Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.106 • Juni 2000

Waarom kiezenze uw school?Waarom kiezenze uw school?

(advertentie)

Een school kiezen: de warereden. Vizier p. 4-9

ZWEET EN VAKANTIEU hebt drie maanden tijd om ditnummer te lezen. Het ruikt (zoals u?)naar zweet en naar vakantie. Het is(hopelijk niet zoals u) de helft dikkerdan anders. We volgen betogingenen stakingen, onderzoeken waaromouders precies uw school kiezen engeen andere, praten met wetenschap-pers, onderzoekers, leerkrachten, oudersen leerlingen… We speuren de on-betaalde schoolrekeningen op, zoe-ken vaders op school en duiken on-der in het kunstonderwijs… Klassesluit na twee jaar De Eerste Lijn af meteen bijdrage over de basis voor elkegoede schoolcultuur: communica-tie. De lezer laat alvast van zich horenin meer dan vijfentwintig uitgetiktevellen brieffragmenten. Tot daar hetzweet. Voor het vakantiegevoel zor-gen een buslading vol aanbiedin-gen, uitstappen, acties, tips, cadeausen bedankbrieven voor leerkrachtendie het verschil maken. Mensen zoalsu, dus. Nog even zweet en daarna…een droge vakantie.

Zijn vaders er alleen voorvaderdag? p. 38-39

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.106 • Juni 2000

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Sonja Callay, Veerle Devos, Jan T’Sas,Michel Van Laere, Bavo WoutersRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle De Smet,Nadine De Cuyper

Foto’s Luc DaelemansCartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz.(van elk net en van elk niveau) krijgen KLASSEgratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via de eigenschooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m. tweedejaar secundair onderwijs) en een Klasse voorJongeren (van het derde tot het zevende jaarsecundair onderwijs) voor scholen die dat wensen.

KLASSE, Koning Albert II-laan 15, 1210 BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail info@klasse.beURL www.klasse.be

IN DIT NUMMER

4-9Waarom kiezen ze uw scho

Elke school maakt reclame: foldeken… Maar houden ouders daarschool kiezen voor hun kinderendeur en waarom? De resultatenonderzoek in honderd Vlaamse sc

10-11Ouders in het krijt

Ze betalen de schoolrekening nietze niet kunnen? Op het einde van het schooljaar blijven in sommmiljoen frank rekeningen onbetaald. Sturen we er de deurwaarder

36-37Ruil je job: naar de kunstschool

«Ik geef les in een ASO-school en weet bijvoorbeeld niet hoe heter aan toe gaat in een kunstschool (KSO)», schrijft Wim Cole-mont. Durft hij een dagje ruilen?

38-39Vaders op school

Opvoeding en onderwijs blijven vooral nog een vrouwenzaak. Bijeen oudercontact zijn vaders vaak niet te zien. Op zoek naar de(nieuwe) vaders valt Klasse binnen bij een papacomité.

40-41Kennisdebat

Jo Lebeer is arts, neuropsycholoogDe laatste stem in het kennisdebavan een ouder, leerling, leerkracht

n Journaal p. 12-14 met onderwiteit n Idee p. 15-33 met o.a. de mmet Klasse p. 34-35 n Signaal pDialoog p. 44-50 met (veel te vee

EXTRA BIJLAGE (Nr. 20) «Communicatie op school» n Het laatste uitneembare deel van de twintigdelige reeks voor uw p

Deze maand in Klasse voor Ouders: (verschijnt begin jun n Een extra vakantienummer met 62 tips voor evenveel origineleophangt, kan elke week een reis winnen (met het helegezin naar Parijs en Disneyland bijvoorbeeld).

Deze maand in Klasse voor Jongeren:(verschenen op 24 mei) n Portretten, reportages en gratis tickets voorde zomerfestivals. n Extra bijlage: 62 vakantie-tips voor jongeren. Een schok vol verrassingen.

Klasse op internet: (zeven dagen op ze-ven) n Eén van de beste sites (zie p. 34-35). U weetniet wat u mist: www.klasse.be

Win uw vakantie met de quizp. 26-27

Een dag lesgeven in eenkunstschool. p. 36-37

KLASSE NR.106 3

ol?

rs, opendeurdagen, huisbezoe- ook rekening mee als ze een? Wie kiest voor welke school- van nieuw wetenschappelijkholen.

. Omdat ze niet willen of omdatige scholen voor meer dan éénop af?

, orthopedagoog en leerkracht.t. Met de onmiddellijke reactie en docent. Kennis? Wat is dat?

jsactualiteit en Open Universi-usea van Limburg n Mensen. 42-43 met kwaliteitszorg nl) brieven n

ersoonlijke map De Eerste Lijn

i) vakantiedagen. Wie de poster

V I

4

Z I E R

KLASSE NR.106

Hoe kiezen ouders en leerlingen hun school? Wel-ke criteria hanteren zij daarvoor en hoe tevredenzijn ze achteraf? Welke impact hebben de open-deurdagen, die nu volop aan de gang zijn? Weten-schappelijk onderzoekers uit Gent en Leuven trok-ken naar een honderdtal lagere en secundairescholen in Vlaanderen. 1500 leerlingen en hunouders gaven antwoord. Dit zijn de belangrijksteresultaten:

Lager onderwijs■ Bijna 40 procent van de ouders van zes- enzevenjarige kinderen staat voor de keuze van eenlagere school. Een kwart daarvan neemt slechtséén lagere school in overweging, de meesten tweeof drie.■ 75 procent van de kinderen uit het lager onder-wijs woont binnen een straal van drie kilometervan hun school. Als ze de keuze hebben uit tweegelijkwaardige alternatieven, kiezen ouders altijdvoor de dichtstbijzijnde school.

De De

• 40 procent van de ouders kiest bewust voor eenonderwijsnet. Voor de anderen is dit criteriumminder belangrijk.• De impact van schoolfolders, huisbezoeken, open-deurdagen en van gesprekken met klasleraar ofPMS/CLB op de schoolkeuze van ouders is be-perkt. Opendeurdagen bezoeken ouders enkel omhun keuze te bevestigen.

Secundair onderwijs■ 15 procent van de ouders van kinderen die deoverstap van het lager naar het secundair onder-wijs maken, moet het laatste trimester van datzesde jaar de knoop nog doorhakken.■ Voor 63 procent van de ouders en leerlingen staatschoolkeuze gelijk met studiekeuze. Men kiest eenschool waar de geschikte studierichting aanwezigis. Slechts 9 procent bestudeert vooraf het aanbodvan alle secundaire scholen in de omgeving.■ 70 procent van de ouders wil een school die goedvoorbereidt op een hogere studie. Hoog opgeleide

bel dobel do

ee

ouders (82␣ %) hechten hier meer belang aan danmatig en laag opgeleide ouders (54␣ %). Die kijkenveeleer naar de waarde van het schooldiploma opde arbeidsmarkt.■ 50 procent van alle ouders neemt voor zijn keuzeslechts één secundaire school in overweging. Meerdan 20 procent van de ouders en 30 procent vande leerlingen verklaren zich achteraf niet tevre-den over zijn schoolkeuze.■ Als men er hen expliciet naar vraagt, kiest 60procent van de ouders bewust voor een onderwijs-net. Dat is dus meer dan in het lager onderwijs.■ De helft van de scholieren woont op minder dan5 kilometer van de school. 50 procent van deouders prefereert een school waar hun kind metde fiets naartoe kan. Ook leerlingen vinden eenkorte afstand belangrijk.■ 9 leerlingen van de 10 zijn het met hun ouderseens over schoolkeuze. Leerlingen hanteren onge-veer dezelfde criteria als hun ouders, maar vindenook inspraakmogelijkheden en een persoonlijke

t het nt het n

KLASSE NR.106 5

omgang met het lerarenkorps belangrijk.■ 50 procent van de leerlingen haalt informatieover een secundaire school uit reclame, maar slechts15 procent laat zich daar effectief door leiden.

Pedagogisch projectOuders hechten bij hun keuze veel belang aan dekwaliteit van een school, de levensbeschouwing(onderwijsnet) waartoe ze behoort en pragmati-sche motieven zoals afstand, opvang, buitenschoolseactiviteiten. De pragmatische motieven zoudenwel eens de belangrijkste kunnen zijn, maar datgeven ouders minder openlijk toe. De onderzoe-kers spreken van sociale wenselijkheid: het klinktbeter te kiezen voor opvoedingsklimaat en peda-gogisch project dan voor nabijheid of bosklassen.Voorts gaan sommige ouders pas ernstig overstudie- en schoolkeuze nadenken als de resultatentegenvallen. En naast alle genoemde criteria latenheel wat ouders zich leiden door dat ene, onvatba-re belgeluid van uw school: het imago. ■

ietiet

«De meeste ouders zeg-gen wel dat ze voor onsopvoedkundig projectkiezen, maar het eerstedat ze komen vragen isof er naschoolse opvangis, of het niveau wel hooggenoeg is en hoeveel al-lochtone leerlingen er inde klassen zitten.» Eencitaat uit de leraarska-mer. Hoe kiezen ouders(en leerlingen) écht eenschool? Hun bewuste enonbewuste motieven ineen nieuw onderzoek.

6 KLASSE NR.106

Ze

Binnen een straal van 12 kilometer vindt menoveral in Vlaanderen minstens één secundaireschool of scholengemeenschap. Lagere scho-len zijn er nog veel meer. Dat maakt kiezenmoeilijk. De schoolkeuze van ouders en hunkinderen is een individueel verhaal. Vroegerestudies wijzen uit dat zij drie factoren in achtnemen: de kwaliteit van de school, de levens-beschouwing (onderwijsnet) en de afstandtussen school en thuis. De vraag is: in welkevolgorde van belangrijkheid? Universitaire teamsuit Leuven (Hoger Instituut voor Arbeid) enGent (Vakgroep Onderwijskunde) ondervroegenalles samen zo’n 1500 leerlingen en hun oudersvan het lager en secundair onderwijs in eenhonderdtal Vlaamse scholen. Ze trokken nahoe sterk de drie factoren meespelen en watnog zoal bij schoolkeuze komt kijken. Er isalvast een verschil tussen wat ouders aandui-den op een enquêteformulier en wat ze zeggenin een persoonlijk interview.

Kleine schooltjesIn het lager onderwijs start 70 procent van

alle kinderen in dezelfde school waar ze ook alals kleuter over de speelplaats liepen. Voordrie kinderen op tien moeten papa en mamana de kleuterklas een nieuwe school zoeken.Voeg daar de 8 procent van de zes- en zevenja-rigen bij die na het eerste leerjaar nog vanschool veranderen en bijna vier ouders op tien zienzich voor de keuze van een lagere school geplaatst.Wat vinden zij het belangrijkst in hun zoektocht:aandacht voor leren lezen, schrijven en rekenen?Een school in de onmiddellijke nabijheid? De aan-wezigheid van voor- en naschoolse opvang? Prag-matische motieven tellen zeker mee, zo leiden deonderzoekers af uit enquêtemateriaal, maar als menouders expliciet naar hun motieven vraagt, zeggenze dat ze in de eerste plaats onderwijs met kwaliteitzoeken. Daaronder verstaan ze zorgzaamheid, kind-gerichtheid, welbevinden. En openheid: een school

Weininoemev e n sschouwals eenzecrite

kieze

die samenwerking belangrijk vindt, die werk maaktvan ouderparticipatie en waar zin voor vernieuwingleeft. Cognitieve prestaties vindt men ook belang-rijk, maar die komen meestal niet op de eerste plaats.Voorts willen ouders een school die goed wordtgeleid en waar hun kind volle zes jaar kan blijven.Kleine schooltjes verbinden ze hier en daar met eenlagere kwaliteit.

Het netHoe belangrijk vinden ouders de levensbe-

schouwing waarin de school baadt? Moet de schoolvan hun keuze tot een bepaald onderwijsnet be-horen? Weinig vaders en moeders zullen spon-taan levensbeschouwing noemen als een priori-tair criterium. Maar als men hen er expliciet naarvraagt, dan kiezen vier ouders op tien bewust vooreen onderwijsnet. Dat komt vooral voor bij prak-tiserend katholieke ouders (70␣ % van hen kiestbewust voor het katholiek onderwijs). 40 procentvan de vrijzinnige en 25 procent van de niet-gelovige ouders geven expliciet de voorkeur aanhet gemeenschapsonderwijs. Hoger opgeleide ouders

kiezen vaker voor het vrij onderwijs danmatig en laag opgeleide ouders. Die gevenmeer de voorkeur aan het gemeenschapson-derwijs of het officieel gesubsidieerd onder-wijs. De voorkeur van ouders voor een be-paald onderwijsnet hangt ook samen methet beeld dat ze daarvan hebben. En dan

blijkt dat vooral hoger opgeleide ouders de kwali-teit van een vrije school hoger inschatten dan dievan scholen uit andere netten.

Om de hoekMoet de lagere school op de spreekwoordelijke

boogscheut van huis liggen? Is afstand een sterkekeuzefactor? In tabel 1 komt de afstand school-thuis pas op de tiende plaats van keuzecriteria,maar de cijfers bewijzen dat de meeste ouders ersterk rekening mee houden. 75 procent van dekinderen uit het lager onderwijs woont binnen

genn le-b e -ing

keu-rium

n niet

v

een straal van drie kilometer van hun school. Uitinterviews blijkt dat ouders altijd kiezen voor dedichtstbijzijnde school als ze de keuze hebben uittwee gelijkwaardige alternatieven. Zij hechten ookbelang aan warme maaltijden, voor- en naschool-se opvang, het prijskaartje van onderwijs, even-tueel gratis busvervoer… Voor- en naschoolseopvang blijkt in sommige regio’s wel veel minderdoorslaggevend dan in andere.

Warme maaltijdAl bij al wegen de pragmatische motieven (af-

stand, opvang enz.) zwaar door in de schriftelijkeenquêtes van de onderzoekers, maar in een per-soonlijk interview zeggen ouders dat ze zich bijhun schoolkeuze vooral laten leiden door de cri-teria kwaliteit van onderwijs en levensbeschou-wing. In die volgorde. Volgens de onderzoekerskan dit te maken hebben met sociale wenselijk-heid: het klinkt beter te kiezen voor opvoedings-klimaat en pedagogisch project dan voor eenwarme maaltijd en bosklassen…

SpijbelenKiezen ouders een secundaire school anders

dan een lagere? Vast staat dat 15 procent van deouders het laatste trimester voor hun kind hetzesde leerjaar verlaat nog de knoop moet door-hakken. Die twijfel manifesteert zich vooral als deschoolresultaten van het kind niet optimaal zijn.Als voornaamste keuzecriterium loopt ook hieronderwijskwaliteit voorop, maar de vlag dekt eenandere lading. Ouders zien in het secundair graageen mix van cognitieve vorming en training vansociale vaardigheden. Tucht en discipline zijndaarbij graag meegenomen. 70 procent van deouders zoekt een school die leerlingen goed voor-bereidt op het hoger onderwijs. Vooral hoog op-geleide ouders mikken daarop. Zij hechten ookmeer belang aan de sociale en persoonlijke vor-ming van hun kind, werpen een kritische blik opde leerkrachten die in de school lesgeven en op

oor de f

lesmethoden. Laag en matig opgeleide oudershechten wat meer belang aan de waarde van hetschooldiploma op de arbeidsmarkt. Leerlingbege-leiding en de spijbelreputatie van de school tellenevenzeer mee. De grootte van de school, een al ofniet groene omgeving, de samenstelling van hetleerlingenpubliek (veel of weinig allochtone leer-

KLASSE NR.106 7

Schoolkeuze: er is alvast eenverschil tussen wat oudersaanduiden op een enquêtefor-mulier en wat ze zeggen in eenpersoonlijk gesprek.

Tabel 1: kiezen voor een lagere schoolHoe kiezen ouders een lagere school voor hunkind? 500 ouders kregen 44 mogelijke keuzemo-tieven voorgelegd, met de vraag hoe belangrijk zedie vinden. Dit levert de volgende toptien op:1. Het opvoedingsklimaat / de sfeer is goed2. Mijn kind voelt zich er goed3. De school heeft een goed imago4. De school biedt een volledig lager onderwijs

aan5. De nadruk ligt op samenwerken en respect

hebben voor mekaar6. Mijn kind liep er al kleuterschool7. Het is veilig op school8. De nadruk ligt op leren lezen, schrijven en

rekenen9. De school heeft een competente directie10. De school ligt dicht bij huisVerderop in het rijtje vinden we: 12. De levensbe-schouwing van de school (onderwijsnet); 19. Eris voor- en naschoolse opvang; 28. De kinderenkunnen ’s middags warm eten; 33. De school isgoedkoop; 36. De school verspreidt een folder;38. Er zitten weinig buitenlandse kinderen; 42.Advies van het PMS/CLB.Een volledig open bevraging van de ouders (watvindt u belangrijk bij de keuze van een school?)levert in de toptien meer pragmatische motievenop (afstand, opvang, maaltijden…). Verschuivin-gen zijn er ook als men de ouders in een interviewexpliciet vraagt naar het belang van bepaalde keu-zecriteria. Dan zal bijvoorbeeld het onderwijsnetwaartoe de school behoort, zwaarder doorwegen.

older

8 KLASSE NR.106

DRINGEND GEVRAASchoolkeuze struikelt soms over te kunnen scholen zich beter en duonderzoekers geven zeven aanbe1. Ouders en leerlingen hechten vdaar zeker aandacht aan in foldersleerresultaten, slaagcijfers of later a2. Veel secundaire scholen rekruteremoeilijk voor leerlingen die van inrichten, kunnen een overzicht ugen frequent naartoe gaan. Deel d3. Vooral voor het secundair oninformatie. Stel die informatie danden? Welke samenwerkingsverbanmogelijkheden zijn er na de eerste4. Van de leerlingen verandert 32 school, vooral omdat de juiste studwerkingsverbanden het accent opscholen. Begeleid niet enkel de ovnaar secundair onderwijs.5. Leerlingen worden vaak vervroevorm en studierichting. Bouw een gnadruk op het oriënterend karakte6. Scholengemeenschappen kunnde scholen in kwestie ver uit elkawerking van uw scholengemeensgaat, maak dan zeker werk van eedoel goed onderwijs.7. Een scholengemeenschap kan oken. Het leerlingenpubliek kan mverschillen in hun thuissituatie. Z

kinderen uit verschillende ach

Het klinkt beter te kiezen vooreen opvoedingsklimaat enpedagogisch project dan vooreen warme maaltijd enbosklassen. Maar…

lingen), het aantal zit-tenblijvers en buiten-schoolse activiteiten zijnvoor ouders niet hetmeest essentiële bij dekeuze van een secun-daire school. De onder-zoekers stellen wel vastdat de helft van de oudersde kwaliteit van deschool koppelt aan haarimago, al speelt dat ietsminder mee bij hoogopgeleide ouders.

VreemdStaat schoolkeuze gelijk met studiekeuze? Het

studieaanbod en de infrastructuur van de schoolzijn voor alle ouders vrij belangrijke keuzecrite-ria. Bijna 63 procent kiest voor een school waar degeschikte richting voor hun kind aanwezig is. 16procent gaat echt op zoek naar een school die eenwelbepaalde richting aanbiedt. Minder dan 10procent selecteert een school, bekijkt vervolgenswat voor studiemogelijkheden ze biedt en maaktdaaruit een keuze. 9 procent bestudeert het stu-dieaanbod van alle secundaire scholen in de om-geving en kiest dan.

Met de studievoorkeur van leerlingen isiets vreemds aan de hand, schrijven de on-derzoekers in hun rapport. 70 procent vande zesdeklassers lager onderwijs kiest vooralgemeen secundair onderwijs, maar bijnade helft van die groep noemt wel een of meertypische TSO- of BSO-vakken die ze zeker willenstuderen. Vermoedelijk zijn de leerlingen onvol-doende geïnformeerd.

GD: OBJECTIEVE INFORMATIEweinig objectieve informatie en misverstanden. Hoeidelijker profileren naar ouders en leerlingen? Develingen.eel belang aan aspecten van opvoeding. Besteed, tijdens infodagen enz. Beperk u niet tot cognitievecademisch succes.n uit hun eigen lager onderwijs. Dat maakt het soms

elders komen. Scholen die enkel lager onderwijsittekenen van secundaire scholen waar hun leerlin-it mee aan de ouders.derwijs hebben ouders behoefte aan objectieve ook centraal: wat zijn de doorstromingsmogelijkhe-den met andere scholen zijn er? Welke oriëntatie- graad?procent in de loop van zijn secundair onderwijs vanierichting niet wordt aangeboden. Leg bij samen-

begeleiding van veranderingen binnen en tussenergang van kleuter- naar lager, maar ook van lager

gd gedwongen om te kiezen tussen een onderwijs-oede middenschoolstructuur uit en leg daarbij der ervan.en voor ouders papieren constructies lijken, zeker alsar liggen. Geef ouders zicht op de structuur enchap. Als het om netoverstijgende samenwerkingn gemeenschappelijke filosofie, met als duidelijk

ok sociale hiërarchieën en schoolculturen doorbre-eer variatie gaan vertonen. Hou rekening met deoek binnen elke onderwijsvorm aansluiting mettergronden.

Leerlinwillen s t a nmee kie

VeiligheidHanteren leerlingen andere keuzecriteria voor

een school dan hun ouders? De onderzoekerspeilden hiervoor naar de mening van vijfdejaarsen zesdejaars secundair. Net als ouders vinden zijde grootte van de school, een al of niet groeneomgeving, de samenstelling van het leerlingenpu-bliek (veel of weinig allochtone leerlingen), hetaantal zittenblijvers en buitenschoolse activitei-ten minder essentieel. Net als hun ouders hechtenzij belang aan een waardevol diploma en naar eengoede voorbereiding op hoger onderwijs (meisjesnog iets meer dan jongens). Sociale vorming schattenleerlingen eveneens hoog in. En last but not leastvinden ze directie en leerkrachten, inspraakmo-gelijkheden en een persoonlijke omgang met hetlerarenkorps bepalend voor de kwaliteit van eenschool. Kinderen van hoog opgeleide ouders vin-den de infrastructuur van een school belangrijkerdan de aanwezigheid van verschillende onder-wijsvormen. Kinderen van matig opgeleide oudershebben iets meer oog voor veiligheid op school.

Eigen verantwoordelijkheidAls leerlingen meningsverschillen hebben met

hun ouders over schoolkeuze, dan heeft dat vaak temaken met de schoolkeuze van hun vrienden, met

discipline en met het waargenomen niveauvan de school. Maar over het algemeen zijnbeide generaties het met elkaar eens. Dat zeg-gen 90 procent van de ouders, 77 procent vande zesdeklassers lager onderwijs en 90 pro-cent van de vijfdejaars secundair. Samen kie-

zen betekent meestal dat de ouders een kader bepa-len, bijvoorbeeld een onderwijsnet, en dat de kinde-ren daarbinnen hun zeg krijgen. 8 procent van deleerlingen laat die keuze het liefst aan vader enmoeder over. Zelf kiezen interesseert hen niet. On-geveer de helft van de leerlingen vindt dat hij zelf-standig mee moet kunnen kiezen. Slechts een min-derheid van - vooral hoog opgeleide - ouders (4␣ %)beschouwt de keuze van een secundaire schoolvoor hun kind als hun eigen verantwoordelijkheid.Enkele laag opgeleide ouders (eveneens 4␣ %) latende keuze volledig aan zoon of dochter over.

GodsdienstigZes ouders op tien kiezen bewust voor een onder-

wijsnet als een secundaire school op het keuzelijstjestaat: 61 procent met een kind in het zesde leerjaarlager onderwijs, vlak voor de overstap dus, en 72procent van de ouders met een kind in het vijfde jaarsecundair. Dat is meer dan in het lager onderwijs.Nochtans verbinden ouders het godsdienstig karak-ter van een school niet direct met de kwaliteit ervan.Wel is er een link met eigenschappen die aan datgodsdienstig karakter vasthangen, zoals aandachtvoor discipline. Slechts voor een kleine groep oudersspeelt het onderwijsnet geen enkele rol.

Met de fietsMoet ook de secundaire school om de hoek

liggen? Hier speelt afstand iets minder mee dan bijde keuze van een lagere school. Woont drie kwartvan de lagereschoolkinderen op minder dan 3kilometer van zijn school, dan woont de helft vande scholieren uit het secundair op minder dan 5kilometer en nog eens de helft tussen 5 en 15kilometer van hun school. De helft van de oudersprefereert een school waar hun kind met de fiets

genzelf-d i gzen

naartoe kan. Leerlingen vinden het zelf vrij be-langrijk dat ze niet te ver van school wonen.

ShoppingEn dan hebben ouders en leerlingen hun school

gekozen. Maar zijn ze daar nu ook tevreden over?De meerderheid van de ouders is dat inderdaad,maar toch blijkt meer dan 20 procent niet zo geluk-kig. Bij de leerlingen is dat zelfs meer dan 30procent. Slecht gekozen? Waarop baseren oudersen leerlingen zich om hun oordeel over een schoolte vellen? In onderzoeksjargon speelt het PHOG-principe: Prejudices, Hunches, Opinions, Guesses -men kiest uit vooroordelen, gissingen, meningen enhints. Wat al bij al een mistig kwaliteitsoordeeloplevert. Die mist trekt na dit onderzoek wel wat op.De schoolkeuze van de gemiddelde ouder berust opinformatie van twee à drie scholen. Een kwart vande ouders neemt slechts één lagere school in over-weging, de helft slechts één secundaire school. Degrote meerderheid van de ouders zegt de school vanhaar keuze goed te kennen, maar als hen gevraagdwordt waarom ze andere scholen als minder ofminst geschikt vinden, blijkt hun oordeel gebaseerdop een minimum aan informatie. Een kwart wijsteen secundaire school zonder veel objectieve infor-matie van de hand, twee derde doet hetzelfde met

een lagere school.

FoldersVoor het secundair

onderwijs blijkt datouders en leerlingendikwijls dezelfde in-formatiebronnen ge-bruiken. Het vaakst isdat de opendeurdagvan een school. De on-derzoekers noteren weldat men daar niet naar-toe gaat om scholenmet elkaar te vergelij-ken, maar om een eer-

Tabel 2: kiezen voor een secundaire schoolHoe kiezen ouders een secundaire schoolvoor of met hun kind? Een enquête onder 940ouders levert 38 criteria op. Dit is de toptien:1. Leerlingen gaan er graag naartoe2. Leerlingen leren samenwerken en elkaar

respecteren3. Goede voorbereiding op een hogere studie4. Een goed leerkrachtenteam5. De goede naam, reputatie van de school6. Veel aandacht voor leerlingen met

problemen7. Levensbeschouwing (vrije onderwijsnet)8. Een waardevol diploma9. Goed uitgebouwde infrastructuur10.Er wordt weinig gespijbeldVerderop in het rijtje vinden we: 16. Buiten-schoolse activiteiten; 20. Rekening houden metde mening van de ouders; 29. Kinderen uitdezelfde sociale klasse; 34. Weinig allochtonekinderen; 38. Goedkope school.46 interviews met ouders, waarin de onderzoe-kers expliciet peilen naar het belang van bepaal-de criteria, leveren ook hier verschuivingen opin het lijstje.

Voor elk wat wils. Schoolkeuze inbasis- en secundair onderwijs. OBP-WO-project 97.02, 1999, een onder-zoek in opdracht van het departementOnderwijs, uitgevoerd door Hilde Creten,Leen Ackaert, Hilde De Vos, BrunoVanobbergen en Veronique Warmoeso.l.v. Mia Douterlungne (Hoger Insti-tuut voor de Arbeid, Leuven) en Jean-Pierre Verhaeghe (Vakgroep Onder-wijskunde, Universiteit Gent). Geïn-teresseerden kunnen het eindrapportkopen voor 850␣ fr. + verzendingskos-ten via Liesbeth Villa - Hiva - VanEvenstraat 2E - 3000 Leuven - tel016-32 33 32 - fax 016-32 33 44

Eén ouder op vijf betreurt zijn keuze

KLASSE NR.106 9

der gedane keuze te bevestigen. Als die bevestiginger komt, bezoekt men nog zelden een tweede school.Van opendeur-shopping is dus geen sprake.

Leerlingen laten zich vooral informeren doorvrienden en vriendinnen, door een oudere broer ofzus en via schriftelijke of mondelinge publiciteit.Zo haalt de helft van de leerlingen voor een secun-daire school informatie uit reclame, maar slechts

15 procent laat zich er effectief door leiden. Oudersgaan ook te rade bij andere ouders met kinderen indie school of gaan voort op hun eigen loopbaanaldaar. Weinig impact heeft ten slotte een gesprekmet de leerkracht van het zesde leerjaar of met hetPMS/CLB. Er is wel een tendens dat laag opgeleideouders daar meer op ingaan dan hoog opgeleide.Ten slotte blijken in het lager onderwijs folders enhuisbezoeken nauwelijks een rol te spelen.

ImagoOnbekend is onbemind, besluiten de onderzoe-

kers. Toch kloppen de indrukken die ouders her ender sprokkelen nogal met de werkelijkheid. Scho-len hebben blijkbaar een duidelijk kwaliteitsimagoen ouders herkennen heel goed het spanningsveldtussen scholen. Het imago van de school geeft nogin veel gevallen de doorslag, maar dat blijkt zeldengebaseerd op objectieve informatie. ■

«STAGNATIE KAN DODELIJK ZIJN»Herkent u de resultaten van het onderzoek? Twee schooldirecteurs reageren meteen.Jan Wynants, directeur lager onderwijs: «Spontaan denk ik ook dat de meesteouders kijken naar kwaliteit. Hun keuze hangt wel sterk af van omgevingsfactoren.Mond-aan-mond-reclame is zeker één van de krachtigste media, maar een grote groepouders kiest op een andere basis. Dat opvoedingsklimaat, sfeer en kindgerichtheiddaarbij belangrijke indicatoren zijn, verbaast mij niet. Ik geloof ook dat steeds meer oudersgevoelig zijn voor de manier waarop zij ontvangen worden in de school: een hartelijkonthaal, een luisterend oor, een rondleiding, een kop koffie, een duidelijke infobrochure...Dat scholen hun eigenheid zo herkenbaar mogelijk maken, zien wij ook steeds meer.Veel scholen hebben een logo en een kernachtige slagzin waarmee zij een boodschapuitdragen. Praktische elementen, zoals opvang, warme maaltijden, busvervoer zijnm.i. minder bepalend geworden, omdat de meeste scholen dit al organiseren.De beeldvorming over scholen in een landelijke omgeving en in een stad zouden weleens sterk kunnen verschillen. In dorpen heb je meestal een vrije school en eengemeenteschool. In steden heb je het hele gamma van onderwijsnetten en veel meerverschillen. Ik denk aan concentratiescholen, diverse geloofsovertuigingen, woon-buurten die een bepaalde uitstraling geven, andere vervoermogelijkheden, infra-structuur, verschillende talen… Daar zullen ouders anders kiezen. Hoe dan ook, aanimago moet je als school voortdurend werken. Onze maatschappij kent zoveelontwikkelingen dat stagnatie dodelijk kan zijn. Ouders voelen, weten en zien heel veelvan een school.»Patrick Buysse, directeur secundair onderwijs: «Dat ouders en leerlingen niet enkelstilstaan bij een cognitieve vorming kan ik slechts toejuichen. Het welbevinden van deleerling, om maar één aspect te noemen, is vaak essentieel voor goede schoolseprestaties. Schoolculturen kunnen daarbij beslist een verschil maken, zonder dat jedaarbij van goede en betere scholen moet spreken. Het ene kind gedijt beter in de enecultuur dan een ander. Dat maakt het voor ouders niet gemakkelijk, omdat je daarvaak pas achteraf kan over oordelen. Je beschikt immers over bijzonder weiniggegevens om die cultuur te kunnen duiden.Ontnuchterend vind ik de vaststelling dat de helft van de ouders slechts éénsecundaire school in overweging neemt en zich dus niet gaat informeren over anderescholen in de omgeving met een gelijkaardig studieaanbod. De vaststelling dat ervaak pas ernstig over studie- en schoolkeuze nagedacht wordt als de resultatentegenvallen, lijkt in dezelfde richting te wijzen.Ik ben blij het leerkrachtenteam in de top vijf te zien staan. Het zijn uiteindelijk zijdie in en buiten de klas het verschil maken en in grote mate de schoolcultuur

bepalen.»

«We zijn genood-zaakt drastische maat-regelen te nemen. Wievanaf nu onvoldoen-de geld op zijn kaartheeft, zal geen eten meerkrijgen. Er bestaat im-mers nergens een res-taurant waar je op kre-diet kan gaan eten.» Dit

bericht geeft een schoolin een infobrief met deleerlingen mee. Tal vanouders betalen de school-rekening niet: voor maal-tijden, uitstappen oftechnisch materiaal…In sommige scholenstaan de ouders voormeer dan een miljoenfrank in het krijt. Endan?

10 KLASSE NR.106

O P E N R E K E N I N G E

Oud

In de gemeentelijke basisschool van directeur B.zamelen de leerkrachten het geld wekelijks opmaandag in. De kinderen komen om beurt methun envelop cash geld tot bij de meester of de juf.Soms moet die de som in zijn kasboekje met roodomcirkelen, want de envelop was leeg. «Mamazal volgende keer betalen», fluistert het kind.«Meerdere ouders staan bij de school in de schuld»,vertelt de directeur. «Dat gebeurt steeds meer deafgelopen jaren. De schuld loopt per leerling opvan 3000 tot 8000 frank. Vooral het geld voor dewarme maaltijden blijft achter. Voor uitstappen,zee- en bosklassen weten de ouders vooraf dat zekunnen sparen. Maar ze doen het meestal niet. Dezwarte kas van onze kleine school kan al dat geldniet blijven voorschieten. Ik probeer die ouderspersoonlijk aan te spreken of ik stuur ze een brief.Zonder reactie. Je ziet die mensen ook nooit op eenoudercontact. Ik onderscheid twee categorieën vanouders die niet betalen: kansarmen die elke keer ophun werkloosheids- of OCMW-uitkering wachtenen wanbetalers. Voor de eerste categorie kan ik degemeente vragen of de kinderen gratis warm kun-nen eten. Die procedure duurt echter bijna eenschooljaar. Ze loopt via de sociale dienst van depolitie, het OCMW en de belastingsinspectie. Detweede categorie beantwoordt aan het cliché: sjieke

De schuld loopt per leerling opvan 3000 tot 8000 frank.

N

ers in he

auto, dure video-installatie en gsm, maar op schooleen openstaande rekening. Als de schulden te hoogoplopen, zetten ze hun kind op een andere school.De directies in de regio verwittigen elkaar als er zo’ngeval op komst is.»

Tien procentIn een basisschool van het gemeenschapsonder-

wijs getuigt directeur D. dat vooral gezinnen metvier of vijf kinderen het moeilijk hebben. «Weproberen met de ouders een regeling te treffen

zodat ze de som voor sneeuwklassen niet inéén keer moeten betalen. Voor zo’n geïnte-greerde werkperiode (GWP) moet ten min-ste 70 procent van de leerlingen mee. Voor dethuisblijvers organiseren we zee- of bosklas-sen in het binnenland. Dat is minder duurdan de bijna 20.000 frank voor de sneeuw-klassen. Vanin het derde leerjaar kan mensparen. We vragen een aanzet van 1000frank. Maar zelfs vermogende ouders moetje al eens aanporren om die som te betalen.»

In een stedelijke basisschool spreken zeeen sociaal fonds aan. «Financiële moeilijk-heden kunnen nooit een reden zijn om een

kind niet te laten meegaan op een uitstap. Dekinderen mogen het slachtoffer niet zijn van desoms ‘bijzondere manier van geld beheren’ van hunouders», getuigt directeur R. «Tal van ouders ge-ven impulsief geld uit, waarbij de schoolrekeningzelden een prioriteit is. Toch ben ik fel aangegrependoor het toenemend aantal ouders met echte finan-

ciële problemen. In mijn school behoort ruw ge-schat 10 procent van de ouders tot de kansarmen.»

Weinig zichtScholen doen over het algemeen geen beroep op

een juridische dienst van hun net om het rood datouders op de rekeningen achterlieten weg te krijgen.

Hoewel nogal wat bevoegdheden van de Cen-trale Raad van het Gemeenschapsonderwijs naarde Scholengroepen gingen, blijft de juridischedienst van de Raad de scholen ondersteunen. Omachterstallig kostgeld voor het internaat terug tevorderen kan de school via de juridische diensteen procedure starten. Dat is echter een langerechtsweg die via het ministerie van Financiënloopt. De betaling van schulden onderling minne-lijk regelen is nog altijd te verkiezen, maar nietaltijd mogelijk. Andere rode cijfers, zoals voorniet betalen van warme maaltijden en leerlingen-vervoer, zijn uitsluitend een lokale bevoegdheid.De scholen (nu scholengroepen) worden aange-maand om erachter te zitten. Wat vroeger nietaltijd met de nodige scherpte gebeurde. Anderekoepelverenigingen, zoals het OVSG, hebben weinigzicht op de open rekeningen van scholen in deverschillende gemeenten en steden..

Hemeltergend«Wij geven als koepelorganisatie raad aan scho-

len, maar zelf sturen we geen deurwaarder op deouders af», zegt Toon Boone, secretaris-generaal vanhet Vlaams Verbond Katholiek Onderwijs (VVKSO).

t krijt

«Een school moet het liefst haar leerlingen enouders kennen om wanbetalingen te vermijden.Een gesprek met de leerlingbegeleider van de schoolof met een medewerker van het PMS/CLB kan veelblootleggen. Om ouders op te vangen die proble-men hebben met schoolrekeningen richtenveel scholen een sociaal fonds op. Elke schoolcalculeert in haar budget een reserve voorslechte betalers in. Maar dat is niet het juistewoord voor mensen met financiële proble-men. Er zijn kinderen die het best naar een inter-naat zouden gaan, maar van wie de ouders dat nietkunnen betalen. De jaarlijkse kostprijs loopt im-mers vlug op tot 70.000 frank. Ik ken heel watinternaten waar het sociaal fonds voor die kinderen20.000 frank voor zijn rekening neemt. Zo wordthet draagbaar voor de ouders. Hemeltergend zijnechter andere gevallen. Een hotelschool heeft voor800.000 frank openstaande rekeningen. Sommigeouders kunnen niet betalen. Maar hun kind ver-dient in het weekend 15.000 frank. Als zakgeld enom de gsm af te betalen. Ouders noch school zien eriets van. Dat kan toch niet. Dan zeggen we aan deschool dat ze moet bemiddelen. De school moetook mensen voorlichten. Nog te weinig oudersweten bijvoorbeeld dat hun kind recht heeft op eenstudietoelage. Ze vragen ze niet aan, terwijl ze datgeld goed kunnen gebruiken.»

VerdokenIn een gemeentelijke technische school zijn de

financiële tussenkomsten van de school frequenterdan enkele jaren geleden, bevestigt directeur C.«Onze leerlingen krijgen een gereedschapskofferter beschikking met een waarde van 10.000 frank.We vragen de ouders een waarborg van 3000 frankte betalen. Steeds meer ouders hebben het daarmoeilijk mee. Ook met kleine uitgaven voor uit-stappen. Vooral in de eerste graad, 1B en 2B, hebbenwe met deze problematiek te maken, omdat we nogniet op de hoogte zijn van eventueel verdokenfinanciële problemen. In de tweede en derde graadgaan de leerlingen iets bijverdienen. En toch moe-ten we ze soms een werkpak lenen. Dat kopen weaan via onze vriendenkring. Wij willen alle leerlin-gen in staat stellen de praktijklessen bij te wonen.»

ChanterenEen vijfde van de kantine-eters in een basis-

school, middenschool en atheneum van een ge-meenschapsschool betaalt niet. «We opteerdenvoor een maandelijkse waarborg van 500 frank eneen globale afrekening via domiciliëring of over-schrijvingsformulier. Reden waarom men de re-kening open laat? Vaak ruziën scheidende oudersover wie nu moet opdraaien voor de rekening»,vertelt directeur F. «We schakelden noodgedwongenover op een systeem waarbij de leerlingen voorafmoeten betalen. En plots is er wel geld. Terwijleerdere aanmaningen onbeantwoord bleven.»

Een vrije technische school met studierichting‘reclame’ stelt vast dat ouders soms de rekening opde lange baan schuiven. Na mondelinge en schrif-telijke aanmaningen neemt de school nu een vasteadvocaat onder de arm die gespecialiseerd is inschuldvorderingen. Dat heeft een schrikeffect. «Hetloont de moeite om een advocaat in te schakelen»,zegt directeur V., «omdat de schulden globaaloplopen tot bijna een miljoen frank. Individueelgaat het om bedragen tussen 2000 en 8000 frank.Er zijn leerlingen die al jaren niet betalen. Dan doenze aan schoolshopping. Hun dossier achtervolgt hen

«Wat kschoonu doe

natuurlijk. Intussen zie ik mijn geld niet, maar ikblijf aandringen. Ik stel zelfs allerlei mogelijkhedenvoor aan de ouders om hun schuld te vereffenen.Ze kunnen bijvoorbeeld in schijven betalen. Maarvaak hebben ze er geen oor naar. ‘Wat kan de

school me nu doen?’ zie je ze denken. Op diemanier chanteren ze de school. Negentigprocent van de gevallen komt op termijn inorde. Maar met moeite. Er zijn mensen dievoortdurend verhuizen. Op een achtergela-

ten adres blijken ze niet te wonen. We laten ze viade burgerlijke stand opsporen. We hebben al eenfamilie gehad die vermist was. Ze was nergensgeregistreerd. Zo probeerde ze te ontsnappen aaneen opgestapelde schuld.»

Cru«Na een aanmaning betaalt 80 procent binnen tien

dagen», getuigt directeur R. van een technische schoolmet een opleiding ‘hotel’ uit het gemeenschapsonder-wijs. «Voor 20 procent duurt dat twee maanden. Dieaanmaningen per aangetekende brief worden eendure zaak voor de school. Per aanmaning proberenwe tenslotte slechts maximum 2000 frank te innen.»

«Bij ons verergert het probleem niet, omdat wedrastisch optreden», zegt directeurP. van een vrije technische hotel-school. «Wie zich inschrijft aan eenhotelschool weet bij voorbaat dat erbijkomende rekeningen zullen vol-gen, tot 16.700 frank per jaar. Hier-in zijn voor de praktijk-lessen vier warme maal-tijden per week inbegre-pen. Men kan die somgespreid betalen. Of weregelen iets apart voormensen die echt op droogzaad zitten. Wie er ech-ter misbruik van maakt,krijgt een uitnodiging omvoor de vrederechter teverschijnen. Dat is vaakal voldoende om tot eenminnelijke schikking tekomen. We hebben geenschrik om door deze aan-pak leerlingen te verlie-zen. Het klinkt misschiencru, maar we zijn die danmaar liever kwijt dan rijk.»

Een andere vrije ho-telschool pakt niet-beta-lers nog drastischer aan.Zij schakelt een incasso-bureau in. De advocaatervan rekent een vast ta-rief aan per dossier. «Datis voor ons de goedkoopsteoplossing», zegt de boek-houder. «Bij ons moetende ouders rekening hou-den met jaarlijks 30.000frank kosten. Vaak beta-len ze de eerste schijf. Endan stoppen ze. Jammervoor de ouders als weeen incassobureau inscha-kelen, want dat verhoogthun schuld soms met eenvierde. Maar ze werdenop tijd verwittigd.» ■

Kansrijk voor Kansarm - F. Laevers,T. Vanhoutte - Centrum voor Erva-ringsGericht Onderwijs - Vesalius-straat 2 - 3000 Leuven - 016-32 57 90- fax 016-32 57 91 (met o.a. eengedragscode voor het financiële aspectop school)

KLASSE NR.106 11

an del men?»

Scholen schakelen een

incassobureau in

SCHULDEN OP SCHOOL:VAN KANSARMOEDE TOT ONWIL

«Spreek arme gezinnen niet over gratis onderwijs», zeggenze bij Fonds SOS Schulden op School in Aalst. «Hunkinderen naar school laten gaan is een harde dobber. Al inde basisschool zijn er allerlei kosten, gemiddeld bijna 8700frank per jaar. Ouders moeten immers betalen voor voor- ennaschoolse opvang, maaltijden, tijdschriften, uitstappen,vervoer, duurzame en niet-duurzame schooluitrusting enz.In het secundair onderwijs loopt de rekening nog hoger optot gemiddeld 17.000 frank per jaar (meer dan 20.000 inhet TSO). We hoorden tot onze verbazing dat een schoolpubliek uithangt van welke kinderen de rekening nietbetaald is, dat men ze warme maaltijden weigert…»100.000 frankEen rondvraag in Aalsterse scholen brengt aan het licht dattwee derde van de scholen geconfronteerd wordt met regel-matige niet-betaling. Ook ouders zonder betaalproblemenlaten wel eens de schoolrekening hoog aantikken. Het gaatvaak om een beperkt aantal gezinnen met langdurige achter-stand. Ook schoolverlaters laten zware niet-betaalde rekenin-gen achter. De achterstallige bedragen blijken tot 5000 à7000 frank per schooljaar te gaan. Maar als twee of drieleerlingen uit hetzelfde gezin komen, is de eindbalans uiter-aard een veelvoud. Zo was er een gezin met vier kinderen datvia bedragen tussen 300 en 1000 frank per maand en per kindaan 15.000 frank schoolschulden geraakte op het einde vanhet schooljaar. Het gederfde bedrag voor de scholen is meestalvrij laag. Toch zijn er pieken. De minderinkomst kan tot100.000 frank oplopen.De situatie verschilt van school tot school. Betalingsmoeilijk-heden zijn in sommige scholen vooral te wijten aan admini-stratieve slordigheid of zelfs aan onwil. Onder de socialeoorzaken spelen naast kansarmoede ook andere factoreneen rol: onkundig beheren van het budget, echtscheidings-problemen, faillissement van een zelfstandige, werkloos-heid, alcoholisme en ziekte.SOS Schulden op school: Peter Dauwe - tel 053-78 95 58 -

www.welzijn.net en info@welzijn.net

■ ZIEKTEVERZUIM

Ontradend effect van controleIn september 1999 werden 1738 ziekte-controles uitgevoerd, hiervan 258 in op-dracht van de school en 1276 op initiatiefvan het controle-orgaan Securex. Het be-voegde werkstation nam 7 aanvragen voorzijn rekening. 197 personeelsleden vroe-gen zelf een ziektecontrole aan. Dit dien-de vooral om een machtiging te verkrij-gen om hun ambt opnieuw op te nemenmet verminderde prestaties wegens ziek-te of gebrekkigheid. Voorts willen som-mige personeelsleden tijdens de duur vanhun afwezigheid wegens ziekte naar het buitenland vertrekken.Van de controles gebeurde 70 procent bij personeelsleden ouderdan 50 jaar en 55-plussers. Uit de statistische gegevens van Se-curex blijkt dat het grootste ziekteverzuim zich voordoet bijdeze leeftijdsgroepen. Dit niet alleen in aantal maar ook in duur.In totaal waren er in 1999 104.931 ziektemeldingen. Er wer-den 13.385 controles uitgevoerd. Bij zowat 13 procent van deziektemeldingen kwam de controle-arts dus langs. In bijna 7procent van de gevallen ging de controle-arts niet akkoord.De gemiddelde duur van het ziekteverlof is ongeveer 19 da-gen. Dit is een relatief lange duur in vergelijking met anderesectoren. In de Vlaamse ambtenarij is dat 12 dagen per jaar.Een reden daarvoor is niet meteen aan te wijzen. De aard vande aandoeningen bij personeelsleden van het onderwijs zoumeestal anders zijn dan in de privé-sector.In 1999 gaf de Vlaamse Gemeenschap bijna 25 miljoen frank uitvoor ziektecontroles bij personeel van het onderwijs. Als gevolgvan deze controles moesten 916 personeelsleden het werk voor-tijdig hervatten, waardoor 22.380 arbeidsdagen werden gerecupe-reerd. De Vlaamse Gemeenschap wijst naast de werkelijke gerecu-pereerde arbeidsdagen ook op het ontradend effect van ziekte-controles. Personeelsleden en artsen zouden matiger zijn omziekteverlof aan te vragen of voor te schrijven, uit schrik voor decontroles. Hiervan kan het resultaat niet worden ingeschat.

