Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.98 • Oktober 1999

De leraarspreektChinees

De leraarspreektChinees

Nr.98 • Oktober 1999

(advertentie)

SPIJBELEN MAG NIET!«Nu mogen ze ook nog 30 halve dagenspijbelen!», zucht een schooldirecteur diehet even niet meer ziet zitten. De leerlin-gen hebben het ook gehoord op de radio:ze mogen spijbelen. Geen doktersbriefjesof vervalste handtekeningen van de oudersmeer nodig. Ga daar maar eens tegenaan.Geen mens die het begrijpt. De onderzoe-kers die drie jaar lang met hart en ziel aandit anti-spijbelplan hebben gewerkt, zienal hun inspanningen meteen weggemaaiddoor dit ene, uit zijn context gehaalde,zinnetje. Natuurlijk mogen de leerlin-gen niet spijbelen. Voor hen verandert erniets. Maar de school moet niet langereindeloos achter hun veren zitten om(valse?) briefjes binnen te krijgen. Vroegerzou ze anders immers subsidies verlorenhebben. Daarmee straf je sommige scho-len eigenlijk onterecht. Wie spijbelt doetdat meestal niet voor zijn plezier. Spijbe-laars hebben (meer dan) een probleem.Scholen steken daarom beter meer ener-gie in de begeleiding en motivering vanspijbelaars. Daar steunt de nieuwe regel-geving op. U vindt hopelijk voldoendeinspiratie voor een nieuwe aanpak in deextra bijlage De Eerste Lijn. Die gaat dezemaand over spijbelen en motivatie. Tweebegrippen die, zoals u weet, nauw samen-hangen.

«Ze begrijpen me niet.»Vizier p. 4-9.

De inspectie trekt besluiten.p. 10-11.

KLASSE NR.98 3

IN DIT NUMMER

4-9De taal van de leerkracht

Als de leraar «vergelijk» zegt, doen niet alle leerlingen hetzelfde.«Ze begrijpen me niet», zucht de leraar dan. Voor de leerlingenspreekt hij soms gewoon Chinees. Inzicht in het eeuwig misver-stand: de taal van de leerkracht.

10-11Doorgelicht en positief

Meer dan twee derde van de secundaire scholen krijgt een positiefadvies van de inspectie. Toch krijgen de leerlingen nog veel te

weinig kansen voor praktijk en zelfstandig werk. Hoe zit dat in deverschillende vakken: van economie tot mechanica?

36-37Nieuw: functioneringsgesprekken

«In het begin had iedereen wel een beetje een inspectiegevoel,maar dat ging snel over. Voor de directeur was het trouwens ooknieuw.» Functioneringsgesprekken vinden aarzelend hun wegnaar het onderwijs. Zin in een babbel?

38-39Leraars op Pukkelpop

«Daar hebben leraars (en zeker de onderwijsminister) niets verlo-ren», schrijft een leraar. Waarom wilden 3000 leerkrachten danzo nodig naar het grootste alternatieve muziekfestival van hetland? En waarom wilden sommigen daar zelfs hun kaarten voorvervalsen? Een reportage.

40-41Een dag normaalschool

Onderwijzer Dirk Remmerie is zelf al twintig jaar weg uit denormaalschool. Hij ziet nu wel stagiairs in zijn klas. Maar hoe gaathet eraan toe in de moderne lerarenopleiding? Eén dag Ruil je job.

n Journaal p. 12 met inspraak voor leerlingen n Idee p. 15-35 naar Gent en Oxford n Signaal p. 42-43 met effect van kwaliteitszorg n Dialoog p. 44-46 met uw brieven n

EXTRA BIJLAGE (Nr.12) SpijbelenHet twaalfde uitneembare deel van de twintigdelige reeks voor uw persoonlijke map De Eerste Lijn.

Deze maand in Klasse voor Ouders(verschijnt op 13 oktober) n Hoe motiveren ouders kinderen? n Straat-kinderen in Manilla n Meer vóórlezen n Leer-problemen n Afstandsonderwijs voor ouders nTips n

Deze maand in Klasse voor Jongeren(verschijnt op 20 oktober) n De echte gevangenis n Bekende mens legttoets af n Straatkinderen in Manilla n De achter-ban van een leerlingenraad n Portretten n Nieuwsn Reportages n

Klasse op Internet (elke dag nieuw) n Snelle reacties, cartoons, discussies, menin-gen, archieven, een wedstrijd enz. Surf naarwww.klasse.be

«Mijn vooroordelen kloppenniet.» Pukkelpop p. 38-39.

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.98 • Oktober 1999

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Sonja Callay, Veerle Devos, Jan T’Sas,Michel Van Laere, Bavo WoutersRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle De Smet

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz.(van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSEgratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigenschooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweedejaar secundair onderwijs) en een Klasse voorJongeren (van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

KLASSE, E. Jacqmainlaan 165, 1210 BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail info@klasse.beURL www.klasse.be

V I Z I E R

4 KLASSE NR.98

• Wat is een landschap?• Dat zie je als je op de snelweg rijdt.Vraag aan leerlingen wat een strand, landschap ofveld is, en de antwoorden vallen magertjes uit.Leerlingen hebben steeds minder persoonlijke ont-moetingen met planten en dieren, de ruimerefysieke omgeving, het verleden. Als de leraar aard-rijkskunde het over een landschap heeft, zal deleerling dat woord maar op een gebrekkige ma-nier invullen. Tegelijk zorgen Internet en de mul-timedia-pc ervoor dat ze andere begrippen lerenkennen. Maar hun voorkennis van schoolse vak-ken neemt af. «Ze begrijpen er weer niets van»,hoor je leraars dan soms zeggen. Maar de leraar iseen specialist, een insider. Hij heeft met de taalvan zijn vak geen enkel probleem. Overschat hij devoorkennis van zijn leerlingen niet? Verklaart hijdie taal wel genoeg?

In een zin• Geef vijf voorbeelden.• Hoe moet ik dat doen?Het is allerminst een grap. Leerlingen hebben veelmeer moeite om instructies te begrijpen dan leer-krachten zouden verwachten. Voorts betekenteen opdracht als Leg uit voor de leraar Nederlandsiets heel anders dan voor de leraar TechnischeOpvoeding. Meestal komen leerlingen dit pas teweten als ze de cijfers zien op hun rapport. Wantéén ding is zeker: alle leerkrachten beoordelenhun leerlingen op de manier waarop ze antwoor-den formuleren in taak en toets. Daarvoor moetenze de taal van de vraag juist begrijpen en deverwachte code kennen om het antwoord in tegieten. Wie wil een volzin en wie een opsomming?

Abstract• Dat de fax nuttig en knoelief gebruikt kan worden,daar twijfelt vandaag niemand meer aan. Bovendien

Detaal

van deleerkracht

KLASSE NR.98 5

biedt het miklop zoveel mogelijkheden dat het steedspopulairder wordt.Er is altijd een percentage woorden in een tekst datleerlingen niet begrijpen. Als dat om één woord optien gaat, kan je nog net van een redelijk begripspreken (test het voor uzelf uit met de cursievezinnen hierboven). Maar veel teksten en zelfs school-boeken bevatten een nog hoger percentage moei-lijke of abstracte woorden, zodat leerlingen nietverder komen dan een begin van begrip. Zonderbegeleiding haken ze vroeg of laat af.

Papegaai• De eerste vijfjarenplannen in de jaren twintigzorgden voor een groei van 11 procent in de staal-productie.• Kan u dat nog eens herhalen?Leerlingen krijgen niet enkel de moeilijke, veeleerabstracte schooltaal over zich heen, ze krijgenbovendien weinig kans zich in die taal in te wer-

ken in de klas. In de meeste gevallen praat deleerkracht de tijd vol en beperken de leerlingenzich tot luisteren. Ze stellen weinig vragen, gevenniet veel opmerkingen en hebben het zelden on-derling over de leerstof. ASO-leerlingen nemenwel makkelijker vaktaal en moeilijke woordenover, maar omdat ze die niet altijd honderd pro-cent begrijpen, vervallen ze soms in verbalistischpapegaaienwerk.

LuxeDe taal van de school is een vreemde taal. Niet altijdzijn leerkrachten zich daarvan bewust. «Ik heb hetdrie keer herhaald en ze snappen het nog niet»,klinkt het. In dit Vizier leggen we taalbarrières blooten middelen om ze te doorbreken. Van simpeledidactische ingrepen tot een taalbeleid voor de heleschool. Dat is geen overbodige luxe, want voor veelleerlingen, en dat zijn niet alleen allochtonen, is veelvan wat wij zeggen simpelweg Chinees. ■

PHOTODISC

Er is een verschijnsel datmisschien meer invloeduitoefent op de presta-ties van leerlingen danmotivatie, gezondheid,stress of verstand. Datverschijnsel heet taal. Inde klas is het een on-zichtbare Chinese muur,waarachter veel leerlin-gen verloren lopen. Leer-krachten zijn er zich zel-den van bewust dat deschooltaal een vreem-de taal is. In elk vak.Hoe kunnen we de taal-barrière slopen?

vakken. Het onderzoek wijst de schooltaal met devinger. Aan de taalbeheersing van de leerkracht ligthet nochtans niet. Volgens recent onderzoek bij133 aspirant-leerkrachten in Diepenbeek is daarniets mee aan de hand. Leerkrachten kunnen goedeen tekst samenvatten, spellen vrij correct en be-heersen de basics van de Nederlandse grammatica.Enkel hun woordenschat valt wat mager uit, maarironisch genoeg speelt onder meer die (schoolse)woordenschat leerlingen parten.

Suiker met eiwitHeeft het onderwijs echt een eigen taal, die zo

moeilijk is dat ze leerlingen soms de das omdoet?In 1991 gingen onderzoekers van het LeuvenseSteunpunt Nederlands als Tweede Taal (NT2) er-

naar op zoek. Ze brachten uren door in klaslo-kalen, schreven kilo’s papier vol met wat in delessen werd gezegd, screenden schoolboekenop taalgebruik en kwamen uiteindelijk tot lijs-ten met woorden die bijna uitsluitend op schoolvoorkomen en niet in de taal van alledag. Veel-

eer abstracte woorden als oorzaak, kenmerk, voor-waarde, bevatten, verklaren, aantonen, relevant…hebben in de leefwereldtaal van leerlingen geenplaats. Ook omdat, want, vermits, dus, bijgevolg,voorts, tamelijk, ten slotte enz., gewone woorden dierelaties en structuur aangeven, verlaten zelden hetklaslokaal. Klap op de vuurpijl zijn suiker, vetten,cel of eiwit. «Dat zijn», om prof. Frans Daems teciteren in het tijdschrift Impuls, «woorden die in deleefwereldtaal een heel andere betekenis hebbendan in de vaktaal.»

Al deze woorden maken deel uit van die vreemde

6 KLASSE NR.98

Leer -lingenz i j noutsi-ders

Vergelijk de Renaissance met de Middeleeuwen.Deze op het eerste gezicht eenvoudige opdrachtduikt jaarlijks in heel wat toetsen en proefwer-ken op. Hoe leerlingen antwoorden? Neem nuKevin. Hij maakt twee kolommen, een voor deRenaissance en een voor de Middeleeuwen, enschrijft ze vol met kenmerken. Dat is dat, tien optien en de leerkracht geschiedenis is tevreden.

Een week later geeft de biologieleraar eentoets. Een van de opdrachten luidt: Vergelijkhet gebit van het konijn met dat van een kat.Kevin maakt opnieuw twee kolommen en vultze in met de juiste kenmerken. Vijf op tien ende leerkracht is niet tevreden. «Dat is toch nietvergelijken», zegt hij. «Je somt gewoon dekenmerken op en je trekt geen besluit.» Kevinhoort het in Keulen donderen. En hij is langniet de enige die het niet begrijpt…

BoosdoenerNogal wat leerlingen presteren ondermaats,

voeren taken en opdrachten niet of verkeerd uit,of begrijpen niet waar de leerstof over gaat. Ze zijnniet schoolmoe, zitten niet in de verkeerde rich-ting, sukkelen niet met hun gezondheid. Tochzijn dit leerlingen van wie leraars zeggen: «Tienkeer heb ik het hen al uitgelegd en nog snappen zehet niet.» Of «Hij heeft de opgave weer eens nietgoed gelezen.» Er zijn zelfs complete klassen dieleraars doen zuchten: «Ik mag het nog duizendkeer herhalen, ze begrijpen me niet.» En somsverliezen leerkrachten gewoon hun geduld: «Hoeis het mogelijk dat je dat niet weet!»

Daarmee maakt een grote boosdoener zichkenbaar: de taal van de leerkracht én van deschool.

IronischDe meerderheid van de allochtone, maar ook

een groot deel van de autochtone leerlingen, is niettaalvaardig genoeg om met succes te kunnen deel-nemen aan onderwijs. Dat blijkt zwart op wit uitonderzoek binnen de Europese Gemeenschap. In1991 had men al vastgesteld dat normaal begaafde,allochtone leerlingen die op het eerste gezichtbehoorlijk de taal van hun Europese vaderlandspreken, moeilijk meekunnen in allerlei school-

Vergelijken betekent niet vooralle leerkrachten hetzelfde.

Weten de leerlingen dat?

Chinese muur

taal die schooltaal heet. Leerkrachten gebruiken zecontinu en de schoolboeken staan er vol van. NoraBogaert van het Steunpunt NT2 voegt daar nog eendimensie aan toe: «De leerkracht is de insider, despecialist in zijn vak, die ook zijn vaktaal beheerst.Maar de leerlingen zijn outsiders. Zij beheersen dievaktaal niet. Naast schooltaal krijgen de leerlingendus ook nog een dosis jargon over zich heen.»

Toilet bezet«De leerlingen van het vierde leerjaar gingen

naar Kinepolis. Die van het derde mochten ookmee, maar er bleken niet genoeg zitplaatsen tezijn. ‘De stoelen zijn bezet’, zei de leerkracht. Dederdejaars begrepen de boodschap niet. Velenassocieerden ‘bezet’ enkel met het toilet. De leraarwas stomverbaasd dat dit een probleem was.» Metdeze anekdote illustreert Magda Dekkers, tot

vorig jaar hoofd van de beleidingsdienst OVGBLimburg-mijnstreek, waar het schoentje knelt:«De schooltaal is een middenklassetaal. Maar dewoordenschat ervan is nog veel abstracter. Voortshangt de kloof tussen school- en thuistaal samenmet de sociale achtergrond van leerlingen. Leer-lingen met een vreemde moedertaal hebben de

meeste problemen met schooltaal. Ze krijgenweinig mee van thuis. Leerlingen uit lagere so-ciale klassen ondervinden problemen, omdat huntaal meer op actie gericht is en weinig abstractieinhoudt. Maar ook leerlingen wiens thuistaalgoed aansluit bij de schooltaal kunnen sukkelen.De vraag is: in hoever staan leerkrachten hierbijstil?»

In de weekArchaeërs waren geen koorknapen… Tot 1600 v.

Chr. was de Kretenzische cultuur voor de jonge Griekenhet toonaangevend voorbeeld geweest. Dan ontwikkel-de zich een cultuur die zich van de Minoïsche losweekte.

Een kort fragment uit een schoolboek voor heteerste jaar secundair. Voor de gemiddelde leerlingvan dat jaar bulkt deze korte passage van de taligehindernissen. Wat is het verband tussen Archaeërs

en koorknapen? Tussen cultuur en losweken (datdoe je toch in water)? Wat is toon aangeven (is diteen les geschiedenis of muziek)?

Thuis nalezenOnderzoekers stellen dat je 85 procent van de

woorden van een tekst moet kennen, wil je er eenglobaal begrip van hebben. 90 procent is de grens omeen tekst redelijk goed te begrijpen. Pas vanaf 95procent begrijp je de hoofdzaken en de meeste de-tails. Toen het Steunpunt NT2 52 handboeken vande lagere school screende, scoorden er maar dertighoger dan 90 procent (goed te begrijpen). Achttienboeken kwamen uit op 85 à 90 procent (onvoldoen-de voor een redelijk goed begrip). Vier handboekenbleven onder de 85 procent, waaronder één taalme-thode. Puur Chinees. En daar komt nog een obstakelbij: «Teksten uit schoolboeken worden vaak enkelgebruikt om de leerlingen nog eens te laten nalezenwat er in de les gezegd is», stellen Nora Bogaert enhaar collega Greet Goossens vast. «Dikwijls moet datnalezen thuis gebeuren en wordt er verder niets meegedaan.» Leerlingen krijgen dus ook niet de kans omuitleg te vragen over wat ze niet begrijpen.

Intussen zou de boekentaal er toch wat op voor-uit zijn gegaan. Sommige uitgevers laten niet enkeleen taalcorrector op een hand-boek los voor het in druk gaat,zij winnen ook bijkomend di-dactisch advies in. Toch blijftde taal van het handboek school-taal. De leerkracht kan er nietvan uitgaan dat al zijn leerlin-gen daar probleemloos mee over-weg kunnen. Maar de meesteleraars doen dat juist wel. Slechtsin de lagere school en in hetberoepsonderwijs lijken leer-krachten wat realistischer te zijn,maar ook weer niet overal.

Geef me de vijfLeerkrachten laten hun leer-

lingen spreken, luisteren, schrij-ven, lezen, samenvatten, benoe-men, definiëren, categoriseren,argumenteren, vragen stellen,

GRATIS BOEKEen complete gids van de schooltaal, die met veelvoorbeelden taalproblemen analyseert en oplossingenaanbiedt in de vorm van didactische wenken, is Schooltaalals struikelblok van Maaike Hajer en Theun Meestrin-ga. Daarin aandacht voor: vragen stellen en begrijpen,antwoorden formuleren, vakteksten begrijpen, luiste-ren en praten bij vaklessen, kernbegrippen selecterenen aanleren, structuur geven aan je les enz. tot eentaalbeleid toe. U kan het boek (prijs: 795␣ fr.) bestellen bijuitgeverij Epo - Lange Pastoorstraat 25-27 - 2600Berchem - tel 03-239 68 74 - fax 03-218 46 04. Maarmisschien ligt er voor u een gratis exemplaar klaar.Reageer op dit artikel met vragen, bedenkingen, voor-beelden, kritiek, commentaar… per post of in het forumop Internet. Onder al wie vóór 1 november reageert,verloten we vijftig exemplaren. Schrijf naar Klasse (Detaal van de leerkracht) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210

Brussel - info@klasse.be - www.klasse.be/forum

KLASSE NR.98 7

in de klas

wees onderzoek uit dat kinderen van leerkrach-ten het best van al presteren op school (zie Klassenr. 84). Zit hun vertrouwdheid met de taal van deleerkracht, in dit geval vader of moeder, daar vooriets tussen? Pech voor de anderen toch.

BoekentasHoe jonger de leerlingen, hoe meer richtlijnen

ze nodig hebben. Leerkrachten gebruiken schooltaalniet enkel om leerstof aan te brengen, maar ookom instructies te geven. Veel instructies. Instruc-ties geven betekent ook nagaan of leerlingen zebegrijpen, evalueren, feedback geven enz. De in-structietaal, de taal van vergelijk, leg uit en ver-klaar, blijkt voor veel leerlingen echter zo’n bar-rière dat ze behoefte hebben aan een tolk.

In de Antwerpse basisschool De Zonnebloemkrijgen instructies niet enkel een duidelijke, visue-le vertaling. ze krijgen ook een plaats in de eindter-men. Directeur Jeanine Van Zeeland: «Je ziet dik-wijls dat kinderen niet weten wat ze moeten doen.De vraag luidt dan: wat kunnen ze niet, de instruc-tie of de echte taak? En wat doe je als leraar: herhaalje de instructie of niet? In onze school leggen weeen sterk accent op zelfstandig werken. Dat heeftpas zin voor kinderen als ze goed met instructiesomkunnen. Drie jaar geleden startten we dan ookmet het Project Afstemming, een idee uit Nederland.Dankzij zo’n aanpak ga je valkuilen vermijden. Zoleer je dat een instructie zes keer herhalen geen zinheeft. Dat je taken in duidelijke en eenvormige taalmoet geven. Dat je schriftelijke opdrachten visueelkan ondersteunen door leerlingen de werkwoor-den uit de opdracht te laten omcirkelen. Dat je bijvragen niet achter maar vóór de leerling gaat staan,zodat je oogcontact hebt. Je leert achterhalen metwelk onderdeel van de opdracht de leerling preciesproblemen heeft. Enzovoort. Aan onze leerlingengeven we hulpmiddelen om instructies beter tebegrijpen en uit te voeren. Van het eerste tot hetzesde leerjaar, tot ze een echte attitude van naden-ken en plannen hebben verworven. Dit is eenstrategie om te leren leren, om zelfstandig te leren.Conform de eindtermen. Er kruipt geen extra tijdin, want het is een strategie voor elk vak.» Of hetwerkt? «Er is transfer naar buiten», stelt Van Zee-land vast. «Ik zie leerkrachten veel visualiseren,ook voor zaken die niets met de les te makenhebben. Hoe kinderen hun boekentas moeten ma-ken bijvoorbeeld. Dat begint met drie woorden ophet bord: taalboek, tekenmap, oefenschrift. Hetevolueert naar drie - abstracte - streepjes en eindigtin zelfstandig kunnen inpakken. Kinderen krijgenmeer houvast, zijn veel vaker in orde als ze naarschool komen, het klasklimaat verbetert, hun con-tractwerk gaat erop vooruit… Ja, het loont echt.»

Te weinig praatVakjargon, onduidelijke instructies, te moeilij-

ke schoolboeken… Een hele boterham om aan tewerken, maar er is nog meer. In 1992 trokken RitaRymenans en Veerle Geudens met pen, papier enchronometer naar secundaire scholen. Telkens alseen leerling in de les een vraag stelde of een opmer-king gaf, zetten ze streepjes. Veel inkt hadden zedaar niet voor nodig. Over alle lessen samen teldenze gemiddeld per acht minuten één vraag en om detien minuten één opmerking. Leerlingen houdendus veelal hun mond, de leerkracht is verreweg hetmeest aan het woord. Volgens een andere bron zoude gemiddelde praatverhouding 75 procent bedra-gen voor de leerkracht en 25 procent voor alle

vergelijken, uitleggen. Vaak gaan ze ervanuit dat deleerlingen deze vaardigheden al op een vooropge-steld niveau beheersen. «Alle leerkrachten strevenonbewust talige leerdoelen na», zegt Frans Daems.«Ook zij die geen talen geven. Veel van die doelensitueren zich op het niveau van vaktaal, maar er zijnook taalhandelingen die in alle vakken aan de ordekunnen komen.» Zoals het werkwoord vergelijken,dat leerkrachten blijkbaar verschillend interprete-ren. Kevin en zijn maats moeten met schade enschande ondervinden welke talige leerdoelen elkeleraar stelt. Wat vergelijken in elk vak precies in-houdt. Hoe verklaren en bewijzen voor de leraarwiskunde iets heel anders betekenen dan voor deleraar aardrijkskunde. Dat Geef vijf voorbeelden ei-genlijk wil zeggen: Schrijf vijf voorbeelden op.

Moeder is leerkrachtLeerkrachten beoordelen hun leerlingen meer

uitgesproken op hun taal dan niet-leerkrachten.Volgens een onderzoek uit 1998 door prof. An-nick De Houwer van de Universitaire InstellingAntwerpen begint dat al heel vroeg. Zo beoorde-len kleuterleiders taalvaardige kleuters veel posi-tiever en minder taalvaardige kinderen veel kriti-scher dan niet-leerkrachten. Oudere leerlingenondergaan een gelijkaardig lot. «Leraren hechtenveel waarde - en dat vertaalt zich in cijfers op hetrapport - aan de manier waarop leerlingen ant-woorden formuleren», schrijft Frans Daems. «Deprestaties van leerlingen op toetsen zeggen nietenkel hoe goed ze de leerstof kennen, maar ookhoe goed ze toetsopgaven kunnen lezen en inter-preteren. Hebben ze geleerd welke soort formule-ring meer of minder punten oplevert?»

Nee, tenzij thuis misschien. Vorig jaar nog

8 KLASSE NR.98

NEDERLANDS MET EEN KATAPULT17 kinderen van het 6de leerjaar zitten in groepen van vier bij elkaar. «Hoe ziet eenMiddeleeuws kasteel eruit?» vraagt meester Hubert Crals. De leerlingen noemen kenmerken:«sterk gebouwd» (dat begrip laat meester Hubert uitleggen), «met een gracht rondom»(«rondom» visualiseert hij met zijn handen). «Wat zou je nodig hebben om dat kasteel teveroveren?» vraagt hij dan. «Een kanon», antwoordt Toeba. «Een katapult!» roept Rebecca.Dat is het sein om de video te starten. De leerlingen krijgen twee fragmenten uitdocumentaires over de Kruistochten te zien. Er zit een kijkopdracht aan vast: vergelijk dekatapulten die men in beide fragmenten demonstreert. Tien minuten later leggen deleerlingen die verschillen uit. Dan geeft meester Hubert een nieuwe opdracht: «Bouw pertwee een katapult waarmee je het doel (voor de gelegenheid het bord) kan raken.» Deleerlingen zoeken knutselmateriaal bij elkaar in de atelierklas, komen terug en gaan aan deslag met houten latten, wc-rolletjes, ping-pongballetjes, kleefband. Tien minuten later testende leerlingen hun katapult uit. Ze beschrijven hoe ze te werk zijn gegaan voor ontwerp enconstructie. Als zij het doel missen, vraagt de leerkracht hoe dat komt. De natuurkundigebegrippen last, macht en steunpunt vallen. De leerlingen zoeken concrete, huishoudelijketoepassingen van deze principes en maken vergelijkingen tussen de schaar, de blikopener,de lichtschakelaar… Op een theorieblad duiden ze bij verschillende tekeningen vanvoorwerpen last, macht en steunpunt aan. In deze les waren de leerlingen voor minstens 75procent aan het woord. Ze leerden Nederlands, geschiedenis en natuurkunde in taal. Dit istaakgericht onderwijs in de Europaschool in Genk. Het Wereld Oriëntatie Project (WOP),taakgericht werken buiten het taalonderwijs, veranderde de onderwijsstijl van alle leerkrach-ten en is er al vier jaar lang het antwoord op de kloof tussen school(taal) en thuis(taal).Minder zittenblijvers«Vroeger begrepen de kinderen me niet zo goed», legt Hubert Crals uit. «En hun opdrachtengingen geregeld de mist in. Nu zijn die opdrachten niet makkelijker geworden en heb ik mijnwoordenschat niet aangepast, maar ik geef meer uitleg, laat leerlingen opdrachtenparafraseren of laat ze een woord aan elkaar uitleggen. Zo maak ik de schooltaal toeganke-lijker. Doordat de leerlingen bovendien veel meer kunnen zeggen en doen, zijn ze mondigerdan vroeger. Ze durven uitleg vragen en communiceren meer. Handboeken gebruiken weook anders. Niet meer als neerslag of toepassing van mijn uitleg in de les, maar als startpunt.Vroeger was ik meester, nu ben ik begeleider. Natuurlijk heb ik sindsdien meer werk - decollega’s in mijn vorige school verklaren me voor gek - maar ik heb veel meer voldoening, hetaantal zittenblijvers is gedaald, de leerlingen zijn meer gemotiveerd en de meesten doen hetook goed in het secundair. Vooral de heel zwakke leerlingen gedijen goed in dit systeem,terwijl ze er vroeger maar bijzaten voor piet snot.»

leerlingen samen. Conclusie van Ryme-nans en Geudens: de communicatie inde klas is een voorbeeld van gecentrali-seerd taalgebruik: alles gaat uit van deleerkracht. De meeste lessen verlopendan ook volgens een transmissiemo-del: de leraar brengt kennis over enkent het antwoord op al de vragen diehij zelf stelt. Het soort vragen nodigtleerlingen ook al niet uit tot creatieftaalgebruik: inhoudelijke vragen zijnin de minderheid, veel vragen zijn aan-vulvragen. Bovendien parafraseren veelleerkrachten antwoorden in de taalvan hun lesvoorbereiding. Verkapt do-ceren, heet dat. Het onderzoek sugge-reert dat leerlingen zelf de brug kun-nen slaan tussen thuis- en schooltaal,maar hoeveel kansen krijgen ze om intaal te groeien en via taal te leren?

Plopperdeplopperdeplop«Natuurlijk kan je de Archaeërs van

het leerplan afvoeren, de handboekenafschaffen, jargon vervangen door zoeenvoudig mogelijke synoniemen enals leraar gaan praten op het niveau vankabouter Plop», stelt Kris Van den Bran-den, directeur van het Steunpunt NT2. «Maar er iseen heel goede reden om dat allemaal juist niet tedoen. De samenleving zit boordevol informatie dieeven complex is als wat je in schoolboeken vindt enveel woordenschat uit de schooltaal maakt ook deeluit van de taal van de samenleving, de media bij-voorbeeld. Onderwijs moet kinderen daarop voor-bereiden. Als er een kloof is tussen school- enthuistaal, dan is het tijd om bruggen te bouwen.Sommige leerkrachten proberen dat wel, maar zeblijven vaak steken op het niveau van vakjargon of- in het beste geval - schoolse woordenschat. Ditreikt veel verder. Dit gaat over anders lesgeven.»

Meer sfeerAls de schooltaal leerlingen parten speelt, is de

leerkracht dan de grote schuldige? Frans Daemsvindt van niet: «Je kan leerkrachten niet verwijtendat ze de rol van taal in hun onderwijs onderschat-ten. De meesten onder hen krijgen in de opleidingnoch in de nascholing de kans om bewust te lerenomgaan met de taal van leren en onderwijzen. Als

• Adiov, de afdeling Informatie enDocumentatie Onderwijs Vlaanderen,verzamelde voor u een pakket tekstenen artikels rond het trefwoord taal-vaardigheid. Geïnteresseerden krijgengratis een overzichtslijst van titels meteventueel een korte beschrijving vande inhoud. In de onderwijsbibliotheekkan u artikels inkijken of ter plaatsekopiëren. Adiov - E. Jaqmainlaan 165- 1210 Brussel - tel 02-553 66 50 tot52 - fax 02-553 66 54 -www.ond.vlaanderen.be/adiov• Impuls nr. 25, 1994, is een thema-nummer over taal waarin onder meerbijdragen over cursussen maken inhet BSO, teksten aanpassen aan hetniveau van leerlingen en de rol van deleerkracht en de lerarenopleiding.• Kennisverwerving en taal: de puntjesop de i, Nora Bogaert - uit: HandboekLeerlingenbegeleiding afl. 24, decem-ber 1998 - uitg. Kluwer Editorial –Kouterveld 2 – 1831 Diegem – tel 02-719 15 11 – fax 02-719 15 19 –monique.gobeaux@wkb.be

KLASSE NR.98 9

leraren dan toch uitdrukkelijk aandacht bestedenaan taal, beperken zij zich tot oppervlakkighedenzoals spelfouten in werkwoorden. Daarom is hetwenselijk dat men op school in alle vakken aan-dacht aan taal besteedt, dat elke school zijn eigenvakoverschrijdend taalbeleidsplan uitwerkt.»

Veerle Boyens is daarmee bezig. Zij werd eenaantal lesuren vrijgesteld om een taalbeleid uit testippelen in haar school, het Sint-Agnes-instituut in Borgerhout (ASO-TSO-BSO).Ze begon ermee in de eerste graad vanhet secundair, nu doet de hele schoolmee. «Ons taalbeleid kreeg eerst vorm inhet vak Nederlands. Het omvat taalvaardigheidstestsen extra taallessen voor leerlingen die dat nodighebben. We werken met aangepaste methodes, kie-zen voor taakgericht en communicatief onderwijsen integreren strategieën om tegelijk sociale vaar-digheden te oefenen. Als de leerlingen een nieuwetekst krijgen, selecteren ze eerst de woorden die zeniet snappen en niet nodig hebben om te tekst tebegrijpen. Dan de woorden die ze wel nodig heb-ben. Vervolgens zoeken ze betekenissen op cd-romop of in het woordenboek. Ze leggen woorden aanelkaar uit. Gevolg is dat alle leerlingen van de groepvoelen dat ze teksten beter begrijpen. De sfeer in deklas gaat er ook op vooruit en ze durven meerzeggen.»

HalogeenEen taalbeleid mag dan veelal het domein van de

leraar Nederlands zijn, als het daartoe beperkt blijft,heeft het geen enkele zin. Veerle Boyens: «De taalvan àlle vakken is ons tweede spoor. We screenenhandboeken en praten met de collega’s over manie-ren om moeilijke woorden uit te leggen, om takenen toetsen aan te passen… Je kan bijvoorbeeldinstructiewerkwoorden laten onderstrepen, meeropen vragen stellen dan gesloten vragen, een sche-ma en synthese van de tekst over halogeenbelich-ting laten maken, een praatsfeer scheppen... We zijnnog niet zo lang bezig met dit beleid, maar sommigecollega’s zeggen me nu al dat ze niet langer allestwintig keer moeten herhalen. De leerlingen zijnmeer gemotiveerd, hebben een positiever zelfbeelden er is minder spanning in de klas.» ■

SCHOOLTAAL ONTCIJFERD: ZEVEN TIPSElke leerkracht kan de schooltaal voor leerlingen toegankelijker maken, zijn les meer doen renderen. Ook zonderrevolutionaire ingrepen. In Schooltaal als struikelblok geven Maaike Hajer en Theun Meestringa een aanzet.

Blijven herhalen

helpt niet

Mogelijke ingrepenStructureer de les, zet de opzet met trefwoorden op het bord, geefeen overzicht van een thema, begin de les met een korte terugblik.Verzamel kernbegrippen in elke les op het bord.

Geef nieuwe leerstof een context: doe een beroep op devoorkennis van de leerling, geef veel voorbeelden, zet schooltaalals het kan om in gewone woorden.Plaats de tekst vooraf in een context. Screen hem samen met deleerlingen op moeilijke woorden, zinnen en tekstopbouw. Be-spreek lastige passages.Geef op vaste momenten ruimte om vragen te stellen. Laatantwoorden op tekstvragen meer zijn dan gedicteerde model-len: reacties, alternatieven, meer uitleg… moeten ook kunnen.Geef opdrachten waardoor de leerlingen onderling over deleerstof moeten praten en schrijven.Maak duidelijk dat je aandacht schenkt aan formuleringen. Parafra-seer antwoorden, zet ze om in schooltaal. Zet synoniemen op hetbord. Geef schrijfopdrachten die verder gaan dan korte zinnen. Laatde leerlingen vragen voor het proefwerk voorspellen.Schenk bij de bespreking van goede antwoorden op vragen /opdrachten ook aandacht aan de manier waarop leerlingen diehebben gevonden. Verwijs naar strategieën die de leerlingen in deles Nederlands hebben geleerd.

Problemen van leerlingenZe hebben geen overzicht van de opzetvan een lessenreeks of het thema.Ze kunnen hoofdzaken niet van bijzakenonderscheiden.Ze sukkelen met vak- en schooltaal enonthouden enkel (kortstondig) definitiesdie ze uit het hoofd leren.Ze kunnen geen tekst lezen of begrijpen.

Ze begrijpen de leerstof niet.

Ze antwoorden vaak verkeerd op vragenof formuleren hun antwoord in slechtNederlands.

Ze kunnen niet zelfstandig werken.

Over het algemeen is hetonderwijspeil in het se-cundair onderwijs goed.Hoewel meer dan twee

derde van de honderddoorgelichte scholen eenpositief advies krijgt,heeft de inspectie hieren daar voorbehoud voorhet studiepeil in alle gra-den, in zowel ASO alsin BSO en TSO. De twij-fels op een rij.

de rol van de klassenraad en het gelijkekansenbe-leid van de school.

Processen, methodes en attitudes ontwikke-len, die de leerlingen in staat moeten stellen zelf-standig nieuwe kennis en vaardigheden te ver-werven en nieuwe problemen op te lossen (lerenleren) is vooral in de eerste graad vaak een concre-te doelstelling voor een school. Maar meestal blijftvan deze studiegeleiding weinig over in de hogereleerjaren.

Om de studiekeuze te begeleiden verschaft deschool aan de leerling meestal belangrijke informa-tie over de eigen leerprestaties, het vervolgonder-wijs en zijn slaagkansen in het hoger onderwijs. Debelangrijkste elementen hierin zijn schoolresulta-ten, motivatie, interesse en aanleg, PMS/CLB-infor-matie, eigen inbreng van de leerling en zijn ouders.Maar binnen de zesjarige secundaire schoolloop-baan een gegeven advies opvolgen, is niet vanzelf-sprekend. De psychosociale begeleiding van deleerling hangt erg af van de school en de leerkracht.Sommige scholen hebben daarvoor een vertrou-wensleerkracht of een zogeheten groene leerkracht.

RendementAdaptief onderwijs, aangepast aan de indivi-

duele leerling, is nauwelijks merkbaar. Tijdens

Overbescherming en te kleine zelfredzaamheidvan de leerling blijven een knelpunt. Gebrek aankritische vorming en uitdagende situaties, te wei-nig aanzet tot probleemoplossend denken en han-delen en nauwelijks groepswerk zijn de belang-rijkste symptomen. Vaak is er in de tweede graadeen grote breuk. In het eerste leerjaar trekt men deinspanningen van de eerste graad nog door, maarvanaf het tweede leerjaar besteedt de school bijnauitsluitend aandacht aan het cognitieve aspectvan de leerplannen.

Toch is er een trend om via basisvaardighedenen -attitudes de zelfredzaamheid en de ontplooiingvan de totale persoonlijkheid van de leerlingen tebevorderen. Een aantal scholen wachtte niet opde invoering van de eindtermen om, via jaren-lang experimenteren en nascholen, hierin al eenbehoorlijke werking uit te bouwen.

GroenZorgbreedte uit zich in veel facetten. Er is

studiebegeleiding in het algemeen en begelei-ding van de studiekeuze in het bijzonder. Er isde nog meer op het individu afgestemde psy-chosociale begeleiding en het onderwijs dataangepast is aan de individuele leerling. Enbelangrijk bij het waar maken van dit alles is

10 KLASSE NR.98

Vooral van de luister- en spreekvaar-digheid denken de leraars nog vaakdat ze wel vanzelf zullen groeien.

D O O R L I C H T I N G

Meer dantwee derdeMeer dan twee derde positief

het leerproces passen de leerkrachtenhun activiteiten in het algemeen, werk-vormen, werkmateriaal, begeleiding entempo in het bijzonder, nog niet genoegaan de specifieke behoeften van hun leer-lingen aan. Pogingen om binnen te drin-gen in de eigen leefwereld van de leerlin-gen zijn niettemin stilaan merkbaar.

De rol van de begeleidende klassen-raad beperkt zich vaker tot leerproble-men vaststellen bij leerlingen. Zeldenmaakt de raad gewag van positieve vast-stellingen, van remediëring, effecten vande remediëring en concrete opdrachtenvoor de leerling. In de analyse van eenprobleem betrekt de school slechts uit-zonderlijk de ouders.

Het gelijkekansenbeleid krijgt concretegestalte via activiteiten die alle leerlingenvolwaardig integreren in de school. Descholen staan steeds meer open voor aller-lei losse initiatieven die de leerlingen voor-bereiden op integratie in zowel de maat-schappij als het beroepsleven. Nochtans ishet rendement vaak beperkt, omdat ondermeer de scholen die initiatieven niet altijdgenoeg uitwerken.

RampjaarScholen maken nog gretig gebruik van

zogenaamde herexamens. Het uiteindelij-ke resultaat van de uitgestelde evaluatie(nog altijd gemiddeld 9␣ % in ASO, BSO enTSO tegenover 12␣ % in 1991-1992) doetvragen rijzen over het procédé. De over-grote meerderheid van de leerlingen voorwie men de beslissingstermijn verlengt,haalt uiteindelijk een A-attest. Als we,naast de uitgestelde evaluatie, ook nogeens rekening houden met de C-attesten,dan is het eerste jaar van de derde graadhet rampjaar bij uitstek. Eén leerling opvijf tot zelfs één op vier (TSO) krijgt eenuitgestelde evaluatie en/of een C-attest.Dit belet niet dat een jaar later nog eenstien à twintig procent van de leerlingenhetzelfde lot ondergaat. Zelfs in het derdeleerjaar van de derde graad gaan TSO-scholen nog kwistig om met C-attestenen/of uitgestelde evaluatie (meer dan 24␣ %).Al deze cijfers stellen het oriënterend ver-mogen van de scholen in vraag.

StudiepeilIn het schooljaar 1997-1998 kregen honderd

gewone secundaire scholen een doorlichting. Deonderwijsinspectie geeft momenteel drie soortenadviezen: positief, negatief dat positief wordt opvoorwaarde dat… of negatief. Voor 68 scholenvan het gewoon secundair onderwijs gaf de in-spectie een positief advies. De inspectie paste haarmanier van adviseren grondig aan. Vroeger gafeen vastgesteld tekort zo goed als automatischaanleiding tot een voorwaardelijk negatief advies.Nu werkt de inspectie met het CIPO-model, eenafkorting van vier principes. De doorlichters hou-den telkens rekening met de specifieke contextvan de school, input, proces en output (zie Klasse88, p. 4-9). 32 scholen kregen een voorwaardelijknegatief advies. In zo’n geval moet de school tegen

een vastgelegde datum de tekortenwegwerken of specifieke situaties zosnel mogelijk bijsturen. Veiligheiden algemene infrastructurele proble-men gaven meermaals aanleiding toteen voorbehoud. In een aantal stu-dierichtingen of voor specifieke vakken stelde deinspectie meermaals het studiepeil ter discussie.

