Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenNr.103 • Maart 2000 Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenNr.103 • Maart 2000

Bedrijf zoekt school(m/v)

Bedrijf zoekt school(m/v)

(advertentie)

Verdwaald in buitengewoononderwijs? p. 34-35

KLASSE NR.103 3

IN DIT NUMMER

4-9Schrik van bedrijven?

Technisch en beroepsonderwijs onderhouden vaak goede con-tacten met bedrijven. Al staan sommige scholen op een zwartelijst en lossen bedrijven ook niet altijd de verwachtingen in.Waarom hinkt ASO achterop? En hoe groot is het gat tussenschool en bedrijf?

10-11«Zet ze niet apart»

Anke heeft een mentale handicap. Toch zit ze in de kleuterklasvan een gewone school. Kunnen in elke «gewone» school allekinderen bij elkaar zitten: de keien, de middelmatigen, de tragenen hier en daar zelfs eentje met een handicap?

34-35«Type 3? Nooit van gehoord!»

Albert Janssens begint na 15 jaar lesgeven in een nieuwe school.Op één september, net voor de bel, zegt de directeur: «Oh ja, hebik gezegd dat u type 3 hebt?». Type 3? Nooit van gehoord! Eenzoektocht door het buitengewoon onderwijs.

36-37De goede raad van leerlingen

«Soms vergelijken leerlingen hun school met een gevangenis»,zegt Dominique (17). «Dat begrijp ik niet. Je zou toch gewoongráág naar school moeten gaan». Dominique is voorzitter van deleerlingenraad én van de Vlaamse Scholierenkoepel. Wat doendie egels daar?

38-39Klachten over collega’s

«Hij kan geen lesgeven, mevrouw. Echt niet.» De leerlingenspuwen hun gal/uiten hun oprechte gevoelens/roddelen eroplos… Wat doet u met kritiek van leerlingen op het werk van uwcollega’s? Buskruit in de klas.

n Journaal p. 12-14 met scholen in Test Aankoop en elders n Idee p. 15-31 met de Bedrijvendagvoor scholen n Mensen met Klasse p. 33 n Signaal p. 40-41 met de macht van schoolbesturen nDialoog p. 42-46 met veel te veel brieven n

EXTRA BIJLAGE (Nr.17) Leren kiezenHet zeventiende uitneembare deel van de twintigdelige reeks voor uw persoonlijke map De Eerste Lijn.

Deze maand in Klasse voorOuders: (verschijnt op 15 maart) n Ouders over school en (hun) bedrijfswe-reld n Leren kiezen thuis en op school nOuders en hun opvoedingsstijl n Verkiezin-gen participatieraad en schoolraad n Win eenfiets n Vragen over opvoeding en onderwijs n

Deze maand in Klasse voor Jonge-ren: (verschijnt op 15 maart) n Leren kiezen n School en bedrijf n Toffeleerlingenraden n TSO en BSO n Portrettenvan échte jongeren n Gabbers en skaters nGeëngageerde leerlingen n Verrassingen n

Klasse op internet: (elke dag opnieuw) n Alles wat u wilde weten maar nooit durfdevragen. n

EGEL STRELENWe hebben een egel op de redactie.De Pluchen Egel, gekregen van deVlaamse Scholierenkoepel. Die verte-genwoordigt de leerlingenraden inVlaanderen. Vorig jaar ging de prijsnaar de politici die zich in het VlaamsParlement met onderwijs bezighou-den. Zij zorgden o.a. voor een decreetop de leerlingenparticipatie. Wettenzijn één zaak, er inhoud aan geven istwéé. Dat doet Klasse voor Jongerenvolgens de leerlingen voortreffelijk.Daarom krijgt het blad de prijs. Eentiental voorzitters e.d. van leerlingen-raden verrasten op een woensdagna-middag de jongerenredactie van Klas-se (20 rendieren uit heel Vlaanderen).Het werd een hartelijke ontmoeting(zie p. 36-37). Communiceren metjongeren tussen 14 en 18 is niet ge-makkelijk (dat moeten we u niet ver-tellen), maar het doet ons wel plezierdat de actieve en geëngageerde jon-geren zelf de prijs toekennen aan Klas-se voor Jongeren omwille van de posi-tieve invloed van het blad in het Vlaamsesecundair onderwijs. Hopelijk werktdat ook op uw school. Dan mag u evende egel komen strelen. Hij is van u.

Klachten over collega’s. p. 38-39

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.103 • Maart 2000

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Sonja Callay, Veerle Devos, Jan T’Sas,Michel Van Laere, Bavo WoutersRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle De Smet

Foto’s Luc Daelemans, PhotoDisc, People inBusiness (Gazelle Technologies)Cartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz.(van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSEgratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigenschooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweedejaar secundair onderwijs) en een Klasse voorJongeren (van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

KLASSE, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail info@klasse.beURL www.klasse.be

PHO

TOD

ISC

Het gat gedicht tussen schoolen bedrijf. Vizier p.4-9

V I Z I E R

4 KLASSE NR.103 FOTO

’S P

.1 &

4-9

: PH

OTO

DIS

C, P

EOPL

E IN

BU

SIN

ESS

(GA

ZEL

LE T

ECH

NO

LOG

IES)

KLASSE NR.103 5

Het staat zwart op wit in een studie van de Europese Commissie. Inhet jaar 2005 zal tachtig procent van de technologie jonger zijndan tien jaar. Tegelijk zal tachtig procent van de arbeidsbevolkingkennis hebben verworven die meer dan tien jaar oud is. Technolo-gie vernieuwt zichzelf om de vijf jaar. Er dreigt een bijzondergrote kenniskloof tussen onderwijs en bedrijfsleven. Volgenssommigen is die er nu al. 70.000 vacatures op de arbeidsmarktraken momenteel niet ingevuld, terwijl 180.000 Vlamingen zon-der job zitten. Op zoek naar de zondebok draaien veel hoofdenrichting onderwijs. Dat zou te weinig vooruit kijken en te weinigaansluiten bij de arbeidsmarkt.

Verbeelding«Het kan niet de bedoeling zijn dat het onderwijs leerlingenbedrijfsklaar aflevert», repliceert Tilla Rauter van het kabinetOnderwijs. «Het bedrijfsleven is zeker geen vragende partijvoor specifiek opgeleide jongeren, het vraagt afgestudeer-den met algemene capaciteiten en de juiste attitudes envaardigheden.» Maar hoe zit het daarmee? Onderzoek indertien landen van de Europese Unie toont aan dat Vlamin-gen hoog scoren voor veeleer traditionele vaardigheden enattitudes: logisch denken, loyauteit, gehoorzaamheid enefficiëntie. Voor nieuwere vaardigheden scoort de gemid-delde Vlaming onder het Europees gemiddelde: verant-woordelijkheidszin, verdraagzaamheid, communicatiewaarde,verbeelding, kritische geest en flexibiliteit. Precies die ei-genschappen die in het bedrijfsleven steeds meer aan belangwinnen. «Het waardepatroon van Vlaanderen heeft belangrijketroefkaarten geleverd voor economisch succes in de 20ste eeuw»,besluit het Vlaams Economisch Verbond (VEV). «Maar hetstaat veel minder borg voor succes in de 21ste eeuw.»

SlaafStaan onderwijs en bedrijfsleven zo ver van elkaar? «Er zalaltijd een kloof zijn», zegt Isabelle Cortens (VEV). «Dat heeftvooral met tijd en sectoren te maken. Maar het betekent nietdat men alles maar moet laten zoals het is. Scholen mogenzich niet achter het argument verschuilen dat zij in de eersteplaats algemene vorming geven en geen slaaf van de bedrijfs-wereld mogen zijn. Ik pleit voor open onderwijs, voor eensamenwerking met het bedrijfswereld die voor allebei eenwin-winsituatie oplevert.»

MultinationalTal van initiatieven willen onderwijs en bedrijfswereld beter opelkaar afstemmen. Heel wat scholen onderhouden uitstekende rela-ties met bedrijven en leerkrachten brengen op uiteenlopende ma-nieren de wereld van multinational en KMO de klas binnen. Bedrijvenstaan open voor wat scholen doen, wisselen ervaringen uit en gevenmateriële ondersteuning. De moderne vaardigheden en attitudesliggen stevig verankerd in de eindtermen en blijven geen dodeletter op school. De overheid stippelt een actieplan uit om beidewerelden beter op elkaar af te stemmen. Mogelijk is de alarme-rende kloof veeleer een gezonde barst, maar in dit Vizier krijgt ualvast een aanzet om zelf bruggen te slaan.

School en bedrijf: LAT-relatie

van schoollopen en werken. «Er zijn verschillendevormen waarin die jongeren te werk worden gesteld,maar 1400 onder hen hebben een arbeidscontract»,zegt Ingrid Snel van de Dienst Beroepsopleiding,departement Onderwijs. «Dat is twee à driehonderdmeer dan enkele jaren geleden. We werken metongeveer 950 bedrijven samen voor stages, alterne-rend werk enz. Meer dan 70 procent van de jongerenheeft acht maanden na afstuderen een job. Wie wilwerken, heeft werk. Al zijn er natuurlijk probleem-sectoren. Maar dan nog vind ik dat het bedrijfslevendit onderwijs te weinig benut. Het DBSO is een heelflexibel onderwijs, dat zich snel kan richten op debehoeften van de arbeidsmarkt.»

WegkopenDoordat er minder geschikte kandidaten zijn

voor werk hebben veel bedrijven hun politiek van

tewerkstelling gewijzigd. Marina Goeyvaerts be-vestigt dat. Zij is verantwoordelijke voor de aan-wervingen bij chemiereus Solvay en ziet al dertigjaar nieuwe werknemers komen en gaan. «Tot vijfjaar geleden waren er genoeg gegradueerden uithet hoger onderwijs en namen we zelden perso-neel uit het algemeen secundair onderwijs aan.Nu moeten we breder denken. Een 19-jarige dieLatijn-Wiskunde heeft gestudeerd en zonder suc-ces een jaar hoger onderwijs heeft geprobeerd,daar gaan we van uit dat hij toch genoeg inhouden basiskennis heeft om via bedrijfstraining aande slag te kunnen. Die mag dus beginnen.» EddyAelbrecht van de Antwerpse Kamer van Koop-handel vindt dit niet zo’n gunstige evolutie: «Sommigebedrijven gaan te ver. Er zijn gevallen bekend vanfirma’s die studenten wegkopen die hun oplei-ding nog niet eens voltooid hebben. Ingenieurs,informatici. Dat lijkt goed op korte termijn, maarop lange termijn is het gewoon nefast.»

Whizz kidsSommige bedrijven wachten niet op het onder-

wijs om werknemers op maat te vormen. Ze vor-men ze zelf. Zo bijvoorbeeld in Flanders Langua-ge Valley, bij Lernout & Hauspie. Schoolmoeëjongeren zonder diploma maar mét een compu-termicrobe worden er in drie jaar tijd opgeleid totprogrammeur. «Het idee van de Whizz Kids komtuit de VS», verklaart Hilde de Veirman, coördina-tor opleidingen. «Dit jaar boden vijftig kandida-ten zich aan, veelal TSO’ers. We selecteerden er

acht. Die zitten vier dagen per week achterde pc op het bedrijf en hebben een dag les inhet vormingscentrum. Daar krijgen ze alge-mene kennis (economie, geschiedenis, taal...)en beroepstheorie (programmeren in C++).

De opleiding is gratis en de jongeren krijgenmaandelijks een uitkering van tien- à vijftiendui-zend frank. In plaats van elders dure informatici temoeten wegkopen, kijken we rond in onze eigenomgeving.» Of de firma van deze Whizz Kids geeneendimensionele mensen maakt? «We bewijzener deze jongeren een dienst mee», repliceert Hildede Veirman. «Het bedrijfsleven moet investerenin onderwijs en zelfs leerkrachten ter beschikking

«Je ziet het aan de cij-fers, tussen onderwijsen bedrijfsleven ligt dui-delijk een kwantitatievekloof», zegt Rik Meeu-wissen van het Ver-bond van KristelijkeWerkgevers en Kader-leden (VKW). «Te wei-nig schoolverlaters voor

te veel vacatures. Dat is ge-bonden aan sectoren. Zo ko-men in de textielsector jaar-lijks zo’n 120 gekwalificeer-den op de arbeidsmarkt. Vooreen sector die 35.000 men-sen te werk stelt en jaarlijksvijf procent van zijn werk-

nemers ziet in-en uitstromen,is dat onvol-doende. Ook inde bouwsectorzijn er proble-men. De nieu-we richtingenkunststoffen enprocestechniekenworden onvol-doende bevolkt.Lassen is al ja-ren een knel-puntberoep.Men is dringendop zoek naar1600 informati-

ci. Er zijn niet genoeg leerkrachten. Enzovoort.»

Werkloosheid nulIndustrieel ingenieur, laborant, chemicus, ver-

pleger, secretaresse... In de Gentse KatholiekeHogeschool Sint-Lieven studeren meer dan 5000studenten voor een van deze beroepen. Enkelemaanden na afstuderen zijn in de meeste sectorenalle afgestudeerden aan de slag. De werkloosheidligt nergens hoger dan vijf procent. «De tijd dat ertwintig kandidaten waren voor een job is voorbij»,bevestigt directeur Luc Haerens. «Bij ons heeft éénstudent op vijf al een overeenkomst met een bedrijfvoor hij afgestudeerd is. Maar dat heeft na-tuurlijk ook te maken met onze goede contac-ten met het bedrijfsleven.» Diane Verrept,stagebegeleider in het Leuvense Miniemenin-stituut, stelt vast dat bedrijven meer dan vroe-ger de leerlingen persoonlijk willen benaderen. «Vroegermeldden ze aan de school dat onze leerlingen bij henkonden komen solliciteren, als ze dat wilden. Nuvragen ze al in januari de namen en adressen vanonze laatstejaars op om hen zelf aan te schrijven.»

Flexibel onderwijsZo’n 5500 Vlaamse jongeren volgen momenteel

deeltijds onderwijs (DBSO). Dat is een combinatie

De toestand is zorgwek-kend. Voor ongeveer70.000 vacatures vindenVlaamse bedrijven mo-menteel geen werkne-mers. Tegelijk zitten180.000 Vlamingen zon-der job. Scholen zoudenzich te weinig richtenop het bedrijfsleven. Tochzoeken beide partijenlangs allerlei wegen toe-nadering. Waar knelt depoort dan? Een bedrijfs-bezoek met leerkracht.

6 KLASSE NR.103

Vier dagenper weekachter de pc

«We kennen

stellen van scholen. Het onderwijs moet openstaan voor de snelle evoluties en willen meedoen.De kloof is veel te groot.» KabinetsmedewerkerDirk Samyn heeft zijn twijfels: «Een specifiekopgeleid werknemer met niet al te veel basisvor-ming maakt veel meer kans om van de arbeids-markt te verdwijnen. Een ruimere opleiding iscruciaal. Al mag het onderwijs natuurlijk nietwereldvreemd zijn.»

VoetballenDat sommige bedrijven de taak van het onder-

wijs overnemen, heeft misschien niet enkel temaken met het tekort aan goede kandidaten.Behalve een kwantitatieve kloof zou er ook eenkwalitatieve kloof zijn. Heeft jong Vlaanderen teweinig kwaliteit in huis? Ontbreekt het afgestu-deerde leerlingen en studenten aan de nodige

vakkennis, vaardigheden en de gepaste attitudes?«Afgestudeerden uit het hoger onderwijs zijn oké»,antwoordt Tine Vertommen, verantwoordelijkevoor de opleidingen bij Monsanto. «Bij TSO’erslijkt het opleidingsniveau de jongste jaren wat tedalen, maar dat komt waarschijnlijk doordat steedsmeer jongeren voortstuderen. Voor veel functiesblijken jongeren toch goed voorbereid.» EddyAelbrecht (Kamer van Koophandel) stelde de vraagaan bedrijfsleiders. «Er is geen kloof met hétonderwijs, wel met sommige scholen, zeggen die.En dat uit zich vooral op het gebied van motivatieen attitude.» Dat laatste merkt ook Stefan Maer-tens van Samsonite: «Jongeren die geen hogereopleiding hebben genoten, vertonen de laatstejaren minder motivatie om te werken. Ze willensteeds meer een goed betaalde baan op maat. Datmerk je als je over in-ploeg-werken spreekt. Veeljongeren zien dat niet zitten, het past niet bij hunhobby’s, zeggen ze, en ‘zaterdagmiddag moet ikvoetballen’. Ze verlangen steeds meer dat de werk-gever zich aanpast aan de werknemer.»

Denkende doenersWat willen bedrijven van het onderwijs? Le-

raar Wilfried De Hert onderhoudt al meer dan tienjaar goede contacten met het bedrijfsleven. Hijheeft het antwoord al vaker gehoord: «Attitude,sociale vaardigheden en basiskennis, dat is voorhen belangrijk. Sommige bedrijven zullen diebasiskennis ook wel toetsen, maar dan hoofdza-kelijk om na te gaan of de sollicitant in aanmer-king komt voor verdere interne opleiding.» ChantalDib, Kamer van Koophandel Antwerpen, knikt:«De grote bedrijven leggen vooral de nadruk opbasiskennis en attitudes, ze willen denkende doe-ners. Kleinere KMO’s vragen meer gerichte ken-nis, maar negeren zeker de attitudes niet.» Vol-gens Tine Vertommen (Monsanto) moet het on-derwijs vooral focussen op de wil om zich in debedrijfscultuur te integreren en op levenslangleren. «Tachtig procent van alle jobs wordt uitge-oefend door mensen die daar niet voor gestudeerdhebben», besluit Eddy Aelbrecht (Kamer van Koop-handel). «Kan je het belang van levenslang lerennog beter illustreren?»

Niet toevallig zijn sociale vaardigheden, atti-tudevorming en leren leren – eigenschappen diebedrijven belangrijk vinden - ook vakoverschrij-dende eindtermen. Daarmee haalt de overheidde link tussen onderwijs en bedrijfswereld aan.Het is ook een van de prioriteiten in de beleids-nota van de huidige onderwijs-minister.

BeginnelingWat moet een ervaren boek-

houder, vrachtwagenchauffeur,meubelmaker, winkelbediendeenz. aan kennis, vaardighedenen attitudes in huis hebben enwelke taken moet hij vervul-len? Dat wordt momenteel be-schreven in beroepsprofielen. De

Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV)is daarmee bezig. Er wordt ook nagegaan wat eenbeginneling moet kennen en kunnen. Zo komtmen tot basiscompetenties en langs die weg tot eenopleidingsprofiel. Dat geeft aan welke vorming jon-geren voor een beroep moeten krijgen. In hetalgemeen zijn de opleidingsprofielen ruimer dande beroepsprofielen omdat één opleiding toegangkan geven tot verschillende beroepen. «Het is eengoed middel om een opleiding uit te bouwen dieveel nauwer aansluit bij wat men van afgestudeer-den verwacht», zegt kabinetsmedewerker Dirk Samyn.Op termijn wil de SERV een informatiebank star-ten over de be-roepsprofielen.Voorts wil deSERV zorgen voorbetere stageplaat-sen voor leerlin-gen en leerkrach-ten, de industriestimuleren ommeer akkoordenvoor samenwer-king met opleidin-gen (convenanten)te sluiten, en ob-jectief informerenover het belang vantechnisch en be-roepsonderwijs ende kansen op dearbeidsmarkt.

Onder-wijsleken

«Volgens mijis er veeleer eenkloof tussen be-drijf en leerkrach-ten dan tussenbedrijf en leerlin-gen», stelt Mari-na Goeyvaerts.Haar uitspraakkrijgt meer nuan-

KLASSE NR.103 7

DAT VERDIENT RECLAMEDe Vlaamse regering wil het technisch en beroepsonderwijsopwaarderen. Het imago van dit onderwijs en van de beroepenwaarop het jongeren voorbereidt, moet dringend omhoog. Eenoverlegplatform met vertegenwoordigers uit de opleidings- enberoepswereld en van de overheid moet dit plan coördineren,sturen en ondersteunen. Wat er zoal op stapel staat?• Er zullen samenwerkingsmodellen worden uitgewerkt tussenscholen, ondernemingen, instellingen en organisaties, waarbijmen kan leren uit de vele lokale en regionale goede voorbeeldenvan samenwerking. Sommige scholen werken heel goed samenmet bedrijven en dat verdient best wat reclame.• De regering zal nagaan in welk mate zij voorrang kan verlenenaan het technisch en beroepsonderwijs en dat via initiatievenvoor leerlingen, personeel, ouders, scholen én beroepswereld. Zozal zij erover waken dat de financiële middelen voor BSO-leerlin-gen maximaal in dat BSO worden aangewend.• De samenwerking met de beroepswereld moet wordenverstevigd via dienstverlening, contractonderwijs en convenan-ten, levenslang leren, inbreng en inzet van deskundig personeel,terbeschikkingstelling van stageplaatsen en infrastructuur, na-scholing enz.• De regelgeving rond het inzetten van onderwijspersoneel enrond school- en onderwijsorganisatie kan soepeler en eenvoudi-ger, en er moet een kader komen voor de input van deskundigenuit het bedrijfsleven.• De bestaande akkoorden tussen bedrijfswereld en opleidingenworden grondig geëvalueerd.• Er komt overleg om regionale technologische centra op terichten, gefinancierd door het bedrijfsleven en de overheid. Diezullen ter beschikking staan van scholen en nascholingsinitiatieven.

elkaar niet»

ontwikkelen om de lokale tarifering bij te hou-den. Zij vragen of wij dit met studenten als eind-werk kunnen uitvoeren. Op die manier werkenwe al jaren goed samen met het bedrijfsleven.Bedrijven komen zich jaarlijks ook aan ons voor-stellen, per sector. Vijf jaar geleden waren dat ertwintig, nu meer dan het dubbel. Via de stageskrijgen we ook voortdurend feedback over deopleiding. Opleidingscommissies waarin ook be-drijfsmensen zitten, bewaken de curricula.»

Win-winVeel bedrijven steunen scholen materieel met

afgeschreven machines, computers, grondstoffen...Onvoldoende, vinden sommigen, en niet echt func-tioneel, want scholen krijgen zelden de nieuwstemachines waar de leerlingen uiteindelijk mee aande slag moeten. En zelf kopen, daarvoor zijn zemeestal veel te duur. «Dat kan en hoeft ook niet»,werpt Luc Haerens tegen. «Veel belangrijker is deattitude van de student: is hij bereid verder tekijken dan zijn diploma?» Ook Eddy Aelbrechtvindt niet dat scholen al dat nieuws in huis moetenhebben. Om de vijf jaar verandert de technologie,dat ritme kan geen enkele school volgen. «Maar wemoeten wel netwerken of technologische centracreëren waar leerkrachten en leerlingen ermee aande slag kunnen», vindt hij. «Er zijn er al enkeleoperationeel. School en bedrijf kunnen elkaar daarhelpen, denk maar aan leerkrachten die de handlei-dingen van machines omzetten in didactisch ver-staanbare taal, waarmee bedrijven hun interne op-leidingen kunnen verbeteren.» Een school in Ant-werpen heeft een overeenkomst met een bedrijf.Dat leidt leerkrachten op, de leerkrachten leidenklanten van het bedrijf op. In ruil krijgt de schoolmateriaal. Een win-winsituatie voor beiden.

DiamantBeroepsopleidingen van leerlingen kunnen ook

gebeuren in samenwerking met het bedrijfsleven.Bijvoorbeeld in specialisatiejaren. Tilla Rau-ter: «In de diamantsector werken bedrijvenen scholen goed samen. De Hoge Raad van deDiamant organiseert zo’n zevende specialisa-tiejaar. De leerlingen uit twee scholen krijgen

algemene vorming in hun eigen school en gaanvoor de praktijk en beroepstheorie naar een lokaaldat de diamantsector huurt en waar gastdocentenhen opleiden. In één jaar halen ze drie jaar achter-stand in. In het volwassenenonderwijs bestaat diemogelijkheid ook: een bijkomende specialiteit vol-gen in modules.»

Zwarte lijstBedrijfsbezoeken. Voor bedrijven een investe-

ring, voor scholen een mogelijkheid om leerlingente laten kennis maken met het bedrijfsleven in vollewerking. Maar wat te denken van de klas die eenbaggerbedrijf bezocht en het presteerde om eenradar te ontregelen en andere apparatuur te bescha-digen? Wat te denken van de veertig leerlingen dieaan de goede zorgen van de gids werden overgela-ten en het bedrijf enkele producten lichter maak-ten? Sommige Vlaamse firma’s zouden er een zwar-te lijst op nahouden van scholen die zij niet meerbinnen willen wegens negatieve ervaringen. «Be-drijven weten heel goed waarvoor een school staat»,merkt Wilfried De Hert op. «Als zij zien dat zo’nbezoek goed wordt voorbereid (de leerlingen heb-ben voorkennis, stellen vragen) en begeleid (de

cering in een studie van de Vlerick School voor-Management. Onderzoeker Geert Devos trok naar17 technische en beroepsscholen om na te gaanonder welke omstandigheden scholen en bedrij-ven goed kunnen samenwerken (zie ook Klasse85). «Daar zitten verschillen op», stelt Devos vast.«Sommige scholen hebben een grotere traditievan samenwerking met bedrijven. Ze worden daarvoormeer gesteund door hun inrichtende macht. Ook

de grootte en structuur van de schoolkunnen meespelen. Scholen die ge-linkt zijn met onderwijs voor socia-le promotie hebben meestal meeren betere contacten met bedrijvendan andere. Grote scholen kunnenmakkelijker machines en appara-tuur loskrijgen van firma’s dan kleine.Bedrijven willen wel in onderwijsinvesteren, maar het moet rende-ren. En natuurlijk heeft ook de school-leiding invloed. Een directeur metzowel een sterke pedagogische vi-

sie als zin voor management, dat werkt het best.»Devos stelt vast dat sommige scholen de bedrijfs-boot bewust afhouden. Sommigen willen de ma-nagementtechnieken van onderwijsleken liever nietin huis. Anderen vrezen dat bedrijven de schoolvoor de kar zullen spannen van hun eigen belan-gen, zoals dat in landen als de VS gebeurt. «Noch-tans blijkt uit ons onderzoek dat de directe in-vloed van bedrijven op het schoolbeleid beperktis», weerlegt Devos. «Tenslotte groeit samenwer-king geleidelijk, van een plotse inmenging vanbuitenstaanders is nooit sprake. Wel zal het enebedrijf meer rekening houden met de typischeschoolorganisatie dan het andere.»

VleesHoe leggen scholen de link met het bedrijfsle-

ven? In TSO- en BSO-scholen gebeurt dat nadruk-kelijk via leerlingenstages. Volgens een recentestudie van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor)gaan in 77 procent van alle TSO- en 91procent van alle BSO- scholen leerlingen vande derde graad op stage. Dat gebeurt in quasialle studierichtingen. In zevende specialisa-tiejaren TSO én BSO gaat meer dan 96 procent vande leerlingen op stage. Momenteel is er in verschil-lende sectoren een overaanbod van stageplaatsen.Al zijn er wel verschillen per regio. «Voor derichting verkoop vinden we makkelijk stageplaat-sen voor leerlingen», beaamt stagebegeleider Dia-ne Verrept. «Maar voor de afdeling kantoor ligt datde laatste tijd wat moeilijker. Verscheidene bedrij-ven zijn aan het reorganiseren en nemen voorlopiggeen stagiairs op. Maar dat komt wel terug, wantbedrijven nemen in het algemeen graag stagiairsaan. Zo blijven ze op de hoogte van het niveau vande opleiding. Dat blijkt in orde, we zijn up to date.Bovendien weten firma’s wat voor vlees ze in dekuip hebben als ze na hun studie willen rekrute-ren.»

SchopIn de KaHo Sint-Lieven maken bijna 9 op de 10

industrieel ingenieurs in spe hun eindwerk in devorm van een bedrijfsproject op maat. DirecteurLuc Haerens: «Een firma wil bijvoorbeeld eenoven uitwerken om schoppen te harden. Ze wildaarbij onderzoek naar aspecten als rendement enduurtijd. Een telecommunicatiefirma wil software

8 KLASSE NR.103

Ze willen afvan het toe-risme

leerkracht houdt toezicht, de leerlingen zijn rus-tig), dan is dat een pluspunt, een bewijs van matu-riteit en interesse, positief voor de naam van deschool en verdere contacten.» Eddy Aelbrecht steltvast dat bedrijven tegenwoordig naar meer gerichtebezoeken vragen, ze willen af van het toerisme. «Deleerkracht moet vooraf het bezoek komen bespre-ken en de theorie al behandelen in de les. Sommigebedrijven leiden al leerkrachten op, zodat ze na eensimpel telefoontje autonoom met hun klas hetbedrijf kunnen komen bezoeken.»

Sterker«Leerkrachten komen vaak enthousiast terug

van openbedrijvendagen», zegt kabinetsmedewer-ker Tilla Rauter. «En dan is er de vraag naar meer.Leerkrachten die een tijd gaan meedraaien in hetbedrijf. Of omgekeerd: bedrijfsmensen die een be-paalde tijd opleidingen geven op school. Maar datgeeft vaak concrete problemen van verloning, ver-vanging, organisatie...» Het V-netwerk kent dit pro-bleem niet. Drie regionale organisaties – Via, Vigonen Vion – organiseren voor bedrijven opleidingenop maat en zoeken in het onderwijs naar geschiktelesgevers. «Dat kan gaan van talen over informaticatot technische cursussen», legt Jo Palmers van Viauit. «Wij selecteren de leerkracht, die zich via zijndirectie heeft kandidaat gesteld, en werken samenmet hem en het bedrijf alle inhoudelijke en prakti-sche afspraken uit. Natuurlijk moet de directie vande school op de hoogte zijn.» Wat de meerwaarde is?Palmers: «Leerkrachten zeggen altijd dat ze bijzon-der veel bijleren. Directies melden ons dat hunleerkrachten sterker terugkomen, met meer knowhow en praktische voorbeelden kunnen uitpakkenen een nauwere band ontwikkelen met het bedrijf.En de bedrijfsverantwoordelijken dringen er bij onssterk op aan dat we samenwerken met onderwijs.»Jaarlijks draaien zo’n 300 Vlaamse leerkrachten meein dit circuit.

Een dikke BMWVoor ASO-scholen ligt de bedrijfswereld soms

even ver als de planeet Mars. «Veel ASO-leerlingenen -leerkrachten denken bij het woord ‘bedrijf’enkel aan een arbeider met een helm op», vindt RikMeeuwissen (VKW). In het Sint-Michielscollege inSchoten, een ASO-school, ligt de bedrijfswereldhelemaal niet zo ver. «Van stages of uitwisselingenis in het ASO geen sprake», geeft directeur RobertVergauwen toe. «Maar wij leiden wel het toekom-stig menselijk kapitaal op. Over het bedrijfslevendenken de meeste leerlingen in clichés: managersmet dikke BMW’s, geld verdienen als slijk, overlijken gaan, dat soort dingen. Direct contact methet bedrijfsleven geeft hen een realistischer kijk.Daarom organiseren we jaarlijks een beroepen-beurs. Een hele avond kunnen onze zesdejaarspraten met oud-leerlingen: mensen uit de beroeps-wereld en studenten hoger onderwijs. Wie marke-ting of ingenieur wil studeren, komt te weten wathij met die studie concreet kan aanvangen, waar hijkan terechtkomen, hoe zijn werkdag er kan uit-zien. Voorts nodigen we gastsprekers uit. We be-zoeken bedrijven, zowel met groepen leerlingen alsgroepen leerkrachten. Dat loont allemaal. Grotebedrijven die op zoek zijn naar informatici eningenieurs vragen ons hoe ze leerlingen kunnenstimuleren voor zo’n studie te kiezen. Wij antwoor-den: ‘Maak u bekend’. Dat zeggen we ook tegen dechemische industrie. Daar lopen jongeren niet hoog

• Wil u kennismaken met een bedrijf enin discussie gaan met bedrijfsverant-woordelijken? Dat kan. Leerkrachtenvan het secundair en hoger onderwijskunnen gratis deelnemen aan de Be-drijvendag voor Scholen. Voor meerinformatie, zie p. 15-16.• Welke initiatieven bestaan er zoalom onderwijs en bedrijf op elkaar teenten? U krijgt een overzicht in dezeKlasse op p. 32: discussiegroepen, sta-geprojecten, uitwisselings- en bezoek-mogelijkheden, informatieve websites,forums enz.• Wil u meer lezen over dit thema? Ukan zelf een lijst van nuttige publicatiesoproepen via de website van Adiov, deAfdeling Informatie en DocumentatieOnderwijs Vlaanderen. Kies daarvooruit een reeks trefwoorden, zoals relatieonderwijs-bedrijfsleven, werkzoeken,werkgelegenheid… de elektronischedatabank doet de rest.www.ond.vlaanderen.be/adiov• De beleidsnota van de Vlaamse rege-ring (en het luik onderwijs-bedrijf) vindtu integraal op de website van het VlaamsParlement: www.vlaamsparlement.be

«Ze willen denkende

doeners»

KLASSE NR.103 9

mee op. Ze denken sterk ecologisch, onthou-den de negatieve berichten uit de media. Onzecontacten zijn zo goed dat bedrijven ons alvoorstellen tot samenwerking hebben gedaan.Uiteindelijk zijn er veel raakpunten tussenschool en bedrijf: als directie bestu-ren we toch ook een KMO. Attitu-des beoordelen en met kwaliteits-zorg bezig zijn doen we op dezelfdemanier. Maar we weten het nietvan elkaar. We kennen elkaar nietgenoeg.» ■

SOLLICITEREN OP VIDEOSinds 1988 loopt in het Sint-Jozefsinstituut in Schoten een project solliciterenvoor zesdejaars. Wilfried De Hert legt uit: «Personeelsverantwoordelijkenvan een bedrijf komen naar de school en voeren sollicitatiegesprekken metleerlingen. Die nemen we op video op voor nabespreking. We gaan ook naarhet bedrijf zelf. De leerlingen krijgen er een rondleiding en uitleg oversollicitatieprocedures en –gesprekken. De bedrijfsmensen oordelen mee overwat de leerlingen presteren, wijzen op fouten, melden hun verwachtingen.Veel aandacht gaat naar attitude en naar sociale en communicatievevaardigheden. We hebben daar door de jaren heel wat uit geleerd.Belangrijk is bijvoorbeeld visie. We praten vooraf met leerlingen overarbeidsmarkt en tewerkstelling, over personeelsbeleid en human resources.Leerlingen moeten ook weten dat zij op school voortdurend kansen krijgen(om te leren), maar dat een firma geen liefdadigheidsinstelling is: wie nietvoldoet, komt er niet in of gaat er snel uit. Dat is het verschil tussen school enbedrijf en dat verschil moet er blijven.Voorts verdient teamwerk veel nadruk. Zeker in internationale bedrijven kanhet niet dat een medewerker zegt: ik wil niet samenwerken met een allochtoon.De personeelsadvertentie is ook van belang. Sollicitanten moeten echt wetenwat erin staat, dat is al een deel van de test, ze moeten zich vooraf al hebbenafgevraagd ‘Heb ik de eigenschappen wel die men vraagt’? We vragen aan debedrijven oude en nieuwe advertenties op, formulieren, informatie, zodat deleerlingen zich inhoudelijk kunnen voorbereiden, zich kunnen inleven in debedrijfscultuur. Dan is er de sollicitatiebrief. Bedrijven hanteren steeds meer eensollicitatieformulier. Schoolverlaters hebben de neiging dit nogal oppervlakkigin te vullen, zodat ze zich niet persoonlijk onderscheiden. Op school blijven wijdaarom de nadruk leggen op de sollicitatiebrief, die blijft didactisch interes-sant. In kleine KMO’s zit dit anders in elkaar: daar heeft men meestal geenselectiedienst die volgens de nieuwste tendensen werkt, daar is een brief nogwel bijzonder belangrijk. Ook dat geven we leerlingen mee. Ten slotte is er hetsollicitatiegesprek zelf. Dat maakt toch echt deel uit van de gesprekscultuurvan een bedrijf, met functioneringsgesprekken, evaluatiegesprekken, goed- enslecht-nieuwsgesprekken... We merken dat men daar in veel scholen vluggeroverheen gaat. Toch geeft het vaak de doorslag bij aanwerving. In het wareleven leidt het eerste sollicitatiegesprek meestal tot niets. Onze leerlingen

wapenen zich om dat te vermijden.»

Anke heeft een mentalehandicap. Toch zit ze inde kleuterklas van eengewone school. Dezelf-de school vangt in hetlager onderwijs Sven op.Hij heeft ook een ver-standelijke handicap.Daarnaast heeft ze voorRaoul, een leerling meteen fysieke handicap, eenGON-begeleider uit hetbuitengewoon onderwijs.Kunnen in een gewoneschool álle kinderen bijelkaar zitten: de keien,de middelmatigen, detragen en hier en daarzelfs eentje met een han-dicap? Zullen we de schoolaanpassen of sommigeleerlingen toch maar lie-ver apart zetten?

CultuurschokMel Ainscow in Education for all: making it

happen: «We bepalen niet a priori een doelgroepzoals ‘gehandicapten’, ‘risicoleerlingen’, ‘leerbe-dreigden’ of ‘hoogbegaafden’. Inclusief onderwijsis voor alle leerlingen. Dus ook voor hen die zichmet speciale onderwijsbehoeften aandienen.» Indie zin is inclusief onderwijs meer dan alleen eenstructurele ingreep of een mentaliteitswijziging.Het is veeleer een cultuurschok. Of alvast eenradicale koerswijziging voor Vlaanderen met zijnuitgebouwd systeem van aparte scholen voor bui-tengewoon onderwijs. Zorgverbreding is al eeneerste stap. De klemtoon ligt immers op het op-volgen van de ontwikkeling van de individueleleerling of de leerlingengroep. Men moet nagaanwat een kind kan en hoe ver het kan geraken. Eenleerlingvolgsysteem is hiertoe een goed middel.

Doen lukkenSommige Vlaamse scholen zetten momenteel

verdere stappen op weg naar inclusief onderwijs. Inopdracht van de Vlor analyseerde prof. dr. PolGhesquière (KULeuven) met zijn team een tientalpraktijkvoorbeelden. Hoe staan overigens scholen,directies en leerkrachten tegenover inclusief on-derwijs? In tal van basisscholen staan ze zeer posi-tief tegenover de opvang van leerlingen met eenvisuele, auditieve of zelfs motorische handicap.Over kinderen met een mentale handicap zijn demeningen veeleer terughoudend. Directeurs gevente kennen dat bij de opvang van kinderen met eenmentale achterstand de mogelijkheid moet bestaanom extra te differentiëren, de klassen kleiner te

«Inclusief onderwijs wil alle (of toch zoveelmogelijk) kinderen en jongeren, ook die metspeciale onderwijsbehoeften, kwaliteitsvol on-derwijs bieden in een gewone school. Specialeonderwijsbehoeften kunnen verschillende oor-zaken hebben: een fysieke beperking, een leer-stoornis, een kansarme thuissituatie, hoogbe-gaafd zijn, een gebrek aan kennis van de in-structietaal enz. Goed onderwijs stemt zich afop de individuele behoeften van leerlingen ende eisen van de maatschappij.» Dat stelt deVlaamse Onderwijsraad (Vlor) naar aanleidingvan zijn advies over inclusief onderwijs.

Duale samenleving«Aan de basis van inclusief onderwijs ligt een

principiële keuze voor opvattingen en waardenover mens en gemeenschap, zoals integratie, non-discriminatie en maatschappelijke participatie»,stelt de Vlor. «Inclusief onderwijs steunt op deovertuiging dat alle mensen gelijkwaardig zijn.Door leerlingen in gescheiden onderwijssystemenonder te brengen, draagt de school misschien bijtot de groei van een duale samenleving.» Voor deVlor is de keuze voor inclusief onderwijs meer dande keuze voor de gewone school in het nadeel vande school voor buitengewoon onderwijs. «Apartbuitengewoon onderwijs blijft verantwoord voorleerlingen voor wie de gewone school de optimaleontwikkeling op dat ogenblik niet kan verzeke-ren. Het buitengewoon onderwijs krijgt een eigenplaats in het geheel van ondersteunende voorzie-ningen die inclusief onderwijs in gewone scholenmogelijk maken.»

10 KLASSE NR.103

«Zet ze niet apart»

I N C L U S I E F O N D E R W I J S

In tal van basisscholen staan ze zeerpositief tegenover de opvang van leerlin-gen met een visuele, auditieve of zelfsmotorische handicap.

maken en een extra persoon in de klas te plaatsen.Leerkracht Walter B.: «De klas is altijd een

beetje het slachtoffer van een kind dat niet goedkan volgen, maar aan de andere kant leren ze dater andere kinderen zijn, dat ze moeten samenwer-ken, wachten op elkaar…» Een andere leerkrachtvindt omgaan met kinderen met een handicap eenverrijking voor zichzelf: «Als er soms iets nietlukt, zoek je naar een andere methode om het welte doen lukken, ook voor de klasgroep.»

Goed voelenEén enkele PMS/CLB-medewerker staat veel-

eer afwachtend tegenover de ideeën van het inclu-sief onderwijs. Op papier vindt hij het allemaalmooi, maar bij hem rijzen toch wel een aantalvragen over de praktijk. Zo zegt hij dat we deverworvenheden van het buitengewoon on-derwijs toch niet zomaar overboord mogengooien. Hij meent dat kinderen met eenhandicap betere ontplooiingsmogelijkhedenkrijgen in het buitengewoon onderwijs. Ominclusief onderwijs met succes te kunnen waar-maken, acht hij het noodzakelijk dat de leer-krachten een bijkomende opleiding volgen, om-dat hun kennis nu te beperkt is.

«Er moet een wisselwerking komen tussen hetgewoon en het buitengewoon onderwijs, zodat ermeer wederzijds begrip ontstaat», zegt leerkrachtEva L. «Ik ben van mening dat we voor elk kindapart moeten bekijken of de opvang in het ge-woon onderwijs wel de beste aanpak is. Uiteinde-lijk moeten zowel de school als de leerling inkwestie zich goed voelen.»

DownKurt V.D., directeur: «Wij vangen een leerling

met het syndroom van Down op in het eersteleerjaar. Dat kinderen met een handicap een kansmoeten krijgen tot sociale integratie is de belang-rijkste doelstelling van inclusief onderwijs. Van-uit mijn vroegere ervaring in het buitengewoononderwijs meen ik dat kinderen met een handicapgeïsoleerd leven van de wereld. Door inclusiefonderwijs te organiseren, zijn de kinderen de heledag in dezelfde school als de andere kinderen uithun buurt. Ze zijn op de plaats waar ze ookleven.» Een GON-begeleider is evenwel van oor-deel dat kinderen met het syndroom van Downopvangen binnen het gewoon onderwijs niet mo-gelijk is. Ze horen thuis in het buitengewoon ende ouders moeten dit volgens hem aanvaarden.

SchakelklasEen school stelde in het eerste leerjaar twee

klasgroepjes samen. Eén echt eerste jaar en éénklasje waar men de zwakkere leerlingen met eenmentale handicap geleidelijk voorbereidt om zelater te laten aansluiten bij het echte eerste jaar. «Zokunnen we veel individuele aandacht aan de leer-ling schenken», getuigt leerkracht Sonja B., die ookeen tiental jaren ervaring heeft in het buitenge-

woon onderwijs. «Maar de samenwerking met hetPMS/CLB-centrum raakte bedreigd toen we tegenhun advies in de beslissing namen om een leerlingmet een mentale handicap op te nemen. Het cen-trum besloot om geen hulp meer te verlenen voordeze leerling.» In andere scholen is de samenwer-king met het PMS-centrum zeer uitgebreid.

In hun eerste stappen naar inclusief onderwijspassen scholen hun klaspraktijk aan. De ene orga-niseert individuele leerlijnen en de andere legt metde principes van het Freinetonderwijs de nadrukop de individuele evolutie van elke leerling. Weereen andere school realiseert inclusief denken viaeen schakelklas tussen de derde kleuterklas en heteerste leerjaar.