■ BEROEPSKEUZE

Technici fel gevraagdOp de arbeidsmarkt neemt dekrapte toe. Werkgevers spelenvacatures door aan de VlaamseDienst voor Arbeidsbemidde-ling en Beroepsopleiding(VDAB). Zowat een derde vande ongeveer 100.000 vacatu-res raakte vorig jaar moeilijkingevuld. Dat zijn de zogehe-ten knelpuntberoepen. Daardoormilderen werkgevers diploma-vereisten. Vroeger was er spra-ke van een overaanbod vanwerkzoekenden, waardoor dewerkgevers steeds hoger gedi-plomeerden konden vragen.Tegenwoordig geraken ze nietmeer aan de gepaste werkne-mers en schroeven ze hun di-ploma-eisen terug. Het aan-tal werkzoekenden daalde in1999 met tien procent, terwijlde vraag naar werknemers mettwintig procent steeg.De meeste knelpuntberoepenzitten in de verzameling vaningenieurs, informatici, teke-naars en technici. Maar daar-naast groeit ook de vraag naarcommerciële functies en ver-pleegkundigen. Volgens deVDAB kiezen te weinig jonge-ren voor technisch onderwijs.Dit zou onder meer verklarenwaarom de NMBS te weinigkandidaat-treinbestuurdersvindt. Die zouden namelijk tevinden moeten zijn in de groepafgestudeerden van het tech-nisch onderwijs.

■ HERVORMINGEN

Japan moderniseertGedrild, stijf van de stress enin zichzelf gekeerd. Dat is hettraditionele beeld van de ty-pische Japanse leerling. Tegen-woordig is een creatieve, in-dividualistische en origineleleerling het toekomstbeeld.Het land van de rijzende zonwil aansluiten bij het wester-se onderwijs. Naar school gaanvia internet of op de compu-ter je programma samenstel-len zijn maar een handvolvoorbeelden uit het moderni-seringsoffensief van de Japanseoverheid. Sommige stemmenzeggen dat Japan te laat komtmet zijn inhaalmanoeuvre.Door de vergrijzing van debevolking zal er misschien nietgenoeg geld zijn om in mo-dern onderwijs te investeren.De cyberfanaten zijn dan weerblij dat de overheid het stren-ge traditionele onderwijs derug toekeert. Zij zien in lange-afstandsleren de toekomst.

■ NON-DISCRIMINATIE

Een subtiel spelIn 1993 ondertekenen de on-derwijsminister en alle onder-wijskoepels de non-discrimi-natieverklaring. Ze houdt indat scholen beloven geen leer-lingen uit te sluiten op basisvan ras of huidskleur. Lokaaloverleg moet een meer even-wichtige spreiding van migran-tenleerlingen mogelijk maken.Wat levert de verklaring na zesjaar op?Scholen zijn over het algemeenmeer bereid om migrantenleer-lingen in te schrijven. Maarandere scholen spelen «eensubtiel spel». Met bijvoorbeeldtaalexamens, dure uniformenen uitstappen verhogen ze dedrempel om in te schrijven.Het aantal scholen met vijf-tig tot honderd procent mi-granten of concentratiescholenblijft stabiel. Er komen er en-kele bij en andere herprofile-ren zich tot een school meteen min of meer gemengdeleerlingenpopulatie.Daarentegen neemt het aan-tal scholen met dertig tot vijf-tig procent migrantenleerlin-gen of multiculturele scholentoe. Vlaamse ouders houdendie evolutie in een school inhet oog. Vaak halen ze hunkinderen van die school weg,als het aantal migrantenkin-deren blijft stijgen.In de steden neemt de concen-tratie van migrantenkinderentoe. In scholen in de stadsrandof in buurten waar minder mi-granten wonen, blijft het aan-tal migrantenleerlingen gelijk.

■ BEGROTING

Meer dan 262 miljardIn Klasse 103 toont een taartdiagram het ontwerp van de on-derwijsbegroting 2000. Nu keurt de Vlaamse regering na debudgetcontrole een aangepaste begroting goed. Hieronder vindtu alle partjes van de taart tot op een tiende na de komma.

Het aantal concentratiescholenblijft stabiel, maar er komenmeer multiculturele scholenmet dertig tot vijftig procentmigrantenleerlingen.

12 KLASSE NR.106

■ gewoon basisonderwijs ■ buitengewoon basisonderwijs■ gewoon secundair onderwijs ■ buitengewoon secundair onderwijs■ hogescholenonderwijs ■ universitair onderwijs■ permanente vorming ■ andere uitgaven

In de totale uitgaven van de Vlaamse overheid is onderwijs met 43 procent het grootste part van de taart.

66.117,3 miljoen 25,2%

8.980,9 miljoen 3,4%

101.283 miljoen 38,6%

7.776,6 miljoen3%

20.825,3 miljoen7,9%

23.305 miljoen8,9%

10.354,3 miljoen3,9%

24.050,6 miljoen9,2%

(totaal: 262.693 miljoen)

Vorig jaar kregen13.385 zieke leraarseen controledokterop bezoek.

KLASSE NR.106 13

Niets gemist?■ «De onderwijsinstellin-

gen krijgen de kans de velehervormingen van de voor-

bije jaren in alle kalmte doorte voeren. Er is behoefte aanpedagogische rust», zegt de on-derwijsminister. De eindtermenvan de tweede graad secundaironderwijs zullen pas worden in-gevoerd vanaf 1 september 2001.De invoering van de eindtermenvoor de derde graad zal daaronmiddellijk op aansluiten.■ De vraag om de schoolsport-infrastructuur open te stellenovertreft ruim het aanbod.Momenteel verlenen 81 scho-len hun medewerking aan hetproject van de Koning Boude-wijnstichting, De school openvoor de sport. Ze krijgen daar-voor een subsidie van 50.000 tot125.000 frank. Gemiddeld staathun sportinfrastructuur 29 uurper week naschools open. Ge-middeld 7 sportclubs makengebruik van die accommodaties.59 procent van de scholen houdtaan de verhuur inkomsten over.De ervaring leert dat de gemeentehet best als huurder optreedt.■ Britse ouders besteden 7 uurper week aan het huiswerk vanhun kinderen. Daarmee beste-den zij er meer tijd aan dan hunkinderen. Nochtans geeft hunmoeite niet altijd de oplossing.Vooral met wiskunde en weten-schappen kunnen ze hun kin-deren maar weinig helpen.■ Yvan Ameye en Patrick Van-spauwen schreven samen Huis-werk in de basisschool? Zij pleit-ten voor gedifferentieerd huis-werk, waarbij ieder kind een taakop zijn niveau krijgt.■ Een selectieproef invoerenvoor studenten die aan de uni-versiteit willen voortstuderen,benadeelt meisjes en jongerenuit lagere sociale klassen. Datzegt onderzoeker Rudi Janssensvan de VUBrussel. Een selectie-proef zou wel de allerslechtstestudenten eruit halen, maarweinig zeggen over de eigenlijkeslaagkansen.■ Drie kwart van de buitenlandsestudenten die vorig academiejaartijd doorbrachten aan een Vlaamsehogeschool zijn tevreden over datverblijf. Vooral de contracten metandere uitwisselingsstudenten enmet het gastgezin of kotgenotenscoren hoog. Dat besluit een stu-die van de Vlaamse Hogescholen-raad (Vlhora).■ Nog altijd kunnen 135 miljoenkinderen niet eens hun naamschrijven. Om ze gratis basison-derwijs te verschaffen is 8 mil-jard dollar per jaar nodig. Datbedrag stemt ongeveer over-een met de wereldwijde uit-gaven voor vier dagen oor-log. Maar dat geld komt er

niet volgens de GlobalCampaing for Education.

■ ONDERWIJSFINANCIERING

1,4 miljard frank besparingengeschraptZowat 10.000 personeelsleden van het Vlaam-se en Franstalige onderwijs betogen samenin Brussel. Ze eisen meer geld voor onder-wijs. «Meer loon, minder werkdruk», is despecifieke eis van Vlaamse vakbondsleden.Concreet: een algemene loonsverhoging van2 procent, maar ook onder meer een orga-nieke administratieve omkadering in het ba-sisonderwijs. De Vlaamse en de Franstaligeonderwijsministers lanceerden eerder al eenoproep tot de federale en de deelstaatrege-ringen om meer in onderwijs te investeren. Maar dit vereist eenherziening van de financieringswet, wat een federale bevoegdheidis. De Vlaamse regering streeft naar fiscale autonomie voor Vlaan-deren. In 2001 zou daar duidelijkheid over bestaan. «Pas op datmoment zal de vraag naar meer geld realistisch zijn en wordt de eisvoor hogere lonen bespreekbaar», zegt Vlaams onderwijsministerMarleen Vanderpoorten.Op 7 april sprongen de onderhandelingen voor een collectievearbeidsovereenkomst (CAO) tussen vakbonden en onderwijsmi-nister af. Het CAO-voorstel van de minister omvatte een pakketvan 3,9 miljard frank. Onder meer 500 miljoen frank was wegge-legd voor ondersteunend en administratief personeel in het basis-onderwijs. Om de kansarmoede te bestrijden kwam daarbovenopnog eens 590 miljoen, vrij te verdelen over basis- en secundaironderwijs. De algemene en coördinerende directeurs van het se-cundair onderwijs zouden een bijkomende vergoeding krijgen van280.000 frank. Minister Vanderpoorten engageert zich alvast omde 2,5 procent besparingen op de lestijden in het secundair onder-wijs van de vorige Vlaamse regering ongedaan te maken. Dat kost1,4 miljard frank, maar daardoor kunnen zowat 1000 jobs behou-den blijven.In plaats van een algemene loonsverhoging mikt de onderwijsmi-nister in de eerste plaats op een haalbaar pedagogisch comfortvoor onderwijsmensen. Zo zouden personeelsleden vrijgesteldkunnen worden van hun lesopdracht om jonge leerkrachten tebegeleiden. Hiervoor is een betere omkadering noodzakelijk.

SCHOOLUITSTAPPEN

Pretparken bezoekenOp dit moment neemt de on-derwijsminister op korte ter-mijn geen initiatief om debestaande regelgeving overééndaagse en meerdaagseschooluitstappen grondig tewijzigen. Het is evenwel debedoeling om vanuit de over-heid een samenhangend enpedagogisch verantwoord be-leid uit te tekenen dat alle bui-tenschoolse activiteiten regelt.De minister zal hiervoor opmiddellange termijn enkelegrote lijnen uittekenen die te-gelijk rekening houden met hetpedagogisch en financiëleaspect en ook met de mede-zeggenschap van de ouders ende autonomie van de scholen.In elk geval zullen de scholende nodige tijd krijgen om inoverleg de getrokken krijtlij-nen ter plaatse concreet in tevullen. De discussie overschooluitstappen en effectie-ve onderwijstijd invullen, is inonderwijskringen al langeretijd aan de gang. Eendaagseschoolreizen hebben het besteen educatief karakter, zegt deonderwijsoverheid. In de meer-derheid van de Vlaamse scho-len zijn ze nu al gekaderd bin-nen het thema- en of project-matig gericht pedagogisch wer-ken. De minister is van oor-deel dat de lokale schoolbestu-ren hierin hun verantwoorde-lijkheid moeten opnemen inoverleg met alle betrokkenen,de leerkrachten, ouders en leer-lingen. De wijze waarop en devoorwaarden waaronder extra-muros activiteiten (ook één-daagse schoolreizen) georga-niseerd worden, kunnen hunweerslag vinden in het school-reglement.

■ VERVANGINGSPOOLS

U stapt toch ook in?Het Vlaams Parlement keurt het ontwerp van decreet op devervangingspools goed. Daarmee kunnen deze pools beginseptember van start gaan voor drie schooljaren. De vervan-gingspool is een groep leerkrachten die binnen elke onder-wijszone klaar staat om afwezige collega’s te vervangen. (Vlaan-deren en Brussel zijn ingedeeld in 44 onderwijszones.) Scho-len die zich bij de vervangingspool aansluiten kunnen veelsneller een vervanger vinden. Vooral directies horen dit graag.In het regeerakkoord van de onderwijsminister is al voorzienin het principe van de vervangingspool van leerkrachten voorheel Vlaanderen en voor alle netten. Eigenlijk willen de ver-vangingspools vooral jonge leerkrachten in de scholen hou-den. Anders zouden ze een job buiten het onderwijs zoeken.Beginnende leerkrachten kunnen nu werk- en loonzekerheidverwerven voor de periode van één jaar. Poolleerkrachten wordenadministratief verbonden aan een ankerschool. Zij zorgt vooropvang en begeleiding. Zo kan een ervaren leerkracht de star-ters begeleiden bij hun eerste leservaringen.Als alle scholen beslissen om in de pools te stappen, kunnenzowat 5600 voltijdse leerkrachten, gelijk verdeeld over basis-en secundair onderwijs, erin terecht. Een aangesloten schoolkan een vervanger selecteren en aanstellen via een online ver-binding met de gratis interimarissen-databank van de Vlaam-se Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB).De folder U stapt toch ook in? is in de scholen verspreid.Meer informatie voor het basisonderwijs: tel 0800-97 013 – vervangings-pool.basisonderwijs@vlaanderen.be; voor het secundair onderwijs: 0800-97 011 – vervangingspool.secundaironderwijs@vlaanderen.be; algemeen:www.ond.vlaanderen.be/pool; leerkrachten die kandidaat zijn voor de ver-vangingspool: VDAB - tel 070-34 50 00

«Meer loon, minderwerkdruk»

Uitstappen: sociale uitsluitingvermijden.

14 KLASSE NR.106

Hij begon als leraar lageronderwijs. Nu is hij leraaraan de normaalschool. Driejaar geleden werkte hijde opleiding ‘onderwijs-kunde’ aan de Open Uni-versiteit met succes af.Hij behaalde in zes jaartijd een academisch di-ploma, terwijl hij voltijdsbleef werken. Ook inte-resse voor open afstands-onderwijs?

A F S T A N D S O N D E R W

NAAR DE CURSUSWHet aantal ingeschreven stude

vat 63 procent mannen en 37 pBijna een kwart is tussen 26 en 3de helft geeft vrijheid van studetempo aan als belangrijkste reOpen Universiteit te studeren. Inciteiten ontwikkelen is voor een kmotief en voor 13 procent de kanbaan vergroten.De Open Universiteit maakt een onstudenten die opteren voor een volledoctorandus, meester of ingenieurmet het oog op om-, her- en bijschDaartussenin bevindt zich een derddie één of enkele cursussen wil sturoepsmatige of algemene belangstedeze groep makkelijker te maken owerd een cursuswinkel op internet ontwStartende opleidingsstudenten krijgkingstraject aangeboden om zicht t

deermogelijkheden bij de Open

Stu

Hoe in ctie met evoltijdseacademdiplomabehalen

Ze had die avond nogtwee uur te studeren zeg-de ze, toen we haar bel-den. Fatma Pehlivan isvan opleiding lerares kleu-teronderwijs, of kleuter-leidster in gangbare taal.Vandaag is ze medewer-ker in het PedagogischCentrum van Gent, waarze Turkse ouders op-vangt en ondersteunt.

«Ik wil me bekwamen om weten-schappelijk onderzoek te doen rond

problemen waarmee migrantenkinderen te makenhebben», vertelt ze. «Daarom volg ik een opleidingpsychologie aan de Open Universiteit.»

GelijkwaardigDe Open Universiteit biedt aan volwassenen

open en zeer flexibel georganiseerd hoger afstands-onderwijs aan. Wie studeert aan de Open Universi-teit is niet gebonden aan vaste uren of studieplaats.Je krijgt het onderwijs aangeboden in de vorm vanafzonderlijke cursussen met een studielast van meestal100 tot 200 uur. Een diploma is niet vereist omtoegelaten te worden. Wel is het wenselijk datstudenten een gepaste voorkennis bezitten. Hetvakinhoudelijke niveau van de cursussen is im-mers minstens even hoog als dit van de cursussenuit het gewone universitair onderwijs.

«Ik bepaal zelf mijn studietempo», zegt FatmaPehlivan. «Al mijn vrije uren besteed ik aan mijnstudie. Dat is in de week minstens vijftien uur. Daarmoet je nog eens talrijke studieuren in weekendsen in vakanties optellen. Ik hoop in zes jaar deopleiding rond te krijgen. Dan behaal ik het diplo-ma van doctorandus in de psychologie. Wegens debinding met Nederland krijg je na afstuderen een

Nederlands diploma. Maar ditkan je zonder problemen viaeen administratieve procedu-re gelijkwaardig laten verkla-ren met een Belgisch diploma,in mijn geval dat van licen-tiaat.»

InvesteringDe cursussen zijn didactisch

opgesteld als zelfstudiepakket-ten. Je start met een introduc-tie. Daarna is de cursus opge-deeld in verscheidene leereen-heden die elk drie à vier uurstudie vereisen. Per leereenheidkrijg je een introductie waarinde doelstellingen duidelijk uit-eengezet worden. Er zijn ookregelmatig opgaven en zelftoetsen,zodat je kan testen of je op eenefficiënte manier aan het stude-ren bent. Na afronding van ge-middeld zo’n 25 à 30 leereen-heden per module kan je een

I J S

INKELnten, 1822, om-

rocent vrouwen.0 jaar oud. Haasterplaats, tijd enden om aan detellectuele capa-wart het studie-s op een nieuwe

derscheid tussendige opleiding tot en studenten dieoling inschrijven.

e, vrij grote groep,deren vanuit be-lling. Om het voorm in te schrijven

ikkeld (www.ou.nl).en een kennisma-e krijgen op afstu- Universiteit.

deren na de

ombina-en job een

isch

?

eindtoets afleggen die qua vorm en moeilijkheids-graad overeenkomt met het af te leggen examen.

«Nee, de Open Universiteit is niet meteengoedkoop», zegt Fatma Pehlivan. «Per modulebetaal ik gemiddeld 7000 frank. En ik heb er 36 afte werken daar ik van 20 modules werd vrijgestelddoor mijn vooropleiding. Maar dit is voor mij deenige mogelijkheid om in combinatie met mijnvoltijdse dagtaak een academisch diploma te be-halen.» Een andere cursist berekent dat de inves-tering ongeveer gelijk is aan inschrijven en collegevolgen aan een reguliere universiteit.

ErvaringDe cursussen zijn bouwelementen voor verschil-

lende diploma-programma’s. Door deze modulaireprogramma-opbouw en het hieraan gekoppelde stu-diepuntenstelsel, is het mogelijk een studie stap voorstap en certificaat na certificaat op te bouwen.

Het studiemateriaal bestaat uit schriftelijke cursus-sen. Hoe verteerbaar zijn die? Jean-Claude Callens,leraar aan het PHO (normaalschool) van Tielt: «Ikvind de cursussen prikkelend, uitdagend, verrijkenden goed gestructureerd. Eén minpunt: ze zijn opge-steld met het oog op reproduceren van de stof. Je moetze dus uit het hoofd blokken. Volgens de huidigeonderwijsfilosofieën is dat ouderwets. Ik volgde deopleiding ‘onderwijskunde’. Misschien gebruiken zevoor andere opleidingen wel aanvullende media, zo-als audiovisuele middelen en computerprogramma’s.»Callens startte als leraar lager onderwijs (onderwij-zer). Hij deed vier jaar over de opleiding ‘onderwijs-kunde’, equivalent van een licentie in de pedagogischewetenschappen. Zijn scriptie werkte hij later af. Allesbij elkaar deed hij er zes jaar over. «De normaalschoolvan Tielt startte drie jaar geleden met een nieuweopleiding waarbij leraars kleuteronderwijs hun diplo-ma van leraar lager onderwijs kunnen behalen. Menopteerde voor afstandsonderwijs. Uniek in Vlaande-ren. En men zocht iemand die daar ervaring meehad… Met mijn diploma van de Open Universiteitkwam ik meteen in aanmerking als leraar.»

MissenHelaas bestaat de opleiding ‘onderwijskunde’ niet

meer. Karl Baert, leraar lager onderwijs, mag ze nogvoltooien. Hij moet vóór september 2002 afgestu-deerd zijn. «Ik hoop al in 2001 mijn diploma tebehalen, waarmee ik hoop leraar pedagogiek mét 17jaar praktijkervaring als onderwijzer en nascholer teworden. Ik begon al in 1989 met de studie, maarwegens familiale omstandigheden ben ik eens enke-le jaar gestopt om nadien de draad weer op te nemen.Dat kan allemaal aan de Open Universiteit.»

Sommigen krijgen maar niet genoeg van stude-ren. Jean-Claude Callens is aan psychologie be-gonnen. «Ik miste het studeren. Ik wil met hetnieuwe dipoma niets bijzonder bereiken. Ik doehet louter uit persoonlijke interesse.» ■

Inlichtingen over de kennismakingstrajecten, lopende pro-grammeringen en de zes studiecentra van de Open Univer-siteit in Vlaanderen vindt u op www.ond.vlaanderen.be/hoger_onderwijs/univ/ou.htm. De adressen van de ver-schillende studiecentra vindt u in Klasse 105 p. 31.

uren

Twaalf sterren, twaalf museaLimburg is niet enkel de meest groene provin-cie van Vlaanderen, u kan er ook naar desterren kijken, een dodecaëder ontwarren, je-never proeven, uw karma opvijzelen in eenechte Japanse tuin of op stelten lopen tussende huizen van uw voorvaderen. En nog veelmeer. Uw zomervakantie mag bovendien droogof nat, koud of warm zijn, u krijgt een aanbodin open lucht of overdekt naar keuze. In juli enaugustus zijn 1000 leerkrachten met hun ge-zin de VIP-gasten in twaalf Limburgse museaen domeinen. Voor de leerkracht betekent dateen gratis bezoek, vergezellende gezinsledenmogen mee binnen tegen groepstarief (ofminder of ook gratis). U maakt er meteen ken-nis met het educatief aanbod voor uw leerlin-gen, de infopakketten liggen klaar. De Lim-burgers heten u welkom.

µ

Ik kwe

...Dehieeer

Na

Vo

...

Sta

Onlag

StuKu36insgenbeMomodo

Twaalf musea met Klasse A

Twaalf gerenommeerde Limburgse musea slaan deze zomer de handen in elkaar omde Vlaamse leerkracht en zijn gezin te ontvangen. En hem te inspireren voor deschooluitstappen van volgend jaar (al gunnen zij u ook uw vakantie). Tijdens demaanden juli en augustusjuli en augustusjuli en augustusjuli en augustusjuli en augustus kan u met uw gezin een bezoek brengen aan driedriedriedriedriemusea naar keuzemusea naar keuzemusea naar keuzemusea naar keuzemusea naar keuze. U bezoekt die allemaal op een dag of verspreid over verschei-dene dagen (hou wel rekening met de openings- en sluitingsuren en -dagen). Deleerkracht krijgt gratisgratisgratisgratisgratis toegang, vergezellende gezinsleden betalen het groepstariefgroepstariefgroepstariefgroepstariefgroepstarief(of minder, of eveneens niets). Ter plaatse krijgt u een vrijgeleide in het museum. Opvertoon van uw brief ontvangt u ook een infopakket met meer informatie. Vul de bonin en stuur hem op. Duizend inzenders krijgen een persoonlijke uitnodiging met eenstempel voor drie musea en meer praktische informatie. Dit is een twaalfsterrenaan-bod. Aan u de eer om te kiezen.

1. Bij uw voorouders op de koffieHier is geen spiritisme nodig om voorvaderen totleven te wekken. In dit grootste doe-museum vanhet land toont wonend Vlaanderen zijn wortels.Welkom in Bokrijk. Tijdens weekdagen kan u in enrond de honderd museumgebouwen de sfeer anno1900 opsnuiven. Ambachtslui brengen de beroe-pen van toen tot leven. Op zon- en feestdagengaan de champetter, de pastoor, de schoolmees-ter, de rattenvanger en andere acteurs op pad methun authentiek verhaal. En als u even niet kijkt,bent u de speelbal van jongleurs, vuurspuwers,straatmuzikanten. Voor kinderen is er ook speel-gelegenheid, een dierenhoek en zelfs sportaccom-modatie. Ten slotte kan niets u beletten een edu-

catieve wandeling te maken door-

heen het arboretum,de tuinen of de mooienatuur. Met of zonderbegeleiding.Open alle dagen van10-18 u. - Gewone toe-gangstarieven op week-dagen: 200␣ fr. (volw.),175␣ fr. (65+, minderva-liden en groepen),100␣ fr. (kinderen van6-12 j.), 100␣ fr. (scho-len) - info: Bea Vaes,Kathleen Bessemans -Domein Bokrijk - 3600Genk - tel 011-26 5300 - fax 011-26 53 10- bokrijk@limburg.be

2. De ingetogenwereld van debegijnenLaatromaans envroeggotisch maarvooral gekend om zijnschitterende reeks vanmuur- en pijlerschilde-

ringen. 38 taferelen,van de late 13de tothet begin van de 17deeeuw, zijn de materiëlegetuigen van de mid-deleeuwse geloofsbe-leving. En passant ge-

NAAR LIMBURGJa, ik doe graag mee aan de Klasse-actie intwaalf Limburgse musea. Stuur mij een uitno-diging voor (vul in) ….. perso(o)n(en). Dezeactie is gratis voor mezelf, vergezellende ge-zinsleden betalen maximum het groepstarief.om op (vul een datum in in juli of augustus, houl rekening met eventuele sluitingsdagen)

.................................................................. twaalf musea kregen elk een nummer. Vulronder uw vijf voorkeuren in. Naast 1 schrijft u uwste voorkeur, naast 2 uw tweede voorkeur, enz.

keuze 1: ...................................................

keuze 2: ...................................................

keuze 3: ...................................................

keuze 4: ...................................................

keuze 5: ...................................................

am: ...........................................................

lledig adres: ................................................

..................................................................

mboeknummer: .........................................

derwijsniveau (omcirkel wat past):er / secundair / hoger onderwijs

ur deze originele bon volledig ingevuld naar Militzaipers - Musea met Klasse - Planetariumweg 19 -00 Genk. Niet faxen a.u.b. Onvolledig ingevuldechrijvingen komen op een wachtlijst. 1000 gelukki- krijgen een bevestigingsbrief die geldt als toegangs-

wijs. Als u een uitnodiging ontvangt, komt u ook.cht dat in extremis niet lukken, bel dan zo snelgelijk naar de organisatoren. Zij kunnen uw plaats

orgeven aan een collega die op de wachtlijst staat.

16 KLASSE NR.106

ven ze een boeiend overzicht van de verschillende schildertechnieken en stijlen.Bewonder ze in het sfeervolle interieur van de Begijnhofkerk in Sint-Truiden, nu eenprovinciaal museum. En leer het grote museumspel kennen voor leerlingen van dederde graad lager onderwijs, een combinatie ganzenspel-kwartetspel in macrofor-maat. Thema’s zijn het Sint-Truidens begijnhof en het leven van de begijnen meerin het algemeen. Als u de begijnhofkerk verlaat en de zon op uw pad hebt, dan kanu in het Provinciaal Domein Nieuwenhoven uw boterhammen opeten, uw kinderenaan de speeltuin overlaten en u informeren over boswandelingen met natuurgids,die op maat van uw leerlingen worden georganiseerd.Open op di.-vr. (10-12.30 en 13.30-17 u.), weekend en feestdagen (13.30 u.17 u.),maandag gesloten - toegang gratis, 600␣ fr. per klas voor een rondleiding met gids- info: Simon Betty - Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed - Kasteel Rijkel - D.v. Leeuwenstraat 23 - 3840 Borgloon - tel 011-69 11 88 - fax 011-69 14 59 -pcce@limburg.be

3. Tussen mythe en science fictionIn Tongeren, de oudste stad van het land,staat een glazen museum dat u vrijgeleidegeeft in donkere catacomben, waar u de fas-cinerende wereld van ruïnes wacht. Mythe ensciencefiction lijken wel samen te komen alsu het amfitheater van de dodecaëder be-treedt. Dat is een mysterieus voorwerp datzijn geheimen nog steeds voor zich houdt,ondanks verwoede pogingen van klassiekeschrijvers en archeologen om u het tegen-deel te bewijzen. In de permanente collectie van het museum krijgt u het verhaalvan de cultuurhistorische evolutie van onze gewesten, van de prehistorie tot devroege middeleeuwen. Vlaanderens grootste Munt- en Penningkabinet vindt u hierook, net als een jeugdatelier.Open op ma. (12-17 u.), di.-vr. (9-17 u.), weekend en feestdagen (10-18 u.) -Gewone toegangstarieven: 400␣ fr. (gezin, familie), 200␣ fr. (volw.), 75␣ fr. (kinderenvan 7-14 j.), 150␣ fr. (groepen), 120␣ fr. (groepen vanaf 50 personen), scholen beta-len 50␣ fr. (LO), 75␣ fr. (SO) of 120␣ fr. (HO) - info: Patrick Mathei - Gallo-RomeinsMuseum - Kielenstraat 15 - 3700 Tongeren - tel 012-23 39 14 - fax 012-39 10 50- grm@limburg.be

4. Pilletjes, koekjes en de prehistorieAls het u soms te machtig wordt en u kan uwhanden echt niet thuis houden, dan biedt hetMuseactron soelaas. Dit is een museum waardoen de boodschap is. Voorwerpen, teke-ning, foto’s en maquettes vertellen hoe demens in de regio Maaseik door de eeuwenheen leefde. Kies zelf uw onderzoeksobjectvia de computergestuurde muntenvitrine, maalgraan, puzzel, boetseer of verpoos even inde prehistorische boerderij. Op een pilletje zalu bovendien niet kunnen kijken als u door de oudste privé-apotheek van het landloopt. Voor het dessert kan u ten slotte de 17de-eeuwse kelderbakkerij in. Hier kanu tijdens een bezoek met leerlingen zelf koekjes komen bakken.Open alle dagen (10-17 u.) - Gewone toegangstarieven: 70␣ fr. (12-65 j.), 50␣ fr.(65+), 40␣ fr. (8-12 j.) - info: Hubert Heymans - Lekkerstraat 5 - 3680 Maaseik - tel089-56 68 90 - fax 089-56 05 61 - hubert.heymans@maaseik.be

5. De schatten van KatrienDe belangrijkste kerkschatten van Limburgliggen, staan en hangen in de neoclassicisti-sche Sint-Catharinakerk van Maaseik. Er zijner zoveel, dat men er een schatkamer voor

heeft ingericht. Daar vindtu ook het oudste evange-lieboek van de Benelux(met de cd-rom van dit pa-trimonium kan u daar met-een ook in bladeren), deoudste bewaarde An-gelsaksische weefsels van dit continent, reliekhouders, zilversmeed-werk en reliekschrijnen. En als u af en toe omhoog kijkt, krijgt u er hetstucwerk van de kerk gratis bij.

Open alle dagen (10-17 u.) - Gewone toegangstarieven: 70␣ fr. (12-65 j.), 50␣ fr. (65+),40␣ fr. (8-12 j.) - info: Hubert Heymans - Lekker-straat 5 - 3680 Maaseik - tel 089-56 68 90 -fax 089-56 05 61 - hubert.heymans@maaseik.be

6. Een penseel met één haarMocht u toevallig van het ontbrekend luikvan Van Eycks Lam Gods af willen, dat al

enkele decennia in uw kelder ligt, dan mag u dat meteen meebrengen naar de VanEycktentoonstelling in Maaseik. 600 jaar na hun dood zijn de gebroeders Jan enHubert Van Eyck nog steeds de ereburgers van hun stad. In het 17de-eeuwseklooster van de Minderbroeders en de Sint-Bonaventurakerk worden levensechtekopieën van hun werk tentoongesteld, originele zowel als verrassend creatieve.Gebruikte detaillist Van Eyck werkelijk een penseel met één haar? Wat geeft het LamGods prijs als men er een röntgenfoto van maakt? Aansluitend kan u op grootscherm een virtuele, historische wandeling maken door Maaseik.Open alle dagen (13-17 u.) - Gewone toegangstarieven: 70␣ fr. (12-65 j.), 50␣ fr.(65+), 40␣ fr. (8-12 j.) - info: Hubert Heymans -Lekkerstraat 5 - 3680 Maaseik - tel 089-56 68 90- fax 089-56 05 61 - hubert.heymans@maaseik.be

7. Zonnevlekken à volontéU hoeft niet in het holst van de nacht uw bed uitom sterren te zien. Een trip naar de kosmischekoepel van het Europlanetarium in Genk volstaat.Vanuit een comfortabele zetel onderneemt u daareen echte Star Trek. Het firmament van nu of van10.000 jaar geleden, rakelings over het Marsop-pervlak scheren, aanpikken bij de staart van eenkomeet, het kan allemaal. De grote sterrenkijkerin het observatorium tovert u bovendien de zonop een dienblad, met zonnevlekken à volonté.Voorts kan u zich vergapen aan spectaculaireruimtebeelden in steeds wisselende tentoonstel-lingen. In het nieuwe auditorium start in oktober een voorstelling op groot schermover het weer. Dichter bij de grond kan u ook de planetenwandeling maken of eenbezoekje brengen aan het Georama, of de geologische geschiedenis van België instenen. Het Europlanetarium heeft een uitgebreid educatief aanbod voor lager,secundair en hoger onderwijs. Een sterrentocht met teddybeer, de waarheid achterStar Wars en ET, met Dirk Frimout op planetenbezoek, de Hubble-telescoop en hetontstaan van de kosmos enz.Open alle dagen (10-17 u.), publieksvoorstellingen om 15 u. en 16.30 u. - Gewonetoegangstarieven: 390␣ fr. (gezin, familie), 180␣ fr. (volw.), 130␣ fr. (-16 en +65), 900␣ fr.(groepen, per gids) - info: Militza Kuipers - Planetariumweg 19 - 3600 Genk - tel089-30 79 90 - fax 089-30 79 91 - planetarium@europlanetarium.com

8. Van korrel tot borrelHoe krijg je dat doorschijnende, bittere envooral in de winter deugddoende drankjedat jenever heet in een fles? In het NationaalJenevermuseum (Hasselt) volgt u het authen-tieke productieproces op de voet in een vak-kundig gerestaureerde 19de-eeuwse stokerij.Voor u die bloednuchter verlaat, hebt u ookde sfeer van weleer meegekregen, die huist inoude kruiken, flessen en borrelglaasjes, jene-verprenten, protestaffiches en foto’s. U leertmoutwijn en brandewijn kennen en loop danvooral het proeflokaal niet voorbij… Dit museum richt zich tot leerlingen vanaf 15jaar. Zij bekijken het productieproces door een technologische, historische en schei-kundige bril.Open di.-zo. (10-17 u.), maandag gesloten - Gewone toegangstarieven: 90␣ fr.(volw.), 70␣ fr. (groepen), 40␣ fr. (scholen) - info: Joanie Dehullu - Stedelijke MuseaHasselt - Bonnefantenstraat 19 - 3500 Hasselt - tel 011-21 25 43 - fax 011-21 1050 - museumhuis@belgacom.net

9. De oudste ter wereldHasselt was ooit het centrum van het graafschap Loon en het prinsbisdom Luik. Datstaat borg voor een rijke geschiedenis en dito cul-tuurpatrimonium. Maar waar vindt u dat? Het Stede-lijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof levert tekst enuitleg. Daarbovenop toont het u schatten van derederijkerskamer, art-nouveau keramiek, kerkelijk zilveren textiel, 19de- en 20ste-eeuwse schilderkunst énde oudste monstrans ter wereld (Wat een monstransis? In het museum verneemt u er alles over). Ook hiereen educatief aanbod voor alle leeftijden. Kinderenleren kunst op creatieve wijze kennen, verkennenHasselt met speelkaarten en puzzels, zingen hunlijflied in op cd enz.Open di.-zo. (10-17 u.), maandag gesloten - Ge-wone toegangstarieven: 90␣ fr. (volw.), 70␣ fr. (groe-pen), 40␣ fr. (scholen) - info: Joanie Dehullu - Ste-delijke Musea Hasselt - Bonnefantenstraat 19 -3500 Hasselt - tel 011-21 25 43 - fax 011-21 1050 - museumhuis@belgacom.net

10. Trek eens wat aanWie u en ons over 200 jaar op foto ziet, lachtzich vermoedelijk te pletter om onze klederdracht.U kan nu eventueel al hetzelfde doen in hetStedelijk Modemuseum (Hasselt). Authentieke kos-tuums, accessoires, mode-illustraties en -foto’sgeven de geschiedenis weer van de kleding vande 18de tot de 20ste eeuw. Ontdek de steedsveranderende visie van de mens op lichaam enkleding. Naast modehappenings, workshops, ont-werpwedstrijden enz. biedt het museum educa-tieve ateliers aan voor alle leeftijden: kleurenmet Mickey Mouse, patroontjes knippen en plak-ken, T-shirts beschilderen met sjablonen, zich ver-kleden met oude kostuums enz.Open di.-zo. (10-17 u.), maandag gesloten - Ge-wone toegangstarieven: 90␣ fr. (volw.), 70␣ fr. (groepen), 40␣ fr. (scholen) - info: JoanieDehullu - Stedelijke Musea Hasselt - Bonnefantenstraat 19 - 3500 Hasselt - tel 011-21 25 43 - fax 011-21 10 50 - museumhuis@belgacom.net

11. In de schaduw van de rijzende zonWandelen in een Japanse tuin is reizen. Reizen in de tijd, reizen met een opengeest, reizen met al uw zintuigen. Hasselt geeftu daar 2,5 hectaren lang de kans toe. Het Ja-panse landschap is aangelegd naar het modelvan de 17de-eeuwse theetuinen. Hij bestaat uitdrie delen:• een overgangsgebied tussen het westerse parkKapermolen en de centrale authentieke tuin• de centrale tuin met ceremoniehuis, theehuis,klaterende waterpartijen en exotische beplanting• een park met niet minder dan 250 Japansekerselaars.Open di.-vr. (10-17 u.), weekend en feestdagen(14-18 u.), maandag gesloten - Gewone toe-gangstarieven: 100␣ fr. (12-65 j.), 80␣ fr. (groepen),gratis voor kinderen tot 12 j. - info: Joanie Dehul-lu - Stedelijke Musea Hasselt - Bonnefantenstraat

19 - 3500 Hasselt - tel 011-21 25 43 - fax 011-21 10 50 -museumhuis@belgacom.net

12. U bent een visAls u zich ooit hebt willen voortbewegen als een vis in een stroom, over deMaas vliegen van bron tot monding of in conversatie gaan met microsco-pisch leven in het water, loop dan zeker De Wissen binnen. Dit natuuredu-catief centrum is het levend museum van de Maas. Met leerlingen brengt uer makkelijk een dag door. Naast het levend museum exploreren kunnen zijook aan vlechtateliersdeelnemen in het vlecht-museum. Buiten zijn er vij-

verbiotopen om water en waterle-ven te analyseren, Maaszoektoch-ten om de ecologie van de stroomte bestuderen en tochten met gidsom de grensstreek te verkennen.U kan er zelfs met een klas over-nachten.Open di.-vr. (10-17 u.), weekend+ feestdagen (14-18 u.), maan-

dag gesloten - Toegangstarieven: 200␣ fr. (gezin, familie) - 70␣ fr. (volw.), 50␣ fr.(10-18 j.) - gratis voor kinderen tot 10 j. - info: Jos Steyvers - De Wissen -Maaspark - 3650 Dilsen - tel 089-75 21 71 -fax 089-75 21 72 -dewissen@hotmail.com

KLASSE NR.106 17

MEER INFORMATIEVoor meer informatie of boekingen belt u het best naar de con-tactpersonen die bij elk museum vermeld staan. Voor meer infoover de algemene actie neemt u contact op met Militza Kuipers -Planetariumweg 19 - 3600 Genk - tel 089-30 79 90 - fax 089-3079 91 - planetarium@europlanetarium.com

(advertentie)

Leerkrachten gezocht A

• de dienst Beroepsopleiding van het departement Onderwijsdienst Beroepsopleiding van het departement Onderwijsdienst Beroepsopleiding van het departement Onderwijsdienst Beroepsopleiding van het departement Onderwijsdienst Beroepsopleiding van het departement Onderwijs is dringend op zoek naar:- gedetacheerde leerkrachten gedetacheerde leerkrachten gedetacheerde leerkrachten gedetacheerde leerkrachten gedetacheerde leerkrachten met ervaring in de 3de graad BSO/TSO om mee te werkenaan het project modularisering (mechanica-elektriciteit; auto; hout; personenzorg)- een gedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkracht met goede kennis van en ervaring in BuSO (OV3) omals projectleider de betere afstemming tussen opleiding op school en een alternerendetewerkstelling te coördineren-een administratief medewerkeradministratief medewerkeradministratief medewerkeradministratief medewerkeradministratief medewerker met opleiding handel/secretariaat/talenSolliciteren met cv vóór 15 juni bij dienst Beroepsopleiding - Rita De Clerck - Konings-straat 93 bus 3 - 1000 Brussel - tel 02-227 14 11 - rita.declerck@ond.vlaanderen.be• de afdeling Bijzondere Jeugdbijstand van de Vlaamse Gemeenschapafdeling Bijzondere Jeugdbijstand van de Vlaamse Gemeenschapafdeling Bijzondere Jeugdbijstand van de Vlaamse Gemeenschapafdeling Bijzondere Jeugdbijstand van de Vlaamse Gemeenschapafdeling Bijzondere Jeugdbijstand van de Vlaamse Gemeenschap is drin-gend op zoek naar:- kandidaat-vrijwilligers kandidaat-vrijwilligers kandidaat-vrijwilligers kandidaat-vrijwilligers kandidaat-vrijwilligers voor de 13 regionale Bemiddelingscommissies voor Bij-zondere Jeugdbijstand. Kandidaten hebben minstens vijf jaar ervaring met of kennisvan de sector en de jeugdhulpverlening. Zij zijn bereid een onbezoldigd mandaat vanvijf jaar op te nemen om in deze commissies te voorkomen dat problematischeopvoedingssituaties een gerechtelijke afhandeling krijgen.Meer informatie en kandidaturen bij afdeling Bijzondere Jeugdbijstand - GuidoMangelschots - Markiesstraat 1 - 1000 Brussel - fax 02-553 34 26 -guido.mangelschots@wvc.vlaanderen.be- Een vastbenoemd onderwijzervastbenoemd onderwijzervastbenoemd onderwijzervastbenoemd onderwijzervastbenoemd onderwijzer (met kennis van het Frans) kan halftijdshalftijdshalftijdshalftijdshalftijds aan de slag voorde verdere uitbouw van de Onderwijsclubkaart en de daaraan verbonden voordelen. Meerinfo en kandidaturen met cv (vóór 20 juni) bij vzw Onderwijsclub - Koen David - Spoorweg-straat 19 - 9250 Waasmunster - tel 052-46 45 47 - fax 052-46 19 62 -k.david@planetinternet.be - www.edu-web.be/onderwijsclub (voor het volledige profiel).• Gezocht: gedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkrachtgedetacheerd leerkracht voor vorming van vrijwilligers en ondersteuning vanlokale speelprojectenlokale speelprojectenlokale speelprojectenlokale speelprojectenlokale speelprojecten (speelpleinen, jeugdateliers…). Meer info en kandidaturen met cv bijPedagogisch Instituut J.L. Vivès vzw - Cordoeaniersstraat 13 - 8000 Brugge - tel en fax050-34 06 70 - vives@vives-vzw-org• Twee vastbenoemde leerkrachten kunnen via detacheringdetacheringdetacheringdetacheringdetachering vanaf 1 september aan deslag bij Refleks vzw. U coördineert bestaande en nieuwe educatieve programma’s voorjongeren van 14 tot 18 jaar. Kandidaturen met cv bij Refleks vzw - Breughelstraat 31-33 -2018 Antwerpen - tel 03-239 29 83 - info@refleks.be.• Hanteerbare methodieken ontwikkelen om leerkrachten te helpen bij de realisatie vangeweldloos-weerbare conflicthanteringgeweldloos-weerbare conflicthanteringgeweldloos-weerbare conflicthanteringgeweldloos-weerbare conflicthanteringgeweldloos-weerbare conflicthantering (leerlingen van alle leeftijden), dat kan uw op-dracht als gedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerdegedetacheerde zijn. Solliciteren met cv bij Pax Christi - Annemie Peeters - Italiëlei98a - 2000 Antwerpen - tel 03-224 78 71 - annemie.peeters@paxchrvl.ngonet.be.• Pedagogisch-didactische ondersteuning van het landelijk secretariaat en initiatievenvoor jongeren rond syndicale thema’ssyndicale thema’ssyndicale thema’ssyndicale thema’ssyndicale thema’s, dat wordt uw hoofdbezigheid als gedeta-gedeta-gedeta-gedeta-gedeta-cheerdecheerdecheerdecheerdecheerde. Solliciteren met cv bij ABVV-Jongeren vzw - Koen Vanbrabandt - Wat-teeustraat 10 - 1000 Brussel - tel 02-513 07 74.• Een kleuterleid(st)er met ruime ervaring kan vanaf 1 september aan de slag alsdeeltijds educatief medewerker deeltijds educatief medewerker deeltijds educatief medewerker deeltijds educatief medewerker deeltijds educatief medewerker bij vzw Wereldwerkplaats. U vormt en begeleidtkleuterleid(st)ers rond mundiale vorming en intercultureel onderwijs.Meer info bij vzw Wereldwerkplaats - Marc Coolens - Pater Damiaanplein 10 bus 6 -3000 Leuven - tel en fax 016-29 21 27 - wereldwerkplaats.vzw@chello.be• Een onderwijzer met stevige interesse voor theaterstevige interesse voor theaterstevige interesse voor theaterstevige interesse voor theaterstevige interesse voor theater kan als halftijds gedetacheer-halftijds gedetacheer-halftijds gedetacheer-halftijds gedetacheer-halftijds gedetacheer-dedededede aan de slag. Kandidaturen vóór 19 juni naar Bronks - Mieja Hollevoet en KlaraAscoop - Brialmontstraat 11 - 1210 Brussel - tel 02-219 99 21 - fax 02-219 75 54 -bronks.jeugdtheater@skynet.be• Een gedetacheerd leerkracht werkt mee aan activiteiten en uitgaven rond geloofson-geloofson-geloofson-geloofson-geloofson-dersteuning van jongeren en volwassenendersteuning van jongeren en volwassenendersteuning van jongeren en volwassenendersteuning van jongeren en volwassenendersteuning van jongeren en volwassenen. Solliciteren met cv bij Kerk en Wereld -Philip Debruyne s.J. - Korte Schipstraat 16 - 2800 Mechelen.• Leerkrachten met interesse voor detachering én milieueducatiedetachering én milieueducatiedetachering én milieueducatiedetachering én milieueducatiedetachering én milieueducatie kunnen zich lateninschrijven bij een werfreserve van de Cel Natuur- en Milieueducatie en -Informatie vanAminal (Vlaamse Gemeenschap). Meer info op www.mina.vlaanderen.be/milieueduca-tie/vacatures/ of bij eric.craenhals@lin.vlaanderen.be• Gezocht: leerkrachten conversatie Frans, Engels of Spaansleerkrachten conversatie Frans, Engels of Spaansleerkrachten conversatie Frans, Engels of Spaansleerkrachten conversatie Frans, Engels of Spaansleerkrachten conversatie Frans, Engels of Spaans, voor avondlessen inkleine groepjes, met ervaring en wonende in de regio Gent. Schrijven met cv naarRoger Paternoster - Noordhoutstraat 89 - 9031 Gent.• Kennis over land- en tuinbouw verhogen bij het grote publiek én lespakkettenmaken voor het onderwijs, dat doet de nieuwe pedagogisch medewerkerpedagogisch medewerkerpedagogisch medewerkerpedagogisch medewerkerpedagogisch medewerker. Kandida-turen met cv vóór 14 juni bij Landbouwcentrum 5b - mevr. B. Leus - Esenkasteel -Woumenweg 100 - 8600 Diksmuide - tel 051-51 93 55.• Gezocht: leerkrleerkrleerkrleerkrleerkrachten informaticaachten informaticaachten informaticaachten informaticaachten informatica, om opleidingen te geven in een instapcursus,cursussen Word en internet. Dringend gezocht: lesgevers in boekhoudpakketten. Meerinfo en kandidaturen bij Natalis - Europastraat 58 - 2850 Boom - tel 03-289 09 37- fax 03-289 71 01 - leo.vandeyck@pandora.be• Gezocht: een voltijds schoolbegeleiderschoolbegeleiderschoolbegeleiderschoolbegeleiderschoolbegeleider voor het katholiek basisonderwijs in westelijkNoord-Brabant, Nederland. Een theologisch/godsdienstwetenschappelijke opleidingis vereist. Meer info en sollicitaties bij Katholiek Onderwijsbureau West-Brabant/Zeeland - J. Roemer (afdelingshoofd) & P. Dekkers (directeur) - Postbus 648 - 4600 APBergen op Zoom - Nederland - tel 00-31-164-23 75 57.• U hebt interesse voor vakdidactiek? U kan teksten stilistisch en taalkundig verbeteren?Dan kan u misschien als freelance (coördinerend) redacteurfreelance (coördinerend) redacteurfreelance (coördinerend) redacteurfreelance (coördinerend) redacteurfreelance (coördinerend) redacteur aan de slag voor deredactionele opvolging van diverse educatieve projecten. Meer info en kandidaturenbij Standaard Educatieve en Wetenschappelijke Uitgeverij - Nicole Swyngedouw,directeur - Belgiëlei 147a - 2018 Antwerpen - tel 03-285 72 00 - fax 03-285 72 99- educa@standaard.com

Canonnier gezocht A

U bent een enthousiaste, vastbenoemde, voltijdse leerkracht. U kan plannen,organiseren, contacteren, teksten maken, u wil creatief en flexibel (en ook veelmet de computer) werken. U hebt een brede kijk op het «onderwijs/cultuur»-veld? Uw nieuwe functie: gedetacheerde leerkracht bij Canongedetacheerde leerkracht bij Canongedetacheerde leerkracht bij Canongedetacheerde leerkracht bij Canongedetacheerde leerkracht bij Canon, de Cultuurcelvan het departement Onderwijs. Uw opdracht: culturele projecten voor hetonderwijs uitdenken, begeleiden en opvolgen. Prospectie en ondersteuningworden hierbij afgewisseld met organisatorisch en administratief werk. Beant-woordt u aan dit profiel en hebt u interesse voor deze taak? Stuur ons dan uwsollicitatiebrief sollicitatiebrief sollicitatiebrief sollicitatiebrief sollicitatiebrief met cv en een beknopte bijlage (max. 3 blz.) waarin u uwconcrete betrokkenheid bij onderwijs/cultuur-projecten schetst en een concreet,origineel projectidee rond cultuur en onderwijs voorstelt.Dit is een open werving. De definitieve keuze wordt gemaakt door een jury metvertegenwoordigers van het departement Onderwijs en externe deskundigen. Erwordt geen correspondentie (ook niet telefonisch) over deze werving gevoerd.Stuur uw sollicitatie vóór 20 juni vóór 20 juni vóór 20 juni vóór 20 juni vóór 20 juni naar departement Onderwijs - de heer G.Monard, secretaris-generaal - sollicitatie Canon Cultuurcel - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Geselecteerde kandidaten worden uitgenodigd voor eengesprek op woensdagnamiddag 28 juni.

