dendriet 2007 nr 4 jaargang 6

driemaandelijks tijdschrift jaargang 6 nummer 4 - 2007 okt. - nov. - dec.

BELGIE / BELGIQUE

P.B.GENT X

BC1133

Afgiftekantoor Gent X - P109327

Gieren van bewondering

Begrazing met schapen

Wim in de kijker

Reto

urad

res:

Koen

Ste

enho

udt,

Wat

ersc

haap

stra

at 3

0, 1

570

Gal

maa

r den

Is je

adr

es n

iet

juis

t? M

eld

het

aan

de re

dact

ie.

2 nr. 4 - oktober 2007

VVVVOCVOCV

VOGELOPVANGCENTRUMGERAARDSBERGEN-LIERDE

Vanaf 13.00 tot 18.00 uur

Ontvangst: Scoutslokaal Hoge Buizemont 219b,Overboelare-Geraardsbergen

Breng een bezoek aan onze eerste opvang!!

Vanaf 14 uur stelt ook de locatie Lierde “Langemunte 66 Sint Maria-Lierde” de deuren open

Maak kennis met onze in beslag genomen en revaliderende dieren

OPENDEURDAGZondag 21 oktober

Natuurpunt Pajottenland, actief in Gooik, Lennik, Pepingen en Roosdaal, organiseert op zaterdag 13 oktober in De Cam in Gooik een groot feest om het unieke natuurgebied Kesterheide-Lombergbos beter bekend te maken in de streek. Onze buurregio-afde-ling wil tijdens haar Groene Parel-feest aantonen dat de Kesterheide en Lombergbos zowel geschiedkundig als ecologisch veel meer bescherming verdient.

Van 14u tot 18u is er animatie en informatie over Kes-terheide-Lombergbos met onder meer infostands, een huifkartocht, Groene Parel-hapjes en een fototentoon-stelling. De feestnamiddag wordt georganiseerd in samenwerking met heel wat andere sociaal-culturele verenigingen uit de streek. Om 20u is er een dave-rend benefietoptreden voorzien. Het hele programma staat vanaf begin september op www.groeneparel.be. Door aankoop en beheer van percelen wil Natuurpunt het gebied Kesterheide-Lombergbos verder uitbreiden

tot een groot natuurgebied. Het nieuwe natuurge-bied moet toegankelijk worden voor jong en oud en zachte recreatie aanbieden in de prachtige natuur. Het moet een natuurgebied worden waar gezinnen, verenigingen en scholen het hele jaar door kunnen genieten en waar ze aan kunnen meewerken. Samen met het natuureducatief centrum ‘De Paddenbroek’ kan Kesterheide-Lombergbos een ambassadeur voor onze streek worden en het groene karakter van het Pajottenland tot ver over de gemeentegrenzen heen promoten.

Ludo Stassen0485 35 17 28

[email protected]

Pajottenland

INFO

13 oktober: Groene Parel feest!

nr. 4 - oktober 2007 3

Tegen de valavond merkt men dat deze grote prachtbeesten, die overdag nog even in de buurt rondhingen, het Neigembos als slaapplaats kiezen. Vierender-tig stuks, zo blijkt later. Onze trouwe natuurgids en mede-werker Theo Van Brempt ver-wittigt ons. En langs deze weg verspreidt zich een lopend Ben-gaals vuur. GSM, SMS, e-mail, telefoon, rooksignalen, tam-tam en praatgrage buurvrouwen… Werd de blijde boodschap steeds zo snel verspreid, de pastoors zaten zonder werk!Deze waarneming past in een influx van ruim 100 vale gieren in Vlaanderen en Nederland in de tweede helft van juni, met als groepsmaximum het ongeloof-lijke aantal van 97 exemplaren te Oudenaarde op 17 juni! Ook in de Denderstreek werden de nodige waarnemingen gedaan, met als grootste groep circa 50 vogels over Geraardsbergen, eveneens op 17 juni.Ninovieters, Natuurpunters uit de Dendrietregio, ’twitchers’ van over geheel Vlaanderen, buren, de vogelbescherming, de natio-nale en regionale pers… Al snel heeft iedereen de weg gevonden naar de Ternatstraat en de gast-vrije tuin van Theo en Godelieve. De tuin geeft overigens uit op een mooi panorama op de noordflan-ken van de bosheuvel.

Wie zijn hier de gieren?Wat zich de dag nadien aftekent, vinden we minder fraai. Als vol-leerde aasgier werpt de voltallige pers zich op het excentrieke en de controverse. “De vogelbe-scherming gaat de dieren voede-ren en kan dit wel?” en “Blijkbaar verschillen Natuurpunt en de vogelbescherming van mening”. Dat is nu eens nieuws, zie… En de kracht van het wonder dan? Of een noodkreet van een dier-groep? Of een degelijke dui-ding? Veel te moeilijk verhaal! Verkoopt trouwens niet. Weg bewondering, weg noodkreet…Hoe men er ook naar viste, men kreeg er bij onze plaatselijke mensen geen verkeerd woord uit. Fijn! De demarche van de Vogelbescherming gaat uit van

een bekommernis voor deze prachtige dieren. En dat verdient ergens respect. We hoeven niet altijd dezelfde mening te hebben. Gelukkig maar. Leve de diver-siteit. Onze argumentaties kan je overigens nalezen op www.natuurpunt.be/ninove. Genoeg gezegd over deze wat ondoor-dacht geforceerde controverse.

Aaseters in het nauw!Uit de analyse welke dieren en planten in de verdrukking komen (terug te vinden op de zogenaamde rode lijsten), blijken enige constanten. Een van deze constanten is dat ‘generalisten’ het vrij goed doen. ‘Specialisten’ daarentegen komen steeds meer in de problemen. In West-Europa zijn we zo ‘netjes’ geworden dat

Gieren van bewonderingMaandagmiddag 18 juni, iets na 14 uur, Neigembos Ninove. Jef De Meyer, natuurliefhebber pur sang, doet een bezoekende broer uitge-leide. “ Plots boven mij, als een escadrille…, een wolk gieren! Ik storm naar binnen, graai mijn fototoestel en begin foto’s te nemen, soms met de bibber op mijn lijf van alteratie” Zo verwoordt Jef zijn eerste vale-gieren-ervaring. Mooier kan je het niet zeggen. Gevat worden door de kracht van het wonder. Bewondering tot in de vezels van je lijf.

Wou

ter F

avey

ts


er amper ergens dode dieren mogen blijven liggen. Aasspecia-listen hebben het echt niet onder de markt. Enkel de pure voed-selopportunisten, die aas als iets aanvullend beschouwen, maar er niet volledig van afhankelijk zijn, doen het goed. Voorbeelden zijn buizerd en zwarte kraai.

MuladaresOp het Iberische schiereiland had men een rijke traditie dat zelfs grotere krengen naar lokaal vaste plaatsen (muladares) werden gebracht. En daar liet men de natuur zijn werk doen. Zoals ze het altijd heeft gedaan. Dankzij deze muladares herbergt het schiereiland zowat 90% van de strikte aaseters van geheel Europa. Zo’n 120.000 aasetende roofvogels (vale gier, aasgier, rode wouw, monniksgier, lam-mergier…).Had…Liet… je leest inderdaad

goed. Europese regelgeving om de gekke koeienziekte tegen te gaan, dient sinds kort lokaal geïnterpreteerd te worden. En vele Spaanse regio’s zoeken hier-bij heil in het contracteren van vilbeluiken. De lokale ‘Rendacs’ laat ons zeggen. Dit systeem kost de landbouwers handen vol geld en brengt de enige stevige Europese aasvogelpopulatie in nauwe schoentjes. Vooral wat men hieromtrent beslist in hét aasetersbastion van Spanje, de provincie Aragon, kan hier voor een kantelmoment in positieve of negatieve zin zorgen…In elk geval is het belachelijk dra-conische maatregelen te treffen in bergachtige regio’s met een extensieve landelijke veecultuur om het BSE- probleem te gaan aanpakken dat zich daar niet voordoet. BSE is juist een van de uitwassen van de intensieve veehouderij, waar men opeenge-

pakte dieren bijvoedert met vee-voeder waarin ook dierlijk meel verwerkt is.

Leuke theorieënBij voedseltekort is het rond een kadaver – nog meer dan anders – een zenuwachtige bedoening. En wie valt er dan eerst uit de boot? Juist ja, de onervaren dieren. Het zal je dan ook niet verwonderen dat vaak vele migrerende vale gieren jonge dieren zijn. Dit was ook zo bij het ons bezoekende eskadron.Er zijn redenen om aan te nemen dat voedselschaarste slechts een impuls is, maar niet de enige reden voor ons specta-culaire bezoek. De seizoensge-bonden trek van grotere groepen gieren is immers een bekend fenomeen, van voor de imple-mentatie van de voormelde EU-richtlijnen. De trek doet zich jaar na jaar voor in vrij vaste patro-

Spotters in de tuin van Theo

Joac

him

De

Mae

sene

er


In natuur.winkel:

“Dood doet leven, de natuur van dode dieren” - Ruud Lardi-nois – 128 pp. Uiteraard krijg je als natuurpuntlid 10% korting.

