Maandblad voor Onderwijs in Vlaan de ren

Nr.148 • Oktober 2004 www.klasse.be

De eersteDe eersteweek: oef!week: oef!

AlcoholAlcoholin de klasin de klas

DuizendDuizendvip-lerarenvip-leraren

NIKS TE ZEGGEN ?

Gratis!Gratis!

2 KLASSE NR.148

© IM

AGEBANK

“5 oktober 2004, Dag van de leerkracht”

World teacher’s dayDia Mundial de los docentes” WeltlehrertagJournée mondiale des enseignant-e-s

Boris: «Je leek Engels én Lichamelijke Opvoeding te geven in Sint-Lucas. Serieus, je was één van de weinige leraren die de moeite deed om een half uur naar de school te wandelen. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik de leerling was en jij de leraar. Misschien komt dat ook omdat je een goeie muzieksmaak hebt en vroeger in een band speelde, zoals ik nu in ‘Boris & The Stiff Ones’.»

Koen: «Ik ben al eens naar één van je optredens komen kijken: geestig! Zelf heb ik piano, gitaar en mondharmonica gespeeld; gezongen ook. Maar ik geef liever les.» Boris: «In de lessen had je het vaak over muziek, maar ook over literatuur. Achteraf ben ik toch blij dat ik die boeken moest lezen, want uit mezelf had ik dat nooit gedaan.»Koen: «Het fi jne aan mijn vak is dat je als leraar de hele entertainmentindustrie ter

beschikking hebt om de lessen boeiend en bij de tijd te houden: fi lm, literatuur en muziek. Zo kan je er als leraar voor zorgen dat jongeren de taal leren ap-

preciëren.»Boris: «In jouw lessen werd er ook heel veel gepraat. Soms twee lesuren na

elkaar, bijvoorbeeld in het zesde jaar over daten via het internet.»Koen: «Ja, die les over Shakespeare. Als aanloop naar Romeo & Juliet

begonnen we bij daten vroeger en nu. In mijn lessen wordt veel geconverseerd, ja. Je moet je voorbereiding durven loslaten als je je leerlingen aan het praten krijgt. Als leraar moet je je dan vooral

inspannen om dat gesprek gaande te houden, zodat de leerlingen het Engels leren spreken dat ze later nodig zullen

hebben. Met alleen literatuur lezen zullen ze dat niet leren.»

Boris: «Doordat de lessen leken op een goed gesprek,

had niemand het gevoel dat hij op school zat. Maar als het een keer niet interessant was, liet ik het ook wel weten. Zoals in het vijfde jaar met al die grammatica!»

Koen: «Da’s het fi jne aan lesgeven in het kunstonderwijs: de leerlingen zijn direct en eerlijk. Als het ze niet interesseert,

zeggen ze het ook: ‘Uw les is saai!’.»Dit is het tweede dubbelportret van een reeks van tien covers voor dit schooljaar: telkens een leerling en

een leerkracht. Wat bindt ze? Misschien vraagt morgen een van jouw leerlingen om volgende maand samen op de cover te staan… Zit je jasje goed?

INHOUDJournaal p. 4-7 / Het Cijfer: inspraak voor leraren p. 8 / Voor het eerst naar de secundaire school p. 12 / Nieuw in hoger onderwijs p. 14 / Zeker Doen p. 15-37 / Hoe! Zo?: beginnende leraren begeleiden p. 39 / Mensen met klasse p. 40 / Bewegen op school p. 42 / Een leuke school bouwen p. 44 / Jongeren en alcohol p. 46 / De Lerarenkamer: de leraar als organisator p. 48 / Het Zesde Zintuig p. 50 / Dialoog p. 53

WIN ETENTJE IN HOTELSCHOOL

Abonneer je nu op de gratis nieuwsbrief over

Klasse www.klasse.be/xtr

Boris Zeebroek (19) over zijn ex-leraar Engels Koen Wostyn (42):

«Hij de leraar en ik de leerling? Nooit gevoeld.»

OP DE COVER

© L

UC D

AELE

MAN

S

IN DIT BLAD: 21 PAGINA’S EXTRA IDEEËN

Bert (17) en Tine (16) waren tijdens de grote vakantie drie weken alleen thuis. Ouders met vakantie, geen probleem. Het huishouden prima beredderd, eten en drinken voor mens en dier. Bert heeft een vakantiekamp gecoördineerd met 82 jongeren en 16 leiders. Hij heeft dat schit-terend gedaan. Goed voorbereid, grote lijnen uitgetekend, werkgroepjes gevormd, dagelijkse problemen meteen opgelost, toespraken gehouden, tranen geveegd, ouders opgevangen… Noem maar op. Tine heeft een vakantiejob gedaan. De soldenlijst opmaken, de vitrine inrichten, overleggen met het hoofdkantoor in Brus-sel. Volgend jaar mag ze het team leiden.

Verantwoordelijkheid nemen, initiatief tonen, leiding geven, samenwerken: ze kunnen het. Op 1 september zijn Bert en Tine terug naar school gegaan. «We zijn in rijen van twee onze boeken gaan afha-len, het schoolreglement werd nog eens voorgelezen en we kennen onze plaats in de refter. Veel tijd verloren», zegt Bert. «Meestal moeten we zitten en luisteren naar de leerkracht. Als het uit de hand loopt heb ik soms zin om even over te nemen. Maar eigenlijk wordt er niet echt naar de leerlingen geluisterd. Alsof wij niks te zeggen hebben», lacht Tine. «Gelukkig zijn er de vrienden nog.» Op de speelplaats lacht de school van het leven.

IN DIT NUMMER

8NIKS TE ZEGGEN?

12DE EERSTE WEEK

14BACHEMASTERS

39BEGINNENDE LERAREN

42MEER BEWEGEN

44

DE SCHOOL

ALS GEBOUW

46ALCOHOL IN

DE KLAS

48DE LERARENKAMER

NIKS TE ZEGGEN?

Alles over

sport op p. 16

Waarschijnlijk gaat het er in je eigen school heel anders aan toe dan bij Bert en Tine. Tof. Win een party-cipatiefeestje in jouw klas of school. Vul de K-test over participatie op school hondseerlijk in en voeg er het resultaat van je klas of school aan toe. Scoren jullie meer dan 75 pro-cent? Dan maak je kans op een plaatselijke verrassingsparty. Doe de test op www.klasse.be/k-test en stuur je bevindingen vóór 31 oktober naar Klasse (Party) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

© L

UC DAELEM

ANS

4 KLASSE NR.148

HOGER ONDERWIJS

Vrouwen studeren beterVrouwelijke studenten studeren meer en regelmatiger dan de mannelijke. Ze behalen dan ook gemiddeld betere studieresultaten dan hun mannelijke collega’s. Dit bevestigt een onderzoek van het Limburgs Universi-tair Centrum (LUC) naar de verschillen in studiegedrag in de richtingen ‘toegepaste economische wetenschappen’ en ‘handels-ingenieur’.Prof. Chris Masui: «Daarmee willen we natuurlijk niet zeggen dat alle vrouwen genoeg studeren en dat alle mannen dit te weinig doen. Er zijn in beide groepen grote verschillen tussen de individuele studenten. Waarom volgens ons onderzoek mannen niet alleen minder studeren dan vrouwen, maar er ook later in de onderwijsperiode aan beginnen? Ik som vier mogelijke oorzaken op die het verschil in studiegedrag kunnen

verklaren. 1. Mannen hebben misschien meer buitenschoolse activiteiten en zijn minder bereid om deze opzij te schuiven voor hun studie. Vrouwen daarentegen stellen andere prioriteiten. 2. Mannen hebben meer zelf-vertrouwen en durf dan vrouwen. ‘Het zal allemaal wel loslopen’, denken ze. Minimale inspanning? 3. Mannen zijn meer prestatie-gericht. Vrouwen studeren om iets te leren, mannen studeren om erdoor te geraken. 4. Ten slotte accepteren vrouwelijke studenten

makkelijker normen en regels die de opleiding en de individuele docenten opleggen. Zij beginnen bijvoorbeeld op tijd te studeren, voeren voorbereidende opdrachten uit, maken extra oefeningen… De mannelijke studenten echter volgen meer de normen en waarden van de ‘peergroep’. Ze nemen bijvoorbeeld risico’s, brossen, ‘bewijzen’ dat ze intelligent zijn door te slagen met minimale inspanning…»

«Mannen proberen te ‘bewijzen’ dat ze intelligent zijn door te slagen met mini-male inspanning.»

Een derde van de probleemjongeren dat deelneemt aan een time-outproject krijgt een meer positieve houding tegenover school, leraren en medeleerlingen. 45 procent keert terug naar de eigen school. Twee op vijf scholen bekijken probleem-jongeren op een positievere manier. Dat blijkt uit het ‘time-out’-experiment van de Koning Boudewijnstichting. Het time-outproject probeert een definitieve breuk tussen leerling en school te vermijden door de leerling tijdelijk uit school weg te nemen. Zo kunnen school en leerling een adempauze nemen. Intussen werkt een welzijnsorganisatie via een ‘schoolvervan-gend’ programma met beide partijen aan reïntegratie. Het project loopt in vier steden met vooral 15-16-jarige jongeren.Het schoolvervangend programma wil de motivatie en eigen interesses van de jongeren aanwakkeren, hun zelfbeeld verbeteren, relationele en sociale vaardigheden aanleren

en kennisinhouden bijbrengen. Groeps-werk, individuele begeleiding en suc-ces ervaren staan centraal. Natuurlijk moeten school en CLB actief meewerken en bereid zijn om de jongere nadien weer op te nemen. De time-outperiode kan

gaan van twee tot acht weken. Ze begint met een kennis- en een ‘ontladings’-fase, gevolgd door een begeleidingsfase om de terugkeer naar het onderwijs mogelijk te maken. De oriënteringsfase bereidt concreet de terugkeer naar school voor. Ten slotte voorziet de opvolging in een vangnet of opvolgingsgesprekken.

In de elektronische nieuwsbrief ‘Lerarendirect’ (www.lerarendirect.be) lees je een samenvatting van het projectverslag ‘Tijd voor een time-out’. Tik in het zoekvenster ‘time-outproject’ in. En schrijf je op dezelfde site meteen in voor een gratis abonnement op ‘Lerarendirect’.

PARTICIPEREN

Vanaf tien procentVanaf nu erkent het participatiedecreet formeel de pedagogische, leerlingen- en ouderraad. Een school is verplicht een pe-dagogische of ouderraad op te richten als tien procent van de ouders of het school-personeel erom vraagt. Secundaire scholen moeten een leerlingenraad oprichten. Dat hoeft dan weer niet als het schoolregle-ment de betrokkenheid van leerlingen bij het schoolbeleid op andere manieren verzekert. Tenzij ook hier tien procent van de leerlingen erom vraagt. Lagere scho-

TIME-OUT

Adempauze voor leerlingen en school

© L

UC D

AELE

MAN

S

© LUC DAELEMANS

© L

UC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.148 5

RAPPORT

Leraren zijn minder ziek

Top

5 va

n he

t tot

aal p

roce

nt (a

fger

ond)

ziek

tedag

en p

er aa

ndoe

ning

(200

3)

Ligt één van de zestien modellen van functiebe-schrijving jou? Zoek de modellen eens op via de gratis

elektronische nieuwsbrief ‘Lerarendirect’. Nog niet geabon-neerd? Doe het nu meteen via www.lerarendirect.be

FUNCTIEBESCHRIJVING

Wat verwacht de school van de leraar?Vanaf dit schooljaar is de functiebeschrijving verplicht voor elk personeelslid in het secundair onderwijs, dat voor meer dan 104 dagen is aangesteld. De functiebeschrijving wordt opgesteld volgens de afspraken binnen het lokaal comité. Ze beschrijft de taken die een leraar moet uitvoeren en de competenties die daarvoor vereist zijn. Deze maatregel geldt ook voor het Volwassenenonderwijs en de Centra voor Leerlingenbege-leiding.Een functiebeschrijving zou het resultaat moeten zijn van onderling overleg tussen de directie en het betrokken personeelslid. Elke functiebeschrijving omvat twee aspecten. De ‘resultaatgebieden’ geven de belangrijkste domeinen weer waarop bin-nen de functie resultaten verwacht worden.

Ze sommen concreet activiteiten en taken op. De ‘competenties’ zijn de vaardigheden, bekwaamheden en persoonlijke eigenschap-pen die het personeelslid nodig heeft om de resultaten te kunnen realiseren.Wees gerust. Eén enkel personeelslid moet niet over álle opgesomde goede eigenschap-

pen en competenties beschikken. Leraren zijn namelijk geen Über-menschen en hoeven zeker niet aan álle criteria te voldoen. Het komt eropaan om een selectie te maken uit het aangeboden model.

Functioneringsgesprekken maken het mo-gelijk om de sterke en zwakke kanten in het functioneren van een leraar te ontdekken. Zo’n gesprek is een ideale gelegenheid om de functiebeschrijving opnieuw

te bekijken en eventueel aan te passen. Misschien is die leraar wel de geschikte persoon voor klasoverschrijdende taken. Terwijl een ontdekte zwakte aanleiding kan zijn tot bijsturen van competenties. Vanaf 1 september 2006 zal op basis van de functioneringsgesprekken de evaluatie verplicht zijn.

Je leest alles over de functiebeschrijvingen op www.ond.vlaanderen.be/secundair_personeel/functiebe-schr/functiemodellen.htm

«Leraren zijn geen Übermenschen en

hoeven zeker niet over álle mogelijke goede eigenschappen te be-

schikken. »

© PHOTODISC

Vooral psycho-sociale proble-

men (stress) houden leraren

thuis

Leraren waren vorig jaar minder ziek dan drie jaar geleden. Het ziekteverzuim bedroeg ruim 4 procent in 2003. In 2001 was dat nog ruim 5 procent. Dat staat in het jong-ste rapport over het ziekteverzuim van het departement Onderwijs. De fi rma Gecoli voert de controle op het ziekteverzuim uit. Het percentage van 4 procent ligt in de lijn met gegevens van andere openbare diensten en van de privé-sector. In het onderwijs is de controle op afwezig zijn wegens ziekte strenger en effi ciënter geworden.Het gemiddeld aantal ziektedagen per leraar daalt van 19 in 2001 naar 15 in 2003. Er is nauwelijks een verschil tussen mannen en vrouwen. In absolute cijfers vermindert het aantal ziektedagen tussen 1999 en 2003 met 250 000 of met meer dan 10 procent. Meestal gaat het om afwezigheden van minder dan 10 dagen (in 70 % van de gevallen). In bijna 15 procent van de gevallen duurt de ziekte 10 tot 30 dagen. In 13 procent van de gevallen gaat het om 31 tot 180 dagen en in 2,5 procent van de gevallen zijn leraren meer dan 180 dagen afwezig. Twee op drie leraren melden zich nooit ziek.Leraren mogen alleen vervangen worden als ze 10 werkdagen ziek zijn. In een kwart van de ziektegevallen gebeurt dat.

Je kan het volledige rapport nalezen op www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2004pers/fi les/rapport_ziekte-verzuim_030406.pdf

len moeten een leerlingenraad oprichten als tien procent van de elf- tot dertienjarige leerlingen erom verzoekt. De leden van deze raden worden verkozen bij geheime stemming, die voor leraren en leerlingen verplicht is. De raden hebben een infor-matie- en communicatieplicht.

Niet helemaal duidelijk? Je leest een samenvatting van het nieuwe participatiedecreet op www.lerarendirect.be/BL/402/participatie.htm De hele tekst staat op jsp.vlaamsparlement.be/ docs/stukken/2003-2004/g1955-20.pdf

6 KLASSE NR.148

NIJVERHEIDSONDERWIJS

Meer middelen voor didactische uitrusting? OPLEIDEN

Een op vijf haakt afBijna één op vijf (18,1 %) verlaat het secundair onderwijs zonder diploma van ASO, KSO of TSO of getuigschrift BSO. In 2001 lag dat percentage op 22,1 procent voor de jongens en op 14,1 procent voor de meisjes. Het aantal afhakers of ‘ongekwalifi ceerden’ blijft sinds 1993 min of meer constant. Dat zeggen onderzoekscijfers van het Steunpunt Loopbanen KULeuven. «Scholie-ren moeten te lang op de schoolbanken blijven zitten», vinden de onderzoekers. De leertijd inkorten, vroeger een diploma kunnen behalen, het deeltijds en alternatief onderwijs promoten… zijn volgens de onderzoekers mogelijke oplos-singen om te voorkomen dat leerlingen te vroeg afhaken en de school verlaten. Een deel van de afhakers behaalt later alsnog een diploma via de centrale examencommissie. Het aantal inschrijvingen daarvoor verdrievoudigde in de afgelopen tien jaar.Onder alternatief onderwijs vallen de zogenaamde middenstandsopleidingen. Als de onderzoekers de ‘met succes afgewerkte leerovereenkomsten’ meetellen, daalt het aantal jongeren zonder diploma of getuigschrift naar 15,7 procent.Wie geen diploma (hoger) secundair onderwijs heeft, kan dat nu alsnog behalen met gratis opleidingscheques. Normaal kosten die oplei-dingscheques 250 euro. Voor wie wel over een diploma secundair onderwijs beschikt en toch hogerop wil, verdubbelt het aantal cheques waarop hij jaarlijks recht heeft van 250 tot 500 euro.

- Je kan het volledige rapport bekijken op www.steunpuntloopbanen.be. In Klasse 147 vertellen drie afhakers hun ervaring.

- Geen diploma of alsnog een opleiding voltooien? Je vindt gratis een weg in de nieuwe brochure ‘L – Word wat je wil’ (Wegwijs in opleiding, vorming en onderwijs). Meer info op www.ond.vlaanderen.be/onderwijsaanbod/volwassen/default.htm en surf ook naar www.diva.vlaanderen.be

- Opleidingscheques kunnen worden besteld via www.vdab.be

Meer dan 70 000 leer-lingen volgen in een nijverheidsschool een opleiding bouw, elek-triciteit, auto, koeling/warmte of mechanica. De vier onderwijskoe-pels ondertekenen een netoverschrijdend memorandum. Ze vra-gen meer erkenning en fi nanciële middelen. De nijverheidsscholen hebben zorgen om zich aan te passen aan onder meer de snelle evolutie van de technologie. Ze moeten de bestaande machineparken mo-derniseren, zodat ze up-to-date blijven en voldoen aan de Europese richtlijnen voor machines en arbeidsmiddelen. Er is ook veel geld nodig om de infrastructuur aan te passen aan de voorwaarden van de welzijns- en mi-lieuwetgeving. Deze aanpassingen kunnen niet ten laste vallen van de scholen of de ouders.Het voltijds en deeltijds nijverheidsonderwijs wil in het kader van de onderwijsvernieuwingen een krachtige leeromgeving creëren met onder meer vakkenintegratie, anders kiezen en anders leren, competentieontwikkelend en just-in-time leren. Het nijverheids-

onderwijs doet ook een beroep op de overheid om een soepel kader te ontwerpen voor de samenwerking tussen secundair onderwijs en be-drijfsleven (werkervaringsplaatsen, beschikbaar stellen en investeren in uitrusting).

Just-in-time leren in een nijverheidsschool.

© LUC DAELEMANS

School nr. 1Rusland – 1 200 kinderen en vol-wassenen in School nr. 1 van het Russische stadje Beslan gegijzeld. Waarschijnlijk bijna 500 van hen gedood. De helft kinderen. Da-gen geen eten. Geen drank. In de rug geschoten. Overlevenden tot het eind van hun dagen gewond. Scholen in heel Europa hielden een minuut stilte. Maar de vragen blijven.

© BELGA

KLASSE NR.148 7

D E H E T E N A A L D❡ Steeds meer volwassen Vlamingen volgen opnieuw een cursus of bijscholing. Vorig jaar volgde 7,6 procent van de Vlamingen tussen 25 en 64 jaar een cursus. Het jaar daarvoor was dat nog 6,9 procent. Het Europees streefcijfer is echter 12,5 procent tegen 2010. Met de ‘Word wat je wil’-campagne wil de Vlaamse overheid het Vlaamse percentage voor levenslang leren verhogen.

❡ Hoe meer ouders betrokken zijn bij wat hun kind op school doet en hoe positiever ze staan tegenover het onderwijs, hoe beter de prestaties op school. De manier waarop ouders met hun kind over de school spreken, heeft een grotere invloed dan hun fi nanciële situatie. Aldus de Leuvense onderwijsdeskundige Marie-Christine Opdenakker.

❡ Doordat steeds meer Franstaligen in Brussel beseffen dat Nederlands kennen een troef is op de arbeidsmarkt, kent het Nederlandstalig onderwijs in de hoofdstad een toestroom van andersta-ligen. Deze toestroom zet bij Nederlandstalige leerlingen echter geen rem op hun kennis van het Nederlands, zeggen Brusselse beleidsmensen.

TAALTELEFOON

Croque-monsieur of tosti?Een in centimeters verdeeld meetlint heet ‘centimeter’ en geen ‘lintmeter’, want dat laatste is Belgisch Nederlands. En wat is nu correct Nederlands: het Noord-Nederlandse ‘tosti’ of het Belgische ‘croque-monsieur’?Dirk Caluwé, celhoofd van de Vlaamse Taaltelefoon: «We hebben in Vlaanderen de traditie om Nederland als het gidsland in taalzaken te beschouwen. Het Noord-Nederlandse woord is de norm. Elke Vlaming heeft op school ooit geleerd dat het niet ‘hesp’ maar ‘ham’ moet zijn, omdat ‘ham’ nu eenmaal het gebruikelijke woord is in Nederland. Maar niet elke Vlaming deelt dit beoordelingspatroon. Er is tegenwoordig een groeiend bewustzijn dat Vlaanderen ook spraakmakend is. Zo is het Noord-Nederlandse woord ‘centimeter’ voor een meettoestel bij ons onbekend. Het is communicatief onduidelijk, terwijl we ‘lintmeter’ algemeen ge-bruiken. Waarom het dan niet erkennen als correct en algemeen Nederlands? We moeten af van de dwang dat Belgisch-Nederlands fout is. Centimeter en lintmeter kunnen naast elkaar bestaan, als verschillende varianten van één taal. In de woordenbank voor taaladvies van de Nederlandse Taalunie het afkeurende label ‘wordt voornamelijk in België gebruikt’ vermijden, is de volgende stap.»- Je hebt een taalvraag, maar je vindt het antwoord nergens? Taaltelefoon 078 15 20 25 (tegen lokaal tarief), elke werk-

dag van 9 tot 12 uur, elke schoolwoensdag ook van 14 tot 16 uur – taaltelefoon@vlaanderen.be - taaltelefoon.vlaanderen.be- Ruim 1 200 taaladviezen in de woordenbank van de Nederlandse Taalunie - taalunieversum.org/taal/advies

RTC

Dure apparatuur over de netten heenDe Regionale Technologische Centra (RTC) focussen nu op de behoeften van nijverheidstechnische scholen. Die hebben vaak dure hoogtechnologische apparatuur nodig. Het onderwijs kan die apparatuur onmogelijk alleen betalen. Een systeem van cofi nanciering tussen bedrijven en onderwijsverstrekkers moet het nu mogelijk maken om dure apparatuur netoverschrijdend aan te bieden. De Vlaamse Gemeenschap en de RTC’s leggen in een beheersovereenkomst hun rechten en plichten vast. Deze overeenkomst bevat resultaatsverbintenissen en geeft de RTC’s fi nanciële zekerheid voor een periode van drie jaar.

ONDERZOEK

Thuis nog veel werkVlaamse leerkrachten hebben het moeilijker dan de gemiddelde werkende Vlaming met de combinatie werk-privé. Eén op zes van hen heeft problemen met die combinatie. Bij de gemiddelde Vlaming is dat maar 11 procent. STV-Innovatie & Arbeid, een onderzoekscen-trum binnen de Sociaal-economische Raad van Vlaanderen (SERV), peilde bij 12 000 Vlamingen naar de kwaliteit van de arbeid.Volgens Ludo Frateur van de Vereniging Vlaamse Leerkrachten (VVL) is onderwijs niet de ideale job om gezin en werk te combineren. Vooral vrouwen merken dat. Naast hun werk voor school komen ook de zorg voor de kinderen en de huishoudelijke taken erbij. Leerkrachten hebben thuis nog veel werk te verstouwen: verbeteren, lessen voorbereiden…Bij 88 procent van de Vlamingen liggen privé-leven en werk in een goede balans. 81 procent gaat zelfs graag werken en is gemotiveerd. 71 procent heeft geen problemen met stress of is niet psychisch vermoeid.

© INGRAM

© LUC DAELEMANS©

LUC

DAE

LEM

ANS

© G

UY KOKKEN

8 KLASSE NR.148

Meer dan drieduizend lezers van Klasse, Maks! en Yeti gaven het voorbije jaar punten voor inspraak via de K-test. Dat is een internet-peiling over tien verschillende thema’s: van verkeersveiligheid over cultuur en sport tot leren. Elke doelgroep gaf zichzelf een score van 0 tot 5 voor tien stellingen op ik-niveau (ik heb het gevoel dat anderen rekening hou-den met mijn mening; ik doe mee als er iets te beleven valt op school, in een vereniging of in de buurt; ik voel me verantwoordelijk voor wat ik doe; ik maak samen met anderen plannen…) en op schoolniveau (in de klas overlegt de leerkracht met de leerlingen; onze school legt uit waarom er bepaalde afspraken en regels zijn; onze school laat leerlingen mee beslissen…). De belangrijkste resultaten:

1. Ikzelf: Vlamingen tevreden over inspraak in eigen levenInspraak in eigen leven en omgeving zit goed bij de Vlaming. Leerkrachten (7,8 op 10) en tieners (7,9) geven zich op de meeste domeinen gemiddeld hogere scores dan jongeren (7,4),

maar de verschillen zijn nergens echt groot. Zowel jongeren als volwassenen vinden dat zij hun mening kunnen formuleren en dat men daar rekening mee houdt. De Vlaming is bereid te luisteren naar de ideeën van anderen en doet ook graag mee als er op school of in de buurt wat te beleven valt. Meer nog: hij wil samenwerken en maakt tijd en ruimte voor allerhande activiteiten.

2. Mijn school: inspraak scoort laag, vooral bij jongerenMet het gevoel van inspraak op school is het minder goed gesteld. Voor leerkrachten (5,3 op 10) kan het er nog enigszins mee door, maar jongeren (4,8) en tieners (4,9) buizen de school voor haar mogelijkheden tot participatie. De stelling dat leerlingen op school mogen uitpakken met wat ze kennen en kunnen krijgt nog wel 6,5 op 10, maar voor alle andere vragen duiken de scores onder de 6 en zelfs onder de 5 en 4 op 10. Vooral stellingen als ‘de school vraagt raad aan leerlingen’, ‘leerlingen mogen mee beslissingen nemen’ en ‘leerlingen mogen

7,6 op tien. Zoveel punten geven drieduizend leerkrachten en leer-

lingen zichzelf over inspraak in hun eigen leven en omgeving. Als ze vervolgens een cijfer moeten geven over participatie op school, dan is de school gebuisd. Maar kan je inspraak op school wel vergelijken met het dagelijks leven? En waar zitten de knelpunten?

School zakt

KLASSE NR.148 9

initiatieven nemen en ze zelf uitvoeren’ scoren bijzonder zwak. De stelling dat de school een participatieplan heeft dat deel uitmaakt van het schoolwerkplan krijgt gemiddeld ook maar 4 op 10. Leerkrachten zijn relatief ge-zien nog het meest positief over inspraak op school (van leerlingen). Voorts doet inspraak het iets beter op klas- dan op schoolniveau. Het sterkste verschil tussen de doelgroepen gaat over de vraag of de school al of niet uitlegt waarom er afspraken en regels zijn. Leerkrachten (6,4) en tieners (6,1) zijn het ongeveer eens met elkaar, maar jongeren geven met 4,8 op 10 duidelijk aan dat het wat, waarom, wanneer en hoe van regels hen niet wordt meegedeeld.

Hoeveel punten op tien geven leerkrachten en leerlingen aan inspraak

op school?

Inspraak in tien stellingen leer-krachten

tieners (10-12 j.)

jongeren (14-18 j.)