Van de elf doorgelichte BuSO-scholen kregener vier een onverdeeld positief advies. ■

De volledige tekst van het verslag vindt u in de brochureInspectie secundair onderwijs 1998, Verslag over detoestand van het onderwijs - departement Onderwijs - Elkschoolsecretariaat kreeg een exemplaar, dat de personeels-leden kunnen inkijken - Gratis te verkrijgen bij de afdelingInformatie en Documentatie - cel Publicaties - E. Jacq-mainlaan 165 - 1210 Brussel - tel 02-553 66 53 - fax 02-553 66 54 - publicaties.onderwijs@ond.vlaanderen.be

KLASSE NR.98 11

Welk advies kreeg

mijn school?

Enkele belangrijke en veralgemeende conclusiesover de kwaliteit van het onderwijs van vakken enstudiegebieden:• Economie (ASO): Tal van scholen geven instaptoet-sen en -cursussen voor instromers. Een gedifferentieer-de aanpak blijkt evenwel niet uit de proefwerken.Leerinhouden gedifferentieerd aanbieden binnen eenklasgroep komt in het geheel niet voor. Onder druk vanhet leerplan blijft weinig ruimte over voor zorgbreedtevanuit een doelgericht didactisch handelen.• Geschiedenis: De onverantwoorde versnipperingvan het beschikbaar aantal lesuren voor het vak éngebrek aan voortzetting (continuïteit) in de opdrach-ten zijn contraproductief voor de kwaliteit van hetonderwijs. Dat ontmoedigt de professionalisering vande leerkrachten. Overigens is er vaak gebrek aanhorizontale en verticale samenhang door het curricu-lum heen. Dit ondergraaft het rendement van hetvakonderricht. Hier is overleg nodig binnen de vak-groep. Bovendien is overwegend, soms uitsluitendevalueren van geheugenkennis (reproductie van infor-matie) een welhaast algemene vaststelling voor kleinetoetsen. Dit is historische vorming op zijn smalst.• Lichamelijke Opvoeding: Niet kunnen beschikkenover voldoende en/of geschikte infrastructuur blijftvoor het vak een belangrijk knelpunt.• Moderne vreemde talen: Nog heel wat scholenbeschikken niet over taalklassen, zodat de leerkrach-ten gedwongen worden audio mee te slepen of zichnaar een videolokaal te begeven. Dit gebeurt gere-geld dan maar niet, zodat de geschreven op degesproken taal blijft primeren.• Nederlands: Directies en begeleidingsdiensten onder-steunen sterker de vakgroepwerking. Maar vooral delongitudinale samenhang binnen het vak en de vak-overschrijdende samenhang blijven zwak. Vakgebon-den en vakoverschrijdende eindtermen invoeren, maaktde leraars van de eerste graad sterker bewust van hetbelang van vakoverschrijdend werken en dat leidt totmeer aandacht voor vaardigheden die men kan over-

dragen. Scholen aanvaarden geleidelijk vaardigheids-onderwijs als een noodzakelijk onderdeel van het moe-dertaalonderwijs. Toch blijft dat zwak. Vooral van deluister- en spreekvaardigheid denken de leraars nogvaak dat ze wel vanzelf zullen groeien. Functioneelcomputergebruik in de lessen Nederlands is meestalnog een rariteit, omdat onder meer multimedialewerkruimtes zeldzaam zijn. In de meeste scholen ont-breekt een samenhangend taalbeleid. Hoewel ver-zorgd taalgebruik in het schoolreglement ingeschrevenstaat, hanteren maar weinig leerlingen spontaan en vloteen verzorgde spreektaal. De meeste leraars Neder-lands spreken echter een zeer verzorgde taal. Eenbijzonder probleem rijst in klassen waar aanzienlijk veelleerlingen zijn met een andere thuistaal dan Neder-lands. Ondanks de tegemoetkomingen van het onder-wijsvoorrangsbeleid en een vaak bewonderenswaar-dige inzet kunnen leraars met deze leerlingen de doel-stellingen van het leerplan niet altijd verwezenlijken.• Project algemene vakken: De basisdoelstelling‘sociaal weerbaar zijn’ komt in de derde graad vaakin het gedrang. Scholen zijn terughoudend ombijvoorbeeld sprekers van buiten in de klas binnen tehalen of om leerlingen extra muros met de werkelijk-heid te laten omgaan.• Wiskunde: De leraars werken de leerplannen in lengteen breedte af. Maar ze hebben niet altijd voldoendeaandacht voor vakoverschrijdende vaardigheden enattitudes. Eigen didactisch handelen in vraag stellen(zelfevaluatie) behoort zelden tot de schoolcultuur.• Studiegebied Elektriciteit en Elektronica: In de A- enB-stroom pakken de leraars de elektrische compo-nent te amateuristisch aan. Ze geven fundamentelebegrippen over energie, energieoverdracht, arbeid,spanning en vermogen meermaals onnauwkeurigen soms zelfs fout weer.• Studiegebied Hout en Bouw: Niettegenstaande demeeste scholen hun machinepark aanpasten aan denieuwe reglementering, blijven individuele bescher-mingsmiddelen een teer punt.• Studiegebied Kleding: Intense en gerichte nascho-ling van leerkrachten in nieuwe technologieën enCAD-toepassingen én een intense samenwerkingtussen school en bedrijf ondersteunen sinds 1985 deevolutie en de vernieuwing in het kledingonderwijs.Doordat kleinere beroepsscholen verdwenen, dwars-boomt de reaffectatieregeling dat nieuwe elan in hetkledingonderwijs. Enthousiaste en gemotiveerde leer-krachten verdwenen uit het onderwijs en met hen deopgebouwde knowhow.• Studiegebied Mechanica: Het machinepark is on-toereikend, verouderd en onveilig: dat is de toestandin tal van scholen. Soms vatten de leraars de geïnte-greerde proef te groots op, zodat ze de realisatie vanleerplandoelstellingen in de weg staan.

Eigen didactisch handelen in vraag stellen (zelf-evaluatie) behoort zelden tot de schoolcultuur.

ALLES KAN BETER

12 KLASSE NR.98

■ SPIJBELEN

Nee, het mocht en mag nietEr bestaan nogal wat misverstanden over de nieuwe regeling omafwezigheden te wettigen. Met deze regeling kunnen scholenvooral tijdrovende administratieve formaliteiten en controlesvermijden. Ze kan voortaan zonder bewijsstuk (een doktersbriefjebijvoorbeeld) een problematische afwezigheid, waaronder spij-belen valt, tegenover de Vlaamse onderwijsoverheid wettigenals ze aantoont alles in het werk te stellen om de betrokkenleerling te begeleiden en de vastgelopen situatie te remediëren.Vroeger riskeerde de school de subsidiëring voor zijn leerlingkwijt te raken als die zonder geldige reden een halve dag afwezigbleef. Door de nieuwe reglementering hebben leerlingen even-wel geen recht op zomaar dertig halve spijbeldagen (12 halve inhet DBSO). Elke afwezigheid moet nog altijd op school wordengewettigd. De nieuwe regels staan de school wel toe een me-disch of ander afwezigheidsattest in vraag te stellen als ze ver-moedt dat het niet met de werkelijkheid overeenkomt. De schoolkrijgt nu de kans om zonder ‘administratieve problemen’ openen eerlijk op zoek te gaan naar de achter-liggende oorzaken van spijbelen. Dus nietonmiddellijk verlies van subsidie. In sa-menspraak met ouders leerlingen, PMS/CLB, schoolarts of andere specialisten kanze zo een spijbelprobleem proberen opte lossen. Zomaar vijftien dagen spijbe-len? Nee, het mocht en het mag nog al-tijd niet. (Zie ook De Eerste Lijn.)

■ HOGESCHOLEN

Hoge drop-out wegwerkenDe hogescholen wensen niet langer onderwijs- of leerproces-sen die uitsluitend kennis overdragen en leiden tot uitsluitendreproduceren. Ze wensen daarentegen te evolueren naar eenlerende organisatie, waarbij kennisparticipatie en een leven langleren centraal staan. Modulaire leertrajecten of gedifferentieer-de leerwegen moeten mogelijk zijn, samen met een aangepastestudiefinanciering. Een kwalitatieve beheersing van de instroomvan studenten, gekoppeld aan aangepaste studiebegeleiding,moet het negatieve watervalsysteem en de vrij hoge drop-outin de eerste jaren van het hoger onderwijs helpen wegwerken.Ruim 60 procent van alle studenten in het hoger onderwijs stu-deert nu aan een hogeschool. Het gaat hier om bijna 100.000studenten. Daarnaast stellen de hogescholen ongeveer 10.000personeelsleden tewerk. Het hogescholendecreet van 1994 boodaan de hogescholen nieuwe kansen en mogelijkheden die geleidhebben tot een grotere professionaliteit. «Maar ontwikkelingen

in de ons omringende landen toon-den aan dat we de relatie hogescho-len - universiteiten moeten bekijkenbinnen één globale visie voor hogeronderwijs», zegt Luc Van de Velde,secretaris van de Vlaamse Hogescho-lenraad (Vlhora). «Daarbij moet deoverheid het studieaanbod verbeteren.Het moet uitgaan van de eigenheidvan de opleidingen aan hogescholenen universiteiten. Ook willen we rui-mere mogelijkheden om anderstali-ge programma’s te organiseren.»

■ ONDERWIJS-ARBEIDSMARKT

Meer stageplaatsenvoor technischonderwijsHet technische en beroepson-derwijs herwaarderen en debasis leggen voor een leven langleren: daaraan wil de Sociaal-Economische Raad van Vlaan-deren (SERV) meehelpen. Inde SERV hebben de socialepartners zitting. De SERV en-gageert zich om de volgendedoelstellingen te verwezenlij-ken, maar ze vraagt ondersteu-nend beleid van de overheiden een aangepaste regelgeving.• Een nieuwe dynamiek bren-gen in de werkervaring voordeeltijds lerenden.• Zorgen voor meer en beterestageplaatsen voor leerlingenen leraars in TSO, BSO en BuSO.• Objectief informeren overhet belang van technisch enberoepsonderwijs en de kan-sen op de arbeidsmarkt.• De industrie stimuleren ommeer akkoorden voor samen-werking met opleidingen (con-venanten) te sluiten.• De beroepsprofielen voortzet-ten en uitbreiden en daarovereen informatiebank starten.• In samenwerking met be-drijfsleven en onderwijs tech-nologische vorming promo-ten, met specifieke aandachtvoor meisjes en allochtonenrond studiekeuze, reële arbeids-kansen, arbeidsvoorwaarden,combinatie gezin en arbeid.• Meer en betere werkervaringcreëren voor allochtone jon-geren en leerlingen van hetbuitengewoon onderwijs.Mogelijkheden nagaan vooreen doorzichtig en sluitendsysteem van certificering enerkenning van al verworvenkwalificaties en competenties.

■ STANDPUNT

«Onderwijs gaat nietover kunstjes»«Geeft deze maatschappij nogom onderwijs? Nee, veel teweinig. Men is blijkbaar alleennog bekommerd om een op-leiding ‘met uitzicht op eengoede baan’. Het aanleren vanwat technische en geestelijkevaardigheden, een paar kunst-jes waarmee we ons van de la-gere primaten onderscheiden.Nee, verdorie, onderwijs gaatniet over kunstjes, maar overvrijheid, waarheid, ideeën enschoonheid. Opleiden is ietswat je met een klimplant doet,onderwijs is wat je aan kinde-ren geeft om ze in staat te stel-len zich vrij te maken van devooroordelen en het morelewaardenpakketje van hunouders. (…) Geef kinderen ten-minste de kans om het beterte doen dan wij. En laat on-derwijs de tegenmacht blijvenwaar deze maatschappij zo’nnood aan heeft. Waar jonge-ren een opvoeding krijgen, eenhistorisch besef, een esthetischgevoel, een kritische geest.Alles, behalve een opleidingvoor een goede baan.» (Yves Des-met, hoofdredacteur De Morgen, bijhet begin van het nieuwe schooljaar)

■ ONDERWIJS

A1 = 0,6 + 0,4 (lln1/lln0)Studiekeuzebegeleidingsbe-hoeften, leerkrachtafhankelijk,binnenklasdifferentiatie, lon-gitudinale samenhang, vak-groepwerking, zelfleren, onder-wijsvoorrangsbeleid, coherenttaalbeleid, adaptief onderwijs,gelijkekansenbeleid, probleem-oplossend denken, com-munautarisering, administra-tieve vestigingsplaats, subregio,publiekrechterlijke personen,salarissubsidiëring, kindgebon-den opdracht, preventorium,dienst receptieve ruimte, geïn-tegreerde leerling, cognitiefaspect, longitudinale studie,doelgroepleerling, technisch-technologische opvoeding, vi-gerende reglementering, rele-vante variabelen, inhoudscom-ponenten, implementatie, ge-differentieerde leerwegen, ob-serveerbaarheid, maatschappe-lijke relevantie, adequateleeromgeving, negatieve feed-back, externe instanties, so-ciaal-emotionele probleemsi-tuaties, heuristische strate-gieën, 4,99 op 10, complexi-teit. Kan u nog volgen?

Een leerling heeft geen recht op vijftienspijbeldagen. Dat is een misverstand.

Modulaire leertrajecten of gedifferen-tieerde leerwegen moeten mogelijk zijn.

Meer informatie vindt u in debrochure ‘Over de aansluitingvan het onderwijs op de arbeids-markt - deel 1: het secundaironderwijs’. SERV - Leen Vanaer-schot - Jozef II-straat 12-16 -1000 Brussel - tel 02-209 0168 - lvaerschot@serv.be.

KLASSE NR.98 13

Niets gemist?■ Scholen kunnen mis-

schien gepensioneerdeleerkrachten terugroepen

voor een tijdelijke vervan-ging van personeel. Dit is eenmogelijkheid om het nijpendlerarentekort voor vooralwetenschappelijke vakken opte vangen. De onderwijsmi-nister werkt aan een regeling.■ Tussen mei 1998 en april vandit jaar dienden 124 migran-ten in de regio Antwerpen eenklacht in wegens discrimina-tie op school. Het gaat vooralom ‘elitescholen’, die weige-ren migrantenkinderen in teschrijven. Dat staat in eenonderzoek van de Ufsia.■ Een school die weigert eenallochtone leerling in te schrij-ven, kan haar subsidie verlie-zen. De onderwijsminister zalzogeheten subtiele weigerin-gen aanpakken. De non-dis-criminatieovereenkomst is aanherziening toe.■ Volgens het decreet secun-dair onderwijs van 14 juli 1998zijn de secundaire scholen vanhet Gemeenschapsonderwijsingedeeld in 36 scholenge-meenschappen. In de provin-cies Oost-Vlaanderen enVlaams-Brabant werken in dezegemeenschappen scholen vanhet Gemeenschapsonderwijssamen met instellingen van an-dere onderwijsnetten. Ook hetVlaams Secretariaat van hetKatholiek Onderwijs (VSKO)meldt dat in haar secundaironderwijs met 75 scholenge-meenschappen vier netover-schrijdende initiatieven totstand zijn gekomen.■ Ongeveer 8000 Waalse jon-geren lopen school in Vlaan-deren, telt het departementOnderwijs. Dat is 12,5 procentmeer dan de vorige telling. Zijkosten de Vlaamse Gemeen-schap jaarlijks ruim een mil-jard frank. Nederlandse scho-lieren die niet in België wo-nen, komen met meer dan8500 naar Vlaamse scholenafgezakt. Dat is een gewichtvan 1,3 miljard op de begro-ting. Maar dit is een eenzijdi-ge benadering van de kostenvan het grensverkeer. Vlamin-gen steken immers ook degrens over om te leren en testuderen in de buurlanden.■ Twee Britse onderzoekenkwamen tot de vaststelling datkinderen met weinig huis-werk beter presteren dan zijdie thuis een heleboel ta-

ken voor de school op teknappen hebben.

■ VRIJE KEUZE

Naar een gemeentelijke katholieke schoolAls het katholieke net een gemeenteschool overneemt, moet dieschool niet-confessionele zedenleer blijven aanbieden. Dat staatin het regeerakkoord. Het Vlaams Secretariaat van het KatholiekOnderwijs (VSKO) en de vakbond Christelijke Onderwijscentra-le (COC) zijn het hiermee niet eens. Het Onderwijssecretariaatvan de Vlaamse Steden en Gemeenten (OVSG) nuanceert.«Elke gemeente is verplicht ten minste één van haar op 1 sep-tember 1997 bestaande scholen voor gewoon lager onderwijsin stand te houden.» Zo luidt artikel 59 van het decreet basis-onderwijs. Maar er zijn omstandigheden waarin dat niet moet:wanneer het aantal leerplichtige kinderen onder de rationali-satienorm valt; wanneer het aantal kinderen van wie de oudersgemeentelijk onderwijs vragen in de gemeente waarin ze wonenminder dan vijftien bedraagt en wanneer de gemeente kanbewijzen dat het mogelijk is binnen een afstand van vier kilo-meter elders gemeentelijk lager onderwijs te volgen.In de jongste vijf jaar droegen de gemeenten zeventien van hungewone basisscholen over. Twaalf gingen naar het vrij katholieken vijf naar het gemeenschapsonderwijs. In dezelfde periode namhet gemeentelijk onderwijs zelf zeventien basisscholen van hetkatholieke net over. In het buitengewoon basisonderwijs werdentwee gemeentelijke scholen overgedragen: één aan het gemeen-schapsonderwijs en één aan het provinciaal onderwijs. Veelalgaat het om rationalisatiemaatregelen. Een gemeentelijke jon-gensschool bijvoorbeeld smelt samen met de plaatselijke katho-lieke meisjesschool. Of omgekeerd. In het gewoon secundair on-derwijs werden vijf gemeentelijke scholen overgeheveld, waar-van één naar het katholieke net. Het provinciaal of het gemeen-schapsonderwijs nam de andere over. Eén gemeente droeg haarschool voor buitengewoon secundair onderwijs over aan het ge-meenschapsonderwijs. Wanneer een gemeentebestuur beslist oméén van haar scholen over te dragen aan een inrichtende macht

van een ander net, spreekt het zich tenaanzien van de nieuwe inrichtende machtniet uit over de schoolorganisatie of hetaanbod in de overgenomen school.Omdat de gemeenschap in een gemeen-teschool investeerde, vindt de onder-wijsminister het evident dat een over-genomen school een pluralistisch aan-bod voor godsdienst en zedenleer hand-haaft. Er volgt overleg hoe zelfstandi-ge lokale besturen de vrije keuze kun-nen blijven garanderen.

■ BEROEPSPROFIELEN

De leraar als regisseurHoe moet de opleiding vanleerkrachten eruit zien? Nietalleen voor leerlingen, maarook voor toekomstige leraarszijn er nu eindtermen. Watvoor leerlingen minimumei-sen voor kennis en kunde zijn,ligt voor de leraars vast in ba-siscompetenties. Dat zijn vaar-digheden, kennis en attitudeszij die via een opleiding ver-werven. De nieuwe beroeps-profielen voor leraars dienenom aan de hogeschool enuniversiteit het opleidingspro-gramma uit te schrijven. Er iseen gemeenschappelijk be-roepsprofiel. Daarnaast zijn erspecifieke voor de kleuterlei-der, de onderwijzer, de regenten de licentiaat. De profielenleggen de klemtoon op vaar-digheden. Critici zeggen datmen nu te veel leraars heeftdie veel weten, maar het nietgoed kunnen uitleggen. Deleraar zou veeleer het lerenmoeten regisseren en technie-ken toepassen om de leerstofaantrekkelijk te maken. Dathij ook zijn vak grondig moetkennen, spreekt voor zich.Kennis en vaardigheid gaanimmers samen. Maar tegen-woordig veroudert kennis snelen de leraars is niet meer deenige die ze aanbrengt. Daar-om zal hij moeten bijleren enzijn leerlingen begeleiden inzelfstandig leren.

■ REGEERAKKOORD

Leerlingen weigeren«Gesubsidieerde of gefinan-cierde scholen mogen geenleerlingen weigeren. Vrijescholen met een bepaald pe-dagogisch, levensbeschouwe-lijk of godsdienstig projectvragen aan de ouders dat pro-ject, dat in het schoolregle-ment wordt omschreven, tetekenen voor akkoord. Als deouders weigeren, kunnen deleerlingen niet tot de schooltoegelaten worden.»

De volledige tekst staat in «Een re-gering voor de Vlamingen» - Eentoekomstgericht onderwijsbeleid –Gratis verkrijgbaar bij de afdelingCommunicatie en Ontvangst vanhet ministerie van de Vlaamse Ge-meenschap – Willy Boets – tel 02-553 55 77 – fax 02-553 55 79 –willy.boets@coo.vlaanderen.be

Niet-confessionele zedenleer in een ka-tholieke school.

14 KLASSE NR.98

Elke school in het secun-dair onderwijs moet eenleerlingenraad oprichtenals ten minste een derdevan de leerlingen eromvraagt. Dat staat in het

nieuwe decreet over deleerlingenraden. Hoeveelinspraak hebben leerlin-gen al en wat zullen deonderwijsnetten vanaf ditschooljaar over participatieinbrengen? Hun stem.

«Jouw school is onze school – naar een leerlingbe-trokken school»: vijf jaar lang werkte de KoningBoudewijnstichting, in samenwerking met hetdepartement Onderwijs en de onderwijsnetten,aan inspraak en participatie van leerlingen in hetsecundair onderwijs. Bijna 350 secundaire scho-len namen deel aan het initiatief. De doelstelling,leerlingenraden uitbouwen en ondersteunen, werdniet gemist. De Koning Boudewijnstichting zet nueen punt achter het project. Het nieuwe decreetover de leerlingenraden nodigt de onderwijsnet-ten uit voor actie bij de tekst.

Geen verplichtingTien jaar geleden was het gemeenschapson-

derwijs er als eerste bij om in de derde graadsecundair onderwijs leerlingenraden te verplich-ten. «Maar in de praktijk is echte participatie nogzeldzaam tot onbestaand», relativeert André Macharis,ondervoorzitter van de Raad voor het Gemeen-schapsonderwijs. «Dat komt omdat we participa-tie misschien verengen tot leerlingenraden.»

Met die mogelijke verenging hield het provin-ciaal onderwijs rekening. «Wij hebben geen soort-gelijke verplichting, omdat wij een breed partici-patief klimaat willen ontwikkelen, zonder ons tefocussen op leerlingenraden», verklaart HugoVanneste, directeur van de Cel voor het VlaamsProvinciaal Onderwijs (CVPO). Daar waren leer-lingenraden dus niet verplicht.

Autoritaire scholenVanaf september moet een school, ongeacht het

net, een leerlingenraad oprichten als een derde vande leerlingen daarom vraagt. «Wij hadden datdecreet liever niet gehad», zegt André De Wolf,directeur-generaal van het Vlaams Secretariaat vanhet Katholiek Onderwijs (VSKO). «Participatie moeteen uitgangspunt zijn, geen verplichting. In hetkatholiek onderwijs staat de leerling centraal. Zo’nwet is dan maar een aanleiding. Hoewel er geenstrikte verplichting bestaat, heeft nu al 75 procentvan de katholieke scholen een leerlingenraad. Al-leen het technisch en beroepsonderwijs blijft tradi-tioneel wat achter. We willen de scholen onder-steunen die nog moeten groeien naar meer partici-patie. Maar een wetgeving heeft geen zin.»

Alles bespreekbaar«Stilaan krijgt participatie meer inhoud op school»,

stelt De Wolf vast. «Nu gaat het nog om praktischezaken, zoals drankautomaten, maar het evolueertvan zaken als samen rouwen en vieren naar echtebeleidszaken. Nu de Koning Boudewijnstichtinghaar project afsluit, moeten de netten dat procesbegeleiden.» De Vlaamse Scholierenkoepel, bij monde

van Maarten Weyn, is alvast vragende partij voorzo’n bijkomende vorming, door de stichting ofdoor de koepels van de onderwijsnetten.

Jacques Perquy, administrateur-generaal van deVlaamse Onderwijsraad (Vlor) gaat nog een stapverder en stelt dat leerlingen ook inspraak moetenkrijgen in de beleidsuitvoering en de beleidsevalua-tie. «Wij hebben geen formeel standpunt over deinvulling van participatie. Voor zover jongerendaar aandacht aan besteden, is alles bespreekbaar.»

HoogdravendDe centrale onderwijsinstanties kregen de vraag

voorgelegd welke engagementen zij nemen om leer-lingenparticipatie verder te uit te bouwen. «Wij kon-den niets toevoegen aan het werk van de KoningBoudewijnstichting», stelt Eddy De Waele, algemeendirecteur van het Onderwijssecretariaat voor Stedenen Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap (OVSG),vast. «Maar in de toekomst komt er een vraagge-stuurd systeem, waarbij leerlingenraden op vraag vande leerlingen zelf begeleid zullen worden. De koepelkan niet corrigerend optreden tegen directeurs dieindividueel handelen, maar we kunnen de scholierenwel wapenen tegen misbruiken.» Dat zegt ook AndréDe Wolf: «De katholieke koepel gaat verder werkenaan sensibilisering. We werken liever on the floor daneen hoogdravende tekst te verspreiden.»

Steunpunt«Elke school heeft de leerlingenraad die hij ver-

dient», zegt André Macharis. «De essentie van eenleerlingenraad is wie er in zit en waarom. Daar staatof valt het project mee. In het gemeenschapsonder-wijs kan een school een autonome stijl hanteren. Wegaan niét centraal opleggen wat een school moetdoen, maar we stellen vast dat het met leerlingenpar-ticipatie onomkeerbaar de goede weg op gaat.»

Het provinciaal onderwijs neemt het heft in eigenhanden. «Het nieuwe schoolwerkplan, gestoeld opde Rechten van het Kind, is pas aanvaard. We gaanleerlingenparticipatie begeleiden volgens een aantalbasisprincipes. Eén daarvan is kennis over de leefwe-reld van de jongeren», zegt Hugo Vanneste. «Wegaan uit van het veerkrachtmodel als opleiding voorde leerkrachten. In samenwerking met de KoningBoudewijnstichting komt er een module over leer-lingenparticipatie voor de directies, en er komt eenbegeleidingsmodule voor de leerlingen zelf.»

De Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) gaat zijnvorming voor leerlingenraden uitbreiden en decontacten tussen de raden onderling uitbouwen.En de overheid? Die gaat toezien of scholen hetdecreet naleven. Maar het departement richt ookeen autonoom Steunpunt Leerlingenparticipatieen een Informatiepunt op. ■

I N S P R A A K

• De stellingen in deze tekst kwamennaar voren tijdens de beleidsgerichtestudiedag van de Koning Boudewijn-stichting over leerlingenparticipatie.• Momenteel bereidt de Koning Boude-wijnstichting de werking van het Steun-punt Leerlingenparticipatie voor. Vanafjanuari is er een ondersteuningsaan-bod. Vooraf krijgen de scholen hier-over informatie. Intussen kan u al te-recht bij Chico Detrez - Koning Boude-wijnstichting - Brederodestraat 21 A -1000 Brussel - tel 02-511 18 40.• Informatiepunt (ombudsfunctie):departement Onderwijs - E. Jacqmain-laan 165 - 1210 Brussel - basisonder-wijs: Veronique Adriaens - tel 02-55392 32 - secundair onderwijs: ElkeGhijssels - tel 02-553 89 61 en JanLeconte - tel 02-553 89 59.• Klasse voor Jongeren kwam tot standtijdens de projectwerking van de Ko-ning Boudewijnstichting. Het blad be-steedt dit jaar extra aandacht aan deondersteuning van leerlingenraden.

Scholieren wapenen

«Participatie ismeer dan eenleerlingenraad.»

Stad met Klasse - Gent500 jaar geleden werd keizer Karel geboren, de man inwiens rijk de zon nooit onderging, de man die Europa eenHabsburgse facelift gaf. In verschillende Vlaamse en Euro-pese kunststeden wordt deze haast mythische heerser her-dacht. Zo ook in Gent, de geboortestad van Karel. De stadvan de stroppendragers geeft het startschot voor het offi-ciële Keizer-Kareljaar. Op 10 september 1999 startte eencultuurspektakel dat nog een heel jaar blijft nazinderen.Redenen genoeg om Gent een week lang Stad met Klasse tenoemen. Tijdens de herfstvakantie zijn 1000 leerkrachtenen hun gezin er de absolute VIP-gasten. U pikt niet enkel deculturele euforie mee van het Keizer-Kareljaar, maar ookeen waaier van speciale activiteiten voor leerkrachten enleerlingen. De rode loper ligt uit. Aan u de eer.

En het houdt niet op…De Keizer-Karelviering loopt van 10september 1999 tot 8 oktober 2000 enkwam tot stand met de steun van deVlaamse Regering en de privé-sector.In Vlaanderen doen Mechelen, Brussel,Leuven, Antwerpen en andere kunstste-den mee. Voor meer info en een evene-mentenkalender kan u de gratis pro-grammabrochures aanvragen via deKeizer-Karellijn (070-233 888) of - fax(070-233 882). E-mailen kan ook:info@charlesv2000.org. Of u snuisterteerst even door de website:www.charlesv2000.org.Info Stad met Klasse: vzw Gent1500 ➔ 2000 - Sint-Baafsplein 2A- 9000 Gent - tel 09-266 56 00 - fax09-266 56 29 - keizerkarel1500-2000@gent.be. Het volledige jubi-leumprogramma en historische infovindt u op www.keizerkarel1500-2000.gent.be

A = algemeen, B = basisonderwijs, S = secundair en hoger onderwijs16 KLASSE NR.98

Stad met Klasse extraTijdens Stad met Klasse - Gent biedteen twintigtal restaurants Klasselezerseen speciaal menu aan. De meeste zijngelegen in het Patershol. Dat is eenvan de oudste Gentse stadswijken, vlak-bij het Gravensteen. U kan er meteenmee kennismaken.Op 3, 4 en 5 november kan elke Klasse-lezer vrij en ongestoord een bezoek bren-gen aan het poëziecentrum en aan detentoonstelling Maurice Maeterlinck in hetHotel Arnold Vander Haeghen (midden18de eeuw). U hoeft daarvoor niet voor-af in te schrijven. Klop aan met dit aan ugericht exemplaar van Klasse en de deu-ren gaan open voor u en uw gezin.

FOTO’S P. 15-17: DIRK PAUWELS, LUC MONSAERT, JORISCOUDEVILLE, GRAPHISCHE SAMMLING ALBERTINA,KUNSTHISTORISCHES MUSEUM WIEN, MUSEUM PLANTIJN-MORETUS, STAD GENT, MUSEO DEL PRADO MADRID,MUSEUM VOOR SCHONE KUNSTEN GENT, MUSEUM DR.GUISLAIN.

Met Klasse naar Gent A

In 1500 was Gent een van de grootste steden ten noordenvan de Alpen. Als Karel op 24 februari van dat jaar geborenwordt in het Prinsenhof, baadt Europa in de vernieuwing vande Renaissance en het humanisme. Dit was een periode vangrote ontdekkingen en de vorming van een nieuw wereld-beeld. Het was de eeuw van Copernicus, Mercator en Ortelius,Vesalius, Luther, Erasmus… Uw collega geschiedenis zal ditlijstje graag verder aanvullen (en u zeggen dat het ook debloeitijd van de inquisitie was). Het Keizer-Kareljaar wordtgeen puzzel van geïsoleerde evenementen, maar een ge-coördineerd cultuurbad voor elke liefhebber. Naast klein-schalige culturele en artistieke initiatieven staan er grootsetentoonstellingen en concerten op het programma. Grotenamen gonzen. En voor de Vlaamse leerkrachten zet Gent zijneducatieve kanonnen in stelling.Van woensdag 3 tot zaterdag6 november is Gent stad metKlasse. 1000 leerkrachten, metpartner en gezin, kunnen danals bevoorrechte gasten ken-nismaken met het educatiefaanbod van de stad. U kan kie-zen uit een groot en gevarieerdmenu van musea, theaters, kunstcentra en geleide wan-delingen. In welk onderwijsniveau u ook staat, u hebtaltijd keus. En natuurlijk hangen de infopakketten al inde stroppen. Bestudeer het aanbod, vul de bon in enstuur hem meteen op. Omdat het aantal deelnemersbeperkt is, vragen we u enkel in te schrijven indien ulater ook echt een bezoek overweegt met uw leerlingen.Voor een gewone toeristische uitstap is dit aanbod nietbedoeld.Wat staat er op het programma?Het aanbod voor deze actie is immens. U kan niet alle dagenoveral terecht, en het aantal plaatsen is beperkt, maar er iskeuze te over. Wil u kans maken op een persoonlijke uitnodi-ging, kies dan voor activiteiten die passen bij het onderwijs-niveau van uw leerlingen. Hieronder vindt u een overzicht vanhet aanbod, met voor elke activiteit:• een kenletter, die u invult op de bon als u voor dezeactiviteit wil inschrijven• een beschrijving van het aanbod• de datum waarop u er terecht kan• het tijdstip waarop de activiteit start• tot welk onderwijsniveau het aanbod zich richt

H e t v o o r m i d d a g m e n uA Museum voor Sierkunst en VormgevingHet voormalige hotel De Coninck (1755) huisvest nu de leef-

wereld van een rijke, 18de eeuwsefamilie, maar er is ook de nieuw-bouw met verstelbare vloeren, eenarchitectonische bezienswaardig-heid op zich. Voor een van deopmerkelijkste collecties art nou-veau en hedendaagse vormge-ving moet u hier zijn. Speciaalvoor u: een voorstelling van demuseumcollecties en de educa-tieve programmatie.Museum voor Sierkunst en Vorm-

geving - 3-4-5/11 - 9-10.30 u. (lager onderwijs), 10.30-12 u.(secundair onderwijs)

B Schoolmuseum Michel ThieryHoe is de Aarde ontstaan en welke plaats neemt ze in dekosmos in? Hoe is het leven geëvolueerd? Hoe werkt hetmenselijk lichaam? Modellen, illustraties, representatieve stuk-ken en teksten nemen de vraagtekens weg. U krijgt eenrondleiding door het museum, met speciale aandacht voorde tijdelijke dubbeltentoonstelling Tierra-Tierra, die u duide-

lijk maakt hoe menvroeger bootreizenondernam. Inclusiefinfo over wat u hier metuw leerlingen kan ko-men doen.Schoolmuseum MichelThiery - 3-4-5-6/11 -9.30-12 u. - alle on-derwijsniveaus

C TheaterTaptoe &Europees figuren-theatercentrumPoppen- en figurentheater. Daar draait alles om in TheaterTaptoe. Luk De Bruyker en Roland Robin spelen fragmenten

uit de succesproductie De Figuurrijke Reis. Beidengeven u bovendien toelichting en demonstraties bijeen aantal andere poppenvormen. Becommenta-rieerde videofragmenten maken uw initiatie in hetfigurentheater compleet.Theater Taptoe & Europees figuren-theatercentrum -3-4/11 - 10 u. - basisonderwijs

D Stedelijk Museum voor Actuele Kunst(S.M.A.K.)«Actuele kunst heeft een mu-seum nodig. Dat lijkt mis-schien een anachronisme,een contradictio in terminis.Wat leeft, zeggen sommi-gen, mag je niet kooien.Want dan verliest het zijnleven, zijn opdracht en zijnkracht in de maatschappij.Ik vind dat kortzichtig en on-juist.» Aldus Jan Hoet overzijn museum. Toets uw opi-nie aan de zijne en neemen passant de educatieve werking mee.Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (S.M.A.K.) - 3/11 - 10-12 u. - basisonderwijs + eerste graad secundair

E Teater PrometheusEen alternatief voor de traditionele schoolreis? Ontspannenden leerzaam theater, binnen en buiten, ondergaan en zelfdoen, toekijken en zelf initiatief nemen. Een avontuur waar-van u kan proeven in een speelsessie.Teater Prometheus - 3-4-5-6-7/11 - 10-12 u. - secundaironderwijs

F Kunstencentrum VooruitDit imposante gebouw is een van de meest vooraanstaandekunstencentra in Vlaanderen. U krijgt er een rondleiding. Voor305␣ fr. kan u er ook een lunch gebruiken. Dat moet u ookaanduiden op de bon.Kunstencentrum Vooruit - 3-4-5-6-7/11 - 10.30 u. - alle on-derwijsniveaus

G HortusmuseumDeze historische plantentuin en museum vormen het hele jaar

door een meer dan gepast klas-lokaal voor lessen over milieu enplantkunde. Thematische perkenen een permanente tentoonstel-ling (de spin, de honingbij, vaat-planten…) behoren er tot de vas-te flora. Pik ook de dubbelten-toonstelling Tierra Tierra mee, diebuiten en in serres meer exoti-sche begroeiing laat zien.Hortusmuseum - 3-4-5-6/11 -9.30 u. - alle onderwijsniveaus

STAD MET KLASSE - GENTµ Ja, ik maak graag kennis met het educatieve aanbod van Gent en

met de speciale activiteiten naar aanleiding van Keizer Karel1500 ➔ 2000.

Naam: ...................................................................................

Adres: .....................................................................................

School: ...................................................................................

Onderwijsniveau van mijn leerlingen(omcirkel wat past): basis /secundair / hoger onderwijs

Stamboeknummer (u vindt dit nummer o.a. boven uw naam op deadressering van deze Klasse): ...................................................

Ik kom met (vul in) … personen (uitsluitend eigen gezinsleden, max. 4 personen).

Mijn datum van voorkeur is (omcirkel één datum): 3 - 4 - 5 - 6 november

Ik omcirkel hieronder, naast mijn voorkeurdatum, minimum drie voormiddagactiviteiten entwee namiddagactiviteiten waaruit de organisatoren mijn programma samenstellen.

Enkel bij keuze F: □ Ik schrijf in voor de lunch □ Ik schrijf niet in voor de lunch

Hoe schrijf ik in?Inschrijven doet u door de bon in tevullen en door de letter die bij uw keuze-activiteit hoort daarop te omcirkelen. Ukiest één datum waarop u komt. Vervol-gens omcirkelt u naast die datum mini-mum drie voormiddagactiviteiten en tweenamiddagactiviteiten. De organisatorenmaken daaruit een keuze. In totaal zal uin één dag aan drie verschillende activi-teiten kunnen deelnemen: twee bezoe-ken in de voormiddag, een wandelingin de namiddag. Stuur de bon op naarCatherine Ruyffelaere - vzw Gent1500➔2000 - Sint-Baafsplein 2A - 9000Gent. Als u bij de gelukkigen bent, ont-vangt u een bevestigingsbrief die geldtals persoonlijke uitnodiging. Daarop staatuw programma uitgestippeld met allepraktische info (inclusief een plannetje).

Zonder boe of baBeste lezer. Dit is een unieke actie omleerkrachten de kans te geven vooraf (gratisen goed begeleid!) kennis te maken methet brede educatieve aanbod van eenstad als Gent. Het aantal plaatsen is be-perkt. SCHRIJF DUS NIET IN als u echt nietoverweegt om later met uw leerlingen nogeens terug te komen. Bij elke actie zijn erook telkens tientallen leerkrachten die wélinschrijven, een bevestigingsbrief krijgenen uiteindelijk (zonder boe of ba) niétkomen opdagen. Daarmee gaat veel ener-gie verloren en ontneemt u andere leer-krachten de kans mee te doen. Het klinktmisschien streng, maar goede afsprakenmaken goede vrienden: u schrijft enkel inals u ook echt van plan bent te komen ener nadien méér mee wil doen met uwleerlingen. Te veel gevraagd?

Stuur deze originele bon volledig en correct ingevuld naar Catherine Ruyffelaere - vzw Gent 1500 ➔ 2000 - Sint-Baafsplein 2A - 9000 Gent.Nièt faxen a.u.b. Wie bij de gelukkigen is, krijgt een persoonlijke uitnodiging met praktische info en een gedetailleerd programma.

H Stichting LogosDeze non-profit organisatie promoot nieuwe muziekgenresen kunstvormen die aanleunen bij de audiowereld. Het resul-taat zijn nieuwe muziekproducties, concerten, optredens, mu-ziekstukken en technische onderzoeksprojecten. U bezoekt deconcertzaal, de studio voor elektronische muziek, muziekau-tomaten en u krijgt, behalve een concert, een demonstratievan het onzichtbare instrument.Stichting Logos - 4-5-6/11 - 10-11 u. - secundair en hogeronderwijs

I Arca TeaterHet bekende theater gunt u eenkijkje achter de schermen. Op 5november brengt Jo Decaluwé demonoloog Keizer Karel de Komiek.Arca Teater - 4-5/11 - 10 u. - alleonderwijsniveaus

J Museum voorIndustriële Archeologieen Textiel (MIAT)In deze oude, gigantische spinnerij loopt u door de wereldvan kinderarbeid, textiel en andere aspecten van de indus-triële revolutie. Het eerste Vlaamse weefgetouw, de Mule Jen-ny, staat hier te pronken. In de schaduw van het gebouwvindt u ook de textieltuin: een bed van planten die vroeg oflaat kleren worden. De educatieve werking van het MIAT, metspeelkasten, het theater Geboorte van een land enz. hangtuitgebreid in de touwen.Museum voor Industriële Archeologie en Textiel (MIAT) - 4/11(basisonderwijs), 5/11 (secundair onderwijs) - 10-12 u.