SuperleerkrachtDat leerkrachten de verscheidenheid binnen de

leerlingengroep erkennen en er positief mee om-gaan, geldt als basisvoorwaarde voor inclusief on-derwijs. «Aan de verschillen tussen de leerlingenmag men dan ook geen negatieve gevolgen verbin-den», stelt het advies van de Vlor. «Kwaliteitsvolonderwijs is niet alleen het resultaat, maar vooral degraad van afstemming tussen het onderwijsaanbod

en de individuele behoeften van leerlingen ende verantwoording daarvan. Inclusie vraagtom een globale en nieuwe opvatting van on-derwijs en berust op een onderwijsvisie die eenbelangrijke omschakeling in denken en han-

delen vraagt. Inclusief onderwijs is een onder-liggend concept voor heel het onderwijs. Hetsluit aan bij een maatschappelijke visie die zichafzet tegen uitsluiting. Een schoolbeleid waarinalle betrokkenen participeren, moet dit nieuweonderwijs echter dragen.»

VrijwilligDe moeder van een leerling die GON-begeleiding

ontvangt: «Ik vind de idee vaninclusief onderwijs heel mens-waardig, maar vraag me af ofer leerkrachten zijn die met aldie verschillende handicapskunnen omgaan. De leerkrachtmoet voor alle leerlingen eengepaste onderwijsvorm plan-nen. Ik denk dat men om eensuperleerkracht vraagt. En datis niet realistisch.»

Een discussie tussen voor-en tegenstanders van inclu-sief onderwijs heeft weinigzin. «Men kan inclusief on-derwijs niet zomaar verplich-ten», zegt de Vlor «De invoe-ring ervan kan alleen vrijwil-lig, geleidelijk en trapsgewijs,of van kleuter- naar secun-dair onderwijs, gebeuren.»

Uw meningHebt u concrete ideeën ominclusief onderwijs mogelijkte maken? Een utopie of eenreële uitdaging? Stuur uw me-ning naar Klasse (Inclusief on-derwijs) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel of mailze naar info@klasse.be ■

• Inclusief onderwijs (1998) – adviesvan de Vlaamse Onderwijsraad – 150␣ fr.– Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) –Leuvenseplein 4 – 1000 Brussel – tel02-219 42 99 – fax 02-219 81 18 –vlaamse.onderwijsraad@vlor.be –www.vlor.be/publicaties/• Inclusief onderwijs als innovatie-proces. Analyse van de succesfacto-ren in 10 praktijkvoorbeelden (1999)– promotor prof. dr. Pol Ghesquière(KULeuven) in opdracht van de VlaamseOnderwijsraad – 560␣ fr. - uitg. Garant– Tiensesteenweg 83 – 3010 Leuven –tel 016-25 31 31 – fax 016-25 13 14• Buitengewoon binnen gewoon -Van utopie naar praktijk (boek) enInclusief onderwijs (video) – Jo Le-beer (UIA) en Annet De Vroey (KHL)- Boek en video kosten samen 830␣ fr. -Overschrijven op rek.nr. 789-5518964-70 (het boek is apart te verkrijgenvoor 410␣ fr.) van Gezin en Handicap– Goemarelei 66 – 2018 Antwerpen –tel 03-216 29 90

GON: ONMISBARE TUSSENSCHAKELGeïntegreerd onderwijs (GON-project), integratie eninclusie. Waar zit het verschil?Geert Van Hove, docent bij de Vakgroep Orthopedago-giek van de Universiteit Gent: «Waar integratie vertrektvan de idee dat sommige mensen met een handicapkansen moeten krijgen om in de gewone school mee tedraaien (GON-project), legt inclusie de nadruk op degewone school als de school voor álle kinderen. Integra-tiedenkers focussen op de specifieke maatregelen dieeen leerling met een handicap nodig heeft om zich aante passen aan de heersende schoolcultuur. Inclusieden-kers (inclusief onderwijs) daarentegen leggen de na-druk op het feit dat de gewone school zich zodanig moetopstellen en aanpassen dat alle kinderen er kunnenschoollopen: verscheidenheid wordt dus de norm.»GON of geïntegreerd onderwijs vertrekt bij de leerlingmet bijzondere onderwijsbehoeften. Scholen voor bui-tengewoon onderwijs krijgen extra lestijden, waardoorleerkrachten of therapeuten kinderen in het gewoneonderwijs kunnen bijstaan.Geert Van Hove: «Wellicht is de samenwerking tussenscholen voor buitengewoon onderwijs en gewoon on-derwijs een eerste officiële opening in de richting vaninclusief onderwijs.»Vandaar dat het GON-project een haast onmisbaretussenschakel is in dit proces.• Het recht van alle kinderen. Inclusief onderwijs. Hetperspectief van ouders en kinderen (1999) – Geert VanHove (red.) – 695␣ fr.– uitg. Acco – Tiensestraat 12 – 3000

Leuven – tel 016-29 11 00 – fax 016-20 73 89

«Op papier is het

allemaal mooi»

KLASSE NR.103 11

Omscha-keling indenken enhandelen

STUDIEDAGDe Vlaamse Onderwijsraad organiseert op woens-dag 10 mei om 14 uur in de Factory van Schaarbeekeen studiedag over «Inclusief onderwijs als innova-tieproces». Er zijn workshops over onder meer de

klaspraktijk. Alle informatie leest u in Idee p. 19.

■ BEGROTING

Meer dan 262 miljardIn de onderwijsbegroting 2000 stelt de nieuwe regering bijko-mende middelen ter beschikking. Het gaat om een extra injec-tie van meer dan 2 miljard frank aan beleidsruimte. De reëlegroei van de begroting (inflatie niet inbegrepen) bedraagt 1,7procent. In vergelijking met de voorbije legislatuur is dit zo-wat een verdubbeling.Met een totaal budget van afgerond meer dan 262 miljardfrank blijft de onderwijsbegroting veruit de grootste uitgaven-post van de Vlaamse Gemeenschap. Onderwijs weegt onge-veer 43 procent in de totale uitgaven van de Vlaamse over-heid. Van dit bedrag gaat zowat 85 procent, rechtstreeks ofonrechtstreeks, naar salarissen van het onderwijspersoneel.

Tien belangrijke beleidsaccentenof nieuwe initiatieven in 2000:

1. De decreten basis- en secundair onderwijs worden verderuitgevoerd. De werkingsmiddelen voor het basisonderwijsstijgen met 393 miljoen frank; die van het secundair met 661.Om in een eerste stap de volledige kosteloosheid van het ba-sisonderwijs mogelijk te maken, voegt de overheid 399 mil-joen toe aan de middelen.2. In een meerjarentraject kunnen alle aanvragen voor zorg-verbreding in aanmerking komen. Dat vereist voor 2000 eenextra injectie van 50 miljoen frank. In 2004 zal dat opgelopenzijn tot 595 miljoen.3. Het budget voor onderwijsvoorrangsbeleid groeit met 14,5miljoen.4. Voor de vervangingspool is in 2000 bijna 117 miljoengereserveerd. Op kruissnelheid omvat dit initiatief een inves-tering van 700 miljoen.5. De enveloppe van het hogescholenonderwijs wordt 159miljoen dikker. De basisfinanciering van de universiteitenstijgt met bijna 153 miljoen.6. De sociale voorzieningen voor hogeschoolstudenten wor-den dit jaar opnieuw verhoogd met 500 frank per student.Daarmee klimt het totale bedrag per student tot 5000 frank.7. Om de schoolinfrastructuur te verbeteren, is voorzien in800 miljoen voor het basisonderwijs, 600 voor het secundair,475 voor de hogescholen en 225 voor de universiteiten.8. De kredieten voor de uitvoeringsbesluiten van de decretenvolwassenenonderwijs en de Centra voor Leerlingenbege-leiding zijn in de begroting opgenomen.9. De overheid doet dit jaar een grote inspanning voor hetleerlingenvervoer. Die is nodig omdat het aantal leerlingenin het buitengewoon onderwijs sterk steeg. Hiervoor is 220miljoen extra opzijgelegd.10. Om in het Begeleid Individueel Studeren (BIS) een elek-tronisch leerplatform te realiseren (cursussen via internet aan-bieden en begeleiden) ligt 50 miljoen klaar.

■ VERSCHILLEN

Nettenlogica zonder rol«Wat kost het om elke leerlingkwaliteitsvol onderwijs aan tebieden, de vrije keuze en hetpluralisme in het onderwijs-landschap te waarborgen?» Opdeze vraag komt tegen decem-ber een antwoord. Eerder al gafeen definitiestudie van Deloitte& Touche een naam aan twaalfobjectiveerbare verschillen in hetonderwijslandschap (zie Klas-se 100 p. 10-11). De drie on-derwijsnetten – het gemeen-schapsonderwijs, het gesubsi-dieerd officieel en het gesubsi-dieerd vrij onderwijs – wordenop een verschillende basis ge-financierd of gesubsidieerd. Datligt erg gevoelig. Vandaag is deverhouding in werkingsmidde-len 100 voor het gemeenschaps-onderwijs tegen 53,9 en 51,3voor respectievelijk het gesub-sidieerd officieel en het vrijonderwijs. Tegen 2007 zal deverhouding van de werkings-middelen 100/76 bedragen. Ditis een voorlopige regeling, wantintussen moet een kwantifice-ringsstudie bedragen op de ver-schillen plakken. In eerste in-stantie wordt dus gezocht naarkostprijzen en de verschillenhierin die eigen zijn aan elk on-derwijsniveau, elke onderwijs-vorm, elke school en elke leer-ling. De historische nettenlo-gica speelt hierin geen enkelerol meer. Voorts omvat dekwantificeringsstudie de heleproblematiek rond werkings-middelen en investeringen. Tenslotte zal de studie voor de eer-ste keer de reële kosten vansalarissen en werking van deinternaten in kaart brengen.

DE VERSNEDEN ONDERWIJSTAART(sommen afgerond in miljard)

1999 ontwerp 2000■ gewoon basisonderwijs 64 miljard 66 miljard■ buitengewoon basisonderwijs 8,5 miljard 8,7 miljard■ gewoon secundair onderwijs 100 miljard 102 miljard■ buitengewoon secundair onderwijs 7,5 miljard 7,5 miljard■ hogescholenonderwijs 20,5 miljard 20,5 miljard■ universitair onderwijs 22,5 miljard 23,5 miljard■ permanente vorming 10 miljard■ andere uitgaven 24 miljard

ONTWERP 2000

9%25%

3%

39%3%

8%

9%4%

Voor de eerste keer de reëlekosten van onderwijssala-rissen in kaart gebracht.

Het kleuteronderwijs scoort be-duidend hoger dan het lageronderwijs als het om kinde-ren betrekken gaat.INSPECTIE

Te weinig onderwijsop maatOm een kind het best te be-trekken bij de school moet hetonderwijs zo dicht mogelijk bijde werkelijkheid aanleunen eninteresse opwekken. «Werke-lijkheidsnabijheid en aanpassingaan het niveau van het kind be-palen het sterkst de kindbetrok-kenheid», staat letterlijk in hetjongste ‘Verslag over de toe-stand van het onderwijs – In-spectie Basisonderwijs 1999’.Kinderen beter betrekkenscoort beduidend hoger in hetkleuteronderwijs dan in hetlager. En de bovenbouw (leer-groepen 4-5-6) presteert zwak-ker dan de onderbouw (leer-groepen 1-2-3). Vooral maat-regelen om het initiatief vande leerlingen te stimuleren enonderwijs op maat te geven,krijgen in het lager onderwijsniet genoeg aandacht. Bij kin-deren beter betrekken, spelenverschillen in schoolgrootte,inplanting van de school,personeelsomkadering en re-kruteringsgebied haast geenrol. Scholen met combinatie-klassen (zoals graadklassen)behalen een vergelijkbare sco-re als scholen met een klas-siek jaarklassensysteem.De klasgrootte speelt wel eenrol. In kleinere leergroepenhebben de leerkrachten door-gaans minder aandacht omhun lessen aan te passen aanhet niveau van het kind. Hunonderwijs staat ook niet altijddicht bij de werkelijkheid.Veelal is er wel meer aandachtvoor kinderactiviteit. In gro-tere klasgroepen daarentegenkrijgen kinderen meer kansentot eigen initiatief. Merkwaar-dig is alvast dat een toenamevan het aantal doelgroepleer-lingen – dit zijn alle kinderenmet behoefte aan extra zorg –onvoldoende aanleiding geefttot onderwijs op maat.Extra service. Alle leerkrachtenbasisonderwijs vinden bij dezeKlasse een extra bijlage met debelangrijkste besluiten, voorbeel-den en suggesties uit het doorlich-tingsrapport van de inspectie.

■ RIJOPLEIDING

Theorie is ‘spielerei’Moeten leerkrachten binnen-kort niet alleen hun leerlin-gen de voorrangsregels enverkeersborden uitleggenmaar ze ook een theoretischerijopleiding geven? Onder-wijsminister Marleen Vander-poorten: «Verkeersopvoedingstart al in de kleuterklas enwordt voortgezet in het la-ger en secundair onderwijs.Nu willen we de derde graadvan het SO afronden met eentheoretisch rijexamen. Meteen theoretisch rijbewijs opzak staan jongeren sterker opde arbeidsmarkt. De scholenkunnen het examen auto-noom organiseren. Ze krijgeneen enveloppe en kunnen danzelf afspraken maken met rij-scholen of eigen leerkrachteninschakelen. Het is niet debedoeling enkel het theore-tisch rijexamen voor te be-reiden, maar wel om alle as-pecten van mobiliteit en vei-ligheid te behandelen. Wewillen leerlingen bewust aanhet verkeer laten participe-ren.»Veel scholen integreren ver-keers- en mobiliteitseducatieal in hun lessen. Verkeersop-voeding moet jongeren bewus-ter maken in het verkeer. Inhet voorstel van de ministerkomt echter op het einde vande derde graad een theoretischrijexamen, in uitvoering vanhet regeerakkoord.Op het voorstel komen ver-scheidene tegenstemmen. Defietsersbond vindt dat hetvoorstel de auto promoot enhet openbaar vervoer en defiets vergeet. De autorijscho-len zien door het voorstel eendeel van hun bestaansredenverdwijnen. Ze zijn bang dathet niveau van de lessen la-ger zal liggen dan wat zij, alsspecialisten, de leerlingenkunnen aanbieden. Maar ookin het onderwijs zelf klinkentegenstemmen. De VerenigingVlaamse Leerkrachten (VVL)wijst erop dat de theoretischelessen met slechts een geheelvan regels spielerei zijn. Daar-entegen reageren scholierenen tal van sociale organisatiespositief op de plannen van deonderwijsminister.

■ FRANKRIJK

Filmster tegen geweldDe Franse regering vroeg voetballer Zinedine Zidane en film-ster Gérard Depardieu om mee te helpen bij een campagnetegen het geweld op school. Deze vedetten werden uitgekozenomdat ze zelf een moeilijke jeugd hadden. Dit initiatief kadertin de antigeweldcampagne van de Franse onderwijsministerClaude Allègre. Het plan omvat een reeks preventieve en re-pressieve maatregelen. Vanaf deze maand stuurt de ministerpolitieagenten naar 75 bijzonder moeilijke scholen. Ook wordenin het hele land 7000 begeleiders aangesteld. Daarbij moetende schoolkinderen vanaf het lager onderwijs één uur per weekopvoeding tot burgerzin krijgen. Daarnaast treedt het ministerieals aanklager op in rechtszaken tegen kinderen die verdachtworden van klasgenoten aanvallen. Van de onderwijsbondenkrijgt het plan slechts matige bijval. Zij vinden dat de ministeronvoldoende middelen vrijmaakt voor genoeg hooggekwali-ficeerd personeel (leraars, psychologen en sociaal werkers) omde scholen te helpen in de strijd tegen het geweld.In het schooljaar 1998-1999 werd in Frankrijk melding gemaaktvan bijna 20.000 gewelddadige voorvallen op scholen, vooralin sociaal achtergestelde buurten. Geweld op school steekt ookop in andere landen. In Nederland zou liefst een kwart van demiddelbare scholieren een steekwapen op zak hebben. In grootstadBrussel zou een derde in het bezit van een wapen zijn.

■ VLOR

Kerntaken voor onderwijsHebt u al eens nagedacht over de toekomstige rol van hetonderwijs en zijn kerntaken? Daarover wint de Vlaamse On-derwijsraad (Vlor) het advies in van sleutelfiguren uit de di-verse maatschappelijke sectoren van de Vlaamse samenleving.De Vlor vindt dat de pedagogische opdracht van het onderwijsvoorop moet staan. Onderwijs werkt aan de persoonlijkheids-vorming van jongeren, zodat ze zich kritisch-creatief kunnenintegreren in de samenleving en de cultuur. Voorts heeft onder-wijs de opdracht een gemeenschap gerichtop leren te stichten. Onderwijs is immersook een sociale ervaring waarin de jon-gere sociale relaties leert leggen. Afstands-onderwijs kan dit niet vervangen.Andere kerntaken van het onderwijs zijngelijke kansen waarborgen, de socialesamenhang van de samenleving verster-ken, jongeren voorbereiden op econo-mische zelfstandigheid en levenslangleren stimuleren.

Niets gemist?■ De administratie basis-

onderwijs communiceertmet 95 procent van de scho-

len via elektronische weg.Er blijven nog 178 scholenover die postzegels plakken.Zij krijgen tijd tot 1 septem-ber 2000 om onder meer viahun werkstation naar eenhaalbare oplossing te zoeken.■ Op weg van en naar schooldoen zich niet zelden proble-men voor met de verkeersvei-ligheid. De Vlaamse regeringwil schoolomgevingen beterinrichten en alternatieve ver-plaatsingswijzen voor de autobevorderen.■ De Nederlandse wervingscam-pagne ‘Wie durft?’ kon slechtsvijf Vlaamse leerkrachten naarRotterdamse basisscholen lok-ken. Waarschijnlijk ligt de mis-lukking van de campagne aande andere manier van lesgevenin Nederland. Nederlandse kin-deren zouden veel brutaler zijn.Op school zou er minder disci-pline heersen.■ Vanaf volgend schooljaarkrijgen Brusselse Nederlands-talige kleuter- en lagere scho-len een apart begeleidings-team. Elf begeleiders zullen,samen met directies en leer-krachten, specifieke behoef-ten van scholen met veel an-derstalige en allochtone leer-lingen helpen oplossen. Ditkadert in het Voorrangsbeleidvoor het Nederlandstalig Ba-sisonderwijs Brussel.■ Leren omgaan met kredie-ten moet worden ingeschre-ven in de eindtermen, vindtde Coöperatieve Verbruikers-beweging. Jongeren zoudenvolgens hun onderzoek in hetrood gaan best normaal vin-den en een nogal smalle visiehebben op het begrip consu-mentenkrediet.■ Dertien procent van de wes-terse kinderen is te dik. Datzeggen de auteurs van eengrootschalig Nederlands on-derzoek. Het aantal zwaarlij-vige kinderen (of dat lijdt aanobesitas) is in amper twintigjaar verdrievoudigd. Vooralkinderen tussen 8 en 14 jaarzijn een kwetsbare groep. Zijdoen onder meer niet ge-noeg systematische inspan-

ningen, zoals met de fietsnaar school rijden.

Waarom jongeren levenslang moeten le-ren, leest u in ‘Visie op onderwijs’ –www.vlor.be

Rijlessen op school.

KLASSE NR.103 13

14 KLASSE NR.103

Leraars van secundairescholen werken mee aaneen enquête van Test Aan-koop. De verbruikersuniepeilt ook bij leerlingen,hun ouders, directies enoud-leerlingen of ze te-vreden zijn over de school.In september lezen wede resultaten van de groot-schalige enquête. Danweten we hoe het staatmet de kwaliteit van hetsecundair onderwijs. Ofgaat men scholen verge-lijken zoals consumentendiepvriesproducten naastelkaar leggen?

Per deelnemende school krijgendirectie, leraars, leerlingen, oud-leerlingen, leerlingen van het eer-ste jaar en ouders elk een vragen-lijst. Test Aankoop peilt onder meernaar de algemene sfeer op school,de veiligheid, de inzet van de le-raars, hoe men tucht handhaaft enof men modern lesmateriaal ge-bruikt. Bij het onderdeel ‘hulp aanleerlingen met schoolmoeilijkhe-den’ vraagt men ouders of de le-raars iets ondernemen om hun kindte helpen als het problemen heeftmet bepaalde vakken. In hetzelfdeonderdeel kunnen leerlingen even-tueel aankruisen dat de stof ondui-

delijk en verward gegeven werd.

BeperkingenDe Vlaamse Onderwijsraad (Vlor),waarin ook de schoolnetten verte-genwoordigd zijn, heeft zijn twij-fels bij het onderzoek. De raad isbezorgd dat Test Aankoop het be-

grip kwaliteit versmalt tot ‘tevredenheid van oudersen leerlingen’. «Dat is één van de elementen, maarniet het enige», zegt de Vlor.« Onderwijskwaliteit iseen complex begrip en staat niet op zich. Ze isingebed in een maatschappelijke context. Elke schoolkrijgt de uitdaging om een eigen schoolbeleid tevoeren en dus doelstellingen voorop te stellen vanhet eigen pedagogisch project, de schoolcultuur,omgevingsfactoren en de instroom van leerlingen.In die context is het ook niet mogelijk om eeneenduidig concept te hanteren van onderwijskwa-liteit. Scholen moeten zich bewust zijn van debeperkingen van het onderzoek.»Welke criteria gebruikt u om de vragen op testellen en hoe omschrijft u kwaliteit?GUY SERMEUS, Test Aankoop: «De scholen bepaal-den zelf wat kwaliteit is. Eerst hielden we eenvoorbereidende enquête, waarbij we een zeshon-derdtal personen vroegen wat kwaliteit voor hunbetekent. Onder hen ook ouders met kinderen in dezesde klas van het lager onderwijs. Uiteraard begon-nen we met literatuuronderzoek en een discussiemet externe experts van universiteiten. We hanteer-den geen specifiek internationale normen, zoals wedat soms doen voor wasmachines bijvoorbeeld.»Bekijkt u de scholen uitsluitend vanuit het standpuntvan de consument, waarbij de tevredenheid vanouders en leerlingen de doorslag geeft?GUY SERMEUS, Test Aankoop: «De tevredenheidvan de ouders is een belangrijke factor. Maar datbehelst meer dan de vraag ‘Bent u tevreden over deschool’. Het omvat ook lesgeven, orde en tucht,leerlingen met moeilijkheden begeleiden, socialevaardigheden aankweken, integratie, communi-catie, participatie… Ik geef als eerste toe dat on-derwijskwaliteit een complexe aangelegenheid is,maar we proberen er een structuur in te vinden.Test Aankoop bekijkt het onderzoek inderdaadvanuit het standpunt van de consument, maarniet in termen van een beste koop aanduiden.»Is er dan een misverstand tussen de Vlor en Test

Aankoop?GUY SERMEUS, Test Aankoop: «Misschien een poli-tiek misverstand. De onderwijsproblematiek ligt inons land zo gevoelig dat men liever argumentenvindt om eraf te blijven. Laat Test Aankoop nietverklaren dat het de scholen zal classificeren op basisvan ranking, zoals dat in Engeland en Nederlandgebeurt. We vellen geen globaal oordeel per school.Maar we zullen wel namen van scholen noemen.»

EliteschoolWelke concrete elementen wil u de consumentin handen geven?GUY SERMEUS, Test Aankoop: «We willen een eva-luatieinstrument en de conclusies ervan op basis vande resultaten aanbieden. Daarmee kunnen we eensterkte-zwakte-balans maken. In het algemeen kun-

nen we aanduiden welke punten goed scoren enwelke voor verbetering vatbaar zijn. Die balans ver-schilt natuurlijk volgens het profiel van de school,zoals de studierichting, de grootte en het net. Wehouden er rekening mee dat de instroom van leerlin-gen niet overal dezelfde is en dat die mee de outputbepaalt. Als een school zich profileert als een elite-school, beoordelen we haar op de kwaliteitspriori-teiten die ze zelf legt. De ouders zullen in septemberkunnen lezen welke doelstellingen of prioriteiteneen school heeft, hoe ze die waarmaakt en wat zedoet om zaken waar het minder goed mee gaat teverbeteren. Ouders zullen bijvoorbeeld kunnen zienwelk belang de school hecht aan leerlingen- enouderparticipatie en hoe de betrokkenen dit evalue-ren. Want het heeft geen zin dat een school beweertdat tucht handhaven voor haar een belangrijke doel-stelling is, als zowel ouders, leraars en leerlingenvaststellen dat het in werkelijkheid niet zo is.»

OverdonderendConcurreert u met de doorlichtingsverslagenvan de onderwijsinspectie?GUY SERMEUS, Test Aankoop: «Ouders kunnennaar verluidt die verslagen inkijken, maar je moetheksentoeren uithalen om aan zo’n rapport tegeraken. Geen concurrentie dus.»U bevraagt alleen het algemeen secundair onder-wijs (ASO). Is dat niet erg smal?GUY SERMEUS, Test Aankoop: «Het wordt methodo-logisch heel complex als je kwaliteitscriteria moetaanpassen aan beroeps-, technisch- en kunstonder-wijs. We bekijken dit onderzoek als een experiment.Misschien dient het als ontwerp om een aangepastemethodologie te vinden voor elke onderwijsvorm.Nu moesten we het terrein afbakenen. Ideaal zounatuurlijk zijn als we een dergelijke analyse moch-ten kunnen maken voor alle secundaire scholen.»Brengt u de verschillen ook volgens onderwijs-net in kaart?GUY SERMEUS, Test Aankoop: «Ja. En ook departiciperende scholen vermelden we met naam entoenaam. Dat spraken we met hen af. Een evaluatiein de meest algemene bewoordingen publiceren, isniet de filosofie van Test Aankoop. We publicerendetails, maar geen globaal oordeel dat elementenzou geven om een school in een ranking op tenemen. Overigens is de participatie van de secun-daire scholen aan de enquête overdonderend.» ■

E N Q U Ê T E

De school als beste koop?

Test Aankoop: «Wemeten de kwaliteitvan de scholen enzullen daarbij ooknamen noemen.»

Bedrijf met KlasseHoeveel leerlingen komen na afstuderen in hetHoeveel leerlingen komen na afstuderen in hetHoeveel leerlingen komen na afstuderen in hetHoeveel leerlingen komen na afstuderen in hetHoeveel leerlingen komen na afstuderen in hetbedrijfsleven terecht? Veel meer dan u zou ver-bedrijfsleven terecht? Veel meer dan u zou ver-bedrijfsleven terecht? Veel meer dan u zou ver-bedrijfsleven terecht? Veel meer dan u zou ver-bedrijfsleven terecht? Veel meer dan u zou ver-moeden. Maar hoe boeren ze daar? Hoe goedmoeden. Maar hoe boeren ze daar? Hoe goedmoeden. Maar hoe boeren ze daar? Hoe goedmoeden. Maar hoe boeren ze daar? Hoe goedmoeden. Maar hoe boeren ze daar? Hoe goedheeft het onderwijs hen voorbereid op het wer-heeft het onderwijs hen voorbereid op het wer-heeft het onderwijs hen voorbereid op het wer-heeft het onderwijs hen voorbereid op het wer-heeft het onderwijs hen voorbereid op het wer-kelijke beroepsleven? Op 22 maart kan u eenkelijke beroepsleven? Op 22 maart kan u eenkelijke beroepsleven? Op 22 maart kan u eenkelijke beroepsleven? Op 22 maart kan u eenkelijke beroepsleven? Op 22 maart kan u eenVlaams bedrijf binnenwandelen en persoonlijkVlaams bedrijf binnenwandelen en persoonlijkVlaams bedrijf binnenwandelen en persoonlijkVlaams bedrijf binnenwandelen en persoonlijkVlaams bedrijf binnenwandelen en persoonlijkantwoord krijgen op al die vragen. Dan vindtantwoord krijgen op al die vragen. Dan vindtantwoord krijgen op al die vragen. Dan vindtantwoord krijgen op al die vragen. Dan vindtantwoord krijgen op al die vragen. Dan vindtde de de de de Bedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor Scholen plaats. Er wacht plaats. Er wacht plaats. Er wacht plaats. Er wacht plaats. Er wachtu een exclusief bezoek. Ontdek dat bedrijf enu een exclusief bezoek. Ontdek dat bedrijf enu een exclusief bezoek. Ontdek dat bedrijf enu een exclusief bezoek. Ontdek dat bedrijf enu een exclusief bezoek. Ontdek dat bedrijf enonderwijs veel meer aan elkaar kunnen heb-onderwijs veel meer aan elkaar kunnen heb-onderwijs veel meer aan elkaar kunnen heb-onderwijs veel meer aan elkaar kunnen heb-onderwijs veel meer aan elkaar kunnen heb-ben dan stages en technische ondersteuning.ben dan stages en technische ondersteuning.ben dan stages en technische ondersteuning.ben dan stages en technische ondersteuning.ben dan stages en technische ondersteuning.Overtuig u ervan dat de bedrijfswereld ook eenOvertuig u ervan dat de bedrijfswereld ook eenOvertuig u ervan dat de bedrijfswereld ook eenOvertuig u ervan dat de bedrijfswereld ook eenOvertuig u ervan dat de bedrijfswereld ook eenzaak is van het algemeenvormend onderwijs.zaak is van het algemeenvormend onderwijs.zaak is van het algemeenvormend onderwijs.zaak is van het algemeenvormend onderwijs.zaak is van het algemeenvormend onderwijs.Dat de kloof tussen beide werelden niet teDat de kloof tussen beide werelden niet teDat de kloof tussen beide werelden niet teDat de kloof tussen beide werelden niet teDat de kloof tussen beide werelden niet tegroot mag zijn, maar ook niet te klein. Eengroot mag zijn, maar ook niet te klein. Eengroot mag zijn, maar ook niet te klein. Eengroot mag zijn, maar ook niet te klein. Eengroot mag zijn, maar ook niet te klein. Eenrondleiding, een discussie en wie weet heel watrondleiding, een discussie en wie weet heel watrondleiding, een discussie en wie weet heel watrondleiding, een discussie en wie weet heel watrondleiding, een discussie en wie weet heel watinteressante contacten en ideeën voor achteraf.interessante contacten en ideeën voor achteraf.interessante contacten en ideeën voor achteraf.interessante contacten en ideeën voor achteraf.interessante contacten en ideeën voor achteraf.U bent welkom. Zonder helm.U bent welkom. Zonder helm.U bent welkom. Zonder helm.U bent welkom. Zonder helm.U bent welkom. Zonder helm.

Met Klasse de bedrijfswereld in S

Duizend leerkrachten trokken twee jaar geleden naar deeerste editie van de Bedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor ScholenBedrijvendag voor Scholen. Vorigjaar liep dat aantal op tot 1500, verspreid over een zestig-tal bedrijven in alle Vlaamse provincies. Dit jaar zijn voorleerkracht, directie, PMS/CLB enz. meer dan tachtig Vlaam-se bedrijven gastheer. Ze komen uit alle sectoren: van ha-venbedrijf (Dredging International, Monsanto) tot brouwerij(Campina, Palm, Maes), van elektroreus (Barco, Siemens)tot farmaceutisch concern (Janssen Pharmaceutica, Phar-macia & Upjohn), van autoproducent (Opel, Ford) tot dui-vel-doet-al (Procter & Gamble, Philips). Ook KMO’s doenmee. Wil u vanbinnenuit kennismaken met productietech-nieken, organisatievormen, vernieuwing en management?Bent u geïnteresseerd in een discussie met bedrijfsverant-woordelijken over de band tussen onderwijs en bedrijf? Danis de Bedrijvendag voor Scholen uw kopje thee. Klasseschenkt uit.Op woensdagnamiddag 22 maart gaan voor alle Vlaam-Op woensdagnamiddag 22 maart gaan voor alle Vlaam-Op woensdagnamiddag 22 maart gaan voor alle Vlaam-Op woensdagnamiddag 22 maart gaan voor alle Vlaam-Op woensdagnamiddag 22 maart gaan voor alle Vlaam-se leerkrachten de poorten van de bedrijfswereld open.se leerkrachten de poorten van de bedrijfswereld open.se leerkrachten de poorten van de bedrijfswereld open.se leerkrachten de poorten van de bedrijfswereld open.se leerkrachten de poorten van de bedrijfswereld open.Ruim 80 grote en middelgrote ondernemingen uit heelRuim 80 grote en middelgrote ondernemingen uit heelRuim 80 grote en middelgrote ondernemingen uit heelRuim 80 grote en middelgrote ondernemingen uit heelRuim 80 grote en middelgrote ondernemingen uit heelVlaanderen leiden u in kleine groepen rond en gaanVlaanderen leiden u in kleine groepen rond en gaanVlaanderen leiden u in kleine groepen rond en gaanVlaanderen leiden u in kleine groepen rond en gaanVlaanderen leiden u in kleine groepen rond en gaan

achteraf met u in discussie over eenachteraf met u in discussie over eenachteraf met u in discussie over eenachteraf met u in discussie over eenachteraf met u in discussie over eenactueel thema in onderwijs en bedrijfs-actueel thema in onderwijs en bedrijfs-actueel thema in onderwijs en bedrijfs-actueel thema in onderwijs en bedrijfs-actueel thema in onderwijs en bedrijfs-leven. Eventueel kan u al afsprakenleven. Eventueel kan u al afsprakenleven. Eventueel kan u al afsprakenleven. Eventueel kan u al afsprakenleven. Eventueel kan u al afsprakenmaken voor een bezoek met uw klas ofmaken voor een bezoek met uw klas ofmaken voor een bezoek met uw klas ofmaken voor een bezoek met uw klas ofmaken voor een bezoek met uw klas ofeen andere vorm van samenwerking.een andere vorm van samenwerking.een andere vorm van samenwerking.een andere vorm van samenwerking.een andere vorm van samenwerking.Deze actie richt zich vooral tot leer-Deze actie richt zich vooral tot leer-Deze actie richt zich vooral tot leer-Deze actie richt zich vooral tot leer-Deze actie richt zich vooral tot leer-krachten secundair en hoger onderwijskrachten secundair en hoger onderwijskrachten secundair en hoger onderwijskrachten secundair en hoger onderwijskrachten secundair en hoger onderwijsvan àlle onderwijsvormen. Kostprijs: ni-van àlle onderwijsvormen. Kostprijs: ni-van àlle onderwijsvormen. Kostprijs: ni-van àlle onderwijsvormen. Kostprijs: ni-van àlle onderwijsvormen. Kostprijs: ni-hil. Vul snel de bon in en stuur hem op.hil. Vul snel de bon in en stuur hem op.hil. Vul snel de bon in en stuur hem op.hil. Vul snel de bon in en stuur hem op.hil. Vul snel de bon in en stuur hem op.U ontvangt dan een folder met ant-U ontvangt dan een folder met ant-U ontvangt dan een folder met ant-U ontvangt dan een folder met ant-U ontvangt dan een folder met ant-woordcoupon, die u in staat stelt eenwoordcoupon, die u in staat stelt eenwoordcoupon, die u in staat stelt eenwoordcoupon, die u in staat stelt eenwoordcoupon, die u in staat stelt eenbedrijf te kiezen dat u wil bezoeken (enbedrijf te kiezen dat u wil bezoeken (enbedrijf te kiezen dat u wil bezoeken (enbedrijf te kiezen dat u wil bezoeken (enbedrijf te kiezen dat u wil bezoeken (endat u nog niet kent).dat u nog niet kent).dat u nog niet kent).dat u nog niet kent).dat u nog niet kent).Hoe ziet mijn middag eruit?U meldt zich aan in het bedrijf dat u istoegewezen (op basis van uw keuze). Elkbedrijfsbezoek bestaat uit twee delen enloopt in principe van 14 tot 16.30 uur. Dit isgéén gewoon standaardbezoek. U start meteen rondleiding in het bedrijf of enkele af-delingen ervan. Uw gids: de marketing-,personeels- of productiedirecteur. Vervolgenswordt u uitgenodigd om deel te nemen aaneen discussie met ondernemingsverantwoor-delijken. Het thema is altijd onderwijs enbedrijfswereld. Daarbinnen maakt het be-drijf zelf een keuze: aanwerving, personeels-beleid, opleidingen, kwaliteitszorg, vernieu-wing, veiligheid, milieuzorg...

Wat kan ik achteraf van deze bedrijvendagverwachten?Het bedrijfsleven hecht veel belang aan mensen die hunvak kennen en die daarnaast resultaatgericht zijn, kunnensamenwerken, initiatief nemen, klantgericht denken en openstaan voor permanente vorming (zie ook Vizier, p. 4-9).Op deze dag kan u daar samen met ondernemers overnadenken. Misschien gaat u met nieuwe ideeën naar huisvoor uw klaspraktijk. Voorts wil de bedrijvendag inspiratiegeven voor de vaktechnische vorming van jongeren: tech-niek, talenkennis, informatica, veiligheid, hygiëne enz. Deervaring leert dat uit een dag als deze contacten voort-vloeien en dat scholen en bedrijven gaan samenwerken.Ten slotte krijgt u uit de eerste hand informatie over deaanwervingsbehoeften van de ondernemingen. Studie-en beroepskeuze begeleiden kan hier meer richting krij-gen.Hoe schrijf ik in?Vul de bon volledig in en stuur hem op naar de organisa-toren, het Verbond van Kristelijke Werkgevers en Kaderle-den (VKW). U ontvangt dan van hen een folder met ondermeer de lijst van bedrijven uit uw provincie, waaruit u kankiezen voor uw bezoek. Daarbij zit ook een antwoordcou-pon. Daarop vult u drie bedrijven in die u graag zoubezoeken (het liefst firma’s die u nog niet kent). Dezecoupon moet u vervolgens terugsturen naar de organisa-toren. Zij bezorgen u dan een bevestigingsbrief voor eenbezoek aan één van die bedrijven. De hele actie kost udus voor één keer twee postzegels in plaats van één,maar u krijgt dan ook een programma op maat voorge-schoteld en de organisatoren willen alle aanvragen inwil-ligen. Deze actie is bedoeld voor leerkrachten, PMS/CLB-medewerkers, directies, pedagogisch begeleiders, inspec-teurs, enz., eventueel vergezeld van een collega.

A = algemeen, B = basisonderwijs, S = secundair en hoger onderwijs

BEDRIJFSBEZOEK MET KLASSEµ Ja, ik wil graag deelnemen aan de Bedrijven-

dag voor Scholen op woensdagmiddag 22maart. Stuur mij een gedetailleerd inschrij-vingsformulier en een folder.

Naam: ...........................................................

Volledig adres: ................................................

.....................................................................

School: ...........................................................

Onderwijsniveau: lager / secundair / hoger

Vak: ...............................................................

16 KLASSE NR.103

Klasse-service A

• Kena vzw zoekt jongeren vanaf 16 jaar als jeugdanimatorjeugdanimatorjeugdanimatorjeugdanimatorjeugdanimator voor de begelei-ding van vakanties (periodes van elf dagen) met kinderen van 8 tot 16 jaar.Tijdens de paasvakantie (8 tot 14 april) krijgen de kandidaten een opleiding.Meer info bij vzw Kena – Vilain XIIII laan 50 – 9150 Bazel – tel 03-744 07 34.• Marc Hendrickx (MBP vzw) geeft lezingenlezingenlezingenlezingenlezingen over Moderne muziek, moderneModerne muziek, moderneModerne muziek, moderneModerne muziek, moderneModerne muziek, modernemythenmythenmythenmythenmythen en Muzikale en sociale (r)evolutiesMuzikale en sociale (r)evolutiesMuzikale en sociale (r)evolutiesMuzikale en sociale (r)evolutiesMuzikale en sociale (r)evoluties. De lezingen duren 90 minuten enkosten 5000␣ fr. (+ reiskosten). Als erkend auteur is hij opgenomen op de lijstLezingen van het cultuurministerie.Meer info bij Marc Hendrickx – H. Meeusstraat 56 – 2110 Wijnegem – tel en fax03-354 07 49 – MBP@village.uunet.be.• Leerkracht Roos Dedulle verkoopt sprookjespoppensprookjespoppensprookjespoppensprookjespoppensprookjespoppen ten voordele van demoeders in de sloppenwijken van Manilla (Filippijnen). De poppen zijn daar terplaatse gemaakt. Een set van drie poppen uit hetzelfde sprookje kost 800␣ fr.Meer info bij Roos Dedulle – Capucienenstraat 29 – 8900 Ieper – tel 057-20 54 81.• Blankenkoorts is een jong multicultureel straattheatergezelschap uit het Gentse.Van 24 mei tot 6 juni zijn ze gastheer voor de Zimbabwese dans- en theater-groep Savuka. Tijdens die periode kan u beide groepen voor een workshop ofeen project op uw school uitnodigen.Meer info bij Thomas Logghe – Kruisboogstraat 7 – 9000 Gent – tel 09-329 9328 of 0486-28 80 60 – tlogghe@hotmail.com.

• Van 6 tot 9 maart kunnen jongeren van 13 tot 18 jaar in Tongerlo (Sporta-centrum)een cursus digitale fotografie voor beginnersdigitale fotografie voor beginnersdigitale fotografie voor beginnersdigitale fotografie voor beginnersdigitale fotografie voor beginners volgen, in combinatie met sportacti-viteiten. Dit is een organisatie van Sporta en studenten van de Plantijn HogeschoolAntwerpen.Meer info en inschrijvingen op tel 0486-42 82 91 – tel 014-54 80 72 –digikamp@yahoo.com.• De 20ste Romerodag presenteert onder de titel O.A. Romero. Presente! – een stem O.A. Romero. Presente! – een stem O.A. Romero. Presente! – een stem O.A. Romero. Presente! – een stem O.A. Romero. Presente! – een stemdie verder draagtdie verder draagtdie verder draagtdie verder draagtdie verder draagt een gevarieerd programma met infomarkt, tentoonstellingen,buitenlandse gasten, debat, actie, viering, kinderanimatie, woordkunst, toneel, feest…Rode draad tijdens het gebeuren is Klanken uit de kloofKlanken uit de kloofKlanken uit de kloofKlanken uit de kloofKlanken uit de kloof, een festival met twintigsolidariteitskoren. De Romerodag vindt plaats op 25 maart in de Beurshalle Bruggeen is een organisatie van vzw Latijns-Amerikakomitee (LAK), met Broederlijk Delen,NCOS, Oxfam-Solidariteit, Oxfam-Wereldwinkels, Welzijnszorg, Wereldwijd en de StadBrugge.Meer info bij LAK – Manitobalaan 51 – 8200 St. Andries – tel 050-38 63 51.• Voor de basisuitrusting van een werkplaats voor houtbewerkingbasisuitrusting van een werkplaats voor houtbewerkingbasisuitrusting van een werkplaats voor houtbewerkingbasisuitrusting van een werkplaats voor houtbewerkingbasisuitrusting van een werkplaats voor houtbewerking van eensecundaire school in El Carmen (Peru) zoekt leerkracht Frans Parren dringend zo’ndertig stuks van gereedschappen voor leerlingen (meters, hamers, zagen, tan-gen, beitels…). Ook een elektrische schaafmachine en een nog goed werkendehoutbewerkingsmachine zijn welkom.Meer info bij Frans Parren – Veldstraat 29 – 3640 Kessenich – tel 089-56 32 68(weekend) of 0495-23 83 62 (schooldagen) – frans.parren@wanadoo.be

Vul deze originele bon volledig in en stuur hem zo snelmogelijk naar Rik Meeuwissen - Verbond van Kristelij-ke Werkgevers en Kaderleden (VKW) – Tervurenlaan463 – 1160 Brussel. Niét faxen a.u.b. U ontvangt eengedetailleerd inschrijvingsformulier met een overzichtvan de 80 bedrijven die meedoen aan deze actie, datu volledig ingevuld terugstuurt. Voor één keer doet udubbel werk, maar u kan dan ook gegarandeerd mee.

(advertentie)

Extra verwendagen S

Zowat vijfhonderd «leerkrachten-die-het-verschil-maken» zijn genomineerd door colle-ga’s, leerlingen of ouders voor een extra verwenkuur. Daarom hebben Het Paleis, CanonCultuurcel en Klasse wat extra registers opengetrokken om niet honderd, maar weltweehonderd leerkrachtentweehonderd leerkrachtentweehonderd leerkrachtentweehonderd leerkrachtentweehonderd leerkrachten een dagje in de watten te leggen. De Extra verwendag voor100 leerkrachten van dinsdag 28 maart (zie ook Klasse 100) krijgt dus een vervolg voornog eens honderd leerkrachten op woensdag 29 maart. De tweehonderd feestvarkenskrijgen een feestelijk ontbijtbuffet als verwelkoming en vallen vervolgens van de eneverrassing in de andere: bekende gasten vertellen over de leraars in hun leven, specialeoptredens, een feestmaaltijd enz. De tweehonderd gelauwerden krijgen weldra hunpersoonlijke uitnodiging in de bus.