1. Op onze school mogen leerlingen uitpakken met wat ze kunnen.

7,1 6,6 6

2. In de klas overlegt de leerkracht met de leerlingen (huistaken, toetsen, lesonderwerpen, werkvormen...).

6,2 5,1 5,5

3. In de klas nemen leerlingen initiatieven en hebben eigen inbreng (klasfeest, werkgroepen, klasinrichting...).

5,5 5,3 5

4. Onze school geeft leerlingen een stem (leerlingenraad, werkgroep, schoolkrant, ideeënbus, muurkrant...).

6 5 5,8

5. Onze school legt uit waarom er bepaalde afspraken en regels zijn.

6,4 6,1 4,8

6. Onze school vraagt raad aan leerlingen (aanleg speelplaats, inrichting refter, inhoud schoolkrant...).

4,9 3,9 3,6

7. Onze school laat leerlingen mee beslissen. 4,5 4 3,98. Op onze school nemen leerlingen initiatieven en voeren ze

zelfstandig uit (schoolkrant, sportwedstrijden, schoolradio...). 4,6 4 4,9

9. Op onze school denken leerlingen en leerkrachten samen na, praten, beslissen en voeren actie.

4,5 4,9 4,4

10. Onze school werkt met een participatieplan dat opgenomen is in het schoolwerkplan.

3,7 4,3 4,1

Gemiddelde 5,3 4,9 4,8

voor inspraak

10 KLASSE NR.148

«De kleur van het behang mogen

Uit de K-test blijkt vooral dat leerlingen weinig inspraak krijgen op school. Is het met de leerkrachten beter gesteld?PETER DE CUYPER, WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEKER: «Ja en nee. Dat hangt sterk af van school tot school. Bovendien stel je al gauw een grote tegenstelling vast: de meeste leerkrachten zijn baas in hun eigen klas. Ze kunnen er echt hun ding doen. Maar buiten de klas, als er bijvoorbeeld beslissingen moeten wor-den genomen over het schoolbeleid, is hun invloed soms heel pover. Onderling blijken leerkrachten redelijk veel te overleggen, maar als we vragen naar hun mogelijkheden om met de directie aan tafel te gaan zitten, dan vindt één leerkracht op drie dat hij niet genoeg kansen op inspraak heeft.»Hoe verklaart u dat grote verschil?PETER DE CUYPER: «Het kan afhangen van de manier waarop participatie op school geor-ganiseerd wordt en dan kom je snel bij de directeur uit. Die moet participatie willen én het goed organiseren. Als er veel vergaderingen zijn maar geen agenda, verslagen of genoeg communicatie, dan wordt inspraak snel veel geblaat en weinig wol. Leerkrachten voelen zich dan gauw gefrustreerd: ze zetten zich in en zien hun inzet niet beloond. Daarom is formaliseren een belangrijke voorwaarde om participatie echt te verankeren. Verga-deren wordt pas effi ciënt met een goede voorbereiding, een agenda, een verslag en een directe opvolging.»Waarover krijgen leerkrachten al of niet inspraak?PETER DE CUYPER: «Uit ons onderzoek blijkt dat ze weinig inspraak hebben in de peda-gogische strategie van hun school (school-werkplan, pedagogisch project) en in het schoolbeheer (verdeling van hoofdopdrachten, lestijdenpakket, begroting), maar wel vrij veel in pedagogisch-didactische zaken die direct met de klas te maken hebben: keuze van schoolboeken, lesmateriaal, evaluatie-methodes enz. Dat gebeurt bijvoorbeeld in vakwerkgroepen. Maar dat wil nog niet zeggen dat leerkrachten dit ook volop als inspraak aanvoelen. Daar is blijkbaar meer voor nodig.»

Waarover willen leerkrachten dan in-spraak?PETER DE CUYPER: «Ze willen hun zeg heb-ben over organisatorische zaken, zoals het lestijdenpakket of afspraken over uitstappen, en zoals eerder gezegd over pedagogisch-didactische kwesties: evaluatievormen, schoolboeken enz. Ik pleit daarom voor een sterk centraal inspraakorgaan, zoals een directieraad of een pedagogisch college, dat van onderuit groeit en op maat staat van de school. In scholen waar zo’n overlegorgaan bestaat en goed werkt, voelen leerkrachten zich veel meer bij het schoolleven betrokken. Bovendien krijgt vernieuwing er veel meer kansen. Eigenlijk is het bizar hoe scholen op dat punt van elkaar verschillen: in sommige beslist een leerkracht alleen welk boek hij gaat gebruiken, in andere is dat de vakwerkgroep. Enkel in scholen met een participatiecultuur zie je dat dit een collectieve verantwoorde-lijkheid wordt.»Volstaan de wettelijk vastgelegde par-ticipatieorganen niet voor inspraak in het schoolbeleid?PETER DE CUYPER: «Uit ons onderzoek blijkt dat de wettelijke, structurele participatie er zeker moet zijn. Ze is een basis. Maar in een school met veel informeel overleg blijkt ze minder belangrijk, want de meeste dingen zijn daar al besproken. Verder blijkt dat leer-krachten de wettelijke participatieorganen niet allemaal even goed kennen. En omdat er vaak zaken worden besproken die minder met het pedagogisch-didactische te maken hebben, lopen velen er ook niet echt warm voor. Zeker als dat al tijdens informeel overleg aan bod kwam. Soms zien we dat in zo’n orgaan ook over manieren van examineren wordt gesproken, maar de vraag is of dat zin heeft. In een schoolraad bijvoorbeeld zitten ouders, die minder deskundig zijn in evalueren, lesmethodes, leerlingvolgsyste-men enz. Leerkrachten zullen in hun bijzijn minder geneigd zijn om mee te doen aan pedagogische discussies. Het is hun domein en dus bespreken ze dat liever intern. Maar ouders kunnen wel belangrijke adviezen geven over andere kwesties.»Wie of wat bepaalt hoeveel inspraak leerkrachten krijgen op school?PETER DE CUYPER: «In grote mate de directeur. Participatie moet deel uitmaken van zijn visie, hij moet daadwerkelijk durven delegeren, duidelijk communiceren enz. Daarnaast zijn er een aantal randvoorwaarden die participatie doen slagen of falen. Zo moeten leerkrachten

«Hoe kunnen we onze leerlingen laten participeren als we zelf nog niet eens inspraak hebben», hoor je leerkrachten wel eens zeggen. Onderzoeker Peter De Cuyper van het Hoger

Instituut voor de Arbeid (Hiva) in Leuven vroeg zo’n 1 500 leerkrachten van basis- en secundair onderwijs naar hun eigen inspraak. Daarnaast zocht hij in acht participatieve scholen naar de geheimen van goed werkende participatie.

Peter De Cuyper: «Als er beslissingen moe-ten worden genomen over het schoolbeleid, is de invloed van leerkrachten soms heel pover.»

© K

LASSE

KLASSE NR.148 11

«De kleur van het behang mogen

die zich inzetten in werkgroepen waardering krijgen: van een schouderklopje tot vrijstel-ling van middagtoezicht. Verder moeten leerkrachten vorming krijgen in bijvoorbeeld vergadertechnieken, consensus building… Vergaderingen moeten goed voorbereid zijn, met een vooraf verspreide agenda, een verslag met actiepunten achteraf. Personeelsverga-deringen met directe mondelinge feedback worden dan pas effi ciënt.»Hoe komt het dat leerkrachten meer inspraak hebben in het lager onderwijs dan in het secundair onderwijs?PETER DE CUYPER: «Basisscholen zijn vaak kleiner, zodat leerkrachten er vaker samen als één groep vergaderen. Ze zijn ook meer op school dan leerkrachten in het secundair.»Niet alle leerkrachten staan te springen om in allerlei overlegorganen te stap-pen, ook als ze veel inspraak krijgen. Moet een directeur ze dan daartoe verplichten?PETER DE CUYPER: «Er bestaan scholen waar alle leerkrachten inderdaad in minstens één raad of werkgroep moéten zitten, die minstens vier keer per jaar moet samenkomen. Maar daar staat wel wat tegenover. Als participatie puur van vrijwilligers afhangt, riskeer je een te kleine groep enthousiaste leerkrachten over te houden, die op de duur aan metaalmoe-heid gaan lijden. Een werkgroep moet ook voldoende beslissingsbevoegdheid krijgen. Zo ken ik scholen die hun vakwerkgroepen een budget toewijzen waarmee ze lesmateriaal, boeken, nascholing e.d. mogen bekostigen. Ze moeten hun uitgaven verantwoorden, maar dat vind ik niet meer dan logisch. Uit alle bestudeerde cases blijkt dat verplichte participatie onder die voorwaarden een goeie zaak is. Het werk wordt goed verdeeld, alle leerkrachten zijn betrokken en ze overleggen veel meer spontaan met elkaar. Participeren maakt misschien geen deel uit van de les-opdracht van een leerkracht, maar wel van zijn schoolopdracht.»Hoe bekijkt u inspraak van leerlingen? Volgens de K-test is het daar maar pover mee gesteld.PETER DE CUYPER: «Het is ook relatief nieuw en moet nog groeien. Maar wat ik aan voorwaarden heb gesteld voor inspraak van leerkrachten geldt evenzeer voor een geslaagde participatie van leerlingen. Je geeft er leerlingen zelfs grotere leerkansen mee. Denk maar aan lessen over vergaderen, beslissen, verslaggeving enz. Maar ook hier

is de mate van bevoegdheid en verantwoor-delijkheid erg belangrijk.»Kan je het inspraakgehalte van een school meten?PETER DE CUYPER: «Daar bestaat zelfs een formule voor: de intensiteit van partici-patie groeit naarmate leerkrachten meer invloed hebben op belangrijker topics. Als leerkrachten enkel worden geïnformeerd over het lestijdenpakket, dan participeren ze minder dan als ze er advies over mogen uitbrengen en veel minder dan als ze mee mogen beslissen. En mee mogen beslissen over de begroting van de school scoort qua inspraak hoger dan mee mogen beslissen over een regeling voor schooluitstappen. Wat leerkrachten zeker niet zullen aanvoelen als participatie is mee beslissen over de kleur van het behang. En helaas zie je zoiets dan toch nog vaak gebeuren. Participatie is zeker mogelijk in Vlaanderen en de structurele basis ervoor is aanwezig, maar het is niet evident.»

Test jezelf en je school voor tien domei-nen op www.klasse.be/k-test en vergelijk meteen met de rest van Vlaanderen. De teller staat nu in totaal op bijna 33 000 deelnemers.

Vijf tips om leerkrachten inspraak te geven1. Neem de personeelsvergadering ernstig. Organiseer ze op geregelde tijdstippen,

bereid ze goed voor (of laat ze goed voorbereiden), voorzie in een agenda. Geef vakbondsvertegenwoordigers en leden van de schoolraad ruimte om het personeel te raadplegen en te informeren. Stel een verslag met actiepunten op en volg het op.

2. Maak participeren verplicht en noodzakelijk. Laat al het werk niet enkel over aan vrijwilligers. Verdeel de taken en communiceer daar duidelijk over op de eerste personeelsvergadering. Laat participatie deel uitmaken van de schoolopdracht.

3. Creëer een duidelijke structuur. Maak voor elke vergadering afspraken over vergader-data, samenstelling van de groep, bevoegdheid van de vergadering, de manier waarop vooraf en achteraf wordt gecommuniceerd. Als er bij de offi ciële participatieorganen afspraken zijn (agenda, documenten tien dagen vooraf verspreiden e.d.), voer die dan ook in bij vakwerkgroepen, parallel overleg of andere niet-offi ciële organen.

4. Communiceer. Hanteer een mix van communicatievormen. Naast agenda’s en ver-slagen kan een interne nieuwsbrief de personeelsvergadering helpen voorbereiden of achteraf duiden. Consulteer leerkrachten ruim voor een vergadering en op momenten dat ze er tijd voor hebben.

5. Neem inspraak ernstig. Spoor elke vorm van overleg binnen de school aan, en houd rekening met wat leerkrachten beslissen. Toon waardering voor hun inzet: een schouderklopje, vrije lestijden, minder toezichtbeurten…

- Zoek je meer tips? Hoe pak je inspraak voor leerkrachten aan? Download de gratis bro-chure ‘Inspraak van leerkrachten binnen de school’ op www.ond.vlaanderen.be (surf naar publicaties, zoek op trefwoord ‘participatie’).

- Het volledige onderzoeksrapport over participatie van leerkrachten, met nog meer tips en de acht praktijkvoorbeelden, kan je gratis downloaden op de website van het Hiva: www.hiva.be (surf naar Publicaties, trefwoord arbeidsparticipatie).

WAT IS DE K-TEST?WAT IS DE K-TEST?De K-test is een instrument om jezelf te spie-gelen en de school tegen het licht te houden. Met de antwoorden op tien vragen geeft de K-test een beeld van hoe actief iemand of de school is in tien domeinen: participatie, gelijke kansen, cultuur, gezondheid, milieu, ontspanning, veiligheid, leren, goed leven en kiezen.Wat je ermee kan doen en hoe hij werkt, lees je op www.klasse.be. Klik op de ban-ner ‘K-test’.

kiezen is geen inspraak»kiezen is geen inspraak»

12 KLASSE NR.148

Kaat (12): «Ik heb 9,5 kg nieuwe boeken gekregen.»«De eerste dag op de secundaire school was ik helemaal niet zenuwachtig. Maar op mijn tweede dag wel. Al die nieuwe leerkrachten! Vanmorgen schrok ik dat mijn boekentas zo zwaar is. Ik heb toen even naar een meisje uit de buurt gebeld dat in het vijfde jaar zit. Moeten al die boeken wel mee? Ze stelt me gerust en ik laat de helft thuis. Gelukkig maar. Ik heb 9,5 kg nieuwe boeken gekregen. In de klas noemt de leraar me bij de familienaam. Het duurt even voor het tot me doordringt dat hij mij bedoelt.»

Charlotte (12): «We zitten volgens het alfabet.»«We moeten de eerste dag erg vroeg op school zijn, al om kwart over acht. Alleen de eerstejaars zijn er. Dit is een supergrote school. Op de speelplaats staan overal marktkraam-pjes met letters waar je moet aanschuiven bij jouw letter van het alfabet. Daar krijg je een kaartje. Er zijn 23 klassen in het eerste jaar: van 1a tot 1w . Ik zit in 1h. De bel gaat. De juffen en de meesters tonen hoog in de lucht een plakkaat. Onder bord 1h ziet de juf er best oké uit. In de klas vertelt ze dat ze van

de natuur houdt en vaak wandelt en dat ze drie dochters heeft en één zoon. Het verbaast me dat de klasleerkracht biologie geeft. Ik dacht dat ze een hoofdvak zou geven. Maar ze is vriendelijk en lief. Ze legt uit wat een klasleerkracht eigenlijk is en doet. We mogen in de klas gaan zitten waar we willen, maar vanaf morgen zitten we ‘volgens het alfabet’. Ik ben nummer 9 en zit dan op de tweede rij. De juf heeft een pasfotootje van ons en we moeten onszelf voorstellen. Ze verdeelt ons in groepjes en we krijgen raadseltjes en rebussen. We ontdekken zo de belangrijke

plaatsen op school. ‘Achter deze deur is de lerarenkamer, maar hier mag je nooit binnen’. Da’s superprivé, raar hé, in mijn vorige school liep je daar zo binnen. Bij de directeur hangt een bel. Als je er op drukt brandt er een lampje: wachten of binnen. Zo vinden we ook het secretariaat, de eetzaal, het zaaltje met de lockers, de studiezaal. Na de speeltijd geeft de directrice op de speelplaats een toespraak. Ze staat op een verhoogje onder het afdak met een micro. Een toespraak over regels en afspraken: een drugbeleid, spiekbeleid, pestbeleid, diefstalbeleid, laboreglement… Al die reglementen!»

Souadia (12): «Slangen in potjes.»«De lokalen zijn veel saaier. Er is alleen een bord, de banken en een bureau voor de leraar. Ik hoop dat we in de biologieklas iets zullen doen met die slangen die daar in potjes staan. Dat deze school tips geeft voor een lichtere boekentas, vind ik wel goed. Bijvoorbeeld: koop een zachte kaft in plaats van een stijve die veel meer weegt of huur een tweede boekenpakket, zodat je je boeken altijd thuis kan laten. De derde dag hebben we een fo-tozoektocht gedaan in de stad. Vooral voor de leerlingen die van buiten de buurt komen

is dat goed, omdat ze zo de plaats van de school in de stad leren kennen.»

Kato (13): «Op de eerste schooldag toetsen maken.»«Een kennismaking is vandaag niet meer nodig, want in het weekend was er een soort kennismakingsdag. Ze vertellen ons dat ze nog niet weten wie bij wie zit, omdat nog niet iedereen zijn keuzerichting heeft gekozen. Later krijgen we toch onze agenda. De schoolafspraken worden overlopen. Dan

«De «De eersteeerste week: week: oef!oef!»»

«Ik dacht dat de leraren ons aan de schoolpoort zouden opwachten», vertelt Glen (12)

na zijn eerste dag op de secundaire school. «Maar zo ging het niet. We moesten onze naam zeggen en voor een tafel gaan staan. Een strenge school. We hebben vooral veel moeten wachten en luisteren.» Hoe verloopt de overgang van de lagere naar de secundaire school? Klasse sloop in negen scholen met een nieuwkomer mee naar binnen. «Zwijgen daar! ’t Is nu gedaan met spelen.»

volgt er spijtig nieuws. We moeten op de eerste schooldag toetsen maken om te zien hoe ver we staan.»

Brahim (12): «Me niet belachelijk maken.»«Heel even voel ik me niet op een nieuwe school, maar in een Amerikaanse televisiese-rie. We mogen naar de eetzaal. Een prettig moment. Niet in een rij naar binnen zoals in de vorige school, maar iedereen kiest zijn plek. Grote dienborden, supergrote zaal, alles in glas en alles supervrij… Ik kan er zelfs frisdrank kopen. Vorig jaar was er enkel water. Op het einde gaan de dienborden op rolletjes naar de vaat. De speeltijd doet wat raar aan. Vroeger speelden we spelletjes. Nu is dat rondhangen en zitten. Wachten tot er een plaatsje vrij komt op de zitbanken. Ik wil niet spelen, me niet belachelijk maken. Ik vind het toch leuk dat het eens iets anders is. Ik ben uitgekeken op de basisschool.»

Thomas (12): «We worden met de voornaam aangesproken.»«Het geluid van een ouderwetse bel met klepel is het signaal om eraan te beginnen. Eénmaal alleen met de 7de klas (in een Steinerschool

wordt er na de lagere school gewoon verder geteld) in ons eigen lokaal mogen we voor deze eerste dag zelf een plaatsje uitkiezen. Later krijgen we een vaste plaats. Onze meester ver-telt eerst wat er allemaal zal gebeuren in de loop van het schooljaar. Zo zul-len we starten met een periode Nederlands. Dat betekent dat we vier uur extra krijgen gedurende een aantal weken en van andere vakken vier uur minder. Er volgt dan ook nog een periode wiskunde, biologie, enz. Hij overloopt nog alle namen. We worden met de voornaam aangesproken. De leraren mogen wij aanspreken met meester en dan de voornaam. De leraressen spreken we aan met juffi e en hun voornaam.»

Linde (12): «Je niet te klein voelen.»«Ik kies voor een technische school. Ik ben zenuwachtig, maar eenmaal op school gaat het over. Ik vrees dat ik niemand zal kennen. Maar op de speelplaats zie ik meteen gasten die vroeger bij ons op school zaten. Zij stellen mij voor aan hun vrienden. De eerste dag is heel leuk. We krijgen nog niet echt les. De leerkrachten zijn vriendelijk, maar ik vrees dat

het zo niet zal blijven. Een leraar zegt tegen een paar jongens dat ze van geluk mogen spreken dat het nog maar de eerste week

is. Elk gebouw, elke ver-dieping en elk klaslokaal heeft een nummer. Dat is even wennen. Op de speelplaats zit alleen de

eerste graad. Dat is wel goed, want dan voel je je niet te klein.»

Iebel (12): «We krijgen onze u-key.»«Ik wil Latijnse volgen. Ik moest de laatste dag van de vakantie op school zijn. ’s Avonds om acht uur was er een speciale avond voor de nieuwe leerlingen en hun ouders. Na een toespraak van de directeur, iemand van het oudercomité en iemand van het CLB werden onze namen afgeroepen en gingen we met onze klastitularis naar de klas. We mochten kiezen waar we wilden zitten. We kregen allemaal onze u-key waar we geld kunnen op zetten om een drankje, een broodje of fotokopieën te betalen. We moeten met die sleutel ook intikken als we ’s morgens binnen komen. Dan weten ze meteen wie afwezig is. We moesten ook onze boeken afhalen. Ik vind die regeling wel tof omdat je dan de eerste schooldag meteen weet waar je in de rij moet gaan staan. Het valt op dat je veel zelfstandiger moet zijn in het middelbaar. Je moet zelf naar de klas gaan voor een volgend lesuur bijvoorbeeld.»

Vlad (11): «Net of ik naar het eerste leerjaar ga.»«In welke klas ga ik zitten? Wat moet ik doen? Hoe moet ik het doen? Van al die gedachten word ik zenuwachtig. Plots is het veel strenger. Je mag niet spelen, je mag niet zitten op de speelplaats. ‘Jullie zitten al een hele dag in de klas’, is de uitleg. Er zijn een boel nieuwe regels. Zo mogen we geen petten meer dragen. Stom, daar ga ik niet akkoord mee. Ik vind mijn klastitularis meteen heel leuk. Hij leeft met ons mee, begrijpt dat we wat zenuwachtig zijn die eerste dagen. Het is net of ik naar het eerste leerjaar ga.»

KLASSE NR.148 13

«Ik ben nummer 9 en zit op de tweede rij»

Hoe kunnen lagere en secundaire scholen elkaar beter leren kennen? Luc Heyerick, directeur van de Pedagogische Begelei-dingsdienst van de stad Gent, geeft vier voorbeelden uit zijn praktijk:- «Dit schooljaar krijgen alle zesdejaars

van de stedelijke basisscholen de kans om een halve dag per week ateliers te volgen in secundaire scholen. In die ateliers maken ze kennis met algemene vakken, zoals Latijn of biologie, maar ook met beroepsvakken in de harde sector (hout, bouw, metaal) en in de zachte sector (hotel, zorg…). Zo hopen we bij twaalfjarigen en hun ouders de argwaan tegenover dergelijke studierichtingen

weg te nemen.» - «Toen de eindtermen er aankwamen,

vormden we werkgroepen van leer-krachten lager en secundair onderwijs om afspraken te maken. Ze wisselden informatie uit over de terminologie die ze gebruiken voor Nederlands, wiskunde enz. en zetten ook bakens uit: deze leerstof zien we in het zesde leerjaar. Vijf lagere scholen en dertig secundaire scholen deden daaraan mee. De leerkrachten vonden het erg boeiend om elkaars leerinhouden en didactische aanpak te leren kennen.»

- «In het eerste jaar secundair leggen we sterk de nadruk op de vertrouwens-

band met de klastitularis. De leerlingen stappen over van een systeem met één klasleraar naar een systeem met meer dan tien verschillende leerkrachten. Door de klastitularis met zoveel moge-lijk lesuren aan zijn klas te koppelen en meer van hem te vragen dan iemand die gewoon het rapport invult, proberen we de overgang makkelijker te maken.»

- «Alle secundaire scholen organiseren de eerste week een uitgebreide kennisma-king, een projectweek. Ze organiseren buitenschoolse activiteiten om de klasgroep op sociaal gebied te vormen en ervoor te zorgen dat leerlingen en leerkrachten elkaar beter leren kennen.»

BREEK HET IJS

Hoe kunnen lagere en secundaire scholen elkaar beter leren kennen?

© L

UC DAELEM

ANS

14 KLASSE NR.148

Bachelors en masters

Onder meer de diploma’s van kleuterleider, onderwijzer en regent die vóór dit academiejaar werden verleend, zijn gelijkgeschakeld met de graad van bachelor. De graad van licentiaat wordt gelijkge-schakeld met die van master. Licentiaten mogen daarmee de titel van master voeren. Dat allemaal pas vanaf 1 juli 2005. Nieuwe diploma’s komen er niet aan te pas. Dit is een van de gevolgen van het nieuwe structuurdecreet dat in hoger onderwijs de BaMa-struc-tuur invoert. Vanaf dit academiejaar worden de nieuwe graden geleidelijk ingevoerd. In de bachelorgraad van ten minste drie studiejaren volg je een professionele (hogeschool) of academische (hogeschool of universiteit) bachelor. Na bachelor kan je master worden na ten minste één studiejaar.

VakoverschrijdendHogescholen maken met de BaMa-structuur van de gelegenheid gebruik om de studieprogram-ma’s van hun opleidingen, vooral de vroegere twee cycli, te moderniseren en nieuwe afstu-deerrichtingen te organiseren. Een voorbeeld in de bachelorgraad: ‘KMO-management’ in de Karel de Grote-Hogeschool. Laura Vuch: «Deze opleiding is mee ontstaan op vraag van de bedrijfswereld. Ze heeft een gevarieerd vakkenpakket om jonge mensen op te leiden tot polyvalente KMO-bedrijfsmanagers. Het leerproces van studenten stimuleren en ze bij de start van hun professionele loopbaan sneller laten renderen, is onze doelstelling. Onze ambitie: zorgen voor een evenwichtig en uitgebalanceerd lessenpakket dat alle kennis omvat die belangrijk is voor KMO’s. Dit zowel op organisatorisch, management, strategisch, fi nancieel, juridisch en commercieel als op com-municatief vlak. Aan de ene kant streven we ernaar de vakken zoveel mogelijk op de praktijk te richten door realistische cases, projecten, getuigenissen, stages, vaardigheidstrainingen enz. Aan de andere kant bieden wij studenten een meerwaarde door sommige opleidings-onderdelen vakoverschrijdend uit te bouwen. Hierdoor verwerven studenten een beter inzicht in de samenhang tussen klassieke vakken. Een voorbeeld van dit onderwijsvernieuwend denken is het opleidingsonderdeel ‘Actuele KMO-topics’. Hierin verklaren we brandende onderwerpen uit de actualiteit vanuit verschillende bedrijfsecono-mische invalshoeken. Wat houdt bijvoorbeeld

‘mondialisering’ in? Wat een docent van die nieuwe

bachelorgraad vindt? Laura Vuch: «De struc-tuur geeft ons vooral de kans om de curricula onder de loep te nemen en ze te vernieuwen om zo op internationaal vlak meer competitief te worden. Een must als je bedenkt hoe ‘fl exibilisering’ nog zal evolue-ren. De professionele bachelorgraad heeft een bijkomend voordeel: wie na afstuderen alsnog een master wil behalen aan een universiteit kan dat via een schakelprogramma van één tot twee jaar. Wie stopt kan zo de professionele praktijk instappen. Toch een mooi perspectief voor laatstejaarsscholieren!»

OnderzoeksmentaliteitSommige hogescholen bieden ook tweecy-cli-opleidingen aan. Maar ze moeten nu die opleidingen ‘academiseren’. Wat betekent dat? Annemie Lybaert, verantwoordelijk voor de ‘master of Arts in Beeldende Kunsten’ in de Karel de Grote-Hogeschool: «Ook aan fundamenteel onderzoek doen is voor ons nieuw. Als je aan je studenten een onderzoeksmentaliteit wil meegeven, vraagt dat een aanpassing van het

curriculum. Zowel voor het atelierwerk als voor de algemeen

vormende vakken. Het curriculum bouwen we nu op vanuit de competenties: welke vaardighe-den, kennis en attitudes moeten de studenten in elk studiejaar voor elk opleidingsonderdeel hebben? Voor deze opleiding is dat nieuw. Om

het onderzoek mee vorm te geven, werken we samen met de universiteiten. Studenten uit de grafi sche richting lopen

alvast in een onderzoeksproject mee. Ze heb-ben in combinatie met informatica een systeem ontworpen dat vormen kan genereren.»Volgens nogal wat hogeschooldocenten is de hervorming van het hoger onderwijs een tweesnijdend zwaard. De fi nanciële omkadering zou onvoldoende zijn om alle vernieuwingen uit te bouwen. Annemie Lybaert: «Maar ik zie daarnaast kansen voor uitwisselingen in Europa, zowel voor studenten als voor programma’s. Ons universitair niveau zal erkend worden. De nieuwe aanpak zorgt voor boeiende discussies. Geregeld hebben we nu overleg met kunst-hogescholen van verschillende richtingen. We buigen ons over de betekenis van onderzoek in de muziek, in de beeldende kunst… Dat doorbreekt de vroegere eilandmentaliteit van de kunsthogescholen.»

BBirgitirgit (35) geeft les in de zesde klas van het lager onderwijs en heeft indertijd een diploma van onderwijzer behaald. Barend (29) is regent of leraar secundair onderwijs – groep 1. En Jasmine (45) geeft al jaren geschiedenis in de hoogste graad van het ASO. Ze is licentiaat. «Is ons

diploma nu minder waard na de herstructurering van het hoger onderwijs», vragen zij.«Zijn wij dan nu geen bachelor of master?»

«We doorbreken de eilandmentaliteit

van de kunsthogescholen.»

«Op vraag van de bedrijfswereld»

- Wat is BaMa-structuur? Wat zijn bachelors en masters? Wat verandert er allemaal? Op de vernieuwde site van de Administratie Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek op www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs vind je een grondige beschrijving van het ‘struc-tuurdecreet’.

- Om elkaar te begrijpen, moet je elkaar kennen. Daarom organiseert het Prins Filip Fonds uitwisselingen tussen hogeschoolstudenten uit de drie Gemeenschappen van België. Uiterlijk op 29 oktober moeten de dossiers ingediend zijn. Surf naar www.kbs-frb.be en zoek onder ‘Projectoproepen en activiteiten’ in ‘Onderwijs & opleiding’ naar ‘Trialoog’.