Foto- en tekstarchief opwww.natuurpunt.be/ninove

Afdeling Ninove

INFO

nen. De schaarste is toch het jaar rond? Als schaarste de oorzaak is, waarom trekken de dieren dan steeds weer terug naar het gebied dat ze verlieten?Tot in de 18e eeuw broedden er vale gieren in Zuid-Duitsland en in de 13-14e eeuw zelfs tot op de hoogte van Luxemburg. Deze gierenpopulaties waren, in tegenstelling tot zuidelijke populaties, seizoensmigrerend. Diverse vogelkenners denken dat de recente gierenuitstapjes een teken zijn van een geleide-lijk herstel van deze populaties. Anderen menen er tekenen van klimaatopwarming in te herken-nen. Sommigen combineren beide invalshoeken…

ToekomstWat de volledige toedracht is, zal de toekomst uitwijzen. Dinsdag-ochtend om 10.20 uur prikkelt het toevallig buitengewone ther-miekweer onze Spanjaarden. Een grote groep en nog enkele

kleinere groepen kiezen het luchtruim richting Geraardsber-gen. Hierbij brengen ze een hon-derdvijftigtal mensen, die er een vakantiedag voor over hadden, in opperste vervoering.Natuurpunt wil in elk geval de komende jaren mee werk maken om de penibele situatie van onze aasetende vogels te verbeteren. We maakten alvast 2.500 euro vrij om een noodplan uit te schrij-ven samen met onze Spaanse birdlifepartner SEO. Het plan moet een netwerk uitbouwen van voederplaatsen geënt op de Natura 2000 gebieden waar veel aaseters voorkomen. Voor onze eigen situatie blijven we in de discussie weer in de Vlaamse

klei steken. Men heeft het al leren aanvaarden dat er dood hout achterblijft in natuurge-bieden en dat een omgewaaide boom niet altijd netjes hoeft opgekuist te worden. Wanneer zal men opnieuw aanvaarden dat ook krengen thuishoren in de natuur…

© V

ilda

- Ro

llin

verl

inde


Vogels hier… vogels daar…Voor dit interview hebben Wim en ik afgesproken in de vogelkijk-hut van het natuurgebied Hone-gem. Dit project is precies 15 jaar geleden opgestart door Natuur-punt. In het zachte licht van de avondzon weet Wim me in amper een uurtje vier verschillende soorten roofvogels aan te wijzen in het luchtruim. We hebben hier duidelijk te maken met een vogel-kenner, of meer nog, een specia-list! Hoe kan het ook anders als je al van jongs af aan met je ouders mee op weekend of op reis gaat naar de beste vogelspotplaatsen in de Benelux en Europa. “Vooral tijdens die reis naar het Nationale park de Biebrza in Polen hebben we mooie momenten beleefd, met ongerepte landschappen en prachtige waarnemingen van onder meer zeearenden en water-rietzangers,” vertelt Wim, die dus duidelijk de liefde voor de natuur samen met de pap ingelepeld heeft gekregen. Zijn ouders, Paul en Magda, waren “Wielewalers” van het eerste uur in onze streek. Wim kreeg van jongs af aan vooral les in het herkennen van roofvogels en watervogels, en dat laatste vooral in Zeeland.

Reizen hier… reizen daar…De smaak van natuur-reizen heeft Wim nooit losgelaten, zodat hij er nu al een lange lijst van bestemmingen op na houdt in verscheidene continenten. Steeds met veel aandacht voor vogels, maar intus-sen ook voor wilde orchideeën, vlinders en andere insecten. Meestal is Wim op stap met een groepje zielsverwanten die ook een even onstuitbare honger hebben naar de kicks die de natuur te bieden heeft. Voor de Europese reizen nam Wim wel al eens de leiding op zich van de groep, maar even graag laat hij dit over aan zijn vriend Joost Mertens die dikwijls de verre bestemmingen leidde. Maar nog steeds staat Polen bovenaan als favoriet op zijn lijst. “Hier kan ik ook zaken opsteken of herkennen om misschien toe te passen in onze eigen natuur-gebieden,” argumenteert Wim, “zodat dit dus dikwijls ook min of meer studiereizen zijn in com-binatie met natuurbeleving”. “Rustige vakanties zijn dit zeker

niet… dus meestal kom ik meer vermoeid terug dan bij het ver-trek, maar de voldoening is des te groter…”, zucht hij, “en gelukkig, tot hier toe, hebben we geen nare ervaringen gehad en is altijd alles vlot verlopen. Op die ene keer na dat onze kameraad Koen bijna de afgrond indook…”De reis die hem echter een onge-evenaard hoogtepunt bezorgde was die voorjaarsreis naar Israël om er de roofvogeltrek te aan-schouwen. Tienduizenden step-pebuizerds samen in de lucht met nog arenden en andere soorten deden hem en zijn reisgezellen de mond gewoon opvallen… Of ook die najaarstrek in Falsterbo, het zuidelijkste tipje van Scandinavië: gewoon leuk hoe je die zangvogel-

Natuurmens in de kijkerJong geleerd is jong gedaan

Daa

n St

emgé

e

Wie Wim D’Haeseleer nog niet kent, moet maar eens gaan wandelen in Honegem (grond-gebied Erpe-Mere, Lede en Aalst), waar je hem ongetwijfeld in actie kunt zien. Met amper 38 lentes is hij al 15 jaar actief als natuurbeheer-der! We nemen je even mee in het leven van deze sympathieke vogelminnende vrijwilliger met een ongeziene en jarenlange inzet voor een betere natuur!


tjes zo langs je oren voorbij hoort en ziet vliegen recht over zee!

Ring aan de pootDie fascinatie voor de vogel-trek vinden we ook terug in een ander belangrijk facet van Wim zijn vrijetijdsbesteding. In juli en augustus kan je hem onmo-gelijk bereiken in het weekend, en dikwijls ook niet in de week. Hij is dan aan het ringen! Als het weer het toelaat is hij steevast te vinden aan het zuiveringsstation van Liedekerke/Teralfene. De doolhof van rietkragen aldaar, die het laatste proces vormen van de zuivering, zijn een schitterende plek om vogels te lokken, ook al door de invloed van de nabij gelegen Dender. Per seizoen “vangt” Wim er met zijn ploeg pakweg 5.000 vogels, vooral dan kleine karekieten, bosrietzangers en rietzangers. Maar ook vrij

veel boerenzwaluwen die er een slaapplaats hebben. “We doen het voor de wetenschap” zegt Wim, “maar eerlijkheidshalve… is het nog belangrijker dat we er samen plezier aan beleven met de hele groep, die ondertussen toch bestaat uit een vijftal vogel-vrienden.” En ook voor de kicks van het af en toe eens in de hand houden van een superzeldzaam-heid, die je anders zo moeilijk te zien kan krijgen. Daartoe behoort ook, ondertussen al met 6 vangsten, de waterrietzanger, die toch de zeldzaamste zangvo-gel van het Europese vasteland is. Of die enkele woudaapjes… gewoon de “max”!Als ik Wim vraag of je zomaar vogels mag ringen, geeft hij mij een gedetailleerde uitleg over zijn eerste nestvergunning, op amper 22-jarige leeftijd, zijn stages en tot slot zijn vangvergunning die

hij via strenge examens behaalde in 1993. Een belangrijk aspect in het herkennen van vogels, hun geslacht en leeftijd is de rui, een niet evidente materie die de nodige studie vergt. Het verschil tussen een kleine karekiet en een bosrietzanger is zelfs in de hand niet evident te zien. Er zijn een tiental kenmerken die kunnen verschillend zijn, maar ze zijn dik-wijls minimaal en verwarrend.Voor Wim is het eigenlijk een uit de hand gegroeide hobby waarin al veel geld is gekropen. De ringen krijgt hij van het Konink-lijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, maar alle andere benodigdheden, zoals netten, geluidsinstallaties en lite-ratuur, heeft hij zelf bekostigd. En ondertussen is Wim ook al stage-meester geworden voor Joost, die ondertussen zijn nestvergunning in de hand heeft.