DynaMo2 2000-2001 A

Het zal u maar gebeuren. U bent die leerkracht die al weken, maanden met een ideerondloopt. Dé idee om «iets» met uw leerlingen te doen. U wil graag beginnen met realiseren,

organiseren, uitwerken… maar u vindt de middelen niet, u weet niet waar, metwie, hoe?

Daarvoor heeft Canon Cultuurcel DynaMo2DynaMo2DynaMo2DynaMo2DynaMo2 in het leven geroepen.Vanaf 15 maart ligt de catalogus weer in elke Vlaamse school.

Al voor de achtste keer ondertussen. Uw idee hoeft niet groot(s)te zijn, u kan best een creatief project uitwerken met eenkleine groep, maar ook met de hele school of samen met

andere scholen. Of u carrosserie geeft of Nederlands of wiskunde, het maakt niet uit.DynaMo2 is er voor alle leerkrachten in Vlaanderenalle leerkrachten in Vlaanderenalle leerkrachten in Vlaanderenalle leerkrachten in Vlaanderenalle leerkrachten in Vlaanderen, van kleuter- tot hogeschool,voor alle niveaus. Hoe gaat u praktisch te werk?1. Zoek de DynaMo2-catalogus in uw school en ontdek de vijf werkvelden: bedrij-vige, democratische, groene, gezonde en muzische school. Bij elk werkveld vindt uvooraan een korte omschrijving.2. Kies het werkveld waarbinnen uw idee past.3. Zoek binnen dit werkveld een organisatie of kunstenaar die kan helpen bij hetuitwerken van het idee tot een project.4. Vul het aanvraagformulier in (of de diskette bij de catalogus).5. Stuur uw projectaanvraag vóór 15 mei naar Canon (DynaMo2) – Koning AlbertII-laan 15 – 1210 Brussel.6. Vóór 30 juni weet u of en hoeveel ondersteuning u krijgt.7. Op 1 september gaat u aan de slag.8. Vóór 17 juli 2001 stuurt u Canon een evaluatie van uw project. Vervolgens krijgtu het vooropgestelde bedrag terugbetaald.

Proms of the Children A

Op dinsdag 2 mei (vanaf 13.30 u.) zingen leerlin-gen van 10 tot 14 jaar in het Antwerpse Sportpa-leis Een dak voor kinderen zonder dakEen dak voor kinderen zonder dakEen dak voor kinderen zonder dakEen dak voor kinderen zonder dakEen dak voor kinderen zonder dak. Dit een-malig gebeuren kadert in de vieringen van V-Dagen 2000 en het Internationaal Jaar van deVredescultuur (zie ook vorige Klasse).Tot eind maart kan u inschrijven bij het Open Onderwijshuis - tel 03-231 19 21. U krijgtdan meteen een pakket liedjesteksten (en cassette) toegestuurd om vooraf te oefenen.

Muzische Werkdagen B

(Kleuter)onderwijzers en laatstejaarsstudenten lerarenopleiding ontdekken samenmet collega’s uit andere scholen nieuwe muzische werkvormennieuwe muzische werkvormennieuwe muzische werkvormennieuwe muzische werkvormennieuwe muzische werkvormen. Wie de basisvor-ming goed heeft verteerd, kan nu inschrijven voor de vervolgmodulevervolgmodulevervolgmodulevervolgmodulevervolgmodule VerdereVerdereVerdereVerdereVerdereVormingVormingVormingVormingVorming, twee tweedaagsen tijdens de tweede week van de paasvakantie, 17 en18 april in Destelbergen of 20 en 21 april in Leuven. Deelnemen is gratis, maar hetaantal deelnemers is beperkt tot 75 per tweedaagse. Op het programma o.a.thematisch werken met muzische vorming door de verschillende leergebiedenthematisch werken met muzische vorming door de verschillende leergebiedenthematisch werken met muzische vorming door de verschillende leergebiedenthematisch werken met muzische vorming door de verschillende leergebiedenthematisch werken met muzische vorming door de verschillende leergebiedenheenheenheenheenheen. Er is telkens één werkgroep voor kleuteronderwijs, twee voor lager onderwijs.U schrijft of faxt vóór 20 maart naar Wisper – Diestsesteenweg 104 – 3010Leuven – tel 016-25 16 21 – fax 016-25 89 94. U vermeldt daarbij uw naam enadres, uw functie, naam en adres van de school en de nodige telefoonnummers.Ook «selfmade» muzische mensen (zonder de basisvorming) kunnen inschrijven.U voegt dan wel een woordje uitleg toe waarom u voor deelneming in aanmer-king komt.

Website Jonge Gouden Uil S

Op dit ogenblik lezen ruim 1000 Vlaamse en Nederlandse leerlingen zich suf om op25 maart in De Singel in Antwerpen hún Jonge Gouden Uil te kunnen uitreiken. Ditjaar, net als bij grote broer Gouden Uil, slechts twee categorieëntwee categorieëntwee categorieëntwee categorieëntwee categorieën: jeugd- enjeugd- enjeugd- enjeugd- enjeugd- envolwassenenliteratuurvolwassenenliteratuurvolwassenenliteratuurvolwassenenliteratuurvolwassenenliteratuur. U kan de ongezoute meningen van de jonge juryledendagelijks volgen op de website van de Jonge Gouden Uil. Surf naar http://www.schrijversnet.nl/jgu.

Ho’bo studiedag S

Op 24 maart vormt het Antwerpse Zuiderpershuis de uitvalsbasis voor een kunst-kunst-kunst-kunst-kunst-zinnige studiedag voor lectoren uit de lerarenopleidingenzinnige studiedag voor lectoren uit de lerarenopleidingenzinnige studiedag voor lectoren uit de lerarenopleidingenzinnige studiedag voor lectoren uit de lerarenopleidingenzinnige studiedag voor lectoren uit de lerarenopleidingen (zie ook vorigeKlasse). Lectoren krijgen, naast heel wat informatie over het hele ho’bo-project,uitvoerig de kans om onder begeleiding van een docentenploeg de stad alsmuzisch werkterrein te ontdekken. Op het programma staan actieve workshops opverschillende locaties in de stad.Snelle beslissers kunnen nog inschrijven (tot 7 maart) bij Kunst in Zicht - Warande-straat 42 - 2300 Turnhout – tel 014-47 21 57 - kiz@warande.be

De kloof overbruggen S

Containers: men kan er goederen mee vervoeren, afval en… mensen. Men kan zestapelen, platwalsen of… opnieuw betekenis en waarde geven. Het Containerpro-Containerpro-Containerpro-Containerpro-Containerpro-ject 2000ject 2000ject 2000ject 2000ject 2000 in Antwerpen (mee ondersteund door Canon) brengt scholen en kunste-naars uit het Zuiden samen rond tien containers. Emoties, creaties, kunst en cultuurover de grenzen heen. U bent welkom om te kijken en mee te doen.Het project is te bekijken in de Zuiderdokken, het Muhka en het Zuiderpershuis) van29 maart tot 2 april (10 tot 17 u.).Meer info en reservaties bij Marc Beeckmans – tel 03-663 46 97 / Muhka – tel 03-238 59 60 / Zuiderpershuis – tel 03-663 46 97

Hoe bereikt u Canon?Canon Cultuurcel – Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - Erna Schelstraete, LucNijs en Jan Staes - tel 02-553 96 65 tot 67 - fax 02-553 96 75 -erna.schelstraete@ond.vlaanderen.be - luc.nijs@ond.vlaanderen.be -jan.staes@ond.vlaanderen.be

18 KLASSE NR.103

Zulma in de klas S

ZulmaZulmaZulmaZulmaZulma new style: dit literair-fotografisch tijdschriftliterair-fotografisch tijdschriftliterair-fotografisch tijdschriftliterair-fotografisch tijdschriftliterair-fotografisch tijdschrift kreeg een ingrijpende vormelijkeén inhoudelijke facelift. Sommige zekerheden blijven: het blad bundelt kortverhalen,poëzie, foto’s, grafiek, cartoons… en wil zo een forum zijn voor jong artistiek talent. Dittalent krijgt zo de gelegenheid zich voor te stellen aan een breder publiek én aan dewereld van uitgevers, pers enz. Elk nummer brengt op een zestigtal pagina’s een mixvan recent werk van «vaste waardes» (jonge kunstenaars die reeds een bewijs vankwaliteit hebben geleverd) en echte debutanten. Qua vormgeving krijgt het blad eenprofessioneel uiterlijk (geplakte rug, geverniste kaft, kwaliteitspapier).Zulma wordt bruikbaar materiaal voor de lessen Nederlands in de derde graadsecundair onderwijs. Elk nummer zal o.a. ook lessuggesties bevatten bij de literairebijdragen. Voor leerkrachten Nederlands zijn er een reeks introductieaanbiedingen.Een los nummer kost 150␣ fr. Voor het eerste nummer betaalt u uitzonderlijk slechts100␣ fr. Dertig leerkrachten krijgen het maartnummer gratisDertig leerkrachten krijgen het maartnummer gratisDertig leerkrachten krijgen het maartnummer gratisDertig leerkrachten krijgen het maartnummer gratisDertig leerkrachten krijgen het maartnummer gratis (gewoon een brief-kaart sturen). Als u het maartnummer meteen bestelt voor de hele klas, krijgt u er zelfeen gratis exemplaar bij.De abonnementsprijs bedraagt 400␣ fr. voor vier nummers. Uw voordeeltarief (groeps-bestelling) bedraagt 250␣ fr. per leerling. Vanaf 50 bestellingen betaalt u nog200␣ fr. Uiteraard krijgt de begeleidende leerkracht een gratis abonnement. Eenextraatje: vijf klassen die intekenen voor een jaarabonnement krijgen er gratis eenworkshop workshop workshop workshop workshop creatief schrijvencreatief schrijvencreatief schrijvencreatief schrijvencreatief schrijven (door hoofdredacteur Stefan Boonen) bovenop.Artforum vzw – Zulma – Stapelhuisstraat 13d – 3000 Leuven – tel 016-23 17 59 –fax 016-22 27 85 – Artforum@pandora.be – users.pandora.be/Artforum

Soft qui peut S

Leerlingen en studenten vanaf 12 jaar kunnen tot 15 maart inschrijven voor het 5de5de5de5de5deEuropees Festival van Jonge Ontwerpers van Numerieke ProductenEuropees Festival van Jonge Ontwerpers van Numerieke ProductenEuropees Festival van Jonge Ontwerpers van Numerieke ProductenEuropees Festival van Jonge Ontwerpers van Numerieke ProductenEuropees Festival van Jonge Ontwerpers van Numerieke Producten. Dit festivalvindt plaats op 15 en 16 december in Futuroscope (Frankrijk). Het is een organisatievan het Regionaal Centrum voor Opvoedkundige Documentatie van de regioPoitou-Charentes. Het Gemeentelijk Technisch Instituut Frans Fischer (Generaal Eenens-straat 66 – 1030 Brussel – tel 02-215 40 69) promoot deze wedstrijd in België.Meer info bij Concours.Soft-qui-Peut@ac-poitiers.fr - www.ac-poitiers.fr/soft2000.Inschrijvingen naar CRDP de Poitou-Charentes – 6, rue Sainte Catherine – 86034Poitiers Cedex - France

De school open voor de sport A

Scholen beschikken vaak over sportinfrastructuur die naschools weinig of niet wordtgebruikt. Ze openstellen voor clubs en gemeente is vaak een oplossing. De schoolDe schoolDe schoolDe schoolDe schoolopen voor de sportopen voor de sportopen voor de sportopen voor de sportopen voor de sport is een project van de Koning Boudewijnstichting dat hieroverinformatie heeft verzameld. Die informatie is gebundeld in de gelijknamige publi-catie, een praktijkgidspraktijkgidspraktijkgidspraktijkgidspraktijkgids waarin financiële, organisatorische en logistieke vraagstuk-ken thematisch worden besproken.Het boek kost 420 fr. U kan het bestellen bij Koning Boudewijnstichting – Distribu-tiecentrum – tel 070-23 37 28 – fax 070-23 37 27 – publi@kbs-frb.beKlasse en de Stichting schenken 50 exemplaren van het boek gratis weg. StuurKlasse en de Stichting schenken 50 exemplaren van het boek gratis weg. StuurKlasse en de Stichting schenken 50 exemplaren van het boek gratis weg. StuurKlasse en de Stichting schenken 50 exemplaren van het boek gratis weg. StuurKlasse en de Stichting schenken 50 exemplaren van het boek gratis weg. Stuureen brief(kaart) naar Klasse (Sport) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.een brief(kaart) naar Klasse (Sport) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.een brief(kaart) naar Klasse (Sport) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.een brief(kaart) naar Klasse (Sport) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.een brief(kaart) naar Klasse (Sport) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.

Naar de Beauty Farm A

Twintig lezers van Klas-se krijgen een gratisgratisgratisgratisgratisvo l led ige schoon-vo l led ige schoon-vo l led ige schoon-vo l led ige schoon-vo l led ige schoon-heidsverzorgingheidsverzorgingheidsverzorgingheidsverzorgingheidsverzorging. HetProvinciaal Instituut voorHaartooi en Schoonheidszorgen Gent is vanaf april namelijkde enige school in Vlaanderen met een heuse Beauty Farm.Voor Tien Jaar KlasseTien Jaar KlasseTien Jaar KlasseTien Jaar KlasseTien Jaar Klasse wil ook deze school haar (mooie)(s)teentje bijdragen.In de voormiddag maken de geselecteerde leerkrachten ken-nis met de beauty farm: sauna, stoombad, onderwatermas-sage, droge sauna… In de namiddag volgt een voor-en-nabehandeling: het kapsel van uw dromen, eindelijk die totaalnieuwe haarkleur, eindelijk een nieuwe voordeur. Het aanbodgeldt voor mannen én vrouwen.Schrijf uw wensdroom op een briefje en stuur dit vóór 20Schrijf uw wensdroom op een briefje en stuur dit vóór 20Schrijf uw wensdroom op een briefje en stuur dit vóór 20Schrijf uw wensdroom op een briefje en stuur dit vóór 20Schrijf uw wensdroom op een briefje en stuur dit vóór 20maart naar onderstaand adres. Twintig leerkrachten krij-maart naar onderstaand adres. Twintig leerkrachten krij-maart naar onderstaand adres. Twintig leerkrachten krij-maart naar onderstaand adres. Twintig leerkrachten krij-maart naar onderstaand adres. Twintig leerkrachten krij-gen een uitnodiging voor een volledige dag schoonheids-gen een uitnodiging voor een volledige dag schoonheids-gen een uitnodiging voor een volledige dag schoonheids-gen een uitnodiging voor een volledige dag schoonheids-gen een uitnodiging voor een volledige dag schoonheids-verzorging (datum wordt in onderling overleg bepaald;verzorging (datum wordt in onderling overleg bepaald;verzorging (datum wordt in onderling overleg bepaald;verzorging (datum wordt in onderling overleg bepaald;verzorging (datum wordt in onderling overleg bepaald;zeker na de paasvakantie).zeker na de paasvakantie).zeker na de paasvakantie).zeker na de paasvakantie).zeker na de paasvakantie).Provinciaal Instituut voor Haartooi en Schoonheidszorgen (Beautymet Klasse) – Godshuizenlaan 65-75 – 9000 Gent – tel 09-267 12 60 – fax 09-267 12 61 – pihs@pandora.be

Spinnen A

Met Over harige griezelsOver harige griezelsOver harige griezelsOver harige griezelsOver harige griezels probeert Tannia Sels deze vaakverafschuwde dieren in een reëler daglicht te stellen. Ze schreefeerst het jeugdboek jeugdboek jeugdboek jeugdboek jeugdboek JustinJustinJustinJustinJustin, een kruisspin, die het meisje Laureprobeert te bewijzen dat spinnen nuttige dieren zijn. Uit ditjeugdboek groeide een dia-voordracht van ongeveer 45 minu-ten voor leerlingen vanaf 8 jaarleerlingen vanaf 8 jaarleerlingen vanaf 8 jaarleerlingen vanaf 8 jaarleerlingen vanaf 8 jaar. Over harige griezels neemt deleerlingen mee naar een denkbeeldig bos, waar ze kennisma-ken met verscheidene soorten spinnen, hun specifiek gedrag enenkele van hun geheimpjes leren kennen. Na de voordrachtkunnen de leerlingen enkele echte spinnen ontmoeten.Voor kleuters is er een apart programma beschikbaar, opbasis van het kijk-, kleur- en voorleesboek kijk-, kleur- en voorleesboek kijk-, kleur- en voorleesboek kijk-, kleur- en voorleesboek kijk-, kleur- en voorleesboek De spin en hetDe spin en hetDe spin en hetDe spin en hetDe spin en hetwebwebwebwebweb. Spinnen zijn goedSpinnen zijn goedSpinnen zijn goedSpinnen zijn goedSpinnen zijn goed is een poppenspelpoppenspelpoppenspelpoppenspelpoppenspel (dertig minu-ten) voor kinderen van de laatste kleuterklaslaatste kleuterklaslaatste kleuterklaslaatste kleuterklaslaatste kleuterklas.Op reis naar een geheimzinnige spinnenwereldOp reis naar een geheimzinnige spinnenwereldOp reis naar een geheimzinnige spinnenwereldOp reis naar een geheimzinnige spinnenwereldOp reis naar een geheimzinnige spinnenwereld is eenstripverhaal-op-dia voor 6-7-jarigenstripverhaal-op-dia voor 6-7-jarigenstripverhaal-op-dia voor 6-7-jarigenstripverhaal-op-dia voor 6-7-jarigenstripverhaal-op-dia voor 6-7-jarigen. Zonder moeite lerende kinderen een heleboel over spinnen en overwinnen zo hunangst en afschuw. Aan het einde mogen zij eigen ideeëntoevoegen én uitwerken. Goed uitgewerkte gedachten wor-den op dia gezet en aan het album toegevoegd. Dit pro-gramma duurt ongeveer 40 minuten.Voor leerlingen vanaf 13 jaarvanaf 13 jaarvanaf 13 jaarvanaf 13 jaarvanaf 13 jaar is er ten slotte de dia-voor-dia-voor-dia-voor-dia-voor-dia-voor-dracht dracht dracht dracht dracht ArachnofolieArachnofolieArachnofolieArachnofolieArachnofolie. Dit programma (2 x 45 minuten of eenverkorte versie van één uur) gaat vooral over inheemse spin-nen. Het is een plezierige reis naar de wereld van de spinnen,waarbij wetenschappelijke terminologie en saaie opsommin-gen bewust worden vergeten.Voor alle info: Tannia Sels – Schanslaan 61 – 2150 Borsbeek– tel 03-322 13 54 (na 17 u.)

Rondom wonen A

In het maandelijks tijdschrift tijdschrift tijdschrift tijdschrift tijdschrift Rondom wonenRondom wonenRondom wonenRondom wonenRondom wonen krijgt u voortaaneen forum voor initiatieven rond wonen en bouwen. Eén vande nieuwe rubrieken van het blad heet Jeugd en wonenJeugd en wonenJeugd en wonenJeugd en wonenJeugd en wonen.Hierin wil de redactie om de twee maanden interessanteprojecten in de kijker plaatsen van scholen die rond dit themawerken. Als u met uw klas of school aan dergelijk project

werkt, kan u ditmelden bij deredactie. Mis-schien staat udan wel in hetvolgende num-mer.Rondom wo-Rondom wo-Rondom wo-Rondom wo-Rondom wo-nennennennennen verschijntop 42.000exemplaren. Hetis een uitgavevan de Vlaam-se Huisvestings-

Inclusief onderwijs A

Prof. Pol Ghesquière (KUL) heeft onder-zoek gedaan naar de succesfactorensuccesfactorensuccesfactorensuccesfactorensuccesfactorenin het vernieuwingsproces rond in-in het vernieuwingsproces rond in-in het vernieuwingsproces rond in-in het vernieuwingsproces rond in-in het vernieuwingsproces rond in-clusief onderwijsclusief onderwijsclusief onderwijsclusief onderwijsclusief onderwijs. In zijn onderzoekanalyseert hij een tiental praktijkvoor-praktijkvoor-praktijkvoor-praktijkvoor-praktijkvoor-beeldenbeeldenbeeldenbeeldenbeelden en toetst de resultaten hiervanaan het advies hierrond van de Vlaam-se Onderwijsraad (Vlor).Op woensdag 10 mei kan u kennismaken met de resultaten van dit onder-zoek tijdens de studiedagstudiedagstudiedagstudiedagstudiedag InclusiefInclusiefInclusiefInclusiefInclusiefonderwijs als innovatieprocesonderwijs als innovatieprocesonderwijs als innovatieprocesonderwijs als innovatieprocesonderwijs als innovatieproces (vanaf14 u.) in de Factory - Centrum voor Ge-zinswetenschappen (Huart Hamoirlaan136 in Schaarbeek). Na de lezing doorprof. Ghesquière volgen vier workshopsworkshopsworkshopsworkshopsworkshopsrond de klaspraktijk en pedagogisch-didactische organisaties; de betrokken-heid van ouders; samenwerking met ex-ternen vanuit schoolorganisatorisch per-spectief en leerling- of leerstofgerichteonderwijsoriëntatie. Op deze workshopkunnen de betrokken scholen goedepraktijkvoorbeelden uitwisselen.Deelnemen kost 500␣ fr. Meer over inclu-sief onderwijs op p. 10-11 in deze Klasse.Meer info bij Vlor – Leuvenseplein 4 –1000 Brussel - tel 02-219 42 99 – fax 02-219 81 18 – vlaamse.onderwijsraad@vlor.be– www.vlor.be

KLASSE NR.103 19KLASSE NR.103 19

maatschappij. Het tijdschrift behandelt wonen in ruime zinwonen in ruime zinwonen in ruime zinwonen in ruime zinwonen in ruime zin,met speciale aandacht voor de sociale huisvestingssector.Voor meer info: Vlaamse Huisvestingsmaatschappij – Rondom Wo-nen – Kurt Herregodts – Koloniënstraat 40 – 1000 Brussel – tel 02-505 43 86 – fax 02-505 42 00 – kurt.herregodts@vhm.be – www.vhm.be

Dansende zeepaardjes A

Eén centimeter glas scheidt u niet enkel van natte voeten,maar ook van honderden Noordzeedieren. Streel een rog,hou een krab of een zeester vast, kijk een hondshaai in deogen en bewonder het kleurenarsenaal van dansende zee-paardjes. Of bezoek het opvangcentrum van zieke zeehon-den. Dit is Sea Life BlankenbergeSea Life BlankenbergeSea Life BlankenbergeSea Life BlankenbergeSea Life Blankenberge en als u vindt dat dit allesnaar meer smaakt, kan u er gratis komen watertanden.Op 18 en 19 maart zijn 400 leerkrachten lager onderwijsOp 18 en 19 maart zijn 400 leerkrachten lager onderwijsOp 18 en 19 maart zijn 400 leerkrachten lager onderwijsOp 18 en 19 maart zijn 400 leerkrachten lager onderwijsOp 18 en 19 maart zijn 400 leerkrachten lager onderwijsen eerste graad secundair de exclusieve gasten tijdensen eerste graad secundair de exclusieve gasten tijdensen eerste graad secundair de exclusieve gasten tijdensen eerste graad secundair de exclusieve gasten tijdensen eerste graad secundair de exclusieve gasten tijdenseen speciaal leerkrachtenweekend.een speciaal leerkrachtenweekend.een speciaal leerkrachtenweekend.een speciaal leerkrachtenweekend.een speciaal leerkrachtenweekend.Wat is het aanbod? U wordt in kleine groepjes een uur langrondgeleid en ingewijd in de educatieve mogelijkheden die hetcentrum biedt. Zo zijn er nieuwe werkbladen voor het lageronderwijs, een krasspel doorheen het centrum, een piratenbootenz. U krijgt ook een infopakket mee. Deze actie is gratis voorleerkrachten. Vergezellende familieleden betalen de halve prijs(175 i.p.v. 350 frank voor volwassenen, 95 i.p.v. 190 frank voorkinderen tussen 4 en 12 jaar oud) en kunnen Sea Life vrijverkennen. De rondleidingen zijn strikt voorbehouden voor deleerkracht. Vooraf reserveren is verplicht. U kan kiezen voor eenrondleiding vóór of na de middag.Reserveer telefonisch vóór 16 maart, elke dag van 9 tot 17 u.,op tel 050-42 43 00. Sealife Blankenberge is het hele jaaropen, behalve op 25 december. Openingsuren: 10-18 u. (julien augustus: 10-21 u.). Er zijn speciale tarieven voor scholen.National Sea Life Blankenberge – Koning Albert I-laan 116 –8370 Blankenberge – tel 050-42 43 00 – fax 050-42 44 24

Islamitische feestdagen A

In het januarinummer van Klasse vond u een kalender meteen praktisch overzicht van alle schoolvakantiedagenschoolvakantiedagenschoolvakantiedagenschoolvakantiedagenschoolvakantiedagen inVlaanderen. Deze schoolvakantiedagen zijn niet in alle lan-den dezelfde. Zo vieren de Turkse en Marokkaanse mensen inons land traditioneel op andere dagen andere feesten danwij hier in Vlaanderen. Misschien leuk om weten voor diescholen en leerkrachten die die dagen eventueel met afwezi-ge leerlingen rekening moeten houden.Op 15 maart viert men in Marokko het traditionele Offerfeest(Aid el Kebir), hetzelfde feest vindt in Turkije plaats op 16 maart(Kurban Bayrami). Dit feest wordt ook door de Turkse en Ma-rokkaanse gemeenschap in Vlaanderen zeer intens gevierd.Het Turkse Feest voor de Kinderen (Coçuk Bayrami) valt ditjaar in een weekend (23 april), maar hun Sport- en Jeugddag(Genclik ve Sporbayrami) vindt plaats op 19 mei, een vrijdag.Meer info over de inhoud van deze feesten bij ACOD-onderwijs– ICO-team – Kamuran Onan – Koningin Astridlaan 45 – 3500Hasselt – tel en fax 011-30 09 79

Vuil spel S

De «kleine oorlogen», het geweld in de interpersoonlijke rela-tiesfeer, het geweld dat men bijna nooit in de media vindt(behalve heel spectaculair), dit «alledaags» geweld«alledaags» geweld«alledaags» geweld«alledaags» geweld«alledaags» geweld is onder-werp van een theaterproductie voor leerlingen vanaf 15 jaar.Vuil spel (Spelen met geweld)Vuil spel (Spelen met geweld)Vuil spel (Spelen met geweld)Vuil spel (Spelen met geweld)Vuil spel (Spelen met geweld) toont alledaagse situatiesvan scheefgetrokken machtsverhoudingenscheefgetrokken machtsverhoudingenscheefgetrokken machtsverhoudingenscheefgetrokken machtsverhoudingenscheefgetrokken machtsverhoudingen tussen mensenen het daaruit voortvloeiend zogenaamde grensoverschrij-dend gedrag. De mogelijkheid tot identificatie, het hoopvollekarakter, de humor… bieden de leerlingen de kans om zich tebezinnen over de «spelregels» van geweld en te werken aanvaardigheden en attitudes die geweldsituaties helpen voor-komen. Vuil spel (Spelen met geweld) is een productie vanEducatief Theater Antwerpen, i.s.m. CGSO Trefpunt Gent.Op woensdagen 15 en 22 maart, telkens om 20.30 u. kanOp woensdagen 15 en 22 maart, telkens om 20.30 u. kanOp woensdagen 15 en 22 maart, telkens om 20.30 u. kanOp woensdagen 15 en 22 maart, telkens om 20.30 u. kanOp woensdagen 15 en 22 maart, telkens om 20.30 u. kanu een gratis voorstelling van deze productie bijwonen. Er zijnu een gratis voorstelling van deze productie bijwonen. Er zijnu een gratis voorstelling van deze productie bijwonen. Er zijnu een gratis voorstelling van deze productie bijwonen. Er zijnu een gratis voorstelling van deze productie bijwonen. Er zijn2 x 120 plaatsen beschikbaar. Eén telefoontje volstaat om2 x 120 plaatsen beschikbaar. Eén telefoontje volstaat om2 x 120 plaatsen beschikbaar. Eén telefoontje volstaat om2 x 120 plaatsen beschikbaar. Eén telefoontje volstaat om2 x 120 plaatsen beschikbaar. Eén telefoontje volstaat omuw plaatsen te reserveren (max. vier per school). De voor-uw plaatsen te reserveren (max. vier per school). De voor-uw plaatsen te reserveren (max. vier per school). De voor-uw plaatsen te reserveren (max. vier per school). De voor-uw plaatsen te reserveren (max. vier per school). De voor-stellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van het Fakkel-stellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van het Fakkel-stellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van het Fakkel-stellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van het Fakkel-stellingen vinden plaats in de Zwarte Zaal van het Fakkel-teater.teater.teater.teater.teater.Educatief Theater Antwerpen – Denise Machiels - p/a Fakkel-teater – Reyndersstraat 7 – 2000 Antwerpen – tel 03-233 1588 – fax 03-225 02 44

(advertentie)

Bedrijvig op het web S

Fast food bestellen, een cd kopen, eencomputer aanschaffen, een reis boeken…het kan allemaal via het web. Internet isimmers veel meer dan alleen een infor-matieberg. De wedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijd Bedrijvig op hetBedrijvig op hetBedrijvig op hetBedrijvig op hetBedrijvig op hetwebwebwebwebweb test leerlingen van de derde graadsecundair onderwijs op hun vaardighe-vaardighe-vaardighe-vaardighe-vaardighe-den en kennis om het web commer-den en kennis om het web commer-den en kennis om het web commer-den en kennis om het web commer-den en kennis om het web commer-cieel te gebruikencieel te gebruikencieel te gebruikencieel te gebruikencieel te gebruiken. Ook hun inzicht encreativiteit om zelf een internetbedrijfje opte starten en te leiden wordt gepeild.De wedstrijd is een organisatie van Vlek-ho-Handelswetenschappen. De prese-lecties vinden plaats (on-line) tijdensde week van 25 april en duren eenhalve dag. Op 13 mei is er een finalevoor de 90 best gerangschikte leerlin-gen. In de prijzenpot zit meer dan750.000 fr. (voor leerlingen én scho-len). De winnende school ontvangt deOracle Business Trophy 2000; de win-nende leerling de BBL Business Trophy2000.Inschrijven kan tot 25 april en is volle-dig gratis.Meer info op www.vlekho.be of bij AnnVan Tricht – Vlekho – Koningsstraat 336– 1030 Brussel – tel 02-221 12 74 –avtricht@vlekho.wenk.be

Loca Labora A

Loca Labora is in de eerste plaats een plek waar werk wordtgecreëerd voor mensen die omwille van een handicap,psychisch verleden of een periode van langdurige werk-loosheid nog moeilijk op de arbeidsmarkt terecht kunnen.Hiervoor creëert de organisatie zogenaamde leerwerkplaat-leerwerkplaat-leerwerkplaat-leerwerkplaat-leerwerkplaat-sensensensensen. De afdeling horeca-toerismeafdeling horeca-toerismeafdeling horeca-toerismeafdeling horeca-toerismeafdeling horeca-toerisme bijvoorbeeld verzorgtrecepties, vergaderingen en feesten met biologisch-vegeta-rische maaltijden, snacks, hapjes en drankjes. Nieuw is ver-ver-ver-ver-ver-blijfscentrum ’t Roodhofblijfscentrum ’t Roodhofblijfscentrum ’t Roodhofblijfscentrum ’t Roodhofblijfscentrum ’t Roodhof. Scholen verblijven hier (bijvoor-beeld voor Geïntegreerde Werkperiodes) en tegelijk kunnende cursisten van Loca Labora de nodige ervaring opdoen.Op zaterdagen 15 en 22 april organiseert ’t RoodhofOp zaterdagen 15 en 22 april organiseert ’t RoodhofOp zaterdagen 15 en 22 april organiseert ’t RoodhofOp zaterdagen 15 en 22 april organiseert ’t RoodhofOp zaterdagen 15 en 22 april organiseert ’t Roodhoftwee open namiddagen voor leerkrachten. U kan er tel-twee open namiddagen voor leerkrachten. U kan er tel-twee open namiddagen voor leerkrachten. U kan er tel-twee open namiddagen voor leerkrachten. U kan er tel-twee open namiddagen voor leerkrachten. U kan er tel-kens van 14 tot 16 u. terecht voor alle informatie over dekens van 14 tot 16 u. terecht voor alle informatie over dekens van 14 tot 16 u. terecht voor alle informatie over dekens van 14 tot 16 u. terecht voor alle informatie over dekens van 14 tot 16 u. terecht voor alle informatie over demogelijkheden van dit centrum. Koffie en «koekebak uitmogelijkheden van dit centrum. Koffie en «koekebak uitmogelijkheden van dit centrum. Koffie en «koekebak uitmogelijkheden van dit centrum. Koffie en «koekebak uitmogelijkheden van dit centrum. Koffie en «koekebak uitde eigen keuken» horen er ook bij. Wel graag voorafde eigen keuken» horen er ook bij. Wel graag voorafde eigen keuken» horen er ook bij. Wel graag voorafde eigen keuken» horen er ook bij. Wel graag voorafde eigen keuken» horen er ook bij. Wel graag voorafinschrijven.inschrijven.inschrijven.inschrijven.inschrijven.Loca Labora vzw – Bulskampveld 12 – 8730 Beernem – tel050-28 00 48 – fax 050-28 02 87 / u vindt ’t Roodhof inde Nieuwburgstraat in Oostkamp

Pesten-dat-kan-niet-Prijs A

Twintig scholen zijn genomineerd en krijgen elk een subsi-die van 5000␣ fr. Hieruit komen negen winnaars, die elk20.000␣ fr. ontvangen en één hoofdwinnaar die 100.000␣ fr.als prijs krijgt. Dat is het resultaat van de eerste jaarlijksePesten-dat-kan-niet-PrijsPesten-dat-kan-niet-PrijsPesten-dat-kan-niet-PrijsPesten-dat-kan-niet-PrijsPesten-dat-kan-niet-Prijs van vzw Jeugd en Vrede. Op 2maart krijgt de winnende school plechtig de prijs overhan-digd.Scholen die ook een antipestprojectantipestprojectantipestprojectantipestprojectantipestproject hebben lopen of inontwikkeling hebben, kunnen op hun beurt meedingen naarde tweede editie (prijsuitreiking maart 2001). U kan uwproject voordragen tot 1 april. Opnieuw zullen twintig geno-mineerden de startsubsidie krijgen. Vóór 15 april wordendeze twintig scholen op de hoogte gebracht. Hun eindver-slag wordt verwacht tegen 15 november. De prijzenpot wordtgevuld door (anonieme) sponsors uit het bedrijfsleven.Meer info en inschrijvingsformulieren bij Jeugd en Vrede vzw– Van Elewijckstraat 35 – 1050 Brussel – tel 02-640 19 98– fax 02-640 07 74 – www.jeugdenvrede.be

Kleur uw pen A

Jongeren tussen 10 en 25 jaar kunnen deelnemen aan dederde editie van de GeKLEURde PenwedstrijdGeKLEURde PenwedstrijdGeKLEURde PenwedstrijdGeKLEURde PenwedstrijdGeKLEURde Penwedstrijd, een poëzie-poëzie-poëzie-poëzie-poëzie-en opstelwedstrijden opstelwedstrijden opstelwedstrijden opstelwedstrijden opstelwedstrijd met als themathemathemathemathema Trek geen grens om onsTrek geen grens om onsTrek geen grens om onsTrek geen grens om onsTrek geen grens om onsheenheenheenheenheen. Insturen kan tot 31 maart, de prijsuitreiking vindt plaatsop 30 april in Brussel, in het kader van Het Groot Beschrijf, meto.a. getuigenissen van vluchtelingen. Er vallen prijzen te win-nen, zoals een verrassingsweekend, een Gekleurde Pen, boe-ken, cd’s enz.Meer info en inzendingen: School zonder Racisme – Celle-broersstraat 37 – 1000 Brussel – tel 02-511 16 36 – fax 02-503 37 40 – szr-esr@glo.be

Wetenschap op de Verhalenzolder A

Hou 1 mei 2000 in de gaten, want dan gaat het PASSPASSPASSPASSPASS(Wetenschappelijk Avonturenpark)(Wetenschappelijk Avonturenpark)(Wetenschappelijk Avonturenpark)(Wetenschappelijk Avonturenpark)(Wetenschappelijk Avonturenpark) in Bergen-Frameriesopen. Een oude mijnsite verandert in veertig hectaren weten-schappelijke avonturen en 8000 vierkante meter interactievetentoonstellingen. Dat belooft een hele trip. Als u door deTuin der AvonturenTuin der AvonturenTuin der AvonturenTuin der AvonturenTuin der Avonturen wandelt, kan u via ludieke wetenschap-pelijke observatoria het terril verkennen, spelen met snelheid,licht en geluid, en vreemde machines uittesten. Mechanica opkindermaat. Dan wandelt u de 210 meter lange LoopbrugLoopbrugLoopbrugLoopbrugLoopbrugop om via netboxen te worden ondergedompeld in multime-diale waarnemingen. Vervolgens loopt u de KinderstraatKinderstraatKinderstraatKinderstraatKinderstraatdoor, waar u een huis kan bouwen, televisie maken en dewereld van de genetica exploreren. Vanaf dan gaat het dehoogte in. Op de VerhalenzolderVerhalenzolderVerhalenzolderVerhalenzolderVerhalenzolder – de Belvédère - ontdekt ude mens als zoeker en uitvinder, waarna de panoramische liftu 60 meter boven de grond trekt, tot bovenop het KabelradKabelradKabelradKabelradKabelradvan de mijninstallatie. Daar wachten u geschiedenis en aard-rijkskunde van hoog niveau (en in de open lucht). Eenmaal

terug op de vaste grond moet u de MachinekamerMachinekamerMachinekamerMachinekamerMachinekamer in. Ukomt er tot inzicht in de samenhang van wetenschap, tech-niek en industrie: het menselijk lichaam, geneeskunde, biolo-gie, bio-ethiek, materialen, grondstoffen... Als u ten slotte deReuzententReuzententReuzententReuzententReuzentent opzoekt, ziet u wetenschap en maatschappij ver-zoend in de stroomversnellingen van de sport. De tentoon-tentoon-tentoon-tentoon-tentoon-stelling stelling stelling stelling stelling Sport-ExpoSport-ExpoSport-ExpoSport-ExpoSport-Expo doet u uitgeleide. Bekomen en napratenkan u in de Silo.Het PASS is een project van het Waalse Gewest en de Europe-se Commissie, met steun van de privé-sector en met mede-werking van universiteiten en musea in Europa en Canada.Pedagogisch onderlegde animatoren, lesdossiers, een avon-turenpaspoort, workshops, de mogelijkheid om modules tekiezen die voor uw leerlingen geschikt zijn, er is duidelijk aande scholen gedacht. De bedoeling van het project is dan ookde wetenschappelijke microbe in het onderwijs te voeden.Hoe dat precies gebeurt en of het lukt, kan u zelf ter plaatsebeoordelen.Van 15 mei tot 30 juni mogen leerkrachten die dit aanVan 15 mei tot 30 juni mogen leerkrachten die dit aanVan 15 mei tot 30 juni mogen leerkrachten die dit aanVan 15 mei tot 30 juni mogen leerkrachten die dit aanVan 15 mei tot 30 juni mogen leerkrachten die dit aanhen gericht nummer van Klasse aan de ingang kunnenhen gericht nummer van Klasse aan de ingang kunnenhen gericht nummer van Klasse aan de ingang kunnenhen gericht nummer van Klasse aan de ingang kunnenhen gericht nummer van Klasse aan de ingang kunnenvoorleggen gratis het Parc Scientifique bezoeken. Dezevoorleggen gratis het Parc Scientifique bezoeken. Dezevoorleggen gratis het Parc Scientifique bezoeken. Dezevoorleggen gratis het Parc Scientifique bezoeken. Dezevoorleggen gratis het Parc Scientifique bezoeken. Dezeactie geldt uitsluitend voor leerkrachten en niet tijdensactie geldt uitsluitend voor leerkrachten en niet tijdensactie geldt uitsluitend voor leerkrachten en niet tijdensactie geldt uitsluitend voor leerkrachten en niet tijdensactie geldt uitsluitend voor leerkrachten en niet tijdenszon- en feestdagen.zon- en feestdagen.zon- en feestdagen.zon- en feestdagen.zon- en feestdagen.In het najaar komt er een grote actie. Klasse houdt u op dehoogte.PASS – Rue de Grande-Bretagne 45 – 7080 Frameries – tel070-22 22 52 – fax 065-51 03 90 – pass@pass.be

Leerkrachten gezocht A

• Leerkrachten met een bibliotheekopleiding en interessevoor Noord-Zuid-thematiek kunnen solliciteren naar de va-cature van een halftijds documentalisthalftijds documentalisthalftijds documentalisthalftijds documentalisthalftijds documentalist (databankbeheer)bij vzw Vlaamse Dienst Verspreiding Leermiddelen Interna-tionale Opvoeding (VLIO) – Vlasfabriekstraat 11 – 1060Brussel – tel 02-536 19 32 – fax 02-536 19 34 –www.ngonet.be.• Deeltijds werkende leerkrachten met interesse voor enkennis van natuur en milieu kunnen meevaren op de Mi-lieuboot. Minstens twee dagen per week geeft u er lestijdens de Educatieve MilieuboottochtenEducatieve MilieuboottochtenEducatieve MilieuboottochtenEducatieve MilieuboottochtenEducatieve Milieuboottochten op Vlaamse ri-vieren en kanalen. Dit voorjaar (maart-juni) vaart de bootdoor de provincie Limburg. In het najaar (september-okto-ber) is de provincie Antwerpen aan de beurt.Meteen reageren (met c.v.) bij De Milieuboot – Korte Nieuw-straat 12 – 9300 Aalst – tel 053-72 94 20 – fax 053-78 4015 – info@milieuboot.be.• Dringend gezocht: leerkrachten Frans en Engels, sportmo-nitoren en leerkrachten informatica voor vakantiestages invakantiestages invakantiestages invakantiestages invakantiestages inpaas- en zomervakantiepaas- en zomervakantiepaas- en zomervakantiepaas- en zomervakantiepaas- en zomervakantie.Solliciteren met c.v. bij IPOC – Van Boeckellaan 71 – 2500Lier – tel 03-480 85 18 – fax 03-489 01 99.• Gezocht: vrijwilligers met een natuureducatieve inte-vrijwilligers met een natuureducatieve inte-vrijwilligers met een natuureducatieve inte-vrijwilligers met een natuureducatieve inte-vrijwilligers met een natuureducatieve inte-resseresseresseresseresse voor de begeleiding van klasgroepen in het Provin-ciaal Domein Puyenbroeck (Wachtebeke). Op het program-ma: begeleiding van natuurwandelingen, educatieve pak-ketten (rond de eindtermen lager onderwijs) en specifiekeactiviteiten voor kinderen (bijvoorbeeld vertelsessies). U zalop geregelde basis bijkomende vorming krijgen.Meer info bij Provinciaal Domein Puyenbroeck – Puyenbrug1A – 9185 Wachtebeke – tel 09-342 42 17 – fax 09-342 4259 - Puyenbroeck@oost-vlaanderen.be• Dringend gezocht: edutainersedutainersedutainersedutainersedutainers ofte geïnteresseerden meteen wetenschappelijk-technische achtergrond die groepenleerlingen kunnen begeleiden bij de interactieve opstellin-gen in Technopolis.Meer info bij Technopolis – Personeelsdienst – Technologie-laan – 2800 Mechelen – tel 015-34 20 40 (Irma Theeuws)of 015-34 20 41 (Ann Coppens)• Gezocht: monitoren (ouder dan 18 jaar) voor de begelei-begelei-begelei-begelei-begelei-ding van gezinsvakantiesding van gezinsvakantiesding van gezinsvakantiesding van gezinsvakantiesding van gezinsvakanties in de Ardennen (jui-augustus).Van 10-12 maart is er een introductieweekend voor(kandidaat)monitoren in Schaffen.Meer info bij vzw Pirlewiet – Krien Hansen – Mechelsestraat161 – 3000 Leuven – tel 016-23 94 12 – krien.hansen@glo.be

KLASSE NR.103 21

(advertentie)

Pub About YouNota Roularta:Nota Roularta:

gelieve “Advertentie” toe te voegenonderaan de advertentie.

