrijfstijl. Volgens hen maakt Schooldirect ze duidelijk dat het beleid directeurs ‘au sérieux’ neemt.Elektronische nieuwsbrief voor schooldirecties: schooldirect.vlaanderen.be

Schoolreglementen en evaluatie van leerlingen moeten duidelijker en doorzichtiger worden.

«Is de juf een master en de meester een bachelor?»

Leraren, leerlingen en ouders zouden meer moeten participeren. Dit voorstel ligt in de lijn van het ‘partici-patiedecreet’ dat op komst is. De Rondetafelconferentie over het leerplichtonderwijs zette nog meer voorstellen op het prikbord. Vier van de vijf werkgroepen heb-ben hun eindrapport klaar. De werkgroep ‘gelijke onderwijskansen’ zet op dit moment de komma’s op de juiste plaats.

➜ De werkgroep ‘fi nanciering’ vraagt de onderwijsuit-gaven op te trekken tot 5 procent van het bruto regionaal product. In de Oeso-statistieken rijdt Vlaanderen in het peloton, maar een juiste vergelijking tussen alle landen is niet altijd mogelijk. Sommige landen tellen de pensioenlast mee op. Daarvoor stelde de Oeso nu nieuwe richtlijnen op. De pensioenlast niet meegerekend, haalt Vlaanderen in 1999 het percentage van 4,97. Aldus de onderwijsminister.

➜ De werkgroep ‘kwaliteitsonderwijs’ stimuleert netwer-ken. «Die zouden hun autonomie versterken waardoor ze zich o.a. onafhankelijker van de koepelstructuren kunnen opstellen», zegt de onderwijsminister. Een sluitende defi nitie voor kwaliteitsonderwijs kon de werkgroep niet formuleren. Toch laat de onderwijsminister nagaan welke instrumenten nodig zijn om de leerwinst van leerlingen te meten.

➜ De werkgroep ‘vrijheid van onderwijs’ stelt dat alle inrichtende machten het internationaal verdrag voor de rechten van het kind op gelijke wijze moeten toepassen. Dit houdt onder meer in dat schoolreglementen en evaluatie van leerlingen duidelijker en doorzichtiger moeten zijn.

➜ Voor ‘onderwijspersoneel’ werkt de administratie aan een visietekst over Human Resources Management (HRM) en moderne instrumenten voor personeelsbeleid, zoals functiebeschrijvingen en evaluatie.Eerste reacties: www.ond.vlaanderen.be/rondetafel

Het aantal zelfmoorden onder holebimeisjes is vier keer hoger dan bij heteromeisjes. Bij homojongens is het dubbel zo hoog als bij heterojongens. Terwijl 21 procent van de he-teroseksuelen het psychisch lastig heeft, is dat bij holebi’s 35 procent. Het is vaak de reactie van de omgeving die grote stress veroorzaakt. Net als op veel plaatsen in de samenleving, is homoseksualiteit op veel scholen taboe. Eén op vijf holebi-leerkrachten verzwijgt op school zijn of haar geaardheid. Negatieve reacties van leerlingen en collega’s, geroddel en homomop-pen zijn vaak het deel van holebi-leerkrachten die zich wel outen. Leerlingen die tijdens hun schooljaren hun geaardheid ontdekken, kunnen er vaak nergens mee naartoe.

➜ Vanaf dit schooljaar is de ‘Gemeenschappe-lijke Verklaring over de Gelijke Behandeling van Hetero- en Holebiseksualiteit in het Onderwijs’ van kracht. Onderwijsvakbonden en koepels van schoolbesturen, ouders, leerlingen, hogescholen

en universiteiten ondertekenden dat ze alle perso-nen respectvol zullen behandelen, ongeacht hun seksuele geaardheid. Gediscrimineerden zullen ze beschermen en opvangen en ongelijke behan-deling actief bestrijden. Ze maken het thema in hun instelling bespreekbaar en verspreiden er objectieve informatie over, beloven ze.

➜ Eind oktober krijgen alle scholen hiertoe van de minister een video en didactisch materiaal, gemaakt door de Dienst voor onderwijsontwik-keling en de vzw De Holebifabriek. Zij roept de scholen ook op deel te nemen aan de ‘Week van de diversiteit’ van 10 tot 14 februari 2003. De werkgroep van homoseksuele leerkrachten Hommeles, de Werkgroep van Ouders Holebi’s Gent (woHg) en de Federatie Werkgroepen Ho-moseksualiteit e.a. drongen al een tijd op meer aandacht voor het thema op scholen aan.

LUC

DAEL

EMAN

S

6 KLASSE NR.127

COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST

Meer geld en middelenVanaf dit schooljaar krijgt het secundair onderwijs meer ‘uren’: 7 000 dit schooljaar en nog meer (14 000 en 20 000 uren) de volgende schooljaren. Er komen ook meer middelen voor administratieve ondersteuning in basisscholen. Vorig schooljaar kregen de gewone basisscholen daarvoor al ruim 104 miljoen euro (4,2 miljard frank) meer dan in 1998. Dat betekent gemiddeld per school bijna 44 000 euro (1,7 miljoen frank) extra. Er komen dit schooljaar ook extra uren voor de ict-coördinatoren in basis- en secundair onderwijs en structurele middelen voor zorguren in elke school. Dit zijn de gevolgen van de Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO VI). Tot nu toe hadden vooral de kleuteronderwijzers daar effecten van gevoeld, dankzij de extra ondersteuning door kinderverzorgsters.

De school is begonnen (2)«We kunnen ook door Iraakse kruisraketten worden getroffen», legt de Israëlische lerares uit aan haar leerlingen in Herzeliya, ten noorden van Tel Aviv. Samen met het leger houden ze op school regelmatig

simulatie-oefeningen om snel te kunnen reageren.

De school is begonnen (1)«Over drie dagen wil ik hier weer les geven», zegt de Palestijnse lerares Manal Hamad, terwijl ze de schade bekijkt die het Israëlische leger aanrichtte in haar klas in Nabloes op de Westelijke Jordaanoever.

SALARIS

Directeurs krijgen opslagVanaf deze maand verdienen directeurs van een basisschool meer. Bovenop de loonsverhoging van 3 procent waarop alle leerkrachten volgens de collectieve arbeidsovereenkomst VI recht hebben, krijgen directeurs een extra. Maar niet al-lemaal even veel. Wie een school bestuurt met meer dan 350 leerlingen ziet 1 240 euro per jaar meer op zijn loonfi che staan. Wie minder dan 350 leerlingen in het register heeft van zijn school voor gewoon basisonderwijs, krijgt 496 euro opslag. Deze bedragen zijn bruto op jaarbasis, volgens de huidige index van 1,2434.➜ Directeurs zijn onderbetaald. Dat stelde het studiebureau HayGroup vorig jaar al vast. Zelfs met aanvullende voordelen, zoals het onderwijspensioen, blijft hun salaris ruim onder het gemiddelde van vergelijkbare directiefuncties in de particuliere sector. En zie je ze al met een fi rmawagen rijden?➜ Een directeur van een grote school zal meer verdienen dan zijn collega van een wijkschooltje. Is dat rechtvaardig? Rudy Herteleer, directeur van een basisschool in Gooik: «Wij zijn een vrij grote school in het Pajottenland en toch tellen we maar 318 leerlingen. 350 leerlingen is een hoge norm. Aan dat aantal geraken is niet zo simpel. Het zou kunnen dat er tussen scholen meer concurrentie komt om aan meer leerlingen te geraken. Directeurs van kleinere scholen werken zeker niet minder. Neem een directeur van een school met minder dan 180 leerlingen die zelf nog 8 uren lesgeeft. Die moet zijn administratieve taken na zijn uren in orde maken. Scholen kunnen samenwerkingsovereenkomsten aangaan. Maar ik heb daar nu nog geen kijk op. Wie van de directeurs wordt belast met de administratie, de pedagogie en de boekhouding? En wie strijkt dankzij de schaalvergroting de extra opslag op? Mocht ik kiezen zou ik liever opteren voor een betere omkadering met meer administratieve hulp.»

Niet alle directeurs van basisscholen krijgen even veel opslag deze maand.

BELG

A

BELG

A

LUC

DAEL

EMAN

S

KLASSE NR.127 7

SPIJBELBESLUIT

Leerlingen beter begeleidenToezicht op spijbelen is vanaf dit schooljaar minder een administratieve kwestie en meer een pedagogische. Hiervoor keurde de Vlaamse regering het ‘spijbelbesluit’ goed. Als de school samen met het CLB leerlingen begeleidt die geregeld spijbelen, zal de overheid hun problematische afwezigheden als wettig beschouwen en de leerling niet meer (dreigen te) schrappen. De overheid ziet dit als een maatregel die de planlast vermindert, de autonomie van scholen vergroot en de leerlingen beter laat begeleiden.

❡ Er is dit schooljaar één miljoen euro beschikbaar voor projecten die allochtone ouders meer in de school halen en hen bij de school betrekken, bijvoorbeeld via taallessen voor moeders en vaders in de school van hun kind.

❡ De vervangingspool verenigt in zijn derde jaar 67 procent van de basis- en secundaire scholen. Dit is ongeveer evenveel als vorig jaar. Alleen in de pro-vincie Limburg steeg het aantal aangesloten scholen duidelijk: van 58 naar 74 procent. De vervangingspool gaat van start op 7 oktober. Leerkrachten die van bij het begin deel willen uitmaken van de pool moeten zich vóór 10 september kandidaat stellen bij de VDAB. (www.ond.vlaanderen.be/pool)

❡ ‘1 200 000 Vlaamse meisjes en jongens kunnen niet zonder jou’. De imago- en wervingscampagne van het departement Onderwijs die jongeren aanspoort om voor het lerarenberoep te kiezen wint de prijs voor de ‘Best of Direct Marketing en Direct Response TV Awards.’

❡ Te veel paperassen? De basisscholen krijgen dit schooljaar samen 19,83 miljoen euro extra voor ad-ministratieve omkadering. Omgerekend zouden zowat 1 200 personeelsleden meer de papierberg van de directeurs kunnen bewerken. De fi nanciële injectie kan scholen aanzetten om bestuurlijk samen te werken in één scholengemeenschap, zodat één secretariaat, bij voorkeur per gemeente, hun administratieve taken effi ciënter kan beheren.

❡ De vzw Limits, het meldpunt voor pestgedrag door volwassenen op school, kreeg in zeven maanden 62 klachten. 51 gingen over leerkrachten die collega’s lastig vallen, de overige elf over leerkrachten die hun leerlingen pesten.

❡ Elke basis- en secundaire school (ook het volwas-senenonderwijs en DKO) krijgt punten toegewezen om ict-coördinatoren tijdelijk aan te stellen.

❡ Het bestaande Steunpunt voor leerlingenparticipatie zal worden omgebouwd tot een Steunpunt voor parti-cipatie in het onderwijs. Daarop zullen zowel ouders als leerlingen en leerkrachten een beroep kunnen doen. Omdat sterke inspraak steunt op correcte informatie zal iedereen er o.a. terecht kunnen voor informatie over de achtergronden van te nemen beslissingen of te geven adviezen.

❡ Het lawaai van peuters kan je vergelijken met een drilboor of een benzinegrasmaaier. In twee derde van de Duitse klassen overstijgen hun ‘activiteiten’ de grens van 85 decibel. Dat leidt bij kleuterleiders vaak tot psy-chosomatische aandoeningen, stress, hogere bloeddruk, een snellere hartslag en ademhaling. Deze vaststellingen verschenen in de Duitse artsenkrant Artze Zeitung.

Vooral taak van ouders

Vooral taak van onderwijs

Persoonlijke hygiëne 97 3 Beleefdheidsregels 93 7Algemene omgangsregels 84 16Omgaan met seksualiteit 84 16Waarden en normen bijbrengen 84 16Geloofsopvoeding 81 19Gezondheidsopvoeding 69 31Burgerzin bijbrengen 69 31Tot sporten aanmoedigen 69 31Sociale vaardigheden 64 36Aandacht voor het milieu 56 44Respect voor andere culturen 55 45Verkeersopvoeding 51 49Interesse voor het wereldgebeuren 33 67Informatie over drugs 28 72Leren leren 11 89Leren omgaan met nieuwe technologieën 5 95

D E H E T E N A A L D

➜ 84 procent van de Vlamingen meent dat de ouders het best waarden en normen bijbrengen. Ouders (84 %) denken dat zij zelf beter instaan voor de geloofsopvoeding van hun kinderen. Zowel ouders als onderwijs moeten aandacht besteden aan verkeersopvoeding. Voor seksuele voorlichting heeft onderwijs een aanvullende rol.➜ Ouders krijgen volgens de enquête de grootste verantwoordelijkheid voor de opvoeding van hun kinderen. Alleen informatieve zaken die voorkennis vereisen, die kan onderwijs het best aanleren.

Elke dagverse nieuwsfl itsen op

www.klasse.be

OPVOEDEN

Leraren zijn de ouders nietWelke opvoedingstaken zijn weggelegd voor onderwijs? De Economische Hogeschool H. Hart Heverlee (KHLeuven) gaat na wat de bevolking denkt over diverse aspecten van de opvoeding. Wie doet het best wat? (Cijfers, afgerond in percenten)

Democratie op school bedreigd?Tien procent minder inspraak in vijf jaar tijd

«Ik heb het gevoel dat we kippen zijn in een legbatterij:hoe luid we ook kakelen, niemand luistert.

Als we maar op tijd ons ei leggen.»

«Inspraak?Da’s map 11 in kast 7.

Tegen dat de inspecteur komt.»

8 KLASSE NR.127

LEERLINGEN PARTICIPEREN WEL!Met de leerlingenparticipatie gaat het blijkbaar wel de goede kant op. Dat blijkt uit de parallelle enquête van het jongerenblad MAKS! MAKS! gaat naar leerlingen van de tweede en derde graad secundair. Vier scholieren op tien vinden dat de leerlingen het beleid van de school voldoende kunnen bijsturen en slechts twee op tien zijn ontevreden over hun inspraakmogelijkheden. Leerlingen uit ASO, KSO en TSO vinden hun inspraak en leerlingenraden beter werken dan leerlingen uit het BSO. Al hebben zesdejaars daar iets meer vragen bij dan derde-, vierde- en vijfdejaars. Meisjes

en jongens houden er dezelfde mening op na.

Hoe krachtig de nieuwe computers moeten zijn, hoe de begeleiding van kansarme leerlingen beter kan, hoe je de lokalen effi ciënter inricht, hoe je spijbelaars aanpakt… Niemand betwijfelt dat leerkrachten hier hun zeg in moeten hebben. Dat zij stééds méér inspraak krijgen in het schoolbeleid, ligt toch voor de hand… Niet zo. Dat blijkt uit de jongste Klasse-enquête. Liefst één op drie leerkrachten gaat niet akkoord met de stelling «Ik krijg voldoende inspraak in het beleid van mijn school.» Vijf jaar geleden was dat slechts één op vier. Vooral in de secundaire scholen knelt het schoentje. In de kleuter- en lagere scholen vinden vier op tien leerkrachten dat de directie

goed hun verzuchtingen verhelpt. Drie op tien zijn echt ontevreden. Die verhouding keert om in het secundair onderwijs. Is het met de inspraak op ASO-, TSO- en BSO-scholen gelijk gesteld, het KSO zorgt voor een uitschieter. Daar kunnen zes op tien leerkrachten hun besognes niet kwijt bij de directie, slechts één op tien vindt er wel gehoor in de directiekamer. Docenten in het hoger onderwijs voelen zich dan weer beter bij het schoolbeleid betrokken. Uit een vraag aan directies blijkt dat zij de inspraakkansen hoger inschat-ten. De helft zegt dat zijn personeel erin slaagt het beleid van de school mee te sturen.

Ik krijg voldoende inspraak in het beleid van mijn school. (De evolutie)Akkoord Gematigd Niet akkoord

1997 37 % 36 % 27 %

2002 32 % 32 % 36 %

- 5 % - 4 % + 9 %

Ik krijg voldoende inspraak in het beleid van mijn school. (Klasse-enquête 2002 bij 700 leerkrachten)

Akkoord Gematigd Niet akkoordKleuter en lager onderwijs 39 % 36 % 25 %

Eerste graad secundair 32 % 41 % 27 %

Tweede en derde graad secundair

25 % 32 % 43 %

Hoger onderwijs 33 % 39 % 28 %

Administratief personeel 37 % 20 % 43 %

KLASSE NR.127 9

COREL

10 KLASSE NR.127� Meer over gezichtspunten in Questie nr. 19 , mei 1999 en de Katholieke Schoolgids 53 jg, nr. 4, september 1999 p. 153 Gebruikt u plus-of mintaal: www.klasse.be/kvl/112/38

DE BRIL VAN DE LERAAR

«Wie maar één bril opzet, ziet maar één oplossing.»

Waarom Jonas zo lastig is? Kortzichtige leraren (en ouders) hebben daar onmiddellijk een mening over. Maar

er zijn méér brillen om naar hen te kijken. Minstens vijf.

Wie niet weg is…

«WIJ MOGEN OOK EENS LASTIG ZIJN»«Boeiende informatie, dat van die brillen. Maar soms vraag ik me af of kinderen gewoon nog eens lastig mogen zijn. Ze moeten allemaal gemak-kelijk, rustig, gelukkig en gezond zijn. Met al de rest hebben we moeite of… moeten we absoluut de oorzaak zoeken, vinden en oplossen. En natuurlijk zijn wij als leerkracht ook wel eens lastig. Daar heeft iedereen recht op. We mogen toch een keer lastig zijn zonder dat we daar direct een heel gedoe moeten rond maken. Natuurlijk, te veel is te veel. »Kathy Bruggeman, kleuterjuf

BANG«Alles en iedereen door meer dan een bril zien, is een levensles die ik al eerder leerde. Mede daardoor leerde ik ons Eva zien als een kind met creatieve talenten bovenop haar dyslexie. Wat mij telkens weer bang maakt, is hoe, met welke bril, bij elk nieuw schooljaar, de nieuwe juf of meester ons Eva ziet. En ’t allermoeilijkste is om, als eenmaal een bril je comfortabel past, toch van bril te durven blijven wisselen.»Ouder, naam en adres bekend op de redactie

GRAAFT U JONAS(EN UZELF) IN?«Jonas is een lastige» «Tijdens klassenraden nemen leerkrachten vaak standpunten in en dat heeft zijn gevolgen voor de vergadering», zegt Leo Jaspers. «Let eens op de werkwoorden die vaak bij standpunten voorkomen: we nemen een standpunt in, verdedigen dat, proberen een standpunt van anderen aan te vallen, onderuit te halen… En de ander voelt dat vaak aan als een aanval op haar/hem. Een stand-punt roept weer-stand op. Het is vaak een eindpunt van een redenering. Er is niks meer aan te veranderen. Mensen die een standpunt innemen luisteren vaak niet meer naar elkaar of zeer selectief. Je staat op het topje van een berg naar een andere op een berg te roepen en staat mijlenver van elkaar.«Jonas heeft het lastig met….» «Een gezichtspunt is anders. Je bekijkt de zaken. Je gaat na waarop een conclusie gebaseerd is: wat is er gebeurd, wat kwam er allemaal bij kijken. Je zet m.a.w. je vijf brillen op en gaat op zoek naar de oorzaken. Leerkrachten kunnen zo gemakkelijker gezichtspunten uit-wisselen: een echte gedachtenwisseling. Wie met gezichtspunten werkt, staat veel dichter bij elkaar, ziet ook van waaruit collega’s vertrekken. En ook al verschillen de gezichtspunten, ze kunnen elkaar ook aanvullen. Er komt een ander relationeel klimaat.»

Draait u dit verhaaltje ook even om? Bent u soms lastig of

heeft u het soms lastig? En hoe bekijken uw leerlingen

u dan? Bent u dan ook blij dat zij u met vijf

brillen bekijken? Stof voor een leuk

gesprek(je) in de klas?

KLASSE NR.127 11

j j g g g«In een halfuurtje jagen we er zesentwintig leerlingen door»In een halfuurtje jagen we er zesentwintig leerlingen door

J onas is een lastige. Als je die in je klas hebt zitten, wens ik je veel succes», vertelt een collega van het derde jaar

me op de eerste klassenraad van het nieuwe schooljaar. «In een halfuurtje jagen we er zesentwintig leerlingen door. Joris is stil en verlegen, Doreen een haantje de voorste en Jonas niet te doen. Dat is het enige wat ik onthouden heb.» Welke bril zet u dit school-jaar op? Wie niet weg is, is gezien.«Tijdens de klassenraad doen we vaak alsof enkel het karakter of de intelligentie van leerlingen hun gedrag bepalen», zegt Leo Jaspers, psycholoog en docent in de lerarenopleiding aan de Katholieke Hogeschool Kempen. «Lien is stil en verlegen, Jasper moet altijd kunnen opvallen… Af en toe halen we er ook nog de ouders bij («Wat wil je, heb je de situatie thuis al eens bekeken»). Maar zelden of nooit halen we er de klasgroep, het vak, de school of klascontext bij. En zeker niet onszelf. Oh nee.»Wat je ziet hangt af van wat je bekijkt. Is Jonas een lastige of heeft hij het lastig? En waarmee dan precies? Of heb ík het lastig met Jonas of met een bepaald gedrag van hem?

«Jonas is een lastig ventje»«Jonas is een lastig ventje. Hij doet altijd lastig, is lui, onbeleefd en moeilijk.» Klopt dat wel? Gedraagt Jonas zich altijd zo? En zou het niet kunnen dat allerlei invloeden meespelen? Leo Jaspers: «We hebben vaak de neiging om de werkelijkheid te verengen tot onze kijk op de zaak en gaan de ‘oorzaak’ of de ‘schuld’ bij de ander zoeken. Zelden kijken we naar de invloed van de vrienden, de situatie, de invloed van onszelf als leerkracht of het onderwerp waar we in de klas mee bezig zijn. We komen tot een besluit over een leerling, een standpunt (en daar kan niemand ons nog van af brengen). Leerlingen krijgen een etiket opgekleefd en kunnen niet anders meer zijn. Ze krijgen weinig kansen om anders te zijn.»

«Jonas heeft het soms moeilijk»

V A N U I T D E L E E R L I N GKijk met deze bril even naar een leerling of beter naar zijn persoon, wie hij écht is. Misschien is het wel zo dat hij wat beweeglijker is, stiller, koppiger, vlugger moe, meer aandacht vraagt, minder geduld heeft, met een leerstoornis (als dyslexie) kampt… Elke leerling is anders. Bekijk hem zoals hij is en niet zoals ze komen vertellen dat hij is. Is Jonas misschien van nature uit beweeglijker en recht voor de raap? Bovendien: wat,

wie en hoe is hij OOK nog ?

Misschien IS de leerling niet lastig, maar HEEFT hij het lastig.

V A N U I T D E K L A SZet even deze bril op. U kan zijn gedrag ook interpreteren vanuit zijn vrienden of klasgroep. Misschien wil Jonas opvallen om bij de groep te horen of misschien zijn er spanningen in de klas en sluiten anderen in de klas hem uit, of wordt hij gepest…

V A N U I T D E S I T U A T I EDoor deze bril bekijkt u het gedrag van de leerling vanuit de situatie, de context. Misschien zijn er toetsen op til en is Jonas zenuwachtig? Of heeft hij een zwaar weekend achter de rug met zijn ouders en is hij moe? Of zijn er spanningen thuis? Of…

V A N U I T H E T O N D E R W E R PDeze bril helpt naar leerlingen te kijken vanuit het onderwerp (waar het over gaat). Misschien is Jonas actief en geïnteresseerd als het over wiskunde gaat, maar haat hij Nederlands en (vooral) opstellen schrijven…

V A N U I T U Z E L FMet deze bril kijkt u naar het gedrag van de leer-ling vanuit uzelf. Misschien is Jonas zelfs helemaal niet lastig, maar heb ik het lastig met zijn gedrag (omdat ik te weinig geslapen heb, ruzie heb met mijn partner, stress...). Wie ben ik als leerkracht? Ben ik consequent? Maak ik duidelijke afspraken, is het voor de leerlingen duidelijk wat ik verwacht (en zijn mijn verwachtingen realistisch)? Toon ik respect voor de leerlingen, mogen ze fouten maken? En waarom heb IK het lastig met een bepaald gedrag? Heeft u het zo al eens bekeken?

Vijf brillen zien meer dan éénWie door verschillende brillen naar leerlingen kijkt, krijgt een vollediger en juister beeld. Vijf brillen (vanuit de leerling, vanuit zijn vrienden en/of klasgroep, vanuit de situatie, het onderwerp, uzelf) doen scherper kijken dan één bril. Hoe breder en scherper u kijkt, hoe makkelijker het is om een verklaring en oplossing te zoeken. Er is nooit één oorzaak voor het gedrag dat een leerling stelt. En als u maar één bril opzet ziet u ook vaak maar één oplossing. «Spontaan zetten de meeste mensen één bril op. Met wat oefening kan je leren ‘spontaan’ te kijken met verschillende brillen: dan zien leerkrachten meer en kijken ze anders», zegt Jaspers. ■

12 KLASSE NR.127

CONFRONTATIE

Marleen Vanderpoorten heeft een boek geschreven. Test zelf in twaalf stappen of u met haar akkoord gaat of zinnens bent u

blauw te ergeren.

Meetu met de minister

H et is niet omdat de onderwijsminister tijd heeft om een boek te schrijven, dat u ook tijd hebt om het te lezen. Daarom haalt Klasse twaalf ideeën uit haar boek. U kan telkens aanduiden in welke mate u met elk idee akkoord gaat. Weet u

meteen hoe sterk u zich in het boek gaat herkennen of er zich aan zou ergeren. (En o ja, één van de citaten komt uit een ànder boek dat we tijdens de vakantie toevallig hebben gelezen. Haalt u het eruit?)

[1] Tel de uren anders.«Een leraar doet veel meer dan zijn uren lesgeven. Daarom denk ik dat we beter schoolopdrachten kun-nen ontwikkelen in plaats van lesopdrachten. Dan moet elke leraar eenzelfde aantal uren op school zijn en in die tijd al zijn taken doen: voorbereidin-gen maken, lesgeven, verbeteren, toezicht houden, leerlingen opvangen en begeleiden, schooluitstappen organiseren enz. Dat systeem bestaat al in andere landen en ook in ons hoger onderwijs (al passen ze het nog niet allemaal toe). Leerkrachten moeten dan wel goed uitgeruste lerarenkamers hebben met pc, internet enz.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[2] Steun de leraren die tussen de leerlingen staan.

«Om ons onderwijs op peil te houden hebben we meer ‘nieuwe leraren’ nodig: de leider vooraan in de klas wordt begeleider. Hij staat vaker middenin de klas, tussen zijn leerlingen, om op te volgen, bij te sturen, te stimuleren, op vragen te antwoorden. Hij is er niet alleen meer om kennis over te dragen en te leren leren. Hij is er ook om te luisteren, te leren communiceren en samenleven, te leren kritisch denken, waarden over te dragen enz.»

AKKOORD NIET AKKOORD

GEMIDDELDOF TE DIK?

«Onlangs hoorde ik het verhaal van een onderwijzeres uit een

derde of vierde leerjaar die les gaf over ‘het gemiddelde’.

Zij nam het gewicht van de kinderen als voorbeeld en wees

nadien een erg corpulente jongen uit de klas aan als ‘niet

beantwoordend aan het gemid-delde’. Een verlegen, gekwetste

negenjarige jongen was het gevolg. Zulke afschuwelijke

voorvallen deden zich vroeger vaker voor dan vandaag. Maar

elke keer dat zoiets gebeurt, is een keer te veel. Kinderen

moeten zich goed voelen in de klas en op school. Daarvoor

hebben leerkrachten een grote verantwoordelijkheid.»