Rik

De

Baer

e

De netten leegmaken


Alle resultaten van de ringwerk-groep kan iedereen consulteren op het internet. Op die manier kan je je een idee vormen van welke soorten in de netten vliegen. Te vinden op www.trektellen.nl, klik op België, Ringvangsten en tot slot RWZI Teralfene; daar vind je een volledig overzicht per datum.

Natuurbouw… of landbeheer?Alsof dit allemaal niet genoeg is… neen, want Wim is op de koop toe conservator van een prachtig natuurgebied van bijna 40 hec-tare groot. Hij is de enige overge-blevene (samen met z’n pa Paul) van de originele werkgroep Hone-gem van 15 jaar terug bij de start van het project. Van in het begin als jonge twintiger heeft hij er zich met hart en ziel ontfermd over het praktische natuurbeheer. Daarbij kwam steeds zijn landbouwerva-

ring enorm goed van pas. De uit de kluiten gewassen tiener Wim was destijds namelijk een graag geziene gast bij de boeren in de buurt, waar hij maar al te graag een handje ging toesteken. Maar ook ging hij naar Noord-Frank-rijk, waar hij enkele zomers na elkaar ging helpen oogsten op een groot landbouwbedrijf in de buurt van Arras. Die ervaring kwam niet alleen later van pas voor het prak-tisch beheer van dit Honegemse oude cultuurlandschap, maar ook tijdens de vele contacten met de boeren die nog actief waren of zijn in het gebied. Nog steeds is Wim zeer geïnteresseerd in vele landbouwaspecten. Zelf heeft hij het ooit overwogen om een land-bouwbedrijf te starten of over te nemen. Maar misschien had hij te goed gezien hoe hard deze stiel is zodat het er nooit van gekomen

is. Geen nood… in Honegem kan hij zich meer dan uitleven met ondertussen zijn eigen tractor. Enkele percelen worden door hem tot twee keer toe zelf gemaaid. Maar de grootste oppervlaktes worden ondertussen begraasd door koeien van een lokale land-bouwer. “Liever beesten van een ander”, zegt Wim, “want dat is echt beestenwerk waar zeer veel komt bij kijken!”Ook bomen omleggen, wilgen knotten of afsluitingen plaatsen is niets te veel voor deze krachtpat-ser. Maar toch, zo legt hij uit, heeft de werkgroep zich eens overdaan en een “krak” gekregen wanneer in korte tijdsspanne meer dan 500 populieren werden gerooid, zodat het opruimwerk nadien eindeloos lang duurde.Als ik Wim vraag welke momen-ten in die 15 jaar zijn bijgebleven

Ringen van ijvogels

Joos

t Mer

tens


of deugd hebben gedaan, denkt hij even na. “De beginjaren waren zo leuk en intens dankzij een goede sfeer in de werkgroep, die toen nog elke week samen vergaderde of er ging wandelen. Alles was nog nieuw en we leerden veel bij, we ontdekten altijd wel iets nieuws. Maar ook de zichtbare resultaten op het terrein na al die jaren doen deugd. De inrichtingswerken van de plas-draszone op ’t Rot waren gewaagd, maar hebben we tot een goed eind gebracht”, verdedigt Wim. En de recente spectaculaire toename van bloeiende mei-orchis-sen op Reebroek is een echte ver-wezenlijking van een toenmalige gedurfde droom.Ondertussen is het project vrij groot geworden en is de werkgroep ingekrompen. Meer en meer ver-antwoordelijkheden vallen op de schouders van Wim. “Ik ben daar in gegroeid en doe het nog zeer graag, ook al is het soms zwaar en verwacht ik soms wat meer helpers bij de beheerswerken,” besluit de plichtbewuste conservator. Ieder-

een die interesse heeft in natuur-beheer is welkom bij Wim voor uitleg of zelfs voor een stage, want dat laatste is de beste leerschool. Ook zelfstudie door te gaan kijken bij de collega’s van andere natuur-gebieden is een must om op de hoogte te blijven van de nieuwste theorieën en technieken.Na 15 jaar is Wim nog altijd even gedreven wat de beheerswerken betreft. Van de jaarkalender wordt enkel afgeweken bij slechte weers-omstandigheden.

Bio-bachelorWim heeft als ultieme droom om ooit het Honegemgebied integraal te kunnen beheren, maar ander-zijds hoopt hij ook dat er opvol-ging komt in de werkgroep voor

de toekomst. Bijna vergeten… beroepshalve is hij in de weer met hoogtechnologische robotica in de industrie. Wie weet, als hij zo op zijn tractor zit… misschien is hij wel een echte “transformer” à la Spielberg…?En tot slot even vermelden voor onze lezeressen dat deze knappe bio-bachelor zelf nog niet geringd is. Maar besef dat, als je deze zeldzame hoofdvo-gel wil ringen, je maar best niet alleen van hem… maar ook van de natuur houdt. Als je je kans wil wagen… of gewoon voor alle vragen of om eens een handje toe te steken, kan je mailen naar [email protected]. Succes!

Daan Stemgée

Wim D’Haeseleer0495 87 50 50

[email protected] - www.honegem.be

Natuurgebied Honegem

INFO

Het geliefkoosd natuurgebied van Wim bij zonsondergang: Honegem

Daa

n St

emgé

e

10 nr. 4 - oktober 2007

Het juiste beheer door het juiste rasSchapen zijn schapen, dachten wij, en die doen allemaal hetzelfde: gras eten. Niets blijkt minder waar.

Shropshires zijn ideale vleesschapen en vrij zelf-redzaam. Ze eten enkel gras en kruiden en ont-houden zich van boomopslag of boomschors. Ze worden gebruikt om te grazen tussen kerstboom-plantages. Schapen in plaats van round-up, dus. Heb je een boomgaard? Wil je begrazen en toch de verbossing niet tegengaan? Shropshires zijn het antwoord.

Hebrideans en Soays, twee oersoorten uit Noord Schotland, zijn zeer zelfredzaam en absoluut ongevoelig voor voetrot. Het zijn geen echte gra-zers, maar browsers. Dit betekent dat ze van alles wat eten, zonder specifieke voorkeur. Van bramen, netels en distels over gewoon gras en ruigtekrui-den, tot schors, jonge twijgen en bladeren van bomen: het gaat allemaal naar binnen.

Belgische soorten zoals Voskop, Houtlander, Mergellander en Vlaams Heideschaap zijn even-eens zelfredzaam, met vergelijkbare kwaliteiten als Hebrideans of Soays. Hun voorkeur gaat uit naar grassen en ruigtekruiden. Boomopslag eten ze ook, maar in verhouding minder dan Hebride-ans en Soays. Ze beginnen er pas aan wanneer het gras- en kruidenaanbod sterk is afgenomen.

Moderne schapen zijn ziektegevoelig en kunnen onvoldoende zelfstandig aflammeren. Daarnaast vragen ze mooie grazige weiden zonder ruigte-kruiden, het tegengestelde van wat we in onze natuurgebieden vinden. Voor begrazing in natuur-gebieden zijn de oude rassen dan ook het enige alternatief. Ze hebben wel als nadeel dat ze minder vlees opleveren.

Voor de biotopen waarin Patrick Stubbe werkt, bleken Hebrideans het meest geschikt, meer dan Voskoppen, Mergellanders, Houtlanders, Black Welsh Mountain of Scottish Blackface. Voor sommige gebieden zijn deze schapen zeker een volwaardig alternatief. Ze beginnen echter pas aan de ruigtes wanneer het gras grotendeels kort

Begrazing met schapenVerslag van een studiebezoek

Met de toename van het aantal gebieden in eigendom wordt het beheer er voor Natuurpunt niet makkelijker op. In bossen valt dit meestal nog mee. Hooilanden en meersen zijn echter andere koek. Maaien en afvoeren is erg arbeidsintensief. Begrazing met schapen is een alternatief dat bij Natuurpunt Ninove al ter sprake kwam. Op één plaats gebeurt het ook, zij het zeer beperkt. Om met correcte argumenten te kunnen oordelen over de zin en onzin van begrazing zochten we Patrick Stubbe op. Hij bezit 160 schapen, verdeeld over meerdere kudden. Ze grazen in gebieden van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en van Natuurpunt in de ruime omgeving van Leuven.

Kameroenschaap, puzzelstuk voor het creëren van een eigen ras

Thi

erry

Onk

elin

x

nr. 4 - oktober 2007 11

gevreten is. De ruigtes zijn dan vaak al te hoog opgeschoten om nog helemaal afgegraasd te worden.

Patrick ontwikkelt een eigen ras, met kwaliteiten gericht op natuurbeheer. Ze moeten browsen ipv grazen, resistent zijn voor allerlei schapenkwalen, aardig wat vlees opbrengen om de onvermijdelijke veeartskosten te dekken, en vanzelf ruien, zodat ze niet moeten geschoren worden en beschermd zijn tegen aanvallen van de myasisvlieg.