K Museum Dr. GuislainWelkom op de wazige grens tussen gek en normaal, tussenzorg en dwang, tussen afkeer en mededogen. Naast eenrondleiding in de permanente collectie Geschiedenis van de

psychiatrie krijgt u een voorsmaakje van de tentoonstellingGestoorde Vorsten (zie ook Meesterstukken in het vorige num-mer van Klasse).Museum Dr. Guislain - 6/11 - 10 u. - secundair onderwijs

L Vlaamse OperaOp 5 november biedt de Vlaamse Opera 25 leerkrachteneen lunchconcert (12-12.30 u.) aan met Franse barokmu-ziek.

H e t n a m i d d a g m e n uV Keizer KarelwandelingEen geleide wandeling met de Gidsenbond, elke middag om14 u. voor leerkrachten secundair onderwijs.

W JeugdcultuurDe Verbeelding neemt je mee op zoek naar verrassendesporen van jongerencultuur in de stad, elke middag om 14 u.voor leerkrachten secundair onderwijs.

X Langs het GravensteenVizit neemt leerkrachten basisonderwijs elke middag om 14 u.mee voor een tocht langs het Gravensteen voor de kleintjes.

Y MinitoerGent voor de kleintjes is een tweede wandeling voor leer-krachten basisonderwijs. Ze start eveneens om 14 u. in hetgezelschap van Vizit.

Opa met gaatjes A

Hanne houdt van haar opa. Ze gaathem vaak opzoeken in het bejaarden-tehuis. Soms doet hij een beetje vreemd,hij herhaalt zichzelf dikwijls en hij ver-geet zo veel. Vanuit haar eigen bele-vingswereld vertelt ze over het aftake-lingsproces van haar demente opa. OpaOpaOpaOpaOpamet gaatjesmet gaatjesmet gaatjesmet gaatjesmet gaatjes is de theaterbewerking vanhet gelijknamige jeugdboek van Wallyde Doncker. Dit stuk van Bart Cardoen,met Sabine Goethals als Hanne, gaateind deze maand in première. Het stukis bedoeld voor kinderen vanaf 8 jaar.Het is beschikbaar als schoolvoorstel-ling. Scholen krijgen een korting van 40procent op de normale uitkoopsom(20.000␣ fr.; BTW en Sabam niet inbe-grepen). U zorgt voor een podium ofeen speelruimte van minimum 6 x 8 m.productie en boekingen: ZAMZAM - SabineGoethals - Veldegemsestraat 65 - 8210Zedelgem - tel en fax 050-28 00 20Honderd leerkrachten kunnen voor eenHonderd leerkrachten kunnen voor eenHonderd leerkrachten kunnen voor eenHonderd leerkrachten kunnen voor eenHonderd leerkrachten kunnen voor eensymbolische 100␣ fr. een kennismakings-symbolische 100␣ fr. een kennismakings-symbolische 100␣ fr. een kennismakings-symbolische 100␣ fr. een kennismakings-symbolische 100␣ fr. een kennismakings-voorstelling van deze nieuwe productievoorstelling van deze nieuwe productievoorstelling van deze nieuwe productievoorstelling van deze nieuwe productievoorstelling van deze nieuwe productiebijwonen op woensdag 10 novemberbijwonen op woensdag 10 novemberbijwonen op woensdag 10 novemberbijwonen op woensdag 10 novemberbijwonen op woensdag 10 november(20 u.) in CC Jan Tervaert in Hamme(20 u.) in CC Jan Tervaert in Hamme(20 u.) in CC Jan Tervaert in Hamme(20 u.) in CC Jan Tervaert in Hamme(20 u.) in CC Jan Tervaert in Hammeof op zondag 28 november (15 u.) inof op zondag 28 november (15 u.) inof op zondag 28 november (15 u.) inof op zondag 28 november (15 u.) inof op zondag 28 november (15 u.) inCC Ter Groene Meersen in Zedelgem.CC Ter Groene Meersen in Zedelgem.CC Ter Groene Meersen in Zedelgem.CC Ter Groene Meersen in Zedelgem.CC Ter Groene Meersen in Zedelgem.U reserveert uw ticket op tel 050-28U reserveert uw ticket op tel 050-28U reserveert uw ticket op tel 050-28U reserveert uw ticket op tel 050-28U reserveert uw ticket op tel 050-2800 20.00 20.00 20.00 20.00 20.

Gezocht: motto voor Europa A

Europa heeft een eigen vlag, een eigen munt en een eigenvolkslied. Ontbreekt nog een gepast motto, dat symboolmotto, dat symboolmotto, dat symboolmotto, dat symboolmotto, dat symboolstaat voor de eenmakingstaat voor de eenmakingstaat voor de eenmakingstaat voor de eenmakingstaat voor de eenmaking. Misschien vinden uw leerlingen ereen? Op initiatief van het Vredesmemoriaal in Caen, Frankrijk,gaat er een internationale oproep naar alle kinderen en jonge-ren (10-19 jaar) van de 15 Europese lidstaten. U kan met uwklas meedoen aan deze wedstrijd, waarover u meer informatievindt via Internet (www.motto-europe.org of www.devise-europe.org). U kan zich via die weg inschrijven, achtergrondinfoopdiepen en internationaal van gedachten wisselen met ande-re deelnemende scholen. Na inschrijving kan u tot 31 decemberklassikaal een of meer motto’s insturen (max. 11 woorden,gemotiveerd met een tekst van max. 300 woorden, beide in hetNederlands en in het Engels). In april 2000 maakt een Europesejury de winnaar bekend. Voor België zetelt daar ex-astronautDirk Frimout in. Op 9 mei, 50 jaar nadat Robert Schuman deoprichting van de Unie in zijn openingsspeech bekrachtigde,wordt het motto overgemaakt aan het Europees Parlement.

Film B

• Film met creatieve stroomstootOp drie locaties (20/10, 13.30 u. in Kinepolis Hasselt; 10/11,14.30 u. in Kennedycomplex Brugge 1/12, 13.30 u. in Film-museum Antwerpen) kan u deelnemen aan een filmpeda-filmpeda-filmpeda-filmpeda-filmpeda-gogische studienamiddaggogische studienamiddaggogische studienamiddaggogische studienamiddaggogische studienamiddag rond Motivatie in het basison-Motivatie in het basison-Motivatie in het basison-Motivatie in het basison-Motivatie in het basison-derwijs - tussen droom en werkelijkheidderwijs - tussen droom en werkelijkheidderwijs - tussen droom en werkelijkheidderwijs - tussen droom en werkelijkheidderwijs - tussen droom en werkelijkheid. Na de vertoningvan de bekroonde film Ça commence aujourd’hui (over eenzeer toegewijd directeur van een Noord-Franse kleuterschool)volgt een panelgesprek met vertegenwoordigers uit het ba-sisonderwijs. Een aanrader voor wie, samen met directeurLefebvre uit de film, in creatief onderwijs durft blijven geloven.In Hasselt en Antwerpen betaalt u 150␣ fr., in Brugge 250␣ fr.Info en inschrijvingen: Hasselt: tel 011-27 28 99; Brugge - tel050-79 03 30; Antwerpen - tel 03-457 50 16

• Film met pedagogisch jasjeRond de nieuwe Vlaamse jeugdfilm Vlaamse jeugdfilm Vlaamse jeugdfilm Vlaamse jeugdfilm Vlaamse jeugdfilm De BalDe BalDe BalDe BalDe Bal (een verhaalover ouders die uit elkaar gaan, slechte schoolresultaten,onbegrip van volwassenen voor de leefwereld van kinderenenz.) is nu ook een gratis filmpedagogisch dossiergratis filmpedagogisch dossiergratis filmpedagogisch dossiergratis filmpedagogisch dossiergratis filmpedagogisch dossier beschik-baar. Dit lesmateriaal bevat amusante en creatieve verwer-kingsopdrachten, uitgewerkt op handige werkbladen. De filmis trouwens beschikbaar voor schoolvoorstellingen. Reserve-ren kan bij Cinélibre/Fugitive - Haachtsesteenweg 270 - 1030Brussel - tel 02-245 87 00 - fax 02-216 25 75.Pedagogische Dienst voor Filmcultuur - Lies Buerman - Celle-broersstraat 16 bus 2 - 1000 Brussel - tel 02-546 08 21 - fax02-546 08 19 - kfl.brussel@kerknet.be

Auditoren gezocht S

Belcert is dringend op zoek naar kandidaten voor de functievan auditor in de accreditatie van certificatie-instellingen vanpersonen. Klinkt als Chinees in uw oren?Belcert is een dienst van het ministerie van EconomischeZaken. De dienst evalueert instellingen die certificaten uitrei-ken aan producten, kwaliteitssystemen en personen. Dezecertificaten krijgen daardoor op hun beurt een soort kwaliteits-label: door de zogenaamde accreditatie wordt de technischebekwaamheid en de objectiviteit van de betrokken certifica-tie-instelling officieel erkend. Voor deze evaluatie gebruiktBelcert internationaal erkende bekwaamheidscriteria (de nor-men van de reeks EN 45000).De auditoren die deze evaluaties maken, werken op onaf-hankelijke basis en met tijdelijke opdrachten (telkens enkeledagen; à 2400␣ fr./uur, geïndexeerd). De ideale kandidatenhebben een goede kennis van kwaliteitsnormen, een goedekennis van opleidingen in de technische sector, een techni-sche ervaring in de privésector, een basiskennis van Frans énEngels.Solliciteren met cv bij Belcert Secretariaat - ministerie van Econo-mische Zaken - E. Jacqmainlaan 154 - 4de verdieping - 1000Brussel - tel 02-206 47 21 - fax 02-206 57 44 -BELCERT@pophost.eunet.be.

Muzische vorming B

Studiedagen, workshops, projectbegeleiding, kunstvoorstellin-gen, individuele cursussen enz. maken leerkrachten kleuter- enlager onderwijs vertrouwd met het leergebied muzische vor-ming. Dat is het aanbod van de vereniging Acanthus. Tijdensde studiedagenstudiedagenstudiedagenstudiedagenstudiedagen ligt de nadruk vooral op inhouden, werkvor-men en methodiek. De workshopsworkshopsworkshopsworkshopsworkshops willen leerkrachten (én leer-lingen) vaardigheden en technieken aanleren. De projectbe-projectbe-projectbe-projectbe-projectbe-geleidinggeleidinggeleidinggeleidinggeleiding probeert de muzische vorming te integreren in ande-re leergebieden en dit met het hele schoolteam (resulterend ineen schoolfeest, tentoonstelling enz.). De kunstvoorstellingenkunstvoorstellingenkunstvoorstellingenkunstvoorstellingenkunstvoorstellingen(podiumacts, poppenspel, film, tentoonstelling, dans enz.) ge-ven de artistieke beleving een centrale plaats en dienen alsuitgangspunt voor studiedagen en workshops.Meer info bij Acanthus - Mia Baeck - A. Franckstraat 28 - 2530Boechout - tel 03-455 52 96 - fax 03-455 93 34

Jong en oud B

Kroniek van het levenKroniek van het levenKroniek van het levenKroniek van het levenKroniek van het leven is een nieuw lessenpakketlessenpakketlessenpakketlessenpakketlessenpakket voor alleklassen derde graad lager onderwijs. Met een inleidende vi-deo, een klasopdracht en enkele activiteiten kunnen uw leerlin-gen zelf de dialoog tussen jong en ouddialoog tussen jong en ouddialoog tussen jong en ouddialoog tussen jong en ouddialoog tussen jong en oud starten. De videodient als smaakmaker. In vijf thema’s staan jong en oud naastelkaar: kleren kiezen, in het ziekenhuis, huisdieren, een eigenkamer en plezier maken. In de nabespreking kan u even stilstaan bij het beeld dat uw leerlingen hebben van ouderemensen en hoe onder uiterlijke verschillen vaak dezelfde emo-ties, ideeën enz. schuilen. Daarna trekken de leerlingen er zelfop uit als een echte reporter om over deze thema’s interessantedingen te weten te komen. De verslagen hiervan bundelt u inde klas. Ten slotte biedt het pakket u een reeks aanvullendeactiviteiten: crea-, denk- en taalactiviteiten, die u afzonderlijk, ineen reeks of vakoverschrijdend in het project kan inpassen.Dit lessenpakket is een initiatief van Cera Holding en hetcommunicatiebureau LINK Inc. Het departement Onderwijsbezorgt elke lagere school één gratis exemplaar.Cera Holding - Annick Holvoet & Heidi Loos - Brusselsesteenweg100 - 3000 Leuven - tel 016-30 56 43 - fax 016-30 32 31

Kortweg Brittannië A

U bent op zoek naar ideeën om met uw klas of school eenuitstap te maken naar Engeland, Schotland of Wales? Dankan u voor meer informatie terecht op de vakantiebeursvakantiebeursvakantiebeursvakantiebeursvakantiebeursKortweg BrittanniëKortweg BrittanniëKortweg BrittanniëKortweg BrittanniëKortweg Brittannië op zaterdag 23 oktober in de BrugseBeurshalle. Heel wat toeristenbureaus uit Groot-Brittannië zijnter plaatse om u deskundig advies te geven over hun streeken de (educatieve) mogelijkheden.De toegang is gratis. De beurs is open van 10 tot 17.30 u. Tot14.30 u. is de toegang echter voorbehouden voor organisatorenorganisatorenorganisatorenorganisatorenorganisatorenvan groeps- en schoolreizenvan groeps- en schoolreizenvan groeps- en schoolreizenvan groeps- en schoolreizenvan groeps- en schoolreizen. Meld uw komst vooraf en u krijgteen persoonlijke uitnodiging toegestuurd. In de namiddag kun-nen de beursbezoekers genieten van een echte Afternoon Tea(met de traditionele cream tea en de Engelse scones). Deze vakan-tiebeurs is een organisatie van het Zuid-Oost-Engeland Toeristen-bureau, met steun van de British Tourist Authority in Brussel.South East England Tourist Board - Ellen Spanoghe - The OldBrew House - Warwick Park - Tunbridge Wells - Kent TN2 5TU- England - tel 00-44-1892-50 03 40 - fax 00-44-1892-50 0335 - espanoghe_seetb@yahoo.com - www.seetb.org.uk

18 KLASSE NR.98

Kan u Europa een gepast logobezorgen?

The Phantom of the OperaS

Op 24 oktober start de Antwerpse Stads-schouwburg met de nieuwe musical-nieuwe musical-nieuwe musical-nieuwe musical-nieuwe musical-productie productie productie productie productie The Phantom of the Ope-The Phantom of the Ope-The Phantom of the Ope-The Phantom of the Ope-The Phantom of the Ope-rarararara. Op zoek naar een herhaling van hetsucces van Les Misérables? Meer dan30.000 leerlingen bezochten vorig jaareen schoolvoorstelling. Alleszins zijn eropnieuw schoolvoorstellingen gepland.Zo ontmoeten uw leerlingen tegen be-taalbare prijzen cultuur, taal, geschie-denis en muziek. De speciale school-voorstellingen zullen plaats vinden tij-dens het derde trimester (na de paas-vakantie), maar tijdig reserveren is aan-bevolen.Meer info kan u nu al krijgen bij MusicHall - vzw My First Musical - Katja Lewijze- ‘t Hofveld 6a - 1702 Groot-Bijgaarden- tel 02-481 67 39 - fax 02-481 67 35

KLASSE NR.98 19KLASSE NR.98 19

Klasse-service A

• Niet vergeten: u kan uw leerlingen derde graad lager on-derwijs nog altijd inschrijven voor de ECI-verhalenwedstrijdECI-verhalenwedstrijdECI-verhalenwedstrijdECI-verhalenwedstrijdECI-verhalenwedstrijd1999-2000 1999-2000 1999-2000 1999-2000 1999-2000 Pak je pen: ik ben even iemand andersPak je pen: ik ben even iemand andersPak je pen: ik ben even iemand andersPak je pen: ik ben even iemand andersPak je pen: ik ben even iemand anders (zieook vorige Klasse). Meer info over deze tweejaarlijkse wed-strijd (met en voor Unicef): ECI voor boeken en platen -Italiëlei 124 - 17de verdieping - 2000 Antwerpen - tel 03-21356 88 - fax 03-213 56 86.• Leraar fysica (op rust) Marc Govaert trekt nu als weten-weten-weten-weten-weten-schapsanimatorschapsanimatorschapsanimatorschapsanimatorschapsanimator langs Vlaamse scholen. Met alledaagsmateriaal demonstreert hij de basiswetten van de fysica. Eenveertigtal interactieve proeven zetten uw leerlingen (via eenparadoxale waarneming) aan tot denken en zelf experimen-teren. Doelgroep: derde graad lager onderwijs en secundaironderwijs. Meer info bij Marc Govaert - Wettersesteenweg 22- 9860 Gijzenzele - tel en fax 09-362 72 65.• De School voor Poppenspel hervat de lessen op dinsdag 5oktober met een voorstelling van het nieuwe jaarprogramma.De cursussen vinden telkens plaats op dinsdag (oefenen enspelen met theaterpoppen, -figuren en objecten) en donder-dag (constructie van theaterpoppen met verschillende mate-rialen en technieken), telkens van 20 tot 22 u. Meer info ophet secretariaat van de School voor Poppenspel - Kadodder-straat 14 - 2800 Mechelen - tel 015-21 83 66.• Leerkracht Ugo Renders is dringend op zoek naar enkeleschoolvolleybalploegenschoolvolleybalploegenschoolvolleybalploegenschoolvolleybalploegenschoolvolleybalploegen, liefst uit omgeving Antwerpen, vooreen leerkrachtencompetitie (start half oktober met een tientalwedstrijden). Een eigen zaal is niet nodig. Bellen, faxen ofmailen naar 03-458 13 70 - RendersUgo@hotmail.com.• Nieuwe medewerkers gezochtNieuwe medewerkers gezochtNieuwe medewerkers gezochtNieuwe medewerkers gezochtNieuwe medewerkers gezocht: radiojournalisten, muziek-liefhebbers, presentators, technici enz. Nieuwe programmavoor-stellen zijn welkom. Al wie verstand heeft van promotie, pr,reclamewerving, geld enz. is méér dan welkom. Geïnteresseer-den melden zich meteen bij URGent (Gentse studentenradio) -Ben Franklin - Postbus 414 - 9000 Gent-1 - tel 0495-50 96 86- fax 09-229 11 05 - hoofdproducers@urgent.rug.ac.be -urgent.rug.ac.be.

Curieuzeneuze B

Klassen uit de derde graad lager onderwijs bedenken eenoriginele vraag over een wetenschappelijk of technolo-originele vraag over een wetenschappelijk of technolo-originele vraag over een wetenschappelijk of technolo-originele vraag over een wetenschappelijk of technolo-originele vraag over een wetenschappelijk of technolo-gisch gegevengisch gegevengisch gegevengisch gegevengisch gegeven. Vervolgens tekenen ze een stappenplan uitvan de zoektocht naar het antwoord. Dat is (kort samenge-vat) de wedstrijd wedstrijd wedstrijd wedstrijd wedstrijd CurieuzeneuzeCurieuzeneuzeCurieuzeneuzeCurieuzeneuzeCurieuzeneuze, een initiatief van StichtingFlanders Technology International en de administratie We-tenschap en Innovatie, met medewerking van Zonneland, KidCity, Ketnet en Klasse.U kan inschrijven tot 31 oktober met het formulier uit deCurieuzeneuze-brochureCurieuzeneuze-brochureCurieuzeneuze-brochureCurieuzeneuze-brochureCurieuzeneuze-brochure die naar alle basisscholen is ver-stuurd. U kan de brochure ook aanvragen op onderstaandadres. Na inschrijving ontvangt u een deelnamepakket meteen voorbeeld van een stappenplan en een video met deeerste acht afleveringen van Curieuzeneuze (Ketnet, april ‘99).De stappenplannen met het antwoord op de gekozen vraaglevert u vóór 10 december binnen. Vanaf 4 oktober zendtKetnet de volledige reeks Curieuzeneuze uit (24 afleveringen;van maandag tot donderdag, telkens om 17.55 u.). Meerinfo vindt u ook op www.kidcity.be. In de prijzenpot zitten eengrote verrassingsprijs voor de winnende klas, software-pak-ketten, rugzakken met boeken en cadeaus voor elke leerling,gratis bezoek aan Technopolis, uitnodigingen voor de Cu-rieuzeneuze-slothappening enz.Technopolis - wedstrijd Curieuzeneuze - Carla Huysmans -Technopolislaan - 2800 Mechelen - tel 015-34 20 00

BIS A

100.000 folders, 30.000 brochures, advertenties in kranten enweekbladen, een eigen infolijn, spotjes op radio en televisie.Het afstandsonderwijs is niet meer. Lang leve het BegeleidBegeleidBegeleidBegeleidBegeleidIndividueel StuderenIndividueel StuderenIndividueel StuderenIndividueel StuderenIndividueel Studeren (BIS). Thuis studeren om u voor tebereiden op officiële examens, om uw algemene kennis bij tespijkeren, om een vreemde taal aan te leren... het aanbod isgroot. De leraars-correctoren heten nu «mentoren»: ze verbe-teren niet alleen de taken, maar geven ook individueel stu-

dieadvies. Voorts beoordelen een aantal externe specialistenpermanent de aangeboden cursussen op hun kwaliteit.Na uw inschrijving ontvangt u het eerste lespakket met eentaak. Die stuurt u ingevuld terug. Aansluitend ontvangt u hettweede lespakket, mét het correctiemodel van het eerste pak-ket. U bepaalt zelf het lestempo. Uw inschrijving blijft immersdrie jaar geldig. BIS is volledig gratis. U betaalt enkel postze-gels en eventuele handboeken.Het BIS-aanbod bestrijkt zeven studiegebiedenzeven studiegebiedenzeven studiegebiedenzeven studiegebiedenzeven studiegebieden: talentalentalentalentalen (Ne-derlands, Frans, Engels, Duits, Spaans en Italiaans), wiskun-wiskun-wiskun-wiskun-wiskun-dedededede, economieeconomieeconomieeconomieeconomie, administratieadministratieadministratieadministratieadministratie (o.a. verschillende soorten rechten voorbereiding overgangsexamens van de overheidssec-tor), informaticainformaticainformaticainformaticainformatica, wetenschappenwetenschappenwetenschappenwetenschappenwetenschappen (biologie, fysica, chemie,aardrijkskunde en geschiedenis), techniektechniektechniektechniektechniek en variavariavariavariavaria (preven-tie en bescherming op het werk en geheugentraining). Bij elkonderdeel van deze studierichtingen wordt het studieniveauaangeduid (beginners, ASO 2de graad, ASO 3de graad,gevorderden). U vindt het hele aanbod in de gratis BIS-gratis BIS-gratis BIS-gratis BIS-gratis BIS-studiegids studiegids studiegids studiegids studiegids En als je nu eens thuis zou studeren?En als je nu eens thuis zou studeren?En als je nu eens thuis zou studeren?En als je nu eens thuis zou studeren?En als je nu eens thuis zou studeren? Stuur eenkaartje met uw naam en adres naar onderstaand adres en ukrijgt de studiegids per kerende post in de bus. E-mailen kanook of u belt gewoon even naar het gratis BIS-infonummer.Het BIS zoekt momenteel verschillende mentoren (in bij-Het BIS zoekt momenteel verschillende mentoren (in bij-Het BIS zoekt momenteel verschillende mentoren (in bij-Het BIS zoekt momenteel verschillende mentoren (in bij-Het BIS zoekt momenteel verschillende mentoren (in bij-ambt) voor de aanleg van een wervingsreserveambt) voor de aanleg van een wervingsreserveambt) voor de aanleg van een wervingsreserveambt) voor de aanleg van een wervingsreserveambt) voor de aanleg van een wervingsreserve. Kandi-daat-mentoren hebben een aggregatie secundair onderwijsen hebben het betrokken leervak minstens twee jaar onder-wezen (halftijds is voldoende). Leerkrachten met een Internet-aansluiting krijgen voorrang. De oproep betreft de vakken(niveau ASO): Nederlands (2de en 3de graad), Frans (2de en3de graad), Engels (2de en 3de graad), Duits (2de en 3degraad), Spaans (3de graad), Italiaans (3de graad) en Infor-matica (2de en 3de graad).Meer info en sollicitaties (met uitgebreid cv): departement Onderwijs- BIS - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - gratis infonum-mer 0800-92 370 - tel 02-553 96 08 - fax 02-553 96 15 -bis@ond.vlaanderen.be

Kindervlag A

Er is nu ook een EuropeseEuropeseEuropeseEuropeseEuropeseKindervlagKindervlagKindervlagKindervlagKindervlag om de viering van10 jaar Kinderrechtenverdragnog wat extra luister bij te zet-ten. De vlag is een initiatief vanhet Belgisch Kinderparlement ende European Foundation for theRights of Children.

Leerkrachten en scholen kunnen de vlag bestellen aan degunstprijs van 2000␣ fr., over te schrijven op rekeningnr. 776-5944009-43, met vermelding «Europese Kindervlag voor...»European Foundation for the Rights of Children - Secretariaat-generaal - Rijksweg 6 - 8520 Kuurne - tel 056-72 38 78 - fax056-70 51 81.

Op wereldreis B

Rajasthan (Indië) is de bestemming van de september-We-We-We-We-We-reldreisreldreisreldreisreldreisreldreis van het Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssa-menwerking (NCOS). Wereldreis is een maandelijkse lesbriefvoor leerkrachten lager onderwijs. Vertrekkend van de foto’svan de NCOS Wereldkalender Wereldkalender Wereldkalender Wereldkalender Wereldkalender krijgt u lestips, aangepastelandeninfo, spelletjes, liedjes enz. Hiermee kan u zelf lessensamenstellen rond de aangereikte thema’s.Een abonnement op Wereldreis kost 450␣ fr. voor 10 lesmap-pen, plus een 11de map ter gelegenheid van 11.11.11. We-reldreis + Wereldkalender kosten 1095␣ fr., verzendingskosteninbegrepen.Klasse en NCOS willen u graag volgende voordeelaanbie-voordeelaanbie-voordeelaanbie-voordeelaanbie-voordeelaanbie-dingdingdingdingding voorstellen. U bestelt meteen Wereldreis + Wereldkalen-der (januari tot december 2000). U betaalt dan slechts 995␣ fr.(verzendingskosten inbegrepen). Hiervoor ontvangt u (een-malig aanbod) twee Wereldkalenders (1999 én 2000) plusalle Wereldreis-lesbrieven van oktober tot en met juni.NCOS Uitgeverij - Chris Poot - Vlasfabriekstraat 11 - 1060Brussel - tel 02-536 11 17 - fax 02-536 19 05 -chris.poot@ncos.ngonet.be

Gratis en in eigen tempostuderen. Je moet wel... zijn omhet niet te doen!

(advertentie)

(advertentie)

Mysterie op school S

Leerkrachten Engels van de laatste driejaren secundair onderwijs kunnen dezemaand gratis op prospectiegratis op prospectiegratis op prospectiegratis op prospectiegratis op prospectie naar deEngelstalige verteltheaterproductie Engelstalige verteltheaterproductie Engelstalige verteltheaterproductie Engelstalige verteltheaterproductie Engelstalige verteltheaterproductie E.E.E.E.E.A. Poe - Two Tales of Mystery andA. Poe - Two Tales of Mystery andA. Poe - Two Tales of Mystery andA. Poe - Two Tales of Mystery andA. Poe - Two Tales of Mystery andImaginationImaginationImaginationImaginationImagination. In William Wilson verteltde titelfiguur over een (school)leven volverderf en kwaad, dat eindigt in dedodencel. In The Black Cat valt een manten prooi aan drankzucht en mishan-delt zijn kat, waarna deze gruwelijkwraak neemt.De verhalen worden gebracht doorMaarten Quaghebeur. De productie iseen initiatief van vzw De Verwondering- School voor WAANzin en is beschik-baar voor schoolvoorstellingen.De prospectievoorstellingen zijn enkeltoegankelijk voor leerkrachten Engels. Zevinden plaats op 18 oktober in CC DeBrouckère Torhout, 25 oktober in ATL/Amusements Theater Leuven en 26 ok-tober in Theater Het Appeltje Antwerpen,telkens om 20 u. U kan uw plaatsen(max. drie per school) reserveren bij TheaterDe Verwondering - Martin Desloovere -Zandloperstraat 28 - 9030 Gent - tel enfax 09-236 38 01 - gsm 0495-51 68 27- deverwondering@planetinternet.be.

22 KLASSE NR.98

Gouden Carolus A

Nee, dit is geen reclame voor bier. Maar omdat Keizer Karel500 jaar geleden geboren werd, staat hij in Gent een heeljaar lang in een gouden zonnetje (zie ook p. 15-17). Een vande grote, prestigieuze tentoonstellingen van dit jubileumjaaris Carolus, Keizer Karel V 1500-1558 in de Gentse Sint-Pietersabdij. Ze loopt van 6 november 1999 tot 30 januari2000. De figuur en de wereld van Keizer Karel V wordenpolitiek-religieus, cultureel en sociaal-economisch belicht, vanlokaal niveau (de stad Gent) tot op wereldniveau. Een eeuwgeschiedenis op een gouden dienblad: Renaissance en Hu-manisme, reformatie en inquisitie, kunst als propagandamid-del, de staatsvorming en oorlogvoering, de opkomende we-reldeconomie, de clash met andere culturen. Dat uit zich inkunstwerken van Titiaan, Dürer, Metsys, Gossaert, van Cleveenz. in kunstschatten uit grote Europese collecties en originele

geschriften en artefacten,waarvan sommige voor heteerst te zien zijn voor eengroot publiek. Er is werkelijkte veel om op te noemen.Elke dag van 9 tot 11 u., lo-pen er speciale educatieverondleidingen voor school-groepen. Die kosten 2500␣ fr.per klas, toegangstickets nietinbegrepen. De rondleidingenvoor het lager onderwijs ende eerste graad secundair zijneen spel van vraag en ant-woord, dat zicht geeft op deleefwereld van Keizer Karel.Voor het secundair (2de en3de graad) en hoger onder-wijs ligt het accent op ver-banden tussen toen en nu.Op woensdag 10 novemberOp woensdag 10 novemberOp woensdag 10 novemberOp woensdag 10 novemberOp woensdag 10 november(14-22 u.) en donderdag 11(14-22 u.) en donderdag 11(14-22 u.) en donderdag 11(14-22 u.) en donderdag 11(14-22 u.) en donderdag 11november (10-18 u.) vindennovember (10-18 u.) vindennovember (10-18 u.) vindennovember (10-18 u.) vindennovember (10-18 u.) vindener speciale lerarendagener speciale lerarendagener speciale lerarendagener speciale lerarendagener speciale lerarendagenplaats. 500 leerkrachten metplaats. 500 leerkrachten metplaats. 500 leerkrachten metplaats. 500 leerkrachten metplaats. 500 leerkrachten metcollega of partner krijgencollega of partner krijgencollega of partner krijgencollega of partner krijgencollega of partner krijgendan gratis toegang tot dedan gratis toegang tot dedan gratis toegang tot dedan gratis toegang tot dedan gratis toegang tot detentoonstelling en een rond-tentoonstelling en een rond-tentoonstelling en een rond-tentoonstelling en een rond-tentoonstelling en een rond-leiding. U krijgt ook meerleiding. U krijgt ook meerleiding. U krijgt ook meerleiding. U krijgt ook meerleiding. U krijgt ook meer

informatie voor een bezoek met de klas.informatie voor een bezoek met de klas.informatie voor een bezoek met de klas.informatie voor een bezoek met de klas.informatie voor een bezoek met de klas.Via een rondleiding leert u wat uw leerlingen hier kunnenopsteken. Vanaf 15 oktober kan u ook gratis lesdossierskrijgen over drie verschillende thema’s: Renaissance en Hu-manisme, protestantisme en reformatie, de Nieuwe Wereld. Erzijn brochures voor het lager en voor het secundair onderwijs.U kan ze telefonisch bestellen via 09-243 97 31.Voor meer inlichtingen en reservaties (bezoek met de klas): tel09-243 97 43 (elke werkdag van 13 tot 17 u.) - fax 09 24397 34 - drr.sintpietersabdij@gent.be

Handleiding voor minnaars S

Ron Cornet speelt de Ars Amatoria van Ovidius in eenhedendaagse bewerking, die toch trouw blijft aan de origi-nele verzen. Handleiding voor minnaarsHandleiding voor minnaarsHandleiding voor minnaarsHandleiding voor minnaarsHandleiding voor minnaars (voor leerlingenvanaf 15 jaar) is ook dit schooljaar beschikbaar voor school-voorstellingen. Het stuk werpt een komische blik op deRomeinse zeden en gewoonten én blijkt na 2000 jaar ver-bazend actueel.U kan de voorstelling vooraf gaan bekijken op donderdagen14, 21 en 28 oktober (telkens om 20 u.) in het A.T.L.-Theater- Vaart 25 - 3000 Leuven. Wie bij de reservatie van zijnWie bij de reservatie van zijnWie bij de reservatie van zijnWie bij de reservatie van zijnWie bij de reservatie van zijnticket het toverwoord Klasse uitspreekt, betaalt voor eenticket het toverwoord Klasse uitspreekt, betaalt voor eenticket het toverwoord Klasse uitspreekt, betaalt voor eenticket het toverwoord Klasse uitspreekt, betaalt voor eenticket het toverwoord Klasse uitspreekt, betaalt voor eenticket 300 i.p.v. 420␣ fr.ticket 300 i.p.v. 420␣ fr.ticket 300 i.p.v. 420␣ fr.ticket 300 i.p.v. 420␣ fr.ticket 300 i.p.v. 420␣ fr. Reserveren doet u op tel 016-23 1598. Voor schoolvoorstellingen (overdag) in datzelfde A.T.L.-Theater kan u terecht op onderstaand adres.Theatergezelschap Barre Weldaad - Lamorinièrestraat 252 -2018 Antwerpen - tel en fax 03-230 02 73 - gsm 0477-7228 84

Gedetacheerden gezocht A

• Dringend gezocht: een vastbenoemd leraar secundair on-derwijs met een brede belangstelling en een warm hart vooronderwijskwesties op alle niveaus. Als gedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerde zal unascholingspakketten ontwerpen en begeleidennascholingspakketten ontwerpen en begeleidennascholingspakketten ontwerpen en begeleidennascholingspakketten ontwerpen en begeleidennascholingspakketten ontwerpen en begeleiden, werkenmet groepen volwassenen en balanceren tussen intensiefteamwerk en zelfstandig werken. Gemotiveerd schrijven metcv naar Stichting-Lodewijk de Raet - Liedtsstraat 27-29 -1030 Brussel - tel 02-240 95 23 - fax 02-242 26 10 -luk.bosman@ping.be.• Een vastbenoemd leerkracht kan via detachering als peda-peda-peda-peda-peda-gogisch medewerkergogisch medewerkergogisch medewerkergogisch medewerkergogisch medewerker aan de slag op het landelijk secreta-riaat van KSJ-KSA-VKSJ. De opdracht bestaat uit pedagogi-sche taken, redactioneel en organisatorisch werk. Meer infobij KSJ-KSA-VKSJ - Gaucheretstraat 205 - 1030 Brussel - tel02-201 15 10 - fax 02-201 04 74.• Een vastbenoemd leerkracht, met een creatieve visie opnieuwe initiatieven en (eventueel) ervaring met de VlaamseVlaamseVlaamseVlaamseVlaamseamateurdanswereldamateurdanswereldamateurdanswereldamateurdanswereldamateurdanswereld, kan meteen aan de slag als gedeta-cheerde bij Jeugd en Dans vzw - Meistraat 2 - 2000 Antwer-pen - tel 03-202 83 50.• Dringend gezocht: een begeleiderbegeleiderbegeleiderbegeleiderbegeleider voor het project GroeneSchool (milieuzorgsysteem) voor de provincie Limburg en eenprogrammatieverantwoordelijkeprogrammatieverantwoordelijkeprogrammatieverantwoordelijkeprogrammatieverantwoordelijkeprogrammatieverantwoordelijke (licentiaat met grondigeveldbiologische kennis) voor het NE-centrum De Vroente inKalmthout. Voor meer informatie over deze detacheringen eneen functiebeschrijving: afdeling Algemeen Milieu- en Natuur-beleid - Eric Craenhals - E. Jacqmainlaan 156 bus 8 - 1000Brussel - tel 02-550 20 04 - eric.craenhals@lin.vlaanderen.be.

Argo verhuisd A

Voor heel wat diensten van de centrale administratie van het centrale administratie van het centrale administratie van het centrale administratie van het centrale administratie van hetgemeenschapsonderwijsgemeenschapsonderwijsgemeenschapsonderwijsgemeenschapsonderwijsgemeenschapsonderwijs moet u voortaan terecht op eenander adres: Alhambragebouw - E. Jacqmainlaan 20 - 1000Brussel. Alleen de afdelingen Financiën, Algemene Infrastruc-tuur en Onderwijsorganisatie, plus de Pedagogische Begelei-dingsdienst en de sector Ondersteuning Leerplannen blijven inde J. de Lalaingstraat 28 - 1040 Brussel. Ook de dienst vanondervoorzitter J. Van den Brande kan u voortaan daar berei-ken. Het nieuwe centrale telefoonnummer voor beide gebou-wen is 02-790 92 00. Het e-mailadres blijft argo@argo.be.

Wedstrijd voor illustratoren A

Alle geïnteresseerden kunnen deelnemen (ook in groep) aande Prijs van de Stad HasseltPrijs van de Stad HasseltPrijs van de Stad HasseltPrijs van de Stad HasseltPrijs van de Stad Hasselt, de derde editie van de twee-twee-twee-twee-twee-jaarlijkse internationale wedstrijd voor illustratoren vanjaarlijkse internationale wedstrijd voor illustratoren vanjaarlijkse internationale wedstrijd voor illustratoren vanjaarlijkse internationale wedstrijd voor illustratoren vanjaarlijkse internationale wedstrijd voor illustratoren vankinderboekenkinderboekenkinderboekenkinderboekenkinderboeken. De hoofdprijs is een geldsom van 300.000␣ fr.en een uitgavecontract bij Uitgeverij Clavis. Uw inzendingwordt verwacht vóór 7 juli 2000.Op maandag 25 oktober 1999 is er een studiedagstudiedagstudiedagstudiedagstudiedag vooriedereen die belangstelling heeft voor het illustreren vanillustreren vanillustreren vanillustreren vanillustreren vankinderboekenkinderboekenkinderboekenkinderboekenkinderboeken. Deelnemen is gratis. De studiedag vindt plaatsin de Stedelijke Academie - Kunstlaan 12 - 3500 Hasselt. Eeninschrijvingsformulier kan u aanvragen bij Uitgeverij Clavis -Alice Maes - tel 011-28 68 68 (8 tot 12 u.).Stad Hasselt - Dienst voor Cultuur - Stadhuis - 3500 Hasselt -tel 011-23 95 53 - fax 011-22 57 42

GRATIS NAAR CAROLUSµ Ja, ik kom graag naar de gratis lerarendagen van de

tentoonstelling Carolus, Keizer Karel V 1500-1558.

Stuur mij een uitnodiging voor 1 / 2 personen (omcirkel watpast). Als u mij uitnodigt, kóm ik ook.

Mijn voorkeur gaat naar (omcirkel de datum en het tijdstipvan uw keuze):

Woensdag 10 november om □ 14 of 16 u. □ 18 of 20 u.

Donderdag 11 november om □ 9 of 11 u. □ 13 of 15 u.

Naam: ..........................................................................

Adres: ...........................................................................

....................................................................................

Onderwijsniveau: lager / secundair (1ste graad) /secundair (2de + 3de graad) / hoger

School: ..........................................................................

Stuur deze originele bon volledig ingevuld naar Sint-Pietersabdij - Carolusmet Klasse - Sint-Pietersplein 9 - 9000 Gent. Als u bij de gelukkigen bent, krijgtu een schriftelijke bevestiging van uw komst met alle praktische informatie.