LUC

DAEL

EMAN

S

EEN BANK VOORUITWaar haalt een minister nog de tijd om een boek te schrijven? «Ik ben elke dag gepassioneerd bezig met onderwijs, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, zeven dagen op zeven. Ik sta er mee op en ik ga er mee slapen», zegt Marleen Vanderpoor-ten. «Na drie jaar onderwijsbeleid wil ik een globaal beeld schetsen, een balans opmaken én vooruit kijken.» Het boek bevat de grote lijnen van haar beleid en nieuwe plannen. Er komen veel ervaringen in voor van de meer dan 200 schoolbezoeken die de minister de voorbije jaren heeft afgelegd. Ze heeft het ach-tereenvolgens (en waarschijnlijk niet toevallig) over de leerling, de leerkracht, de school en het Vlaams onderwijs. «Sommigen zeggen mij inderdaad dat ik te veel onderwijsmens ben en te weinig politica. Dat beschouw ik niet als een verwijt.»Een bank vooruit. Mar-leen Vanderpoorten. Uitgeverij Houtekiet. Twintig lezers krijgen een gratis exemplaar. Kaartje (met een kort commentaar voor de minister) voor 20 september stu-ren naar Klasse (Bank vooruit) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.

KLASSE NR.127 13

«AASO-TSO-BSO-KSO: afschaffen!»SO TSO BSO KSO: afschaffen!

EIGEN SCHOOL EERST«Telkens als ik spreek over samenwerking, krijg ik uit het onderwijsveld meteen veel defensieve reacties. Men vreest dat ik de netten ga afschaffen, scholen zal sluiten of het bui-tengewoon onderwijs zou laten verdwijnen. Niets van dat alles. Wel zou ik wensen dat de scholen die zich vandaag nog schuilhouden binnen hun muren, hun vesting zouden verlaten en met een com-plexloze openheid de samenleving tegemoet treden: andere scholen, de lokale gemeenschap, het CLB, het bedrijfsleven, de ouders enz. Een benepen eigen-leerlingen-en-leerkrachten-eerst-syndroom past niet meer in deze tijd.»

[3] Leer van de basis.«Ondanks de beperkte middelen zijn het vooral de basisscholen die de voorbije jaren tot meer kindvrien-delijke en open leeromgevingen zijn uitgegroeid. Heel wat secundaire scholen hinken op dat vlak nog achterop. Leerkrachten van basisscholen en van secundaire scholen moeten meer met elkaar praten, meer ideeën en ervaringen uitwisselen. Vaak wordt er gesproken over de kloof tussen secundair en hoger onderwijs. Maar de kloof tussen lager en secundair onderwijs is nog groter.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[4] Schaf ASO-KSO-TSO-BSO af.«Misschien is de opsplitsing ASO/KSO/TSO/BSO niet meer van deze tijd. De indeling is kunstmatig en af en toe zelfs totaal verkeerd. We kunnen die onderwijsvormen misschien beter afschaffen en nog enkel studierichtingen behouden.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[5] We geven geen les meer voor de ‘gemiddelde’ leerling.

Elk kind en elke leerkracht moet zich goed kunnen voelen op school. Dit veronderstelt veel ruimte voor ge-differentieerd onderwijs: de vlugge, slimme, sportieve, creatieve kinderen moeten de kans krijgen hun eigen tempo te ontwikkelen en hun talenten te ontplooien. Wie op sommige vlakken tijdelijk of permanent wat meer tijd, ondersteuning of begeleiding nodig heeft, moet die ook krijgen. Ook in het secundair moet meer ruimte komen voor ‘een open leercentrum’ waar leerlingen zelfstandig, in eigen tempo en op niveau onder begeleiding werken.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[6] Maak open en vrije scholen.«De identiteit en inhoudelijkheid van scholen blijft wat ze is, heel verschillend in Vlaanderen, heel rijk. Maar de netten mogen verdwijnen. Scholen kun-nen zelf netwerken vormen op basis van thema’s, interesses en eigenheden. We maken een open en vrij onderwijslandschap. Open, in de zin dat veel scholen, zelfs met katholieke roots, een pluralistisch project zullen uitdragen. Vrij omdat de identiteit van alle scholen niet langer door een koepel of een net zal worden bepaald, maar door henzelf. (Door een schoolbestuur waarin leerkrachten, ouders, leerlingen en lokale gemeenschap besturen en de directie de leiding geeft.)»

AKKOORD NIET AKKOORD

[7] Maak de scholen democratischer.«Een school moet alle kinderen inschrijven, voldoende aandacht hebben voor zorgkinderen, kansarmen extra ondersteunen, een democratisch schoolreglement opstellen en ouders, leerkrachten en leerlingen bij haar beleid betrekken. Elk leerkrachtenteam moet worden betrokken bij de keuzes die worden gemaakt bij het opstellen van het pedagogisch project en het schoolwerkplan. Zij zijn het die het zullen moeten waarmaken in hun klas.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[8] Zet de school open.«Scholen zouden veel meer moeten ingebed zijn in de lokale gemeenschap. Schoolgebouwen kunnen samen gebruikt worden. Sporthal, schoolrestaurant, computerlokalen, speelter-reinen zouden buiten de schooluren veel meer kunnen openstaan voor alle kinderen en voor het lokale verenigingsleven.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[9] Geef meer autonomie.«Scholengemeenschappen zullen zowel in het basis- als het secundair onderwijs meer autonomie krijgen, met eventueel een eigen enveloppe: een budget dat ze zelf kunnen be-steden zoals ze dat wensen, binnen het kader dat de overheid heeft uitgetekend. Directies moeten ook meer autonomie krijgen voor hun personeelsbeleid. De directie legt, na overleg met leerlingen, leerkrachten en ouders functiebeschrij-vingen en criteria vast. Die vormen de basis voor aanwervingen, evaluatie en het nascholingsbeleid van de school.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[10] Verdeel het geld beter.«Het gemeenschapsonderwijs kost inderdaad veel meer dan het vrij onderwijs. Daar zijn redenen voor maar niet voor alle verschillen. Voor dezelfde onderwijsvorm en bij dezelfde school- en leerlingkenmerken blijft het verschil in werkingsmiddelen tussen het vrij onderwijs en het gemeenschapsonderwijs te groot.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[11] Leer iedereen toveren.«Er komt een nieuwe eindterm om iedereen de basistechnieken van ‘toveren’ te leren. Talrijke leer-lingen hebben me daarom gevraagd, zowel in het basisonderwijs (dankzij het succes van Harry Potter) als in het secundair onderwijs (na Lord of The Rings). Wie kan toveren, wordt in de toekomst onmisbaar in onze samenleving. Ook in de nascholing moeten leraars dringend deze technieken zelf leren.»

AKKOORD NIET AKKOORD

[12] Met vier eigenschappen wordt het nog beter.

«Met hun uitstekende leerkrachten en geëngageerde directies leveren onze scholen algemeen erkend kwa-liteitsonderwijs. Dit moet zo blijven. Als we daar meer welbevinden en betrokkenheid, meer gelijke kansen en democratie aan kunnen toevoegen, dan zal het onderwijs in Vlaanderen écht behoren tot de wereldtop.»

AKKOORD NIET AKKOORD

P.S. U had het al geraden. Hoe leuk Harry Potter en Lord of the Rings ook zijn. Idee 11 is een verdwaald vakantiecitaat uit een ander boek dat nog moet worden geschreven. Zin? ■

GELIJKEONDERWIJSKANSEN

14 KLASSE NR.127

Drie vroegere projecten vallen voortaan onder één geïntegreerd beleid voor Gelijke Onderwijskansen (GOK): onderwijsvoorrangsbeleid (OVB), zorgverbre-ding (ZVB) en het project dat experimenteerde met de opvang van kinderen van de trekkende bevolking. Hoe op de basisschool elke leerling gelijke onder-wijskansen geven? De rondzendbrief met alle details hierover ligt op school. De meeste maatregelen gaan vanaf nu in, de maatregel voor het inschrijvingsrecht en de aanvaardingsplicht vanaf september 2003. In-tussen werkt de overheid aan een tweede fase van het gelijke onderwijskansenbeleid. Hoe reageren scholen op de nieuwe maatregelen?

Extra leerkrachten«Twee jaar lang grepen we met ons aanwendingsplan naast extra steun, hoewel onze school nagenoeg hon-derd procent anderstalige doelgroepleerlingen van 26 nationaliteiten telt en eigenlijk op 75 uren voor zorg-verbreding en onderwijsvoorrang recht had», zegt Rina Renders, directeur van de Gemeentelijke Basisschool in de Antwerpse Lange Beeldekensstraat. «We hebben die broodnodig. Het is moeilijker werken dan in veel andere scholen. Denk alleen al aan de communicatie met de ouders. Maar het was een loterij. Je diende een plan in en scoorde slecht op één criterium. Met nagenoeg hetzelfde plan scoorde je een jaar later dan weer goed voor datzelfde criterium als iemand anders het beoordeelde. Nu zijn ons 133 uren voor gelijke onderwijskansen beloofd. We kunnen twee extra leerkrachten in de kleuterklassen inzetten om de kleuters te helpen die met taal achter staan. In de lagere school verkleinen we de drie eerste klassen van 27 naar 20 leerlingen. Drie bijkomende leerkrachten kunnen extra zorg besteden aan het Nederlands.»

Nooit meer klagen Rina Renders is kennelijk gelukkig met de eerste fase van het nieuwe beleid voor gelijke onderwijskansen. Dat scholen met veel leerlingen uit collectief ach-tergestelde milieus voorrang moeten krijgen als de overheid extra geld bovenop de gewone werkings-toelagen uitdeelt, staat voor haar vast. Zonder enige twijfel? «Toch vind ik het puntensysteem nog niet je van het», vult ze aan. «Is het niet de normaalste

zaak van de wereld dat elk kind, van welk land of welke kleur ook, goed onderwijs krijgt?»«Ik vind het jammer dat de overheid de gelijke on-derwijskansen betaalt met budgetten die intern zijn verschoven», zegt Ludo De Wilde van de Vrije basis-school Reinaertstraat in Gent. «Dat is de ene put vullen door een andere te graven. Al ben ik natuurlijk wel blij dat we van 75 naar 133 uren stijgen. De Vlaamse basisscholen moeten het met te weinig geld blijven doen.’Ik zal nooit meer klagen’, zei mijn Rotterdamse collega-directeur spontaan toen hij onze boekhouding had bekeken. En in Nederland heb je nochtans niet de ongelijke subsidiëring van netten. De maatschappij verwacht zo veel van scholen, de taken nemen zo in aantal toe. Dat mijn school uren bij krijgt gaat ten koste van leerlingen in andere scholen die er verliezen. Dat is onterecht. Het punten tellen is ook afgetopt op 1,2. Zonder de bijkomende middelen uit het Sociaal Impulsfonds - waarvan in Gent gelukkig een grote hap naar onderwijs en schoolopbouwwerk gaat - mochten wij onze schoolpoort sluiten. Nu betalen we er twee maatschappelijk werkers mee. We zijn en blijven een arme school voor arme kinderen.»

TaalhulpBernadette Hermans is directeur van een Brusselse Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs. Is dat een ‘zwarte school’ of een ‘arme school’, een ‘witte’ of een ‘rijke’? Of is het niet altijd zo zwart-wit? «In de vestigingen van onze school in Ukkel en Vorst zitten kinderen van autochtone Nederlandstalige advocaten, journalisten, muzikanten, kinesisten… en zo», legt Bernadette Hermans uit. «In de andere twee, in Sint-Gillis, zitten nagenoeg alleen kinderen van ongeschoolde allochtone mensen. We krijgen door de tweede groep een dertigtal uren steun bij. Via het vroegere onderwijsvoorrangsbeleid kregen we 11 uren, door de huidige gelijke onderwijskansen 43. We gaan er binnen de klas en over de klassen heen mee dif-ferentiëren. Zo komt de hulp ten goede van iedereen. In de tweede kleuterklas voorzien we in extra hulp om de taal van dertig kleuters beter te ontwikkelen, zonder de klas in tweeën te splitsen. Als ik personeel vind tenminste, want de meeste leerkrachten zijn niet scheutig om naar Brussel te komen.» ■

Het einde van de loterij?Z ullen leerlingen

die van thuis uit benadeeld zijn

in hun schoolloopbaan vanaf dit schooljaar meer kansen krijgen om zich net zo te ontplooien als hun bevoordeelde leef-tijdgenoten? De Vlaamse Gemeenschap hoopt het. Vanaf dit schooljaar geldt het nieuwe decreet over de Gelijke Onderwijskan-sen.

‘Het gelijke onderwijskansenbeleid voor het gewoon basisonderwijs - Het geïntegreerd ondersteunings-

aanbod in het gewoon basison-derwijs – De hele rondzendbrief van 27 juni 2002 kan u lezen op

edulex.vlaanderen.be/cgi-bin/omcgir.exe/titels?zoekdoc=284

«We blijven een arme school voor arme kinderen»We blijven een arme school voor arme kinderen

� Tekst van het decreet: jsp.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2001-2002/g1143-13.pdf

LUC

DAEL

EMAN

S

idee� Gratis naar de fi lm p. 16

� De taal van het gaspedaal p. 17

� Drumles in Afrika p. 21

16 KLASSE NR.127

Klasse actieFilm met Klasse �

Hoe kan de bioscoop voor uw leerlingen meer be-tekenen dan chips en popcorn? Zoekt u initiatieven en gratis lesmateriaal om fi lms in te passen in uw les? Het antwoord krijgt u in vogel- en kik-vorsperspectief met het nieuwe scholenaanbod van Kinescola, Jekino-Films en Jeugd & Vrede. Maatschappelijke inhouden en fi lmopvoeding branden van de pelicule in multimediale pro-jecten voor alle onderwijsniveaus, met in the picture bekende titels als Mariken en Killer Kid. Daarnaast maakt u van dichtbij kennis met de Kinescola-box, een gratis doos vol fi lmfi ches en achtergrondinformatie voor leerkrachten. U komt te weten hoe u met uw klas alsnog naar fi lms als Schindler’s List, Shakespeare in Love of Anastasia kan gaan kijken. Of met The Human Body, Cosmic Voyage en Mysteries of Egypt tegen een IMAX-scherm aankleven dat zes verdiepingen hoog is. Of naar de betere Franstalige fi lm gaan. En wat te zeggen van een project muziekanimatie rond Pettson en Findus of een tentoonstelling rond verdraagzaamheid bij de fi lm Falling?Dat fi lm ook op school de Zevende Kunst is en hoe u uw les tot een fi lmpremière kan maken, mag u over enkele weken zelf komen ervaren. Op 25, 28 en 29 september en op 2 oktober kunnen duizend leerkrachten met collega of partner gratis kennis maken met fi lmprojecten voor het lager en secundair onderwijs. De organi-satoren van Multimediale Projecten in het Onderwijs draaien voor u een vip-ontvangst in Gent, Antwerpen, Leuven of Hasselt. Reserveer in uw agenda een halve dag educatief cinemabezoek. Exclusief zonder popcorngeur en rinkelende gsm’s.

Wat mag u van deze actie verwachten?Hoe u fi lms over actuele thema’s een didactisch kleedje aan-past, komt u te weten tijdens de voorstelling van Multimediale Projecten in het Onderwijs. U krijgt een gratis 2,5 uur durend programma, met in de aftiteling:- verwelkoming en inleiding- audiovisuele presentatie van de verschillende projecten- fi lmvoorstelling naar keuze: Selma & Johanna (lager onderwijs), Killer Kid (secundair onderwijs).- presentatie Kinescola en Week van de Franstalige Film- napraten bij een drankjeU bent van harte welkom, met collega of partner, op één van vier locaties:- woensdag 25 september (14.30 u.) in Kinepolis, Leuven- zaterdag 28 september (10.00 u.) in Metropolis, Antwerpen- zondag 29 september (10.00 u.) in Decascoop, Gent - woensdag 2 oktober (14.30 uur) in Kinepolis, HasseltElke leerkracht krijgt uitgebreide informatie mee naar huis, inclu-sief de Kinescola box., een gratis doos met onder meer fi lmfi ches (fi lminhoud, technische gegevens, lestips), achtergrondinformatie, het IMAX-aanbod enz. Kinescola is een educatief programma dat inspeelt op hedendaagse thema’s in fi lms en de link legt naar de lessen taal, wereldoriëntatie, geschiedenis, aardrijkskunde enz. Het wil jongeren op een kritische manier leren omgaan met het medium fi lm in het algemeen en met cinema in het bijzonder.

Hoe schrijft u in?Vul de bon op deze pagina volledig in en stuur hem vóór 15 september naar de organisatoren. Snel zijn is de boodschap. Wie bij de duizend gelukkigen is, krijgt een persoonlijke uitnodiging thuis toegestuurd. Als u zo’n uitnodiging ontvangt, engageert u zich ook om te komen. Uw naam komt op een aanwezigheids-lijst. Mocht u uit de boot vallen of niet kunnen deelnemen aan deze actie, dan kan u de gratis Kinescola-box te allen tijde ophalen bij een Kinepolis bioscoop in uw buurt.

Waar vindt u meer informatie?Uw contactpersoon voor deze actie is Felix Vangin-derhuysen - tel. 02 242 54 09. Uitgebreide informatie over het filmaanbod van Kinescola, Jekino, Jeugd & Vrede en meer vindt u terug op www.kinescola.com en op www.jeugdenvrede.be. U kan er fi lmfi ches downloaden over langspeelfi lms, IMAX-prenten en allerlei info over het medium fi lm (techniek, geschiedenis…). U vindt er ook alle contactadressen voor uw bioscoopbezoek met de klas.

Projecten voor uw klasMultimediale Projecten in het Onderwijs wil via fi lm en interactieve momenten (tentoonstelling, discussie, creatief bezig zijn) kinderen en jongeren inzicht geven in actuele thema’s, zoals vriendschap en integratie, kindsoldaten, de taal van boeken, geweld, kinderrechten en inspraak. Dit schooljaar zijn er vijf projecten voor even veel verschillende leeftijdgroepen, die elk een halve dag duren en die u in de klas voorbereidt (u ontvangt alle informatie vooraf):

Olivier - Onrust in Vogelland (5-9 j.): poppenspel, mu-ziekanimatie en fi lm rond de natuur en thema’s als vriend-schap en integratie, solidariteitszin, samen spelen.

Mariken (8-12 j.): fi lm en workshop in een interactieve tentoonstelling over de taal en codes van fi lm en boek. Leerlingen schrijven zelf scenario’s, kiezen decors, regisseren enz. Muzische Vorming in al zijn facetten.

Selma en Johanna (10-14 j.): roadmovie en ten-toonstelling over inspraak en participatie, het verschil in denken tussen kinderen en volwassenen.

Newcastle Boys (10-14 j.): fi lm en tentoonstel-ling rond geweld: verkeersagressie, vandalisme, geweld op school en tijdens massamanifestaties, seksueel geweld.

Killer Kid (12 j. en ouder): fi lm en tentoon-stelling over kindsoldaten met Libanon als actuele setting.Voor alle deelnemende leerlingen zijn er werkkaarten of –boekjes. De kostprijs is 5 euro per leerling (3 euro op woensdagmid-dag), de leerkracht gaat gratis mee. Hoe u met uw klas voor zo’n project inschrijft en wanneer en waar dat kan, verneemt u tijdens de vier kennismakingsdagen. Wil u zo lang niet wachten, neem dan contact op met Jeugd & Vrede op tel. 02 640 19 98 en vraag de folder aan.U kan voor uw klas ook andere fi lmprojec-ten organiseren. Jeugd & Vrede heeft bv. muziekanimatie met Pettson en Findus en de tentoonstelling verdraagzaamheid bij Falling (naar het boek Vallen van Anne Provoost) in de kast liggen. Projecten rond fi lm en een ander medium (boek, dans, muziek) vindt u bij Jekino.

✁

Extra: Week van de Franstalige fi lmDat een goede fi lm niet per defi nitie Engels hoeft te spreken? Le fabuleux destin d’Amélie Poulain en Hable con Ella zinderen nog stevig na. Maar hoe vaak kijken uw leerlingen naar een goede Franstalige fi lm? Hoe haalt u de vele Amélies uit de camera obscura? Misschien helpt de Week van de Franstalige Film. Een week lang kan u met uw klas in de beste popcornvrije omstandigheden een Franstalige topfi lm gaan zien, inclusief klassikale voor- en nabespreking. De Week vindt plaats begin februari 2003. Tijdig inschrijven is de boodschap, want er staat buskruit op het programma: Huit femmes, Une hirondelle a fait le printemps, Astérix et Obélix: Mission Cléopâtre, Reines d’un jour, Le battiment d’ailes du papillon en een verrassingsfi lm. Aan al deze fi lms hangen didactische dossiers waarmee u de fi lm kan voorbereiden in de klas: achtergrondinfo, woordenschatoefeningen, opdrachten.Voor het eerst vindt de Week van de Franstalige Film plaats op drie locaties: 3-7 februari 2003 in Kinepolis Hasselt, 10-14 februari in Kinepolis Leuven en in Kinepolis Brussel. U betaalt 5 euro per leerling. Per 20 leerlingen gaat één leerkracht gratis mee.Bent u leerkracht Frans? Kom dan proefkijken tijdens gratis voorstellingen op maandag 3 fe-bruari (Hasselt), maandag 10 februari (Leuven) en dinsdag 11 februari (Brussel), telkens om 19 uur. Inschrijven voor deze voorstellingen doet u telefonisch bij Ann Knaepen – gsm 0479 84 37 50 of via ann.knaepen@belgacom.net. U ontvangt een schriftelijke bevestiging. Tijdens Film met Klasse krijgt u alvast een voorsmaakje.Info: Week van de Franstalige Film: www.luc.ac.be/cttl.

MET KLASSE NAAR DE BIOSCOOP

❒ Ja, stuur mij een uitnodiging voor (omcirkel wat past) 1 / 2 personen voor Film met Klasse. Mijn datum van voorkeur is (geef twee voorkeuren een cijfer: 1 is uw eer-ste keuze, 2 is uw tweede keuze; de organisatoren wijzen u één van beide datums toe):

● woensdag 25 september (14.30 u.) in Kinepolis, Leuven

● zaterdag 28 september (10 u.) in Metropolis, Antwerpen

● zondag 29 september (10 u.) in Decascoop, Gent

● woensdag 2 oktober (14.30 u.) in Kinepolis, Hasselt

Naam:....................................................................................

Stamboeknummer:.................................................................

Volledig adres: ......................................................................

..............................................................................................

Ev. e-mailadres:.....................................................................

School:..................................................................................

Volledig adres: ......................................................................

..............................................................................................

Onderwijsniveau (omcirkel wat past): kleuter / lager / secundair / hoger

Vak(ken): ...............................................................................

Deze actie is gratis voor mezelf en vergezellende collega of partner. Als ik word uitgenodigd, kom ik ook.

Stuur deze originele bon volledig ingevuld en vóór 15 sep-tember naar Jekino-Films - Film met Klasse - Paleizenstraat 112 - 1030 Brussel. Als u bij de gelukkigen bent, ontvangt u een uitnodiging per brief of via e-mail. Uw naam komt op een viplijst. Als u een uitnodiging ontvangt, komt u ook.

1000 fi lmtickets voor

leerkrachten.

FOTO

’S P.

15/1

6 JE

KINO

-FIL

MS/

IMAX

Samen uit, samen thuis ��

Taxistop leerde ons carpoolend naar festivals te rijden of vakantiebestemmingen te bereiken. «Schoolpool»

is een variant hiervan die zich richt op een publiek van studenten en (ouders van) scholieren. Wie een chauf-

feur of een passagier zoekt, wordt «gekoppeld» via de carpoolsoftware van Taxistop. De school moet zich wel eerst

inschrijven. Het succes van de formule hangt af van de pu-bliciteit voor het initiatief binnen de eigen schoolmuren.

Taxistop - Maria Hendrikaplein 65 b - 9000 Gent - tel. 09 242 32 01 - info@taxistop.be - www.taxistop.be U vindt de volledige wegcode op www.fedpol.be/nl.htm?home.htm~main of op wegcode.be/

10/10 voor Antwerpse basisscholen �«Allen voor veiligheid, veiligheid voor allen» is het motto van de 10/10-actie die korte metten wil maken met de vicieuze cirkel die we dagelijks aan de schoolpoorten zien: ouders brengen hun kinderen per auto naar school omdat ze vinden dat het voor hun kinderen te gevaarlijk wordt met al dat autoverkeer. Alleen voor Antwerpse basisscholen.Provincie Antwerpen - Kris Rockelé - tel. 03 240 65 03 - info@10op10.be - www.10op10.be

De nieuwe Columbus �Een ontdekkingsreiziger neemt jonge tieners in de nieuwe verkeersbrochure van het Federaal Ministerie van Mobiliteit en Vervoer mee door de verkeersjungle. Vijfdejaars mogen hun verrekijker en telescoop alvast klaar leggen, want zij krijgen dit kijk- en leesvoer deze maand te verwerken.Federaal Ministerie van Mobiliteit en Vervoer - kabinet.durant@vici.fgov.be - vici.fgov.be

100 gratis verkeersspelen �Fiets een rondje met een halve tennisbal op uw hoofd. Valt die er niet af, dan zijn uw stuurmanskunsten oké. Dit is slechts één van de opdrachten uit «Spelen-derwijs Wegwijs» (Verkeerspedagogisch Instituut). Alle doe-opdrachten zijn afgestemd op leerlingen van de lagere school, voor iedere graad is er een aangepaste versie. Richt uw school een verkeers-dag of -week in en stuurt u het programma naar het VPI, dan wint u misschien één van de 100 gratis exemplaren.Verkeerspedagogisch Instituut vzw - Spinners-straat 29 - 8800 Roeselare - tel. en fax 051 21 04 17 - info@verkeervpi.be - www.verkeervpi.be

Doe de dode hoek �Laat maar eens een vrachtwagen de speel-plaats oprijden. De «dode hoek» zal nog nooit zo concreet geweest zijn voor de leerlingen: na een theoretische les mogen ze plaatsnemen achter het stuur van een zoveeltonner terwijl hun klasgenoten in verspreide orde rechts van de vrachtwagen plaatsnemen. De Fietsersbond werkte dit lesproject uit voor de derde graad.Fietsersbond vzw - Boomgaardstraat 22 bus 1 - 2600 Berchem - tel. 03 231 92 95 - fax 03 231 45 79 - fi etsersbond@pi.be - www.fi etsersbond.be

Te voet �Gebaseerd op haar scholenenquête van juni 2002 ontwerpt ook de Voetgangersbeweging momenteel verkeerseducatieve projecten.