Hebrideans kunnen veel, maar niet alles…In een aantal bosgebieden is het de bedoeling om de resterende heidevegetaties op de heuvel-toppen te laten uitbreiden. De heide lijdt er sterk onder de vergrassing met pijpenstrootje en ver-bossing met berken, fijnspar en vooral Ameri-kaanse vogelkers. In bepaalde stukken werden de volwassen bomen eerst gekapt. De Hebrideans eten de doorschietende boomopslag, evenals het pijpenstrootje en de varens. Tevens eten ze ver-

houte delen van de heide, waardoor deze verjongt en krachtiger wordt. Na enkele jaren is door de begrazing de heideoppervlakte zeer sterk toege-nomen.

In een vochtig tot nat meersengebied langs de Laanbeek, een zijrivier van de Dijle, worden de Hebrideans ingezet om na de eerste maaibeurt in juni het gebied open te houden. De schapen grazen er de hele winter door. Ook al betreft het een zeer nat gebied, schade door vertrappelen is nagenoeg onbestaande. De Hebrideans blijken hier in staat om de verschillende zeggesoorten onder controle te houden. Tegen begin april laten ze een totaal kort gegeten bodem na. Dat doet wonderen voor de orchideeën! Het aantal orchideeën is van een paar tientallen gestegen naar één van de grootste populaties in Vlaanderen.

We bezochten er ook een oud hooiland dat tot voor enkele jaren volledig overgroeid was met brandne-tels, distels en bramen, als gevolg van een exploi-

Begrazing met kudde Hebrideans

Thi

erry

Onk

elin

x

12 nr. 4 - oktober 2007

tatie met populieren. Ervaringen met Voskoppen vielen hier tegen. Hebrideans echter aten tegelijk met het gras ook alle ruigtekruiden op. Als enige bijkomende ingreep werden er bij aanvang een aantal doorgangen gemaaid. De schapen deden de rest. Na drie jaar grazen zijn brandnetels en bra-menareaal sterk teruggedrongen. Zo komt er licht en ruimte voor concurrerende kruiden. Het gebied wordt geleidelijk opener.

Hebrideans kunnen dus echt wel het ruige werk aan. Ze doen het echter niet altijd even conse-quent. We stelden vast dat er plaatsen zijn waar ze de brandnetelruigte nagenoeg ongemoeid laten en andere waar ze de boel tot bijna tegen de grond afvreten. Hetzelfde geldt voor de boomopslag. Je kan dit ook zien als een voordeel: ze creëren diver-siteit.

Conservator, hoeder en hondDe conservator is verantwoordelijk voor het bekos-tigen en plaatsen van de omheining en voor de administratie die een erkend reservaat met zich meebrengt. Het beheer van een kudde kan best aan een gespecialiseerde schapenhouder overge-laten worden. Het is immers vrij arbeidsintensief en vereist vakkennis. Want, oerschaap of niet, schapen moeten verplaatst en gevangen worden, geschoren en ontwormd, de hoeven verzorgd, de veearts gecontacteerd, enz. Hoewel de schapen-houder niet dagelijks aanwezig hoeft te zijn, moet hij er wel steeds staan als er iets mis gaat. En vaak is dat wanneer hij slaapt, op een feestje zit of op reis is. In natuurgebieden en voor grotere kuddes, kan hij best nog de assistentie van een goede werk-hond gebruiken. We konden met eigen ogen vast-stellen hoe de Australische Kelpie van Patrick in één minuut een kudde van dertig schapen naar zijn baas toe dreef.

UitwijkmogelijkhedenDe belangen van het reservaat komen niet steeds overeen met die van de schapenhouder. In veel reservaten mag er slechts gedurende een beperkt deel van het jaar gegraasd worden. Door weers-omstandigheden is het soms onmogelijk om dit schema strikt op te volgen. Hoe dan ook rijst de vraag waar de schapen buiten de begrazingsperi-ode heen moeten. De dieren moeten immers ook dan eten. Doorgaans is dat dan nog een periode

met een laag voedselaanbod. Als de schapenhou-der over onvoldoende grond beschikt waarop hij kan uitwijken, is deze termijnbeperking een onmogelijke opdracht. Ook ontwormen brengt nevenproblemen met zich mee. Veel ontwormings-producten zijn immers schadelijk voor insecten en bodemfauna, zodat er best naar een andere plaats wordt uitgeweken. Een cohabitatie tussen een con-servator en een schapenhouder kan dus slechts lukken mits goede afspraken en mits enige flexibi-liteit van de beide partijen.

Voor en tegenBegrazen heeft een aantal puntjes voor op maaien. Het afgrazen van de vegetatie is gespreid in tijd en ruimte. Daardoor hebben insecten de kans om uit te wijken naar nog niet afgegraasde stukjes. Er sneuvelen ook geen kikkers, muizen en andere kleine diertjes, iets wat bij een maaibeurt niet te vermijden is. Doordat bepaalde stukken korter afgegraasd worden dan andere, ontstaat er diver-siteit.

Schapen verarmen de bodem. Via hun wol en lam-meren nemen ze méér biomassa weg dan wat ze achterlaten in de vorm van mest. De mest wordt op zijn beurt verwerkt door kevers. Recent onderzoek heeft aangetoond dat deze hun buit meenemen tot onder de humuslaag, waardoor de bodem minder verrijkt wordt. Via de mest en de wol worden

Australische kelpie

Thi

erry

Onk

elin

x

nr. 4 - oktober 2007 13

Patrick [email protected]

Beheer met schapen

INFO

zaden over een grote oppervlakte verspreid. Dit is heel belangrijk om bijvoorbeeld het uitbreiden van heide te stimuleren.

Er moet niet gemaaid en afgevoerd worden, wat een pluspunt is voor de terreinbeheerders. Scha-penrassen die browsen, houden bovendien de boomopslag kort, waardoor kapwerk door vrijwil-ligers veel langer effect heeft.

Schapen hebben een zekere aaibaarheid. Ze geven aan een natuurgebied een rustiek karakter en zijn toegankelijker voor bezoekers die geen ervaring

hebben met grootvee. Bovendien zijn ze bij verzor-ging veel handelbaarder dan grootvee.

Tegenover deze voordelen staat natuurlijk het onderhoud van de kudde. Er is nood aan minstens één schapenhouder met verstand van zaken, die er een flink stuk van zijn tijd in wil investeren. Een vrij rondlopende kudde vraagt ook extra discipline van de wandelaars. Het is niet wenselijk dat ze bij-gevoederd worden. En honden moeten absoluut aan de leiband.

Stefan Kestens

Hebrideans en Wiltshire horns

Thi

erry

Onk

elin

x

Lezers die zelf eens een Hebridean willen zien, kunnen terecht bij Stefan Kestens te Denderwindeke (054 50 35 65).Hij heeft er een paar lopen.

14 nr. 4 - oktober 2007

Op vrijdag 30 november organiseren afdeling Ninove en JNM Niger al voor de achtste keer hun spetterende natuur- en milieuquiz. Alle Natuur-puntafdelingen, JNM-afdelingen en diverse werk-groepen uit de regio en zelfs daarbuiten nemen het tegen elkaar op, soms met meerdere ploegen. Leden die een gezellige avond willen meemaken, kunnen hun vrienden, familie of andere leden aan-spreken om mee te komen quizzen! Iedere deel-nemer ontvangt trouwens een mooie prijs. Maar velen komen vooral voor de informele contacten en de competitieve maar zeer aangename sfeer.Zoals steeds zijn er heel veel vragen bij voor gene-ralisten. Ook de liefhebbers van dieren en planten komen aan hun trekken in de twee fotorondes. In de eerste avondhelft vult een speelse tafelronde alle tijdsgaatjes. Twee mysterieuze themarondes zetten je aan om verbanden te zoeken tussen de antwoor-

den. De laatste ronde is een gokronde die nog alles op zijn kop kan zetten. Spanning troef!De formule geniet de laatste jaren een explosief succes. Om ons zo goed mogelijk te kunnen orga-niseren, wordt met aandrang gevraagd om vooraf in te schrijven. Trouwens, hoe sneller, hoe meer kans op een goede plaats vooraan in de zaal. Doen!