- Het decreet op de studiefi nanciering en studentenvoorzieningen treedt in werking. Wat is een bachelor- , een master- of een jokerkrediet? Lees al het nieuwe op www.studiefi nancieringen.be

© L

UC D

AELE

MAN

S

➜ Gratis naar het Sportimonium p. 16

➜ 550 tickets voor theater p. 21➜ 50 gratis anti-pest-prentenboeken p. 23

➜ Nieuw: je cursus Krieb-o-logie p. 36

Sportief met Klasse �Even opwarmen met een korte sportquiz:1. Wie was ‘poeske’ Scherens?2. Hoe noemt men de loopschoen van een

atleet?3. Wie is de vader van de moderne Olympische

Spelen?4. Welke unieke prestatie leverde Dixie

Dansercoer?5. In welke sport behaalde Joël Smets zijn

wereldtitels?Vraag het aan je leerlingen: deden hun groot-ouders ook aan fi tness? Waar komt tennis vandaan? Wat maakt de koersfi etsen van Eddy Merckx zo bijzonder? Hoe zag een halter eruit in 1920? Het antwoord op al deze vragen vinden ze in het gloednieuwe Sportimonium, een aanste-kelijk museum over sport. In het geklasseerde, bijna 70 jaar oude kleedkamergebouw van het domein Hofstade (bij Mechelen) krijg je het boeiende verhaal van de sport. In elk kleedhokje bots je er op nostalgie en verrassing:- memorabele tv- en radiofragmenten (van het

‘Goooooooooal’ van Rik De Saedeleer tot de gouden waza-ari van Robert Van de Walle)

- authentieke voorwerpen en trofeeën (de handschoenen van Jean-Marie Pfaff, de loop-schoenen van Kim Gevaert, de regenboogtrui van Johan Musseeuw)

- sportobjecten van ver en dichtbij (de eerste besnaringsmachine, art nouveau affi ches van worstelwedstrijden en andere grote evenementen, de fi tnesstoestellen van het eerste uur)

Maar dat is niet alles. Het Sportimonium staat aan het grote strand van Hofstade, waar je bij mooi weer nog steeds met het hele gezin aan waterpret kan doen of fraaie natuurwandelingen kan maken in het domein, dat 160 hectaren of even veel voetbalvelden groot is. Het wordt momenteel trouwens volledig heraangelegd en opgewaardeerd.Tijdens de herfstvakantie, van zaterdag 30 oktober t/m zaterdag 6 november kunnen duizend leerkrach-ten met collega/partner en/of gezin deelnemen aan Sportimonium met Klasse.Het programma is gevarieerd en wil behalve je hersenen ook graag je lichaam in beweging brengen. Trek iets gemakkelijks aan of breng je sportzak mee. Niets moet, alles kan. Als je daar zin in hebt natuurlijk. Benieuwd?

Hoe ziet je sportieve dag eruit?Deze actie duurt een hele dag, met een module in de voormiddag en een in de namiddag. Je neemt in kleine groepen aan beide modules deel (niet noodzakelijk in deze volgorde):Module 1 (10-12 of 14-16 u.): Bezoek aan het SportimoniumEen uur lang onderneem je de speurtocht van je leerlingen in het museum; vervolgens kan je nog eens een uur lichtjes de spieren losgooien en een voorsmaakje krijgen van wat de volkssportentuin en het sportlabo straks te bieden hebben. Tussendoor kan je het streekbezoekerscentrum bezoeken, met meer info over sport en toerisme. Aan de computer-infozuilen kan je zoeken naar streekeigen sporten, historische sportgebouwen, en gekende en minder gekende sportklassiekers in heel Vlaanderen.Middagpauze (12-14 u.)Lunchen doe je tussen 12 en 14 uur waar je maar wil. In het Bootshuis of in de Zomerlust kan je je eigen lunchpakket verorberen, als je ter plaatse een drankje koopt. Je kan er ook belegde broodjes en soep krijgen, maar dat moet je dan wel aangeven als je inschrijft.Module 2 (10-12 of 14-16 u.): Sport of natuurwandeling- Sport: twee uur initiatie in evenveel sporten door professionele

monitoren van het Bloso. Kies voor een duo-combinatie uit muurklimmen, mountainbiken en hindernissenparcours. Bij slecht weer biedt de sporthal onderdak. Je kan je daar ook omkleden en eventueel douchen.

- Natuurwandeling (enkel van 3 tot 6 november!): deskun-dige natuurgidsen nemen je mee op ontdekkingstocht in de bossen van Hofstade.

16 KLASSE NR.148

Legende� = Algemeen� = Basisonderwijs� = Secundair onderwijs� = Hoger onderwijs

Je timing ziet er zo uit:9 u. ontvangst met koffi e, thee of fruitsap in de

zuidvleugel van het strandgebouw9.30 u. korte briefi ng met info over het programma en

de educatieve mogelijkheden10 - 12 u. module 1 of 212 - 14 u. lunchpauze14 - 16 u. module 2 of 1

16.30 u. afsluitenEn wat zit erin voor je leerlingen? Tijdens de actie verneem je alles over de educatieve moge-lijkheden in het domein:1. Educatieve pakketten helpen je leerlingen om een speurtocht

te ondernemen in het museum van het Sportimonium.2. Hoe leerlingen hun spieren losgooien met het doepakket

na het museumbezoek.3. Op de sportterreinen, het strand of in de sporthal kan je met

je klas initiatie krijgen in allerlei sporten. Ook meerdaagse sportklassen zijn mogelijk. Het Bloso zorgt voor een geva-rieerd aanbod.

De kick van Bloso: sport voor je klasHet Bloso-domein Hofstade bestaat sinds 1983 uit het recrea-tiegebied Hofstade Strand en het sportcomplex Hofstade-Heide. De grote troef van het Bloso Domein Hofstade is sporten in de natuur, en dat kan op het voetbal- en het basketbalveld, of meer avontuurlijk op de klimmuur of hindernissenpiste. Iets meer nattigheid bieden zeilen, windsurfen, kajakken, waterfi etsen, vlotten. Ook sport en spel op het strand, zoals beachvolley of voetbal, kan je er met je groep doen. De talrijke paden kriskras door het domein maken het bovendien geschikt voor wandelen, joggen, mountainbike en oriëntatielopen. Het Bloso-centrum Hofstade richt zich met de organisatie van de sportklassen, sportdagen en sportkampen voornamelijk tot de schoolgaande jeugd. Tijdens de Klasse-actie maak je actief kennis met enkele sporten en verneem je meteen welke sportprogramma’s Bloso op je leerlingen afvuurt.

Trek de natuur inHet Bloso-domein is een recreatie- en natuurgebied. Dat merk je aan de reigerkolonie, de vele aalscholvers, ijsvogels, futen enz. Natuurliefhebbers kicken op de voorjaarsfl ora, en in de herfst komen vooral de paddestoelkenners urenlang aan hun trekken. In de winter is het domein een belangrijke rust-, verblijf- en voederplaats voor de wintergasten uit het noorden. Tijdens deze actie nemen natuurgidsen van Natuurpunt-Zemst je mee op verkenningstocht. Meteen maak je kennis met de verschillende themawandelingen voor scholen.

Extra voor gezinnenVoor kinderen van zes tot twaalf jaar organiseert Bloso sport- en spelactiviteiten op woensdag 3 en donderdag 4 november (sportkledij meebrengen!). Kinderen ouder dan twaalf sluiten aan bij het programma van volwassenen. Voor kinderen jonger dan zes is er geen aparte opvang.

Hoe schrijf je in?Deze actie is gratis voor de leerkracht met collega/partner en gezin (max. 3 kinderen). Inschrijven doe je elektronisch via de website van de lerarenkaart. Surf naar www.lerarenkaart.be en vul vòòr 10 oktober het elektronisch formulier in. Duid er je voorkeurdatum en -tijdstip aan. Uiterlijk op 20 oktober krijgen duizend leerkrachten een persoonlijke uitnodiging voor zichzelf en hun gezin. Breng deze uitnodiging mee en leg ze, samen met je lerarenkaart, voor aan het onthaal. Als je wordt uitgenodigd, kom je ook.

Waar vind je meer informatie?Het Bloso-domein Hofstade ligt tussen Mechelen en Brussel en is gemakkelijk bereikbaar via E19, afrit 11 richting Hofstade of via de N26 Mechelen-Leuven. Het sporthotel is alle dagen open van 8 tot 17 uur, ook op zon- en feestdagen. Info tel. 015 61 83 60 - fax 015 61 78 94 - Hofstade@Bloso.be. Het Sportimonium is elke weekdag open van 10 tot 17 uur en op zon- en feestdagen van 11 tot 17 uur. Zaterdag gesloten, evenals van 1-7 september en van 25 december tot 1 januari. Contactpersoon Sportimonium: Els Verstraete - tel. 015 61 82 22 - fax 015 61 82 21 - Els.Verstraete@sportimonium.be - www.sportimonium.be

«Aan het strand van Hofstade...»L

UC DAELEM

ANS

In elk kleedhokje bots je op nostalgie en verrassing.

1. Vlaams vooroorlogs wielrenner, zevenvoudig wereldkampioen korte sprint op de baan - 2. spike - 3. Pierre de Coubertin - 4. Hij trok in 69 dagen te voet over de zuidpool - 5. Motorcross

LUC D

AELE

MAN

S

LUC D

AELE

MAN

S

KLASSE NR.148 17

Bedrijfsstages �Leerkrachten uit het technisch en beroepsonderwijs kun-nen aan de slag in bedrijven uit de technologiesector. Via het project «Stages voor leerkrachten» maak je kennis met nieuwe machines, spitstechnologie, bedrijfscul-tuur en arbeidsorganisatie, steeds begeleid door een ervaren stagementor. Leerkrachten ervaren zo zelf de dagelijkse gang van zaken op de werkvloer en ontdekken hoe bedrijven innoveren. De bedrijven bouwen relaties op met leerkrachten die hun toekomstige werknemers opleiden en kunnen hun verwachtingen toetsen aan de realiteit van het schoolleven. Een win-win-situatie dus voor beide partijen.Je vindt alle info op www.inom.be/arbeiders - of vraag een gratis folder aan bij Instituut voor Naschoolse Opleiding van de Metaalverwerkende Nijverheid (INOM) - liza.stormens@inom.be - tel. 02 706 81 90

Werk aan de winkel �Van 29 oktober tot 11 november is er weer Boekenbeurs in het Antwerpse Bouwcentrum. Je kan daar met je klas naartoe. Je kan zo’n bezoek zelf voorbereiden en op de beurs je klas zelf begeleiden (1 begeleider per 10 leerlingen verplicht). Dan betaal je (als je vooraf reserveert!) 30 (lager onderwijs) of 60 euro per klas (secundair onderwijs), max. 20 leerlingen (+ 4 euro per extra leerling). Let op: wie niet reserveert, betaalt sowieso meer en mag er misschien niet in (beperkt aantal klassen per dag toegelaten).Je kan echter ook inschrijven voor «Werk aan de winkel», een totaalpakket met aangepast begeleid bezoek (2 u.). Deelnemen kost 110 (lager onderwijs) of 140 euro per klas (secundair onderwijs), max. 20 leerlingen (+ 4 euro per extra leerling). Je kan dit totaalpakket telefonisch reserveren tussen 4 en 8 oktober, van 10 tot 14 u.www.villakakelbont.be - tel. 03 232 37 92

Zeemzoete les �Laat de klas zoemen. Waarin verschillen koninginnen, werksters en darren? Hoe ziet het huis van de bijen eruit? En wat doe je tegen een bijensteek? Meli heeft een edu-catief project uitgewerkt met achtergrondinformatie voor de leerkracht, lesfi ches, knip- en kopieerbladen. Proeven kan, want je krijgt enkele stalen honing erbovenop. Het dossier kost 49,50 euro. Leerkrachten lager onderwijs en leerkrachten biologie krijgen een gratis exemplaar (1 pakket per school).Vraag je gratis bundel bij Meli nv - Handelsstraat 13 - 8630 Veurne - tel. 058 31 03 10 - info@meli.be

Brugproject Fysica �Op woensdagnamiddagen en zaterdagochtenden kunnen leerlingen vanaf het vierde jaar secundair onderwijs zelf gaan experimenteren in de laboratoria van de Universiteit Antwerpen. Het «Brugproject Fysica» zorgt zelf voor deskundige begeleiding.Nieuw dit schooljaar: je kan nu ook op vrijdagnamiddag met je hele klas naar het labo trekken voor een aantal eenvoudige maar fascinerende experimenten rond fl u-orescentie, kleuren, geluid enz. Ook meer gevorderde onderwerpen (supergeleiding, magnetische levitatie, constante van Planck…) kunnen aan bod komen.www.ua.ac.be/focusopwetenschap - brugproject.fysica@ua.ac.be

CursussenAlgemeen �➜ Meisjes & Informatica: (g)een goede combinatie?: 8/10 in LUC, Diepenbeek.LUC-SEIN (onderzoeksinstituut voor gedragswetenschap-pen) - Ilse Goffi n - tel. 011 26 87 54 - ilse.goffi n@luc.ac.be (deelnemen is gratis, wél vooraf inschrijven)➜ Milieu hier en in het Zuiden: Het milieu in een mondiale jas - bij jou op school en in de klas?: 14/10 in Lier.www.pime.be - www.kleurbekennen.be - www.milieuzorgopschool.be

➜ Zes uren voor de democratische school: 16/10 in Oudergem.

Studienamiddag met educatieve wandelingen en workshops.

www.democratischeschool.org - Oproep voor een democrati-sche school - ovds@skynet.be - tel. 02 735 21 29

➜ Stress? Hoe ga je er mee om? (2/10 in Tienen); Eutonie: kennismakingsdag (28/9 in Kessel-Lo); Stevig in je schoe-

nen staan voor jongeren (vanaf 4/10 in Leuven).www.samenhuizen.be/vormingplus - nelly.debruyn@vormingplus.be - tel. 016 52 59 00➜ Boeiende verhalen en scenario’s schrijven en lezen (vanaf

9/10 in Anderlecht); Hoe pitch ik mijn fi lm- of televisieproject? (1 en 2/10 in Brussel).www.vsa-fsa.org - info@vsa-fsa.org➜ Gelijke-kansen-gesprekken: lanceerdebatten: 11/10 in Aalst; 13/10 in Gent; 26/10 in Sint-Niklaas.www.gelijkekansengesprekken.be➜ In het hart van de insluiting: 21/10 in PAC, Gent.www.jongerenbegeleiding.be - info@jongerenbegeleiding.be - tel. 056 20 25 15➜ Symposium: Evidence based gezondheidspromotie - prak-tijk, beleid en onderzoek: 8/10 in De Factorij, Brussel.www.vig.be - Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie vzw➜ Omgaan met agressie (vanaf 1/10 in Brussel); Gendervrien-delijke opvoeding (28/10 in Leuven); Omgaan met weerstand tijdens een veranderingsproces (vanaf 26/10 in Brussel).www.impulsvorming.be - info@impulsvorming.be

Secundair onderwijs �➜ Omgaan met pesten (5 en 22/10); Suïcidepreventie bij jongeren in scholen (14/10); Socio-emotionele begeleiding van allochtone leerlingen (vanaf 22/10); Weerbaarheid van leerlingen ondersteunen (9 en 22/11).www.ua.ac.be/cno - Centrum Nascholing Onderwijs, Uni-versiteit Antwerpen➜ Mondelinge getuigenissen en geschiedenis (23/10 in Leuven); Kampliteratuur (20/11 in Gent).www.auschwitz.be - Stichting Auschwitz - stichting@auschwitz.be - tel. 02 512 79 98➜ Allochtone jongeren en hun leefwereld(en)(26/10 in Gent); Het ABC van de soa (28/10 in Gent); Basisopleiding Jongeren, seks en relaties (vanaf 8/11 in Antwerpen); Opleiding Werken met seksueel misbruik - introductie (vanaf 15/11 in Antwerpen).www.sensoa.be - info@sensoa.be - tel. 03 238 68 68

Hoger onderwijs �➜ Posthogeschoolvorming ADHD - mo-dulaire opleiding: eerste module 27-28-29/10.gezond.khbo.be/adhd - Katholieke Hoge-school Brugge-Oostende - tel. 050 40 51 20➜ Hoger Instituut voor Opvoedkunde Brussel: start 2/10.hubert.de.saedeleer@pandora.be - tel. 09 329 75 09➜ Hoger Instituut voor Opvoedkundige Wetenschappen Mechelen: start 11/10.www.users.skynet.be/hiow➜ Voortgezette Lerarenopleiding: In-strumenteel Verrijkingsprogramma van Feuerstein: eerste module vanaf 8/10.www.webhost.ua.ac.be/sclm - Universiteit Antwerpen, project Leer- en inclusiebevorde-ring - jo.lebeer@ua.ac.be➜ Voortgezette Lerarenopleiding: Educa-tief werken met laaggeschoolde volwas-senen in de Basiseducatie.

www.kdg.be - Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen, departement Lerarenopleiding - vobe.saw@kdg.be - tel. 03 260 89 52

INGRAM

Durf praten over een discri-minatievrije samenleving.

Al eens stroom gezet op een augurk?

Laat je klas zoemen.

BRUG

PROJ

ECT F

YSIC

A, UN

IVER

SITE

IT A

NTW

ERPE

N

Zingen over de grenzen heen �Hilde Frateur brengt muziek en liedjes in je klas. Ze verzorgt workshops rond zelfgeschre-ven Nederlandstalige liedjes over de wereld, volkeren, thema’s die bij kinderen leven enz. Daarnaast zijn er workshops met Engelse, Spaanse, Italiaanse, Afrikaanse… liedjes.Hilde Frateur geeft ook nascholing rond zingen met kinderen en werken met de stem. De volgende reeks vindt plaats in Kessel op woensdagnamiddagen 27 oktober (lager onderwijs), 10 november (kleuteronderwijs) en 24 november (secundair onderwijs), tel-kens van 14.30 tot 17 u. Je kan Hilde Frateur ook vragen voor interne nascholingen of pedagogische studiedagen.www.amazonemmm.be - mmm@yucom.be - Hilde Frateur - tel. 0476 60 05 74

Gezocht �

➜ LeerlingenparticipatieGezocht: free lance medewerkers voor bege-leidingstrajecten, pedagogische studiedagen en workshops over participatie op school- en klasniveau.Steunpunt Leerlingenparticipatie - jan.beddeleem@leerlingenparticipatie.be - tel. 02 505 60 50

➜ DiversiteitGezocht: gedetacheerd leerkracht voor het project «A Classroom of Difference», een programma dat scholen begeleidt bij het omgaan met diversiteit (workshops geven, procesbegelei-ding, pedagogische studiegids uitwerken...).Vormingscentrum Agora vzw - www.agoravzw.be - maria.cantanna@agoravzw.be - tel. 011 57 01 60

➜ KinshasaDringend gezocht: onderwijzer(es) voor de Vlaamse afdeling van de Prins van Luik-school in Kinshasa.Wim Van der Veken - bctctb@ic.cd

➜ Naschoolse begeleidingGezocht: vrijwillige lesgevers voor naschoolse begelei-ding van allochtone en autochtone leerlingen (tot 14 jaar) voor alle vakken.Sint-Mariam - Vlaams-Armeens Wetenschappelijk-Cultureel Centrum - Karine Meliksetyan - tel. 09 237 08 76 - karinemeliksetyan@pandora.be

➜ Leerkrachten dactyloGezocht: leerkrachten voor naschoolse lessen dactylografi e (op pc).Teach & Type vzw - info@teach-type.be - tel. 015 61 75 50

W³ �Zit jouw klas vol bollebozen? Je kan het testen op de Weten-schaps-Web-Wedstrijd (W³) op woensdag 20 oktober van 14 tot 17 u. De opdracht: 75 vragen oplossen (de antwoorden vind je op internet of in naslagwerken). Er zijn prijzen voor dynami-sche leerkrachten (die de meeste ploegen inschrijven, min. 3, max. 10 leerlingen secundair onderwijs per ploeg) en voor de bollebozenploegen: VIP-bedrijfsbezoeken, wetenschappelijke boeken, ballonvaarten enz.www.w3.luc.ac.be - je kan vooraf oefenen op de website

Zorgzame school �Op www.ond.vlaanderen.be/nascholing/project04/overzicht.htm vind je elf nascholingsprojecten rond «een zorgzame school» en drie projecten rond «taalvaardigheid». De projec-ten krijgen fi nanciële steun van de Vlaamse overheid. Scholen en leerkrachten die werk willen maken van zorgzaam omgaan met leerlingen of de taalvaardigheid van hun leerlingen willen bevorderen, hebben hier dus een reeks gratis nascholingsmogelijkheden binnen handbereik.www.ond.vlaanderen.be/nascholing (met affi che voor de lerarenkamer) - nascholing@vlaanderen.be

18 KLASSE NR.148

Klankjorum �Met je leerlingen al improviserend muziektheater maken? Met klankexploraties, eigen composities, improvisaties en partituren werkt een 8-koppig team van animatoren en muzikanten een volledige dag met klassen van het vijfde en zesde jaar lager onderwijs. De creatieve workshops monden uit in korte muzikale sketches. De leerlingen stellen die voor aan ouders en vrienden samen met vertolkingen door het Spectra Ensemble. «Klankjorum» is een open programma dat je kan aanpassen aan thema’s die binnen de school leven. Animatoren en leerkrachten ontmoeten elkaar vooraf om alles te bespreken. De dag zelf vindt plaats in maart.Klankjorum is een programma uit het aanbod van Jeugd en Muziek. programmatie@jeugdenmuziek.be - tel. 02 507 84 52

Fair = fair �Wil je meer weten over eerlijke handel? Over imkers en boeren in het Zuiden? Over nieuwe methodieken om in je klas te werken rond eerlijke handel? Wil je dat je school een Fair Trade-school wordt? Op 15 oktober vind je alle info op een gratis studiedag in Provinciehuis Leuven, een organisatie van Kleur Bekennen Vlaams-Brabant, i.s.m. Miel Maya Honing.Op www.maya.be vind je workshops en materialen rond eer-lijke handel (rollenspel, diamontage met quiz enz.).

www.maya.be - petra.sips@maya.be - tel. 016 22 91 80

Boemkrasj �Wat zou er gebeuren als de kleuren van een verkeerslicht op hol slaan? Als Rood, Groen en Oranje enkel de regels volgen die ze zelf plezant vinden? Boemkrasj dus. Met elkaar leven blijkt niet zo eenvoudig zonder afspraken en regels.«Boemkrasj» is een speelse voorstelling (45 min.) voor kleuters en leerlingen eerste graad lager onderwijs, waarbij ze genieten van de capriolen van Rood, Groen en Oranje én met een boel verkeersindrukken naar huis gaan. «Boemkrasj» is een co-productie met CC ’t Getouw Mol, met steun van provincie Limburg.Kleuterleiders, onderwijzers (eerste graad) en di-recties kunnen de voorstelling gratis gaan verken-nen. Reserveren via info@lrvproducties.be, met vermelding van uw naam en adresgegevens, de datum en het aantal tickets (max. 4 per school). Er zijn voorstellingen in CC De Meent Alsemberg (6/10); CC Palethe Overpelt (7/10); CC ’t Getouw Mol (11/10); CC De Herbakker Eeklo (20/10); CC Temse (25/10) en later nog in CC De Stringe Vichte (1/12); CC De Wissel Zwevezele (6/12) en Theaterwerkplaats Rata-plan Borgerhout (10/12).

www.lrvproducties.be - info@lrvproducties.be

Mecatrophy 2005 �«Mecatrophy 2005» is een wedstrijd voor leerlingen 6de en 7de jaar Metaal (afdeling werktuigmachines).

In een eerste ronde maken je leerlingen (max. 3 per school) een opgelegd stuk in een opleidingscentrum van de VDAB. Je krijgt de opdracht enkele weken vooraf (je kan ze dus vooraf klassikaal bespreken) en

bij de VDAB staan instructeurs klaar om de deelnemers te begeleiden. De tien beste leerlingen stoten door naar de fi nale. Ze krijgen een nieuwe opdracht die ze op vijf dagen moeten afwerken op productiemachines in een be-drijf, begeleid door een ervaren bedrijfsmedewerker. De eindwinnaar mag o.a. deelnemen aan de selectierondes voor WorldSkills 2007 in Japan (een soort Olympische Spelen voor vaklui).Inschrijven vóór 15 november op www.inom.be/arbeiders - Instituut voor Naschoolse Opleiding van de Metaal-verwerkende Nijverheid - liza.stormens@inom.be - tel. 02 706 81 90

AM

AZONE MM

M VZW

Engelse en Afrikaanse liedjes zingen.

Wat gebeurt er als Rood, Groen en Oranje op hol

slaan?

LRV PRODUCTIES

DEPA

RTEM

ENT O

NDER

WIJS

Gratis nascholing voor leerkrachten en scholen.

KLASSE NR.148 19

Studietoelagen �Op www.studiefi nancieringen.be kan je twee nieuwe brochures downloaden rond studietoelagen in secundair onderwijs en studiefi nanciering hoger onderwijs. Voor het secundair onderwijs blijft het oude systeem gelden, maar de uiterste datum van aanvraag verschuift wel naar 30 juni. Je kan dus het hele schooljaar lang een aanvraag indienen. In het hoger onderwijs verandert er veel meer (zie ook p. 14 in dit nummer), niet alleen qua aanvraagdatum (eveneens 30 juni), maar ook qua recht op studiefi nanciering (een jokerkrediet, een voorbereidingsprogramma voor bijvoorbeeld burgerlijk ingenieur, een lerarenopleiding als vervolgopleiding…). Ten slotte is ook de berekening veranderd (aangepast aan het systeem van studiepunten in het hoger onderwijs) en kan je voortaan gemakkelijker in het buitenland studeren met behoud van studiefi nanciering.www.studiefi nancieringen.be

Kom op Appels �Kilo’s appels rollen naar Vlaamse scholen. Leerlingen verkopen ze en krijgen een Kom-op-Appels-rugzak, een zelfklevende appelmuismat en een lunchbox. Hun scholen krijgen speelballen. De opbrengst gaat naar een vakantiekamp voor jonge kankerpatiënten. Zoals Thomas en Sergin, de boegbeelden van de campagne. Is jouw school al appelgek? Moedig je leerlingen aan. Probeer de lessuggesties uit rond gezonde voeding, beweging en sport. Is jouw school nog appelfl auw? Neem dan contact op met Kom op Appels.Kom op Appels - Vlaamse Liga tegen Kanker - bel Katrien op tel. 09 232 47 77 of mail haar op katrien@eurotuin.be - meer info en gratis lessuggesties op www.komopappels.be

Taalopleidingen �Op 9 december is er een studiedag voor leerkrachten, di-recties en coördinatoren Talen uit het Volwassenenonder-wijs. De stuurgroep «Netoverschrijdende leerplanontwik-keling Talen» stelt er nieuwe taalleerplannen voor. Voorts krijg je er toelichting over hun visie op taalopleidingen en taalonderwijs. ’s Namiddags kan je de nieuwe leerplan-nen in groepjes bespreken. Dan is er ook aandacht voor het talenaanbod in het Vlaamse Volwassenenonderwijs, nog te ontwikkelen leerplannen, wenselijke trajecten, methodieken, materiaalontwikkeling enz.Meer info via v.vanderheyde@pi.be of bij de andere leden van de stuurgroep: bavo.vansoom@ovsg.be - ann.de.herdt@pov.be - arlette.christiaens@rago.be - jan.koeken@skynet.be (voor VDKVO)

Bananas �14 miljoen Europese schoolkinderen zijn te zwaar. Dat is bijna een kwart van de schoolbevolking. Je leerlingen moeten dringend gezonde eetgewoonten ontwikkelen, maar hoe breng je hen dit bij zonder ze te doen indommelen?Bananenproducent Chiquita heeft een pedagogisch pakket ontwikkeld rond gezonde voeding voor leerlingen lager onderwijs. «Bananeneiland» (hoe kan het ook anders?) combineert onderwijs en spel: je leerlingen moeten vragen beantwoorden over gezonde voeding, maar ook snelheid, behendigheid en energie tonen in al-lerlei spelopdrachten. Je kan het spel gemakkelijk spelen op één lesuur (maatschappijleer, biologie…).Alle info en bestellingen bij Edelman - greet.gysen@edelman.com - tel. 02 227 61 79

Muziek on geschoold? �In tien (avond)lessen pik je de muzikale draad weer op en leer je hoe je, zelfs als ongeschoold muzikant, met je leerlingen kan musiceren. De lessen starten de eerste week van november. Je maakt kennis met plezante dans- en musiceermethodes die je drempelvrees wegnemen.Meer info bij Lien Avonds - Cardijnlaan 42 - 2200 Herentals - tel. 0485 34 30 30

Op trot met oom Trotter �Op 17 november verschijnt de tweede Marc de Bel-strip, «Het ei van oom Trotter». De lancering vindt plaats in de Antwerpse Zoo, omdat een groot stuk van de strip (met krokodil YamYam in één van de hoofdrollen) zich daar afspeelt. Eén creatieve klas uit de derde graad lager onderwijs zal alvast die lancering mogen bijwonen (met een bezoekje achter de schermen, een vertelsessie door Marc de Bel, een feestelijke receptie enz. enz.).Daarvoor moet je wel de «Op trot met oom Trotter»-wedstrijd win-nen. Tekenaar Steven Dhondt heeft drie originele plaatjes getekend. Je krijgt zelf maar twee afgewerkte vakjes te zien. Laat jullie fantasie en creativiteit de vrije loop en vul het derde vakje in.Je vindt de tekeningen op www.marcdebel.be. Je kan ze afprinten, naar hartelust kopiëren en je leerlingen aan het werk zetten. Alle materialen zijn toegelaten. Je stuurt de resultaten vóór 25 ok-tober naar Standaard Uitgeverij - Liesbeth Janssen - Belgiëlei 147A - 2018 Antwerpen. De origineelste, mooiste, strafste, tofste… inzending krijgt een uitnodiging voor 17 november. Tekeningen op www.marcdebel.be - alle info via liesbeth.janssen@standaarduitgeverij.be

Burgundy episode 1 �Het leven van de Boergondische hertog Filips de Goede, de confl icten met zijn zoon Karel de Stoute, de intriges met zijn bastaardzuster en zijn eigen vrouw Isabella van Por-tugal vormen stof voor een theaterproductie door Teater Mandragora. De eerste afl evering, want de theatermakers beloven nog meer Boergondische hertogen.Op maandag 1 november om 20 u. is er een voorstel-ling in CC Stroming Sleidinge-Evergem. Geïnteres-seerde leerkrachten kunnen de voorstelling bijwonen aan halve prijs (5 i.p.v. 10 euro).Info en reservaties via www.lavas.be/man

Over de schreve �Jan en Joris ontsnappen op woensdagmiddag aan de drukke liefde van hun ouders en de saaie school. Op zolder creëren ze een wereld vol fanta-sie. In de klas zijn ze schuchter, op zolder zijn ze de jongens die ze willen zijn. De Bronks-productie «Zolderling» heet in het Frans «Ados-missile». Op dinsdag 19 oktober wonen Rijselse jongeren de voorstelling bij in CC De Steiger Menen. Na de voorstelling is er een uitwisseling tussen Vlaamse jongeren en hun Rijselse leeftijdsge-noten. Ze hebben beiden de voorstelling gezien, weliswaar in hun eigen taal.Zin in dit taalexperiment? Contacteer CC De Steiger - Waalvest 1 - 8930 Menen - tel. 056 51 58 91 - info@ccdesteiger.be

Je eigen cd �Maak met je leerlingen je eigen schoolhit. Tus-sen september en januari kan je een mobiele studio laten komen om je eigen themasong op te nemen. Het resultaat is een professionele opname die je bij alle evenementen kan gebrui-ken. Voor de muzikale ondersteuning zorg je zelf of je vraagt het Ganymed Schoolprojecten,

de organisatie achter de rijdende studio.De eerste 15 scholen die inschrijven op klasse@ganymed.be betalen slechts 199 euro.