Voetgangersbeweging vzw - Gasthuisstraat 45 a - 3200 Aarschot - tel. 016 69 46 06

- info@voetgangersbeweging.be - www.voetgangersbeweging.be

KLASSE NR.127 17

Verkeren kan je lerenGooi eindtermen de straat op �Van «Fietsiefi ets» voor kleuters en jonge kinderen tot «De taal van het gaspedaal» voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs: kant-en-klare lespakketten met handleidingen, video’s, transparanten, diskettes, cd-i’s of cd-roms, afgestemd op de eindtermen.Vlaamse Stichting Verkeerskunde - Bruul 101 - 2800 Mechelen - tel. 015 44 65 50 - fax 015 44 65 59 - info@verkeerskunde.be - www.verkeerskunde.be

Goede verkeersmanieren �

De Cel Verkeerseducatie van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid maakt lesmateriaal voor het basis- en secundair onderwijs. In de loop van september vindt de uitgebreide catalogus zijn weg naar alle scholen. Vraag ernaar!B.I.V.V. - Haachtsesteenweg 1405 - 1130 Brussel - tel. 02 244 15 11 - fax 02 216 43 42 - info@bivv.be - www.bivv.be

Schoolvervoerplan �

Hoe leggen meer leerlingen veilig en wel het traject tussen school en thuis zelfstandig af? Een schoolvervoerplan kan zeker helpen. Langzaam Verkeer ontwierp een praktische handleiding en werkt samen met u maatregelen uit zodat veiligheid én milieubewustzijn gestimuleerd worden. Hou ook de schoolspaaractie tijdens de «Week van de Zachte Weggebruiker» in de gaten (basisscholen, mei 2003).Langzaam Verkeer - J.P. Minckelerstraat 43 a - 3000 Leuven - tel. 016 23 94 65 - fax 016 29 02 10 - LV@langzaamverkeer.be - www.langzaamverkeer.be

Een week lang in vervoering �

Van 22 tot 29 september staan alternatieve en milieu-vriendelijke vervoermiddelen in de kijker dankzij «de Week van de Vervoering».KOMIMO vzw - Frère-Orbanlaan 570 - 9000 Gent - tel. 09 223 86 12 - fax 09 223 97 29 - contact@komimo.be - www.komimo.be

1 000 euro voor eenkleinschalig project �

De C&A-stichting geeft lokale verkeersprojecten fi nan-ciële ademruimte. Verenigingen die een plan uitwerken rond veilig verkeer, bijvoorbeeld rondom de plaatselijke school, kunnen tot 1 000 euro krijgen voor de uitvoering ervan. Aanvragen zijn welkom tot 15 december 2002.Meer info vindt u op www.c_and_a.com/befl /about/values/stichting.asp - C&A-Stichting - Jean Monnetlaan - 1804 Vilvoorde - tel. 02 257 69 01

Verhef uw buur in deadelstand �

Goede initiatieven verdienen weerklank. Kent u een persoon die het verschil gemaakt heeft op verkeers-vlak, nomineer die dan voor de titel van «Ridder in het verkeer». Heldendaden hoeven het niet te zijn. Heeft uw genomineerde een ludieke actie gevoerd mét resultaat of heeft die bijgedragen tot beter onderhouden fi etspaden: het kan allemaal. Kandidaturen moeten vóór 31 december 2002 gestuurd worden naar:Veilig Verkeer Vlaanderen - Parklaan 3 - 3740 Bilzen - fax 089 49 24 22 - meer info op tel. 089 41 73 50

In vervoering �

Het bordspel «In vervoering» kunt u met de hele klas spelen: de spelers krijgen op een fi ctief stadsplan een eigen wijk als vertrekpunt. Bij iedere ronde krijgt iedere groep een nieuwe bestemming. Welk effect hebben de verschillende wegen en vervoermiddelen op tijd en milieu? Dit educatieve spel is bedoeld voor kinderen van 10 tot 13 jaar.Centrum Informatieve Spelen - Naamsesteenweg 164 - 3001 Leu-ven - tel. 016 22 25 17 - fax 016 29 50 99 - Vaartstraat 14 - 3500 Hasselt - cis@spelinfo.be - www.spelinfo.be

Openbaar vervoer �

Kinderen op een praktijkgerichte én speelse manier leren hoe ze de bus of de trein moeten nemen, is de doelstelling van het «Openbaar Vervoerspel» dat de Bond van Trein-, Tram- en Busgebruikers ontwikkeld heeft, speciaal voor de leerkrachten en leerlingen van de derde graad lager onderwijs.B.T.T.B. - H. Frère-Orbanlaan 570 - 9000 Gent - tel. 09 223 86 12 - fax 09 233 97 29 - info@bttb.be - www.bttb.be

Word ambassadeur! �

«Door en voor jongeren» is het motto van de Responsible Young Drivers. Zij willen gemotiveerde leerlingen van de derde graad secundair onderwijs opleiden zodat ze zelf 3 verkeerslessen kunnen geven aan leeftijdgenoten. Over het effect van vermoeidheid, alcohol en drugs op het rijgedrag bijvoorbeeld.R.Y.D. - Slachthuislaan 30 bus 2 - 1000 Brus-sel - tel. 02 513 57 79 - fax 02 502 43 50 - info@ryd.be - www.ryd.be

Verkeerswaaier �

Kleuters en jonge kinderen wandelen in groep en begeleid door een volwassene naar school, een grondige controle van de fi etsen, een gemachtigde opzichter aan de oversteekplaatsen... Verkeersprojecten hoeven niet altijd ingewikkeld te zijn, een school kan met vereende krachten al heel wat realiseren. Goede ideeën en gegevens over de verenigingen die daarbij kunnen helpen, staan in de «Verkeerswaaier».Meer info bij Vlaamse Infolijn - tel. 0800 302 01 - www.verkeerskunde.be/verkeerswaaier/

Lees meer over mobiliteit van leerkrachten op p. 50 in dit nummer: «Van step tot BMW - Leraren naar school».

VERKEERSPEDAGOGISCH INSTITUUT

BTTB

(advertentie)

✁

KLASSE NR.127 19

Dag van de Leerkracht �

«Good teachers are essential for the effective functioning of education systems and for improving the quality of learning processes.» Dat stond vorig jaar te lezen in een gezamenlijke boodschap van Unesco, ILO, UNDP en Unicef, n.a.v. «World Teachers’ Day» (5 oktober). Volgende maand is het weer zover: de «Dag van de Leerkracht» zal één dag lang alle Vlaamse leerkrachten fi guurlijk (letterlijk mag ook) in de bloemetjes zetten. In vele scholen organiseren ouders, leerlingen, directie of collega’s dan een extraatje. Dit jaar, 5 oktober is inder-daad een zaterdag, zal u wat extra creatief moeten zijn (of gewoon op vrijdag 4 oktober al feest vieren!).Hebt u een hoogst origineel idee?Mailen naar red.leerkrachten@klasse.be

De ludieke les �

«De ludieke les» is een gloednieuw (kort)stripverhaal in de Suske & Wiske-reeks met als onderwerp «verkeersvei-ligheid». Als u nu meteen naar een Standaard Boekhandel holt, let dan op aan de kruispunten! Dit verhaal is te koop als een speciale uitgave ten voordele van het Levenslijn-Kinderfonds, dat precies dit jaar rond verkeersveiligheid werkt. U krijgt ook een reeks tips waardoor uw leerlingen zich veiliger in het verkeer voelen: «iedereen de pot op!» (de stilaan beroemde fi etshelm), tips rond de controle van de fi ets zelf, info rond autogordelgebruik, een aantal spelletjes en info over de gratis «Verkeerswaaier», (een folder met twaalf concrete ideeën om het verkeer kind-vriendelijker te maken, vooral bedoeld voor leerlingen derde graad lager onderwijs).U kan het gewenste aantal exemplaren van «De ludieke les» bestellen met bijgaand bonnetje. Deze extra Suske & Wiske kost 3 euro. Wat later kan u uw bestelling afhalen in de dichtstbijzijnde Standaard Boekhandel.Meer info bij Levenslijn-Kinderfonds - Medialaan 1 - 1800 Vilvoorde - tel. 02 255 39 70 - fax 02 252 51 41 - info@levenslijn.be - www.levenslijnkinderfonds.be

Pieter Embrechts �

Acht muzikanten en één zanger-verteller, Pieter Em-brechts, brengen «een eigenzinnig, origineel, lyrisch,

komisch, vurig en ontroerend qu’on sert théatral. Muziek en geschrijf, recht uit mijn lijf!»

Pieter Embrechts (De Kakkewieten, El Tattoo del Tigre, het Peulengaleis, De Rederijkers…) onthult zijn inspira-

tiebronnen: Herzberg, Gezelle, ‘t Hooft, Cortazar, Canetti en natuurlijk Brel. De «Blazers zonder Bläzers» vormen daarbij

een sterke ruggesteun.Exclusief voor Canon Cultuurcel speelt Embrechts de laatste twee concerten van deze tournee op de «Canon Cultuur-avonden» in de Singel (Antwerpen). Wie er op 1 of 2 oktober (telkens om 20 u.) wil bij zijn, kan vanaf maandag 16 september rechtstreeks bij de Singel reserveren (tel. 03 248 28 28; max. 2 tickets per beller). Per avond zijn 400 gratis zitjes beschik-baar voor leerkrachten (en hun partner of collega). U krijgt de kaarten (met routebeschrijving) thuisgestuurd. Tegelijk zullen evenveel leerlingen (vanaf 16 jaar) de voorstelling bijwonen. Zij vinden alle info in de eerste Maks! van het nieuwe schooljaar (verschijnt rond 18 september). Let wel: dit zijn géén school-voorstellingen, uw leerlingen moeten individueel inschrijven met de bon in Maks!.Reservaties bij de Singel - tel. 03 248 28 28 - meer info bij Canon Cultuurcel - tel. 02 553 96 63

Taalunie-Onderwijsprijs 2002 �

Alle basisscholen kunnen dingen naar de Taal-unie-Onderwijsprijs 2002 voor «projecten of scholen die zich op vernieuwende én doeltref-fende wijze onderscheiden bij het onderwijs in en van de Nederlandse taal». Projecten rond taalvaardigheid; projecten rond inte-gratie van verschillende (deel)vaardigheden (bv. integratie van allochtone en autochtone leerlingen); tutorsystemen om leerlingen te ondersteunen… Het project kan didactisch of organisatorisch zijn, moet lopen over verschillende leerkrachten, vakken, leerjaren, moet zichtbare positieve ge-volgen hebben en is in andere scholen toepasbaar.Een jury selecteert vijf scholen. Die scholen/projecten krijgen media-aan-dacht, een beschrijving op de website van de Taalunie enz. Hun projecten wor-den vastgelegd op een video die voor alle belangstellenden beschikbaar zal zijn. De uiteindelijke winnaar krijgt 8 000 euro. U kan uw project indienen tot en met 30 september.

Meer info, inschrijvingsformulier en inschrij-vingen bij Nederlandse Taalunie - postbus 10959 - 2501 HN Den Haag - Nederland - tel.

00 31 70 346 95 48 - secr@ntu.nl - info en een inschrijvingsformulier op www.taalunie.org/

onderwijsprijs

In de watten �

Op woensdag 13 november en zaterdag 18 januari 2003 leggen de cultuur- en gemeenschapscentra van Vlaams-Brabant 100 leerkrachten in de watten. Een «In de watten»-dag begint om 14 u. met een aantal «salons», minivoorstellingen, gekoppeld aan een gesprek met de artiest. De namen van de deelnemende artiesten blijven een verrassing. Voor meer actieve leerkrachten zijn er workshops. Na dit alles volgt een etentje én een avondvoorstelling.Per school mogen twee leerkrachten deelnemen: liefst een enthousiast leerkracht met een «nog-niet-overtuigde-collega», die tot nog toe weinig participeerde aan de culturele activiteiten van de school.Los van de «In de watten»-dag en speciaal voor het lager onderwijs zijn een Danskof-fer en een Theaterkoffer beschikbaar. «Vrij bewogen» (danskoffer; 9-12-jarigen) zit boordevol tips en interessant materiaal om kinderen vertrouwd te maken met hedendaagse dans (creatie: Rasa, Gent). Meebewegen en zelf naar nieuwe vormen zoeken, hoort er ook bij. Omdat leerlingen vaak onvoorbereid naar een voorstelling komen, bedacht kinderkunstencentrum Het Paleis de Theaterkoffer (vanaf 6 jaar). De nadruk ligt op het spel: uw leerlingen kruipen in de huid van acteur, regisseur, kaartjesverkoper enz. Uitgangspunt van deze leuke visie op theatercodes is «We zijn al lang begonnen, maar nu begint het echt» (Joke Van Leeuwen). De huurprijs van deze koffers bedraagt 25 euro.Op maandagen 16 (CC Ternat; 20 u.) en 23 september (CC Overijse; 20 u.) toont Pascale Boone hoe u in de klas aan de slag kan met de danskoffer. De toegang is gratis; reserveren is verplicht op tel. 016 26 76 04.Meer info over beide initiatieven bij Applaus (Vlabra’ccent) - Sanne Vanautgaerden - Diestse-steenweg 52 - 3010 Leuven - tel. 016 26 76 04 - www.applaus.be

Tips tappen uit de danskoffer.

STUD

IO V

ANDE

RSTE

EN

LUDIEKE LES OP SCHOOL❒ Ja, onze school wil aandacht besteden aan de

verkeersveiligheid van onze leerlingen.

Wij bestellen ………. ex. van de brochure «De ludieke les» aan 3 euro per ex.

Naam van de school: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Naam contactpersoon (directie): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Stuur dit bonnetje volledig ingevuld naar Levenslijn-Kinderfonds - Medialaan 1 - 1800 Vilvoorde - U kan uw bestelling afhalen in de dichtstbijzijnde Standaard Boekhandel

RASA VZW

✁

PIETER E

MBRECHTS / G

ARIFUNA

Muziek en geschrijf,recht uit zijn lijf

(advertentie)

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.127 21

Zone Orfeo �

De Orfeo-mythe als inhoudelijk uitgangs-punt kruisen met de opera’s en madrigalen van Claudio Monteverdi als muzikale inspi-ratiebron? Het resultaat is «zone Orfeo» een jongerenopera door Muziektheater Trans-parant. De opera is trouwens het resultaat van een tweedelig zomers repetitieproces met jonge zangers en instrumentalisten. Tijdens die sessies werkten zij aan hún, eigen(tijdse) versie van deze stevige brok Italiaanse barok. Jan Van Outryve tekent voor de muzikale leiding, Wouter Van Looy voor de regie en Jo-An Lauwaert voor de choreografi e.U kan het resultaat zien op zondag 15 sep-tember om 20 u. in de Vlaamse Opera Gent. Vroege vogels kunnen zelfs (vanaf 19.15 u.) een extraatje meepikken: leerlingen van het Sint-Janscollege Sint-Amandsberg verzorgen dan een optreden met renaissan-cedans (gekostumeerd met het resultaat van een workshop kostuums maken en kragen naaien, eerder die dag).Tickets kosten van 6 tot 12 euro. Voor leerkrachten die mailen naar jschreibers@vlaamseopera.be (én het mooie renaissan-cewoord «Klasse» laten vallen) liggen 50 x 2 vrijkaarten klaar.Meer info en reservaties bij Vlaamse Opera Gent - Josephine Schreibers - Schouwburgstraat 3 - 9000 Gent - tel. 09 225 24 25 - jschreibers@vlaamseopera.be - www.vlaamseopera.be

One big step for Frank… �

Vlieg met Frank De Winne mee naar het Internationaal Ruimtestation (ISS). De wedstrijd «Breng ruimte in je klas met onze kosmonaut Frank De Winne» is bedoeld voor leerlingen derde graad lager onderwijs. Op www.eurospacecenter.be staat een reeks eenvoudige vragen en een antwoordformulier (slechts één formulier per klas). Bovendien schrijft u met uw klas een origineel briefje aan Frank De Winne. Per provincie winnen twee klassen een vijfdaagse ruimteklas in het Euro Space Center Redu. De antwoorden (en de brief) moeten binnen zijn vóór 22 oktober, op onderstaand adres.De «Euro Space Contest 2002 Astronaut Frank De Winne» (leerlingen secundair onderwijs) is wat moeilijker (www.eurospacecenter.be), maar u vindt alle antwoorden op internet. Een kijkje nemen op www.esa.int, de offi ciële site van het Europees Ruimtevaart Agentschap, zal u een eind op weg helpen. Twee klassen van 20 leerlingen winnen een driedaagse ruimteklas in het Euro Space Center van Redu, tijdens de vlucht van De Winne, waarschijnlijk van 23 tot 25 oktober. Eén leerling uit elke klas zal rechtstreeks kunnen spreken met Frank De Winne. De antwoorden moeten binnen zijn vóór 5 oktober, liefst via mail naar euro.space.foundation@skynet.be.Meer info over deze wedstrijden op www.eurospacecenter.be of bij Euro Space Foundation vzw - Montoyerstraat 1/4 - 1000 Brussel - tel. en fax 02 356 98 89 - goossens.eurospace@skynet.beMeer info over de vlucht van Frank De Winne op www.esa.int/export/esaHS/

Gratis concert �

Een mooie tekening is al voldoende om met uw hele klas gratis naar een concert te gaan. Doe mee aan de tekenwedstrijd van Jeugd en Muziek Or-kest Antwerpen (JMOA), dat zijn 40ste verjaar-dag viert. Laat uw leerlingen een tekening (A4-formaat) maken waarin ze het thema «muziek» zo mooi en origineel mogelijk weergeven. Op de achterkant van de tekening vermelden ze hun naam en leeftijd, klas, klasleraar en de volledige naam en adres van hun school. De deadline is 10 oktober. Een jury kiest een winnaar in de categorie 6-8 jaar en een in de categorie 9-12 jaar. Ten laatste op 16 oktober verneemt u of uw klas gratis kan naar «Het hele leven zit erin» (van Kaat Vrancken, met verteller Ilse Van Hoecke, muziek van Sjostakovitsj en vertolkt door JMOA o.l.v. Ivo Venkov, regie door Maria Ickx). De voorstellingen van dit muzikale verhaal voor kinderen (en volwassenen) van 6 tot 106 jaar vinden plaats op 10 november om 11 en 15 uur in de Blauwe Zaal van deSingel in Antwerpen.Tickets kosten 4 euro per leerling (min-stens 15 leerlingen). Familie en vrienden mogen mee aan dezelfde prijs. Per 15 concertgangers krijgt één leerkracht gratis toegang. Reserveren is verplicht. Op het concert zelf moet u zich met de hele groep aanmelden.

Info, wedstrijdadres en reservaties: Maria Ickx - Ysselaarlaan 83 - 2630 Aartselaar - tel. en fax 03 877 13 27 - ickxmaria@hotmail.com

Gelijke-onderwijskansen �

Bij de start van het nieuwe schooljaar bent u alvast uitgenodigd voor een reeks introductiedagen over het nieuwe gelijke-onder-wijskansenbeleid (GOK). De kennismaking is vooral bedoeld voor leerkrachten en directies van scholen die weinig of geen ervaring hebben met het onderwijsvoorrangsbeleid of het zorgverbre-dingsbeleid. Steunpunt NT2, Steunpunt Intercultureel Onderwijs (ICO) en Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs (ECEGO) werken mee aan deze introductiedagen. Elke dag bestaat uit een algemene voorstelling van het GOK-beleid (9.30-12.30 u.) en drie gelijktijdige, thematische sessies (13.30-16 u.). Elke school mag max. drie deelnemers inschrijven.De introductiedagen voor het basisonderwijs vinden plaats in Antwerpen (17/9), Gent (19/9) en Leopoldsburg (24/9). Aan de sessies voor het secundair onderwijs kunnen enkel nog super-snelle reageerders deelnemen: Gent (10/9) en Antwerpen(11/9).Meer info en inschrijvingen op www.vlor.be

✁

Met Klasse naar Afrika �

Wil u meteen wat ritme in het schooljaar brengen, waarom dan niet de drums bovenhalen? Naast het aan-bod voor het basisonderwijs heeft het Afrikamuseum in Tervuren drie nieuwe ateliers voor jongeren (secundair onderwijs) op poten gezet. Uw leerlingen kunnen in de huid kruipen van een Afrikaanse boer, zich inwijden in de magische rituelen en kennismaken met de Afrikaanse djemberitmes.Wil u zo’n atelier zelf eerst uitproberen? En er meteen een gezinsuitstap van maken? Tijdens het weekend van 19 en 20 oktober kunnen 250 leerkrachten secundair onderwijs gratis kennismaken met de drie ateliers. Vergezellende gezinsleden bezoeken gratis het Afrikamu-seum. Aan het eind krijgt u een infobrochure mee.Dit zijn de ateliers:1.«Groene Aarde»: Via simulaties en opdrachten krij-gen uw leerlingen een globaal ecologisch, sociaal en economisch perspectief op de Afrikaanse landbouw. In-valshoek: de concrete situatie van een landbouwgezin in Tanzania. Verbouwen leerlingen meer rijst dan zij?2.«Oog in Oog»: Hoe denken wij, Belgen, over Afrika en Afrikanen? Met zijn koloniale verleden is het Afrika-museum goed geplaatst om historische voorstellingen en vooroordelen aan de tand te voelen. Maak u klaar voor het debat.3.«Sprekende Ritmes»: Een boeiende rondleiding van tamtam tot djembe. En vervolgens zelf aan de slag op de djembe. Wie voelt de beat?Interesse? Stuur de originele bon volledig ingevuld en voor 30 september naar Leen Laes - Educatieve Dienst - Museum voor Midden-Afrika - Leuvensesteenweg 13 - 3080 Tervuren. 250 leerkrachten krijgen ten laatste op 10 oktober een persoonlijke uitnodiging toegestuurd.Info: Leen Laes - tel. 02 769 52 11 - fax 02 769 56 38

GRATIS NAAR AFRIKA❒ Ja, ik wil graag kennismaken met de Afrikaanse

ateliers.

Ik kom op (omcirkel wat past) 19 / 20 oktober om (omcirkel wat past) 10 / 13 uur.

Ik breng ….. (vul in, max. 5) eigen gezinsleden mee, die gratis en zelfstandig het museum kunnen bezoeken.

Ik wil deelnemen aan de volgende workshop (duid aan):

❍ Groene Aarde ❍ Oog in Oog ❍ Sprekende Ritmes

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Stamboeknummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Volledig adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Vak(ken): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Stuur de originele bon volledig ingevuld en vóór 30 september naar Leen Laes - Educatieve Dienst - Museum voor Midden-Afrika - Leuvensesteenweg 13 - 3080 Tervuren. Deze actie is volledig gratis. Als u wordt uitgenodigd, komt u ook.

MUS

EUM

VOOR

MID

DEN-

AFRI

KA

MUS

EUM

VOOR

MID

DEN-

AFRI

KA

Hoe denken wij, Belgen, over Afrika en Afrikanen?

EURO

PEAN

SPA

CE A

GENC

Y

Leerlingen spreken met Frank De Winne in de ruimte

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.127 23

Klasse-service �

Nederlandstalige leerkracht gezocht«Franstalige school zoekt Nederlandstalige leerkracht». Juist, dat kan. Op de École Primaire du Sacré-Coeur (Charleroi) kunnen de leerlingen immers vanaf het eerste leerjaar 16 uur per week les in het Nederlands krijgen.Meer info en kandidaturen bij École Primaire du Sacré-Coeur - Philippe Wautelet, directeur of Nathalie Breels (Vlaamse leerkracht verbonden aan de school) - boulevard Audent 58 - 6000 Charleroi - tel. 071 23 10 79 of 0477 55 36 44 (in ‘t Frans) of 071 78 19 92 (Nathalie Breels)

Veilig voor een prikje«Hepatitis B anders bekeken» is een sensibiliserings- én vaccinatiecampagne voor 16-18-jarigen in de provincie Vlaams-Brabant. Het tweede prikje krijgen ze zelfs gratis.Provincie Vlaams-Brabant - dienst Welzijn en Gezondheid - tel. 016 26 73 30

Leven in de gevangenisCollega Hilde Deketelaere geeft al tien jaar lang elke week les aan een wisselend groepje jonge gevangenen in de Hulpgevangenis Leuven. Vanuit deze ervaring geeft ze nu ook lezingen voor leerlingen secundair onderwijs over het gevangenisleven, jongeren in de gevangenis enz.Meer info bij Hilde Deketelaere - Gloriantlaan 5 - 3060 Ber-tem - tel. 016 48 80 80 - w.van.hoorick@pandora.be

Oren en pennen gezochtLuisterende oren en vloeiende pennen zijn meer dan wel-kom bij Kinder- en Jongerentelefoon Vlaanderen. Mensen met een hart voor kinderen, die kinderen met hun verhaal serieus nemen, die zo’n 15 uur per maand tijd kunnen vrijmaken om te luisteren (Brussel, Antwerpen, Gent, Brugge, Hasselt) of te schrijven (Mechelen, antwoorden op brieven en mails). Interne vorming, begeleiding en ondersteuning zijn vanzelfsprekend aanwezig.Meer info en kandidaturen bij Kinder- en Jongerentelefoon Vlaanderen - tel. 02 534 37 43 - info@kjt.org - www.kjt.org.

SchoolmateriaalAllerlei schoolmateriaal, boekentassen enz. zijn wel-kom bij de dichtstbijzijnde Oxfam-Wereldwinkel of Oxfam-Solidariteitswinkel. Oxfam stuurt het materiaal naar landen en regio’s waar normaal onderwijs in het gedrang komt.Meer info: tel. 02 501 67 40 - katia.nouten@oxfamsol.be - www.oxfamsol.be

Kunst in zicht �

Hoe leerkrachten extra in de watten leggen opdat ze zelf met kunst aan de slag gaan in hun klas. U kan ze bijvoorbeeld «Adrenaline» geven, een stevig shot actieve kunsteducatie. Dit is een reeks navormingssessies die de methodes van muzische disciplines koppelen aan een cultureel aanbod. De reeks bestaat uit zes artistieke eve-nementen met daarbij telkens een werksessie o.l.v. kunst-docenten. De eerste (maandelijkse) sessie vindt plaats op 26 september (voorstelling «Swollip») en 1 oktober (workshop o.l.v. Alexander Baervoets). Deelnemen kost 80 euro (zes voorstellingen en zes workshops).Voort organiseert «Kunst in Zicht» ook drie «Dialoog-avonden» (3/10, 5/12 en 17/3/2003) waarbij een groep leerkrachten met een spreker dialogeert over kunst en vervolgens een voorstelling bijwoont. Deze avonden zijn gratis (max. 20 deelnemers per avond).Kunst in Zicht - Warandestraat 42 - 2300 Turnhout - tel. 014 47 21 56 - kiz@warande.be - www.kunstinzicht.be

Huizen in torens �

Hebt u het in september over huizen, de middel-eeuwen, donjons of pakweg symbolen? Zoekt u een

aanbod voor scholen naar aanleiding van «Open Mo-numentendag Vlaanderen 2002»? Wat voor merkwaardig

bouwwerk is een donjon en waarom werden ze gebouwd? Tot 22 september kan u met uw leerlingen naar de speciale

tentoonstelling «Huizen in torens». Plaats van afspraak is de Zichemse Maagdentoren, meer dan 600 jaar oud en één

van de best bewaarde donjons van Vlaanderen. Zowel voor het basis- als voor het secundair onderwijs zijn er speciale rondleidingen met gids. Een brochure helpt u om dit bezoek voor te bereiden of na te bespreken in de klas. Kinderen van het lager onderwijs bezoeken de toren met de «Monumenten-kijkwijzer». U kan ook een bewegwijzerde wandeling maken van de Barokgang naar de Maagdentoren (3 km). Borden geven duiding bij de historische gebouwen langs het parcours.De tentoonstelling is alle dagen open, behalve maandag en vrij-dag, van 14 tot 18 u. (of groepsbezoek op aanvraag) - kostprijs: 62 euro (toegang en vergoeding gids inbegrepen) of 2,5 euro per persoon (zonder gids); de brochure kost 8 euro.Dienst voor Toerisme Scherpenheuvel-Zichem - Basilieklaan 16 - 3270 Scherpenheuvel-Zichem - tel. 013 77 20 81 - fax 013 78 25 54 - toerisme.scherpenheuvel-zichem@pi.be

500 gratis theaterzitjes �

«Jij rookt toch ook?» (derde graad lager onderwijs en eerste graad secundair onderwijs): «neen» zeggen kan een bewijs van sterkte zijn, een sigaret opsteken een teken van zwakte. Gratis promotievoorstelling op woensdag 25 september om 20.30 u.