Voor praktische details verwijzen we naar de Den-drietkalender

30 november: 8ste natuurquiz Dendrietregio30 november: 8ste natuurquiz Dendrietregio

Wouter Mertens054 32 51 71

[email protected]

Afdeling NinoveINFO

Mar

c Sy

moe

ns

nr. 4 - oktober 2007 15

DENDERKALENDER Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen € 1, tenzij expliciet anders vermeld.Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk (€ o,o5 per km/persoon).

uur van vertrek

plaats van afspraak

toelichting

☺ gids

bijzonderheid

h contactpersoon

zeker meebrengen

nr. 4 - oktober 2007 15

dinsdag 2 oktober

Paddenstoeleninventarisatie Kluisbos-Somergembos

afd. Aalst, Lede-Houtem en Erpe-Mere 14:00 Aan het einde van de Schietbaan

(zijbaan Brusselse steenweg) ter hoogte van de oude Zeebergbrug

Paddenstoeleninventarisatie onder leiding van de paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok.h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

zondag 7 oktober

Natuurwandeling in de Gerstjes

afd. Aalst 10:00 – 12:00 Parking Gerstenhof, Gerstenstraat

12 te Erembodegem-Aalst Natuurwandeling in samenwerking

met de stad Aalst.☺ Peter Tolleneerh Dienst Leefmilieu - 053 73 24 12 [email protected]

zondag 7 oktober

Natuurwandeling in Liedekerkebos

afd. Affl igem-Liedekerke 9:45 – 12:00 Samenkomst om 9.30 uur aan

ingang Liedekerkebos, Schelfhout- straat

Themawandeling (4 km): "De vos".h Erik De Block - 053 68 35 88 [email protected]

zondag 7 oktober

Natuurwandeling in de Pamelse meersen

afd. Affl igem-Liedekerke 14:15 – 16:30 Samenkomst om 14 uur aan het

begin van de Langestraat, rechtover het Molenhof te Liedekerke

Verkennende wandeling door ons reservaat (4 km).h Erik De Block - 053 68 35 88 [email protected]

zondag 7 oktober

Trektelling in het Aubroek(Scheldebroeken) te Berlare

afd. Dendermonding metVogelwerkgroep Durmevallei

7:15 Samenkomst aan het Veer in Ber-

lare, Waterhoek 25

In het kader van de Vlaamse simul- taantrektellingen (Vlaamse Vogel-werkgroep Natuurpunt) gaan we opnieuw trekvogels tellen langs de Waterhoek. Op het "menu" staan honderden tot een paar duizend vinken en graspie- pers en minstens enkele soorten zoals boompieper, boomleeuwerik, appel- vink, Europese kanarie, kruisbek enz. Bij goed trekweer zullen we uiteraard ook roofvogels kunnen waarnemen, zoals buizerds, sperwers, bruine kie- kendieven, maar ook mogelijk rode wouw, zwarte wouw, visarend, blauwe- kiekendief, smelleken of slechtvalk. Aantallen en soorten zijn uiteraard sterk afhankelijk van het weer. Bij goed weer tellen we tot het einde van de namiddag.h Rudi van Onderbergen - 052 44 84 42

Boterhammetjes e.a. meebrengen indien je 's middags blijft.

zondag 7 oktober

Paddenstoelenwandeling in de bossen op de Oudenberg

afd. Boven-Dender 14:00 – 17:30 Parking café Haciënda, Straatje door

Boelarebos We rakelen een oude gewoonte op:

onze drie bossenwandelingen. Het golvend landschap langs de flan- ken van de Oudenberg, getooid met het Leander-Arduinbos, het Boelare- bos en het Bourengbos, is op zich al de moeite waard. Daarbovenop kunnen we proeven van de eerste zweem van herfst. Paddenstoelen steken dan in alle maten, kleuren en vormen de kop op.h Willem Boonen – 054 41 75 85 [email protected]

zondag 7 oktober

Week van het bos

afd. Lede-Houtem 14:00 Oude Pastorie, Halleweg 15 te

Zonnegem Natuureducatieve wandeling in Zon-

negem i.s.m. VZW Pastorie, Halle- weg 15, 9520-Zonnegem.☺ Peter D’Hondt

Na de wandeling biedt VZW Pastorie een drankje aan.h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

vrijdag 12 oktober

4 jaar paddenstoelenwerkgroep“Zwamvlok”

afd. Aalst, Lede-Houtem en Erpe-Mere 19:30 Parochiecentrum “St. Antonius”,

Capucienenlaan 97 te Aalst (Vroeger Capucientje)

Projectieavond rond 4 jaar werking van paddenstoelenwerkgroep “Zwamvlok”. Het belooft een leer- rijke, boeiende en aangename avond te worden met heel wat verrassin- gen.h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

zondag 14 oktober

Paddenstoelenwandeling in het Osbroek

afd. Aalst, Lede-Houtem en Erpe-Mere 10:00 – 12:00 Frans Blanckaertdreef (zijstraat

Parklaan te Aalst) Paddenstoelenwandeling onder lei-

ding van de paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok.h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

zondag 14 oktober

Wandeling en bezoek aan de trektelpost in het Aubroek

afd. Dendermonding 8:00 – 10:30 wandeling

10:30 – 12:00 bezoek trektelpost Samenkomst aan het Veer in Ber-

lare, Waterhoek 25 Meersenwandeling langs de Schelde

en Brede Schoren met speciale aandacht voor de dagtrek van vogels die op dit tijdstip van het jaar op zijn hoogtepunt is. Gevolgd door een bezoek aan de trektelpost van vogelwerkgroep Durmevallei in het Aubroek te Berlare.☺ André van Doorsselaer, Antoine Huldersh Rudi van Onderbergen - 052 44 84 42

dinsdag 16 oktober

PaddenstoeleninventarisatieSmetlede, Oud-Smetlede, Zandputten en Puttekouter

afd. Lede-Houtem en Erpe-Mere 14:00 Kerk Smetlede Paddenstoeleninventarisatie onder

leiding van de paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok.h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

zondag 21 oktober

Stiltewandeling in Waarbeke

afd. Boven-Dender 14:00 – 17:30 Kerk van Waarbeke Waarbeke-Nieuwenhove is een uit-

hoek van ons gebied die we zelden bezochten. Kenmerkend zijn de klein- schaligheid, de aanwezigheid van wilgenrijen en hagen, een paar mooie beekvalleien en de vergezichten op de Congoberg te Vollezele. Maar bovenal is Waarbeke het centrum van het eerste erkende stiltegebied van Vlaanderen, zo’n 28 km2 groot. Dirk Sturtewagen, coördinator Centrum Waarbeke vzw en de spilfiguur achter dit project, geeft bij de start van de wandeling uitvoerig uitleg.h Carlos D’Haeseleer- 054 41 87 09 [email protected]

Zondag 21 oktober

Trektelling in het Aubroek(Scheldebroeken) te Berlare

afd. Dendermonding metVogelwerkgroep Durmevallei

7:15 Samenkomst aan het Veer in Ber-

lare, Waterhoek 25 In het kader van de Vlaamse simul-

taantrektellingen (Vlaamse Vogel- werkgroep Natuurpunt) gaan we in onze regio opnieuw trekvogels tellen langs de Waterhoek. Bij goed weer tellen we tot het einde van de namiddag.h Rudi van Onderbergen - 052 44 84 42

Boterhammetjes e.a. meebrengen indien je 's middags blijft.

zondag 28 oktober

Paddenstoelenwandeling in het Osbroek

afd. Aalst, Lede-Houtem en Erpe-Mere 10:00 – 12:00 Frans Blanckaertdreef (zijstraat

Parklaan te Aalst) Paddenstoelenwandeling onder lei-

ding van de paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok.h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

dinsdag 30 oktober

PaddenstoeleninventarisatieHonegem-Solegem-St. Apollonia

afd. Lede-Houtem en Erpe-Mere 14:00 Ter Vaerent, Keiberg te Lede Paddenstoeleninventarisatie onder

leiding van de paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok.h Herman Derder - 0495 32 42 61 [email protected]

donderdag 1 t/m zondag 4 november

Vierdaags Kraanvogelweekend bij het Lac du Der

afd. Boven-Dender

Meer details volgen na inschrijving Bij de "anciens" hoeft Lac du Der nog

weinig commentaar. De volledige Scan-dinavische populatie van kraanvogelsblijft er even pleisteren. Aantallen van 25.000 zijn normaal. De beleving van hun foerageervluchten ‘s morgens en hun slaapvluchten ‘s avonds is hét summum van natuurbeleving. Overdag wandelingen door oude eikenbossen en langs waterpartijen. Overnachting in een gîte in Droye in slaapkamersvan 4 of 5 personen, stuk voor stuk met een badka-mertje met douche en toilet. Vertrek op donderdagmorgen en terug op zondag-avond. Maximum 22 deelnemers.