Canon Cultuurdagen A

De vierde Canon Cultuurdagen voor leerkrachtenCanon Cultuurdagen voor leerkrachtenCanon Cultuurdagen voor leerkrachtenCanon Cultuurdagen voor leerkrachtenCanon Cultuurdagen voor leerkrachten zullen plaats vinden innovember. Op de Cultuurdagen stellen leraars en directies van alle onderwijs-niveaus cultuurprojecten uit de eigen praktijk aan collega’s voor. Hun enthou-siasme en hun ideeën zullen u ongetwijfeld opnieuw inspireren om nadien zelfcreatief in de school aan de slag te gaan. In het oktobernummer van Klassevindt u het volledige programma.Uw stoel staat alvast/misschien klaar in de culturele centra van Dilbeek (maan-dag 13 november), Genk (dinsdag 14 november) of Torhout (vrijdag 17november).

Kunstcel A

Sinds 1 januari 1999 heeft Vlaanderen een heuse bouwmeester. De Vlaamseregering stelde architect Bob Van Reeth aan om «een architecturaal kwalitatie-ve leefomgeving (gebouwen, infrastructuur, landschapsingrepen…) te (helpen)creëren in Vlaanderen». Het team van de Vlaamse bouwmeester zal vanafvolgend schooljaar ook bouwprojecten van scholen begeleiden. Bedoeling isalle participanten van een school vanuit een directe en actieve betrokkenheidte leren reflecteren over architectuur en de samenhang van architectuur enkunst.Canon Cultuurcel wil dit proces mee ondersteunen. Daarom deze oproep naarscholen die geïnteresseerd zijn om het bouwproject van hun school, dat zichnog niet in het ontwerpstadium bevindt, als basis te gebruiken voor het bevor-deren van het denkproces over bouwen en de kwaliteit van de leefomge-het denkproces over bouwen en de kwaliteit van de leefomge-het denkproces over bouwen en de kwaliteit van de leefomge-het denkproces over bouwen en de kwaliteit van de leefomge-het denkproces over bouwen en de kwaliteit van de leefomge-vingvingvingvingving, en dit vanuit hun pedagogische werking. Om tot kwalitatief interessantevoorbeeldprojecten te komen, zullen voor deze eerste oproep enkele projectenuit de inzendingen geselecteerd worden.U kan uw project indienen tot 15 november. Spreek er met uw directie over enstuur uw vraag naar Team van de Vlaamse bouwmeester - Katrien Laenen -Koning Albert II-laan 20 bus 9 - 1000 Brussel. Meer info krijgt u op tel 02-55376 50 - katrien.laenen@azf.vlaanderen.be

Meester te leen 2000-2001 B

Vanaf oktober 2000 starten de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Brus-sel, met het uitleenproject uitleenproject uitleenproject uitleenproject uitleenproject Meester te leenMeester te leenMeester te leenMeester te leenMeester te leen. Twintig klassen van de derdederdederdederdederdegraad lager onderwijsgraad lager onderwijsgraad lager onderwijsgraad lager onderwijsgraad lager onderwijs kunnen drie maanden lang een museumpakket adop-een museumpakket adop-een museumpakket adop-een museumpakket adop-een museumpakket adop-terenterenterenterenteren. In het pakket zit een afbeelding van een meesterwerk uit de collectie vanhet museum met bovendien achtergrondmateriaal en creatieve lessuggestiescreatieve lessuggestiescreatieve lessuggestiescreatieve lessuggestiescreatieve lessuggestiesvoor alle leergebieden. Meester te leen motiveert 10- tot 12-jarigen om actiefrond kunst te werken en vanuit de eigen beleving naar kunst te leren kijken.Canon en de Koning Boudewijnstichting steunen dit project.Wil u met uw 5de of 6de leerjaar één van de twintig Meester te leen-pakkettenadopteren? Stuur een kaartje met uw naam, adres, telefoonnummer, e-mail en

dezelfde gegevens voor de schoolnaar Koninklijke Musea voor SchoneKunsten van België - educatievedienst - Meester te leen/K 3 - PietBodyn - Museumstraat 9 - 1000Brussel - tel 02-508 34 50 -educa t i e ve .d i en s t@f ine -a r t s -museum.be. Meer hierover in eenvolgende Klasse.

Stuur deze bon uiterlijk op 15 juli naar Festival Van Vlaanderen -Canon Verwenconcert - Kasteel Borluut - Kleine Gentstraat 46 - 9051Gent

GRATIS VERWENMUZIEKµ Ja, ik wil er graag bij zijn op 30 september in het Paleis voor Schone

Kunsten (Brussel) voor het gratis Verwenconcert voor leerkrach-ten.

Naam: ...................................................................................

Adres: ....................................................................................

.............................................................................................

.............................................................................................

Naam en plaats van de school: ................................................

.............................................................................................

Ik ontvang graag 1 / 2 gratis kaarten (schrappen wat niet past)

3de Canon Verwenconcert A

Dames en heren, neem uw agenda ennoteer: 30 september 2000, 20 u., Pa-leis voor Schone Kunsten, Brussel. Gra-tis Canon Verwenconcert.Exclusief voor de Vlaamse leerkrachtenvertolkt het Huelgas Ensemble (o.l.v.Paul van Nevel) werk van J. Rebelo’s(Lauda Hierusalem), G. Gabrieli’s (Exau-di me Domine) en A. Padovano (een24-stemmige mis). Met deze muzikalevooruitzichten rolt u voor uzelf de rodeloper uit voor het schooljaar 2000-2001.Vul dus met een volwaardige ‘presto’onderstaande bon in en stuur hem ui-ui-ui-ui-ui-terlijk terlijk terlijk terlijk terlijk op 15 juliop 15 juliop 15 juliop 15 juliop 15 juli naar Festival Van Vlaan-deren - Canon Verwenconcert - KasteelBorluut - Kleine Gentstraat 46 - 9051Gent. De 2200 gasten2200 gasten2200 gasten2200 gasten2200 gasten krijgen eind au-gustus persoonlijk een uitnodiging inde bus.

KLASSE NR.106 19

KunSTof - kunstenaar in de klas S

Dit schooljaar kregen 100 secundaireklassen voor één middag een kunste-naar in de klas. Wiskunde, Nederlands,Biologie, geschiedenis, LO… het zag ervoor één middag helemaal anders uit.Wil u volgend schooljaar ook een kun-stenaar in uw klas?Na de oproep in vorige Klasse vielener al heel wat kaartjes in de bus, maaru kan nog tot 15 juni een kaartjeu kan nog tot 15 juni een kaartjeu kan nog tot 15 juni een kaartjeu kan nog tot 15 juni een kaartjeu kan nog tot 15 juni een kaartjenaar Canon sturennaar Canon sturennaar Canon sturennaar Canon sturennaar Canon sturen met vermeldingvan uw naam, adres en telefoonnum-mer en dezelfde gegevens voor deschool. Bovendien vermeldt u duide-lijk het vak, de graad en de onderwijs-vorm waarvoor u een kunstenaarvraagt. Ten slotte kiest u ook een kunst-discipline: theater/literatuur, dans/be-weging, beeldende kunsten of media.De gelukkigen krijgen in juli bericht.

FEST

IVA

L VA

N V

LAA

ND

EREN

(advertentie)

(advertentie)

Cola versus fruitsap A

«De strijd is in vele scholen gestreden: de cola-automaatstaat er», zegt Afra (14). «Iedereen weet dat er alternatievenbestaan én dat die beter zijn voor het milieu en de gezond-heid. Maar de service en de prijs waarmee de Coca Cola-man de automaat vult zijn te verleidelijk om andere dran-ken te overwegen. De Jeugdbond voor Natuurstudie enMilieubescherming (JNM) heeft in samenwerking met deBond Beter Leefmilieu in tien scholen een kritische blikgeopend. Daar serveren ze biologisch vruchtensap enbiologisch vruchtensap enbiologisch vruchtensap enbiologisch vruchtensap enbiologisch vruchtensap enmineraal watermineraal watermineraal watermineraal watermineraal water in flesjes mét statiegeld.» Afra is enthou-siast: «Het project KNAP appelSAP van JNM wil jongerenbewuster doen consumeren. Ik wil geen boycot-actie tegende Coca Cola-Company organiseren, maar dat een schooleen kritische houding aanneemt op die wereldmonopoly enkiest voor gezondere drank, lijkt me toch logisch.» Een folderover het KNAP appelSAP-project KNAP appelSAP-project KNAP appelSAP-project KNAP appelSAP-project KNAP appelSAP-project en meer informatie krijgje van JNM - Kortrijksepoortstraat 141 - 9000 Gent of tel057-30 13 41 (Farah) of 0497-18 52 40 (Liesbeth). Ge-zondheid.

Generaties overbruggen B

«Door middel van intergenerationele projectenintergenerationele projectenintergenerationele projectenintergenerationele projectenintergenerationele projecten geven enkrijgen de kinderen vertrouwen in oudere mensen en ontdek-ken ze anderssoortige vriendschappen». Een citaat uit de eindter-men basisonderwijs, leergebied Wereldoriëntatie. In het vorigenummer van Klasse kon u een reportagereportagereportagereportagereportage lezen (Een boterhamEen boterhamEen boterhamEen boterhamEen boterhammet spekvetmet spekvetmet spekvetmet spekvetmet spekvet) over een aantal scholen die deze theorie in depraktijk omzetten. Magda Borms (departement Onderwijs -Dienst voor Onderwijsontwikkeling) schreef precies rond ditthema een inleidende brochureinleidende brochureinleidende brochureinleidende brochureinleidende brochure. U kan die brochure gratisgratisgratisgratisgratisbestellen op onderstaand adres. Scholen die zelf een projectwillen starten, kunnen daar ook terecht voor meer informatie envoor ondersteuningondersteuningondersteuningondersteuningondersteuning.departement Onderwijs - Dienst voor Onderwijsontwikkeling -Magda Borms - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel -tel 02-553 88 16 - fax 02-553 88 35 -magda.borms@ond.vlaanderen.be

Transport S

Gezocht: jonge, gemotiveerde mensen met zin voor verant-woordelijkheid en die tegen een stootje kunnen. Wie zoektdeze jongeren? De sector Transport & LogistiekTransport & LogistiekTransport & LogistiekTransport & LogistiekTransport & Logistiek, zeg maar defirma’s actief in distributie, transport en expeditiedistributie, transport en expeditiedistributie, transport en expeditiedistributie, transport en expeditiedistributie, transport en expeditie. Er is in dezesector immers een groot tekort aan dispatchers, transporteurs,expediteurs, scheepsagenten, magazijnbedienden, heftruckbe-stuurders, supply chain managers enz. Jobs vol afwisseling, metveel menselijk contact, vrijheid en zelfstandigheid.Vraag een gratis brochure en een pedagogische map metlessenpakket en video aan bij L . Van Cappellen -tel 02-230 30 43 - info@letsgo.be - www.letsgo.be

Space, the final frontier S

Een satelliet aan je vingertoppenEen satelliet aan je vingertoppenEen satelliet aan je vingertoppenEen satelliet aan je vingertoppenEen satelliet aan je vingertoppen is de leuke titel van eenwedstrijd voor leerlingen secundair onderwijs (zie ook Klasse98, p. 24). De opdracht is om met uw klas één of meerdereonderzoeksprogramma’sonderzoeksprogramma’sonderzoeksprogramma’sonderzoeksprogramma’sonderzoeksprogramma’s op te stellen waarbij een satellietcreatief en educatief wordt gebruikt. Begin 2001 gaat dan deeerste Belgische satelliet letterlijk de lucht in. Ze kreeg denaam PROBA én ze kan via internet worden bestuurd. Dewinnende scholen kunnen hun project/experiment dus zelfuitvoeren. Vooraf (februari 2001) krijgen tien winnende klas-sen een (gratis) driedaagse ruimtestage in het Euro SpaceCenter in Redu.U kan uw project/experiment indienen tot 30 november. Dat kanhet gemakkelijkst via eurospace@ping.be, met vermelding vande naam van de leerkracht/projectcoördinator, de deelnemendeklas, het e-mail- en het postadres van de school. U kan meerdereprojecten indienen. Meer info vindt u ook op www.eurospace.been in het septembernummer van Klasse. Op deze website vindt uook links naar de sites van (winnende) deelnemers aan vorigewedstrijden van de Euro Space Foundation.Euro Space Foundation vzw - Montoyerstraat 1/43 - 1000Brussel - tel 02-647 51 78 - fax 02-646 41 15 -eurospace@ping.be - www.eurospace.be

Drugbeleid op school S

Sedert begin ’99 kan u uw leerlingen se-cundair onderwijs bevragen rond het drug-beleid van uw school. Alle leerlingen vul-len anoniem en klassikaal een vragen-vragen-vragen-vragen-vragen-lijstlijstlijstlijstlijst in (24 vragen). De vragen handelenniet alleen over hun gebruik van (il)legaledrugs, maar ook over meningen, attitu-des en motieven, over vrijetijdsbesteding,over school- en klassfeer. Ten slotte peiltde vragenlijst naar de manier waarop deleerlingen kijken naar het drugbeleid vanhun school. De afname duurt één lesuur.Voor BuSO en deeltijds onderwijs is er eenaangepaste versie.De resultaten geven een beeld van demening van alle leerlingen en vormenzo een basis voor uw school om haardrugbeleid te evalueren. Elke school krijgteen eigen rapporteigen rapporteigen rapporteigen rapporteigen rapport, mét concrete tipsconcrete tipsconcrete tipsconcrete tipsconcrete tipshoe u hiermee verder kan werken. Ompraktische redenen (o.a. een vlotte ver-werking van de gegevens) is dit aanbodbeperkt tot vijftien scholen per maand.Meer info en inschrijvingen bij Vereni-ging voor Alcohol- en andere Drugpro-blemen (VAD) - Greet Van Holsbeeck -E. Tollenaerestraat 15 - 1020 Brussel -tel 02-423 03 33 - fax 02-423 03 34 -bevraging@vad.be

Karel, man en paard S

«Een parabel over de macht, een brug tussen Keizer Karel enhet duo Putin-Clinton, de ultieme voorstelling in een fantastischKeizer Karel-jaar», noemt productieleider Jari Demeulemeesterde nieuwe productie van de Ancienne Belgique (AB). Karel,Karel,Karel,Karel,Karel,man en paardman en paardman en paardman en paardman en paard wordt een muzikaal, theatraal en visueel spek-takel over het leven en de tijd van de man «in wiens rijk de zonnooit onder ging». Geen musical, geen historische of musicolo-gische reconstructie, wel een frisse productie over macht, intrigesen uiterlijk vertoon. De NeusDe NeusDe NeusDe NeusDe Neus en de Kopde Kopde Kopde Kopde Kop (Karel Vingerhoets enMarc Peeters), figuren uit de Antwerpse Poesje, zijn daarbijonze gids. Zij commentariëren de grote en kleine histories.Wannes Van de Velde zorgt voor de bindtekstenbindtekstenbindtekstenbindtekstenbindteksten. De mu-mu-mu-mu-mu-ziekziekziekziekziek, gevarieerd, voorzien van een vleugje couleur locale uitde tijd van de keizer en net als diens onderdanen uit de vierwindstreken afkomstig, is een concept van Dirk Van Esbroeck.In tekst en muziek wordt Keizer Karel van zijn voetstuk gezon-gen en als mens van vlees en bloed getoond.Publicist Roel Jacobs leverde historisch advieshistorisch advieshistorisch advieshistorisch advieshistorisch advies in de produc-tiefase. Hij geeft ook lezingenlezingenlezingenlezingenlezingen in scholen (5000␣ fr. plus ver-plaatsingskosten) over Keizer Karel, in voorbereiding bijvoor-beeld op de voorstelling. Mogelijke thema’s: het belang vande 16de eeuw in de cultuurgeschiedenis van Europa; Karel V -acteur in en getuige van deze periode; de plaats van Brussel inhet leven van Karel V; de mythevorming rond Karel V, tijdenszijn leven, na zijn dood en tot vandaag. Meer info en reserva-ties: C.V. Het Scarlaken - Roel Jacobs - tel 02-569 25 84.De voorstelling duurt zowat anderhalfuur en is zeker geschiktvoor leerlingen vanaf de tweede graad secundair onderwijsvanaf de tweede graad secundair onderwijsvanaf de tweede graad secundair onderwijsvanaf de tweede graad secundair onderwijsvanaf de tweede graad secundair onderwijs.De première van Karel, man en paard vindt plaats op vrijdag 22september. Van zaterdag 23 tot donderdag 28 september (meteen matinee op zondagnamiddag) kan u de productie in de ABbewonderen. Later gaat de productie, met dezelfde bezetting,ook op tournee langs een tiental Vlaamse culturele centra.Tickets voor de AB kosten 600␣ fr. in voorverkoop en 680␣ fr. deavond zelf. Schoolgroepen die bij hun reservatie naar Klasseverwijzen, krijgen per tien deelnemers één gratis ticket.Voor meer info en reservaties: AB - tel 02-548 24 24 -info@abconcerts.be - www.abconcerts.be

Class-it B

De kleuterleidsters en de directie van de Brugse basisschoolHemelsdaele hebben een kant en klaar voorstel uitgewerktvoor het ideale klasboek voor het kleuteronderwijsideale klasboek voor het kleuteronderwijsideale klasboek voor het kleuteronderwijsideale klasboek voor het kleuteronderwijsideale klasboek voor het kleuteronderwijs. Dit uitonvrede met de beschikbare softwarepakketten, die de ei-genheid van het kleuteronderwijs te weinig weerspiegelen.Een geoefend programmeur heeft hun ideeën in een pakketuitgewerkt. Dat kreeg de naam Class-itClass-itClass-itClass-itClass-it. Op dinsdag 27 juni,om 20 u. kan u met dit pakket kennismaken. Plaats van hetrendez-vous: Conferentiezaal BBL - Markt 18 - 8000 Brugge.Het pakket kost 2100␣ fr., maar de aanwezigen kunnen hetbekomen aan de speciale intekenprijs van 1600␣ fr.Basisschool Hemelsdaele - Peter De Clerck, directeur -tel 050-35 44 07 - basisschool.hem@skynet.be

Door het oog van de cycloon A

Het tijdschrifttijdschrifttijdschrifttijdschrifttijdschrift YangYangYangYangYang publiceert dit jaar in vier afleveringen deouverture uit het eerste deel van een nieuwe romancyclusnieuwe romancyclusnieuwe romancyclusnieuwe romancyclusnieuwe romancyclus. Diteerste deel kreeg de titel Door het oog van de cycloonDoor het oog van de cycloonDoor het oog van de cycloonDoor het oog van de cycloonDoor het oog van de cycloon. AuteurJ.Z. HerrenbergJ.Z. HerrenbergJ.Z. HerrenbergJ.Z. HerrenbergJ.Z. Herrenberg, een Surinaamse Nederlander, werkt al twintigjaar aan zijn romancyclus en treedt hiermee voor het eerst naarbuiten. Volgens Yang is dit werk «een mengeling van James Joyceen Ronald Giphart, John Milton en J.J. Voskuil, Shakespeare enA.F.Th. Van der Heijden». Na Louis-Paul Boon, Pol Hoste enPjeroo Roobjee wordt deze Herrenberg de nieuwe writer-in-resi-dence van Yang. In zijn romancyclus wil Herrenberg «het geheimeproject van de Westerse geschiedenis blootleggen». De eersteaflevering van Yang, jaargang 2000, heet Memo’s uit eenMemo’s uit eenMemo’s uit eenMemo’s uit eenMemo’s uit eenvorig millenniumvorig millenniumvorig millenniumvorig millenniumvorig millennium en buigt zich vooral over de verlichtingverlichtingverlichtingverlichtingverlichting. Enga-gement, moderniteit, vooruitgang, postmoderniteit, laat-kapita-lisme enz. zijn de thema’s in klassieke, maar nooit eerder vertaal-de essays van Paul Valéry, Fredric Jameson, Michel Foucault,Jürgen Habermas, Theodore Adorno enz.Losse nummers kosten 280␣ fr. Een abonnement (vier afleve-ringen + boek) kost 800␣ fr.Yang - Postbus 245 - 9000 Gent - tel en fax 09-269 02 22 -vandevoorde@univ-lille3.fr - yangtijdschrift@yahoo.com -www.spikemedia.com/yang

KLASSE NR.106 21

(advertentie)

(advertentie)

Het huis van de toekomst A

625.000 bezoeken laterWelkom in Living Tomorrow 2Living Tomorrow 2Living Tomorrow 2Living Tomorrow 2Living Tomorrow 2, trefpunt van visies over de toekomst van woningtrefpunt van visies over de toekomst van woningtrefpunt van visies over de toekomst van woningtrefpunt van visies over de toekomst van woningtrefpunt van visies over de toekomst van woningen kantooren kantooren kantooren kantooren kantoor. Een dertigtal gidsen staat klaar om bezoekers rond te leiden. U kan LivingTomorrow 2 inderdaad enkel met een gids bezoeken. Dat garandeert dat elkebezoeker optimale informatie krijgt over de getoonde toepassingen. Uit de meer dan625.000 geleide bezoeken aan het eerste huis zijn lessen getrokken. Zo krijgt u in hettweede huis een nog beter ingerichte omgeving voor een rondleiding in optimaleomstandigheden. Ontvangst, wandel- en demoruimtes, klimaatregeling, rustplaatsen,opfrissing, kortom de volledige architectuur van het recent officieel ingehuldigdeLiving Tomorrow 2 is bedacht met een ideaal bezoekkader voor ogen.Living Tomorrow 2 bestaat uit drie delen: het Huis van de Toekomst, het Kantoorvan de Toekomst en het infocomplex waar zich de aula, loges, eventhall en eigenkantoren bevinden.De rondleidingBij wijze van ijsbreker houdt u, na de inkomhal, halt bij het high-tech sanitairhigh-tech sanitairhigh-tech sanitairhigh-tech sanitairhigh-tech sanitair vande toekomst. Vervolgens gaat u naar de woonkamer met klimaatregeling, opge-hangen buitenramen overhangend boven de zwemvijver met waterzuiverend riet-veld. De open haard is geïntegreerd in het domotica-systeem. Een paar meterverder volgen de Cameleon-keukenCameleon-keukenCameleon-keukenCameleon-keukenCameleon-keuken en de eetkamer. Cameleon-keuken? De fabri-kant toont een keuken die aanpasbaar is aan het moment van de dag. Metstemcommando is de keuken eenmaal ontbijtkeuken met aanrecht, andermaal eendiep uitgeschoven diner-keuken. Kleuren en licht-effecten wijzigen mee, dankzij nieuwe verflakken.De huishoudtoestellen zijn bewonderingswaar-dig: de meest moderne inductie-technologie, fu-turistische maar nuttige gebruikstoestellen. Op-vallend is het doorgeefluik voor leveringen aanhuis. Via e-mail bestelde consumptiegoederenworden aangeleverd en, via gecodeerde toe-gang buiten de woning, in een bewaarruimtemet koelgedeelte opgeslagen tot de bewonersvia de toegang in de keuken ze eruit halen.Van de eetkamer gaat het naar de centrale ruim-centrale ruim-centrale ruim-centrale ruim-centrale ruim-tetetetete, over twee niveaus, met schuin dak (wegensde semi-transparante fotovoltaïsche cellen). Licht-inval en elektriciteit gegarandeerd. Volgen detechnische ruimtestechnische ruimtestechnische ruimtestechnische ruimtestechnische ruimtes, begrijp het brein van hethele huis, waar domotica, climatisering en cen-trale verwarming achter glas staan te pronken. De wandeling op het gelijkvloerseindigt in de garage van de toekomst. Ook daar innovaties en beveiligingssyste-men die u beslist niet mag missen.De bovenverdiepingOp de tussenverdiepingtussenverdiepingtussenverdiepingtussenverdiepingtussenverdieping ziet u de binnenvijver met bamboe en kunstwerk vanHubert Minnebo. De nieuwste schildertechnieken en -materialen charmeren enverbluffen. Na deze adempauze wandelt u de bovenverdieping en het HomeHomeHomeHomeHomeTheatreTheatreTheatreTheatreTheatre binnen. Dit Internet Entertainment Centre integreert inkasting, zwevendevloer, acoustische dempingsmaterialen, houtgebruik en elektronisch entertainmentvan de volgende generatie. Aansluitend vindt u het Home OfficeHome OfficeHome OfficeHome OfficeHome Office, het thuiskantoorvan de toekomst. Deze cockpit rolt op een cirkelas als een sas, zodat de bewonerhet Home Office desgewenst van het Home Theatre kan afsluiten. Normaal zijnbeide gekoppeld, zodat u bijvoorbeeld in het Home Theatre op het reuzenschermhet internetsurfen in het Home Office kan volgen. Alles verloopt langs hetzelfdehogesnelheidnet: data- en stemverkeer, domotica, beveiliging, televisie, alles ge-baseerd op het Internet Protocol (IP). De toekomst hoort deels toe aan geïntegreer-de, naadloze netwerken.Tijd om te slapen. In één zone zijn slapen-baden-slapen ondergebracht. De slaap-slaap-slaap-slaap-slaap-kamerskamerskamerskamerskamers van volwassenen en kinderen staan opgesteld rond een centrale badka-centrale badka-centrale badka-centrale badka-centrale badka-mermermermermer. Gezondheidsaspecten vinden overal toepassingen. Bedden zijn aanpasbaaraan de lichaamsbouw. Beweegbare televisie, schuifwanden alom. Ook de badka-mer ontsnapt niet aan de health-rage: temperatuurregeling, water- en stoomver-

Met Klasse gratis naar de toekomstTijdens de maanden juli en augustus kunnen lezers van Klasse gratis eenbezoek brengen aan Living Tomorrow 2. Dit aanbod is geldig op alleweekdagen, dus niet op zaterdagen en zondagen en ook niet op 21 julien 15 augustus. Dit aanbod geldt enkel voor de leerkracht. Eventuelevergezellende gezinsleden betalen de gewone toegangsprijzen.Vul meteen bijgaand bonnetje in en stuur het vóór 15 juni naar LivingTomorrow - Indringingsweg 1 - 1800 Vilvoorde. Niet faxen a.u.b. Ukrijgt per kerende post een persoonlijke uitnodiging voor uw bezoek

(af te geven bij aankomst).

Living Tomorrow 2Geavanceerde video-conferencing-technieken, virtueel klassement, multime-dia-bibliotheken, een copier die documenten ineens ook maar vertaalt ensamenvat, de Yellow Voice (een portaalsite met agent- en spraaktechnologiei.s.m. Promedia-Gouden Gids), interactieve televisie (met voetbaldemo i.s.m.KPN Labs), een Nederlandse multimediademo (i.s.m. Randstad-Interlabor), hetprototype kantoor (met virtual desk, advanced WAP, unified messaging enz.).Living Tomorrow selecteert bedrijven, universiteiten, media, overheden enz. opbasis van hun visie naar de toekomst en hun bereidheid om zich voor eenperiode van vijf jaar te engageren. Die participanten vinden in Living Tomorroween demonstratieplatform. Het Living Tomorrow Lab coördineert de samenwer-king, zodat ieders inbreng wordt vertaald in geïntegreerde toepassingengeïntegreerde toepassingengeïntegreerde toepassingengeïntegreerde toepassingengeïntegreerde toepassingen én inherkenbare woon- en werkomgevingenherkenbare woon- en werkomgevingenherkenbare woon- en werkomgevingenherkenbare woon- en werkomgevingenherkenbare woon- en werkomgevingen.U kan Living Tomorrow 2 enkel geleid bezoeken. Volwassenen betalen 300␣ fr.Kinderen tussen 10 en 12 jaar betalen 270␣ fr. Kinderen tot 10 jaar hebbengratis toegang. Groepen (vanaf 10 personen) betalen 270␣ fr. per persoon.Vanaf het begin van volgend schooljaar krijgt elke bezoekende leerling eengratis studieboekje, aangepast aan het studieniveau. Deze studieboekjes zijnaangepast aan de eindtermen.Living Tomorrow 2 - Indringingsweg 1 - 1800 Vilvoorde - tel 02-263 01 33 -

fax 02-263 01 44 - info@livtom.be - www.livtom.be

Stuur deze bon volledig ingevuld vóór 15 juni naar Living Tomorrow -Indringingsweg 1 - 1800 Vilvoorde. Niet faxen a.u.b. U krijgt een persoon-lijke uitnodiging voor uw bezoek.

GRATIS NAAR HET LEVEN VAN MORGENµ Ja, ik wil graag een uitnodiging voor een gratis bezoek aan Living

Tomorrow 2.

Ik kom met ……………. (betalende) personen.

□ volwassenen □ kinderen tussen 10 en 12

Ik kies voor de periode (uw voorkeur duidelijk maken a.u.b.)

□ 1-15 juli j 10 u. j 11.30 u. j 15 u. j 16.30 u.

□ 16-31 juli j 10 u. j 11.30 u. j 15 u. j 16.30 u.

□ 1-15 augustus j 10 u. j 11.30 u. j 15 u. j 16.30 u.

□ 16-31 augustus j 10 u. j 11.30 u. j 15 u. j 16.30 u.

Naam: ...................................................................................

Adres: ....................................................................................

.............................................................................................

Tel. privé: ...............................................................................

Naam van de school: ..............................................................

Functie: ..................................................................................

KLASSE NR.106 23

nunft op mensenmaat, sauna met therapeutisch ef-fect. De kinderkamerkinderkamerkinderkamerkinderkamerkinderkamer is ontworpen door Ettore Sott-sas, speciaal voor dit huis. Kinderfantasie en opvoe-ding door spel en ontplooiing hebben het gehaald.Het kind aan de macht. Meubilair is verrolbaar, geenrechte hoeken te bespeuren, geen kindonvriendelijkedeur, maar een sluis en de voortaan obligate inter-net-inbelstekker, zij het mobiel. De kinderkamer zietuit op het dakterrasdakterrasdakterrasdakterrasdakterras met boom en speelplekje.Tien jaar verderTerug binnen gaat u via de nachthal en overloopnaar het prototype kantoorprototype kantoorprototype kantoorprototype kantoorprototype kantoor. Een paar passen, maareen sprong van tien jaar in de toekomst. U ziet ervisionaire oplossingen uit de meest prestigieuze labsvan partnerbedrijven van Living Tomorrow. Het Kan-toor van de Toekomst toont oplossingen voor van-

daag én de nabije toekomst. Hier eindigt ook uw bezoek. Via de eventhall ofcafetaria kan u huiswaarts. ■

Jailhouse Rock S

Freddy Horion komt misschien voorwaar-delijk vrij? Voorwaardelijk vrij, wat isdat? Hoe werkt elektronisch toezicht?Welke alternatieve straffen bestaan erin België? Was het beroemde Alcatrazeen wrede gevangenis in vergelijkingmet onze gevangenissen? Worden erveel mensen onterecht ter dood veroor-deeld? Hoe strafte men vroeger? Verge-ven slachtoffers «hun» misdadigers?U vindt de antwoorden in het nieuwelessenpakket Jailhouse RockJailhouse RockJailhouse RockJailhouse RockJailhouse Rock, een reekslessen over het leven in de gevange-leven in de gevange-leven in de gevange-leven in de gevange-leven in de gevange-nisnisnisnisnis, bedoeld voor leerlingen derdegraad (beroeps)secundair onderwijs. Hetlessenpakket is van de hand van leer-kracht PAV Johan Vanloo, die voordienal lessenpakketten schreef over de Bel-gische staatsstructuur (Oh Dierbaar Bel-gië) en over gemeente en provincie (Mijndorp is de wereld). Voor zijn nieuweproject kreeg hij de medewerking vanmensen uit het gevangeniswezen envan het kabinet van de federale minis-ter van Justitie. U kan het pakket bestel-len bij Uitgeverij Van In Lier - tel 03-480 55 11 - uitgeverij@vanin.be. Hetpakket kost 193␣ fr. (werkboek voor deleerlingen) + 320␣ fr. (uitgebreide hand-leiding). U kan vooraf een beoorde-lingsexemplaar (50 procent korting)bestellen van het werkboek.Meer info bij de auteur: Johan Vanloo -Watertorenstraat 18 - 1560 Hoeilaart -tel 02-657 58 17 - johan.vanloo@online.be

24 KLASSE NR.106

Fabula Rasa B

Nee, geen tikfout. Fabula RasaFabula RasaFabula RasaFabula RasaFabula Rasa is een kindertheatergezel-kindertheatergezel-kindertheatergezel-kindertheatergezel-kindertheatergezel-schapschapschapschapschap, een zevental jaren geleden opgericht door ex-onderwijzerEddy Smits. Fabula Rasa brengt (afhankelijk van de productie)een mix van mime, non-verbaal theater, verhaal en muziek.Schudden voor gebruikSchudden voor gebruikSchudden voor gebruikSchudden voor gebruikSchudden voor gebruik (vanaf 6 jaar), LuchtverhalenLuchtverhalenLuchtverhalenLuchtverhalenLuchtverhalen (vanaf 3jaar), de Bits Bats Bots ShowBits Bats Bots ShowBits Bats Bots ShowBits Bats Bots ShowBits Bats Bots Show (vanaf 3 jaar), Het geheim vanHet geheim vanHet geheim vanHet geheim vanHet geheim vande clownde clownde clownde clownde clown (tot 6 jaar) en de Sint & Piet 2-man ShowSint & Piet 2-man ShowSint & Piet 2-man ShowSint & Piet 2-man ShowSint & Piet 2-man Show (vanaf 3jaar) zijn volgend schooljaar alvast beschikbaar.Daarnaast brengt Fabula Rasa een ruim pakket muzische vor-mingsprojecten voor het basisonderwijs. Kleuters en leerlingeneerste graad lager onderwijs kunnen op een actieve manier naartheater kijken. Aktief TejaterAktief TejaterAktief TejaterAktief TejaterAktief Tejater waarbij de leerlingen actief het ver-haal beleven door mee te bewegen (al dan niet ingeoefend ofspontaan) en waarbij NIET stilzitten voor één keer mag (moet). DeWorkshop TejaterWorkshop TejaterWorkshop TejaterWorkshop TejaterWorkshop Tejater heeft dezelfde doelstelling («beleven»), maarricht zich tot leerlingen tweede en derde graad lager onderwijs.Daarbij heeft theatermaker Eddy Smits een docerende functie: hijondersteunt uw leerlingen doorheen verscheidene theateroefenin-gen. Voor beide workshops betaalt u 85␣ fr. per leerling plusreiskosten (gratis voor Limburgse scholen; 1500␣ fr. voor scholen inVlaams-Brabant en Antwerpen; 2500␣ fr. voor andere scholen).Ook bij de theaterproducties Schudden voor gebruik (6 tot 12jaar) en de Sint & Piet 2-man Show (3 tot 10 jaar) is eenmuzisch vormingsprogramma beschikbaar.Fabula Rasa - tel 075-70 23 13 - fax 011-72 92 08 -fabularasa@skynet.be - www.fabularasa.beFabula Rasa en Klasse willen u graag verwennen met eenFabula Rasa en Klasse willen u graag verwennen met eenFabula Rasa en Klasse willen u graag verwennen met eenFabula Rasa en Klasse willen u graag verwennen met eenFabula Rasa en Klasse willen u graag verwennen met eenextraatje. Drie klassen (kleuteronderwijs en eerste graadextraatje. Drie klassen (kleuteronderwijs en eerste graadextraatje. Drie klassen (kleuteronderwijs en eerste graadextraatje. Drie klassen (kleuteronderwijs en eerste graadextraatje. Drie klassen (kleuteronderwijs en eerste graadlager onderwijs) krijgen een gratis workshop Aktief Tejaterlager onderwijs) krijgen een gratis workshop Aktief Tejaterlager onderwijs) krijgen een gratis workshop Aktief Tejaterlager onderwijs) krijgen een gratis workshop Aktief Tejaterlager onderwijs) krijgen een gratis workshop Aktief Tejateraangeboden (u betaalt enkel de reiskosten). Stuur ge-aangeboden (u betaalt enkel de reiskosten). Stuur ge-aangeboden (u betaalt enkel de reiskosten). Stuur ge-aangeboden (u betaalt enkel de reiskosten). Stuur ge-aangeboden (u betaalt enkel de reiskosten). Stuur ge-woon een kaartje naar Klasse (Fabula Rasa) - Koningwoon een kaartje naar Klasse (Fabula Rasa) - Koningwoon een kaartje naar Klasse (Fabula Rasa) - Koningwoon een kaartje naar Klasse (Fabula Rasa) - Koningwoon een kaartje naar Klasse (Fabula Rasa) - KoningAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel. Fabula Rasa zal de drieAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel. Fabula Rasa zal de drieAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel. Fabula Rasa zal de drieAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel. Fabula Rasa zal de drieAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel. Fabula Rasa zal de driewinnaars contacteren voor verdere afspraken.winnaars contacteren voor verdere afspraken.winnaars contacteren voor verdere afspraken.winnaars contacteren voor verdere afspraken.winnaars contacteren voor verdere afspraken.

Gezocht: quizfanaten A

Leerkrachten wetenschappen (en anderen), scherp uw pennen.Brand X Games, een uitgeverij van diverse gezelschapsspellen,werkt immers aan een nieuw spel. Het kreeg de (voorlopige?)titel Einstein & co, de grote wetenschapskwisEinstein & co, de grote wetenschapskwisEinstein & co, de grote wetenschapskwisEinstein & co, de grote wetenschapskwisEinstein & co, de grote wetenschapskwis. Het concept:een wat moeilijker quiz-spel, gebaseerd op multiple choicevra-gen uit de verschillende wetenschappelijke disciplines (biolo-gie, fysica, wiskunde…). Bij het juiste antwoord hoort telkenseen korte wetenschappelijke uitleg. Het gaat dus om funda-funda-funda-funda-funda-menteel wetenschappelijke vragen en probleemstellingenmenteel wetenschappelijke vragen en probleemstellingenmenteel wetenschappelijke vragen en probleemstellingenmenteel wetenschappelijke vragen en probleemstellingenmenteel wetenschappelijke vragen en probleemstellingen,die een vertaling krijgen naar actuele en relevante technologi-sche en maatschappelijke toepassingen.Wat verwacht men van u? Brand X Games zoekt enkele en-thousiaste medewerkers die een reeks leuke, interessante,leuke, interessante,leuke, interessante,leuke, interessante,leuke, interessante,originele wetenschappelijke vragen aanreikenoriginele wetenschappelijke vragen aanreikenoriginele wetenschappelijke vragen aanreikenoriginele wetenschappelijke vragen aanreikenoriginele wetenschappelijke vragen aanreiken.Kandidaten melden zich bij Brand X Games - Geert Beullens- J. Stasstraat 16 - 3000 Leuven - tel 016-22 28 98 - fax 016-23 12 58 - einstein@brand-x.be

Klasse-service A

• Meespeeltheater Wiebe presenteert muzische projectenmuzische projectenmuzische projectenmuzische projectenmuzische projectenvoor het basisonderwijsvoor het basisonderwijsvoor het basisonderwijsvoor het basisonderwijsvoor het basisonderwijs, die nauw aansluiten bij de muzi-sche eindtermen. Vraag gratis de nieuwe folder aan bij Mee-speeltheater Wiebe - Peerdsdonkendreef 18 - 2221 Heist-op-den-Berg - tel 015-22 56 56 - fax 015-22 57 49 -meespeeltheater@wiebe.be - www.wiebe.be.• Vrijwilligers gezocht: vlotte praters én goede luisteraars, dis-creet en leergierig en bereid mee te werken aan de verspreidingvan informatie over aids en veilig vrijeninformatie over aids en veilig vrijeninformatie over aids en veilig vrijeninformatie over aids en veilig vrijeninformatie over aids en veilig vrijen. Geen voorkennisnodig, opleiding ter plaatse voorzien (vanaf september). Kan-didaten melden zich bij de Aidstelefoon - tel 03-236 69 69.• Dringend gezocht: kampverantwoordelijkenkampverantwoordelijkenkampverantwoordelijkenkampverantwoordelijkenkampverantwoordelijken voor de zo-mervakantie (begin juli en heel augustus). Solliciteren met cvbij IPOC - Van Boeckellaan 71 - 2500 Lier - tel 03-480 85 18- fax 03-489 01 99 - IPOC@village.uunet.be.• Gezocht: ervaringsverhalenervaringsverhalenervaringsverhalenervaringsverhalenervaringsverhalen van leerkrachten, studenten,directies en ouders rond vredesopvoedingvredesopvoedingvredesopvoedingvredesopvoedingvredesopvoeding, vooral rond dethema’s wegvallen van verbondenheid, participatie en de-mocratie, interculturele opvoeding, omgaan met conflicten,omgaan met pesten, invloed van geweld in de media. Ditmoet bijdragen aan de ontwikkeling van een vormingspak-ket. Alle info bij en naar Pax Christi Vlaanderen vzw - werk-

groep Vredesopvoeding - Italiëlei 98a - 2000 Antwerpen - tel03-225 10 00 - fax 03-225 07 99 - paxchrvl@ngonet.be -www.paxchrvl.ngonet.be• Kaas met gaatjes is een nieuw informatiepakket over media-media-media-media-media-beïnvloedingbeïnvloedingbeïnvloedingbeïnvloedingbeïnvloeding bij kinderen, vooral rond kinderreclamekinderreclamekinderreclamekinderreclamekinderreclame. Met ditpakket willen de initiatiefnemers (laatstejaarsstudenten HIRL)een kritische houding van de kinderen tegenover reclame sti-muleren. Het pakket kost 50␣ fr. (eventueel plus 100␣ fr. verzen-dingskosten). Meer info en bestellingen bij Hoger Instituut voorReadaptatiewetenschappen - Sophie Homans - J.B. Van Mon-sstraat 6-8 - 3000 Leuven - tel 016-20 35 25.• Een vastbenoemd leerkracht lager onderwijs, houder vanBO- en LHOS-getuigschrift, ervaring als taakleerkracht, wilgraag muterenmuterenmuterenmuterenmuteren naar een BO-school in Limburg. Reactiesgraag naar Klasse (mutatie) - Koning Albert II-laan 15 -1210 Brussel - fax 02-553 96 85 - info@klasse.be.• Avonturentochten of een avonturenkamp in de Ardennen,een avonturenweek in Tsjechië, dat kan allemaal met vzwLejo, een jeugddienst die zich vooral richt tot (deeltijds) wer-wer-wer-wer-wer-kende jongerenkende jongerenkende jongerenkende jongerenkende jongeren. Meer info (ook bijvoorbeeld over leerover-eenkomsten enz.) bij vzw Lejo - Lange Kruisstraat 7 - 9000Gent - tel 09-235 49 81 - fax 09-225 94 13 - lejo@skynet.be• Op zaterdag 24 juni kan u deelnemen aan de 5de Motor-5de Motor-5de Motor-5de Motor-5de Motor-runrunrunrunrun ten voordele van het kinderkankerfonds vzw Kleine Prins.De tocht is zo’n 110 km lang. Samenkomst, vertrek (tussen 12en 15 u.) en aankomst vinden plaats op het domein van hetatheneum Alicebourg - Koning Albertlaan 58 - 3620 Lana-ken. Meer info bij Jean-François Wiels - tel 089-73 06 75(school) of 089-47 28 13 (privé).• Dringend gezocht: informatie (handboeken, lespakketten…)rond winkelbediening en etalerenwinkelbediening en etalerenwinkelbediening en etalerenwinkelbediening en etalerenwinkelbediening en etaleren. Alle info is welkom bijAnn Melis - VTI-DBSO - Scheutistenlaan 24 - 8500 Kortrijk -tel 056-25 92 08.