«Pestkop» (8-11-jarigen) verhaalt hoe betrek-kelijk onschuldige plagerijen soms uitmonden in verregaande pestpraktijken. Gratis promotievoor-stelling op vrijdag 4 oktober om 19.30 u.

«Bobbel» (6-10-jarigen) is theater voor kinderen over vooroordelen en discriminatie. Gratis promotievoorstelling op vrijdag 4 oktober om 21 u.

«Junkieblues» (vanaf 15 jaar) toont hoe een doodgewone, levenslustige jongen zich in nesten werkt en daardoor, langzaam maar zeker afstevent op een verslaving aan harddrugs. Gratis promotievoorstelling op woensdag 16 oktober om 19.30 u.

«Vuil spel» (vanaf 16 jaar) gaat over geweld dat vaak niet als dusdanig wordt herkend. Geweld van ouders tegen hun kinderen, partners of vrienden onder el-kaar, leerkrachten tegen hun leerlingen… Gratis promotievoorstelling op woensdag 16 oktober om 21 u.Alle voorstellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van het Fakkeltheater - Reyn-dersstraat 7 - 2000 Antwerpen (vlakbij de Groenplaats). U moet wel vooraf uw plaatsen reserveren (max. vier per school per voorstelling) bij Denise Machiels op tel. 03 233 15 88. Al deze producties zijn trouwens dit schooljaar beschikbaar voor schoolvoorstellingen.

Meer info en reservaties bij Educatief Theater Antwerpen - tel. 03 233 15 88 - info@educatieftheaterantwerpen.be -

www.educatieftheaterantwerpen.be

Alles wat u ooit wou weten over… don-jons (nee, niet die van Miami Vice!).

Gratis op jeugd-theaterprospec-tie? Doen!

FOTO

’S ED

UCAT

IEF T

HEAT

ER A

NTW

ERPE

ND

IENST VOOR TOERISM

E SCHERPENHEUVEL-Z

ICHEM

Neen, ik rook niet!

Bart heeft de junkieblues

Zoektocht naar liefde en geborgenheid

(advertentie)(advertentie)

KLASSE NR.127 25

De greep der koningen �

Theater over theater over theater. Een gezelschap zal bin-nenkort «Escuriaal» van Michel De Ghelderode brengen. André is de steracteur van het gezelschap, tweelingbroer Lode helpt wat achter de coulissen. Tussen de broers ontwikkelen zich dezelfde thema’s als tussen de nar en de koning: macht en dienstbaarheid die omgekeerd wor-den in afhankelijkheid en onmisbaarheid. Enkele weken voor de première wordt André ziek en moet Lode zijn rol overnemen. U volgt de extra repetities, waarbij de acteurs commentaar geven bij het stuk, de auteur en zijn werk.De Theaterfactorij brengt met «De greep der koningen - een vlijmscherpe afrekening» postmodern theater voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs. Een pedagogisch dossier (voor leerkrachten én leerlingen) is gratis verkrijgbaar.Op vrijdag 18 oktober (Reynaerttheater Malpertuus, Leu-ven, 20 u.) en maandag 21 oktober (Theater De Illusie, Oostende, 20 u.) zijn er twee presentatievoorstellingen. U kan hiervoor gratis reserveren (met vermelding van «Klasse») op tel. 016 40 45 20.Meer info bij De Theaterfactorij - p/a Herendreef 1 - 3001 Heverlee - tel. 016 40 45 20 - detheaterfactorij@hotmail.com - home.tiscalinet.be/theaterfactorij/

Burchten en forten �

Op zaterdag 28 en zondag 29 september kan u meer dan dertig hoogtepunten van vestingbouw ontdekken in Vlaanderen, maar ook in Wallonië en Nederland. Twee dagen lang zijn er exclusieve rondleidingen, wandelingen, lezingen, tentoonstellingen, concerten… Enkele versterkingen zijn voor het eerst én uitzonderlijk te bezoeken. Het boek «Burchten en forten en andere versterkingen in Vlaanderen» (red.: prof. Luc de Vos, Koninklijke Militaire School; winkelprijs 13,50 euro) is daarenboven in de deelnemingsprijs inbegrepen.Een deelnemingspakket kost (in voorverkoop) 14,50 euro (11,50 euro voor Davidsfonds- en Knack-club-leden). Het pakket bestaat uit twee badges (gelden als toegangs-bewijs), het boek en een programmabrochure (ook op www.davidsfonds.be). Een losse badge (één persoon, zonder boek) kost 7,50 euro in voorverkoop (6 euro voor Davidsfonds- en Knack-club-leden). Kinderen tot 12 jaar nemen gratis deel. Vooraf inschrijven is aangeraden en kan tot vrijdag 13 september op www.davidsfonds.be. Tij-dens het weekend zelf kan u inschrijven op elke locatie. U betaalt dan wel 17,50 euro (14,50 euro voor Davidsfonds- en Knack-club-leden) voor het tweepersoonspakket en 9 euro (7,50 euro voor Davidsfonds- en Knack-club-leden) voor een losse badge. Tip: zaterdag 28 september is Trein-Tram-Busdag: wie op die dag een tweepersoons-pakket of losse badge koopt, krijgt op vertoon van zijn Trein-Tram-Buskaart dezelfde kortingen.Het Burchten- en Fortenweekend is een initiatief van Davidsfonds, met steun van KBC, Knack, Radio 2 en de Simon-Stevinstichting.Meer info, promotiefolder en inschrijvingen: Davidsfonds - Blijde-Inkomststraat 79-81 - 3000 Leuven - tel. 016 31 06 00 - burchten@davidsfonds.be - www.davidsfonds.be

Met Gijs en Lise naar Parijs �

«Gijs en Lise. Zakenreis» is het vierde deel uit de serie van Bart Demyttenaere en Wouter Kersbergen. Om

dit te vieren organiseert Standaard Uitgeverij een grote scholenwedstrijd: de «Thalys-wedstrijd» mét leuke prijzen

voor het derde en het vierde leerjaar. De deelnemers krijgen de tekst van het eerste hoofdstuk (Huiswerk) van het Gijs

en Lise-boek «Thuis» en maken hierbij (met de hele klas) passende illustraties. Die tekeningen bezorgt u ten laatste op

11 oktober bij Standaard Uitgeverij.Illustrator Gerd Stoop, de auteurs en de uitgever kiezen samen de winnende klas, die op donderdag 7 november een «echte» zakenreis naar Parijs maakt (in Comfort 1, met «zakenlunch», boekenpakket voor de hele klas en individuele prijzen voor elke leerling; dankzij wedstrijdsponsor Thalys). De tweede prijs bestaat uit twee Gijs en Lise-boeken voor elke leerling plus de hele reeks voor de schoolbibliotheek. De derde prijs is het gewicht van de leerkracht in boeken. Bovendien krijgen de drie klassen hun bekroonde illustratie terug, ingekaderd én gesigneerd door de auteurs en de illustrator.Stuur meteen een kaartje met uw naam, klas en aantal leerlingen, plus alle contactgegevens van uw school (naam, adres, tel. enz.) naar Standaard Uitgeverij - Jongerenafdeling - Belgiëlei 147A - 2018 Antwerpen - meer info via ann.vaneemeren@standaard.com. U krijgt dan meteen het hoofdstuk toegestuurd.

Message in a bottle �

Honderden leerlingen uit een twintigtal Europese landen sturen een boodschap over de toestand van onze zeeën (Noord-Atlantische Oceaan, Noordzee, Baltische Zee, Ierse Zee…) naar de Europese milieuministers die hierover in 2003 een speciale vergadering houden. Die bood-schap mag geschreven of getekend zijn, maar moét in een fl es passen. Het thema ligt voor de hand: de bescherming van de zeeën. De leukste «message in a bottle» van elk land gaat in november te water tijdens een groot evenement in Bremen (Duitsland). De drie fl essen die de langste afstand afl eggen vóór ze ergens aanspoe-len, krijgen een mooie prijs. En uiteraard krijgen de milieuministers een kopie van uw boodschap.De wedstrijd is bedoeld voor leerlingen vierde, vijfde en zesde jaar lager onderwijs. Vermeld op uw boodschap zeker alle namen en de adresgegevens van de school.

De fl essen moeten vóór 14 oktober aanspoelen bij Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuur-wetenschappen - departement Mariene Ecologie - Sigrid Maebe - Gulledelle 100 - 1200 Brussel

- tel. 02 773 21 35 - s.maebe@mumm.ac.be - www.mumm.ac.be

Over de nar die koning wordt en de koning die nar blijft.

KBIN

-BM

M

De Thalys staat alvast klaar om met jullie naar Parijs te gaan.

STAD M

ORTSEL

Fort 4 (Mortsel) is één van bijna dertig locaties van het «Burchten- en Fortenweekend».

DE T

HEAT

ERFA

CTOR

IJ

STAN

DAAR

D UI

TGEV

ERIJ/G

ERD

STOO

P

Stuur een S.O.S. voor de bescherming van onze zeeën.

Logo voor eerlijke producten �

Leerlingen van het vierde en vijfde leerjaar kunnen een logo ontwerpen dat als Belgisch keurmerk moet dienen voor «eerlijke producten». Dat betekent dat de producten op sociaal vlak proper en eerlijk zijn: niet het resultaat van dwangarbeid, kinderarbeid of discriminatie en met erkenning van de vakbonden. Ongeveer één op zes kinderen tussen 5 en 17 jaar, naar schatting 250 miljoen kinderen in de wereld, moet werken, in een fabriek of op het veld. Vaak 12 uur per dag, soms langer. Met een sociaal label wil de Bel-gische regering eerlijke handel en propere producten stimuleren.Deelnemen aan de wedstrijd is een pedagogisch proces. Een video geeft kinderen een beeld waarover het gaat, met commentaren van Marc De Bel. Een zestal gedetailleerde informatiefi ches geven achtergrondinformatie. Een fi che voor de kinderen vertelt het verhaal van Laerte (14) die houtskool maakt of Sari (12) die kleine stukjes in uurwerken monteert. Alle ontwerpen voor het logo van het sociaal label moeten bin-nen zijn vóór 4 oktober (één tekening per klas). De selectie ge-beurt door een jury met communicatiedeskundigen en grafi ci. De winnende klas krijgt een prijs ter waarde van 1 000 euro.De gratis video en fi ches kan u aanvragen op het tel. 02 506 50 98 - Jocelyne.Vanrokeghem@Cab.Picque.fed.be (vermeld duidelijk uw naam en alle adresgegevens van de school).

(advertentie)

KLASSE NR.127 27

Voorwaarts. Speel �

«’s Nachts ben ik bang dat de geest van de jongen die ik heb dood geslagen mij komt martelen», zegt Richard (12 jaar) uit Oeganda. «Ik moest schieten en kinderen met een stok op het hoofd slaan. Omdat ik wilde ontsnap-pen liet ik de rebellen zien dat ik het werk leuk vond. Ik deed erg mijn best.» Richard is bevrijd, maar 300 000 andere jongens en meisjes zijn vandaag actief in gewa-pende confl icten overal in de wereld. Nog eens 100 000 worden geronseld door regeringstroepen of gewapende verzetsbewegingen. De meesten zijn tussen 15 en 18, velen niet ouder dan 10, sommigen pas 5. Vaak zijn ze ontvoerd. Eerst zijn ze dragers, spionnen, (seks)slaafjes, daarna soldaat. Als soldaat verliezen ze in hun land hun kinderrechten. Ze sneuvelen onder vijandelijk vuur of op zelfmoordmissie, trappen op landmijnen, moeten sterven omdat ze vluchten of aids krijgen na verkrachtingen. Wie overleeft, draagt onuitwisbare sporen.De Vlaamse Vredesweek (27 september tot 6 oktober) heeft «kindsoldaten» als thema. Soldaten moeten minstens 18 zijn, zegt een aanvullend protocol bij het Kinderrechtenverdrag. Vijftien jaar als in het Kinder-rechtenverdrag is te jong.Op 2 oktober is er een «You Move 4 Peace-dag» over jongeren in confl ictgebieden als Noord-Ierland. Op 3 oktober een «Marcheer-ze-Vrij-actie» met scholen en jeugdbewegingen. «Presenteer kindsoldaten een toe-komst zonder geweer», roepen 300 000 actiestickers. Met actiekaarten en mails wil de Vredesweek de federale overheid bestoken om meer geld te geven aan het stoppen van kindsoldaten en geen lichte wapens te verkopen.Er zijn begeleidingsmappen basisonderwijs (10-12 jaar; 4 euro) en secundair onderwijs (12-15 jaar; 4 euro), een vormingsmap «Muzungu» (7 euro), doekrantjes «Mu-zungu» (9-14 jaar; 0,5 euro). Alle andere hulpmiddelen vindt u op de website.Een uitstekend aanknopingspunt voor leerlingen vanaf 14 jaar vormt «Als de olifanten vechten» van Dirk Bracke.Educatief en campagnemateriaal bestellen bij Vredes-weeksecretariaat - tel. 03 225 10 00 - fax 03 225 07 99 - info@vredesweek.be - www.vredesweek.be

Gezocht: Einstein Junior �

Misschien zit er in uw klas een jongen of meisje, jonger dan dertien en wild van wetenschap? Voor een nieuw populair-wetenschappelijk amusementsprogramma zoekt TV1 jongeren die de meest verbazingwekkende experimenten rond fysica, chemie of een andere weten-schap willen demonstreren én die nog kunnen uitleggen ook. Zij mogen zich meteen melden bij de VRT, met adresgegevens én een korte omschrijving van wat ze wel eens zouden willen demonstreren en uitleggen.Ook u en uw collega’s, vrienden, … mogen meewerken. Voor het programma zoekt TV1 immers leuke weten-schappelijke vragen uit ons dagelijks leven: Wat kan u doen tegen een zware snurker? Hoe blust u best uw tong bij té pikant eten? Waarom zit uw bad vaak vol spinnen? Gewone, alledaagse vragen, maar het antwoord heeft vaak alles te maken met wetenschap én het kan leuk en aanschouwelijk op televisie worden gebracht.Voor kandidaturen en vragen één adres: VRT - Wetenschapsshow - Kamer 8L73 - 1043 Brussel - wetenschapsshow@tv1.be

Kleur uw schooljaar groen �

Blikvanger «BAS» staat model voor de «Bewuste Aankoper van Schoolgerief». De campagne is een

gezamenlijk initiatief van de drie gewesten. Centraal in de actie staat de folder «Ik kleur mijn schooljaar groen»,

waarin «Bas» 12 concrete en makkelijk haalbare tips geeft om milieuvriendelijk schoolgerief te kopen (zoals potloden

van ongelakt hout, lijm op basis van water enz.). Het fi guurtje «Bas» wijst in winkels en supermarkten de weg naar deze

materialen. Leerkrachten kunnen een gratis pedagogisch dossier aanvragen.Meer info bij Ovam - tel. 015 28 42 84 (voor Vlaanderen) - www.ovam.be - BIM - tel. 02 775 75 75 (voor Brussel) - www.ibgebim.be/events/nl/campagnes

Mabalel �

Mabalel, een klein Afrikaans meisje, woont met haar stam in een kraal, ergens op de vlaktes van Afrika. In het watergat van de nijlpaarden, waar alle wilde dieren komen drinken, woont Lalele, de krokodil. Af en toe grijpt hij iemand voor zijn avond-maal. Op een dag gaat Mabalel alleen naar het watergat…«Mabalel» is jeugdtheater (9-12 jaar), met een Afrikaans decor, met livemuziek, dans en een beetje schimmenspel (voor de ambiance). Het stuk duurt één uur en gaat over confl icten, misverstanden, ongehoorzaamheid, maar ook over liefde, compassie, respect en aandacht.Deze nieuwe productie van Kattenkwaad Theaterproducties vzw gaat in première op 3 oktober in het Internationaal Ontmoetingscentrum, Gent. Daarna begint de reis door Vlaanderen, ongetwijfeld ook in uw buurt. Bij de school-voorstellingen kan u dan ook een workshop organiseren (Afrikaanse maskers maken). Voor de twee prospectievoorstellingen op 2 oktober in het Internationaal Ontmoetingscentrum, Gent (20 u.) en op 10 oktober in het Uilenspiegeltheater, Diest (19.30 u.) kan u als leerkracht gratis zitjes (max. twee per beller) reserveren.Vanaf deze maand speelt Marc Lensly (pro-ductieverantwoordelijke Kattenkwaad) ook «Kippensoep», een monoloog voor 6-8-ja-rigen rond dierenbescherming, beleefdheid, gehoorzaamheid, geboorte en dood. Bij deze voorstelling hoort een werkmap met o.a. een tekenwedstrijd.Meer info en reservaties bij Kattenkwaad Thea-terproducties vzw - Marc Lensly - tel. 09 226 13 21 of 473 51 28 28 - info@kattenkwaad.com - www.kattenkwaad.com

DVO-knoppenbalk �

Vanaf 1 september werken alle BuSO-scholen (opleidingsvorm 3) met dezelfde ontwikkelingsdoelen algemene en soci-ale vorming. Die zijn immers deze zomer door het Vlaams Parlement goedgekeurd. Op www.ond.vlaanderen.be/dvo vinden schoolteams tekst en uitleg. De vele voorbeelden zullen u zeker inspireren.Een aanrader is alvast de «DVO-knoppen-balk». Die zal zichzelf automatisch installe-ren (virusvrij!) zodra u een document (Word of Excel) opent. Met die knoppenbalk kan u eenvoudig en snel de volledige tekst van elk ontwikkelingsdoel in een word- of excel-document toevoegen.

Meer info op www.ond.vlaanderen.be/dvo of bij Dienst voor Onderwijsontwikkeling - cel Buiten-

gewoon onderwijs - Lou Bontens - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 88 27

Bas wijst de weg naar milieuvriendelijk schoolgerief.

Op een dag gaat Mabalel alleen naar het watergat...

KATTENKW

AAD THEATERPRODUCTIES VZW

OVAM

/BIM

/DGR

NE

(advertentie)

Klasse Internationaal

deeSawa

Hello, tot ziens! �

Of met een Thaïse groet: Sawa(s)dee! Meteen ook het juiste antwoord op de prijsvraag van Klasse voor Leerkrachten van juni 2002 én de titel van de internationale rubriek die u hier vanaf nu maande-lijks kan vinden. Hier vindt u info over het inter-nationale (onderwijs) reilen en zeilen, inclusief praktijkvoorbeelden en projectresultaten. Plant u dit schooljaar een internationaal project of nemen de collega’s, leerlingen of ouders van uw school deel aan een internationale stage of uitwisseling, geef dan een drietal maanden vooraf een seintje aan Klasse - an.declercq@ond.vlaanderen.be. Beschrijf in maximaal 10 regels wat zo bijzonder is aan deze internationale activi-teiten en vergeet vooral niet telefoonnummer of e-mailadres van de contactpersoon te vermelden. Misschien tot in de volgende Sawadee?!

Europees project in één dag ��

Hoe u een Europees schoolproject organiseert, kan u leren in één dag. Op 9 oktober 2002 geeft Stichting Ryckevelde hierover meer uitleg in Dendermonde. Op 19 oktober 2002 is Gent aan de beurt. Deze eendagscursussen zijn bedoeld voor «beginnende» basis- en secundaire scholen.Meer info over de start van Europese ontwikkelingsprojec-ten tijdens de infonamiddag op 16 oktober in Ryckevelde (Damme) - inschrijven bij Stichting Ryckevelde - tel. 050 35 27 20 - ryckevelde@online.be - www.ryckevelde.be

Sant in eigen land ��

U kan met uw leerlingen vanaf het 5de leerjaar ook in eigen land op verkenning gaan, over de taalgrens

heen. Het «Klavertje Drie»-programma reikt hiervoor beurzen uit, afhankelijk van het aantal deelnemende

leerlingen. «Klavertje Drie» ondersteunt uitwisselingen van scholen uit de drie Gemeenschappen van ons land.

Alle scholen krijgen in september een folder.Op de website van het Prins Filipfonds - www.

prins.fi lipfonds.org - kan u partnerscholen zoeken. Beurzen vraagt u aan op tel. 070 23 30 65 - meer info bij Koning Bou-

dewijnstichting - Prins Filipfonds - Klavertje Drie - tel. 02 549 61 91 - fax 02 512 32 49 .

Your votes, please �

Stel met uw leerlingen derde graad secundair onderwijs een resolutie op en laat hierover stemmen in plenaire zitting in het Europees Parlement. Vzw Eufrasie orga-niseert dit voor u via twee «Europolis»-sessies, een

simulatie van het Europees Parlement. 10 Nederlands-talige en 10 Franstalige scholen kunnen per zitting

deelnemen. De zittingen vinden plaats in de periodes oktober 2002-januari 2003 en februari-maart 2003.

Meer info en inschrijvingen bij vzw Eufrasie - aertsens.christian@belgacom.net

Basisscholen maken het(internationale) weer �

Met Europese partners een cd volzingen, een kin-derkookboek maken… dat doen basisscholen uit Veldegem en Kessel-Lo via hun Comenius-project. En wat denkt u van de reizende graffi titentoonstelling die buitengewone basisschool De Boomgaard in het najaar organiseert met partnerscholen uit Nederland, Litouwen en Wales? Stuk voor stuk leuke projectre-sultaten die de kinderen van de basisscholen via het Europese Comenius-programma realiseren. Wil u ook graag uw Comenius-resultaten bekend-maken? Ga dan vlug naar www.epsaweb.org van «The European Primary Schools Association» (voor het basisonderwijs) of www.eun.org/eun.org2/eun/index_comenius.cfm van Comenius-space (voor ba-sisscholen en secundaire scholen). Info over de cd bij Anne-Marie Vantornout - vbs.veldegem@online.be. Info over het kinderkookboek bij Karien De Corte - sint-jozefi nstituut@pandora.be. Op 20 oktober 2002 kan u de graffi tikunstwerken van BO De Boomgaard in Brugge bekijken - koen.depestel@planetinternet.be - koen.de.baene@planetinternet.be.

Een prijs voor een thesis �

Bent u net afgestudeerd in een lerarenopleiding en schreef u een eindwerk over een Europees on-derwerp? Stuur dan een exemplaar van uw thesis naar de Europese Vereniging van het Onderwijzend Personeel (EVOP). Voor het zesde jaar op rij ont-vangen de drie beste werken een prijs (620 euro, 372 euro en 248 euro).Tot 15 september kan u uw thesis indienen - meer info bij Paul Aerts - EVOP - tel. 03 658 44 57 - aerts@glo.be

KLASSE NR.127 29

Wie is Marc de Bel? �

Zijn uw leerlingen (vierde, vijfde en zesde klas) leesbees-ten? Gaan ze uit de bol voor Marc de Bel? Dromen ze van Blinker, Boeboeks en gefl ambeerde onderbroeken? Uitgeverij tingel, de nieuwe thuishaven van de schrijver, daagt uw klas uit om te bewijzen hoé goed ze hem wel kennen. Met «de keutelgekke Marc de Bel (wie-weet-waar-de-klepel-hangt?)quiz» kan u een mooie prijs win-nen: meester Marc de Bel komt een halve dag lesgeven in de winnende klas.U meldt zich bij uitgeverij tingel via tanja@clavis.be. U krijgt het volledige wedstrijdreglement en de vragen doorgemaild. Uw leerlingen lossen de quiz op en u stuurt de antwoorden via post, fax of mail naar tingel. Dat moet allemaal gebeuren vóór 5 oktober. Vijf klassen spelen de fi nale op de Antwerpse Boekenbeurs op vrijdag 2 november om 14 u. (juist, tijdens de herfstvakantie!). Een bekend quizmaster leidt de fi nale en Marc de Bel zelf kijkt goedkeurend of wenkbrauwenfronsend toe.Alle deelnemende klassen krijgen de affi che van «De ridders van de Gefl ambeerde Onderbroek». Alle fi nalisten krijgen een de Bel-pet. De winnende leerlingen krijgen een de Bel-t-shirt én mogen hun leerkracht een halve dag aan de deur zetten. Tip: ook voor de origineelste supporters zijn er petjes!U kan deelnemen via mail naar tanja@clavis.be. Meer info bij uitgeverij tingel - Tanja Appeltants - Vooruitzichtstraat 42 - 3500 Hasselt - tel. 011 28 68 68 - fax 011 28 68 69 - tingel@clavis.be

Gezocht �

auteurs en mentorsDringend gezocht bij het BIS (Begeleid Individueel Stu-deren): leraren-auteurs om, in een werkgroep, een cursus Economie 3de graad ASO uit te werken en mentoren voor de correctie en begeleiding van de taken «Economie 2de graad» en «Praktisch beleggen».departement Onderwijs - BIS - K. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 96 08 - bis.mentor@ond.vlaanderen.be

directeur BUSOVastbenoemde leerkrachten, met minstens vijf jaar nut-tige ervaring, kunnen kandideren naar de vacature van directeur voor BUSO-school «De Bremberg» (type 2) in Molenstede (Diest).Meer info en kandidaturen (met c.v.) vóór 20 september bij R. Frederickx - Com. Neyskenslaan 116 - 3290 Diest - tel. 013 31 15 72

projectmedewerker DBSOHet nieuwe project DBSO wil positief gedrag bij jongeren in het deeltijds beroepssecundair onderwijs bevorderen via netoverstijgende initiatieven én wil de drie «werk»-dagen zinvoller invullen. De Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) zoekt een vastbenoemd leerkracht of CLB-me-dewerker om dit project administratief en inhoudelijk te leiden. U verzorgt het secretariaat van de werkgroepen en zorgt er mee voor dat de daar ontwikkelde ideeën en voorstellen in acties worden vertaald.Kandidaten hebben bij voorkeur ervaring in het DBSO. Uw kandidatuur (met c.v.) moet ten laatste op 20 september toekomen bij Vlor - Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel. Meer info over de functie en arbeidsvoorwaarden bij André Se-veryns - tel. 02 219 42 99 - andre.severyns@vlor.be of op www.vlor.be

Trek uw wandel-schoenen aan �

Op zaterdag 23 november kan u van 11 tot 15 u. gratis een bezoekje brengen aan het verblijfcentrum «Rochers de Sy» in Sy. U kan een kijkje nemen op werkterreinen, bivakweide, camping enz. U kan er tevens kennis maken met een nieuw educatief natuurproject (i.s.m. Waters & Bossen en de gemeente Ferrières). Breng zeker uw wandelschoenen mee, organisator Fun Adventure (www.fun-adventure.be) zet de koffi e alvast klaar.Stuur vóór 8 november een briefkaart (met ver-melding «opendeurdag Fun Adventure» en met uw adresgegevens, de gegevens van de school en het aantal personen) naar Klasse - Fun Adventure - K. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - u krijgt een bevestiging en een routebeschrijving toegestuurd.