120 euro per persoon voor vol pen-sion. We rijden met eigen, kostendelend vervoer. De inschrijving is geldig na beta-ling op rekening 001-1984550-06 van Koen Steenhoudt, vermelding "Lac du Der” + aantal Personen.h Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 [email protected]

zondag 4 november

Natuurwandeling in Somergembos

afd. Aalst

10:00 – 12:00 Op het einde van de Schietbaan (zij-

baan Brusselse steenweg) ter hoogte van de oude Zeebergbrug

Natuurwandeling in samenwerking met de stad Aalst.☺ Antonia Geertsh Dienst Leefmilieu - 053 73 24 12 [email protected]

zondag 4 november


afd. Affl igem-Liedekerke

9:45 – 12:00 Samenkomst om 9.30 uur aan

ingang Liedekerkebos, Schelfhout- straat

Themawandeling (4 km) "Kraaien en eksters".h Erik De Block - 053 68 35 88 [email protected]

zondag 4 november

Herfstwandeling in Affl igem

afd. Affl igem-Liedekerke

14:15 – 16:30 Samenkomst om 14 uur aan de Patro

te Hekelgem. Verkenning van de natuur in de

omgeving van de Nieuwe Molen en de Duivelsputten (4 km).h Erik De Block - 053 68 35 88 [email protected]

zondag 4 november

Herfstwandeling in de Heidemeersen

afd. Dendermonding

14:00 – 17:00 Waterzuiveringsstation te Berlare,

Sluis 64, Berlare Wandeling met aandacht voor de

herfstflora en –fauna.h Stefaan Thibau - 052 42 69 72 [email protected]

dinsdag 13 november

Paddenstoeleninventarisatie:

Kluisbos-Somergembosafd. Aalst, Lede-Houtem en Erpe-Mere

14:00 Aan het einde van de Schietbaan (zij-

baan Brusselse steenweg) ter hoogte van de oude Zeebergbrug

Paddenstoeleninventarisatie onder leiding van de paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok.h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

zaterdag 17 november

Dag van de Natuur

afd. Denderleeuw

14:00 – 17:30 Infobord Rodestraat, Denderleeuw We vinden de herfst, mossen en

zwammen langs de knuppelpadroute in de Wellemeersen.☺ Peter Tolleneerh Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

Stevig schoeisel

zondag 25 november

Wandelen langs de GRtussen Everbeek en Vloesberg

afd. Boven-Dender

13:45 – 17:30 Kerk Everbeek Boven Om 13.45 uur rijden we met alle

chauffeurs naar Vloesberg, vanwaar we met zo weinig mogelijk wagens terugkeren naar het startpunt. Zo kunnen we een relatief lang segment van de GR route doen, zonder te moeten terugkeren. We maken kennis met een subliem stuk Vlaamse Ardennen.

h Carlos D’Haeseleer- 054 41 87 [email protected]

dinsdag 27 november

PaddenstoeleninventarisatieSmetlede, Oud-Smetlede, Zandputten

en Puttekouter

afd. Lede-Houtem en Erpe-Mere

14:00 Kerk Smetlede Paddenstoeleninventarisatie onder

16 nr. 4 - oktober 2007

leiding van de paddenstoelenwerk-groep Zwamvlok.

h Herman Derder – 0495 32 42 61 [email protected]

REGIOACTIVITEITvrijdag 30 november

Spetterende natuurSpetterende natuurSpetterende natuurSpetterende natuurregregregregioquizioquizioquizioquiz

afd. Ninove en JNM Niger

19:00-24:00 Zaal CC de Linde, Gemeentehuis-

straat te Meerbeke Schrijf met je straat, vrienden of

verniging mee in! Inschrijven door 16 euro

over te schrijven op het nummer 979-3529555-21 van natuurpunt Ninove met vermelding: QUIZ + de naam van je ploegh Wouter Mertens - 0495 68 89 33

zondag 2 december

Natuurwandeling in Kravaalbos

afd. Aalst 10:00 – 12:00 Hof Te Putte, Putstraat 99, Meldert-

Aalst Natuurwandeling in samenwerking

met de stad Aalst.☺ Annemie De Bruyckerh Dienst Leefmilieu - 053 73 24 12 [email protected]

zondag 2 december



ingang Liedekerkebos, Schelfhout-straat

Themawandeling (4 km) "Winter".h Erik De Block - 053 68 35 88 [email protected]

zondag 2 december

Wandeling in de ‘Faluintjes’

afd. Affl igem-Liedekerke 14:15 – 16:30 Samenkomst om 14 uur aan de kerk

van de abdij van Affligem Winterwandeling door de Faluintjes

(6 km).h Erik De Block - 053 68 35 88 [email protected]

zaterdag 8 december

Natuurwandeling enFilmvoorstelling “An Inconvenient Truth”

afd. Groot Haaltert 15:00 JC De Kouter - Melkkouter - Haaltert Organisatie: KWB Haaltert & Na-

tuurpunt Groot-Haaltert. Deelname: 1 euro

nr. 4 - oktober 2007 17

h Stijn De Ryck - 0472 70 20 [email protected] Steeman (KWB) - 0494 57 02 [email protected]

zondag 9 december

Wandeling rond duurzame energie,wind en water

afd. Lede-Houtem en Erpe-Mere

14:00 Gotegemmolen, Gotegemstraat,

Aaigem Wandeling met veel informatie.

☺ Peter D’Hondth Rik De Baere - 053 21 29 13 of 0476

88 71 [email protected]

woensdag 12 december

Winterse natuurreizigersavond

afd. Ninove

19:00 - 23:00 Lokaal Kalisj, Pollarebaan 126, 9400

Ninove. Gezellige avond. Zevental kleine

kwalitatieve bijdragen van telkens ongeveer een kwartier: La Brenne (Fr), Aveyron (Fr), Pardellynxreis (Sp), een vogeltocht in het voorjaar naar Israel en in het najaar Faslterbo (W. Faveyts), het ongekende Siberië (C. Van Ginderdeuren), een eigen professionele videomontage (C. Vanhelden) en uiteraard de nodig natjes en droogjes en een gezellige pauze. Zelf ook een leuke reis ge-daan? Breng gerust materiaal mee.

h Wouter Mertens - 0495 68 89 33

zondag 16 december

Wandeling in de Vossestaart (Atembeke)met aandacht voor landschap en geologie

afd. Boven-Dender

14:00 – 17:30 Kerk Onkerzele De Vossestaart is een gebied in

Atembeke, gelegen tussen de kam- men van Kleine en Grote Molenberg, Oudenberg en Bosberg. Een schilderachtig landschap met wilgenrijen, grachten, beekvalleitjes, veldbosjes en weiden. We doen er landschappelijke impressies op. Geologie, reliëf en landschap worden toegelicht. Een weinig bezocht hoekje van ons gebied.

Na afloop worden we verwacht op een borrel of pint in Den Athayet (tegen betaling)

h Koen Steenhoudt – 054 58 67 58 [email protected]

zaterdag 22 december

Winterzonnewende wandeling

afd. Ninove 19:00 – 22:00 Kapel van Bevingen te Meerbeke

(Parking Neigembos tegen Neigem) Dichter en literatuurkenner Koen

Stassijns neemt ons mee op een intrigerend parcours met passende tekstfragmenten. Activiteit voor het hele gezin. Tussendoor opgewarmd met glühwein, en chocolademelk voor de kleinsten.

Deelname: volwassenen 5, kinderen 1 euro.h Stefan Kestens - 054 50 35 65 of 0475 79 00 88

zondag 8 januari

Glühweinwandeling in Liedekerkebos


ingang Liedekerkebos, Schelfhout-straat

Natuurwandeling (4 km) met glüh- wein als afsluiter.h Erik De Block - 053 68 35 88 [email protected]

zondag 13 januari

Uitstap naar de kust

afd. Denderleeuw 08:00 – 20:00 Kerk, Welleplein te Welle In de Uitkerkse polder, langs de

kust en omgeving op zoek naar over-winterende ganzen en zeevogels.

h Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Stevig schoeisel, picknick en drank.

zondag 14 oktober

Beheerswerken

afd. Affl igem-Liedekerke 8:30 – 12:30 Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden aangeboden.h Voor afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 [email protected]

zaterdag 27 oktober

Beheerswerken Sint-Onolfspolder

afd. Dendermonding 9:00 - 12:00 Maaien van rietruigte.

h Vooraf contact nemen met Stefaan Thibau - 052 42 69 72 [email protected]

Laarzen en werkhandschoenen

zondag 11 november

Beheerswerken


Drank en een tussendoortje worden

BEHEERSWERKEN

18 nr. 4 - oktober 2007

Op de grens van Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, tussen de rivieren Dender en Mark, ligt het eerste erkende stiltegebied van Vlaanderen, een land-schappelijk mooi gebied van 28 km² met een uitzonderlijke akoestische kwaliteit.