(advertentie)

24 KLASSE NR.98

School en bedrijf S

Het experimenteerproject experimenteerproject experimenteerproject experimenteerproject experimenteerproject Brug RegioBrug RegioBrug RegioBrug RegioBrug RegioAntwerpen Bedrijfsleven OnderwijsAntwerpen Bedrijfsleven OnderwijsAntwerpen Bedrijfsleven OnderwijsAntwerpen Bedrijfsleven OnderwijsAntwerpen Bedrijfsleven Onderwijs(BRABO) zoekt meer samenwerking tus-sen het Antwerpse bedrijfsleven en descholen uit de regio. BRABO is een net-overschrijdend project, gelanceerd doorgewezen minister van onderwijs Luc Vanden Bossche en de Kamer van Koop-handel en Nijverheid van Antwerpen(KKNA). Een eerste initiatief zijn zoge-naamde vakwerkgroepenvakwerkgroepenvakwerkgroepenvakwerkgroepenvakwerkgroepen, waarin leer-krachten en bedrijfsmensen uit bepaal-de vakgebieden elkaar vinden. Voorelektriciteit en chemie zijn al dergelijkevakwerkgroepen opgestart. Ze gaan opzoek naar concrete samenwerkingsvor-men rond bijvoorbeeld stageplaatsen,opleiding van leerkrachten ín bedrij-ven, ontwikkeling van nieuw opleidings-materiaal (of bestaand bedrijfsmateri-aal een tweede levensloop geven in descholen) en een materialendatabank.Meer info bij KKNA - Eddy Aelbrecht &Chantal Dib - Markgravestraat 12 - 2000Antwerpen - tel 03-232 22 19 - fax 03-205 61 19 - ond@KKNA.be

24 KLASSE NR.98

Brussel in drievoud S

Wil u met uw leerlingen ervaren dat Brussel meer te biedenheeft dan de Grote Markt, overheidsgebouwen, zakelijke wol-kenkrabbers en Manneke Pis? Jeugd & Vrede organiseert da-gelijks multiculturele wandelingen in de hoofdstad. Drie ver-schillende bestemmingen, drie uiteenlopende stemmingen. Zokan u kiezen voor:• Een dagje Afrika in BrusselEen dagje Afrika in BrusselEen dagje Afrika in BrusselEen dagje Afrika in BrusselEen dagje Afrika in Brussel: wandeling in de Matongewijk;Afrikaanse vruchten proeven in de groentewinkel; workshopsover Afrikaanse dans, verhalen, speelgoed…• Mediterrane volkerenMediterrane volkerenMediterrane volkerenMediterrane volkerenMediterrane volkeren: bezoek aan moskee en vluchtelin-gencentrum; workshops met allochtone Brusselaars; educatiefspellencircuit over meningen en vooroordelen…• Joden in BrusselJoden in BrusselJoden in BrusselJoden in BrusselJoden in Brussel: bezoek aan een synagoge, minicursusHebreeuws, joodse humor en verhalen…U kan kiezen voor een programma van een halve of een heledag. Bij elk pakket hoort een voorbereidend dossier en eenwerkkaart per deelnemer. En er is ook de rugzak met gebruiks-voorwerpen die de wandeling verder stofferen. Elke wandelingstart op een ander punt in de stad.Op zaterdag 23 oktober, van 10 tot 13 uur, kunnen 75Op zaterdag 23 oktober, van 10 tot 13 uur, kunnen 75Op zaterdag 23 oktober, van 10 tot 13 uur, kunnen 75Op zaterdag 23 oktober, van 10 tot 13 uur, kunnen 75Op zaterdag 23 oktober, van 10 tot 13 uur, kunnen 75leerkrachten met collega of partner gratis proeven van ditleerkrachten met collega of partner gratis proeven van ditleerkrachten met collega of partner gratis proeven van ditleerkrachten met collega of partner gratis proeven van ditleerkrachten met collega of partner gratis proeven van ditmulticulturele aanbod. U wordt begeleid op het niveaumulticulturele aanbod. U wordt begeleid op het niveaumulticulturele aanbod. U wordt begeleid op het niveaumulticulturele aanbod. U wordt begeleid op het niveaumulticulturele aanbod. U wordt begeleid op het niveauvan uw leerlingen. Zo weet u meteen wat zij eraan kunnenvan uw leerlingen. Zo weet u meteen wat zij eraan kunnenvan uw leerlingen. Zo weet u meteen wat zij eraan kunnenvan uw leerlingen. Zo weet u meteen wat zij eraan kunnenvan uw leerlingen. Zo weet u meteen wat zij eraan kunnenhebben. Nadien krijgt u een infomap mee.hebben. Nadien krijgt u een infomap mee.hebben. Nadien krijgt u een infomap mee.hebben. Nadien krijgt u een infomap mee.hebben. Nadien krijgt u een infomap mee.Als u voor de mediterrane wandeling kiest, maakt u ook kennismet De Waterman. Dit verblijfcentrum voor de jeugd was ooit eenambachtelijke likeurstokerij. Vandaag vormen werkloze jongerenen kunstenaars het om tot een multifunctioneel gebouw waar umet de hele klas kan logeren en allerlei activiteiten organiseren.Een initiatief van de vzw Jeugd en Stad, die haar eigen brochuresamenstelde om Brussel te verkennen. Daarin onder meer graf-fiti-, raadsel- en fotowandelingen, die u zonder begeleiding kanafwerken. Jeugd en Stad is actief in Brussel, Antwerpen en Genten organiseert projecten voor jongeren.Stuur een kaartje met daarop uw naam, adres, onderwijsniveauen school (noteer daarop ook de drie wandelingen in volgordein volgordein volgordein volgordein volgordevan uw voorkeurvan uw voorkeurvan uw voorkeurvan uw voorkeurvan uw voorkeur) ) ) ) ) naar Jeugd & Vrede – Van Elewijckstraat 35– 1050 Brussel – tel 02-640 19 98 – fax 02-640 07 74. Wiemeekan, krijgt een schriftelijke uitnodiging.

Strips uit de prehistorie A

Liep Obelix werkelijk met een menhir rond? Waren Toenga enRahan inderdaad mooie, blanke en blonde jongelingen? Enliep de doorsnee mammoet pardoes in de pas gegraven kuil?Met de prehistorie nemen strips nogal eens een loopje, zo blijktuit het proefschrift van Dimitri Van Menen. Het ProvinciaalArcheologisch Museum van Velzeke (PAMZOV) zette al zijntwijfels in beeld om. Maquettes en replica’s zetten het bestaanvan paaldorpen op de helling, slaan minder vonken uit vuur-steen dan de stripadept verwacht en trekken halfnaakt rond-zwervende IJskapbewoners de gepaste pelsen capuchons aan.De tentoonstelling Beelden uit de Prehistorie hangt een realis-tisch beeld op van onze voorouders en put daarbij ook uitstrips die een juist beeld geven. Zeven thema’s krijgen de spotsop zich: beeld van de mens, jacht, vuur, kleding, wonen, oorlogen cultus. Deze confrontatie tussen fictie en realiteit is een doe-project: aanraken mag, zegt de gids. Beelden uit de Prehistorieloopt tot januari 2000 in het PAMZOV. U kan er alle weekda-gen terecht van 9 tot 12 u. en van 14 tot 17 u. Op zon- enfeestdagen bent u welkom van 14 tot 18 u.Op woensdag 13 oktober om 14 u. mogen 50 leerkrachtenOp woensdag 13 oktober om 14 u. mogen 50 leerkrachtenOp woensdag 13 oktober om 14 u. mogen 50 leerkrachtenOp woensdag 13 oktober om 14 u. mogen 50 leerkrachtenOp woensdag 13 oktober om 14 u. mogen 50 leerkrachtengratis deelnemen aan een workshopgratis deelnemen aan een workshopgratis deelnemen aan een workshopgratis deelnemen aan een workshopgratis deelnemen aan een workshop, waarin u de tentoon-stelling bezoekt en ervaart wat het is om er als leerling door-heen te worden geloodst. De workshop duurt tot ongeveer 16u. Inschrijven doet u telefonisch.Provinciaal Archeologisch Museum Zuid-Oost-Vlaanderen -Paddestraat 7 - 9620 Zottegem-Velzeke - tel 09-360 67 16 -fax 09-361 28 41

Medewerkers gezocht A

• Dringend gezocht: gemotiveerde en creatieve leerkrachten dieals auteurauteurauteurauteurauteur willen meewerken aan nieuwe educatieve uitgavenvoor basis-basis-basis-basis-basis- (wereldoriëntatie, Frans, godsdienst, educatievesoftware) en secundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijs (Nederlands, Nederlands

BSO, NT2, Engels, geschiedenis, PAV, maatschappelijke vor-ming, levensbeschouwing, wiskunde, wiskunde BSO, educatie-ve software). Geïnteresseerden nemen contact op met Stan-daard Educatieve Uitgeverij - Gert De Nutte - Belgiëlei 147A -2018 Antwerpen - tel 03-285 72 00 - fax 03-285 72 99 -gert.denutte@standaard.com.• Voor onmiddellijke indiensttreding gezocht: een directeurdirecteurdirecteurdirecteurdirecteur.Kandidaturen met cv bij Bouworde vzw - Karen De Bruyne -Joris De Leeuwstraat 7/1 - 1830 Machelen - tel 016-25 91 44- fax 016-25 91 60.• Gezocht: een nieuwe voorzittervoorzittervoorzittervoorzittervoorzitter, geïnteresseerd in methode-methode-methode-methode-methode-onderwijsonderwijsonderwijsonderwijsonderwijs, onderlegd in onderwijsmateries en bereid zich teverdiepen in de belangenverdediging van onafhankelijke scho-len. Meer informatie bij Federatie van Onafhankelijke Pluralis-tische Emancipatorische Methodescholen vzw - Kartuizerlaan20 - 9000 Gent - tel en fax 09-225 05 20.• Dringend gezocht: leerkrachtenleerkrachtenleerkrachtenleerkrachtenleerkrachten (dag- en avondonderwijs)voor de lessen Huishoudelijk koken en Gebak. Solliciteren metcv bij Centrum voor Volwassenenonderwijs - Te Boelaerlei 40 -2140 Borgerhout - tel en fax 03-236 50 78.• Turnkring Jeugdige Baanbrekers vzw uit Zaventem zoekt drin-gend gediplomeerde lesgeversgediplomeerde lesgeversgediplomeerde lesgeversgediplomeerde lesgeversgediplomeerde lesgevers voor de afdelingen Kleuter-turnen en Turnen (meisjes en jongens). De lessen vinden plaatstelkens op woensdagnamiddag vanaf 17 u. Meer info bij KurtVan Calster - tel 02-757 20 62.• Telefonische hulpverleningTelefonische hulpverleningTelefonische hulpverleningTelefonische hulpverleningTelefonische hulpverlening spreekt u wel aan? U bent mini-mum 11 uren per maand beschikbaar (en vrij van 14 tot 18 u. ofvan 18 tot 22 u.)? HolebifoonHolebifoonHolebifoonHolebifoonHolebifoon zoekt vrijwillige stafleden om, naeen interne opleiding, via de telefoon homo’s, lesbiennes enbiseksuelen te helpen. Kandidaten schrijven of bellen naar Hole-bifoon - Vlaanderenstraat 22 - 9000 Gent - tel 09-223 69 29.• Houders van een pedagogisch diploma (onderwijzer, regent,licentiaat...) kunnen deeltijds aan de slag als lesgever Dactylolesgever Dactylolesgever Dactylolesgever Dactylolesgever Dactylo.De lessen vangen aan tussen 16 en 17 u. (keuzemogelijkheidlesdagen; eigen wagen en telefoon; interne opleiding). Schrij-ven met cv naar IPOC - Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier - tel03-480 85 18.

Wedstrijden in de ruimte A

Alle klassen (vanaf de derde graad lager onderwijs) kunnendeelnemen aan de Breng ruimte in je klasBreng ruimte in je klasBreng ruimte in je klasBreng ruimte in je klasBreng ruimte in je klas-wedstrijd-wedstrijd-wedstrijd-wedstrijd-wedstrijd van devzw Euro Space Foundation (met als voorzitter Dirk Frimout). Dewedstrijd wil jongeren vertrouwd maken met de technologietechnologietechnologietechnologietechnologievan de toekomstvan de toekomstvan de toekomstvan de toekomstvan de toekomst en Internet gebruiken op schoolInternet gebruiken op schoolInternet gebruiken op schoolInternet gebruiken op schoolInternet gebruiken op school stimule-ren. Meedingen kan trouwens enkel via Internet. Klassen derdederdederdederdederdegraad lager onderwijsgraad lager onderwijsgraad lager onderwijsgraad lager onderwijsgraad lager onderwijs hebben als opdracht om vóór 15oktober op één of meerdere webpagina’s of e-mails (max. driepagina’s) een ontwerp te maken rond een ruimtereis. Klassensecundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijs maken voor 31 december één of meer-dere webpagina’s rond één van de opgegeven thema’s: hetnut van ruimteonderzoek, wat zou je willen zeggen of vragenaan een astronaut, onze planeet Aarde, fantasieën over deverovering van het zonnestelsel of vrije bedenkingen, dromen,verhalen enz. i.v.m. bemande of onbemande ruimtevaart. Voorde winnende klassen zijn er gratis driedaagse ruimteklassen inhet ruimtevaartcentrum van Redu. U kan voor deze wedstrijdinschrijven op eurospace@ping.be (mail de gegevens van uwschool, naam van de verantwoordelijke leraar enz. door).Klassen secundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijssecundair onderwijs kunnen ook deelnemen aan dePROBA-wedstrijd - Een satelliet aan je vingertoppenPROBA-wedstrijd - Een satelliet aan je vingertoppenPROBA-wedstrijd - Een satelliet aan je vingertoppenPROBA-wedstrijd - Een satelliet aan je vingertoppenPROBA-wedstrijd - Een satelliet aan je vingertoppen. PRO-BA is een Belgische satelliet die volgend jaar wordt gelanceerd.De opdracht is om met de klas één of meerdere onderzoeks-onderzoeks-onderzoeks-onderzoeks-onderzoeks-programma’sprogramma’sprogramma’sprogramma’sprogramma’s op te stellen waarbij de satelliet creatief eneducatief wordt gebruikt. U kan tot 7 april voorstellen indienenvia wedstrijd@verhaert.com, met vermelding van de naam vande projectcoördinator (één leerkracht per school, ook als umeerdere voorstellen indient) en het e-mail- en postadres vande school. Het speciale aan de PROBA-satelliet is dat ze viaInternet kan worden bestuurd. De winnende scholen kunnenhun project/experiment (waarschijnlijk in 2001) dus zelf uitvoe-ren. Meer info vindt u op www.innovatie.vlaanderen.be/proba/proba_content.html.Euro Space Foundation vzw - Montoyerstraat 1/43 - 1000 Brus-sel - tel 02-647 51 78 - fax 02-646 41 15 -goossens.eurospace@skynet.be - www.eurospace.be

(advertentie)KLASSE NR.98 25

Hoe vakoverschrijdend is water? A

Leerkrachten secundair onderwijs vinden bij deze Klasse een extraatje: twaalftwaalftwaalftwaalftwaalfcreatieve Canon-postkaartencreatieve Canon-postkaartencreatieve Canon-postkaartencreatieve Canon-postkaartencreatieve Canon-postkaarten. De bijhorende lessuggestieslessuggestieslessuggestieslessuggestieslessuggesties zijn gebaseerd op de

eindtermen eerste graad secundair onderwijs. Het depar-tement Lerarenopleiding van de RUG leverde assis-

tentie bij het slopen van de muurtjes tussen deverschillende vakken. Het thema water water water water water bleek

daarvoor een uitstekend uitgangspunt. En-kele voorbeelden: het blauwe goud (waterals bron van oorlog), water op Mars, waterin andere culturen… De kaarten bieden eenzee van ideeën om in om ’t even welk vakaan de slag te gaan. Studenten illustratie-ve vormgeving zorgden voor de prenten. U

ontdekt vast ook snel de bijhorende websitewebsitewebsitewebsitewebsitesimsim.rug.ac.besimsim.rug.ac.besimsim.rug.ac.besimsim.rug.ac.besimsim.rug.ac.be.....

U geeft géén les in het secundair, maar u wil toch graageen set van deze kaarten ontvangen? Stuur dan een aan uzelf

geadresseerd kleefetiket naar Canon - Postkaarten - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel. Zolang de voorraad strekt, krijgt u een set toegestuurd.

Audioguide - of zie je niet goed? A

Horen en zienHoren en zienHoren en zienHoren en zienHoren en zien is de dubbele opdracht van een nieuw educatief project nieuw educatief project nieuw educatief project nieuw educatief project nieuw educatief project van hetS.M.AK. Kinderen en jongeren leiden zichzelf rond in het museum met audioguides (ofgsm’s?). Leeftijdgenoten gidsen leeftijdgenoten: ze hebben «kunstzinnige» ervaringeningesproken op de audioguide en nemen uw leerlingen mee op een avontuurlijke reisdoor de plastische wereld. Een aanzet tot gesprek en discussie? Toch horen, zien énpraten? Audioguides is een Canon/S.M.A.K.-project voor basis-, secundair en hogeronderwijs (lerarenopleiding). Carmen Champagne - S.M.A.K. Gent - tel 09-240 76 48vertelt u er meer over.

A Shot of Art S

In Klasse voor Jongeren (september ‘99) stond een oproep voor leerlingen tweedeen derde graad secundair onderwijs. Klassen die met een professioneel kunstenaar

een project uitvoeren, krijgen hiervoor een toelage. Uw leerlingen vragen in eersteinstantie gewoon een inschrijvingsformulier aan bij Canon - A Shot of Art -E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel. Ten laatste op 29 oktober wordt het project-ontwerp verwacht. Een jury (met o.a. de Vlaamse Scholierenkoepel) selecteert debeste voorstellen. Wellicht kan u uw leerlingen een handje toesteken?

De Kroon op het Werk S

Superformidastischfantastis schrijven de winnaars van vo-rig jaar (Middelbare Steinerschool Gent) op een postkaartuit Avignon. Die reis naar Avignon en het bekende thea-terfestival is ook dit schooljaar de hoofdprijs van De Kroonop het Werk, een wedstrijdrond podiumkunsten voor leer-lingen tweede en derde graad.

Geïnteresseerde klassen kunnen zich nu al melden ende inschrijvingsfiche vragen. De regionale selecties vin-den plaats op 29 en 30 april, de finale wedstrijd volgttijdens het weekend van 6 en 7 mei.

Canon Natuurdag A

Niet vergeten! Dinsdag 12 oktober is Canon Natuur-Canon Natuur-Canon Natuur-Canon Natuur-Canon Natuur-dagdagdagdagdag, een informatieve en interactieve happeninginformatieve en interactieve happeninginformatieve en interactieve happeninginformatieve en interactieve happeninginformatieve en interactieve happeningvoor leerkrachten die werken rond leefmilieuvoor leerkrachten die werken rond leefmilieuvoor leerkrachten die werken rond leefmilieuvoor leerkrachten die werken rond leefmilieuvoor leerkrachten die werken rond leefmilieu. Ditnieuwe initiatief van het departement Leefmilieu enInfrastructuur vindt plaats in de gebouwen van de Vlaamse Gemeenschap inBrussel (vlakbij het Noordstation). Op het programma: werkgroepen rond groeneschoolprojecten, een «markt» voor projectbegeleidende organisaties, een forumdis-cussie over «de ideale projectstrategie». Inschrijven kan nog steeds bij Aminabel -cel Educatie - Annemie Creemers - tel 02-550 21 29 - fax 02-550 20 05 -annemie.creemers@vlaanderen.be.

Hoe bereikt u Canon?

Canon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - ErnaCanon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - ErnaCanon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - ErnaCanon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - ErnaCanon Cultuurcel - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - Erna

Schelstraete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75Schelstraete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75Schelstraete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75Schelstraete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75Schelstraete & Luc Nijs - tel 02-553 96 66 of 67 - fax 02-553 96 75

- erna.schelstraete@ond.vlaanderen.be of luc.nijs@ond.vlaanderen.be- erna.schelstraete@ond.vlaanderen.be of luc.nijs@ond.vlaanderen.be- erna.schelstraete@ond.vlaanderen.be of luc.nijs@ond.vlaanderen.be- erna.schelstraete@ond.vlaanderen.be of luc.nijs@ond.vlaanderen.be- erna.schelstraete@ond.vlaanderen.be of luc.nijs@ond.vlaanderen.be

C U L T U U R C E L V A N H E T D E P A R T E M E N T O N D E R W I J SC A N O N m e t K L A S S E

Truckdriver gezocht? S

Sinds oktober ‘98 beweegt er wat inVlaanderen: de ExperionExperionExperionExperionExperion. Deze vracht-wagen bevat wetenschappelijke, in-wetenschappelijke, in-wetenschappelijke, in-wetenschappelijke, in-wetenschappelijke, in-teractieve opstellingenteractieve opstellingenteractieve opstellingenteractieve opstellingenteractieve opstellingen om leerlingenvan het eerste jaar secundair onderwijstwee uur lang zelfstandig op ontdek-kingstocht te sturen. Voor deze Experionzoekt Stichting Flanders Technology In-ternational nog een aantal gemotiveer-gemotiveer-gemotiveer-gemotiveer-gemotiveer-de begeleidersde begeleidersde begeleidersde begeleidersde begeleiders. Hij/zij moet jongerenkunnen enthousiasmeren, maar ook intoom houden; zelfstandig kunnen wer-ken en beslissingen nemen; grote zinvoor verantwoordelijkheid hebben; be-reid zijn om op verplaatsing te over-nachten; durven omgaan met pc; inte-resse hebben voor technologie en we-tenschap; handen uit de mouwen kun-nen steken. Nee, u moet niet met devrachtwagen rijden, dat was maar eengrapje.U herkent zich in dit profiel? Stuur danuw cv met een gemotiveerd begeleidendschrijven naar Stichting FTI - Experion -Stormstraat 1 - 1000 Brussel - fax 02-502 44 99 - info@stichting.fti.be.

Film in de klas S

Dichten... wat is dichten dan?Dichten... wat is dichten dan?Dichten... wat is dichten dan?Dichten... wat is dichten dan?Dichten... wat is dichten dan? is een kortfilmkortfilmkortfilmkortfilmkortfilm van de Vlaamsecineast Lieven Debrauwer over het werk van Guido Gezelle. Be-kende acteurs (Chris Lomme, Dora van der Groen, Senne Rouf-faer enz.) spelen fictieve personages die werk van Gezelle citeren.De cineast werkte hierrond een lesprogrammalesprogrammalesprogrammalesprogrammalesprogramma uit voor leerlin-gen secundair onderwijs. Het duurt twee lesuren en bestaat uiteen inleiding (lectuur en analyse van enkele gedichten, metaandacht voor de verschillende interpretatiemogelijkheden), deprojectie van de kortfilm (op groot scherm of op tv) en tot slot eenkorte reportage over het maken van deze film. Voor dit projectbetaalt u (BTW niet inbegrepen) 5000␣ fr. + 10␣ fr./km reiskosten(op video) of 10.000␣ fr. + 10␣ fr./km reiskosten (projectie opfilmscherm). De kortfilm is beschikbaar als koopvideo (500␣ fr.).Naast dit Gezelle-project heeft Debrauwer nog twee anderelesprogramma’s uitgewerkt rond de kortfilm kortfilm kortfilm kortfilm kortfilm LeonieLeonieLeonieLeonieLeonie, waarmeehij in 1997 op het Filmfestival van Cannes in de prijzen viel. Inhet eerste programma (twee lesuren; 5000 fr + 10␣ fr./km reis-kosten, BTW niet inbegrepen) illustreert de cineast aan de handvan tientallen filmfragmenten uit langspeelfilms en tv-series deverschillende film- en scenariotechniekenfilm- en scenariotechniekenfilm- en scenariotechniekenfilm- en scenariotechniekenfilm- en scenariotechnieken die hij zelf ook inLeonie hanteerde. Tot slot volgt een projectie van de kortfilm,waarbij de leerlingen op zoek gaan naar deze technieken. Ineen tweede programma (twee lesuren; 10.000␣ fr. + 10␣ fr./kmreiskosten, BTW niet inbegrepen) toont Debrauwer vier kort-vier kort-vier kort-vier kort-vier kort-filmsfilmsfilmsfilmsfilms (Het bankje, Leonie, Testament, Dichten...Wat is dichtendan?). Hij vertelt hoe ze tot stand kwamen en wat de eventueleproblemen (en anecdotes) waren.BVBA Gateway Film - Lieven Debrauwer - V. Braeckmanlaan 139- 9040 Gent - tel 09-329 52 66 - fax 09-329 52 65

Voorlezen (1) B

Kinderen van wie de ouders veel voorlezen, lezen zelf ook liever.Ze leren en gebruiken veel meer woorden en hun fantasie. Zeleren zich beter inlevenin andere mensen en krijgen een brederekijk op zichzelf en de wereld. Zulke kinderen halen vaak betereresultaten op school en worden fijne, sociaalvaardige mensen.Sinds november vorig jaar loopt de voorleescampagne voorleescampagne voorleescampagne voorleescampagne voorleescampagne Voor-Voor-Voor-Voor-Voor-lezen, het leukste kwartiertje van de daglezen, het leukste kwartiertje van de daglezen, het leukste kwartiertje van de daglezen, het leukste kwartiertje van de daglezen, het leukste kwartiertje van de dag. Het doel van decampagne is om voorlezen te stimuleren: thuis, op school en opandere plaatsen waar men met kinderen werkt. De campagnericht zich vooral op voorlezen aan kinderen tussen 0 en 12 jaar.Van 18 tot 24 oktober loopt de VoorleesweekVoorleesweekVoorleesweekVoorleesweekVoorleesweek. Dan moet hetgonzen van allerlei voorleesevenementen. Veel scholen, biblio-theken, kinderdagverblijven, enz. spelen daarop in. WoensdagWoensdagWoensdagWoensdagWoensdag20 oktober wordt de Voorleesdag in de basisscholen20 oktober wordt de Voorleesdag in de basisscholen20 oktober wordt de Voorleesdag in de basisscholen20 oktober wordt de Voorleesdag in de basisscholen20 oktober wordt de Voorleesdag in de basisscholen. Omdatouders bij het voorlezen een cruciale rol spelen, besteedt hetoktobernummer van Klasse voor Ouders daar veel aandachtaan. Misschien dé kans om samen met ouders (voor)lezen thuisen op school een duw in de rug te geven. Bedankt.Meer info: leesbevordering.bib.vlaanderen.be of bij VBVB Werk-groep Kinderboekenuitgevers - Huis van het Boek - GeertruiSchoeters - Hof ter Schriecklaan 17 - 2600 Antwerpen - tel 03-230 89 23 - fax 03-281 22 40

Voorlezen (2) B

Een aanbod van Klasse voor het kleuteronderwijskleuteronderwijskleuteronderwijskleuteronderwijskleuteronderwijs: lezen bevor-deren door het dramatiseren van verhalen. De vzw Kalos heeftdaar een origineel project voor met bewegingsopdrachten of metklassieke taalopdrachten die voor jonge kinderen worden gedra-matiseerd.Twintig scholen kunnen gratis met deze methode kennisTwintig scholen kunnen gratis met deze methode kennisTwintig scholen kunnen gratis met deze methode kennisTwintig scholen kunnen gratis met deze methode kennisTwintig scholen kunnen gratis met deze methode kennismaken. Dat duurt één voormiddag van vier lestijden.maken. Dat duurt één voormiddag van vier lestijden.maken. Dat duurt één voormiddag van vier lestijden.maken. Dat duurt één voormiddag van vier lestijden.maken. Dat duurt één voormiddag van vier lestijden.1. Uiteenzetting voor enkele leerkrachten over de gebruikte me-thode en haar consequenties.2. Een voorbeeldles bij de jongste kleuters.3. Een voorbeeldles voor de oudste kleuters.4. Samen met enkele leerkrachten zelf een les leren maken rondeen zelf gekozen kinderboek.Elke school krijgt een brochure met de principes van de methode,gedramatiseerde taaloefeningen en enkele voorbeeldlessen.Deze kennismaking kan op een gewone schooldag of tijdenseen pedagogische studiedag.U schrijft vóór 20 oktober een brief met een gemotiveerde aan-vraag naar Klasse (Voorlezen) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210

Brussel. Misschien bent u bij de twintig winnende scholen.Meer info bij vzw Kalos - Paul van Ostaijenlaan 85 - 3001Heverlee - tel 016-22 53 19

Naar Technopolis A

Het is niet enkel aftellen voor het jaar 2000, ook Technopolis doetover enkele maanden zijn deuren open. Dit doe-centrum wordtéén groot en spectaculair klaslokaal voor wetenschap en techno-logie. Fietsen in de lucht, lopen op de maan, zelf een brugbouwen… In Technopolis wordt het een en al jongleren metfysicawetten en chemische principes, een ontdekkingstocht doorhet menselijk lichaam maken, het rijk der zintuigen exploreren,taal analyseren. Het centrum is niet ingedeeld in de traditioneleschoolvakken, maar vertrekt vanuit de wereld van alledag. Work-shops en didactische pakketten (doe-pakket, doe-boekje…) vul-len het technobad aan. Midden oktober krijgt elke school eennieuwe folder met meer info over Technopolis. En in januari komter een grote actie voor leerkrachten. Klasse houdt u op de hoogte.Info en reservaties (vanaf 15 oktober): Stichting Flanders Techno-logy International – Technologielaan – 2800 Mechelen – tel 015-34 20 00 – www.technopolis.be

Kunstbende S

De Kunstbende wil jongeren van 13 tot 19 jaar stimuleren om actiefmet kunst en cultuur om te gaan én wil hun een podium bieden omde confrontatie met een publiek aan te gaan. Er zijn tien voorrondesgespreid over heel Vlaanderen. Telkens gaat per categorie éénwinnaar naar de finale. De categorieëncategorieëncategorieëncategorieëncategorieën zijn taaltaaltaaltaaltaal (een eigen tekstbrengen; max. 2 p. A4); fotografiefotografiefotografiefotografiefotografie; dansdansdansdansdans (eigen creatie; max. 5min.); muziekmuziekmuziekmuziekmuziek (idem); video-nieuwe mediavideo-nieuwe mediavideo-nieuwe mediavideo-nieuwe mediavideo-nieuwe media (maak een eigenvideo van max. 5 min. lang; ontwerp een eigen website; bedenkeen nieuw videogame); ontwerpenontwerpenontwerpenontwerpenontwerpen (alle plastische techniekentoegelaten); theatertheatertheatertheatertheater (max. 5 min.) en alles magalles magalles magalles magalles mag (alles toegelatenwat niet onder de andere «hokjes» te plaatsen is). De winnaars vande voorrondes krijgen een uitnodiging voor workshops, stages enspeciale weekends om hen voor te bereiden op de grote finale opgrote finale opgrote finale opgrote finale opgrote finale op18 maart18 maart18 maart18 maart18 maart in de Ancienne Belgique in Brussel.De voorrondesvoorrondesvoorrondesvoorrondesvoorrondes vinden plaats in SILO Leuven (30/10), CC DeRepubliek Brugge (4/11), JOC De Schuur Izegem (5/11), Koper-gietery Gent (6/11), CC De Werf Aalst (7/11), CC De WarandeTurnhout (13/11), Het Paleis Antwerpen (14/11), CC Hasselt(21/11), CC A. Spinoy Mechelen (27/11) en Ancienne BelgiqueBrussel (28/11).Meer info en inschrijvingen bij Kunstbende - Kleine Beerstraat 39- 2018 Antwerpen - tel 070-22 22 72 - kunstbende@kunstbende.com- www.kunstbende.com

Kinderrechten-poster ook in jouw klas! B

Kinderen hebben rechtenKinderen hebben rechtenKinderen hebben rechtenKinderen hebben rechtenKinderen hebben rechten. En ze mogen het weten, ook. Op 20november van dit jaar bestaat het KinderrechtenverdragKinderrechtenverdragKinderrechtenverdragKinderrechtenverdragKinderrechtenverdrag van deVerenigde Naties precies 10 jaar. Daarom lanceren het Kinder-rechtencommissariaat en de kinderrechtenbeweging een groteposter-actie. De bedoeling is om de kinderrechtenposterkinderrechtenposterkinderrechtenposterkinderrechtenposterkinderrechtenposter uiterlijkop 20 november in alle klassen van alle lagere scholen vanVlaanderen te zien hangen.De posteractie is een organisatie in samenwerking met Ketnet-krant en Stipkrant. Op 27 oktober verschijnt een grote afdruk vande poster in die kranten. Om de maxipostermaxipostermaxipostermaxipostermaxiposter (60 x 80 cm, opstevig papier) gratis in uw klas te krijgen, verzamelt u twintigspaarbonnen (op 6, 13, 20 en 27 oktober in Ketnetkrant enStipkrant) en stuurt ze naar onderstaand adres. Het Kinderrech-tencommissariaat zorgt ervoor dat uw klas zo snel mogelijk demaxiposter ontvangt. U vindt al een voorsmaakje op de achter-pagina van deze Klasse.Meer info: Kinderrechtencommissariaat - Peter Minten & PeterBrants - Hertogstraat 67-71 - 1000 Brussel - tel 02-552 98 00 -fax 02-552 98 01 - kinderrechten@vlaamsparlement.be

26 KLASSE NR.98

(advertentie)KLASSE NR.98 27

Expo-Socrates A

Even ter herinnering: de Expo-SocratesExpo-SocratesExpo-SocratesExpo-SocratesExpo-Socrates vindt op 3, 4 en 5 novemberplaats in de gebouwen van het Europees Parlement in Brussel. Op 5november is het grote publiek welkom. Er is die voormiddag o.a. eengrote rondetafelconferentie over Socrates en de internationalisering van het onder-wijs (meer info bij Damiaan Beele - tel 02-553 95 69). U komt er voorts alles teweten wat u nog niet wist over Lingua, Erasmus, Comenius, Volwassenenonderwijs,

Open en Afstandsonderwijs, Eurydice enz. Voormeer informatie: departement Onderwijs -Renilde Reynders - fax 02-553 95 65 -renilde.reynders@ond.vlaanderen.be.

Open en afstandsonderwijs AOp de nieuwe website nieuwe website nieuwe website nieuwe website nieuwe website siu.no/socpartsiu.no/socpartsiu.no/socpartsiu.no/socpartsiu.no/socpart vindt u voortaan informatie over lopende(of reeds beëindigde) projecten van het Open en Afstandsonderwijs, een actie vanhet Socrates-programma. U kan er voorts op zoek gaan naar partners voor eennieuw project of allerhande informatie opvragen over open- en afstandsonderwijsin andere Europese landen.

Krant in elf talen A

Het Publicatieblad van de Europese GemeenschappenPublicatieblad van de Europese GemeenschappenPublicatieblad van de Europese GemeenschappenPublicatieblad van de Europese GemeenschappenPublicatieblad van de Europese Gemeenschappen is het enige blad terwereld dat elke werkdag in de elf officiële talen van de Europese Unie verschijnt. Hetis nu ook te lezen op Internet: eur-op.eu.int/general/a3.htm.

Naar het buitenland A

Op europa.eu.int/en/comm/dg22/socrates/comenius/site/caten.html vindt u hetaanbod van navormingscursussennavormingscursussennavormingscursussennavormingscursussennavormingscursussen via Comenius 3.2. Deze initiatieven vindenplaats tussen maart 2000 en december 2000. Thema’s zijn o.a. het identificeren enontwikkelen van talenten; het verband school/werk; dyslexie; de ontwikkeling vanleerlingen verbeteren in technische en beroepsklassen; zelfevaluatie van scholen;ICT in internationaliseringsprojecten; trans-Europees theater... Bij elke cursus krijgt ude nodige informatie. Inschrijven kan tot 15 oktober bij departement Onderwijs -Anniek Decock - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - fax 02-553 98 05 -anniek.decock@ond.vlaanderen.be.

School van Europa B

Tien op tien voor EuropaTien op tien voor EuropaTien op tien voor EuropaTien op tien voor EuropaTien op tien voor Europa is een wedstrijd voor klassen van het zesde jaarlager onderwijs. U werkt met uw leerlingen rond het thema Europa en bezorgthet eindproduct vóór 17 maart bij uw provinciaal Info Punt Europa (IPE). Perprovincie gaan twee klassen naar een finale op 9 mei in Domein Bokrijk. Deuiteindelijk winnende klas verdient 650 euro (zo’n 26.000␣ fr.). Alle scholen dieeen kwaliteitsproduct afleveren, krijgen het certificaatcertificaatcertificaatcertificaatcertificaat School van Europa.Vraag de wedstrijdfolder bij uw IPE en stuur het deelnemingsformulier terugvóór 29 oktober.IPE Antwerpen - tel 03-202 42 92 / IPE Limburg - tel 011-29 59 11 / IPE Oost-Vlaanderen - tel 09-267 70 10 / IPE Vlaams-Brabant - tel 016-32 44 54 / IPE West-Vlaanderen - tel 050-33 99 91

Integratie van ITC via Internet S

Fax, e-mail, Internet en zelfs videoconferencing, kortom de nieuwe informatie- ennieuwe informatie- ennieuwe informatie- ennieuwe informatie- ennieuwe informatie- encommunicatietechnologieëncommunicatietechnologieëncommunicatietechnologieëncommunicatietechnologieëncommunicatietechnologieën (ICT) spelen een grote rol bij internationale onder-wijsprojecten. Met steun van de Europese Commissie zijn Comenius-scholen voortaanmet elkaar gelinkt via een reusachtige website, een thematisch netwerk voor scholendie ICT in hun curriculum willen integreren: www.xtec.es/comunet/index.htm.

Hoger onderwijs S

NARIC is een actie onder het SOCRATES-programma rond de erkenning vanerkenning vanerkenning vanerkenning vanerkenning vandiploma’s en studiebewijzen in het hoger onderwijsdiploma’s en studiebewijzen in het hoger onderwijsdiploma’s en studiebewijzen in het hoger onderwijsdiploma’s en studiebewijzen in het hoger onderwijsdiploma’s en studiebewijzen in het hoger onderwijs. Alle lidstaten van deEuropese Economische Ruimte werken mee (de 15 EU-lidstaten + IJsland, Liechten-stein en Noorwegen). NARIC-Vlaanderen publiceerde onlangs een brochure waarinu meer informatie vindt over de concrete werking van dit programma.U kan de g r a t i s b r o c hu r eg r a t i s b r o c hu r eg r a t i s b r o c hu r eg r a t i s b r o c hu r eg r a t i s b r o c hu r e aanvragen op fax 02-553 98 45 oferwin.malfroy@ond.vlaanderen.be.

Internet S

Snelle beslissers kunnen nog deelnemen aan het internationale seminarie internationale seminarie internationale seminarie internationale seminarie internationale seminarie Euro-Euro-Euro-Euro-Euro-viewviewviewviewview, over het gebruik van Internet en videoconferentie bij multilaterale samen-Internet en videoconferentie bij multilaterale samen-Internet en videoconferentie bij multilaterale samen-Internet en videoconferentie bij multilaterale samen-Internet en videoconferentie bij multilaterale samen-werkingsprojectenwerkingsprojectenwerkingsprojectenwerkingsprojectenwerkingsprojecten. Het seminarie vindt plaats van 6 tot 10 november in Landcom-manderij Alden Biesen, Bilzen. Deelnemen is gratis. Gemotiveerde aanvragen (tot10 oktober) bij Vlaams Comenius/Lingua-agentschap - Ann Hottat - E. Jacqmain-laan 165 - 1210 Brussel - fax 02-553 89 45 - ann.hottat@ond.vlaanderen.be.