Ganymed Schoolprojecten - Raf Oosterlinck - klasse@ganymed.be

STANDAARD U

ITGEVERIJ/MARC DE B

EL/STEVEN D

HONDT

CHIQUITA/E

DELMAN

Op Bananeneiland eet je gezond.

Hoe dit afl oopt, beslissen jullie zelf.

Is jouw school nog appelfl auw?

(advertentie)

KLASSE NR.148 21

10 jaar Wiebels �

Meer dan 1 500 Vlaamse en Nederlandse scholen ge-bruiken de liedjes van de Wiebels. In november bestaat de groep 10 jaar en dat vieren ze met een geschenk van 1 000 cd’s.Je moet er wel iets voor doen. Maak met je klas een nieuwe liedjestekst en stuur hem vóór 31 oktober naar De Wiebels - Venneborglaan 121 - 2100 Deurne (met een briefje van 5 euro voor de verzendingskosten). Elke klas krijgt een cd. De klas met de beste, leukste, origineel-ste… liedjes krijgt een cd voor elke leerling, plus een gratis ticket voor de feestelijke verjaardagsvoorstelling op 21 november om 15 u. in de Arenbergschouwburg in Antwerpen.www.wiebels.org - De Wiebels - Venneborglaan 121 - 2100 Deurne

Leerkrachten tussen boeken �Je zoekt leuke bewegingstussendoortjes voor kleuters? Je wil meer weten over tieners met ADHD? Je wil je leerlingen ánders evalueren? Op woensdag 3 november verwennen de Antwerpse boekenbeurs en organisator boek.be alle leerkrachten. Je ontdekt er de nieuwste didactische boeken, auteurs geven uitleg enz.Als je je lerarenkaart en identiteitskaart toont aan de ingang krijg je op 3 november 2 euro korting (je betaalt 4 i.p.v. 6 euro).

De Boekenbeurs vindt plaats van 29 oktober tot 11 november in het Bouwcentrum.

www.boek.be

Klasse-service �

➜ Leerkrachten naar IndiaIn augustus 2005 kunnen leerkrachten tweede en derde graad secundair onderwijs mee op een inlevingsreis naar India. Op het programma: allerlei bezoeken rond cultuur, onderwijs en Noord-Zuid-werking. Je verblijft er in gastgezinnen. Als voorbereiding volg je enkele vormingsdagen- en weekends.De reis is een initiatief van Studio Globo vzw en Broederlijk Delen.

www.studioglobo.be - Truus Roose - tel. 09 234 04 13

➜ Mondiale vormingVan 11 tot 15 oktober ontdek je in Gent nieuw lesmateriaal rond mondiale vorming, wereldburgerschap en intercul-turaliteit tijdens de open dagen van Kleur Bekennen en Wereldcentrum vzw.www.wereldcentrum.be - kleurbekennen@wereldcentrum.be - tel. 09 233 75 46

➜ UitwiskelingHet wiskunde-tijdschrift Uitwiskeling viert zijn 20ste verjaardag met een feest- én werkbijeenkomst op 20 november in de gebouwen van Ehsal Brussel. Op www.uitwiskeling.be vind je het programma en kan je inschrijven voor de workshops.www.uitwiskeling.be

➜ FreinetAKO heet nu Freinetbeweging Vlaanderen en organiseert bijeenkomsten van Freinetleerkrachten, informatie-uitwisseling, studiedagen enz. Volg het forum op de website.www.freinetbewegingvlaanderen.be - devoshilde@pandora.be - tel. 09 236 47 04

➜ Papier MacheKunstenares Katrien Vanaelst geeft workshops voor leerlingen lager onderwijs (Oost- en West-Vlaanderen). Zo’n workshop duurt een halve dag en kost 2,50 euro per leerling.Katrien Vanaelst - Oude Heirbaan 131 - 9800 Gottem Deinze - tel. 051 63 33 67

Gratis ETA �Klasse en het Educatief Theater Antwerpen nodigen 550

leerkrachten uit voor een gratis kennismaking met één van de nieuwe voorstellingen.

➜ «Adagio» (tekst en regie: Geert Amant) toont een liefdes-relatie tussen twee jongens. De voorstelling (met inleiding en

nabespreking) is grappig, ontroerend, hard, direct, meeslepend en zal niemand onberoerd laten. Doelpubliek: derde graad

secundair onderwijs.150 leerkrachten kunnen een gratis voorstelling bijwonen op 20 oktober om 20 u.➜ «Kinderen van een mindere god» («Children of a lesser god»

van Mark Medoff) confronteert de wereld van het geluid met de wereld van de stilte in het bekende verhaal van spraakleraar James Leeds en de doof geboren Sarah. De rol van Sarah wordt integraal in gebarentaal gespeeld, met simultaanvertaling door James. Doelpubliek: derde graad secundair onderwijs.200 leerkrachten kunnen een gratis voorstelling bijwonen op 27 oktober om 20 u.➜ «Français à la carte» is een voorstelling voor beginners Frans met liedjes en sketches en een beetje interactie. Doelpubliek: tweede jaar secundair onderwijs.200 leerkrachten kunnen een gratis voorstelling bijwonen op 13 oktober om 20 u.De voorstellingen vinden plaats in het Antwerpse Fakkelteater (Adagio in de Zwarte Zaal; de andere in de Rode Zaal).

Meer info en reservaties bij Educatief Theater Antwerpen - tel. 03 233 15 88 (vragen naar Denise of Gerlinde; max. 4 leer-krachten per school)

Initiatie fi tness �Power kweken, buikje wegwerken, lenig worden of ontspan-nen… Fitness is een party voor brains en body. Op 27 november geven fi tnesscentra verspreid over Vlaanderen een gratis rondleiding en initiatie aan leerkrachten met partner. Welke voorbereidingen moet je treffen? Hoe vind je een programma voor jouw lichaam? En natuurlijk mag je met ervaren begeleiders de toestellen uittesten. Meer info in het volgende nummer van Klasse en binnenkort op www.lerarenkaart.be. 27 november verdient nu al een sportieve streep in jouw agenda.

Ronny Mosuse bis(t) �Zit er een rockband in je klas? Jonge muzikanten ondervinden hindernissen op weg naar roem. Hoe gaan ze daarmee om? Jeugd en Muziek stuurt Vlaamse muzikanten naar scholen. Hun verhaal over muziek en het zoeken van een eigen weg stimuleert jongeren om door te gaan met muziek. Je kan boeken voor «Een dag met…» Eva De Roovere (o.a. Kadril) en Gerry De Mol in okto-ber, Anton Walgrave (singer-songwriter) in de tweede helft van november, Aram Van Ballaert (gitarist) in januari en Ronny Mosuse in april. De educatieve bijlage zit verpakt in een cd-rom met beeld, klank en tekst.www.jeugdenmuziek.be - programmatie@jeugdenmuziek.be - tel. 02 507 84 52

Bella Donna �Een brasserie krijgt zowel stekels vol gel als grijze haren over de vloer, hanenkammen en toupetjes. Jonge en oude mensen, grijze muizen en kleurrijke fi guren drinken hun drankjes. Met ijsblokjes, roddels, fi ctie en realiteit. Eén ruimte, maar veel verhalen. In «Bella Donna» van Theater Larf spelen jongeren en bejaarden samen. De ene groep prikkelt de andere.Op zaterdag 30 oktober en zaterdag 6 novem-ber, telkens om 20 u., ga je gratis kijken in Theaterruimte De Wolk - Warandestraat - Gent. Je kan «Bella Donna» boeken als school-voorstelling. Prospecteren kan ook tijdens een

schoolvoorstelling.

Info en reservaties bij Larf! - Martelaarslaan 438 - 9000 Gent - tel. 09 365 09 43 - info@larf.be

EDUCATIEF THEATER ANTW

ERPEN

LARF

Gratis theaterprospectie.

Fitness is een party voor brains en body.

Ijsblokjes, roddels, fi ctie en realiteit.

PHOT

ODIS

C

(advertentie)

Olympiade �Leerlingen derde graad (richting Latijn en/of Grieks) kunnen deelnemen aan vier vertaalwedstrijden. Het eerste jaar van de derde graad vertaalt een tekst van Vergilius (klassikale vertaalwedstrijd Latijn) of van Sophocles (klassikale vertaalwedstrijd Grieks). Voor laatstejaars is er de individuele vertaalwedstrijd Latijn (Cicero). Uit de laureaten komen de deelnemers aan de internationale Cicerovertaalwedstrijd in Italië in mei 2005. Deelnemers aan de individuele Pythiawedstrijd maken een vertaling uit het Grieks én een verhandeling in het Nederlands over het onderwerp uit de tekst. De winnaar van deze wedstrijd én zijn/haar leerkracht krijgen een verblijf in Delphi en een rondreis in Griekenland eind juli 2005.De individuele wedstrijden vinden plaats op 26 januari (Cicero) en 16 februari (Pythia). De Vergiliusvertalingen moeten klaar zijn tegen 4 februari, de Sophoclesverta-lingen tegen 25 februari.De 12de Vlaamse Olympiade Latijn en Grieks is een initiatief van het Arpino-comité - Guldensporenlaan 59 - 2820 Bonheiden - tel. 015 33 60 45 - rombout.de.leebeeck@pandora.be - www.olymplatijnengrieks.centerall.com

Op reis met Jeugd en Muziek �Een dampend stoofpotje Ierse, Cubaanse en New Yorkse klanken op school (vanaf 4 jaar). Of een spektakel met percussie en ballonnen (vanaf 6 jaar). Acht Nederlandse trombonespelers schuiven uit in basis en secundair. Het Tunesische Dhafer Youssef Trio zet secundaire scholen graag op stelten. Vier internationale kleppers toeren exclusief langs Vlaamse scholen en cultuurcentra. De prijzen zijn democratisch en bij ieder programma is er educatieve omkadering.www.jeugdenmuziek.be - programmatie@jeugdenmuziek.be - tel. 02 507 84 52

Yidaki �Op zoek naar een nieuw instrument om met je leerlingen te (leren) bespelen? Joeri Gielis is verslaafd aan de yidaki (didgeridoo), ging zijn instrument zelf maken in Australië en volgde tal van cursussen. Nu geeft hij zelf yidaki-lessen, van korte kennismakingssessies tot lessen voor (half)gevorderden. Je kan zo’n muziekinitiatie ook combineren met een sessie dot-painting (typisch voor aboriginalkunst).Meer info bij Joeri Gielis - tel. 0486 05 56 72 - info@didgeridoo.tk - www.didgeridoo.tk

Hoe schoon was mijn school? �Een afscheid nemend directeur kijkt terug op zijn carrière en de evolutie in het onderwijs. De monoloog «Hoe schoon was mijn school» gaat over orde en gezag, de moderne jeugd, de goeie ouwe tijd, de nieuwe pedago-gische opvattingen, de paperasserij, de kleine kantjes van de leraren… Pernet Theaterproducties wil hiermee bijvoorbeeld graag een pedagogische studiedag verrijken met een dosis humor en sarcasme.«Stampen met de voeten» is een nieuwe monoloog voor leerlingen eerste, tweede en derde klas lager onderwijs. Joriske van Hoek praat op een ietwat stoute, maar heel open en grappige manier over gezin en school: kin-derangsten, pesten, gezinsleven, seksuele opvoeding, dementie en sterven, feestjes en cadeautjes, gevaren op de weg… passeren de revue.Voorts speelt Pernet Theaterproducties ook «Van liefde en smeerkaas», een voorstelling voor leerlingen derde graad secundair onderwijs, over relaties, echtscheiding, eenoudergezinnen, nieuw samengestelde gezinnen enz.Je kan een gratis promotievoorstelling bijwonen van «Hoe schoon was mijn school» (maandag 25 oktober) en «Stampen met de voeten» (woensdag 27 oktober), telkens om 20.30 u., in Kamertheaterzaal ’t Hof, Herentals. Tickets uitsluitend reserveren op tel. 014 23 11 62, op woensdagen 13 en 20 oktober, tussen 18. 30 en 21.30 u.

Pernet Theaterproducties - tom.pernet@skynet.be - tel. 014 23 11 62

Mieke wil niet meer naar school �

‘Mama?, klaagt Mieke. Mama, ik heb buikpijn. Ik wil niet naar school.’ Zo begint ‘Mieke wil niet meer naar school’, een

gloednieuw prentenboek van Hilde Schuurmans over pesten. Want Mieke is bang van Janus de Haas die haar altijd pest…

Dit is een praktisch boek dat pesten bespreekbaar wil maken. Op de schutbladen staat een integratiespel en binnenin vind je de

spelregels en knutseltips om met je leerlingen zelf dobbelstenen, pionnen en anti-pest-medailles te maken.

Klasse en Clavis geven meteen vijftig exemplaren van dit nieuwe pren-tenboek annex anti-pest-spel-voor-in-de-klas weg aan leerkrachten lager onderwijs. Stuur vóór 20 oktober een mailtje naar ina@clavis.be. Eind oktober vind je de namen van de winnaars op www.clavis.be.www.clavis.be - ina@clavis.be - tel. 011 28 68 68

Ruimtevrijdagen �Op vrijdagen 5 november, 7 januari, 11 februari of 8 april kan je uitgebreid en gratis kennis maken met het Euro Space Center. De «Ruimtevrijdagen» tonen de programma’s voor scholen, de ruimteklassen enz. Familieleden (4,20 euro per persoon) zijn eveneens welkom en krijgen een aangepaste rondleiding (spektakelparcours en simulatietoestellen inbegrepen).Voorts is er op woensdag 20 oktober (14-17.30 u.) een gratis werk-vergadering voor leerkrachten secundair onderwijs. Je ontdekt er twee nieuwe educatieve pakketten, een kit rond het Internationaal Ruim-testation (ISS) en een dvd («Mission 1: Newton in de Ruimte»), die fundamentele wetenschappelijke principes begrijpbaar voorstelt.Info en inschrijvingen via leerkracht@eurospace.zzn.com - Euro Space Center - Rue devant les Hêtres 1 - 6890 Transinne - www.eurospace.be

Orienta & Eureka �Van 18 tot 20 november vind je in Paleis 1 van de Heizel «Orienta - Europees Salon voor Hogere Opleidingen en Jobs», een ontmoetingsplaats voor studenten, pas afgestudeerden, werk-zoekenden, ouders en leerkrachten. Dit jaar staan talen centraal in een «Talenfeest»-dorp (i.s.m. Animatiecentrum voor Talen). Voorts vind je er het aanbod van universiteiten en hogescho-len, plus alles over studeren in het buitenland, permanente vorming én een «Jobstarters»-dorp, waar multinationals en KMO’s, interimkantoren en beroepsverenigingen praktische tips én concrete jobs aanbieden.Tegelijk (van 16 tot 21 november) loopt in Paleis 11 «Brussels Eureka - Wereldbeurs voor Innovatie, Onderzoek en Nieuwe Technologieën», met ruim 800 deelnemers uit een veertigtal landen, die meer dan 1 200 innovaties en gebrevetteerde uitvindingen tonen. Centrale thema is «het milieu», met een hele rist uitvindingen, originele prototypes en nieuwe technologieën.Tickets kosten 7,5 euro (geldig voor beide beurzen) - studenten (met studentenkaart) en schoolgroepen (vooraf inschrijven) mogen gratis binnen op Orienta.Klasse en beide beurzen geven 20 gratis tickets weg voor Orienta en 20 gratis tickets voor Brussels Eureka. Stuur vóór 22 oktober een mailtje naar secr.leerkrachten@klasse.be. Met bijgaand (dubbel)bonnetje krijgt wie niet in de prijzen valt, toch nog een korting van 1,50 euro.

Cubaanse en New Yorkse klanken op school.

JEUGD EN MUZIEK

Wie heeft het warm water uitgevonden?

Gratis stampen met de voeten.

PERN

ET T

HEAT

ERPR

ODUC

TIES

BRUS

SELS

EUR

EKA

KLASSE NR.148 23

1,50 EURO KORTING

Bij afgifte van dit bonnetje aan de kassa van Orienta krijg ik een korting van 1,50 euro op de normale toegangsprijs. Ik betaal 6 euro i.p.v. 7,50 euro (ticket ook geldig voor Brussels Eureka).

Bij afgifte van dit bonnetje aan de kassa van Brussels Eureka krijg ik een korting van 1,50 euro op de normale toegangsprijs. Ik betaal 6 euro i.p.v. 7,50 euro (ticket ook geldig voor Orienta).

CLAVIS/H

ILDE SCHUURM

ANS

(advertentie)

KLASSE NR.148 25

Kwestie van overleven �

Een spelbord, een pion, een dobbelsteen. Meer heb je niet nodig om met je leerlingen een jaar in een ontwikkelingsland te wonen. Ze kiezen een beroep en krijgen een startkapitaal. Tijdens het jaar raken ze in positieve of negatieve situaties die voor mensen in een ontwikkelingsland alledaags zijn. In een eerste fase spelen de leerlingen individueel, in een tweede fase spelen ze in groepjes. Zo kunnen ze gemeenschappelijke investeringen doen en lenen als coöperatie bij een bank. Op die manier merken de leerlingen dat samenwerking rendeert. Bij het spel krijg je uiteraard een handleiding, maar ook een cd-rom en dvd met achtergrondinformatie.Het spel is ontwikkeld binnen BRS vzw (Cera cvba) voor leerlingen derde graad lager onderwijs. BRS (Belgische Raif-feisenstichting) steunt coöperatief bankieren en verzekeren in derdewereldlanden en werkt in België rond sensibilisatie.Meer info en bestellingen bij Tine Delaplace - tel. 016 27 96 77 - www.brs-vzw.be

Kanker op een Ander �

Pijn, haaruitval, zwakte, langdurig ziekenhuisverblijf, leer-achterstand… En wat met toekomstperspectieven, sport, uitgaan, kinderen krijgen… Zovele obstakels die jonge kankerpatiënten vaak letterlijk scheiden van gezonde leef-tijdgenoten. Ben je als leerkracht voorbereid op een leerling met kanker in je klas? Zijn de klasgenoten of de school hierop voorbereid? Het vakoverschrijdend onderwijsproject «Kanker op een ander» maakt de ziekte bespreekbaar en haalt jonge patiënten uit hun isolement.Startpunt zijn het boek «Een lange weg», met getuigenissen van jonge patiënten en een speciaal ontworpen interactieve website. De deelnemende klassen krijgen het boek en een projectmap en zetten hun eigen ideeën op de website.Alle info op www.stichting-rvo.be - Veronique Steurs - foundrvo@imec.be - tel. 016 28 10 64

Stappen, steppen, fi etsen, bussen �

De schoolspaaractie «Veilig en milieuvriendelijk naar school» geeft leerlingen, ouders, leerkrachten en directies een gezond en milieuvriendelijk alternatief voor de auto (met bijhorende fi le- en parkeerproblemen rond de school). Meer dan 300 Vlaamse basisscholen werken mee (vooral in de Week van de Zachte Weggebruiker in mei).Het gratis spelpakket is een ludiek reuzenspandoek met slang, kaartjes en stippen, affi ches en stickers en een leerkrach-tenhandleiding. De leerlingen proberen het spandoek vol stippen te krijgen (voor elke milieuvriendelijke verplaatsing krijgen ze een stip, een fi etshelm bijvoorbeeld levert een extra stip op).25 scholen krijgen een uitgebreide (gratis) inhoudelijke bege-leiding over hoe je bijvoorbeeld een verkeersproject op maat kan uitwerken of een verkeerseducatieve route uittekent of een fi etspool start of een schoolvervoerplan opmaakt…«Veilig en milieuvriendelijk naar school» is een actie van Langzaam Verkeer vzw, i.s.m. Levenslijn Kinderfonds en KBC - alle info op www.langzaamverkeer.be of via vc@langzaamverkeer.be - tel. 016 31 77 00

Paul Marchal op school �

Slachtoffers van een misdrijf komen in een mallemolen terecht van politie, slachtofferbejegening, media. Hoe gaan ze daarmee om? Welke procedures kunnen ze volgen?Leerkracht Paul Marchal, de vader van het vermoorde meisje An, werd door het departement Onderwijs vrijgesteld voor de duur van het proces. Hij praat nu met leerlingen over zijn ervaringen en geeft tekst en uitleg bij de verschillende stappen die mensen doorlopen in de aanloop van een assisenproces. De lezingen worden op vraag van de scholen aangepast aan het doelpubliek. Hij staat open voor alle vragen en suggesties. Haal hem naar je school. Het kan nog tot eind december 2004. Dan is zijn detachering afgelopen.Contacteer hem via huisvanan@huisvanan.org - de lezingen zijn gratis

De leerlingenkaart en de loodgieter �

Heeft je school een loodgieter nodig? De oktober-Maks! zoekt jongeren met een leerlingenkaart die de

communicatie op school willen herstellen. Als er iets fout gaat in de leerlingenraad, als jongeren het gevoel

hebben dat de dialoog met de directie mank loopt, kunnen ze hun verhaal kwijt op de site van de leerlingenkaart. Op

de redactie van Klasse staan vijf gereedschapskisten klaar. Ze zitten vol materiaal dat de leerlingen moet helpen om de participatie op school te vergemakkelijken.

Op www.leerlingenkaart.be staat bovendien een oproep aan klassen die ’s ochtends moeilijk wakker worden. De klas die op het antwoordapparaat van de leerlingenkaart een originele wekboodschap inspreekt, wordt tijdens het eerste lesuur verrast met een uitgebreid ontbijtbuffet. De Maks!-kever brengt koffi e en croissants tot in jullie lokaal.Wil je op de hoogte blijven van de voordelen en acties die aan de leerlingenkaart vasthangen? Bezoek de site, of mail dat je gangmaker wil worden (crew@leerlingenkaart.be) en je krijgt maandelijks een e-brief over de werking

Gezocht: knappe koppen �«Talent als motor voor innovatie» is een studienamiddag waarop ondernemingen, onderwijsinstellingen en andere organisaties op zoek gaan naar wegen om jongeren te sti-muleren om te kiezen voor wetenschappen en technologie én naar maatregelen om dat aanstormend talent voldoende perspectief te bieden. «Gezocht: knappe koppen die meespe-len» is dan ook het centrale thema van een reeks discussies, panelgesprekken, lezingen en gevalstudies.Het colloquium vindt plaats op donderdag 21 oktober, vanaf 13 u., in Technopolis, Mechelen.

www.vrwb.be - colloquimum@technopolis.be - tel. 02 553 45 20

Vechtscheiding �«Vechtscheiding» is een educatief theaterstuk voor 12-15-jarigen rond scheiding, verlies, weerbaarheid, depressie, vriendschap en afglijding. Live spel, afgewisseld met fi lmbeelden uit het verleden of beelden uit de gedachten van het hoofdpersonage, maken het stuk bijzonder visueel.25 x 2 leerkrachten kunnen gratis naar de première op woensdag 6 oktober om 20.30 u. in Theater Het Klokhuis, Antwerpen.«De Milieu-show» is een nieuwe productie vol dans en muziek rond afval, afval waar we vanaf willen, maar dat we niet kunnen recycleren of hergebruiken. Humor, spanning, ontroering, amusement… en stevige brok educatie.25 x 2 leerkrachten kunnen gratis naar de première op woensdag 13 oktober in Inter-communale Durme-Moervaart, Lokeren.Info en reservaties via pacoscript@pi.be - Paco Producties - tel. 053 77 19 51

Mens rechtop �«Mens rechtop» is een nieuw project rond mensenrechteneducatie voor leerlingen secundair onderwijs. Geen droge speech, geen saaie powerpointpresentatie, maar een actieve, ervaringsgerichte workshop met sociodrama en muzische vorming. (Toneel)spelenderwijs raken je leerlingen betrokken bij het vraagstuk mensenrech-ten. Via theater, dans, crea, fi lm, muziek… laat je je leerlingen kennismaken met en reflecteren over discriminatie (ras, geslacht, seksuele geaardheid, leeftijd, klasse, invaliditeit, politieke of religieuze overtuiging…).

«Mens rechtop» is een project van vzw Jonna - meer info en reservaties op www.digilife.be/schoolnet/scholen/jonna of via

tel. 016 44 80 19 (kantooruren en zaterdag)

De sleutels voor participatie op school.

(Toneel)spelenderwijs werken rond mensenrechten.

Hoe zorg je ervoor dat Vlaanderen uitblinkt?

Sparen voor veilig verkeer.

LANGZAAM VERKEER VZW

JONNA

VLAAMSE RAAD VOOR WETENSCHAPSBELEID

LEERLINGENKAART

(advertentie)(advertentie)

KLASSE NR.148 27

Flint & Stones �Van 13 oktober tot 15 november kan je Flint & Stones bezoe-ken op hun prehistorische kampplaats in het provinciehuis van Leuven. Een levensgroot en realistisch diorama toont hen in hun natuurlijke omgeving. Ze kappen steen tot werktuigen. Jagers maken vuur en bewerken huiden, been en gewei. Dit kamp is een gedetailleerde reconstructie van opgravingen in Rekem. De tentoonstelling vertelt voorts hoe archeologen weten waar ze moeten zoeken en hoe ze de ouderdom van voorwerpen bepalen («Archeologie in een notendop»). Ten slotte vind je er prehistorische vondsten uit Vlaams-Brabantse opgravingen in Kessel-Lo, Rotselaar enz. (tot en met de resultaten van de recente opgravingen in Tienen).Er zijn aangepaste rondleidingen en een lesbrochure voor de tweede en derde graad lager onderwijs en voor de eerste en tweede graad secundair onderwijs. Na de rondleiding kunnen je leerlingen in het prehistorisch atelier leisteen graveren met silex, jagen, vuur maken en touw vervaardigen.De toegang is gratis. Het scholenprogramma (enkel op afspraak) kost 25 euro voor de rondleiding en 25 euro voor het atelier.www.vlaamsbrabant.be/cultuur - info en reservaties op tel. 016 26 76 10

Word wat je wil �De «Word wat je wil»-campagne moedigt volwassenen aan om cursussen of opleidingen te volgen. Voorjaar 2005 volgt een webstek, zodat je het opleidingsaanbod in je streek makkelijk kan opzoeken. Het nieuwe campagnelogo (de witte «L» van leerling-chauffeurs) staat voortaan symbool voor cursussen en opleidingen voor volwassenen.De campagne beklemtoont levenslang en levensbreed leren. Nieuwe leerervaringen betrekken mensen meer bij de veranderende samenleving én geven meer kansen op de arbeidsmarkt. Vlaanderen situeert zich in de Europese middenmoot met 6,7 procent van de 25- tot 64-jarigen die een cursus of opleiding volgen. Het Europese gemiddelde is 8,5 procent. Het Europees streefdoel tegen 2010 is 12,5 procent. Er is dus nog veel werk aan de winkel.Meer info op www.vlaanderen.be/diva - wordwatjewil@vlaanderen.be - een kalender met L-activitei-ten vind je tot eind 2004 op diva.vlaanderen.be/L-kalender

Wereld om de hoek �In een driedimensionaal decor neemt «De Wereld om de Hoek» jongeren vanaf 16 jaar mee naar een Boliviaanse markt, een Zuid-Afrikaans plattelandsdorp en krottenwijk of «Mon-diapolis» (fi ctieve locatie rond globalisering). Het rollenspel test het inlevingsvermogen van je leerlingen/studenten.Een inleefatelier duurt drie uur en kost 4 euro per leerling. Met een lesmap kan je je bezoek in de klas voorbereiden. Op zaterdag 2 oktober is er een gratis opendeurdag (vooraf inschrijven).Oxfam-Solidariteit - Vierwindenstraat 60 - 1060 Brussel - tel. 02 501 67 12 - birgit.vanhoutte@oxfamsol.be - www.oxfamsol.be/nl/educ.html

Gegen die Wand �Cahit is verslaafd aan drugs en alcohol. De veel jongere

Sibel, net als Cahit van Turks-Duitse afkomst, wil haar conservatieve familie ontvluchten. Dus vraagt ze Cahit om

met haar te trouwen. Een verstandshuwelijk dat beiden moet «redden», loopt desondanks slecht af.