(advertentie)

Pub About YouNota Roularta:Nota Roularta:

gelieve “Advertentie” toe te voegenonderaan de advertentie.

24 KLASSE NR.103

Socrates 2 is go A

Goed nieuws van het internationale front. HetSocrates 2-programmaSocrates 2-programmaSocrates 2-programmaSocrates 2-programmaSocrates 2-programma is officieel gelanceerdop 3 februari. Dit programma zal lopen tot eind2006. Vanaf begin volgend jaar mag u danook een reeks nieuwigheden verwachten. Meer daarover verneemt u tijdens een reeksinformatiesessiesinformatiesessiesinformatiesessiesinformatiesessiesinformatiesessies over o.a. de initiële lerarenopleiding, het volwassenenonderwijs,schoolpartnerschappen binnen Comenius-actie 1, gezamenlijke acties met Leonardo,Jeugd voor Europa enz. Het programma krijgt trouwens tegelijk ook een nieuwestructuur: Comenius heet voortaan Hoofdstuk 1; Erasmus Hoofdstuk 2 en GrundtvigHoofdstuk 3. Dit laatste is het luik volwassenenonderwijs. Meer over dit alles later.Een eerste internationaal contactseminarieinternationaal contactseminarieinternationaal contactseminarieinternationaal contactseminarieinternationaal contactseminarie gaat over sociale uitsluitingsociale uitsluitingsociale uitsluitingsociale uitsluitingsociale uitsluiting (Grundtvig– volwassenenonderwijs). Doel is de kwaliteit van mogelijke projecten verhogen doorde geïnteresseerde instellingen meer informatie te bezorgen én hen de kans te gevenom internationale partners te vinden. Naast Vlaanderen vindt u er ook deelnemers uitDenemarken, Frankrijk, Spanje, Ierland, Noorwegen, Litouwen, Polen en Tsjechië. Hetseminarie vindt plaats van 27 mei tot 1 juni in Landcommanderij Alden Biesen(Bilzen).Meer info bij Vlaams Socrates-agentschap – Damiaan Beele – tel 02-553 95 69 –fax 02-553 95 65 – damiaan.beele@ond.vlaanderen.be

Astronomie in Portugal A

Alle leerkrachten kunnen van 3 tot 8 juli deelnemen aan de 4de EAAE Zomerschool4de EAAE Zomerschool4de EAAE Zomerschool4de EAAE Zomerschool4de EAAE Zomerschoolin het Portugese Tavira. De Europese Vereniging voor Astronomie Onderwijs is heteerste paneuropese netwerk voor leerkrachten die op één of andere manier bij desterrenkundesterrenkundesterrenkundesterrenkundesterrenkunde betrokken zijn. Werkgroep 3 organiseert de zomerschool. Gedurendeeen week zijn er lezingen, werkgroepen, workshops en observatiesessies. Een 50-talleerkrachten kunnen deelnemen. Naast het gewone programma is er ook eenmaterialenbeurs waar de deelnemers ideeën, publicaties, modellen, foto’s, diskettesenz. kunnen uitwisselen of verkopen.Deelnemen kost 150 euro bij betaling voor 15 maart (zo’n 6000␣ fr.; reiskosten nietinbegrepen), bij een latere inschrijving betaalt u 25 euro extra (zo’n 1000␣ fr.).Meer info en inschrijvingsformulieren bij Eddy Pirotte – Volkssterrenwacht Beisbroek– Zeeweg 96 – 8200 Brugge

Intercultureel onderwijs A

Van 13 tot 16 mei kan u in Gent deelnemen aan een internationaal congres overintercultureel onderwijs (ICO) en coöperatief lerenintercultureel onderwijs (ICO) en coöperatief lerenintercultureel onderwijs (ICO) en coöperatief lerenintercultureel onderwijs (ICO) en coöperatief lerenintercultureel onderwijs (ICO) en coöperatief leren. Intercultural education andIntercultural education andIntercultural education andIntercultural education andIntercultural education andcooperative learningcooperative learningcooperative learningcooperative learningcooperative learning is een organisatie van Steunpunt ICO (RUG), de Internatio-nal Association for Intercultural Education (IAIE), Uppsala University en de Universityof Kristianstad (beide in Zweden). Centrale thema is CLIP (Cooperative Learning inIntercultural Education Project), een instrument dat reeds een vijftal jaren wordtgebruikt om alle leerlingen uit heterogene groepen optimaal bij het leerproces tebetrekken. De lezingen, papers en workshops gaan o.a. over de rol van de leraar,criteria voor de ontwikkeling van didactisch materiaal, schoolontwikkeling in relatietot CLIP en CLIP in een veranderende samenleving.U kan inschrijven tot 1 april. Deelnemen kost 125 euro (zo’n 5000␣ fr.) voor IAIE-ledenen 160 euro (zo’n 6500␣ fr. voor niet-leden).Alle info bij Steunpunt ICO – Stijn Suijs en Els Leyssens - Korte Meer 5 – 9000 Gent– tel 09-264 67 17 of 19 – Stijn.Suijs@rug.ac.be – Els.Leyssens@rug.ac.be

Internationale seminaries B

CitizenshipCitizenshipCitizenshipCitizenshipCitizenship is het centrale thema van een internationale ontmoetingssessie voor leer-leer-leer-leer-leer-krachten en directies uit het gewoon en buitengewoon basisonderwijskrachten en directies uit het gewoon en buitengewoon basisonderwijskrachten en directies uit het gewoon en buitengewoon basisonderwijskrachten en directies uit het gewoon en buitengewoon basisonderwijskrachten en directies uit het gewoon en buitengewoon basisonderwijs. TwintigVlaamse basisscholen kunnen zo collega’s ontmoeten uit Zweden, Duitsland, Ierland,Polen, Litouwen, Slovenië en Portugal. U krijgt ter plaatse ook praktische informatie overhoe u een internationaal project uitwerkt en welke subsidiemogelijkheden er zijn. Ditseminarie vindt plaats van 18 tot 21 oktober in Stichting Ryckevelde, Brugge.Meer info bij Pieter Haesbrouck – tel 050-35 27 20 – fax 050-37 11 01 –ryckevelde@unicall.be.Een tweede internationale ontmoetingssessie heeft Europa in het buitengewoonEuropa in het buitengewoonEuropa in het buitengewoonEuropa in het buitengewoonEuropa in het buitengewoonbasisonderwijsbasisonderwijsbasisonderwijsbasisonderwijsbasisonderwijs als onderwerp. Vijftien leerkrachten en directies die werken met lichtmentaal gehandicapte leerlingen of kinderen met leermoeilijkheden kunnen er vangedachten wisselen met collega’s uit Finland, Denemarken, Duitsland, Frankrijk,Groot-Brittannië en Tsjechië. Dit seminarie vindt plaats van 15 tot 19 november inLandcommanderij Alden Biesen, Bilzen.Meer info bij Guy Tilkin – tel 089-51 93 52 – fax 089-41 70 33 – guy.tilkin@alden-biesen.be.Deelnemen aan één van deze seminaries kost 1000␣ fr. Alle andere kosten betaalthet departement Onderwijs. U moet wel vooraf inschrijven: vóór 8 september (Rycke-velde) of vóór 5 oktober (Alden Biesen).Alle algemene info over Comenius, actie 1: administratie Basisonderwijs – An Declercq– tel 02-553 92 30 – fax 02-553 93 95 – an.declercq@ond.vlaanderen.be

KineScola S

De 2de regionale Ki-2de regionale Ki-2de regionale Ki-2de regionale Ki-2de regionale Ki-neScoladagenneScoladagenneScoladagenneScoladagenneScoladagen zijnopgebouwd rond denieuwe film nieuwe film nieuwe film nieuwe film nieuwe film The Ci-The Ci-The Ci-The Ci-The Ci-der House Rulesder House Rulesder House Rulesder House Rulesder House Rules (Las-se Hallström). Hierinzoekt de jonge HomerWells zich moeizaameen weg naar de vol-wassenheid. De keuzesdie we daarbij (moe-ten) maken en de re-gels die er zijn om ge-broken te worden,staan daarbij centraal.Sylvain De Bleeckere(Pedagogische Dienstvoor Filmcultuur) en zijnmedewerkers leiden deze dagen. Hij presenteert zijn nieuwe publicatie publicatie publicatie publicatie publicatie Leren leven metLeren leven metLeren leven metLeren leven metLeren leven metbeeldenbeeldenbeeldenbeeldenbeelden (editie 2000) én het pedagogisch dossierpedagogisch dossierpedagogisch dossierpedagogisch dossierpedagogisch dossier bij de vertoonde film. Meteen een gratisgratisgratisgratisgratiskennismakingkennismakingkennismakingkennismakingkennismaking met een interessante nieuwe film én een pak tips om met film in de klas tewerken. De KineScoladagen vinden plaats op zes verschillende locaties. U krijgt van beidepublicaties een gratis exemplaar mee naar huis. Als u nog niet beschikt over de KineScolaboxKineScolaboxKineScolaboxKineScolaboxKineScolaboxvoor leerkrachtenvoor leerkrachtenvoor leerkrachtenvoor leerkrachtenvoor leerkrachten, kan u meteen ook een gratis exemplaar meenemen.KineScola is het educatieve filmprogramma van Kinepolis Group. U schrijft in bij het complex vanuw keuze met bijgaand bonnetje. De KineScoladagen vinden plaats in Kinepolis Hasselt (14/3; Katleen Lenaers – tel 011-29 86 12 - fax 011-29 86 26); Supercity Leuven (22/3; CarolineGoethals – tel 016-31 96 31 – fax 016-31 96 06); Decascoop Gent (22/3; Isabelle Tordeurs –tel 09-265 06 15 – fax 09-265 06 06); Metropolis Antwerpen (22/3; Stefan De Jonge – tel 03-544 36 14 – fax 03-544 36 06); Kinepolis Kortrijk (22/3; Miguelle Lust – tel 056-26 66 31 –fax 056-26 66 36) en Kinepolis Brussel (23/3; Conny Struylaert – tel 02-474 26 13 – fax 02-474 26 16)

Industrie en onderwijs S

De confectienijverheid vraagt productieve veelzijdige werknemers, creatieve technischespecialisten, ondernemende geesten, flexible «global travellers». Dat blijkt uit eenbevraging door het Instituut voor Vorming en Onderzoek in de Confectie (IVOC). Inhoeverre kan het onderwijs hierop het gepaste antwoord geven? Uit diezelfde bevra-ging blijkt dat 85 procent van de Vlaamse afgestudeerden confectie binnen zesmaanden werk vindt. Voorts maken tal van afgestudeerden met een meer algemeneopleiding de overstap naar het confectiemilieu: mensen met vaardigheden in commu-nicatie, financiën, economie, wiskunde enz. De resultaten van de bevraging en nog veelmeer vormen het thema van een studiedag op 15 maartstudiedag op 15 maartstudiedag op 15 maartstudiedag op 15 maartstudiedag op 15 maart. U kan er kennis maken met detalrijke, zeer verscheiden functies in de kleding- en confectiesector, zowel technisch, commer-cieel, administratief als creatief. Een bedrijfsbezoek, een bezoek aan een opleidingscentrumvan de VDAB of een bezoek aan een graduaat confectie (Hogeschool Gent) staaneveneens op het programma.Een didactische infobeurs op 9 meididactische infobeurs op 9 meididactische infobeurs op 9 meididactische infobeurs op 9 meididactische infobeurs op 9 mei belicht de technische aspecten van het kledingon-technische aspecten van het kledingon-technische aspecten van het kledingon-technische aspecten van het kledingon-technische aspecten van het kledingon-derwijsderwijsderwijsderwijsderwijs, van stikken tot cad/cam. Leerkrachten die eigen projecten, didactisch materiaal enz.willen voorstellen aan hun collega’s, melden zich het beste zo snel mogelijk.IVOC – Martine Suy – Montoyerstraat 31 – 1000 Brussel – tel 02-511 53 50 – fax 02-511 71 91

Mobbing A

Een leerkracht zoekt contact met andere leerkrachten om de problematiek van mobbing ofpesten op het werkpesten op het werkpesten op het werkpesten op het werkpesten op het werk bespreekbaar te maken. Daarom deze oproep aan andere slachtof-fers, aan directies, aan andere leerkrachten, aan PMS-medewerkers enz. om hierover samenvan gedachten te wisselen. Klasse heeft zich bereid verklaard alle reacties te verzamelen endoor te spelen naar de leerkracht in kwestie.Stuur uw reacties naar Klasse (mobbing) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – fax 02-553 96 85 – info@klasse.be

Clown zoekt clown B

Voor zijn verjaardag kreeg clown Jonas een prachtig geschenk. Een grote doos met eenmooi lint errond. Welke verrassingen komen daaruit te voorschijn? Een clown kantrouwens nog net iets meer uit zo’n doos halen dan om het even wie. Maar Jonas isnogal nieuwsgierig en dan kan er af en toe wat mislopen.Clown zoekt clownClown zoekt clownClown zoekt clownClown zoekt clownClown zoekt clown combineert clowns- en poppentheaterclowns- en poppentheaterclowns- en poppentheaterclowns- en poppentheaterclowns- en poppentheater voor leerlingen van 6 tot 12jaar. Komisch, af en toe teder, zelfs emotioneel.Maar… geloof een clown nooit zomaar op zijn woord. Op maandag 3 enMaar… geloof een clown nooit zomaar op zijn woord. Op maandag 3 enMaar… geloof een clown nooit zomaar op zijn woord. Op maandag 3 enMaar… geloof een clown nooit zomaar op zijn woord. Op maandag 3 enMaar… geloof een clown nooit zomaar op zijn woord. Op maandag 3 endinsdag 4 april, telkens om 14 u., kan u uzelf overtuigen tijdens twee gratisdinsdag 4 april, telkens om 14 u., kan u uzelf overtuigen tijdens twee gratisdinsdag 4 april, telkens om 14 u., kan u uzelf overtuigen tijdens twee gratisdinsdag 4 april, telkens om 14 u., kan u uzelf overtuigen tijdens twee gratisdinsdag 4 april, telkens om 14 u., kan u uzelf overtuigen tijdens twee gratispromotievoorstellingen in Toneelschool Jonna (Leuven). U kan uw gratispromotievoorstellingen in Toneelschool Jonna (Leuven). U kan uw gratispromotievoorstellingen in Toneelschool Jonna (Leuven). U kan uw gratispromotievoorstellingen in Toneelschool Jonna (Leuven). U kan uw gratispromotievoorstellingen in Toneelschool Jonna (Leuven). U kan uw gratiskaarten telefonisch reserveren.kaarten telefonisch reserveren.kaarten telefonisch reserveren.kaarten telefonisch reserveren.kaarten telefonisch reserveren.vzw Jonna – Aarschotsesteenweg 155 – 3012 Wilsele – tel 016-44 80 19 – fax 016-4478 20 – jonna@digilife.be – www.digilife.be.schoolnet/scholen/jonna/

GRATIS FILMVORMINGµ Ja, ik wil graag deelnemen aan de 2de Kinesco-

ladagen.Reserveer voor mij a.u.b.M 1 plaats M 2 plaatsen in:M Hasselt, 14/3, 19 u. M Leuven, 22/3, 13.30 u.M Gent, 22/3, 14 u. M Antwerpen, 22/3, 16.30 u.M Kortrijk, 22/3, 16.30 u. M Brussel, 23/3, 19 u.

Naam: ...........................................................

Adres: ............................................................

.....................................................................

Naam van mijn school: ...................................

Maak uw keuze, vul het bonnetje duidelijk in en fax hetnaar het complex van uw keuze. U krijgt een bevestiging.

Digikids Awards A

Alle internetprojecten van basis- en secundaire scholenAlle internetprojecten van basis- en secundaire scholenAlle internetprojecten van basis- en secundaire scholenAlle internetprojecten van basis- en secundaire scholenAlle internetprojecten van basis- en secundaire scholen,ingestuurd vóór 31 maart, komen in aanmerking voor eenDigikids Awards, uitgereikt in samenwerking met de overheiden de privésector. Deelnemen volstaat. Elke school die eengeldig project indient, krijgt in mei het uithangbord DigitaleSchool 2000, om naast uw schoolpoort te hangen. Zeshon-derd scholen krijgen bovendien de Grote Wereldatlas Win-kler-Prins op cd-rom erbij.Pluspunten bij de inhoudelijke evaluatie: u ontwerpt eencreatieve toepassing waarbij u nieuwe informatie- en com-municatietechnologieën in het dagelijkse leerproces integreert;u realiseert een educatieve meerwaarde door zoveel mogelijkleer- en vakgebieden op te nemen; u stimuleert procesgerich-te communicatie- en samenwerkingsverbanden tussen ver-schillende scholen; u laat zoveel mogelijk leerlingen én leer-krachten aan het project meewerken; uw project is reeds ingrote mate gerealiseerd.Digikids is een privé-initiatief dat is uitgegroeid tot een breedsamenwerkingsverband tussen onderwijs, media, over-samenwerkingsverband tussen onderwijs, media, over-samenwerkingsverband tussen onderwijs, media, over-samenwerkingsverband tussen onderwijs, media, over-samenwerkingsverband tussen onderwijs, media, over-heid en privé-sectorheid en privé-sectorheid en privé-sectorheid en privé-sectorheid en privé-sector. Het is zowat het grootste sensibilise-rings- en opleidingsproject voor gebruik van de nieuwe me-dia. Op dit moment nemen meer dan 2000 scholen actiefdeel aan dit project.Naast de Digikids Award kan uw project ook meedingen naarde Microsoft Road Ahead PrijsMicrosoft Road Ahead PrijsMicrosoft Road Ahead PrijsMicrosoft Road Ahead PrijsMicrosoft Road Ahead Prijs (4 x 400.000␣ fr.) en de SonySonySonySonySonyAwardAwardAwardAwardAward (500.000␣ fr.). Voor de Prijs van de Uitgevers voorPrijs van de Uitgevers voorPrijs van de Uitgevers voorPrijs van de Uitgevers voorPrijs van de Uitgevers voorOntwikkeling van Educatieve Software en Internettoepas-Ontwikkeling van Educatieve Software en Internettoepas-Ontwikkeling van Educatieve Software en Internettoepas-Ontwikkeling van Educatieve Software en Internettoepas-Ontwikkeling van Educatieve Software en Internettoepas-singensingensingensingensingen (de Wolters Plantyn Award - 100.000␣ fr.; de Van InAward – 75.000␣ fr. en de Explorian Award – 100.000␣ fr.) ende Prijs van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vor-Prijs van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vor-Prijs van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vor-Prijs van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vor-Prijs van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vor-ming voor de ontwikkeling van lesplannen met behulpming voor de ontwikkeling van lesplannen met behulpming voor de ontwikkeling van lesplannen met behulpming voor de ontwikkeling van lesplannen met behulpming voor de ontwikkeling van lesplannen met behulpvan Informatie- en Communicatietechnologievan Informatie- en Communicatietechnologievan Informatie- en Communicatietechnologievan Informatie- en Communicatietechnologievan Informatie- en Communicatietechnologie (7 x50.000␣ fr.) kan u tot 8 april projecten indienen.Meer info bij Digikids – Smash – Postbus 17 – 1910 Kampen-hout – tel 016-65 60 40 – fax 016-65 75 04 – rj@smash.be- www.digikids.be

Gezocht: sportief talent… A

…van allochtone origine. De Koning Boudewijnstichting wilmigrantenjongerenmigrantenjongerenmigrantenjongerenmigrantenjongerenmigrantenjongeren de kans bieden om trainer, scheidsrech-trainer, scheidsrech-trainer, scheidsrech-trainer, scheidsrech-trainer, scheidsrech-ter of leerkracht lichamelijke opvoedingter of leerkracht lichamelijke opvoedingter of leerkracht lichamelijke opvoedingter of leerkracht lichamelijke opvoedingter of leerkracht lichamelijke opvoeding te worden. Kandi-daten hebben ervaring in één of meerdere sporttakken, wonenin Vlaanderen of Brussel, spreken Nederlands en zijn tussen 18en 45 jaar. De Stichting gaat mee op zoek naar de meestgeschikte opleiding, naar een geschikte club om praktijkerva-ring op te doen enz. De financiële ondersteuning bedraagt van5000 tot 50.000 fr. per jaar. Inschrijven vóór 30 mei.Meer info bij Koning Boudewijnstichting – Ann De Mol &Nicole Bossaerts - Brederodestraat 21 – 1000 Brussel – tel02-549 02 14 – fax 02-511 52 21 – demol.a@kbs-frb.be

Leerkrachten aller landen… A

U bent geen arts, maar waarschijnlijk wel een leraar. Dan isLeraars Zonder Grenzen vzwLeraars Zonder Grenzen vzwLeraars Zonder Grenzen vzwLeraars Zonder Grenzen vzwLeraars Zonder Grenzen vzw misschien iets voor u. De orga-nisatie werd op 13 december 1997 opgericht als een vrijwilli-vrijwilli-vrijwilli-vrijwilli-vrijwilli-gersorganisatiegersorganisatiegersorganisatiegersorganisatiegersorganisatie die steun wil verlenen aan collega’s, scholenen diverse educatieve projecten in binnen- en buitenland. En-kele recente initiatievenrecente initiatievenrecente initiatievenrecente initiatievenrecente initiatieven zijn: boekentassen en Engelstaligeboeken voor centra voor asielzoekers; Engelstalige boeken enpakketten Eerste Hulp Bij Onderwijs voor twee scholen inOekraïne; logistieke ondersteuning voor een alternatief, demo-cratisch gericht schooltje in Boedapest; schoolmateriaal voor

een schooltje in Al-banië; materiaalvoor één van de le-den in Zambias enz.Voorts zijn er onder-tussen ook eenwebpagina én eendriemaandelijks le-denblad ontstaan.Het lidmaatschapbedraagt 750␣ fr.Studenten en werk-

zoekenden betalen 500␣ fr.Leraars Zonder Grenzen vzw – Hedwig Van Gerven- Ruggeveldlaan 583/7 – 2100 Deurne – tel 03-290 59 70 - fax 03-290 59 71 –hedwigvg@pandora.be – www.gallery.uunet.be/Leraars.Zonder.Grenzen

Gorilla met Klasse B

De nieuwe Disney-film Disney-film Disney-film Disney-film Disney-film Mighty Joe YoungMighty Joe YoungMighty Joe YoungMighty Joe YoungMighty Joe Young vertelthet verhaal van de legendarische Joe, een speelse,slimme, gigantische gorilla en het meisje Jill. Be-laagd door stropers vluchten Joe en Jill met de hulpvan een zoöloog van de afgelegen bergen vanCentraal-Afrika naar veilig California. Maar ookdaar weet een oude vijand hen te vinden.De film komt op 3 mei uit op video. VlaamseVlaamseVlaamseVlaamseVlaamsescholen kunnen de film nu al gratis tonen aanscholen kunnen de film nu al gratis tonen aanscholen kunnen de film nu al gratis tonen aanscholen kunnen de film nu al gratis tonen aanscholen kunnen de film nu al gratis tonen aanhun leerlingenhun leerlingenhun leerlingenhun leerlingenhun leerlingen. De film is vooral bedoeld voorjongeren van 6 tot 12 jaar. Buena Vista HomeEntertainment levert gratis de filmkopij (35 mm ofbetacam) en ziet daarbij volledig af van de verto-ningsrechten. Als uw school niet over een projectoren scherm beschikt, brengt de projectionist het no-dige materiaal mee.Dit aanbod is geldig tijdens de maanden maart en aprilDit aanbod is geldig tijdens de maanden maart en aprilDit aanbod is geldig tijdens de maanden maart en aprilDit aanbod is geldig tijdens de maanden maart en aprilDit aanbod is geldig tijdens de maanden maart en april.U neemt het best zo snel mogelijk contact op met de organi-satoren, Van Aerde & Partners bvba, voor verdere afspraken.Zoveel mogelijk scholen zullen van dit aanbod kunnen ge-nieten, maar uiteraard is het aanbod beperkt.Meer info en reservaties: Van Aerde & Partners bvba – YounaHeuvelmans – Jan Van Rijswijcklaan 33-35 – 2018 Antwerpen– tel 03-248 30 33 – fax 03-238 02 65

Al doende leert men S

Secundaire scholen kunnen volledig gratis een project volgenvolgens het principe Learning by doingLearning by doingLearning by doingLearning by doingLearning by doing. VLEKHO-Brusselontwikkelde rond dit principe enkele projecten zoals bijvoor-beeld RoséRoséRoséRoséRosé, een bedrijfsspelbedrijfsspelbedrijfsspelbedrijfsspelbedrijfsspel waarin de leerlingen zelf eenbedrijfje opstarten en verschillende begrippen van de be-drijfseconomie ontdekken. Andere voorbeelden zijn een beurs-beurs-beurs-beurs-beurs-spelspelspelspelspel, waarin de leerlingen een (fictief) kapitaal beleggen opde beurs en zo de werking van de beurs aanleren en het JIT-JIT-JIT-JIT-JIT-spelspelspelspelspel, waarin het productieproces wordt gesimuleerd en deleerlingen op zoek gaan naar een optimale oplossing, dezogenaamde Just in Time-oplossing.Elk project duurt een halve dag en sluit aan bij de leerstof vande verschillende richtingen van de derde graad ASO.VLEKHO-Brussel – Annemarie Bernaerts – Koningsstraat 336 –1030 Brussel – tel 02-221 12 11 – info@vlekho.wenk.be

Zesmaal zondag A

Theater, dans, muziek, kunst, humor, lekkere hapjes… dit vindtu allemaal tijdens een reeks zondagnamiddagenzondagnamiddagenzondagnamiddagenzondagnamiddagenzondagnamiddagen in hetgemeenschapscentrum Ten Weyngaert in Vorst (Brussel). Erzijn zeven redenen om voor zo’n zondag te kiezen: het zijnvoorstellingen zonder veel woorden (dans, beweging, mime,figuren- en muziektheater enz.); allerlei verenigingen stellenhun activiteiten voor; her en der in het gebouw tonen arties-ten van allerlei slag hun kunsten; er zijn doe-mee ateliersvoor kinderen én ouders; er is een kinderfuif (waar jarigenmet hun vriendjes uit de bol kunnen gaan); er is kinderop-vang voor de allerkleinsten (vooraf reserveren) en er zijndrankjes en hapjes aan zachte prijzen.Het project kreeg de naam 7xzondag7xzondag7xzondag7xzondag7xzondag. Er zijn nog zes zondagengepland, telkens van 13.30 tot 17.30 u., op 26 maart, 30 april,28 mei, 24 september, 29 oktober en 26 november. Meedoenkost 100␣ fr. voor volwassenen en 50␣ fr. voor kinderen.Ten Weyngaert is nog op zoek (dringend) naar vrijwilligevrijwilligevrijwilligevrijwilligevrijwilligekinderdj’skinderdj’skinderdj’skinderdj’skinderdj’s om op de 7xzondagkinderfuif een uurtje muziek tedraaien. De beste dj (publieksprijs) krijgt volgend seizoeneen betaald optreden.Gemeenschapscentrum Ten Weyngaert – Jo Huylebroeck –Bondgenotenstraat 54 – 1190 Brussel – tel 02-347 16 86 –fax 02-346 33 68

Toelatingsexamens S

Laatstejaars secundair onderwijs moe-ten vooraf slagen voor een toelatings-examen, als ze volgend academiejaareen opleiding arts of tandartsopleiding arts of tandartsopleiding arts of tandartsopleiding arts of tandartsopleiding arts of tandarts willenbeginnen. De Vlaamse regering orga-niseert dit examen voor alle kandidaat-studenten in het Tentoonstellingspark(Heizel) in Brussel. Het examen duurteen volledige dag. Het wordt twee keergeorganiseerd: 4 juli (inschrijven uiter-lijk 31 mei) en 25 augustus (inschrijvenuiterlijk 29 juli). Het inschrijvingsgeldbedraagt 1000␣ fr.Een gratis brochuregratis brochuregratis brochuregratis brochuregratis brochure is reeds beschik-baar bij alle universitaire studieadvies-diensten, PMS-centra, ASO-scholen meteen derde graad en bij het departe-ment Onderwijs op onderstaand adres.In de brochure vindt u een reeks mo-delvragen en het inschrijvingsformu-inschrijvingsformu-inschrijvingsformu-inschrijvingsformu-inschrijvingsformu-lierlierlierlierlier. Hierop vermeldt de kandidaat hetexamennummer ENV00301 (juli-exa-men) of ENV00302 (augustus-examen).departement Onderwijs – cel Publicaties –Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel –tel 02-553 66 53 – fax 02-553 66 54 –publicaties.onderwijs@ond.vlaanderen.be– www.ond.vlaanderen.be/arts-tandarts (hiervindt u brochure, modelvragen én inschrij-vingsformulier)

KLASSE NR.103 25

(advertentie)

Algemeen A

• Bon voyage!De opdracht: bezoek tien Europese steden en keerbehouden terug naar huis. Kies een goed hotel uit,bezoek mooie en interessante plekjes, doe aanko-pen in euro of plaatselijke munt, zoek via de kranteen gepaste baan en/of beantwoord vragen overde stad. De reismeter houdt je reisroute bij, vertelthoe je er financieel voorstaat, welke diploma’s je

hebt behaald... kortom, hoe goed je het doet. Een plaats in de prestigieuze ranglijstis je beloning. Je kan reizen als toerist of als ervaren Eurotrotter. Dat bepaalt meteende moeilijkheidsgraad van vragen en opdrachten. De cd-rom Ronde van EuropaRonde van EuropaRonde van EuropaRonde van EuropaRonde van Europabiedt leerlingen van pakweg 10 tot 16 jaar een kennismaking aan met 40 Europesesteden. Of meer nog, want met een dozijn foto’s en vragen kan u zelf een stad (enzelfs uw eigen huis) aan dit programma toevoegen. Die wordt dan een deel van hetparcours. De mini-handleiding bij de cd-rom wijst u de weg. Prijs: 1499␣ fr.Ronde Van Europa - Transposia - Ottergemsesteenweg 455 - 9000 Gent - tel 09-24398 10 - fax 09-243 98 15 - info@transposia.be - www.transposia.be

• LichamelijkZweedse balken, banken en zadels waren voor vele generaties Belgische schoolkinderenhet symbool van lichamelijke opvoeding op school. In Nederland voerde die streng-methodische gymnastiek niet de boventoon. Daar volgde men tot WO I het Duitse turnen:het lichaam als een machine waarvan elk onderdeel zorgvuldige oefening vereiste. En toenkwam de vernieuwing. Eerst bij de noorderburen, dan bij ons. Lichamelijke opvoeding werdeen volwaardige vormingscomponent. Hoe die evolutieverliep, leest u in Het vergeten lichaamHet vergeten lichaamHet vergeten lichaamHet vergeten lichaamHet vergeten lichaam, de geschiedenisvan lichamelijke opvoeding in België en Nederland.Het vergeten lichaam, M. D’hoker en J. Tolleneer, 132p., 690␣ fr. – verkrijgbaar in de handel – uitg. Garant –Tiensesteenweg 83 – 3010 Kessel-Lo – tel 016-25 3131 – fax 016-25 13 14

• Leren x 2Wat is leren? En leren leren? En hoe helpt u leerlingendaarbij? Marcella Deneve geeft met praktische voor-beelden en concrete informatie antwoord op die vra-gen. Ze focust op het basisonderwijs en de eerstegraad van het secundair. Voor 595 fr. kan u er meteenmee aan de slag in uw klas. Voor de leerlingen vanhet secundair onderwijs is er bij dezelfde uitgeverijook een handige brochure uitgegeven onder de titelLeerbeest, alias ElbeeLeerbeest, alias ElbeeLeerbeest, alias ElbeeLeerbeest, alias ElbeeLeerbeest, alias Elbee.De leerkracht bij het leren leren, de resultaatge-De leerkracht bij het leren leren, de resultaatge-De leerkracht bij het leren leren, de resultaatge-De leerkracht bij het leren leren, de resultaatge-De leerkracht bij het leren leren, de resultaatge-richte aanpakrichte aanpakrichte aanpakrichte aanpakrichte aanpak - verkrijgbaar in de handel - uitg. Al-tiora Averbode - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel013-78 01 11 - fax 013-78 01 79 - altiora@verbode.be

Basisonderwijs B

• Geen drugs«Drugpreventie in het lager onderwijs? Onzin toch!»Maar de vraag is er. Bewijs daarvan zijn allerlei nieu-we initiatieven en projecten voor de basisschool. Dehamvraag is dan: «Hoe vullen we drugpreventie bijjonge kinderen in?» U krijgt antwoord in Basisprinci-Basisprinci-Basisprinci-Basisprinci-Basisprinci-pes voor (drug)preventie in de basisschoolpes voor (drug)preventie in de basisschoolpes voor (drug)preventie in de basisschoolpes voor (drug)preventie in de basisschoolpes voor (drug)preventie in de basisschool, eenpublicatie van 21 pagina’s voor schoolbegeleiders,preventiewerkers en PMS/CLB-medewerkers.Basisprincipes voor (drug)preventie in de basis-Basisprincipes voor (drug)preventie in de basis-Basisprincipes voor (drug)preventie in de basis-Basisprincipes voor (drug)preventie in de basis-Basisprincipes voor (drug)preventie in de basis-schoolschoolschoolschoolschool - Vereniging voor Alcohol- en andere Drugpro-blemen (VAD) – E. Tollenaerestraat 15 – 1020 Brussel– tel 02-423 03 33 – fax 02-423 03 34 – vad@vad.be

• GroeiboekVan AVI 3 tot AVI 5 en verder groeienin één boek. Dat is Tot kijk, Vos enTot kijk, Vos enTot kijk, Vos enTot kijk, Vos enTot kijk, Vos enHaasHaasHaasHaasHaas, tien geïllustreerde verhalenmet in de hoofdrollen Vos, Haas,Uil, Piep en nieuweling Tok. Meteenhet vervolg van Vos en HaasVos en HaasVos en HaasVos en HaasVos en Haas, eenvan de eerste ‘dikke’ boeken diebeginnende lezers helemaal zelf-standig kunnen lezen. Prijs: 565␣ fr.Tot kijk, Vos en HaasTot kijk, Vos en HaasTot kijk, Vos en HaasTot kijk, Vos en HaasTot kijk, Vos en Haas - verkrijg-

baar in de handel – uitg. Lannoo - Kasteelstraat 97 -8700 Tielt - tel 051-42 42 11 - fax 051-40 11 52 -lannoo@lannoo.be - www.lannoo.be

• Vader en moederWat laat u uw leerlingen dit jaar weer knutselen voor vaderdag? Welk tekstje geeftu ze mee voor moederdag? En wist u dat deze dag niet door kaartjesfabrikanten isverzonnen, maar het idee was van een dankbare dochter in 1907? Zulke wetens-waardigheden, ideeën en suggesties voor teksten en gevarieerde knutseltips vindtu terug in de boekjes Liefste PapaLiefste PapaLiefste PapaLiefste PapaLiefste Papa en Liefste Mama Liefste Mama Liefste Mama Liefste Mama Liefste Mama, ingedeeld in drie niveaus,van kleuterleeftijd tot derde graad. Prijs: 395␣ fr. het stuk.Liefste Mama / Liefste PapaLiefste Mama / Liefste PapaLiefste Mama / Liefste PapaLiefste Mama / Liefste PapaLiefste Mama / Liefste Papa - verkrijgbaar in de handel – Uitg. Abimo – Beuken-laan 8 – 9250 Waasmunster – tel 052-46 24 07 – fax 052-46 19 62

• PrivéMaria, Jossyne, Johanna, Cathelyne... of Jan, Joos, Pieter, Judocus, Frans... Dat warenin de 16de eeuw de meest gekozen voornamen. Maar over die tijd valt nog veel meerte zeggen. Hoe de mensen toen leefden, wordt op maat van 8- tot 12-jarigenbeschreven en vaak met een knipoog getoond in Vijfhonderd voorbijVijfhonderd voorbijVijfhonderd voorbijVijfhonderd voorbijVijfhonderd voorbij. Geschiedenisen veel wetenswaardigheden: van de ontdekkingsreizen over geloof en bijgeloof enboekdrukkunst tot het begin van het privéleven. Ook spel en sport krijgen hun deel.Vijfhonderd voorbij. Leven in de 16de eeuwVijfhonderd voorbij. Leven in de 16de eeuwVijfhonderd voorbij. Leven in de 16de eeuwVijfhonderd voorbij. Leven in de 16de eeuwVijfhonderd voorbij. Leven in de 16de eeuw, 450␣ fr. – Productiehuis Impressant– Einde Were 276 – 9000 Gent – tel 09-223 04 36 – fax 09-223 28 75

• Filosoferenmet kinderen. U hebt er al vaker over gehoord en wil er nu ook werkvan maken? Met NousNousNousNousNous krijgt u daarvoor heel wat materiaal in handen.Aan het verhaal van een jonge giraffe koppelen de auteurs een helereeks sessies om te filosoferen met kinderen van 10 tot 14 jaar. U krijgtdaarvoor thema’s aangereikt (Wat is rechtvaardig? Mooi of lelijk?

Toegeven? Waardevol of waardeloos?...)met aansluitend een discussieplan eninvullijsten die uitnodigen om stellingte nemen. Dit boek bevat dus vooral bruikbaar materiaal.Een grondige inleiding over filosoferen met kinderen vindtu in het eerder bij dezelfde uitgever verschenen SocratesSocratesSocratesSocratesSocratesop de speelplaatsop de speelplaatsop de speelplaatsop de speelplaatsop de speelplaats.NousNousNousNousNous, 895␣ fr. – verkrijgbaar in de handel – uitg. Acco– Tiensestraat 152 – 3000 Leuven – tel 016-29 11 00– fax 016-20 73 89

Secundair en hoger onderwijs S

• VerkiezingenOp 9 oktober is het weer kiezen geblazen. Dan krijgengemeente- en provincieraad een nieuw gezicht. Maarwat voor een gezicht heeft een gemeente dan? Enwaarvoor dienen provincies? Hoe zijn ze georgani-seerd? Voor 125␣ fr. krijgt u meer zicht op de zaak viade brochure Provincies & Gemeenten. Provincies & Gemeenten. Provincies & Gemeenten. Provincies & Gemeenten. Provincies & Gemeenten. Structuren, func-ties, financiën, koepelverenigingen... U krijgt het alle-maal binnen aanvaardbare proporties op uw bord.Provincies & GemeentenProvincies & GemeentenProvincies & GemeentenProvincies & GemeentenProvincies & Gemeenten - Vereniging Vlaamse Leer-krachten – Zwijgerstraat 37 – 2000 Antwerpen – tel 03-237 65 59 of 03-238 90 20 – fax 03-248 47 99 –vereniging.vlaamse.leerkrachten@pandora.be

• ScriptieStaat u voor een thesis of scriptie en bekijkt u dat als eengigantische alpenreus? Met dit boekje krijgt u alvast eenklimplan mee: de gepaste informatie opzoeken, selecte-ren en verwerken; plannen en structureren (van inleidingen dankwoord over hoofdtekst en algemeen besluit totbijlagen); bibliografische referenties, eind- en voetnotenop een correcte manier weergeven; taal en vormgevingverzorgen volgens de gangbare normen. Met een spe-ciaal hoofdstuk over automatisering en internet.Thesis of scriptie. Hoe begin ik eraan en hoe werk ikThesis of scriptie. Hoe begin ik eraan en hoe werk ikThesis of scriptie. Hoe begin ik eraan en hoe werk ikThesis of scriptie. Hoe begin ik eraan en hoe werk ikThesis of scriptie. Hoe begin ik eraan en hoe werk ikze af?ze af?ze af?ze af?ze af? - 119 p., 499␣ fr. – verkrijgbaar in de handel –uitg. Scoop – Forelstraat 22 – 9000 Gent – tel 09-265 6430 – fax 09-265 64 43 – scoop@infotex.be - www.scoop.be

• TaalkitHebt u anderstalige nieuwkomers in uw klas en zoekt upasklaar lesmateriaal om ze snel met het Nederlands teleren omgaan? Taalkit 1Taalkit 1Taalkit 1Taalkit 1Taalkit 1 is een taakgericht bronnenboekdat u daarbij verder wil helpen. Het oefent taalvaardighe-den verder in en bouwt daarmee voort op Klaar? Af!Klaar? Af!Klaar? Af!Klaar? Af!Klaar? Af! datzich tot de absolute beginners richt. Behalve luisteren wordtnu ook spreken gestimuleerd. Met acht verschillende blok-ken van activiteiten kan u voor de nodige variatie zorgen.Met inleiding, handleiding en kopieerbladen. Prijs: 3200␣ fr.Taalkit 1 - Taalkit 1 - Taalkit 1 - Taalkit 1 - Taalkit 1 - Steunpunt Nederlands als Tweede Taal –Blijde-Inkomststraat 7 –3000 Leuven – tel 016-32 5367 – fax 016-32 53 60

Help: spijbelen A

Elf tot veertien procent van de 450.000 leerlingen inhet secundair onderwijs spijbelt geregeld. Twee à drieprocent zou zelfs een zwaar spijbelprobleem hebben.Weinig leerlingen doen het voor de kick. Meestal isspijbelen een signaal. Hoe u reageert? Het boekSpijbelen…wie helpt?Spijbelen…wie helpt?Spijbelen…wie helpt?Spijbelen…wie helpt?Spijbelen…wie helpt? geeft scholen tips om een spij-belpreventiebeleid uit te bouwen. Daarvoor bevat hetboek vooral een aantal bruikbare instrumenten. MetDIAS (Diagnose Instrument Afwezigheid Spijbelen) kande school zicht krijgen op de manier waarop leerlin-gen, ouders, leerkrachten, secretariaat... denken overspijbelen en het gevoerde beleid op school. Voortsbiedt het boek ook tips om leerkrachten te sensibilise-ren en de samenwerking te stroomlijnen met CLB,huisartsen, ouders en welzijnsorganisaties. Verschei-dene vragenlijsten staan op een bijhorende cd-rom.Die bevat ook samenwerkingsmodellen tussen school,schoolarts, CLB en welzijnsdiensten en een literatuur-lijst. Met de cd-rom kan u ook een brochuurtje samen-stellen en afdrukken om uit te delen op school.Spijbelen… wie helpt - Karolien Lecoutere (red.), 695␣ fr.voor het boek, 595␣ fr. voor de cd-rom, 1290 fr voor boekén cd-rom – uitg. Garant – Tiensesteenweg 83 – 3010Kessel-Lo – tel 016-25 31 31 – fax 016-25 13 14

Biotechnologie S

Frankenstein food, De DNA-chip,Eerste schaap gekloond... Gentech-nologie levert spectaculaire kran-tenkoppen, maar ook veel discus-sie. En wie weet er het fijne van? HetLespakket BiotechnologieLespakket BiotechnologieLespakket BiotechnologieLespakket BiotechnologieLespakket Biotechnologie, voorde derde graad, zet alle genen opeen rijtje met een leerlingenbrochu-re, een leerkrachtenbundel en eencd-rom. U krijgt tekst en uitleg over: gentechnologie ingeneesmiddelen, voeding en milieu; biotechnologischetechnieken (zoals klonen); de wet- en regelgeving rondbiotechnologie; economische achtergrond; ethiek. U krijgtook een aanzet om praktische proeven te doen rondDNA (het materiaal daarvoor kan u gratis ontlenen). Opde cd-rom kan u alle teksten en illustraties van het boekopzoeken, knippen en plakken. Dit lespakket is vollediggratis. U kan het ook downloaden en up-to-date hou-den via de internetsite.Lespakket biotechnologieLespakket biotechnologieLespakket biotechnologieLespakket biotechnologieLespakket biotechnologie - Ann Van Gysel - VlaamsInteruniversitair Instituut voor Biotechnologie – Rijvis-schestraat 120 – 9052 Zwijnaarde – tel 09-244 66 11– fax 09-244 66 10 - www.vib.be

KLASSE NR.103 27

(advertentie)

(advertentie)

70 jaar Koninkrijk België inmunten en biljetten: tot 30/6Van de eerste munt van 1 centiem uit 1832 tot en methet muntstuk van 250␣ fr. ter gelegenheid van hethuwelijk van kroonprins Filip geeft de privé-verzame-ling van Arno Claassen een volledig overzicht vanalle Belgische munten en biljettenalle Belgische munten en biljettenalle Belgische munten en biljettenalle Belgische munten en biljettenalle Belgische munten en biljetten. Ook diverseherdenkingsmuntenherdenkingsmuntenherdenkingsmuntenherdenkingsmuntenherdenkingsmunten zitten in de verzameling.De toegangsprijs bedraagt 100␣ fr. Met uw ticket kan

u ook een bezoek brengen aan de permanente tentoonstelling over de geschiedenisvan het schrift en de krant in het bijzonder.Het museum is open op vrijdag, zaterdag en zondag van 11 tot 17 u. (School)groepenkunnen ook op andere dagen en ’s avonds een bezoek brengen aan het museum..Dagbladmuseum van Antwerpen – Lombardenvest 6 – 2000 Antwerpen – tel en fax03-887 01 78

Waar komen de boeken vandaan: permanent A

Wat is de taak van de auteur, uitgever, redacteur, vormgever, illustrator… bij hetontstaan van een nieuw boek? Welke weg legt de tekst af van manuscript totWelke weg legt de tekst af van manuscript totWelke weg legt de tekst af van manuscript totWelke weg legt de tekst af van manuscript totWelke weg legt de tekst af van manuscript toteindproducteindproducteindproducteindproducteindproduct? Hoe drukt men met vier kleuren alle kleuren? Wat is een raster?Waarvoor dient een dummy? Deze tentoonstelling geeft een antwoord op deze ennog veel meer vragen over de ontstaansgeschiedenis van een nieuw boek.Waar komen de boeken vandaanWaar komen de boeken vandaanWaar komen de boeken vandaanWaar komen de boeken vandaanWaar komen de boeken vandaan? is de vierde permanente tentoonstelling in hetLiterair Museum. De toegangsprijs bedraagt 50␣ fr. per persoon. Schoolgroepen betalenextra 1000␣ fr. voor een geleid bezoek. Nieuw is ook de speurtocht Van boekenwurmVan boekenwurmVan boekenwurmVan boekenwurmVan boekenwurmtot leesbeest,tot leesbeest,tot leesbeest,tot leesbeest,tot leesbeest, die kinderen van 6 tot 14 jaar door het hele museum loodst. Hetmuseum is geopend van woensdag tot en met zaterdag van 14 tot 17 u. (en opafspraak).Literair Museum – Bampslaan 35 – 3500 Hasselt – tel 011-26 17 87 – fax 011-2322 97

Vieze beesten: tot 30/8 A

Op zondagnamiddagen 2, 9, 16 en 30april kan u een kijkje nemen in de wereldvan de spinnen. Deze geleide bezoekenkaderen in het tentoonstellingsproject Vie-Vie-Vie-Vie-Vie-ze beesten… anders bekekenze beesten… anders bekekenze beesten… anders bekekenze beesten… anders bekekenze beesten… anders bekeken. Een asiel-centrum voor verdwaalde slakken, in hetnauw gedreven spinnen, opgezogenmuggen, vastgekleefde vliegen en ge-amputeerde regenwormen zal u er nietvinden. Wél een verzameling verhalen,een voelwand, een simulatiespel, kriebel-gedichten en een reuze spuitbus met mi-lieuvriendelijke vermijdings- en bestrij-dingsmiddelen. Moraal van het verhaal:vieze beesten kunnen ook nuttig zijn.