E U R O P A m e t K L A S S E

Algemeen A

• Brein te kleinHoe voor eens en voor altijd afreke-nen met examenstress, een chaoti-sche manier van notitie nemen of eengeheugen dat je op cruciale momen-ten in de steek laat? Een survivalpak-ket bevat onder meer tips voor studie-planning, efficiënte geheugentraining

en actieve leesstrategieën. Ook leraars vinden er suggesties in om hunscholieren en studenten beter te betrekken in een actief en constructiefleerproces. De meerwaarde van deze uitgave zit in het multimediale:boek, cd-rom en website vullen elkaar aan. Per provincie beginnen een tweetal scholenmet het pakket te experimenteren.S.O.S. Mijn brein wordt te kleinS.O.S. Mijn brein wordt te kleinS.O.S. Mijn brein wordt te kleinS.O.S. Mijn brein wordt te kleinS.O.S. Mijn brein wordt te klein, Hans Waelput e.a., 1895␣ fr. (volledig pakket) - uitg.Lannoo - Kasteelstraat 97 - 8700 Tielt - tel 051-42 42 11 - fax 051-40 11 52 of viaLearning Know How Center vzw – Coupure Links 615 – 9000 Gent – tel 09-233 43 33– fax 09-233 21 51 – info@braingang.com

• Dubbel krijtCorruptie en intriges in het onderwijs. Realiteit of fictie? Alvast het laatste, want leraarRudy Soeteway werkte beide thema’s uit in een spannend verhaal, tot een Belgisch Oneflew over the cuckoo’s nest. Lezers van Klasse krijgen 20 procent korting bij de aankoopvan het boek. Wel schriftelijk bestellen met vermelding van uw stamboeknummer. Datvindt u op elk aan u gericht exemplaar van Klasse.Continental Publishing - Lakborslei 14 - 2100 Deurne - tel 03-360 78 00 - fax 03-36078 01 - cpub@cp.be

• De stimulansKunnen leerkrachten kinderen leren denken? Kinderen in hun ontwikkeling stimulerenblijkt alvast makkelijker gezegd dan gedaan. Steeds meer leerkrachten gaan daarom opzoek naar doeltreffende methodes. Zo wordt de Feuersteindidactiek steeds populairder.De wachtlijsten voor cursussen zijn lang. Onderwij-zer en navormer Albert Janssens grasduint door demoderne didactiek en behandelt naast Feuersteinook Greenberg (Cognetmethode), Haywood (BrightStart methode) e.a. Hij doet dat in leesbare taalmet Ontwikkeling stimulerenOntwikkeling stimulerenOntwikkeling stimulerenOntwikkeling stimulerenOntwikkeling stimuleren, een (werk)boek voorouders en opvoeders. Bij het lezen kan u meteenuzelf onder de loep nemen.Ontwikkeling stimulerenOntwikkeling stimulerenOntwikkeling stimulerenOntwikkeling stimulerenOntwikkeling stimuleren, Albert Janssens, 105 blz.,595␣ fr. - verkrijgbaar in de handel - uitg. Acco -Tiensestraat 152 - 3000 Leuven - tel 016-29 11 00- fax 016-20 73 89

Basisonderwijs B

• Pluk een lied20 nieuwe kinderliedjes voor 8- tot 10-jarigen, met dubbel-cd (gezongen +instrumentale versie), een liedboekjemet akkoorden en een 400 blz. dikke,geïllustreerde handleiding voor de leer-kracht. Pluk een liedPluk een liedPluk een liedPluk een liedPluk een lied is het werk vantwee Vlaamse onderwijzers-muzikan-ten. Behalve muziek beluisteren, zelfmaken en meezingen met de liedjes

kan u lesmomenten van spreken, luisteren, wereldoriën-tatie, taalbeschouwing en wiskunde inbouwen. Alles con-form de eindtermen en leerplannen. Voor de leerlingenzijn er kopieerwerkbladen. Prijs: liedboekje + cd’s: 990␣ fr.De handleiding kost 2000␣ fr.Standaard Uitgeverij - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen- tel 03-285 72 00 - fax 03-285 72 99

• WaterkronkelsAls u toe bent aan een praktisch lessenpakket over wateren milieu, waarbij u vooral uw leerlingen aan het werkzet, dan kan u hen bestoken met WaterkronkelsWaterkronkelsWaterkronkelsWaterkronkelsWaterkronkels, eenlosbladig werkboek voor de derde graad. Waterkron-Waterkron-Waterkron-Waterkron-Waterkron-kelskelskelskelskels groeide uit het Poekebeekproject waar basisscholenin Oost- en West-Vlaanderen aan deelnamen. Het pak-ket omvat een didactische handleiding voor de leerkrachten (vrij kopieerbare) veldwerkbladen voor de leerlingen.U verneemt ook welke eindtermen Wereldoriëntatie uermee realiseert. Naast water komen de lokale fauna enflora aan bod, samen met het Poekekasteel en het na-

tuureducatief centrum. Uw leerlingen verkennen actief het terrein en voeren opdrachtenuit. Uitdiepen doet u in de les. Prijs van het hele ding: 200␣ fr.

PNEC De Kaaihoeve - Oude Scheldestraat 16 - 9630 Meilegem - tel 055-49 6796 - fax 055-49 67 98

• Buitengewone vragenWat is handelingsplanning? Waarom precies ontwikkelingsdoelen? Wat moet ikdaarmee in de klas? Antwoord in de Informatiemap voor de onderwijspraktijkInformatiemap voor de onderwijspraktijkInformatiemap voor de onderwijspraktijkInformatiemap voor de onderwijspraktijkInformatiemap voor de onderwijspraktijkin het buitengewoon onderwijsin het buitengewoon onderwijsin het buitengewoon onderwijsin het buitengewoon onderwijsin het buitengewoon onderwijs. Voor leerlingen die type 2 volgen, vindt ulijsten met ontwikkelingsdoelen, geïllustreerd met voorbeelden. In de toekomstwordt de map aangevuld met info over de andere types. Alle betrokken scholen,lerarenopleidingen en PMS-centra kregen de map toegestuurd. Extra mappenkan u bestellen tegen 300␣ fr. het stuk.

Cel Publicaties – departement Onderwijs – E. Jacqmainlaan 165 – 1210 Brussel- tel 02-553 66 53 – fax 02-553 66 54

• Kleuters observerenVraagt u zich wel eens af of kleuters observeren zinvol is? Twijfelt u soms of u dit wel goedaanpakt? Hebt u stapels observatielijsten die na gebruik in de kast verdwijnen voor hetinspectieverslag? Blijkbaar heeft zowat elke school zijn eigen observatiemethodes ont-wikkeld. Het gevolg is wildgroei. In Ik zie alleen de tranenIk zie alleen de tranenIk zie alleen de tranenIk zie alleen de tranenIk zie alleen de tranen biedt pedagoge LouisaPeeters u een houvast om door de bomen het bos te zien. U krijgt een overzicht van water op de markt is en aan welke criteria dat beantwoordt. Ook de voor- en nadelen vanmogelijke alternatieven krijgt u op uw bord, net als een lijst van vaardigheden die goedobserveren vereist. Het boek is praktisch opgevat, met voorstellen van planning en actie.Ik zie alleen de tranen. Zinvol observeren van kleutersIk zie alleen de tranen. Zinvol observeren van kleutersIk zie alleen de tranen. Zinvol observeren van kleutersIk zie alleen de tranen. Zinvol observeren van kleutersIk zie alleen de tranen. Zinvol observeren van kleuters, Louisa Peeters, 118 blz.595␣ fr. - verkrijgbaar in de handel - uitg. Acco - Tiensestraat 152 - 3000 Leuven -tel 016-29 11 00 - fax 016-20 73 89

Secundair en hoger onderwijs S

• 6.000.000.000Vraag niet wie de tel bijhoudt, maar op 12 oktober is hij er: de zes miljardste aardbewo-

ner. Een mooie gelegenheid om het in de les te hebbenover wereldbevolking en aanverwante thema’s. Een uit-gebreid infopakket met lessugesties voor verschillendevakken is net uit de kraamkliniek. Voor 200 frank +verzendingskosten is het van u.CGSO Trefpunt - Meersstraat 138B - 9000 Gent - tel 09-221 07 22 - fax 09-220 65 22

• In een rusthuisU kan leerlingen van de derde graad gratis kennislaten maken met een rusthuis, een psychiatrische in-stelling, een tehuis voor personen met een handicap.Zo’n kennismaking met die andere leefwereld gebeurtactief, in de vorm van kampen in paas- of zomerva-kantie. Om zo’n activiteit voor te bereiden kan u bij deorganisator, Joka vzw, publicaties aankopen die dedrempel verlagen. Die kosten tussen 50 en 100 franken gaan over het rusthuis, dementie, angst, slechtho-rendheid, oud worden… Joka heeft ook een gratistijdschrift, waarin onder meer jongeren getuigen vanhun ervaringen tijdens zo’n kamp. U kan zich nietabonneren, maar als u in het voor- of najaar eenseintje geeft, krijgt u het toegestuurd.Annick Vermeersch / Karen Vanden Auweele - Liefdadig-heidstraat 43 - 1210 Brussel - tel 02-2259 35 83

• StudentenrechtBen je als jobstudent belastingplichtig? Heb je rechtop vrijstellingen als je een jaar overdoet of van stu-dierichting verandert? Kan een directie de beslissingvan een examencommissie herroepen? Hoe zit datmet verzekeringen, studiebeurzen, de fiscus, het sta-tuut van de stagiair? Moeten ouders hun studerendekinderen ook nog onderhouden als ze meerderjarigzijn? Wat met de huisvestingswet als je op kot gaat…?StudentStudentStudentStudentStudentenenenenenrecht recht recht recht recht is een juridische en sociale gids voorde student hoger onderwijs. Het boekbeantwoordt honderden vragen in512 blz. Ondanks de soms techni-sche materie een goed leesbaar na-slagwerk. Prijs: 1990␣ fr.Studentenrecht Studentenrecht Studentenrecht Studentenrecht Studentenrecht - - - - - verkrijgbaar in de handel- uitg. Acco - Tiensestraat 152 - 3000Leuven - tel 016-29 11 00 - fax 016-2073 89

28 KLASSE NR.98

• Siddharta BDe westerse belangstelling voor hetboeddhisme groeit. Dat bleek al inmei vorig schooljaar, toen de dalailama in ons land was. Een zaal volVlaamse jongeren luisterde graagnaar zijn antwoorden op hun vragen.Maar hoe vertelt u jongere kinderenover het boeddhisme? U zou hen kun-nen laten kennismaken met de manmet wie het begon. Dirk Nielandt en

Lama Karta schreven voor 9-plussers Het leven van deHet leven van deHet leven van deHet leven van deHet leven van deBoeddha, Boeddha, Boeddha, Boeddha, Boeddha, het fraai geïllustreerde verhaal van prinsSiddharta, die aan een koningstroon verzaakt om dehoogste wijsheid te vinden als monnik. U leest hetverhaal zoals het al eeuwen in Tibet aan de kinderenwordt doorgegeven, in dezelfde feeërieke sfeer.Het leven van de Boeddha, Dirk Nielandt en Lama Karta,425␣ fr. - verkrijgbaar in de handel - Kunchab Publicaties– Tibetaans Instituut – Kruispadstraat 33 – 2900 Scho-ten – tel 03-685 09 19 – fax 03-685 09 91

• BeeldVOORbeeld SWil u uw leerlingen naar film, video en tv leren kijken enleren interpreteren, wil u hen de knoop van echt en nietecht mee helpen ontwarren, dan kan u wat ruggesteungebruiken. BeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeld probeert dat. Het boek isgegroeid uit een experimenteerproject rond beeldcul-tuur in drie Limburgse middelbare scholen. Na eenhistoriek van beelden en een overzichtelijk theoretischkader over beeldtaal, geven de auteurs een bloemle-zing van 12 cases. Dat zijn onmiddellijk bruikbare les-sen voor leerlingen, studenten of volwassenen overacteren, montage, een filmgenre als de western, de tijdin de film, het scenario, de camera enz. Bij elke les krijgtu een stukje theorie, doelstellingen, een lesschema enverwijzingen naar videofragmenten en films. Achteraanzit een lijst met nuttige adressen en bronnen, waaronderook websites. Een video is eventueel beschikbaar opuitleenbasis.BeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeldBeeldVOORbeeld, 288 blz., 800␣ fr. - Schriftelijk bestel-len bij Bart Alders - Directie Cultuur - Provincie Limburg- Universiteitslaan 1 - 3500 Hasselt - fax 011-23 75 10- balders@limburg.be

(advertentie)

(advertentie)

Barbaren in de klas: tot 2/7/2000 A

Het doopsel van Clovis, de Slag bij Waterloo...: hin-gen die fascinerende wandplaten vroeger ook bij uin de klas? Ze hadden niet alleen een didactische rol,maar ook een ideologische:sommige waren pacifistisch,andere militaristisch. Zij dien-den nu eens een Belgisch,dan weer een Vlaams natio-nalisme. Sommige perioden

uit de «Vaderlandsche Geschiedenis» werden afgeschilderdals een bezetting door vreemde machten, andere daarente-gen als een bevrijding. Deze tentoonstelling van historische wandplatententoonstelling van historische wandplatententoonstelling van historische wandplatententoonstelling van historische wandplatententoonstelling van historische wandplaten gaat dusevenzeer over (on)verdraagzaamheid en de multiculturele samenleving in het ge-schiedenisonderricht. Geïllustreerde leerboeken, foto’s van klasinterieurs, chromo’s(bijvoorbeeld ‘s Lands glorie) en strips vervolledigen het beeld.De toegangsprijs bedraagt 100␣ fr. (ticket geeft toegang tot Onderwijsmuseum, Ste-delijk Museum en Museum Godshuis Belle). De toegang is gratis voor leerlingen tot15 jaar, inwoners van Groot-Ieper, leden ICOM-VMV en houders van een ticket voorhet In Flanders Fields Museum). Schoolgroepen betalen 20␣ fr. per leerling (leerkrachtgratis). Een geleid bezoek kost 1500␣ fr. (max. 25 leerlingen).Stedelijk Onderwijsmuseum - voormalige St. Niklaaskerk - G. de Stuersstraat - 8900Ieper - tel 057-22 85 84

Van Inuit tot Pueblo: 9/10 A

De rijke cultuur van de Noord-Amerikaanse indianenNoord-Amerikaanse indianenNoord-Amerikaanse indianenNoord-Amerikaanse indianenNoord-Amerikaanse indianen is onderwerp van een interac-tieve, reizende tentoonstelling voor leerlingen van 10 tot 14 jaar. Smoke, signalsSmoke, signalsSmoke, signalsSmoke, signalsSmoke, signals, eenunieke film van de indiaanse cineast Chris Ayer vult het programma aan.Van Inuit tot PuebloVan Inuit tot PuebloVan Inuit tot PuebloVan Inuit tot PuebloVan Inuit tot Pueblo reist het ganse schooljaar langs de Vlaamse culturele centra.Het programma neemt een halve dag in beslag.Jeugd & Vrede - Van Elewijckstraat 35 - 1050 Brussel - tel 02-640 19 98 - fax 02-640 07 74 - JEV@jeugdenvrede.be - www.jeugdenvrede.beOp zaterdag 9 oktober kan u (met uw hele familie) gratis kennismaken met ditproject in CC Ter Dilft in Bornem (9 tot 14 u.). Gewoon vooraf telefonisch inschrijvenop 023-889 75 63.

ARTia: tot 31/10 A

Meer dan 40 kunstenaars tonen recent beeldhouwwerkin de voortuintjes van de wijk Hoogboom in de Ant-werpse gemeente Kapellen. Hiermee viert het wijkcomitézijn twintigste verjaardag. Een wandelroute voertu langs traditioneel werk én moderne installaties(waarvan een aantal daar ter plaatse geconcipi-eerd). Op zondagen krijgt u er nog dans, muziek,literatuur, theater enz. gratis bovenop.Alles is gratis. De wandeling (zo’n 2 km) beginten eindigt aan het station van Kapellen.Wijkcomité Haezeldonck vzw - Jef Leynen - Zin-nialaan 24 - 2950 Kapellen - tel 03-664 66 86

Sportexpo: 22/10 tot 15/12 S

Op de Heyzel staat dit najaar een reusachtige tent, metdaarin een tentoonstelling over sporttentoonstelling over sporttentoonstelling over sporttentoonstelling over sporttentoonstelling over sport. Spreken oversport is tegelijk ook spreken over fysica, wiskunde, ge-neeskunde... Uw leerlingen kunnen op een andere ma-nier experimenteren en begrijpen hoe de verschillendesportdisciplines het dagelijks leven beïnvloeden. Hoewordt bijvoorbeeld een voetbal gemaakt? Wat heefttegen een bal trappen te maken met ballistiek? Hoereageert ons lichaam op snelheid (bijvoorbeeld bij hetsurfen)? Uw leerlingen kunnen een startblok uitprobe-ren, tegen de wind fietsen, een rots beklimmen, op hetcircuit van Francorchamps (virtueel) rondsnorren... Vanafvoorjaar 2000 zal deze Sportexpo worden opgenomenin het gloednieuwe Parc d’Aventures Scientifiques inFrameries (opening gepland voor de lente van 2000).De toegangsprijs bedraagt 250␣ fr. Groepen en reduc-tiehouders betalen 200␣ fr. Schoolgroepen betalen 150␣ fr.(leerkracht gratis).Leerkrachten kunnen op zaterdag 23 oktober gratis kennis-maken met de tentoonstelling. U kan er meteen de verschil-lende doe-activiteiten uitproberen. Er zijn rondleidingen om10.30 u. en om 14.30 u. Om in te schrijven gewoon eenkaartje sturen naar onderstaand adres (mét het uur van uwkeuze) of even bellen naar tel 065-51 04 10.

Sportexpo - tentoonstellingssecretariaat - p/a Parc d’Aventures Scientifiques - IngeJenart - rue de Grande Bretagne 45 - 7080 Frameries (Mons) - tel 065-51 04 10 -fax 065-51 03 90 - pas@pas.be

Man van staal S

Man van staal vertelt op een eerlijke manier over de dagelijkse emotiesvan een tiener. Victor heeft onlangs zijn vader verloren en logeert tijdensde vakantie bij een oom en tante aan zee. Daar leert hij zijn eerste liefdekennen. We volgen hem één week lang, niet toevallig gesitueerd tussende dood en de begrafenis van Koning Boudewijn in 1993.Man van staal is de debuutfilm van de jonge Vlaamse regisseur Vincent Bal.First Movies Distribution - Felix Vanginderhuysen

- tel 02-242 54 09 - fax 02-242 74 27

Gestoorde vorsten: 26/11 tot 31/5/2000 S

Een tentoonstelling over macht en waanzin, over het onder-scheid (de overeenkomst?) tussen echte en ingebeelde machtenz. U maakt er nader kennis met bekende labiele koningenzoals Ludwig II, maar ook met de bloedgravin Erzsébet Batho-ry, een vrouwelijke Dracula. Of waren dit laatste allemaal ver-zinsels, zoals de Nederlandse kunstenares Erzsébet Baerveldtmet haar naam, haar uiterlijk (naar het enige bekende portretvan de bloedgravin) en haar werk beweert. Ten slotte portrette-ren en boetseren de jongeren van Huize Tordale, een instelling voor mentaal gehandi-capte jongeren, zichzelf als koning of keizer.De toegangsprijs bedraagt 100␣ fr. Groepen en reductiehouders betalen 50␣ fr. perpersoon. Een geleid bezoek kost 500␣ fr.Museum Dr. Guislain - J. Guislainstraat 43 - 9000 Gent - tel 09-216 35 95 - fax 09-216 35 51 - museum.dr.guislain@fracarita.org - www.fracarita.org/nl/europa/bel-gie/museum/

Ensor - Grafiek in confrontatie: 19/9 tot 13/2/2000 S

(Zelf)portretten, stads- en havenzichten, landschappen, religieuze taferelen, etsen metkritiek tegen het establishment en uiteraard de unieke Ensoriaanse wereld met maskers,skeletten en schedels: James Ensor liet ook een belangrijk grafisch oeuvrebelangrijk grafisch oeuvrebelangrijk grafisch oeuvrebelangrijk grafisch oeuvrebelangrijk grafisch oeuvre na. Hij gingdaarbij experimenteel en modernistisch te werk en hield zeker geen rekening met

toenmalige academische gewoonten. Het museum con-fronteert het werk van Ensor met grafisch werk van (meestal)tijdgenoten: Bauer, Bresdin, Haden, Khnopff, Klinger,Kollwitz, Manet, Spilliaert, Vallotton en Zorn.De toegangsprijs bedraagt 250␣ fr. (School)groepen ensenioren betalen 200␣ fr. per persoon. Leerlingen tot 15jaar hebben gratis toegang. Een geleid bezoek kost 1900␣ fr.De toegangskaart is ook geldig voor een bezoek aanhet Ensorhuis (Vlaanderenstraat 27) en de tijdelijketentoonstelling Ensor - De foto’s, de roem (16/10 tot13/2/2000 in de Venetiaanse Gaanderijen op de Zeedijk).De NMBS heeft een voordelig combinatiekaartje (B-Dagtrips) voor individuele treinreizigers.Museum voor Schone Kunsten - Wapenplein 2 - 8400Oostende - tel 059-80 53 35 - fax 059-80 28 91 -www.Artsite.be/Musea - www.Artsite.be/Ensorjaar -www.Oostende.be

Illuseum: permanent S

Het IlluseumIlluseumIlluseumIlluseumIlluseum is een permanente en geanimeerde ten-toonstelling over gezichtsbedrog gezichtsbedrog gezichtsbedrog gezichtsbedrog gezichtsbedrog en de menselijkewaarneming. Voor (klas)groepen is er een speciaalprogramma (2 u. 15 min.) met een driedimensionalediaprojectie, een uiteenzetting met demonstraties overgezichtsbedrog, een (geleid) bezoek aan de tentoon-stellingsruimtes en een goochelshow (gebaseerd ophet observatievermogen van de toeschouwers).Het museum is elke zondagnamiddag open voor indivi-duele bezoekers. De toegangsprijs bedraagt 150␣ fr. Kin-deren tot 15 jaar betalen 100␣ fr. Het speciale programmavoor (klas)groepen tot 60 personen kan elke dag (opaanvraag). U betaalt dan 200␣ fr. per persoon + 1000␣ fr.Het Illuseum - Marc Braem - V. Braeckmanlaan 123 -9040 Gent - tel 09-238 45 90 - illuseum@skynet.be -users.skynet.be/illuseumVijftig leerkrachten (max. twee per school) kunnenVijftig leerkrachten (max. twee per school) kunnenVijftig leerkrachten (max. twee per school) kunnenVijftig leerkrachten (max. twee per school) kunnenVijftig leerkrachten (max. twee per school) kunnenhet Illuseum gratis bezoeken op een zondagna-het Illuseum gratis bezoeken op een zondagna-het Illuseum gratis bezoeken op een zondagna-het Illuseum gratis bezoeken op een zondagna-het Illuseum gratis bezoeken op een zondagna-middag. Stuur een briefkaart naar het museum metmiddag. Stuur een briefkaart naar het museum metmiddag. Stuur een briefkaart naar het museum metmiddag. Stuur een briefkaart naar het museum metmiddag. Stuur een briefkaart naar het museum metde datum van uw keuze. De winnaars krijgen perde datum van uw keuze. De winnaars krijgen perde datum van uw keuze. De winnaars krijgen perde datum van uw keuze. De winnaars krijgen perde datum van uw keuze. De winnaars krijgen perkerende post hun vrijkaarten toegestuurd.kerende post hun vrijkaarten toegestuurd.kerende post hun vrijkaarten toegestuurd.kerende post hun vrijkaarten toegestuurd.kerende post hun vrijkaarten toegestuurd.

30 KLASSE NR.98

Elck zijn waerom/Entre deux: tot 16/1 S

Twee tentoonstellingen belichten vrouwelijk kunste-vrouwelijk kunste-vrouwelijk kunste-vrouwelijk kunste-vrouwelijk kunste-naarschap in België en Nederlandnaarschap in België en Nederlandnaarschap in België en Nederlandnaarschap in België en Nederlandnaarschap in België en Nederland. Meer dan drie-

honderd portretten, stillevens, landschap-pen, alledaagse taferelen en histories-tukken (van 16de-eeuwse miniaturen tot20ste-eeuwse avant-garde) illustreren hettalent van zo’n 160 vrouwelijke kunste-naars (Koninklijk Museum voor SchoneKunsten Antwerpen, KMSKA). Fotowerkvan vier pioniersvrouwen (uit de eerstegeneratie professionele fotografen) gaat

de confrontatie aan met het werk van vier heden-daagse fotografen/kunstenaressen (Provinciaal Mu-seum voor Fotografie Antwerpen, PMFA).KMSKA: 17/10 tot 16/1. De toegangsprijs bedraagt250␣ fr. Groepen en reductiehouders betalen 200␣ fr.,leerlingen secundair onderwijs 100␣ fr. en leerlingen lageronderwijs hebben gratis toegang. Een geleid bezoekkost 1000␣ fr. (max. 20 leerlingen).KMSKA - L. de Waelplaats - 2000 Antwerpen - tel 03-238 78 09PMFA: 16/10 tot 16/1. De toegangsprijs bedraagt 150␣ fr.(+ tentoonstelling Europalia Hongarije). Groepen (van-af tien personen) en reductiehouders betalen 100␣ fr.Leerlingen lager onderwijs hebben gratis toegang. Eengeleid bezoek kost 1000␣ fr. (max. 15 leerlingen).PMFA - Waalse Kaai 47 - 2000 Antwerpen - tel 03-24293 20Beide musea en Klasse nodigen 40 leerkrachtenBeide musea en Klasse nodigen 40 leerkrachtenBeide musea en Klasse nodigen 40 leerkrachtenBeide musea en Klasse nodigen 40 leerkrachtenBeide musea en Klasse nodigen 40 leerkrachtenuit om gratis beide tentoonstellingen te bezoekenuit om gratis beide tentoonstellingen te bezoekenuit om gratis beide tentoonstellingen te bezoekenuit om gratis beide tentoonstellingen te bezoekenuit om gratis beide tentoonstellingen te bezoekenop woensdag 20 oktober. U wordt verwacht in hetop woensdag 20 oktober. U wordt verwacht in hetop woensdag 20 oktober. U wordt verwacht in hetop woensdag 20 oktober. U wordt verwacht in hetop woensdag 20 oktober. U wordt verwacht in hetPMFA om 14 u. en in het KMSKA om 16 u. Om bijPMFA om 14 u. en in het KMSKA om 16 u. Om bijPMFA om 14 u. en in het KMSKA om 16 u. Om bijPMFA om 14 u. en in het KMSKA om 16 u. Om bijPMFA om 14 u. en in het KMSKA om 16 u. Om bijde gelukkigen te behoren, stuurt u een kaartje metde gelukkigen te behoren, stuurt u een kaartje metde gelukkigen te behoren, stuurt u een kaartje metde gelukkigen te behoren, stuurt u een kaartje metde gelukkigen te behoren, stuurt u een kaartje metuw naam, adres en naam en adres van uw schooluw naam, adres en naam en adres van uw schooluw naam, adres en naam en adres van uw schooluw naam, adres en naam en adres van uw schooluw naam, adres en naam en adres van uw schoolnaar KMSKA - afdeling Publiekswerking/Leraren-naar KMSKA - afdeling Publiekswerking/Leraren-naar KMSKA - afdeling Publiekswerking/Leraren-naar KMSKA - afdeling Publiekswerking/Leraren-naar KMSKA - afdeling Publiekswerking/Leraren-dag - Plaatsnijdersstraat 2 - 2000 Antwerpen. Udag - Plaatsnijdersstraat 2 - 2000 Antwerpen. Udag - Plaatsnijdersstraat 2 - 2000 Antwerpen. Udag - Plaatsnijdersstraat 2 - 2000 Antwerpen. Udag - Plaatsnijdersstraat 2 - 2000 Antwerpen. Ukrijgt een persoonlijke uitnodiging, geldig voorkrijgt een persoonlijke uitnodiging, geldig voorkrijgt een persoonlijke uitnodiging, geldig voorkrijgt een persoonlijke uitnodiging, geldig voorkrijgt een persoonlijke uitnodiging, geldig vooréén persoon.één persoon.één persoon.één persoon.één persoon.

BO

SSAERTS, S.D

., AN

TWERPEN

(advertentie)

(advertentie)

Algemeen A

• Omgaan met agressieOmgaan met agressieOmgaan met agressieOmgaan met agressieOmgaan met agressie (1 en 15/10); SituationeleSituationeleSituationeleSituationeleSituationeleassertiviteitassertiviteitassertiviteitassertiviteitassertiviteit (8 en 22/10); Studiedag: Hanteren vanHanteren vanHanteren vanHanteren vanHanteren vanagressie - straffen en belonenagressie - straffen en belonenagressie - straffen en belonenagressie - straffen en belonenagressie - straffen en belonen (26/11); OmgaanOmgaanOmgaanOmgaanOmgaanmet agressie - randvoorwaarden en herstelmet agressie - randvoorwaarden en herstelmet agressie - randvoorwaarden en herstelmet agressie - randvoorwaarden en herstelmet agressie - randvoorwaarden en herstel (3/12).Impuls - Leuvensesteenweg 47 - 3200 Aarschot - tel016-56 95 68 - fax 016-56 15 70• Pedagogisch-didactische seminaries Vliebergh-Pedagogisch-didactische seminaries Vliebergh-Pedagogisch-didactische seminaries Vliebergh-Pedagogisch-didactische seminaries Vliebergh-Pedagogisch-didactische seminaries Vliebergh-SenciecentrumSenciecentrumSenciecentrumSenciecentrumSenciecentrum: Migrantenbeleid (13/10); De klas inde hand (20/10); Jeugd en welzijnszorg (3/11); Euro-

pees projectwerk in het onderwijs (24/11); Drugsbeleid (12/1); Ons middelbaar onder-wijs gewikt en gewogen (19/1); Pesten op school (26/1).Vliebergh-Senciecentrum - KUL - Zwarte-Zustersstraat 2 -3000 Leuven - tel 016-32 94 09 - fax 016-32 94 01 -vsc@avl.kuleuven.ac.be - www.kuleuven.ac.be/vliebergh• Omgaan met racisme: naar een persoonlijke aan-Omgaan met racisme: naar een persoonlijke aan-Omgaan met racisme: naar een persoonlijke aan-Omgaan met racisme: naar een persoonlijke aan-Omgaan met racisme: naar een persoonlijke aan-pakpakpakpakpak: 14, 21 en 28/10 in Gent; 16, 23 30/11 in Leuven;10, 17 en 24/1 in Roeselare; 3, 10 en 17/2 in Hasselt of15, 22 en 29/3 in Antwerpen.Kerkwerk Multicultureel Samenleven - Huidevettersstraat165 - 1000 Brussel - tel 02-502 11 28 - fax 02-502 8101 - KMS@br-delen.ngonet.be• Workshops Afrikaanse DansWorkshops Afrikaanse DansWorkshops Afrikaanse DansWorkshops Afrikaanse DansWorkshops Afrikaanse Dans: Ken ‘n Diaye (24/10 inGent); Bebey Youlah (14/11 in Brugge).Kassoemaï vzw - Klinkkouterstraat 83 - 9040 St. Amands-berg - tel 09-228 54 88• Voortgezette Lerarenopleiding BasiseducatieVoortgezette Lerarenopleiding BasiseducatieVoortgezette Lerarenopleiding BasiseducatieVoortgezette Lerarenopleiding BasiseducatieVoortgezette Lerarenopleiding Basiseducatie - Deel-tijdse opleiding (twee academiejaren); Opleiding voorOpleiding voorOpleiding voorOpleiding voorOpleiding voorOpleiders LaaggeschooldenOpleiders LaaggeschooldenOpleiders LaaggeschooldenOpleiders LaaggeschooldenOpleiders Laaggeschoolden (kortlopende cursussen).Karel de Grote-Hogeschool - departement Sociaal-Ago-gisch Werk - VOBE-OPLA-team - Brusselstraat 17 - 2018Antwerpen - tel 03-237 52 55 - fax 03-248 49 10• Computers en onderwijs: een LAT-relatie?Computers en onderwijs: een LAT-relatie?Computers en onderwijs: een LAT-relatie?Computers en onderwijs: een LAT-relatie?Computers en onderwijs: een LAT-relatie?: 16/10.Symposium over het gebruik van de computer in lager-gebruik van de computer in lager-gebruik van de computer in lager-gebruik van de computer in lager-gebruik van de computer in lager-en secundair onderwijsen secundair onderwijsen secundair onderwijsen secundair onderwijsen secundair onderwijs: hoe gebruiken we ze (ICT-didac-tiek) en hoe organiseren we dit gebruik (ICT-techniek)?Centrum voor Beroepsvervolmaking Leerkrachten (i.s.m.stichting OWG-BIEP en de vereniging School & Computer)- Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 60 -fax 03-820 29 57 - cbl@uia.ua.ac.be• LeermoeilijkhedenLeermoeilijkhedenLeermoeilijkhedenLeermoeilijkhedenLeermoeilijkheden, waaronder dyslexie (5/10 in Es-sen); BegeleidingscontractBegeleidingscontractBegeleidingscontractBegeleidingscontractBegeleidingscontract in het secundair onderwijs(20/10); DyslexieDyslexieDyslexieDyslexieDyslexie (25/11 en 2/12).Studiedag n.a.v. 10 jaar Sprankel: Kinderen met leer-Kinderen met leer-Kinderen met leer-Kinderen met leer-Kinderen met leer-problemen bestaan echt - Jouw zorg is hun rechtproblemen bestaan echt - Jouw zorg is hun rechtproblemen bestaan echt - Jouw zorg is hun rechtproblemen bestaan echt - Jouw zorg is hun rechtproblemen bestaan echt - Jouw zorg is hun recht: 20/11 in Gasthuisberg, Leuven.Sprankel vzw - afdeling Antwerpen - Luc Anthonis - Ullens-hofstraat 11 bus 2 - 2170 Merksem - tel 03-645 76 39• Leren, werk en zorg - herverdelen onder de genera-Leren, werk en zorg - herverdelen onder de genera-Leren, werk en zorg - herverdelen onder de genera-Leren, werk en zorg - herverdelen onder de genera-Leren, werk en zorg - herverdelen onder de genera-ties?ties?ties?ties?ties?: 5, 12 en 19/10.Stichting-Lodewijk de Raet/Onderzoekscentrum Kind enSamenleving/Centrum voor Gezinswetenschappen - H.Hamoirlaan 136 - 1030 Brussel - tel 02-240 68 40 - fax02-240 68 49 - VlaamsCentrumWelzijn@skynet.be• Colloquium Help mij om het zelf te doen! - Montes-Help mij om het zelf te doen! - Montes-Help mij om het zelf te doen! - Montes-Help mij om het zelf te doen! - Montes-Help mij om het zelf te doen! - Montes-sori opvoeding thuis, in de kinderopvang en opsori opvoeding thuis, in de kinderopvang en opsori opvoeding thuis, in de kinderopvang en opsori opvoeding thuis, in de kinderopvang en opsori opvoeding thuis, in de kinderopvang en opschoolschoolschoolschoolschool: 16/10.KATHO - Centrum Permanente Educatie - Beernegemstraat10 - 8700 Tielt - tel 051-40 02 40 - fax 051-40 89 13 -cpe@katho.be• Lichaams-wijs in het onderwijs - Eutonie voor leer-Eutonie voor leer-Eutonie voor leer-Eutonie voor leer-Eutonie voor leer-krachtenkrachtenkrachtenkrachtenkrachten: 9, 16 en 23/10 in Abdij Averbode.Vormingscentrum Samen vzw - Dennenlaan 4 - 2980Halle-Zoersel - tel 03-385 33 61 - fax 03-385 13 24• 20 jaar CGSO Aalst: Evolutie van het verlangen -Evolutie van het verlangen -Evolutie van het verlangen -Evolutie van het verlangen -Evolutie van het verlangen -Revolutie van de seksuele liefdeRevolutie van de seksuele liefdeRevolutie van de seksuele liefdeRevolutie van de seksuele liefdeRevolutie van de seksuele liefde: 15/10 in Onthaal-complex Keizershallen, Aalst.CAWA-CGSO - Cumontstraat 3 - 9300 Aalst - tel en fax053-78 75 13

Basisonderwijs B

• W@t is op het Internet voor de basisschoolleer-W@t is op het Internet voor de basisschoolleer-W@t is op het Internet voor de basisschoolleer-W@t is op het Internet voor de basisschoolleer-W@t is op het Internet voor de basisschoolleer-krachtkrachtkrachtkrachtkracht? (6/10 of 7/12 of 8/12); Leerproblemen enLeerproblemen enLeerproblemen enLeerproblemen enLeerproblemen enmoeilijk gedragmoeilijk gedragmoeilijk gedragmoeilijk gedragmoeilijk gedrag (17/11 en 1/2).

32 KLASSE NR.98

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

Centrum voor Beroepsvervolmaking Leraren - UIA - Universiteitsplein 1 - 2610 Wilrijk - tel03-820 29 60 - fax 03-820 29 57 - cbl@uia.ua.ac.be - cbl-uia.ac.be• Buitengewoon onderwijsBuitengewoon onderwijsBuitengewoon onderwijsBuitengewoon onderwijsBuitengewoon onderwijs: Diagnostiek in het buitengewoon onderwijs (vier sessies vanaf6/10); Maken van spellen: gezelschapsspellen aanpassen (vijf sessies vanaf 13/10).KleuteronderwijsKleuteronderwijsKleuteronderwijsKleuteronderwijsKleuteronderwijs: Muzikale ideeën bij nieuwe thema’s in de kleuterschool: piraten,ouders en grootouders, voelen, hard en zacht (18/11); Wapperhanden en wiebeltenen:dansen met 2,5- en 3-jarige kleuters (2/12).Lager onderwijsLager onderwijsLager onderwijsLager onderwijsLager onderwijs: Beter een goede strip dan een slecht boek: werken met strips in delagere school (2 en 7/12); Individueel, zelfstandig, gedifferentieerd werken in hoeken (9en 16/11); Filosoferen met kinderen (21/10 en 18/11); Echtscheidingen: ook eenprobleem voor de school? (25/11; ook voor kleuterleiders); Kinderen en de dood,kinderen en afscheid (20/10; ook voor kleuterleiders); Pesten, anders bekeken! (24/11).

Karel de Grote-Hogeschool - departement Lerarenop-leiding - Centrum Permanente Vorming - Campus Noord- Pothoekstraat 125 - 2060 Antwerpen - tel 03-236 7057 - fax 03-235 26 33• Lichamelijke opvoedingLichamelijke opvoedingLichamelijke opvoedingLichamelijke opvoedingLichamelijke opvoeding: Efficiënte spelvormen in ba-sisonderwijs: 30/10.Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen - departe-ment RENO - afdeling Regentaat Lichamelijke Opvoeding- Bruggestraat 23 - 8820 Torhout - tel 050-22 08 76 - fax050-22 25 47 - reno-katho@unicall.be• Vorming (nieuwe) onthaalleerkrachten basisonder-Vorming (nieuwe) onthaalleerkrachten basisonder-Vorming (nieuwe) onthaalleerkrachten basisonder-Vorming (nieuwe) onthaalleerkrachten basisonder-Vorming (nieuwe) onthaalleerkrachten basisonder-wijswijswijswijswijs: module Taalonderwijs aan anderstalige nieuwko-mers (13 en 20/10 en 16 en 23/2); module Intercultureelonderwijs (13/10 en 16/2).Steunpunt NT2 - Martien Geerts - Blijde-Inkomststraat 7 -3000 Leuven - tel 016-32 53 67 - fax 016-32 53 60 -mgeerts@onyx.arts.kuleuven.ac.be

Secundair en hoger onderwijs S

• Trefdag-Informatie-Preventie-Beurs: Participatie vanTrefdag-Informatie-Preventie-Beurs: Participatie vanTrefdag-Informatie-Preventie-Beurs: Participatie vanTrefdag-Informatie-Preventie-Beurs: Participatie vanTrefdag-Informatie-Preventie-Beurs: Participatie vanjongerenjongerenjongerenjongerenjongeren: 20/10 in Duin en Zee, Oostende.Beurs voor leerkrachten secundair onderwijs en jeugd-werkers rond participatie van jongeren in onderwijs,jeugdwerk en jeugdzorg. Met workshops over raden-cultuur, media, beleidsprojecten, integratieprojecten encreatieve projecten.Organisatie: Comités voor Bijzondere Jeugdzorg West-Vlaanderen - Beurscoördinatie: Vivès vzw - Cordoeaniers-straat 13 - 8000 Brugge - tel en fax 050-34 06 70• Lichamelijke opvoedingLichamelijke opvoedingLichamelijke opvoedingLichamelijke opvoedingLichamelijke opvoeding: Parnas danst: Hedendaag-se Israelische dansen (23/10); Zwemmen - Initiatie in enfoutenanalyse van de wedstrijdslagen (23/10); Parnasdanst: Modern Jazzdans - Boxing Aerobics - Latijns-Amerikaanse dansen (15 tot 17/12); Parnas speelt: Bal-vaardigheid - Gymnastiek - Clowneske acrobatie en cir-custechnieken (15 tot 17/12).Centrum voor Vrijetijdsopvoeding Parnas vzw - Sta-tionsstraat 301 - 1700 Dilbeek - tel 02-466 51 51 - fax02-466 40 70

Computers en multimedia A

Leerkrachten, studenten (lerarenopleiding), leerlingenen ouders vinden op de 12de Computers en Multi-12de Computers en Multi-12de Computers en Multi-12de Computers en Multi-12de Computers en Multi-media op School en Thuismedia op School en Thuismedia op School en Thuismedia op School en Thuismedia op School en Thuis (CST) de nieuwste moge-lijkheden van de informatie- en communicatietech-informatie- en communicatietech-informatie- en communicatietech-informatie- en communicatietech-informatie- en communicatietech-nologieënnologieënnologieënnologieënnologieën. Tijdens tal van workshops en bij meer danhonderd didactische presentaties en firmastanden leertu meer over de meerwaarde van educatieve software enInternet voor pedagogisch gebruik. Aan dit evenementis een wedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijdwedstrijd verbonden voor educatieve computer-programma’s, multimedia- en Internettoepassingen.Uiterste inzenddatum is 20 oktober. De 12de CST vindtplaats op 19 en 20 november in KaHo St. Lieven -Campus Rabot - Gebr. Desmetstraat 1 - 9000 Gent.CST-secretariaat - Te Boelaarlei 23 - 2140 Antwerpen -tel 03-322 74 69 - fax 03-321 02 77 - cst@smic.be -CST.smic.be

In welke bibliotheek heeft de moord plaatsgevonden?Vijf boekenbonnen (elk 2000␣ fr., geschonken doorStandaard Boekhandel), vijf cartoonboeken (met debeste cartoons van huistekenaar Camp) en vijf origi-nele Klasse-t-shirts liggen klaar voor de gelukkigespeurders. Graag antwoorden vóór 25 oktober.Winnaars opgave 60: boe-Winnaars opgave 60: boe-Winnaars opgave 60: boe-Winnaars opgave 60: boe-Winnaars opgave 60: boe-kenbon: kenbon: kenbon: kenbon: kenbon: Herwig Callewaert (Ar-dooie), Pierrot Machiels (Keer-bergen), Lieve Ruwet (Kontich),Jacqueline Wijnants (Koersel) en Ingrid Pannekoeke (Zot-tegem) - cartoonboek: - cartoonboek: - cartoonboek: - cartoonboek: - cartoonboek: Chris Verbrugghe (Lembeke), LucSomers (Reet), Nicole Van Loon (Turnhout), Maria Mora-to (Genk) en Kathelijne Craeymeersch (Ingelmunster) - t-- t-- t-- t-- t-shirt: shirt: shirt: shirt: shirt: Lieve Devynck (Oostkamp), Sarah Jacob (Hamme),Martine Bulcaen (Wevelgem), Raf Verschueren (Rijkevor-sel) en Marie-Jeanne Davidts (Tervuren).Oplossing opgave 61Oplossing opgave 61Oplossing opgave 61Oplossing opgave 61Oplossing opgave 61: Vervangingspool (LiER - GeO-loGie - lIviN la Vida loca - VirtoN - tAgalOg - oPoSsum).Opgave 62: Opgave 62: Opgave 62: Opgave 62: Opgave 62: Drie (Engelse) woorden, samen 18 letters:hier zou «Moord in de bibliotheek» zich perfect kunnenafspelen.• de 5de, 6de en 7de letter uit de naam van de Britsekolonel die (in het Cluedo-spel) soms de moord in debibliotheek pleegt;• de 2de, 3de en 6de letter uit de naam van de (nuverdwenen) stad met de grootste bibliotheek uit deGriekse oudheid;• de 2de, 4de en 5de letter uit de naam van hetEgyptisch rietgras, waarvan beschrijfbare vellen kunnenworden gemaakt;• de 2de, 3de en 6de letter uit de naam van de roman-detective die op zijn dooie gemakje enkele moorden opeen Nijlboot oploste;• de 1ste, 3de en 4de letter uit de soortnaam van Bilboen Frodo Balings, wier avonturen in Midden-Aarde inalle bibliotheken te vinden zijn;• de 3de, 6de en 7de letter uit de naam voor een velwaspapier waarop met een schrijfmachine een tekstkan worden geschreven waarvan veel afdrukken kun-nen worden vervaardigd.Klasse - Klasse-Ment - E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel - fax 02-553 96 85 - info@klasse.be

(advertentie)

34 KLASSE NR.98

Drie dagen Oxford (of meer)1. MET DE EIGEN WAGEN?■ De reis.De reis.De reis.De reis.De reis. De afstand tussen Brussel en Oxford is ongeveer 400 kilometer.Je rijdt tot Calais, waar we een plaats reserveren op de Shuttle. In een halfuurtje ben je door de chunnel. Daarna rijd je over de snelweg naar Oxford.