Met «Gegen die Wand», een soort Turks-Duitse punkvariant op Romeo & Julia, won regisseur Fatih Akin de Gouden Beer

én de Fipresci Persprijs op de Berlinale 2004. Vanaf deze week in alle grote bioscopen.

Verdeler ABC-Distribution schenkt geïnteresseerde Klasse-lezers al-vast 5 x 2 gratis tickets (bioscoop naar keuze). Als troostprijs liggen er

voorts 5 t-shirts en 2 soundtracks op de prijzentafel. Stuur een kaartje naar Klasse (Gegen die Wand) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel of mail naar secr.leerkrachten.be, met onderwerp «Gegen die Wand».www.abc-distribution.be - www.gegendiewand.be

Project Edison �«Project Edison» is een nieuwe wedstrijd voor leerlingen TSO en ASO (vanaf het vierde jaar) met wetenschappelijke interesse en ondernemingskriebels. Je leerlingen nemen deel in groepjes van 2 à 5. In de Edison-quiz maken ze kennis met belangrijke historische personages, de mensen achter grote merken en recente spin-offs. Vóór 10 december stuurt elk team de oplossingen van de 18 quizvragen naar het wedstrijdsecretariaat, samen met een eigen projectidee. Je leerlingen brainstormen over een nieuw product, hét gat in de markt, een originele uitvinding waarop de wereld wacht. Dit projectvoorstel (met wetenschappelijke achtergrond) moet maar één A4-tje groot zijn.De jury stuurt de beste voorstellen naar een tweede ronde. De winnende teams gaan met hun leerkracht en Project Edison brainstormen in Parijs én ze krijgen de steun van wetenschappers en ondernemers om hun ideeën zo ver mogelijk te realiseren. Op de apotheose in september 2005 presenteren die teams de concrete resultaten. De uiteindelijke laureaten krijgen de Edison Award.Alle info, quizvragen, inschrijvingsformulier enz. op www.ua.ac.be/focusopwetenschap - joris.dirckx@ua.ac.be - suzy.huysmans@ua.ac.be - tel. 03 265 35 53

Trop is teveel �Organiseer je een project rond alcohol, tabak, medicatie en softdrugs? Je kan nu al informatie inwinnen over de expo «Trop is teveel». Van 15 februari tot 27 mei brengt het Provinciaal Veiligheidsinstituut (Antwer-pen) een positieve boodschap rond middelenge-bruik. Waarom nemen mensen (geen) drugs? Wat is het verschil tussen «genieten» en «overmatig gebruik»? Een extra module belicht de gevolgen op de werkvloer. De nadruk ligt op preventie. Ludieke activiteiten maken de tentoonstelling licht verteerbaar.Geschikt voor derde graad lager onderwijs, secundair en hoger onderwijs - een rondleiding van 1,5 uur kost 60 euro (max. 25 leerlingen)www.provant.be/pvi - info bij Eva Dierckx - Provinciaal Veiligheidsinstituut - Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen - tel. 03 203 42 00

Boeboekdoe- en weetboekIn de herfst is er heel wat te beleven in het Grote Biezenbos. Vallende bladeren, noten en bessen, zwammen en zaadjes, vogels en kruipdiertjes… De Boeboeks leiden je met plezier rond. «Herfst» is het eerste boek in de informatieve Boeboekserie van Marc de Bel over de vier seizoenen, met verhalen, informa-tie, spelletjes, knutseltips en recepten.Op 2 november vind je Marc de Bel op de Ant-werpse Boekenbeurs, met o.a. de Kriegelzusjes in concert (nieuw Kriegelboek mét cd). Voorts is er verteltheater met Stefan Boonen (30/10), knutselt Guy Daniëls rond sinterklaas (31/10), kan je tekenen en knutselen met Guido van Ge-nechten (3/11; max. 50 deelnemers; inschrijven via debanier@debanier.be) enz. Je vindt het hele

boekenbeursprogramma op www.clavis.be.www.clavis.be - ina@clavis.be - tel. 011 28 68 68

Pleidooi voor L-evenslang L-eren.

ABC-DISTRIBUTION

OXFAM-S

OLIDARITEIT

Waar brandt de lamp?

Win gratis tickets voor rauw,

compromisloos drama.Bij Fred en Wilma op de koffi e

PROV

INCI

E VLA

AMS-

BRAB

ANT

UNIV

ERSI

TEIT

ANT

WER

PEN,

DEPA

RTEM

ENT F

YSIC

A

DIEN

ST IN

FORM

ATIE

VOR

MIN

G EN A

FSTE

MM

ING

Eventjes leven in een krottenwijk.

(advertentie)

(advertentie)

KunSTof �250 klassen secundair onderwijs krijgen een gratis kunSTof-kunstenaar in de klas (zie ook vorige Klasse). Zie je als leerkracht zo’n creatieve invalshoek (beeld, muziek, dans, literatuur, drama, media) van je lessen tijdens één voor- of namiddag ook wel zitten? Tot 16 oktober kan je inschrijven op www.canoncultuurcel.be of je stuurt een kaartje of mail met alle adresgegevens (ook van je school) naar Canon Cultuurcel - KunSTof - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - deanne.durant@ond.vlaanderen.be - vermeld ook klas, vak en onderwijsvorm (max. 30 leerlingen). De eerste 250 scholen krijgen in december een bevestiging, mét de naam van «hun» kunstenaar en zijn discipline (geen vrije keuze dus). Nog voor de kerstvakantie kies je in overleg met de kunstenaar onderwerp en datum. Na afl oop bezorg je hem of haar je reacties en conclusies.

No Fake! �Hoe beleven jongeren cultuur? Zijn ze actieve of passieve cultuurparticipanten? Wat is de rol van de school in hun culturele vorming? Canon Cultuurcel (met Cultuurnet Vlaanderen en CJP) organiseert een gratis studiedag rond jongeren en cultuur, met een verslag over het rapport «Jongeren en cultuurparticipatie», gevolgd door praktische tips en eerste reacties. ’s Namiddags kan je kiezen uit tien praktische sessies, die elk handvatten geven om met jongeren rond kunst en cultuur (in en buiten de school) te werken. Alle deelnemers krijgen het rapport «Jongeren en cultuur», met nog meer tips en achtergronden.350 leerkrachten, directies, begeleiders, cultuurwerkers, vor-mingsmedewerkers, cultuurcoördinatoren en programmatoren kunnen deelnemen, op 18 oktober, van 10 tot 16.30 u., in de Koninklijke Muntschouwburg (Brussel), vlakbij station Brussel-Centraal). Inschrijven kan enkel op www.jongerencultuur.be (daar vind je ook het volledige programma)

Met kinderen naar een museum �Hoeveel beweging zit er in een beeld? Is luisteren ook kunst? Kun je kunst ontmoeten? Hoe reageren kinderen in een museum? Canon Cultuurcel en Openbaar Kunstbezit Vlaanderen schetsen in de brochure «Kinderen en kunst» een beeld van kinderen in een museum, hun ontwikkelingsstadia, hun interesses, de inspanningen die musea doen om kunst voor kinderen toegankelijk te maken enz. Ervaren museummedewerkers, leerkrachten en pedagogen schreven mee.Canon Cultuurcel verdeelt 500 gratis exemplaren van deze brochure - aanvragen via www.canoncultuurcel.be

Samenwerking school en bibliotheek �Hoe werkt een bibliotheek? Hoe kan je ermee samenwerken? Welke eindtermen kan je samen realiseren? De bibliotheek is één van die natuurlijke partners om je te helpen als je werkt aan een leer- en leesklimaat in je klas en school. Wat allemaal mogelijk is? Dat lees je op www.schoolenbibliotheek.be, met tips voor voorbeeldlessen, praktische voorbeelden en links naar de eindtermen. De site is een initiatief van Canon Cultuurcel en Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken (VCOB).www.schoolenbibliotheek.be

CANON CULTUURCELJan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten

Koning Albert II-laan 151210 Brussel

tel. 02 553 96 63 - fax 02 553 96 75canon@ond.vlaanderen.bewww.canoncultuurcel.be

Gratis kunstenaar in je klas.

Hoeveel beweging zit er in een beeld?

Hoe inschrijven

voor een studiedag?

1. Via www.canoncultuurcel.be

2. Per fax of e-mail: vermeld dan

steeds (en liefst in deze volgorde):

naam, privé-adres, tel./fax, mailadres,

school/organisatie, adres school/

organisatie, functieCA

NON C

ULTU

URCE

L

CANON CULTUURCEL

(advertentie)

Sexy Europa �Is de Europese Unie sexy? Ja, bewijst «Cluster#3:Hello Europe». Op 15 en 16 november vind je een Europees Plein in De Singel (Antwerpen), waar journalisten, politici, kun-stenaars en diplomaten discussiëren over Europa én waar je je eigen mening kan vormen. Eten, drinken en een danspasje achteraf inbegrepen. Villanella heeft o.a. Chika Unigwe, een Kunstbende-koor, vj’s Kingkong en leden van het Antwerpse Scholierenparlement uitgenodigd.Tickets kosten 18 euro (-25 en 65+: 15 euro; maaltijd inbegrepen). Klasse-lezers in groep (min. 10 personen) betalen 12 euro.www.desingel.be - www.villanella.be - reservaties via tickets@desingel.be - tel. 03 248 28 28

Vijf lezers kunnen een Europese schoudertas winnen.Mail vóór 25 oktober naar Klasse-Internationaal - an.declercq@ond.vlaanderen.be - vanaf 27 oktober vind je de namen van de nieuwe eigenaars op www.klasse.be/winnaars

Oorlog en vrede �Op www.ryckevelde.be/age14/home.htm vind je nieuw lesmateriaal voor een (grensoverschrijdend) project rond «oorlog en vrede». «Age 14» biedt direct bruikbaar materiaal én praktische gegevens over vredesopvoeding. De site is gegroeid uit een scholenproject van VTI Tielt en Scholengemeenschap Scheldemond Vlissingen, maar Stichting Ryckevelde wil hiermee ook andere leerlingen sensibiliseren. Rode draad is het boek «Age 14» van Geert Spil-lebeen over het leven van John Condon, de jongste soldaat die in de WO I in de Vlaamse Westhoek sneuvelde. Je vindt op de site ideeën, opdrachten en links (kindsoldaten, oorlogsmonumenten in je buurt) voor een project op maat.www.ryckevelde.be/age14/home.htmWil je met je leerlingen live de confrontatie aangaan, dan kan je het Fort van Breendonk bezoeken. Er ligt een didac-tisch pakket klaar waarmee je in de klas aan de slag kan. Geregeld zijn er gratis eendags-seminaries voor

en heel bijzondere Waldstein Annex (supertip: 90, 130 of 195 euro) of hotel Mucha op wandelafstand van de binnenstad (van 100 tot 225 euro). Telkens geldt: 2 kinderen onder de 16 gratis op de kamer van de ouders. Met de auto kan (800 km). Maar ook de vliegreis kan je rechtstreeks boeken.Het aanbod geldt nog tot 23/03/05.

Vier of drie nachten WeimarOntdek vanuit je luxueus hotel (zwembad, sauna, stoombad) een minzame cultuurstad in een groot park. Verken de streek (o.a. Buchenwald). Met de auto: 500 km. De prijzen verschillen sterk per periode: 160 euro voor vier nachten (Weimar Card voor 3 dagen inbegrepen) van 01/11/04 tot 30/04/05 en van 01/07/05 tot 31/08/05; 170 euro voor drie nachten (met Weimar Card) van 01/05/05 tot 30/06/05 en 01/09/05 tot 31/10/05. Telkens geldt: 2 kinderen onder de 12 gratis op de kamer van de ouders.

Drie nachten PisaOntdek een stad die véél meer is dan een Scheve Toren. Je logeert in de vergane glorie van een luxueus hotel in de schaduw van de Toren, vlakbij het Plein der Wonderen. Jouw prijs: 125 euro. Vluchten met Ryanair moet je zelf boeken. Andere vluchten kan je boeken bij je reservatie.Het aanbod geldt van 01/11/04 tot 15/04/05 (krokus- en paasvakantie inbegrepen), van 26/06/05 tot 31/08/05 (zomervakantie inbegrepen) en van 31/10/05 tot 31/03/06 (herfst- en kerstvakantie inbegrepen).

Meer informatie vind je op www.lerarenkaart.be (extra/rei-zen). Het aanbod is geldig voor lezers van Klasse, hun familie en vrienden. De prijzen gelden per persoon op ba-sis van verblijf in een tweepersoonskamer. Meestal zijn er speciale kinderkortingen. Reserveer rechtstreeks bij Holi-day Line op tel. 050 33 09 90. Het toverwoord is «Klasse». Houd het nummer van je lerarenkaart bij de hand.

leerkrachten. Als je hieraan hebt deelgenomen mag en kan je zelf je klas(sen) gidsen.Schoolgroepen betalen 2 euro per leerling + 40 euro voor een eventuele gids (max. 30 leerlingen).Info en reservaties bij Olivier Van Der Wild - conservator Fort van Breendonk - Willebroek - ovdw.breendonk@busmail.net - tel. 03 860 75 22

Zelfevaluatie �

Hoe ziet het klasklimaat er bij jou uit? Hoe functioneer je zelf als leerkracht? «Transforming Learning» geeft je feedback via een online-bevraging van je leerlingen. Deze zelfevaluatie helpt je vervolgens met een actieplan dat niet alleen voor jou, maar voor de hele school geldt. Het leerkrachtengedeelte is wel strikt persoonlijk: je krijgt een eigen paswoord en werkt vanuit je eigen homepage. Het hele project neemt ongeveer 5 uren in beslag (verspreid over verschillende weken). Basisschool Sint-Vincentius Oostakker en haar Europese partners gebruiken het tijdens hun schoolontwikkelingsproject «Interlink: making better schools».www.transforminglearning.co.uk - yves.vanmoorleghem@edugo.be - tel. 09 259 21 01

Meer over zelfevaluatie lees je in «The role of educational administrations in promoting quality self evaluation in educational centres (EASEEC)» (gratis downloadbaar op www.selfevaluation.net), het resultaat van een Europees Comenius-project (met o.a. het departement Onderwijs van Catalonië en het Gemeenschapsonderwijs) www.selfevaluation.net - Jens Vermeersch - jvermeer@rago.be - tel. 02 790 95 98

Reizen met Klasse �De vakantiekaartjes blijven komen. Meestal om te melden hoe zalig en verrassend het Klasse aanbod voor reizen is. Voor leer-krachten is het beste maar goed genoeg. Zeg het niet voort. Dit is het reisaanbod voor de volgende maanden.

Drie nachten RijselNog drie maanden Culturele Hoofdstad met een overweldigend programma. Je verblijft in een centraal en luxueus hotel. Jouw prijs: 95 euro.Het aanbod geldt tot 31/12/04 met verplichte aan-komst op vrijdag.

Drie nachten NormandiëJe verblijft in een charmant hotel op tien mi-nuten van de zee en op amper drie uur rijden van Brussel. Tussen de koninklijke stad Eu en de vissershaven Le Tréport. Krijtrotsen, wouden en natuurparken. Jouw prijs: 100 euro.Het aanbod is geldig tot 15/03/05.

Drie nachten DüsseldorfModerne architectuur én moderne kunst in een levendige stad aan de Rijn. Jouw prijs: 70 euro voor 2 nachten, 90 euro voor drie nachten. Met de aan te raden Welcome Card zijn openbaar vervoer en toegang tot musea gratis (zelfs voor de Rijntoren).Het aanbod geldt tot 30/11/04, enkel met aankomst op vrijdag. Uitzondering: tijdens de herfstvakantie (29/10 tot 7/11) kan je op elke dag arriveren.

Drie nachten PraagJe hebt de keuze, de prijzen verschillen sterk per periode: het goedkope Platan (tussen 38 en 94 euro), het centrale

KLASSE NR.148 31

VILA

NELL

A

Win je sexy schoudertas.

LILLE 2004

«Ruik het krijt van de krijtrotsen.»

ARTE

FACT

PHOT

ODIS

C

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.148 33

Webtips

1. OnderwijsregisterAlle bachelor- en masteropleidingen die de hogescholen en universiteiten vanaf volgend academiejaar aanbieden, zijn voortaan te vinden in het Hoger Onderwijsregister, dat je ook on line kan raadplegen. De oprichting van het register wordt bepaald in het zogenaamde Bolognadecreet dat het hoger onderwijs herstructureert. Het Onderwijsregister brengt op de site niet enkel alle erkende opleidingen in kaart. Het geeft telkens ook een bespreking van de inhoud en een verwijzing naar de opleidingen die er bij aansluiten.www.hogeronderwijsregister.be

2. Globaal of niet globaalWaar of niet waar?o Kranten, televisie en radio hebben te veel aandacht

voor buitenlands nieuws. o Als ik kon, koos ik voor mijn computer vrije software

in plaats van software van giganten als Microsoft en Apple.

o België ondertekende het Kyoto-verdrag waarin het belooft concrete maatregelen te nemen tegen de klimaatverandering in de wereld.

Dit zijn drie van dertig vragen waarmee je voor jezelf nagaat hoe je staat tegenover globalisering. Doe de volledige test nog tot 15 oktober op de website van Klasse en maak kans op een inleefreis naar Indonesië of op fi lmtickets.www.klasse.be/globalisering

3. Derde WereldOp zoek naar informatie over ontwikkelingssa-menwerking? Welke organisaties zetten zich in voor de Derde Wereld? Wat doen ze concreet? De website van 11.11.11 werd grondig vernieuwd en geeft je met veel gevoel voor overzicht toegang tot de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. Op elke webpagina spring je naar categorieën, thema’s, landen, downloads, links enz.www.11.be

4. Schrijf zelf een encyclopedieJe kan met je leerlingen informatie opzoeken in een encyclopedie, maar je kan er met de klas ook zelf een schrijven. Of eraan meewerken. De ‘wikipedia’ heet hij en hij bestaat in meer dan twintig talen. Je kan nieuwe onderwerpen met uitleg toevoegen, bestaande informatie kritisch beoordelen en eventueel verbeteren. Omdat er geen enkele garantie is dat de informatie correct is, is dit een gedroomde omgeving om leerlingen kritisch internetinformatie te laten checken. De Nederlandstalige wikipedia bevat momenteel zo’n 35 000 artikelen.http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpagina

Breedband tegen bodemprijs �

Vlaamse leerkrachten kunnen een permanente Tiscali-ADSL-aansluiting thuis krijgen voor de bodemprijs van 25 euro per maand. Dat garandeert Signpost, een intermediair tussen onderwijs en bedrijfsleven. Het gaat om een volwaardige breedbandverbinding, geen light-versie. In het abonnement zitten voor elke leerkracht: 3 e-mailadressen (met 3 aliassen per e-mailadres), een mailbox van 20 Mb, 100 Mb vrije webruimte, max. downloadsnelheid van 3 Mbps enz. Inschrijven kan je op www.academicbroadband.be. Signpost lanceerde eerder al Academic Download, een dienst die leerkrachten de kans geeft langer dan standaard is probeerversies van software te gebruiken. Zie www.academicdownload.com. Hogescholen en universi-teiten vinden op www.academicshop.be ook laptopprojecten.

Zie ook www.lerarenkaart.be.

Mijn klas �

Collega Sven Rymenants schreef een programma om rapporten te maken voor de lagere school. En dat

ging hem zo goed af dat hij extra functies inbouwde. Met ‘Mijn klas’ kan je ook je agenda bijhouden, het dossier

van een leerlingen beheren, hun vaardigheden opvolgen enz. Het programma werd een jaar lang getest in een school

en goed bevonden.http://users.tijd.com/~tdn27637/Setup.exe

Nieuw spel: hongersnood �In het kader van hun World Food Programme (WFP) brengen de Verenigde Naties een videogame uit dat jongeren moet voorlichten over de hongerproblematiek in de wereld. Het game zal nog dit jaar gratis te downloaden zijn op de website van het WFP. ‘Food Force’, dat werd ontwikkeld door het Italiaanse ontwerpbureau Deepend wordt voorgesteld als een mix van een voorlichtingsfi lm en een adventuregame, genre Tomb Raider.Het spel vertelt het verhaal van een fantasieland waar hongersnood heerst ten gevolge van een burgeroorlog en droogte. Spelers krijgen via opgelegde missies de taak om de economie van het land te heropbouwen door middel van voedselhulp. Ze krijgen na elke missie te zien hoe het World Food Programme de situatie zou hebben aangepakt.

Netd@ys �Jongeren tussen 7 en 25 jaar maken een fi lmpje rond het thema «60 seconds of my life». De leukste fi lmpjes vallen in de prijzen en nemen deel aan het Europese luik van deze wedstrijd. Dit fi lmproject is een initiatief van Netd@ys, een Europese campagne rond internet en nieuwe media. CJP pikt in op de wedstrijd, met een speciale actie voor leerlingen tweede en derde graad secundair onderwijs. Heb je zin om je leerlingen een fi lmpje te maken? De vijf leukste reacties en origineelste «60 seconds»-scena-rio’s winnen een professioneel regisseur, die tussen 25 en 29 oktober één dag naar je school afzakt om met je leerlingen te werken.Stuur vóór 15 oktober je motivatie en scenario naar CJP-Filmproject - Sainctelettesquare 19 - 1000 Brus-sel - jozefi en.offeciers@cjp.be - hier mag je sowieso ook je fi lmpjes bezorgen voor de «Netd@ys»-wed-strijd zelf

Leuven Kort �Van 27 november tot 4 december kan je in Leuven de 10de editie van het Internationaal Kortfi lmfestival «Leuven Kort» bijwonen, met fi ctiefi lms, documentaires en animatiefi lms. Voor het eerst organiseert het festival ook schoolvoorstellingen voor leerlingen tweede en derde graad secundair onderwijs, met een speciaal hiervoor samengesteld programma. 90 minuten lang trakteert «Leuven Kort» je op gloednieuwe Vlaamse kortfi lms én pareltjes uit voorgaande edi-ties, met aangepaste inleiding. «Flatlife» (bekroond in Cannes) en «Fait d’Hiver» (Oscarnominatie) zijn er zeker bij.De schoolvoorstellingen vinden plaats van 29 november tot 3 december, telkens om 10 en 14 u. (woensdag 1/12 enkel om 10 u.!), in het Stuk (Soetezaal), Naamsestraat, Leuven - tickets kosten 3 euro per leerling (begeleiders gratis) - meer info via info@kortfi lmfestival.be - tel. 016 32 03 00 - www.kortfi lmfestival.be

Het kortfi lmfestival biedt alle geïnteresseerde leerkrachten een gratis kennismakingsdvd aan met een vijftal frag-menten (zolang de voor-raad strekt) - aanvragen via info@kortfi lmfestival.be

Ontwikkelings-samenwerking start op school.

11.1

1.11

Vraag je gratis kennismakingsdvd.

(advertentie)

(advertentie)

KLASSE NR.148 35

Algemeen �

➜ Nieuw in de jeugdliteratuurAls u een overzicht zoekt van de belangrijkste boeken en gebeurtenissen in de recente Nederlandstalige kinder- en jeugdliteratuur, dan vind je hier je gading. ‘Uit de boeken’ staat stil bij de prijsbeesten van 2003, nieuwe uitgaven en websites over jeugdlitera-tuur, en zoemt in op specials zoals de Australische adolescentenroman, het Franstalige prentenboek, de jeugdliteratuur in de Vlaamse pers. Inspiratie van het Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur.‘Uit de boeken: een jaar jeugdliteratuur bekeken’ (19,95 euro) – Villa Kakelbont – Meistraat 2 – 2000 Ant-werpen – tel. 03 202 83 67 en 68 – fax 03 202 83 77 – info@villakakelbont.be - www.villakakelbont.be

➜ VolleybalGedaan met de receptie-opslagoorlog. Een net en een bal, daar begint het mee. En vervolgens een reeks spelvormen, op verschillende niveaus, die volleybal specifi ek afstemmen op de behoeften van kinderen en jongeren. Drie sportleerkrachten maken je wegwijs in de vele creatieve manieren om volleybal te integreren in een gedifferentieerde gymles. Een verhaal van uiteenlopende spelgroepen, -niveaus, - vormen enz. Kant-en-klare lessen met veel foto’s en schema’s.‘Jeugdvolleybal. Aangepaste spelvormen voor club en school’ – Vlaamse Volleybalbond – Beneluxlaan 22 – 1800 Vilvoorde – tel. 02 257 16 00 – fax 02 257 16 02 – vvb.secretariaat@skynet.be

Basisonderwijs �

➜ Eenzaam als een buitenboord-motorWaarom aapmensen geen mensapen zijn. Waarom we geen 70 000 letters hebben. Hoe een mannetje een vrouwtje kan worden. Waarom een paard zijn leeftijd verraadt… Joke Van Leeuwen verwondert zich honderd bladzijden lang over onze taal, van Oudnederlands tot nu. Ze zoekt en vindt verklaringen voor onze schrifttekens, uitspraak, de namen die we aan personen en dingen geven enz. Een geïllustreerde oriëntatie op de wereld vanuit taal.‘Waarom een buitenboordmotor eenzaam is’, Joke Van Leeuwen – Stichting Ons Erfdeel – Murissonstraat 260 – 8930 Rekkem – tel. 056 41 12 01 – fax 056 41 47 07 – luc.devolder@onserfdeel.be - www.onserfdeel.be

➜ KiezenHoe beslis jij welke kleren je vandaag aantrekt? Naar welk tv-programma je kijkt? Met wie je oud wil worden of wat je wil studeren? Leren kiezen is een vaardigheid voor het leven en die begint niet op het einde van het zesde leerjaar. Dit boek, een CLB-werkstuk, geeft je leerlingen een leerroute voor een bewust studiekeu-zeproces. Heel concreet, met oefeningen voor in de klas en thuis. Van in september al.‘Vaardig kiezen in het basisonderwijs’ (22 euro) – ver-krijgbaar in de handel – uitg. Acco – Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 016 62 80 00 - fax 016 62 80 01 – uitgeverij@acco.be - www.acco.be

➜ Verliefde muizen op de boeken-beursTwee verliefde muisjes zitten op een tak. Zij vraagt wat hij allemaal voor haar zou trotseren. De hele wereld doorreizen, over land, water en door de woestijn. Maar al die obstakels? Daarvoor heeft hij een rood touw dat hem altijd uit de nood redt.‘Mijn held’, Ingrid & Dieter Schubert – tot 1 november verkrijgbaar in de boekhandel tegen 7,50 euro (i.p.v. 12,95 euro). Op 1 november (16-17 u.) komen de Schu-berts naar de Boekenbeurs. Ze leggen aan kinderen uit hoe ze een prentenboek maken.

Secundair onderwijs �

➜ Vrij vriendelijkHoe denken jongeren over relaties en seksualiteit?

Wat kunnen ze leren van elkaar? En hoe bouw je daar lessen en gesprekken op? ‘Vrij vriendelijk’ werkt met

videogetuigenissen en gevarieerd lesmateriaal: denk-oefeningen, inlevingsspellen, discussies, quizzen… De

methode wil je leerlingen doen groeien naar inzichten, houdingen, waarden, kennis en informatie. In het boek vind

je ook bijzonder veel achtergrondinfo, cijfers en didactische tips. Hoofdthema’s zijn vrienden, meisjes/jongens, verliefd, intiem, vrijen.