De toegangsprijs bedraagt 50␣ fr. per leerling voor een halve dagactiviteit (met gids).Een gratis overzicht van het permanente aanbod van het centrum krijgt u op eenvou-dige aanvraag toegestuurd.Natuur- en Milieueducatief Centrum De Helix – Hoogvorst 2 – 9506 Grimminge – tel054-32 04 92 – fax 054-32 04 90 –DeHelix@lin.vlaanderen.be – www.mina.vlaanderen.be/milieueducatie

Water, bron van alle leven:permanent B

Walter is de grootste regendruppel ter wereld. Maarhij heeft er een nat boeltje van gemaakt. Kranenblijven lopen, liters water op de vloer. Walter verspiltwater dat het niet mooi meer is. Daarom ligt hij nuaan de ketting. Met de hulp van uw leerlingen gaat uWalter leren spaarzamer om te gaan met water. Alsdat lukt, mag Walter weer vrij en kan hij de water-water-water-water-water-kringloopkringloopkringloopkringloopkringloop vervolledigen.Deelnemen kost 50␣ fr. per leerling.Provinciaal Recreatiecentrum Kessel-Lo – Ecohuis –Gemeenteplein 5 – 3010 Kessel-Lo – tel 016-25 47 45– rausloos@vl-brabant.be

Prentenboekillustraties:reizende tentoonstellingen B

Prentenboekillustraties van Riske Lemmens, Guido VanGenechten en Hilde Schuurmans werden bijeenge-

bracht tot drie reizende tentoonstellingendrie reizende tentoonstellingendrie reizende tentoonstellingendrie reizende tentoonstellingendrie reizende tentoonstellingen. Ze reizen nu al een tijdje langs deVlaamse kinderboekhandels. U kan ze daar telkens één maand lang gratis gaanbekijken. Eén namiddag komt de illustrator ter plekke voorlezen en signeren. Zo isde tentoonstelling met werk van Riske LemmensRiske LemmensRiske LemmensRiske LemmensRiske Lemmens te bekijken in Boekhandel TaxandriaTurnhout (maart), De Kleine Johannes Leuven (april) en Boekhandel I*BoeksLedeberg (mei). Werk van Guido Van Genechten Guido Van Genechten Guido Van Genechten Guido Van Genechten Guido Van Genechten kan u bewonderen in Boekhan-del Poespas Hasselt (maart), Boekhandel Jojo Kapellen (april) en BoekhandelInfodok/Davidsfonds Leuven (juni). De illustraties van Hilde SchuurmansHilde SchuurmansHilde SchuurmansHilde SchuurmansHilde Schuurmans vindt uin De Kleine Johannes Leuven (maart) en Boekhandel Poespas Hasselt (mei).Meer info bij Uitgeverij Clavis – Vooruitzichtstraat 42 – 3500 Hasselt – tel 011-28 6868 – fax 011-28 68 69 – tanja@clavis.be

Van hofmode tot straatmode: tot 24/4 S

De evolutie van de kleding van de 18de eeuw tot vandaagevolutie van de kleding van de 18de eeuw tot vandaagevolutie van de kleding van de 18de eeuw tot vandaagevolutie van de kleding van de 18de eeuw tot vandaagevolutie van de kleding van de 18de eeuw tot vandaag is onderwerp vandeze tentoonstelling (met een selectie uit de vaste collectie van het modemuseum).Rococo, empire, biedermeier, crinolines enz. tot de new look van Dior en de mini vanMary Quant passeren de revue.Tegelijk kan u een bezoek brengen aan tweetijdelijke tentoonstellingen: As van stofAs van stofAs van stofAs van stofAs van stof brengtwerk samen van Magda Cuykx (kunstvoor-werpen) en Stefan Kellens (foto’s) en TalkingTalkingTalkingTalkingTalkingHatsHatsHatsHatsHats brengt foto’s van Lucille Feremans.De toegangsprijs bedraagt 90␣ fr. Reductiehoudersen groepen betalen 70␣ fr. Schoolgroepen be-talen 40␣ fr. per leerling en kinderen tot 12 jaarhebben gratis toegang. Geleide bezoeken zijnenkel mogelijk via Toerisme Hasselt – tel 011-23 95 42.Stedelijk Modemuseum – Gasthuisstraat 11 – 3500 Hasselt – tel 011-23 96 21 – fax011-22 10 66

Van a tot z: reizende tentoonstelling S

Negen grafische vormgevers vinden ons vertrouwde alfabet opnieuw uitNegen grafische vormgevers vinden ons vertrouwde alfabet opnieuw uitNegen grafische vormgevers vinden ons vertrouwde alfabet opnieuw uitNegen grafische vormgevers vinden ons vertrouwde alfabet opnieuw uitNegen grafische vormgevers vinden ons vertrouwde alfabet opnieuw uit. Hetzijn overwegend jonge ontwerpers, kinderen van dit digitale tijdperk. Ze kregencarte blanche om hun letters als autonome beelden voor te stellen. In de gelijkna-mige catalogus vindt u meer informatie over de ontwerpers, hun ideeën rondtypografie. De publicatie geeft, meer dan een reproductie van de tentoonstelling,een fragmentair beeld van vormgeving in Vlaanderen anno 2000. De negen zijnFabio Baldellin, Koen Bruyñeel, DasPasCals, Jan Middendorp, Tim Oeyen & SannyWinters, G. Pellegrini, Quod, REIN-ART en Jan Van Caneghem. De tentoonstelling iseen organisatie van de culturele centra van Bierbeek, Evergem, Heist-op-den-Bergen Leopoldsburg, met steun van Vizo.U vindt de tentoonstelling nog in CC Stroming Evergem (3 tot 26 maart), CC Leo-poldsburg (30 maart tot 24 april) en CC De Borre Bierbeek (9 mei tot 2 juni).Meer info bij CC Leopoldsburg – Kastanjedreef 1 – 3970 Leopoldsburg – tel 011-34 72 66 – ccleopoldsburg@village.uunet.be

Onbekend Rusland: tot 16/4 S

In Tienen kan u de volgende weken nog kennis maken met werk van een tientalhedendaagse Siberische schilders. hedendaagse Siberische schilders. hedendaagse Siberische schilders. hedendaagse Siberische schilders. hedendaagse Siberische schilders. Het merendeel van hen is zijn carrièrebegonnen onder het communistisch regime. Ze zoeken nu een individuele ex-

pressie én de aansluiting bij de westerse artistiekestromingen. Centraal thema is de zoektocht naar eenallesomvattende ideologie en zingeving. Daarvoorgrijpen ze terug naar christelijke en bijbelse symbo-len, orthodox-byzantijnse stijlelementen en zelfs na-tuurgodsdiensten.Een ticket kost 100␣ fr. (50␣ fr. voor reductiehouders) engeeft ook toegang tot de vaste collecties. Klasgroepen(vanaf 10 leerlingen) hebben gratis toegang. Een ge-leid bezoek met de klas duurt anderhalf à twee uur(tentoonstelling Siberische schilderkunst plus bezoekaan vaste collecties). Voorlopig zijn deze geleide be-zoeken nog steeds gratis (snel boeken dus!).Stedelijk Museum Het Toreke – Grote Markt 6 – 3300Tienen – tel 016-80 56 66 – fax 016-81 04 79

Brussels by Light: tot 26/3 S

Elf hedendaagse kunstenaars hebben hun interessevoor onze hoofdstad artistiek vertaald en daarbij o.a.fotografische procédésfotografische procédésfotografische procédésfotografische procédésfotografische procédés gebruikt.De toegang is gratis.KBC Galerij – Grote Markt 16 – 1000 Brussel – tel 02-429 85 68

KLASSE NR.103 29

De betonnen muur S

Geert Vermeulen (Theatergezelschap De GebroedersBoudewijn) brengt van 14 tot 31 maart leven en werkvan Pieter Paul RubensPieter Paul RubensPieter Paul RubensPieter Paul RubensPieter Paul Rubens tot leven in de Rubenszaalvan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Ant-werpen. Een man komt met veel lawaai binnen enbegint tegen het publiek zijn nood te klagen. Al pra-tend, tussen de bekende werken van Rubens, komt deman tot nieuwe inzichten, niet alleen over Rubens enzijn schilderijen, maar ook over zichzelf.Er zijn voorstellingen van 14 tot 31 maart, telkens opdinsdag, donderdag en vrijdag (beginuren af te spre-ken). Desgewenst kan u na de voorstelling ook eenmuseumles volgen. Scholen die met minimum 60 leer-lingen inschrijven betalen 180␣ fr. per leerling (+ 2200␣ fr.auteursrechten). Groepen met minder dan 60 leerlin-gen betalen 220␣ fr. per leerling (+ een percentage opde auteursrechten). Er wordt gespeeld voor maximum80 leerlingen, toegang voor begeleidende leerkrach-ten én nabespreking zijn gratis. Een extra museumleskost 1000␣ fr. per 20 leerlingen.Info en reservaties: Ria Vermeulen – St. Hubertusstraat64 – 2600 Berchem – tel en fax 03-230 09 00

(advertentie)

(advertentie)

Algemeen A

• Als liefde pijn doet…Als liefde pijn doet…Als liefde pijn doet…Als liefde pijn doet…Als liefde pijn doet…: 11/3 in Jezuïetenhuis Heverlee.Informatie- en ontmoetingsdag voor leerkrachten enouders over pijn hebben aan kinderen (drugs, depres-sies, zelfdoding).Dienst Gezinspastoraal –Varkensstraat 6 – 2800Mechelen – tel 015-29 8454 – fax 015-29 84 13 –gezinspastoraal.vbm@kerknet.be

••••• Eenvoudig… schrijvenEenvoudig… schrijvenEenvoudig… schrijvenEenvoudig… schrijvenEenvoudig… schrijven: 1-2/4 in Antwerpse Volksho-geschool, Berchem.Cursus over schrijfplezier voor «moeilijke schrijvers» (laag-geschoolden).Stichting-Lodewijk de Raet – Liedtsstraat 27-29 – 1030Brussel – tel 02-240 95 02 – fax 02-242 26 10 –info@stichtingderaet.be – www.stichtingderaet.be• Creatief denkenCreatief denkenCreatief denkenCreatief denkenCreatief denken (vier sessies vanaf 14/3); Onder-Onder-Onder-Onder-Onder-steunen van ouderlijke vaardighedensteunen van ouderlijke vaardighedensteunen van ouderlijke vaardighedensteunen van ouderlijke vaardighedensteunen van ouderlijke vaardigheden (15, 22 en29/3 in Gullegem).West-Vlaamse Volkshogeschool – Belfaststraat 18 – 8500Kortrijk – tel 056-22 23 11 – fax 056-21 78 67 –west@stichtingderaet.be – www.stichtingderaet.be• Leesplezier… ook als lezen moeilijker gaatLeesplezier… ook als lezen moeilijker gaatLeesplezier… ook als lezen moeilijker gaatLeesplezier… ook als lezen moeilijker gaatLeesplezier… ook als lezen moeilijker gaat: 25/3 inSociale Hogeschool Gent.Studiedag met lezingen en workshops rond moeilijkelezers: hoe samen thuis lezen in het gezin? Wat kunnenbibliotheek en school doen? Wat hebben de nieuwemedia moeilijke lezers te bieden?…Bibliotheekschool – Antwerpsesteenweg 573 – 9040 St.Amandsberg – tel 09-228 89 72 – fax 09-229 22 53 –Bibschool@vspw.be – www.vspw.be/bibschool.htm

Basisonderwijs B

• Als leren niet vanzelf gaatAls leren niet vanzelf gaatAls leren niet vanzelf gaatAls leren niet vanzelf gaatAls leren niet vanzelf gaat…: 25/4.Symposium voor gezondheidswerkers, leerkrachten enouders rond ontwikkelings- en/of leerstoornissen. Watverstaat men onder inclusief onderwijs? Wat verstaatmen onder de integratiegedachte? Hoever staat menhiermee? Zie ook p. 10-11 in dit nummer.Vormingscentrum HIVSET vzw – Herentalsstraat 66 – 2300Turnhout – tel 014-41 27 47 – fax 014-42 54 12• Dag van het remediërend onderwijsDag van het remediërend onderwijsDag van het remediërend onderwijsDag van het remediërend onderwijsDag van het remediërend onderwijs: 31/3 in CCHeusden-Zolder.Vzw Remedial Teaching – Ludo Smeets – Gruitroderkiezel196 bus 4 – 3960 Bree – tel 089-48 17 53 (na 18 u.)• Muzikale opvoeding: Muziekbeluisteren met kin-Muzikale opvoeding: Muziekbeluisteren met kin-Muzikale opvoeding: Muziekbeluisteren met kin-Muzikale opvoeding: Muziekbeluisteren met kin-Muzikale opvoeding: Muziekbeluisteren met kin-deren van 3 tot 8 jaar; Multicultureel zingenderen van 3 tot 8 jaar; Multicultureel zingenderen van 3 tot 8 jaar; Multicultureel zingenderen van 3 tot 8 jaar; Multicultureel zingenderen van 3 tot 8 jaar; Multicultureel zingen: tweestudiedagen op 18/3 in Koninklijk Muziekconservato-rium Antwerpen.Inschrijven ten laatste op 8 maart.Vereniging Leraren Muzikale Opvoeding (VLMO) – Juli-enne Vermeulen-De Cat – Muggenberglei 40 – 2100Deurne – tel 03-321 51 20••••• Muzische vorming in Leuven Muzische vorming in Leuven Muzische vorming in Leuven Muzische vorming in Leuven Muzische vorming in Leuven (Groep T): Muziek inpoppenspel (3/4); Zingen wereldwijd (3/4); Oren omte horen (4/5); Zingen met kleuters (18/5).Muzische vorming in HasseltMuzische vorming in HasseltMuzische vorming in HasseltMuzische vorming in HasseltMuzische vorming in Hasselt: Oren om te horen (6/4);Zingen met kleuters (11/5); Geïntegreerd werken (25/5).De Blokkendoos – Marleen Van Aken – tel 016-40 10 59• Cognitieve leerstrategieën bij kinderenCognitieve leerstrategieën bij kinderenCognitieve leerstrategieën bij kinderenCognitieve leerstrategieën bij kinderenCognitieve leerstrategieën bij kinderen: 24/3.KULeuven – Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesithera-pie – Tervuursevest 101 – 3001 Leuven – tel 016-32 91 40– fax 016-32 91 96 – johan.simons@flok.kuleuven.ac.be• Nieuwe accenten in zorgverbreding: hoever gaatNieuwe accenten in zorgverbreding: hoever gaatNieuwe accenten in zorgverbreding: hoever gaatNieuwe accenten in zorgverbreding: hoever gaatNieuwe accenten in zorgverbreding: hoever gaatmijn zorg?:mijn zorg?:mijn zorg?:mijn zorg?:mijn zorg?: 1/4 in Campus Ham, Mechelen.Inschrijven ten laatste op 13/3.Katholieke Hogeschool Mechelen – Voortgezette Lera-renopleiding voor zorgverbreding en remediërend leren– Lief Nauwelaerts – Bosstraat 9 – 2861 OLVrouw-Waver – tel 03-457 61 86 – fax 03-457 02 94

Secundair en hoger onderwijs S

• De consumptiekloof Noord-ZuidDe consumptiekloof Noord-ZuidDe consumptiekloof Noord-ZuidDe consumptiekloof Noord-ZuidDe consumptiekloof Noord-Zuid: 5/4 in MercatorHogeschool, Gent.Studienamiddag rond duurzame ontwikkeling in hetduurzame ontwikkeling in hetduurzame ontwikkeling in hetduurzame ontwikkeling in hetduurzame ontwikkeling in het

onderwijsonderwijsonderwijsonderwijsonderwijs; voor (aardrijkskunde)leerkrachten en directies. Met leermiddelenmarkt.Wereldcentrum Internationale Opvoeding vzw/Vereniging Leraars Aardrijkskunde – IlseSmitz - p/a Visserij 152 – 9000 Gent – tel 09-233 75 46 – fax 09-233 94 84 –WIO@ngonet.be• Kekulé-lezingencyclus VIIIKekulé-lezingencyclus VIIIKekulé-lezingencyclus VIIIKekulé-lezingencyclus VIIIKekulé-lezingencyclus VIII: De koolstofcyclus, klimaat en energie in harmonie na 2020?

(21/3); Zullen elementaire deeltjes de geneeskunde ver-snellen? (4/4); Plantenbiotechnologie in 2020: het ant-woord op wat? (9/5).Koninklijke Vlaamse Chemische Vereniging – Conferen-tiesecretariaat – Lode Schoenmaekers – Hoevelei 125 –2630 Aartselaar – tel en fax 03-887 55 08 –lode.schoenmaekers@village.uunet.be• Duits-EngelsDuits-EngelsDuits-EngelsDuits-EngelsDuits-Engels: Intercultureel vreemdetalenonderwijs in depraktijk (15/3); FysicaFysicaFysicaFysicaFysica: ICT in de natuurkundeklas droom ofwerkelijkheid? (22/3); Interactieve natuurkunde (17/5);WiskundeWiskundeWiskundeWiskundeWiskunde: Nieuwe accenten in de stages van de Academi-sche Lerarenopleiding wiskunde (1/4); NederlandsNederlandsNederlandsNederlandsNederlands: Opde middeleeuwse straat: straattoneel, passie- en paasspe-len – met openluchtvoorstelling (7-8/4).Vliebergh-Senciecentrum KUL – Zwarte-Zustersstraat 2 –3000 Leuven – tel 016-32 94 09 – fax 016-32 94 01 –vsc@avl.kuleuven.ac.be – www.kuleuven.ac.be/vliebergh••••• Symposium MucoviscidoseSymposium MucoviscidoseSymposium MucoviscidoseSymposium MucoviscidoseSymposium Mucoviscidose: 4/4.Erasmushogeschool Brussel – opleiding Laboratorium-en Voedingstechnologie – Laarbeeklaan 121 – 1090Brussel – tel 02-479 18 90 – fax 02-479 71 02 –jan.de.wit@docent.ehb.be••••• The human person and health care education – In The human person and health care education – In The human person and health care education – In The human person and health care education – In The human person and health care education – Insearch of new curriculasearch of new curriculasearch of new curriculasearch of new curriculasearch of new curricula: 16 tot 18/3.Katho – departement Verpleegkunde HIVB-HIVV – LucAnckaert - Wilgenstraat 32 – 8800 Roeselare – tel 051-23 23 30 – fax 051-22 82 58 – lanckaert@katho.be• Nascholingsaanbod IDLONascholingsaanbod IDLONascholingsaanbod IDLONascholingsaanbod IDLONascholingsaanbod IDLO: Begeleidingsdidactiekvoor stagebegeleiders (16 en 23/3 en 6/4); Romeinenen Galliërs (21/3); Biotechnologie en Genetische Ma-nipulatie: nieuwe wijn in oude vaten (22/3); Estuarieneecologie: de Zeeschelde (22 en 25/3): De 20ste eeuw isvoorbij…of toch bijna (23/3); Radioactiviteit (29/3);Specifieke milieuzorgsystemen voor BSO en TSO (4/4);Rechtspraak in klas?! (5/4); Enseigner la littérature fran-cophone de Belgique (6/4).VUB – Interfacultair Departement voor Lerarenopleiding– L. Deschouwer - Pleinlaan 2 – 1050 Brussel – tel 02-629 24 32 – fax 02-629 36 36 – Luk.Deschouwer@vub.ac.be- www.vub.ac.be/vub/idlo• Nascholing secundair onderwijsNascholing secundair onderwijsNascholing secundair onderwijsNascholing secundair onderwijsNascholing secundair onderwijs: Het swingt in deklas! Werken met Nederlandstalige liedjes in de lessenNederland (14 en 21/3); Internationalisering in de klasgebracht (15/3); Spreekvaardig: training van monde-linge taalvaardigheid (15/3).Karel de Grote-Hogeschool – departement Lerarenoplei-ding – Pothoekstraat 125 – 2060 Antwerpen – tel 03-217 42 10 – fax 03-217 42 13• Europese conferentie Begeleidingsvaardigheden voorBegeleidingsvaardigheden voorBegeleidingsvaardigheden voorBegeleidingsvaardigheden voorBegeleidingsvaardigheden voormentoren van stagiairs Moderne Vreemde Talenmentoren van stagiairs Moderne Vreemde Talenmentoren van stagiairs Moderne Vreemde Talenmentoren van stagiairs Moderne Vreemde Talenmentoren van stagiairs Moderne Vreemde Talen:30/3 tot 1/4 in Oxford, Engeland.Meer info en inschrijvingen bij Hogeschool West-Vlaan-deren – departement Lerarenopleiding – Christa Kochuyt– St. Jorisstraat 71 – 8000 Brugge – tel 050-33 32 68– fax 050-34 62 54 – kochuytc.hpi@hogeschool-wvl.be

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraag meerinformatie bij de pedagogische begeleidingvan uw school.

Praten als Brugman, uit de school praten, praten enbreien doen de meisjes van Lei(d)en: het heeft alle-maal iets te maken met de oplossing van de nieuweopgave. Maar die moet u ons schrijven, faxen of mai-len. Vijf boekenbonnen (elk 2000␣ fr., geschonken doorStandaard Boekhandel), vijf cartoonboeken (met debeste cartoons van huistekenaar Camp) en vijf origine-le Klasse-t-shirts, dat is géén praat voor de vaak. Ant-woorden a.u.b. voor 31 maart.Winnaars opgave 65Winnaars opgave 65Winnaars opgave 65Winnaars opgave 65Winnaars opgave 65: boekenbonboekenbonboekenbonboekenbonboekenbon: Marleen Verlinde(Torhout); Tineke Peeters (Nieuwrode); R. Sellicaerts (Ant-werpen); R. Clarysse (Brugge) enJaklien Ouvrein (Moorslede) – car-car-car-car-car-toonboektoonboektoonboektoonboektoonboek: Trees Huyghe (Dender-monde); K. Verstappen (Herselt); EricBijnens (Lanaken); Patricia Credentino (Mortsel) en LieveVercauteren (Stekene) – t-shirtt-shirtt-shirtt-shirtt-shirt: Denise Quinart (Dilbeek);Lieve Vanantwerpen (Nazareth); François Beckers (Breen-donk); Sven Langhendries (Lot) en Stefan Sterckx (Velm).Oplossing opgave 66Oplossing opgave 66Oplossing opgave 66Oplossing opgave 66Oplossing opgave 66: Beleidsverklaring (RuBicoN;bErLIner; gEttySburG; VEertIen; DenemArKen en chuRchilL)Opgave 67Opgave 67Opgave 67Opgave 67Opgave 67: Zestien letters: gesprekspartner of Millen-nium Dome?• de 1ste, 4de en 6de letter uit de naam van deinstelling waar de nieuwe wetten van het Joodse volkworden gestemd;• de 1ste, 5de en 6de letter uit de naam van het Zuid-Italiaanse stadje dat in 1830 (onwetend) «stomweg»de kracht van het woord bewees en een nieuwe staatdeed ontstaan;• de 5de, 6de en 8ste letter uit het geduldig luisterendtelevisieoog waarin het Vlaamse hart elke dag zijnmening kwijt kan;• de 3de, 6de en 7de letter uit het Afrikaans (inheems)systeem om te blijven praten tot een compromis isgevonden;• de 1ste en 5de letter uit de voornaam van de man-met-de-hamer in het Vlaams parlement;• de 3de en 4de letter uit het Griekse woord voor «vrijetijd», dagelijkse kost voor uw leerlingen, maar para-doxaal genoeg gaan ze er vaak tegen hun zin naartoe.Klasse – Klasse-Ment – Koning Albert II-laan 15 –1210 Brussel – fax 02-553 96 85 – info@klasse.be

Omtrent Shakespeare S

«Why isn’t this guy Shakespeare working for us?»,brulde een Hollywoodproducent na het (onverwachte)succes van Romeo and JulietRomeo and JulietRomeo and JulietRomeo and JulietRomeo and Juliet, de bekende Shake-speareverfilming van Baz Luhrmann. Na het fenome-nale succes van Shakespeare in loveShakespeare in loveShakespeare in loveShakespeare in loveShakespeare in love van John Mad-den lijkt de bekende bard aardig op weg om depopulairste scenarioschrijver van de volgende jaren teworden. Daarom is de man ook het thema van Om-Om-Om-Om-Om-trent Shakespearetrent Shakespearetrent Shakespearetrent Shakespearetrent Shakespeare, het 39de COFIB-weekend, van 31maart tot 2 april in Dommelhof, Neerpelt. COFIB staatvoor Cursus Oefening Film-Inzicht en Bespreking, eeninitiatief van de cel Beeld- en Media-educatie van deprovincie Limburg, die tweemaal per jaar dergelijkweekend organiseert. Leven en werk van Shakespea-re, de grote tragedies en de historische werken zijn dedrie kapstokken waaraan een viertal lezingen en ze-ven films zijn opgehangen. Een aparte sessie is gewijdaan Shakespeare in multimedia (internet, video enz.).André Vandenbunder, Marc Westermann, Karel Deburch-grave, Bart Alders en André Knuts begeleiden de cursus.Deelnemen kost 3800␣ fr., alles inbegrepen. Studenten enwerkzoekenden betalen 2000␣ fr.; wie niet blijft slapen,betaalt 2800␣ fr. Inschrijven vóór 20 maart.Provinciebestuur Limburg – cel Beeld- en Media-educa-tie – Bart Alders – Universiteitslaan 1 – 3500 Hasselt –tel 011-23 75 32 – fax 011-23 75 10 – balders@limburg.be– www.limburg.be/zebra/seminarie.html

KLASSE NR.103 31

• Dreamproject: Dream staat voor Droomen Realiseer nu je Eigen Activiteit voorMorgen. Met dit project wil de Vlerick-school jongeren (derde graad) doen na-denken over hun kwaliteiten, en huninitiatief en creativiteit stimuleren. Deleerlingen bezoeken een KMO en pratenuitgebreid met de bedrijfsleider over wathij doet, wat hem drijft, hoe hij werkt.Voorbereiding en nabespreking wordengestuurd via infodossiers, persoonlijkevragenlijsten en handleidingen voor leer-kracht en bedrijfsleider. Aan het eersteDreamproject namen 130 leerkrachtenen 3100 leerlingen van bijna 100 scho-len deel. Er is ook een wedstrijd. «Wevragen jongeren te ondernemen zondereen onderneming te starten», legt Ni-cholas Bearelle uit. «Het gaatom alledaagse dingen, dicht bijhun bed. Leerlingen stellen eenproject voor: een modeshow,een toneelavond, een barbecue,een kleine tentoonstelling... Zestellen een dossier op rond bud-get, marketing, administratie,functies en taakverdeling. De beste dossiers vallen in deprijzen. Voor dit schooljaar is de wedstrijd al afgeslo-ten, maar in september starten we opnieuw.»Nicholas Bearelle - School voor Management – Centrum voorOndernemerschap – Bellevue 6 – 9050 Ledeberg – tel 09-21098 16 – fax 09-210 97 00 – nicholas.bearelle@vlerick.be

• Braboproject: Leerkrachten en bedrijfsmensen ko-men samen in vakwerkgroepen. Zij wisselen knowhow uit, hebben het over leerplan en leerstof, en gaanna waar er problemen zijn. Doordat leerkrachten uitverschillende scholen en netten samen denken enwerken, zijn deze werkgroepen ook een platform voorgoede praktijkvoorbeelden. Bedrijven geven er accentenaan in de leerstof (wat is belangrijk in het leerplan?). Erwordt ook volop gebrainstormd over manieren om dieleerstof aan te brengen. Momenteel zijn er werkgroe-pen actief in vier domeinen: elektriciteit, chemie, hout en administratie.Het project draait voorlopig enkel proef in het Antwerpse. Ruimer is welhet Stage Integratie Systeem (SIS). Dat is een elektronische stagedata-bank op internet waar bedrijven een aanbod doen en scholen hun vraagstellen. Via zoekmodules en automatische matching vinden school enbedrijf elkaar. Stages op maat.Chantal Dib, Eddy Aelbrecht – Kamer Van Koophandel en Nijverheid – Markgra-vestraat 12 - 2000 Antwerpen – tel 03-232 22 19 – fax 03-205 61 19 –ond@kkna.be - SIS-website: sis.kkna.be

• V-netwerk: Leerkrachten worden ingeschakeld in de opleiding vanbedrijfsmedewerkers en sluiten langs die weg nauwer aan bij wat er leeftin het bedrijfsleven (meer informatie in het Vizier, p. 4-9). Voor meerinfo:Via (Limburg) – Universitaire campus – gebouw B – 3590 Diepenbeek – tel 011-30 04 70 – fax 011-30 04 79 - luc.indesteege@via-opleidingen.beVigon (Antwerpen, Vlaams-Brabant) – Sneeuwbeslaan 20 – 2610 Wilrijk – tel03-829 25 95 – fax 03-829 23 87 – vigon@village.uunet.beVion (Oost- en West-Vlaanderen – Grote Markt 19 – 8500 Kortrijk – tel 056-2193 21 – tel 056-25 53 32 – karin.verhoeve@vion.smic.be

• Mini-ondernemingen: Verspreid over heel Vlaanderen runnen leer-lingen enkele uren per week een bedrijf. Zij brengen aandelen op demarkt, produceren en commercialiseren een product, voeren de volle-dige boekhouding, berekenen kost- en verkoopprijzen, stellen jaarre-keningen en balansen op en houden hun algemene aandeelhoudersver-gaderingen. Mini-ondernemingen zijn simulaties van het bedrijfsleven.«Dit jaar zijn er 316 actief, vorig jaar nog 270», vertelt Peter Coenen,secretaris-generaal van de vzw Vlaamse Jonge Ondernemingen. «Datbetekent dat we bijna vijf procent van alle achttienjarigen bereiken, watvergelijkbaar is met de VS, waar het idee al in 1919 ontstond. Wehebben tien voltijds coördinatoren om scholen daarin bij te staan. DeASO-richtingen, vooral de economische, doen mee op vrijwillige basis.In veel TSO-richtingen maakt de mini-onderneming deel uit van deleerstof, bijvoorbeeld het vak boekhouden. En in sommige scholen is de

mini-onderneming een volwaardigegeïntegreerde proef, met vertakkingennaar heel wat vakken. Maar dat luktenkel als er op school een bedrijfscul-tuur heerst, waar leerkrachten kunnenen willen samenwerken. Ten slotte zijnwe er dit jaar in geslaagd ook veel BSO-leerlingen actief te laten meewerkenaan een mini-onderneming, vooral inde zachte sector. En die jongeren bloeiendaar werkelijk in open.»Vzw Vlaamse Jonge Ondernemingen (VJO)- Dr. Elie Lambottestraat 10 - 1030 Brussel- tel 02-245 15 73 - fax 02-245 01 87-vlaamse.jongeondernemingen@skynet.be -www.vlaamse-jongeondernemingen.be

• Kantoor op school: Het begint met deoprichting van een simulatiebedrijf. Daarin

zijn de leerlingen werknemers.De leerkracht is de bedrijfslei-der. De goederen- en geldstroomzijn fictief (in een mini-onder-neming zijn ze dat bijvoorbeeldniet). De kantoorapparatuur,formulieren, computers enz.zijn zoals op een echt kan-

toor. De leerlingen verwerken bestellingen, makenfacturen op, organiseren acties en promoties, verzor-gen post en e-mail en betalen lonen uit. Via eenrotatiesysteem werken ze beurtelings op afdelingenals aankoop, boekhouding, secretariaat, personeels-zaken enz. De impulsen (bestellingen van klanten,leveringen, betalingsverkeer…) worden geleverd vanuiteen centraal simulatiebedrijf. In het project Kantoor-simulatie op school leren leerlingen samenwerken,verantwoordelijkheden opnemen, plannen, proble-men oplossen en zakelijk communiceren.Peter Thijs - vzw Werkervaringsbedrijven (WEB) – Markt12 bus 13 - 2440 Geel - tel 014-59 15 41 – fax 014-59 14 01– web.geel@online.be

• Onderneming en Onderwijs: Onder deze noemeronderneemt het Vlaams Economisch Verbond vier

acties om jongeren en leerkrachten meer zin te doen krijgen in onderne-men en om hen minstens vertrouwd te maken met de ondernemingswe-reld. De gratis schoolkrant Troef informeert leerlingen van de derdegraad secundair. Elk nummer is opgebouwd rond een thema: werk,mobiliteit, geld, technologie. De krant verschijnt driemaal per schooljaar.U kan ze gratis krijgen voor uw klas. Pc in de klas spoort ondernemingenaan pc’s te schenken aan het onderwijs. Ondernemer in de school nodigtondernemers uit om een bezoek te brengen aan uw klas en daar indiscussie te gaan met uw leerlingen. Jongeren zitten met veel vragendaarover: Hoe run je een bedrijf? Wat moet je daarvoor kunnen? Wat iseen diploma waard? Hoe gaan productie en milieu samen? Een praktijk-verhaal uit de eerste hand, dat u voorbereidt in de klas. Leraars opbedrijfsbezoek is een organisatie die het contact en de dialoog tussenonderwijs en ondernemingen wil verbeteren. U gaat op bedrijfsbezoek enwisselt van gedachten met bedrijfsverantwoordelijken. Het VEV regeltdie bezoeken op maat. Ten slotte maakt het VEV ook werk van deopwaardering van technologische opvoeding in alle curricula.Isabelle Cortens – Vlaams Economisch Verbond – Brouwersvliet 5 bus 4 – 2000Antwerpen – tel 03-202 44 17 – fax 03-233 76 60

• Contactgids: Informatie en tips vinden over samenwerking tussenscholen, opleidingscentra en bedrijven. Dat is de essentie van de contact-gids. Meteen ook een forum waar u bedrijfscontacten kan leggen en uweigen school voorstellen. Via dit initiatief, te vinden op internet, kan ustageplaatsen zoeken, mogelijkheden onderzoeken om materiaal eninfrastructuur van bedrijven te gebruiken, nascholing en vorming voorleerkrachten opsnorren en een bedrijf virtueel binnenstappen. Ook ditproject draait nog proef in het Antwerpse, maar wordt binnenkortuitgebreid naar heel Vlaanderen. U kan een gratis demoversie krijgen opdiskette of de website raadplegen. Daar vindt u ook een hele reeks tips ensuggesties aan om leerlingen- en leerkrachtenstages te organiseren,inclusief modellen van stageformulieren.Nahima Lanjri – VKW – tel 03-829 25 82 – fax 03-825 09 41 – contactgids@vkw.be- contactgids.vkw.be

Zoekt u invalshoeken om delink met het bedrijfslevenaan te halen? Bent u vragen-de partij voor stageplaatsen,materialen, contacten, samen-werking? Het bedrijfslevengeeft u graag voet in huis.Getuige daarvan de vele ini-tiatieven voor scholen. Hier-onder een greep uit het aan-bod. Hand opsteken mag.(Zie ook Vizier, p.4-9.)

32 KLASSE NR.103

Voet in huisin het bedrijf

KLASSE NR.103 33

Trek een cirkel rond de schoolSteeds meer ouders bren-gen hun kinderen met deauto naar school. Daardoorwordt het verkeer steedsdrukker en gevaarlijker ende chaos aan de school-poort steeds groter. Om-dat het steeds gevaarlijkerwordt, brengen steeds meerouders hun kinderen met

de auto naar school. Klasse voor Ouders (verschenen op 9 februari)geeft ouders en school een aanzet om uit die cirkel te geraken. Trekeen cirkel met een straal van 750 meter à 1 kilometer rond de school.Elk kind dat binnen deze cirkel woont, komt in aanmerking om naarschool te stappen. De fietscirkel heeft een straal van 3 kilometer rondde school. Wie buiten de fietscirkel woont, kan de bus of de autogebruiken. Samen met het oudercomité kan de school ouders voor-stellen om andere trajecten te gebruiken of andere vervoermiddelen.Klasse voor Ouders moedigt daarbij voet- en carpoolen aan en is gaankijken in Alken. Daar is ouder Mieke Cosemans de drijvende krachtachter fietspoolen.Klasse voor Ouders brengt ook het verhaal van kankerpatiëntje Stijn.Of hoe de school en ouders een steun kunnen zijn voor gezinnen metzwaarzieke kinderen. Voorts zijn er twaalf vragen voor moeders envaders die bij de opvoeding van hun kind aan hetzelfde zeel willentrekken. En wat doe je als kinderen met vieze woorden van schoolkomen? In samenwerking met Jeugd en Muziek kunnen ouders methun kinderen gratis naar de repetities van vijf symfonieorkesten.90 procent van alle Vlaamse scholen met kinderen tussen 2,5 en 14 jaar verdeeltKlasse voor Ouders. Het stimuleert de communicatie op school, participatie en hetwederzijds respect.

Tien jaar Klasse• Het feestmaal. Honderd leerkrachten schuiven bij voor een verjaar-dagsdiner-met-klasse in zeven hotelscholen. Daar wil u blijkbaargraag bij zijn. Dozen vol (vaak heel originele, altijd heel attente)aanvragen. Wie eruit wordt gepikt, krijgt minstens drie weken opvoorhand een uitnodiging in de bus. De anderen eten thuis gewoonhun boterhammen op. Voor iedereen: smakelijk eten!• Fotowedstrijd. Maak een leuke foto over «leren» en win 25.000,20.000 of 15.000 frank voor een citytrip naar keuze (of een van de tienboekenbons van 2000 frank). De honderd winnende foto’s komen ineen reizende tentoonstelling. U hebt nog tijd om uw foto’s in te sturentot 1 mei. (De hele uitleg staat in Klasse 100 p.16 en op www.klasse.be)• Ontwerp een stand. Technische scholen, creatieve opleidingen,leerkrachten en/of leerlingen die een ontwerp maken voor een reizen-de tentoonstelling met 100 foto’s kunnen de stand op kosten vanKlasse realiseren én een reischeque van 50.000 frank winnen. Stuuruw ontwerp voor 15 maart naar Klasse (Fotostand) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. (Iets meer uitleg staat in Klasse 100 p.16 en opwww.klasse.be)• Streetband. Een massa aanvragen voor de Streetband die n.a.v. TienJaar Klasse op tien scholen te gast is. Spijtig genoeg kan hij niet overalzijn (maar je kan hem wel van vér horen). Na loting swingt de KlasseDixieland Streetband neer in deze tien scholen: Provinciale TechnischeSchool Maasmechelen (6 februari); Bisschoppelijk St. Jozef-Klein-Seminarie St. Niklaas (17 maart); Vrije Gesubsidieerde BasisschoolWenduine-De Haan (30 april); Onze-Lieve-Vrouwecollege Assebroek(7 mei); Stella-Marisinstituut Kortrijk (19 mei); Koninklijk AtheneumKeerbergen (20 mei); St. Lodewijkcollege Lokeren (26 mei); Stedelijk

Instituut voor Technisch Onderwijs 1 Antwerpen (27 mei) en Dami-aaninstituut Aarschot (31 mei) en De Wijnpers Leuven (datum nogniet bepaald).• Extra verwendag. Zo’n vijfhonderd leerkrachten werden doorouders, leerlingen en leerkrachten genomineerd voor de verwendagin Antwerpen. Aanvankelijk konden 100 leerkrachten deelnemen.We voegen nu één dag toe en we kunnen dus 200 leerkrachtenverwennen (zie ook p. 18 in dit nummer). Toch zullen we dus nogveel nominaties niet kunnen opvolgen. Wie er wél bij is, krijgt voor 1maart een uitnodiging. Hij weet NIET wie hem genomineerd heeft.Dat moet een verrassing blijven tot op de verwendag zelf. Kunnen debriefschrijvers zolang zwijgen? (Die krijgen géén brief, hopelijkbegrijpt u dat wel).• Een werkbezoek. Tien leerkrachten konden op werkbezoek komenbij de redactie van Klasse. De interesse was zo groot dat we dat aantalmaar meteen verdrievoudigd hebben. De genodigden hebben hunbrief al ontvangen. De (tien jaar oude) porto staat klaar.• De lucht in. Wie nog alle 100 nummers van Klasse (of minstens delaatste 50) in zijn bezit had, kon een luchtballonvaart winnen voor vierpersonen. Nooit gedacht dat er zoveel lezers waren die alle Klassesverzamelen («En dan ontbreekt er toch wel dat éne nummer dat ik hebuitgeleend zeker!»). Gaan weldra de lucht in (mét honderd nummersballast): Lutgart Borgers (Stevoort) en Agnes Proost (Mortsel).