Vakantiecursus voor leerkrachten A

Van 8 tot 11 augustus kan u in Dworp (een lustrumeditietrouwens) deelnemen aan een creatieve vakantiecursus rondcreatieve vakantiecursus rondcreatieve vakantiecursus rondcreatieve vakantiecursus rondcreatieve vakantiecursus rondde muzische mediade muzische mediade muzische mediade muzische mediade muzische media. U kan er inspiratie opdoen, herbronnen,uitdagingen zoeken en/of uw creatieve grenzen verkennen. Ophet programma een waaier van tweedaagse workshops waar-uit u kan kiezen naar eigen behoeften en interesses. Voorkennisis daarbij niet vereist. Ervaringsgerichtheid, veel uitproberen,actieve participatie en uitwisseling staan telkens centraal.Het programma: 8 en 9 augustusHet programma: 8 en 9 augustusHet programma: 8 en 9 augustusHet programma: 8 en 9 augustusHet programma: 8 en 9 augustus: poppenspel interactief;dansverkenningen; beeldend buiten en creatief denken - 1010101010en 11 augustusen 11 augustusen 11 augustusen 11 augustusen 11 augustus: drama met kleuters; zelfbouwpakket dans;creatief schrijven; fysiek theater.De prijsDe prijsDe prijsDe prijsDe prijs: 3400␣ fr. voor één tweedaagse workshop en 6200␣ fr.voor vier dagen muzisch plezier (twee workshops). Overnach-tingen, maaltijden, verzekering, materiaal zijn inbegrepen.Snel inschrijven is de boodschap.Meer info en gratis folder bij Spelewei vzw - Kapellekensweg2 - 3010 Kessel-Lo - tel 016-35 05 50 - fax 016-25 43 34 -Spelewei@wanadoo.be

Sportklassen A

Buitensportorganisatie Fun Adventure heeft speciale program-ma’s voor leerlingen van het eerste leerjaar lager onderwijs totstudenten van de hogere sportscholen. Ook andersvalide kin-deren komen er aan hun trekken. Geregeld komen er bijvoor-beeld blinden op bezoek. De organisatie bestaat nu meer dantien jaar. Initiatiefnemer Luc Kleynen werd al op jonge leeftijddoor buitensportenbuitensportenbuitensportenbuitensportenbuitensporten gebeten: rotsklimmen, skiën, de natuur envooral de bergen… De laatste jaren heeft hij van zijn hobby zijnberoep gemaakt. Meer en meer scholen willen trouwens voormeerdere dagen boeken. Dat kan nu ook, want het verblijfs-centrumcentrumcentrumcentrumcentrum in Sy (Ardennen) is sinds be-gin dit jaar in gebruik genomen voorbos- en avonturensportklassen. Tijdensde maanden december, januari en fe-bruari krijgt u zelfs een korting van 10procent op uw verblijf en op alle sport-activiteiten.Fun Adventure bvba - Luc Kleynen -Van Akenstraat 31 - 1850 Grimbergen- tel 02-270 09 70 - fax 02-270 40 07- gsm 075-46 95 58

KLASSE NR.106 25

Poëziewedstrijden A

• Jongeren geboren tussen 1969 en 1993 kunnen deelnemen aan de 20ste Interna-20ste Interna-20ste Interna-20ste Interna-20ste Interna-tionale Wedstrijd Soetendaelle 2000tionale Wedstrijd Soetendaelle 2000tionale Wedstrijd Soetendaelle 2000tionale Wedstrijd Soetendaelle 2000tionale Wedstrijd Soetendaelle 2000. Elke deelnemer mag één of meer gedichteninzenden, het thema is vrij. U mag daarbij gerust de inzendingen van uw leerlingenbundelen onder één omslag. De inzendingen worden verdeeld over veertien leeftijds-categorieën en beoordeeld door een volwassenen- én een jeugdjury. Voor de win-naars en eervolle vermeldingen in de verschillende categorieën zijn er boekenpakket-ten (met o.a. een gedichtenbundel met hun eigen gedicht) voor een totale waarde vanzo’n 2,5 miljoen␣ fr.De gedichten worden verwacht vóór 10 juli bij Bernadette en Herman Vander Strae-ten-Biesemans - Kalkovenlaan 3 - 1785 Merchtem - tel en fax 052-37 20 40. Daarkan u ook het volledige reglement vragen.• Jongeren geboren tussen 1970 en 1988 kunnen deelnemen aan de 1ste Poëzie-1ste Poëzie-1ste Poëzie-1ste Poëzie-1ste Poëzie-wedstrijd voor jeugd en jonge volwassenenwedstrijd voor jeugd en jonge volwassenenwedstrijd voor jeugd en jonge volwassenenwedstrijd voor jeugd en jonge volwassenenwedstrijd voor jeugd en jonge volwassenen van de afdeling Bos & Groen vande Vlaamse Gemeenschap. Elke deelnemer mag één of meerdere gedichten inzen-den rond het thema thema thema thema thema BosBosBosBosBos. U mag daarbij de inzendingen van uw leerlingenbundelen. Er zijn drie leeftijdscategorieën (12 tot 15 jaar; 16 tot 18 jaar en 19 tot30 jaar). Op de prijzentafel liggen poëziepakketten en de (mogelijke) publicatievan de bekroonde gedichten in een bundel. De prijsuitreiking vindt plaats opzondag 1 oktober (start Week van het Bos).De gedichten worden verwacht vóór 30 juni bij De Vereniging voor Bos inVlaanderen - Geraardsbergse Steenweg 267 - 9090 Gontrode - tel 09-252 21 13- fax 09-252 54 66. Daar kan u ook het volledige reglement vragen.

Schoolrock S

Zijn er op uw school leerlingen die een eigen muziekbandjeeigen muziekbandjeeigen muziekbandjeeigen muziekbandjeeigen muziekbandje hebben? Dan kunnenze meedoen met de wedstrijd van Klasse voor Jongeren. Kandidaten schrijven eenbriefje met een korte voorstelling van zichzelf en hun muziek. Wie geselecteerdwordt, kan 20.000␣ fr. krijgen om een optreden te verzorgen op school. De rendier-jury komt kijken. Op weg naar De Grote Prijs en Eeuwige Roem.Kandidaturen sturen naar Klasse voor Jongeren (Schoolrock) - Koning Albert II-laan 15- 1210 Brussel.

Hernieuwbare energie S

Van 23 tot 29 oktober organiseert het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap(Vireg) de actie Met je school langs hernieuwbare energieMet je school langs hernieuwbare energieMet je school langs hernieuwbare energieMet je school langs hernieuwbare energieMet je school langs hernieuwbare energie. Secundaire scholenkunnen hierbij op bezoek bij milieuvriendelijke energie-installaties in Vlaan-op bezoek bij milieuvriendelijke energie-installaties in Vlaan-op bezoek bij milieuvriendelijke energie-installaties in Vlaan-op bezoek bij milieuvriendelijke energie-installaties in Vlaan-op bezoek bij milieuvriendelijke energie-installaties in Vlaan-derenderenderenderenderen, die werken rond windenergie, zonne-energie, kleine waterkracht, gft-verwer-king en/of bio-energie en bio-gas.De actie kadert in de grotere actie Oktober 2000 - Maand van de energiebespa-ring. Het volledige programma kan u gratis aanvragen bij Vireg - Markiesstraat 1- 1000 Brussel - fax 02-553 39 17.

KLASSE NR.106 25

BVN-TV A

Een nieuwe televisiezender is geboren: BVN-TV brengt«het beste van Vlaanderen en Nederland». Het is m.a.w.een publieke televisiezender voor Nederlanders enpublieke televisiezender voor Nederlanders enpublieke televisiezender voor Nederlanders enpublieke televisiezender voor Nederlanders enpublieke televisiezender voor Nederlanders enVlamingen in het buitenlandVlamingen in het buitenlandVlamingen in het buitenlandVlamingen in het buitenlandVlamingen in het buitenland. VRT, NOS en Wereld-omroep hebben hiervoor de handen in elkaar gesla-gen. BVN-TV selecteert uit het totale aanbod een pak-ket met gevarieerde programma’s die interessant zijn voor «medelanders» over degrenzen. De programma’s worden uitgezonden via de satelliet en zijn te ontvangenin heel Europa, het Nabije Oosten, Noord-Afrika, Canada, de Verenigde Staten enhet Caribisch gebied.Om de zender te ontvangen hebt u wel een digitale satellietontvangstsetdigitale satellietontvangstsetdigitale satellietontvangstsetdigitale satellietontvangstsetdigitale satellietontvangstset nodig.Zo’n set bestaat uit een schotelantenne met ontvangstkop en een digitale ontvan-ger. Zo’n set kost zowat 27.000␣ fr. In Europa betaalt u voorts géén abonnements-geld, daarbuiten wel.BVN-TV - VRT Persdienst - A. Reyerslaan 52 - Kamer 9L70 - 1043 Brussel of Postbus222 - 1200 JG Hilversum - Nederland - tel 00-31-35-6724 333 - fax 00-31-35-6724343 - bvn@rnw.nl - www.bvn.nl

Kort naar het buitenland S

European Dimension in EducationEuropean Dimension in EducationEuropean Dimension in EducationEuropean Dimension in EducationEuropean Dimension in Education (Warschau, Polen - 26 september tot 1oktober - inschrijven vóór 10 juni); Integrating the past - integrating a wideIntegrating the past - integrating a wideIntegrating the past - integrating a wideIntegrating the past - integrating a wideIntegrating the past - integrating a widerange of resources into history teachingrange of resources into history teachingrange of resources into history teachingrange of resources into history teachingrange of resources into history teaching (Cambridge, Engeland - 21 tot 26november - inschrijven vóór 15 augustus) en (vrije vertaling) «de pedagogiede pedagogiede pedagogiede pedagogiede pedagogievan het cultureel patrimonium in het perspectief van de versterking van hetvan het cultureel patrimonium in het perspectief van de versterking van hetvan het cultureel patrimonium in het perspectief van de versterking van hetvan het cultureel patrimonium in het perspectief van de versterking van hetvan het cultureel patrimonium in het perspectief van de versterking van hetdemocratisch burgerschapdemocratisch burgerschapdemocratisch burgerschapdemocratisch burgerschapdemocratisch burgerschap» (Vieste, Italië - 24 tot 27 oktober - inschrijven vóór15 september) zijn drie korte vormingsstages voor leerkrachten secundair onder-wijs. De voertaal is het Engels (Engeland en Polen) en het Italiaans (Italië).Deelnemen is gratis.Kandidaten melden zich zo snel mogelijk bij departement Onderwijs - afdelingBeleidscoördinatie - Marita Creyelman - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel -tel 02-553 95 68 - fax 02-553 95 65 - marita.creyelman@ond.vlaanderen.be

Kort naar Oostenrijk S

Die Südsteiermark und SlowenienDie Südsteiermark und SlowenienDie Südsteiermark und SlowenienDie Südsteiermark und SlowenienDie Südsteiermark und Slowenien (geschiedenis, muziek, nationaliteit en identi-teit, Duits als tweede taal…) is onderwerp van een korte vormingsstage van 23 tot29 juli in het Oostenrijkse Seggauberg bei Leibnitz. Naast lezingen, discussies enworkshops staan ook excursies (o.a. wijnproeven) op het programma. Deelnemenkost 11.000␣ fr. in een tweepersoonskamer (13.000␣ fr. in een éénpersoonskamer).Meer info en inschrijvingen bij Belgischer Germanisten- und Deutschlehrerverband -Vrijheidslaan 17 - 1080 Brussel - tel 03-220 42 58 (voorzitter prof. R. Duhamel) -www.bgdv.be

Europolis S

U kan met een groepje van tien leerlingen derde graad secundair onderwijsbijdragen aan de opstelling van een heuse Europese resolutieEuropese resolutieEuropese resolutieEuropese resolutieEuropese resolutie. Dat spel heetEuropolisEuropolisEuropolisEuropolisEuropolis, een organisatie van vzw EUfrasie. In de periode oktober-januari stellenuw leerlingen de resolutie op. In februari-maart kunnen twee keer tien groepjesleerlingen, samen met leeftijdgenoten uit andere landen én met Europarlementsle-den, debatteren over deze resoluties.Meer info en inschrijvingen bij vzw Eufrasie - Ryckevelde 10 - 8340 Damme -ryckevelde@online.be - users.online.be/ryckevelde

Partners gezocht S

• Wim Dauwe is leraar Engels in de tweede en derde graad secundair onderwijs vanhet St. Jozefinstituut Kortrijk. Hij is op zoek naar collega’s uit Noorwegen, Zweden,Finland en Denemarken om hun respectievelijke leerlingen de kans te gevenonderling te e-mailen en chattene-mailen en chattene-mailen en chattene-mailen en chattene-mailen en chatten, in het Engels uiteraard. Kan iemand hemcontactadressen bezorgen?Meer info bij Wim Dauwe - wim.dauwe@planetinternet.be• Kaunas Sargénai Secondary School (Litouwen) zoekt een Vlaamse partner-Vlaamse partner-Vlaamse partner-Vlaamse partner-Vlaamse partner-schoolschoolschoolschoolschool. De school telt zo’n 800 leerlingen en een 60-tal leerkrachten en is o.a. bezigmet thema’s rond ethnical development: muziekprojecten, ethnoecologie, menselij-ke ecologie enz. Ook het gebruik van de computer op school en strategieën rondvisual thinking krijgen veel aandacht. Het project Traditional Festivals at SchoolTraditional Festivals at SchoolTraditional Festivals at SchoolTraditional Festivals at SchoolTraditional Festivals at Schoolkadert in het Comenius-programma.U kan de school contacteren via Ona Visockiene, directrice Sargénai SecondarySchool - Vand_iogalos g. 51 - 3032 Kaunas - Lithuania - tel 00-370-25 80 22 -root@sarg.kau.soros.lt

KLASSE NR.106 25

BERLIJN

B e r l i j nZeven letters voor de voornaam van een hartenbreekster die van haarhoofd tot aan haar teentjes alleen voor de liefde was geprogrammeerd.1.De laatste letter van de bekendste grensovergang tussen oost en west.2.De eerste letter van de favoriete pleisterplaats van Rainer Werner Fassbinder.3.De zesde letter van de naam van het oudheidkundig museum (met o.a. een uniekaltaar uit de gelijknamige vroegere Griekse stad in Turkije).4.De vierde letter van de naam van de monumentale stadspoort, die we ons vooralherinneren uit groezelige nazi-propagandafilmpjes.5.De laatste letter van de naam van het grootwarenhuis met 2400 personeelsleden, 80.000 bezoekers (per dag!), meer dan 380.000 ver-koopsartikelen én een gourmetrestaurant.6.De vierde letter van de naam van het oudste Pruisische kasteel van de stad, vroegere zomerresidentie van de Pruisische koningen.7.De vijfde letter van de naam van de Berlijnse luchthaven waar Sabena u netjes aflevert.

PARIJS

P A R I J SZeven letters voeren u met JacquesBrel en Charles Aznavour ten hemel.1.De vierde letter van de naam van deminnaar van Camille Claudel.2.De zesde letter van de meer Parijse naamvoor het Centre Georges Pompidou.3.De eerste letter van de naam van de oude,romantische stadswijk, met o.a. het MuséePicasso en het Maison Victor Hugo.4.De derde letter van de naam van de «kleinemus van Parijs».5.De laatste letter van de naam van het museum met werk van Monet, Manet,Degas, Renoir enz. (en niet gewijd, zoals sommigen misschien denken, aan degeschiedenis van de Franse spoorwegen).6.De eerste letter van de naam van de laatste rustplaats van opperdeur JimMorrison.7.De zevende letter van de naam van de Parijse voorstad met het gelijknamigekasteel van de zonnegod.

WIN UW VAKANTIEVier dagen met zijn twee naar Parijs (en met uw

VIP-pas alle musea gratis)? Of met zijn vier? Op

stap in Amsterdam, Rome, Boedapest, Wenen, Ko-

penhagen of Berlijn? U kiest uw eigen citytrip met

de reischeque van 25.000␣ fr. Klasse (en een milde

sponsor) schenkt twéé dergelijke reischeques weg.

Wie naast de grote prijs graait, slaapt wél ergens

op het strand, maar misschien ook warmpjes ge-

huld in één van de tweehonderd ravenzwarte

T-shirts «Een mens met Klasse».

De vragen zijn moeilijk dit jaar. Wie het antwoord

vindt, maakt dus méér kans. Er is maar één juist

antwoord en bijna goed rekenen we helemaal

fout. Kwestie van uw motivatie nog wat aan te

scherpen. Arrivederci!

BOEDAPEST

B O E D A P E S TZes letters leiden u recht naar «het verwoeste gebied».1. De eerste letter van de naam van de Hongaarse «sherry».2. De tweede letter van de naam van het art-nouveau hotel, aan devoet van de gelijknamige heuvel, vooral bekend voor de mooiethermaalbaden.3. De vierde letter van de naam van de componist, die, vertrekkendevanuit de typische volksliederen, een geheel nieuwe muziekpedago-gie uitwerkte.

4. De eerste letter van de linkeroever-helft van de stad.5. De zesde letter van het lokale gekruide vleesgerecht.6. De tweede letter van de plaatselijke munteenheid.

26 KLASSE NR.106

KOPENHAGEN

A M S T E R D A MEen woord van zes letters voor het water waar u al peddelendbloemen kan kopen.1.De zesde letter van de bekendste bioscoop van Nederland.2.De zesde letter van het park van de schrijver die Adam in ballingschap stuurde.3.De laatste letter van de muziektempel waar ook Annelies uit Sas-van-Gentin Zeeland furore maakte.4.De laatste letter van de voornaam van de kapitein-nachtwacht in hetRijksmuseum.5.De vierde letter van de beroemdsteAmsterdamse familie, die lange tijd opPrinsengracht 263 «woonde».6.De derde letter van de huidige naamvoor de Begijnhofkapel (in het Begijnhof).

WENEN

ROME

R O M ETwee woorden, zeven letters, die pasta smelt in uw mond…1.De derde letter van de naam van de filmmaker die la Ekberg in de Trevifontein joeg.2.De vierde letter van de naam van de exclusieve Via waar u kleren vanArmani, juwelen van Cartier, schoenen van Gucci, horloges van Bulgaribroederlijk/zusterlijk naast elkaar vindt.3.De eerste letter van de naam van de oude stadswijk aan de overkant vande Tiber, met veel eethuisjes, nauwe straatjes, kerkjes enz.

4.De eerste letter van de meer bekende, Nederland-se, naam voor Castel Sant’Angelo, mét VlaamseMichaël als uithangbord.5.De laatste letter van de (merk)naam van hetfavoriete voertuig van de (jonge en minder jonge)moderne Romeinen.6.De vierde letter van het blad van onze collega’svan de «staat in de stad».7.De eerste letter van de Piazza waar Donau,Ganges, Rijn en Rio della Plata samen stromen.

De WedstrijdU zoekt in elk van de zeven Europese hoofdste-

den telkens één woord. Daarvoor krijgt u in elke

stad (in willekeurige volgorde) een aantal tips.

De eerste letters van de zeven woorden (ook in

willekeurige volgorde) vormen op hun beurt de

naam van een zorgeloze historische stad in Mid-

den-Europa. De naam van die stad is de code die

de prijzenpot opent. Schrijf de naam op een an-

sichtkaartje (van gelijk waar in binnen- en bui-

tenland) en stuur het vóór 11 juli naar Vakantie

met Klasse - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brus-

sel. Vermeld zeker uw telefoonnummer. Wij bel-

len de winnaar vóór 21 juli persoonlijk op. Hij of

zij kan meteen vertrekken of de prijs opsparen

tot een latere vakantieperiode. Alles kan.

W E N E NNegen letters vormen samen net geen muzikaal geheel.1.De zevende letter van de naam van het fraaie zomerpaleis van de Habsburgse keizers.2.De tweede letter van de naam van de bekende dansende viervoeters.3.De tweede letter van de naam van een van ‘s werelds mooiste gothische kathedralen.4.De zesde letter van de plaatselijke lekkernij, die je best eet in het hotel met dezelfde naam.5.De eerste letter van de naam van de muzikant, wiens hallucinante citermuziek derde man OrsonWelles vergezelde bij zijn vlucht door de Weense riolen.6.De achtste letter van de naam van de visionaire (of knettergekke?) kunstenaar van het huis-met-zijn-naam.7.De derde letter van de naam van de man van Sissi.8.De zesde letter van de kunstrichting van Gustav en Egon.9.De voorlaatste letter van de naam voor een plaatselijke groep zoetgevooisde jongenskelen.

K O P E N H A G E NZes letters voeren u naar de draak en de slang inde gouden toren.1.De derde letter van de naam die de inwoners van de stadaan de kleine Ariel geven.2.De vierde letter van de naam van de brouwerij van hetbier van die naam.3.De laatste letter van de naam voor de verkeersvrijewinkelstraat, één van de langste ter wereld.4.De vierde letter van de naam van het voormalige koninklijkpaleis, nu o.a. de thuisbasis van het Folketinget en het Højesteret.5.De derde letter van de naam van de nationale snack, eenopen belegde sandwich.6.De achtste letter van de titel van de film waarin DannyKaye schittert als Hans Christian Andersen.

KLASSE NR.106 27

FOTO

’S: P

HO

TOD

ISC

Algemeen A

Vreemde talenWat zijn de doelstellingen, leerinhouden en onder-wijsprincipes achter intercultureel vreemdetalenon-derwijs? Hoe ga je daar als leerkracht Engels, Fransof Duits tegenaan? Aan welke criteria moeten goe-de leermiddelen voldoen? Lees er meer over in:Cahier voor Didactiek 5: Intercultureel vreemde-Cahier voor Didactiek 5: Intercultureel vreemde-Cahier voor Didactiek 5: Intercultureel vreemde-Cahier voor Didactiek 5: Intercultureel vreemde-Cahier voor Didactiek 5: Intercultureel vreemde-talenonderwijstalenonderwijstalenonderwijstalenonderwijstalenonderwijs, L. Sercu, 650␣ fr. (420␣ fr. als uw school

een jaarabonnement heeft op de reeks) - uitg. Wolters-Plantyn - Santvoortbeeklaan21-25 - 2100 Deurne - tel 03-360 03 37 - fax 03-360 03 30 - klantendienst@wpeu.wkb.be- www.wpeu.be

Freinet«We willen het leven en de beleving van de kinderen, en hun ruimere interesses enconcrete vragen tot onderwerp en tot uitgangspunt maken van hun eigen leren. Wewillen kinderen de kans geven om steeds meer greep te krijgen op hun eigen leven,om ze te leren op een voortdurend verder bouwendemanier volwaardig(er) te participeren in de realiteit,buiten en ook binnen de school.» Of de basisstellingvan het Freinetonderwijs. De huidige stand van zakenvan de Freinetpedagogiek, geïllustreerd door tal vanpraktijkvoorbeelden uit actuele Freinetklassen vindt uin:Interactief leren in de coöperatieve klas. De visieInteractief leren in de coöperatieve klas. De visieInteractief leren in de coöperatieve klas. De visieInteractief leren in de coöperatieve klas. De visieInteractief leren in de coöperatieve klas. De visieachter het werken met Freinettechniekenachter het werken met Freinettechniekenachter het werken met Freinettechniekenachter het werken met Freinettechniekenachter het werken met Freinettechnieken, P. Stubbe,326 p., 1258␣ fr. - uitg. Kluwer - Kouterveld 14 - 1831Diegem - tel. 02-719 15 37 - fax 02-719 15 46 -oec@wkb.be

Vandaag en morgenScholen en leerkrachten verdienen meer ondersteu-ning bij vernieuwingen. De regelgeving is te technisch,te gedetailleerd, te complex. De verschillen tussen leer-lingen nemen toe en vragen van de school steedsmeer flexibiliteit en alertheid… Na ruim een decenniumVlaamse autonomie in onderwijs is er nog heel watwerk aan de winkel. Toch is er sinds de federaliseringvan onderwijs in 1988 heel wat gebeurd. Een com-pleet overzicht van de voorbije hervormingen, van deonderwijsstructuur vandaag en een vooruitzicht vanwat komt, krijgt u in:Onderwijs: een decennium Vlaamse autonomieOnderwijs: een decennium Vlaamse autonomieOnderwijs: een decennium Vlaamse autonomieOnderwijs: een decennium Vlaamse autonomieOnderwijs: een decennium Vlaamse autonomie,J. Verhoeven & M. Elchardus, 300 p., 985␣ fr. - uitg. Pelck-mans - Kapelsesstraat 222 - 2950 Kapellen - tel 03-66027 00 - fax 03-660 27 01 - uitgeverij@pelckmans.be

Meesters en meesteressenMeester, meesteres... Het klinkt anders dan vroeger,maar hier gaat het dan ook over de sociale geschie-denis van de leerkrachten lager onderwijs in België.Auteur Maurits De Vroede kijkt in een eerste boekdeelnaar het Ancien Régime, de periode voor de FranseRevolutie (1792). Hoe was het om les te geven in desteden, op het platteland? Hoe ging dat onder kerke-lijk en wereldlijk gezag? Wat verdiende een leerkrachten wat was zijn sociale positie? 288 pagina’s volkansen om te vergelijken met uw eigen situatie nu.Meesters en meesteressenMeesters en meesteressenMeesters en meesteressenMeesters en meesteressenMeesters en meesteressen, M. DeVroede, 288 p., 1200␣ fr.- Universitaire Pers Leuven - Europahuis - Blijde-In-komststraat 5 - 3000 Leuven - tel 016-32 53 45 - fax016-32 53 52

Basisonderwijs B

De lachende keizerAls het van de wandelgangen afhangt, leefde keizerKarel zijn leven meermaals op verschillende plaatsen.Zoveel wordt de heerser toegeschreven. U vindt eenoverzicht in De keizer lachtDe keizer lachtDe keizer lachtDe keizer lachtDe keizer lacht, een verzameling vanhumoristische verhalen over Keizer Karel, verteld doorzijn would-be kamerheer en raadgever. Leesvoer van-af 9 jaar.De keizer lachtDe keizer lachtDe keizer lachtDe keizer lachtDe keizer lacht, H. Van Daele, 95 p., 345␣ fr. - uitg.Altiora Averbode - Postbus 54 - 3271 Averbode - tel013-78 01 11 - fax 013-78 01 79 - altiora@verbode.be

Zorg-ideeënWat kan u met hoekenwerkcontractwerk of werkwinkelsprocesevaluatie? Kortom, hcollega’s zorgverbreding uitwideeën ideeën ideeën ideeën ideeën vindt u 60 fiches diedelen, met focus op differengaan als u wil. De fiches trerond jaardoorbrekend werksatie, buffertijd, materialen, Zorg-ideeënZorg-ideeënZorg-ideeënZorg-ideeënZorg-ideeën, I. Van Gucht &krijgen 10% korting en betaexclusief verzendingskostenBeukenlaan 8 - 9250 Waasm- fax 052-46 19 62 - k.dwww.edu-web/abimo

StudietoelageKan ik een studietoelage krgaat dat? Waar en hoe moenen? Jaarlijks verzuimen nogaeen studietoelage aan te vraniet. De gratis brochure StuStuStuStuStuvan het departement Ondevoor secundair als voor homeer een overzicht van de vocieel, gezinstoestand…), tabekenen, het abc van het aanvStudietoelagen 2000-2001Studietoelagen 2000-2001Studietoelagen 2000-2001Studietoelagen 2000-2001Studietoelagen 2000-2001 Informatie en Documentatie Koning Albert II-laan 15 - 121- fax 02-553 66 54 - publicaties.o- www.ond.vlaanderen.be/stud

Gids voor leerlingenMoet ik nog naar school amigrant recht op extra voorKan een onderwijsinstellinginschrijving? Is het mogelijkschooljaar nog van onderwiWel honderd vragen kunnenover onderwijs gaat. Die vrdaarop werden gebundeldleerlingen secundair ondleerlingen secundair ondleerlingen secundair ondleerlingen secundair ondleerlingen secundair ondment Onderwijs. Alle secundal toegestuurd, maar er zij

In beeldStudenten in de lerarenopleiding, leerkrachten en begeleiders die een didacti-sche handleiding zoeken met theoretische achtergrond, lesideeën, vragen,

opdrachten en een uitnodiging tot discussie enzelfanalyse, kunnen het Beeldonderwijs en Di-Beeldonderwijs en Di-Beeldonderwijs en Di-Beeldonderwijs en Di-Beeldonderwijs en Di-dactiekdactiekdactiekdactiekdactiek erop naslaan. Dit rijk geïllustreerde enoverzichtelijk gelayoute boek is de opvolgervan het in 1994 verschenen Tekenen en Didac-tiek. Nederlandse kost, maar ruim grensover-schrijdend. Het geeft aanzetten om in de klasmet beeldende vakken om te gaan: tekenen,handvaardigheid, beeldtaal. Daarbij achter-grond, doelstellingen, werkvormen, activiteitenenz. met aandacht voor de ontwikkeling vanhet kind.Beeldonderwijs en DidactiekBeeldonderwijs en DidactiekBeeldonderwijs en DidactiekBeeldonderwijs en DidactiekBeeldonderwijs en Didactiek, B. Schasfoort, 350

p., 1790␣ fr. - uitg. Wolters-Plantyn - Santvoortbeeklaan21-25 - 2100 Deurne - tel 03-360 03 37 - fax 03-36003 30 - wolters.plantyn@wpeu.wkb.be - www.wpeu.be

Secundair en hoger onderwijs S

Hoofd«Het hoofd van Johannes De Doper, op een schaal.»Dat vraagt Salome aan Herodes als beloning voorhaar dans der zevensluiers. Wat waren haarware motieven in dit Bij-belse verhaal dat ookschrijvers, beeldende kun-stenaars en componisteninspireerde? Was zij nietmeer dan een naïef enwilloos tuig in de han-den van haar wraakzuch-tige moeder? Schrijver EdFranck zoekt het uit in eenroman voor 12-plussers.SalomeSalomeSalomeSalomeSalome, E. Franck, 54 p.,345␣ fr. - uitg. Altiora Aver-bode - Postbus 54 - 3271Averbode - tel 013-78 01 11 - fax 013-78 01 79 -altiora@verbode.be

MagischAls u op zoek bent naar Nederlandse sprookjes, volks-verhalen, traditionele en moderne sagen (urban le-gends), familieverhalen en grappige vertellingen, danhebt u keuze zat in De magische vluchtDe magische vluchtDe magische vluchtDe magische vluchtDe magische vlucht, een collectiemondeling overgeleverde verhalen van het Amster-damse Meertens Instituut.De magische vluchtDe magische vluchtDe magische vluchtDe magische vluchtDe magische vlucht, T. Meder, 273 p., 665␣ fr. - ver-krijgbaar in de handel - Standaard Uitgeverij - België-lei 147 a - 2018 Antwerpen - tel 03-285 72 00 - fax03-285 72 99

Voetbal en racismeErkan voetbalt. Tot daar. Hij is ook Marokkaan. Dat iser voor sommigente veel aan, zekerals hij in de plaat-selijke voetbal-ploeg zijn stekzoekt. Maar ErkanErkanErkanErkanErkanbijt van zich af, metzijn voetbaltalent.En dat werkt. Erkanis een makkelijkleesbaar boek voorjongeren met wei-nig leeservaring(13-plussers).ErkanErkanErkanErkanErkan, R. Baetens, 120 p., 495␣ fr. - uitg. Clavis - Voor-uitzichtstraat 42 - 3500 Hasselt - tel 011-28 68 68 -fax 011-28 68 69 - info@clavis.be

KLASSE NR.106 29

B bereiken? Hoe stippelt u uit? Welke vormen heeftoe kan u samen met uwerken op school? In Zorg-Zorg-Zorg-Zorg-Zorg- al deze aspecten behan-tiëren. U kan daarin zo verkken een concreet kader

en, klasinrichting, organi-enz. L. Van Acker - Klasselezerslen 1620␣ fr. i.p.v. 1800␣ fr., (120␣ fr.) - uitg. Abimo -unster - tel 052-46 24 07

avid@planetinternet.be -

Sijgen? Over hoeveel geldt ik mijn aanvraag indie-l wat ouders en studentengen. Of ze kennen de wegdietoelagen 2000-2001dietoelagen 2000-2001dietoelagen 2000-2001dietoelagen 2000-2001dietoelagen 2000-2001rwijs wijst de weg, zowelger onderwijs. Met onderorwaarden (studie, finan-llen die het bedrag bere-raagformulier enz.- Cel Publicaties - Afdeling- departement Onderwijs -0 Brussel - tel 02-553 66 72nderwijs@ond.vlaanderen.beietoelagen

Sls ik 18 word? Heb ik alszieningen in mijn school? geld vragen voor mijn om in de loop van eenjsinstelling te veranderen? leerlingen stellen als hetagen én de antwoorden in de nieuwe Gids voorGids voorGids voorGids voorGids voorerwijserwijserwijserwijserwijs van het departe-aire scholen kregen hemn nog gratis exemplarenbeschikbaar, te bestellenvia fax of e-mail.Gids voor leerlingen se-Gids voor leerlingen se-Gids voor leerlingen se-Gids voor leerlingen se-Gids voor leerlingen se-cundair onderwijscundair onderwijscundair onderwijscundair onderwijscundair onderwijs - Cel Pu-blicaties - Afdeling Infor-matie en Documentatie -departement Onderwijs - Ko-ning Albert II-laan 15 - 1210Brussel - tel 02-553 66 72- fax 02-553 66 54 -publicaties.onderwijs@ond.vlaanderen.be -www.ond.vlaanderen.be

(advertentie)

Zomer van Antwer30/6 tot 3/9

Honderden artiesten uit aHonderden artiesten uit aHonderden artiesten uit aHonderden artiesten uit aHonderden artiesten uit astrijken al voor de zesde keezomer. Internationaal befaaderdaad, maar ook plaatsede stadswijken integreren. Beigen (co)producties en prVrolijke feestmuziek, verrasvoorstellingen, openluchtfilzonder circusgezelschappeneen wonderlijke kermismolejecten op onverwachte plekjeTientallen organisaties werketie gebeurt bij Antwerpen Opmet de stad Antwerpen en SMeer info over het aanbod werpen - Wapper 2 - 2000 A33 - anke.ver l inden@www.zomer.antwerpenopen.b

Over the edges: tot 30/6 A

Welbekend, beroemd, berucht, verguisd, bejubbeld.Over the edgesOver the edgesOver the edgesOver the edgesOver the edges, het tentoon-stellingsproject van het SMAK vanJan Hoet is nog tot eind juni inGent te bewonderen (bekritise-ren?). Vertrekpunt van de tentoon-stelling is de grens tussen inte-de grens tussen inte-de grens tussen inte-de grens tussen inte-de grens tussen inte-rieur en exterieur, tussen bin-rieur en exterieur, tussen bin-rieur en exterieur, tussen bin-rieur en exterieur, tussen bin-rieur en exterieur, tussen bin-

nen en buiten, tussen privé en publieknen en buiten, tussen privé en publieknen en buiten, tussen privé en publieknen en buiten, tussen privé en publieknen en buiten, tussen privé en publiek. In het jaarvan Keizer Karel zet deze tentoonstelling de structuuren de rijkdom van de stad Gent extra in de kijker.De toegangsprijs (ticket plus plattegrond stad en SMAK)bedraagt 300␣ fr. (School)groepen en reductiehoudersbetalen 200␣ fr. Geleide bezoeken zijn mogelijk.Stedelijk Museum voor Actuele Kunst - Citadelpark -9000 Gent - tel 09-221 17 03 - fax 09-221 71 09 -museum.smak@gent.be - www.smak.be / infolijn Overthe edges: tel 070-23 38 88 - www.charlesv2000.org

Off the hook: tot 30/6 A

Enkele jonge Gentenaars maken onder de naam Off The HookOff The HookOff The HookOff The HookOff The Hook een frisse, onortho-doxe en dissidente zijsprong in het officiële parcours van Over The Edges. Gelijklopend

met dat grote SMAK-verhaal doet Off TheHook zijn eigen kleine verhaal in een etalagein het centrum van Gent. Ze presenteren in dekijkruimte elke week een ander artistiek pro-ject (installaties,foto-werk, vi-deo- en diapro-jecties, perfor-mances, text

pieces, muurschilderingen, objecten en tekeningen). Degelegenheidskunst kan u van op straat bezichtigen vandinsdag tot en met zondag. Elke zondag is er vanaf 19u. finissage: een glas in aanwezigheid van de initiatief-nemers. Op maandag is de vitrine dicht voor afbraakvan het vorige en opbouw van het volgende project.Door het raam kijken is uiteraard gratis.Off The Hook - Bagattenstr. 43 - 9000 Gent - web.wanadoo.be/off.the.hook - off_the_hook_2000@hotmail.com

Weidevogels in rep en roer: tot 31/8 A

Weidevogels, het belang van weidevogelbeschermingin Vlaanderen en het belang van de Bovenschelde-vallei als weidevogelgebied zijn de grote lijnen in eeninformatieve tentoonstellinginformatieve tentoonstellinginformatieve tentoonstellinginformatieve tentoonstellinginformatieve tentoonstelling in Provinciaal Natuur-educatief Centrum De Kaaihoeve (Meilegem-Zwalm).U vindt er o.a. informatiepanelen (bijvoorbeeld overooievaars, met ook info over het ooievaarproject vanDierenpark Planckendael), video-voorstellingen, cd-roms, websites, lespakketten, spelmodules enz.De toegang is gratis.De Kaaihoeve - Oude Scheldestraat 16 - 9630 Meile-gem (Zwalm) - tel 055-49 67 96 - kaaihoeve@oost-vlaanderen.be - www.oost-vlaanderen.be/milieu/edu-catie/kaaihoeve

Eeuw-ige mode: tot 30/12 A

De mode van de Belle Epoque tot de mode van van-daag…: het Hasseltse Modemuseum schetst een over-over-over-over-over-zicht van honderd jaar modezicht van honderd jaar modezicht van honderd jaar modezicht van honderd jaar modezicht van honderd jaar mode. Daarbij is er o.a. aan-dacht voor de beïnvloeding door verschillende kunst-disciplines (en door muziekgenres, filmidolen en soaps),voor mode als cultureel teken van een maatschappij opeen bepaald moment binnen een bepaalde periode.Foto’s, videoschermen en geluidsfragmenten plaatsende collectiestukken in hun juiste tijdsbeeld én zorgenvoor een aantrekkelijke presentatie.De toegangsprijs bedraagt 90␣ fr. Groepen betalen70␣ fr. en schoolgroepen 40␣ fr. per deelnemer. Kinde-ren tot 12 jaar hebben gratis toegang.Het Modemuseum heeft een originele Moderoute uit-gewerkt (150␣ fr. per deelnemer). U combineert hierbij

KLASSE NR.106 31

pen:A

lle mogelijke disciplineslle mogelijke disciplineslle mogelijke disciplineslle mogelijke disciplineslle mogelijke disciplinesr neer in Antwerpen dezemde gezelschappen, in-lijke projecten die zich inestaande voorstellingen,

emières, alles zal er zijn.sende dans- en theater-ms aan de Schelde, bij-, kunst-op-mensenmaat,n en kleurrijke locatiepro-s, voor ieder wat wils dus.n mee, maar de coördina-en vzw, in samenwerkingfinks Animatie.

krijgt u bij Zomer van Ant-ntwerpen - tel 03-224 85antwerpenopen.be -e

uw bezoek aan het Modemuseum met een stadswandeling in het modecentrum vanHasselt. Een kop koffie en Hasseltse speculaas krijgt u in de cafetaria van het

museum. Groepen betalen 1875␣ fr. voor een gids die hen door hetmuseum en de Hasseltse straten loodst.Stedelijk Modemuseum - Gasthuisstraat 11 - 3500 Hasselt - tel011-23 96 21 - fax 011-22 10 66

Sprookjes, vroeger en nu: 16 tot 23/7 A

Sneeuwwitje, de Bremer Stadsmuzikanten, Hans en Grietje…: hetGentse onderwijsmuseum De School van Toen vertelt sprookjestijdens de Gentse FeestenGentse FeestenGentse FeestenGentse FeestenGentse Feesten. Maar niet alleen sprookjes, want opdinsdag 18 juli (15 u.) speelt poppentheater Wortel het verhaalvan De ridder die bang was in het donkerDe ridder die bang was in het donkerDe ridder die bang was in het donkerDe ridder die bang was in het donkerDe ridder die bang was in het donker en op donderdag 20

juli (15 u.) is er een optreden van Joe B, «de story! verteller» die stichtendeverhalen brengt ter lering en vermaak van iedereen. Op zaterdag 22 juli (15 u.)zal ten slotte clown Dokus schoolmeester van dienst zijn.Alles is gratis. Als toemaatje zijn er dagelijks demonstraties kantklossen.Wie niet op de Gentse Feesten raakt, kan deze tentoonstelling ook bezoekenvan 4 tot 29 september.De School van Toen - Klein Raamhof 8 - 9000 Gent - tel en fax 09-225 29 03

Beestige buren: vanaf 18/10 B

In het najaar brengt het Museum voor Natuurwetenschappen de speelse tentoon-speelse tentoon-speelse tentoon-speelse tentoon-speelse tentoon-stellingstellingstellingstellingstelling Beestige buren - Dieren in de stadBeestige buren - Dieren in de stadBeestige buren - Dieren in de stadBeestige buren - Dieren in de stadBeestige buren - Dieren in de stad, voor kinderen vanaf 8 jaar en hunfamilie. De aftelling naar de openingsdatum (18 oktober) is al begonnen met eenspeciale website op internetspeciale website op internetspeciale website op internetspeciale website op internetspeciale website op internet. Op www.kbinirsnb.be vindt u animatie, spelletjes,informatie en beelden over de opbouw van de tentoonstelling (maandelijks ver-

nieuwde website). De site richt zich vooral tot kinderenvan 4 tot 14 jaar. Op de site vindt u een perszaal, eenleraarskamer, een werf, een infobalie… en een myste-rieuze kamer met het opschrift «Curieuzeneuzen niettoegelaten!». Er is voorts de knotsgekke vraag van demaand, de knutselhoek, de spelletjes, een encyclope-die die alsmaar aangroeit enz.Meer info bij Museum voor Natuurwetenschappen -Vautierstraat 29 - 1000 Brussel - tel 02-627 42 38 -www.kbinirsnb.be

1, 2, 3…buitengewone voorwerpen:reizende tentoonstelling B

Wat maakt een gewoon voorwerp buitengewoonWat maakt een gewoon voorwerp buitengewoonWat maakt een gewoon voorwerp buitengewoonWat maakt een gewoon voorwerp buitengewoonWat maakt een gewoon voorwerp buitengewoon?Daarvoor zijn er drie sleutelsdrie sleutelsdrie sleutelsdrie sleutelsdrie sleutels: het materiaal, de vormen het gebruik van het voorwerp. Hierrond stelde DeKunstbank een educatieve tentoonstelling samen, dievanaf september twee schooljaren lang door Vlaan-deren zal toeren. Uw leerlingen zijn de jury: ze beoor-delen de uitgestalde voorwerpen. «Hoe moet je ernaarkijken, waar kijk je naar, wat kan je erbij denken, hoegebruik je die spullen en zijn ze wel geschikt omgebruikt te worden». Uiteindelijk kan deze leerlingen-jury echt een prijs toekennen én uitreiken (juni 2002).Voor leerkrachten is er een praktische map met eendraaiboek, tips en suggesties voor een rondleidingmet uw leerlingen.Meer info (ook over de plaatsen waar de tentoonstel-ling passeert) bij De Kunstbank vzw - Vaartstraat 30 -3000 Leuven - tel en fax 016-23 31 23

Monumental 2000: tot 29/10 S

De Editie 2000 van de jaarlijkse Monumental-tentoon-stelling blikt terug op de vorige tien edities. U ziet inBornem monumentale kunstmonumentale kunstmonumentale kunstmonumentale kunstmonumentale kunst van o.a. Raf Verjans,Renaat Ramon, Patrick Crombé enz., recent werk vaneen kleine selectie beeldhouwers die de vorige jaren derevue passeerden. MonumentalMonumentalMonumentalMonumentalMonumental is tevens de nieuwenaam voor de Foundation Helan-Arts, zo’n twaalf jaargeleden door beeldhouwer Henri Lannoyegesticht.De toegangsprijs bedraagt 100␣ fr. Kinderen tot twaalfjaar hebben gratis toegang. Wie deze bijdrage in Klas-se toont, betaalt slechts 50␣ fr. Er zijn kortingen (énrondleidingen) voor groepen.Monumental vzw - Park & Gallery Henri Lannoye - Lui-pegem 77 - 2880 Bornem - tel en fax 03-889 01 69 -monumental@online.be - www.portofantwerp.be/lannoye/

(advertentie)

Leerkracht met KlasEen trainingsgerichte vorminthema’s van De Eerste LijnDe Eerste LijnDe Eerste LijnDe Eerste LijnDe Eerste Lijnbijlage die u de voorbije twLeerkracht met Klasse ILeerkracht met Klasse ILeerkracht met Klasse ILeerkracht met Klasse ILeerkracht met Klasse I bwoensdagvoormiddagen egeweldgeweldgeweldgeweldgeweld (27/9 en 4/10); vvevveveen 25/10); straffen en bestraffen en bestraffen en bestraffen en bestraffen en beparticipatieparticipatieparticipatieparticipatieparticipatie (10 en 24/1/2Leerkracht met Klasse IILeerkracht met Klasse IILeerkracht met Klasse IILeerkracht met Klasse IILeerkracht met Klasse II woensdagvoormiddagen vode reeks trainingen waarvooDe thema’s zijn leerlingenbleerlingenbleerlingenbleerlingenbleerlingenbleren kiezenleren kiezenleren kiezenleren kiezenleren kiezen (14 en 28/325/4) en psychische problpsychische problpsychische problpsychische problpsychische problzelfmoord; 9 en 16/5).IPSOC-Bijscholing & VLOD/VStement IPSOC - Linda Lacomb- 8500 Kortrijk - tel 056-26 4ipsoc-bijscholing@katho.be - ww