We leven in een drukke tijd en hollen vaak de essentie voorbij. Stilte is een steeds zeldzamer wor-dend kleinood in ons volgebouwde Vlaanderen. Stiltekwaliteit betekent dat de natuurlijke geluiden het grootste deel van de dag het achtergrondge-luid bepalen. Dat wil dus niet zeggen dat er geen joelende kinderen mogen spelen, geen tractoren mogen uitrijden of dat er niet kan worden gejaagd. Dat zijn allemaal geluiden die op het platteland

thuishoren en die daar ook historisch een plaats in hebben. Stilte gaat om waardering voor een uit-zonderlijke levensomstandigheid en de wil om die te behouden.Dirk Sturtewagen, coördinator van het stiltege-bied, slaagde erin om de gemeentebesturen van Galmaarden, Geraardsbergen en Ninove, de pro-vincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant en het Vlaams gewest rond de tafel te brengen. Dat heeft geleid tot een intentieverklaring om de stilte in het gebied zoveel mogelijk te vrijwaren en te bevorde-ren, zonder meteen beperkende maatregelen in te bouwen.In samenwerking met de toeristische dienst van Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen werden er bordjes geplaatst. Er werden vier wandellussen

Zondag 21 oktober: op stap door een stiltegebiedZondag 21 oktober: op stap door een stiltegebied

aangeboden.h Voor afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 [email protected]


Bomen planten in Korte Lake

afd. Boven-Dender

9:00 – 17:00 Stationnetje Overboelare, Kortelake-

straat Percelen waar populieren werden

gekapt worden herbebost met inlandse bomen en struiken.h Willem Boonen – 054 41 75 85 [email protected]

Spade


Dag van de Natuur

afd. Ninove

09:00 - 12:00 en/of 14:00 – 16:00 Halte van Eichem, Rietstraat te

Appelterre Omvormingsbeheerswerken in ons

reservaat Linkeroever: plantklaar maken van perceel en planten van inheemse bomen en struiken.h Jeroen Vanhee - 054 33 50 29 Georges Jacobs - 0476 60 18 37

Laarzen, spade en werkhandschoenen

zondag 18 november

Dag van de natuur:behaag de Paddenhoek

afd. Erpe-Mere 14:00 St.-Appoloniastraat te Aalst Aanplant van houtwal langs de voet-

wegen en toelichting bij omvor- mingsbeheer. Onder leiding van de werkgroep Honegem.h Rik De Baere - 053 21 29 13 of 0476 88 71 29 [email protected]

Laarzen, handschoenen en eventueel spade

zondag 18 november

Dag van de NatuurBeheersactiviteit voor jongeren in

de Heidemeersen te Berlare

afd. Dendermonding 14:00 – 17:00 Waterzuiveringsstation te Berlare,

Sluis 64, Berlare. Knotten van knotwilgen i.s.m. de

Chirojongens van Berlare. Activiteit wordt afgesloten met een drink.h Stefaan Thibau - 052 42 69 72 [email protected]

Laarzen en werkhandschoenen

zondag 9 december

Beheerswerken


Drank en een tussendoortje worden aangeboden.h Voor afspraakplaats en info Marc Michiels - 053 67 11 91 [email protected]

zaterdag 15 december

Beheerswerken Heidemeersen

afd. Dendermonding 14:00 - 17:00 Verwijderen van exoten, vrijmaken

vijveroever.h Vooraf contact nemen met Stefaan Thibau 052 42 69 72 [email protected]

Laarzen en werkhandschoenen.

september/november

Cursus “Natuur in zicht”

afd. Lede-Houtem 13:00 – 16:00 De Pastorie, Halleweg 15, 9520 Zon-

negem Organisatie i.s.m. CVN. 10 opeenvol-

gende maandagen van 10 september tot en met 12 november.

Prijs 60 euro te storten op rekening 404-3076041-29 van CVNh CVN Oost-Vl. – 055 33 54 49 [email protected] [email protected]

CURSUSSEN

nr. 4 - oktober 2007 19

In het verleden was de Zoogdierenwerk-groep Elio actief in het volledige zuiden van de provincie Oost-Vlaanderen en dus ook in onze Denderstreek. Omdat deze werkgroep al een paar jaar niet meer actief is, hebben een paar enthousiastelingen uit de Denderstreek het idee opgevat om een nieuwe zoogdierenwerkgroep op te rich-ten, maar dan enkel voor de Denderstreek, het Dendrietgebied. Dit laatste uit prakti-sche en communicatieve overwegingen.

Op 25 juni vond een eerste vergadering plaats met 8 personen. Los daarvan, lieten al 5 mensen weten ook geïnteresseerd te zijn om mee te werken. Het tweede overleg is gepland voor maandagavond 22 oktober om 20 uur in de Kalisj, Pollarebaan 126 te Ninove. Iedereen die in de regio actief met zoog-dieren wil bezig zijn, is van harte welkom.Zoogdierenwerkgroep Elio heeft nu ook op papier zijn werking volledig stopgezet. Hierdoor is in een deel van Zuid Oost-Vlaanderen geen lokale zoog-dierenwerkgroep meer actief. Geïnteresseerden uit deze regio kunnen echter steeds terecht bij de nationale Zoogdierenwerkgroep.De zoogdierenwerkgroep Denderstreek wil de losse waarnemingen uit de regio verzamelen zodat deze niet verloren gaan, werken rond een paar projecten zoals eikelmuizen en vleermuizen, in samenwerking met de plaatselijke afdelingen publieke activiteiten organiseren, zorgen voor bijdrages in Dendriet, enz.

We zouden hierbij iedereen die geïnteresseerd is om mee te werken willen oproepen om een sein-tje te geven. Het engagement is natuurlijk vrij en kan sterk verschillen van persoon tot persoon, van gewoon actief deelnemen, over gidsen en praktisch helpen, tot meewerken als actief bestuurslid. Maar hierover moet je nog geen beslissing nemen: als je geïnteresseerd bent in zoogdieren, kom dan op 22 oktober naar Ninove.

Joachim De Maeseneer0496 93 53 77 - [email protected]

www.zoogdierenwerkgroep.be/denderstreek

Zoogdierenwerkgroep Denderstreek

INFO

Oprichting Zoogdierenwerkgroep DenderstreekOprichting Zoogdierenwerkgroep Denderstreek

uitgestippeld, onderling met elkaar verbonden en genoemd naar de vier windrichtingen, symbolisch om aan te geven dat stilte kan uitwaaien van oost naar west, van noord naar zuid. Er werd ook een permanente werkgroep Stiltegebied Dender-Mark van ambtenaren en deskundigen in het leven geroepen die het project systematisch opvolgt.

Koen Steenhoudt054 58 67 58

[email protected]

Afdeling Boven Dender

INFOWandel mee op 21 oktober

Zie Denderkalender voor praktische details

Je kan kennis maken met het hart van deze stilte-pool via onze wandeling die vertrekt vanuit Waar-beke, aan de voet van de Congoberg, één van de mooiste landschappen binnen het stiltegebied. Na een korte deskundige uitleg door Dirk Sturtewa-gen, neemt Carlos ons mee op pad.

Huismuis

© V

ilda

- Ro

llin

verl

inde

20 nr. 4 - oktober 2007

Februari 2007Timmert de Vlaming gewoontegetrouw alles pot-dicht tijdens verbouwingen, ik heb mijn garage net opengemaakt en omgedoopt tot toegangspor-taal. Immer tegendraads – vraag maar eens na bij mijn ouders – besloot ik vervolgens ook om defini-tief komaf te maken met die oogverblindend witte PVC-poort. Onder het motto ‘alweer een gruwel minder’ gooide ik ze er samen met een vriend uit – alleen de poort, niet de vriend.

17 aprilDe helpende handjes van kaboutertjes of elfjes zijn voorlopig nog niet te bespeuren, zodat de werken veeleer traag maar toch gestaag vorderen. Of toch? Ineens krijg ik immers het gezelschap van dartel rondfladderende, vrolijk kwetterende wezentjes. Zijn het elfjes, dan heb ik toch te maken met een eerder luie tak van de elfjesfamilie. Mortel maken, met stenen sleuren en timmeren: ik moet elke klus nog steeds op mijn eentje klaren. En netjes zijn ze evenmin, een laagje zwartwitte drek loopt van het autoraampje naar beneden…

20 aprilNet wanneer ik mijn overbuurman het elfjes-verhaal in geuren en kleuren uit de doeken wil doen, maakt hij me attent op de zwaluwen die in de garage rondfladderen. Huiszwaluwen of boe-renzwaluwen? Ik veronderstel boerenzwaluwen – wegens vroeger een boerderij. Alhoewel… Mis-schien toch wel huiszwaluwen? Hun drukte steekt immers schril af bij de rust die ik boeren, en dus ook boerenzwaluwen, van oudsher toedicht.