De enige aanpassing: links van de weg rijden. Dat valt best mee (vooraluitkijken aan een rondpunt en bij inhalen). De hele trip duurt ongeveer vijf uur.

■ Het verblijf.Het verblijf.Het verblijf.Het verblijf.Het verblijf. Het centrum van Oxford is nagenoeg verkeersvrij. Daarom reserveren wekort bij de snelweg een uitstekend, historisch hotel (The Holt ***) op twintig minuten vande stad, in een zeer landelijke streek (Oxfordshire, The Cotswolds). Parkeren is er geenprobleem. Voor wie van legendes en spoken houdt: de geest van de 17de eeuwsestruikrover Claude Duval struikelt nog altijd door het hotel en de «haunted inn». Heel hethotel baadt in warme charme. Naar de stad kan je met de wagen tot aan de grotegratis parkeerplaatsen («park and ride») bij het centrum. Daar neem je voor 30 frank depermanente pendelbus tot in het hartje van de stad.■ Extra.Extra.Extra.Extra.Extra. Omdat je met de wagen bent, kan je ook de streek wat verkennen. Vlakbijligt het beroemde Blenheim Castle (met o.a. een groot doolhof). Maar ook hetgezellige Stratford-upon-Avon van Shakespeare ligt in de buurt.■ De prijs.De prijs.De prijs.De prijs.De prijs. Vervoer met de shuttle tussen Calais en Dover, twee overnachtingen metuitgebreid ontbijt in The Holt***, alle documentatie: 8.990 fr. per persoon (van1/11 tot 23/12, gesloten tussen kerstmis en nieuwjaar) of 8.490 fr. (van 3/1 tot24/4/2000). Je kan langer blijven: 2.790 of 2.540 fr. per persoon, per nacht.2. MET DE TREIN?■ De reis.De reis.De reis.De reis.De reis. Je neemt in Brussel de Eurostar en rijdt op iets meer dan twee uur en halfrechtstreeks tot in Londen (Waterloo Station). Je neemt er de metro (één lijn, zonderoverstappen) naar Paddington Station aan de andere kant van de stad. Daar stapje op de trein naar Oxford (ongeveer een uur rijden). In totaal ben je ongeveer vieruur en half onderweg.■ Het verblijf.Het verblijf.Het verblijf.Het verblijf.Het verblijf. Hotel Eastgate **** ligt in het hart van de stad, aan High Street,omgeven door historische gebouwen. Je stapt er van het station door het vrijwelverkeersvrije centrum op een kwartiertje naartoe. Met de taxi kan ook. Het hotelheeft typisch Engelse charme, met een stijlvolle pub. Alle interessante gebouwenliggen op wandelafstand.■ Extra.Extra.Extra.Extra.Extra. Omdat je toch een overstap in Londen moet maken, kan je ook één of meernachten extra boeken in Londen. Daar heeft Transeurope tientallen hotels in ver-schillende prijscategorieën. Een voorbeeld: 1.890 fr. per persoon, per nacht in hotelLeisure Inn (1/11 tot 25/12 en 4/1 tot 31/3/2000).■ De prijs.De prijs.De prijs.De prijs.De prijs. Vervoer met de Eurostar van Brussel naar Londen, treinreis van Londen naarOxford, twee overnachtingen met uitgebreid ontbijt in Hotel Eastgate****, alle documen-tatie: 13.990 fr. per persoon (van 1/12 tot 29/12 en van 3/1 tot 31/3/2000).

Dit aanbod is alleen geldig voor lezers van Klassevoor lezers van Klassevoor lezers van Klassevoor lezers van Klassevoor lezers van Klasse. Je mag weliswaar familie envrienden meenemen maar de inschrijver vermeldt daarbij het nummer dat boven zijnadres staat op dit exemplaar van Klasse (stamboeknummer of abonnementsnum-mer). Het aantal plaatsen is beperkt. Aarzel dus niet te lang voor je op dit aanbodingaat. Klasse is geen reisbureau. Dit aanbod werd uitgewerkt in samenwerking metTranseurope Citytrips. Zij zorgen voor de organisatie en zijn er ook verantwoordelijkvoor. Je schrijft telefonisch telefonisch telefonisch telefonisch telefonisch in op het nummer 050-34 64 64 (van maandag totvrijdag tussen 9 en 19 u., zaterdag van 9 tot 17 u.).

Even de poort opendu-wen en het is alweer

prijs. Een schat van oker.Uit de vierkante

binnenplaats waaierthistorie, stijl en stilte op.

Net als in de veertigandere colleges waar

kapel, bibliotheek,eetzaal, studentenka-

mers en tutor rooms inperfecte harmonie een

Britse filmgenerieknaspelen. We zijn in

Oxford. Nagenoeg alleberoemde Engelsen

hebben er gestudeerd.Nu kan je er met Klasse

naar toe. Even maar.

Wie met onderwijs te maken heeft, komt er vroeg of laat terecht:Oxford. De universiteit is al meer dan 800 jaar oud. Ze bevindt zichniet in één gebouw, maar in 41 zelfstandige colleges die wedijverenin high standards. Rustgevende schoonheid, geschrankt op amper éénvierkante mijl. Van op de Carfax Tower zie je de geblokte quadrangles methun gotische torens en afgelijnde binnentuinen. Je wandelt langs de riviermet geruisloos glijdende punters en competitieroeiers, de botanische tui-nen, Randolph Hotel, de cricketvelden en de meadows die in zoveel filmsen tv-reeksen voor de wazige achtergrond zorgen. «Elke inwoner van de stadis al minstens één keer in zijn leven filmfigurant geweest», vertelt de gids. Eéncollege alleen al (Christ Church) bracht veertien eerste ministers voort. Darwin enHalley waren hier. Maar ook schrijvers als Shelley, Tolkien en hedendaagse crimewriters. De schrijver van Inspector Morse signeert in Blackwell’s Bookshop. Je bezoekthet winkeltje van Alice in Wonderland of The Bodleian Library met 5 miljoen boeken.In de musea vind je werk van Da Vinci en Michelangelo, Egyptische en Grieks-Romeinse kunst, dinosaurussen en collecties van Captain Cook.

SpokenHet centrum is nagenoeg verkeersvrij. De winkelstraten hebben stijl. De murenademen oker. In The King’s Arms en Old Tom zijn studenten nog altijd bezig ophun manier de wereld te veranderen (of te behouden zoals hij is?). In Oxfordstuderen kost minstens een half miljoen frank per jaar. Slechts één op drie kandi-daten geraakt er ook echt binnen. Oxford is een mooie, intact gebleven, kleinestad. Je kan er veel ontdekken en alles ligt kort bij elkaar. In twee dagen tijd hebje het rustig bekeken. Die kans wil Klasse je tijdens het najaar, de winter en hetvoorjaar geven. Je ontdekt de stad in je eigen tempo of je volgt een begeleidestadswandeling. Dat kan vaak thematisch: de colleges, Inspector Morse (elkezaterdagnamiddag) of ‘s avonds een ghost tour met spookverhalen.

MysterieJe kan naar Oxford met de auto (in Calais de Shuttle op) of met de trein (deEurostar vanuit Brussel). In het eerste geval logeer je even buiten de stad op decountryside in een historisch hotel met een echt spook. In het tweede gevalverblijf je in het stadscentrum tussen de gothische gebouwen. Met de auto kanje ook de minzame streek verkennen (Shakespeare Country). Met de trein kan jeeventueel een tussenstop maken (en extra nachten boeken) in Londen. In beidegevallen kan je deelnemen aan de mysterieuze zoektocht van Klasse in Oxford.Daarmee kan je meteen je volgende reis winnen. Als je afwisselt tussen uiterstenvan schoonheid en banaliteit, wordt dat na Oxford... Benidorm.

Ontdekhet oker

van

Oxford

Ontdekhet oker

van

Oxford

Win met Inspector MorseIn Oxford herken je op elke hoek een locatie uit de succesrijke tv-reeks Inspector Morse. Deschrijver ervan, Colin Dexter, woont trouwens in de stad. Klasse heeft er een mysterieuzezoektocht uitgewerkt: begin- en eindpunt is, hoe kan het ook anders voor leerkrachten, dehistorische Old School van de stad. Deze gratis tocht kan je op gelijk welk moment ondernemen.Je doet er enkele uren of een hele dag over. Hij brengt je immers meteen langs de mooiste enbelangrijkste plaatsen van de stad. Je krijgt wat achtergrond én vragen die je helpen eenmysterie op te lossen. Alle antwoorden vind en zie je ter plaatse. Er is geen voorkennis nodig ener is geen schiftingsvraag. Elke reiziger krijgt één formulier. Uit alle correcte inzendingen wordenop 1 mei 2000 drie winnaarsdrie winnaarsdrie winnaarsdrie winnaarsdrie winnaars geloot, die elk een reischeque van 15.000 frankelk een reischeque van 15.000 frankelk een reischeque van 15.000 frankelk een reischeque van 15.000 frankelk een reischeque van 15.000 frank winnen(Transeurope). Er zijn vijf troostprijzen: boekenbons van duizend frank. Voor de nieuwe Morse?

Reis met Klasse

FOTO

: CH

RIS

AND

REW

S’ O

XFO

RD P

ICTU

RE L

IBRA

RY

KLASSE NR.98 35

Gratis filmticketsIn meer dan 85 procent van de secundaire scholenkrijgen de leerlingen tweede en derde graad elkemaand hun eigen gratis exemplaar van Klasse voorJongeren. Daarmee wil Klasse ook de leerlingen breedinformeren en aansporen tot inzicht, inzet en engage-ment. Leerlingen in een participatieve school voelenzich beter en presteren beter. Fijn dat u dat blad niet telang ergens op een stapel laat liggen, dat u het helptuitdelen en er vaak in de klas ook méér mee doet. Heteerste nummer is op uw school op 20 septembergearriveerd. Daarin vinden de leerlingen een extrakalenderposterkalenderposterkalenderposterkalenderposterkalenderposter (met alle school- en vakantiedagen),een reportage door twee jongeren die voor Klassemet Greenpeace naar het Braziliaanse RegenwoudRegenwoudRegenwoudRegenwoudRegenwoudmochten, leraars op PukkelpopPukkelpopPukkelpopPukkelpopPukkelpop, hoe start je eenleerlingenraadleerlingenraadleerlingenraadleerlingenraadleerlingenraad, een creatieve actie met de gemeen-telijke jeugdcentrajeugdcentrajeugdcentrajeugdcentrajeugdcentra, het gratis discussiespeldiscussiespeldiscussiespeldiscussiespeldiscussiespel Klas X,onderwijsnieuws (spijbelenspijbelenspijbelenspijbelenspijbelen mag NIET!), portrettenportrettenportrettenportrettenportretten,gratis filmticketsfilmticketsfilmticketsfilmticketsfilmtickets, brievenbrievenbrievenbrievenbrieven en gezonde gektegezonde gektegezonde gektegezonde gektegezonde gekte!Zin in een gratis proefexemplaar? Bel 02-553 96 92.

Gratis naar het concertStilaan het grootste blad in Vlaanderen: Klassevoor Ouders, nu aangevraagd en uitgedeeld inbijna 90 procent van de Vlaamse scholen (670.000ex.). Het is bedoeld voor ouders van kleuters tot enmet leerlingen eerste graad secundair onderwijs.Het eerste nummer is op 15 september op uwschool gearriveerd. Bedankt om het uit te delen.Op die manier spannen we samen een hangbrugtussen school- en thuiscultuur. Daar dient ook hetgratis discussiespeldiscussiespeldiscussiespeldiscussiespeldiscussiespel Over het muurtje voor, dat alsbijlage verscheen voor de ouders van 8- tot 14-jarigen. In het eerste nummer ook extra aandachtvoor écht spelenécht spelenécht spelenécht spelenécht spelen en spelend leren, een voorstelvoor een home-school-agreementhome-school-agreementhome-school-agreementhome-school-agreementhome-school-agreement (een eerlijkcontract tussen ouders en school), (kans)armoede(kans)armoede(kans)armoede(kans)armoede(kans)armoede,participatieparticipatieparticipatieparticipatieparticipatie, onderwijsnieuwsonderwijsnieuwsonderwijsnieuwsonderwijsnieuwsonderwijsnieuws, de taak van oudersbij de ondersteuning van de nieuwe eindtermeneindtermeneindtermeneindtermeneindtermenmuzische vormingmuzische vormingmuzische vormingmuzische vormingmuzische vorming en (daarbij aansluitend) grotekortingen voor speciale familievoorstellingenspeciale familievoorstellingenspeciale familievoorstellingenspeciale familievoorstellingenspeciale familievoorstellingen intientallen Vlaamse culturele centra («een zitje voor99 fr.!») en gratis tickets voor muziekuitvoerin-gratis tickets voor muziekuitvoerin-gratis tickets voor muziekuitvoerin-gratis tickets voor muziekuitvoerin-gratis tickets voor muziekuitvoerin-gengengengengen van Artesia en Reis om de Wereld. Veel leer-krachten nemen het blad ook eens even door methun (jonge) leerlingen. Elders werkt het oudercomi-té er rond. Leuk toch?Zin in een gratis proefexemplaar? Bel 02-553 96 90.

Bloemen voor leraars«Als je bloemen krijgt van een klas, is dat een tekendat het klikt, maar ik denk dat vele collega’s bloe-men verdienen», zegt Nathalie Bulté (28). Nathaliegeeft les in Ternat. Ze rijgt al 7 jaar interims aanelkaar. «Wat me ondanks alles in de job blijft boeienzijn de kinderen zelf. Niet één dag is dezelfde. Het iseen uitdaging om de klas telkens mee te krijgen,zeker voor een vak als wiskunde. Leerlingen zeggenwel eens dat ze aan het aangezicht kunnen zienwelke leerkracht welke les geeft. Wiskundeleraars moe-ten dan saaie, strenge mensen zijn. Ik laat ze ziendat het anders kan. Als je kinderen wat wil leren moetje eerst en vooral werken aan een goede relatie. Datdoe je door respect voor hen op te brengen, maartegelijkertijd regels en grenzen te stellen. Als interim-leerkracht steek je daar telkens veel energie in. Het isaltijd opnieuw beginnen. Goed onderwijs geeft kin-deren waarden mee die ze later in het leven kunnengebruiken. Het is belangrijk dat ze leren wat hunmogelijkheden zijn, dat ze een mening leren vor-men. Een wiskundig vraagstuk kan je op verschillen-de manieren oplossen. Het leven ook. Als we ze datal eens kunnen meegeven.»Vorig schooljaar gaf Klasse tientallen boeketten wegaan leerkrachten met Klasse. Ze werden genomi-neerd door lezers van Klasse voor Ouders en Klassevoor Jongeren. Nathalie Bulté was één van de ge-lukkigen. Bij deze ook proficiat aan de vele andereleerkrachten die bloemen kregen (of verdienen). Deactie ‘Bloemen voor’ loopt door. Misschien vallen debloemen morgen bij u in de klas binnen.

Nathalie Bulté:«Vele collega’s verdienen bloemen.»

TIEN JAAR KLASSE: UW BRIEF!Win een luchtballonvaart voor het hele gezinWin een luchtballonvaart voor het hele gezinWin een luchtballonvaart voor het hele gezinWin een luchtballonvaart voor het hele gezinWin een luchtballonvaart voor het hele gezinIn december bestaat Klasse 10 jaar en verschijnt het honderdste nummer honderdste nummer honderdste nummer honderdste nummer honderdste nummer van Klasse voor Leerkrachten.Dan barst er vuurwerk uit dit blad. Twintig lezers mogen al zeker naar het feestje komen. Daarvoor zijn weop zoek naar de echte fansechte fansechte fansechte fansechte fans. Mensen voor wie dit blad om een of andere reden méér is geworden danbedrukt papier. Hebt u een leuke/waardevolle/aangename/vreemde herinnering aan Klasse? Kan u opeen persoonlijke manier uw band met het blad neerschrijven? Wil u er een kritische analyse, lofzang,schimpdicht, ode of essay over schrijven? Wat betekent het blad voor u en waarom? Schrijf ons. Voor één keeris de aaibaarheidsfactor van Klasse bijzonder hoog. We lezen aandachtig alle brieven die ons voor 1voor 1voor 1voor 1voor 1novembernovembernovembernovembernovember bereiken. In het feestnummer verschijnt een selectie van uw bedenkingen. Twintig briefschrijverskrijgen bovendien een uitnodiging om eind november (met collega of partner) naar het verjaardagsfeestjeverjaardagsfeestjeverjaardagsfeestjeverjaardagsfeestjeverjaardagsfeestjete komen. En de onschuldige hand pikt er één briefschrijver uit die op kosten van ASLK/FORTIS een gratisgratisgratisgratisgratisluchtballonvaartluchtballonvaartluchtballonvaartluchtballonvaartluchtballonvaart krijgt voor vier personen, champagne incluis.Schrijf meteen naar Klasse (Tien jaar Klasse) - E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel.

Duizenden gezinnen kunnen voor eenprikje naar speciale familievoorstellingenin de Vlaamse culturele centra. Klassevoor Ouders verkleint de kloof tussenschool- en thuiscultuur.

Winnen een boekenbon van 1000

frank wegens gecamoufleerd met

een sticker van Klasse: Jan DeSchoolmeester uit Brugge (St.Kruis) en Anne Van de Voordeuit Mechelen. Ook nog plaats op

de boekentas voor zo’n gratis

sticker? Bel 02-553 96 84.

Hoe overleven twee Vlaamse leerlingen hetAmazone Regenwoud? Hun avontuurlijkverhaal staat nu in Klasse voor Jongeren.

FOTO

’S: PETER V

AN

HO

OF

«In het begin had ie-dereen wel een beet-je een inspectiegevoel,maar dat ging snel over.Voor de directeur washet trouwens ook nieuw.Maar uiteindelijk verbe-terde de werking opschool.» Net als veel an-

dere leerkrachten basis-onderwijs had Els Sou-bry voor het eerst eenfunctioneringsgesprekmet haar directeur. Datviel niet enkel mee, haarschool won er zelfs eenprijs mee. Hoe elkeschool kan winnen?

ren en op die manier aan de werking op school tesleutelen en de sfeer op te krikken. Het is een dialoogtussen gelijkwaardige partners.

ContactOnderzoek bij leerkrachten hoger onderwijs heeft

uitgewezen dat zij makkelijker kritiek aanvaardenvan studenten dan van hoger geplaatsten. Die zou-den te weinig weet hebben van wat er zoal tijdens delessen gebeurt. Zoals uit bovenstaande getuigenis

blijkt, doen schooldirecteurs er niet verkeerd aanfunctioneringsgesprekken met de leerkrachten voorte bereiden met een bezoek in de klas. Dat heefttrouwens nog andere voordelen. Eddy Deneckere:«Ik weet nu zelf hoe zo’n kiesbord werkt en ik hebveel beter zicht op wat er in de klas gebeurt.» En overhet functioneringsgesprek zelf: «Ik kom eens op eenandere manier in contact met de leerkrachten. Het iseen heel positieve ervaring.»

Leuk en lastigVoorbereiding en overleg geven het functione-

ringsgesprek een lage drempel. «We kozen zelf hetmoment waarop de directeur de les kwam volgen»,zo begint Hilde Blommaert haar functioneringsver-

haal. Zij is leerkracht eerste leerjaar in basis-school De Zonnebloem in Stekene. «Van zijnobservaties kregen we een verslag. Het gesprekzelf vond plaats tijdens de turnles en duurdetwee uur. Onderwerpen waren de algemenewerking op school en hoe ik als leerkracht

functioneer. Voor de algemene werking werkten weeen checklist van vragen af, die de directeur voorafhad opgesteld: wat kan er veranderen aan onzeomgang met ouders, hoe loopt de samenwerkingmet collega’s, wat verwacht je van nascholing, wordter niet te veel van je geëist, wat vind je het leukste enhet lastigste op school enz. Veel gesprekspuntensteunden op de resultaten van de doorlichting, diewe net achter de rug hadden.»

Een schouderklop, een korte babbel op de trap, tienminuten napraten over het verkeersproject, metcollega’s van gedachten wisselen over het conflictmet Jeroen... Als er geen feedback is op school,kunnen leerkrachten gedemotiveerd geraken. Erwordt namelijk op geen enkele manier een onder-scheid gemaakt tussen leraars die zich inzetten enzij die dat niet (of minder) doen. Feedback isbelangrijk maar vaak erg vluchtig. Leerkrachtenwillen wel eens wat langer met de directeur pratenen vice versa. Over hun rei-len en zeilen in klas en school,over hun werk. Dat kan, ineen functioneringsgesprek:een open, professionele babbeltussen leerkracht en direc-teur.

Kiesbord«Onze kleuterleidsters

gebruiken een kiesbord inde klas. Daarop herken-nen de kinderen het aan-bod van de dag: de pop-penhoek, de zandbak, dewatertafel… Ik ging inelke klas kijken hoe dat

werkte. Dat verschilde nogal. Elke kleuterleid-ster kreeg nadien een verslag, waarin ik be-schreef wat ik had gezien en wat me opviel. Zijmochten hierop aanduiden wat ze met mij wil-den bespreken. Dan volgde een individueel ge-sprek van ongeveer veertig minuten: een uitwis-seling van gedachten en ideeën. De leerkrachtenbrachten ook eigen gespreksonderwerpen aan.Aan het eind maakten we afspraken in de vormvan een opdracht: probeer dit of dat eens uit en laatme weten hoe het loopt.»

Zo organiseerde directeur Eddy Deneckere vande vrije basisschool Kinderland in Kortrijk functio-neringsgesprekken. Het kiesbord was voor hem despringplank voor een gesprek over klasmanagementen organisatie, twee aspecten uit de functiebe-schrijvingen voor leerkrachten (zie Klasse 92, p.8-9). Dat zijn taakomschrijvingen die een direc-tie in overleg met elke leerkracht vastlegt. Basis-scholen kunnen er sinds 1997 mee experimen-teren. Vanaf 2002 zouden ze de basis vormenvoor evaluatiegesprekken, al lopen daarover nogonderhandelingen met de vakbonden. Een evalua-tiegesprek is iets anders dan een functioneringsge-sprek. In een evaluatiegesprek wordt een perso-neelslid beoordeeld op zijn werk: positief of negatief,met eventuele gevolgen. Meestal is dat een mono-loog van directeur tot personeelslid. Een functione-ringsgesprek draait meer rond coaching. Het is be-doeld om personeelsleden beter te doen functione-

E X P E R I M E N T

36 KLASSE NR.98

Hoe ikals leer-k rachtfunctio-neer

De prijs van een

Een functione-ringsgesprek isbedoeld om desfeer op tekrikken.

StimulansWat vinden leerkrachten van een functione-

ringsgesprek? «Heel verrijkend», zegt kleuter-leidster Martine Vervaeck. «Je krijgt een spiegelvoor je neus, je ziet onmiddellijk concrete werk-punten, je krijgt tips... En het feit dat de directieinteresse toont voor je werk, is een stimulans.»Jochen Poelman, die lesgeeft in het tweede leer-jaar, voegt daar nog aan toe: «Je kan zelf gespreks-punten aanbrengen, waarvoor je anders ofwelniet de kans hebt ofwel geen tijd. Maar het belang-rijkste in zo’n gesprek vind ik wel concrete feed-back over je manier van lesgeven.» Vroeger kreegHilde Blommaert de directeur wel eens onver-wachts op bezoek in de klas. «Nu werd dit voorafgepland», vertelt ze. «Dat is beter en met het oog

op zo’n functioneringsgesprek ook zinvoller.»

Grote verschillenIn het bedrijfsleven en bij de overheid kijkt

niemand nog vreemd op van functioneringsge-sprekken, in het onderwijs zijn ze nieuw. Maarvolgens De Vlerick School voor Management inGent voelen scholen het gemis van functione-ringsgesprekken sterk aan. De Vlerick Schoolschreef vorig schooljaar dan ook een wedstrijd uitvoor basisscholen. De opdracht: een systeem vanfunctioneringsgesprekken uitwerken, zich bera-den over feedback en een nascholingsplan oppoten zetten. 27 scholen namen de uitdaging aan.Een aantal organiseert nu gesprekken, maar zoalsuit bovenstaande getuigenissen blijkt, doet elk datop zijn manier en de verschillen zijn groot.

EnergieDirecteur Jan Pauwels van de Sint-Gerolfschool

in Nevele koos resoluut voor de functiebeschrijvin-gen als uitgangspunt. Die had het schoolteam voor-af al eens doorgenomen. Hij nodigde de leerkrach-ten per brief uit voor een gesprek (tijdens de les-uren) over planning en voorbereiding, vakbekwaam-heid en kindgerichtheid. Nadien kreeg elk een kortverslag, met afspraken over bijvoorbeeld tijdsin-vestering of vakinhouden. Een tussentijdse evalua-tie is op komst. Via de gesprekken kreeg Pauwelsonder meer de zekerheid dat leerkrachten quataakbelasting aan hun maximum zitten («Ook zij

van wie je denkt dat hun energie onuitputtelijk is.Ik heb ze aangeraden het rustiger aan te doen.»).

LeerplanJocelyn Derycker, directeur van de Basisschool

voor het Gemeenschapsonderwijs in Mariakerke,bleef van de functiebeschrijvingen af. «Je moetprioriteiten stellen», zegt ze. «Wij staan nog niet zover met de individuele functiebeschrijvingen. Daaromkoos ik voor een andere invalshoek: de sfeer opschool, de nieuwe leerplannen, de samenwerkingtussen ervaren en minder ervaren leerkrachten…Tenslotte moet je als directeur weten wat er leeft opschool. Een directeur die zich opsluit in zijn bu-reau, dat werkt niet. En als directeur krijg je ookfeedback. Je leert jezelf wat bijsturen.»

TijdgebrekFunctioneringsgesprek-

ken zijn zinloos zonder ver-lengstuk. De scholen gaaner dan ook mee door, al ishet vooral in grote scholenmet veel personeel een helekarwei («Je kan ze niet al-

lemaal in één jaarspreken», zeggen dedirecteurs). Alle leer-krachten en direc-teurs die in dit arti-kel aan het woord

kwamen, zijn er alvast tevreden over. Jan Pau-wels: «Functioneringsgesprekken zijn een inte-ressant forum. Ze zijn een bonus voor de relatietussen leerkrachten en directie. Bovendien vaartook het teamwerk er wel bij. Onze nascholing ismeer persoons- en teamgericht geworden en depersoneelsvergadering ziet er nu anders uit: vroe-ger was dat wel eens eenrichtingsverkeer, nu ishet meer samen zoeken geworden.» ■

• Aan de schoolmanagementwedstrijd1998-99 van De Vlerick School namen27 basisscholen deel. Acht haalden definale. De wedstrijd werd gewonnendoor de vrije basisschool Kinderlandvan Kortrijk vóór de vrije basisschoolvan Mere. Gelijk op de derde plaatseindigden de Basisschool Gemeenschaps-onderwijs van Mariakerke en de Sint-Gerolfsschool in Nevele. Volgend school-jaar (2000-2001) komt er een nieuwewedstrijd voor secundaire scholen. Klassehoudt u op de hoogte.De Vlerick School voor Management- Bellevue 6 - 9050 Ledeberg - tel 09-210 97 67 - fax 09-210 97 00• Over functioneringsgesprekken vindt ubij Adiov, de afdeling Informatie en Do-cumentatie Onderwijs Vlaanderen, eenoverzichtslijst van titels met eventueeleen korte beschrijving van de inhoud. Inde onderwijsbibliotheek kan u de artikelsinkijken of ter plaatse kopiëren. Adiov -E. Jacqmainlaan 165 - 1210 Brussel - tel02-553 66 50 tot 52 - fax 02-553 66 54 –www.ond.vlaanderen.be/adiov/themalijsten(ook om teksten te downloaden)

OPEN EN PROFESSIONEELDoel van een functioneringsgesprek is ervoor zorgen dat personeelsleden zich goed voelenop hun werk en beter functioneren. Dat komt uiteindelijk de werking van de hele school ende sfeer ten goede. Vijf aandachtspunten voor als u zo’n gesprek organiseert.1. Wil u het systeem van functioneringsgesprekken vooraf uittesten, organiseer dan in eeneerste fase gesprekken met een beperkte, goed geïnformeerde groep leerkrachten. In eentweede fase komt de rest van het team aan de beurt. Sluit niemand uit.2. Organiseer, als het enigszins kan, één functioneringesprek per jaar (voor nieuweleerkrachten kan u er meer plannen ). De meest geschikte periode is het midden van hetschooljaar (u kan afspraken maken én opvolgen).3. Leg vooraf een aantal doelstellingen of vaardigheden vast die in het gesprek aan bodkomen. U kan daarvoor - in gezamenlijk overleg - een selectie maken uit de functiebeschrij-ving van elke leerkracht. In de regel gaat het gesprek over taak- en jobinhouden,werkmethodes, relaties en persoon. Er is ook ruimte voor feedback.4. Maak in de loop van het gesprek een aantal onderlinge afspraken die u later kan opvolgen.Vat ze na het gesprek samen, zet ze op papier en kleef er eventueel termijnen op. Datvoorkomt misverstanden.5. Een functioneringsgesprek moet een open tweegesprek zijn. Hoe groter de inbreng van deleerkracht, hoe hoger zijn voldoening over gesprek en gesprekspartner. Zonder voldoende

informatie of wederzijds vertrouwen is een functioneringsgesprek gedoemd te mislukken.

KLASSE NR.98 37

Een directeur die zich

opsluit in zijn bureau,

dat werkt niet

gesprek

«Hoeveel watt is dathier?» vraagt een leraarelektriciteit. «25.000»,lacht Saskia «maar daargaat het eigenlijk nietom. Wij letten op hetaantal beats: 120 per mi-nuut is techno, 160 isjungle». Leraar terug naaraf. We staan op de weidevan het grootste alter-natieve muziekfestival vanons land: Pukkelpop. Klas-se ontvangt er 500 leer-krachten (er waren 3000aanvragen!) die zichzelfeen dag willen onder-dompelen in de muziek-cultuur van hun leer-lingen. «Ik heb van mijnzoon oorstopjes mee-gekregen», lacht Ingrid(42). Hiphoppend dejungle in.

De kleedkamer van de Red Hot Chili Peppershangt vol tapijten en er branden kaarsjes.De Peppers doen yoga voor ze optreden.«Mijn leerlingen zullen stikjaloers zijn», kniptTine (38), terwijl ze haar fototoestel bovenhaalt. Even later staan we front stage voorSoulwax. Maar de leerkrachten kijken geïntri-geerd de andere kant uit. «Stagedivers!» roeptBert (32). Tientallen jonge mensen drijven opde handen van het deinend publiek recht opons af: dolfijnen met zware schoenen in de zeevan smashing beats. Security-ploegen vangenhen deskundig op en loodsen hen vlotjes side

stage. Onze jonge begeleider legt de leraars uit datdit geen stagedivers zijn (die komen van de anderekant!) maar crowdsurfers. Wordt genoteerd.

Piercings«Zoals veel mensen, noemde ik alles wat ik

hier hoor voor het gemak maar lawaai», zegtMarie-Jeanne Bosmans (43), lerares wiskunde-wetenschappen. «Nu weet ik tenminste al dat erverschillende soorten lawaai zijn. En er zit ookheel melodieuze muziek tussen. Ik leer nuance-ren. Eigenlijk heb ik nog nooit met mijn leerlin-gen over muziek of zo gepraat. Een mens geeftzijn vak… Maar dat gaat veranderen. Nu ik erwat meer over weet, interesseert het me ook teweten wat zij daarover denken. Ik had van diemuziekgenres en zo’n festival gewoon een to-taal verkeerd beeld. Je ziet op tv alleen diemensen met hanenkammen, piercings en ta-toeages. Dat is maar een heel klein deel van hetpubliek. Hier lopen 30.000 jongeren rond, diegewoon mijn leerlingen kunnen zijn. En als ikze zo bezig zie, ben ik echt fier op hen. Zogezellig, zonder enige agressie, met zoveel ver-schillende stijlen en voorkeuren samen.»

RapperOmdat er de hele dag op zes verschillende

podia tegelijk optredens zijn met een verschillen-de stijl, is Pukkelpop erg geschikt om in enkeleuren tijd al die genres, achtergronden, uitingen enculturen te leren kennen. Voor de leerlingen ismuziek erg belangrijk. Het bepaalt hun vrije tijd,uitgaansleven, kleding, gespreksonderwerpen énde vrienden waarmee ze willen omgaan. Als erva-ringsdeskundigen leiden ze vandaag de leerkrachtenin hun wereld rond. Zo leren we bij Sugar Hill Ganghip hop kennen: gedragen door de zwarte jongeren-cultuur met sociaal bewogen teksten die ritmisch,rappend worden voorgedragen. Bram (19) legt uitdat hij die teksten ook niet meteen verstaat. Maar hijzoekt ze op via Internet. «Soms zijn ze gewoonracistisch of seksistisch», zegt hij. «Maar meestal zijnze echt wel diepzinnig en heel sociaal bewogen:tegen drugs, over tienerzwangerschappen… Ik wilin ieder geval wéten wat ik zing voor ik begin méé tezingen.» De muzikanten lijken zo van straat geplukt:in sportkledij met een muziekinstallatie op hun rug.

ScratchenSommige leraars verbazen er zich over hoe in

verschillende tenten (soms met een capaciteit van6000 man) alleen maar discjockeys te bekijken zijn.

R E P O R T A G E

38 KLASSE NR.98

Van hip hop naar«Nu weet ik tenminsteal dat er verschillendesoorten lawaai zijn.»

«Die dj’s draaien niet zomaar platen», verteltBram. «Met hun drumcomputers slagen ze ertelkens opnieuw in van bestaande platen nieuwemuziek te maken. Daarvoor bewegen ze bij-voorbeeld een plaat heen en weer in een uitge-kiende groef (scratching) of onderbreken ze hetgeluid via schakelaars op het mengpaneel (trans-forming).» Bram vindt zelf dat de evolutie welheel snel gaat. Drie jaar geleden waren er véélminder dj’s op Pukkelpop. «Ik zal thuis nooitzo’n muziek opzetten», zegt hij rustig. «Maarom op een fuif eens goed uit de bol te gaan, istechno zeer geschikt. De meeste jongeren

staan wel open voor verschillende soorten muziek, hethangt een beetje van de gelegenheid en de sfeer af.»

KokendWe duiken met een groepje leerkrachten de Boiler

Room in, een kokende danstent waarvan de decoratiespacy is, maar sommigen ook doet denken aan jeugd-clubs uit de jaren ’70. Tot hun verbazing herkennen deleraars in de muzikale mix veel oudere nummers, jazelfs flarden klassieke muziek. Ons hele lijf davert. Ditis jungle: dansmuziek met 160 beats per minuut.Geluidscollages vol samples en ritmes met een mix vanreggae, ragga, soul en klassiek. Sommige jongerenkunnen er uren op dansen. Ze horen ook meteen hetverschil met techno: 120 beats per minuut, zwaredrumbeats en een stuwende baslijn. «Is dit nu house?»vraagt een leraar technologie. «House is eigenlijk tecommercieel voor zo’n alternatief festival», zegt Joris«techno is er de underground variant van». Sommigeleraars springen mee, maar de meesten vluchten na vijfminuten weer naar buiten.

Stijve harken«Ik ben er zeker van dat hier geen enkele van mijn

leerlingen tussen loopt», zegt een lerares uit het be-roepsonderwijs. «Dat is een heel andere cultuur. Dieluisteren niet naar Studio Brussel maar naar vrije radio’sof Donna.» Ze bevestigt daarmee het onderzoek vanProf. Elchardus (zie Klasse 96). Dirk Verelst (34) geefthaar gelijk. Hij is leraar elektriciteit en als hij in hetschoolatelier al eens de radio aanzet, willen zijn leerlin-gen alleen Donna. Studio Brussel willen ze niet horen.Maar hij heeft wel een van zijn leerlingen bij de techni-sche ploeg gezien. «Ik denk dat er bij ons in hetleraarslokaal meer over Pukkelpop wordt gesprokendan op de speelplaats. Er zijn elk jaar meer collega’s vanmij op dit festival dan leerlingen. De media hangen nietalleen over de leerlingen maar ook over de leerkrachteneen verkeerd beeld op. Wij moeten zogezegd wereld-vreemde, stijve harken zijn die zich niet kunnen amuse-ren en niet weten wat er in de muziekwereld en bij dejongeren omgaat. Dat beeld klopt niet, hoor.»

TypischDe media? Vijf cameraploegen, een stel journalisten

en fotografen volgen de rondleidingen voor leerkrach-ten op Pukkelpop. Bijna allemaal hebben ze voorafgevraagd of ze «wat oudere, typische leerkrachten»kunnen volgen. Telkens ontdekten ze dat zij ook huneigen beeld over leraars moesten bijstellen. Vaak zijn datimmers zeer betrokken en geëngageerde mensen dieook op school hun ogen niet in hun zakken steken. Maareen studiedag op Pukkelpop verlaagt de drempel wel. Zo

heeft Annie Steurbaut, lerares licha-melijke opvoeding, op voorhand heelhet programma op Internet ingekekenen de aangekondigde groepen op MTVproberen te volgen. «We vragen vanonze leerlingen toch ook dat ze goed voorbereid op schoolreis vertrekken», lacht ze.

KleutersLeraar Latijn Kris Buyse (32) sleurt zijn leerlingen elk jaar mee naar de opera en naar

The Night of the Proms. «En nu voel ik me ook echt verplicht om hier naartoe te komen.Klassiek ken ik, maar deze muziek leer ik vandaag pas echt appreciëren. Dat geeft meenergie om ook zulke zaken een plaats te geven op school. Een kwestie van respecttonen voor elkaar.» Kleuterleidster Ingrid Robyn (50) ziet wel een verband tussen hethoekenwerk in haar klas en de manier waarop jongeren hier hun eigen dagprogrammasamenstellen. Muziek en onderwijs op maat. Toch ergert ze zich aan het papier datoveral rondslingert: «Ik weet wel dat ze hier een heel afvalbeleid voeren maar ik kan erop school ook niet tegen dat ze papiertjes op de grond gooien.»