Het advies van PMS/CLB kHet advies van PMS/CLB kHet advies van PMS/CLB kHet advies van PMS/CLB kHet advies van PMS/CLB kdering. U hebt uw lot dusdering. U hebt uw lot dusdering. U hebt uw lot dusdering. U hebt uw lot dusdering. U hebt uw lot dusons de oplossing vóór 31ons de oplossing vóór 31ons de oplossing vóór 31ons de oplossing vóór 31ons de oplossing vóór 31(elk 2000 fr., geschonken(elk 2000 fr., geschonken(elk 2000 fr., geschonken(elk 2000 fr., geschonken(elk 2000 fr., geschonkenhandel), vijf cartoonboekhandel), vijf cartoonboekhandel), vijf cartoonboekhandel), vijf cartoonboekhandel), vijf cartoonboektoons van huistekenaar toons van huistekenaar Ctoons van huistekenaar toons van huistekenaar Ctoons van huistekenaar CKlasse-T-shirts vergoe-Klasse-T-shirts vergoe-Klasse-T-shirts vergoe-Klasse-T-shirts vergoe-Klasse-T-shirts vergoe-den misschien het ver-den misschien het ver-den misschien het ver-den misschien het ver-den misschien het ver-goten zweet. Maak degoten zweet. Maak degoten zweet. Maak degoten zweet. Maak degoten zweet. Maak dejuiste keuze!juiste keuze!juiste keuze!juiste keuze!juiste keuze!Winnaars opgave 68Winnaars opgave 68Winnaars opgave 68Winnaars opgave 68Winnaars opgave 68: boeboekboeboekboegenhout (Wachtebeke), Els mans (Lummen), Andrea DLuc Callaerts (Kortrijk) – cacacacaca(Ledeberg), Chris Moens (Martens (Gavere), Marita DeDe Schepper (Assenede) – TTTTTwen-Gruitrode), Ivan HombroVan Steenbrugge (Avelgem)en Ria Van Gerven (VosselaOplossing opgave 69: Oplossing opgave 69: Oplossing opgave 69: Oplossing opgave 69: Oplossing opgave 69: StudroUTiEr - fErDiNand - gOTtharOpgave 70: Opgave 70: Opgave 70: Opgave 70: Opgave 70: Zeventien lettevoorspelling van Mia Doute- de 1ste, 3de en 6de lettfenomeen dat ontstaat doeen stabiele, koele luchtlaawarme lucht nestelt;- de 3de, 7de en 8ste let«speeltuin» van onze Duitse- de 1ste, 3de en 5de letonderste deel van de atmo- de 1ste en 6de letter uit ddie als een vader was voor- de 2de en 6de letter van dFranse wijsgeer-natuurkund- de 3de en 4de letter uit Amos die met Didactica Maggiek lanceerde;- de 1ste en 2de letter van dhet eerste Vlaamse televisieKlasse – Klasse-Ment – Ko1210 Brussel – fax 02-553

Algemeen A

• Muzische vorming: Leren met en door de kunstenMuzische vorming: Leren met en door de kunstenMuzische vorming: Leren met en door de kunstenMuzische vorming: Leren met en door de kunstenMuzische vorming: Leren met en door de kunsten:tweejarige opleiding vanaf 7/10.Doel: leerkrachten inzichten geven in de vijf werkdo-meinen (beeldend, drama, muziek, beweging/dans,nieuwe media). Dit initiatief krijgt de steun van hetKBC-Aquarius-project. Vraag de uitgebreide folder.Hogeschool Antwerpen -departement Bedrijfskun-de, Lerarenopleiding en

Sociaal Werk - Bouwmeesterstraat 3 - 2000 Antwerpen -tel 03-259 08 04 of 0495-42 22 39 (coördinator TijlBossuyt)• Opleiding ervaringslerenOpleiding ervaringslerenOpleiding ervaringslerenOpleiding ervaringslerenOpleiding ervaringsleren: veertiendaags opleidings-traject.U start al deze maand met een ervaringsvijfdaagse (19 tot23 juni). Daarna volgen nog vier tweedaagsen (rond groeps-dynamische aspecten, grondbeginselen van ervaringsle-ren, begeleidershouding en integratie en feedback) en eenevaluatiedag.Meer info en inschrijvingen bij Outward Bound® België- Bert Stienaers - Kapucijnenvoer 217 - 3000 Leuven - tel016-23 51 72 - bert@outwardbound.be• Management voor de social profit sectorManagement voor de social profit sectorManagement voor de social profit sectorManagement voor de social profit sectorManagement voor de social profit sector: zes modu-les, te spreiden over één of twee academiejaren.Hogeschool Gent - departement Handelswetenschappenen Bestuurskunde - prof. Alex Vanderstraeten - Vosken-slaan 270 - 9000 Gent - tel 09-244 79 15 - fax 09-24242 09 - Alex.Vanderstraeten@pandora.be• Voortgezette opleiding Orthopedagogisch werkerVoortgezette opleiding Orthopedagogisch werkerVoortgezette opleiding Orthopedagogisch werkerVoortgezette opleiding Orthopedagogisch werkerVoortgezette opleiding Orthopedagogisch werker:tweejarige opleiding.Katholieke Hogeschool Limburg - departement Sociaal-Agogisch Werk - Oude Luikerbaan 79 - 3500 Hasselt - tel011-28 82 70 - fax 011-28 82 79• Navorming in TieltNavorming in TieltNavorming in TieltNavorming in TieltNavorming in Tielt: programma op aanvraag.Het Centrum Permanente Educatie van KATHO organi-seert volgend academiejaar een hele reeks vervolgoplei-dingen, posthogeschoolvormingen, nascholingen enz. Hetvolledige programmaprogrammaprogrammaprogrammaprogramma is gratis verkrijgbaar.KATHO campus Tielt - Centrum Permanente Educatie -Beernegemstraat 10 - 8700 Tielt - tel 051-40 02 40 - fax051-40 89 13 - cpe@katho.be - www.katho.be• ZomerworkshopsZomerworkshopsZomerworkshopsZomerworkshopsZomerworkshops: ActerenActerenActerenActerenActeren (3 tot 8/7); ImprovisatieImprovisatieImprovisatieImprovisatieImprovisatie(idem); Absurd theaterAbsurd theaterAbsurd theaterAbsurd theaterAbsurd theater (10 tot 15/7); MolièreMolièreMolièreMolièreMolière (19 tot24/8); Verbale vormingVerbale vormingVerbale vormingVerbale vormingVerbale vorming (25 tot 27/8); Verhalen ver-Verhalen ver-Verhalen ver-Verhalen ver-Verhalen ver-tellentellentellentellentellen (26 tot 31/8 in Dworp); Verhalen schrijvenVerhalen schrijvenVerhalen schrijvenVerhalen schrijvenVerhalen schrijven (idem).ICVA-Vormingscentrum voor theater en expressie - Spitaal-poortstraat 50 - 9000 Gent - tel 09-229 21 72 - fax 09-22933 82 - icva@skynet.be - come.to/zomeracademie• Internetkamp voor tienersInternetkamp voor tienersInternetkamp voor tienersInternetkamp voor tienersInternetkamp voor tieners: 21-25/8.Avontuurlijke en ludieke internetweek voor 13-16-jarigen.Jeugdwerknet vzw - Scheldekaai 42 - 9050 Gentbrugge -tel 09-231 82 70 - fax 09-231 83 25 - info@jeugdwerknet.be- www.jeugdwerknet.be/kamp• SmeltkroezenSmeltkroezenSmeltkroezenSmeltkroezenSmeltkroezen: 26 tot 31/8 in Dworp.Acht artistieke workshopsAcht artistieke workshopsAcht artistieke workshopsAcht artistieke workshopsAcht artistieke workshops: programma maken; dramaen improvisatie; verhalen vertellen; digitale beeldvor-ming; poëzie moet uit de boeken treden; verhalen schrij-ven; video-art; figurentheater.Vlaams Centrum voor Amateurkunsten - Veeweydestraat24-26 - 1070 Brussel - tel 02-555 06 00 - fax 02-555 0610 - cva@vgc.be - come.to/zomeracademie• Artistieke zomercursussen voor jongerenArtistieke zomercursussen voor jongerenArtistieke zomercursussen voor jongerenArtistieke zomercursussen voor jongerenArtistieke zomercursussen voor jongeren: juli-au-gustus.Acht workshops voor jongeren van 12 tot 18 jaar: Afro-Capoeira, MTV-Dance, Waagstukken, Soapstudio, Tat-too for you, Kieken, De stembandencentrale en Stokken-stoeten.Mooss vzw - Diestsesteenweg 104 - 3010 Leuven - tel016-25 60 22 - fax 016-25 89 94 - mooss@skynet.be• Van secretaresse naar Management Assistent: nieuweVan secretaresse naar Management Assistent: nieuweVan secretaresse naar Management Assistent: nieuweVan secretaresse naar Management Assistent: nieuweVan secretaresse naar Management Assistent: nieuwenaam, nieuwe tools, nieuwe competenties?:naam, nieuwe tools, nieuwe competenties?:naam, nieuwe tools, nieuwe competenties?:naam, nieuwe tools, nieuwe competenties?:naam, nieuwe tools, nieuwe competenties?: 6/6 inTentoonstellingspark, Brussel.Cevora - E. Plaskylaan 144 - 1030 Brussel - tel 02-734 6211 - fax 02-734 52 32 - luc.vanwals@cevora.be• Als de horizonten zich sluitenAls de horizonten zich sluitenAls de horizonten zich sluitenAls de horizonten zich sluitenAls de horizonten zich sluiten - bijbelweekbijbelweekbijbelweekbijbelweekbijbelweek met het

Het aanbod is gróót. Uiteraard kan dezepagina enkel een selectie bieden. Vraagmeer informatie bij de pedagogische be-geleiding van uw school.

se S

g rond een selectie uit de (de gratis maandelijkseee jaar in Klasse vond).estaat uit viermaal tween behandelt de thema’serschillen in de klasrschillen in de klaserschillen in de klasrschillen in de klasrschillen in de klas (18lonenlonenlonenlonenlonen (8 en 15/11) en001).(eveneens viermaal tweeorjaar 2001) is een twee-r u apart kan inschrijven.egeleidingegeleidingegeleidingegeleidingegeleiding (7 en 21/2);); kansarmoedekansarmoedekansarmoedekansarmoedekansarmoede (18 enemen bij leerlingenemen bij leerlingenemen bij leerlingenemen bij leerlingenemen bij leerlingen (o.a.

PW - p/a KATHO - depar-e - Doorniksesteenweg 1451 86 - fax 056-21 58 03 -w.katho.be/ipsoc/bijscholing

rijgt niet echt veel waar-rijgt niet echt veel waar-rijgt niet echt veel waar-rijgt niet echt veel waar-rijgt niet echt veel waar- in eigen handen. Stuur in eigen handen. Stuur in eigen handen. Stuur in eigen handen. Stuur in eigen handen. Stuur juli. Vijf boekenbonnen juli. Vijf boekenbonnen juli. Vijf boekenbonnen juli. Vijf boekenbonnen juli. Vijf boekenbonnen door Standaard Boek- door Standaard Boek- door Standaard Boek- door Standaard Boek- door Standaard Boek-en (met de beste car-en (met de beste car-en (met de beste car-en (met de beste car-en (met de beste car-

Camp) en vijf origineleamp) en vijf origineleCamp) en vijf origineleamp) en vijf origineleamp) en vijf originele

kenbonenbonkenbonenbonkenbon: Marcel Van Bug-Cockx (Berchem), H. Tele-e Schepper (Beveren) enrtoonboekrtoonboekrtoonboekrtoonboekrtoonboek: Patrick CausWechelderzande), Didier Neubourg (Niel) en Wies-shirt-shirt-shirt-shirt-shirt: Lisette Loos (Meeu-uckx (Waasmunster), Koen, Frans Dedrie (Koekelare)ar).entenvolgpad (via APpia -D - armStroNG - VLatava)rs voor de «eerste» weers-rlungne.er van de naam van hetor warmteuitwisseling alsg zich onder een dek van

ter uit de naam van de vriend Friedrich;ter uit de naam van hetsfeer;e voornaam van de man kleine eendjes;e naam van de «drukke»

ige-wiskundige;de naam van de Johannna de moderne pedago-

e naam van de man van-weerbericht.ning Albert II-laan 15 –96 85 – info@klasse.be

boek Prediker (12 tot 19/8 in St. Pieters-Woluwe); Er is genoeg voor iedereenEr is genoeg voor iedereenEr is genoeg voor iedereenEr is genoeg voor iedereenEr is genoeg voor iedereen -bevrijdingsdagenbevrijdingsdagenbevrijdingsdagenbevrijdingsdagenbevrijdingsdagen rond de problematiek van voedselveiligheid en waterschaarste (23tot 26/8 in Everbeek-Beneden, Brakel).Christenen voor het Socialisme - Belgradestraat 78 - 2800 Mechelen - tel 015-41 64 84- christenen.v.h.socialisme@skynet.be

Basisonderwijs B

• Nascholingsmodules en lezingen rond jeugdliteratuurNascholingsmodules en lezingen rond jeugdliteratuurNascholingsmodules en lezingen rond jeugdliteratuurNascholingsmodules en lezingen rond jeugdliteratuurNascholingsmodules en lezingen rond jeugdliteratuur: op afspraak.Jeugdauteur Luk Depondt verzorgt nascholingen en le-zingen over o.a. leesplezierleesplezierleesplezierleesplezierleesplezier; poëziepoëziepoëziepoëziepoëzie (zorgbreed werkenaan taal- en sociaal-emotionele ontwikkeling); pestenpestenpestenpestenpestenen durven-willen-kunnen: drie groeivitaminesdurven-willen-kunnen: drie groeivitaminesdurven-willen-kunnen: drie groeivitaminesdurven-willen-kunnen: drie groeivitaminesdurven-willen-kunnen: drie groeivitamines.Luk Depondt - Kreeftstraat 24 - 2018 Antwerpen - tel enfax 03-236 70 35 - luk.depondt@online.be• VOZO - Voortgezette lerarenopleiding voor zorg-VOZO - Voortgezette lerarenopleiding voor zorg-VOZO - Voortgezette lerarenopleiding voor zorg-VOZO - Voortgezette lerarenopleiding voor zorg-VOZO - Voortgezette lerarenopleiding voor zorg-verbreding en remedial teachingverbreding en remedial teachingverbreding en remedial teachingverbreding en remedial teachingverbreding en remedial teaching: tweejarige opleidingvanaf 16/9 in Campus Ham, Mechelen.Katholieke Hogeschool Mechelen - VOZO - Tulpenlaan 37- 2550 Kontich - tel 03-458 50 33 - fax 03-457 02 94 -lief.nauwelaerts@khm.be• Contactsleutels: driedaagse trainingContactsleutels: driedaagse trainingContactsleutels: driedaagse trainingContactsleutels: driedaagse trainingContactsleutels: driedaagse training: 20-22/9 in Brug-ge, 2-4/10 in Oostmalle, 9, 13 en 16/10 in Oudenaar-de, 22-24/11 in Tienen en 29 en 30/11 en 1/12 in Gent.De Sleutel - Hundelgemsesteenweg 1 - 9820 Merelbeke- tel 09-231 81 92 - fax 09-231 67 15 -preventie.de.sleutel@fracarita.org

Secundair en hoger onderwijs S

• PROZA in het secundair onderwijsPROZA in het secundair onderwijsPROZA in het secundair onderwijsPROZA in het secundair onderwijsPROZA in het secundair onderwijs: 5/6 in EHSALBrussel en 9/6 in HaHo St. Lieven Gent.Twee studiedagen over PROZA, de zelfdiagnosemethodevoor kwaliteitszorg, en de toepassingsmogelijkheden inhet secundair onderwijs.Meer info bij Werkgroep PROZA-SO - Katrien Hoebeke -tel 02-718 97 36 - Khoebeke@deloitte.be• t’Qila - Today’s Quality Issues for European Lan-t’Qila - Today’s Quality Issues for European Lan-t’Qila - Today’s Quality Issues for European Lan-t’Qila - Today’s Quality Issues for European Lan-t’Qila - Today’s Quality Issues for European Lan-guage Centresguage Centresguage Centresguage Centresguage Centres: 14 tot 16/9 in Universiteit Antwerpen.Internationale conferentie met talen- en materialen-beurs over interculturele communicatieve competentie,taal voor specifieke doeleinden, de (nieuwe) rol vantaaltrainers in universitaire taalcentra, nieuwe takenen technologiëen enz.Conferentiesecretariaat: Talencentrum Gent - tel 09-26436 77 - fax 09-264 41 92 - www.taalnet.rug.ac.be/tqila

Kinderfestival 2000 in Olen A

Clowns, goochelaars, steltenlopers, acrobaten, buik-sprekers, poppenspelers enz. maken Olen onveilig opzondag 10 september (13.30 tot 18.30 u.). Het oud-militair domein Teunenberg wordt het «middelpuntvan de lach» bij deze viering van de 500ste verjaar-500ste verjaar-500ste verjaar-500ste verjaar-500ste verjaar-dag van Keizer Kareldag van Keizer Kareldag van Keizer Kareldag van Keizer Kareldag van Keizer Karel. Op elf podia valt heel watanimatie te beleven. Speciale aandacht gaat daarbijnaar de kinderen. Gratis kermis, een springkastelen-festijn en een heus circus zullen te gast zijn om u en uwfamilie een onvergetelijke namiddag te bezorgen.Jean Bosco Safari is peter van het gebeuren en dekindergemeenteraad van Olen zal de officiële openingverzorgen.Klasse en organisator Guy Van Dingenen hebbenKlasse en organisator Guy Van Dingenen hebbenKlasse en organisator Guy Van Dingenen hebbenKlasse en organisator Guy Van Dingenen hebbenKlasse en organisator Guy Van Dingenen hebben75 vrijkaarten voor kinderen (waarde 300 fr.) klaar-75 vrijkaarten voor kinderen (waarde 300 fr.) klaar-75 vrijkaarten voor kinderen (waarde 300 fr.) klaar-75 vrijkaarten voor kinderen (waarde 300 fr.) klaar-75 vrijkaarten voor kinderen (waarde 300 fr.) klaar-liggen. Stuur een kaartje of mail naar onderstaandliggen. Stuur een kaartje of mail naar onderstaandliggen. Stuur een kaartje of mail naar onderstaandliggen. Stuur een kaartje of mail naar onderstaandliggen. Stuur een kaartje of mail naar onderstaandadres en vermeld daarop hoeveel oren de pot vanadres en vermeld daarop hoeveel oren de pot vanadres en vermeld daarop hoeveel oren de pot vanadres en vermeld daarop hoeveel oren de pot vanadres en vermeld daarop hoeveel oren de pot vanOlen volgens u heeft. De 75 winnaars krijgen hunOlen volgens u heeft. De 75 winnaars krijgen hunOlen volgens u heeft. De 75 winnaars krijgen hunOlen volgens u heeft. De 75 winnaars krijgen hunOlen volgens u heeft. De 75 winnaars krijgen hunticket thuisgestuurd.ticket thuisgestuurd.ticket thuisgestuurd.ticket thuisgestuurd.ticket thuisgestuurd.Kinderfestival 2000 - Guy Van Dingenen - Meiren 57 -2250 Olen - tel 014-22 13 79 - fax 014-22 13 79 -vandingenen.guy@pi.be

KLASSE NR.106 33

Stijn«Hoe gaat het met Stijn?», vragen lezers. U herinnert zich Stijn deKeukeleire, het jonge kankerpatiëntje dat niet alleen door zijnfamilie maar ook door zijn school daadkrachtig werd opgevangen(Klasse en Klasse voor Ouders, februari). Er is goed nieuws. Stijn

gaat terug naar school.Hij werd er door zijnklasgenoten op eenfeestje onthaald en piktnu de draad op waarhij hem maanden ge-leden noodgedwongenmoest laten liggen. Endankzij de intensievebegeleiding van mees-ter Filip kan hij ge-woon weer mee.

Kleuters leren «lezen»«Op donderdag 30 maart verscheen dan Karel Moons van Kalos inonze school. Vol onzekerheden en nieuwsgierig kregen we onzeeerste stappen in het project Taalstimulering van Kalos. Karelbracht heel boeiend het doel en de werkwijze naar voren.Het tofste waren natuurlijk de praktijklesjes, heerlijk hoe je kleutersziet reageren. Zo konden wij onze kleuters eens vanuit een anderoogpunt zien. Het leek ons allemaal zo tof en nieuw voor ons en ookonze kleuters genoten zichtbaar. Ze zijn bij ons dan ook nietgewoon eens een meester voor hun te zien.Maandag ben ik dadelijk gestart met de weethoed en de uitbeeld-hoed. Dat vonden mijn kleuters erg fijn. Ikzelf en ook anderekleuterleidsters voelen ons gestimuleerd om het eens op zo’n ma-nier te doen. We danken Kalos en Klasse van ganser harte voor dezeaanbieding.»

Dit schrijft Thea Schepers in naam van het ganse schoolteam van de Gemeen-telijke Basisschool van Kinrooi. In Klasse 98 vonden kleuterscholen eenaanbod van Klasse en vzw Kalos voor leesbevordering met kleuters. Twintigscholen kregen de training: RBS Assebroek, Gemeentelijke Basisschool 1Rillaar, Gesubsidieerde Vrije Basisschool Rekkem, St. Martinusschool Genk,PSBLO Claerevelt Buggenhout, Basisschool Don Bosco Heverlee, Gesubsidi-eerde Vrije Kleuterschool Diepenbeek, Vrije Basisschool ‘t Kompas Rijkevor-sel, H. Familieschool Hamme, Decrolyscholen Ronse, Kindertuin 9 «Goede

Lucht» Anderlecht, Gesubsidieerde Ge-meentelijke Kleuterschool Zoutleeuw,Basisschool Het Open Groene Marke,Kleuterschool «Pluimpje» Diksmuide,Vrije Basisschool Aartrijke, Gesubsidi-eerde Vrije Basisschool Eksel, Gemeen-teschool Meerbeek, Gesubsidieerde VrijeBasisschool Hulste, GVG BasisschoolMechelen en Gemeentelijke BasisschoolKinrooi. De reacties zijn overal uiter-mate positief.

Bloemen voorleraars«Wat hij met de kinderen bereikt,is formidabel. Zijn inzet, zijn ener-gie en geduld zijn heel bijzonder.

34 KLASSE NR.106

FOTO

: PET

ER V

AN

HO

OF

FOTO

: PET

ER V

AN

HO

OF

Ieder kind is voor hem anders en krijgt een aangepaste opdracht. Hijhaalt het beste uit elk kind.» Dat schrijft ouder Lea Huygens in eenbrief aan Klasse voor Ouders. Bloemen dus voor een buitengewoneleerkracht. Klasse verraste Jos Van Aerschot tussen «zijn gasten» inde BLO Ter Bank in Heverlee. Hij is knutselleraar bij kinderen meteen zware of matig mentale handicap (type 2). «Ik hou niet vanaandacht», zegt hij, met de bloemen onwennig in zijn handen. «Ikdoe gewoon mijn werk. Wat ik probeer in de klas is eerst en vooralaan een goeie groep te werken. Dat betekent voor deze kinderen inde eerste plaats structuur bieden, consequent zijn, houvast geven,zorgen voor een goede organisatie. Dat betekent ook dat je elk kindgoed moet leren kennen. Je moet de kinderen aanvoelen. Hoe zijnze, wat willen ze? Maar je moet ook de sfeer van de klas kunnenvoelen. Intuïtie vind ik dus belangrijk in onderwijs. Daar moet je alje zintuigen voor gebruiken en dat is erg intensief werken. Opautomatische piloot draaien, dat kan niet voor een leerkracht. Pasals de groep gevormd is, kan je beginnen met de fantasie die voor hetknutselen nodig is. Vaak is lesgeven dan zo leuk dat ik niet meervoel dat ik werk. Net zoals nu, tussen die bloemen.»

Elke week zet Klasse op vraag van een ouder of een leerling een leerkracht in debloemen. Uitkijken!

(Nieuwe) VadersZe lezen een slaapverhaaltje voor, bemoeien zich met vrouwenzaken,bakken brood en spelen taxi. En ze voelen zich er goed bij. Johan, Paten Ivo zijn vaders. Nieuwe vaders? Ach, we doen gewoon, zeggen zein de nieuwste Klasse voor Ouders (verschenen op 15 mei). Drievaders die met warmte praten over hun vaderschap. Klasse voorOuders wil met deze examples of good practice vaders aanzetten omhun verantwoordelijkheid op te nemen in de opvoeding van dekinderen. Als ze nu nog eens een duwtje (in de rug) vanuit de schoolkrijgen… (zie deze Klasse op pagina 38). Klasse voor Ouders toontook de Schoolstraat. Daar wonen mensen die technisch en beroeps-onderwijs volgden. Wedden dathet geen sukkelstraatje is? Eén optwintig ouders heeft een homo-seksueel, lesbisch of biseksueelkind. Hoe dat aanvaarden? Klassevoor Ouders speelt zo in op heteerstelijnsdossier Holebi dat ver-scheen in de vorige Klasse. Bo-vendien is er de maandelijkse ac-tie. Deze keer Dag van het Park.Op acht pagina’s barst Klasse voorOuders van informatie. Het blad wilde communicatie, participatie enwederzijds respect stimuleren. Zowerken de verschillende bladen vanKlasse samen aan hetzelfde doel.

KlassiekDrieduizend leerkrachten wilden er graag bij zijn, duizend gelukki-gen kregen een uitnodiging om naar Brussel te komen, als eregast inhet pas gerenoveerde en sindsdien akoestisch gelauwerde Paleisvoor Schone Kunsten. Daar bood de Filharmonische Vereniginghen niet enkel drie hoogwaardige concerten aan, met werk vanBeethoven, Mozart, Haydn, Sibelius en Bruckner, maar ook de erggesmaakte educatieve omkadering van Jeugd & Muziek Brussel.«Hopelijk tot een volgende keer», luidde het meer dan eens naafloop. Nu al hebben leerkrachten voor meer dan duizend leerlin-gen geboekt voor een muzikaal programma. Wie voor meer dan 50leerlingen op zo’n programma intekent, krijgt een gratis touringcarvoor de schoolpoort. En via de cultuurwaardebon Brussel kost hetconcert de school evenmin een frank.

Info: Amaryllis Jacobs - Filharmonische Vereniging - Baron Hortastraat 11 -1000 Brussel - tel 02-507 84 06 - fax 02-511 79 77

Een van de betere«De webstek van het Vlaamse onderwijsblad Klasse is ongetwijfeldeen van de betere in zijn soort. De homepagina lijkt sterk op decover van een magazine. Je hebt er toegang tot de verschillenderubrieken, maar een aantal opmerkelijke of nieuwe onderdelenwordt extra in de verf gezet. Om te beginnen kun je alle artikels uitde jongste en minder jonge nummers van Klasse raadplegen. Via deFlash blijf je op de hoogte van de recentste nieuwtjes. De websitebevat ook een forum, een gastenboek en een databank met onder-wijslinks. De knop Specials ten slotte geeft je toegang tot een aantalleuke nieuwigheden. Vooral de artikels uit het magazine maken vande Klasse-site een inhoudelijk sterk en actueel informatiebaken.Klasse!

Uit De Standaard, 9 mei 2000

Verse rendierenDeze maand in Klasse voor Jon-geren (in de scholen vanaf 22mei): Ellen kraakt een huis enlegt uit waarom ze dat doet. DeJongeren Tegen Techno (Jelleen Mong) geven ook uitleg. Waar-om techno volgens hen niet deugten waarom ze kruisbestuivingin de muziek geen uitdagendidee vinden. «Wij zijn bio», la-chen ze. Matthieu en Stefan hou-den wél van techno en gaan metJelle en Mong in debat. Dik twintigjongeren uit scholen overal inVlaanderen werken elke maandmee aan Klasse voor Jongeren.Ze vormen de jongerenredactievan dit blad. Grote foto, met tekstballonnetjes en een serieuzeoproep voor verse ‘rendieren’ (in volwassenentaal: jonge redac-teurs). Misschien iets voor uw leerlingen? Steeds meer jongerencombineren hun schoolwerk met vakantie-, weekend- en week-jobs. Zwartwerk in een videotheek? Knippen bij de kapper? Oftoch maar liever speelpleinwerking? Vier jongeren motiveren hunkeuze. Eveline (17) ruilt haar bank in het vijfde jaar Latijn-wiskunde voor een zitje in het vijfde jaar buitengewoon secundaironderwijs (BuSO). «Ik ben niet dom. En ook niet abnormaal»,zegt één van haar klasgenoten-voor-een-dag ferm. De leerlingen-raad sluit het schooljaar af. Plannen en evalueren is de boodschap,en zorgen voor continuïteit. Tips en voorbeelden van een leerlin-genraad in actie. Op de achterpagina van Klasse voor Jongerenschurken de zomerfestivals al verleidelijk tegen elkaar aan. Uwleerlingen kunnen veel gratis tickets winnen (ook voor Pukkel-pop). Véél muziek dus in deze laatste Klasse voor Jongeren van ditschooljaar. Een uitwuifexemplaar van jewelste, boordevol ca-deautjes die helpen om de examenperiode heelhuids door tekomen: een extra katern van vier bladzijden met 62 vakantietipstegen de verveling, mét gratis filmtickets, uitstappen, jeugdher-berglidkaarten, go-passen, fotocamera’s, toegangskaarten, avon-turenweken, ballonvaarten, cd’s, boeken, inzet, inzicht en plezier.Volgend schooljaar is Klasse voor Jongeren er terug, maar waar-schijnlijk in een heel nieuw kleedje. De redactie houdt daarbijrekening met de feedback van meer dan duizend jongeren die hunmening over het blad gaven via een enquête. Ook uw mening telt.Schrijf!

Gratis klasreis metKlasse voor JongerenVoor het schooljaar helemaal om is, trekken de 15 leerlingen uit hetdeeltijds onderwijs van het Technisch Atheneum in Oostakker naarde Ardennen voor een survival. Ze krijgen die avontuurlijke reis

KLASSE NR.106 35

cadeau van Klasse voor Jongeren (ter waarde van 40.000 frank). Dehulpkoks in spe wonnen de grote Klasreiswedstrijd met een uitge-werkt voorstel. Volgend jaar wint uw klas.

LachenDertig uitvergrote cartoons uit Klasse doen als gratis reizendetentoonstelling rustig (?) hun weg langs Vlaamse wegen. Wie evenwil glim- of schaterlachen met het werk van huistekenaar Campvindt ze wel ergens in een school te lande. De volgende weken kanu er nog eventjes van snoepen in Tuinbouwschool Merchtem (30/5tot 9/6) en Gemeentelijke School Zele (20 tot 29/6). Daarna komt detentoonstelling twee maanden naar het Hendrik Consciencege-bouw van het departement Onderwijs in Brussel. Tot 23 augustuskan u ze daar elke werkdag komen bewonderen. Vanaf 24 augustusvertrekt de tentoonstelling opnieuw voor zijn derde tournee langsVlaamse schoolmuren: MPI Westhoek Koksijde (24/8 tot 5/9),Provinciehuis Gent (5 tot 11/9), KTA Brasschaat (11 tot 18/9), VrijeBasisschool St. Jan-Berchmanscollege Diest (18 tot 25/9) en VrijeBasisschool Nieuwstad Veurne (25/9 tot 2/10) zijn de eerste pleis-terplaatsen van het nieuwe circuit.

U wil deze tentoonstelling ook gratis op school krijgen (geleverd en weeropgehaald)? Er zitten nog een paar gaatjes in de agenda van volgend schooljaar.Schrijf, bel, fax, mail meteen naar Klasse (Cartoontentoonstelling) - AnnyLecocq - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-553 96 84 - fax 02-55396 85 - annie.lecocq@ond.vlaanderen.be

De taalgrens over«Ik doceer de didactiek van het Nederlands als vreemde taal aanaspirant-leerkrachten in Wallonië. Omdat we steeds op zoek zijnnaar potentieel interessante teksten, raad ik mijn studenten aan omgeregeld Klasse voor Jongeren te raadplegen op uw website. Wewillen teksten die in Klasse verschijnen ruimer aanbieden via onzeeigen website, zodat de naam Klasse ook een vertrouwde weerklankkan krijgen bij een breed Franstalig publiek.» Dit schrijft prof.Pierre Godin van de Université Catholique in Louvain-la-Neuve,waarmee Klasse meteen de taalgrens oversteekt. Er is geen bezwaartegen het overnemen van teksten uit Klasse in bijvoorbeeld uwschoolblad, zolang u daar maar telkens de bron bij vermeldt.Cartoons en foto’s daarentegen vallen onder het auteursrecht.Daarvoor moet u via Klasse contact opnemen met de cartoonist enfotografen.

«Met mijn diplomaKunstwetenschappengeef ik muziek en es-thetica in een groteASO-school in Bokrijk.Af en toe vraag ik meaf hoe het zou zijn omin het kunstsecundaironderwijs les te geven.Wat voor leerlingen zit-ten daar? Hoe gedragenzij zich? Zijn het alle-maal losbollen en piere-waaiers?» Dat vroeg WimColemont zich af. Klassehelpt hem in één dagdoor zijn dromen en voor-oordelen heen.

R U I L J E J O B

36 KLASSE NR.106

Pe e

We hebben al voor achten afgesproken. Om eenzicht te krijgen op wat deze school allemaal in-houdt. Buiten op het muurtje zitten de eerste leer-lingen al te wachten. Dé Kunsthumaniora, noemtde school zich. In een imposante herenwoningmet omliggend park vol paviljoenen brengen zes-honderd van de vijfduizend Vlaamse leerlingenuit het kunstsecundair onderwijs (KSO) huntweede en derde graad door. Beeldende vorming,Muziek, Woordkunst-Drama… een hele waaieraan kunstrichtingen leven er in symbiose. «Datvind ik juist zo boeiend aan deze school», verteltdirecteur Betty Braem me meteen. «Geen vandie jongeren krijgt de kans om te denken datkunst enkel hun eigen vakgebiedje is. Vooreindwerken en projecten kijken ze voortdu-rend over de schutting. Ze werken rond éénenkel thema. Dit jaar heet ons project ‘O’lijf’.Het gaat over het lichaam en lichamelijkheid.»

Dezelfde elIk vuur maar meteen een vooroordeeltje af. Is

dit onderwijs voor leerlingen die niet sterk ge-noeg zijn voor het ASO? «Tja, dat denken demensen», zegt Betty Braem, «maar negentig pro-cent van onze leerlingen begint aan een hogerestudie. Een flink deel gaat naar de academie ofhet conservatorium, maar ook een aantal naar deuniv of naar een hogeschool. Dat verklaart met-een waarom onze leerlingen zo hard moetenwerken. Aan de ene kant staan de leerkrachtenvan de algemene vakken. Die willen dat de leerlin-gen in staat zijn om gelijk welke richting te stude-ren in het hoger onderwijs. Daarom stellen zijdezelfde eisen en normen als in ASO. Aan deandere kant staan de leerkrachten van de kunst-vakken. Die zien onze school als pre-professioneelonderwijs. Elke leerling die hier afstudeert, moet detoelatingsproeven voor academie of conservatoriumaankunnen. Denk dus niet dat de zwakkeren vanASO het hier goed zullen doen, want ze worden metdezelfde el gemeten. Wie maar matig talent heeft ofals kunstenaar zijn plafond bereikt, slaagt niet voorde kunstvakken. Maar die kan dan terug naar ASO,en heeft in principe niet eens tijd verloren.»

PolitieZesendertig uur les hebben ze hier, net zoals in

TSO. Dat is enkel de officiële regeling, want in demiddagpauze en na de uren is het niet gedaan.Logopedie voor wie dat nodig heeft, extra uren omsamen te repeteren of een werk af te maken… Omzeven uur vertrekt de laatste schoonmaakster. Diezet dan het alarm aan. Je doet er dus goed aan haarte verwittigen als je laat doorwerkt. Kwestie van depolitie niet op je dak te krijgen voor vrijwillig

nciln jeté

nablijven. Werken dieleerlingen dan op huneentje, zonder begelei-ding door? Dat vindtBetty Braem nogal van-zelfsprekend. «Zij le-ren vanaf de eerste dagop eigen benen staan.Voor een kunstenaar iszelfdiscipline en zelfstandigheid de enige houdingdie ergens toe leidt. Onze leerlingen zijn dermatevolwassen en zelfstandig dat dit soms in het hogerniet-universitair onderwijs tot een merkwaardigprobleem leidt. Ze zijn té zelfstandig, kunnen tegoed alleen werken. Zij zijn het betuttelende, gere-gelde schoolwereldje totaal ontgroeid.»

Matige jongensEr zijn tijdens een week in augustus strenge

oriënteringsproeven voor de inschrijving in DéKunsthumaniora, eigenlijk een soort toelatings-proef. Van de vijftig leerlingen die de studie Woord-kunst-Drama aanvatten, studeren er ongeveer twaalfaf. Onthutsende cijfers, vind ik. Zo’n laag slaag-percentage zou bij mij op school problemen ople-veren. «Vijfduizend leerlingen in het kunstonder-wijs is niet veel, maar dat is maar goed ook», vindtBetty Braem. Zoveel getalenteerde jongeren zijner immers niet. Waar zouden ze bovendien alle-maal terecht moeten? «Dat spel van vraag enaanbod werkt wel eens averechts ook», voegt zemonkelend toe. «Er is zo’n onderaanbod vanjongens in de dans- of dramarichting dat eenmatige jongen toch wel eens wordt toegelaten.»Positieve discriminatie in onverwachte zin…

SchelpmotievenWe lopen naar de derde verdieping van het

kantoorgebouw aan de overkant van de straat. Diehuurt de school voorlopig bij gebrek aan voldoen-de lokalen. We stappen de klas van Frank Verliebinnen. Hier begint mijn eerste les. Licht uit. Ro-coco. Sans Souci. Schitterende dia’s lichten de kan-toormuur op. Gelige asymmetrische schelpmotie-ven, pseudo-Chinese paviljoenen. Hetzelfde soortdia’s dat ik altijd gebruik in mijn lessen esthetica.Beelden, beelden, beelden. De leerlingen hebbeneen duidelijk referentiekader. Ze leggen links endenken na over wat ze zien. Esthetica is voor hengeen eenuurshelling van derde categorie.

Na de les vertelt Frank Verlie me dat hij geregeldmet de klas de stad intrekt: hier in Antwerpen - of inelke grote stad - liggen de voorbeelden van elkedenkbare stijl voor het rapen. Een KSO-schoolbuiten een grote stad zou niet half zo interessantzijn. In Bokrijk, waar mijn school ligt, is dat heel

Wim Colemont:«Moet ik hier plotsal die jonge snarenen blazers in goedebalken leiden?»

anders. De esthetica van historische platte-landswoningen kan ik mijn leerlingen nogwel even tijdens een leerwandeling in hetopenluchtmuseum tonen, maar voor de

rest moeten wij de busop. En dat doen we ookwel. Ach ja, het groenen de schone lucht vanBokrijk moeten ze hierdan weer missen.

LevenslangDe volgende les ben

ik te gast bij Marcel On-sia. Hij geeft het vak mu-ziektheorie of composi-

tie zoals hijzelf dat vak het liefst zou noe-men. Gelukkig mag ik deze les samen methem geven, want mijn muziektheorie istoch een beetje roestig. De leerlingen wer-ken individueel aan een compositie. Zemoeten een eenstemmig thema vierstem-mig maken. Dat doen ze meestal als huis-werk. Tijdens de les worden de resultatenbesproken. Ik speel voorzichtig op de pia-

no wat ze hebben neergeschreven. Bij elke fout kanhet meisje dat aan de beurt is meteen zeggen wat ermis is: parallelle octaven, ongepaste dissonanten. Zeheeft het dan nog wel niet helemaal goed, maar zeweet tenminste wat er mis gaat. Het gaat elke keerbeter. Levenslang leren. Elke compositie, elk concertis een examen. Het leren houdt nooit op.

Na een uur compositie is het meeste van mijnmuziektheorie opnieuw opgefrist aan de handvan de voorbeelden. Dat doet goed. Dit soortoefeningen is uiteraard niet aan mijn leerlingenbesteed. En dat hoeft ook niet. Hoe zei de direc-teur het ook weer? Pre-professioneel onderwijs.

GroevenHet laatste uur van de voormiddag stroomt het

zevende jaar muziek binnen in de containerklasvan Marcel Onsia. Een zevende jaar in KSO iseigenlijk een soort tweedekansonderwijs: hier ko-men leerlingen terecht die na ASO of TSO voor detoelatingsproef van het conservatorium of de aca-demie net niet slaagden. Ze hebben dus talent maarzijn technisch niet rijp voor het hoger kunstonder-wijs. Zij doen een zevende jaar KSO, binnen hetsecundair onderwijs, met alle voordelen en zonderhet hoge inschrijvingsgeld e.d. van het hoger on-derwijs. In principe zijn zij in één jaar klaarge-stoomd. Ze hebben haast uitsluitend kunstvakken.

Onderwerp van de les: Ongelukken en rampen.Onder die hoofding werden destijds de concertenvan Schönberg aangekondigd. Zijn tijd was erduidelijk niet rijp voor…

De wieltjes onder de piano moeten meermaalsheen en weer terwijl ik me van het bureau naar degeluidsinstallatie wurm. Een impressionante stapelplaten heeft Marcel Onsia voor me meegebracht, alsofhij niet zeker is van mijn muziekselectie. Het zijn vandie ouderwetse grote met groeven en een hoes om aante voelen en te ruiken. Niet zo’n plastic cd-ding datmeteen kapot is als het valt en waarop de lettertjes teklein zijn om écht te lezen. Hij geeft me ook enkelevan die kleine schijfjes die als voornaamste voordeelhebben dat je ze ook op je computer kan spelen. Jevoelt zo dat dit een compromis is. «Wat vinden jullievan deze muziek?» vraag ik na een tweede fragment.Enkele aarzelende reacties: «Moeilijk», «Intellectueel».Marcel Onsia valt in: «Als iemand mij zegt dat die

muziek te zwaar is, vertel ik hem altijd het volgende:als een steen te zwaar is om op te tillen, zegt dat nietsover de steen, maar wel over degene die hem moetoptillen.» Die moet ik onthouden, want mijn leerlin-gen willen ook wel al eens muziek ‘te zwaar’ vinden.Maar misschien zijn sommige stenen ook wel tezwaar voor niet-ingewijden. We besluiten in koor deles: «Dit is expressionisme in de muziek. Niet deschoonheid maar de expressie staat voorop.»

GecontroleerdDat geldt niet zonder meer in de eerste les na de

middag. Een geluk dat ze me hier niet vragen ommee te doen… Jeté, plié, pencil, de Franse enEngelse vaktermen vliegen samen met de opwar-ming in het rond. De meisjes van het vierde jaarwoord-drama werken aan een compilatie van oefe-ningen voor de opendeurdag. Moet daar net defotograaf van Klasse aankomen. Het meisje dat totdan toe het meest geconcentreerd danst, en hetmeeste opmerkingen krijgt omdat de leerkrachtweet dat ze potentieel heeft, is zich plots nog enkelbewust van de lens die mogelijk op haar gericht zoukunnen zijn. Pre-professioneel dus. De leerkrachtheeft er duidelijk geen last van:haar sierlijke draaibeweging blijfteven zelfbewust en gecontroleerd.

MisdaadpaginaEnkele minuten later weet ik

precies hoe de jonge danseres zich daarnet voelde:we gaan naar de klas van Hans Francken. Hij ispianist en geeft de les pop- en jazzensemble. Hierimproviseer ik me door mijn laatste les van de dag.Hij leent me zijn kruk en plots zit ik midden in mijnhobby. Jazzpiano. Ik treed geregeld op met eencombo en daar ben ik het gewend de fasleutels envier achtsten uit te delen. Maar om hier nu plots aldie jonge snaren en blazers in goede balken teleiden? En ze dan ook nog wat te leren? Met daarbijeen camera op mijn handen gericht? Drums, bas,gitaar en trompet wachten geduldig op mijnaanwijzingen. Nou ja, jammen dan maar.En zo raakt zelfs die camera vergeten. Decontrapunten swingen de speelplaats op.Voor een professioneel optreden zijn diejongelui misschien nog niet helemaal klaar,maar hier en daar noteer je maar best eennaam, want die komt nog wel in de krant.En dan niet op de misdaadpagina’s!

HandtekeningNa de les praat ik even na met Hans

Francken en een andere leraar die is komenbinnenlopen. Koen Lieckens is even over-gevlogen om zijn vervanger te vervangen.«Onze leraars staan haast allemaal ook metéén been in het professionele kunstleven,waardoor je soepel moet zijn met dingenzoals vervangingen. Goeie leraars zijn nietzo dik gezaaid. Opnames en tournees moetje incalculeren. Zolang Koen in Europa zit,in Londen of Berlijn, vliegt hij trouw elkeweek over voor zijn lessen, maar nu zit degroep voor een tijdje in de States. Ik kanwel altijd op hem rekenen als het menselijkmogelijk is.» Ik zal het best thuis nietvertellen wie die meneer is, want dan zit ikin de problemen met mijn kinderen. Vooréén dag collega geweest van de drummervan K’s Choice en ik was te volwassen omeen handtekening te vragen... ■

KUNST IN EENBROCHURE

Totaal aantal leerlingenBSO 78.408 (27,4 %)KSO 5.093 (1,8 %)TSO 90.301 (31,5 %)ASO 112.626 (40,3 %)

KSO is ingedeeld in drie studiegebie-den: ballet, beeldende kunsten (metvormingsrichtingen, kunstenrichtingenen opleidingsrichtingen) en podium-kunsten met o.a.muziek en woord-kunst-drama. In de tweede graad zijnacht studierichtingen, in de derde graadelf. In het derde jaar van de derde graadzijn er vijf specialisatiejaren in het studie-gebied beeldende kunsten. Er is ookeen voorbereidend jaar voor leerlingendie niet uit KSO komen en toch naar hethoger kunstonderwijs willen.Wie meer wil weten over het kunstse-cundair onderwijs kan bij de VlaamseOnderwijsraad (Vlor) terecht voor eenbrochure waarin alle aspecten van KSOworden belicht. De brochure heet een-voudigweg Het Kunstsecundair onder-wijs (KSO) en u kan ze bestellen bij

Mireille Pauwels (Vlor: 02-219 42 99).

KLASSE NR.106 37

Contrapunten swingen

de speelplaats op

Je ziet ze niet op hetoudercontact of aan deschoolpoort. En je hoortze niet. Tot er proble-men komen. Dan zijn zeer plotseling wel: vadersop school. Opvoeding enonderwijs blijken voor-al nog een vrouwenzaak.Toch zegt onderzoek datkinderen met betrokkenvaders zich zelfzeker-der voelen. Ze zijn zelf-standiger en kunnenzich beter inleven inwat anderen denken…Hoe kan een schoolmet vaders omgaan?

R E P O R T A G E

38 KLASSE NR.106

Vade

Wöytec Gonczar:«Een vader is meerdan een personage

uit een boek.»