‘Vrij vriendelijk’, Annemie Laurent – syllabus-serie nr. 5 VSKO Werkgroep Relationele en Seksuele Vorming (boek 18,90 euro; boek + video 49 euro) - verkrijgbaar in de handel - Garant-Uitge-vers - Somersstraat 13-15 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 29 00 - fax 03 233 26 59 - uitgeverij@garant.be - www.garant.be

➜ InspiratiehandboekHoe kunnen leerlingen actief leren in de biologieles? Kan je Nederlands geven en tegelijk je stem sparen met studiewijzers? Hoe organiseer je een zelfstudieweek? In dit inspiratiehandboek van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) vind je ruim een dozijn praktijkvoorbeelden, een theoretisch kader en stappenplannen om jongeren tot zelfgestuurd leren te brengen. Van het begin van in de middenschool tot in het laatste jaar.‘Inspiratiehandboek zelfgestuurd leren’ (16 euro) - verkrijg-baar in de handel - Garant-Uitgevers - Somersstraat 13-15 - 2018 Antwerpen - tel. 03 231 29 00 - fax 03 233 26 59 - uitgeverij@garant.be - www.garant.be

➜ Zwanger Hoe je omgaat met een leerlinge die zwanger is? Wat er in haar omgaat? In dit nieuwe lespakket getuigt een tienermoeder getuigt over haar zwangerschap en wat dit betekent op en voor school. De lesmap bevat uitgebreide achtergrondinformatie en een gevarieerd aanbod van werkvormen. Je vindt er ook coördinaten in om een tienermoeder uit te nodigen voor een getuigenis. De brochure ‘Tie-nervaders’ werpt een licht op de vaak vergeten groep van tienervaders en geeft suggesties om ze op school te begeleiden. De brochure ‘Jong en vader’ beantwoordt meer praktische vragen over de rechten en plichten van tienervaders en ouders van tienervaders.‘Tienerzwangerschap’ (lesmap, getuigenis en begeleiding door een cRZ-medewerker: 100 euro, pakket voor max. 25 leerlingen). Andere brochures rond dit thema: ‘Een leerling is zwanger’, ‘Jong en zwanger’, ‘Tienerzwanger-schap en jeugdzorg’. – Info en bestellingen: cRZ - Kapucijnenvoer 33 - 3000 Leuven - tel. 016 33 69 54 - fax 016 33 69 44 - www.crz.be

Hoger onderwijs �

➜ Zelfstandig lerenBegeleid zelfstandig leren mag dan wel in de lift zitten en aansluiten bij levenslang leren, als leerkracht moet je het nog altijd goed voorbereiden. Hoe pak je dat aan? In dit draaiboek krijg je een leidraad om een goeie cursus om te vormen tot een openleerpakket van meerdere lagen, zodat je er ook mee kan differentiëren. Het boek vertrekt vanuit praktijkvoorbeelden.‘Een draaiboek voor de ontwikkeling van open-leermateriaal’ (17,90 euro), P. Van Petegem en W. Brandt - verkrijgbaar in de

handel – uitg. Acco – Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 016 62 80 00 - fax 016 62 80 01 – uitgeverij@acco.be - www.acco.be

Gratis boeken➜ Met de kont tegen de krib �Tim is eigenwijs, koppig, vaak ondeugend, nieuws-gierig, nergens bang voor, met een ongeloofl ijke fantasie en bovenal een eigen willetje. Tim is ook de held van een bundel vol kortverhalen van Ed Franck. Om alleen te lezen of om voor te lezen aan leerlingen vanaf 8 jaar.Davidsfonds/Infodok lanceert ‘Met de kont tegen de krib’ n.a.v. de Voorleesweek (22 tot 28 november). Het boek (met illustraties van Benjamin Leroy) kost 17,50 euro - www.davidsfonds.be

Klasse en Davidsfonds/Infodok geven meteen tien exemplaren van dit (voorlees)boek weg aan leerkrach-ten lager onderwijs. Stuur vóór 20 oktober een kaartje of mailtje naar Davidsfonds/Infodok - Ineke Debels - Blijde-In-komststraat 79-81 - 3000 Leuven - ineke.debels@davidsfonds.be en misschien is Tims onschuldige hand je gunstig gezind.

➜ Globaal �Er leeft maar één diersoort op aarde die kan praten. De mens dus. Dat betekent dat we altijd het laatste woord hebben. Maar hoe houden we dat in stand? Hoe kunnen we onze planeet drama’s als het broeikaseffect, Tsjernobyl, genetische manipulatie, milieuvervuiling enz. besparen of de gevolgen indijken? En wat heeft dat allemaal met globalisering te maken? ‘De Wereld – een gebruiksaanwijzing’ is een praktische gids voor 14-plussers, die jongeren de weg toont naar een planeetvriendelijke samenleving. Met veel tekst en uitleg, cijfers, cartoons: de zin en onzin van globalisering.‘De Wereld – een gebruiksaanwijzing’ (speciale reductie: 10 euro incl. verzendingskosten), Dirk Barrez & Evelien De Vlieger - Jeugd & Vrede vzw - Kon. Astridlaan 160 - 2800 Mechelen - tel. 015 43 56 96 - fax 015 43 56 97 - info@jeugdenvrede.be. Elektronisch bestellen kan via www.ikwilniet.org.

Voor vijf lezers ligt een gratis exemplaar klaar. Stuur een kaartje naar Klasse (lectuur) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be

Langs de artiesteningang

Ken je de geur van de Bühne net voor een première? De acteurs zijn er al, maar het rode pluche is nog onbezet. Vreemde mengeling van boenwas, verf, ammoniak en Cif. Zo nieuw geuren tentoon-stellingen wanneer leerkrachten ze al mogen bezoeken. Sprankelende informatie die je straks in de les verwerkt. Of nog beter: die je met je leerlingen beleeft. Want de echte wereld ligt buiten de klas.

Hoe inschrijven?Je kan een leerkrachtendag alleen bijwonen wanneer je inschrijft. Hoe dat moet verneem je op www.lerarenkaart.be. In de meeste gevallen is één keer klikken voldoende om het inschrijfformulier op het scherm te krijgen. Je vult alle gegevens in en verstuurt die door op de ‘verzend’-knop te klikken.

Dr.

Guis

lain

mus

eum

Mus

eum

voo

r Nat

uurw

eten

scha

ppen

Pira

tene

iland

36 KLASSE NR.148

Vene

tiaan

se G

aand

erije

n

Pale

is v

oor S

chon

e Ku

nste

n - B

russ

el

Stad

sfee

stza

len

Sint

-Nik

laas

Fond

atio

n Fo

lon

Teuf

elss

chlu

cht

KLASSE NR.148 37

Tijdschriften en krantenDagelijks «De Tijd» lezen kost leerkrachten 50 % minder. Voor «De Morgen» en «Het Laatste Nieuws» krijg je goedkope kennismakingsabonnementen via Jongeren & Media. Dat geldt eveneens voor tijdschriften zoals Clickx, Eos, Knack, Goed Gevoel… Leerkrachten genieten speciale voorwaarden wanneer ze zich abonneren op MO*, Openbaar Kunstbezit Vlaanderen en Over.Werk. Meer info op www.lerarenkaart.be, rubriek «EXTRA». Tik als zoekterm «kranten» of «tijdschriften» in.

Tijdelijke tentoonstellingenCircusleven in Gent, zonne-energie in Westerlo, elektronisch betalen in Brussel: drie expo’s die je nu kan bezoeken. Welke tentoonstellingen lopen momenteel? Op de startpagina van www.lerarenkaart.be staat een kalender. Klik een datum aan en je krijgt de lijst van de tijdelijke evenementen op die dag.

(advertentie)

Even onwennig als nieuwe leerlingen, komen begin-nende leerkrachten de schoolpoort binnen. Som-migen schoorvoetend, anderen kordaat stappend

maar met even veel vragen: hoe zal het zijn? Tijdens de stage zat de leerkracht achteraan in de klas. Nu moeten ze het alleen redden. Klas houden, lesdoelen nastreven, de administratie in orde houden. Zit er genoeg bagage in die nieuwe boekentas?«Ha, een nieuwe collega?», klinkt het in de lerarenkamer als Ilse binnenkomt. «Ja, ik kom meneer Sterck vervangen», zegt ze. «Kom er maar bij zitten. Weet je al waar je naartoe moet?» «Ja, ik heb een rondleiding gekregen en ik moet hier wachten op meneer Maes, mijn peter.» De collega’s nemen Ilse op alsof ze al jaren bij hen is. Ilse is nog een beetje onwennig maar het gesprek komt stilaan op gang. Over de leerlingen, over de afspraken op school, wat ze kan verwachten. Ze voelt zich al meer op haar gemak en als ze twee uur later de klas binnenstapt, weet ze dat die blonde krullebol Yannick heet en niet Peter, zoals op het kaartje staat dat op zijn bank prijkt. Ze stelt zichzelf voor en begint de eerste les.

Peter en meterIlse heeft geluk. In de school waar ze terecht gekomen is, heerst een open sfeer. Haar ‘peter’ is een oudere collega, die haar op de hoogte brengt van de methodieken die het wel doen bij deze leerlingen. Als er een probleem is, kan zij altijd bij hem terecht. Hoewel de directeur vriendelijk was, heeft hij toch andere dingen aan zijn hoofd dan een

jonge leerkracht wegwijs te maken. Daar heeft hij een netwerk voor opgericht van peters en meters. Ilse weet dat ze binnenkort een bezoekje mag verwachten van de pedagogisch directeur. Hij staat erop om elke nieuwe leerkracht in de klas aan het werk te zien om eventueel nog advies te geven. Met haar ‘peter’ kan Ilse het hebben over vakinhoudelijke zaken. Tegelijk krijgt ze de kans om een eigen inbreng te hebben. Wanneer ze hem de bewerkte krantenberichtjes toont die ze wil gebruiken om de leestekens te behandelen, vraagt hij prompt of hij die ook zou mogen gebruiken in zijn klas. «Ik kan ook nog bijleren», is zijn antwoord.

NieuwkomersDe schoolcultuur bepaalt hoe nieuwkomers opgevangen en begeleid worden. Of ze ook een inbreng mogen hebben, welke taken ze er al dan niet bovenop krijgen. «Hier moet iedereen minstens één middag een middagactiviteit begeleiden», bijvoorbeeld. Kan je dat allemaal van een beginnende leerkracht verwachten? Mag een pas afgestu-deerde leerkracht klastitularis zijn? Wat kunnen de oudere, ervaren collega’s misschien leren van deze jonge mensen? In het boek ‘Samen voor de spiegel’ kan de lezer kennis maken met de vele gezichten van aanvangsbegeleiding. Aan de hand van concrete voorbeelden proberen de auteurs aan te tonen dat verschillende manieren van begeleiding van beginnende leerkrachten, even waardevol kunnen zijn. Het komt er alleen op aan voor de mentor om naast de begin-nende leerkracht te gaan staan, om zowel de houding van de pupil als de eigen methodes te bekijken en te beoordelen. Alleen op die manier kunnen ze effi ciënt van elkaar leren.

� www.woltersplantyn.be/cahier17 of www.woltersplantyn.be/cahiers - tel. 015 36 36 36

Vers voor de klas

© F

OTO:

PET

ER

VIER MANIEREN OM HET ZE MOEILIJK TE MAKEN➜ Overdonder de nieuwe leraar met informatie, documentatie en administratieve beslommeringen.➜ Zeg dat het niet kan dat er lawaai is in de klas.➜ Organiseer begeleidingsgesprekken snel even tijdens een speeltijd.➜ Vraag niets aan de nieuwe leraar; jij hebt het ook allemaal zelf moeten ontdekken.Samen voor de spiegel, uit de reeks Cahiers voor Didactiek is te verkrijgen bij uitgeverij Wolters Plantyn. Tot 31 oktober loopt een actie rond de Cahiers voor Didactiek, waarbij je een speciale korting kan krijgen.

KLASSE NR.148 39

© L

UC D

AELE

MAN

S

Ilse: «Nieuwe boekentas en eerste collega’s.»

Acht jaar lang hield ze een populaire taverne open. «Ik runde de keu-ken, mijn man deed de zaal. We werkten bijna

non-stop.» Nu leidt ze met even veel plezier beroepsjongeren op tot kok. En tussen het lesgeven door beoefent ze haar andere pas-sie: voetbal. «Ik ben een sociaal beestje: als ik met anderen kan samenwerken, ben ik gelukkig», lacht Erika (35) die les geeft in Onze-Lieve-Vrouw-Presentatie Campus - Hotel-Bakkerij in Lokeren. Heb je nu als leerkracht een zee van tijd, zoals jouw vroegere collega’s zelfstandigen wel eens beweren? Erika: «Natuurlijk is mijn leven minder hectisch, maar al wie beweert dat leerkrachten tijd over heb-ben, vergist zich toch. Er worden veel uren geklopt die niemand ziet. Ik leef nu meer op het ritme van mijn gezin, dat wel. We ontbijten samen, op woensdagnamiddag hoef ik de kinderen niet naar de opvang te sturen en tijdens de schoolvakanties

ben ik er ook voor hen. Buiten de klas ben ik vooral in de weer met mijn GPB-lerarenopleiding én met voorbereidingswerk. Onderwijs kan maar effectief zijn als leerlingen gráág leren. Daar steek ik – met plezier – tijd in. Ik probeer zo goed mogelijk in te spelen op de interesses en leefwereld van mijn leerlingen. Turkse jongeren appreciëren het als we in de klas pita leren bereiden, de Marokkaanse als we met lamsvlees werken en mijn enige Chinese leerlinge bloeit helemaal open als we Aziatische wokbereidingen maken. Tijdens de kooklessen geef ik ook info over het land van herkomst: geografi sch, maar ook cultureel, politiek en historisch. Zo probeer ik hun wereld wat open te trekken.»Je voetbalt al sinds je 14de, richtte een vrouwenvoetbalploeg op en mist geen enkele voetbalmatch op tv. Deel je ook die interesse met je leerlingen? Erika: «Absoluut! Praten over voetbal en samen spelen is een uitstekende manier om de totale persoon achter de leerling te leren kennen. Zelf wil ik heel graag een voetbaltraditie bij ons op school lanceren, zodat leerlingen en leerkrachten wat meer gaan bewegen én elkaar ook eens buiten

de lessen tegenkomen. Ploeggeest kweken is be-langrijk, zowel in de klas als daarbuiten. Daarom ook stimuleer ik mijn zoontjes om deel te nemen aan ploegsporten zoals voetbal.»Op je zestiende runde je vanuit de ouderlijke slagerij al een eigen traiteurdienst. Mis je op school de autonomie en de creatieve vrijheid van toen?Erika: «Natuurlijk moeten leerlingen eerst de basisknepen onder de knie krijgen, en die zijn elk jaar dezelfde. Maar ik leer ze ook met kruiden koken, gerechten mooi afwerken, gezonde fastfood bereiden, ongewone kookmethoden hanteren en gerechten uit andere culturen klaarmaken. Binnen het leerplan vind ik voldoende kansen om zelf creatief te zijn en die creativiteit over te brengen op mijn leerlingen. De ervaringen die ik in mijn taverne heb opgedaan, geef ik graag door aan mijn leerlingen: creatieve keukengeheimen, maar ook hoe je als zelfstandige een zaak runt, je keuken organiseert, over de inkoopprijzen van basisproducten, over de routine in een drukke keuken. Met mijn terreinervaring voel ik me op school uitstekend gewapend.»

PASSIE

Erika Beirens houdt van koken, voetballen en lesgeven. Ze serveert haar passies met plezier aan haar leerlingen die ‘hotel-bakkerij’ volgen. Veel Vlaamse collega’s linken hun lesopdracht

aan andere passies. Deze rubriek ‘Buitenbeentje’ zet ze in de spotlights.

Dag

Collega

Erika: «Onderwijs kan maar effectief zijn als leerlingen gráág leren.»

40 KLASSE NR.148

«De eerste schooldag. Dochter Floria was vooral onder de indruk van de ‘reglement-itis’: het drugbeleid van de school, het spiekbeleid, het pestbeleid, het diefstalbeleid, het laboreglement enz. In m’n krant lees ik dan weer dat Frank Vandenbroucke een soort van ‘creatieve chaos’ wil op de scholen. Het ene is wellicht een noodzakelijke voorwaarde voor het andere. ‘s Avonds hoor ik Floria nét voor het slapengaan nog zingen onder de douche. En ik heb ‘pret-oortjes’. Dat lijkt dus wel goed te zitten. Ondertussen worden in het zuiden van Rusland een paar honderden kinderen gegijzeld. Kinderen? Gegijzeld? Ik hoorde afgelopen week de Nederlandse columniste Daphne Dekkers in een andere context zeggen ‘als alles goed gaat met je kinderen, heb je 100 wensen; als er iets met hen misloopt, dan heb je nog maar 1 wens meer’. Inderdaad. ‘s Avonds zie ik op tv een aantal van die kinderen in hun ondergoed wegrennen voor hun leven uit hun gegijzelde school. Hoe kan je als ouder hierop reageren? Opstandig? Machteloos? Alles behalve onverschillig wegzappen naar de oppervlakkigheid van ‘Idool’.»Sinds 1 september houden vijf ouders een ‘blog’dagboek bij op de website van Klasse voor Ouders: Nancy, Geert, Fatiha, Brigitte en Selamet. Je kan hun verhalen lezen op www.klasse.be/ouders/blog

«Ik heb ‘pret-oortjes’.»

© LUC DAELEMANS

VADER GEERT LOMME: «WEGZAPPEN NAAR IDOOL?»

«VOETBAL, KOKEN EN

LESGEVEN ZIJN PLOEGSPORTEN»

KLAS

SE

KLASSE NR.148 41

Elke maand test Klasse je kennis over een nieuwe vakoverschrijdende eindterm. Deze maand draait elke opgave rond inspraak. Zet de eerste letter van elk antwoord in het daarbij horend genummerde vakje. Zo krijg je een (typisch Vlaams) begrip van 9 letters.Stuur het woord vóór 30 oktober naar Klasse (Raads?l) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secr.leerkrachten@klasse.be. Vanaf 3 november staan de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars.

[1] In dit kantoor in het Witte huis zat Richard Nixon tijdens de Watergate-affaire[2] Soort schoeisel, meestal in leder («jezusnikes»)[3] De neiging zich aan verantwoordelijkheden of (onplezierige) taken te onttrekken[4] Atheens wijsgeer, gelooft dat juist inzicht leidt tot juist handelen. («Ken jezelf»)[5] Als je hiervoor kiest, vermijd je deze situatie: «Als twee honden vechten om een been, dan

loopt een ander ermee heen.»[6] Van één zijde of 1 partij uitgaand (tegenstelling bilateraal)[7] Dit woord betekent zowel standpunt/mening als steiger[8] Op 5 juli 1922 gingen vrouwen in dit land voor het eerst stemmen bij de algemene verkiezingen[9] Programma op VRT, vroeger gepresenteerd door Kurt Van Eeghem en nu door Anja Daems

ERMEL: «BELGISCHE JONGEREN ZIJN MINDER VOLWASSEN DAN ALBANESE»

Stoere Ermel (17) laat ongegeneerd zijn spieren rollen op de cover van de nieuwe Maks!. Hij zit in het laatste jaar Bouw, in het Centrum voor Deeltijds Beroepsse-cundair Onderwijs Noorderkempen in Beerse. «Belgische meisjes vind ik vaak erg kinderachtig. Voor ze zelfs maar met je willen praten, moet hun clubje vriendinnen je goedkeuren. Jongens zijn even vatbaar voor groepsdruk. In mijn klas voel ik me soms meer volwassen dan de anderen. Misschien komt dat door alles wat ik in Albanië heb meegemaakt.» Ermel arriveerde zonder zijn ouders en zus bijna drie jaar geleden in België, leerde behoorlijk Nederlands op straat en vond een nieuwe thuis in een jongerenhome. «Ik heb sindsdien geen contact meer gezocht met mijn familie. Dat doet te veel pijn.»Het volledige verhaal van Ermel lees je in het oktobernummer van Maks! en op www.maks.beHet jongerenblad van Klasse gaat elke maand op bezoek in een secundaire school, zoals het Centrum voor Deeltijds Beroepssecundair Onderwijs Noor-derkempen in Beerse waar Ermel les volgt.

YETI IN HET KIPPENHOK

«Wij hebben een KIPjuf», zegt Camille. Juf Stefanie zorgt met het Kinder Informatie Punt op school voor extra nestwarmte. Yeti gaat met de zesdeklassers uit Westdiep de eieren zoeken. Met het kipproject broedt de school op zorgverbreding, participatie, preventie van probleemgedrag, hulpverlening… Toktokkodei!Ken je het Geheim van Yeti? Abonneer je op de e-brief via www.klasse.be/hetgeheimvanyeti en ontvang de doe-, lees-, surf- en pedagogische tips om met Yeti aan de slag te gaan, een week voordat Yeti op je school belandt. Zo ben je altijd een stap voor op Yeti.

© L

UC D

AELE

MAN

S

EURO-COLLEGANora Rosta (25) komt uit Hongarije maar verblijft met een Comenius-beurs vier maanden in België als taalas-sistent. De Vrije Basisschool ‘Scharrel’ in Minderhout is haar gastschool. «Ik had voor België gekozen omdat ik goed Frans spreek, maar nu ben ik in een Neder-landstalige basisschool beland! Geen probleem hoor, ik geef hier Engels in het vijfde en zesde jaar en ben ondertussen begonnen met zelf Nederlands te leren.» Nora ziet vier verschillen tussen de Hongaarse en de Belgische school: - Gelijke kansen: «Een belangrijke reden om naar België te komen was jullie inclusief onderwijs waarin kinderen met een leerachterstand of een handicap en leerlingen van diverse etnische origines samen in de klas zitten. Intussen heb ik al wel vernomen dat nog maar weinig Vlaamse scholen inclusief werken. In de praktijk zijn hier blijkbaar ook ‘zwarte’ en ‘witte’ scholen, zoals in Hongarije waar sommige Hongaarse ouders hun kinderen weghalen van scholen waar ‘zigeuners’ les volgen. Ik wil leren hoe we via de school racisme en discriminatie kunnen wegwerken.»- Onderwijsbudget: «De Belgische scholen zijn goed uitgerust met hedendaags didactisch materiaal, frisse lokalen met grote ramen, degelijke lessenaars, nieuwe media zoals internet. In Hongarije zijn we bezig met een inhaalbeweging, maar die verloopt erg traag. Ik weet niet hoeveel procent van ons overheidsbudget naar onderwijs gaat, maar het zal zeker niet bijna de helft zijn zoals hier in België.»- Waardering: «Zoveel jonge leerkrachten als hier in België heb ik nog nooit bijeen gezien. In Hongarije zijn het vooral oudere mensen die lesgeven, want het lerarenberoep is bij jongeren niet meer populair. Niet alleen is de job onderbetaald, bovendien krijgen leraren in Hongarije weinig maatschappelijke waardering. Zelf wil ik graag lesgeven, maar ik zal alleen kunnen rondkomen als ik mijn lesopdracht in een openbare school combineer met private taallessen.»- Klasindeling: «In de Belgische klas staan de lessenaars in reeksen achter elkaar, gericht naar het bureau van de leraar vooraan. Een doorsnee Hongaars klaslokaal ziet er tegenwoordig anders uit: de lessenaars staan in een cirkel naar elkaar toe, zodat de leerlingen elkaar kunnen horen en zien. Zo worden ze extra uitgedaagd om tijdens de les actief mee te doen. In België is de klasindeling blijkbaar nog gefocust op de leerkracht die aan het bord staat.»Hongarije in cijfers: de Hongaarse republiek is drie keer groter dan België – er leven 10,1 miljoen inwoners, van wie onder meer 89 % Hongaren, 4 % Roma, 2,6 % Duitsers, 2 % Serviërs, 0,8 % Slovaken en 0,7 % Roemenen – er geldt leerplicht van 6 tot 16 jaar

In deze rubriek ‘Eurocollega’ staan leerkrachten centraal die afkomstig zijn uit landen die recent toetraden tot de Europese Unie en die permanent of tijdelijk in ons land verblijven.Alles over Europa en Europese onderwijsprojecten: http://europa.eu.int/comm/education/index_en.html en www.ond.vlaanderen.be/socrates/Socrates/Nederlands/acties/Comenius/comenius-inhoud.htm

De Maks!-mobiel tuft elke maand naar een andere school.

Toktokkodei!

© Y

ETI

Win: Een weekend Win: Een weekend Parijs voor twee! Parijs voor twee! (of één van de Klasse-(of één van de Klasse-aanbiedingen p. 31)aanbiedingen p. 31)

Breek de code!Breek de code!

Nora Rosta: «In België zijn er ook Nora Rosta: «In België zijn er ook ‘zwarte’ en ‘witte’ scholen.»‘zwarte’ en ‘witte’ scholen.»

KLAS

SE

42 KLASSE NR.148

De conditie van kinderen en jongeren wordt steeds zwakker. Follow up studies tonen dat aan. «Je kan de schuld daarvoor niet op de school en de leraren LO steken», stelt Daniël Behets. «Iedereen is mee verantwoordelijk. Niet alleen de ouders, maar ook klasgenoten en vrienden, de buren, de gemeente en sportclubs beïnvloeden de bewegingattitude die kinderen ontwikkelen. Ze worden vandaag te weinig gestimuleerd om actief te zijn. Volwassenen geven het voorbeeld: ze bannen beweging uit hun dagelijks leven en steken het in een apart hokje. Ze gaan met de wagen naar de fi tness... Beweging wordt niet langer als vanzelfsprekend ervaren. Ouders zou-den hun kinderen nochtans het goede voorbeeld kunnen geven door bijvoorbeeld met de fi ets naar de bakker om de hoek te gaan en wat vaker de trap te nemen in plaats van de lift.»

‘Goesting’ Of twee uurtjes LO per week de conditie van kinderen en jongeren fundamenteel kunnen verbeteren? «Nee», zegt Daniël Behets beslist, «maar scholen kunnen wel proberen ze goesting te geven om permanent aan hun conditie te werken. Dan werk je aan houding en attitude. Jongeren de fi nesses van deze of gene sport aanleren, is niet het doel van de lessen LO. De leraar LO moet jongeren leren om graag te voetballen, te fi etsen, te bewegen - ook buiten de school. Als een leerling na het zesde jaar blij is dat hij eindelijk van die verplichte lessen basket af is, dan zijn we niet goed bezig. Jongeren motiveren is niet makkelijk. Dat sporten gezond is voor hart en bloedvaten, daar heeft een zestienjarige geen boodschap aan. Bovendien zijn er veel andere manieren waarop hij zich kan ontspannen: tv kijken, games spelen, op internet

Tijdens de Olympische Spelen in Athene leek sport alomtegenwoordig en immens populair. «Maar als we zélf moeten sporten, zijn we doorgaans minder enthousiast», stelt Daniël Behets. Hij is verantwoordelijk voor de lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding aan de KULeuven en kijkt verder dan de (top)sport. «Hoe kunnen

we kinderen en jongeren uitdagen om meer te bewegen?»

«Onze school is een speelplaats»

© L

IEVE

N VAN

ASS

CHE

surfen en andere passieve bezigheden. Je moet jongeren met diverse fysieke activiteiten laten kennismaken, zodat ze de lichaamsbeweging ontdekken die hen ligt.»

‘Sjotten’«De school moet ook een speelplaats zijn», benadrukt directeur Luc Verlinde van het Don Bosco-college in Zwijnaarde. «We vinden het vanzelfsprekend dat leerlingen zeven lesuren per dag gecon-centreerd en rustig deelnemen aan de lessen en dat ze ’s avonds thuis nog eens twee uur voor school werken. Dan is het toch maar normaal dat je ze op school de kans geeft om zich een uurtje per dag uit te leven?» Daarom organiseert de school buiten de lessen LO ook elke dag middagspel. Voor de ene klas is dat een voetbalmatch, terwijl andere leerlingen een partijtje basket of volley spelen, maar evengoed worden er spelletjes ‘tus-sen twee uren’ gespeeld en gaan nog andere leerlingen op in een kicker- of pingpongtoernooi. «Ons middagspel impliceert dat de pauze langer duurt dan in andere scholen: van twaalf tot kwart voor twee. We willen immers dat de leerlingen zich omkleden om te spelen en te sporten, en dat ze de tijd krijgen om een spel op te bouwen. De consequentie daarvan is dat we de schooldag vroeger beginnen en later beëindigen. Ook organisatorisch vraagt het een grote inspanning om 1 600 leerlingen tijdens de middagpauze in beweging te krijgen. Op een groot bord lezen de eerstejaars elke ochtend op welk terrein of in welke zaal ze ‘s middags worden verwacht - als je ze vrij laat, gaat 80 procent elke middag sjotten. De tweede graad krijgt meer keuzemogelijkheden, zolang ze maar in beweging zijn. Zo zie je derde- of vierdejaars hier al eens skaten. Zelfs al is de derde graad helemaal vrij om de middagpauze zinvol in te vullen, de meeste vijfde- en zesdejaars kiezen toch voor een actieve bezigheid. Ze zijn het immers al vier jaar zo gewoon.» Het

hele systeem draait op de vrijwillige inzet van haast alle leerkrachten van de school. Ongeveer tachtig van de 140 leerkrachten spelen elke schooldag mee in één van de ploegen of staan in voor de begeleiding. «De dag dat wij leraren ‘uren moeten geven’ is het met ons middagspel gedaan.»