Meisjes en jongensOp pagina drie in Klasse voor Jongerenvinden uw leerlingen deze maand een por-tret van Hans (19) en Machteld (17). Samenmet andere jongeren zijn ze actief in eennatuurhulpcentrum. Stof voor een klasge-sprek over vrijwilligerswerk? Een reportageover mini-ondernemingen en wat jongeren er uit leren vinden ze oppagina vier. Sam (17), Steven (15), Lien (16), Thomas (17) en Michiel(17) vertellen hoe ze op hun school OINC-tv door de klassen sturen.Deze nieuwszender van het Onze-Lieve-Vrouwecollege in Assebroekstartte als een project over politieke bewustmaking. Misschien eenideetje voor uw school? De middenpagina wil de discussie overmeisjes en jongens, rollenpatronen en vooroordelen aanblazen.Pittige testjes en luchtige vragen vormen misschien de aanleidingvoor een klasgesprek? (Zie ook De Eerste Lijn in uw eigen vorigeKlasse.) Op pagina acht waagt actrice en zangeres An Pierlé zich aaneen Rendiertest moraal. Tussendoor heeft ze het over filosofie opschool, pesten en het belang van goede leerkrachten. Uw leerlingenkunnen meteen haar CD winnen. Op pagina negen vertellen deredactieleden van het leerlingenblad Davers Gewaver hoe ze in gele T-shirts de speelplaats optrekken om hun blad te verkopen. De coach

van Klasse voor Jongeren baltzijn redactietips in vijf kneep-jes. Tien redacties kunnen diecoach gratis op bezoek krij-gen voor twee begeleidings-beurten. Hoe dat kan, lezen zein Klasse voor Jongeren. Op

pagina tien kunnen muzikale jongeren meteen inschrijven voor dewedstrijd Schoolrock 2000 of gratis tickets winnen voor een klassiekconcert in de Koningin Elisabethzaal van Antwerpen. Op pagina elf entwaalf kunnen jongeren hun mening over Klasse, onderwijs enopvoeding kwijt. (Uw school kreeg dit nummer van Klasse voorJongeren rond 16 februari.)

Klasse wint egelDe jongerenredactie van Klasse voor Jongeren krijgt dit jaar deereprijs van de Vlaamse Scho-lierenkoepel voor wat het bladbetekent voor de Vlaamsescholieren. De egel zelf houdtnog even winterslaap. Watnoch van Klasse voor Jonge-ren of van de Scholieren-koepel kan worden gezegd(zie ook p. 3 en p. 36-37 indeze Klasse). ■

FOTO

: SVE

N S

CH

OU

KEN

S

«Na een paar jaar alsschoolhoofd wil ik op-nieuw voor de klas», ver-telt Albert Janssens. «Ikmis het lesgeven, voel megeen goede directeur.Maar een leraar aanwer-ven die directeur is ge-weest, dat zien ze ken-nelijk niet overal zitten.Ik solliciteer in het bui-tengewoon onderwijs enword aangeworven. Opéén september, net voorde bel, zegt de directeurmij: ‘Oh ja, heb ik u bijde sollicitatie gezegd datu type 3 hebt?’ Type 3?Vijftien jaar lesgegevenen ik heb er geen ideevan.»

34 KLASSE NR.103

een kleinere school. Luc Waes: «In de lagereschool zijn de groepen gescheiden. Ze hebbenzelfs apart speeltijd. Type 1-kinderen nemen im-mers snel het storende gedrag van type 3-kinde-ren over en worden dan mee lastig en soms ge-welddadig, terwijl ze veeleer meegaand van aardzijn. Type 1- en type 3-leerlingen vertonen somsdezelfde symptomen, maar die hebben een totaalandere oorzaak. In feite zouden type 3-leerlingenin het gewone onderwijs moeten zitten, maar danwel ondersteund door mensen die dit type kun-nen opvangen. Veel van die type 3-jongeren zittenin de schemerzone tussen buitengewoon onder-wijs en criminaliteit of psychiatrie, of beide. Deklassering volgens type gebeurt niet altijd objec-tief. Veel type 1-kinderen horen eigenlijk thuis intype 3, maar vaak verzetten de ouders zich tegendat attest. Het is een te sterk stigma. Het is makke-lijker te zeggen dat je kind zwakbegaafd is dan omtoe te geven dat het gedragsmoeilijkheden heeft.»

Lamphouder«Meester! Meester!» Kevin, een kleine, magere

jongen van een jaar of veertien tracht voortdurendde aandacht te trekken. Vier leerlingen ‘metaal’ staanin het atelier over hun werkbank gebogen. Na enkeleminuten haalt zelfs een ongeoefend oog, zondervuistdikke dossiers, type 1 en type 3 uit elkaar. «Nuhebben ze weer mijn meter gestolen!» Een langekrullenkop begint zenuwachtig te ijsberen. De leer-kracht zegt enkel: «Heb je in je kast gekeken?»Meteen gaat de leraar voort met Dieter, de enige type1 in de klas. Met heroïsch geduld helpt hij de jongenbepalen hoe hij een lamphouder in het midden vaneen vezelplaatplankje moet doen belanden. «Mees-ter! Meester! Is’t zo goed, meester?» Kevin, die detaak intellectueel gezien gerust aankan, schreeuwthaast dwangmatig om aandacht.

SeksualiteitIn het eerste jaar krijgen de leerlingen een

«Iemand toont mij mijn rij en wijst me mijnklas», vertelt Albert Janssens. Ik kom in deplaats van meester Koen, een jonge, goed uit-ziende kerel die bij de leerlingen erg geliefd is.Daar sta ik met mijn grijze baard en één van dekinderen ziet dat kennelijk niet zitten. ‘Mê diegon kik ni mee.’ Ik doe wat ik al mijn helecarrière lang in zo’n geval heb gedaan. Ik neemdie jongen bij de arm en begeleid hem meenaar de klas. Dat had ik niet moeten doen. Eenkwartier later staat in de wandkast achter in deklas niet één deur meer. Met hangende pootjesga ik tijdens de speeltijd naar de directeur envertel wat er is gebeurd. Die zegt: ‘Goed, danzullen we aan de schrijnwerker vragen om datte komen herstellen.’ Mijn vuurdoop in hetbuitengewoon onderwijs zat erop.»

Laatste vangnetIn Ten Desselaar, de BuSO-school (buitenge-

woon secundair onderwijs) waar Albert Jans-sens nu werkt, zitten kinderen van het type 1(kinderen met een licht mentale handicap), sa-men met type 3 (kinderen met emotionele en/ofgedragsproblemen). «Wij spreken liever over kin-deren met sociaal-emotionele kwetsuren», zegtLuc Waes, directeur van de school. «Ongeveer dehelft van onze type 3-leerlingen woont niet in eengezin. Ze zijn op internaat of wonen in instellin-gen. Sommigen hebben een heel zwaar verledenvan fysiek en psychisch geweld achter de rug, zijnop verscheidene scholen weggestuurd. Wij zijnvoor hen het laatste vangnet. Ze hebben vaak zo’ngebroken zelfbeeld dat het al een hele prestatie isals we met hen een relatie kunnen opbouwen. Zehebben immers geen enkel vertrouwen meer involwassenen».

SchemerzoneType 1 en type 3 samen in de klas is geen

gelukkige combinatie, maar er is weinig keuze in

Albert Janssens: «De goedeleerkrachten probeer ik tehelpen inzien waarom zezo goed zijn.»

«Type 3? Nooit van gehoord»

«Mag ik even naarde time-out?»

R E P O R T A G E

waaier aan beroepsmogelijkheden aangeboden. Directeur Luc Waes:«Eigenlijk zouden ze dan zo weinig mogelijk leerkrachten moetenkrijgen, zodat het makkelijker is voor hen om een band op tebouwen. Maar we moeten hen in het eerste jaar, net als ze de schoolen de regels moeten leren kennen en respecteren, veel verschillendevakken en dus leerkrachten geven, zodat we hun toch een min ofmeer degelijke beroepskeuze kunnen helpen maken.» De schoolbiedt gezinstechnieken aan naast textiel, groepskoken, personen-zorg, metaal- en houtbewerking. Hoewel de BuSO-populatie voortwee derde uit jongens bestaat, zitten er hier traditioneel vooralmeisjes, 68 procent in type 1, 63 procent in type 3.

«We hebben wel eens meisjes in de ‘jongensrichtingen’», verteltAlbert Janssens, «maar hun studiekeuze wordt zorgvuldig begeleid.

Onze meisjes zijn soms buiten-gewoon geïnteresseerd in het an-dere geslacht, en zouden gigan-tisch genieten van de aandachtdie ze als enig meisje zoudenkrijgen in de afdeling metaal ofhout. Er zou van werken nietveel meer in huis komen. Onzeleerlingen zijn echte pubers vol-gens het boekje: ze zijn ontzet-tend veel met seksualiteit bezig.Daar moeten we rekening meehouden.»

KritiekStagebespreking. De coördi-

nator, de directeur, de betrokken leerkrachten, de PMS/CLB-mede-werkster maken de balans op van één week stage. «Dieter heeft hetbuitengewoon goed gedaan. In het verslag staat dat hij zondermoeite een lastechniek heeft aangeleerd die hij hier op school nietheeft geleerd», glundert de vakleerkracht. De coördinator genietmee: «Hij is niet één keer te laat gekomen, is altijd beleefd geweesten heeft veel geleerd. De stagemonitor wil hem zo aannemen.»

«Wij bieden meer dan een beroepsopleiding», benadrukt direc-teur Luc Waes. «Wij moeten de jongeren voorbereiden op alleaspecten van het volwassen leven: wonen, werken en ontspannen.Persoonlijkheidsontwikkeling speelt hier een belangrijke rol. Bin-nen de beroepsopleiding ligt het accent naast vakbekwaamheid ookop verwerven van vitale attitudes, zoals stiptheid, betrouwbaarheid,doorzettingsvermogen, zin voor nauwkeurigheid, afwerking enkritiek aanvaarden …»

Pak meelMet Hans ging het minder goed: «Hij is twee dagen gewoon niet

komen opdagen. Ook weer op vrijdag, ja. Dan is het markt inLeuven en dan is er waarschijnlijk te veel interessants te beleven.Dan vergeet hij gewoon wat hij eigenlijk moest gaan doen.» Is er metde ouders gepraat? De PMS/CLB-medewerkster heeft een huisbe-zoek gedaan. «Die mensen hebben al lang geleden afgehaakt. Vooreen paar weken is Hans om vijf uur vertrokken om nog een pak meelte halen voor zijn moeder en pas de volgende avond weer thuisgeko-men. Zonder meel, maar wel met het geld dat hij had meegekregen.Dat vonden ze al heel wat. Ze hebben hem zelfs niet gevraagd waarhij was geweest.»

Succes en falen. «Wij voelen ons goed als we erin slagen eenleerling uitzicht te bieden op een reguliere job, en een kans op eenredelijk zelfstandig leven. En vaak gaat het echt goed», vertelt AlbertJanssens. Naast de school is ook een tewerkstellingsdienst. Wie datnodig heeft, wordt begeleid bij het vinden en houden van een job.

KwetsbaarTen Desselaar investeert veel tijd en energie in een tweeledig

begeleidingssysteem: één voor de leerkrachten, één voor de leerlin-gen. Albert Janssens begeleidt leerkrachten. «Het is onder anderemijn taak de leerkrachten te ondersteunen in hun pedagogischewerk. Dat betekent dat ik altijd klaar moet staan als er iemand ergensmee zit. En geloof me, lesgeven in het BuSO kruipt niet altijd in je

kouwe kleren. Bij de meeste leerkrachten loopt het vlot, maar sommi-gen hebben het moeilijker. Hier lesgeven? Je hebt het of je hebt hetniet. Ik heb in het buitengewoon onderwijs veelbelovende leerkrach-ten binnen twee weken zien verdwijnen omdat het hen emotioneel tezwaar viel. En het is dan maar het beste voor iedereen als zo iemandelders gaat lesgeven. Je krijgt enorm veel vriendschap van onzeleerlingen, maar je moet er ook ontzettend veel in investeren.

De goede leerkrachten probeer ik te helpen inzien waarom ze zogoed zijn. Want vaak is wat zij doen enkel op intuïtie gebaseerd. Devoortgezette opleiding bijzonder onderwijs (VOBO) bereidt eenleerkracht slechts gedeeltelijk voor. Bovendien zijn er nieuwelingendie hier toevallig binnentuimelen en pas later de opleiding gaanvolgen. Weinigen kiezen echt voor het buitengewoon onderwijs. Ikprobeer leerkrachten bewust te doen worden van wat ze precies zogoed doen, zodat ze op een offday kunnen terugvallen op dietechnieken en inzichten. We hebben verscheidene intervisiegroe-pen opgestart. Telkens met een drietal mensen volgen we om de zesweken bij elkaar een les. We nemen ook één les op video op. Uit debespreking komen werkpunten naar voren: ‘Ik zie het met dieleerling echt niet zitten’ bijvoorbeeld. Dan zoeken we met de groepwat we kunnen voorstellen. Je stelt je als leerkracht kwetsbaar op envraagt om opbouwende kritiek. Een bijzonder leerrijk proces. Ikbaseer mij in mijn begeleiding op de ideeën van Feuerstein, Green-berg, Klein en Cuvelier. De oogst van tien jaar hard zoeken in hetbuitengewoon onderwijs.»

Engelse griep«Juffrouw, mijn duim moet worden ververst en ik moet een pilleke

voor mijn buikpijn», zegt hij terwijl hij zijn papiertje aan juffrouw Ilsegeeft. Opvoedster Ilse Slock is speciaal aangetrokken om de leerlingente begeleiden. Niemand loopt buiten de klas rond zonder een papier-tje dat door de verantwoordelijke leerkracht getekend is. Jan werkt inde grootkeuken. In een keurig hemd en piekfijne das. Een metervijfentachtig, maar doodsbang, want vanavond na schooltijd moet hij

met de klas opdienen bij een receptie. Vandaar de buikpijn, of de‘Engelse griep’, zoals hij eufemistisch zegt. «Is het de vorige keer nietgoed gegaan, Jan?» «Jawel, maar ik ben toch zenuwachtig, juffrouw.»Hij krijgt een zuigtablet, moppert wat vertederends over de viezesmaak en neemt dan beleefd afscheid.

Moedertje spelen is maar één aspect van leerlingenopvang. Het iserg belangrijk dat leerkrachten niet met leerlingen in conflict gaan.Vandaar dat een leerling soms wordt weggestuurd uit de les. «Type3-jongeren zijn meesters in conflicten. Wij niet», duidt AlbertJanssens. «Het is soms belangrijker een stap terug te zetten, je machteven los te laten, dan in de confrontatie te gaan. Conflicten leiden totniets, preventie wel. Wij hebben duidelijke regels en dan de vrijheidom die soepel toe te passen.»

Katrien komt binnen met een briefje: «Mag ik even naar de time-out?» Dat mag. «Vaak worden jongeren hierheen gestuurd door eenleerkracht», zegt Albert Janssens. «Maar ze mogen ook zelf vragenom even af te koelen. Zo leren type 3-jongeren een crisis voelenaankomen én voorkomen.» ■

Ook in andere scholen bestaan allerlei vormen van leerlingenbegeleiding.Leerkrachtenbegeleiding is echter zeldzamer. Het vraagt inderdaad enige moeden bereidheid zich kwetsbaar op te stellen, maar het resultaat is vaak zeeropbouwend en verrijkend.Hebt u op uw school boeiende projecten leerkrachtenbegeleiding lopen, laat hetons dan weten. Stuur een brief aan Klasse (Leerkrachtenbegeleiding) – KoningAlbert II-laan 15 – 1210 Brussel.Meer uitleg over de types buitengewoon onderwijs? Die vindt u op de websitewww.ond.vlaanderen.be. Klik op ‘Onderwijs in Vlaanderen’ en vervolgens op ‘Hetbuitengewoon onderwijs’.P.S. De namen van de leerlingen in dit artikel zijn uiteraard fictief.

KLASSE NR.103 35

Geen enkel vertrouwen meer

in volwassenen

«Ik ga niet gewoon naarschool», zegt DominiqueBastin (17). «Ik ga naarmíjn school. Leerlingen ver-gelijken hun school somsmet een gevangenis. Ikzou liever zien dat ze gráágnaar school komen. Meerinspraak kan daarvoor zor-gen. Leerkrachten en di-recties zetten nog te veelhun stekels op als ze overleerlingenparticipatie ho-ren. Daar trachten wij ver-andering in te brengen»,ratelt Dominique. Hij isvoorzitter van de Raadvan Beheer van de VlaamseScholierenkoepel (VSK),de officieel erkende spreek-buis van alle scholieren.Benieuwd hoe ze met diestekels omgaan?

den van VSK. Er is telkens een waarnemer van descholierenkoepel aanwezig, maar de leden verkie-zen zelf hun bestuur. De vijf provinciale afdelingenvaardigen op hun beurt vier jongeren af naar deRaad van Beheer van VSK. Op die manier stippelenze samen de te volgen koers uit, onderhouden zeinternationale contacten, voorzien ze het beleidvan advies en stellen ze hun strijdpunten op. Descholieren doen dit allemaal zelf. Alleen de drie(betaalde) stafleden van VSK zijn geen scholierenmeer. De koepel is niet zuilgebonden en vertegen-woordigt alle leerlingen uit alle onderwijsnetten.

KrijtjeVSK werkt aan een leerlingenstatuut dat de

rechten en plichten van jongeren voor alle scho-len in een decreet wil vastleggen. «Nu hantereninrichtende machten en scholen elk hun eigenreglementen. Jongeren worden meestal niet be-trokken bij de opstelling ervan en zijn afhankelijkvan willekeur. In de ene school mag niet wat ineen andere heel gewoon is. VSK wil daarin klaar-heid en eenduidigheid scheppen», zegt Domini-que Bastin. De leerkrachtenevaluatie is een anderstrijdpunt van VSK. «Scholieren moeten de kanskrijgen hun leerkrachten te evalueren, net zoalsdat in het hoger onderwijs gebeurt. Zo’n evaluatiekan opbouwend zijn. Nu krijgt een leerkrachtnauwelijks feedback. Hij staat met een krijtjevooraan in de klas, geeft toetsen en examens en nade les is iedereen meteen weg. Zo’n evaluatie is inde eerste plaats als feedbackinstrument bedoeld.Ook hier zullen sommige scholen en leerkrachtenaan moeten wennen. Ze zijn het niet gewoon demening van de leerlingen te vragen.» De scholie-renkoepel communiceert over deze strijdpuntenook via StraVSKrijven, het VSK-blad dat alle Vlaamsescholen viermaal per jaar ontvangen. Het tweedenummer is pas uit.

«Wil je de school op haar best laten functio-neren, dan moet je drie partijen inspraakgeven: leerkrachten en directie, ouders énleerlingen. Ze hebben misschien andere be-voegdheden, maar ze zijn allemaal even be-langrijk», betoogt Dominique Bastin van deVlaamse Scholierenkoepel (VSK). Slechts19 procent van de secundaire scholen geeftleerlingen echt inspraak in het schoolbeleiden laat hen mee beslissen over bijvoorbeeldde infrastructuur van de school, de maaltij-den, het schoolreglement of het examen-

rooster. Dat blijkt uit een onderzoek van VSK.

Vijf minuutjes«In mijn eigen school zitten zelfs leerlingen

in de directieraad. Niet zomaar voor vijf mi-nuutjes, tot het programmapunt dat ons aanbe-langt wordt besproken, maar voor de héle ver-gadering. Dat impliceert dat we het fundamen-tele recht krijgen om mee beslissingen te ne-men», vertelt Dominique Bastin over zijn eigenschool, het Sint-Pieterscollege in Leuven. «Veelandere scholen hebben schrik van leerlingenin-spraak. Sommige directies ervaren het als eenbedreiging en vinden dat ze leerlingen nergensmoeten bij betrekken. Scholen zijn de meestconservatieve en gesloten gemeenschappen dieer bestaan. Ze hebben een enorme autonomie eneen eigen pedagogisch project waar ze altijd meekunnen schermen. Stel je voor dat ze ook nogeens de leerlingen moeten vragen wat ze ervanvinden. Zij zullen het wel allemaal zélf beslissen.Andere scholen laten de leerlingen alleen los opongevaarlijke terreinen. Er moet een mentaliteits-verandering komen, dat is duidelijk. Die weg werdin veel andere landen al geëffend. In België is datnog niet het geval. VSK wil mee die drempel helpenweghalen. We staan niet alleen. Leerlingenpartici-patie is een prioriteit in de beleidsnota van deonderwijsminister.»

Koers uitzettenVóór VSK in 1997 werd opgericht, bestond er

geen structuur voor vertegenwoordiging van scho-lieren. Daarmee hinkte België flink achterop. Zekerin vergelijking met Scandinavië en Nederland waarleerlingenparticipatie een lange traditie kent. Nuworden alle leerlingenraden in Vlaanderen elkemaand uitgenodigd op een algemene vergaderingin hun eigen provincie. Ze kunnen gratis lid wor-

I N S P R A A K

36 KLASSE NR.103

FOTO

INSE

RT: S

VEN

SC

HO

UKE

NS

De kracht vanDominique Bastin: «Scholierenmoeten de kans krijgen hunleerkrachten te evalueren.»

UitgeblustVSK organiseert ook vormingssessies voor leer-

lingenraden in de vijf Vlaamse provincies. Kris Michiels(17) is voorzitter van de provinciale algemene ver-gadering van Oost-Vlaanderen: «Er is behoefte aanvorming. Gespreks- en vergadertechnieken, zoekennaar wegen om de democratie in de leerlingenraadte bewaken, de juiste taakverdeling, leren luisterennaar elkaars mening, een argumentatie leren opbou-wen, leren een dossier opstellen waarmee je naar dedirectie kan stappen, tegenargumenten leren weer-leggen: allemaal vaardigheden die misschien evi-dent lijken, maar waar veel leerlingenraden nog dolop draaien. Tijdens de vormingssessies krijgen weook zicht op het wettelijke kader rond de leerlingen-raad, bekijken we de inhoudelijke werking, wisse-len we ideeën uit en zoeken we naar manieren omuitgebluste leerlingenraden weer leven in te blazen.Jongeren komen er hun batterijen opladen en erva-

ringen uitwisselen. In onze leerlingenraadpassen we nu de regels toe die ik tijdens devormingen heb geleerd. De vergaderingenverlopen voortaan meer gestructureerd enwe komen sneller tot een besluit.»

Stevige potenEen van de vaste, betaalde medewer-

kers van VSK leidt de vormingssessies.Joris Roos (19) bijvoorbeeld. Hij combi-neert zijn eerste kandidatuur rechten metzijn opdracht van tien maanden als staf-medewerker van VSK. «Ik sta elke dagklaar om alle leerlingenraden te onder-steunen. Het bureauwerk neem ik erbij,maar het contact met andere jongeren diezich inzetten op school heb ik nodig. Dievormingsdagen vind ik echt leuk. Hetbureauwerk is divers: telefoontjes beant-woorden met vragen van schooldirecties,vertegenwoordigers van leerlingenraden,studenten van hogescholen en universi-teiten. Er kruipt veel tijd in de projectendie VSK opvolgt. We volgen de oprich-ting van het Steunpunt Leerlingenparti-

cipatie van de Koning Boudewijn-stichting. We zitten in een denk-tank van het Vlaams Instituut voorGezondheidspromotie om hun bood-schap over gezonde voeding in scholenmee te helpen verspreiden. We on-dersteunen het Schrikkelcomité dat

van 29 februari een speciale dag wil maken en weproberen in Wallonië een zustervereniging opstevige poten te zetten.» Joris leest voor VSK debeleidsnota en bereidt een advies voor over deeindtermen voor de tweede en derde graad vanhet secundair onderwijs. De onderwijsministerheeft VSK daar uitdrukkelijk toe uitgenodigd.

StimulansVSK mag dan wel een goede

communicatie onderhouden met hetbeleid en zich vlot inbedden in hetonderwijslandschap, nog niet elkescholier weet van het bestaan van de scholierenkoe-pel af. «Elke burger weet dat er een Vlaamse over-heid is, wij willen dat elke leerling weet dat VSK er isom leerlingen te vertegenwoordigen», zegt KarimSaïdi Mazarou (18, afgevaardigde voor Antwerpenen pr-verantwoordelijke). «Daarom hebben we eenaparte werkgroep opgericht die VSK bekend moet

maken. We verspreiden een foldermet informatie, trachten meer in demedia te komen en het debat aan tevoeren. Binnenkort starten we meteen telefoonservice voor jongeren.Elke maand nodigen we alle leerlin-genraden van Vlaanderen uit vooreen vergadering in hun eigen provin-cie. We hopen dat steeds meer direc-ties die informatie aan de leerlingen-raad bezorgen en dat ze samen metde leerkrachten jongeren stimulerenom naar de vormingsdagen en deprovinciale vergaderingen van VSKte komen.» «De mascotte van VSK isniet toevallig een egel», lacht Domi-nique Bastin. «Het is het dier dat VSKen de leerlingenraden willen zijn: liefen nuttig. Én prikkelbaar in geval vangevaar of slechte behandeling.» ■

Uw leerlingen vinden elke maand inKlasse voor Jongeren praktische tipsover participatie van leerlingen opschool. Hoe promoot je de leerlingen-raad? Uw leerlingen lazen erover inhet januarinummer van Klasse voorJongeren. Vaak draaien een of meerleerkrachten mee in de leerlingenraad.Jongeren konden over het profiel vanzo’n begeleider lezen in het novem-bernummer. In februari vinden uwleerlingen tips en kneepjes voor deredactie van een leerlingenblad en inmaart lezen ze over ‘de ideale’ leerlin-genraad’. Ook elders in het blad vin-den ze goede praktijkvoorbeelden diede inspraak van leerlingen en de com-municatie op school ondersteunen.

KLASSE NR.103 37

«Een leerkracht krijgt

nauwelijks feedback»

MAGDA?Binnenkort start VSK met Mag-da?! Vraag het aan tante VS-Kaat, een telefoonservice voorjongeren met vragen over school,participatie, rechten en plich-ten. Wat mag de school, watmag ik zelf? Kan onze leerlin-genraad een werkingsbudget vra-gen aan de school? Mag ik ro-ken in de straten rond de school?Kan de school strafstudie gevenvoor zaken die na de schoolurengebeuren? Kan ik zomaar vanstudierichting veranderen? Methun vragen kunnen leerlingentelkens op het VSK-secretariaatterecht. VSK antwoordt zelf ofverwijst door. Informatie: VlaamseScholierenkoepel – Gulden Vlieslaan17A bus 80 – 1050 Brussel – tel 02511 93 75 – fax 02 511 78 06 –info@vsk.be - www.vsknet.be

Van links naar rechts:VSK’ers Vincent, Jan,Bart, Charlotte, Alex,Kris, Leen, Joris, Domini-que, Manuela, Karim(liggend). «Slechts eenvijfde van de secundairescholen geeft leerlingenecht inspraak in hetschoolbeleid.»

RENDIER KRIJGT EGELMisschien heeft u het in de krant gelezen: Klasse voor Jongeren heeftdeze maand de participatieprijs van de Vlaamse Scholierenkoepel(VSK) ontvangen. Als vertegenwoordiger van alle Vlaamse scholierenreikte Dominique Bastin (17) van VSK een pluchen egel uit aan dejongerenredactie van dit blad (de Rendieren). «Deze egel is onzejaarlijkse prijs voor het meest verdienstelijke initiatief ten voordele vanscholieren in Vlaanderen. VSK vindt Klasse voor Jongeren hét kanaaldat jongeren betrekt bij onderwijs en onderwijsvernieuwing. NuKlasse voor Jongeren dit schooljaar ook bijzondere aandacht besteedtaan leerlingenparticipatie en het fenomeen leerlingenraad, vindt deVlaamse Scholierenkoepel in Klasse voor Jongeren een bevoorrechtepartner en bondgenoot.» De Pluchen Egel werd vorig jaar voor heteerst uitgereikt aan de Onderwijscommissie van het Vlaamse Parle-ment, ter erkenning van het verdienstelijk decretaal werk dat decommissie in 1998 ten voordele van leerlingenparticipatie verrichtte.Zo kunnen leerlingen vanaf dit schooljaar o.a. een leerlingenraadkrijgen, indien een derde van de leerlingen er om vraagt.

de egel

Twee leerlingen stappennaar de klasleraar. «Dievan economie heeft heelde klas gestraft omdater rumoer was. Wij de-den daar niet aan mee,maar we mogen wel strafschrijven. Kan u daar nietsaan doen?» Uw beurt.Wimpelt u de leerlingenaf, verwijst u ze naar dedirectie of gaat u metuw collega praten? Klach-ten over collega’s zijn vanalle tijden en alle scho-len, en altijd gevoeligematerie. Klasse zoekt naaroplossingen in de klach-tenbank.

«De meeste klachten die ik van leerlingen overeen collega hoor, zijn oud zeer», stelt eenleerkracht uit Brugge vast. «’We krijgen te veelhuiswerk, X kan geen les geven, is te streng,heeft geen gezag, heeft een pik op mij, zegt datwe dom zijn...’ Om het onderscheid te makentussen gemeende, serieuze klachten en anderega ik daar nooit op in tijdens de les. Ik vraagaltijd om erover te komen praten na de les oftijdens de pauze. Vaak gebeurt het dan dat jegeen enkele klacht meer hoort. Voor gegrondeklachten blijven leerlingen echt wel na.»

Niet objectiefHoe kan de klasleraar reageren op klachten

van leerlingen? Eén valkuil kan hij alvast vermij-den. Met «Oké, ik regel dat wel even voor jullie»maakt hij zich misschien wel populair, maar leer-lingen moeten zoveel mogelijk leren hun eigenproblemen op te lossen. Voorts is het niet zogemakkelijk een collega aan te spreken over zijnoptreden in de les. Ten slotte hoort de klasleraarde versie van de leerlingen en is hij daarom nietobjectief geïnformeerd. Zelf de zaak even willenoplossen zou dan wel eens een verkeerde, wantoverhaaste beslissing kunnen zijn.

EierenHet Handboek Leerlingenbegeleiding geeft vier

mogelijkheden aan om met klachten van leerlin-

A A N P A K

38 KLASSE NR.103

gen om te gaan. De eerste is deleerlingen zelf het probleem la-ten oplossen. Een argument daar-voor is dat sommige collega’szelfs bozer worden als leerlin-gen achter hun rug de klasleraar

aanspreken en dat zijn tussenkomst de zaak ergerkan maken. Maar de klasleraar kan leerlingen welhelpen door hun aanpak mee voor te bereiden:hoe praat je dit uit? Wat zeg je en wat zeg je niet?Wat heb je als tegenprestatie te bieden? Meteen isdit een oefening in sociale vaardigheden.

Een tweede optie is dat de klasleraar met deandere leraar gaat praten. Dat is op eieren lopen,want hij betreedt het domein van een gelijkwaar-dig collega. «Waar bemoei je je mee?» is een vaakgehoorde reactie, of «Er is toch niets aan de hand,wat heb je je laten wijsmaken?» Bovendien rekentde collega ook op de collegialiteit en loyauteit vande klasleraar. Het vergt een hoge mate van ge-spreksvaardigheid en inlevingsvermogen om zo’ngesprek tot een goed eind te brengen.

Uit elkaarEen driegesprek tussen leerling, vakleraar en

klasleraar is ook mogelijk, maar vereist dezelfdegoede gesprekstechniek. De een steunen zonderde ander af te vallen is het motto. De klasleraarmoet superneutraal zijn, in zijn woorden en inzijn houding. Naast wie gaat hij zitten? Wie kijkthij aan? Wiens verhaal onderbreekt hij? Samen-vatten wat gezegd is, de feiten ordenen en metelkaar in verband brengen en loyale opmerkingengeven zijn enkele suggesties. Zoeken naar over-eenkomsten in plaats van verschillen leidt hetsnelst tot een oplossing. Verschillen noemen drijft

Klachten over collega’s

beide partijen juist verder uit elkaar...Ten slotte kan de klasleraar de directie

inschakelen. Dat moet wel, als de vorigeopties niets hebben opgeleverd of als pratenonmogelijk is. Het hangt van de schoolstruc-tuur en –cultuur af of dit snel gebeurt of niet. Hoeopener het schoolklimaat, hoe meer collega’s pro-blemen onderling oplossen.

Verwensingen«Collega X geeft hetzelfde vak parallel met

mezelf. Hij is autoritair en afstandelijk. Somsweigert hij leerstof nog eens uit te leggen. Hijbuldert de leerlingen geregeld verwensingen naarhet hoofd. Leerlingen komen bij mij klagen enuitleg vragen. Wanneer ze moeilijkheden hebben,stop ik hen discreet een samenvatting van debelangrijkste leerstof en extra oefeningen toe.Mijn collega weet niet dat ik dit doe, maar dit ismijn reactie op de steeds weerkerende klachtenvan leerlingen. Elk jaar krijg ik deze klachtenopnieuw te horen, omdat die collega niets aan zijnhouding wil of kan veranderen.» Aldus het ver-haal van een leerkracht uit het Brusselse.

Dikwijls zijn het dezelfde personen waarover deklasleraar klachten krijgt. Vaak weet de directiedaarvan, maar de sterke rechtspositie van de leer-kracht en zijn grote autonomie in de klas be-schermt hem. Dan wordt efficiënt klachten behan-delen moeilijk. Het Handboek Leerlingenbegelei-ding noemt vier types van leerkrachtengedrag dieklachten uitlokken. Een klasleraar die daar weetvan heeft, kan alsnog zijn leerlingen helpen.

NulDe autoritaire leraar is streng bij het beoordelen,

zelfingenomen (‘mijn kijk is mijn gelijk’), snelgeïrriteerd en vaak onvoorspelbaar voor de leerlin-gen. Klachten gaan dan ook meestal over zijnmanier van beoordelen en zijn omgang met deleerlingen. De klasleraar kan hier enkele algemenetips geven: «Ga nooit op agressieve manier methem in de clinch. Treed de leerkracht met openvizier tegemoet. Als je het niet met hem eens bent,spreek hem dan na de les aan (in volle klas leidt datmakkelijk tot een conflict). Beschuldig de leer-kracht niet, maar gebruik een ik-boodschap. Dusniet ‘U hebt mij een nul gegeven...’ maar ‘Ik vind hetvervelend dat ik een nul heb gekregen.’»

ValDe leerkracht die alles het beste weet, laat geen

ruimte voor andere meningen, heeft alle wijsheidin pacht. Wie iets toe te voegen heeft, krijgt er nogeen lading wijsheid bovenop. De didactische aan-pak van deze leerkracht en zijn omgang met deleerlingen vormen dan ook de toptwee van klach-ten. Advies van de klasleraar: «Probeer geen te-genexpert te zijn, je jaagt de leraar tegen je in hetharnas. Zet de leerkracht niet voor schut doorhem in een val te lokken. Laat merken dat erideeën zijn van de leerkracht die je respecteert.Erken de leerkracht als deskundige voor je zelf jemening geeft. Formuleer alternatieven niet alstegenovergestelde ideeën maar als een aanvullingop wat de leraar heeft gezegd.»

RustigDe leerkracht die geen orde kan houden, vermijdt

(oog)contact met de leerlingen, praat hard om hetlawaai te overstemmen, legt weinig structuur in

zijn lessen en is aan de goodwill van deleerlingen overgeleverd. Leerlingen houdenwel van orde en structuur en zullen het ge-brek eraan dan ook aanklagen. De klasleraar:«Spreek met elkaar af dat het rustig is. Ga na

de les met enkele leerlingen praten met deze leer-kracht om te zien of er iets kan veranderen.»

De klosTen slotte is er de sarcastische leerkracht. Zijn

kleinerende opmerkingen zijn scheringen inslag, zijn gezag drijft op devrees van de leerlingen om voorschut te worden gezet. En dat ne-men leerlingen hem kwalijk. Dit zijnmogelijk tips die de klasleraar henkan geven: «Laat je niet verleidenook sarcastisch te worden. Ontwa-pen de leerkracht nooit in het pu-bliek, jij bent de klos. Praat proble-men onder vier ogen uit, niet in deklas. Stel het gedrag van de leer-kracht na de les aan de kaak metvragen als ‘Wat maakt dat u diedingen tegen mij zegt?’. Laat wetendat je de sarcastische opmerkingenhebt gehoord en dat je ze ernstigneemt. Laat ook weten dat je ze nietprettig vindt.»

Noodsituatie«De goodwill moet van twee kanten komen»,

zegt de leerkracht uit Brugge. «Leerlingen en leer-krachten gaan soms ontzettend veranderen als zeelkaar in een andere situatie leren kennen, bijvoor-beeld een studiebezoek of een sportdag. Voorts moetje als leraar de achtergrondvan je leerlingen kennen.Veronderstel dat een leer-ling zijn huiswerk nietmaakt, omdat hij thuis in een noodsituatie zit envoor het hele huishouden moet opdraaien. Dat kantot een groot misverstand leiden, zeker als die leer-ling te trots is om dit openlijk toe te geven ensmoesjes verzint. Daar moet je als leerkracht alertvoor zijn en zorgen dat je op de hoogte bent.» ■

Als u meer informatie wil over ditonderwerp kan u er, net als wij, hetHandboek Leerlingenbegeleiding opnaslaan. In 16 pagina’s krijgt u dehele problematiek van klachten overcollega’s met tips, suggesties en prak-tijkvoorbeelden voorgeschoteld.Handboek Leerlingenbegeleiding -Kluwer Editorial - Kouterveld 2 - 1831Diegem - tel 02-719 15 11 - fax 02-719 15 19 - monique.gobeaux@wkb.be

ZE STAAN IN DE KOUKlachten over collega’s stellen de professionaliteit van elke leerkracht op de proef. Zeminimaliseren of voor zich uitschuiven is een begrijpelijke reflex, maar laat de leerlingen inde kou staan. Zeven tips om met klachten om te gaan:1. Maak op school duidelijke afspraken over omgaan met klachten. Leg richtlijnen vast,zonder daarom een bedreigende sfeer te creëren, over wat zeker aan de directie moetworden gebrieft en wat onder collega’s kan worden geregeld.2. Zorg dat er op school één of meer vertrouwensleerkrachten zijn, een soort ombudsdienstwaar leerlingen terecht kunnen.3. Onervaren leerkrachten geven soms ongewild aanleiding tot klachten van leerlingen. Eengoed begeleidingsprogramma voor beginnende leerkrachten, met bijvoorbeeld een erva-ren leerkracht als mentor, kan ze helpen voorkomen.4. Er zijn klachten die leerkrachten niet mogen of kunnen oplossen. Wanneer een leerlingbijvoorbeeld seksueel geïntimideerd wordt door een van uw collega’s, probeer dit dan nietzelf op te lossen. Schakel een andere instantie in: directie, PMS/CLB, comité bijzonderejeugdzorg...5. Als u steeds opnieuw klachten van leerlingen krijgt over dezelfde collega en een collegiaalgesprek levert niets op, leg de zaak dan voor aan de directie. Doe dat ook als ouders blijvendeklachten hebben over een collega. Het gaat hier ook om het imago van de school en voormeer dan een collegiaal gesprek is een leerkracht niet bevoegd.6. Laat leerlingen zoveel mogelijk zelf het initiatief nemen om een probleem met een van uwcollega’s op te lossen. Bespreek wel vooraf met hen hoe ze dit het best aanpakken. Geef tips.7. Als u zelf met uw collega besluit te praten, doe dit dan vanuit de gepaste objectiviteit,

neutrale houding en diplomatie.

KLASSE NR.103 39

«Waar bemoei je je mee?»

Overgele-verd aan degoodwil lvan de leer-lingen

40 KLASSE NR.103

■ VICIEUZE CIRKEL

Steeds drukkerBijna twee Vlaamse kleuters op drie wonen op hooguit éénkilometer van de school. Eén op drie woont op één tot vijfkilometer. Bij lagereschoolkinderen is dat respectievelijk 46en 42 procent. Ondanks die korte afstanden zitten 63 procentvan de kleuters en 50 procent van de lagereschoolkinderenelke ochtend op de achterbank van de auto. Volgens de re-centste cijfers brengen steeds meer ouders hun kinderen metde auto naar school. Daardoor wordt het verkeer steeds druk-ker en gevaarlijker, en de chaos aan de schoolpoort steedsgroter. Een kwart van het verkeer tijdens de ochtendspits iswoon-schoolverkeer. Omdat het steeds onveiliger wordt, brengensteeds meer ouders hun kinderen met de auto naar school.Daardoor wordt het verkeer steeds drukker…

■ LESGEVEN IS LEUK

Veldslag1. Jongeren zijn veel vriendelijker dan media en de buitenwe-reld doen uitschijnen.2. Lesgeven is geen voortdurende veldslag maar een aangena-me bezigheid.3. Buitenstaanders zien niet welke taken leerkrachten er naastlesgeven bij krijgen.Met deze uitspraken zetten leerkrachten de topdrie van misver-standen over onderwijs recht. Nog meer misverstanden en reactiesdaarop uit het leraarslokaal worden opgesomd in een onder-zoek van Research International waarvan het Nederlandse tijd-schrift Van twaalf tot achttien verslag uitbrengt. Daaruit blijktvoorts dat leerkrachten de omgang met leerlingen en kennis-overdracht de leukste onderdelen van hun vak vinden. Ze ap-preciëren ook dezelfstandigheid enafwisseling in hetberoep. De toene-mende werkdrukvinden ze eenminpunt, al zijnde meesten er welvan overtuigd dathun werk maat-schappelijk nutheeft.

■ NEDERLANDS LERENIN HET BUITENLAND

Nieuw examenJaarlijks leggen 3500 cursistenover de hele wereld een exa-men Nederlands af. Onder henook heel wat Walen. De in-zet: het certificaat Nederlandsals vreemde taal. Dat is eenwereldwijd erkend diplomawaarmee iemand die buitenhet Nederlands taalgebied detaal leert, makkelijker toegangkan krijgen tot Vlaamse enNederlandse universiteiten,beroepsopleidingen, het be-drijfsleven, overheidsfuncties.Tot nu toe werd het certifi-caatexamen opgesteld, ver-deeld, weer ingezameld énverbeterd in de universiteit vanLouvain-la-Neuve. Vanaf ditjaar nemen de KULeuven ende KUNijmegen het werk over,dit in opdracht van De Ne-derlandse Taalunie. Beideuniefs moeten het examen ookeen facelift geven. Tot nu toelegden cursisten een examenaf voor luisteren, spreken, le-zen en schrijven in drie moei-lijkheidsgraden. Zo kon eencursist ook deelcertificatenverzamelen. «Daar stappen wevan af», zegt Bert Weltens vande KUNijmegen. «We onder-zoeken eerst overal ter wereldwaarom cursisten precies Ne-derlands leren en waarvoor zehet certificaat willen. Dat moetons een viertal profielen op-leveren en daarvoor maken wetelkens één eindexamen. Datexamen zal functioneler wor-den. Cursisten worden ge-toetst op die taalvaardighedendie ze ook in het echte levenzullen nodig hebben.» In mei2002 moet het eerste examennieuwe-stijl klaar zijn. Er komtook een interactieve databankmet taaltoetsen voor lesgevers,zodat zij hun cursisten ooktijdens hun traject nog kun-nen toetsen en eventueel bij-sturen.

■ ONDERWIJS AUTOMATISEERT

Computers alom15 jaar geleden werden in het Vlaams onderwijs voor het eerstcomputers geïntroduceerd als leermiddel. Hoeveel scholenhebben nú een computer? Volgens recent onderzoek van LucVan de Poele van de Universiteit Gent hebben ze er bijnaallemaal een (100␣ % van de secundaire scholen, 99␣ % van delagere en 88␣ % van de kleuterscholen). Dit betekent niet datcomputers overal worden gebruikt voor didactische doelein-den. 6 procent van de secundaire scholen, 16 procent van delagere scholen en 54 procent van de kleuterscholen gebruikende Mac of pc uitsluitend voor hun administratie. Binnen hetsecundair onderwijs zijn er verschillen per onderwijsvorm. Zois de kans dat leerlingen er persoonlijk met computers wordengeconfronteerd het grootst in het technisch en het kleinst inhet algemeen secundair onderwijs. In meer dan de helft vande basisscholen wordt bijna wekelijks leerstof ingeoefend ofaangeleerd via de computer. Er wordt ook mee gedifferen-tieerd, een toepassing die in het secundair nauwelijks voor-komt. In het secundair ligt het computergebruik wel hogerdan in het lager onderwijs, maar de focus ligt op leren over decomputer. Ermee leren werken dus.Computers om te leren, Luc Van de Poele - uitg. Garant – Tiensesteenweg83 – 3010 Kessel-Lo – tel 016-25 31 31 – fax 016-25 13 14

■ PROJECT

Het kennisnetOnlangs werden de eerste Ne-derlandse onderwijsinstellin-gen aangesloten op het kennis-net. Dat is een deel van het worldwide web waarbinnen scholenkunnen communiceren metelkaar, met musea, bibliothe-ken en andere leveranciers vaninhoudelijke informatie, zoalseducatieve uitgeverijen, omroe-pen en de overheid. Voortskrijgen leerlingen en leerkrach-ten een eigen e-mailadres entoegang tot internet. Als eer-ste komen de instellingen voorberoepsonderwijs en volwas-seneneducatie aan de beurt;daarna volgen het secundair on-derwijs en de hogere klassenvan het lager onderwijs. Vóór1 januari 2003 zullen meer dan11.000 instellingen van eenaansluiting worden voorzien.De scholen maken zelf uit ofen wanneer ze ervan gebruikzullen maken. Uiteindelijkzullen ongeveer drie miljoen(vooral jonge) mensen via hetkennisnet informatie kunnenuitwisselen. Aan het projecthangt een prijskaartje van ruim400 miljoen gulden (ca. 7,4 mil-jard frank).www.kennisnet.nl

■ WERELDONDERWIJS

S.O.S. Oost-EuropaSinds de val van de Berlijnsemuur is de voormalige Sovjet-unie volledig versnipperd. Watzijn de gevolgen daarvan voorhet onderwijs van zoveel mil-joenen kinderen? De onderwijs-subsidies zijn in heel wat sta-ten met een derde verminderd,zo schrijft de Times Educatio-nal Supplement. Er is geen geldom de scholen, die vaak hetdoelwit waren van bombarde-menten, herop te bouwen ofte herstellen. Maar ook de ge-zinnen kampen met financiëleproblemen. Negentig procentvan wat men verdient, gaat naarvoedsel. Wat overblijft, dientvoor kleding en schoenen. Geldvoor schoolboeken is er niet.Veel kinderen krijgen slechteronderwijs dan hun ouders ooitgehad hebben, waardoor hunmotivatie om naar school tegaan steeds kleiner wordt. Dewesterse landen proberen hetbelang van onderwijs in de verfte zetten om een crisis te voor-komen. Investeren in het on-derwijs is immers investeren inde toekomst.