Tien jaar geleden vond één vader op drie inVlaanderen het vanzelfsprekend dat de opvoe-ding van de kinderen voor hun vrouw was.Bijna de helft van de vaders tussen 36 en 40 jaarwas daarvan overtuigd. Bij jongere vaders, tus-sen 25 en 30 jaar, dacht slechts één op vijf zo.42 procent van de vaders hield zich niet met dekinderen bezig. 58 procent gemiddeld één uurper weekdag. Recente cijfers zijn er niet. Denieuwe vaders hebben zich intussen wél aan-gekondigd. De afgelopen twintig jaar is er veelveranderd in het arbeidspatroon van de moe-ders. Daardoor is het stereotiepe beeld van deafstandelijke, onbetrokken vader achterhaald.

Nieuwe mythe«Dat zelfs betrokken vaders amper op school

te zien zijn, komt doordat vaders het toch nogaltijd moeilijker hebben met communicatie danmoeders», zegt Karine Verschueren, doctor inde ontwikkelingspsychologie en navorser aande KULeuven. «Als het gaat over problemen,persoonlijke, gevoelige, stressvolle onderwerpen,dan is de gemiddelde moeder daar nog altijd beterin. De moeder speelt makkelijker de boodschap-per tussen school en thuis. De vader denkt: ‘Ik zalhet wel horen als er wat misloopt’. Vaders komenvaak op het appél als het gaat om oplossingen tezoeken voor een probleem.» Karine Verschuerenwaarschuwt voor een nieuwe mythe. «Die van denieuwe, betrokken en zorgzame vaders van dereclamespotjes. In recent Nederlands onderzoekzegt slechts 15 procent van de mannen dat ze vaakbijdraagt tot het huishoudelijk werk en de verzor-ging van de kinderen. De effecten van de buiten-huiswerkende moeder op de betrokkenheid van devader zijn dus kleiner dan je zou kunnen veronder-stellen. Vaders zijn wat op moeders gaan gelijken,maar buitenhuiswerkende moeders zijn qua deel-name aan opvoedingstaken meer op vaders gaangelijken: ze zijn minder beschikbaar en betrokken.De nieuwe arbeidsverdeling heeft er vooral voorgezorgd dat de twee ouders minder voor de kinde-ren zorgen en meer overlaten aan professionelen ofgrootouders, dus ook aan de school. Ook de opvoe-

rs op s

dingsstijl die vaders (en ouders) willennastreven, het ideaal, is veranderd. Demeeste ouders streven nu naar een war-me maar gezaghebbende opvoeding. Zewillen gezag en controle combinerenmet warmte en affectie. Het ideaal vande autoritaire opvoeding behoort meeren meer tot het verleden. Sommige scholenweten niet goed hoe ze moeten omgaanmet het nieuwe democratische opvoe-dingsideaal.»

Werkvolk«Vóór er een papacomité was op school,

bekeken vaders ons vooral als werkvolk.Nu zijn ze spontaner. Je hebt het gevoeldat je ze meehebt, dat ze meer interessehebben voor het schoolwerk en dat maaktons werk op school natuurlijk makkelij-ker.» Dat zeggen leerkrachten Luc Del-

baere en Wouter Van de Velde. Beiden begeleiden zehet papacomité in een concentratieschool in Schaar-beek. Patrick Vanspouwen is schoolopbouwwerkeren volgt het project nauwgezet. «Ook in allochtonegezinnen is het vaak de moeder die zich met opvoe-ding en onderwijs bezighoudt. Almaar meer vadersmaken duidelijk dat ze zelf bij het onderwijsgebeu-ren willen betrokken worden. Hun taak als kostwin-naar voor het gezin vervaagt en de moeder krijgt eenbelangrijke brugfunctie. Zij leert vlugger de omge-vingstaal, is beter geïnformeerd. Bovendien wordtelk kind vanuit veel hoeken beïnvloed. De vaderlijkeautoriteit staat daarom onder druk. Om vaders teondersteunen en meer te betrekken zijn we gestartmet een papacomité. In elke vader zit een toffeverteller of speelkameraad. Te weinig papa’s nemendie plaats in. Vaak ook omdat moeders die rolopeisen. Zo’n papacomité werkt, maar dan alleen alsje leerkrachten betrekt die erachter staan en gelovendat het voor de school een meerwaarde biedt.»

ZetelWöytec Gonczar, is lid van het papacomité en

coach van de basketbalclub van de school. «Onzeschool bevindt zich in een kansarme buurt inSchaarbeek.», zegt hij. «Na schooltijd hangenkinderen vaak maar wat rond op straat. Er is niksvoor hen. Daarom besloten we met het papacomi-té een basketbalclub voor kinderen op te richten.We willen met ons comité nadenken over hoe wevaders meer bij school en opvoeding kunnenbetrekken. Een vader is meer dan een personageuit een boek.» Jean, Wöytec, Rusdi, Adem, Pa-trick en Luc vormen het papacomité op school.Het is niet makkelijk om vaders bij onderwijs tebetrekken. Dat beseffen zij maar al te goed. «Kanje bijvoorbeeld raad geven aan ouders over hóe zehun kinderen moeten opvoeden? Sommige ouderskomen doodmoe thuis of zijn werkloos en han-gen in de zetel voor tv. Geef dan maar eensadviezen zonder te shockeren.» Maar het comitéheeft originele ideeën. Zo nodigt het binnenkortop een ouderavond oud-leerlingen uit die hetgemaakt hebben. «Hun verhaal is sterker danonze adviezen», zeggen de vaders.

chool

FOTO

: PETER VA

N H

OO

F

MinisterHet gaat niet over hoeveel tijd vaders met hun

kind doorbrengen, zeggen specialisten. Maar overde kwaliteit van die relatie: samen dingen doen,samen eten, interesse tonen… Wat telt is dat eenkind voelt dat het gewenst is, dat men luistert.Ouderlijke warmte, verzorging en aandacht heb-ben een positieve invloed op kinderen. Of die nuvan de vader of de moeder komen. «Er is eenduidelijke invloed van de vader op de ontwikkelingvan kinderen», zegt Karine Verschueren. «Hoewarmer de relatie is tussen een vader en zijn kind,hoe meer kans dat het kind zich tot een zelfzekerindividu kan ontwikkelen en hoe kleiner het risicoop gedragsproblemen. We hebben ook zelf onder-zoek gedaan bij kleuters over hoe zij hun relatiemet hun vader en moeder beleven en de effectendaarvan op hun ontwikkeling. Hoe kinderen derelatie met hun vader beleven heeft vooral invloedop hun ondernemingslust en zelfzekerheid waar-mee ze de buitenwereld benaderen. De relatie metde moeder bleek vooral een effect te hebben op hetinnerlijke zelfwaardegevoel. Moeders zijn dus meerde ministers van binnenlandse zaken, vaders vanbuitenlandse. Vaders richten de kinderen (iets)meer naar de buitenwereld, nemen de rol op vanspeelkameraad, doen samen sport. Moeders ver-zorgen en troosten (iets) meer. Ondanks hun over-eenkomsten blijken vaders en moeders dus weldegelijk hun specialiteit te hebben.»

PrésencePat Vandewiele is leerkracht in het secundair.

Hij merkt op dat er steeds meer vaders naar deschool komen. «Maar soms voel je in het gesprekdat het gewoon gaat om een acte de présence.Moeder verschuift tijdens het gesprek naar hettweede plan, terwijl zij eigenlijk alleen instaatvoor de opvoeding thuis. Dan hoeft het voor mijniet natuurlijk. Als je dan toch eens een telefoondoet naar een leerling thuis en de vader neemt perongeluk op, dan geeft hij vaak door aan de moeder.Ik geef les in een vierde jaar. Een moeder vroeg meooit: ‘Meneer, hij heeft eigenlijk geen echte vader,wilt u voor een stukje zijn vader zijn, hij kijkt echtnaar u op.’ Dan gaat er wat door je heen.»

VADERDAG OP SCHOver enkele dagen is het vaderdag. Een goede reden ode school vaders beter kan betrekken bij onderwijs e• De papa-dag: een dag dat moeder wordt thuisgelatennaar school en halen hen af. Een ideale dag om vaders t• Een gezond ontbijt met papa: op vrijdag voor vadeeen lekker ontbijt in de klas. Een gelegenheid voor de met andere papa’s.• Een thema-avond over vaderschap: Wat verwachverwacht een kind van zijn vader?In het eerste luik bespreken zowel leerkrachten alsverwachten. Hoe gaan ze om met probleemgedrag? Mleerkrachten en vaders complementair of staan ze hconcrete inleefbare situaties.In een tweede luik confronteert u (via videobeelden bverwachtingen van hun kinderen. Een enquête bij discussiestof bieden. Vaders onderschatten vaak wat • Schakel vaders op school in: elke vader is wel ergens gozaken doen… Breng die know how in de school binnenals leesvaders, verkeersvaders, fietspoolouder of om eeVertrouwen opbouwen is belangrijk. Dat lukt het best met laze maar occasioneel plaatsvinden voelen vaders zich extr

zien er dan ook niet tegenop om voor deze gelegenheid

Vervanger«Je kan een vader niet zomaar vervangen», zegt

Karine Verschueren. «Toen men na de TweedeWereldoorlog onderzoek deed bij jongens die op-groeiden in een gezin zonder vader bleek dat dekinderen een andere intellectuele ontwikkeling door-maakten. Hun schoolcarrière verliep minder gun-stig, er was meer delinquentie, meer psycho-socialeproblemen en ook meer emotionele problemen.Pas later is men gaan kijken naar de verklaring. Danblijkt de oorzaak niet zozeer de afwezige vader opzich, maar vooral wat met de afwezigheid van devader samengaat: de financiële spanningen, span-ningen voor de moeder omdat er geen co-ouder is,conflicten voor en na de echtscheiding. Als men dieaspecten kan neutraliseren, is de invloed van deafwezige vader gering. Problemen komen er dusniet omdat er een mannelijk rolmodel ontbreekt.Maar omdat een vader ook emotionele en socialesteun biedt en omwille van alle andere aspecten vanzijn vaderrol.»

Warmte en affectieIn Amerika brengt meer dan

de helft van de kinderen een deelvan zijn jeugd door zonder zijnbiologische vader. Dat zou veelprobleemgedrag op school ver-oorzaken. Daarom wil men er alle scholen verplich-ten om per drie leerkrachten één mannelijke in huiste halen. «Het gaat niet om die mannelijkheid»,herhaalt Lieve Verschueren. «Een vader kan je nietdoor een leerkracht vervangen. Zelfs al hebben dekinderen mannelijke rolmodellen op school, toch isdat nog niet voldoende. Want vooral de kwaliteitvan de relatie is van belang. Een kind wil maar opiemand lijken als het er een positieve, open warmerelatie mee heeft en het die persoon respecteert. Hetvolstaat dus niet om er een mannelijke leerkrachtbij te zetten als die afstandelijk of autoritair is. Voorkinderen is warmte en affectie krijgen belangrijk.En het zou wel kunnen dat steun en affectie krijgenvan een mannelijke leerkracht andere effecten heeftdan van een vrouw. Op school een steunende relatiehebben met een leraar kan zeker gunstige gevolgenhebben voor de ontwikkeling van jongens en meis-

jes. Bijvoorbeeld omde traditione-le man-vrouw-rol te doorbre-ken. Eenschool kan dushet best zor-gen voor watevenwicht inhet leraren-korps. Deschool maggeen vrou-wenzaak wor-den. Precies dat zouheel wat mannenervan weerhoudenom er te gaan wer-ken. Daarnaastmoeten scholen debetrokkenheid vanvaders en van hetgezinsmilieu in hetalgemeen stimule-ren». ■

Vaders - speciale uitgave van Kind enAdolescent - Tijdschrift voor pedago-giek, psychiatrie en psychologie - uit-geverij Bohn-Stafleu-Van Loghum

OOLm even na te denken over hoe

n opvoeding?. De vaders brengen de kinderene bevragen over hun interesses.rdag verwennen we vader metpapa’s om in contact te komen

t een vader van zijn kind? Wat

vaders wat ze van kinderenet straffen? Is de houding van

aaks op elkaar? Bekijk dit met

ijvoorbeeld) de vaders met dede kinderen kan bijkomendekinderen van hun verwachten.ed in: computer, sport, muziek,. Vraag vaders om mee te doenn schoolreis te begeleiden…agdrempelige activiteiten. Omdata aangesproken. Heel wat vadersvakantie te vragen op het werk.

KLASSE NR.106 39

De school mag geen

vrouwenzaak worden

KLASSEVOOR VADERS

Ze lezen een slaapverhaaltjevoor, bemoeien zich met vrou-wenzaken, bakken brood enspelen taxi. En ze voelen zicher goed bij. Johan Ghys, PatVandewiele en Ivo Truyens zijnvaders. Nieuwe vaders? «Wedoen gewoon», zeggen ze inhet aprilnummer van Klassevoor Ouders. Meer moedersdan vaders lezen Klasse voorOuders. Misschien kunnen wedit blad even gebruiken omhet cadeautje van vaderdag

mee in te pakken.

«Een papacomité ondersteunthet werk op school.»

H E T K E N N I S D E B A T

40 KLASSE NR.106

«Ervaren is ook leren»Pure feitenkennis noodzakelijk? Niet helemaal, de meeste feitenkunnen proefondervindelijk op de werkvloer worden vastgesteld.Voor de meeste mensen is die feitenkennis ook zuiver ervaring. Zijzullen er niet meer bij stil staan dat ze met een feit te maken hebben,door hun inzicht en ervaring zullen ze de dingen juist behandelenzonder eerst opnieuw aan de feiten te denken. De manier voorleerlingen om feiten te leren is dus niet ze die in een boek voor teschotelen en te laten van buiten leren. Maar door hen, als ze eenhandeling doen waarbij een feit hoort, op de feiten te wijzen. Zo zal dekloof van de theorie naar de praktijk ook gemakkelijker overbrugdworden, zelfs verdwijnen. En zo zal een leerling, zoals bij ons in TSO,direct de band kunnen voelen tussen zijn interesse en het vak zelf.

Karel Pollier, leerling

«Het potentieel is er wel, maar… »Een waarheid die ik graag hoor, dat een leraar kinderen en jongerenmoet leren denken, zoeken en zichzelf ontplooien. Maar als vadervan drie ASO-kinderen die allemaal Latijnse doen, merk ik dat diehooggeprezen vaardigheden niet aan leerlingen besteed zijn: inter-net dient om ‘prentjes’ en Latijnse teksten te zoeken, die nauwelijksof niet worden afgegeven en spieken is de nationale sport (hierheerst pas solidariteit!). Cynisch? Niet echt, veeleer een verbaasdvaststellen dat mondige kinderen niet altijd weten wat ze zeggen ofwaarmee ze bezig zijn. Motivatie, discipline en inzicht komen nietvanzelf. En ik kan me voorstellen dat een TSO- of zelfs een BSO-leerling ook zeer gemotiveerd kan geraken mits hij tegen de goeieleraar, coach, ouder… aanloopt die zijn potentieel ontsluit. Ook inhet bedrijfsleven is de roep naar GOEIE human resources managersgroot, mensen die een potentieel kunnen ontsluiten. En dit isbedoeld voor iedereen: geloof in eigen potentieel en dat vananderen is een eerste vereiste voor ontwikkeling.

Peter Meyers, ouder

«Ons

«Kennis is slevoor wie erm

zegt Jo Lebeerneuropsycholoog

of leerkrachtonze samenlevmensen. Het onvroeg een groten jongeren af

maatschappij nbak komen, terw

niet hoeft.» De la

«…Je kan niet zonder basiskennis, dat staat vast. Ik denk dat school engezin aan kinderen een zo rijk mogelijk repertoire moeten meegeven vanalgemene ontwikkeling. Maar in het onderwijs verschuift het accent vankennisoverdracht naar leren omgaan met kennis. Internet is een fantastischmedium, maar als je niet gevormd bent om kritisch en selectief informatiete zoeken en te beoordelen, dan surf en drijf je mee zonder enig richtings-gevoel. Dan verkoopt de meest flashy website je de grootste leugens voorwaarheden. Goede leerkrachten geven deze vaardigheden en attitudes allanger mee dan vandaag. Jammer genoeg leggen velen nog sterk de nadrukop kennisreproductie, op papegaaienwerk…»

Shakespeare«…Je moét weten dat België onafhankelijk is geworden in 1830. Purefeitenkennis hoort erbij, in alle vakken. Maar het is een hele uitdagingbinnen die vakken het denken te stimuleren, leerlingen verbanden te lerenleggen. Zodat ze niet enkel weten wanneer ons land onafhankelijk werd,maar ook kunnen analyseren wat dat met onze staatshervorming vanvandaag te maken heeft. Ook vind ik het essentieel dat scholen niet louterfunctioneel voorbereiden op een beroep of hogere studie. In het secundaironderwijs zie je al heel vroeg een specialisatie ten nadele van algemenevorming. Het is goed dat het onderwijs meer voeling krijgt met de praktijk,maar een vroegtijdige opsplitsing leidt tot sociale getto’s. Zo krijg je eengroep leerlingen met een brede kennis en algemene ontwikkeling, deASO’ers, en een grote groep met een vaak heel beperkte belangstelling, deTSO’ers en vooral BSO’ers. Waar gaan die nog wat over Shakespeare horentenzij via de school? En op jongere leeftijd worden vooral kinderen uit lagesociale klassen naar het buitengewoon onderwijs doorverwezen. Generatiena generatie. Via zo’n selectiemechanismen en vroege specialisatie ontstaateen leger laaggeschoolden die niet aan de bak komen, met als gevolg meerwerklozen, en grotere kosten voor welzijn, justitie en gezondheidszorg…»

Geconditioneerd«…Traditioneel doceren is niet meer van deze tijd. Ik wil de boeiendeverteller zeker niet de mond snoeren, maar een leerkracht moet in de eersteplaats een mediator worden, een bemiddelaar of mentor die leerlingen leertdenken en zoeken, die hen de basisvaardigheden aanbrengt. Misschienmoeten we naar een onderwijssysteem met meer nadruk op zelfstudie,maar dan goed begeleid. Ik hoor leerkrachten zeggen ‘De leerlingen kunnenniet zelfstandig werken’. Zullen ze dat leren in na-apend, productgerichtonderwijs, waarin ze geconditioneerd worden op om het examen uit tekramen wat in het jaar is gezegd? Nee, laten we omschakelen. Laten we

onderwijs

chts beschikbaaree kan omgaan»,, naar keuze arts,, orthopedagoog. «Dat kunnen ining lang niet allederwijs splitst al

e groep kinderen die in de kennis-ooit meer aan de

ijl dat helemaalatste diagnose inhet kennisdebat.

KLASSE NR.106 41

«Scholen krijgen hun opdracht van de samenleving»Eindtermen hebben onder meer betrekking op cognitieve domei-nen. Het is mijns inziens te eenzijdig om die te willen schrappen uitde vormingsopdracht van scholen. Leren leren heeft weinig zin alsdaar geen inhouden aan verbonden zijn. Eindtermen zijn perdefinitie bedoeld om scholen te beoordelen over het werk dat menlevert. Het gaat immers om de opdracht die scholen hebbengekregen vanwege de samenleving. Eindtermen zijn geen toevalli-ge verzameling van onderwijsdoelen, maar werden wetenschappe-lijk voorbereid, besproken in adviesorganen en bekrachtigd doorhet Vlaams Parlement. De maatschappelijke rol van scholen staathierin dus centraal.Peter Van Petegem, docent academische lerarenopleiding, Univer-

siteit Antwerpen

«Dat vergt veel energie en motivatie»Ik geef les in het ervaringsgericht onderwijs en ben dus omgescha-keld. Ik leer mijn kindjes denken, zoeken en leren. Ik doe aanhoeken-, project- en zelfstandig werk. Ik differentieer en remedieer.Voor mijn twintig kinderen ben ik de juf, maar soms ben ik ook hunmama, dokter, verpleegster. Dat alles doe ik zo goed als alleen inmijn klas, in een kleine school zonder taakleerkracht en met maaréén extra leerkracht. Omschakelen vergt veel energie en motiva-tie… “Hebben jullie nu weer vakantie? Da’s nogal een leven, hé!” Zemochten het eens weten! Gelukkig ga ik na acht jaar nog elke dagmet heel veel plezier werken!

Brigitte Van Obbergen, leerkracht

leerlingen niet bestraffen met selectieve examens die altijd verliezers ople-veren, maar hen evalueren op het proces dat ze doormaken, proefwerkengeven die hun competenties naar boven halen, bevorderen en aanmoedi-gen. Laten we hen boeiend onderwijs geven, hen succes doen ervaren.Leren stopt als je gedemotiveerd geraakt…»

Nike-schoenen«…Men verwijt jongeren een toenemende zapcultuur en oppervlakkig-heid. Dat zei Socrates op zijn manier ook al, het is dus van alle tijden. Maaronderwijs mag best een platform bieden naast de informatiesnelweg. Hetkan de interessesferen van jongeren uitdiepen en uitbreiden, aan ontwikke-lingsbegeleiding doen. En waarden meegeven, liefst nog vanuit een globalevisie op mens, samenleving en cultuur. Scholen moeten zich afvragenwelke mens ze willen zien en ondersteunen. Willen ze meewerken aan decompetitieve yuppiecultuur, survival of the fittest voorop? Of aan eensolidaire samenleving die betere levensomstandigheden wil nastreven vooriedereen? En het zijn niet enkel de leerkrachten godsdienst of zedenleer diewaarden onderwijzen. Ook de leraar economie of aardrijkskunde kanleerlingen ervan bewustmaken wat voor een habbekrats de Indonesischemeisjes krijgen om Nike-schoenen te maken…»

Sans-papiers«…Voortdurend pinnen we mensen vast op hun diploma. Maar wie oefenteen beroep uit waarvoor hij werkelijk gestudeerd heeft? Hoezeer verwachtmen van ons niet dat we blijven leren en onszelf nascholen? Levenslangleren wordt een noodzaak voor iedereen, maar voor sans-papiers gaan veeldeuren al dicht. Waarom zou iemand met een BSO-diploma op zijndertigste niet een diploma informatica kunnen behalen? Nu moet je eerstdie molen door. Om dezelfde reden vind ik dat ze de wettelijke verplichtingvan scholen moeten schrappen om eindtermen te realiseren voor cognitieveaspecten. Eindtermen zijn een goede zaak, omdat ze het accent leggen opleren leren, vaardigheden enz., maar ze mogen geen standaarden wordenom scholen of zelfs leerlingen te beoordelen. Dat leidt enkel tot uitvallers.Ga daar soepel mee om, zodat je elke leerling individueel een eind op wegkan helpen. Zo kan je zelfs het zwakste kind recupereren om later zijn rol opte nemen in de maatschappij…» ■

Dit artikel is het laatste in een reeks van tien artikels rond het kennisdebat (zie Klasse nr. 85,87, 89, 91, 93, 95, 97, 99, 102, 104). Een specialist geeft vanuit zijn domein zijn toekomstvisieop onderwijs. Een leerkracht, een ouder, een leerling en een deskundige reageren. Ook u kanuw mening kwijt. U bent welkom op het forum van de Klasse-homepage (www.klasse.be). Ofschrijf naar Klasse (Dialoog) - Kon. Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

verdient succes»

JO LEBEER: DOKTER WORDT LERAARNa zijn klassieke humaniora studeert Jo Lebeer (46) geneeskunde in Antwerpen.«Als huisarts ondervond ik dat ongeveer tachtig procent van het werk in degeneeskunde eigenlijk psychologie en pedagogie is», zegt hij. «Gezondheid enlevenswijze zijn heel sterk in elkaar vervlochten.» Daarom gaat hij in 1980antroposofische geneeskunde studeren in Zwitserland, een geneeskunde geïn-spireerd door pedagoog Rudolf Steiner. Vervolgens studeert hij in RotterdamMedische Synthese en Ecologische Gezondheidszorg, een opleiding die dehumanisering van de geneeskunde centraal stelt. Vanaf 1988 werkt Lebeer aande Universitaire Instelling Antwerpen in onderzoeksprojecten, onder meer rondleefwijze, biografie en gezondheidsbevordering. Hij ontwikkelt een belangstel-ling voor neuropsychologie. Aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrechtverdedigde hij een doctoraat over hersenplasticiteit, gezin en ontwikkeling vankinderen met hersenproblematiek. Via die weg komt hij bij de didactiek vanFeuerstein terecht, een onderwijsmethodiek die het denken van leerlingen wilbevorderen. Van 1990 tot 1994 loopt hij daarvoor cursus in het Feuersteincen-trum in Israël. Momenteel geeft Lebeer zelf cursussen in de Feuersteindidactiek.Hij begeleidt oudergroepen en kinderen, evalueert het leervermogen vankinderen met zware leerachterstand en is ook internationaal actief rond ditthema. «Concreet verenig ik het werk van arts, PMS-psycholoog, orthopeda-goog en leerkracht», vat hij samen. «Daar word ik ook voortdurend op gevraagd.

De geneeskunde geeft mij achtergronden en inzichten in wat ik doe.»

42 KLASSE NR.106

■ AUTISME

Een titanenwerkRino (12) kan zich niet langer dan enkele minuten concentre-ren en praat voortdurend. In de klas is hij een bron van erger-nis. Zijn klasgenoten plagen hem om zijn idiote opmerkingenen verhalen. Hij kan moeilijk beslissingen nemen en begrijptvaak niet wat zijn klasgenoten en leerkracht bedoelen. Dit isde tol van autisme. Ongeveer één op 400 kinderen wordt meteen of andere vorm ervan geboren. Voor hen is de wereld eengrote chaos, een wirwar van indrukken. Er bestaan verschil-lende vormen van autisme. Eén autistisch kind op vijf is nor-maal begaafd en zit in het gewoon onderwijs. Dat verlooptniet altijd makkelijk. De wereld ontdekken is voor kinderenmet autisme een titanenwerk. Nieuwe leerervaringen zijn geenuitdaging, maar een bron van spanning. De kinderen leren teweinig uit hun ervaringen en brengen weinig orde aan in hunomgeving. Ze hebben het moeilijk met betekenissen, regels enwetten. Meer dan voor andere kinderen moeten ouders enleerkrachten de wereld meer overzichtelijk en begrijpbaar maken.Bovendien moeten ze veel energie steken in vaardigheden dieandere kinderen automatisch aanleren: omgaan met ande-ren, zich aanpassen aan nieuwe situaties... Vaardigheden dieonze maatschappij erg waardeert. Alleen een goede voorberei-ding van het kind, de ouders en zijn leerkracht kan ervoorzorgen dat een kind met autisme niet alleen een leerzame tijdop school beleeft, maar ook een fijne tijd.Voor meer informatie en begeleiding, ondersteuning of advies over leerlin-gen met autisme in het gewoon onderwijs kan u terecht bij de VlaamseDienst Autisme - Groot Begijnhof 14 - 9040 Gent - tel 09-238 18 18 - fax09-238 83 83 - vda@autisme-vl.be

■ ONDERWIJS VEREENZAAMT

Nodig eens een leraar uitWie ondervindt de grootsteproblemen om een levensge-zel te vinden? De leerkracht.Dat blijkt tenminste uit eenBritse studie die naging wiezoal een beroep doet op pro-fessionele eenzame-hartenbu-reaus. Onderzoekers raad-pleegden een gegevensbestandmet 25.000 personen. 744daarvan, dat is één op dertig,staan voor de klas en het zijnvoor het merendeel vrouwen.Drie jaar geleden stonden nogde verplegers aan kop. Die zijnnu teruggezakt naar de twee-de plaats. Met de leerkrach-ten delen zij wel de hoge werk-druk, die volgens de studie ookde oorzaak is van het feno-meen. Guy Morris, directeurvan partnerbureau Dateline,is niet verrast: «Er hebben opscholen altijd veel vrijgezel-len rondgelopen», zegt hij.«Leerkrachten werken hard,maar lopen tijdens hun vrijetijd relatief weinig mensen vanandere beroepscategoriën te-gen het lijf. Er rest hen vaakweinig anders dan een part-ner te vinden in het onder-wijs.» Of het fenomeen zichook bij ons voordoet, is nietgeweten.

■ SPORTSCHOOL

Meer punch in de klasJe kan het zo gek niet beden-ken of het bestaat: naast eenvoetbal-, een baseball- en eencricketschool is Groot-Brittan-nië nu ook een boksakademierijker. Boksen is en blijft eenolympische sport. De leerlin-gen, die het hele land door-kruisen om les te volgen, krij-gen begeleiding van een pro-fessionele topcoach en van eenmedisch team. Maar naast debokstrainingen krijgen ze ge-wone lessen. Met hun diplo-ma op zak kunnen ze ook eenandere job vinden. Het boks-curriculum is niet van de poes.Zo krijgen de leerlingen eenbijna Spartaanse training enlevensstijl opgelegd: roken enalcohol zijn ten strengste ver-boden. En of de leerlingenboksen dan niet gevaarlijkvinden? «Niet echt», zegt eenvan hen. «Bij rugby en voet-bal zijn er meer blessures.»

■ PROJECT

Studenten voor studentenMet meer dan 100.000 franktrekken ze dit jaar naar deuniversiteit van Kabwe, Zam-bia. ‘Ze’, dat zijn vijf studen-ten van de Economische Ho-geschool Sint-Aloysius in Brus-sel. Het geld moet dienen voorde uitbouw van de universi-taire bibliotheek en om deeconomiestudenten van daartoegang te geven tot internet.Het is al het zesde jaar dat eenstudentenwerkgroep van deEHSAL zich maandenlang uitde naad werkt om geld bij el-kaar te krijgen voor collega-studenten in een probleemge-bied of ontwikkelingsland.«Het zijn er jaarlijks een stukof vijftien», vertelt docent ErikVissers. «De eerste jaren gin-gen de studenten bijna letter-lijk met de hoed rond. Nu or-ganiseren ze een kerstmarkt,een goede-doelweek, ze verko-pen jenever, pannenkoeken,hotdogs. Ze schrijven bedrij-ven en banken aan, makenfolders, rijden rond met affi-ches… Er kruipt veel werk inen de respons is vaak mager,maar telkens weer krijgen weeen groot bedrag bij elkaar. Wereizen dan op eigen kosten naarde bestemmeling en overleg-gen hoe het geld het best wordtbesteed, wie dat ginds kanbegeleiden enz. Dat zijn somsharde inleefreizen, maar hetsmeedt een sterk solidariteits-gevoel.» Waar het geld preciesnaartoe gaat, hangt af vancontacten met mensen terplaatse. «In de regel zetten weons drie jaar lang achter eenland of project», zegt Vissersnog. «Na Georgië en Tsjaad isnu Zambia aan de beurt. Debestemming is misschien nietzo belangrijk. Zolang het maarom een actie van studentenvoor studenten gaat.»Meer info: www.geocities.com/stu-dentenvoorstudenten of viaerik.vissers@prof.ehsal.be

■ STUDIE- EN BEROEPSKEUZE

Naar de info(rma)theekHet is een zaak geworden van elke school: leerlingen begelei-den bij de keuze van een studie of beroep. Waar vindt u daar-voor informatie en documentatie? Vanaf volgend schooljaarkan u in elk CLB-centrum terecht. In de informatheek of in-fotheek - de benaming verschilt naargelang van het onderwijs-net - komt een (computergestuurd) overzicht van het volledigeaanbod van erkende opleidingen en van de vaardigheden eninteresses die aan een studie of beroep vasthangen. Daarbij ooknuttige informatie over psychologische, medische en socialethema’s. Deze dienstverlening zal gratis zijn. Niet enkel leer-krachten, maar ook ouders, leerlingen enz. zullen er terechtkunnen. Zelfstandig of met de hulp van een begeleider. Deopeningsuren verschillen van centrum tot centrum.

■ HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Twee op drie voor kwaliteitDoorlichting, pedagogische bij-

scholing en nascholing zitten bijnatien jaar in een nieuw kleedje. Zijnleerkrachten daar tevreden over? Zemochten zelf hun inspectieverslagopmaken en punten geven. Resultaat:de kwaliteitszorg binnen onderwijskrijgt twee op drie. Een positief ver-slag onder voorbehoud.Sinds 1991 zijn de doorlichting of in-spectie, pedagogische begeleiding ennascholing de drie pijlers van de ver-nieuwde kwaliteitszorg voor scholen. Via de doorlichting wil de overheid nagaan of de scholeneffectief onderwijs met kwaliteit bieden. Als dat niet het geval is, kunnen pedagogische bege-leiding en nascholing scholen helpen om zich te verbeteren en minpunten weg te vlakken. Devraag is in hoever dat lukt. 657 leerkrachten uit het secundair onderwijs mochten op hun beurtde kwaliteitszorg inspecteren. Hun bevindingen komen samen in een onderzoek van de Uni-versiteit Gent.Snuiven87 procent van de leerkrachten vindt het nieuwe systeem van doorlichten, waarbij in de eersteplaats de school als organisatie onder loep wordt gelegd, goed. Ze vinden dat zinvoller enstimulerender. Directeurs vinden het nu ook makkelijker om leerkrachten tot veranderingenaan te zetten. Leerkrachten voelen zich gesteund als ze eisen hebben tegenover hun directie.Toch is men het er op de meeste scholen over eens dat de periode van doorlichten te kort is.Een gemiddeld aantal van 20 klasbezoeken kan niet volstaan om de sfeer op school goed op tesnuiven. Als men scholen vraagt waaraan de inspectie volgens hen het meest aandacht be-steedt, dan vindt 70 procent dat zij te sterk focust op de controle van veiligheid en procedures

voor evaluatie en deliberatie en te weinig op de opvang van sociaal moeilijke leerlingen.Slechts één leerkracht op twee ervaart tijdens een doorlichting dat er een nadrukkelijke inte-resse is voor de visie en het pedagogisch project van de school.FeedbackHoewel 76 procent van de leerkrachten een groepsbespreking krijgt van het doorlichtingsrapport,krijgt amper één op vijf individuele feedback en dat vinden de meeste leerkrachten toch wel jammer.Slechts een derde van de leerkrachten kreeg individueel inzage in het rapport en dat vinden demeesten veel te weinig. Ze willen geen geheimhouding. Voorts moet de inspectie tijd maken voor eenindividueel gesprek of een verhelderende babbel binnen elke vakgroep. 56 procent van de leerkrach-ten vindt dat de doorlichting veel aandacht besteedt aan vakgroepwerking. Ze verwachten van deinspecteurs dan ook dat ze zelf als een team van specialisten naar buiten treden en dat ze op de hoogtezijn van de recente ontwikkelingen binnen elk vak. De realiteit blijkt soms anders.DrempelvreesSpeelt de pedagogische begeleiding voldoende in op het rapport van de doorlichting? Volgensde leerkrachten is zij niet altijd aangepast aan de behoeften van elk vak en gaat er te weinigaandacht naar concrete toepassingen van adviezen in de les. Losgekoppeld van het inspectiever-slag krijgt de begeleiding wel goede cijfers. De leerkrachten stellen vast dat hun concrete vragenworden beantwoord, bijvoorbeeld in speciale projecten, en dat ze veel nuttige informatie krij-gen. De begeleiding besteedt ook aandacht aan individuele contacten. Negen leerkrachten optien zijn tevreden over die individuele begeleiding. Maar ondanks deze positieve geluiden signa-leren de leerkrachten drempelvrees om zelf initiatief te nemen en naar de begeleider toe testappen. Bovendien is niet altijd duidelijk waarvoor men precies bij de begeleider terecht kan.WaterOver de derde pijler van de kwaliteitszorg, de nascholing, zijn de leerkrachten niet zo enthou-siast. Naast een overaanbod is er een ongelijke verdeling in het aanbod. Voor de eerste graad vanhet secundair onderwijs en voor BSO en TSO is er een groot tekort aan goede nascholing. Ookleerkrachten wetenschappen klagen. Het bestaande aanbod is te klein. Bovendien vinden demeeste leerkrachten het vaak onrealistisch (te dure materialen, onbruikbare ideeën, erg tijdsin-tensieve lesmodellen) en niet aangepast aan hun behoeften. 47 procent van de leerkrachten wilmeer inspraak in de programmasamenstelling van de nascholingscentra. Op die manier kan diedichter bij de klaspraktijk staan. Is de huidige nascholing dan een complete slag in het water?Nee. De leerkrachten die nascholing gevolgd hebben en bruikbaar materiaal meekregen, gebrui-ken dat volop in de les.Kwaliteitszorg in het secundair onderwijs, OBPWO-project 95.10. Een onderzoek uitgevoerd door J. Heene(†),J.P.Verhaeghe, T. Schellens, L. Oosterlinck, 1998, in opdracht van het departement Onderwijs. Geïnteresseerdenkunnen voor 500␣ fr.een kopie krijgen. Neem contact op met Monique Verstraete - Vakgroep Onderwijskunde -

Universiteit Gent -Henri Dunantlaan 2 - 9000 Gent - tel 09-264 63 92 - fax 09-233 10 98 - monique.verstraete@rug.ac.be

KLASSE NR.106 43

■ SITE-SEEING

Derde Wereld• Heeft uw klas sportieve am-bities? Op de de site van de Stich-ting Vlaamse Schoolsport staanalle voorwaarden beschrevenom met een schoolteam aaneen nationale en misschien zelfseen internationale competitiemee te doen. Selecteer de spor-tiefste jongens en meisjes vande school en schrijf hen onli-ne in. Maar er is nog meer tedoen in Vlaanderen dan eencompetitie. Op de site leest ualles over Zee van Sporten, 100Sportkriebels en de Gordel voorScholen. Of een andere activi-teit in uw buurt.www.schoolsport.be

• Op zoek naar een leukemanier om kleuters en kinde-ren van de lagere school hetabc aan te leren? Op deze Ne-derlandse site, die ook heelVlaams gericht is, vindt u tips,links en nieuws. Kinderenkunnen er een soort nobelprijsvoor de beste boekbesprekingwinnen en hun eigen strip-verhaal maken. Er is ook plaatsvoor gedichtjes, inkleurpren-ten en er liggen tips klaar omde speelplaats op te fleuren.De ouders worden ingewijd inde wereld van de lagere school:Hoe kies je een school? Wat zullende kinderen leren?www.owg.nl

• Rechten van de mens, vande vrouw of van het kind? Opde site van de United NationsHigh Commisioner for HumanRights staan ze alle drie. Ookde strategieën, het program-ma en de acties van deze or-ganisatie vindt u hier terug.Een site boordevol aanvullendlesmateriaal en aanzetten voorklasdiscussies.www.unhchr.ch

• Vreemde landen lonken, ooknaar uw leerlingen. Solidari-teit, verbondenheid en iden-titeit staan centraal op dezesite over Latijns-Amerika. Opeen indiaanse achtergrondkrijgt u hier tips over duur-zaam toerisme en informatieover minder bekende delenvan de wereld. Voor 200␣ fr.krijgt u een jaar toegang tothet documentatiecentrumwaarin uitgebreide informa-tie te rapen valt voor lessenof taken.www.jeugdwerknet.be/sago

«We willen geen geheimhouding»

44 KLASSE NR.106

D I A L O O G

Binnen zonder bellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via Internet vindt u opdeze pagina’s. Naamloze brieven ofmanifesten komen er niet in. De redac-tie is niet verantwoordelijk voor de in-houd van de brieven. Schrijf a.u.b. kor-te brieven. Wat te lang is, moeten weinkorten. Vermeld uw naam en adres.Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoeklaten we die weg. We kunnen even-tueel brieven doorsturen naar betrok-ken afdelingen voor een deskundigantwoord.Klasse publiceert ook brieven die deredactie bereiken via Klasse voor Ouders

en Klassevoor Jonge-

ren. Kan voor iedereen interessant zijn.Het volgende nummer van Klasseverschijnt pas in september. Reage-ren kan echter altijd meteen opwww.klasse.beKlasse (Dialoog) - Koning Albert II-laan15 - 1210 Brussel - fax 02-553 96 85 -info@klasse.be

Wit (1)

✒Als tandarts en ook als hoofdre-dacteur van het tweetalig Belgisch

Tijdschrift voor Tandheelkunde/RevueBelge de Médecine Dentaire wil ik umelden dat in de Belgische scholen, alser zo weinig toiletten of wastafels be-staan, men ook moet constateren dater bijna geen mogelijkheid is voor deleerlingen om hun tanden te kunnenpoetsen na de middagmaaltijd.Thierri van Nuijs - tandarts - Brussel

Wit (2)

✒Wij besteden in de klas en in deschool enorm veel aandacht aan

hygiëne. Zo beginnen we elke morgenmet een parallelle activiteit in het kadervan de zelfredzaamheid van de kinde-ren, namelijk tanden poetsen en han-den wassen. Pas daarna beginnen wijmet de gewone klasactiviteiten. We doendit reeds meerdere schooljaren, daar wijvan mening zijn, dat de leerlingen eenbewustwording en een gewoontevor-ming moeten verwerven en beseffendat hygiëne zeer belangrijk is en begintmet persoonlijke hygiëne. Dit lukt al ja-ren goed in de klas, ondanks dat hetleerlingen zijn van het buitengewoonsecundair onderwijs. In het kader vande algemene hygiëne en properheid inen rond de school, doen wij ook meeaan het Opsinjoren poetsproject van destad Antwerpen, waarbij wij één uur permaand de buurt rond de school oprui-men (o.a. het sluikafval).Bart Janssens - leerkracht - Waanrode

Wit (3)

✒We hebben tijdens de paasvakantiede hygiëne in de toiletten gron-

dig aangepakt:• de laatste twintig houten brillen zijnvervangen door toiletbrillen in stevigekunststof, die veel gemakkelijker gerei-nigd kunnen worden• in de verschillende toiletblokken voorleerlingen en leerkrachten hebben webij de wastafels zeepdispensers geplaatstmet vloeibare zeep; hopelijk vanaf nugeen kapot gesmeten zeepbrokken meerin de toiletruimte• in de verschillende toiletblokken zijnbordjes gehangen met het opschriftHanden wassen• in het EHBO-lokaal is een zeepdispen-

ser met antibacteriële zeep geplaatst• om het probleem aan te pakken dathele rollen toiletpapier wc-potten ver-stoppen of dat rollen toiletpapier heren der verspreid liggen op de vloer (inde meisjestoiletten erger dan in de jon-genstoiletten) proberen we nu in viermeisjestoiletten eenbox uit met voor-gesneden toiletpa-pier (als hiermeeminder wordt ge-knoeid, zullen wedit systeem veral-gemenen)Tijdens de zomer-vakantie zullen weéén van onze speel-plaatsen volledigvernieuwen. Op denieuwe speelplaatszullen we o.a. tweenieuwe drinkfontei-nen plaatsen.Als we bij de directieaankloppen voorinvesteringen of ini-tiatieven ter verbe-tering van de hy-giëne op onzeschool krijgen we snel het licht op groen,dit vanuit het besef dat ook leerlingengoed onderhouden en mooie lokalenweten te waarderen en dan ook min-der geneigd zijn iets te vernielen. Voor-zieningen in de infrastructuur is even-wel slechts een eerste aspect, een be-ginfase als het ware, in ons zoeken naareen wijze waarop we leerlingen con-structief kunnen stimuleren tot het net-jes houden van de school: speelplaats,klassen, toiletten enz.Hilde Collaer - technisch-adviseur/coör-dinator - Brugge

Wit (4)

✒Geen zindelijk mens die geen hekelheeft aan Meester Proper. Het doet

me denken aan de uitspraak van Step-han Mores over bacteriën in de Can-vas-uitzending Sluipende moordenaars(16 april): «Misschien moeten we watmeer in de modder gaan spelen. Als wevaker in contact komen met vuile din-gen, zullen die ons vanzelf tegen diekleine, gevaarlijke wezentjes bescher-men. Maar nee, hier is het altijd hand-jes wassen voor het eten! Tandjes poet-sen!»Niks is zo heerlijk als de geur van versokselvocht in de les wiskunde na eenuur lichamelijke opvoeding. Ik huivervan al die wegwerpservetten, linnentrekdoeken en hygiënische blazers diealleen maar geld en energie wegjagen.Trap buiten al die Tidy Johnnies methun Super Clean Machines die klassenen gangen schoonvegen met produc-ten die het milieu even grondig om zeephelpen en verder geen woord Engelsspreken. Ik hoop dat de scholen er ooknog in slagen hun gezondheidsbeleids-plan, milieubeleidsplan, preventiebeleids-plan en veiligheidsbeleidsplan op elkaaraf te stemmen. Geef elke school eendeftige wc-madam die de bril schoon-veegt, de handdoek geregeld verversten af en toe, als zij het wil, een oogjedichtknijpt als een leerling op het toiletweer eens een sigaretje rookt.Jan Van den Bossche - leerkracht - Ber-chem

Wit (5)

✒Eindelijk worden de hygiëne enhet poetspersoneel dat dit in stil-

te, onderdanigheid en met hart verwe-zenlijkt, ook eens in het daglicht gezet.Dagelijks ziet men ze, onze taak als leer-kracht zit erop, wij willen sluiten en zijsteeds met de glimlach: «Laat maar open,wij beginnen daar».Bij ons werken al de leerlingen, zowel

aan het poetspro-ject als aan het sor-teren. Op de speel-plaats heeft ook elkeklas een beurtrol on-der toezicht. Daarkan het met perio-des wel beter, maarmet zo’n 700 jon-gens… Ook jon-gens moeten lerenom naast de ma-chines en de werk-plaatsen hun lokaalen de speelplaatste verzorgen. Zewillen modern envooruitstrevendzijn, maar vindendat toch nog vaak«vrouwenwerk».J. Broeders-Vliegen- leerkracht - Bree

Wit (6)

✒Ik ben vader van twee kinderen.In mijn beroepsleven (ik heb een

klein bedrijf) bemerk ik constant dat demensen meestal alleen maar respecthebben voor werk dat ze kennen enhet werk van anderen meestal gemak-kelijk vinden.Zou het niet beter zijn het respect voorde dagelijkse dingen aan de kinderenmee te geven door hen zelf het werkaan te leren, en dagelijks te laten doen,zoals in Japan gebeurt? Door mijn hu-welijk met een Japanse dame ben ik jaarlijksin dat land, en telkens opnieuw sta ikpaf van de properheid van dat land.Niet moeilijk te begrijpen eigenlijk als uweet dat properheid met de paplepelwordt ingegeven, en dat de kinderen,na de lessen, allemaal meehelpen bijhet opruimen en kuisen van de school.Als je het zelf moet doen, wordt je welvoorzichtiger…L. Ponsaerts - ouder

Wit (7)

✒Tof dat Klasse eens aandacht heeftvoor de hygiënische kant van een

school. In onze kleuterschool gelden dui-delijke afspraken. De kleuters brengennu telkens ze onder begeleiding naarde sanitaire blok gaan een eigen hand-doek mee. Dat is het werk van de kapi-tein. Aan die handdoek hangt een symboolvan een toilet zodat de kinderen wetendat dit de handdoek is die wordt ge-bruikt bij de wasbakken. In de klas hangter uiteraard een andere handdoek.De lagere-schoolkinderen die wordenbetrapt op het opzettelijk besmeurenvan… en verprutsen van… mogen hunvieze troep zelf opruimen. Rubberenhandschoenen aan, emmer met zeep,sponsje en wrijven maar… Misschieneen ietwat gedurfde oplossing, maar jemag ervan op aan dat het helpt! Wie alskleuter morst of de spiegel natspat, magdie zelf afdrogen. Het gebeurt praktischnooit meer.Als we met onze 3de kleuterklas voorde middag nog even gaan plassen, le-ren we ook dat ze hun handen moetenwassen vooraleer aan tafel te gaan. Ditduurt wel een tiental minuten, maarwij noteren dit als een punt op onze

dagelijkse agenda bij de rubriek Hygië-nische opvoeding.Wij hebben ook overal pré-borden hangendie ons op hygiënische zaken wijzen:verplicht handen te wassen, verbodennaast het urinoir te plassen… Deze za-ken worden aangebracht via gerichteactiviteiten in alle klassen bij het beginvan elk schooljaar. Een goeie tip.En wat heb je vooral nodig bij dit alles?Leerkrachten die als één team achterdeze afspraken staan en ze ook conse-quent laten uitvoeren. Wij ondersteu-nen elkaar en dat straalt zekerheid uitbij de kinderen. Ze hoeven nooit te denkenvan… die juf of meester komt toch nooitzien…Chris Broeckaert - leerkracht - Koksijde

Wit (8)

✒In de kleuterschool van mijn kin-deren werd de waterspoeling ge-

regeld door een knijpsysteem, dat doorgeen enkel klein kind (tenzij misschiende kleine Bambam) te bedienen was.De enkele keren dat mijn dochtertje omhalf vier meedeelde dat ze dringend moesten ik haar tot aan de toiletten begeleid-de, heb ik moeten vaststellen dat allewc-potten tot aan de rand waren ge-vuld. Ik heb dan telkens zelf alle toilet-ten doorgetrokken.In de lagere school waar mijn dochter-tje nu school loopt, wordt de water-spoeling bediend via een knopsysteemin de muur. Welnu, je moet al minstensde goed ontwikkelde duim van eenvolwassen vrouw hebben om zo’n knopin te drukken. Uiteraard zal er misschieneen gebrek aan discipline zijn bij be-paalde kinderen, maar ik ben ervanovertuigd dat veel van onze jonge kin-deren best wel proper willen zijn, maarhet gewoon niet kunnen.Ouder - naam en adres bekend

BuSO: schaamte?