PiramidesDat veel scholen te klein behuisd zijn om hun leerlingen sport- en bewe-gingsmogelijkheden te bieden, wuift Daniël Behets weg: «Natuurlijk is het makkelijker als je over twee sportzalen en een voetbalveld beschikt, maar het gaat over meer dan alleen sport promoten. Ook een school met weinig ruimte en

een minimum aan accommo-datie kan een bewegingsbeleid voeren, bijvoor-beeld door de

leerlingen te stimuleren om met de fi ets naar school te komen. Er is nog zoveel beweging buiten de sport! Als je geen voetbalveld hebt, zoek dan naar andere mogelijkheden die minder plaats inne-men. Steeds meer scholen ontdekken bijvoorbeeld dat circustechnieken erg geschikt zijn. Je hebt er immers weinig ruimte voor nodig én materiaal zoals jongleerballetjes kan je zelf maken. Met circus kan je net dezelfde motorische en sociale vaardigheden oefenen als met ploegsporten als voetbal of volley.» Don Bosco-directeur Luc Verlinde: «Ik hoor van collega’s uit andere scholen dat plaatsgebrek niet het grootste probleem is, wel dat ze de middagpauze tot het minimum van 50 minuten herleiden. Als de school geen traditie heeft, is het lastig om de leerlingen zover te krijgen dat ze drie kwartier langer op school blijven én om leerkrachten te motiveren tijdens de middagpauze niet in de lerarenkamer te zitten verbeteren. Als je het hele schoolteam meekrijgt, bereik je nochtans mooie resultaten, zelfs in kleine scholen. Uiteindelijk wordt iedereen er beter van, want ook leerkrachten hebben baat bij meer beweging in hun leven.»

KLASSE NR.148 43

TOPSPORT OF SPORT VOOR ALLEN?

«Er is nog zoveel beweging buiten

de sport»

Al enkele jaren investeert de overheid in topsportscholen. Zo wil de Vlaamse regering jonge talentvolle sporters zich laten ontplooien. In deze gespecialiseerde scholen kunnen ze topsport met hun studie combineren. Het aantal sporters met een topsportstatuut die leerling zijn in een lagere of secundaire topsportschool, steeg de laatste jaren van 50 naar 80 procent. Toch blijft het aantal leerlingen dat voor dit statuut in aanmerking komt erg klein. Professor Behets maakt dan ook een kanttekening: «Dat de overheid investeert in topsportscholen, is één zaak. Belangrijker is dat de grote meerderheid van kinderen en jongeren ook voldoende wordt geprikkeld om in beweging te komen. Als we de conditie van de jongste generaties willen verbeteren, is dat een mooi begin.» Over beweging op school bestaan geen cijfers en de scholen kiezen veelal zelf welke ‘bewe-gingspolitiek’ ze voeren. Zeker is alleen dat elke school minstens twee lesuren per week moet besteden aan lichamelijke opvoeding. Daarnaast nam vorig schooljaar 88 procent van alle scholen deel aan sportactiviteiten die werden georganiseerd door de Stichting Vlaamse Schoolsport.

� Alles over sport, spel en bewegen in het algemeen: www.schoolsport.be, www.vinnigvlaanderen.be, www.eyes-2004.info, www.vsf-sportlink.be

Pieter (15), Liesbeth (15) en hun schoolgeno-ten namen tijdens de zomervakantie met hun school deel aan de vijfl andentocht: «Sport en spel op school zijn niet alleen goed voor onze conditie, maar ook om klasgenoten én de leerkrachten beter te leren kennen.»

© L

IEVE

N VAN

ASS

CHE

44 KLASSE NR.148

«Kinderen hebben het recht om in degelijke gebouwen te zit-ten.» Adinda Van Geystelen is architecte. Omdat ze uit een onderwijzersfamilie komt gaat haar bijzondere aandacht naar schoolgebouwen. «De kinderen zijn het waard. In schoolgebou-wen voeden ze de mensen van de toekomst op. Aandacht voor degelijke schoolgebouwen zou een beleidsstandpunt moeten zijn.» Adinda Van Geystelen reageerde al enkele keren op een Open Oproep van de ‘Vlaamse Bouwmeester’ om een schoolgebouw te ontwerpen. Vlaamse openbare instellingen en bouwheren binnen het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap kunnen een beroep doen op dit instrument om hun opdracht te laten uitwerken door verschillende ontwerpteams. «Al te vaak plant men in Vlaanderen contextloze blokjes neer», vindt Adinda Van Geystelen. «Als een school vandaag twee klassen nodig heeft, plaatsen ze twee containerklassen. Voorlopig. Als je twintig jaar later gaat kijken, staan die contai- nerklasjes er nog altijd. Wist je dat dergelijke ‘simpele oplossing’ niet altijd de goedkoopste is? Een containerklas warm stoken kost per jaar 850 euro meer dan in een degelijk gebouw. En dan spreken we nog niet van de onderhoudskosten voor het dak, de ramen, de vloer. Kiezen voor een degelijke oplossing is de investering waard. We moeten dringend leren denken op langere termijn.»

Zich goed voelenAdinda Van Geystelen: «Als we willen dat kinderen graag naar school komen, moeten we ook degelijk werk maken van de sfeer. Die creëer je niet alleen met licht, lucht, zon en scha-duw. Kinderen moeten zich vooral goed voelen op school, ze moeten er zich thuis voelen. Dit zijn voor-beelden van subjectieve aspecten. Eenvoudige ingrepen kunnen al volstaan: sloop eens een muur, geef de kinderen inspraak in de kleurkeuze van de muren van hun klas, zet het meubilair op een andere plaats. Als je over een nieuw gebouw mag nadenken, hou dan rekening met veel natuurlijke lichtinval, creëer ruimte. Een brede gang nodigt uit om elkaar te ontmoeten, om te praten. Durf verschillende mensen raadplegen om te zien wat de mogelijkheden zijn.»

PensenkermisEen voorbeeld van veel te lang gebruikte

containerklasjes staat in Laken: de basisschool Sint-Ursula. Het dak is lek, de verf bladdert van de muren.

Opstijgend vocht veroorzaakt schimmel. Oplappen kan amper. Slopen is de enige verstandige oplossing. Het schooltje met een migrantenpopulatie van honderd procent staat verborgen tussen de gebouwen van enkele Franstalige scholen. Directeur Roeland Vranken stond voor een dilemma. «In 1995 was het schooltje op sterven na dood. We hadden 47 kinderen. Vorig schooljaar telden we er 170.

Oude gebouwen, verouderde infrastructuur, lekkende daken. Vorig jaar beschikte de Dienst voor Infrastructuurwerken van het Gesubsidieerd Onderwijs (Digo) over 91,6 miljoen euro om veranderingswerken in scholen te laten uitvoeren. Alle dos-siers samen vragen tien keer meer of 932 miljoen euro. Het blijft een aanslepend probleem. Dat verplicht scholen om te zoeken naar alternatieve oplossingen. Kleine ingrepen kunnen wonderen doen. Maar moet je je school functio-neel of gezellig maken?

«Sloop eens een muur»

© LUC DAELEMANS

Elk hoekje van de gebouwen is benut. De leerlingen zitten heel krap. Ook deze kinderen hebben nochtans recht op degelijk onderwijs in een degelijke omgeving. Als we consequent wilden omgaan met ons pedagogisch project, moesten we zoeken naar een alternatief. We trokken verschillende partners aan: de parochie, het wijkcomité. Het verlanglijstje met noodzakelijke herstellingswerken werd zo lang, dat het niet langer haalbaar bleek. Een nieuwe school bouwen dan maar? Onmogelijk. Dat zou te veel kosten. We kunnen wel pensenkermissen organiseren,

maar van onze ouders kan de winst niet komen. Bijna een derde leeft van het

bestaansminimum. Dat de school in een achtergestelde buurt ligt, speelde

plots in ons voordeel. We werden een experimenteerproject. Een

school in Brussel met een visie. Daardoor konden we geld

vinden.»

VensterschoolDirecteur Vranken: «Het SIT of Schoolinterventieteam

hier in Brussel levert ons langdurig

werklozen die komen h e l p e n

bij de bouw.

Wij moe-

ten enkel de materialen be-

talen. Als je de rekening maakt is drie miljoen aan materiaal

voordeliger dan drie miljoen die je moet uitgeven aan een aannemer. Al snel merkten we dat de school best een ontmoetingsplaats kan zijn met een venster op de wijk. We

lanceerden via de Vlaamse Bouwmeester een Open Oproep. 140 architectenbureaus reageerden. De Vlaamse Bouwmeester se-lecteerde er tien en wij kozen er daarvan vijf uit, die een voorstel mochten formuleren. We waren het zeer snel eens, dankzij de visie van de architecte. Adinda Van Geystelen stelde ons de vensterscholen voor. Dit is een project uit Nederland, dat het samengaan van de school en de buurt stimuleert. Het informele contact met de ouders is elementair. Ouders willen betrokken zijn bij dit project. Voor de kinderen is de ruimte belangrijk. Onze school beschikt over een prachtige tuin. Die wilden we niet kwijt. Vooral voor deze kinderen, die thuis geen tuin hebben, is de ruimte die wij kunnen aanbieden, van kapitaal belang. De klaslokalen moeten niet alleen functioneel zijn. Ze moeten ook ruimte bieden aan an-dere methodes, andere doelen. De muren moeten fl exibel zijn. Als dat nodig is, moet je ze kunnen opheffen.»

Gezellige drukteIn sommige scholen mogen de leerlingen niet eens een poster ophangen. «Een school moet leven», zegt professor Rik Pinxten, hoogleraar antropologie aan de Gentse universiteit. «Het moet een ruimte zijn die uitnodigt om elkaar te ontmoeten. Een grote afstand tussen wie het weet en wie luistert is niet goed. Je moet

ervoor zorgen dat een klas kan leven. Door de ruimte regelmatig om te bouwen met wegwerpmateriaal bijvoorbeeld, creëer je voor de leerlingen een plek waar ze kunnen exploreren, een leerplaats en een plaats voor andere activiteiten.

Door de ruimtelijke indeling geef je ook een ethisch kader mee. Je kan niet creatief omgaan met een te kleine ruimte. Elementen die stimulerend werken zijn: natuurlijk licht, ronde vormen en een gecontroleerde vorm van chaos.» Aan de universiteit doceert professor Pinxten in verschillende gebouwen. «In het gebouw waar de gangen smal en donker zijn, voel je je opgesloten. Leerlingen blijven er niet hangen om elkaar te ontmoe-

ten, zoiets trekt vandalisme aan. Ze zijn hier ook liefst zo snel mogelijk weer weg. In het andere gebouw, waar de gangen breed zijn en veel natuurlijk licht vangen, heerst altijd een gezellige drukte. Vandalisme komt hier niet voor. Het zit in kleine dingen. Leerlingen voelen dat aan.»

Ouders betrekkenDe school is de eerste plaats waar kinderen de collectieve, gemeenschappelijke, publieke ruimte ervaren. Dat is een belangrijk gege-ven. De school moet een stuk van de stad zijn, geen machine waar je gaat leren. «Je kan niet vroeg genoeg leren omgaan met ruimte», zegt Adinda Van Geystelen. «Als een school kiest voor eigen klaslokalen, moeten leerlingen de ruimte krijgen om hun eigen stempel te drukken op het lokaal. Als je met vaklokalen werkt, geldt dat even goed. Alleen is het waarschijnlijk de vakleraar die daar een belangrijke rol speelt. Spreek mensen aan die kunnen helpen, die raad kunnen geven over de mogelijkheden die de ruimte biedt. De architect heeft de opdracht om goede structuren te bouwen die relevant zijn en polyvalent.» Leerlingen en ouders mee betrekken in het denkproces levert niet alleen verrassende ideeën op, maar kan voor sommige problemen een eenvoudige oplossing bieden.

EEN KLAS MET EEN EIGEN KARAKTER?

«Soms mogen de leerlingen niet

eens een poster ophangen»

❏ In samenwerking met Canon cultuurcel, zijn een aantal lessenpak-ketten uitgewerkt, om leerlingen en leerkrachten op een creatieve manier de ruimte te leren ervaren. Voor de basisschool vind je inspiratie op www.abc-web.be. Of hoe je met kleine ingrepen samen met je leerlingen een eigen karakter kan geven aan een klas. ❏ De vakoverschrijdende eindtermen rond muzisch-creatieve vorming voor de derde graad secundair onderwijs krijgen een verrassende invulling in het project ‘Ruim gedacht’, dat de vzw Wisper ontwik-

kelde. Meer tips vind je op www.wisper.be.❏ Het Vlaams Architectuurinstituut werkte het pakket ‘School maken in architectuur’ uit, dat in de eerste plaats de eigen schoolgebouwen onder de loep neemt. Deelnemers aan een workshop krijgen het pakket gratis mee. Hoe inschrijven hiervoor en andere lestips vind je op www.vai.be. Voor tien leerkrachten ligt een pakket klaar. Schrijf of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be en vermeld erbij of je ‘Ruim gedacht’ of ‘School maken in architectuur’ toegestuurd wil krijgen.

� 4 bouwsites: www.vlaams-bouwmeester.be, www.vai.be, www.wisper.be, www.abc-web.be

ZEVEN BOUWSTENEN VOOR EEN LEUKE SCHOOL

➊ Veel natuurlijk licht stimuleert een goed gevoel.

➋ Ronde vormen verzachten de men-taliteit.

➌ Warme kleuren geven een warme sfeer.

➍ Creëer ruimte, sloop eens een muur.

➎ Maak van de zolder een alternatieve leerplek.

➏ Een gecontroleerde vorm van chaos maakt de school gezellig.

➐ Een persoonlijke toets maakt de werkruimte menselijker.

KLASSE NR.148 45

46 KLASSE NR.148

© F

RANC

IS B

EKAE

RT

Meer dan drie op vijf jongeren tussen twaalf en veertien heeft het voorbije jaar alcohol gedronken. Bij de zeventienjarigen drinkt zelfs de helft elke week alcohol. De pint ruimt de plaats voor alcopops, aperitieven

en cocktails. Scholen die beweren dat er geen probleem is, ontkennen vaak de realiteit. Of schuiven het probleem door naar de ouders. Hikt daar iemand op de laatste bank?

«Hoe reageren wij als een leerling op maandagmorgen zijn roes zit uit te slapen op school? Dat vroegen wij ons af», zegt Geert Borré van Sint-Donatus in Merchtem. «We stelden vast dat we daar niet echt een beleid rond hadden. VAD (Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen) deed vijf jaar geleden een enquête op onze school. Daaruit bleek dat 33 procent van de leerlin-gen niet op een verantwoorde manier met alcohol omgaat. We richtten een werkgroep op, die nieuwe beleidslijnen trok. We moesten zoeken naar een formule, waar de meeste leerkrachten achter konden staan.» Collega Griet Ringoot: «Omdat we geen voorbeeld van een andere school kregen, was het be-gin van de besprekingen super moeilijk. De mensen van Primavera, de preventiedienst in Brussel, die ons bij de besprekingen begeleid-den, hadden dit bewust gedaan omdat elke school een beleid op maat moet ontwerpen voor de eigen school. Sommige discussies leken eindeloos. We moesten bijvoorbeeld een onderscheid maken tussen een feit en een vermoeden; tussen bezit, verdelen en gebruik. Toen we bij het onderwerp alcohol kwamen, moesten we onze visie over joints herzien. Terug naar af.» Geert Borré: «En wat

moest er gebeuren op activiteiten buiten de school of op meerdaagse schooluitstappen? Welke houding nemen we aan? Uiteindelijk moesten we een keuze maken. Als we een leerling betrappen op bezit van sterke drank, bellen we dan meteen de ouders op? Doen we dat ook als we vermoeden dat de leerlingen thuis niet goed opgevangen zou worden? En welke ‘onprettige maar zinvolle taak’ kun-nen we bedenken als sanctie? We wilden de klemtoon leggen op begeleiden, niet op sanctioneren. We besloten dat een leerling die betrapt wordt, altijd eerst een gesprek heeft met de Cel Leerlingenbegeleiding.»

Dubbel signaalVoor de leerlingen organiseerde de Sint-Donatusschool een tweedaagse rond het ‘goed in je vel’ voelen. Daar werd het nieuwe schoolreglement voorgesteld met een stel-lingenspel, waarbij de leerlingen hun mening konden geven op de nieuwe beleidslijnen. «We

schrokken wel van hun reacties», zegt Griet

Ringoot. «Zo vonden de leerlingen zelf dat de beleidslijnen een dubbel signaal uitzonden: de school staat roken toe als de leerlingen een schriftelijke toelating van hun ouders hebben; een pintje drinken op driedaagse mag zolang de begeleidende leerkracht het toestaat en er geen misbruik van gemaakt wordt. Die reactie hadden we niet verwacht. Toch blijven we bij ons plan om een deel van de verantwoordelijkheid in de handen van de leerlingen te leggen.»Jongeren die graag op school zijn, vertonen minder vaak gedrag dat slecht is voor de ge-zondheid. Er is een duidelijk verband tussen de sfeer op school en middelengebruik. Wat bepaalt dat goed gevoel? Jongeren die inspraak hebben in het school- en klasgebeuren, die betrokken zijn bij de regelgeving, beoordelen hun school positiever. Ze hebben behoefte aan rechtvaardige regels en een goede relatie met de leerkracht, die aanspreekpunt kan en wil zijn als ze problemen hebben. Dat blijkt uit het VAD-onderzoek.

«Van mijn pint moeten ze afblijven»

� Zelftests, weetjes en achtergrondinformatie vind je op www.acoolworld.be; www.gratisdrank.be; www.boodschapineenfl es.beKLASSE NR.148 47

«EEN BREEZER KAN GEEN KWAAD»

Vijf jongeren geven in de klas hun mening over alcohol. Hoe zou jij daarop reageren?

Jonas (16): «Van sigaretten krijg je kanker en drugs zijn illegaal, maar van mijn pint moeten ze afblijven.» Jongeren kennen de kwalijke gevolgen van roken en beseffen heel goed dat drugs slecht zijn voor hun gezondheid. Alcohol is een apart verhaal. Ze zijn veel minder bereid om hun pint te laten, alle campagnes ten spijt. «In alle campagnes worden alcohol en drugs samen behandeld», zegt Lies Vereecke van de Preventiedienst van Dilbeek. «Alcohol drinken is sociaal aanvaard. Het kan dus geen kwaad, denken jongeren. Sommigen durven zelfs geen cola bestellen als ze met vrienden samen zijn. De sociale druk is groot.»Jelle (16): «Als ik geld heb, koop ik Smirnoff ice, wodka, jenever of zoiets. Anders moet ik het bij een pintje houden.»Sinds de alcopops in 1996 op de markt kwa-men is het aantal jongeren dat alcohol drinkt

sterk gestegen. In het secundair onderwijs drinken drie op de tien jongeren minstens éénmaal per week alcohol. Ze beginnen er steeds jonger mee. «Jongeren beseffen niet dat een mix van pepdranken en andere genotsmiddelen ronduit gevaarlijk kan zijn», zegt Lies Vereecke. «We zien ook dat jongeren van 15 of 16 op een jeneverfuif galant zeven glaasjes achteroverslaan, zonder de gevolgen te kunnen inschatten. Op die leeftijd hoort experimenteren erbij, maar te veel van iets gebruiken kan gevolgen hebben voor later. En dat kunnen ze niet inschatten.» Wettelijk zijn sterke drank én alcopops verboden voor minderjarigen.Kevin (24): «Ik drink alleen als ik in het weekend met mijn maten op café ga. Ben ik daarom verslaafd? Nee toch.»«Tussen acht en elf procent van de mensen die alcohol drinkt komt in de problemen, kan het niet meer missen.» Agnes Vercauteren begeleidt het jongerenproject van AA (anonieme alcoholiekers) in Vlaanderen. «Het probleem is dubbel: ze zijn lichamelijk overgevoelig en worden gemakkelijk psychisch afhankelijk. Ongeveer zes procent van de alcoholici heeft

het eigenlijk niet in zich, maar drinken is een gewoonte die ze overhouden uit hun studententijd. Jongeren die alleen in het weekend drinken, krijgen pas problemen als ze 20 zijn. Hoe vroeger jongeren beginnen alcohol te drinken, hoe gemakkelijker ze die overgevoeligheid bereiken.»Freya (15): «In een breezer zit minder al-cohol dan in een pint, want de alcopop is aangelengd met limonade.»«Jongeren schrikken wel even als ze een zelftest doen op één van de sites rond de alcoholproblematiek», zegt Griet Ringoot van Sint-Donatus in Merchtem. «Ze tegenhouden om te drinken kan je daarmee niet bereiken, denk ik. Het gaat erom, dat ze verantwoord leren omgaan met genotsmiddelen in het algemeen en alcohol in het bijzonder.»Jorn (17): «Alcohol een drug? Laat me niet lachen.»«De risico’s van drinken zijn niet genoeg bekend», vertelt Lies Vereecke. «Wij proberen jongeren te informeren. Hoe meer je weet, hoe groter je verantwoordelijkheid is. De jongeren maken zelf de keuze of ze willen drinken of niet.»

De prijs van een pint

48 KLASSE NR.148

We ontmoeten elkaar in ‘het bureau’ waar bege-leiders overleggen, plannen maken, telefoneren, lessen voorbereiden, mailen, kopieën nemen. «Een exclusieve lerarenkamer is het niet», vertelt coördinator Klaas Vandommele, «want de ruimte staat de hele dag ook open voor leerlingen en hun ouders. ’s Ochtends komen hier veel papa’s en mama’s koffi e drinken en ook de kinderen lopen hier binnen en buiten.» ‘s Middags zitten de begeleiders hier voor een dampend bord uit het schoolrestaurant of halen hun brooddoos boven. Klasse neemt mee plaats aan de lange tafel. Tussen de boterham? Vier stellingen. STELLING 1: «Ouders moeten mij niet komen vertellen hoe ik mijn klas organiseer.»Jan Devos (begeleider 3de-4de leerjaar): «Niet akkoord. In onze school werken bege-leiders en ouders intensief samen: de ouders gaan mee zwemmen, volgen geregeld mee in de klas, komen voorlezen, helpen mee projecten op poten zetten, vervangen tijdelijk een zieke begeleider. Niet alleen participeren ze actief in het dagelijkse schoolgebeuren, ze zien ook veel meer dan in andere scholen wat de begeleiders doen. Logisch dus dat ze soms commentaar heb-ben bij de klasorganisatie en die ook uiten. Als begeleider mag je je daardoor niet aangevallen voelen. Dat je hier niet kan terugvallen op een vastomlijnd mandaat, maakt het wel lastiger dan in een ‘gewone’ school. Als begeleider moet je op onze school je keuzes uitleggen en beargu-menteren. Maar betrokken ouders zijn een groot voordeel. Je staat er als begeleider nooit alleen voor. Je kan met de ouders je klaspraktijk delen.

En de positieve resultaten voor de kinderen zijn het belangrijkste.»Katrien Dhoop (poolleerkracht en begeleidster 5de-6de leerjaar): «De meeste ouders respec-teren uit zichzelf het expertisegebied van de begeleider, maar er zijn er ook die zich bemoeien met de manier waarop je een kind begeleidt. Die je bijvoorbeeld tijdens het zwemmen aanmanen om een kind dat niet graag zwemt ‘beter’ aan te pakken. Dan moet je als begeleider op je strepen staan.» Els Pannecoucke (begeleidster 1ste kleuter): «Je moet ook soms ingrijpen in het belang van het kind. Als ik merk dat een kleutertje moeilijk contacten legt met andere kinderen omdat het nog te veel aan papa en mama hangt, adviseer ik de ouders niet deel te nemen aan de och-tendinstap. Dat is een speelhalfuurtje in de klas elke ochtend voor het afscheid. De ene ouder neemt zoiets makkelijker aan dan de andere. Diplomatisch zijn is hier een must.»

STELLING 2: «We zijn opgeleid om les te geven, niet om te managen, coachen en organiseren. Ik geef mijn lessen en that’s it.»Els Denaux (begeleidster 2de leerjaar): «He-lemaal niet mee akkoord. Management is precies onze kerntaak. Want dat we vertrekken van de individuele behoeften van elk kind, heeft serieuze gevolgen voor de organisatie. Zo maken in één-zelfde leefgroep op hetzelfde ogenblik kinderen rekensommen, terwijl anderen knutselen en nog anderen op de computer een tekst maken. Nog een voorbeeld: elke ochtend vertellen de kinderen in ‘de ronde’ wat ze hebben beleefd. Er komen

De tien leerkrachten heten begeleiders, de directeur noemt zich coördinator. In plaats van de schoolbel weerklinkt hier de stem van een leraar: ’t is tijd! De 160 leerlingen staan nooit in rijen, spreken hun leraren bij de voornaam aan, volgen lessen in leefgroepen en krijgen punten noch rapport. Handboeken bestaan hier niet, de leraren stellen zelf cursussen samen en de lessen vertrekken van de interesses van het kind. «Alleen wie goed kan organiseren, houdt hier stand», weet coördinator Klaas Vandommele van Freinetschool De Levensboom in Marke. Klasse legt het lerarenteam vier stellingen voor over ‘de leraar als organisator’, één van de tien basiscompetenties van het beroep.

«De leraar is

Klaas Vandommele

«Studenten leren in de normaal-school niet organiseren.»

«Stoute kinderen bestaan niet.»

«Management is onze kerntaak.»

Els Denaux

Jos Christiaens© L

UC D

AELE

MAN

S

een fi xer»vaak onderwerpen aan bod waarover je in een handboek niets bruikbaars vindt; daar moet je zelf naar op zoek. Zo vertelde begin deze week een kind in de ronde dat het op weg naar school een roofvogel had gezien. De hele groep was geïnteresseerd. Collega Jan ging verder in op het thema en belde rond. Vandaag al komt een valkenier met zijn roofvogel naar de school. Elke leraar is hier een fi xer!» Klaas Vandommele (coördinator): «Elke begeleider die ons onderwijspro-ject in de praktijk wil brengen, moet een goede organisator zijn. Maar of we dat tijdens onze lerarenopleiding leren? Ik merk dat studenten in de normaalscholen wel didactisch worden opgeleid, maar als organisator staan ze nergens. Zelf beseffen ze op dat ogenblik nog niet dat ‘leerkracht zijn’ veel meer is dan alleen lesgeven. Daarom krijgen de beginnelingen hier coaching van een peter of meter.»

STELLING 3: «Klasmanagement is makkelijk als je brave leerlingen hebt.»Jos Christiaens (begeleider 5de-6de jaar): «Als je met ‘braaf’ rustig en stil bedoelt, ga ik niet akkoord. De hele werking hier is gebaseerd op participatie, op kinderen die actief meedoen. We motiveren ze om initiatief te nemen en hun mening te zeggen. Natuurlijk sturen we soms bij,

bijvoorbeeld als te enthousiaste kinderen voortdurend andere kinderen onderbreken. Maar we gaan dat gedrag zeker nooit als ‘stout’ benoemen. Kinderen die niet akkoord gaan zijn extra interessant. Zij zorgen voor discussies die ook voor de anderen verruimend zijn.»Vincent Vandevyvere (begeleider 5de-6de leerjaar): «Vooral de passieve kinderen maken het moeilijk om de klas te managen. Dan word je in de rol geduwd van leider, die de touwtjes zelf in handen neemt en frontaal moet lesgeven. Dat laten

we niet gebeuren: als begeleider sleuren we aan de groep tot ie-dereen actief is en

we schakelen ook de andere leerlingen in om jongere kinderen bij te sturen. De instromers worden zo door de anderen mee actief gemaakt.»

STELLING 4: «Ervoor zorgen dat leer-lingen zich goed voelen op school en daardoor graag studeren: dat is óók organisatie.»Greet Meere (begeleidster 2de kleuter): «De stelling klopt voor 100 procent. Kinderen die boos, gefrustreerd of angstig zijn, kan je niets leren. De tijd die wij bewust in welbevinden investeren, rendeert want gelukkige kinderen die hun eigen projecten en thema’s kiezen en zich betrokken voelen bij de school, doen bijna automatisch een extra stap vooruit.»

KLASSE NR.148 49

«Veel meer dan alleen lesgeven»

«ONS LERARENLOKAAL IS VAN IEDEREEN!»

Hun lerarenkamer noemen ze ‘het bureau’, maar afstandelijk of koel is de sfeer er allesbehalve. De begeleiders en coördinator van De Levensboom koesteren hun ‘bureau’, want:1. «Het bureau is niet alleen een werkplek.

Hier lachen we, denken we na, discussiëren en overleggen we. Met een pot koffi e erbij.»

2. «De zoete inval, ja: gezellig, warm en informeel. Maar één keer per week vergaderen we toch formeel, met alleen de begeleiders. Dan kan je onder collega’s vorderingen van elk kind bespreken zonder dat andere leerlingen of ouders meeluisteren.»