MisprijzenGeorges (39) herkent een van zijn leerlingen aan de

Skate Stage. Hij wordt er hartelijk begroet. «Wij vindendat echt tof dat de leerkrachten naar hier willen komen»,zegt Nick (17). «Ze hebben een totaal verkeerd beeldvan wat hier gebeurt. Openlijk zeggen ze er niet veelover, maar tussen de regels hoor je hun misprijzen. Wekunnen er eigenlijk nooit eens echt over praten. Ja, metsommige leerkrachten wel, natuurlijk. Maar er zijn nueenmaal altijd leerkrachten die ons niet als mens willenbekijken en die gewoon hun les komen geven. Triestigeigenlijk.» Met zijn wijde broek en gepiekt haar is hetduidelijk dat hij bij de skaters hoort. Hier zit het jongstepubliek van het festival. Aan de namen van de groependie hier optreden (No Fun At All / Vandals / Sick of it All)ruik je het al: skate is de nieuwe Amerikaanse vertalingvan punk. Hard, monotoon en verschrikkelijk snel. Deboodschap is niet zo belangrijk, als het maar snel gaat enveel skate energy geeft. Al slagen De Heideroosjes (bravenaam voor rauwe muziek) er toch meteen in om heel hetpubliek te laten roepen dat ze tegen extreem-rechts zijn.

AgressieNic Balthasar volgt de leraars met een cameraploeg

voor zijn programma op Canvas over “trends”. Perma-nent nascholen is zo’n trend. De bereidheid van zoveelleraars om onder te duiken in de muziekcultuur van hunleerlingen is daar volgens hem een uiting van. Nu leer-krachten zich niet meer kunnen beperken tot zuiverekennisoverdracht, wordt inzicht in jongerenculturen ensociale achtergronden van de leerlingen nog belangrijker.Frank Cools (50), docent informatica in het hoger onder-wijs, ziet dat ook zo: «Collega’s doen vaak denigrerendover het uitgaansleven van onze studenten. Daar is wei-nig reden toe. Ik kijk hier bijvoorbeeld op van de profes-sionele organisatie achter de schermen: 1700 medewer-kers! Daar zijn heel veel jonge vrijwilligers bij, die bij onsop de banken kunnen zitten. Dat geeft me een positiefgevoel en het verbaast me niet dat ze zich zo willeninzetten voor hun muziek. Hedendaagse studenten zijnimmers heel bewust met muziek bezig. Hier vind jetrouwens zeker ook de wat betere studenten. Die trekkenminder naar mega-dancings en meer naar zulke festivals.Er is in het hoger onderwijs wel wat meer afstand tussenleerling en docent, maar tijdens labo’s praat je toch welmet hen. Daarom wil ik hun wereld ook beter lerenkennen. Het valt me ook op hoe weinig agressie hier is. Jekan je kinderen met een geruster hart naar zo’n festivalsturen dan naar het voetbal!» Rondleidster Esther (21)merkt inderdaad op dat veel leraars vragen stellen overvechtpartijen, drugs en vandalisme: «Dat zegt eigenlijkmeer over hun vooroordelen dan over de realiteit. Als zehier een paar uur rondhangen blijven ze zich verbazenover de vreedzame sfeer. Op die manier geven de jonge-ren hen toch een lesje in tolerantie, nee?» ■

VALSEKAARTEN

En wat vinden de jon-geren over de leraarsdie zij hebben rondge-leid? «De meesten zijnhéél tof en geïnteres-seerd, maar soms doenze zelf net datgene waarze ons op school voorstraffen: wel inschrijvenmaar niet komen op-dagen, proberen aande rondleiding te ont-snappen en meteendoorstoten naar de wei,niet bij de groep blij-ven, hardnekkig blijvendoorpraten terwijl je ietswil uitleggen enz. Erzijn er blijkbaar ook enkeledie met een scannerhun speciale toegangs-kaarten hebben ver-valst… Voor zoiets zou-den wij nu van schoolvliegen, zie. Ach, wehebben geleerd dat le-raars ook maar men-sen zijn. Er zijn er vanalle soorten.» Twee dagenlater schrikken ze vaneen lezersbrief in HetLaatste Nieuws waarineen leraar schrijft datleraars (en zeker de on-derwijsminister) niets opPukkelpop te zoeken heb-ben («Het zijn niet deleerlingen die nog meerinspraak moeten krij-gen, maar het is de au-toriteit van de leraar diedringend opnieuw ineer hersteld moet wor-den. Er is geen gezon-de discipline meer enzelfs het minimum aanrespect van de leerlin-gen t.o.v. de leraars isverdwenen.») «Ja, dieheeft het niet begre-pen, eh», zegt Stijn (17).«Respect moet toch vantwee kanten komen?»

KLASSE NR.98 39

Techno: 120 beats

per minuut

jungle

«Ik krijg geregeldstagiairs in mijn zes-de klas. Idealisme ge-noeg maar soms zoonrealistisch. Zo wasik ook. Ik ben nu twin-tig jaar weg uit de ‘nor-

maalschool’. Zou ikdaar nog eens voor

één dag les kunnen vol-gen?» vroeg onderwijzerDirk Remmerie aan Klasse.Dat kon. Als hij braafwas.

klasgenootje, voor wie het allemaal een fluitje vaneen cent is, ‘proficiat’ krijgt. An vraagt zich af hoe derelatie leerkracht-kind-ouders vlot. Is daar commu-nicatie? Kunnen de ouders iets meer vertellen overde reden van haar trage evolutie? «Misschien zitKlaartje wel beter in type 8», suggereert Sofie.Wilfried Luyten legt uit wat type 8 juist is.

Dr JekyllIn het tweede jaar besteden de studenten veel

aandacht aan foutenanalyse. Ze leren anders kijkennaar de prestaties van kinderen. Niet de uitkomsttelt, maar hoe die tot stand kwam. «Waarom eenkind zo reageert, is belangrijker dan de reactie zelf.Dat komt aan bod in het vak agogische vaardighe-den», zegt Wilfried Luyten. «Een kind in de klas ismaar een puzzelstukje van een groter schilderij. Derelatie leerkracht-ouders is daarom een thema vande lessen.» Ik denk aan mijn eigen vergeefse pogin-

gen om Cathy van het kauwgommen af te krijgen.Tot op het oudercontact haar moeder voor me zat…«Onze studenten leren ook samenwerken met colle-ga’s. Je trekt je klasdeur niet meer achter je dicht omde wereld buiten te sluiten», vervolgt Wilfried Luy-ten. Daar ondervind ik nu ook na wat ervaring devoordelen van. Een collega die aan de tekenacade-mie zit, geeft bij mij beeldende vorming. Ik hou vanzingen en ga bij hem voor muziek. «De studentenbestuderen uiteraard ook zichzelf in de lessituatie»,zegt Wilfried Luyten. Ik vraag hem of studentensoms afhaken, omdat ze lesgeven in de praktijk nietzien zitten. «Dat gebeurt. Gelukkig moeten ze nu alin het eerste jaar stage lopen. Ze voelen het dus snel.»Ik vind dat je aan een stagiair vaak al ziet of die ‘het’heeft of niet. Merken de begeleiders dat ook enhouden ze daar rekening mee? «Soms zeg je: dieheeft het. Maar je kan je vergissen. Je houdt je hartvast voor de eerste stage van een wat saaie, verlegenstudent en je krijgt Dr Jekyll en Mr Hide: die staatvoor de klas met een stem en schwung waar je dekinderen zo van ziet opleven.»

Losse vellenHeeft een stagiair wel een realistisch beeld van de

klas waar hij lesgeeft? Hij komt langs, maar kent de

Dit zijn ze dus. Jong en enthousiast. Hier en daareen ringetje waar dat bij ons zeker niet had ge-kund. Mappen vol ideeën over de banken ge-spreid. Tweede jaar onderwijs. Met deze groepvolg ik een dag opleiding. Ze zijn net terug van eenstage in het kleuteronderwijs. Docent pedagogieWilfried Luyten van de Katholieke HogeschoolBrussel wil hun ervaringen horen. Ze kunnen erniet over zwijgen. Vrijheid. Kring. Ritme. Rust.Ouders. Hoekenwerk… Een hele week veel ge-leerd en bewondering voor de kleuterleiders.

IngroeibaanIn het kantoor van Wilfried Luyten heb je uit-

zicht op een boom. Een groene oase in het putje vanBrussel. Een antieke eikenhouten kast vol boekenleunt met goede bedoelingen tegen de hoek van dekamer. «Vaak weten leerkrachten secundair onder-wijs niet wat er in het lager gebeurt, in het lager nietwat er in het kleuteronderwijs gaande is», verteltWilfried Luyten. «Nu krijgen de studenten via ob-servatiestages een kijk op de andere niveaus. Dat iseen voordeel van samensmelten van verschillendehogescholen: de verschillende afdelingen zitten ef-

fectief samen en dat maakt samenwerken enafspreken makkelijker. Al onze studenten heb-ben trouwens ook een aantal vakken samen. Weslaan een brug, zodat dialoog ook later mogelijkblijft.» Het opvallendste verschil met ‘mijn tijd’is dat de opleiding nu drie jaar duurt. Met onzetwee jaar gingen we ook wel eens elders kijken,maar erg intensief was dat allemaal niet. WilfriedLuyten: «De studenten krijgen nu veel en inten-sief contact met de praktijk. Ook in het buitenge-woon onderwijs. Vroeger gingen we een paardagen naar Nederland om andere schoolsyste-men te leren kennen. Dat kan nu voor tweeweken. Er komen tal van opdrachten bij. Er werdwel eens beweerd dat we niet zouden weten wataanvangen met drie jaar opleiding, maar niets isminder waar. In principe is er stof genoeg om eenopleiding van vier jaar te organiseren. Misschienvia een in-service vierde jaar?»

MisdadigEen fictief Klaartje in een fictief zesde leerjaar

maakt veel fouten in rekensommen. Wat doet haarleerkracht nu het best? Fictief Klaartje wordt vleesen bloed in de daaropvolgende discussie onder destudenten. Timi vindt het misdadig dat Klaartjedezelfde toetsen krijgt als de andere klasgenootjes:«Kinderen zijn toch allemaal anders? Volgend jaargaan ze allemaal een verschillende weg op, maar numoeten ze wel net hetzelfde doen en kunnen.» Ookde rest van de groep vindt het onmogelijk voorleerkrachten in het basisonderwijs om met zo’nheterogene groep te werken. En waarom moetKlaartje per se punten krijgen? Een cijfer is toch nietbelangrijk, wel de feedback. Dat zou haar leerkrachttoch moeten weten? Een rapport met ‘harder wer-ken!’ voor een kind bij wie het niet lukt. Terwijl haar

R U I L J E J O B

40 KLASSE NR.98

Een motor voorveel wielen

Dirk Remmerie: «23studenten en maarzeven jongens.»

klas toch niet echt? Ik herinner me van mijn eigenstages dat ik toen weinig voeling had met de kinde-ren. Wilfried Luyten: «Daarom zijn in de nieuwelerarenopleiding die losse lessen weggevallen. In heteerste jaar bijvoorbeeld is elke student verbondenaan een bepaalde lagere school. Hij gaat er van in hetbegin van het jaar naartoe. Twee docenten blijven incontact met de school en de student. Gevolg: geenversnippering en een concreet beeld van de school.Eerst beginnen we met observatie, om de tweeweken een halve dag. Later volgt lesgeven, kinderenbegeleiden, stap voor stap. Hij leert de kinderen, hetklassysteem en de leerkrachten kennen. In het twee-de jaar gaan we daarop verder, maar de nadruk ligtdan meer op de inhouden van de les. De studentkiest de school waar hij stage loopt dan zelf.»

OordeelLuc Bastiaensen is onderwijzer. Hij geeft ad inte-

rim vakdidactiek wiskunde. We krijgen een reekssommen voor hoofdrekenen. Ha, een wedstrijd.Klaar en start. «Jullie hebben nog 9 minuten en 58seconden», zegt Luc Bastiaensen ijzig kalm. Doodsestilte. Competitie trekt plots stembanden en maag-spieren samen. Ergens speelt iemand verwoed valsop een blokfluit. Die krijgt wel een tien voor enthou-siasme. Ik concentreer me. Dit is mijn stokpaardje,dus vier minuten later kijk ik op. Rondom mij nogaltijd rode oren en gefronste voorhoofden. «We zijnhalfweg.» Verontwaardigde zuchten. Naast mij opde bank zie ik een evaluatieformulier liggen: ‘evalua-tie van de docent en lessen wiskunde’. Op een scorevan 1 (schandelijk) tot 7 (zeer goed) beoordeelt hetlesvoorbereiding, lesrealisatie, begeleiding en cur-sus. Katja heeft in potlood hier en daar al opmerkin-gen genoteerd. De tien minuten zijn om. Een paarbeteuterde gezichten nog, de rest zit in spanning.Maar het gaat hier om strategieën, niet om de wed-strijd. Niet: wat is de juiste oplossing, maar wat is deefficiëntste, de meest zinvolle. «De man uit het veldheeft alles juist in 4 minuten», kondigt Luc Bastiaen-sen aan. Bewondering alom. Ik relativeer en helpdaarna met de rekenprocessen. «Zijn die evaluatiesvan de docent verplicht?», vraag ik Luc Bastiaensenna de les. «Die uitslag is zelfs bindend. Als je drie

keer na elkaar een negatief oordeel krijgt, kan men je aan de deurzetten», lacht hij. «Er kan natuurlijk wel drie of vier jaar tussen zitten. Jehebt dus de kans om bij te sturen, begeleiding en nascholing te krijgen.Als het dan nog niet lukt, dan is toch wel duidelijk dat die opdracht jeniet ligt. Daar is de docent trouwens niet alleen verantwoordelijk voor.Functioneringsgesprekken zorgen voor tijdige feedback en bijsturing.»

Vele wielen«Is er nooit een conflict tussen de student en de school waar hij

stage loopt», vraag ik me af. «Soms krijgen ze wel eens te horen‘allemaal goed en wel, maar jullie staan niet met de voeten op degrond’», beaamt Wilfried Luyten. «Dat moet kunnen. De hogeschoolmoet ook altijd weer durven vernieuwen. Maar mag uiteraard niet hetcontact met de realiteit verliezen. Een gezonde dialoog tussen hoge-school en scholen is nodig. Wij hebben een trekkersfunctie: nietalleen een initiële opleiding bieden, maar ook het nodige contact metde praktijk behouden. En dat in twee richtingen: ervoor zorgen datleraren-in-spe de realiteit zien en tegelijk ervaren leerkrachten op dehoogte houden van vernieuwingen in hun vak. Dat is de nieuwefunctie van de hogeschool: een motor zijn waarop vele wielen kunnenrijden. Tenslotte is de carrière van een leerkracht niet een egaal pad: alsbeginner zit je met specifieke vragen en behoeften, daarna krijg jeervaring en ten slotte ben je geroutineerd, maar dan wil je gemotiveerden méé blijven. In al die stadia zit er ook een taak voor ons.»

Speelplein16 uur. Een les ‘waarnemen’. Do-

cente Myriam Notenbaert stelt eenoefening voor rond ruikwoorden engeurschakeringen. Blauw en fris. Zo’noefening was bij ons ondenkbaar. Ikkijk rond. 23 studenten en maarzeven jongens. Ik vraag er Stijn naar.«Jongens maken hier ongeveer één vierde uit van de studenten. Ook inhet regentaat en bij de kleuters is het een probleem. Naar het schijntvragen scholen zelfs eerst naar mannelijke leraars.» Hoe zou datkomen? De wedde? «Ik denk dat leraar zijn te weinig maatschappelijkaanzien heeft, en dan willen jongens iets anders», reageert buurvrouwRiet. Stijn knikt: «Maar ook leraars zelf leggen te weinig nadruk op hetbelangrijke dat zij doen. Als je ziet welke invloed een leraar kanhebben. En het is zwaar werk. Anders dan je dacht. Je hebt tenslottealleen je ervaring als leerling. Weet je veel wat er allemaal bij komtkijken. Vele studenten haken af nadat ze de praktijk hebben gezien.Het is wel wat anders dan ‘met kinderen bezig zijn’.» Waarom heeftStijn dan voor onderwijs gekozen? «Oorspronkelijk door mijn erva-ring met speelpleinwerking, maar nu heb ik meer het gevoel met ietswezenlijks bezig te zijn. Leraars zijn met toekomsten bezig. Lesgeven iszoveel meer dan lesgeven.» ■

Ruil je job - Wil uook wel eens eendag gaan kijkenen/of lesgeven ineen andere school?Schrijf naar Klasse(Ruil je job) - E.Jacqmainlaan 165- 1210 Brussel

KLASSE NR.98 41

«Scholen vragen eerst

naar mannelijke

leraars»

WIE WIL NOG VOOR DE KLAS?Toen Dirk Remmerie voor onderwijzer studeerde, waren er veel meer kandidaten dan nu.■ Aantal laatstejaars in een opleiding voor kleuterleider, onderwijzer of regent(Cijfers: Statistisch Jaarboek van het Vlaams Onderwijs)

Academiejaar kleuterleider onderwijzer regent totaal1980-1981 523 1829 3213 55651990-1991 724 1051 1123 28981998-1999 857 1081 1550 3488Van 1981 tot nu daalde het aantal afgestudeerde onderwijzers met 41 procent enafgestudeerde regenten met 52 procent. Voor het diploma van kleuterleider blijkt debelangstelling te groeien met 64 procent.

■ AggregatieAantal uitgereikte diploma’s academische initiële lerarenopleiding(Cijfers: Vlaamse Interuniversitaire Raad)

Academiejaar aantal1984-1985 18601990-1991 9591996-1997 1521Sinds 1985 noteren we 18 procent minder universiteitsstudenten met een ‘aggregatie’. Eendieptepunt is het academiejaar 1990-1991. Sindsdien gaat het weer wat in stijgende lijn.

Wilfried Luyten: « Vaakweten regenten niet water in het lager gebeurt,en onderwijzers nietwat in het kleuteron-derwijs gaande is.»

42 KLASSE NR.98

■ HET VALT BEST MEE

Hoe verzekerd is een leerkracht?Er gebeuren jaarlijks zo’n 100.000 ongevallen op school, hetmerendeel bij leerlingen. Scholen hebben daarvoor een ongeval-lenverzekering. Per school kan de polis verschillen: de ene ver-goedt kapotte kleding, de andere niet. Scholen hebben ook eenverzekering die de burgerlijke aansprakelijkheid dekt. Verondersteldat een kind zijn been breekt tijdens een schooluitstap naar eenbouwvallige speeltuin. De rechtbank kan in zo’n geval oordelendat de school nalatig was en dus aansprakelijk is. De verzekeringvan de school komt dan tussenbeide. Ze betaalt ook als de schuldbij de leerkracht ligt, als hij bijvoorbeeld de krant stond te lezenin plaats van toezicht te houden. Enkel als een leerkracht moed-willig een zware fout maakt, zeg maar een leerling uit het raamgooit, kan de verzekering weigeren te betalen. Of het echt omeen zware fout gaat, beslist de rechtbank. En tegen grote stom-miteiten zijn leerkrachten verzekerd via de schoolpolis. Hebben

zij dan nog een aanvullende persoonlijke verze-kering nodig? In Klasse 58 kon u al lezen dat ditniet hoeft. Daar blijkt intussen niet zoveel aanveranderd. Volgens Wauthier Robyns van de Be-roepsvereniging der Verzekeringsondernemin-gen komt het er wel op aan goed geïnformeerdte zijn over de schoolverzekering. Wat dekt deschoolpolis en wat niet? Heeft de school een rechts-bijstandverzekering? Neem je genoegen met deforfaitaire vergoedingen bij uitkeringen? «Na-tuurlijk kan je niet de hele schoolpolis beginnenlezen», zegt Robyns. «Maar je kan wel de voorjou belangrijke passages opzoeken. De dekkingbij een buitenlandse reis bijvoorbeeld of stoffe-lijke schade als je op weg naar school ten valkomt. En als de taal van de polis je vraag nietbeantwoordt, dan kan je contact opnemen metde verzekeraar en om verduidelijking vragen.»

■ NIEUWE TOEKOMST VOOR SCHOOLBOEKEN

De kachel inVervang de schoolboeken door een laptop computer en je maaktniet enkel de boekentas lichter, leerlingen zullen zelfstandigerleren, beter samenwerken en vaardiger uit de verf komen in schrif-telijk taalgebruik. Dat is de visie achter een experimenteerpro-ject waaraan 72 Vlaamse scholen van alle onderwijsniveaus deel-nemen. De leerlingen en studenten krijgen een notebook, die zevoor elke les gebruiken. Het idee heet Anytime Anywhere Learningen komt uit de VS. Men bereikt er goede resultaten mee. Demeeste scholen leasen laptops tegen meer dan 1400 frank hetstuk per maand. Sommige scholen kopen laptops voor een heleklas, andere beperken zich tot hardware per groepje leerlingen.Sommige scholen vragen zich af of ze daar hun PC/KD-geld voormogen gebruiken. «In principe kan een school met dat geld in-derdaad laptops kopen», antwoordt Jan De Craemer van hetdepartement Onderwijs. «Maar het zou erg zijn, mochten nietalle leerlingen daarvan gebruik kunnen maken. Het principeachter het PC/KD-project iscomputers in de school bren-gen, zodat àlle leerlingen enleerkrachten de kans krijgenmet informatie- en commu-nicatietechnologie om tegaan. Met dure, individuelelaptops, die men meegeeftnaar huis, lijkt dat niet zo van-zelfsprekend. Ik zie overigensde schoolboeken nog niet zogauw in de kachel verdwij-nen. De vereiste software iser bijlange na niet en de hui-dige leerplannen maken zo’nradicale ommezwaai quasionmogelijk.»

■ SITE-SEEING

Alles voor teams• Lesvoorbereidingen sport enlichamelijk opvoeding en tipsvoor coaching en training kanu gratis ophalen bij de web-site van Sportsmedia. Infoover naschoolse activiteiten(sportkampen, openlucht-klassen, sportdagen, outdoorenz.) staan in de virtuele stei-gers. U kan er ook uw eigenles deponeren. Hoe meer leer-krachten dat doen, hoe gro-ter de didactische voorraadwordt. Nieuw is de mailing-list. Wie zich daarop in-schrijft, wordt automatischgebrieft over virtuele nieuwig-heden.www.ping.be/sportsmedia• Wil u sport met een avon-tuurlijke saus, dan kan u doorhet rijk geïllustreerde aanbodvan Nature Outdoor Training& Education surfen: natuur-gebonden programma’s voorscholen, waarin avontuurlij-ke sporten en pedagogischedoelstellingen samengaan.Klimmen, speleologie, kajak-varen, tochten maken met demountainbike of een touwen-parcours afleggen in een- enmeerdaagse programma’s, meteen sterke nadruk op veilig-heid, milieuvriendelijkheid engroepsvorming. Er is ook eenaanbod voor buitengewoononderwijs.www.nature.pbc.be/index2.html• Geeft u de voorkeur aanteamwerking op digitale ba-sis, dan kan u lid worden vanTEAM. Dat is een verenigingvoor leerkrachten-Macintos-hgebruikers. U kan er ervarin-gen en tips uitwisselen metcollega’s. Voorts vindt u ergratis educatieve software enevaluaties daarvan, een maan-delijkse nieuwsbrief, nieuwsover onderzoek en een discus-sieforum.user .onl ine .be/~fschram/wat.html

■ JONGERENGEWELD

Minder vuurwapensop schoolOndanks recente, ophefma-kende schietpartijen in scho-len is de jeugdcriminaliteit inde VS sinds 1991 sterk gedaald,zo stellen onderzoekers vast.Het aantal studenten dat toe-gaf met een vuurwapen naarde high school te komen, is indie periode met 30 procentafgenomen. Andere wapen-dracht viel van 26 terug naar18 procent. Het aantal vecht-partijen daalde met 14 pro-cent. Een studie van een pre-sidentiële commissie wijst uitdat het aantal ernstige crimi-nele incidenten met jongerenop vijf jaar tijd terugliep van52 naar 31 feiten per 100.000leerlingen. Voorts raken numinder tieners dan vroeger on-gewenst zwanger en boet ookroken aan populariteit in. Niet-temin blijft nog altijd vier pro-cent van de Amerikaanse jon-geren van school weg, omdatze zich er niet veilig voelen.«De cijfers van jeugdcrimina-liteit zijn nog altijd veel tehoog», zegt procureur-gene-raal Janet Reno. «Maar de da-ling bewijst dat onze aanpak,die het evenwicht houdt tus-sen preventie en strenger op-treden, de juiste is.»

■ LESGEVEN LOONT

Een huis voor de jufNederland kampt met eenzwaar tekort aan leerkrachten.Dat is geen nieuws, maar nude klassen in het basisonder-wijs wat kleiner mogen zijn,rijst een extra probleem. De stadRotterdam startte daarom eencharmeoffensief om Vlaamseleerkrachten te lokken. Een der-tigtal kleuterleiders en onder-wijzers reageerde positief op de

vooruitzichten van eenhoger brutosalaris, huis-vesting en een vaste aan-stelling na één jaar. Bijons is het tekort aan leer-krachten niet zo schrij-nend, maar toch. Denieuwe regering heeft al-vast een strategie uitge-dokterd om jonge leer-krachten niet zo snel aande privé-sector te verlie-zen. Werkzekerheid voorbeginnende leerkrachtengedurende minstens eenjaar is daar een pijler van(zie Klasse 97, p. 13).

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Tussen actie en weerstandHoe staan scholen tegenover een doorlichting? Hebben inspec-

tie, nascholing en pedagogische begeleiding een positief effect opde kwaliteit van onderwijs? Onderzoekers van de KULeuven in-terviewden leerkrachten en directies in zestien basisscholen, na-men documenten door en snoven de sfeer op. Vóór en na de komstvan de inspectie. De smalle grens tussen actie en weerstand.Hoewel een inspectie een week lang met een heel team scholen door-licht, is twijfel over hun werkwijze en bevindingen gauw gezaaid. Zowillen alle onderzochte scholen die geen positief advies kregen, we-ten welke doelen een inspectieteam stelt en hoe het bij de doorlich-ting te werk gaat. Dan kunnen ze zich beter voorbereiden en voorko-men dat inspecteurs een onjuist beeld krijgen. Ook leerkrachten staan kritisch. Het blijkt zelfsessentieel dat zij de doorlichtingprocedure als een legitieme, betrouwbare en geldige evaluatiezien. Als de invloed van de inspectie enkel neerkomt op dreigen met sancties, zullen zij - enmet hen de school - zich niet professioneel ontwikkelen. Meer dan window-dressing (kleine,oppervlakkige verbeteringen in de klaspraktijk, de administratie…) zit er dan niet in. Voortsverwachten veel leerkrachten nog altijd individuele feedback («Zijn we goed bezig?»), ook alzit dat niet meer in het takenvalies van de inspectie.Klare taalTussen inspecteurs en inspectieteams bestaan grote verschillen. Als zij zich afstandelijk ofautoritair opstellen, voelen leerkrachten zich niet professioneel erkend. Dat leidt tot weerstan-den. De doorlichting heeft dan weinig effect op de kwaliteit van het onderwijs op school. Meteen kritische maar menselijke houding bereiken inspecteurs veel meer. Hun verslag wordt daneen effectief vertrekpunt om het beter te doen. Maar dan moet ook het verslag goed zitten:

positieve naast negatieve punten, een beheersbaar aantal werkpunten, concrete tips en richt-lijnen. En dit alles graag in een klare, eenvoudige taal.VerhelderendInspecteurs controleren niet enkel, ze communiceren ook hun visie over goed onderwijs en hoeje dat realiseert. Ze praten over samenwerking, differentiatie, zorgverbreding, leerlingvolgsyste-men enz. Een aantal directies vond dit verhelderend («Nu weet ik beter wat de overheid preciesverwacht van een goede school»). De taakopvatting van schoolleiders evolueert volgens deonderzoekers dan ook duidelijk over de doorlichting heen. Voor de leerkrachten uit het onder-zoek geldt dat minder. Zij hebben ook vaker moeite met de onderwijsvisie van de inspectie.RoestAls leerkrachten en directie goed overeenkomen, maakt het voor leraars niet zoveel uit of ze hetvolledige inspectieverslag dan wel een samenvatting te horen krijgen. Zit er roest in de verhou-dingen, dan moet de directeur het niet wagen zich tot een samenvatting te beperken. («Hij houdtinformatie achter», «Ze nemen ons niet ernstig», «Hij vertrouwt ons niet»). Een enkele maal lieteen directeur het slechte nieuws heel strategisch brengen door een inspecteur. Zo kon hij achterafmakkelijker met zijn team aan de slag gaan om de werkpunten aan te pakken. Dat blijkt trou-wens het best te lukken als op school een sterk ondersteunend netwerk van leraars actief is.Niet competentHet onderzoek toont ook aan dat nascholing het meeste effect heeft in scholen met een duidelijknascholingsbeleid en dat ze meteen toepasbaar moet zijn. Anders ontstaan enkel weerstanden.Het effect van de pedagogische begeleiding op onderwijskwaliteit blijft voorlopig beperkt. Deondervraagde leerkrachten zien begeleiders te weinig, vinden hun input te vrijblijvend en twij-felen soms over hun competentie. Scholen met een goed functionerend intern netwerk menenzelfs dat ze zonder kunnen. Dat begeleiders door hun onderwijsnet nog voor andere takenworden ingezet, bijvoorbeeld leerplanontwikkeling, maakt hun taak alleen maar moeilijker.Onsympathieke maatregelenTen slotte worden doorlichting, nascholing en begeleiding ook gebruikt in belangenspelletjes.Een opmerking over de infrastructuur doet een school meer geld vragen aan haar inrichtendemacht. Een leerkracht hanteert het inspectieverslag als middel om zijn vaste benoeming bin-nen te rijven. Een zwakke directeur legitimeert er onsympathieke maatregelen mee. Een groepleerkrachten probeert via nascholing haar opvattingen over onderwijs hard te maken. Eenbegeleider wordt ongewild een vijand van de autonomie van een school. Enzovoort. Inspec-teurs, navormers en begeleiders moeten zich bewust zijn van deze politieke agenda’s en belan-genconflicten. Ook zij bepalen de effectiviteit van hun werk.De effecten van het onderwijsbeleid inzake kwaliteitszorg is een onderzoek in opdracht van het depar-tement Onderwijs, in 1997 uitgevoerd door prof. Geert Kelchtermans, prof. Roland Vandenberghe enInge Devis. Een samenvatting van het rapport verschijnt in het novembernummer van Tijdschriftvoor Onderwijsbeleid en Recht (TORB) – Kluwer Rechtswetenschappen – Santvoortbeeklaan 21-25

– 2100 Deurne – tel 0800-14500. Meer info: KULeuven - Vesaliusstraat 2 - 3000 Leuven - tel016-32 62 89 - fax 016-32 59 35 - Geert.Kelchtermans@ped.kuleuven.ac.be

KLASSE NR.98 43

■ AANPAK

Chloor, pollenen uitwerpselenJaarlijks komen er wereldwijd150 miljoen nieuwe astmapa-tiënten bij, vooral kinderen.De toenemende verstedelij-king en luchtverontreinigingzijn daarvan de belangrijksteoorzaken. Onderzoek van deUniversiteit Antwerpen toontaan dat astma tot vijftig pro-cent meer voorkomt in deAntwerpse binnenstad dan inde minder vervuilde randge-meenten. In Vlaanderen lijdtongeveer zeven procent vande kinderen aan astma of al-lergie. Bij allergie reagerenkinderen op stoffen (pollen,voedingsmiddelen, tabaks-rook, chloorlucht, uitwerpse-len van de huisstofmijt…). Zekrijgen problemen met deluchtwegen, huiduitslag ofzelfs maag- en darmaandoe-ningen. Astma is niet hetzelf-de. Dat slaat op een ontste-king van de luchtwegen alsgevolg van overgevoeligheid.Allergie kan astma veroorza-ken, maar ook een zware in-spanning kan tot een astma-aanval leiden. De aandoeninghoudt niet op te bestaan bin-nen de schoolmuren. Leerlin-gen met astma mogen zich ookgoed voelen op school. Zorgvoor een prikkelarme omge-ving: stofvrije klassen, rook-verbod, verfbeurten enkel tij-dens de vakantie… Betrek eenastmatisch kind zoveel moge-lijk bij de normale activitei-ten op school veeleer dan hetaf te zonderen. Sport en zwem-men zijn zelfs goed voor ast-mapatiënten. Informatie overastma en allergie, haalbare tipsen afspraken tussen ouders enleerkrachten zijn een begin.De brochure Allergievriende-lijk onthaal op school helptu alvast op weg. Vraag ze aanbij de vzw Allergiepreventie.Van 4 tot 8 oktober organiseertde Astmastichting België deVlaamse Astmaweek onder de titel«Astma en allergie bij kinderen».Info: Astmastichting - Deelge-meentehuis Kessel-Lo - Heuvel-hof 1- 3010 Kessel-Lo - tel/fax016-25 31 11. U kan er ook te-recht voor de gratis folder Eengezond schoolklimaat. De bro-chure Allergievriendelijk ont-haal op school kan u bestellenbij Allergiepreventie vzw - SintAnna 38 - 8500 Kortrijk - tel/fax 056-25 89 16. Kostprijs: 70␣ fr.

«Hij houdt informatie achter»

44 KLASSE NR.98

D I A L O O G

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via Internet vindt u opdeze pagina’s. Naamloze brieven of ma-nifesten komen er niet in. Schrijf a.u.b.korte brieven. Wat te lang is, moeten weinkorten. Vermeld uw naam en adres. Enkeluitzonderlijk op gemotiveerd verzoek la-ten we die weg. We kunnen eventueelbrieven doorsturen naar betrokken afde-lingen voor een deskundig antwoord.Klasse (Dialoog) - E. Jacqmainlaan 165 -1210 Brussel - fax 02-553 96 85 -info@klasse.be

Kinderrechtenboot

✒Met deze brief willen we de leer-krachten vragen meer uitleg te ge-

ven over wat we de volgende dag in deklas gaan doen.Evelien, Lize, Annelies, Andy, Jurgen, Lienen Jasmin vanop de Kinderrechtenboot JanZonder Vrees

✒Beste redactie, wij vinden dat deschool niet proper genoeg is. In de

toiletten stinkt het te veel, het toiletpa-pier hangt opplaatsen waar

het niet moet hangen en je kan niet door-trekken. Er zit te veel in de vuilnisbakkenen het vuil ligt er naast.Steffen, Kathy, Glenn, Mathias, Stijn en Emmavanop de Kinderrechtenboot Jan Zonder Vrees

✒We zouden graag hebben dat demeesters en juffen meer uitleg ge-

ven over ons huiswerk.Leen, Femke, Jolijn, Steffi, Annelies en Kar-lijn vanop de Kinderrechtenboot Jan Zon-der VreesDe Kinderrechtenboot is sinds enkele maandenin de vaart. Meer dan duizend kinderen zijnal op bezoek geweest. Tijdens zo’n bezoekgaan de kinderen na in hoever hun rechtenworden gerespecteerd in gezin, klas, school,buurt. Uit de eerste resultaten blijkt dat kin-deren vooral problemen hebben met hetgebrek aan participatie, het feit dat volwas-senen weinig of geen rekening houden metwat kinderen voorstellen of vragen. Vooralin de klas blijkt dit flagrant: kinderen willengraag meebeslissen over uitstappen, zeverwachten dat de juf of meester met henbespreekt welk huiswerk ze meekrijgen, enze willen zelf beslissen wat ze doen als zeklaar zijn met een werk. Voorts willen zedat de juf of meester het ook toegeeft als zijof hij geen gelijk heeft. Ten slotte hechtenze veel belang aan een kinderschoolraad.Maar gewoon eens een praatje of meeraandacht als ze verdrietig zijn op de speel-plaats zou al mooi zijn. Aan het einde vanhun bezoek sturen de kinderen briefkaar-ten naar hun schooldirecteur. U leest hier-boven enkele voorbeelden. Op 30 novem-ber is er in het Provinciaal Vormingscen-trum Malle een studiedag over de eindre-sultaten van de Kinderrechtenboot, met desprekende titel: Vraag het aan de kinde-ren... en doe er wat mee. Meer info bij Yvet-te Deploige - tel 03-240 55 19.