Op zoek naar… Vlaamse poëzie �

Een half miljoen Vlamingen schrijft gedichten, die echter meestal verborgen blijven. Het project

«GE/dicht_en/OOGST» spoort deze onbekende pen-nenvruchten op, verzamelt en toont ze. Het project start

op woensdag 25 september (18.30 u.) met een gedichten-mars door Gent. Dat is meteen het openingssignaal voor de

poëzietentoonstelling in de Leopoldskazerne (aan de ring, tegenover het Citadelpark). Iedereen mag gedichten opstu-

ren, mailen of op de website van de organisatoren uploaden. Dit is géén wedstrijd, alle gedichten zijn welkom. Ook op de tentoonstelling zelf mag u met uw gedicht langskomen. U ziet dan meteen hoe uw gedicht een plaatsje krijgt in het geheel: verwerkt in een kostuum, geprojecteerd op groot scherm of gebonden in een gigantisch dichtbundel. Voorts kan u er allerlei poëzieperformances bijwonen.Meer info en inzendingen bij vzw Ontroerend Goed - Meelstraat 10 - 9000 Gent - tel. 0486 35 48 12 - gedichten@gedichtenoogst.be - www.gedichtenoogst.beZin om mee te doen? Als dichter in actie? Als deelnemer aan de stoet? Als tentoonstellingsopzichter? Mail meteen naar info@gedichtenoogst.be

Kwasnrat �

Een kleine jongen staat voor de deur. «Wie ben jij?», vraagt de oude man. «Kwasnrat», antwoordt de jongen. Zo begint «I was a rat» (Philip Pullman), een verhaal dat door acteur Erik Burke zelf voor kinderen vanaf 8 jaar is verwerkt. «Kwasnrat» verscheurt zijn beddenlakens, eet een potlood op, bijt zijn lerares, maar het bejaarde echtpaar Robert en Janine raken heel erg op hem gesteld. Het verhaal van de rattenjongen spreekt tot de verbeelding: de «fi losoof Royale» wil meer weten, maar ook de baas van een freakshow en een journalist liggen op de loer. Sensationele krantenkoppen en massahysterie volgen.Erik Burke vertelt een geslepen satire over de macht van de pers, over vooroordelen, maar ook over mens zijn, over troost die altijd te vinden is vakmanschap, liefde en… croque monsieurs.Deze productie van Jeugdtheater Het Ap-peltje gaat in première op 23 oktober in Theater Het Klokhuis (vlakbij de Sint-Ja-cobskerk) in Antwerpen. Op vrijdagavond 25 oktober (20.30 u.) en zaterdagnamid-dag 26 oktober (15 u.) zijn er twee gratis promotievoorstellingen voor leerkrachten lager onderwijs (derde tot zesde klas). Een pedagogisch dossier over deze productie is beschikbaar.U kan nu al uw tickets reserveren (max. twee per school!) op tel. 03 231 71 81. Na de voorstellingen in Antwerpen zal deze productie beschikbaar zijn als reisvoorstelling.

Meer info en reservaties bij Theater Het Klokhuis/Theater Het Appeltje - Frans Maas - tel. 03 231 71 81 - info@hetklokhuis.com -

www.hetklokhuis.com

THEATER H

ET APPELTJE / B

ÄRBEL VAN DEN AKKER

«Kwasnrat» neemt op een speelse manier de macht van de pers op de korrel.

Haal uw jeugdzonden onder het stof uit.

COR H

AGEMAN

(advertentie)

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.127 33

Architectuur in onderwijs �

«Architectuur in onderwijs» verkent architectuur en vormgeving in het gewoon lager onderwijs in Vlaan-deren en Brussel. Dit onderzoek van ABC vzw (zie www.abc-web.be) is onderwerp van een studiedag op 24 oktober (9.30 tot 17 u.; Consciencegebouw, departement Onderwijs) voor leerkrachten basis- en hoger onderwijs, vormingswerkers, architecten enz. U maakt er kennis met (inter)nationale projecten rond architectuur en onderwijs. Vier sporen doorkruisen het programma: beleid, schoolbouwprojecten, impulsen naar leerlingen/leerkrachten/lerarenopleiding en hoe over architectuur communiceren.U kan gratis deelnemen (lunch inbegrepen). Stuur uw volle-dige adresgegevens (en die van uw school) naar organisator Canon Cultuurcel - studiedag architectuur - K. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - canon@ond.vlaanderen.be. U krijgt dan tijdig bericht met de laatste info en een wegbeschrijving.

Verapaz �

«Wie goat er mee noar Verapas? Doar moete wij niet wirke. Eten en drenke op eu gemak, Sloape gelijk een virke.» De oorsprong van de naam «Verapaz» verwijst naar een lang vergeten stuk vaderlandse geschiedenis: de voormalige Belgische kolonie in Guatemala, Santo Tomas de Castilla, in 1843 door Leopold I aangekocht. Niet als economisch wingewest, wél om Belgische werklozen, kansarmen en avonturiers af te voeren. Santo Tomas en Guatemala werden dan ook opgevoerd als het beloofde land (van melk en honing). De documentaire «Tu ne verras pas Verapaz» (An van Dienderen en cineast Didier Volckaert) gaat op zoek naar de achterachterkleinkinderen van de Belgische emigranten in Guatemala. Volckaert verzorgt daarbij een mediadag voor scholen rond documentaire fi lm (in opdracht van Canon Cultuurcel). ‘s Voormiddags bekijkt u met de klas de fi lm, na de middag komt de cineast naar de school om met uw leerlingen te werken rond concrete vragen: wat is een documentaire? Hoe werkt een beeld? Is een documentaire «de waarheid»? Volckaert gaat daarbij natuurlijk concreet in op het ontstaan van zijn eigen documentaire (van onderzoek, archiefmateriaal en gesprekken naar scenario, dramaturgie en montage). Voorts gaat hij in op het thema van de fi lm: thema’s als migratie, kolonisatie, identiteit/nationaliteit en «het beloofde land» in relatie tot propaganda en beeldcul-tuur. Een middag die naadloos aansluit bij de nieuwe eindtermen muzisch-creatieve opvoeding voor de derde graad secundair onderwijs.Per provincie geeft Canon Cultuurcel vier klassen (25-30 leerlingen; één klas per school) uit de derde en vierde graad secundair onderwijs de kans om tussen 1 oktober 2002 en 1 februari 2003 gratis aan dit project deel te nemen. U kan inschrijven (volledige adresgegevens!) bij Canon Cultuurcel - mediadag Verapaz - K. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - canon@ond.vlaanderen.be, mét een korte motivatie waarom u graag met deze klas deelneemt. Wie erbij is, krijgt tijdig meer info.

Gratis dansworkshop �

U wil aan de slag met hedendaagse dans en beweging? U wil kennismaken met de ongesproken maar levendige taal van dansers? U beschikt over een goede basiscondi-tie en kan zich gedurende 4 avonden vrij maken? Canon Cultuurcel, de deelnemende cultuurhuizen én «Ultima Vez» (Wim Vandekeybus) nodigen 5 x 15 leerkrachten/studenten lerarenopleiding uit om tijdens vier workshopavonden in één van de vijf Vlaamse provincies een intensieve danservaring op te doen en de danstaal van Vandekeybus aan den lijve te ondervinden. Training in een bepaalde fysieke discipline is meegenomen, maar geen vereiste. Veel zin in hedendaagse dans en een basisconditie is dat wel!U kan inschrijven (vóór 15 oktober) bij Canon Cultuurcel - tel. 02 553 96 67 - canon@ond.vlaanderen.be (volledige adresgegevens vermelden én de locatie van uw keuze) - de workshops vinden plaats in CC Hasselt (18-25/11 en 2-9/12); CC Berchem (4-11/11 en 2-16/12); Tacktoren Kortrijk (4-18/11 en 2-16/12); CC De Werf Aalst (5-19/11 en 3-17/12) en Stuc Leuven (12-19/11 en 3-10/12), telkens van 19.30 tot 22 u. Wie zich inschrijft engageert zich om de vier avonden te volgen.

Theaterbeelden �

Wat is theater? Hoe wordt een verhaal naar theater bewerkt? Hoe leeft een acteur zich in een rol in? Wat

is fi gurentheater? Hoe werkt humor in het theater? U kan de antwoorden vernemen op een studienamiddag

rond theater voor alle graden van het secundair onder-wijs. Centrum voor Didactiek Antwerpen, Canon Cultuurcel,

Vlaams Theaterinstituut (VTI) en Kunst in Zicht nodigen uit op woensdag 16 oktober (14 tot 17 u.). Speciaal hiervoor is

«Theaterbeelden» ontworpen, een reeks van drie videopakket-ten met didactische brochures voor ASO, BSO, TSO en KSO. De aandacht gaat zowel naar het leren kennen van de tekentaal van theater als naar het beleven van theater als medium. De bijhorende brochures begeleiden de leerkracht om met de leerlingen rond theater te werken vanuit opvoeringanalyse én vanuit beleving.Inschrijven voor de studienamiddag: Centrum voor Didactiek - tel. 03 220 46 82.

500 muzische postersvoor kleuters �

Hoe de ontwikkelingsdoelen muzische vorming voor kleuters visueel voorstellen? Hilde Mathilde Geens is er (in opdracht van Canon Cultuurcel) mooi in gelukt. Aan u om met uw kleuters op zoek te gaan: misschien naar de man met het groene haar die met al zijn zintuigen de wereld ontdekt, of naar het prin-sesje dat leert hoe ze in haar eigen stijl haar gevoelens kan uitdrukken… Op elk van de vijf prenten vindt u ze terug en surft u op een speelse manier door de leergebieden drama, beeld, beweging, muziek en media.Hebt u graag zo’n reeks posters in uw klas? Stuur een kleefeti-ket met uw naam en adres naar Canon Cultuurcel - muzische posters - K. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Er liggen 100 gratis sets van vijf posters klaar!

Kunstenaarin de klas �

Uit ruim 650 enthousiastelingen selecteer-de de beroemde onschuldige Canon Cul-tuurcel-hand 150 gelukkige leerkrachten die eerstdaags bericht krijgen over «hun kunstenaar». Tussen 15 oktober en 30 mei 2003 gaan dus 150 klassen muzisch aan de slag met een danser, videast, muzikant, beeldend kunstenaars, fotograaf… binnen een schoolvak naar keuze.U bent er dit jaar niet bij, maar wil toch wer-ken met een kunstenaar? Op de Canon Cul-tuurcel-databank (www.ond.vlaanderen.be/canondatabank) vindt u de contactgegevens

van een resem ervaren artiesten die uw lessen beslist anders kunnen kleuren. Een handige zoekrobot zet u mee op weg!

JAARBOEK ACHITECTUUR VLAANDEREN/MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP

ULTIMA VEZ

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.be

Gratis studiedag:praten over schoolgebouwen

Kennismaken met de levendige taal van dansers.

(advertentie)

KLASSE NR.127 35

Algemeen �

StudietoelagenWanneer heb je recht op een studiebeurs? Hoe bereken je ze en wanneer vraag je ze aan? Leerlingen, studenten en hun ouders vinden alle informatie in de nieuwe brochures van het departement Onderwijs. U kan die ook downloa-den via www.ond.vlaanderen.be/studietoelagen.Studietoelagen van de Vlaamse Gemeenschap 2002-2003 - Cel publicaties - departement Onderwijs - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 66 53 - fax.02 553 66 54 - onderwijspublicaties@vlaanderen.be

Mondiaal genoeg?Er is zoveel op de markt voor mondiale vorming, maar hoe beoordeelt en selecteert u het? Een nieuwe kwaliteitswij-zer van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) helpt u de vraag-tekens wegvagen. U krijgt een beknopte omschrijving van mondiale vorming en zijn belangrijkste doelstellingen en vervolgens een beoordelingsfi che met kwaliteitscriteria voor de inhoud, didactiek en vorm van leermiddelen voor het vak. Die fi che kan u vrij kopiëren.Kwaliteitsindicatoren voor mondiale vorming (4 euro per aparte bestelling, 3 euro het stuk vanaf 5 ex.) is uitgegeven bij Garant. Bestellen doet u bij Mireille Pauwels – Vlor – tel. 02 219 42 99 – fax 02 219 81 18 of via www.vlor.be

Basisonderwijs �

Raadsels en gedichten‘Met amandel en suiker en een druppel roze schijn word ik gekneed tot een varkentje van …?’ Bent u op zoek naar een nieuwe voorraad versjes, raadsels en gedichten? Riet Wille schreef er een kleine honderd bij elkaar voor peuters, kleuters en jonge kinderen. Leuk en kleurrijk geïllustreerd. Een japon voor mijn kameleon (14,95 euro) – verkrijgbaar in de handel – uitg. Altiora-Averbode - Abdijstraat 1 - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel. 013 78 01 36 - fax 013 78 01 83 - averbode.publ@verbode.be - www.averbode.be

Denken in de klasIs nul hetzelfde als niets? Heeft een komkommer pijn als je hem opeet? Wat is de grootste ontdekking?… U kan met uw leerlingen tijdens elke les heel zinvol fi losoferen. Willy Poppelmonde geeft u achtergronden en lesmateriaal, gekoppeld aan de eindtermen en ont-wikkelingsdoelen van taal, wiskunde, wereldoriëntatie, wiskunde, leren leren en sociale vaardigheden. Hij reikt daarmee stappen aan voor beginners en gevorderden in het gewoon en buitengewoon basisonderwijs. Een echte praktijkgids.Samen denken. Filosoferen met kinderen en de ontwik-kelingsdoelen en eindtermen van het basisonderwijs (30,66 euro), Willy Poppelmonde - verkrijgbaar in de handel - uitg. Wolters Plantyn - Motstraat 32 - 2800 Mechelen - tel. 015 36 36 36 - fax 015 36 36 37 - klantendienst@woltersplantyn.be - www.woltersplantyn.be

EdupakketAls u een combinatiecd-rom zoekt met oefeningen rond taal en rekenen, dan is «Edupakket Junior» een optie. Leerlingen kunnen er zelfstandig mee aan de slag: naam en leeftijd intikken (4-8 jaar en ouder), programma se-lecteren en starten. Pakket 1 omvat o.a. rekensommen, woorddictee, klokkijken en getallen schrijven. In Pakket 2 zitten o.a. enkelvoud-meervoud en rekenslangen. Beide pakketten bieden ook een afdrukbaar rapport aan. Enig minpunt is de sterk Noord-Nederlandse uitspraak bij opdrachten en feedback.Edupakket Junior 1 & 2, A. Stuur en E.J. Van Dorp (39,95 euro het stuk) – verkrijgbaar in de handel en online bestel-baar via www.awbruna.nl

Secundair onderwijs �

De muur van HadrianusWaarom bouwden de Romeinen een muur dwars door

Groot-Brittannië? Hoe verdedigden zij deze muur en waarom was hij eigenlijk veel meer dan dat? Wat blijft

er vandaag van over? Antwoord in een vlot leesbaar boek met veel foto’s en plattegronden. De auteur zoemt in op de

militaire, sociale en religieuze aspecten. Een tijdschaal en verklarende woordenlijst ronden de muur af.

De muur van Hadrianus, reeks: Bezoek aan het verleden (12,75 euro) – verkrijgbaar in de handel – Agora Uitgeverscentrum – Ninovesteenweg 24 – 9320 Aalst-Erembodegem – tel. 053 48 87 00 – fax 053 78 26 91 – info@agorabooks.com - www.agorabooks.com

Tiran«Hoewel wij terecht geloven dat we ons leven kunnen sturen en ons lot desnoods kunnen ombuigen, is dat toch maar ten dele waar», schrijft jeugdauteur Willy Schuyesmans. Hij illustreert dat met zijn nieuwe vertelling van de mythe van Oedipus. Achtergrond bij uw les?De ogen van de tiran (12,50 euro), Willy Schuyesmans - verkrijgbaar in de handel – uitg. Altiora-Averbode - Ab-dijstraat 1 - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel. 013 78 01 36 - fax 013 78 01 83 - averbode.publ@verbode.be - www.averbode.be

StaproostersHoe kan u leerlingen naar muziek leren luisteren? Hoe muziek geven zonder te vervallen in een minicursus notenleer? Klankervaring en betekenisgeving staan centraal in een nieuw didactisch cahier voor muziekleerkrachten. Geen cursus, maar een kookboek met veel praktische recepten voor de les: leerlingen tekenen een rocksong, analyseren melodieën met de pc, maken staproosters van ritme, herkennen geluidsbronnen, maken een muzikale landkaart. Tegelijk zoemt het cahier in op doelen en leerplan, aandachts-strategieën en cognitieve sturing.Van grijpen naar begrijpen. Over cognitieve strategieën bij de omgang met muziek (16,11 euro), Cahiers voor Didactiek 13 (Academisch Vormingsinstituut voor Leraren – KULeuven) - uitg. Wolters Plantyn - Motstraat 32 - 2800 Mechelen – tel. 015 36 36 36 - fax 015 36

36 37 – klantendienst@woltersplantyn.be - www.woltersplantyn.be

Hoger onderwijs �

Beter instructies gevenHoe beter u een opdracht verwoordt, hoe beter uw leerlingen presteren. Nog beter leren uw leerlingen als u uw lessen voorbe-reidt en uitvoert volgens een vaste struc-tuur. Dat is de onderliggende gedachte van de publicatie «Effectieve instructie» die zich richt op (aspirant)-leerkrachten basisonderwijs. Het model dat daarin wordt gehanteerd, benadrukt het vermogen van leerkrachten om leerlingen structuur te bieden en het belang om kinderen aan te sporen tot initiatief in de les. Het boek biedt een trainingsprogramma met veel praktische voorbeelden en opdrachten.Effectieve instructie. Leren lesgeven met het activerende directe instructiemodel (27,95 euro) – CPS – Plotterweg 30 – 3821 BB Amersfoort – Nederland – tel. 00 31 33 453 43 43 – fax 00 31 33 453 43 53 – cps@cps.nl - www.cps.nl

Gratis: Vijf gidsen �

Gaat u met uw leerlingen op uitstap ergens in België en wil u tijdens de heen- en terugreis het verleden van uw bestemming opgraven? Of de trip ook in de geschiedenisles voorbereiden? Dan kan u niet naast de geïllustreerde «Historische gids voor België» kijken. Historische info, interviews, documenten en boeiende verhalen over de schat van Childerik, de Bankiers van Christus, de X-33 maaltijd, de Atlantikwall in Raversijde… U kan bij de auteur zelfs extra informatie krijgen via e-mail.Historische gids voor België (19,95 euro), Ugo Janssens – verkrijg-baar in de handel – Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Ant-werpen - tel. 03 285 72 00 - fax 03 285 72 99 - info@standaard.com

Voor vijf lezers ligt een gratis exemplaar van deze gids klaar. Stuur een kaartje naar Redactie Klasse – Zeker Lezen – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be. Vermeld uw naam en adres en antwoord op de vraag: waarheen ging u vorig schooljaar op klasuitstap met uw leerlingen?

AGOR

A UIT

GEVE

RSCE

NTRU

M

ALTI

ORA

WOL

TERS

-PLA

NTIJ

N

ALTI

ORA

(advertentie)

KLASSE NR.127 37

Algemeen �

Romeinse juweelkunst

Schone SchijnElk juweel uit deze overzichtstentoonstelling over Ro-meinse juweelkunst in België en West-Europa vertelt een verbluffend verhaal over de drager en het dagelijkse leven van de Romeinen. Gerenommeerde musea uit bin-nen- en buitenland én privé-verzamelaars ontlenen hun topstukken, waaronder juwelen die nooit eerder aan het publiek vertoond werden. Naast de tentoonstelling zijn er lezingen, workshops, speelse activiteiten en educatieve programma’s.Op 25 september (14 tot 16 u.) is er koffi e en taart voor alle Vlaamse leerkrachten. U kan kennis maken met de educatieve mogelijkheden van de tentoonstelling en u krijgt tips voor tal van combinatie-mogelijkheden in en rond Tongeren. Ook uw kinderen (8-12 jaar) zijn welkom. Ze kunnen één van de program-ma’s uittesten onder de begeleiding van een gids.Deelnemen is gratis, u krijgt bovendien een gratis infopakket.Meer info en inschrijvingen bij Gallo-Romeins Museum - Dienst Publiekswerking - Kielenstraat 15 - 3700 Tongeren - tel. 012 67 03 45 of 46 - grm@limburg.beP.S. tot 30 september kan u nog deelnemen aan de «Ro-meinse Fietsfi t-o-meter» en u zo voorbereiden op een car-rière als Romeins legioensoldaat.

Miniaturen van Karel de Grote tot Karel de Stoute

Meesterlijke MiddeleeuwenBijna honderd met miniaturen verluchte handschriften uit Noord-Amerikaanse en Europese bibliotheken tonen een eenmalig overzicht van wat er zich op artistiek vlak heeft afgespeeld tussen Nederrijn en Noordzee en tussen 800 en 1475. Blikvangers zijn de «Bijbel van Xanten» (775-800), de «Bijbel van de Abdij van Park» (eerste helft 12de eeuw) en «Cité de Dieu» (Augustinus, ca. 1445).Bij de tentoonstelling horen een kunstboek (49,95 euro), dagtrips en weekendarrangementen plus allerlei nevenactiviteiten (congres, lezing, cursusreeks, een website door leerlingen van het Sint-Pieterscollege en het Miniemeninstituut, een tentoonstelling in winkeleta-lages door leerlingen van de Stedelijke Kunstacademie enz.). «Meesterlijke middeleeuwen» is een realisatie van Artes Leuven (Stad Leuven, Provincie Vlaams-Brabant, KULeuven en Davidsfonds).De tentoonstelling loopt van 21 september tot 8 decem-ber. Tickets kosten 8 euro (+ 4 euro voor een audiogids). Reductiehouders betalen 6 euro, schoolgroepen 4 euro (+ 2 euro voor een audiogids). Er zijn lespakketten voor leerlingen vanaf de derde graad lager onderwijs.Meer info en reservaties: Stedelijk Museum Vanderkelen-Mertens - L. Vanderkelenstraat 30 - 3000 Leuven - tel. 016 22 45 64 - info@mm.leuven.be - mm.leuven.be

Op zaterdag 21 september kan u als leerkracht gratis kennismaken met deze tentoonstelling en met de educatieve mogelijkheden. Vooraf inschrijven bij Jeroen Sleurs - tel. 016 31 06 00. Lukt het niet op 21 september, dan kan u een gooi doen naar de vijftig gratis tickets voor een dag van uw keuze. Bellen naar tel. 016 26 76 05.

Basisonderwijs �

Een dagje in de natuur

Ecologisch Domein «Het Meershof»

Voeding, kruidengeneeskunde, koken en gezondheid: «Het Meershof» organiseert en begeleidt allerlei ateliers

(praktijkgerichte vorming) voor leerlingen lager onderwijs. Tuinieren, brood bakken, koken, kaarsen gieten, handge-

schept papier maken… Na het atelier «water en water-zuivering» vertrekken uw leerlingen met een zelfgemaakte

waterfi lter; na het atelier «Ambachtelijk ijzer smeden» pakken ze eigen smeedwerk mee. Wat ze zullen meekrijgen na het (te verwachten) atelier rond «de oude wasplaats» tart voorlopig nog de verbeelding.Meer info en reservaties bij Ecologisch Domein Het Meershof vzw - Anton Breugelmans - Lakstraat 110 - 2431 Veerle - tel. 014 30 89 18 of 0498 83 67 30

Secundair onderwijs �

Van architecten tot krijgers

Azteken en Maya’sAztlan, de «Plaats der kraanvogels» is de bakermat van de Azteken-cultuur en dus ook de wieg van het huidige Mexico. Deze tentoonstelling toont een nieuwe visie op de mythische afkomst van Maya’s en Azteken. De reis begint in 800 v. Chr. met de Olmeken (Teotihuacon, Tikal, Copan). Zij tekenen o.a. voor het eerste balspel ter wereld (waarbij de winnaar prompt werd geofferd aan de goden). Hun nakomelin-gen, de Maya’s waren grote architecten, beeldende kunstenaars en astronomen. Vanaf 1325 verschijnen dan de Azteken, een krijgersvolk, vooral bekend van de talrijke mensenoffers.De tentoonstelling loopt nog tot 27 oktober. Tickets (meteen ook toegang tot de vaste collecties van de Stedelijke Musea) kosten 5 euro. Groepen en scholen betalen 3 euro (plaatselijke scholen gratis). Een geleid

bezoek kost 40 euro.Museumcomplex Zwijgershoek - Zwijgershoek

14 - 9100 Sint-Niklaas - tel. 03 777 29 42 - fax 03 766 50 57 - stedelijke.musea@sint-niklaas.be

Een nieuwe visie op de mythische afkomst van Azteken en Maya’s.

ZW

IJGERSHOEK SINT-N

IKLAAS/DR. ANTOON V

OLLEMAERE

De sneltrein �

Er beweegt zoveel in Vlaanderen rond tentoonstellingen, theater, fi lm, musical… dat u hier voortaan een reeks smaakmakers-in-telegramstijl kan vinden. Voor wie meer wil weten, zijn er de wegwijzers.

Wie het schoentje past: leerkrach-tendagen op 11 (14-17 u.) en 14 september (10-12 u. en 14-17 u.).Nationaal Schoeisel- en Borstelmuseum - Baron de Pélichystraat 5 - 8870 Izegem - tel. en fax 051 31 64 46 - borstelmuseum@skynet.be

Adagio: theater en homoseksualiteit of een liefdesrelaties tussen twee jongens, los van alle bestaande stereotypes: gratis pro-motievoorstellingen op de toneelzolder op 20, 21 en 23/9 om 20 u. en 22/9 om 15 u.Academie van Deinze - Saverijspand (naast kerk en markt) - tel. 053 70 10 71

Reynaert De Vos gaat naar school: een kijk in ons onderwijsverleden: gratis toegang; tot 18 oktober.De School van Toen - Klein Raamhof 8 - 9000 Gent - tel. en fax 09 225 29 03

Kust in de verf: in de voormiddag kunst ontdekken, ‘s namiddags zelf aan de slag (aangepast aan de leeftijd van de leerlingen).Vzw Vrij Atelier - E. Verheyestraat 16 - 8300 Knokke-Heist - tel. 050 63 08 10 - vrijatelier@knokke-heist.be

Houd van hout: interactieve tentoon-stelling rond de «Week van het bos».Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal vzw - Duboislaan 2 - 1560 Hoeilaart - tel. 02 657 93 64 - www.ebg.be

Verhalen zien: boekillustraties van Marijke Meersman: tot 27/9.Clavis bvba - Vooruitzichtstraat 42 - 3500 Hasselt - tel. 011 28 68 68 - info@clavis.be

«Als alle rivieren van inkt wa-ren…»: oorlog in kinder- en jeugdboeken; elke bezoeker mag een vredeswens op een ster schrijven of tekenen en kan hiermee een boekenpakket winnen.Literair Museum - Bampslaan 35 - 3500 Hasselt - tel. 011 22 26 24

ARTES L

EUVEN

(advertentie)

KLASSE NR.127 39

Algemeen �

Kinderen en recht: vormingscyclus rond de (on)bekwaamheid van minderjarigen, vreemdelingen-recht, onderwijsrecht enz.Centrum voor de Rechten van het Kind - Universiteit Gent - H. Dunantlaan 2 - 9000 Gent - tel. 09 264 62 85 - kathleen.vlieghe@rug.ac.be (inschrijvingen) en tel. 09 264 62 90 - katrien.herbots@rug.ac.be (inlichtingen)

Kinderen in oorlog: 1/10 in Egmontpaleis, Brussel.Nederlandstalige Vrouwenraad - Middaglijnstraat 10 - 1210 Brussel - tel. 02 229 38 19

Het belang van de vader in de identiteitsontwikkeling van kinderen en jongeren (21/9); Vaders in alle maten en soorten: gewikt en gewogen (15/11).Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen - H. Hamoirlaan 136 - 1030 Brussel - tel. 02 240 68 40 - hig.gezin@hig.be - www.hig.be

Gezond zijn - meer dan gezond eten en/of leven.Cursusaanbod met o.a. methodieken van gedragsveran-dering, een gezonde schoolomgeving, veiligheid thuis en in de vrije tijd enz.Meer info bij Vlaams Instuut voor Gezondheidspromotie - tel. 02 422 49 49 - www.vig.be

Workshops scenarioschrijven: Hoe een boeiend verhaal construeren? Hoe vertellen met beelden en drama?: 13 sessies van 21/9 tot 9/11 in CC De Rinck, Anderlecht. Workshops met lezingen, fi lmfragmenten en schrijfoefeningen.Vlaamse Script Academie vzw - Patrick Cattrysse - Celestij-nenlaan 51/1 - 3001 Heverlee - tel. 016 29 95 93 - Patrick.Cattrysse@chello.be - www.vsa-fsa.org

Basisonderwijs �

Voor nieuwe onthaalleerkrachten en directies: Opvang van anderstalige nieuwkomers in de onthaalklas - Reeks 1: 3-10/10, reeks 2: 24/10 en 7/11, reeks 3: 21-28/11, reeks 4: 6-13/2.