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Schoolbestuur bestuurt te veel«Er zijn te veel schoolbesturen (inrichtende machten) en ze verschillen van elkaar als

kat en hond. De meeste zijn te veel bezig met het dagelijks beleid van een school en teweinig met visie en toekomstdenken. Maar hoewel directie en personeel het meest hetschoolbeleid bepalen, kan een schoolbestuur heel wat impact hebben.» De resultatenvan een onderzoek van de universiteiten Gent en Leuven.Schooljaar 1998-99: Vlaanderen telt ruim 1700 schoolbesturen: 334 lokale raden (gemeen-schapsonderwijs), 5 provincieraden (provinciaal onderwijs), 275 gemeentebesturen (gemeen-telijk onderwijs) en 1093 vzw’s of feitelijke verenigingen (katholiek onderwijs). Bijna de helftvan deze besturen beheert slechts één school, een derde twee of drie scholen. Een minderheid(13 tot 21 %) beheert meer dan drie scholen (het provinciaal onderwijs 80 %, maar daar zijnveel minder scholen). De onderzoekers vinden dergelijke versnippering geen goede zaak. Zepleiten voor schaalvergroting: minder schoolbesturen voor meer scholen. Directies zoudenadministratief en organisatorisch beter gesteund kunnen worden en de samenwerking tussenscholen zou makkelijker kunnen verlopen.Evenwicht in jarenIn het gemeenschapsonderwijs is 31 procent van de bestuursleden ouder dan vijftig. In hetkatholiek onderwijs zelfs 71 procent. Een zesde, vooral religieuzen, is daar ouder dan zeventig.De oudste schoolbesturen doen weinig meer dan het beleid van hun scholen bekrachtigen. Inhun analyse van twaalf scholen noteren de onderzoekers echter ook een heel dynamischeschool met een schoolbestuur van vijftig-plussers en een minder dynamische met jongerebestuursleden. Zij stellen ook vast dat een continu beleid voeren en visie ontwikkelen moeilij-ker is in de officiële schoolbesturen, omdat publieke verkiezingen er voor een regelmatige

ledenwissel zorgen. Maar dat is dan weer democratischer en voorkomt vastgeroeste of wereld-vreemde besturen. Een schoolbestuur moet ook zo weinig mogelijk geledingen met eigenbelangen en vertegenwoordigers tellen. Ten slotte is het niet gezond dat directeurs (of anderepersoneelsleden) formeel lid zijn van hun bestuur.StofzuigerSommige schoolbesturen houden zich met alle facetten van het schoolbeleid bezig, anderemet zo goed als niets. Beleid en organisatie hebben veel gezichten in schoolbesturen. Demeeste bekommeren zich grotendeels om het dagelijks beleid van hun scholen. Vaak komenze niet verder dan operationele beslissingen: van onderhoudspersoneel aanwerven tot stofzui-gers bestellen. Een visie ontwikkelen, een beleid op lange termijn uitstippelen en krachtlijnenontwikkelen waaraan het beleid van de directie kan worden getoetst, zijn essentiële opdrach-ten waar besturen in veel gevallen niet toe komen. Vaak zijn de bestuursleden niet opgewassentegen deze taak. «Dagelijkse materies zijn niet de zaak van het bestuur. Schoolbesturen moetenduidelijke bevoegdheden delegeren aan directeurs», raden de onderzoekers aan.KlankbordDe relatie tussen directie en schoolbestuur verschilt sterk tussen de netten. Sommige directeurszijn pedagogische en administratieve coördinatoren, andere hebben ook het personeels- enfinancieel beleid in handen. In het officieel gesubsidieerd en het gemeenschapsonderwijsmoét het schoolbestuur een aantal beslissingen zelf nemen. Ze worden daarop gecontroleerd.In katholieke scholen lopen directeurs vaker de kans als leidinggevende te worden geïsoleerd.Er zijn minder regels die het schoolbestuur verplichten om beslissingen te nemen en er is heelweinig controle op de naleving van die regels. Hoe dan ook wil geen enkele directeur uit hetonderzoek volledig autonoom zijn tegenover zijn schoolbestuur. Zij willen een klankbord omhun beleidsopties aan te toetsen en dragen niet graag (alleen) de verantwoordelijkheid voorbelangrijke beslissingen. Vooral beginnende directeurs kunnen de ruggensteun van hun be-stuur best gebruiken. De kans dat ze die niet vinden, is het grootst in het katholiek basisonder-wijs. Secundaire scholen hebben altijd een betere omkadering.Politieke kleurAls schoolbesturen een nieuwe directeur selecteren, gaan de meeste voort op de kwaliteit van dekandidaten. In twee besturen van het katholiek onderwijs blijken familiale banden met bestuurs-leden doorslaggevend. In de schoolbesturen uit het officieel gesubsidieerd onderwijs was de poli-tieke kleur van de kandidaat tot voor kort belangrijk. In één bestuur uit het onderzoek lijkt men ditnu af te bouwen. De lokale raden waren als enige onderworpen aan een systematische procedurevan selectie en aanwerving. Oudere katholieke besturen willen vooral eigen mensen aanwerven. Zezoeken ze binnen hun scholen («Wie de school het best kent, leidt ze het best »). Andere besturenkiezen bewust voor externe kandidaten («Scholen hebben behoefte aan vernieuwing»). «Naarge-lang van het type schoolbestuur waarin hij moet werken kan het profiel van de directeur sterkverschillen», voegen de onderzoekers toe. «Vormingsdiensten, inspectie en pedagogisch begelei-ders moeten zich ervan bewust zijn dat hèt profiel van de directeur niet bestaat.»De rol van schoolbesturen in het schoolmanagement. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van het depar-tement Onderwijs door Geert Devos, Jef Verhoeven en Ilse Beuselinck. Het onderzoek vond plaats vóór de

hervorming van de Argo. Geïnteresseerden kunnen het in boekvorm kopen bij de publicatiedienst van hetdepartement Sociologie van de KULeuven - Van Evenstraat 2B - 3000 Leuven - tel 016-32 30 48 - fax 016-

32 33 65. Prijs: 995 fr.

KLASSE NR.103 41

■ SITE-SEEING

Uitgepaft• Op 15 november 1999 gingin de Vlaamse scholen de wed-strijd rookvrije klassen Just BeSmoke Free, een Europees ini-tiatief, van start. Vorig jaar na-men daar 216 klassen aan deel,dit jaar zijn het er 471 uit 98scholen, samen goed voor 7500leerlingen van 12 tot 14 jaar.De leerlingen verbinden zichertoe vijf maanden lang niet teroken. Wie daarin met de heleklas slaagt, kan in de prijzenvallen. Vorig jaar slaagde de helftin die opdracht. Meer informatieover het verloop van deze wed-strijd en over ongeveer alles watmet gezondheid te maken heeft,vindt u op de website van hetVlaams Instituut voor Gezond-heidspromotie.www.vig.be

• Zal in 2025 onze aarde nogacht miljard mensen kunnenvoeden? Op deze en anderevragen geven specialisten envedetten uit de sport- en amu-sementswereld antwoord.Reageer op hun visie. Toetsuw opinie aan het vooront-werpplan van de staatssecre-taris voor Energie en Duurza-me ontwikkeling. Dat kan uook downloaden. Tot en met31 maart is er wekelijks eennieuwe vraag die op uw ant-woord wacht.www.billy-globe.org• Hoe wordt staal gemaakt?Wat gebeurt er tussen de aan-voer van grondstoffen tot deaflevering van het eindpro-duct? Een geanimeerde (En-gelstalige) presentatie vanstaalreus Sidmar maakt ditduidelijk. U kan er ook eenbedrijfsbezoek voorbereiden.www.sidmar.be

Bestuursleden van boven de zeventig

42 KLASSE NR.103

D I A L O O G

✒

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via Internet vindt u opdeze pagina’s. Naamloze brieven ofmanifesten komen er niet in. Schrijf a.u.b.korte brieven. Wat te lang is, moetenwe inkorten. Vermeld uw naam en adres.Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd ver-zoek laten we die weg. We kunnen even-tueel brieven doorsturen naar betrok-ken afdelingen voor een deskundig ant-woord.Klasse publiceert ook brieven die de re-dactie bereiken via Klasse voor Oudersen Klasse voor Jongeren. Kan voor ie-dereen interessant zijn.Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan15 – 1210 Brussel - fax 02-553 96 85 -info@klasse.be

Leve de bouwvakkers

✒Als men mij het verwijt maaktdat leraren veel tijd hebben, is

mijn antwoord als volgt. Vroeger was ikeen gewone bouwvakker die begon tewerken om 7.30 u., die stopte om 16 u.,

naar huis gingen een zee

van tijd had voor allerlei hobby’s (tweefanfares, zowat 450 km fietsen per weekenz.), ’s avonds voor de buis plakken entegelijk een uurtje muziek spelen en vooral,zich geen zorgen maken over de vol-gende dag.Ondertussen ben ik in het onderwijs gestapten volg een D-cursus. Mijn vrije tijd isweg. Nu zit ik (zeg maar vijf maal perweek) tot 23 u. voor de buis… van mijncomputer. Of op de cursus of een lesvoorbereiden of… Tijdens mijn vakan-ties kan ik lesvoorbereidingen en een cursusmaken. Als deze cursus ooit af zal raken,is hij alweer verouderd. Je moet immers,ook in een beroepsvak, bijblijven.

En dan zwijgen we nog over oudercon-tacten, uren die niet worden betaald,plus de (moreel) verplichte aanwezig-heid op politieke bals, recepties enz.En dan zagen anderen maar over leraarsdie veel vrije tijd hebben. Het zal meooit wel eens lukken om veel vrije tijd tehebben, als ik uitgeblust op pensioenga. Als ik ondertussen maar niet sterfaan een hartkwaal en in mijn met satijngevoerde kist lig.Neen, neem het van mij gerust aan, eenleven als bouwvakker is veel rustiger.Eddy Serneels – leerkracht - Baal

BV’s op school

✒ Het overkomt me wel vaker. Ikkrijg een brief of een e-mail, waarin

leerlingen de vraag stellen of ze me mogeninterviewen. Ze hebben van de leerkrachtop school namelijk de opdracht gekre-gen om iemand te interviewen, liefst eenbekende, en (volgens de leerkracht) bijge-volg interessante persoon. Een educa-tief initiatief met andere woorden, datheden ten dage niet mag ontbreken inhet lessenpakket. En omdat het weinigkwaad kan, en omdat ik de leerlingen inkwestie niet wil teleurstellen, ga ik daarop in…Ondertussen ben ik wel geleerd, maarde leerlingen zijn dat jammer genoeg

niet. En dat is nog niet eens hun fout.Laat ik even kort beschrijven wat medoorgaans bij zo’n interview overkomt.Doorgaans zitten twee tot vier leerlin-gen klaar op een stoel, met een velletjepapier in de hand waarop hun vragenstaan. Pen of potlood hebben ze niet,dat hebben ze trouwens niet nodig. Deleerkracht heeft hen namelijk opgedra-gen alles op te nemen met een VHS-camera. Dat moet zogezegd dienen alsbewijsmateriaal op school. Wanneer ikde leerlingen erop wijs dat dat niet zoevident is, dat zelfs een professionelejournalist niet met een videocamera komtaanzetten, dan kijken ze heel verbaasd,waarop het antwoord: «Oei, dan moe-ten we iets opschrijven.» Inderdaad, zemoeten iets opschrijven, en daar had-den ze niet aan gedacht, gezien hunleerkracht vooral geïnteresseerd is in devideo-opname. Oké dan, ik wil de leer-lingen geen slechte punten bezorgen,ze mogen iets opnemen, een stukje danmaar. Zo hebben ze hun bewijsmateri-aal. «Nemen jullie dan notities van derest van het interview?» De leerlingenknikken, maar een pen of potlood komtnooit tevoorschijn.Educatief kan je dit allerminst noemen.Als je leerlingen de basistechnieken vanhet interviewen wil aanleren, dan leer jehen op de eerste plaats goede vragenopstellen en structureren en daarna legje er de nadruk op dat ze moeten lerenluisteren: oortjes gespitst dus en notitiesnemen. En met die notities kunnen zedan het interview reconstrueren. Datmisschien niet alles honderd procent deweergave zal zijn van de oorspronkelij-ke antwoorden, doet volgens mij wei-nig ter zake.Maar de leerlingen een camera latengebruiken, daarmee leren ze niets bij.Het zorgt veeleer voor een verzetje in deklas (gezellig BV’s bekijken op video), enbovendien wijst het erop dat ook leer-krachten trappen in de BV-cultus. Ik stelme ook de vraag waarom leerlingen al-tijd per se een BV moeten interviewen.Een tuinier, een dokter of een bakkerzijn net interessant, zoniet interessan-ter. Beste leerkrachten–BV-jagers, vanafnu laat ik de eer aan hen.Sophie Dewaele – omroepster - Hemiksem

Groot gezin

✒Graag wil ik antwoorden op eenlezersbrief uit Klasse nr. 102 (fe-

bruari) over grote gezinnen. Ik wens debriefschrijver geluk met haar groot ge-zin en het zou voor de wereld prettigzijn, moesten we allen in vrede met el-kaar het grote geluk vinden. Maar dat isniet zo. Sommige koppels houden tochvol, eerlijk of oneerlijk tegenover elkaar.Sommige koppels laten mekaar los. Oféén gaat plots weg, zoals mijn dochtersechtgenoot. De grond werd onder haarvoeten weggemaaid. En toch hieldenze van elkaar en dachten ze met hunbaby een lief, eeuwigdurend gezinnetjete hebben.Lieve mevrouw, ik ben bijna 58 jaar enzeg u: «count your blessings» elke mi-nuut opnieuw.Lief Stoop-Jacobs – leerkracht - Deurne

Esperanto

✒Natuurlijk moeten anderstaligendie zich hier blijvend vestigen Ne-

derlands leren. Dit neemt niet weg dathet onthaal van «nieuwkomers», van oc-casionele bezoekers (toeristen) heel watminder problematisch zou zijn als meneindelijk eens werk zou maken van eenfundamentele oplossing van het inter-nationaal communicatieprobleem: eengemeenschappelijke tweede taal die, prin-

cipieel, neutraal (voor iedereen aanvaard-baar) en eenvoudig (voor «iedereen»haalbaar) moet zijn. Het Esperanto is deenige taal die hieraan beantwoordt.Dan Van Herpe – leerkracht – Oud-Turn-hout

Bromberen en knor-potten

✒Aan jongeren worden de dag vanvandaag veel eisen gesteld. Vooral

ook veel tegenstrijdige eisen. Zij wor-den geacht volwassen te zijn, of zich al-thans zo te gedragen, maar anderzijdsworden zij soms nog te veel bekeken alshet kind dat ze eigenlijk al ontgroeid zijn.Bovendien zijn er van die bromberendie niks goeds van de jeugd kunnenvertellen. Nochtans, als je jongeren ont-moet, merk je dat ze goedhartig zijn,over het algemeen zeer behulpzaam endat zij een grote luisterbereidheid heb-ben voor de problemen van anderen.Zij hebben wel degelijk een groot waar-debesef en hebben idealen van naas-tenliefde waar zij zich dan ook voor in-zetten, ieder op zijn manier.Maar… Zij zijn ook nog op zoek naarzichzelf, hun eigen identiteit. Hun lichaamis in volle ontplooiing, evenals hun geest,hun hart, hun zijn. Samen met onze te-genstrijdige eisen aan hen kan dat zéérveel stress gaan bezorgen.Nochtans, de jeugd is prachtig… ookde jeugd van tegenwoordig. Het is hart-verwarmend hen écht te ontmoeten. Lieveknorpotten, mogen zij a.u.b. jeugdig envrolijk zijn? Evenvéél, en misschien welméér volwassenen vergeten de lift weleens goed dicht te doen of zijn somsrumoerig (bij een feestje bijvoorbeeld).Wij zijn ook jong geweest, en hopelijkblijven we dat. Ouder wordende jeugd,het kan hoor! Want, als we eerlijk zijntegenover onszelf, ook een volwasseneis steeds in ontplooiing, in groei. Datzou tenminste wenselijk zijn. We zijn nooituitgegroeid (alleen in de lengte en somsin de breedte). We zijn nooit volleerd.En eigenlijk is dat een prettige weten-schap, want het geeft steeds nieuweuitdagingen. Later we elkaar niet ont-moedigen, maar uitnodigen tot die du-rende groei.Hou je haaks jeugdige collega’s, veel succesen veel sterkte in je verdere leven.A. Hellings - ouder - Westmalle

Leerkrachten pesten

✒Iedereen onder ons kent het woord«pesten». In onze schoolwereld

wordt het meestal geassocieerd met leer-lingen. Maar wat wanneer leerkrachtenhet slachtoffer worden van pesterijen vanhun collega’s? Dit is nog een zeer groottaboe, want zoiets verwacht je toch nietvan opvoeders. Toch wordt er in de le-raarskamer duchtig gepest en ook ik mochtdeze terreur ervaren. Heel subtiel begintdit spel, want natuurlijk mag niemandbuiten jij hier mee van genieten. Plotsverdwijnt puntenboek, autosleutel speelje toevallig kwijt op personeelsfeest,bestanden verdwijnen op een onbewaaktmoment uit je computer, belangrijkeinformatie wordt achtergehouden, roddelsen halve waarheden worden de perso-neelskamer ingegooid, een Europeesproject met een link naar de bedrijfswe-reld wordt helemaal gesaboteerd, dedirectie wordt via leugens en manipula-tie volledig tegen je opgezet. Volledigalleen trek je je terug uit de strijd en jehoopt thuis enige rust te vinden. Spijtig,ook daar weet je lieve collega te vinden,want voor hem kent het machtsspel noggeen einde. Dag en nacht overspoelt hijje met anonieme telefoons, hij stuurt oud-leerlingen op je af voor informatie, hij

laat volledig gemanipuleerde collega’snaar je bellen met foutieve informatie,meer en meer zet je je af tegen dit front…waar men jou probeert te kraken en waarjij steeds ongeloofwaardiger overkomt.Stalking noemt men dit!Leerlingen komen je opzoeken, vragenwanneer je terugkomt, zij worden eveneensgeviseerd en moeten zwijgen of wor-den ook slachtoffer van deze machtigeman. Je gaat op zoek naar hulp, omdatje vindt dat deze vorm van machtsmis-bruik en van criminaliteit niet thuishoortin het onderwijs. Vzw Limits, vakbond,Guimardstraat, ministerie van Onderwijsen Tewerkstelling kennen dit pestspel-letje. Noch directie, noch inrichtende machtreageert en stuurt iedereen die probeertte bemiddelen de laan uit. Uit angst ofuit onvermogen? Op je pad ontmoet jedan nog andere slachtoffers van dezelf-de pestkop. Kortom, mijn dossier is vol-ledig, maar waar blijft de oplossing? Telkensin hetzelfde potje blijven roeren baat niet.Gelukkig kwam er vrij recent een boekover pesten op de Vlaamse markt. Talvan getuigenissen bevestigen uiteinde-lijk ook jouw verhaal. Een enorme ge-ruststelling. Ook in Klasse vond ik be-paalde artikels over deze problematiek,maar ook zonder concrete oplossingen.In Nederland werd dit taboe reeds door-broken en werd de problematiek serieusaangepakt, o.l.v. Bob van der Meer. Inons landje staan we echter nog niet zover. Van een anonieme klachtencom-missie, klachtenprocedures, een dege-lijk antipestbeleid onder collega’s heb-ben wij nog nooit gehoord… nog heelwat werk aan de winkel. Graag reactiesen getuigenissen zodat ook wij op eeneerlijke en rechtvaardige manier terugkunnen lesgeven zonder enig machts-misbruik.Leerkracht – Naam en adres bekendKlasse heeft zich bereid verklaard de ano-nimiteit van deze leerkracht absoluut tebewaren. U kan uw reacties en getuige-nissen sturen naar Klasse (Collega’s pes-ten) – Koning Albert II-laan 15 – 1210Brussel. Wij garanderen u dat we ook uwanonimiteit zullen bewaren en uw reac-ties en getuigenissen enkel aan de brief-schrijver doorsturen als u hier expliciet omvraagt.

Mission Impossible

✒Uitgeblust (lezersbrief in Klasse 100),je zou het van minder zijn! Net als

deze kleuterjuffen, van wie wij overtuigdzijn, dat ze het beste van zichzelf geven,vinden wij dat we meedraaien in een«onmogelijke opdrachten»-scenario. Denog steeds toenemende stapel leerplannengroeit ons letterlijk en figuurlijk bovenhet hoofd. Doordat de verschillende nettendan nog de vrijheid kregen om bij deontwikkelingsdoelen en eindtermen ei-gen accenten te leggen (lees: zaken toete voegen), zijn duidelijkheid en gebruiks-vriendelijkheid van onze «werkdocumen-ten» quasi onbestaande.Als we dan toch gemotiveerd zijn ombijscholing rond wereldoriëntatie te volgen(buiten de werkuren en onvergoed),herhaalt men eindeloos: «Jullie moetenwel, dit ligt decretaal vast; wie niet mee-doet, verliest subsidies en zelfs weddes!».En wij willen wel vernieuwen, maar wevoelen ons tekortkomen en daar nemenwe geen vrede mee. Dus: nog harderwerken, nog meer opzoeken, nog meerlessen zelf uitwerken (want handboekenlijken uit den boze)… Door deze almaartoenemende werkdruk is de kwaliteit vanons gezins- en sociaal leven steeds ver-der gekrompen tot een bedroevend laagpeil. Laat staan dat we hieruit energiekunnen putten.Een groepje leerkrachten – naam en adresbekend

KLASSE NR.103 43

Herwaardering (1)

✒Opnieuw is er in de laatste Klassesprake van herwaardering van het

ambt van leerkracht. Opvallend dat indeze tot vervelens toe over te lezen lita-nie, nergens sprake is van financiële her-waardering… Volgens het beleid (en dusvolgens jullie bronnen) is dit geen eisvan het onderwijzend personeel. Waardeze bewering op steunt mag Joost weten.Komt u maar eventjes langs in de le-raarskamers om een andere klok te ho-ren. Is het sinds 1974 geleden dat ereen ernstige aanpassing kwam of is hetsinds 1973…? Oudere collega’s herin-neren het zich niet meer zo goed. Voorelke andere sector is een herwaarderingop de eerste plaats er één van financiëleaard. Voor het onderwijs geldt dit blijk-baar niet. Daar wordt elk jaar wat meergewerkt! Daar hoeft geen eigentijdse enrechtvaardige financiële beloning tegen-over te staan. Ik ben benieuwd hoe langdit kan blijven duren.Maar ja, we doen elke dag «braaf» onswerk en we hebben geen tijd voor der-gelijke «bijkomstigheden»… Of toch?Johan Van Gestel - leerkracht

Herwaardering (2)

✒Even een reactie op de lezersbriefvan Willy Smets (Klasse 102). De

Vlaamse onderwijsmensen zijn toe aaneen zeer grondige herwaardering. Dit isalvast mijn overtuiging. Als minister Van-derpoorten het spel echt eerlijk, leerling-en toekomstgericht wil spelen, staat zevoor een bijna onmogelijke opgave. Want:te lang veel te stiefmoederlijk behandeld.Willy Smets hecht heel veel belang aaneen financiële herwaardering. Hij maakthierbij de steeds terugkerende, eerdergoedkope vergelijking met de privé.Toegegeven, met een vergelijkbare op-leiding kan men er meer verdienen. Maarsta me toe daar een vraag aan te koppe-len. Zou hij bij loonsverhoging – en diemag wat mij betreft best groot zijn –bereid zijn om afstand te doen van devaste benoeming? Dertien jaar onder-wijservaring heeft mij geleerd dat eenaantal vastbenoemden zich knusjes nes-telen in de warme zetel van dit onder-wijsvoordeel. Het zijn de parasieten vanhet systeem, die vaak het leven van deanderen – en die zijn er gelukkig ooknog en in grote getale - grondig verzu-ren.Ik hoop dat Willy oprecht met een jaantwoordt. Want, hij moet zich vooralgeen illusies maken. Wie zich in de privéop een gelijkaardige wijze nestelt, maaktzeer snel kennis met de koude, hardestraatstenen.Wim Dufourmont – ex-leerkracht - Moor-sele

Herwaardering (3)

✒Ik huiver bij de idee van kandi-daat-leerkracht Geert Van Goet-

senhoven (Klasse 102). De student zietde vrijemarkteconomie in scholen welzitten. Hij stelt dat de school die het meestbetaalt, de beste leerkrachten krijgt. Beseftdeze man dat hij op die manier de klokhonderd jaar terugdraait? Toen was degelijkonderwijs enkel weggelegd voor de wel-gestelden. Als je de vrije markt zijn be-loop laat in het onderwijs, krijg je eennog grotere kloof tussen elitescholen ende scholen in kansarme buurten. De schoolmet rijkeluiskinderen kan wel geld vin-den om die goede leerkracht te betalen(ouderverenigingen en festiviteiten bren-gen veel op, eventueel passen de ouderswel bij). De school in een kansarmeomgeving moet zich dan maar tevre-den stellen met de afdankertjes of moet

het tijdens een schaarste op de arbeids-markt of bij ziekte van de leerkracht danmaar zonder lesgever stellen. Diegenendie het meeste nood hebben aan dege-lijk onderwijs vallen weer uit de boot enverdrinken in de kloof van de harde,genadeloze vrije markt. Dat kan toch niet!Ik stel voor dat u, mijnheer Van Goet-senhoven, een betrekking zoekt in deprivésector. Dan kan u naar hartelust opjacht naar een hoog loon. Een dergelijksysteem zou nefast werken in een on-derwijscontext. Verklaar dan het onder-wijs een beschermd gebied waar eenleerkracht behoorlijk functioneert, zon-der dat hij bij de andere scholen jaagtop meer geld.Bert Mariën – leerkracht - Lier

GPB-opleiding

✒Hierbij wou ik reageren op hetfeit dat licentiaten niet langer een

universitaire lerarenopleiding moeten vol-gen (Klasse 100). Dit is al veel langer zo.Ikzelf ben in 1985 afgestudeerd als li-centiaat scheikunde, met een onderwegafgebroken aggregaatsopleiding. Na ver-schillende jaren in het wetenschappelijkonderzoek ben ik in 1992 in het onder-wijs gestapt en ben begonnen aan eenGPB-opleiding (Getuigschrift PedagogischeBekwaamheid), op aanraden van de schoolwaaraan ik toenmalig wasverbonden.Om zekerheid te hebbenomtrent deze mogelijkheidheb ik toen contact ge-nomen met het departe-ment Onderwijs en zijhebben mij bevestigd datde GPB-opleiding qua be-kwaamheidsbewijs dezelf-de waarde heeft als eenaggregatie. Dit alles is ge-baseerd op een besluit vande Vlaamse regering van14 juni 1989 (bekwaam-heidsbewijzen, weddescha-len, prestatiestelsel en be-zoldigingsregeling in hetsecundair onderwijs), dat werd gepu-bliceerd op 31 augustus 1989. Tot opheden heb ik met het behaalde GPB-diploma nog geen enkel probleem ge-had, het is spijtig genoeg niet voldoen-de bekend bij de geïnteresseerden.Luc Luyten – leerkracht – Kasterlee

Geen begeleiding

✒Door steeds uw maandblad te lezen,valt het mij erg op dat er steeds

wordt gesproken over de begeleidingdie de kinderen op school krijgen. Diebegeleiding is «volgens jullie» zowel desociale omgang, leerstof, problemen…Eigenlijk vind ik van deze punten weinigof geen dingen terug op de school bijmijn dochter, integendeel zelfs. Bepaal-de kinderen worden uitgescholden doorde juf. Lessen worden niet meer uitge-legd, gewoon gekopieerde bladen uitéén of ander boek worden «vlug» inge-vuld, want er is niet veel tijd, er moetennog andere dingen worden gedaan..Daarbij komt dan nog dat ze een heleberg huistaken en lessen krijgen die zelfste veel en te moeilijk worden gevondendoor andere leerkrachten, die kinderenhebben in de klas van mijn dochter. Nuweet ik wel dat het vijfde leerjaar nietgemakkelijk is, maar als de juffen bij eenduo-baan al geen goed contact of geengoede afspraken hebben, loopt alles inhet honderd, wat dan weer eens ten kostegaat van de kinderen. Op de school bijmijn dochter telt maar één ding en datis «het aantal leerlingen». Je kan ook nietmet je problemen (pesten; geen uitlegdurven vragen want ze gaan mij uitla-

chen; te veel huiswerk…) naar de leer-kracht of de directie, zelfs niet naar eenPMS-centrum, want die vinden jouw kinddan de slechte.Ik vind het heel spijtig dat de school waarmijn dochter startte als kleutertje, eengoede school, is uitgegroeid tot een hel.Het is zelfs zo dat ik heb over gedachtom haar naar een andere school te stu-ren. Maar wie straf je dan het meest?Ik kan hieruit enkel besluiten dat kinde-ren die teruggetrokken zijn, geen echteleerproblemen hebben, maar soms eenbeetje meer uitleg nodig hebben… eralleen voorstaan. Dat is dat kind maar«een sukkelaar», zegt de juf als je ietsvraagt of een opmerking maakt. Zij gaangewoon verder volgens het leerprogram-ma en daar wordt niet van afgeweken.De vraag die ik mij hier al vele malenheb gesteld is: «Waar gaan wij naar toe?Wat moet er van mijn kind en die veleandere kinderen terecht komen?» Er wordtaltijd maar meer en meer van hen geëist.Waar zijn de kinderen gebleven die blijkunnen spelen en zich uitleven in hunhobby’s?Ouder – Naam en adres bekend

Interim (1)

✒Naar aanleiding van het besluitvan onze minister van onderwijs

om pas afgestuurde «goe-de krachten» te stimulerenom in het onderwijs te blij-ven, heb ik besloten mij tochokk maar eens te laten ho-ren. Mijn calvarieweg duurtal vijfentwintig jaar. Gezienmijn bereidheid om telkensopnieuw zieke leerkrachtente vervangen en dit met eeninzet van honderd procent,vind ik het toch niet meerdan rechtvaardig dat dezezaak eens grondig wordt aan-gepakt, zodat ik uiteinde-lijk een vaste plaats krijg.Christiane Smets – leerkracht– St. Michiels-Brugge

Interim (2)

✒Ik wil graag iets kwijt over de maat-regelen die de minister wil treffen

om een onderwijsloopbaan aantrekke-lijker te maken voor pas afgestudeerden.Ik vraag mij namelijk af of zij misschien –eindelijk- zou overwegen eens iets te doenvoor leraars die na 15 of 20 jaar nogsteeds rondzwalpen als tijdelijken, zon-der vooruitzicht op vaste benoeming?Als voorbeeld schets ik even mijn situa-tie: afgestuurd in 1983 ben ik na 16 jaardienst nog steeds tijdelijk (net niet «su-pertijdelijk» en daardoor quasi kansloosop een benoeming). Als germaniste hebik zowat alle onderwijsvormen doorkruist,van BSO, TSO en ASO tot volwassenen-onderwijs. Na zes jaar fulltime in dezelf-de ASO-school presteer ik er nu nog elfuur; aanvulling bij een van de scholen inde omtrek blijkt niet mogelijk (tijdensde zoektocht naar uren word je vaak nogafgeblaft door directies!). Dat dit een fi-nanciële aderlating voor mij betekent,hoeft geen betoog, om maar te zwijgenvan de psychische druk die wordt ver-oorzaakt door twijfel en onzekerheid.Als ik in Klasse 100 het relaas lees vaneen echtpaar dat na zes (!) jaar dienstdoor toedoen van een politicus halsoverkopeen fulltime én een 3/4-time vrije urenkrijgt toebedeeld, dan krimpt mijn maagsamen.Meent de minister het tij te kunnen ke-ren of moeten wij, de volhouders, eruiteindelijk toch maar het bijltje bij neerleggen en uit het onderwijs stappen?Niet zo evident als je bijna veertig en –nog steeds – gemotiveerd bent. Pas af-

gestudeerden vallen natuurlijk goedko-per uit…A. Engelen – leerkracht – Antwerpen

Kleuterleiders

✒Met toenemende bezorgdheidmerk ik elke dag weer hoe onze

maatschappij in het algemeen er niet inslaagt om problemen bij de oorsprong,de bron aan te pakken. Zo blijven webijvoorbeeld blind voor het feit dat deeerste levensjaren van een kind in grotemate bepalend zijn voor zijn latere le-ven als volwassene, en dit op verschil-lende vlakken.Ik ervaar elke dag opnieuw dat een kleinkind alles wat gebeurt, zéér bewust be-leeft en in zijn binnenste opslaat en dat,juist omdat het zijn gevoelens en erva-ringen nog niet of onvoldoende onderwoorden kan brengen, de impact ervanop zijn persoontje dubbel zo sterk is. Alskleuterleidster bij de kleinste kleuters hebik slechts één frustratie. Dat ik, dooromstandigheden buiten mijn wil om,soms te weinig kan voldoen aan diebasisbehoefte van elk jong kind, name-lijk de behoefte aan veiligheid, stabiliteiten vertrouwen in de ons omringendewereld. Oorzaken?Er moeten in het beleid van ons onder-wijs nog altijd mensen zijn die gelovendat een peuter voldoende heeft aan«opvang», die overtuigd zijn dat opvoedenen «onderwijzen» pas beginnen als eenkind de pampers lang ontgroeid is envoldoende zelfstandig is. Bewijs daarvanis het feit dat 2,5-3-jarigen nog steedsgedropt worden in een veel te grote klas-groep. Het lokale beleid legt de verant-woordelijkheid hiervoor bij de overheid,de overheid kaatst de bal terug. Helaashebben de kinderen hier geen bood-schap aan. Naast het lenigen van de li-chamelijke en praktische noden komtde kleuterleidster handen en tijd tekortom elk kind voldoende te geven waarhet recht op heeft, namelijk persoonlij-ke aandacht en erkenning als individu.Hoe groter de groep, hoe meer de jufdie individuele aandacht moet versnip-peren, zodat er voor elk kind afzonder-lijk (te) weinig overblijft. Beseffen wij tenvolledat vooral ook bij de allerjongsten ditindividuele contact van onschatbare waar-de is voor hun latere zelfbeeld, voor hungroei als mens?Wij kleuterleidsters bijten op onze tan-den, verleggen onze grenzen en komenhalfziek naar school. Als wij dit niet doen,wordt onze klasgroep verdeeld onderde collega’s, waardoor ook zij weer se-rieus overbelast worden. Hoe kleiner hetkind, hoe groter het gevoel van onvei-ligheid en ontreddering bij zulke situa-ties. (Dit terwijl een interimaris – ook alis het «maar» voor een paar dagen – dekleuters zou kunnen begeleiden in huneigen, vertrouwde klaslokaal). Ik ben blijte horen dat onze onderwijsminister ditprobleem onderkent, hopelijk blijft hetniet bij beloftes van harentwege.Doordat beide ouders uit werken gaan,hebben ze opvangproblemen voor hunkind, bijvoorbeeld als het ziek is. Steedsmeer kinderen komen ziek naar school.Ik zie veel eenzame, oververmoeide peutersen kleuters, die veel te vroeg groot enflink moeten zijn, en die emotioneel inde kou blijven staan. Ik kan hen zoveelmogelijk troosten en houvast bieden, maarde rust en de veiligheid van bijvoorbeeldeen warm bed, kan ik hen op momen-ten dat ze dat het meest nodig hebben,niet geven. Maar ik wil mijn verantwoor-delijkheid opnemen in die zin, dat hettijd wordt om mensen wakker te schud-den. Ik vrees dat we zullen oogsten watwe zaaien…Tot slot nog dit: steeds opnieuw, steedsmeer, worden ons hulpmiddelen aan-

(advertentie)

KLASSE NR.103 45

gereikt (o.a. in de vorm van leerplan-nen), die ons vertellen hoe we het kun-nen aanpakken, die ons zeggen hoe enwat we allemaal kunnen DOEN in onzeklas. Maar meer dan ooit hebben de kin-deren behoefte aan iemand die er ge-woon IS voor hen.Ik hoop dat deze brief gelezen wordtdoor mensen die het verschil kunnen enwillen maken. Sensibilisering is één ding,structureel naar oplossingen zoeken, ookvanuit het beleid, dat is een uitdagingvoor het nieuwe millennium. Reactieszijn welkom.Ann Van Hecke – leerkracht – Assenede

Autolessen

✒Graag had ik gereageerd op hetvoorstel van de minister van on-

derwijs om autotheorielessen te integrerenin het secundair onderwijs. Zou men nietbeter een cursus milieubeheer inrichtenals men toch het bestaande lessenpak-ket wil verruimen? Autorijden is een twin-tigste-eeuws fenomeen, m.a.w. ouder-wets. Wanneer gaat de mensheid diteindelijk beseffen? Als het te laat is? Hoelang gaan persoonlijk comfort en/of lui-heid nog voorrang krijgen op algemeenwelzijn? Een noodzakelijke mentaliteits-verandering ligt in handen van de rege-ring.Helena De Beul – leerkracht – Gent

Bloemen

✒Dinsdag 14 december, even overhalf negen. In deze donkere da-

gen voor kerstmis heeft de dag beslotendan toch een eind te maken aan de nacht…maar dan wel erg langzaam. De TL-lampenin de klas zoemen zacht, als willen ze deconcentratie bij de achttien zwoegendevierdeklassertjes van onze Knokses Mar-garetaschool absoluut niet storen. Proef-werken. «Nee, je zet geen kaft tussenjou en je medeleerling. Als je dat nietdoet, toon je, dat je hem of haar ver-trouwt. Hij of zij wordt uitgenodigd omjouw vriend(in) te zijn en niet te spie-ken.» Wat dus effectief lukt. Wijze woor-den van hoofdinspecteur Durnez in hetHoger Instituut voor Opvoedkunde vijf-tien jaar later nog steeds in de praktijkgebracht.Tien minuten later. Een korte klop op dedeur. Een hele grote ruiker bloemen. Dedirecteur overhandigt ze. Met de groe-ten van Klasse en… de ouders van Joyuit onze klas. «Omdat je een luisterendhart hebt naar de ouders toe, omdat jedie kinderen au serieux neemt, omdat…». Uit het niets wordt je een figuurlijkespiegel voorgehouden, waarin je jezelfals leerkracht ziet staan. Alleen… we zijnmet velen in ons korps, een team, eenploeg. En elkeen doet dagdagelijks zijn/haar best voor de kinderen die ons zijntoevertrouwd. De grauwheid van die killedecembermorgen werd gebroken dooreen frisse reuzenruiker (die zelfs de jaar-wende haalde!). Bedankt Joy en je ouders.Bedankt alle ouders van onze school,bedankt mensen van het tijdschrift Klas-se, in naam van alle leerkrachten vanonze school.Luc Lierman – leerkracht - Knokke

Ambiorix

✒Met stijgende verbazing las ik hetartikel Ambiorix voor de klas (Klas-

se 101). Waar we in de inleiding vóór ditartikel lezen dat de onderwijsminister eenstel maatregelen aankondigt om de leer-kracht te herwaarderen, wordt deze hoopop de volgende bladzijden al in de grondgeboord. Professor Depaepe zegt dat«in de omgang met leerlingen en deleerstof de voorbije honderd jaar niets

fundamenteels is gewijzigd.» Ik vraagme af wat daarmee fout is. Deze profes-sor beweert zelfs dat «de pedagogischeautoriteit (van de leerkracht) uitsluitendop zijn vakbekwaamheid is gebaseerden niet op zijn morele autoriteit». Ik zouzeggen, gelukkig maar! Ook Guy Tegen-bosch toont niet direct de wil om deleerkracht te herwaarderen. Trouwens,is zijn krant De Standaard zoveel funda-menteel anders dan de allereerste edi-tie? En begrijpt deze journalist nog altijdniet dat er een verschil is tussen kennisen informatie? En gelooft hij echt datleerlingen door louter naar een pc-schermte kijken, kennis kunnen opdoen zon-der te werken, zonder discipline? Ten-slotte: de naam Ambiorix is slecht geko-zen, want intussen staan meer vrouwenvoor de klas!Caroline Arickx – leerkracht – Oostende

Huishoudkunde

✒Wij, leerkrachten huishoudkunde,willen een gevoel van discrimina-

tie, dat ons de laatstejaren hoe langer hoemeer parten speelt, uit-drukken. Ziehier enke-le van onze grieven.1. Als afgestudeerdenaan het technisch regen-taat zijn wij tewerkge-steld in de drie gradenvan het secundair on-derwijs (vooral TSO enBSO). Met een voorop-leiding, meestal sociaal-technisch (sociale entechnische wetenschap-pen), is onze weten-schappelijke achtergrondvaak onvoldoende omde toegepaste weten-schappen, die ons wor-den toegewezen in de derde graad, aante brengen. Dit vak is grotendeels geba-seerd op fysica-chemie gegeven doorlicentiaten met een universitaire oplei-ding.2. Van ons verwacht men de nodigezelfstudie en bijscholing, aangevuld methet samenstellen van lespakketten enstudiemateriaal, wat ons zwaar belast.3. De verscheidenheid van vakken, diedoor ons mogen worden gegeven, iserg groot (een twintigtal). Het gaat ominformatica, technologische opvoeding,toegepaste wetenschappen, omgangs-kunde tot economie, recht enz. Ook hier-voor is de huidige opleiding ontoerei-kend en zijn wij weer aangewezen opzelfstudie of bijscholing.4. Toch is de overheid van mening datde praktijkvakken, die ook door ons ge-geven worden, in dertigsten dienen teworden verrekend. De invulling van deze«praktijk» is de laatste jaren erg veran-derd. De noemer «dertigsten» maakt eenvolledige opdracht bijna onmogelijk. Angstom te falen, stress, deeltijdse jobs, ziek-teverloven zijn dan ook niet vreemd indeze sector van het onderwijs.5. Daarbij is er onderling een grotediscriminatie. Voor leerkrachten, benoemdvóór ’89 worden de praktijkvakken invierentwintigsten verrekend. Bij reaffec-tatie na ’89 worden deze uren plots der-tigsten. Ook worden sommige «huishoud-kundige» vakken in twintigsten, in twee-entwintigsten of nog andere in vieren-

twintigsten verrekend.6. Als we even de vergelijking makenmet onderwijzers (die wij niet benijden),voelen wij ons nog meer gediscrimineerd.Voor eenzelfde loon presteren onder-wijzers 24 lesuren waarvan enkele uren(catechese, LO) door andere leerkrach-ten worden gegeven. In de derde graadTSO en BSO staan wij naast licentiatenen regenten AV die in dezelfde klassenlesgeven en slechts twintig lesuren die-nen te presteren. Nochtans hebben wijook verbeteringen en voorbereidingendie veel tijd in beslag nemen.We willen dat deze vorm van discrimi-natie eens serieus onder de loupe wordtgenomen.Leerkrachten Huishoudkunde – Neerpelt

Een nobel beroep

✒Leraar, een job die een nachtmerrieinhoudt? (lezersbrief Klasse 100)

Dat moet ik tegenspreken. Ik kijk al eenaantal jaar reikhalzend uit naar mijn toe-komst als lerares. En ik ben op die ambi-tie ook erg trots. Het is zo’n nobel be-roep: kennisverlener.Je krijgt de kans om in het leven vananderen een cruciale rol te spelen. Ik beweerwel niet dat elke leerkracht even grotesporen nalaat. Ook ik krijg les van on-geïnspireerde, ongeïnteresseerde les-«ge-vers». Maar zij zijn niet zo talrijk als wordtbeweerd.Wat de leerlingen betreft: zij zijn zeker

veranderd. Zij zijn bru-taler geworden en heb-ben steeds meer moeiteom zich te concentreren.Maar men moet niet den-ken dat zij in een slaapzijn gevallen waaruit menniet meer ontwaakt. Ik bendan ook van plan om la-ter met toeters en bellenles te geven. MIJN leer-lingen zullen niet uitge-teld hun hoofd te rustenleggen op hun tafeltje.Ik wil natuurlijk ook hetKlasse-team feliciterenmet hun uitstekend tijd-schrift.Melina De Dijn – leerling– Heverlee

Boeiend trio

✒Ik lees al een heel tijdje in de Klas-se die ik kan bemachtigen: Klasse

voor leerkrachten, Klasse voor ouders enleerlingen thuis… Nu ik internet een beetjeleer kennen, vind ik bevestigd wat ik aldacht van dit tijdschrift-trio: een boeiendeachterliggende visie i.v.m. informatie encommunicatie.Linda Roosen – ouder – Heusden-Zolder

Leren leren

✒Niet tien jaar terug, maar bijna25 jaar terug startte ik mijn loop-

baan als secretaresse in een bedrijf. Intien jaar tijd groeide ik daar uit tot direc-tiesecretaresse. Toen kwamen onze kin-deren en ik koos bewust voor een halfti-me job… met alle gevolgen.Er werd aanvankelijk uitgekeken naar eengoede oplossing en door de opmars vande computer in het bedrijfsleven werdik voor het eerst weer naar de school-banken geroepen. Wanneer de basisgekend was, wilde ik er nog wel watmeer over weten, dus was het wat ver-der studeren. Ondertussen groeiden dekinderen op en heb ik ook daar de taakinzicht te verwerven in de ontwikkelingvan kinderen om ze op passende wijzete begeleiden. Als ik daar op het werkover begin en mede door het feit dat ik

halftime werk, word je onmiddellijk alseen niet-gemotiveerde medewerkerbestempeld en krijg je geregeld een anderejob aangeboden, weliswaar altijd bin-nen het bedrijf.Je kiest voor het evenwicht tussen gezinen job en wordt steeds weer daarvoorgestraft. Is het kleinschalige gezin danniet meer belangrijk in de hedendaagsesamenleving, Klasse? Is onze schoolgaandejeugd dan geen gemotiveerde en plichts-bewuste moeder waard? Is het bedrijfs-leven zich nog niet bewust dat een com-binatie tussen volwaardige (deeltijdse)inzet op het werk en goed ouderschapperfect kunnen?En dat ouderschap vraagt tijd in de ge-wone dagelijkse dingen en taken, maarbij mij ook in het bijwonen van een voor-dracht of lessenreeks over leren leren,faalangst, rouwen om verlies, relatievor-ming… allemaal dingen waarvan je denktdat ze voor je gezin belangrijk zijn, zo-lang je er op het werk maar niet overbegint en een vormingssessie moet ne-geren omdat je voor je gezin al cursusloopt. Het wordt je niet in dank afgeno-men.En toch krijg je van leren niet genoeg. Ikben nu na 13 jaar deeltijds werken ge-start met een bijkomende job als thuis-werkende bediende. Hoe meer je weet,hoe meer je ook aan je kinderen kanmeegeven, ook al is het voor je zelf eenuitdaging met nieuwe dingen aanlerenen bijstuderen. Maar met veel plezier,want als je bijleert wordt je er alleen maarbeter van.Dit is zeker zo in functie van de job, wantpolyvalentie is toch een troef, als je baasdat maar weet in te schatten. Maar ookmet de job als huisvrouw moet je elkedag bij leren. Ik volg sinds vier jaar één-maal per maand cursus in natuurdeco-ratie, zodat het huis er altijd gezellig ennatuurlijk uitziet. Ik volgde jaren naai-cursus, zodat ik ook op dit vlak mijn kin-deren en mezelf creatief kan aankleden(onze oudste dochter van 13 wil zelfs afen toe wel een handje helpen). Ik volg-de cursussen vegetarisch koken, crea-tief bij de feestdagen enz. Samen metde kinderen snuffelen we in de kook-boeken, wat ons hopelijk een beter sa-menhoren en aanvoelen kan bijbrengenen de band in gezin en het warme ge-voel van geborgenheid kan verhogen.En ’s avonds – laat – scholen we ons nogwat bij, niet met een TV of video, wantdie zijn er bij ons niet, maar met eenspannende roman of een boek overopvoeden, want daar kunnen we ookaltijd nog wat bij leren, en… natuurlijkmet Klasse bij de hand als het om dege-lijke informatie gaat. Zo zie je maar, alsje wilt mee evolueren en meegroeienmoet je elke dag bereid zijn om bij teleren en je te laten informeren. Waar-om, vraag je je af? Omdat je het de moeitevindt.Chris Jansseune – ouder – St. Kruis-Brugge

Schooluniform (1)Een aantal lezers hebben via onze websitewww.klasse.be gereageerd op het themaSchooluniform in de rubriek Forum. Allelezers kunnen in die rubriek hun meningkwijt over een reeks onderwerpen of kun-nen reageren op standpunten van anderelezers. Deze maand: Schooluniform op decatwalk.