Pukkelpop

✒Hierbij wil ik jullie bedanken voorhet prachtig Meet and Greet-ini-

tiatief in samenwerking met Pukkelpop.Wij hebben met volle teugen genoten.Pukkelpop 99 was een mooie afsluiter vande vakantie. Agressieve jongeren? Nietgezien. Vechtpartijen? Niet gezien. Welgezien: duizenden jongeren die op een

gezellige manier volop konden genietenvan een geslaagd festival. Hopelijk totvolgend jaar!Jan Allaerts - leerkracht

✒Leraars naar Pukkelpop... Niet al-leen de leerlingen zijn jaloers. Ik heb

ook op andere terreinen enkele gezicht-jes groen laten uitslaan. Mijn vrienden -die in de privésector werken - zijn danwel verwend met hun gsm, tankkaartenen auto’s op kosten van het bedrijf. Maargeen enkele werkgever die z’n personeeleen ticket voor een rockfestival waardigacht. Eindelijk is nu zwart op wit bewe-zen dat ik in de «hipste» sector werk.An Victoir - CSBO-medewerker - Leuven

✒Bedankt voor het kijkje achter deschermen van Pukkelpop. Ik ben

48 en het deed me deugd te horen dat erzoveel oudere leraren waren die net als ikgeïnteresseerd zijn in moderne muzieken hun radio afstemmen op Studio Brus-sel. In mijn eigen omgeving krijg ik daarmeestal ironische opmerkingen over.Pukkelpop was een opwindende ervaring(ik had wat medelijden met de leerlingendie niet mochten wat wij wel mochten)die goed was voor mijn zelfbeeld als lera-res.Bernadette Rutgeerts, leerkracht

Beledigd

✒Ik voel me beledigd. Op zondag29 augustus kondigt de pastoor tij-

dens de zondagsmis de geldomhalingals volgt aan: «Zoals elk jaar bij het be-gin van het nieuwe schooljaar vragende Belgische bisschoppen uw geldelijkesteun om de goede organisatie van hetchristelijk onderwijs te verzekeren». Ik geefles in het katholiek onderwijs en doe datmet overtuiging. Maar ik vrees dat ik,noch onze school ooit het geld van dezeomhaling zullen zien. Waarschijnlijk wordendaar de machtsstructuren van het ka-tholiek onderwijs mee onderhouden. De-zelfde structuren die scholen bedreigenmet de boodschap «hen uit het katho-liek onderwijs te stoten» als ze bijvoor-beeld voor een herstructurering niet meteennaar de pijpen van de bisschop dansen.De wat oudere vrouw naast mij geefteen briefje van honderd frank en bekijktme minzaam. Ze weet dat ik een leraresben en misschien denkt ze wel dat zemij met haar bijdrage van de honger-dood redt. Ik voel me een schooier enhet slachtoffer van het opportunisme van«de Belgische bisschoppen» die bij hetbegin van het schooljaar snel wat geldvan de kerkgangers afpingelen. Geluk-kig «verzekeren ze daarmee de goedeorganisatie van het christelijk onderwijs».Ik ben echt benieuwd naar de resultatendaarvan.Naam en adres bekend

Ontevreden

✒Onze ontevredenheid gaat uit naarde resultaten bereikt op het gebied

van het geldelijk statuut in de nieuwe CAOIV. Er werd voor diverse groepen een aan-zienlijke weddeverhoging bedongen. Zowerden ook de weddeschalen 100, 123,125, 158 en 208 van het opvoedend hulp-personeel gelijkgeschakeld met wedde-schaal 345, hetgeen een niet te versma-den weddeverhoging inhoudt.Door deze verhoging wordt echter hetverschil tussen de wedde van een studie-meester-opvoeder en deze van de op-voeder-huismeester en directiesecretarisherleid tot bruto 36.435␣ fr. (à 100␣ %) opjaarbasis.Wij zijn dan ook zo vrij hierbij de volgen-de bedenkingen te maken:• Er wordt steeds meer kennis van onsgevraagd door het steeds ingewikkelderworden van alle reglementering in ver-band met de personeelsdossiers;• Het succesvol werken van Edison werdtoch mede mogelijk gemaakt dankzij onze

inzet, waardoor het departement Onderwijsde besparingen op de rug van het onder-steunend personeel kan rechtvaardigen;• Onze collega’s huismeesters, verantwoor-delijk voor de boekhouding, worden ge-acht binnen afzienbare tijd het systeemvan dubbele boekhouding te gebruiken,allemaal zonder enige financiële compen-satie;• Wat blijft er over van de principilaats-verhoging voor de mensen die mede ver-antwoordelijkheid willen dragen in eenschool?;• Wie wil in een school nog verantwoor-delijkheid op zich nemen indien dit fi-nancieel niet wordt gehonoreerd?;• Heeft de kleine groep van selectieamb-ten binnen het hulpopvoedend personeelgediend als pasmunt om voor de groteregroep iets uit de brand te slepen?Ons voorstel is dan ook om voor de se-lectieambten van het opvoedend hulp-personeel dezelfde barema’s toe te pas-sen als deze voor de technische advi-seurs, d.w.z. barema’s 257 en 305, naar-gelang het opleidingsniveau. Wij hopendat dit schrijven niet zal worden gelezenals een uitdrukking van afgunst ten op-

zichte van onze collega’s op de secreta-riaten.Jan Clijsters - Werkgroep Verantwoordelij-ken Personeelsadministratie NijverheidsscholenLimburg - Genk

Latijn

✒In Klasse 96 verscheen een aankon-diging onder de titel Latine loqui,

voor de 11de Septimana Latina Amoene-burgensis. «De organisatoren willen aan-tonen dat Latijn niet enkel een (dode)wetenschappelijke taal is, maar een le-vende taal, waarmee u in het dagelijksleven kan communiceren. Een bevriendleraar Latijn heeft me gewezen op enkelevoorbeelden van «levend Latijn» uit hetin 1998 bij de Vaticaanse uitgeverij ver-schenen Lexicon recentis latinitatis: disco-theek = orbium phonographicorum - vi-deospel = instrumentum lusibus televisificeexhibendis - gitarist = citharae Hispanicaepulsator - bikini = vesticula balnearis biki-niana - karikaturist = ridicularum imagi-num pictor.Raymond Wylleman - ere-schoolhoofd -Oostende

Stop met roken

✒ Sinds jaren ben ik een zeer enthousiastlezer van uw tijdschrift. Elke maand opnieuw

ben ik verrast door de uitmuntende kwaliteit van Klasse,zowel wat betreft inhoud als wat betreft vorm. Ookvoor lezers die niet rechtstreeks verbonden zijn aanhet basis- of secundair onderwijs (waarnaar de mees-te informatie gericht is) slagen jullie erin om alle in-formatie op een zeer aantrekkelijke wijze te brengen.Deze keer wil ik jullie echter extra feliciteren. Proficiatmet de opgezette «Stop met roken»-campagne! Ui-teraard zijn er nog andere instanties die anti-rook campagnes voeren (en dat is enkelaan te moedigen), maar bij jullie wordt het jonge doelpubliek in ieder geval zeer goedbereikt. Beroepsmatig ben ik mij zeer goed bewust van de ernstige schade die hetroken toebrengt en ook ik kan enkel de onrustbarende toename in het rookgedrag bijjongeren angstvallig waarnemen.De start van jullie campagne gaat zeker niet onopgemerkt voorbij: de zwarte cover eistonmiddellijk de aandacht op. Nu jullie de aandacht verdiend te pakken hebben gekre-gen, wens ik jullie immens veel succes bij het vervolg. Hopelijk wordt het voor dejongeren (en voor hun ouders) een opmerkelijk verhaal met een verrassende (geenverassende) ontknoping. Veel succes, hopelijk kunnen we de alarmerende stijgende lijnvan de (long)kankerincidentie rechttrekken of zelfs doen dalen, het zou in de toekomstheel wat onnodig lichamelijk, financieel, maatschappelijk en vooral sociaal leed kunnenuitsparen...Prof. dr. Filip Lardon - docent Oncologie UIA - Wilrijk

✒Neemt u mij niet kwalijk, maar een dossier afficheren om jongeren het roken afte leren naast een foto met een rokende Louis-Paul Boon (Klasse 95) getuigt naar

mijn mening van een gebrek aan smaak en doorzicht. Jullie moeten toch een fotokunnen vinden van Boon zónder sigaret?Walter Mertens - leerkracht - Geel

✒Terwijl er campagne wordt gevoerd om jongeren te motiveren om niet te roken,worden er in diezelfde periode allerlei activiteiten georganiseerd in scholen (ook

basisscholen), waar in klaslokalen wordt gerookt door directie, leerkrachten, ouders en(oud)leerlingen, zelfs terwijl er kinderen aanwezig zijn. Ik dacht dat het verboden wasin scholen te roken, behalve in de personeelskamer (arme collega’s die zelf niet roken,maar omwille van het sociaal contact en vergaderingen verplicht worden om mee teroken). Zouden affiches «Hou meer van kinderen, hou op met roken!» in alle schoollo-kalen de mensen wakker schudden? Ik betwijfel het. Als je dit probleem aankaart bij eenrokende directeur, wordt het weggewuifd met het argument dat je verdraagzaam enhoffelijk moet zijn. Kan er echter sprake zijn van verdraagzaamheid als de gezondheidvan onze kinderen door deze «hoffelijkheid» in gevaar wordt gebracht?Ook bij niet-rokende leerkrachten vind je geen respons, omdat ze hoffelijk willen zijntegenover hun rokende collega’s (of zijn ze misschien bang voor minder hoffelijkereacties van de rokers?).Is het misschien de taak van de overheid om elke school tot «niet-rokerszone» uit teroepen?D. Huybrechts - moeder - SchildeRoken is in scholen bij wet verboden in alle gesloten plaatsen waar leerlingen toeganghebben: klaslokalen, eetzaal, gangen, trappen, liften, toiletten, secretariaat, bibliotheek,recreatiezaal, sportzaal, feestzaal... Dat rookverbod geldt ook als de school haar infrastruc-tuur ter beschikking stelt aan derden (gebruik van de sportzaal tijdens het weekend, hetklaslokaal tijdens een oudercontact, de opendeurdagen enz.). In de plaatsen waar hetrookverbod geldt, moeten één of meer rookverbodstekens hangen.Roken is niet bij wet geregeld in de lokalen waar leerlingen géén toegang hebben: dedirectiekamer, de leraarskamer... Voor deze ruimten kunnen afspraken komen: totaal rook-verbod, roken mag als iedereen akkoord gaat of alleen op bepaalde tijdstippen.De wet regelt niet wat op de schoolspeelplaats kan en wat niet. Dat doet de school. Ze kanook vastleggen welke regels gelden in de directe schoolomgeving (aangrenzende voetpa-den, omliggende straten), maar ook wat de regels zijn tijdens buitenschoolse activiteiten(sportdag, studiereizen, excursies...).Een gedeeltelijk of totaal rookverbod geldt niet alleen voor alle betrokkenen (directie, leer-krachten, andere personeelsleden en leerlingen), maar ook voor bezoekers en gebruikersvan de infrastructuur van de school. De reglementering wordt uitgeschreven en opgenomenin het algemeen schoolreglement.

(advertentie)

46 KLASSE NR.98

Sabam

✒In Klasse 96 schrijft u dat SABAMbij niet aangifte de organisatoren

zal vragen de zaak alsnog in orde te bren-gen. Kortingen is menkwijt, maar er is geenmeerkost. Wij hebbende ervaring dat sedert1 september 1996 detarieven aan 100 pro-cent + 2765␣ fr. en kos-ten worden aangere-kend. Daardoor zijnde bijkomende kos-ten dikwijls een veel-voud van wat ver-schuldigd zou zijn ge-weest bij voorafgaan-delijke aangifte.J. Smits - gemeente-secretaris - Boortmeer-beek

Gezondheid en mobiliteit

✒Ik Klasse 96 lees ik dat Bloso er voorpleit het prestatie- en mededingings-

element in sportactiviteiten te verminde-ren. Dit zou een positieve invloed op degezondheid van onze jongeren hebben.Net als zovele anderen gaat Bloso er ech-ter van uit dat beweging per definitie sportdient te zijn.Niets is minder waar. Deelname aan ge-organiseerde sportactiviteiten kost dikwijlste veel tijd en zal zelden lang wordenvolgehouden. Lichaamsbeweging kandaarom het best worden geïntegreerd inde dagelijkse routine. Leerkrachten en oudersdienen het goede voorbeeld te geven.Maak een jongere maar eens duidelijk datper fiets naar school komen goed is voorhaar of zijn eigen gezondheid als bij deschoolpoort ouders en leerkrachten el-kaar verdringen om de wagen zo dichtmogelijk aan de ingang van het school-gebouw te krijgen.Een dagelijks ritje per fiets naar de school(of in combinatie met het openbaar ver-voer voor de langere afstanden) doorstaatbeter de kosten-batenanalyse dan een uurtjefitnessen in een sportcentrum waar menheen gaat met... de auto.Patrick D’haese - algemeen directeur Fiet-sersbond vzw

Leraar in de hoek

✒Graag wens ik te reageren op deleraar in de hoek (Klasse 96), die

reeds bij één zoekhoek wat verloren dreigtte lopen. Als navormer van het Centrumvoor Ervaringsgericht Onderwijs (i.s.m.Educo) heb ik in de afgelopen twee jareneen honderdtal sessies gegeven i.v.m. hoe-kenwerk.Waarschijnlijk stond deze leerkracht zelfin de «niet-luisterhoek» toen ik het hadover de keuze van het soort hoeken in jeklas. Steeds vertrekkend vanuit wat er leeftbij je eigen kinderen in de klas, hen kan-sen gevend om keuzes te kunnen en mogenmaken, leren samenwerken, plannen, maarvooral zelfstandig te werken. De betrok-kenheid en het welbevinden van het kindsteeds voor ogen houdend.Toen deze leerkracht dan in zijn «mens-erger-je-wel-hoek» stond heeft hij waar-schijnlijk niet gehoord dat ook het eigenwelbevinden van de leerkracht en zijn eigenbetrokkenheid ontzettend belangrijk zijn.Ook hier maakte ik de opmerking nietalles over boord te gooien, te doseren enhet haalbare eerst aan te pakken. Alleenstaan we vandaag voor nieuwe uitdagin-gen in het onderwijs. Betekent stilstandachteruitgang.Ik weet dat vele leerkrachten niet meerweten van welk hout pijlen te maken inde timmerhoek. Dat de veranderingenaan een ongelooflijk snel tempo elkaaropvolgen (eindtermen, nieuwe leerplan-nen taal - rekenen - wo, nieuwe spelling,

sociale vaardigheden, zorgverbreding...)en dat men leerkrachten geen tijd geeft(gunt) om zich alles eigen te maken. Im-plementeren is dan wel een modewoord,maar zeker nog geen verworvenheid inonze scholen.

Gelukkig bewijzen de vele po-sitieve reacties van leerkrach-ten en directies (zelfs in jouwschool) dat deze navormingenzéér verrijkend en concreetwaren. Zo kunnen de leerkrach-ten, tenminste indien ze ditwillen, onmiddellijk aan de slaggaan.Ik beleef zelf enorm veel vol-doening wanneer ik tijdensevaluaties lees, hoor en zie dathet vooral de kinderen zijn diegenieten en dat de leerkrachteen nieuw elan vindt in zijnklas. En dat alles nog niet on-middellijk koek en ei is, kan je

misschien best ervaren in de «kookhoek».Erik Bakkers - onderwijzer en medewerkerCEGO/EDUCO - Tongerlo-Bree

Miraculeuze genezingen

✒Graag wilde ik even reageren opde laatdunkende opmerkingen van

mevr. Jenny Bijnens in Klasse 96 jegensinterimarissen onder het onderwijzend per-soneel. Misschien is mevr. Bijnens ook éénvan de vele leerkrachten die, wanneer zijvoor een bepaalde periode van het schooljaar«ziek» is, op wonderbaarlijke wijze gene-zen op de voorlaatste dag voor de school-vakanties, om dan plots te «hervallen»de maandag erna. Al drie jaar vervul ik-zelf interimopdrachten in Limburgse scholenen nog nooit heb ik ook maar één leer-kracht vervangen die niet door miraku-leuze genezingen werd bezocht. Op dezemanier blijven de interimarissen op be-wuste en systematische manier van allevoordelen van het onderwijs verstoken,waarvoor ook wij tenslotte hebben ge-werkt. Ook wij geven graag les, mevr.Bijnens, maar niet noodzakelijk om hetde «vastbenoemden» gemakkelijk te maken.Naam en adres bekend

✒Ik zou graag reageren op een le-zersbrief uit Klasse 96. Deze ging

over leerkrachten die interims weigeren.Ik heb me er behoorlijk kwaad over ge-maakt. Ik ben zelf kleuterleidster en wilde andere kant van de medaille ook eensbelichten.Zelf ben ik 8 jaar afgestudeerd, heb in dieperiode 25 interims in 15 verschillendescholen gedaan. Ik heb zelden een inte-rim geweigerd, omdat ik het werk graagdoe. Ik heb nog nooit werk gehad in sep-tember, nog nooit ergens een heel jaargewerkt. Meestal zit ik het eerste trimes-ter thuis te wachten bij de telefoon. Het iszeker niet dat ik geen moeite doe. Ik schrijfeen hoop brieven. Het probleem is dat ikgeen politicus ken of iemand die invloedheeft op een school. Ik moet het dus doendoor mijn werk goed te doen en zo zithet onderwijssysteem niet in elkaar. Zogeraak je niet aan «vast» werk, behalvehet laatste trimester. Dan bellen twee ofdrie scholen tegelijk voor een interim. Endan maar klagen dat er niet genoeg leer-krachten zijn!De interimarissen moeten dringen beterworden behandeld of binnenkort wil erniemand meer in het onderwijs stappen.Het onderwijssysteem jaagt zijn eigen leer-krachten zelf weg. Men moet NIET deschuld op de interimarissen schuiven.Ik sta op het punt om uit het onderwijs testappen, want ik ben verzadigd van aldie interims en onrechtvaardigheid.Naam en adres bekend

Sociaal assistent opschool

✒Ik zou toch wel eens willen reage-ren op uw artikeltje Sociaal assis-

tent op school (Klasse 95). Het lijkt wel ofZwitserland het warm water zou hebbenuitgevonden door een project op te star-ten met een sociaal assistent op school.Ik wil u meedelen dat onze Gentse schoolreeds vier jaar een full-time maatschap-pelijk assistent in dienst heeft en dat be-taalt uit eigen werkingstoelagen. Deze keuzeis ooit gemaakt, niet uit luxe, maar uitbittere noodzaak. Daardoor moeten an-dere, vaak ook hoognodige investerin-gen op de lange baan worden gescho-ven. Het spijtige is dat scholen in Belgiëdergelijke waardevolle ondersteuning, zowelvoor leerlingen als voor leerkrachten, zelfmoeten financieren, terwijl dit in Zwit-serland duidelijk door de overheid wordtgefinancierd. In het technisch en beroeps-secundair onderwijs zou zo’n functie au-tomatisch deel moeten uitmaken van deomkadering. Zeker in een tijd dat het ge-drag van jongeren steeds moeilijker testuren valt.Vele jongeren zijn opgevoed met de tele-visie als baby-sit. In hun tienerjaren krij-gen ze daar nog een computerschermbij als zoethoudertje. Gevolg is dat ze opgebied van rechtstreekse sociale vaardig-heden en persoonlijke communicatie te-rug in de Middeleeuwen zijn beland. Hetis een utopie te denken dat de leerkrach-ten al die onderwijs- en opvoedende ta-ken zomaar moeten kunnen zien te reali-seren met steeds groter wordende klas-groepen.Ingrid Molein - technisch adviseur - Gent

Muzische vorming

✒Wij volgen samen de navormingin het leergebied Muzische Vorming.

We merkten op dat er toch enige onge-rustheid heerst onder de leerkrachten inzakede uitvoering in de klassen. Hét gespreks-onderwerp is vaak dat de grote hoeveel-heid administratieve taken nóg verder aan-groeit, waardoor het creatieve aspect vanhet lesgeven wordt aangetast.We willen duidelijk maken dat we de ont-wikkelingsdoelen en eindtermen als waar-devol beschouwen en we die dan ookpraktisch zullen toepassen. Dagdagelijksbereiden we onze lesssen voor met be-hulp van handboeken en handleidingen,gebaseerd op die eindtermen, en de no-dige persoonlijke aanvullingen. Deze gron-dige voorbereidingen, de lessen zelf ende daaropvolgende verbeteringen nemenal heel wat tijd in beslag. Het pakket(na)schoolse administratie wordt vervol-ledigd door klasadministratie, kindvolg-systemen, observatielijsten enz.Nu moet er ook nog zinloos gekopieerdworden om doelstellingen uit de eindter-men over te nemen. Dat deze doelstel-lingen belangrijk zijn is evident, maar kandit echt niet op een meer zinvolle maniergebeuren?We merken aan onze schoolteams datoudere leerkrachten de steeds toenemendeadministratieve druk moeilijk aankunnen,terwijl deze ervaren mensen van onschatbarewaarde zijn. Ook jongere mensen schrik-ken vaak van deze papierberg en kijken

uit naar andere jobaanbiedingen.Laat ons ons werk uitvoeren op een prak-tische wijze, zodat we dynamische, en-thousiaste leerkrachten blijven die zichhonderd procent willen en kunnen inzet-ten.Groep leerkrachten uit Gemeenschaps- enStedelijk Basisonderwijs West- en Oost-Vlaan-deren

Te veel kleuters

✒Naar aanleiding van de problema-tiek rond «te veel kleuters» in het

eerste kleuterklasje en de brief van eenleerkracht in Klasse 95 zouden wij als ouder-vereniging onze steun willen betuigen aandeze moedige leerkracht.Onze school kampt soms met ditzelfdeprobleem: aangroeien van het eerste kleu-terklasje tijdens het jaar zodat de spreek-woordelijke emmer durft over te lopen.De «les» wordt dan ook in grote matebesteed aan «broekje af-broekje op» en«jasje uit-jasje aan». Gelukkig voor onzeallerkleinsten is er sinds het paasverlof eenzomerklasje van start gegaan, zodat hetprobleem nog maar eens is opgelost voordit schooljaar.De school - het schoolteam- de participa-tieraad en oudercomité trachten bij deaanwending van het lestijdenpakket eenoptimale verdeling te maken voor de ver-schillende niveaus en de mogelijkhedenvan ambulante leerkracht of taakleerkracht,doch het is geen sinecure om de aan-groei van de kleuters reeds in het beginvan het schooljaar vast te leggen en hier-voor voorzieningen te treffen.Rudy Vreys - Oudercomité - Meerhout

Klasse kort

✒Positief zijn de redactionele onaf-hankelijkheid van Klasse en de be-

wustmaking van alle betrokkenen bij on-derwijsproblemen. Negatief is dat het Hobuer een beetje onnatuurlijk wordt bijge-sleurd; vooroordelen t.o.v. het Hobu alszijnde een voortgezet secundair onder-wijs worden daardoor versterkt. De pro-blematiek van dit hoger onderwijs zoubeter samen met het universitair onder-wijs worden behandeld.Frank Rylant - leerkracht - Antwerpen

✒Klasse is momenteel een veelgele-zen maandblad met actuele onder-

werpen. Collega’s op school discussiërenvaker n.a.v. verschillende artikels en put-ten hieruit soms inspiratie en ideeën i.v.m.de huidige trends van de veranderende«jeugdmaatschappij».A. Blockx - leerkracht - Rotselaar

✒De onvermijdelijke pedagogentaalwordt goed aangevuld en ingevuld

met ervaringen uit de praktijk, herkenba-re getuigenissen... Ik lees meestal zowatalles uit en dat kan van niet veel tijdschrif-ten worden gezegd. Wat ik mis, is nieuwsover de vakken (vakdidactieken). Ondankseen zekere verbetering blijven de gele mid-denpagina’s nog tamelijk onoverzichte-lijk.Michel Roelens - leerkracht - Leuven

Uw vragenU zoekt informatie. Waar kan u terecht?• De Infolijn van het departement Onderwijs ishet eerste aanspreekpunt voor leerkrachten, ouders,leerlingen en studenten met vragen of proble-men rond onderwijs: bel het GRATIS NUMMER0800-30203 (alle werkdagen van 9 tot 12.30 u.en van 13.15 tot 17 u.). U kan ook faxen naar 02-553 96 55 of surfen naar de website van hetdepartement Onderwijs www.ond.vlaanderen.be.• Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v.over uw wedde) stapt u eerst het best naar hetsecretariaat van uw eigen school. Eventueel zalde school contact opnemen met uw werkstation of u het juiste telefoonnum-mer geven.• Het departement Onderwijs is verhuisd naar de E. Jacqmainlaan 165 - 1210Brussel. Het nieuwe algemene telefoonnummer is 02-553 86 11.• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op dit gratis num-mer terecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u., voor informatie en publicaties.

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEE. Jacqmainlaan 1651210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP B 331

Topje van de ijsberg

Elf tot veertien procent van de 450 000 leerlingen in het secundair onderwijs spijbelt geregeld. Twee à drie procent

heeft een zwaar spijbelprobleem. Wei-nig spijbelaars doen het voor de kick. De oorzaken zijn meestal complex: proble-men op school, moeilijke gezinssituatie, kansarmoede, gezondheidsproblemen, onmacht van de ouders... Sommige scholen behandelen de spijbelproblematiek puur administratief: als er maar een dokters-briefje of andere wettiging is. Of ze sturen de spijbelaar van school weg. Opgeruimd staat netjes. Spijbelen is maar het topje van de ijsberg. Je lost het probleem op al je naar de oor-zaken speurt. De nieuwe regelgeving voor het secundair onderwijs geeft daar tijd en ruimte voor. Maar de problemen beginnen vaak al veel vroeger en elders. Al in de basisschool sturen risicojongeren en hun ouders signalen uit. In deze bijlage vind je meer dan alleen maar een spijbelplan...

Paul, directeur:

«En dan zeuren we niet meer»«Onze leerlingen hebben vaak al een grote schoolachterstand als ze bij ons komen. Soms zien ze de school niet meer zitten. We hebben leerlingen die op sociaal vlak een aantal ontgoochelingen hebben opgelopen, met leerproblemen worstelen of heel schrij-nende gezinssituaties meemaakten. Ze komen soms zonder het te kiezen in het BSO terecht. Hoe motiveer je zulke leerlingen dan? We hebben nu de begeleiding van de leerlingen in structuur gegoten, samen met het CLB, het hulpopvoedend personeel en de leerkrachten. We overleggen wekelijks en volgen afwezigheden op. Recepten bestaan niet. Je motiveert een leerling niet met strafstudies om naar school te komen. Als hij spijbelt, volgt er een gesprek en maken we een contract. Hij moet wel nablijven. Niet om straf te schrijven, maar om zijn lessen bij te werken. En daarna vegen we het bord schoon en zeuren we er niet meer over. Als leerlingen het echt niet meer zien zitten, zoeken we samen naar andere oplossingen: deeltijds onderwijs, leercon-tract... Resultaten van zo’n opvolging zie je pas na een jaar. Maar de leerlingen voelen het vlug:’Ze zijn hier met ons bezig’.»

Spijbelen 12de eerste lijn

«Eenieder heeft recht op onderwijs (...) Het onderwijs zal gericht zijn op de volle ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid en op de versterking van

de eerbied voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.»(Universele Verklaring van de Rechten van de mens, Art. 26)

MEER DAN GEEN ZIN- Wie spijbelt heeft een probleem. Heel weinig spijbelaars doen het voor de kick of om

zich te amuseren.- Er is een duidelijk verband tussen schoolverzuim, onderwijsvorm en leerachterstand.

In het beroeps- en buitengewoon secundair zijn er meer spijbelaars dan in het algemeen en het technisch. Ze hebben ook vaak een leerachterstand. De hardnekkige spijbelaars komen vaak uit gezinnen waar de sociale problemen zich opstapelen.

SIGNAAL EN WET- In België is er leerplicht tot 18jaar. Wie zonder medisch of ander afwezigheidsattest

niet op school is, spijbelt. Spijbelen is dus niet alleen een signaal van een jongere in nood. Het is ook een overtreding van de wet.

- de incidentele spijbelaar: ‘brost’ eens een les;- de berekende spijbelaar: is altijd op hetzelfde uur, bij dezelfde leerkracht, de

theorievakken afwezig...;- de periodieke spijbelaar: spijbelt een periode niet, dan weer wel;- de permanente spijbelaar of drop-out: haakt volledig af en blijft van school weg.

Wie ingaat op de achterliggende oorzaken van een incidenteel spijbelaar en de zaak alleen maar administratief regulariseert met een doktersbriefje, geeft hem een vrijgeleide om in ernstigere vormen van spijbelen te verglijden.

Ook in de basisschool komt spijbelen voor: ouders vertrekken tijdens de schoolweek op vakantie; kinderen zeggen dat ze buikpijn of hoofdpijn hebben om niet naar school te moeten gaan. Ouders die daarop ingaan, geven kinderen al vroeg het signaal dat spijbelen kan.

EEN LEERLING IS EEN MENSEen jongere is meer dan een ‘leerling’ alleen. Hij/zij is ook zoon/dochter in een gezin, woont in een straat, een wijk. Hij/zij is een jongere tussen leeftijdgenoten, met een eigen levensstijl, een eigen mening en visie op het leven, een eigen cultuur van uitgaan en vrijetijdsbesteding. Waar kunnen de oorzaken van spijbelen liggen?de leerling: de school beu- problemen op school (faalangst, prestatiedruk, slechte schoolresultaten door een

verkeerde school of studiekeuze, weinig hulp...)- relatie leerling-leerkrachten (geen of gebrekkige communicatie, onbegrip...)- groepsdruk (erbij willen horen, de kick, afwijkend gedrag is de norm...)- gaan werken (omdat het moet van thuis, uit drang naar status, om één of andere

verslaving te betalen...)- de schoolomgeving (cafés, lunaparken, snookerzalen...)het gezin: milieu en onmacht- de onmacht van de ouders (werkdruk, onduidelijke gezinsrelaties, ziekte, werkloos-

heid, kansarmoede...) - contact ouders-school (desinteresse, drempelvrees, schooltaal te moeilijk...)- weinig respect voor de (school)regels (tijdens schooldagen met vakantie gaan...)- jongeren moeten gaan werken (thuis helpen in de zaak...)- sociale druk in sommige kansarme gezinnen maakt afzondering voor studie moeilijkde school: geen organisatie en ondersteuning- er is geen leerlingbegeleiding en ondersteuning (geen vertrouwenspersoon...)- de relatie leerling-leerkracht (van sommige leerlingen wordt weinig verwacht wegens

hun afkomst, de school sluit niet aan bij de leefwereld van de jongeren...)- de gebrekkige samenwerking tussen school en CLB- slechte schoolorganisatie (geen goede opvang bij zieke leerkrachten, verkeerde

reacties op spijbelen, weinig toezicht, gebrekkige schoolinfrastructuur...)- gebrek aan vorming en ondersteuning van de leerkracht veroorzaken een negatief

schoolklimaat (weinig communicatie, gebrek aan solidariteit...) en een algemeen gevoel van ontevredenheid (leerkrachten zijn schoolmoe en gaan zelf spijbelen...)

- controle en wettiging (spijbelen wordt opgelost met een doktersbriefje, onvoldoende communicatie tussen ouders en school...)

de maatschappij: snelle consumptie- invloed van reclame en consumptiegedrag (jongeren zijn uit op onmiddellijke bevrediging...)- cultuur van prestatie en concurrentie (de verliezers hebben pech...)- cultuur van snelheid en oppervlakkigheid (jongeren nemen genoegen met de minste

inspanning...)

wat?

Wat?

Waarom?

DE REGELSVroeger kon elke leerling die zonder wettiging afwezig was, beschouwd worden als een onregelmatige leer-ling. De school dreigde dan haar subsidiëring voor de leerling te verliezen en de leerling zijn getuigschrift. Scholen keken dus wel uit om een leerling als onge-rechtvaardigd afwezig te melden en staken er heel wat energie in om via een dokersbriefje de zaak te regulariseren. Het probleem van de leerling kwam vaak op de tweede plaats. Dat is nu veranderd. Een school voor voltijds gewoon se-cundair onderwijs kan nu 30 halve dagen regulariseren voor de leerlingen die zonder geldige wettiging op school afwezig zijn. In een centrum voor deeltijds onderwijs zijn dat 12 halve dagen. Dat betekent niet dat ouders en leerlingen nu extra vrije dagen kunnen kiezen. Elke afwezigheid moet door de leerling en zijn ouders op school gewettigd worden. De regelgeving zorgt er wel voor dat de school niet elk medisch of ander afwezigheidsattest moet aanvaarden als die niet met de werkelijkheid overeenkomen. Dit geeft de school de kans om spijbelende leerlingen (en hun ouders) heel snel aan te spreken, op te volgen en waar nodig ook hulp te zoeken bij het CLB, de schoolarts of andere specialisten.

het

pr

ob

leem

BEROEPSSPIJBELEN KAN NIET MEERSommige scholen losten hun spijbelprobleem op door de spijbelaars buiten te gooien. De jongeren schreven zich niet meer in een andere school in en weren spookleerlingen. De regelgeving nu zegt dat leerlin-gen die ingeschreven zijn op 1 oktober, maar die zich nadien uitschrijven uit hun school, door het departement Onderwijs en in samenwerking met de in- en uitschrijvende scholen en het CLB worden opgevolgd tot een inschrijving in een nieuwe school gebeurt. Zo worden ook ouders voor hun verantwoordelijkheid geplaatst. Relevante gegevens over de leerling moeten aan de nieuwe school worden overge-dragen.

Veel scholen voelen zich niet deskundig om het spijbelprobleem aan te pakken. De oorzaken zijn niet altijd duidelijk en vaak beïnvloeden ze elkaar. Een efficiënte aanpak vereist samenwerking met andere deskundigen.Een spijbelplan pakt het spijbelprobleem aan op school, maar werkt ook preventief.Het zorgt voor meer inzicht. De school kan loskomen van een individueel geval en overschakelen op een planmatige aanpak.

5-STAPPENPLAN1. Nauwkeurige registratie: wat gebeurt er?- De school registreert nauwkeurig het aantal, de aard en de omvang van de afwe-

zigheden. Dat mag niet leiden tot laksheid (door de vingers zien) of onmiddellijke repressie (zware straf...).

- Die administratieve verwerking dient als uitgangspunt voor de analyse van de afwe-zigheden (telkens op dezelfde dag, hetzelfde lesuur, samen met afwezigheden van leerlingen uit een andere klas, worden de medische attesten steeds door dezelfde arts verstrekt...).

- Niet alleen het hulpopvoedend personeel of het schoolsecretariaat is hiervoor ver-antwoordelijk, maar alle leerkrachten.

2. Goed opvolgen: is er een probleem?- Welke informatie is er over de leerling op school? Bij de directie, de vroegere leer-

krachten, het CLB? Zijn er signalen in de klas (slechte schoolresultaten, nooit in orde, pestprobleem...)?

- Wie volgt de leerling op (het secretariaat, de klastitularis, een vertrouwensleer-kracht...)? Zowel de leerlingen als de leerkrachten en opvoedend personeel moeten weten bij wie ze terecht kunnen met vragen, signalen, problemen.

- Voor vragen rond medische problemen of het medisch attest is de schoolarts de aangewezen persoon om contact op te nemen met de huisarts.

- Reageer snel. Een vlugge aanpak voorkomt escalatie.3. Praat met de leerling en de ouders: wat is het probleem?- Toon dat de school niet onverschillig is. Waarom was de leerling afwezig, wat scheelt

er? Geef hem de mogelijkheid zijn verhaal te doen. Zo vervalt hij niet in «Waarom naar school komen, als het toch niemand kan schelen?»

- Voer het gesprek met respect. Niet in tribunaalstijl («Ah, toerist, ben je daar»). Een spijbelende leerling is vaak meer slachtoffer dan dader.

- Nodig de ouders uit voor een gesprek als dat nodig blijkt. Doe dat snel. Vooral bij jonge leerlingen appreciëren ouders dat erg. Benader de ouder als evenwaardig. Maak van het spijbelprobleem een gezamelijk probleem. Maak samen met de jongere en de ouders afspraken rond het verdere schoolverloop.

- Als er een straf moet zijn, zorg dan voor zinvolle en overzienbare straffen die het spijbelprobleem niet nog meer in de hand werken. («Je komt pas opnieuw binnen als je met al je notities in orde bent» of «Morgen mag je een dag straf schrijven»).

4. Werk samen: naar een oplossing...- Organiseer een klassenraad. Hou begeleiden en cijfers uit elkaar. Een begeleidende

klassenraad is niet hetzelfde als een delibererende.- Afhankelijk van de achterliggende oorzaak van spijbelen (kansarmoede, gezondheids-

problemen, motivatie...) kan de school de hulp van het CLB en externen inroepen. Zorg dan voor genoeg communicatie. De leerkracht kan de leerling mee begeleiden als er op school genoeg respect voor privacy is.

5. Schakel welzijns- en gezondheidsdiensten in.- Stel, in samenwerking met het CLB, een welzijnskaart op: welke hulpverlening is er in

de buurt voor welk probleem? Het CLB kan als draaischijf fungeren naar de welzijns- en gezondheidssector.

- Goede communicatie tussen alle hulpverleners is belangrijk, maar ook met de betrok-ken ouders en leerling zelf.

ZEG NIET, MAAR WEL...Je bent weer de enige die buist in de klas. Je hebt maar een vier deze keer, hoe denk jij dat dat komt?Jij werkt niet genoeg, kijk eens niet zoveel tv. Zullen we samen eens nagaan hoe jij je werk plant?Wat ben jij toch altijd een kluns. Is er deze keer iets foutgegaan?Hej bloemzak, word wakker. Wat scheelt er dan, Tom? Geen zin vandaag?

David (16), spijbelaar«ZE DOEN HET VOOR HUN BEROEP»«De meeste leerkrach-ten doen wel hun best. De boel op stelten zetten doe ik zelden. Soms zijn de lessen echt wel interessant. Het loopt pas fout als ik er iets moet voor doen. Dan ben ik voor de leerkracht meteen het probleemgeval: David-met-de-slechte-punten. Dat is voor de meeste leraars zo’n dikke muur dat ze niet meer zien welke mens erachter zit. Eigenlijk zijn ze nogal onverschil-lig. Nochtans kan een aanmoediging deugd doen . Maar meestal negeer ik zulke schou-derklopjes van leraars gewoon. Ze doen het voor hun beroep, denk ik dan.»

SIGNALEMENT VAN DONALD- 4BSO/ zeventien jaar- niet meer op school geweest

sinds 23 november- ook vorig jaar al een ernstig

probleem- ernstige familiale omstan-

digheden: moeder heeft kanker - Donald heeft veel psychosomatische klanten

- leerachterstand (2 jaar)- vader is schilder en Donald

kan helpen- zeer veel interventies van

het CLB- uiteindelijk zorgen de ouders

voor een medisch attest tot 5 februari

- Donald is nooit meer op school geweest

de

aan

pak

GRAAG IN DE KLAS: 6 TIPS1. Luister naar de leerlingen en praat met hen. Neem ze serieus. Wie zijn leerlingen kent, merkt problemen vlugger.2. Maak voldoende duidelijk dat de klas belangrijk is voor jou. Elke leerling mag zich goed voelen en is verantwoordelijk voor de anderen. Probeer geen afstandelijk jurylid te zijn, maar een gemotiveerd mens voor de klas.3. Stimuleer zoveel mogelijk de zelfstandige activiteit van de leerlingen. Zet ze aan het werk, laat ze zoveel mogelijk zelf ontdekken.4. Benadruk het goede,niet het slechte («Weer gebuisd, Sander?»). Leerkrachten houden zich veel te vaak bezig met wat leerlingen niet kunnen. Creëer suc-ceservaringen («Dat heb je goed bedacht» i.p.v. «Hoe kom je daar nu bij?»5. Wees waakzaam en grijp snel in bij problemen. Als een leerling bijvoorbeeld enkele keren slechte cijfers heeft, laat dat dan niet zo. Praat erover. Hoe verklaart hij dat zelf? Als hij lusteloos in de klas zit, negeer dat niet.6. Maak duidelijke en realis-tische afspraken over taken en toetsen en wat je precies van een leerling verwacht. Motiveer door steeds te zeg-gen waarom ze iets moeten leren of doen.

Drie op vier spijbelaars geven de school als één van de oorzaken van hun spijbelgedrag. Spijbelen heeft een link met het schoolklimaat, de didactische werkvormen, de schoolor-ganisatie, de betrokkenheid van de leerlingen en de ouders, duidelijke regels, het demo-cratisch gehalte van de school.

PREVENTIE OP SCHOOLNIVEAU- regels op school: sterke afspraken

Vaak zijn regels op school een puur administratieve aangelegenheid en geen pedagogische. Maak school- en klasafspraken sámen en vertaal ze in een school- of klasreglement. Inspraak leidt tot meer respect voor afspraken. Regels zorgen voor een veilige leefom-geving. In een spijbelplan staat duidelijk wat de afspraken zijn als een leerling spijbelt. Maar overdonder leerlingen niet uitsluitend met regels. Naar een school komen kan ook aangenaam zijn.

- schoolloopbaanbegeleiding: het belang van de leerlingOnze onderwijsstructuur dwingt alle leerlingen tegen hetzelfde tempo niveaus te door-lopen. Voor sommige leerlingen is dat te snel of te traag. Nogal wat spijbelaars hebben schoolachterstand, zitten in de verkeerde richting, hebben een C-attest gekregen en moesten van school veranderen.Besteed als school van bij de inschrijving veel belang aan de schoolloopbaan van elke leerling. Welke keuzes maakt hij en waarom? Zorg dat de instroming en doorstroming naar de verschillende niveaus in een positieve sfeer gebeurt en in het belang van de leerling.

- leerlingbegeleiding: duidelijk en breedDe school stuurt lastige leerlingen niet door (naar andere richtingen, andere scholen), maar vangt ze op en begeleidt ze. Al in de basisschool zenden risicojongeren en hun ouders signalen (vandalisme, apathie, storend gedrag...) uit die onderdeel blijken van een langduring afhaakproces. Cruciaal in de loopbaanbegeleiding is de reactie op die signalen. Vaak is er weinig doorstroming tussen wie de signalen opvangt (in de school) en de hulpverlening. Zorg voor een goede leerlingenbegeleiding. Leerlingen weten bij wie ze terecht kunnen. Leerkrachten, directie, opvoedkundig personeel en CLB werken samen. Leerkrachten kunnen zich bijscholen om de begeleiding beter te laten verlopen. Zorg ook voor een goed onthaal van leerlingen die in het midden van het schooljaar aan-pikken. Vertel hen over het schoolreglement, de gewoonten op school, vraag waarom ze welke richting kiezen.

- communicatie met de oudersOuders zijn het best geplaatst om bijkomende informatie te geven over mogelijke problemen bij hun kind. Zij kunnen hun kinderen bovendien stimuleren. Hecht belang aan het contact tussen ouders en school. Laat je als school begeleiden door specialisten (schoolopbouw-werk...) als ouders kansarm zijn.• Het inschrijvingsgesprek is meer dan een formaliteit. Het moet een band scheppen tussen evenwaardige partners. School en ouders wisselen wederzijdse ambities en verwachtingen uit en stemmen ze op elkaar af.• Het eerste oudercontact is van cruciaal belang: ouders leren er over het reilen en zeilen van de school. De leerkracht krijgt achtergrondinformatie en het vertrouwen van de ouders. • Schriftelijke communicatie met de ouders gebeurt op de juiste toon en is toegankelijk voor iedereen. Wacht niet tot er problemen zijn vooraleer je ouders aanspreekt.

- de leefwereld van de jongeren: «Ik zit op een goede school»Leerlingen brengen heel hun levenscontext mee naar school. Die kan rijk zijn, maar ook arm, uitdagend of vermoeiend, ondersteunend of hinderend.Zorg voor voldoende evenwicht op school tussen leren en ontspannen, voorzie in creatieve en culturele activiteiten. Breng initiatieven uit de culturele en vrijetijdssfeer in de school binnen (stel de schoolgebouwen open, binnen en buiten de schooluren). Zo ontwikkelen leerlingen een positieve binding met de school.

- het schoolklimaat: minimum of maximumLeerkrachten die zich niet gewaardeerd voelen of in slechte omstandigheden moeten werken, beperken zich vlug tot hun minimumopdracht: lesgeven (binnen hun vier muren).Leerkrachten kunnen naast lesgever ook coach en begeleider zijn. De directie moet de mobiliserende kracht bij uitstek zijn (ze werkt democratisch, last voldoende overlegmo-menten in, stimuleert en volgt zelf bijscholing...). Leerlingen voelen zich beter op school als de leerkrachten en andere personeelsleden zich gewaardeerd voelen.

Wie aan een positief schoolklimaat werkt en leerlingbegeleiding uitbouwt op school, zorgt voor de essentiële pijlers van een preventiebeleid. Daarvoor moet iedereen op school zich willen inzetten en verantwoordelijk zijn.

Je kan meer lezen over spijbelen in:Het Klassedossier op www.klasse.be/dossier/spijbelenAls ik niet op school ben (kleuter-onderwijs)- Patrick Vanspauwen - Clavis - www.clavis.beOpvoeden in de klas - Herman Van den Broeck - Lannoo - Tielt - www.lannoo.beStudiemotivatie en faalangst anders bekeken - Willy Lens en Eric Depreeuw - Universitaire Pers LeuvenJongeren aanspreken op hun leer-kracht -Luk Bosman, Chico Detrez en Dirk Gombeir - Acco - www.acco.beDe bibliotheek bij het SISO-nummer 454.23 (trefwoord motivatie) en 454.9 (trefwoord spijbelen)Voor meer ondersteuning neem je contact op met de schoolbe-geleiding of het CLB dat aan de school verbonden is.

de

pr

even

tie