✒Waarom staan zoveel mensen tehuiveren als ze horen over BSO,

TSO en, o wee, het BuSO? Sinds 1978,ik was toen pas afgestudeerd, geef ikles in het BuSO. De ene klas is de ande-re niet, het ene vak ligt je beter dan hetandere vak, maar ik kan u wel meldendat ik me gelukkig voel in het BuSO.Wij hebben drie zonen. De tweeling zitnu in het 5de jaar. Eén volgt BSO, rich-ting kantoor. Hij is geen «afvallige» leerling,maar volgt die richting omdat deze binnenzijn mogelijkheden past. Zijn broer volgtTSO, richting techniek-wetenschappen.Hij heeft nooit ASO gevolgd en zat dusonmiddellijk in de juiste richting. Onzejongste zit in de brugklas. In de lagereschool is hij in het 6de aan de kant ge-zet. De testen door het PMS bewezendat hij niet rijp was voor 1A. Onze zoonis volledig opengebloeid en start in sep-tember in 1A.Niemand van onze drie zonen moetpilletjes of ander medicatie nemen te-gen stress of zenuwen. Zij gaan geluk-kig door het leven en hebben nog tijdvoor sport en scouts. Tijdens de exa-menperiode blijven wij er allemaal rus-tig bij. Vele collega’s zouden zich scha-men om te zeggen dat hun kinderengeen ASO volgen, maar in ons gezinprimeert het gelukkig zijn en zich ge-lukkig voelen.Leerkracht - naam en adres bekend(Klasse voor Jongeren brengt een repor-tage waarin een ASO-leerling een dagdoorbrengt in een Buso-school. Tot haarverbazing, hoort ze ook hoe haar Buso-collega’s zich soms schamen om te zeg-

KLASSE NR.106 45

gen waar ze naar school gaan. Met dereportage probeert Klasse o.a. bij te dra-gen tot meer begrip voor elkaar.)

Verdriet

✒De eerste lijn 18 (over verdrieten rouw) geeft zeer goed weer

welke opeenvolgende stappen kunnenworden ondernomen om iemand diedoorheen zo’n proces spartelt te hel-pen. Sedert het overlijden van mijn zoonwerd ik geconfronteerd met het kortop elkaar overlijden van naaste familie-leden van één van mijn leerlingen. Doormijn eigen ervaring was het vrij gemak-kelijk de diepere gevoelens van dat meisjete begrijpen en haar te begeleiden. Nu,drie maand later, komt zij nog af en toeeen babbeltje doen en wij praten heelongedwongen hoe het verder moet (ofkan).Als slot willen wij, mijn team en ikzelf,de redactie van harte feliciteren, in hetbijzonder voor het tot stand brengenvan De Eerste Lijn. Wij hebben daar veelmeer aan dan aan alle mogelijke «pe-dagogische» vergaderingen.Serge Beaufays - directeur

Dikke kinderen (1)

✒Hallo, ik wil even reageren op uwartikel over dikke kinderen op school

(Klasse voor Ouders 38). Wij als ouders,en ook onze kinderen zijn geplaagd metovergewicht. Daarom hebben we nureeds een jaar een diëtist onder de armgenomen en ik moet zeggen dat hetredelijk goed gaat.Maar wat ik eigenlijk wou zeggen, ishet volgende: als wij onze kinderen thuisproberen te motiveren om van de zoe-tigheden af te blijven, vraag ik mij af ofhet niet mogelijk zou zijn om in de scholenook hetzelfde te doen en o.a. de cho-comelk en andere zoete dranken tevervangen door eventuele light productenen de snoepautomaten te verwijderen(of te vervangen door fruit)? Ik weetook wel dat niet iedereen dit even leukzou vinden, maar er moet toch wel eenoplossing te vinden zijn, niet?Ouder - naam en adres bekend

Dikke kinderen (2)

✒In het jongste nummer van Klas-se voor Ouders vermelden jullie

de BMI-index als referentie om na tegaan of je kind al dan niet te dik is. Mijnkinderen zouden volgens deze bereke-ning allemaal ondervoed zijn (BMI 18en zelfs minder). Nochtans zijn ze zeergezond en zien ze er goed uit. Zou hetkunnen dat de index voor kinderen tochanders moet worden geïnterpreteerd?Els Peeters - ouder

Dikke kinderen (3)

✒In uw artikel bespreekt u de BodyMass Index (BMI), ook wel Que-

telet-index genaamd. U geeft de for-mule van de index en daarna de driecategorieën. Maar u vergeet erbij te ver-tellen dat deze categorieën enkel gel-dig zijn voor volwassenen vanaf 21 jaar(dus personen die niet meer in de groeifasezijn). Bedenk ook dat iedere centimeterdie een kind groeit bij constant lichaams-gewicht gelijk is aan een vermageringvan 1 kg. Bijvoorbeeld voor een jongenvan tien jaar gelden dan heel anderecijfers: BMI lager dan 14,6 is onderge-wicht; BMI tussen 14, 6 en 18,8 is ge-zond gewicht; BMI boven 18,8 is over-gewicht.Ikzelf behandel regelmatig kinderen metovergewicht. Een probleemsituatie opschool is vaak dat zij als drank in despeeltijd of bij de maaltijd de keuzehebben tussen enkel energierijke dranken:Fristi (mager, maar sterk gesuikerd),volle melk, chocolademelk en fruitsap(bedenk dat ongezoet fruitsap even-veel energie bevat als om het even welkefrisdrank of cola).Bart Verkerken - diëtist - St. Martens-Latem

Secretariaten verzuipen

✒De schreeuw. Een kunstwerk, voorons de harde realiteit. De secre-

tariaten verzuipen. We worden nood-gedwongen slordig. Al die mooie din-gen die werden opgebouwd, verzin-ken als in drijfzand. Op één jaar tijd ver-liezen wij 25 procent van onze man-

kracht en toch verwacht men nog steeds100 procent rendement. Dan is een dank-briefje voor de vlotte medewerking aande tellingen voor leerlingendatabankeneen zuur bonbonnetje. Is iedereen onsvergeten? Doe daar eens wat aan!Guido Callaerts - studiemeester-opvoeder- Boom

GPB (1)

✒In Klasse 105 maakt u zonder enigwetenschappelijk argument brand-

hout van de lerarenopleiding GPB vanhet volwassenenonderwijs (sociale pro-motie) ten voordele van de academi-sche lerarenopleiding voor licentiatenen doet u aan de hand van één con-creet «anoniem» voorbeeld de hele op-leiding af als een haard van problemen.Graag wil ik hierop reageren, omdat uernstige schade aanbrengt aan de naamen faam van de talrijke leerkrachten diein deze sector al jaren enthousiast enmet overtuiging én veel didactische in-zichten lesgeven.Waarom u in uw inleiding daar een ui-terst negatieve beoordeling aan vast-knoopt van één (?) misnoegde student,begrijp ik niet in de context van hetdoel van uw artikel. Het getuigt mijnsinziens van enige vooringenomenheid.Met deze tekst sloeg u met één mo-kerslag mijn jarenlang enthousiast les-geven in de GPB-opleiding de grondin. Ik weet niet waar uw anonieme brief-schrijver de GPB-opleiding heeft gevolgd,maar het stootte met toch tegen deborst dat u in één pennentrek de inzet,het engagement en het innovatie- enkwaliteitsgericht zijn van talrijke colle-ga’s in deze opleiding bijna bewust ineen verkeerd daglicht plaatst. Dat u enigekanttekeningen maakt is uw goed recht,maar het zou sportief zijn moest u bij-voorbeeld in deze context dan ook te-vreden cursisten én hun docenten dekans geven het woord te nemen. Nugeeft u de indruk dat in het volwasse-nenonderwijs alleen maar «bejaarde»,«uitgebluste» lectoren rondlopen die altwintig jaar tegen hun zin hetzelfde vakdoceren. Ik heb overigens in mijn heleloopbaan nog nooit een inspecteur ofdoorlichtingsteam in deze opleidingontmoet. Ik vind het dan ook ongepastdat u in uw blad dat naar alle collega’sleerkrachten gaat, door één uitspraakuit te vergroten, deze opleiding en haarmedewerkers denigreert en haar eenhoop problemen toedicht, zonder dater ooit een ernstige vergelijkende stu-die is gebeurd naar de kwaliteit van dezeopleiding.Ons team bestaat uit een groep vandynamische, jonge en gemotiveerdeleerkrachten. Het lesgeven op een avondin de week en vooral op zaterdagvoor-middag (zonder premies of weekend-vergoedingen overigens, wat in ande-re sectoren wel bestaat!), wanneer demeesten al in weekendstemming zijn,schept trouwens een aparte, aangena-me sfeer. Ik heb jaren geleden het aan-bod gekregen om voltijds in het dag-onderwijs te stappen, en de GPB-oplei-ding te verlaten, maar heb dit bewustniet gedaan. Ik merk bij mijn weekend-studenten in de GPB-opleiding een veelgrotere motivatie en discussiebereidheiddan bij mijn dagstudenten en na eenweek voor vaak ongemotiveerde ho-geschoolstudenten, doet het deugd omde week in schoonheid te kunnen ein-digen voor een groep van fijne volwas-senen die met overtuiging voor het le-rarenberoep kiezen.Gerard Gielen - leerkracht - Hasselt

GPB (2)

✒Een getuigenis in erg kritische be-woordingen. Terecht of onterecht?

Jammer dat de toon van het artikel wordtgezet door een getuigenis van de enor-me frustratie van een anonieme lezer.Jammer inderdaad: in een maatschap-pij waarin een loopbaan van 40 jaar indezelfde functie onrealistisch wordt, biedtde GPB-opleiding een uitstekende op-portuniteit aan gespecialiseerde men-sen die hun ervaringen willen delen metanderen. Dit betekent zeer vaak eenbewuste keuze voor een boeiende job.De GPB-opleiding is een opleiding inhet volwassenenonderwijs die aan men-sen, bovenop hun specialisatie, op ba-sis van gelijkwaardigheid en klantge-richtheid, een pedagogische en onder-wijskundige vorming wil aanreiken. Demeeste centra bieden precies daaromzowel formeel als informeel ruimte voorinspraak en evaluatie door de klanten-cursisten. We kunnen immers allen ietsopsteken van feedback en bijsturing.Jammer dat Klasse de stem van eengefrustreerd lezer gebruikt om de op-leiding te beoordelen. Beter ware eengetuigenis die een hart onder de riemsteekt van honderden enthousiaste toe-komstige collega’s!Ann Derycke - verantwoordelijke GPB-opleiding - Kortrijk

GPB (3)

✒Ik nodig Klasse én de anoniemegetuige uit om een kijkje te ko-

men nemen in één van de vele GPB-opleidingen in Vlaanderen en uiteraardin de onze in Turnhout. Niet alleen omzich eens echt goed te laten informe-ren over wat daar inhoudelijk gebeurt,maar om ook eens andere getuigen tehoren met een eigen mening over eenopleiding waar wel goed georganiseerdeinspraak is voor de cursisten.Van die cursisten wordt heel wat inzetverwacht, ongeacht hun kwalificatie ofdiploma’s. Avond na avond en ook ‘szaterdags volgen zij deze opleiding omde grote stap naar het onderwijs te kunnenzetten. Wij beogen een goede oplei-ding waarbij de inhoud regelmatig inoverleg met de participanten wordtgeëvalueerd en bijgestuurd.Lut Lippeveld voor de collega’s van hetGPB-team Horito-CVO2 Turnhout-Herentals

Na de talrijke reacties besloot de redac-tie een breder en vollediger beeld te brengenvan de GPB-opleiding. Deze reportagevolgt in het najaar.

Hoogland (1)

✒Ik wou even kort reageren op delezersbrief van de bezorgde moeder

over het radioprogramma Het Land vanHoogland (Klasse 105). Ik denk dat deangstige moeder eens vanuit een an-der standpunt naar het programma moetluisteren en zich kritisch moet opstellentegenover de onderwerpen. Daardoorzal ze waarschijnlijk haar mening kun-nen herzien, en zo tot het besluit ko-men dat er vanalles leeft bij de jonge-ren van tegenwoordig en dat ze ergensmet hun vragen en gedachten heenwillen. En dit programma biedt hier-voor volgens mij een modern alterna-tief. Hoeveel discussiegroepen vind jeniet online over de meest uiteenlopen-de onderwerpen? Wel, dit programmaheeft ook zo’n online discussiegroep,waar surfers met hun vragen en gedachtenterecht kunnen.

(advertentie)

KLASSE NR.106 47

De angstige moeder vindt ook dat der-gelijke programma’s niet meer toegan-kelijk zouden mogen zijn voor jonge tie-ners. Waarbij ze stelt dat betrokken ouderseen klacht zouden moeten indienen bijde bevoegde minister. Enkele regels verderis ze volgens mij tot de conclusie geko-men dat het nogal moeilijk is om ie-mand te verbieden naar een program-ma te kijken of te luisteren. Daarom steltze als enige oplossing voor «deze pro-gramma’s uit de media te verbannen».Ik vrees dat dit een toch wel zeer drasti-sche oplossing is, hoor. Iedereen heeftin de moderne maatschappij toch rechtop een vrije meningsuiting en nieuws-garing, of niet soms? Mijns inziens is dezemoeder op dit gebied toch een beetjeouderwets, of vergis ik mij hierin?Student - naam en adres bekend

Hoogland (2)

✒Ik ben veertien jaar. Ik geef toedat er af en toe wat onnozele

praat zit in Het Land van Hoogland. Maartoch gaat het over wat er in het nieuwsgebeurt. En dit zweer ik: ik heb al veelgeleerd uit dat programma. En er wor-den vieze woorden gebruikt? Rij naareen school en wat zie je daar: sigaret-ten, gepraat over sex… Veel ouders zoudenhet goed moeten vinden dat hun kin-deren niet uitgaan, maar thuis naar deradio liggen te luisteren.Stijn De Clercq - leerling

Hoogland (3)

✒Ik ben de vader van één van decrewleden rond Peter Hoogland.

Daarom deze reactie.De uitzending begint om 22 u. Zou-den 11-, 12-, 13-jarigen dan al nietlang in hun bed moeten liggen? Enwie beslist daarover? Hoogland of deouders?Mijn zoon is zeventien. En hij rebel-leert. Hij stelt de gevestigde orde enwaarden in vraag. Hij schiet met scherpop al wat hem en de jongeren van zijnleeftijd onrechtvaardig, absurd, bela-chelijk en/of verouderd voorkomt inonze maatschappij. En daarmee doethij wat honderden generaties voor hemal deden: hij ontdekt zichzelf en de wereld,door op provocerende wijze de con-frontatie aan te gaan met al wat vat-baar is voor kritiek en spot in onze sa-menleving. Dat er daarbij, binnen enbuiten de uitzending van Hoogland weleens vaker gegrepen wordt naar eenvrij belabberde taal staat buiten kijf.Dat maakt nu éénmaal deel uit vanhet spel: de vorige generaties op stangjagen.De ouder in Klasse 105 zegt dat ze «eenpaar avonden» keek, luisterde. Jammerdat ze dat bijvoorbeeld geen maandlang deed. Dan zou ze een jeugd ont-dekken die in vele opzichten ontred-derd is. Dan zou tot de vaststelling ko-men dat Hoogland niet alleen de me-diagenieke partner is van een vrouwe-lijke BV, maar ook, en zelfs eerst envooral, een man die de (te) zeldzamekwaliteit heeft naar de jeugd te kun-nen luisteren, ze te begrijpen en ze raadte geven. Op hun manier. Met hunwoorden… Hij fungeert feitelijk als eensoort uitlaatklep voor jongeren die metvragen rondlopen omtrent onze somskrankzinnig geworden samenleving ofer zelf het slachtoffer van zijn gewor-den.Nee, mevrouw, Hoogland heeft zijnplaats in ons medialand, want hij richtzich naar een jeugd die geen genoe-gen neemt met de vernislaag en de

conventies die Overheid en Autoriteithaar willen opleggen. Overigens, is eriets comfortabeler voor het Gezag danvolgelingen, en voor ouders dan jon-gelingen die klakkeloos en zonder ei-gen kritische mening in het gareel lo-pen? Bestaat er ook iets moordendervoor een maatschappij die wil blijvenevolueren?Ik sta twintig jaar in het onderwijs. Ikheb les gegeven aan jongeren tussen15 en 24 jaar, van economisch/tech-nisch tot academisch niveau. En ik kanu verzekeren dat Vlaanderen zijn «tweepollekens» mag kussen dat haar toe-komst in handen ligt van zo’n fijne jeugd.Met of zonder (voorbijgaan) brutaaltaalgebruik…Eric Wagemans - leerkracht - Antwerpen

Onderwijs op de dool

✒Ik ben van nature niet zo’n dade-lijk in de pen kruipend persoon.

Dat ik dit nu toch doe, duidt op het feitdat de ergernis (frustratie?) erg hoogzit. Ik wil hierbij Wilfried Sur-mont (Klasse 104) volledigbijtreden. Ook ik heb meerdan dertig jaar dienst in hetbasisonderwijs en ervaar datons onderwijs (en onze be-geleiding) op de dool is. Watmen tegenwoordig van onsverlangt, is niet meer reëel.Zijn wij vastgeroest in onsonderwijsstramien, staan wijniet meer open voor vernieu-wing? Neen, dat men zichconcentreert op de hoofd-zaken en ons niet belast metallerhande nutteloze evalua-ties, foutenanalyses enz.Als zelfs jongere leerkrach-ten zich overbelast en over-werkt voelen, is dit een dui-delijk teken aan de wand.Het verslag van de leerplan-commissie heeft onze harenten berge doen rijzen. Of…moet elke nieuwe commis-sie absoluut met iets nieuwsvoor de dag komen? Onze(jarenlange) ervaring leert onsdat vernieuwingen niet steedsverbeteringen waren, dus laat ons a.u.b.uit het verleden leren.Ons onderwijs moet leuk zijn! Inder-daad! Een ontspannen en gemotiveer-de leerkracht verstrekt leuk onderwijs!Laat de commissie evenwel iets duide-lijk zijn: als dit zo blijft verder gaan, zul-len gemotiveerde leerkrachten steedsmeer en vlugger afhaken. Een spijtigezaak.Viviane De Belder - leerkracht - Meerhout

Tijdelijken

✒ Onlangs heb ik metuiterste verontwaardiging ken-

nis moeten nemen van de nieuwe re-geling voor de aanvraag van het sta-tuut van tijdelijke leerkracht, al dan nietvan «doorlopende duur», in het ge-meenschapsonderwijs. Hoewel men onsvorig jaar met de komst van dit con-tract het einde van de jaarlijkse papier-molen voor tijdelijken had voorgespie-geld, heeft men nu een dubbele aan-vraagprocedure op poten gezet, dieKafkaïaanser is dan de illustere schrij-ver het ooit had kunnen bedenken. Kortgeschetst voor de collega’s die er nogniets vanaf weten: waar tot nu toe jeenkel je gegevens van het vorige jaarmoest bevestigen, kan je nu twee bundelsvan in totaal twaalf pagina’s met de

hand invullen (naam en geboorteda-tum op elk blad te herhalen), al je dienst-jaren, scholen en afwezigheden opzoekenenz. en de hele zooi aangetekend ver-sturen naar twee verschillende adres-sen. Het akkefietje gaat vergezeld vaneen «door-te-nemen» handleiding vaneen klein leerboek dik.Waar zijn de computergegevens vande ex-Argo, die wij jaar na jaar nog maareens doorsturen en/of bevestigen? Ineen tijd waarin er een duidelijk leraren-tekort is en onderwijspersoneel wordtbedolven onder de administratieve ta-ken, vind ik bovenvermelde proceduregewoonweg pervers!Maar waar kunnen wij tijdelijken, de paria’svan het onderwijs, met onze grieventerecht? Ik heb toen maar gekozen vooreen petitie binnen onze school (die massaalwerd ondertekend en opgestuurd aanministerie en directie van onze scho-lengroep) tegen deze abominatie in dehoop vele tijdelijke collega’s in anderescholen te bereiken en aan te zettenhetzelfde te doen. Ik denk dat we met

het oog op de komende jaren NU moetenageren.Leerkracht - naam en adres bekend

Minder voor kleuters

✒De kleuterschool krijgt minder mid-delen dan het lager onderwijs. De

berekening van het lestijdenpakket isimmers veel ongunstiger in de kleuter-school. Toch is de kleuterschool in pe-dagogisch opzicht de evenknie van hetlager onderwijs in de basisschool.Kleuteronderwijzers willen dezelfdemiddelen, omkadering als in het lageronderwijs. Dit is nu duidelijk niet hetgeval. We geven hier een voorbeeld.We vergelijken met de situatie in hetlager onderwijs. U zal merken dat ergrote verschillen zijn.Neem 100 ingeschreven kleuters. Datgeeft een lestijdenpakket (met coëffi-ciënt 0,8848) van 112 lestijden. Datworden er 111 na de omrekening metde vaste coëfficiënt (0,99375). In hetlager onderwijs geldt de eerste coëffi-ciënt niet: 100 leerlingen geven daar137 lestijden, wat vervolgens met dezelfde vaste coëfficiënt wordt herleidtot 136 lestijden. Voor hetzelfde aan-tal ingeschreven leerlingen krijgt de kleu-terschool één volledig ambt (25 lestij-den) minder ter beschikking om deze

kinderen te begeleiden.Als kleuteronderwijzers willen wij stre-ven naar een gelijkwaardige noodza-kelijke omkadering. Dat kan door decoëfficiënt 0,8848 weg te laten in deberekening van het lestijdenpakket.Collega’s met vragen, bedenkingen, sug-gesties tot actie… kunnen hiervoor terechtbij Helga Hoeymans - Witgoorsebaan 33- 2990 Wuustwezel - tel 03-669 78 06

Verwendag (1)

✒Ik ben nog steeds aan het nage-nieten van jullie fantastische ver-

wendag… De cd, de boeken, de kaar-ten, de maaltijd, het gezamenlijk ont-bijt, de beleving op zich vanaf het prillebegin… de brief met nominatie ondermijn klasdeur geschoven, het uitzoe-ken wie me dit gelapt had, de zoek-tocht tevergeefs opgegeven, het zoe-ken naar een oplossing voor mijn 23achterblijvende kleuters, de slapelozenacht met de allergrootste nieuwsgie-righeid wat me nu eigenlijk te wachten

stond.Ik heb al lang het gevoel van«zomaar genieten» niet meergekend. Mij van 9.40 u. tot16.40 u. laten overspoelenmet goede gevoelens… Eendeugdzame douche! Eenonvergetelijke dag om «U»tegen te zeggen. Hartelijkbedankt voor deze prachti-ge dag…Nadine Van den Eynde - leer-kracht - Kessel-Lo

Verwendag (2)

✒Bedankt!!! Ik was éénvan de 100 (200) uit-

verkorenen om de verwen-dag van Klasse te mogenbeleven. Bedankt voor destemmige sfeer, die vooralgedragen werd door uw in-nemende hoofdredacteur.Iedereen liep die dag wer-kelijk op wolken. Het onge-dwongen contact met men-sen uit andere takken ennetten van het onderwijs,

vond ik een persoonlijke verrijking. Jeleest er wel over, maar als je de verha-len uit de praktijk hoort, dan leeft allestoch meer. En dat was ook wat ons diedag allemaal bond: de zorg en de be-zorgdheid voor de kinderen en hun on-derwijs.Pol Puttemans - leerkracht - Elewijt

Verwendag (3)

✒Bij het ontvangen van mijn no-minatie en uitnodiging voor de

verwendag in Antwerpen was ik nietalleen ontroerd, maar aangenaam ver-rast… dan kwam er nieuwsgierigheidnaar wie mij had voorgedragen en waaromen nog wat later kwam er een zekereschroom en de vraag «waarom ik?» enten slotte werd de studiemeesteres dieik ben angstig voor die onbekende dagin Antwerpen.Welnu, beter en spannender had u hetniet kunnen maken. Dagen nadien stroom-de de adrenaline nog steeds en fellerdoor mijn lichaam bij het nagenieten.Het enthousiasme van u en uw ploegheeft ons nog feller aangestoken; on-der ons, leerkrachten van alle slag enniveau, was het een echt feest, een reu-ze-feest met klasse… iets om nooit tevergeten.Ariane Nuyttens - leerkracht - Helkijn

48 KLASSE NR.106

Stickers

✒Ik ben regentes aardrijkskunde,biologie en wetenschappelijk werk

biologie. Ik pluis Klasse elke keer uit vande eerste tot de laatstebladzijde. Zo heb ik mijndidactisch materiaal in deloop der jaren al flink kun-nen uitbreiden met aante vragen video’s, docu-mentatie, folders, postersenz. Van harte bedankt Klasse en doezo voort! Enne… waar kan ik die stickersbestellen? Kwestie van jullie blad nogwat te helpen promoten…Monique Meir - leerkrachtWaar (gratis) stickers bestellen? U stuurteen kaartje, briefje, fax, e-mail naar Klas-se - Stickers - Koning Albert II-laan 15 -1210 Brussel - tel 02-553 96 84 - fax 02-553 96 85 - info@klasse.beDe tekst op de stickers luidt «Een mensmet Klasse». Niet meteen promotie voorKlasse, dan wel voor de méns achter desticker (en voor het menselijk-onderwijs-met-stijl waar hij voor staat?).

Hippe muziekles

✒In Klasse 104 verscheen een le-zersbrief van een leerling die en-

kel vertolkte wat ik als muziekleerkrachtzo vaak te horen krijg: waarom beluis-teren we geen moderne muziek? Waarombeluisteren we dit niet eens? Waarombeluisteren we dat niet eens? Vragendie me enorm frustreren. De leerlingenverwachten niet van de leerkracht L.O.dat die tae-bo geeft, verwachten nietvan de leraar geschiedenis dat hij hetmorgen heeft over het nieuws van van-daag, verwachten niet van de leraarbiologie dat hij hen inlicht over het HumanGenome Project. Toch verwachten zevan de leerkracht muziek dat hij allesvolgt wat vandaag «in» is (en morgenvast weer «uit» is). De leerlingen begrij-pen blijkbaar niet dat er zoiets als eenleerplan bestaat, en dat het gebrek aanmiddelen, geld en tijd niet toelaten omvan de muziekles een soort hippe par-ty-annex-luistersessie te maken. Frustre-rend, hoor! (Mochten de leerlingen mijnu eens alle nieuwe cd’s cadeau doen…)De leerling die de brief schreef, stelt AnPierlé voor, een andere wellicht Zita Swoonen nog een derde nog iets anders. Nuvind ik Pierlé en Swoon wel leuke mu-ziek, maar de leerlingen moeten tochook inzien dat deze kunstwerkjes in hetlicht van de hele muziekgeschiedenis(nog) niet genoeg betekenen om inaanmerking te komen als lesonderwerp.Daarom ook geef ik wel the Beatles enniet Toto, wel Zappa en niet Square-pusher, wel Sting en niet Dead ManRay. ‘n Beetje historisch besef lijkt mealtijd op zijn plaats. Waarom mag demuziekles niet (een beetje) vormend zijn?Leerkracht - naam en adres bekend

Steeds maar vervangen

✒Ik zou heel graag een bemoedi-gend woordje geven aan de schrijf-

ster van de brief Steeds maar vervangen(Klasse 104, april 2000). Het spijt me,maar dat kan ik niet. Ik zit in dezelfdesituatie en begrijp je helemaal. Vooralhet deel over behandeld worden als eenbeginneling, veel toegeven en je voor-al niet betrekken bij belangrijke beslis-singen. Ik word volgende maand der-tig en als ik terugkijk, sta ik nog even verals toen ik afstudeerde. In oktober pu-bliceerde Klasse al een brief van mij, overhetzelfde probleem. Toen heb ik beslo-

ten het onderwijs op te geven, met pijnin het hart. De laatste zes maanden hebik een opleiding gevolgd bij de VDABen nu ben ik «algemeen meertalig be-diende». Het heeft me enorm deugdgedaan weer met respect te worden

behandeld. Zelfs opmijn stageplaatswerd ik als stagiairebeter behandelddan als interimarisin het onderwijs. Ei-

genlijk zouden al de interimarissen moetensamenspannen en iets anders gaan doen.Dan zouden minister Vanderpoorten enal de directies beseffen welke schade zeaanrichten. Dan zou er pas paniek ont-staan.Interimarissen zijn mensen van vlees enbloed, en vooral met gevoelens. Hetzijn geen wegwerpvoorwerpen, enkelte gebruiken in nood. Maar wie echtvoor het onderwijs kiest, is idealistischen geeft het niet zomaar op. Zij denkenin de eerste plaats aan de kinderen. Diemoeten hier niet de dupe van worden.Voor mij is de maat vol, want mijn ge-zondheid lijdt hieronder.Vorige week kreeg ik een goed aanbodin het onderwijs en ik had weer hoopdat het toch nog goed kwam. Maarmen had me weer valse hoop gegevenen me weer wat wijsgemaakt. De te-leurstelling en de pijn waren des te gro-ter. Het is de laatste keer dat ze metmijn voeten spelen. Men moet bij nietmeer afkomen met het smoesje dat zeer niets aan kunnen doen. Of «het is nueenmaal zo!». Ik weet dat ik er niets aankan veranderen, maar ik hoef me er tochniet bij neer te leggen en zwijgzaamtoespannen? Ik word nu gediscrimineerdomdat ik in een ander dorp woon. Is dittrouwens wettelijk? Mag men je werkweigeren omdat je in een ander dorpwoont? Dit lijkt sterk op de politiek diehet Vlaams Blok voert: «Eigen volk eerst,geen vreemdelingen». De scholen doenjuist hetzelfde, maar deze vorm van dis-criminatie wordt doodgezwegen. Ik zetnu mijn eerste stappen naar interimbu-reaus op zoek naar respect voor wat ikdoe en op zoek naar menselijkheid.Ondertussen probeer ik kinderverhalente schrijven om creatief bezig te blijven(eens een kleuterleidster, altijd een kleu-terleidster).Ex-leerkracht - naam en adres bekend

Beroepsonderwijs op tv

✒Ik geef al 31 jaar les in het be-roepsonderwijs en heb daar tot

op heden nog geen moment spijt van.Bij het volgen van de telefactsuitzen-ding rond het beroepsonderwijs (don-derdag 2 maart), werd mij voor de zo-veelste keer een negatief beeld gebracht.Ik ontken niet dat er zulke toestandenbestaan, spijtig genoeg. Maar waar-om brengt men nooit eens een posi-tief beeld? Is dat misschien niet sensa-tioneel genoeg? Als het alleen maarwas dat ik mezelf en mijn collega’sdaardoor voor de zoveelste keer per-soonlijk aangevallen voelde, dan zou

ik nog niet eens reageren. Maar mijnleerlingen (beroepsvoorbereidend leerjaarKleding) spraken vol verontwaardigingover deze uitzending. ‘s Anderendaagskregen zij immers te horen: «ha, ha,daar hebt ge die stomme beroepskes».Precies of wij leren hier niets, zegdenmijn leerlingen. In onze school leeftimmers een gezonde bekommernis vooronze leerlingen en zij voelen dat ook.We werken hard om gelijkwaardigheidte creëren tussen de verschillende af-delingen. Met een juist en positief beeldover zichzelf en hun afdeling zoudendeze leerlingen vleugels vol zelfvertrou-wen krijgen.Wat wil men met zo’n uitzending be-reiken? Binnenkort staan ouders weervoor een studiekeuze en misschien zouhun kind beter aan zijn trekken komenin het beroepsonderwijs. Dan zullenzij zich op hun beurt aangevallen envernederd voelen, omdat hun kind moet«afzakken», zoals men dat zo graagnoemt. Dan krijgen we weer ouders,die na een moeizame beslissing, zeg-gen: «Het moet dan maar, maar ik durfdit niet te zeggen op mijn werk». Alsmen niet alleen de allerzwaksten in hetberoepsonderwijs zou plaatsen, zou ereen gezond evenwicht bestaan in dezeafdeling. De leerlingen zouden mekaarstimuleren en optrekken. Na dergelij-ke televisieuitzending denken mensendat er alleen maar crapuul in het be-roepsonderwijs zit. Iedere welopgevoedeouder wil een stap naar het beroeps-onderwijs dan ook zo lang mogelijkuitstellen. Ondertussen bezorgt menhet kind de ene mislukking na de an-dere en blijft er niets aan zelfvertrou-wen over.Het is de hoogste tijd om met een po-sitief beeld van deze afdelingen naarbuiten te komen om ouders die metdeze keuze worden geconfronteerd testeunen. Onze kinderen en hun oudershebben er recht op.Mia Hannes - leerkracht - Mortsel

Zin en onzin van e-mail

✒Op de website van Klasse staatsinds begin april een nieuw dis-

cussieforum over zin en onzin van e-mail. Sommige scholen willen het ver-bieden, wegens te veel gezwets, nietsleerrijks, servers overbelast… Het nieu-we forum kende meteen succes. Hier-onder een greep uit de reacties. Dezeuittreksels tonen meteen de krachtvan zo’n forum, waar u meteen kanreageren en tegenreageren. Ook ukan nog steeds uw mening geven opwww.klasse.be/forum.✒ E-mailen vanuit de klas is heel leuk.De leerlingen, zesde leerjaar, staan incontact met ouders, vrienden en scho-len binnen en buiten België. Wij onder-houden contact via e-mail met een klasuit Japan. Zo hebben we gecommuni-ceerd met tekeningen, digitale foto’sen tekstjes in het Nederlands, Engels enzelfs in het Japans. De leerlingen lerenberichtjes versturen en ontvangen. Onzegezamenlijke website is het bewijs van

het nut van e-mailen. Je controleert jeleerlingen best want er zijn altijd leer-lingen bij die wel eens wat anders wil-len proberen. E-mailen is zeker nuttig.Sigrid Meulemans - leerkracht✒ Als leerkracht technologische opvoe-ding in de eerste graad sta ik in voor debeginnende lessen in het gebruik vande computer. Het is zeker een nood-zaak de leerlingen ook te motiveren voorhet gebruik van internet. Alle leerlin-gen maken dus hun eigen e-mail adresen communiceren op deze manier metleerlingen uit de andere klassen, watalleen maar kan aangeprezen wordenom de taal wat beter te gebruiken.Natuurlijk wordt er heel wat gekletst,maar laat ons het speelse van de jeugdniet vergeten!Maria Voorspoels - leerkracht✒ Het is onnodig om e-mail te verbie-den op school. Maar het helpt wel omhet e-mail gebruik door zinnige regelste vergemakkelijken voor de leerlingen.Met een simpel doorverbindsysteem ofeen intern netwerk kan men hierdoorde ongemakkelijke valva onnodig ma-ken.Thomas Van Kerckhoven - leerkracht✒ E-mail kan leerlingen aanmoedigenom de stap naar het internet te maken.Het internet en de e-mail zijn daarvoorerg belangrijk omdat het meer dan ooiteen contactpunt met de wereld zalworden. Als we later willen communi-ceren met elkaar, zal dat misschien minderlangs de nu gewone weg zijn, maar langshet world wide web.Steve A. Roskam✒ Alsjeblieft... wat is er nu mis aan com-municeren met vrienden (sociaal con-tact onderhouden is belangrijk), men-sen uit het buitenland (zo leer je ten-minste eens een ander land/cultuurkennen én worden je geschreven talenveel beter). Niet iedereen heeft thuisinternet, waarom die jongeren dezeunieke kans ontnemen?Liesbeth De Smedt✒ In het standpunt van Liesbeth DeSmedt kan ik me volledig vinden. Jon-geren de kans bieden om op school tee-mailen bevordert inderdaad hun ta-lenkennis, en jongeren zonder internetthuis krijgen zo ook met deze commu-nicatievorm te maken. Wat is er op te-gen om zo contact te houden met naarhet buitenland verhuisde klasgenoten?Dat e-mails vol «gezever» zouden staan,is geen zinvol tegenargument. Is hetomdat dat bij een aantal het geval is,dat men het daarom maar moet afschaf-fen? Beter zou men het dan beperken.Communicatie via e-mail kan een hartonder de riem zijn van mensen die jegraag ziet, maar niet vaak ziet...Ilse Brosens✒ Ilse Brosens heeft gelijk. Jongeren diethuis geen internet hebben, komen zoeveneens in contact met het medium.Iederéén wordt ermee vertrouwd, en hetis hét communicatiemiddel in de toe-komst. Waarom het dan verbieden? Dathet vol gezever staat, kan soms wel kloppen.Ik zeg «soms». Dat hangt ook af van deleeftijd van de mailer, en hoe lang menal het internet gebruikt. Ik ben 20 jaar enben nog maar een jaar op internet (opschool, thuis heb ik ook geen internet).In het begin was het ook een hoopjegezever. Maar na een tijdje leer je demogelijkheden van dit communicatie-middel kennen, en ga je er op een ern-stige manier mee om. Ook internet ge-bruiken is een leerproces! En zijn scho-len niet heel gek op leerprocessen, hetnieuwe woord van het jaar 2000?Student - naam en adres bekend

(advertentie)

50 KLASSE NR.106

Sterk in eigen vak

✒Als logopedisten met jarenlangeervaring in o.a. het begeleiden

van kinderen met leerstoornissen, vin-den wij het een erg spijtige zaak datleerkrachten uit het basisonderwijs he-den ten dage nog steeds niet op dehoogte zijn van de doelstellingen diede logopedie nastreeft.Vooreerst geven logopedisten geen «bij-les» in taal en rekenen. Zij verhelpengeen leerproblemen (daar is de leer-kracht het best voor geplaatst), maarbehandelen leerstoornissen. Voor ditlaatste zijn logopedisten specifiek op-geleid en beschikken leerkrachten,begrijpelijkerwijs, niet over de nood-zakelijke bagage.Wij doen niet aan symptoombehan-deling, maar gaan terug tot de basisvan het probleem. Dat klastoetsen, samenmet tal van andere zaken, belangrijkzijn voor een correcte evaluatie van hetprobleem is vanzelfsprekend. Als ultie-me basis zijn deze toetsen echter on-toereikend en we moeten ze aanvul-len met testgegevens van de verschil-lende basisfunctieprocessen om tot eengoede differentiaaldiagnose te komen.Is de leerkracht thuis in de samenhangvan deze talrijke basisfunctieprocessen?Weet hij of zij raad met auditieve agnosie,sensorische of receptieve dysfasie? Kande leerkracht het discriminatief waar-nemen van de auditieve symbolen bij-werken? Kan hij of zij bepalen of derekenstoornis is geworteld in deficiën-ties in de senso-motorische handelings-fase of een gebrek is aan inzicht dateen getal een kwantificering is van eenlogische relatie?Sta ons toe ervan overtuigd te zijn datleerstoornissen remediëren meer om-vat dan het eenvoudig herhalen van deklasleerstof. Indien u zich tóch geroe-pen voelt om kinderen met dyslexie,dysorthografie of dyscalculie bij te staan,is het wellicht nuttig een intensieve bij-scholing te volgen of, laten we zeggen…

elk is het sterkst in zijn eigen vak!Vzw Horizon - Spraak-, taal-, leer- engehoorcentrum - Geraardsbergen

Gezag van ouders

✒Wanneer gaan de scholen hetgezag van de ouders eens niet

meer ondermijnen? Onderwijs MOETde opvoeding ondersteunen. Elke ouderis niet gelukkig met de activiteiten dieeen school min of meer oplegt aan deleerlingen. Bijvoorbeeld samen takenmaken (men laat zijn kinderen toch nietzomaar meegaan met vriendjes waar-van meestal de ouders niet eens thuiszijn?), uitstappen waar leerlingen alléenin groepjes vragenlijsten moeten invul-len (en de leerkrachten samen lekkerwarm in de herberg zitten), sportda-gen waarbij de meest excentrieke spor-ten aan bod komen en waaraan de leer-lingen onvoorbereid moeten deelnemen.«Ze moeten leren zelfstandig te zijn.»«Ze moeten leren hun plan trekken.»Als er iets mis loopt, zijn het wél de oudersdie de schuld krijgen, want deze heb-ben dan hun kinderen niet opgevoed…De school is er om onze kinderen ietsbij te brengen en er goede burgers vante maken. Ze MOET de opvoeding vanthuis ondersteunen. (Er zijn nog oudersdie hun kinderen niet altijd gelijk ge-ven, en alles toelaten of aan alles latendeelnemen.) Het is niet noodzakelijk datmen alles dat wordt aangeboden moetmeemaken. Naschoolse activiteitenmogen er zijn, maar mogen GEEN ver-plichting opleggen. Deze moeten re-delijk blijven en mogen het bioritme enhet gezinsleven van de leerling niet sto-ren. Elk gezin heeft zijn eigen tempo enmen kent de schooluren.Men kan niemand verplichten? Die uit-spraak is onrealistisch. Hoe voelt eenkind zich als het van de ouders niet magdeelnemen? Maar… hoe voelen de ouderszich die alsmaar hun kind niet laat deel-nemen, omdat de naschoolse activiteitniet strookt met de opvoeding die zij

hun kinderen wensen te geven? Die vraaghoor je nooit. Opvoeding is ook NEEzeggen… Moest iedereen het woordjePLICHT in acht nemen… Dat kent mentegenwoordig niet meer. Het is een woorddat niet meer «in» is en heel onpopu-lair, maar uit plicht groeit recht. Eenschool wil «in» zijn en vergeet dikwijlszijn plicht en ouders willen «in» zijn envergeten hun plicht en de leerlingenwillen «in» zijn en eisen hun recht.Ouder - naam en adres bekend

«We worden moe»

✒Dat de ware reden voor stress inhet onderwijs bij de directie ligt,

is naar mijn mening een tamelijk veral-gemeende conclusie. Het is het huidi-ge inspectiesysteem dat zowel de leer-krachten als de directie doet huiveren.Als zich een inspectiebezoek aankon-digt, ontstaat er een ware angstpsychose.Koortsachtig roepen directeurs hun leer-krachten samen om een gigantischewaslijst aan taken te volbrengen. Pa-pier verzamelen is de boodschap! Waarhoort dit thuis en waar moet dat papierzitten? Welke papieren hebben we nogniet? Wat heb ik nog niet dat anderenwel hebben? Vlug even kopiëren. Dekopieermachine is oververhit en het school-werkplan barst uit haar voegen. Een eigensysteem is ten strengste verboden; hetis veel gemakkelijker standaardmensjeste kweken met hetzelfde bewijsmateri-aal, mooi recht in het gareel.Waarom is iedereen zo bang? Voor desubsidie natuurlijk! Die zou kunnen weg-vallen bij een ongunstig verslag. Deouders kunnen bovendien gewoon hetverslag komen inkijken! Het mes wordtons letterlijk op de keel gezet.Een lage score behalen wil echter nietaltijd zeggen dat je als leerkracht nietfunctioneert en je job niet ter harte neemt.Het gebeurt enkel niet zoals de inspectiedat wil. De verhouding tussen het werkvoor de inspectie, waar noch de leer-kracht noch het kind rijker van wor-den, en dat voor het kind is proportio-neel in evenwicht.Na een uitgebreid kruisverhoor-inter-view door de inspectie met elke leer-kracht, komt de directie aan de beurten die mag het kruis op de Calvarie-berg dragen. Angst is de oorzaak vaneen hevige concurrentieslag tussen descholen. De werkdruk is niet meer tedragen. Het is zeer de vraag of de door-lichting de kwaliteitsverbetering van hetonderwijs garandeert. We worden moe…het moe. Onze taakbelasting is veel tegroot. Er is een enorm gebrek aan ver-trouwen. De regels zijn veel te strak.Idealisme wordt in de kiem gesmoord.Wat zeg je? Idealisme? Ja, er zijn nogidealisten. Koester ze eer het te laat is.Leerkracht - naam en adres bekend

Prestatiedruk

✒Wat nemen leerlingen mee naarhuis, vraagt terecht een leerkracht

(Klasse 102, februari 2000). Dit is in-derdaad de kernvraag van het onder-wijs. Persoonlijk zou ik het zoeken inkritisch denken en autonomie, of an-ders gezegd identiteitsopbouw. Een citaatuit mijn boek Waarom corruptie weligtiert? (Roularta Books).«Het onderwijs heeft een immense taak.Hoe kan het in deze op massaconsump-tiegerichte maatschappij er in slagenom mensen er toe te brengen niet meete heulen met de massa maar op iedermoment een eigen mening te vormen.Kritisch denken en autonomie aanbrengenzou de fundamentele uitdaging moe-

ten zijn van het onderwijs, van het le-venslang leren. Basisvoorwaarde bij ditalles is natuurlijk dat ook het onderwijszelf die autonomie weet te behouden.Verwikkeld in een ongelijke strijd meteen maatschappij gekenmerkt door deheerschappij van de marktwetten, maghet onderwijs niet meeheulen met dezogenaamde waarden van de econo-mie. Onderwijs mag dus niet uitsluitendgericht zijn op het aanwakkeren van deprestatiedrang van de leerlingen of stu-denten teneinde hen zodoende betervoor te bereiden op de harde economi-sche wereld. Nee, onderwijs zou de ne-faste gevolgen van een maatschappijbeheerst door prestatiedruk aan een kritischonderzoek moeten onderwerpen. Hetonderwijs zou moeten proberen aan tetonen dat er ook andere, zachtere,waarden bestaan en dat éénieder eenkeuze kan maken. Aantonen dat hetmisschien, op het eerste zicht althans,gemakkelijker is zich te laten meesleu-ren in de gemonetariseerde leefwereld,maar dat andere evenwaardige levens-keuzen open staan. De taak van het on-derwijs is daarbij om de mens te lerenzich in zijn of haar beslissingen te latenleiden door een zekere onbevangen-heid, wat vanzelfsprekend in onze in-formatie-maatschappij geen sinecure is.Enkel door zelf bewuste keuzes te ma-ken sleutelt men aan de geleidelijkeopbouw van de eigen identiteit.»Rudy Aernoudt - docent hoger onderwijs- Gent

Dure cultuur?