Ervaringsuitwisseling: Opvang van anderstalige nieuwkomers in de reguliere klas gewoon lager onder-wijs: 19-26/11 en 10/12.Voor leerkrachten en directies die reeds introductiereeks gevolgd hebben: Opvang van anderstalige nieuwkomers in de onthaalklas: 3-10-24/2.Vlor - Saskia Peeters - Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel - tel. 02 219 42 99 / Steunpunt Nederlands als Tweede taal - Tom Verheyen - tel. 016 32 53 75 - www.nt2.be

Introductiedagen Gelijkekansenonderwijs: 17/9 (Antwerpen), 19/9 (Gent), 24/9 (Leopoldsburg).Technologische vorming in de praktijk: 13/11 in Pro-vinciehuis, Antwerpen.Info en inschrijvingen: www.vlor.be

Teamgericht aanbod workshops ervaringsgericht leren.Expertisecentrum Ervaringsgericht Onderwijs - Ve-saliusstraat 2 - 3000 Leuven - tel. 016 32 57 40 - cego@ped.kuleuven.ac.be - www.cego.be

Individuele en schoolgerichte vorming rond inter-cultureel onderwijs.Steunpunt ICO - Kaat Delrue - tel. 09 264 70 38 - kaat.delrue@rug.ac.be

Training Omgaan met ADHD in de klas.Centrum Zit Stil vzw - Heistraat 321 - 2610 Wilrijk - tel. 03 830 30 25 - mariet.waeben@zitstil.be

Hoger onderwijs �

Nederlands: Luisteren en Spreken in het 1ste jaar ASO, TSO en BSO (10-24/10); Luisteren en Spreken in het 5de jaar (1-15/10 en 19/11); Literatuurdag (5/10).Frans: Vidéoclips à volonté: 12/11.Duits: Berlin ist eine Reise wert - deel 2: 6/11.Engels: Ideeën voor de aanpak van heterogene groepen in TSO, 3de graad en 7de jaar (2/10); The Disunited Kingdom (27/11).Economie: «Duurzaam ondernemen» - Economisch Didactische Dag 2002: 23/11.Vakoverschrijdende bijscholingen: Van krijtbord tot projectiescherm: 20/11 en 04/12.UFSIA - Centrum voor Didactiek - Het Brantijser - Sint-Jacobsmarkt 9-13 - 2000 Antwerpen - tel. 03 220 47 55 - REN.antwerpen@ua.ac.be - www.ufsia.ac.be/IDEA/

Voortgezette Opleiding: Werken met laaggeschoolde volwassenen in de basis-educatie: start in september.Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen - tel. 03 260 89 52-53 - vobe.saw@kdg.be

Vakoverschrijdende nascholing voor leerkrachten: Stemtechniek voor leerkrach-ten (24/10 + 7-14/11); Socio-emotionele begeleiding van allochtone leerlingen (8-17/10); Socio-emotionele begeleiding: motiverende gespreksvoering en omgaan met druggebruik (6-19/11); Omgaan met lastige leerlingen en klassen (9-15/10); Goed klasbeheer verhoogt de leertijd (14-22/11); Omgaan met pesten (12-21/11); Omgaan met agressie op school (5/11); Faalangstbegeleiding (15/10 of 19/11); Tussen de regels: over aanpak van gedragsproblemen (21/1/2003).Nascholing voor leerkrachten basison-derwijs: Het proces van zelfevaluatie als hefboom voor interne kwaliteitszorg in het basisonderwijs (15/10); Omgaan met hoogbegaafdheid in het basisonderwijs (22/10); Spijbelen: wat doe je eraan? (8/11); Leerstoornissen: wie onderzoeken, waaraan werken? (2-15/10 + 6/11).Nascholing voor leerkrachten secundair onderwijs: Welbevinden van leerlingen S.O. op school en in de klas (12/11); Het proces van zelfevaluatie als hefboom voor interne kwaliteitszorg in het secundair onderwijs (10/10).Postacademische opleiding Remedial Teacher talen S.O.: driejarige opleiding; start oktober.Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren (UIA) - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel. 03 820 29 60 - cbl-www.uia.ac.be

Secundair onderwijs �

8ste Vlaams Congres van Leraars Wetenschap-pen: 30/11.

Herman Snoeck - tel. 03 238 51 15 - www.velewe.be - www.vob-ond.be

Training Leerkracht met klasse (geïnspireerd door De Eerste Lijn/Klasse voor Leerkrachten): Leerlingenbege-

leiding (o.a. leren kiezen, leerlingenparticipatie, straffen en belonen)(acht woensdagvoormiddagen); Knipperlicht-

leerlingen (o.a. aandacht voor leerlingen met psychische problemen en kansarmoede)(acht woensdagvoormiddagen); cursus Competent in een interculturele realiteit (vier maan-dagen); tweede semester: Jongeren in beeld (o.a. aandacht voor communicatie, gender, beeldtaal in jongerencultuur, lichaamstaal in de klas); cursus Bruggen bouwen tussen on-derwijs en welzijnswerk (o.a. over taak en rol van de school, relatie onderwijs-CLB-welzijnswerk, casestudies enz.).IPSOC-Bijscholing - Doorniksesteenweg 145 - 8500 Kortrijk - tel. 056 26 41 86 - ipsoc-bijscholing@katho.be - www.katho.be/ipsoc/bijscholing

Europa in Brussel.Opdrachtenpakket voor leerlingen vanaf 18 jaar: als reporter (met fototoestel!) verkennen uw leerlingen Brussel.Brukselbinnenstebuiten - Arteveldestraat 12 - 1000 Brussel - tel. 02 218 38 78 - bruksel@skynet.be

Taal hormonaal: 7-11/10.Totaalproject met workshops en speciale aandacht voor «Een dubbel vuurteken» (Gerda Van Erkel).CC Scharpoord - Meerlaan 32 - 8300 Knokke-Heist - tel. 050 63 04 30 - podiumkunsten@knokke-heist.be

Deeltjesfysica �

Hoe werkt men in onderzoekscentra zoals het CERN met hoge energiefysica of deel-tjesfysica? Twintig zesdejaars ASO kunnen een dag gratis te gast zijn bij het depar-tement Natuurkunde van de Universiteit Antwerpen. Ze krijgen er een inleiding in de fysica van de fundamentele deeltjes en hoe die te detecteren. Na het middagmaal (in-begrepen) volgen praktische oefeningen in het laboratorium (detecteren van deeltjes) en aan de computer (determineren van de aard van reële interacties zoals gemeten in het CERN).De «Meesterklas Deeltjesfysica» vindt plaats op zaterdag 9 november (9.30 tot 16.30 u.). Als u leerlingen hebt die

hiervoor in aanmerking komen, kunnen zij contact opnemen met prof. Frans Verbeure - frans.verbeure@ua.ac.be

(advertentie)

KLASSE NR.127 41

VIER TEAMTIPS UIT OUDENAARDE Onderbreek geregeld de gewone schoolroutine voor socio-emotionele

(halve) dagen. Raadpleeg uw leerlingen ook al voordat u de thema’s van uw pareldag invult. Laat ze uit een carroussel van workshops kiezen. Wissel praatgroepen af met doe-activiteiten. Vermijd doceerstijl. Zoek het positieve. Vermijd het alleen maar over problemen te hebben.

FOTO: P

ETER VAN H

OOF

J ongeren en grenzen’ is dit jaar het thema van de Pareldagen», lezen we op de website

van het Sint-Bernarduscollege in Oudenaarde. Pareldagen? «‘Parel’ staat voor ‘Persoonlijk-heids-, Attitude- en Relationele Vorming’», zegt Dirk Moreels, leerkracht tweede graad. «Voor elke graad zijn er Pareldagen. We on-derbreken dan het gewone lessenrooster voor een carroussel van activiteiten rond het soci-aal-emotionele. We raadplegen de leerlingen over de thema’s die ze bezighouden. Daar maken we een bruisend programma mee. De leerlingen kiezen twee activiteiten op zo’n Pareldag. Natuurlijk blijven we het hele jaar door aan sociale vaardigheden, gezondheid en preventie werken. We zoeken positieve invalshoeken.» Op een wollen deken in een

loszittende outfi t oeroude yoga beoefenen bijvoorbeeld. Of in Braziliaanse capoeira le-vensvreugde en respect voor de ander ont-dekken. De helende kracht van glimlachen exploreren. Of relaxeren door klanken. «Op de Pareldagen gaat het niet alleen over pro-blemen», onderstreept adjunct-directeur Anne De Vleeschouwer. «We maken op een open manier gevoelens en gedachten bespreekbaar. Hoe raken jongeren verslaafd? Vanwaar die hang naar kicks? Hoe maak je jezelf beter bestand tegen stress? Is een goede relatie een droombeeld of een werkbare realiteit? Hoe anders zijn homoseksuele relaties? Wat vangen we aan met kindermishandeling en seksueel misbruik? Hoe gaan we om met lijden, handicaps, verdriet, afscheid, rouw,

zelfmoord…? We schakelen deskundigen in, niet zozeer om lezingen te geven, vooral om gesprekken te begeleiden waarin de leerlingen zelf uit hun schelp komen. Onze school is overigens heel participatief. Per graad is er een leerlingenraad.»Reinhilde (17): «Of de onderwerpen niet te ver van ons af liggen? Neen, zeker niet. Ik volgde de sessie over anorexia nervosa. Het is goed daar een deskundige over aan het woord te horen en er met andere leerlingen over te kunnen praten.» Bart (17): «Ik volgde sessies over zelfmoord, graffi ti en hiphop.» Sanne (16): «Ik hou van actie, minder van luisteren. De overlevingstocht in de tweede graad sprak me het meest aan. Dan voel je pas wat teamgeest is.» ■

HET TEAMDeze maand v.l.n.r.: Reinhilde (17), Sanne (16), Dirk Moreels (leerkracht), Anne De Vleeschouwer (adjunct-directeur) en Bart (17)

• Hoe kunnen leerkrachten die samenwerken het verschil maken? In ‘Het team’ vindt u elke maand een schoolvoorbeeld. Teams per vak en over de vakken heen, teams voor project of thema, teams met ouders of leerlingen. Samen school maken heet dat. • Volgende maand uw beurt? Stuur een seintje naar red.leerkrachten@klasse.be of briefje naar ‘Klasse (Het team)’, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel.

Pareldagen

� www.sbcollege.be

Anne De Vleeschouwer

(tweede rechts): «Op de pareldagen

gaat het niet alleen over

problemen.»

42 KLASSE NR.127

Zaterdag 5 oktoberDAG VAN DE LEERKRACHT

(Misschien krijgt u dit jaar wel vrij?)

IEDEREEN DE POT OP! Nog even geduld als uw leerlingen hun fi etshelm nog niet hebben gekregen. Er zijn bij Levenslijn 62 000 Yeti-bonnetjes binnengekomen. Dat is nagenoeg de héle doelgroep: alle huidige zesdejaars basisonderwijs. De helm aanvragen is niet genoeg. Nu moeten we hem nog massaal opzetten. Maak er een feest van. Veel scholen voeren daarvoor dit schooljaar speciale acties, versterken de groepsgeest, betrekken ouders erbij en maken duidelijk dat een ‘coole’ fi etshelm dragen helemaal niet belachelijk is. We weten dat een fi etshelm de kans op een hersenletsel met 85 procent vermindert enz. Bij elke gratis helm zit ook een kortingsbon voor broers, zussen of ouders die ook zo’n helm willen kopen. Bovendien rijden er in heel Vlaanderen spotting-teams rond die dragers van een helm met prijzen overladen. Iedereen de pot op!

Dit is een actie van Levenslijn-Kinderfonds in samenwerking met de Koning Boude-wijnstichting en Klasse. Voor alle informatie kan u terecht bij Levenslijn-Kinderfonds – Diane Broeckx – tel. 02 255 39 70 – info@levenslijn.be

DE MIX VAN KLASSE TROPICAL

U apprecieert dit blad. Dat blijkt alvast uit de meer dan 2 000 kaartjes met commentaar en ideeën. U vindt Klasse degelijk, informatief, realistisch, veelzijdig, fris, helder en bruikbaar. Er staat wel heel veel in en u weet niet altijd wanneer u het nog moet gelezen krijgen. Soms zijn de teksten te lang of is het lettertype te klein. U vraagt korte, klare teksten en sterke, originele beelden. U wil door het blad kunnen zappen en teksten snel kunnen scannen. Maar u wil ook ademruimte, achtergronden en brede reportages. U ontmoet in het blad graag echte mensen, collega’s, ouders en leerlingen met herkenbare getuigenissen en stimulerende ideeën. Samen met de lezers sleu-telen redactie en vormgevers voortdurend aan dit blad. Daarom ziet het er dit schooljaar ook alweer lichtjes anders uit (net als u waarschijnlijk). Met

dank voor uw kritische steun.

YETI ROCKT PENNENZAKKEN

«Ik kan ze gewoonweg niet meer bijhouden», zegt meester Erik van het vijfde leerjaar. «Ze lopen zich de benen uit het lijf om maar niets te missen, hé.» 30 000 leerlingen kwamen samen met Yeti naar het Zilvermeer in Mol voor Pennenzakkenrock. De deejay-wedstrijd, het smurfpodium, de drinkbussenactie, een workshop graffi ti, de wereldkampioen freestyle op de fi ets… Yeti was helemaal in the house. Beelden van het grootste muziekfestival voor tieners vindt u op de site www.yetiworld.be. Tieners zijn echt verschrikkelijk, maar dat wist u al. Yeti al gelezen?

Zin om kennis te maken met Yeti, de Klasse voor Kinderen? Dat kan, ook als u niet meteen lesgeeft in het vijfde en zesde leerjaar van de lagere school. Vraag gratis proefexemplaren bij Anny Lecocq – tel. 02 553 95 07.

LUC

DAEL

EMAN

S

Een internationaal record: de grootste fi etshelmactie ooit. Zet hem op!

KLAS

SE

«Waarom komt er niet elke dag een Yeti langs?»

KLASSE NR.127 43

«Ik ben nog geen millimeter uitgeblust», meldt Tom Vestermans ons vanop een zonnige Spaanse costa

eind augustus. Hoe kan het ook anders, Tom is 26 en werd vorig jaar verkozen tot ‘Coolste leerkracht van het jaar’, een videowedstrijd van Stoorzender en Maks! «Ik kan die prijs makkelijk relativeren, ik had het geluk

voor een klas te staan die zeer creatief met een videocamera overweg kan. Leerkrachten die voor moeilijke klassen met minder gemotiveerde leerlingen staan, verdienen die prijs eigenlijk meer dan ik.» Op het fi lmpje zie je Tom in sportwagen, bijhorend maatpak en dure zonnebril op de tonen van Born to be wild naar school trekken. Makkelijk toch om dan populair bij leerlingen te zijn? «Ik geef toe dat ik het eerste jaar als leerkracht Nederlands misschien de nadruk iets te zeer op de fun heb gelegd, ik had ook een iets té ambitieus opvoedingsproject. Na vier jaar denk ik

wel dat ik een goed evenwicht gevonden heb tussen een populaire stijl en een hoog niveau van lesgeven.»Toch stond Tom op 1 september niet meer voor een gewone klas. «Ik start op 18 september als leerkracht Nederlands in de lerarenopleiding van de Karel De Grote-hogeschool. Het is een sprong in het ongewisse. De zogenaamd Grote Literatuur ruil ik in voor de jeugdlitera-tuur, want ik zal lesgeven aan de toekomstige leerkrachten van de basisschool.» Maar een leerkracht van het jaar blijft uiteraard cool in alle omstandigheden.

WIN UW REIS - OPGAVE 1Een reischeque van 1000 euro voor wie één historische gebeurtenis vindt aan de hand van deze drie tips.a) gebruik cijfers tussen 0 en 7 om deze optelsom te maken

G C DD E BC D A

A B B

b) BENGIEKROEGEN ligt op 50°49’40’’ N.B. en 3°16’30’’ O.L.

c) Het boek waaruit dit citaat komt, maakt alles duidelijk:«De Koningin van Navarra kwam met de ganse stoet in rustige tred aangereden en wendde de ogen met afgunstige nieuwsgierigheid naar deze dames die zo fel in het zonlicht glinsterden. Toen Johanna op zekere afstand van hen was genaderd, kwamen de edelvrouwen statig tot bij haar gereden en verwelkomden de nieuwe vorsten met veel hoofse spreuken. Alleen Machteld zweeg en bezag Johanna met stuur gelaat. Het was haar niet mogelijk een vrouw te eren die haar vader in een kerker had doen werpen.»

Stuur de oplossing (één woord) vóór 18 september naar Klasse - Win uw reis - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be - U vindt het juiste antwoord vanaf 23 september op www.klasse.be/winnaars

Zo’n 2 000 breinbrekers stuurden hun oplossing in voor de «Zomerquiz» van Klasse. De juiste oplossingen (ook die van de witte beer!) vindt u op www.klasse.be/winnaars. De winnaar van de reis is Sofi e De Bels uit Meulebeke.

CARTOONS OP REIS

Dertig grote, ingelijste cartoons van huistekenaar Camp reizen het hele schooljaar langs Vlaamse scholen. U kan de tentoonstelling voor twee weken gratis lenen. We bezorgen ze ter plaatse. U moet de werken alleen ophangen en met liefde behandelen. Weldra te zien in de Vrije Middenschool, Opwijk (23 september tot 7 oktober); Vrije Basisschool, Waregem (van 7 tot 24 oktober); H. Hartschool, Appels (van 24 oktober tot 4 november).

Aanvragen bij anny.lecocq@ond.vlaanderen.be (Cartoontentoonstelling)

ZEG KLASSE OP

U wil géén Klasse meer ontvangen of u ontvangt meer dan één Klasse op hetzelfde adres? Dan kan u ongewenste abonnementen opzeggen. Daarvoor hebben we het

nummer nodig dat boven het adres staat op de exemplaren die u wil opzeggen.

Bellen, mailen of opsturen naar Het hart van Klasse - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02 553 95 05 - an.declercq@ond.vlaanderen.be - tel. 02 553 96 99

JANA

GAS

TMAN

S – P

ETER

VAN

HOO

F

COOLE LEERKRACHT

«WAT VERWACHT JIJ VAN HET NIEUWE SCHOOLJAAR?»«Bram heeft een vorm van autisme. Dat maakt het voor de leerkracht in de klas niet makkelijk. Vorig jaar heeft de leerkracht dat schitterend opgevangen. Een nieuwe juf is voor hem al een hele aanpassing. Ik hoop dat het snel klikt. Maar ik heb er veel vertrouwen in». Dat zegt Jana Gastmans (33), moeder van Evi, Bram en Sofi e. Jana is alleenstaande moeder, voorzitter van een oudercomité én ze zit in het laatste jaar lerarenopleiding. «Ik ben soms bang dat ik dat niet allemaal georganiseerd krijg. Ik wil nu zo vlug mogelijk voor de klas staan, liefst in het buitengewoon onderwijs. Je kan daar het verschil maken. Leren werken op het ritme van kinderen met (leer)problemen. Dat is wat elke leerkracht moet kunnen.»

Naast Jana vertellen ook Eric, Inci, Jan en Anne over wat zij als ouder verwachten van het nieuwe schooljaar, over hun kleine en grote angsten en waar ze naar uitkijken. Vanaf 16 september in Klasse voor Ouders.

STOO

RZEN

DER

Tom: «Evenwicht in stijl.»

Jana: «Ik wil zo vlug mogelijk voor de klas staan.»

44 KLASSE NR.127

HOGER ONDERWIJS

Tien jaar geleden waren er 164 hogescholen. Nu nog 24. Zijn die

fusies overal verteerd?

Zeven docenten op tien schieten fusies afB ijna zeventig

procent van alle leerkrachten in het

hoger onderwijs is ontevre-den over de fusies die de hogescholen sinds 1994 doormaken. Directeurs en departementshoofden den-ken daar positiever over. Onderzoekers uit Leuven en Gent leggen naast pijnpun-ten een grote kloof bloot. Waar ligt de brug?

T ussen 1994 en 2002 is het aantal Vlaamse hogescho-len van 164 teruggebracht naar 24. Wat vinden de lesgevers daarvan? Een bevraging bij 800 docenten uit elf hogescholen legt een hard oordeel op tafel: zeven op tien zijn over de fusies niet te spreken. Ze vinden dat ze helemaal geen inspraak hebben gehad in het fusieproces. In enkele gevallen blijkt er zelfs nauwelijks over gecommuniceerd. Mannen beoordelen de fusies negatiever dan vrouwen. Dat doen ook de hoogst gediplomeerden (licentiaten, doctorandi). Als de fusies een cijfer moeten krijgen, dan zijn ze met een gemiddelde van 2,4 op 5 gebuisd.Betekent dit ook dat docenten ontevreden zijn over hun job? Nee. Met 3,48 op 5 geven de docenten hun job een ruim voldoende. Maar hun ontevreden-

heid over de fusie heeft wel invloed: in de hele non-pro-fi tsector ligt de ar-beidstevredenheid gemiddeld hoger (3,75 op 5).

LasrobotDe fusies leveren veel nadelen op, vinden de docenten. Zo is hun werkdruk met meer dan negen uur per week toegenomen (van 35 naar 44 uur), een stijging die vooral op rekening staat van extra vergaderingen en administratieve rompslomp. Docenten voelen zich ook minder geïntegreerd in hun nieuwe hogeschool. Vooral de communicatie met centrale diensten ver-loopt niet erg vlot. En hoewel een fusie tot meer fi nanciële armslag leidt, vinden de docenten dat ze over minder didactische middelen en infrastructuur kunnen beschikken die ze echt nodig hebben om les te geven. Dat hogescholen nu veel makkelijker modern didactisch materiaal en infrastructuur kun-

nen aanschaffen, stellen de docenten wel vast, maar blijkbaar maakt nieuwbouw ze minder tevreden dan de lang gevraagde software of lasrobot.

ArbeidsmarktHebben docenten meer inspraak dan vroeger? Is er een betere teamgeest? Beter onderwijs? Worden de studenten nu beter begeleid bij hun studie? Is het makkelijker geworden om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken? Communiceren we beter met elkaar en met het departementshoofd?… De docenten ervaren weinig of geen verschil met de toestand voor de fusie. Toch zien ze vooruitgang: de hogeschool investeert meer in nieuwe taken, studenten hebben meer mogelijkheden om internationaal te gaan, er is iets meer aansluiting bij de universiteiten, de hoge-school is fl exibeler geworden en speelt meer in op de arbeidsmarkt en vernieuwing krijgt meer kansen.

ZichtbaarIs de teneur overal negatief? Nee. Het hangt sterk af in welke hogeschool men lesgeeft. De ontevredenheid over de fusies uit zich het sterkst in vier van de elf onderzochte hogescholen. In twee hogescholen wordt de fusie en al wat ermee samenhangt als uitgesproken positief ervaren, in vijf hogescholen staat de kraan op lauw. Voorts verschillen hogescholen sterk van elkaar. Hogescholen met een sterk centraal bestuur spelen in de regel minder goed in op de behoeften van hun personeel dan hogescholen die aan elk departement veel autonomie geven. Centralisatie lijkt op het eerste gezicht dus een nadeel, maar een sterk centraal gezag kan dan weer makkelijker beslissingen nemen met positieve effecten die voor het personeel niet onmid-dellijk zichtbaar zijn. Ten slotte maakt het ook een verschil in welk studiegebied men lesgeeft. Wie in het domein opvoeding en verzorging lesgeeft, blijkt

ZEVEN DOCENTEN OP TIEN ZIJN (ZEER) ONTEVREDEN OVER DE FUSIES(CIJFERS IN PROCENTEN)

zeer ontevreden Ontevreden neutraal tevreden zeer tevreden

46 24 18 10 3

LUC

DAEL

EMAN

S

«FUSIE JA, CULTUURCLASH NEE»‘Personeel Katholieke Hogeschool Brussel (KHB)

weigert fusie met de Economische Hogeschool Sint-Aloysius (Ehsal) en de IRIS-hogeschool.’ Dat kon u le-

zen in de kranten. Een schoolvoorbeeld van fusieleed? Lieve Franssen, afdelingshoofd van de lerarenopleiding – kleuteronderwijzers en syndicaal afgevaardigde van de KHB: «Tijdens de onderhandelingen bleek snel dat er grote cultuurverschillen zijn tussen de KHB en Ehsal.. Die leidden tot discussies over het arbeidsreglement, de taak-invulling, de vakantieregeling. Er kwam een compromis-tekst, maar in een referendum zei 82 procent van de KHB-docenten daar nee tegen. Zij hebben vooral ideologische bezwaren en vrezen dat de individuele begeleiding van de student onder de fusie zal leiden. Momenteel zitten we in een patsituatie, want er is een protocolakkoord waarin staat dat Ehsal en KHB enkel fuseren, als het personeel van beide hogescholen daarachter staat. Niemand weet hoe het verder moet. Maar denk niet dat de Katholieke Hogeschool Brussel op zijn eentje wil blijven doorgaan. We voeren al sinds 1995 gesprekken over samenwerking en fusie. Die biedt nu eenmaal meer mogelijkheden, dat zien we in. Ons personeel is daarover ook van bij het begin geïnformeerd. Maar waarom dan met een hogeschool die qua cultuur en organisatie zo ver van ons afstaat?»

«LUXESITUATIE RECHTGEZET»«Hogeschooldocenten hebben altijd wat negatief gestaan tegenover veranderingen», stelt Jan Adé, directeur-gene-raal Hoger Onderwijs van het departement Onderwijs. «Al bewijst dit onderzoek dat de jongere generatie docenten positiever tegen de vernieuwing aankijkt dan de oudste, die de twee jaren na het onderzoek bovendien massaal gebruik heeft gemaakt van de uitstapregeling op 55 jaar. En hoe terecht is die ontevredenheid over de fusies? Docenten werken nu wel meer per week dan voor de fu-sie, maar daarmee zitten ze op het niveau van gewone arbeidsprestaties in het onderwijs. Het lijkt ernaar dat een luxesituatie uit het verleden is rechtgezet, al wil ik de taakbelasting van de docenten niet wegwuiven. Het is duidelijk dat bijvoorbeeld internationalisering en onderzoeksopdrachten hun taak complexer hebben gemaakt. Ook gebrekkig uitgebouwde inspraakre-gelingen hebben het de docent in zijn nieuwe ho-geschool niet makkelijk gemaakt. Daar hebben we als overheid ook op gewezen. We merken nu dat hogeschoolbesturen dit hebben ingezien en aan meer betrokkenheid van hun personeel werken. Ten slotte heeft de enveloppenfi nanciering ho-gescholen er blijkbaar toe aangezet afvloeiend personeel niet automatisch door jonge krach-ten te vervangen, wat tot ongenoegen leidde onder het personeel. Toch wijst alles erop dat de ontevredenheid over de fusies eruit zal groeien. Met de recente associaties tussen hogescholen en universiteiten zullen de hogescholen bovendien kun-

nen genieten van de expertise van de universiteiten. Maar het is ook een

kwestie van ingesteldheid: bekijk je vernieuwing als een uitdaging

of als een bedreiging?»