3. «Ouders, leerlingen en leerkrachten vormen een team. Dat we elkaar in dit knooppunt ontmoeten, zorgt ervoor dat iedereen zich met de school verbonden voelt en meedenkt.»

� www.levensboom.be De school rond ‘het bureau’

Greet Meere

«Kinderen die boos, gefrustreerd of angstig zijn, kan je niets leren.»

«Ik deel mijn klaspraktijk met de ouders.»

Jan Devos

© L

UC D

AELE

MAN

S

Een team van collega’sWat is nodig om een goed leraar te zijn? ‘De basiscompetenties van de leraar’ vertellen ons welke criteria de overheid hiervoor heeft opgesteld. In deze tweemaandelijkse Klasse-rubriek krijgt telkens weer een ander lerarenteam stellingen over een basiscompetentie geserveerd. Deze maand gaan de stellingen over ‘de leerkracht als organisator’. De panoramische foto geeft een beeld van dé plaats waar leerkrachten elkaar ontmoeten om te discussiëren, te overleggen en te praten: hun lerarenkamer.

50 KLASSE NR.13750 KLASSE NR.148

In Grimbergen hebben de derdejaars van lagere school De Ankering voor een nieuw verkeersbord gezorgd. Op 23 plaatsen in de gemeente, waar een Zone 30 van kracht is, moet een opvallend aandachtsbord chauf-feurs twee keer doen nadenken voor ze het gaspedaal induwen. «We werken elk jaar rond veilig verkeer», vertelt directeur Karin Roels. «Dat is nodig, want bijna een derde van onze leerlingen komt met de fi ets naar school. Bovendien ligt onze school in een buurt waar nogal wat sluipverkeer rondrijdt. Toen we hoorden van een tekenwedstrijd voor een verkeersbord hebben we ons meteen ingeschreven. Onze derde klas won.» De wedstrijd zelf is het initiatief

van de vzw Erasmus Grimbergen. Deze organisatie krijgt jaarlijks een budget van de gemeente om scholen van alle netten een fi nancieel handje toe te steken. Ze gaat kijken wat er in de scholen leeft en put daar ideeën uit. «Elk jaar steunen we netoverschrijdende activiteiten tussen Grimbergse scholen», zegt voorzitter Bert Vervloessem «Verkeersveiligheid vinden we belangrijk. Zo bezorgden we in 2002 aan alle lagereschoolkinderen een fi etshelm. Vorig schooljaar organiseerden we de tekenwedstrijd voor het verkeersbord. De kosten om het bord te maken, 3 000 euro, komen uit ons budget, maar de gemeente liet het plaatsen.»

© K

LASS

E

Tekening moet auto’s trager doen rijden.

«PAS OP! SCHOOL»

Leerlingen maken verkeersbord

➜

© K

ONIN

G BOU

DEW

IJNST

ICHT

ING

«Als ouder van een kind dat sinds een jaar Rilatine neemt, vecht ik tegen de vooroorde-len over het medicijn», zegt Els in Klasse voor Ouders 80. «Mijn kind heeft AD(H)D. Daardoor is het over-beweeglijk en kan het zich erg moeilijk concentreren. Begrip voor het probleem krijg ik niet. ADHD is een onzichtbare handicap. Als je niets doet (geen therapie, geen medicatie), dan voed je je kind slecht op. Neem je je verantwoordelijkheid als ouder die zijn kind tracht op te voeden tot een zelfstandig gelukkig individu én Rilatine helpt daarbij, dan verwijt men je dat je je kind drogeert.»«Rilatine wordt tegenwoordig wel heel gemakkelijk voorgeschreven», reageert medisch historicus Toine Pieters. «Zo wordt het pilletje al te snel de gemakkelijke weg die vermijdt dat onderliggende problemen worden aangepakt. Bovendien beginnen nu ook studenten Rilatine te slikken tijdens de examens. Het geneesmiddel geeft ook aan het normale brein een fi kse concentratieduw. Moeten medicijnen dan een pedagogische hulp worden in de opvoeding?»

In elke gewone schoolklas zit gemiddeld één kind met ADHD. ADHD genezen kan niet. Wel kunnen gedragstherapie en medicatie de concentratiestoornissen, de impulsiviteit en overbeweeglijkheid verminderen. In 70 tot 80 procent van de gevallen werkt een behandeling met geneesmiddelen als Rilatine. Maar misschien kan het ook anders.

Discussieer mee. De Koning Boudewijnstich-ting zoekt verhalen, meningen, getuigenissen, ervaringen van ouders met ADHD-kinderen. Ze wil een brede dialoog realiseren tussen ouders, leerkrachten en zorgverstrekkers. Stuur je brief of mail t.a.v. Greet Massart – Koning Boudewijnstichting - Brederodestraat 21 - 1000 Brussel - mijnbijzonderbrein@kbs-frb.be of via www.mijnbijzonderbrein.be Wie reageert, ontvangt de gratis brochure ‘Mijn bijzonder brein’ over de impact van hersenonderzoek op ons dagelijks leven.

DISCUSSIE

«Drogeer ik mijn kind met Rilatine?»

KLASSE NR.148 51

ONDERZOEK

Geef je beter les voor of na de koffi e?Het is niet zo verstandig om koffi e te drinken voor je gaat lesgeven. Tenzij mis-schien als je de cafeïne laat vallen. Britse onderzoekers maten de effecten van cafeïne in verschillende werksituaties. Die zijn niet erg positief. Opvallend is wel dat mannen sterker op cafeïne reageren dan vrouwen.

Wat doet caféïne bij mannen? Wat doet caféïne bij vrouwen?

1. Als je moet lesgeven of een presentatie moet geven:

Je maakt een minder ontspannen indruk na de koffi e. Je hartslag is hoger en je voelt je meer gestresst.

Je komt relaxed over bij je leerlingen / je publiek. Je hebt misschien wel zweethanden of andere stresssymptomen, maar je voelt je vrij ontspannen.

2. Als je in een team werkt: Je zal minder stress voelen, maar tegelijk zal je minder presteren; bovendien ben je minder positief over je teamgenoten.

Je voelt minder stress en onzekerheid over je kunnen, maar je zal minder presteren.

3. Als je zelfstandig werkt: Je ontwikkelt meer stresssymptomen, zoals een verhoogde hartslag en meer stressge-voelens.

Je voelt je vrij ontspannen, ook al vertoon je misschien enkele stresssymptomen.

Meer info: Psychologie, jg. 23, april 2004

TEST

Welke e-mailer ben je?E-mail is een vat vol tegenstrijdigheden, schrijft het tijdschrift Psychologie. De voorstanders vinden het medium laagdrempelig en je kan in de communicatie beter je woorden afwegen. Critici waarschuwen voor vereenzaming. Mailende leerlingen krijgen dan weer het verwijt dat ze hun taal steeds minder verzorgen. Intussen bestaan er ook al verschillende types e-mailers. Welk type ben jij?1. De functionalist: beschouwt e-mail als puur praktisch medium, gebruikt het enkel voor een nuttig doel en verstuurt alleen korte en zakelijke mails.2. Het plezier- en gemaktype: ziet in e-mail een mogelijkheid om nieuwe contacten te leggen, geeft vaak een persoonlijke noot aan zijn mails, schrijft zoals hij praat. Hij gebruikt vaak smileys :-), stuurt grappige berichten door en checkt elke dag zijn elektronische brievenbus.3. De procesbeheerser: ziet e-mail als een doeltreffend controlemiddel, omdat hij mails kan openen en lezen wanneer hijzelf wil. Via de leesbevestigingsfunctie kan hij ook nagaan of zijn mail gelezen is en wanneer. Hij bewaart zijn mails als ‘bewijsstukken’ en schrijft ze zelf kort en zakelijk.4. De avonturier: beschouwt e-mail als een uitdagend communicatiemiddel dat helemaal bij internet hoort. Dat internet brengt de wereld naar hem toe en dus mailt de avonturier veel en vaak. Zijn mails houdt hij wel kort, want hij verstuurt er dagelijks heel wat.

Wat helpt om impact te hebben op je klas? Twaalf tips. 1. Laat voelen dat je graag lesgeeft (maar wees ook niet té enthousiast). 2. Spreek met een krachtige, duidelijke en niet-aarzelende stem: kordaat maar niet gemaakt. 3. Ban de humor niet, maak het ook gezellig. 4. Wees consequent in afspraken: de eerste die iets niet doet, spreek je daarop aan. 5. Laat af en toe merken dat je veel over je vak(ken) weet (zonder te po-chen); 6. Breng een duidelijke structuur in je les en in wat je leerlingen moeten noteren. 7. Verklap de les niet altijd, hou verrassingen in petto.

8. Werk met een ‘leerkloof’, maar maak de leerstof niet té moeilijk of te afstandelijk. 9. Organiseer je les zo dat leerlingen goed weten wat van hen verwacht wordt.10. Bouw variatie in, geef bv. niet heel de tijd frontaal les maar hanteer ver-schillende werkvormen.11. Geef leerlingen positieve feedback, vertrouwen en verantwoordelijkheid.12. Laat leerlingen zoeken, experimenteren, werken door ze boeiende taken te geven: jij werkt thuis, de leerlingen werken in de klas.

99 tips voor beginnende en meer ervaren leerkrachten vind je op www.klasse.be. Surf naar Publicaties, Archieven, Dossier, klasmanagement.

KLASMANAGEMENT

Twaalf tips voor beginners

NEDERLAND

Kleinere klas rendeert nietLeerlingen presteren niet beter als ze met minder in de klas zitten. Dat blijkt uit Nederlands onderzoek in 46 basisscholen. Wel is er meer interactie tussen de leerlingen en de leerkracht en zijn de leerlingen meer op hun taken gericht. Alleen bij de jongste groep leerlingen blijken kleinere klassen een positief effect te hebben, meer bepaald voor taal. Maar dat effect verdwijnt in de volgende jaren. De studie spreekt eerdere onderzoeken tegen die stellen dat kleinere groepen wel tot betere prestaties leiden. «Misschien benutten leerkrachten de voordelen van kleinere groepen onvoldoende», stelt onderzoeker Elvira Annevelink in haar proefschrift. Ze suggereert daarmee dat leerkrachten te veel op dezelfde manier lesgeven aan kleine als aan grote groepen, waardoor het voordeel niet doorweegt. Meer info: Didaktief, jg. 34, nr. 7

© K

LASS

E

(advertentie)

KLASSE NR.148 53

Niet meer te volgen

Het soort probleem dat in Klasse 144, p. 49 behandeld wordt over inktpatronen niet inzamelen is er een

dat regelmatig terugkomt: een botsing tussen administratie en idealisme, een vermaling tussen schoolwetgeving en burgerlijke wetgeving. Ik ben 21 jaar schooldirecteur geweest en werd in stijgende mate met dat probleem geconfronteerd. De schoolwetgeving veranderde voortdurend in die mate dat er nieuwe voorschriften met nieuwe documenten en formulieren werden opgesteld, terwijl de oude regels met hun formulieren bleven bestaan. Er kwam ook de stijgende confrontatie met de burgerlijke wetgeving, die buiten het onderwijs om werd ontwikkeld, maar die even verplichtend was: privacy, veiligheid, milieu, auteursrechten, arbeids-overeenkomsten, werknemersbescherming, stagecontracten, sociale voorzieningen, medische bescherming, hygiëne, eetwareninspectie… Telkens een nieuwe wetgeving met nieuwe reglementeringen en voorschriften en met nieuwe documenten en formulieren, en telkens leidend tot de con-clusie dat ‘het wel zeker van toepassing was op de scholen, maar dat er enige aanpassingen moesten gebeuren’. Waarbij het oordeel bleef aan de inspectie of het arbeidsgerecht. Zoals iedere Belgische burger zie ik de noodzaak in van die reglementeringen die me om de oren vliegen, maar het is wat veel. Ik kan het niet allemaal meer volgen. En als ik om advies vraag kom ik terecht bij iemand die het ook niet ziet zitten. De manier waarop de verplichtingen op ons afkomen is zo groot en zo onpedagogisch dat mijn eerste en blijvend doel erin verdronken is.

Jan De Wachter – oud-directeur

Partituren kopiëren

- Naar aanleiding van het artikel in Klasse 146 p. 5 had ik graag toch enkele dingen

gezegd. Eerst en vooral vind ik de ‘maffi euze’ aanpak van het monopolistische Semu ronduit verwerpelijk. Semu heeft nu een licentieovereenkomst die de wet omzeilt (wettelijk is kopiëren van partituren verboden en dus strafbaar als misdrijf). Zou het niet beter zijn om met componisten (want die verdienen volgens mij niks aan de licentieovereenkomst), uitgevers (die strijken het meeste geld op) en beleidsvoerders rond de tafel te gaan zitten om een degelijk wetsvoorstel in te dienen? Als componist denk ik dat het vooral de bedoeling is dat jouw muziek uitgevoerd wordt en niet zozeer dat ze ‘verkoopt’. De uitgevers daarentegen willen wel verkopen, hetgeen als gevolg heeft dat een degelijke partituur van bijvoorbeeld 5 pagina’s algauw 10 euro kost (waarvan dus het grootste deel naar de uitgevers gaat). Zou het niet beter zijn om dié prijzen te doen dalen? Mijn voorkeur gaat nu zeker naar vrije partituren maar helaas kan je niet met een hele school garant staan voor het niet kopiëren en moet je dus (met het geweer tegen het hoofd) die overeenkomst tekenen en betalen.

Naam en adres bekend

- Ik lees dat ‘Semu de beheersvennootschap van muziekuitgevers’ is. Ik zal mij ongetwijfeld

vergissen, maar ik had begrepen dat Semu enkel een aantal Vlaamse muziekuitgeverijen vertegenwoordigde. Wat te doen met de muziek van J.S.Bach, de etuden van onze vrienden C. Czerny, S. Heller, E. Pozzoli, J.B. Cramer en het grote klassieke repertoire? Dit is namelijk wat mijn leerlingen elk jaar aankopen. Uitgeverijen Boosey & Hawkes, Breitkopf, Universal Edition, Editio Musica Budapest, Durand, Ricordi... Ik ben benieuwd of hun ouders dit schooljaar bereid zullen zijn om deze partituren voor hun kinderen aan te kopen? Of

moet ik nu alles kopiëren (tja, ik heb nu eenmaal zelf serieus geïnvesteerd in partituren) en gratis verspreiden onder mijn leerlingen? Want geef toe: moet ik bovenop de bijdrage die de leerlingen betalen nog eens de eurocentjes terugvorderen die ik in het copycenter betaalde voor hun kopie?

Katleen Sedeyn - leerkracht

Te weinig leerkrachten?

- Als jonge leerkracht zou ik toch even willen reageren op het feit dat men altijd zegt dat ze

te weinig leerkrachten hebben. Maar als je dan naar scholen schrijft of belt, dan blijkt dat ze niemand nodig hebben. Dus blijven er, denk ik,veel jonge leerkrachten in de kou staan. En zoeken ze net als ik in september nog steeds naar een leuk klasje waar ze terecht kunnen.

Valerie Kok – leerkracht

- Titel op de voorpagina van een krant: ‘Tekort aan leerkrachten slaat om in overschot’.

Uit het jongste arbeidsrapport van het departement Onderwijs blijkt dat tegen 2007 duizenden leraren teveel zullen zijn (2 095 kleuteronderwijzers, 4 921 onderwijzers en 1 475 leraren SO). En dan maar jongeren aanmoedigen om voor het onderwijs te kiezen!? Tevens wordt de uitstapleeftijd verhoogd. Zijn deze zaken nog met elkaar te rijmen? Gaan de huidige en toekomstige tijdelijke leerkrachten ooit uitzicht hebben op een stabiele loopbaan? Kan op deze wijze in de (nabije) toekomst nog gedacht worden aan verjonging in het onderwijsmilieu?

Fons Jansens - leerkracht

«Eindtermen zinloos»

Als leerkracht Engels 2de en 3de ASO-TSO Handel met 32 jaar ervaring vind ik het hele gedoe van

examens voorbereiden en verbeteren (minstens 1 week full-time werk) zinloos zolang de leerlingen beseffen dat ze d.m.v. een waaier aan ‘vaardigheden’ met 30 procent voor echte taalkennis en 51 procent als jaargemiddelde probleemloos naar een volgend jaar kunnen overstappen. Wie op zo’n manier het secundair doorloopt, kan een talenstudie later wel vergeten. Zijn de uitvinders hiervan zich dat wel bewust? Ik zou mij toch gelukkiger voelen en minder gefrustreerd en gestresseerd als een taalvak permanent werd geëvalueerd. Dan kan ik 3 weken langer per schooljaar echt opbouwend werken. Maar begrijpen ouders en directies dit wel? En dan de ‘eindtermen’! Zolang hieraan geen nationaal examen gekoppeld wordt, zijn ook deze zinloos. In het hierboven vermelde voorbeeld heeft de leerling de eindtermen niet bereikt. Wie trekt zich dat aan? Als de ‘papierwinkel’ maar in orde is! Ik hou echt wel van mijn job en de leerlingen, maar ik ben niet graag een marionet

die moet dansen volgens de willekeur van ‘deskundigen’ die doen alsof ze het wiel regelmatig uitvinden, maar blind zijn voor de ervaringen van enkele tientallen jaren omtrent hetzelfde in Scandinavië, Groot-Brittannië…

L. Stevesyns – leerkracht

Neptelefoontje

Onze twaalfjarige zoon gaat naar de middelbare school en volgt ook muziekacademie. Vaak

is een gsm dan handig om te verwittigen wanneer een bus gemist wordt of een leerkracht op de academie afwezig blijkt en ze vroeger naar huis kunnen. En natuurlijk heeft de gsm ook leukere kantjes: sms’en en bellen met vriendjes. Onlangs kreeg hij een oproep, geen nummer wordt weergegeven. De man aan de lijn gaf geen naam, maar beweerde van Mobistar te zijn en beloofde mijn zoontje 50 euro belwaarde en 10 procent korting op het nummer van een vriendje of een familielid waarvan hij dan het nummer moest opgeven. Verder werd hem zijn naam, adres en geboortedatum gevraagd. Natuurlijk is dit, voor een twaalfjarige die zelf zijn belwaarde moet fi nancieren, een heel aanlokkelijk voorstel. Goedgelovig gaf hij alle gegevens door. Bij navraag bij Mobistar bleek dit een neptelefoontje te zijn. Actie hiertegen ondernemen is onmogelijk. Goedgelovige kinderen misbruiken om aan gegevens te geraken voor welke praktijken dan ook is een laag-bij-de-grondse activiteit. Misschien een waarschuwing voor andere ouders en leraren.

Ilse Bonné – ouder

Goedkoper onderwijs

Wil men nu a.u.b. eens ophouden om zogenaamd ‘gratis basisonderwijs’ als prioriteit te stel-

len? Immers het basisonderwijs is al zo goed als gratis. Basisscholen betalen nu al uit hun karige en ontoereikende werkingsmiddelen zélf alle kopieën, werkbladen, handboeken, oefenblokken, didactisch materiaal... voor hun leerlingen. Enkel een schooluitstap, theatervoorstelling of facultatief voor- en naschools toezicht, middagtoezicht en abonnementen worden aan ouders doorgerekend. Het basisonderwijs heeft nu al geen geld voor de noodzakelijke infrastructuurwerken, nieuwe methodes, didactisch materiaal enz. Overigens zijn ouders graag bereid een beperkte bijdrage te leveren als dat de kwaliteit van het onderwijs aan hun kinderen ten goede komt. Zou men niet eerder goedkoper secundair onderwijs nastreven? Daar pas worden extreem hoge schoolkosten aangerekend voor dure handboeken, didactisch materiaal, dure uitstappen, voorstellingen, drukwerk, bijdragen enz.

Directeur - naam en adres bekend

Dat de moeder van Roodkapje haar op haar levensweg naar grootmoeder stuurt, wil gewoon zeggen dat ze haar een levensles geeft over ‘ouder worden’. En dat ze daarvoor door het bos moet, niet van het rechte pad mag afwijken en geen bloemetjes mag plukken… Want dat de wolf wel eens ‘in haar mandje zou willen kijken’ en dat ze er vooral voor moet zorgen dat ‘haar fl es niet breekt’ voor ze oud genoeg is… Dat vertel ik vandaag aan mijn klasje elfjarigen. Evy

heeft ‘haar regels gekregen’ en kan er niet over zwijgen. Het is voor iedereen blijkbaar een geruststelling dat Roodkapje het ook heeft meegemaakt en dat ze er zelfs haar naam van heeft gekregen. Ze bekijken me samenzweerderig, alsof ik ze na de mythe van Sinterklaas in een nog grotere wereld binnenloods: die waar de sprookjes ook niet meer zijn wat ze lijken. Dat de vrouwen in het sprookje uiteindelijk de mannelijke wolf vol onvruchtbare stenen steken omdat hij

zich het vrouwelijk recht had toegeëigend om leven in zich te dragen door Roodkapje op te eten … dat is een verhaal voor later. De emancipatie van de vrouw staat pas in het secundair onderwijs op het programma. Maar de regels van Evy zijn voor nu. Blij dat ik ze ook mag leren wat er tussen de regels staat.

schooljungle@hotmail.com

Roodkapje

CHATROOM ( 1 1 )

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.Je kan ook je mening kwijt op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboekKlasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel - fax 02 553 96 85 – red.leerkrachten@klasse.beVragen?- Leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten met vragen of problemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 u. tot 19 u.). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. - Op edulex.vlaanderen.be vind je alle informatie over omzendbrieven en wetgeving.

Maandblad voor Onderwijs in VlaanderenUitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.148 • oktober 2004Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.beHoofdredacteur Leo BormansRedactie Klasse Gaby De Moor (eindredacteur), Ann Devos, Veerle Devos, Jan T’Sas, Tessa Van der Cruyssen, Michel Van Laere en Bert Vermeulen, m.m.v. Kris VanhemelryckRedactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en leerlingenkaart Patrick De Busscher, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Valvekens, Sonja Van Droogenbroeck Het hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De Caluwé, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann Nevens Vormgeving Artefact, Leuven

Verantw. uitgever Ludy Van BuytenHendrik Consciencegebouw, 1210 BrusselAbonnement (10x per jaar): 25 euroAlle Vlaamse leerkrachten, CLB-medewerkers enz. (van elk net en van elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigen schooladministratie.

Gepensioneerde leerkrachten en individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs. Groepsabon-nementen voor de laatstejaars lerarenopleiding en individuele abonnementen voor studenten uit het eerste of tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar secr.leerkrachten@klasse.be).

Er is ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t.e.m. tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot zevende jaar secundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redacties 02 553 96 86Tel. secretariaat 02 553 96 84Tel. advertenties 02 553 96 94Tel. lerarenkaart 02 553 96 95Tel. leerlingenkaart 02 553 96 88

54 KLASSE NR.148

Vaderschapsverlof

Kersverse papa’s kunnen nu tien dagen thuis blijven om voor mama

en de baby te zorgen. Groot was dan ook mijn verbazing nu blijkt dat mannen in het onderwijs hier niet van kunnen genieten. Mijn vrouw is pas bevallen en ik mag slechts vier dagen thuis blijven. Zijn mijn vrouw en baby dan minder aandacht waard omdat ik in het onderwijs sta?

Wim Van Nieuwenhuize – leerkracht

In het onderwijs bestaat ‘recht op uitzonderlijk verlof voor de bevalling van de echtgenote: vier dagen’. Alle bijzonderheden staan in de rondzendbrief NO/201/SH/AS/RL van 12 mei 1977. Je vindt hem op www.ond.vlaanderen.be/edulex. Zoek verder via het trefwoord ‘uitzonderlijk verlof’. Vader-schapsverlof zoals dat in de privé-sector bestaat, kan je in het onderwijs niet opnemen. Ouderschapsverlof daarentegen is een recht waarover alle personeelsleden beschikken. Maar om schoolorganisatorische redenen is geopteerd om in het onderwijs alleen voltijds ouderschapsverlof mogelijk te maken. Het kan voor een periode van maximaal drie maanden worden opgenomen.

«Praten hielp niet»

Vorig jaar stelde de Antwerpse politie 93 pv’s op wegens slagen en verwondingen op

Antwerpse scholen. Die zijn afkomstig van leerkrachten die durven klacht indienen tegen een leerling. Meestal probeert de schooldirectie de misdaad onder de mat te vegen. Ik sta bekend als een strenge maar rechtvaardige leerkracht. Onlangs sloegen de stoppen van een leerling bij een gevecht op de speelplaats weer eens door. Ik moest er met veel kracht tussenkomen. Ik werd uitgemaakt voor homo en janet. Ik heb hem wel met geweld afgezonderd, want praten hielp niet. En de directie deed natuurlijk niets. Ik heb wel met enkele leerkrachten afgesproken dat we in de toekomst agressieve leerlingen die leerkrachten lichamelijk bedreigen onder dwang met onze persoonlijke auto naar het politiecommissariaat gaan voeren. Dan kunnen we daar klacht indienen. Voor ons is de maat vol.

Naam en adres bekend

I love the teacher

Ik vind niet dat je zoals in En-

geland advies aan jongeren en leerkrach-ten kan geven i.v.m. verliefdheid. (Klasse 143 p. 50) Twee op de tien leerlingen heeft wel eens gevoelens voor een leerkracht en andersom ook wel eens. Het verschilt natuurlijk wel waar je lesgeeft. Pubers zijn op een leeftijd waarop ze graag fantaseren. Leraren die er goed uitzien zijn een mak-kelijk slachtoffer. De leraar straalt macht uit, hij is een belang-rijk persoon. Als er verliefdheid optreedt tussen een leerling en een leerkracht en het komt niet van beide kanten, kan de leerling zich afgewezen voelen. Als het wel van twee kanten komt, kan deze leerling bevoorrecht worden en verdwijnt de onpartijdigheid. Men mag de gevoelens niet onderdrukken, maar erover praten met de persoon in kwestie, samen met een schooltherapeut of een ander vertrouwenspersoon. Men moet duidelijk maken waarom het wel of niet kan en duidelijke afspraken maken voor de toekomst. Als er toch een relatie van komt, moet de onpartijdigheid wel blijven heersen en anders moet er een sanctie gegeven worden aan de persoon in kwestie. Gevoelens kunnen echter niet zomaar verdwijnen en je kan ze niet zomaar vergeten, maar je moet ze proberen onder controle te houden.

Een leerling - (naam en adres bekend)

Dure studiereizen

Sportklassen, bosklassen, s k i k l a ssen

enz... Dure studiereizen, dat hoeft toch allemaal niet. Mochten de leerkrachten en of de directies die meegaan hetzelfde betalen als de leerlingen, dan zou je onmid-dellijk het verschil merken. Ik hoop dat er eens een tijd komt dat de ouders de moed zullen hebben om te zeggen tegen hun kinderen: je gaat niet mee! Hoeveel ouders moeten er geen fi nanciële inspanningen doen om hun kinderen te laten meegaan? En sommige scholen dan maar klagen dat er meer en meer ouders zijn die hun rekeningen niet betalen.

Ouder – naam en adres bekend

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP3/9156

Klasse voor OudersVijf sneetjes inspraakSchoolraad zoekt oudersDe ideale huiswerkplek«Mama drinkt te veel»Vanaf 4 oktober op school en op www.klasse.be/ouders

YetiDe M-generatieLeugens over tienersLassie in de knelSportieve testVanaf 15 oktober op school en op www.yetiworld.be

Maks!CheerleadersKlasvorming onder de grondMama is alcoholverslaafdIn het taallaboVanaf 12 oktober op school en op www.maks.be

Deze maand in… Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.

«Al dertig jaar neem ik foto’s. Ik ben geen professionele fotograaf. Maar ik ben gewoon zeer graag met fotografi e bezig», vertelt Jos Bunkens, klusjesman van basisschool ‘De Toverfl uit’. «Zo’n twintig jaar geleden nam ik in mijn vrije tijd al foto’s van scouts voor een plaatselijk scoutsblad. Nu verzorg ik vooral het onderhoud van de basis-school én de website van de school. Op de site vind je foto’s terug van leerlingen in de klas, op de speelplaats, op uitstap enz. Op de ingestuurde foto zie je Yanni, de zoon van één van de leerkrachten. De ouders van Yanni en hijzelf weten niet dat ik deelneem aan deze wedstrijd. Ze gaan raar opkijken wanneer ze hun zoon in Klasse zien. Ik houd het als verrassing! Op de foto maakt Yanni een ritje op een knotsgekke fi ets. Daar mochten ze tijdens het schoolfeest mee rondrijden. Een leuk beeld, dacht ik. Klik!»

Zelf ooit een pakkend, grensverleggend, schokkend of mooi moment op foto

vastgelegd? Knip die foto uit je album en mik hem samen met de bijbehorende anekdote op de achtercover van Klasse. Stuur foto en anekdote op naar Klasse-achterpagina – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel. Of drop je bijdrage digitaal op red.leerkrachten@klasse.be. Vermeld je naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres. Elke gepubliceerde foto levert veertig euro op.

Met pedagogische handleiding voor leerkrachten.

Jos: klusjesman en fotograaf

«Naar school? Fietsen op de wolken»