✒Cultuur? Hoe duur… Wij zijn eenCDO (Centrum voor Deeltijds On-

derwijs) uit Brussel en willen jullie hetvolgende vertellen. Geregeld zijn er inBrussel leuke en interessante tentoon-stellingen te bezoeken. Denk maar aanTrillennium of Indian Summer. Elke keeropnieuw moeten we echter constate-ren dat er een onoverkomelijk probleemis, namelijk de toegangsprijzen. Het iswel leuk om te promoten dat kunst encultuur meer in het onderwijs aan bodmoeten komen, maar willen de verant-woordelijken dan ook eens de minderbegoeden een kans geven om aan diecultuur deel te nemen. Ik hoor in depers niets anders dan een cheque voordit en een cheque voor dat, waaromgeen cultuurcheque voor de school?Onze leerlingen zouden er wel bij va-ren. Iets om over na te denken!Eric Verstraeten - leerkracht - Brussel

God

✒Ik probeer oog te hebben vooralle behoeften (cognitief, moto-

risch en sociaal-affectief) van alle kin-deren uit mijn klas. Maar ik ben Godniet. Wij hebben toch ook recht oponze vrije tijd en een eigen gezinsle-ven. Is er iemand die eigenlijk nog welweet waarvoor ik gestudeerd heb? Ikben onderwijzeres. Tegenwoordig moeteen leerkracht lesgever, therapeut, sociaalassistent, computerspecialist, wande-lende encyclopedie, duizendpoot enmanusje van alles zijn. Ik heb jammergenoeg maar twee handen en één hoofd.Die kunnen dit alles samen niet bevat-ten. Daarvoor zijn klasjes nodig mettien à twaalf leerlingen. En zolang debeleidsmensen dit niet realiseren zalde leerkracht wel de kop van jut blij-ven. Ik zit dus vol goeie moed te wach-ten op de herwaardering van het on-derwijzersambt, die onze minister onsstellig belooft.Leerkracht - naam en adres bekend

(advertentie)

8Bedankt,

52 KLASSE NR.106

«Ze doet het in stilte. Niemand zegt het haar. Maar ze doet het meesterlijk. Zoalshaar zijn er waarschijnlijk velen. Leraars die je nooit meer vergeet.

Mag ik ze vandaag de schouderklop geven die ze verdienen, elke dag opnieuw.»

9Wellicht is zij zich niet eens bewustvan mijn appreciatie (of die van ie-

mand anders) voor haar persoon. Maar ik zouze eens graag in de bloemetjes zetten. Ze komtzelden in de spotlights, dat laat ze aan anderenover. Ik vraag me zelfs af of ze soms zelf de tijdneemt om eens goedkeurend achterom te kij-ken. Schijnbaar onvermoeibaar kwijt ze zichplichtsbewust van al haar taken. Zeuren is nietaan haar besteed. Aanpakken wel en discussië-ren over hoe het nog beter kan, nog meer. Alseen bulldozer komt ze aanzetten met ontelbarecreatieve ideeën om het potentieel van de leer-lingen, waarin ze blijft geloven, aan te boren. Endat maakt nu precies het verschil: door haarideeën worden wij, collega’s, aangespoord omniet te vlug tevreden te zijn, om alert te blijven.Schitterend!(Een collega van Beatrice)

aWij hebben (nu al drie jaar) een leer-kracht die wel degelijk het verschil

maakt. Hij zal wel tegen zijn pensioen aan zittenen hij heeft in het verleden zijn peren nogal zienvliegen met ons, maar nu is hij onze favorieteleraar. Hij heeft gevoel voor humor en probeertzijn lessen zo aangenaam mogelijk te maken.Hij denkt eerst aan het welzijn van zijn leerlin-gen en dan pas aan zijn vak. Hij houdt ook echtvan zijn vak (als je hem vol jeugdig vuur Latijn-se teksten ziet voorlezen, zie je hem glunde-ren). Wij appreciëren hem enorm.(De klas van Hugo)

U Wij zitten maar met vijf kindjes bijjuffrouw Jacqueline. Maar wij zijn wel

de moeilijkste kindjes van de school. Wij tellenwel voor 15 kinderen. De juf heeft heel veelgeduld. Ze is heel lief en probeert ons zo goedmogelijk iets bij te leren. Voor ons is het altijdfeest maar voor de juf niet. En ook al heeft ze hetmoeilijk: ze blijft lachen. En als ze naar huisgaat is ze zeker doodmoe van ons. Wij zijn haar(en de andere juffen) echt dankbaar.(Leerlingen van type 2, buitengewoon onder-wijs)

ZJuffrouw Bea belde ons ook eens op omte zeggen dat het goed ging met Tho-

mas op school. Meestal bellen leerkrachten opom het tegenovergestelde te melden. Zij slaagter in om in elk van haar leerlingen het bestenaar boven te halen. En dat zowel op het gebiedvan attitudes als op cognitief vlak. Haar metho-de: in ieder kind schuilt iets goeds en als je datvoldoende waardeert, krijg je veel minder temaken met het minder fraaie. Zij is ook een

ZWe hebben samen al honderden acti-viteiten georganiseerd. Ik beschouw

het als een privilege elke dag met dergelijkebrok creativiteit te mogen samenwerken aaneen verrijkend en vérreikend onderwijs.(Een collega van Frank)

8Ik ben zelf kleuterleidster en wij vangenal eens vaker een schouderklopje op van

de ouders. Maar dat gebeurt minder in hetmiddelbaar onderwijs. Mijn dochter zit nu inhet tweede jaar BSO. Haar klasleerkracht heefteen zéér moeilijke klas: één voor één kinde-ren met een eigen verhaal en eigen problemen.Maar toch staat hij elke dag klaar voor hen,ook na zijn uren. Hij waardeert elk kind naareigen kunnen en probeert hen zich thuis telaten voelen in een klas met allemaal verschil-lende karakters. Bij hem telt niet alleen kennis,maar vooral ook de sociale en menselijke kant.(De moeder van Karen)

9Mijn juf is lief, maar ook streng als datmoet. Ze kan orde houden, maar het

belangrijkste vind ik dat je altijd met haar kanpraten als er problemen zijn.(Alison, 6de leerjaar)

aJuffrouw Mimi van het eerste leerjaarlijkt een gewone juffrouw. Maar hoe

langer ik haar ken, hoe meer ik haar bewonder.Zij is werkelijk betrokken op de kinderen, vooralde zwakkeren. Dat viel me nog maar eens optijdens het Sinterklaasfeestje. Dat pakt mij. Zijheeft duidelijk oog voor het totale wezen, voorhet kind zelf, voor het belang van een positiefzelfbeeld. Zij probeert het goede van elk kind inde klas naar voor te schuiven, het kansen tegeven, los van prestige. Zo helpt ze op haarmanier onze samenleving een beetje menselij-ker maken. In al haar bescheidenheid beseft zeniet hoe belangrijk zij als juf wel is.(Nicole, een moeder)

UHij geeft goede praktijklessen en legtalles piekfijn uit. Als iemand een pro-

bleem heeft, kan je àltijd bij hem terecht. Enlachen doen we ook, als hij bijvoorbeeld zegt «Isde jacht weer open?» of «Kloefkapper». Dezeleraar komt tenminste op voor ons. Makkelijk ofmoeilijk. Als je de moed verliest, zal hij je terugmoed inspreken. Hij verdient iets speciaals. (Jimmy, 5de jaar Hout-Schrijnwerkerij)

ZOfficieel is zij huismeesteres, maar voorons is ze véél meer. Zij is natuurlijk een

mens met klasse, maar zij is er ook voor elkeleerkracht, voor het onderhoudspersoneel, voorsecretariaatscollegae, voor directie, voor ziekecollega’s, voor gepensioneerden, voor oud-leer-lingen. Ook al heeft ze geen tijd, ze maakt tijd, al

is het ten koste van haar eigen avond-rust. Eerlijk en vriendelijk, correcten wijs, geduldig en meevoelend,harde werker en stipt, eenvoudig enbescheiden, bezorgd en oprecht…en ze zet zich iedere dag weer invoor een rechtvaardig en open be-leid. Hoeksteen, steunpilaar en hartin onze school. Bedankt.(Collega’s van Maria)

8Meester Tony is een heel bij-zondere meester omdat hij inzet

even belangrijk vindt als het resul-taat. Hij zorgde ervoor dat Tho-mas weer graag naar school gingen leren weer fijn begon te vinden.Zijn zelfvertrouwen kwam terug.Nu diezelfde meester ook school-hoofd is geworden lijkt de school-sfeer ook gezelliger en aangena-mer. Een dikke pluim voor Tonyen het hele schoolteam.(Het gezin van Thomas)

_Hier zouden eigenlijk vijfhonderd brievenmoeten staan. Misschien zit er tussen de stillestapel zelfs een ode aan u. Dit is een toevalligeselectie. We kunnen niet iedereen uitnodigenop een verwendag, bloemen brengen, zijnnominatie publiceren… Mag het een troostzijn voor zovelen die bij het einde van hetschooljaar denken: «Waar ben ik toch meebezig?» Ergens is er iemand die u nodig heeften die u waardeert. Vaak in stilte. Omdat u opuw eigen manier een leerkracht bent die «hetverschil maakt». Bedankt.

lieve leraar

KLASSE NR.106 53

Meer dan vijfhonderd ouders, leerlingen en collega’s schreven devoorbije maanden een brief naar Klasse over de leraar die voor hen«het verschil» maakt. Flarden uit Het Leven Zoals Het Is.

vrouw van haar woord: bezorgd om het welzijnvan zowel haar leerlingen als van hun ouders.Proficiat.(De ouders van Thomas)

8Waarom wordt er nooit wat gevraagd aankinderen van die leerkrachten die van ’s

morgens vroeg tot ’s avonds (heel) laat rond-scheren, in de weer zijn en de telefoon rood-gloeiend maken om allerlei nieuwe projectenen nog uit te testen brouwsels op poten tezetten en uit te proberen. Op de tien keer dat ikde hoorn van de haak neem, is het gemiddeld1 x voor mij, 2 x voor broers of vader en derest… u weet wel. Nummer 1 in de top-100 ismijn moeders collega Nancy. De school vanmijn moeder is mij net zo bekend als mijneigen kamer. Niet zelden ben ik (meestal zon-der veel inspraak) betrokken bij schilderen,organiseren of volgeplakt met papier-machéDino De Draak spelen. Ze zijn geweldig!(Een 17-jarig medelevend en medelijdend kindvan een leerkracht, expert in het leren leven enleren leren)

9Marieke zit al vier jaar bij Juf Myriamin de klas voor doven en gehoorge-

stoorden. In haar klas gebeurt alles in gebaren-taal. Als ik hoor en zie hoe zij er met haarongebreidelde inzet iedere dag weer tegenaangaat, en de kinderen telkens weer weet temotiveren om hun nieuwe gebaren en woor-den aan te leren, besef ik hoe fantastisch zij welis. De kinderen zijn terecht vol lof over haar.(De ouders van Marieke)

aHet is niet iedereen gegund collega teworden van een leerkracht die je als

leerling altijd bewonderd hebt. Nog uitzon-derlijker is het te ontdekken dat die bewonde-ring van toen nog steeds gerechtvaardigd blijft.Na al die jaren zie ik mijn vroegere leerkrachtNederlands met ongetemperd vuur haar, ennu ook mijn, leerlingen de passie voor litera-tuur en cultuur bijbrengen. Nog steeds blijftze consequent met zichzelf vastgeroeste op-vattingen in vraag stellen en draagt ze diekritische blik over op jonge mensen. Ik hebvan haar zoveel geleerd dat veel verder gaatdan schoolse kennis!(Oud-leerling en nu collega van Magda)

U Hij is leerkracht LO en heeft dit schooljaar de job van «tuchtbegeleider» aan-

vaard. Ik denk dat het de minst aangename job isdie je je kan indenken, maar hij verliest er zijn

humor niet bij. Hij doethet allemaal heel correcten is daarbij vaak de red-der in nood voor nieuwecollega’s. Hij kent alle leer-lingen en hoort steeds beidepartijen éér hij eventueeliemand straft. We kun-nen echt op hem rekenenen dank zij hem is de sfeerop school en in de klassenrustiger geworden. Daar-naast speelt hij met de leer-lingen een partijtje voetbal of basket, als ze hethem vragen. We wensen alle scholen zo’n colle-ga toe!(Een collega van Ludo)

ZVier gemotiveerde mensen runnen eenheus «leerlingensecretariaat» waar alle

problemen (van klein naar groot) op een men-selijke manier worden aangepakt: zieke leerlin-gen, pesten, incest, problemen rond echtschei-dingen, drugs, ruzies, relatieproblemen, studie-problemen… alle leerlingen worden er metopen armen ontvangen. Er wordt geluisterdnaar hun verhaal, hun verdriet en hun proble-men. Samen proberen ze eruit te komen. Daar-voor werken ze nauw samen met PMS, Geeste-lijke Gezondheidszorg, Jeugdbeschermingsco-mité enz. Het zijn werkelijk mensen met eenhart. Hun werk wordt soms echt ondergewaar-deerd, maar als zij er niet waren, zouden veelleerlingen het opgeven.(Lut)

8Engelengeduld heeft mijn collega Edith.Met heel veel warmte ontvangt ze «haar»

ongeschoolde vrouwen en verdeelt ze in zij dieniks-niks kunnen en zij die een heel kleinbeetje kennen. Druk Arabisch kletsende vrou-wen, Berbervrouwen waar alleen met gebaren-taal mee te communiceren valt. Vrouwen dienog nooit een potlood vastgehouden hebben,die geïsoleerd leven, die niet hebben lerenkijken, luisteren, observeren. Maar Edith wintze voor zich. Leert ze stap voor stap hun naamschrijven, zich te concentreren, van links naarrechts lezen. En dat gaat slakkengangentraag.Of ze probeert te achterhalen wat die eeuwigeThaise glimlach verbergt. Of ze neemt met eendankbaar gezicht het zoveelste kitscherige «pos-tuurke» aan. Ons Edith: het is een heel warmen ongelooflijk geduldig mens.(Collega Renilde)

9 Zonder mijn klastitularis en vertrou-wensleraar was ik er al lang niet meer

geweest. Hij steekt heel veel tijd in het begelei-den van leerlingen. Praten, praten, praten,vooral in noodsituaties. Dat kan gaan vanstudieproblemen tot zelfmoordneigingen. Hijheeft het altijd heel druk (de leerlingenraad,graadverantwoordelijke, leerlingen opvangen…),maar hij zoekt altijd een gaatje om toch evennaar mij te luisteren. Eigenlijk staan op onzeschool bijna alle leraars voor ons klaar. Zebegeleiden je op alle gebieden. Als ze zelf nietkunnen helpen, zoeken ze verder naar eenbegeleider. Dat vind ik prachtig.(Eva)

eHeel het gezin gratis naarParijs en DisneylandBegin juni verschijnt het 62 tips-nummer van Klasse voor Ouders. 62vakantietips voor evenveel boeiende vakantiedagen. Klasse voorOuders kiest hierbij voor het aangename, het leerrijke, het verrassen-de, maar ook het grappige. Zo wordt de vakantie geen ravijn of gapendgat. Met Klasse voor Ouders slaan de ouders een persoonlijke brugtussen twee schooljaren. Bovendien kunnen ze heel wat winnen:gratis verblijven in de jeugdherberg, concerttickets, krasloten, came-ra’s, boeken- en cd-bons… De hoofdprijs gaat misschien naar oudersvan kinderen in uw klas. Elke week vallen we bij één willekeurig gezinbinnen met een Vlaanderen Vakantielandcheque (10.000␣ fr.) of metde hoofdprijs: vier dagen Parijs (alle musea gratis) én Disneyland voorhet hele gezin. Daarvoor hangen de deelnemende gezinnen een postervoor het raam («Wij wensen iedereen een vakantie met klasse!») enmelden ze de redactie met een bonnetje dat ze met de actie meedoen.Wie bovendien ook de vakantiepuzzel invult verdubbelt zijn kans.Misschien kan u de actie toelichten als u volgende week het vakantie-nummer van Klasse voor Ouders uitdeelt?

5000 mappencadeauU kent De Eerste Lijn. Twee jaar langvond u in het hart van dit blad een

extra bijlage over pesten, faalangst, parti-cipatie, spijbelen, communicatie op school…

U ontving daarvoor ook een gratis verzamel-map. Die zit nu vol. U hebt de twintig dossiers nu hopelijk bij de handals een soort EHBO bij mogelijke problemen (zelfmoord, verdriet,drugs…). U vindt er echter ook telkens veel aanzetten in om deproblemen te voorkomen. Dat veronderstelt werken op langeretermijn. Daar wensen we elke school oprecht veel succes mee.Extra. Elke student die nu als leerkracht afstudeert, krijgt devolledige map De Eerste Lijn gratis, als een welkomstgeschenkvoor zijn eerste stappen in de wereld van onderwijs. Zo helpen weook beginnende leerkrachten op weg om probleemgedrag teherkennen en tijdig aan te pakken. Graag gedaan.De instellingen die een lerarenopleiding hebben (hogescholen en uni-versiteiten) hebben vorige maand een brief gekregen waarmee ze op ditgratis aanbod kunnen intekenen.

Gratis spelU zoekt een geschikt kennismakingsspel bij het begin van hetschooljaar? U krijgt het van Klasse cadeau. Het heet [Klas]x, dekracht van een klas. Honderden klassen hebben het vorig jaar algespeeld en de reacties klinken heel enthousiast. Het discussiespelis geschikt voor elke klasgroep in de tweede en derde graadsecundair onderwijs.

Wie vertegenwoordigt onze klas? Wat isde stille kracht van onze klas? Waarzitten de verborgen talenten? Wat denkende leraars over de leerlingen en wat den-ken zij over hen? Wat zouden we uitspo-

ken op een avonturentocht? Waarom zijn wij zo lastig? [Klas]x ontdektde kracht van elke klas. Speel het spel!U hebt er twéé lesuren voor nodig én een geëngageerde leerkrachtdie het spel goed voorbereidt en in de hand houdt. Het spel werdontwikkeld door Klasse voor Jongeren, i.s.m. het Centrum voorInformatieve Spelen. De speldoos bevat al het nodige materiaal enkost normaal 450␣ fr. U kan de spelopdrachten aanpassen aan degroep. U kan de doos ook in andere klassen opnieuw gebruiken.Eventueel kan u ook enkele extra exemplaren bestellen voor uwcollega’s, maximum vier exemplaren.Voor leerkrachten-lezers van Klasse liggen nu 500 gratis exemplarenklaar. Stuur een kaartje naar Klasse voor Jongeren [Klas]x - KoningAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel. U krijgt het spel gratis thuisbezorgd.

Vakantie? Help!Op zoek naar informatie, documentatie, advies, hulpverlening…1 Teleonthaal 106Praten als eerste stap bij levensmoeilijkheden, dag en nacht, zevendagen op zeven. Gratis nummer.2 Kinder- en Jongerentelefoon 078-15 14 13Elke dag van 16 tot 20 u., behalve op zon- en feestdagen.3 Druglijn 078-15 10 20Voor al uw vragen over drugs, drank en pillen, elke weekdag van 12tot 21 u. en op zaterdag van 15 tot 21 u.4 Vertrouwenscentra voor kindermishandelingAntwerpen: 078-15 00 20Brussel: 02-477 60 60Leuven: 016-33 21 33Gent: 09-216 73 30Brugge: 050-34 57 57Hasselt: 011-27 46 725 Centrum ter Preventie van Zelfmoord: 02-649 95 55Telefonische hulpverlening, altijd bereikbaar.De gezondheidslijn van de Vlaamse Liga tegen kanker: 070- 34 41446 Holebifoon: 09-238 26 26Alle dagen van 18 tot 22 u., woensdag van 14 tot 22 u., niet op zon-en feestdagen.7 Infolijn van de Vlaamse Gemeenschap: 0800-30 201Gratis nummer voor alle informatie en publicaties van het ministe-rie van de Vlaamse Gemeenschap.8 Infolijn van het departement Onderwijs: 0800-30 203Gratis nummer voor alle informatie en publicaties van het departe-ment Onderwijs.9 Antigifcentrum 070-24 52 4510 Brandwondencentra 02-268 62 00 - 03-217 75 95 - 09-240 34 9011 PMS/CLB-centra zijn (op de eerste en laatste 14 dagen na)tijdens de vakantie gesloten. Toch is er ook een hulplijn. Voor al uwvragen over studiekeuze en studierichting: Hallolijn Gemeenschaps-onderwijs: 02-219 78 71 (van 17 juli tot 14 augustus, 9 tot 12 u. en 13tot 16 u.) - Infolijn Vlaamse Vrije PMS/CLB-centra: 078-15 55 51

Leuk kaartjeWie een originele mail wil versturen, kan daarvoor gebruik makenvan een speciale service van Klasse: stuur als postkaart een cartoonuit Klasse (in het Nederlands of in het Engels). Surfen naar www.klasse.be/postkaarten/

Uw vragenU zoekt informatie over onderwijs. Waar kan u terecht?• De Infolijn van het departement Onderwijs is het eerste aan-spreekpunt voor leerkrachten, ouders, leerlingen en studenten metvragen of problemen rond onderwijs: bel het GRATIS NUMMER0800-30203 (alle werkdagen van 9 tot 12.30 u. en van 13.15 tot17 u.). U kan ook faxen naar 02-553 96 55 of surfen naarwww.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daar vindt u het antwoord op eenaantal veel gestelde vragen. Vanuit deze website kan u ook een e-mail sturen naar de Infolijn.• Op www.ond.vlaanderen.be/omzendbrieven en www.ond.vlaan-deren.be/wetgeving vindt u alle (recente) informatie over omzend-brieven en wetgeving.• Voor vragen over uw persoonlijk dossier (b.v. over uw wedde)stapt u eerst het best naar het secretariaat van uw eigen school.Eventueel zal de school contact opnemen met uw werkstation of uhet juiste telefoonnummer geven.• U vindt alle diensten op één adres: departement Onderwijs -Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-553 86 11 (algemeennummer).• 0800-30 201 is het nummer van de Vlaamse Infolijn. U kan op ditgratis nummer terecht, iedere werkdag van 9 tot 19 u., voorinformatie en publicaties.

54 KLASSE NR.106

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP B 331

Hoe sterk vertrouwen de Vlamingen hun instellingen?1. Onderwijs 73,5 +11,2

2. De koning 43,9 +1,2

3. De gemeentelijke administratie 37,3 +0,7

4. Politie en rijkswacht 35,1 +7,4

5. Patroons of werkgevers 31,6 -2,4

6. De Vlaamse administratie 24,7 -1,1

7. De vakbonden 22,9 -0,4

8. De Vlaamse regering 19,2 -0,2

9. Het Vlaams parlement 18,7 +0,1

10. De kerk 18,4 -1,7

11. De Vlaamse pers 18,3 -2,8

12. Het Belgisch parlement 17,3 +2,1

13. De Belgische regering 16,2 +2,2

14. Het gerecht 15,8 +2,2

15. De Europese Commissie 15,6 -2,1

16. De Vlaamse politieke partijen 12,0 -1,5

17. De Waalse politieke partijen 5,7 +1,5

(Cijfers in procenten. De gegevens slaan op het jaar 1999 en worden vergeleken met het jaar voordien.Ze komen uit de Vlaamse Regionale Indicatoren.)

Hoe sterk vertrouwen de Vlamingen hun instellingen? Geen enkele instellingscoort hoger dan vijftig procent. Eén uitzondering: onderwijs. Bovendien neemtdat vertrouwen nog sterk toe tegenover het jaar voordien. Voor de doorsnee

Vlaming is onderwijs de meest betrouwbare instelling. Dat is lang niet altijd zoin andere landen. Ze zeggen het misschien niet altijd waar we bij staan, maar

hun vertrouwen krijgen we dus wel. Het mag voor alle mensen die bij onsop verschillende domeinen in onderwijs werken (vijf procent van de

beroepsbevolking) een betrouwbare schouderklop zijn. En weldra:een verdiende vakantie.

Succesvolle school

Veel leerkrachten klagen over ge-brekkige communicatie op school. Vaak ook de ouders. Daardoor

ontstaan misverstanden, frustraties, wrijvingen en vooral ook gemiste kansen. Goede communicatie op school voorkomt problemen of zorgt ervoor dat probleem-gedrag (pesten, drugs, agressie, faal-angst…) of leerproblemen (dyslexie…) vlug en efficiënt worden aangepakt. Hoe komen we tot goede communicatie? Wie het antwoord vindt op deze vraag is op weg naar een succesvolle school…

Miek, leerkracht:

«We zijn alerter geworden»«Natuurlijk communiceren wij op school behoorlijk. Leerkrachten zijn daar toch experts in? Dat dacht ik, tot onze direc-teur vond dat we maar eens een bijscho-ling daarrond moesten volgen. Met alle collega’s. We raakten ons in de eerste minuten al bewust van het feit dat flink wat dingen beter kunnen. En dat proble-men die we soms hebben met leerlingen of met ouders eigenlijk het gevolg zijn van gebrekkige communicatie. En toen gingen we oefenen. Actief luisteren: ik had er wel van gehoord maar hoe je dat precies deed, had ik duidelijk niet onder de knie. En wist ik veel dat een slechtnieuwsgesprek een bepaalde vorm kon hebben. Nu ben ik wat getraind en ik merk dat ik het in veel situaties in mijn leven met succes toepas. Niet dat we na die bijscholing allemaal perfecte communicatoren zijn geworden, maar we zijn met z’n allen wel veel alerter geworden. Als er iets mis dreigt te lopen, denken we eerst bewust na over wat we gaan zeggen en hoe we dat het best doen. Onze leerlingen kunnen er maar beter van worden.»

Communicatie 20de eerste lijn

Een bijdrage over communicatie in een map over probleemgedrag? Goede communicatie is vaak de beste preventie voor probleemgedrag op school. Bovendien is ze de eerste stap naar een oplos-

sing bij problemen. Deze bijdrage biedt géén volledig plaatje van communicatie op school. Ze ondersteunt wél de eerstelijnsfunctie van leerkrachten op school. Een service-fiche (en gepast

sluitstuk) dus voor de andere negentien bijdragen van De Eerste Lijn.

LEGE STOELEN«Als beginnend leerkracht heb je vooral aandacht voor wat je geeft en niet aan wie. Er zouden in principe lege stoelen mogen staan, je zou het nog niet anders doen. Dat is natuurlijk vragen om problemen.»

wat?

hoe?

hoe?

COMMUNICATIE KNELTProblemen met commu-nicatie ontstaan vaak als mensen het inhoudsniveau en het relatieniveau door elkaar halen. «Ik voel me niet lekker» kan voor een leerling betekenen «Ik wil een knuffel». Als de leerkracht met aspirine komt aandraven, heeft hij de relationele boodschap niet begrepen of heeft hij beslist om die te negeren. Naast het inhoudsniveau en het relatieniveau is er ook het contextniveau: de plaats, het moment en de omstandigheden van de communicatie. Dat is een materiële context (de plaats van het gesprek), de sociale context (kennissen, fami-lie, werkrelaties…) en de maatschappelijk-culturele context (religie, cultuur). De context bepaalt mee het effect van de boodschap. Een leerling apart roepen en hem aanspreken over ongewenst gedrag heeft een heel ander effect dan wanneer dat voor zijn vrienden gebeurt. In een multiculturele groep moet men zich bewust zijn van culturele verschillen.

een

pr

ob

leem

? Communicatie is geen proces van actie en reactie maar van interactie, van wederzijdse en gelijktijdige beïnvloeding. We beïnvloeden en worden beïnvloed. Meestal zijn we ons wel sterk bewust van de invloed die anderen op ons hebben, maar zeer weinig van de invloed die wijzelf hebben op de anderen.

ALLE GEDRAG IS COMMUNICATIEHet lerarenteam vergadert over een nieuw schoolrapport. Een leerling toont in de klas dat de les hem niet interesseert. Een leerkracht overtuigt een ouder tijdens het ouder-contact om een logopedist in te schakelen. De vertrouwensleerkracht bespreekt het spijbelgedrag van een leerling. Alles is communicatie. Je kan niet niet communiceren. Een directeur die tijdens de speeltijd nooit in de leraarskamer komt, communiceert iets (‘hij heeft het druk’, ‘hij voelt zich te goed’). Een leerkracht die langer met de ouder van Joren praat ook (‘Er zijn problemen’, ‘Wij zijn te min’). Goede communicatie zorgt ervoor dat informatie wordt uitgewisseld zodanig dat betrok-kenen niet alleen een beter inzicht verwerven in wat er wordt gecommuniceerd, maar ook een open relatie behouden en groter respect voor elkaar krijgen.

VIER NIVEAUSBij elke communicatie gaat het om uitwisselen van informatie: de inhoud. Tegelijkertijd tonen de gesprekspartners hoe ze hun onderlinge relatie beleven. Ze interpreteren wat de andere doorgeeft en er ontstaat een vorm van waardering. Communicatie verloopt over vier niveaus:1. Inhoudsniveau: de eerste functie van communicatie is doorgeven van informatie.

Hoe helderder je de boodschap brengt, hoe groter de kans dat de communicatie (schoolreglement, rapport, brief, slecht nieuws…) lukt.

2. Relatieniveau: de wijze waarop iemand een inhoud communiceert, toont hoe hij naar zichzelf, de boodschap en de ontvanger kijkt. Het relatie- en inhoudsniveau zijn on-afscheidelijk verbonden. We gebruiken vooral non-verbale signalen om onze relatie duidelijk te maken.

3. Perceptieniveau: iedereen geeft betekenis aan wat hij waarneemt. Iedereen heeft daarvoor zijn referentiekader (gezinsregels, opvoedingswaarden, culturele en soci-ale normen…). Afhankelijk van onze achtergrond en ervaringen, van onze regels en gewoonten selecteren en interpreteren we verschillend. Wat de ene leerkracht een levendig geïnteresseerd kind vindt, noemt de ander een lastpak. Communicatie-problemen ontstaan als we denken dat iedereen hetzelfde ziet als wij, als we niet (willen) weten dat er ook een andere werkelijkheid kan bestaan dan de onze. Elkaars referentiekader aftasten is dus belangrijk. Goede communicatie begint bij ‘Begrijp ik voldoende hoe de anderen naar deze feiten kijken’.

4. Waarderingsniveau: waardering heeft te maken met het gevoel dat je erkend wordt. Elk mens heeft het fundamenteel recht om aanvaard te worden zoals hij is met al zijn gebreken en kwaliteiten. Wat moet een leerling met uitspraken als «Je bent te dom om te helpen donderen» of «Kijk wat je nu weer gedaan hebt»? Communicatie lukt pas als de gesprekspartners zich erkend voelen.

MEER DAN WOORDEN- Een mens communiceert niet enkel digitaal: via woorden of tekens. Gesproken taal

wordt altijd begeleid door analoge taal (gebaren, mimiek, volume, snelheid, stemkleur en afstand… lichaamstaal). Analoge taal bevindt zich op het relatieniveau, digitale taal op het inhoudsniveau.

- Analoge taal (non-verbaal gedrag) is niet eenduidig. Wat betekent het als iemand geeuwt in de klas? Non-verbaal gedrag is vaak geloofwaardiger. Als een leerkracht bijvoorbeeld tegen een leerling snauwt: «Maar ik heb helemaal niets tegen jou», dan is de kans groot dat de leerling veeleer de afwijzing dan de goedkeuring begrijpt.

Communicatie op school- De tijd is voorbij dat de directeur de richtlijnen gaf op school en de leerkrachten ze

gewoon uitvoerden. Communicatie was eenrichtingsverkeer en herleid tot informatie. In een participatieve school (zie bijdrage 3 van De Eerste Lijn: Participatie) is com-municatie twee- of meerrichtingsverkeer.

- De schoolcultuur bepaalt de kwaliteit van de communicatie (zie bijdrage 15 van De Eerste Lijn: Leerlingenbegeleiding). Is de directeur een coach of een manager, vormen de leerkrachten een team of zijn het enkelingen, gaat alle aandacht op school naar het cognitieve, is de school een leerschool of een leefschool?

- Over communicatie op school praten kan niet zonder ook over visie op leren en on-derwijzen te praten. Die schrijft een school uit in haar schoolwerkplan. Als er geen gemeenschappelijke visie is, komt er onenigheid op deliberaties, krijgen ouders en leerlingen totaal verschillende boodschappen…

ACTIEF LUISTERENActief luisteren is een ge-sprekstechniek die bij elk gesprek vruchten afwerpt. Je kan ze best trainen in neutrale situaties zodat je ze onder de knie hebt bij moeilijker gesprekken.1. Parafraseren: «Als ik u goed begrijp vindt u dat …»2. Gevolgen teruggeven: «Wil u daarmee zeggen dat…»3. Gevoelens teruggeven: «Ik kan me voorstellen dat…»4. Uitnodigen om meer te vertellen: «Kan u me zeggen hoe…»5. Non-verbaal: via lichaams-taal (open, ontvanke-lijke houding, geïnteres-seerd…)

COMMUNICATIE OP SCHOOL: VIER OPMERKINGEN VOORAF1. Het is belangrijk dat een school een goed georganiseerd communicatiesysteem heeft.

Is er een meldpunt voor pestgedrag? Wie zijn de vertrouwensleerkrachten en wanneer kan ik ze bereiken? Hoe signaleren we leer- en gedragsproblemen (kind- of leerling-volgsysteem, leerlingendossiers)? Hoe communiceren we met de ouders (open klasdag, heen-en-weer schrifje, oudercontact)? Hoe communiceren we met het netwerk van de school (CLB, hulporganisaties…)? Dat communicatiesysteem kan de school uit-tekenen in het schoolwerkplan of het begeleidingsplan (zie bijdrage 15 van De Eerste Lijn: Leerlingenbegeleiding).

2. Communicatie op school moet meer zijn dan een technisch perfect georganiseerd systeem. Het moet vooral ook:- zorgen dat alle participanten op school (leerkrachten, leerlingen, ouders) elkaar

beter begrijpen, beter naar elkaar luisteren, beter met elkaar samenwerken, een wij-gevoel krijgen…

- in begrijpbare mensentaal gebeuren (schoolreglement, personeelsvergadering…)- duidelijk en doorzichtig zijn (iedereen weet waar naartoe…)- een brug slaan naar de buitenwereld (de school is geen eiland)- nooit levende bezielde mensen vervangen

3. Een school die communicatie (formele en informele) belangrijk vindt, zorgt ook voor tijd (genoeg speeltijd, leer- en begeleidingsgesprekken, spreekuren…) en ruimte (zitban-ken op de speelplaats, leuke leraarskamer, binnenruimten voor de leerlingen…).

4. Nascholing kan blinde vlekken blootleggen in de communicatie op school.

COMMUNICATIE BINNEN HET SCHOOLTEAM (LEERKRACHTEN EN DIRECTIE)- Open communicatie is de smeerolie in het team. Goede communicatie bevordert de

onderlinge relaties en helpt een taak effectief te kunnen volbrengen. Efficiënte schoolteams zijn teams die communiceren met elkaar. Leerkrachten en directie be-grijpen en erkennen elkaar. Ze weten precies wat ze aan elkaar hebben. Als het wat moeilijker gaat, dragen ze elkaar.

- Informele communicatie heeft minstens evenveel impact als de formele (personeels-vergadering, teamoverleg, klassenraad, deliberatie, oudercontact…). Is de informele communicatie op school een ‘roddelstroom’ of is ze constructief en ondersteunt ze de formele?

- De meeste conflicten op school ontstaan door gebrekkige communicatie. Wat verwach-ten we van elkaar? Wat denken we over een bepaald onderwerp? Het is makkelijker om niet mét elkaar te praten, maar over elkaar. Open zijn, feedback geven en actief luisteren zijn belangrijke vaardigheden:Wees open: Wat zijn je motieven, ideeën, wensen, onzekerheden…? Leerkrachten leren elkaar zo kennen en er groeit vertrouwen.Geef elkaar feedback: De ander maakt jou bekend wat hij weet, maar jij niet. Hij geeft dus info over je ‘blinde vlek’. Geven en ontvangen van feedback is bijzonder moeilijk. In sommige scholen durven leerkrachten niet vertellen wat er schort. Ze zijn niet ge-woon om te praten. Scholen waar leerkrachten, directies, leerlingen, ouders elkaar feedback geven, zijn open scholen met een grote draagkracht. Luister actief: Wie actief luistert naar collega’s, heeft aandacht voor wat de ander zegt zonder zijn ideeën meteen van tafel te vegen. Hij vraagt door tot hij de ander echt begrijpt.

Probleemgedrag van leerlingen heeft invloed op de leerkracht (Wat doe ik niet goed? Hoe voel ik me als ik voor de klas sta? Wat gaat er in mij om als bij een leerling de stoppen doorslaan?). Leerkrachten die niet over hun beleving kunnen, mogen of durven praten, gaan er vroeg of laat onderdoor. Ze worden ziek, kritisch, kregelig, onverschillig of zoeken ander werk. Niemand is perfect. Wie bang is voor de reactie van zijn teamgenoten, kan niet goed functioneren. Vertrouwen is een voorwaarde voor goed onderwijs. Waar geen fouten mogen gemaakt worden, ontwikkelen leerkrachten en leerlingen schijngedrag.

10 VERGADERTIPS1. We vergaderen niet als het niet nodig is.2. Baken het probleem precies af. Beter tien facet-ten van een probleem dan één vaag probleem.3. In elk voorstel zitten bruikbare elementen. Ga ernaar op zoek.4. Voor elk probleem is er meer dan één oplossing.5. Er is geen reden waarom uw oplossing ook dé oplossing is.6. Blijf bij het onderwerp.7. Hoe langer iemand aan het woord is, hoe minder de anderen luisteren.8. Vat regelmatig samen wat gezegd is.9. Wie zwijgt, heeft ook een mening.10. Als de vergadering voorbij is: ACTIE.

DE (ANALOGE) TAAL VAN ANDERE CULTURENLeerkrachten die met leerlingen uit andere culturen communiceren, krijgen te maken met verschillen in analoge taal.1. Aankijken. Iemand niet aan-kijken betekent in de westerse samenleving bijvoorbeeld niet geïnteresseerd zijn, onbeleefd zijn, verlegen of oneerlijk zijn, iets te verbergen hebben. In andere culturen is de ogen neerslaan een teken van res-pect. Iemand in de ogen kijken is brutaal en getuigt van een gebrek aan respect.2. Zwijgen. In sommige culturen betekent zwijgen een manier om aan te geven dat je op een andere golflengte zit. Of zwijg je uit respect voor de vragenstel-ler. Marokkanen bijvoorbeeld voelen zich in het algemeen beter op hun gemak bij langere pauzes op een ouderavond. Het is beleefd om te zwijgen als de leerkracht wat zegt.3. Afstand en aanraken. Samen-levingen verschillen in wat men aanvaardbaar vindt in afstand en aanrakingen. Turkse vrouwen weigeren bijvoorbeeld bij de be-groeting van een vreemde man een hand te geven. Een leerkracht op huisbezoek kan hierdoor in verwarring geraken.4. Op tijd komen. Wij accepteren te laat komen niet. In andere culturen is de relatie met men-sen uit je eigen groep of het afwerken van iets waar je mee bezig bent, belangrijker dan de afspraken die nog komen. 5. Gevoelens uiten. We uiten onze gevoelens zelden uitbundig. Daarom zien andere culturen ons vaak als afstandelijk, onverschillig, koele kleurloze kikkers.

de

aan

pak

De leerkracht en de leerling- Open en eerlijke communicatie tussen leerkracht en leerling die vertrekt vanuit gelijkwaardigheid helpt

probleemgedrag voorkomen. Bovendien is een open en eerlijke relatie de eerste stap bij het oplossen van probleemgedrag.

- Leerkrachten die leerlingen begeleiden (en dat doen we allemaal toch) voeren vele gesprekken. Soms op de gang, een andere keer veel uitvoeriger in een aparte gespreksruimte. Welke basisvaardigheden worden van een leerkracht verwacht bij een begeleidingsgesprek (storend gedrag in de klas, drugs, faalangst, pesten…)?Erken de leerling: leerlingen (en leerkrachten, iedereen dus) hebben een bepaald beeld van zichzelf. Ze zijn voortdurend bezig met de wijze waarop ze zichzelf in relatie met anderen willen zien. Leerkrachten kunnen dat opmerken en erkennen, verwerpen of negeren.

Een leerling die zijn jaar overdoet, stelt zich onverschillig op in de klas en doet weinig thuis. Wat doe je? Erkennen is laten merken dat je ziet hoe die andere zichzelf ziet: «Jij hebt dit allemaal al gehad, mis-schien kan je mij helpen». Erkennen kan door:- je in te leven. Je laat je eigen kijk achterwege en gaat helemaal mee met de kijk van de leerling: «Ik

zie dat je je te oud voelt voor dit spel».- je eigen kijk, die dezelfde is van de leerling, in te voegen: «Het klopt dat deze leerstof niet zo interes-

sant is voor je».- je eigen kijk, die verschillend is, in te voegen: «Je vindt jezelf te oud om mee toe doen. Sorry, maar je

moet de oefening ook maken».Leerlingen vragen ons om erkenning: Zie ons, leerlingen, zoals we onszelf zien. Erkennen is de leerling in zijn waarde laten. Dat is gemakkelijker als je de leerling of de klas aardig vindt. De winst van erkennen is vooral dat de gesprekspartner zich begrepen voelt. Dat is een belangrijke voorwaarde om in een gesprek tot wezenlijk contact te komen.Let op met normen: een leerkracht heeft normen en waarden. In de school gebruiken leerlingen de normen en waarden van de leerkrachten als identificatiemogelijkheid. Voor sommige leerlingen (migranten, kans-armen) kan dat een probleem zijn. Cultuurverschillen tussen thuis en school zorgen ervoor de leerlingen soms tussen wal en schip vallen.Let op met perspectieven: in een begeleidingsgesprek communiceert de leerkracht vanuit een bepaald perspectief. Tegen een leerling die hij leuk vindt, zal hij anders praten dan tegen een fantast bij wie hij voortdurend moet twijfelen aan het waarheidsgehalte van wat hij zegt. Ook de leerling heeft zijn eigen perspectief op de leraar (‘nen toffe’ of ‘de nerd’), kent de perspectieven van de ouders over de leraar en laat zijn communicatie daardoor bepalen. Bovendien zijn er bv. ook regelperspectieven. Een leerkracht moet oog hebben voor gezinsregels die plotseling opduiken.Verbind partijen: tijdens begeleidingsgesprekken uiten leerlingen soms negatieve reacties op emotioneel belangrijke derden (ouders, andere familieleden, vrienden…). Leerkrachten kunnen daar beter niet in meegaan omdat leerlingen zich achteraf vaak schuldig voelen om hun uitlatingen. De leerkracht kiest partij voor de belangen van iedereen die door de begeleiding wordt beïnvloed.Zoek de spelregels: leerkrachten hebben soms vanuit hun eigen normen en waarden moeite om gezinsspel-regels te respecteren. Gezinsspelregels afwijzen, betekent meteen ook het gezin verwerpen. Dat leidt tot afweer. In een migrantengezin is vader vaak verantwoordelijk voor de goede gang van zaken in het gezin. Als de leerkracht rechtstreeks de moeder om haar mening vraagt, wordt een spelregel overtreden.

COMMUNICATIE TUSSEN SCHOOL EN OUDERS10 tips voor een goed contact met ouders1. Bereid het gesprek goed voor. Welke boodschap wil je kwijt? Hoe vertaal je die? Welke verwachtingen heb je van

de ouders en welke rol willen ze spelen in het leerproces? Ook moeilijke leerlingen hebben positieve kanten.2. Vermijd het conflict. Bij een conflictsituatie is er geen winnaar.3. Ontspan jezelf. Wie gespannen aan een gesprek met ouders begint, draagt die spanning vaak over op de

ouders.4. Erken de deskundigheid van de ouder. Een gesprek is geen machtsspel, maar verloopt tussen twee

evenwaardige partners.5. Stel je open op. Wie zich defensief opstelt, betrekt de ouders niet bij een mogelijk probleem of laat

zich niet betrekken bij hun probleem. Besef dat de manier waarop je kijkt naar het kind anders is dan de perceptie van de ouders.

6. Stel je luisterend op. Je moet als leerkracht niet voor iedere probleemsituatie een oplossing bedenken. Ga mee op zoek met de ouders.

7. Elk gezin heeft ongeschreven gezinsregels. Peil ernaar in het gesprek en respecteer ze.8. Bij moeilijke gesprekken komt het erop aan een oplossing te vinden, niet een schuldige. Is een tien-

minuten-gesprek te kort, maak dan een nieuwe afspraak.9. Formuleer opvoedingsproblemen in concreet observeerbaar gedrag. Zo nodig je ouders uit even in je huid

te kruipen.10. Zorg voor een follow-up van het gesprek. Maak afspraken die je in een volgend gesprek kan toetsen.

Wat gaan we doen? En hoe pakken we dat aan?

Je kan meer over communicatie lezen in:Het Klassedossier op www.klasse.be/dossier/communicatieWanneer spreken moed vraagt - Conny Vercaigne - Davidsfonds - www.davidsfonds.beDe kunst van het luisteren, com-municatie met kinderen op school en thuis - Erik Verliefde, Marta Stapert - Acco - www.acco.bePraten met kinderen en jon-geren in crissisituaties - Long, Wood e.a. - LannooCampus - www.lannoocampus.comPraten met ouders - CEGO - tel. 016 32 57 90 - www.cego.beDe bibliotheek bij het SISO-num-mer 803.9 (trefwoord commu-nicatie)Voor nog meer informatie en on-dersteuning neem je contact op met de begeleidingsdienst van de school of de ondersteuningscentra van de ouderverenigingen.

SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS- Zowel op een rapport, in een dienstnota als in een brief aan de ouders moet je bericht duidelijk en ondubbelzinnig zijn. Lees je woorden daarom vanuit de ogen van je lezers.- Ga er niet van uit dat mensen allerlei dingen zomaar weten. Gebruik bijvoorbeeld geen af-kortingen zoals ‘GWP’ zonder die te verklaren. Jij gebruikt ze al jaren, maar een ouder staat voor een raadsel. - Wees ook steeds vriendelijk. - Verzorg de vorm van de schriftelijke communicatie (klasagenda, heen-en weer schrift, brief…).