KLASSE NR.127 45

g gWerkdruk met 9 uur gestegenWerkdruk met 9 uur gestegen

veelal meer tevreden dan docenten uit de domeinen economie, technologie en biotechnologie.

Dromen«Een fusie kan schaalvoordelen opleveren: middelen kunnen beter worden gebruikt, het studieaanbod wordt stabieler en er is meer fi nanciële stabiliteit», schrijven de onderzoekers in hun rapport. «Dit zijn belangrijke effecten, die niet noodzakelijk door het onderwijzend personeel als zodanig worden erva-ren.» Interviews met het ‘hoger kader’ van de elf hogescholen leveren dan ook de meeste positieve commentaren op over de fusies. Algemeen directeurs en departementshoofden stellen een sterkere ‘hoger onderwijs’ mentaliteit vast en merken dat docenten hun job niet langer beschouwen als louter lesgeven. Departementen leren van elkaar, vinden ze. En dat er meer mogelijkheden zijn blijkt uit citaten als:

«Als wij internationaal iets willen betekenen, dan is een fusie nodig.»«Vier jaar geleden was er niets, nu hebben wij een volledig intranet.»«We maken een zelfstudiecentrum, daar kan je als kleine hogeschool enkel van dromen.»

ZiekenhuisHoe kunnen hogescholen de ontevredenheid van hun personeel wegwerken of vermijden? «Ze moeten uitleggen wat de voordelen zijn van een fusie, maar ook wijzen op de moeilijkheden die daarmee gepaard gaan», stellen de onderzoekers. «Tevredenheid over een fusie kan ervoor zorgen dat een hogeschool fl exibeler is en beter geïntegreerd geraakt. Ook ziet men dat docenten zich meer identifi ceren met hun departement en hogeschool. Voorts ziet men meer inspraak voor en na de fusie en meer communicatie op departementaal niveau.»

Willen docenten tevre-den zijn over hun job dan moeten de hoge-scholen werken aan:- communiceren over de fusie en rekening houden met de behoeften van de docenten;- een goede teamgeest bin-nen het departement;- een vlotte communicatie met het departementshoofd;- een betere onderwijskwa-liteit;- voldoende didactische uitrusting en infrastructuur;- meer identifi catie met de hoge-school en het departement;- meer aansluiting bij de universiteit (bv. via gezamenlijke onderzoeks-projecten).Wat docenten zeker niet tevreden maakt, is administratieve overbelas-ting en een bestuur dat te sterk de eenheid van de hogeschool stimuleert. «Universiteiten en ziekenhuizen stellen zich tegenover de buitenwereld ook wel als een eenheid op, maar verlenen hun faculteiten of afdelingen veel autonomie», besluiten de onderzoekers met een voorbeeld. «Een sterke eenheid willen doordrukken roept weerstanden op.» ■Hogescholen enkele jaren na de fusie, J. C. Verhoeven, G. Devos, C. Smolders, W. Cools, J. Velghe – KULeuven, Vlerick Management School Leuven Gent - Onderzoek in opdracht van het departement Onderwijs (OBPWO 99.14) – Een uitgebreide samenvatting vindt u op www.ond.vlaanderen.be/obpwo (kies ‘Projecten 1999’)

Mannen zijn minder tevreden over de fusie dan vrouwen

Luc Daelemans

� De structuur van het hoger onderwijs in Vlaanderen: www.ond.vlaanderen.be/hoger_onderwijs

46 KLASSE NR.127

GEZONDHEID

Ze zijn nog jong (acht jaar!) en verstoppen zich in dikke truien om niet te tonen dat ze hun eten weggooien. Heeft alleen de turnleraar dat gezien?

Zuinig met eteM ijn dochter is 11

jaar en was de jongste maan-

den verzwakt zonder aan-wijsbare reden», schrijft een moeder. «Ze lachte minder vaak en verma-gerde. De dokter wist het ook niet. Tot we in Yeti ‘Extra light’ lazen. Dankzij dat artikel kwam het er allemaal uit: ze lijdt aan anorexia. Ze herkende zichzelf erin en durft er nu over praten.»

Gestoord eetgedrag kan al heel vroeg beginnen, vanaf acht jaar. Scholen kunnen een grote rol spelen in de secundaire preventie van eetstoornissen als anorexia nervosa, boulimia nervosa, eetbuiten… «Een medeleerling, een klasleraar, een leraar lichamelijke opvoeding, een hulpopvoeder… ziet op school soms al heel vroeg dat een leerling rare eetgewoontes krijgt», zegt psychologe An Vandeputte. «Hoe vroeger je de stoornis herkent, hoe beter.»

Dikke trui«Op school trekt meestal de turnleerkracht eerst aan de alarmbel», zegt Patricia Bosch, leraar Frans aan de Sint-Ludgardisschool in Antwerpen. «Die ziet de leerling zonder een dikke trui of verschillende lagen kleding. Met zijn tweeën hebben we dan een eerste gesprek met dat meisje. We laten vooral merken dat we er zijn om naar haar te luisteren. Meestal erkent zij pas in een tweede of derde gesprek dat zij met een eetstoornis worstelt. Dan spreken we er met haar over wat we gaan doen. Licht zij haar ouders in of wij? Schakelt zij met onze hulp het CLB in of andere medische en psychologische begeleiding? We geven haar informatie en spelen niet zelf de deskundige. We blijven haar begeleiden en houden contact met de ouders, de huisarts, het CLB.» Samen met vrijwil-lige vakleerkrachten en het lokale CLB onderneemt Patricia Bosch nu al drie jaar actie om leerlingen met eetstoornissen snel op te vangen. «Wij zien toch elk jaar één à twee acute situaties bij leerlingen in het vierde jaar», vertelt ze. «Diëten vormen bij de leerlingen van de Sint-Ludgardisschool een groter probleem dan drug-gebruik», beaamt Anne Leye (VCLB 4 Antwerpen).

Overgeven «Ik wilde vermageren en begon te experimenteren met diëten», vertelt Inge (22). «Ik at, maar na het eten had ik plots veel huiswerk. Dan sloop ik naar mijn kamer om over te geven. Niemand merkte er iets van. Ik werd een kei in het verzinnen van excuses.» «Bij een schooluitstap eet ze niet of zegt ze dat ze al gegeten heeft», legt An Vandeputte uit. «In de klas maakt ze zich zo onzichtbaar mogelijk en neemt ze het woord niet meer. Haar perfectionisme neemt almaar toe. Ze loopt de trap op en af en valt er bijna bij neer omdat ze maar weinig energie meer heeft.»

RouwenMoet de school wel een rol spelen, zijn daar geen huisartsen, psychiaters en CLB’s voor? «Onderschat het belang van leerkrachten niet. De kracht die uitgaat van een groep leerkrachten die goed voor zichzelf zorgen, zich gewaardeerd voelen en elkaar ondersteu-nen, is groot. Hun invloed is anders dan die van een expert en kan de zijne goed aanvullen. Ook niet alle huisartsen, therapeuten en CLB-medewerkers voelen zich goed vertrouwd met dit soort problemen.» Anne Leye (VCLB 4 Antwerpen): «Niet alle leerlingen die met zichzelf in de knoei zitten zijn meteen bereid met het CLB te spreken. Leerkrachten vormen een goede eerste lijn. Een eetstoornis is bijvoorbeeld het gevolg van een onverwerkt rouwproces bij het overlijden van een ouder. Misschien maakt een boek over rouwen dat een leerkracht opgeeft heel wat los en komt zo een gesprek op gang. Nadien laat de leerling zich misschien wel doorverwijzen.»An Vandeputte (psychologe): «Wie zelf ooit min of

� Wat is binge eating: www.eetstoornis.be

IMAGE

GRAAG EEN EETSTOORNIS? ZES TIPS Ga in tegen elke kritische gedachte. Laat

ze nooit eens de grenzen aftasten. Maak ze volstrekt afhankelijk van de controle van volwassenen.

Wijs alleen maar op wat ze (nog) niet kun-nen. Zeg dat alleen perfectie goed genoeg is. Wees onduidelijk over wat u van ze verwacht. Hou de stress op een hoog peil met voortdurend nieuwe taken en onverwachte toetsen.

Eis dat ze alles alleen doen. Laat ze nooit sa-menwerken in een project, aan een toneelstuk… Werk ook zelf nooit samen met collega’s.

Leer ze hoe ze hun emoties en gevoelens niet laten kennen. Beperk de persoonlijkheidsvorming tot een uur ‘life skills’ om de zes jaar. Blijf ook dan vooral zelf aan het woord.

Negeer de leerling met een eetstoornis volledig. Of word kwaad. Dan heeft ze nog een reden om van zichzelf te eisen dat ze perfect is.

Geef alleen aandacht aan haar gewicht en haar stoornis, niet aan het gezonde deel van haar persoon. Zeg dat zo’n probleemgeval niet langer naar school kan komen. Ontneem haar zo de steun van haar medeleerlingen en vertrouwens-leerkracht.

Deze en andere adviezen vindt u - positiever geformuleerd – in het hoofdstuk ‘Herkenning en begeleiding van leerlingen met eetstoor-nissen’ van An Vandeputte in het boek on-der redactie van Nadine Moyson en Eliane Roofthooft ‘Van eetlast naar eetlust’ (2002) – Acco, Leuven, 2002. Voor de Vlaamse regering werkt An Vandeputte aan een project dat de preventie en behandeling van eetstoornissen professioneler moet maken. Ze traint en begeleidt ook CLB-medewerkers en leerkrachten.Zie ook de losbladige bundel voor scholen ‘Lessenplan Jeugd en eet-stoornissen’ van Runi Børresen Gresko en Anna Karlsen - Stichting Vrienden van de Anorexia Ner-vosa Stichting / Zorn Uitgeverij, Postbus 343, 2300 AK Leiden. - Tel. +31 71 514 9141 - Fax: +31 71 5120278 - info@zorn-uitgeverij.nl – www.sabn.nl. Op www.kenmerk-reeks.nl vindt u de gratis publicaties

‘In gevecht met je lichaam’ (voor leerlingen van 10 tot

14)-en ‘Eetstoornissen bij leerlingen’ (voor leer-

krachten). (U betaalt de verzendkosten.)

KLASSE NR.127 47

j g p gg«Diëten zijn soms een groter probleem dan druggebruik»Diëten zijn soms een groter probleem dan druggebruik

ten en leven meer eetproblemen had, is niet meteen de beste begeleider. Zo’n ervaringsdeskundige sympathiseert en versterkt wellicht onbewust het eetprobleem van de leerling met eetstoornissen. Die heeft dat met-een door. Mogelijke begeleiders kunnen vooraf hun houding ten opzichte van eten en lichaamsgewicht nagaan met de test uit het lespakket ‘Jeugd en eetstoornissen’.»

Emoties smorenAn Vandeputte: «Je benadert de leerling met een eetstoornis het best niet als een probleemgeval. Zij – eetstoornissen zijn bij jongens zeldzaam - toont door haar eetgedrag dat ze psychologisch in moei-lijkheden zit. Meestal heeft zij het gevoel het niet goed te doen, ook al is ze de eerste van de klas. Ze heeft vaak schrik om haar eigen leven te leiden. ‘Ik was zo zuinig met leven als met eten’, zei een meisje me. Ook een boulimia-patiënt – die haar eten over-geeft en laxeermiddelen neemt - heeft een negatief zelfbeeld. Zij is vanbinnen angstig maar verstopt dat gevoel achter een perfecte façade. Wie een eetbui-stoornis of binge eating heeft, voelt zich meestal heel alleen en propt zich vol – vaak ’s avonds – om die emotie te smoren.»

WeerbaarAnne Leye (VCLB Antwerpen): «Primaire preventie bestaat beter niet uit lessen over calorieëntabellen of de nadelige gevolgen van vitaminetekorten. Die geven te veel aandacht aan het probleemgedrag en lokken het zo soms zelfs uit. Wij leggen nu de klemtoon op hun zelfvertrouwen. Hoe ervaren ze

hun lichaam? Hoe relativeren zij de ideale schoonheidsbeelden in de media? Wat doen ze om zich goed te voelen?»Patricia Bosch: «Of het nu gaat om preventie van stress, roken, medica-tiegebruik of eetstoornissen… van belang is dat hun welbevinden op school en erbuiten en hun weerbaar-heid toenemen.»

Samenwerken«Een goede school is eigenlijk een school die niet aan preventie moet doen», zegt An Vandeputte. «Omdat alle leerlingen er mogen zijn wie ze zijn en voldoende positieve momenten beleven. Ze mogen er hun kwaliteiten - van welke aard ook - uiten. Presteren is er niet het enige dat telt. Ze leren er met hindernissen en ‘mis-lukkingen’ omgaan. Ze smeden er banden met hun leerkrachten, die ze vertrouwen. Ze voelen zich verbonden met hun medeleerlin-gen en leren coöperatief. Oudere leerlingen zijn er bijvoorbeeld mentor van jongere leerlingen. De leerkrachten werken er samen in plaats van geïsoleerd en ondervinden steun van de directie. In alle vakken ligt er een accent op welbevinden, gezond leven, sociale competentie… Leerlingen die een risico lopen, krijgen er hulp in samenwerking met het CLB. Ik heb de indruk dat toch veel scholen die richting uitgaan, zeker basisscholen. Ik hoop dat het er nog meer worden.» ■

«IK MAG GEZIEN WORDEN»Het departement Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen bereidt voor scholen en CLB’s een draaiboek voor de preventie en eerstelijnsop-vang van jongeren met eetstoornissen voor, een vervolg op de actie ‘Ik mag gezien worden’. Zin in één van de 50 witte t-shirts met op de rug: «Ik ben zoals ik ben. Dat mag gezien worden»? Stuur een kaart naar Klasse (Maggezien), Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel of mail naar secr.kvl@klasse.be. Vermeld de gewenste maat: small, medium, large, extra large. (Small krijgt voorrang. Grapje!)

«Zij toont door te vermageren dat ze het psychisch moeilijk heeft.»

EEN MAGER ZELFBEELD- www.clb-net.be/caleidoscoop Klik in de ‘Index trefwoorden

op ‘anorexia’ voor twee artikels van o.m. Anne Leye- Zie in de Klasse-archieven ook het dossier ‘Eetstoornissen’ (Extra light – Yeti / De eerste lijn Gezonde voeding - «Ik lust dat niet» Klasse 124 p. 46 – Klasse voor Ouders 57 p.4-5 /

Maks / Een mager zelfbeeld – Klasse 126 p. 14)

IMAGEBANK

48 KLASSE NR.127

«Wat we vooral nodig hebben? Een omheining rond de school, dan stelen ze tenminste de deuren van de klassen niet meer. Wie een huist bouwt in Zuid-Afrika, is soms heel vindingrijk.» Elvis Siwela (32) geeft biologie in Manyangana secondary school. Zijn broer geeft er wiskunde. We zijn in Huvukani, 1 400 kilometer boven Johannesburg. Net als zijn broer verdient Elvis 5 906 Rand bruto per maand (1 123 euro). «Dat is heel weinig», vindt Siwela. «Ondanks stakingen en vakbondsacties kregen

we nog geen opslag. Geld tekort is trouwens een algemeen probleem op school. We hebben een computerklas maar geen elektriciteit. Administratieve hulp krijgen we niet, ook al hebben we 200 leerlingen. Maar ik hou van mijn werk. Ik geef al tien jaar les en vind het belangrijk dat ik het leven van jonge mensen mee vorm kan geven. Na de apartheid is er een nieuw leerplan gekomen dat dichter staat bij de leefwereld van de leerlingen. Onderwijs is voor hen relevanter geworden.»

WEBTIPS

[1] De muis die kakeltLoods uw leerlingen (5-14 j.) het kippenhok in en laat ze naar hartelust spelen met Tante Tok, eten met Emma Omelet of hun licht opsteken bij Doctorandus Dooier. Dit is een site die kiplekker kakelt over eieren: hun voedingswaarde, samenstelling, gezondheid, levensloop en culinaire recepten, met wedstrijden en spelletjes, schema’s, foto’s en kleurenprenten.www.ei.be

[2] Bent u een gnomon?Nee, dit is geen monster uit The Lord of the Rings, maar het Griekse woord voor… kenner. Daarnaast is het ook een wiskundige term. De wiskundeclub Gnomon wil aandacht schenken aan visuele en praktische wiskunde op het world wide web. Puzzels, optische illusies, merkwaardige meetkundige fi guren en stellingen en zelfs ‘wiskunst’ maken wiskunde speels. U kan er ook terecht voor andere wiskundesites en info over nascholing.www.gnomon.be

Splits eens een kernHoe werkt een televisie, een motor, een koffi ezetapparaat, kernsplitsing? Waarom keert een boemerang terug? Hoe slaagt een computer erin u schaakmat te zetten? Het antwoord op honderden dagelijkse, wekelijkse en maandelijkse hoe- en waaromvragen vindt u op HowStuffWorks. In het Engels, maar wel klaar en duidelijk.www.howstuffworks.com

ZWARE BOEKENTASSEN

De truc met de weegschaalWil u de schooldag een keer anders beginnen? Neem een weegschaal mee naar de klas en zet hem vooraan. Vraag uw leerlingen niets anders op hun tafel te leggen dan een blanco blad papier en een balpen. Geeft ze de volgende opdrachten:

Noteer op het blad je gewicht in kilogram;

Kom naar voor en weeg je (volle) boekentas;

Noteer het resultaat onder je gewicht;

Deel je gewicht door tien en schrijf het resultaat naast het gewicht van je boekentas;

Ga na welk getal het grootst is;

Als je boekentas zwaarder is dan het tiende deel van je lichaamsgewicht, haal er dan alle spullen uit die je vandaag niet nodig hebt en die er dus niet in thuishoren;

Weeg je boekentas opnieuw. Hoe groot is het verschil?

Zes jaar geleden al wees een grote weegactie van Klasse voor Ouders uit dat de meeste leerlingen te zware boekentassen naar school zeulen. In principe mag die niet zwaarder zijn dan tien procent van hun lichaamsgewicht. In de Stedelijke Ba-sisschool van Erwetegem houden ouders geregeld weegacties. «Sindsdien zijn de boekentassen gemiddeld 150 gram lichter geworden.» zegt ouder-met-weegschaal Johan Van De Walle. De leerkrachten wegen beter af wat de leerlingen moeten meebrengen. Sanne (12) merkt ook het verschil: «Er is meer opbergruimte in de klassen en voor de bel gaat, krijgen we meer tijd om in te pakken.»Zware boekentassen en wat ze eraan kunnen doen: www.klasse.be/kvo/3/1

ZUID-AFRIKA

Computers ja, elektriciteit nee

KLASSE

48 KLASSE NR.127

KAI P

OWER

PHO

TOS

Het antwoord«Vorig schooljaar had ik geregeld disciplineproblemen. Hoe kan ik voorkomen dat een klas ‘lastig’ wordt?»

Wees uzelf. De vaak gegeven raad om streng te beginnen is niet slecht, maar als het helemaal niet in uw gedragsarsenaal past, kan dat mislopen. Een façade is gauw doorprikt.

Maak duidelijke afspraken. Leerlingen houden niet van halve waarheden of vage boodschappen. Dat geldt zowel voor gedragsregels als voor de opdrachten die u geeft.

Neem de leiding. U kent uw vak en de leerstof, u weet waar u met uw les naartoe wil, u kent de schoolreglementen en ondersteunt ze, u stuurt de klas.

Wees niet te voorzichtig. Denk niet dat rumoer zomaar voorbijgaat. Streng gesproken woorden zullen uw relatie met de klas niet schaden, maar hou het kort en bondig.

Hou altijd een beetje afstand. Als u dicht bij uw leerlingen staat, kan het gebeuren dat ze zich loyaal tegenover u opstellen, maar een andere klas kan even goed besluiten dat ze zich meer mogen veroorloven. Zoek het evenwicht.

Vermijd een openlijke machtsstrijd. Ga nooit een confl ict aan met een leer-ling in volle klas, regel dat achteraf onder vier ogen (‘We spreken mekaar na de les’).

Zeg niet expliciet ‘Ik ben hier de baas’, want dat vraagt om te worden uitgetest. Laat uw gezag indirect horen via inhoudelijke boodschappen.- Ernstige leer- en gedragsproblemen op school, P. Ghesquière (24,29 euro) – uitg. Acco – Tiensestraat 152 – 3000 Leuven – tel. 016 29 11 00 – fax 016 50 73 89- Een volledig dossier over klasmanagement met meer dan honderd tips voor beginnende en meer ervaren leerkrachten vindt u op www.klasse.be/dossier/klasmanagement.

KLASSE NR.127 49

PROJECT

Blind date met boekenIk stuur een mail naar de webmaster van mijn school en kies een bijnaam: lettervreter, boekenwurm, interpunkie... Dan kies ik op de website van mijn school een boek dat ik wil lezen. Ik krijg een creatieve opdracht: maak er een fi lmscenario van. De webmaster stuurt de opdracht ook naar een leerling uit een andere school, honderd kilometer van hier, die hetzelfde boek leest en ook een bijnaam heeft. Ik weet niet wie dat is, maar we mailen naar elkaar. Op het eind van het jaar, als ik drie boeken heb gelezen en even veel opdrachten heb uitgevoerd, ga ik met de boekenclub en een jeugdschrijver mee naar het stripmuseum in Brussel. En daar…De boekenclub heet dit project en het leverde Patricia Joosten (Spes Nostra, Kuurne) en Peter Bracaval (Virgo Fidelisinstituut, Vilvoorde) ruim duizend euro op tijdens de uitreiking van de Digikids Awards 2002. «Ik geef les in beide scholen», vertelt Joosten. «Ze verschillen dag en nacht van elkaar. Maar in allebei is er belangstelling voor boeken en nieuwsgierigheid. We organiseerden daarom een blind date met boeken via internet. De computer spreekt leerlingen aan. Dit jaar schreven dertig leerlingen van de eerste graad in. Dit schooljaar verwachten we veel meer vrijwilligers, want de leerlingen gaan zelf reclame maken in alle klassen en technisch loopt het nu beter. Op termijn willen we ook andere scholen in onze boekenclub uitnodigen.» En hoe de leerlingen na een jaar reageren als ze eindelijk hun collega boekenwurm in levende lijve ontmoeten? «De eerst minuten zijn echt wel spannend», vertelt Joosten. «Maar tijdens de middagpauze zaten de leerlingen al volop door elkaar te praten. Het is een prachtige manier om bijvoorbeeld de eindtermen burgerzin te realiseren.»De boekenclub is één van de tien laureaten voor de Prijs van de Minister van Onderwijs en Vorming 2002. Meer info: www.digikids.be, waar u vanaf 23 september kan inschrijven voor editie 2003. De boekenclub zelf bezoekt u via www.bclub.be.tf

Heel wat schoolwebsites tonen foto’s van activiteiten in en buiten de klas. Ook digitale werkjes van leer-lingen staan online, met bijvoorbeeld illustraties van kunstwerken of covers van boeken. En op sommige sites vind je de namen van de leerkrachten, met naam, adres en telefoonnummer. Kan dat zomaar? Hoe zit het met het auteursrecht en de bescherming van de per-soonlijke levenssfeer? Vragen voor advocaat Catherine Erkelens, voorzitter van de Belgische Vereniging voor Informaticarecht.Mogen scholen telefoonnummers van leer-krachten op hun website plaatsen?Catherine Erkelens: «De wet is daarover heel dui-delijk. De school mag geen persoonlijke gegevens van leerkrachten op een website plaatsen zonder hun toe-stemming. Een impliciete toestemming kan al volstaan, op voorwaarde dat ze duidelijk is. Zo kan de directeur op een algemene personeelsvergadering of via een brief aan zijn korps voorstellen om de telefoonnummers van leerkrachten online te brengen, zodat ouders hen kunnen bereiken. Daarbij kan hij stellen dat dit niet zal gebeuren voor wie daartegen verzet aantekent. Hij moet de gegevens ook weghalen als een leerkracht

achteraf bezwaar maakt.»Hoe zit dat dan met foto’s van leerlingen die op de schoolwebsite verschijnen?Catherine Erkelens: «Hier moeten de ouders vooraf hun toestemming geven. Scholen passen het best de voorzichtigheidsregel toe: informeer de ouders vooraf dat foto’s van schoolactiviteiten op de website kunnen terechtkomen. Dat kan in de algemene informatie staan die ouders in het begin van het schooljaar krijgen. Overleg daarover vooraf met het oudercomité. Zeg ouders ook duidelijk hoe ze dit kunnen opvolgen en hoe ze hun wensen of bezwaren kunnen duidelijk maken.»Een van mijn leerlingen maakt een prachtig werkstuk over de schilder Magritte, met repro-ducties en al. Mag dat op de schoolwebsite?Catherine Erkelens: «Voor elke tekst of foto die op de website van een school voorkomt, moet in principe de toestemming worden gevraagd aan de auteur, tenzij die minstens zeventig jaar dood is. Onder voorbehoud van uitzonderingen die de auteurswet voorziet voor didactisch materiaal, gelden dezelfde regels voor fotokopiëren, maar op het net vallen overtredingen veel sneller op..»

Mogen leerkrachten de e-mails of chatlogs van hun leerlingen controleren?Catherine Erkelens: «Ik stel scholen voor regels op te stellen waar leerkrachten en leerlingen zich aan moeten houden. Daaruit kunnen ze ook een mogelijkheid putten om het e-mailverkeer en chatsessies te controleren. Van zowel de school als leerkracht verwacht de wet dat zij zich gedragen als goede huisvader. En dat begint met goede en duidelijke afspraken.»Een uitgebreid interview met Catherine Erkelens vindt u op www.ond.vlaanderen/schooldirect (nieuwsbrief van 24 juni 2002). Meer over school en auteursrecht: www.klasse.be/kvl/96/32. Uitgebreide info en wet-teksten vindt u op www.sabam.be.

WETGEVING

Uw foto op de schoolsite?

LUC DAELEMANS

50 KLASSE NR.127

LERAREN NAAR SCHOOL

Van step

Germain Desmet 48 Jaar, 7 kilometer stadsverkeer

Rijdt naar school met een Engelse politiemoto

«Met ’t brommerke, zoals mijn leerlingen mijn BMW R100RT noemen, geef ik mijn col-lega’s in de fi le het nakijken. En toegegeven, een jongensdroom blijft intact.»

«Als motorrijder mag je dan al goed ingepakt zijn, je hebt een ‘bloot gevoel’ te-genover de autobestuurders. Een voorrang van rechts durf ik bijvoorbeeld nooit nemen, ik rij defensief.»