✒Ik geef les op een uniformschool.Ik denk (en misschien is dat wel

ouderwets) dat dit nog steeds (deels dantoch) het voordeel biedt dat iedereengelijk is. Ik weet dat er ook in het uni-

46 KLASSE NR.103

form wel eens «merkproducten» wor-den gekocht, maar het is toch veel min-der dan op sommige andere scholen.Dus minderbedeelden vallen hier tochveel minder op. Praktisch is het natuur-lijk ook wel als je op uitstap gaat. Je her-kent je leerlingen iets makkelijker in demassa.Patrick Verheyen – leerkracht - Berchem

Schooluniform (2)

✒Persoonlijk zit ik niet op een schoolwaar er uniformen moeten wor-

den gedragen, maar toch is het dragenvan een uniform extreem belachelijk. Nooffence voor diegene die het graag aan-trekt, ieder zijn mening. Maar is het echtnodig om terug naar de vorige eeuw tegaan?Argumenten zoals «je ziet dan toch dehele groep lopen»; euh, mijn vriendenmoeten geen blauw jurkje of een blau-we broek dragen opdat ik ze zou her-kennen. ’t Lijkt dan juist een bende toe-risten. Uniformen zijn vooral iets voorkatholieke scholen, paters of nonnen, ofwat ook. Als je zelf niet katholiek bent, isdat regelrecht tegen je principes.Sommigen hoor je wel eens zeggen dater zo minder commentaar op minder-bedeelden wordt gegeven en dat ermensen zijn die doelgericht vrienden kiezenop wat ze dragen. De kleren hebbentoch totaal geen invloed op uw karakteren maken toch ook uw persoonlijkheidniet?Christel Mathys – leerlinge

Schooluniform (3)

✒Ik studeer voor regent. Maar, stelje daar geen streng jong manne-

tje bij voor die denkt dat hij dé man is…Ik heb het geluk gehad om nooit eenuniform op school te moeten dragen.Toch heb ik steeds op katholieke scho-len gezeten. Maar, Christel Mathys heeftgelijk, nonnenscholen zijn daar straf in.Bij ons in Gent kan je die van Sint-Bavoonmiddellijk herkennen: de groentjes.Moet heel leuk zijn, stel je voor: je looptdoor de Veldstraat en je hoort zoiets als«Ah, kijk de groentjes!». Nog zo’n voor-beeld: vriendinnen van mij zitten in TenDoorn in Eeklo. Tot vorig jaar mochtenze enkel wit, blauw of zo dragen. Dielachwekkende situatie is afgeschaft (wateen geluk) met als gevolg dat mijn vrien-dinnen witte en blauwe kleren hebbenafgezworen. Ik zou zelfs verder gaan. Inheel mijn humaniora pestten ze ons metdie belachelijke turnbroekjes. Je kent zewel: die van een soort gerecycleerd kar-ton waar binnen de kortste keren je bil-len van open liggen… Als we ook maardurfden iets anders te dragen, liepen wehet risico naar de directie te wordengestuurd. Hoe kan je dan goed spor-ten?Christel zegt dat kleren geen invloedhebben op je karakter. Dat is waar, wantkledij is een vorm van vrije meningsui-ting en van je persoonlijkheid. Unifor-men: zoiets moesten ze verbieden.Thomas Hoste – student – Gent

Schooluniform (4)

✒Ik ben een papa van twee kleu-ters en een peuter die nog geen

uniform moeten dragen, maar de tweekleuters gaan wel naar een school waarvanaf de lagere school een uniform ver-plicht is. Een grijs plooirokje en blauwetrui voor de meisjes, een blauwe broeken dito trui voor de jongens. Thuis heb-ben we al gediscussieerd over unifor-men. Mijn vrouw is voorstander, wantdan is de keuze elke ochtend snel ge-maakt. Zelf ben ik tegen. Ik vind unifor-

men een inbreuk op de individuele vrij-heid en bovendien zijn ze lelijk. In hetoudercomité heb ik al eens voorgesteldom een enquête te organiseren, maardaar is de meerderheid niet voor te vin-den. Vooral de moeders willen het uni-form behouden. Aan de kinderen en devaders wordt dan niets meer gevraagd.Guy Van Nieuwenhuysen – ouder

Ouders opvoeden

✒Ik ben zelf vader van vier kinde-ren (12, 10, 7 en 2 jaar). Als ik

soms zie hoe vriendjes die komen spe-len zich gedragen, heb ik de grootstevragen bij hun opvoeding. Ouders heb-ben tegenwoordig weinig tijd voor hunkinderen (gaan meestal beiden werken)en als ze dan eens tijd hebben, willen zeliefst zo weinig mogelijk lastiggevallenworden door kindergezeur. Er wordt duszeer veel toegegeven, door de vingersgezien en genegeerd! De school moetze maar opvoeden, is een veelgebruiktstandpunt. Verkondig dit echter niet open-baar, want «dat is niet waar!». Mensenwillen geen spiegel voor hun neus ge-drukt krijgen, en tijd spenderen aan dielastige kinderen na een dag hard wer-ken, wat denkt ge wel!Er is de laatste tijd ook veel aandachtbesteed aan de rechten van het kind (enterecht), maar er werd nooit, metgeen woord, gerept overde plichten die daar te-genover staan. Onzejeugd wil alleen maarrechten…Ik denk dat hier hetonderwijs ook een zeerbelangrijke opdrachtnaar de ouders toe heeftte vervullen. Het zijn deouders die in de eersteplaats hun kinderen res-pect en rechtvaardigheidmoeten bijbrengen, omtot een samen-leving te komen zondergeweld en zonder geld-en-tijd-jacht.Naam en adres bekend

Kritisch voor PMS

✒Ons zoontje van zes heeft net zijneerste schoolrapport gekregen: hij

heeft goede resultaten en de juf ziet mo-menteel geen problemen. Op zich nietsbijzonders, was het niet dat het PMS in1996 een vernietigend rapport schreefen hem op basis daarvan naar het bij-zonder onderwijs verwees. Gelukkig warenwe «kritische» ouders. Op bijna driejari-ge leeftijd bleek ons zoontje zowel mo-torisch als logopedisch een achterstandte hebben. Pediater én kinderjuf raad-den ons aan alles nog even op zijn be-loop te laten: hij zou zijn achterstand opschool wel inhalen. Na één trimester ginghij van onthaalklas naar eerste kleuter-klas, maar het klikte niet. In februari zeide juf dat hij niet klaar was voor de eer-ste kleuterklas en in september niet naarde tweede kleuterklas zou kunnen. Onszoontje zei zelf dat hij niet kon volgen.In overleg met de directie ging hij terugnaar de onthaalklas en werd het PMSingeschakeld. Gedurende de rest van hetschooljaar huilde hij elke morgen en blok-keerde volledig. Het PMS deed twee testen.Het verdict sloeg ons met verstomming:a-typisch pervasief ontwikkelingssyn-droom. Hij zou wellicht nooit normaalonderwijs kunnen volgen. Een normaalsociaal leven zou zelfs moeilijk zijn. Deschool volgde het PMS. We probeerdeneen andere weg: een gerenomeerde kin-derpsychologe, een kinderneuroloog (erbleek inderdaad een probleem). Webesloten ons zoontje in het normaleonderwijs te houden (in een andere school).

De leerkrachten kregen alle informatie,ons zoontje ging naar een kinesiste, ge-specialiseerd in kindermotoriek en hij kreeglogopedische begeleiding. Hij heeft on-dertussen alle achterstand ingelopen.Met dit verhaal willen wij alle oudersoproepen elk onderzoek van PMS of eenandere instantie steeds kritisch te bekij-ken. Volg je eigen gevoel, want jij benten blijft ouder van het kind dat je zogoed kent. Aarzel nooit een tweede opiniete vragen en vooral… blijf geloven eninvesteren in je kind.Roland & Els Deflorenne-Henderieckx – ouders- Jette

Joodse school

✒Ik ben geen ouder, maar een ex-collega van enkele fantastische juffen

van een Joodse school. Er zijn weinigmensen die beseffen welke inspannin-gen een Vlaamse juf moet doen om haarmannetje te staan midden in het ultra-orthodox Joods milieu. Ik heb zelf deschool verlaten omdat ik geen moed meerhad om te blijven vechten.Deze concentratieschool telt meer dantweehonderd meisjes van 2,5 tot 18 jaar.Elke klas heeft een Joodse en een Vlaam-se juf. Enkel de directeur en leden vande inrichtende macht zijn mannen. De

Vlaamse juffen wordenbetaald door het depar-tement Onderwijs enhebben een volledigeopdracht. Het overvol-le leerplan moet wor-den afgewerkt in com-

binatie met de Joodse lessen.De Joden willen dat de Vlaam-se leerkrachten zich onder-werpen aan de Joodse tradi-ties en gebruiken. Er is ookeen verplichting om zich naarJoodse normen te kleden. Heelde school draait rond een een-

richtingsverkeer: het in stand houdenvan de Joodse cultuur.Er heerst wantrouwen voor alles wat niet-Joods is. De Joodse gemeenschap wil geeninmenging, geen inspraak, geen samen-werking, geen vernieuwing, wel centenvan buitenaf. Het vraagt veel tijd en di-plomatie om vertrouwen te winnen. Buitende dagdagelijkse zorgen om je klas, moetje telkens verantwoorden wat je doet enzegt. Niet alles is namelijk bestemd voorJoodse oren en ogen. Lesgeven in eenJoodse school houdt immers beperkin-gen in. Sommige onderwerpen en acti-viteiten (de lijst is lang) zijn verboden.Alles wat vreemd (lees: Vlaams) is, moetlangs het censuurbureau van de direc-tie. Tot het kleinste prentje toe. Onder-tussen moet je een manier vinden omtoch te voldoen aan het leerplan, ook alzijn er onvoldoende wijzigingen aange-vraagd.Het jongste jaar levert de directie (viermensen in totaal) toch wat inspannin-gen. Ze leren omzendbrieven lezen, zeproberen op tijd te vergaderen, ze wil-len al drie computers in heel de lagereschool in gebruik nemen, ze tellen of erstoeltjes, atlassen, rekenmateriaal enhandleidingen tweedehands kunnenworden gekocht, ze doen moeite omde taalmethode van 1960 te vervangen,ze zoeken een oplossing voor de verbo-den turnoefeningen, ze proberen al driejaar hun gebouw brandveilig te makenenz. Maar feit is dat alles bijzonder moei-zaam verloopt. De aanzet wordt maarpas gegeven na opmerkingen van Vlaamspersoneel, die kunnen vergelijken metVlaamse scholen, in tegenstelling tot deJoodse directeurs, die geen scholinggenoten én niet kunnen vergelijken omdatze nergens mogen komen.Mijn collega’s willen elke dag opnieuw

starten. Ze geven les omdat ze blijvengeloven dat er nog te vertellen valt overmooie dingen. Ze hebben zich zo veelmogelijk geplooid naar de andere cul-tuur. Over de Vlaamse cultuur mag van-zelfsprekend niet worden verteld. Ze wetendat er wordt afgeluisterd. Ze proberente overleven in de chaos. Elk van hen wilvoldoening, waardering en vriendschap.Dat is er niet. De werkomstandighedenzijn verre van ideaal. Zelfs voor de in-spectie is er voor één dag geen vuiltjeaan de lucht. De Joden geloven ook echtdat het goed gaat.Ik schrijf deze brief als oproep tot hettonen van een teken van de bewoondewereld. Ik wil met deze brief vertellendat er nog leerkrachten zijn die het nietgemakkelijk hebben. Deze brief is be-doeld als steun en waardering.Naam en adres bekend

Klasse kort

✒Het initiatief i.v.m. «de leerkrachtdie het verschil maakt» vind ik goed

en kan positief besmettelijk werken. Hetzou fijn zijn indien deze leerkrachten/gangmakers dan ook de kans zoudenkrijgen om hun visie op onderwijs enopvoeden te formuleren en hun te latenvertellen hoe ze dat concreet aanpak-ken in de klaspraktijk. Creatieve strate-gieën delen werkt aanstekelijk en niet-bedreigend en geven de kans om oplange termijn een breder draagvlak bin-nen een school te creëren om vernieu-wingen mogelijk te maken.Hilde Ponnette - leerkracht - Herdersem

✒Klasse is voor mij een echt werkinstrument en de fluostift is dan

ook nooit ver weg. Ik verwacht veel vanjullie, maar weet nu al dat het geen ijde-le hoop is, want de leeservaring leertdat jullie geen enkel onderwerp zonderkennis van zaken aanpakken. Dus... Steekons een hart onder de riem, geef onsnauwkeurige informatie zonder de mensin ons allemaal uit het oog te verliezen.Anne-Lise Delassois - leerkracht – Opwijk

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u te-recht?• De Infolijn van het departement On-derwijs is het eerste aanspreekpuntvoor leerkrachten, ouders, leerlingenen studenten met vragen of proble-men rond onderwijs: bel het GRATISNUMMER 0800-30203 (alle werkda-gen van 9 tot 12.30 u. en van 13.15tot 17 u.). U kan ook faxen naar 02-553 96 55 of surfen naar de websitevan het departement Onderwijswww.ond.vlaanderen.be.• Op www.ond.vlaanderen.be/omzend-brieven en www.ond.vlaanderen.be/wetgeving vindt u alle (recente) in-formatie over omzendbrieven en wet-geving.• Voor vragen over uw persoonlijkdossier (b.v. over uw wedde) stapt ueerst het best naar het secretariaatvan uw eigen school. Eventueel zalde school contact opnemen met uwwerkstation of u het juiste telefoon-nummer geven.• Het departement Onderwijs is eindvorig jaar verhuisd naar de E. Jacq-mainlaan 165 - 1210 Brussel. Sinds halfdecember is het adres echter veran-derd in Koning Albert II-laan 15 - 1210Brussel. Het algemene telefoonnum-mer blijft 02-553 86 11.• 0800-30 201 is het nummer van deVlaamse Infolijn. U kan op dit gratisnummer terecht, iedere werkdag van9 tot 19 u., voor informatie en publi-caties.

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP B 331

Verkiezingen op schoolBent u kandidaat?In het gesubsidieerd officieel en vrij onderwijs: vóór meivan dit schooljaar nog• Wil u een stem om bijvoorbeeld mee de evaluatie van de leerlingen op uw school teregelen? Dat kan via de participatieraad. Dit schooljaar nog verkiezen de gesubsidieerdevrije, gemeentelijke en provinciale scholen een nieuwe participatieraad. De verkiezingenmoeten in mei rond zijn. Maar er moeten zich eerst kandidaten aandienen natuurlijk.Zowat een derde van de gesubsidieerde scholen zou bij de vorige verkiezingen te weinig(onafhankelijke en vrije) kandidaten gehad hebben om een echt democratische verkie-zing mogelijk te maken.• In een participatieraad zitten vertegenwoordigers van de inrichtende macht, ouders,personeel en de lokale gemeenschap onder het voorzitterschap van de directeur samenaan tafel. In een reglement bepalen ze onder meer hoe ze de leerlingen of hunvertegenwoordigers horen. De raad kan o.a. advies geven over de algemene organi-satie en de werking van de school. Hij heeft ook een stem in de algemene criteria voorbegeleiden en evalueren van leerlingen. De participatieraad is bevoegd om teoverleggen over bijvoorbeeld de veiligheid en gezondheid van de leerlingen.• De leden van de participatieraad van de school (in het secundair onderwijs descholengemeenschap) worden voor vier jaar verkozen.• Informeer op uw school hoe de verkiezingen verlopen en wie er kandidaat is. Enwaarom zou uzelf geen kandidaat willen zijn?

Alle details over de participatieraad leest u in het «Decreet betreffende de medezeggenschap in hetgesubsidieerd onderwijs – 23 oktober 1991» (hoofdstuk II en III).Of surf naar www.ond.vlaanderen.be/wetgeving/gemeenschappelijk/gd-lokale-23_oktober_1991.htm

In het gemeenschapsonderwijs: vóór 1 april 2001 rond• Tussen september 1999 en april 2001 worden in het gemeenschapsonderwijs schoolra-den samengesteld. Op lokaal niveau komen deze nieuwe schoolraden in de plaats van devroegere lokale schoolraden.• Om de schoolraad samen te stellen kiezen ouders rechtstreeks uit hun kandidaten drievertegenwoordigers. De personeelsleden doen hetzelfde en samen coöpteren ze tweeleden uit het lokale sociale, economische en culturele milieu. De schooldirecteur die devergadering bijwoont, heeft een raadgevende stem. Elke gemeenschapsschool wordt dusbestuurd door een directeur, bijgestaan door een adviserende schoolraad. - De nieuwe schoolraad is niet meer bevoegd om te beslissen, zoals dat vroeger het gevalwas. De leden ervan krijgen wel advies- en overlegbevoegdheid en informatierecht. Debeslissingsbevoegdheid gaat naar de scholengroep die verscheidene scholen van alleonderwijsniveaus in een regio groepeert.• De raad van bestuur, de algemeen directeur, het college van directeurs en dealgemene vergadering leiden de scholengroep. Via de algemene vergadering (tweeafgevaardigden per schoolraad) hebben personeelsleden en ouders inspraak opmesoniveau, dat van de scholengroep.• De schoolraden worden verkozen voor een periode van vier jaar (twee jaar in hetonderwijs voor sociale promotie en het deeltijds kunstonderwijs).

Meer informatie over de schoolraad vindt u in het «Bijzonder decreet betreffende het gemeenschapsonder-wijs – 14 juli 1998» (Titel III, hoofdstuk II) Of surf naar www.ond.vlaanderen.be/wetgeving/gemeenschappelijk/gd-gemeenschapsonderwijs-14_juli_1998.htm

FOTO

’S: P

HO

TOD

ISC

Verkeerd gekozen

In het secundair onderwijs betreurt één leerling op vijf de studiekeuze die hij gemaakt heeft. Niet één student

op twee haalt zijn diploma hoger onder-wijs. En nogal wat TSO- en BSO-leerlingen kiezen voor een job die niet echt bij hun opleiding past. Verkeerd gekozen. In de kleuterschool mogen kinderen wel eens kiezen. Maar vaak krijgen ze dan voor de volgende twaalf jaar ooglappen aan. Alleen in het zesde leerjaar, tussen twee graden in en op het einde van het secundair on-derwijs gaan die even af. Dan is het soms nog vlug even kiezen geblazen. Leerlingen die nooit hebben leren kiezen, nooit hebben nagedacht over goede en foute keuzes, riskeren dat ze bij belangrijke beslissingen de verkeerde deur openen. Wie een leerling goed begeleidt in zijn kiezen, kan van hem op elk moment de juiste keuze verwachten. Kiezen is een vaardigheid. En die kan je leren. Ook op school.

Marleen, leerkracht:

«De klik in ons hoofd»«We zouden op school onze leerlingen wat meer gaan laten kiezen. En dat vergde toch een klik in ons hoofd. Leerkrachten zijn gewoon om alles netjes te structu-reren, in de hand te houden. Dan voelen we ons veilig. Dan is er orde en structuur. Bovendien heb je in het leven ook niet te kiezen en moet je vaak nemen wat er komt. We gingen kijken in de kleuterklas-sen van onze school. Daar stellen vijf-jarigen zelf activiteiten voor, ze kiezen uit diverse activiteiten, nemen zelf het nodige materiaal, maken verf aan, spelen in groepjes, lossen zelf hun problemen op en ruimen op. Als zíj dat kunnen, moeten ónze leerlingen in de lagere school dat ook kunnen. We introduceerden keuzemogelijk-heden in de klas en hoekenwerk. We heb-ben er hard aan gewerkt en het was even wennen. Maar we zien nu hoe de kinderen genieten en intensief hun taken uitvoeren. Bovendien leren ze kiezen.»

Leren kiezen 17de eerste lijn

Leren kiezen kan je niet puur instrumenteel bekijken: enkel in functie van de studie- en beroepskeuze die leerlingen moeten maken. Kinderen moeten kunnen groeien tot zelf-standig kiezende mensen. Dat is het einde van een leerlijn

die vertrekt in de kleuterklas…

HERLEIDENWie kiest, gebruikt criteria om rationeel of emotioneel verschillende alternatieven te herleiden tot één keuze.

100 KEER PER DAGIedereen moet elke dag kiezen. Wat hij eet, wat hij koopt, wanneer hij gaat slapen, welke tv-programma’s hij bekijkt. Maar iedereen maakt ook wel eens een meer belangrijke keuze: welke job hij kiest, waar hij gaat wonen, of hij gaat voortstuderen… Het is de opdracht van de school om leerlingen op te voeden tot zelfstandig kiezende mensen.

GEBLINDDOEKTLeerlingen kunnen weinig kiezen op school. Wie nooit leert kiezen, nadenkt over goede of foute keuzes, loopt het risico dat hij op belangrijke momenten verkeerd kiest. Kiezen is een vaardigheid. Het eist inzicht in zichzelf en de wereld. Leren kiezen is een proces. Dat kan je leren. Niet alleen op de momenten dat een studie- of beroepskeuze moet worden gemaakt. Daarom zit leren kiezen vaak impliciet, soms expliciet in de eindtermen verweven. DE LEERLING KIEST- Keuzebegeleiding op school betekent vaardigheden, attitudes en deskundigheden (zichzelf

kennen, zijn omgeving verkennen, informatie zoeken en verwerven, verantwoordelijk-heid nemen…) aanleren die een kind in staat stellen zijn eigen leven (loopbaan) te ontplooien en zelf in handen te nemen. Dat kan élke dag gebeuren in élke les. Kinderen daarin begeleiden (van in de kleuterklas) heet (school)loopbaanbegeleiding.

- (School)loopbaanbegeleiding overstijgt de scharniermomenten in onderwijs waar leer-lingen keuzes maken in verband met hun studierichting. Ze wil ervoor zorgen dat de leerling zelf de auteur wordt van zijn schoolloopbaan/leven. De begeleiding krijgt wel extra aandacht in de scharnierjaren.

- Enkele kenmerken van (school)loopbaanbegeleiding: • (School)loopbaanbegeleiding begint in de school en evolueert later naar de arbeids-

loopbaan en de levensrollen in het gezin en maatschappij. • (School)loopbaanbegeleiding (leren kiezen) is één van de drie pijlers in de leerlingenbe-

geleiding, naast leerprocesbegeleiding (leren leren) en socio-emotionele begeleiding (leren leven). Iedereen weet hoe socio-emotionele problemen (faalangst bv.) een goede (school)loopbaanontwikkeling kunnen bedreigen en hoe rampzalig een verkeerde schoolloopbaanbeslissing kan zijn voor het emotionele welzijn (schoolmoe…).

• In dit proces zijn er verschillende actoren: het kind, de ouders en familieleden, de vriendenkring, andere leerlingen, leerkrachten… De interactie tussen omgevings-invloeden (de eigenheid van het gezin en van de specifieke school…) en de eigen-schappen van het kind (zijn ontwikkelingsgeschiedenis, nagestreefde doelen…) zorgen ervoor dat het studie- en beroepskeuzeproces van kind tot kind verschilt.

• Ouders, leerkrachten en CLB zijn belangrijke participanten in het begeleiden van het loopbaanproces van jongeren.

• (School)loopbaanbegeleiding is een proces dat start in de kleuterschool en eigenlijk nooit ophoudt (levenslang leren…).

Wat?

Wanneer?

Op school?

(School)loop-baanbege-

leiding

LEREN KIEZEN:ONTWIKKELINGSDOELEN EN EINDTERMEN Kiezen is een vaardigheid. Het eist inzicht in jezelf en de wereld. Leren kiezen is een proces. Daarom zit leren kiezen ook in de eindtermen verweven. Elke leerkracht is ermee bezig. Enkele voorbeelden:Kleuters:Wereldoriëntatie: de kleuters tonen in con-crete situaties voldoende zelfvertrouwen in eigen mogelijkheden…Lager onderwijs: Wereldoriëntatie: de leerlingen tonen in con-crete situaties voldoende zelfvertrouwen, gebaseerd op kennis van het eigen kunnen; de leerlingen kun-nen bij de vergelijking met anderen de gelijkenissen en verschillen met zichzelf herkennen; de leerlingen kunnen aantonen dat de meeste beroepen zowel door mannen als door vrouwen kunnen worden uitgeoefend…Leren leren: de leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende infor-matiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken; de leerlingen kunnen met kritische zin vragen stellen bij de aangeboden informatie en hun eigen leren bevragen…Schrijven: de leerlingen kunnen een formulier invullen met informatie over zichzelf, hun situatie en hun activiteiten…Eerste graad:Leren leren: de leerlingen beseffen geleidelijk wat ze bij het leren goed en minder goed kunnen; de leerlingen tonen zich bereid om bij het kiezen van een studierichting rekening te houden met hun eigen leermogelijkheden; de leerlingen hebben inzicht in de algemene structuur van het secundair onderwijs; de leerlingen zijn bereid een onbevooroordeelde houding aan te nemen tegenover studierichtingen en beroepen; de leerlingen kunnen eenvoudige strate-gieën aanwenden om een keuze te maken…

KANSARM KIESARM?Eén op vier kansarme kinderen zit in het buitengewoon onderwijs en 85 % van alle leerlingen in het beroepssecundair onderwijs komt uit een lager sociaal milieu. Die keuze hebben ze vaak niet zelf gemaakt. Ze zitten daar omdat hun ouders arm zijn. Hun ouders berusten vaak in hun lot: «Je best doen is niet goed genoeg in deze maatschappij, je bent toch altijd de pineut». Echt kiezen kan pas in een samen-leving die aan iedereen écht gelijke kansen geeft, als scholen ervoor kiezen om de school af te stemmen op het kansarme gezin. Aanzetten daartoe vind je in bijdrage 11 van De Eerste Lijn: Kansarmoede.

het

pr

ob

leem

?

Kiezen is een vaardigheid en die verwerf je door veel te oefenen. Hoe kan een school daaraan werken? Niet door alles in de plaats van de leerlingen te beslissen. Wel door een keuzerijke leeromgeving te creëren. Door te werken aan zelfzekere en autonome leerlingen die een zinvolle relatie willen aangaan met de wereld. Hoekenwerk, samen de bestemming van de schoolreis kiezen, kringgesprekken, leerlingenparticipatie en filosoferen met kleuters lijken heel ver weg van «Kies ik nu hoger onderwijs of niet?», maar zijn het helemaal niet.

LEERKRACHTIGE MOMENTEN- Wie kinderen wil opvoeden tot zelfstandige, creatieve mensen met een eigen visie en

eigen opvattingen, streeft naar een permanente en dynamische begeleiding die:• de jongere maximale kansen biedt om zichzelf zo optimaal mogelijk te ontplooien• de eigenheid van elke leerling respecteert• inspeelt op de veranderingen van de persoon en zijn omgeving

- Daarom moet de school krachtige leeromgevingen creëren waar leerlingen zich emo-tioneel en cognitief aangesproken weten. Drie componenten zijn belangrijk:

1. Leren een beter zicht krijgen op zichzelf (zelfbeeldverheldering en – ontwikkeling) 2. Leren zonder vooroordelen en met een breed perspectief kijken naar de wereld

(horizonverruiming) 3. Leren een loopbaan plannen en sturen (loopbaancompetentie)

1. Het zelfconcept: Wie ben ik, wat wil ik, wat kan ik…- Om te kunnen kiezen moeten leerlingen zichzelf leren kennen: hun karaktereigenschap-

pen, capaciteiten, sterke en zwakke kanten, motivatie, concentratie, normen en waarden. Wie ben ik? Wat wil ik bereiken in deze samenleving? Waarom ben ik op deze wereld? Wat vind ik belangrijk? Ze leren wat ze over zichzelf denken in overeenstem-ming te brengen met hoe ze werkelijk zijn: Ik ben meestal optimistisch en opgewekt. Als ik iets in mijn hoofd heb, zet ik door.

- Een positief zelfbeeld zorgt ervoor dat leerlingen zelfstandig kunnen, durven en leren kiezen. Leerkrachten kunnen daarbij rekening houden met drie basisbehoeften van lerende kinderen (en volwassenen):

a.een competentiegevoel ontwikkelen (het vertrouwen dat je zelf iets kan): - Leerkrachten die differentiëren en individualiseren zorgen ervoor dat élke leerling

succes ervaart. Ze wijzen ook op zijn ‘andere’ kwaliteiten. - Hoe beoordelen ouders en leerkrachten het kind? Hoe evalueren we en geven we

feedback? «Je hebt het weer niet goed gedaan.» «Wat ben jij toch een dom-merik.» Worden rapporten en resultaten besproken? Weten de leerlingen wat hun kwaliteiten zijn?

- Worden leerlingen op school het mikpunt van pesterijen?Wie vertrouwen heeft in zichzelf, bouwt een positief zelfbeeld op en durft ook kiezen en risico’s nemen.

b. een gevoel van autonomie ontwikkelen (ik maak zelf mijn keuzes en bepaal mijn activiteiten)Worden op school leeromgevingen gecreëerd waar leerlingen leren kiezen en voelen dat ze zichzelf sturen? Waarom kies ik nooit de rekenhoek, kies ik een hoek omdat mijn vriendin die hoek kiest, schuif ik saaie taken op de lange baan? Zo ontdekken jonge leerlingen hoe hun keuzegedrag in elkaar zit.

c. betekenisvolle relaties ervaren met anderen (ik beteken iets voor anderen): Wat wil ik met mijn leven? Laat leerlingen nadenken over de rol die ze in de samenleving willen spelen. Wie ben ik in relatie tot mijn omgeving, mijn toekomstplannen, hoe zien anderen mij (sociaal zelfbeeld) en wie zou ik willen zijn (ideale zelfbeeld)?Het zelfbeeld is een dynamisch gegeven dat voortdurend in evolutie is.

2. De horizonverruiming: Wat is mijn relatie tot mijn omgeving?Naast de vraag Wie ben ik? komt de vraag Wie ben ik in mijn relatie tot mijn omgeving? Als we het over (school)loopbaanbegeleiding hebben, betekent horizonverruiming het verkennen en verwerven van kennis over beroepen, de arbeidsmarkt en het studieaan-bod. En daar ook samen over praten, denken met anderen. Dat kan gebeuren van in de kleuterschool via:- de schoolvakken zelf: bv. wereldoriëntatie. Maar ook in de andere vakken. Vertel

leerlingen waarom ze een bepaald vak in de klas leren. Waarom moet ik dit kunnen en dat kennen? Contextrijk, levensecht lesgeven kan voor de leerling tonen wat een vak voor de samenleving, voor beroepsbeoefenaars en voor zichzelf kan betekenen.

- zelfwerkzaamheid: de leerlingen zelf informatie laten verwerven, verwerken en inte-greren

- groepsdiscussies, bedrijfsbezoeken, interviews… (zie ook eindtermen leren leren)

HERWAARDERING TSO/BSOHerwaardering van het TSO en BSO kan vroeg beginnen. In de leeromgeving die je creëert, de horizonten die je aanbiedt, de manier waarop je de schoolloopbaan en keuzes van leerlingen begeleidt. Enkele tips:-Ga met kinderen uit de basisschool eens op bezoek bij de slager, de bakker, het postkantoor... Kinderen zijn altijd erg enthousiast. Hun verhaal nemen ze mee naar huis. Een kans om vooroor-delen weg te werken. Of bezoek een bouwwerf met aandacht voor construc-tie, veiligheidsfuncties (heftruck, machinekraan-bediener…)-Lisa heeft een sterk ruimtelijk doorzicht, Bert is verbaal erg sterk, Jan is handig met de computer en Lore is erg sociaal. Vertel dat al die vaardigheden waardevol zijn. De slimste kan heel dom zijn op andere domeinen. Doe bijvoorbeeld ervaren dat handvaardigheidstaken, ruimtelijke voorstelling, creativiteit… niet zo een-voudig zijn.-Stel de wereld eens voor zon-der verpleegster, leerkracht, vuilnisman, postbode… Iedereen is nodig.-Speel een kettingspel met beroepen: een chirurg kan niet zonder verpleeg-ster, een verpleegster niet zonder materiaal en onthaal, het onthaal kan niet zonder spoed-gevallen, spoed kan niet zonder chauffeur, een chauffeur kan niet zonder garagist… Elke schakel is belangrijk.

Op klasniveau:

de

aan

pak

ABC-ATTEST:IN EIGEN VOORDEELDe klassenraad kan de keuze van leerlingen bewust of onbe-wust dwarsbomen. Enkele aan-dachtspunten bij attestering:• houd het belang van de leerling en dat van de school goed ge-scheiden (kies voor de leerling)• redeneer in termen van schoolloopbaan: wat is het gevolg van onze beslissing voor de verdere schoolloop-baan van de leerling?• laat je niet leiden door fei-ten die niets ter zake doen• zorg dat je goed zicht hebt op de leerling en wat hij in zijn vroegere schoolloopbaan bereikt heeft (let op voor etiketteren)• houd rekening met storingen: kinderen uit kansarme gezin-nen en anderstaligen worden vaak verkeerd ingeschat• zorg dat je alle studiemoge-lijkheden goed kent• wees voorzichtig bij de clausuleringen van studie-richtingen die je minder goed kent. Doe bij twijfel een beroep op de CLB-medewerker• wie een volledige onderwijs-vorm (ASO, TSO, KSO, BSO) of meer clausuleert, veronderstelt dat hij inzicht heeft in alle stu-dierichtingen uit die onderwijs-vormen en gaat ervan uit dat de leerling in geen ervan behoorlijk kans maakt op slagen.

3. Loopbaancompetentie: plannen en sturen Welke leermomenten en welke leerinhouden kunnen de leerlingen de kans bieden een keuze te maken? Via keuzemomenten kunnen leerkrachten leerlingen observeren en hen stimuleren om na te denken over hun keuzes:- Leerlingen leven in een omgeving (ouders, school, vrienden, conjunctuur…) die invloed

uitoefent op hen, maar waar ze ook een invloed kunnen op hebben. Leerlingen moeten zich bewust worden van deze invloeden. Vanzelfsprekende verwachtings- en keuzepatronen, traditionele rollenpatronen kunnen ter discussie worden gesteld en eventueel doorbroken. Begeleiders moeten ook reflecteren over hun eigen gedragingen, verwachtingen om ook zelf bewust te worden van éigen overtuigingen en waardepatronen.

- Hoe neem ik een beslissing? Heel technisch, beredeneerd, of ook emotioneel (ruimte geven aan wat van binnenuit komt). Weet ik hoe ik beïnvloed word? Hoe ver laat ik me gaan? Wil ik dat wel? Als ik een keuze maak, neem ik dan alternatieven mee? Een keuze maken is immers ook risico’s nemen.

- Een optimaal (studie)keuzeproces onderscheidt 6 stadia die niet altijd strikt van elkaar te scheiden zijn:1. de leerling beseft dat hij moet kiezen, hij stelt zich open en durft het proces aan2. de leerling zoekt naar mogelijke oplossingen, alternatieven, opties3. de leerling onderzoekt de gevonden opties, hij dialogeert met zichzelf en met an-

deren; feiten, wensen, idealen en ethische overwegingen komen aan bod4. de leerling schat de alternatieven in, hij vergelijkt ze, stelt prioriteiten (wat is voor

hem belangrijk) en schat de haalbaarheid in, feedback van anderen kan belangrijke aanwijzingen bevatten

5. de leerling beslist: dat ga ik doen6. de leerling realiseert zijn keuze, hij neemt initiatieven, overwint eventuele hinder-

nissen, neemt zijn verantwoordelijkheid

OVERLEG- Zorg voor regelmatig en gestructureerd overleg tussen leerkrachten via klassenraden

of horizontale en verticale vakwerkgroepen. Informeer elkaar over vakgebonden en vakoverschrijdende keuzebegeleidingsactiviteiten en stem op elkaar af. Ook samenwer-king en overleg tussen de leerkrachten basisonderwijs en secundair is belangrijk.

- Het CLB en de leerkrachten kunnen samenwerken rond methodieken en instrumenten voor loopbaanbegeleiding. Het CLB kan objectieve informatie geven over het onder-wijsaanbod.

- Het is belangrijk dat ouders betrokken worden. Hoe kunnen zij hun kind leren kiezen thuis? - (School)loopbaanbegeleiding en beroepskeuzebegeleiding wordt via overleg tussen de

verschillende participanten in onderwijs opgezet en wordt geregistreerd in het school werkplan.

AFSTEMMENVerschillende scholen in dezelfde regio (scholengemeenschappen) kunnen samenwerken, elkaars aanbod leren kennen en werken aan onderlinge afstemming.

Je kan meer lezen over leren kiezen in:Het Klassedossier op www.klasse.be/dossier/studiekeuzeDe bibliotheek bij het SISO-nummer 480.1 (trefwoord: studiekeuze)Voor meer ondersteuning neem je contact op met het CLB dat aan de school verbonden is.

Op schoolniveau

Buiten de school

VAN TESTBATTERIJ NAAR EERSTE LIJNDe vroegere PMS-centra hanteerden een medisch model. Ze onderzochten kinderen op hun ‘kenmer-ken’, keken naar ‘normen’ die er behaald moesten worden en vertelden aan ouders en het kind welke studierichting voor hen geschikt was. De leerling kreeg amper een rol in dat gebeuren. De nieuwe benadering, waarin ouders en leerkrachten de eerste-lijnsfunctie krijgen, houdt in dat je het kind vaardigheden aanreikt waardoor het zelf zijn eigen recept schrijft. Leerkrachten, ouders en CLB-werkers begeleiden hem. Het CLB kan: - de school coachen terwijl ze een leerlijn rond leren kiezen uitzet. En het helpt tijdens de scharniermo-menten (zesde leerjaar, tweede, vierde en zesde jaar secundair)- heeft een actieve infor-matierol (welke studie-richtingen waar…)- begeleidt individuele leerlingen die problemen hebben met hun keuze

KIEZEN IN DE KLASVaak stippelt de leerkracht de weg netjes voor de leerlingen uit. Er is weinig ruimte voor initiatief van de leerling. Nochtans heeft keuzemogelijkheden aanbieden in de klas veel voordelen:- De leerlingen zijn intenser bezig en voelen zich ook beter als ze kunnen kiezen tussen verschillende interessante leeractiviteiten.- De leerlingen kunnen zelf initiatief nemen en zelfstandig werken. Dat motiveert ze.- De leerlingen voelen zich meer betrokken bij wat ze leren. - De leerkracht kan makkelijker individuele leerlingen observeren, gerichte individuele impulsen geven (aan leerlingen die moeilijk kunnen kiezen, kan hij gerichte vragen stellen om de keuzevaardigheid te verhogen)- Leerlingen leren hun eigen handelen richten en bijsturen. Zelfsturing is een vaardigheid die mensen hun hele leven lang nodig hebben.