Els Eerdekens 39 jaar, 3,5 kilometer

Heeft het steppen nooit verleerd«Als leerkracht LO ben ik een fervent

aanhanger van het kickboard. Ik geniet als ik die hoofden meewarig zie schudden van ‘hoe ouder, hoe zotter’».

«Als het erg regent en glad wordt, lopen kickboarders nogal wat risico’s. En met natte sokken op school aankomen, is de minst aangename kant van het steppen.»

Johan Decruynaere 52 jaar, 7 kilometer

Fietst al liggend«Ik werd door rugpijn geteisterd maar dat

halfuurtje sport per dag wou ik absoluut niet laten schieten, vandaar mijn speurtocht naar een alternatief: de ligfi ets.Een auto stak mij voorbij, stopte even verder en de bestuurder zwaaide mij toe te stoppen. Hij sprak in het Engels, hield mij voor een wereldreiziger en bood een maaltijd aan. Het schaamrood steeg hem op de wangen toen bleek dat wij verre buren waren.»

«Automobilisten die hun garage uitrijden, durven wel eens gevaarlijke dingen uithalen. Een gewone fi etser zien zij beter boven al-les uitsteken en een ligfi ets verwachten ze niet meteen.»

LEKKERE AUTOMisschien griste u deze Klasse nog snel uit de brievenbus voor u de garagepoort vanochtend dicht sloeg en leest u dit artikel stiekem in de fi le. Bent u tussen 24 en 42 jaar oud, dan verplaatst u zich gemiddeld 3,4 keer per dag om in totaal 46,5 kilometer af te leggen. 29 procent daarvan zijn woon- werkverplaatsingen. 73 procent van de kilometers maalt u per auto af, 10 procent te voet of per fi ets, nauwelijks 3 procent met bus, tram of metro. Behoort u tot de leeftijdsgroep van 43 tot 65 jaar, dan begeeft u zich 2,6 keer per dag op de weg en legt u 35,6 kilometer af: pendelen tussen huis en werk neemt daar 20 procent van in beslag. U legt 64 procent van uw kilometers per auto af, 14 procent met de fi ets of te voet, 2 procent met het openbaar vervoer. Verbaasd dat u alweer staat aan te schuiven? (Cijfers van de Mobiliteitscel Departement Leefmilieu en Infrastructuur)

Elke dag zijn in Vlaanderen meer dan 120 000

leerkrachten op weg naar school en terug. Meestal met

de auto. Hoe lang nog?

� Verkeren kan je leren Idee - p.17

KLASSE NR.127 51

g pWerkende Vlaming pendelt dagelijks 46 minutenWerkende Vlaming pendelt dagelijks 46 minuten

tot BMW

FOTO’S: L

UC DAELEM

ANS

Sofie Lahousse 26 jaar, 33 kilometer

NMBS-fan«Ik lees ongestoord Nicci French terwijl al

die collega’s zich puffend en zuchtend van de ene fi le naar de andere loodsen. Gratis, comfortabel en een meer dan behoorlijke dienstverlening, mij hoor je niet klagen.»

«Als een klassenraad of een andere ver-gadering durft uitlopen, zijn de treinverbin-dingen niet meer zo frequent en kom ik wel eens laat thuis.»

Catherine Verleysen 39 jaar, 12 kilometer

Komt bezweet op het werk, want ze fi etst graag snel

«Van de terugweg geniet ik het meest: het is heerlijk als alle beslommeringen van een drukke dag uit je hoofd waaien.»

«Maar ik wens beter onderhouden fi ets-paden. Alle glasscherven en steenbrokken ontwijken, is een hele kunst.»

Stefaan Declercq 33 jaar, 13 kilometer

Snort rustig voorbij, op een categorie B

«Met mijn bromfi ets kost het traject thuis-school mij een kwartier. Met de auto 20 mi-nuten. En parkeren in de buurt van de school is een regelrechte mission impossible.»

«Omvergereden worden. Het is mij al drie keer overkomen. Na de derde keer ruilde ik het fi etspad voor de openbare weg. Maar daar vlammen auto’s en vrachtwagens rakelings langs je heen. Veilig is anders.»

We leggen zo’n 40 kilometer per dag af, vooral het meest met de auto.

24 - 42 jaar 43 - 65 jaar

gemiddeld aantal verplaatsingen per dag 3,4 2,6

gemiddeld aantal kilometer 46,5 35,6

hoeveel % daarvan zijn woon- werkverplaatsingen 29% 20%

hoeveel % per auto 73% 64%

hoeveel % per fi ets of te voet 10% 14%

hoeveel % met openbaar vervoer 3% 2%

WEEK VAN VERVOERINGVerplaatst u zich ook drie op vier keer met de auto? Probeert u dat aantal ook naar beneden te krijgen? Doe het alvast tijdens de ‘Week van vervoering’ van 22 tot 29 september. Kijk op www.kamino.be of pak een campagnekrant uit een infozuil van de Vlaamse Gemeenschap.

52 KLASSE NR.127

«Je moet die drukte ‘s

ochtends zien aan de school-

poort! Dubbelgeparkeerde

auto’s, haastige ouders,

spelende voetgangers, jonge

fi etsers die hun evenwicht zoe-

ken. Ik ben pas gerust als ik mijn

kinderen zelf aan de poort heb

afgezet», zegt Sofi e, ouder van

Senne (13) en Jolien (5). «Senne

vraagt nu of hij vanaf dit schooljaar

met de fi ets naar school mag. Ik

denk er niet aan.»

VEILIG VERKEER

TWEE KINDEREN PER MAAND Elke dag zijn in België negen jonge fi etsers en voetgangers tussen vijf en achttien betrokken bij een verkeersongeval. Elke maand sterven twee kinderen in het verkeer.

België staat in de top vijf van de meest ver-keersonveilige landen in de Europese Unie (na Griekenland, Portugal, Spanje en Frankrijk).

WAT KAN DE SCHOOL DOEN? De school kan op verschillende vlakken initiatieven ontwikkelen:

De school geeft informatie: hoe kan je de school bereiken met het openbaar vervoer, wat zijn veilige routes voor fi etsers of voetgangers…

De school sensibiliseert: autovrije schooldag, promotie openbaar vervoer, fi etshelmen…

De school geeft verkeersopvoeding:In de klas: verkeersreglement, veilig oversteken, verschillende vervoerswijzen…Levensechte verkeerslessen (op straat, op de speel-plaats, in een verkeerspark, een verkeerseducatieve route), fi etscontroles, fi etsreparatie…

De school organiseert het vervoer: maakt afspraken met ouders, het openbaar vervoer, voorziet in voldoende veilige en overdekte fi etsenstallingen en maakt werk van fi ets-, car- en voetpoolen, plant uitstappen te voet, met de fi ets of het openbaar vervoer…

De school zorgt voor veilige schoolomgeving en schoolroutes: wijst gemachtigde opzichters aan,

werkt met de gemeente aan meer fi etsvoorzieningen, meer zones 30, bredere voetpaden…

HET SCHOOLVERVOERPLANIdeaal is wanneer de school kiest voor een totaalaan-pak. In een schoolvervoerplan combineert de school de initiatieven voor informatie, sensibilisatie, educa-tie, vervoersorganisatie, veilige schoolomgeving en schoolroutes en stemt ze op elkaar af.

Een schoolvervoerplan is een set van maatregelen die de school, de ouders, de leerlingen, de gemeente en andere partners (de gemeente, De Lijn, NMBS, Vlaams Gewest) samen nemen. De bedoeling van zo’n plan is dat steeds meer leerlingen zelfstandig en veilig de weg van en naar school kunnen nemen.

Hoe?

[STAP 1] Maak een overzicht van:De huidige verplaatsingen. Hoe komen de

leerlingen naar school? En waarom. Welke route leggen ze af? Zouden meer leerlingen te voet, met de fi ets of het openbaar vervoer kunnen komen? Eén vierde van het verkeer tijdens de ochtendspits is woon-schoolverkeer. 63 procent van de kleuters en de helft van de lagereschoolkinderen zitten elke ochtend op de achterbank van de auto. Vaak wonen ze op wandel- of fi etsafstand van de school.

Het vervoersaanbod. Hoe is het gesteld met het openbaar vervoer (haltes, frequentie), de bestaande fi etsvoorzieningen (fi etspaden, oversteekplaatsen,

fi etsenstallingen), de voetgangersinfrastructuur (zebrapaden, verkeerslichten, begeleiding, ge-machtigde opzichters), voorzieningen voor ouders (parkeerplaatsen, fi les…)?

Wat zijn de leemten en knelpunten (veiligheid, bereikbaarheid)? Stel een diagnose. Start een werkgroep verkeer met ouders, leerkrachten en leerlingen. Werk samen een actieplan uit.

[STAP 2] Het actieplanNeem maatregelen die de vervoersvraag beheersen en het vervoersaanbod verbeteren:

Kinderen die in een straal van 750 meter rond de school wonen, kunnen te voet naar school. Kinderen die in een straal van drie km rond de school wonen, zouden kunnen fi etsen.Wie verder woont, kan met de auto of bus komen. Bekijk samen met ouders hoe de school voetpool, fi etspool of carpool kan organiseren, maak afspraken met het openbaar vervoer.

Werk tegelijkertijd aan de verkeersveiligheid: parkeerorganisatie, politietoezicht, gemachtigde op-zichters, zone 30, regelmatige fi etsencontrole.

Zorg voor aangepaste accommodatie: over-dekte en veilige fi etsenstallingen, opbergruimte voor fi etshelmen…

[STAP 3] Bekijk en evalueer.Wat de school heeft bereikt? Stel nieuwe actie-punten.

«Mag ik met de fi etsnaar school?»

In het septembernummer van hun Klasse lezen ouders een bijdrage van De Eerste Lijn over verkeer. Meer over

veilig verkeer leest u op de internetsite van Klasse: www.klasse.be/dossier/verkeer. Op zoek naar ideeën om het verkeer veiliger te maken? Kijk voor een uitgebreide

lijst van initiatieven op pagina 17. (Idee)

KLAS

SE*

*U kan het verhaal van Jamie lezen op www.klasse.be/kvo/4/6

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u terecht?- De Infolijn van het departement Onderwijs is het eerste aanspreekpunt voor leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs: bel het Gratis nummer 0800 30203 (alle werkdagen van 9 tot 12.30 u. en van 13.15 tot 17 u.). U kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daar vindt u het antwoord op een aantal veel gestelde vragen. Vanuit deze website kan u ook een e-mail sturen naar de Infolijn.- Op edulex.vlaanderen.be vindt u alle (recente) informatie over omzendbrie-ven en wetgeving.- Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde) stapt u eerst het best naar het secretariaat van uw eigen school. Eventueel zal de school contact opnemen met uw werkstation. U kan ook zelf bellen via het centrale nummer tel. 02 553 86 11.- U vindt alle diensten op één adres: departement Onderwijs - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel. 02 553 86 11 (algemeen nummer).- 0800 30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis nummer terecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u., voor informatie en publicaties.

Dialoog

KLASSE NR.127 53

Roeping

Het dagelijks schoolleven, het klashouden an sich, is bij veel leerkrachten en bij mezelf een échte roeping. Als je je met

hart en ziel ‘geeft’ voor je kinderen, vraagt dat een blijvende inzet van jezelf als leerkracht en als mens. ‘Opvoeden’ leerden we trouwens zeer weinig tijdens onze opleiding. De meeste van onze kinderen uit deze moderne samenleving opvoeden wil zeggen: véél aandacht hebben voor de noden van deze kleine mensen! Sociaal-emotioneel welbevinden is een vakterm waarmee men wil aangeven dat kinderen recht hebben om zich goed in hun vel te voelen. Daar houden onderwijskrachten regelmatig per kind een dossier over bij. Alles wat wij aan aandacht en tijd besteden aan dat onderwerp als ‘juf’ of ‘meester’ wordt echter niet in kaart gebracht! ✖

Leerkracht – naam en adres bekend

Lerarentekort

Van alle kanten wordt het in je hoofd gepompt: er zijn te weinig leerkrachten. Toch stel ik met afgrijzen vast dat

het potentiële leerkrachten wel heel erg moeilijk gemaakt wordt een job in het onderwijs te vinden. Nergens, en ik herhaal: nergens, is er een site die alle vacatures in het onderwijs bundelt. De webstek van de VDAB levert och arme een 20-tal vacatures op, waarvan velen dan nog in hogescholen of taaltrainingscentra. Op de koop toe kan je je ook maar als werkzoekende op deze site inschrijven na een telefoontje tijdens de kantooruren naar het VDAB-callcenter, een rompslomp die mij volledig overbodig lijkt. ✖

Iris De Rijcker – leerkracht

Meer integralen, minder talen

Graag wou ik reageren op het artikel Meer integralen, minder talen (Klasse 125 p. 40). Ik kan de minister volgen

dat leerlingen in de eerste graad nog niet goed weten wat ze later gaan doen, maar meestal weten ze wel, welke vakken ze goed of niet goed kunnen. Ik heb vroeger wetenschappelijke B gedaan, wat ik een fi jne richting vond, maar met de wiskunde die ik toen gekregen heb, daar ben ik nu niets mee. Ik heb later maatschappelijk werk gedaan en ben als sociaal assistente afgestudeerd. Het enige wat ik me nog herinner is dat wiskunde goed is om logisch te leren denken. Vraag mij nu niets meer over integralen e.d. Daarom betreur ik het dat wiskunde de voorrang krijgt op talen. Frans, Engels, Duits, Nederlands, biologie, aardrijkskunde en chemie, daar heb ik nu nog veel aan. Ik kan mij wel voorstellen dat je voor sommige afdelingen meer wiskunde nodig hebt, maar waarom in humane wetenschappen? Kunnen de eindtermen daar niet voor aangepast worden. Ik ben echt benieuwd om te zien hoe praktisch wiskunde wordt? ✖

Noortje Meel – leerkracht

Niet goed meekunnen

Ik ga volledig akkoord met de stelling dat men-sen die meer begoed zijn, hun kinderen

minder naar het buitengewoon onderwijs sturen. Dat staat in het artikel De Rosso van Tongerlo (Klasse 125, p. 39). Ik vind dat er in de lagere scholen een tendens is om kinderen met leermoeilijkheden naar het buitengewoon onderwijs te sturen. Ik vind het jammer dat er in veel lagere scholen minder aandacht uitgaat naar kinderen die niet goed meekunnen. In veel gevallen durven kinderen geen vragen te stellen. Hebben ze wel goed opgelet? Een kind moet veel, maar mag minder. Een kind mag zichzelf niet zijn in veel gevallen. Heel wat kinderen die niet goed meekunnen in de klas en weinig steun van thuis krijgen, worden gepest. Kinderen worden wel slimmer, maar het sociale aspect gaat achteruit en dat betreur ik. ✖

Leerkracht – naam en adres bekend

De pest aan leerkrachten

M’n moeder leest jullie blaadje en ik lees stiekem mee. Jullie schrijven in

mijn ogen heel wat juiste maar ook foute dingen. Ik ben 12, heb rare vrienden. Ze blazen een condoom. Of ze sluipen uit de slaapzaal van het internaat stiekem weg. Ze zijn niet zo’n fi jne goede leerlingen. In plaats van op te letten, schrijven ze liefdesbriefkes. Ze hebben de pest aan leerkrachten enzomeer, want ze doen wat stom, zeggen dingen die ze niet begrijpen. Wel, eerst en vooral wil ik dat jullie één ding begrijpen: straf, psychiatrie of zo helpen niet. Zij hebben vrijheid nodig! Die is er bijna niet in ‘t lager. We zijn vroeg rijp en we kussen en zo en ook dat mag niet. De vrijheid om als kleine volwassenen te leven hebben we niet. We worden in het hokje van het kind gestoken en gestraft als we er uit proberen te gaan. ✖

Leerling – naam en adres bekend

Pesten

Mijn dochter wordt sinds het derde leerjaar gepest en de leerkrachten weigeren er iets aan te doen. Indien ik toch

de moed heb om naar de leerkrachten te stappen, krijg ik steeds het antwoord: uw kind moet veranderen, anders gaat het in het middelbaar erger worden. Ik ben ten einde raad en heb schrik voor dit schooljaar. Wat moet ik doen? ✖

Een ouder – naam en adres bekend

Limits - Meldpunt voor pesten op school - is bereikbaar op tel 016 81 52 09 en 03 825 45 27 op maandag van 14.00 tot 22.00 u.,

woensdag van 14.00 tot 18.00 u. en zaterdag van 9.00 tot 13.00 u.

Doorlichting (1)

In Klasse 126 p. 47 las ik een aantal brieven over doorlichting op school. Verschillende

personen hebben daar klaarblijkelijk nogal wat lugubere herinnerin-gen aan overgehouden. Ik acht het als mijn plicht mijn persoonlijke ervaring met die doorlichting te willen meedelen. Die was heel positief. De inspecteur die bij mij in de klas kwam, heeft niets anders gedaan dan op een pedagogisch verantwoorde manier de zaken bespreken die er te bespreken vielen. Ik heb er zelfs nog veel kunnen van bijleren i.v.m. het goed functioneren van een schoolteam en vooral hoe de zaken dienen aangepakt om elke leerling van de klas op een individuele manier te begeleiden. Voor het eerst in mijn loopbaan van 36 jaar heeft mij iemand gefeliciteerd met het werk dat ik in mijn klas dagelijks ver-richt. Zoals de leerlingen soms graag eens een schouderklopje hebben van hun leraar, zo ben ook ik die dag met veel vreugde van mijn werk huiswaarts gekeerd. ✖

Alfons De Backer – leerkracht

54 KLASSE NR.127

OPINIE«Moet de overheid privé-onderwijs subsidiëren?»

Doorlichting (2)

In juni laatstleden werd onze school doorgelicht. Een zware opgave, zeker na alle negatieve kritiek die

we de laatste keren in Klasse konden lezen. Angst werd ons langs alle kanten ingeboezemd. Nodeloos. Dat kunnen we nu wel zeggen. Met een opgelucht hart blikken we positief terug op het voorbije gebeuren. Wat we geleerd hebben? Doorlichten is ‘begeleiden’. Daarom willen we toch graag een woord van dank richten aan het hele inspectieteam, dat ons een week lang, met grote inzet en gedrevenheid zijn vakbekwaam-heid overbracht. ✖

Directie en leerkrachtenteam – Vrije Kleuterschool – Kuurne

Een hoop geld

Ik vind dat het basisonderwijs ons jaarlijks veel geld kost. Wij hebben twee kinderen. De ene zit in het vijfde

leerjaar en de andere in het eerste. Mijn kinderen zijn al naar voorstel-lingen geweest, gaan langlaufen, ze gaan zwemmen, op schoolreis en nu gaat de ene op bosklassen en de andere op zeeklassen. Maar dat kost ons samen op een jaar een hoop geld. Mijn man is werkloos en ik ben huisvrouw. Wij moeten zorgzaam met ons geld omspringen want buiten de school hebben wij nog andere kosten. Soms weten wij niet meer wat wij moeten doen. Ze verwachten dat de kinderen mee op bos- en zeeklassen gaan, maar ze vragen niet of de mensen dat allemaal kunnen betalen. ✖

Een ouder – naam en adres bekend

Leugens over leraren

Nee, al sta ik als 56-jarige reeds 33 jaar in het onderwijs, ik herken mijn buren helemaal niet in het artikel Leugens

over leraren (Klasse 125 p. 4-9). Leraren zijn allemaal lieve, vriendelijke mensen. Dit houdt helemaal geen verband met het feit dat van de elf 55-plussers die ik ken er acht tot vier jaar geleden met brugpensioen zijn gegaan, een negende enkele maanden geleden – met behoud van 93 procent van zijn loon. Aan de collega’s TBS-55-plussers zou ik zeggen: «Weer een reden om met de Lotto te spelen». ✖

Een leerkracht – naam en adres bekend

«Beste beslissing in mijn leven»

Sinds begin dit jaar ben ik van de privé overgestapt naar het secundair onderwijs en ik kan met plezier melden

dat dit de beste beslissing in mijn leven is geweest. Alles wat ik ver-wachtte in deze job vind ik terug, en meer. Het is dus vanzelfsprekend dat ik enorm enthousiast en gemotiveerd ben en dan ook met mijn lerarenopleiding ben begonnen in een Provinciaal Centrum voor Vol-wassenenonderwijs. Toen ik mij inschreef, heb ik duidelijk gesteld dat ik omwille van fi nanciële redenen mijn opleiding wenste te voltooien in drie semesters, wat volgens hen geen probleem zou zijn. Men gaf mij zelfs advies welke vakken ik moest volgen. Deze vakken koos ik dan ook vanzelfsprekend, maar door het groot aantal studenten gaf men mij een ander programma. Tot dan was er voor mij nog altijd geen probleem, zolang ik mijn diploma maar in anderhalf jaar kon behalen. Nu mijn eerste semester op het einde loopt en ik mijn keuze voor de twee vol-gende moest indienen, wezen mijn medestudenten mij er echter op dat ik met mijn programma onmogelijk de opleiding zou kunnen voltooien

in anderhalf jaar. Blijkbaar is er een bepaalde volgorde in het behalen van een aantal modules. Vandaar dat ik vol verontwaardiging naar de directeur stapte om verdere uitleg en een oplossing voor mijn situatie. Hij gaf toe, na zich te hebben verontschuldigd, dat mijn medestudenten gelijk hadden en dat ik met mijn origineel programma geen probleem zou hebben gehad. Vandaar dat ik nu slechts twee opties heb: ofwel doe ik mijn opleiding over twee jaar ofwel moet ik één of meerdere vakken in een andere school doen. En ik ben niet de enige in deze situatie hoor! Is dit nu de manier om mensen te motiveren de overstap uit de privé naar het onderwijs te wagen? ✖

Leerkracht – naam en adres bekend

Puzzel

De zomerpuzzel vond ik een aangenaam tijdverdrijf tijdens mijn verlof (met toch heel wat minder mooie dagen). Eerst had ik

het gevoel dat dit niet echt aan mij besteed was vanwege op het eerste zicht te moeilijk. Maar na iedere gevonden oplossing raakte ik zodanig in de ban van de onopgeloste raadsels dat ik er telkens opnieuw een erezaak van maakte om de rest ook te vinden. En dit is me gelukt. Dit is voor mij een persoonlijke overwinning, vooral omdat mijn man ook een deelnameformulier instuurde met de bij mij ontfutselde oplossingen. De kinderen (van 10 en 13) die mij druk bezig gezien hebben, hoopten dat we een weekendje zouden winnen. Zij hielden de brievenbus iedere dag goed in de gaten, alsook jullie site om te checken of er nog geen nieuws was. Zij denken dat de uitspraak ‘wedden dat niemand alles kan oplossen’ waar is, maar dat wij zeker zullen winnen. Ik probeer hen al een tijdje uit te leggen dat de winnaar zijn prijs waarschijnlijk al gehad heeft, omdat er wel heel wat juiste inzendingen zullen geweest zijn en dat een onschuldige hand de winnaar zal aangeduid hebben. ✖

Renilde Postelmans – leerkracht

De winnaar van de reis staat op p. 43

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via

internet vindt u op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten

komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud

van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels.

Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld uw naam en adres.

Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kun-nen eventueel brieven doorsturen

naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.

Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, MAKS! (Klasse voor Jongeren)

en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.

U kan ook uw mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboek

Klasse (Dialoog) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02 553

96 85 - info@klasse.be

In dit land volgen de meeste kinderen privé-onderwijs. Voor meer dan

negentig procent is dat katholiek, hoewel er ook scholen bestaan die door joodse of protestantse gemeenschappen zijn opgericht. (Het katholiek onderwijs wordt ten onrechte vrij onderwijs ge-noemd.) Maar ook in islamitische gemeenschap klinkt de roep al maar luider om eigen onderwijs te organiseren. Het privé-onderwijs krijgt heel wat geld van de overheid, hoewel de inrichtende machten het nooit voldoende vinden. In ruil moet dat onderwijs een aantal voorwaarden vervullen. Voor de rest echter geniet het vrij onderwijs een relatief grote vrijheid om personeel aan te werven, en om de leerlingen te onderrichten volgens één wel bepaalde visie.Dat de erkende godsdiensten onderwijs mogen

organiseren en daarvoor subsidies krijgen, is historisch gegroeid. Dat wil echter niet zeggen dat dit vandaag nog aanvaardbaar is. Die verschillende netten veroorzaken niet alleen een versnippering en verspilling van het onderwijsgeld. Er is ook de kritiek dat dit in tegenspraak is met het seculiere en moderne principe van de scheiding tussen kerk en staat. Daar komt nog bij dat bijna de helft van de Vlaamse begroting naar onderwijs gaat, zodat een discussie over de optimale aanwending van al dat geld zeker niet overbodig is.Wij pleiten voor een pluralistisch, door de overheid georganiseerd en betaald onderwijs. Wij leven in een multiculturele maatschappij. Mensen en groepen van uiteenlopende levensbeschouwing moeten daarin samenwerken. Het lijkt ons noodzakelijk voor hun opvoeding dat kinderen zo snel mogelijk kennis

maken met de ideeënrijkdom van een democratische samenleving en dat zij intercultureel leren denken en handelen door op te groeien met kinderen met een verschillende culturele en levensbeschouwelijke achtergrond. Pluralisme kan alvast tot uiting komen in de vrije keuze tussen zedenleer en de diverse godsdienstlessen. Maar voor ons mag men de lessen godsdienst en zedenleer gerust vervangen door een vak fi losofi e of levensbeschouwing, waarin de leerlingen uitgebreid inzicht krijgen in de verschil-lende levensvisies. ✖

Ludo Abicht, i.o. Masereelfonds – Kazer-nestraat 33 – 1000 Brussel – tel. 02 502 38

80 – fax 02 502 41 53 – brussel@masereelfonds.be, www.masereelfonds.be

KlasseMaandblad

voor On der wijs in Vlaanderen

Uitgegeven door het ministerie van de Vlaamse

Gemeenschap departement Onderwijs

Nr.127 • SEPTEMBER 2002

Klasse is teamwork. De hele ploeg vindt u op www.klasse.be

Hoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eind-

redacteur), Jan T’Sas, Dirk Vander Beken, m.m.v. Michel Van Laere, Geert Neirynck

Het hart van Klasse Patrick De Busscher, Diana De Caluwé, An Declercq, Anny Lecocq,

Patrice Maniscalchi, Ann Nevens, Anne Siccard

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94E-mail red.leerkrachten@klasse.beURL www.klasse.be

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

De crashtest: jongeren in het verkeer

Lobbyen voor een andere schoolreis

Hoe rebels ben ik?

Bijna plat: de ramp op weg naar school.

De Airbusters: luchtkwaliteit in en rond elke

school gemeten. Strmf!Onklopbaar: elke dag bellen 26 mishandelde

kinderen. En dan?

Nieuw spel verovert speelplaats:

DE KINGA’S

Meer in de nieuwe Yeti, vanaf 16 september op uw school.

Elke dag 24u./24u. nieuwsfl ashes over opvoeding en onderwijs.

Meteen discussies en reacties. Duizelingwekkende dossiers en hyperlinks.

De beste site voor onderwijs: www.klasse.be

HEET VAN HET SCHERM

63 hulplijnen voor oudersMoet iedereen met de auto naar school?

Wat verwachten zij van het nieuwe schooljaar?

Extra: gratis kalender (met alle vakantiedagen)

DE ANGST VAN OUDERS

Meer in de nieuwe Klasse voor Ouders,vanaf 16 september op uw school.

HET FESTIVAL DUURT VOORT

Meer in de nieuwe Maks!,vanaf 16 september op uw school.

Ief Claessen

Artefact

Photodisc

Klasse