4 meiWarempel, de zwaluwen slaan aan het bouwen in mijn garage! Bovenop mijn verbouwingen!

Nota bene zonder bouwvergunning! En met een slordigheid die zijns gelijke niet vindt! Behalve uitwerpselen besluiten ze ook nog eens hun bouwmateriaal (lees: stro, modder, veertjes, enz.) te laten slingeren. Resultaat? Op drie verschil-lende plaatsen plannen ze een nest; zelfs een stopcontact wist niet aan hun sloophamer te ont-snappen.

10 meiMaar wat blijkt? De zwaluwen bouwen slechts verder aan het middelste nest en laten de funde-ringen voor het linkse en rechtse nest voor wat ze zijn. En mijn eigen verbouwingswerken? Die heb ik inmiddels stilgelegd om die van hen op de voet te kunnen volgen. Er valt trouwens niet bijster veel meer te verbouwen aangezien de vogeltjes hun nesten bouwden op de dwarslatjes die ik voorzag voor het vernieuwen van de plafondbekleding… En mijn wagen? Die zit inmiddels zo onder de zwaluwendrek dat ik besluit hem voortaan op de stoep – niet op het voetpad dus – naast ons huis te parkeren.

22 meiEn jawel hoor, de reacties van de buren blijven niet uit. Hoe leuk die zwaluwen wel zijn… Maar ook: hoe vervelend het toch is dat mijn wagen nu op de stoep staat – en ik die altijd al dacht dat de stoep openbaar domein was… Op de koop toe ontvang ik nog een heleboel meewarige blikken wanneer ik erop durf wijzen dat ‘die vuiligheid’ wel beschermd is. Maar aangezien een mens nu eenmaal geen ruzie met de buren wil, zet ik mijn wagen dus opnieuw in de garage en schroef ik een ‘zwaluwendrek-plankje’ onder het nest. Moet ik ’s ochtends mijn auto niet langer uit de uitwerpselen graven…

Eén zwaluw maakt de lente wél!Verbouwen op het ritme van de natuurVerbouwingen, voor velen een noodzakelijk kwaad op weg naar het stulpje van hun dromen. Ook voor ons. Sinds 2006 lijkt er geen einde te komen aan het eeuwige kappen, boren en metselen, maar tijdens het voorjaar van 2007 kleurden enkele ‘vreemde vogels’ evenwel elk verbouwingsmoment…

nr. 4 - oktober 2007 21

23 meiAlarmfase één. Tot mijn grote verbazing hebben de zwaluwen het verbouwen gestaakt en ze maken aanstalten om het nest te verlaten. Na kort overleg met mijn gevleugelde vrienden blijkt het ‘drek-plankje’ hen een doorn in het oog te zijn. Weg dus met die handel, de stoep verwelkomt voort-aan opnieuw mijn wagen. Oef, de zwaluwen slaan opnieuw aan het timmeren. Naarmate de voltooiing van het nest meer en meer in zicht komt, worden de beestjes beduidend minder zenuwachtig zodat ik ze eindelijk eens kan bekijken wanneer ze even pauzeren op één van de dwarslatjes. Zonder enig probleem ontwaar ik ineens een roestbruine keel-vlek. In combinatie met de vorm van het nest luidt het verdict al gauw: boerenzwaluwen!

3 juniSlechts één enkele zwaluw vliegt nog dapper af en aan, terwijl de andere op het nest rust. Overwerkt of… aan het broeden geslagen?

11 juniBroeden dus. Het mannetje vliegt voortdurend af en aan met voedsel en staat ’s nachts als een vol-leerde bodyguard trouw op post op één van de dwarslatjes. Van zodra hij ook maar enig gevaar opmerkt, alarmeert hij ogenblikkelijk het vrouwtje en verlaten ze samen mijn garage.

22 juniVreemd… Het vrouwtje lijkt opvallend vaak het nest te verlaten. Houdt ze het broeden voor beke-ken wegens al te vaak verstoord? In gedachten verzonken staar ik naar het nest tot ineens… een snaveltje! Als de wiedeweerga plaats ik mijn ladder tegen de muur en werp ik – in alle discre-tie – een blik in het nest. En ja hoor! Drie piep-kleine snaveltjes gaan hongerig open, hopend op een lunch van moeke. ‘Moeke’ is jammer genoeg een Natuurpunter die het niet kan laten enkele kiekjes te maken… Iemand jaloers op mijn foto’s?

Chr

isti

an P

ické

Je zou voor minder verbouwingswerken stilleggen!

22 nr. 4 - oktober 2007

Moraal van het verhaalVan in den beginne deed ik dan wel mijn uiter-ste beste om het de beestjes zo goed als moge-lijk naar hun zin te maken, het aanbrengen van een ‘sanitair plankje’ was evenwel een flater van jewelste. De buren-story over ‘de vuiligheid’ en de op de stoep geparkeerde wagen is jammer genoeg maar al te waar. De zwaluwnesten bevon-den zich dan wel op privé-terrein, diverse reac-ties van buren en voorbijgangers waren echter niet uit de lucht. Leuke reacties, maar vooral ook reacties van onbegrip, onverschilligheid, ja zelfs onverdraagzaamheid van mensen die er niet de minste twijfel over lieten bestaan dat een derge-lijk nest bij hen geen kans zou maken. Dat het om een beschermde diersoort ging, was van geen tel. De troep die ze maakten, dat was de kern van de zaak.

Tijdens de verbouwingswerken bleek op de zolder-verdieping van het gebouw al een oud zwaluwen-nest te zijn. Al gauw ging het mij dan ook dagen

dat dit gebouw vroeger volledig of gedeeltelijk open moest geweest zijn. Aangezien het gebouw pakweg zo’n 30 jaar lang al hermetisch afgesloten is, maakten zwaluwen dan ook geen enkele kans meer. Verbouw of renoveer je een bijgebouw of stal, denk dan ook even aan de zwaluwen en zorg voor een alternatief huisvestingsplan…

Ook ik zal het nest jammer genoeg moeten opdoe-ken: een mens kan nu eenmaal moeilijk door het leven gaan met een halfafgewerkt plafond… Toch heb ik me stellig voorgenomen er alles aan te doen opdat het gebouw toegankelijk zou blijven voor zwaluwen. Een kunstnest voor zwaluwen werd inmiddels op de kop getikt en zal zo snel moge-lijk in de buurt van het huidige nest prijken. En waarom ineens ook niet een webcam discreet opstellen in de buurt van het nest? Zo kan iedereen rustig genieten van talloze afleveringen “Het leven zoals het is… de boerenzwaluw”.

Christian Pické

Chr

isti

an P

ické

Wordt jouw fl at ook te krap?

nr. 4 - oktober 2007 23

In het oktobernummer van 2005 Dendriet berichtten we over de stijgende natuurwaarde van het rietveld aan het Waterzuiverings-station van Liedekerke-Teralfene. Na enkele discussies met Aquafi n over ongelukkige maaibeurten van de rietkragen in het broed-seizoen, is het roer nu helemaal omgegooid.

Voor zover de hoofdfunctie waterzuivering niet in het gedrang komt, is Aquafin bereid om de natuur maximale kansen te geven. Natuurpunt (vogel-werkgroep Cinerea) heeft vorig jaar met Aquafin niet alleen een overeenkomst gesloten over de

beheersprincipes voor dit gebied, de terreinploeg van Natuurpunt heeft zelfs het vegetatiebeheer overgenomen.

Ruimte voor rietVorige zomer werden de grasbermen gehooid en deze winter werden ook de eerste rietkragen gemaaid. De verwijdering van de droge rietstengels tast de vitaliteit van het riet dan het minst aan. Dit zal voortaan elke winter gebeuren in een maaicy-clus van vier jaar. Zo blijft er in het voorjaar meer sterk “overjarig” riet over. Dit komt de biodiversiteit zeker ten goede. Rietvogels zoals de kleine karekiet hebben in het voorjaar oude rietstengels nodig om hun nest te bouwen. Door elke rietkraag pas om de

RWZI (Riet Wordt Zoete Inval) te LiedekerkeRWZI (Riet Wordt Zoete Inval) te Liedekerke

Wim

D’ H

aese

leer

24 nr. 4 - oktober 2007

Het openbaar onderzoek over het ont-werp-bekkenbeheerplan voor de Dender is dit voorjaar afgesloten. De diverse water-beheerders buigen zich nu over de talrijke opmerkingen en suggesties, om tegen eind dit jaar een defi nitief plan voor te leggen aan de Vlaamse regering.

Het is nog te vroeg om een definitieve balans op te maken van dit belangrijke planningsproces, maar de besprekingen in de bekkenraad hebben in elk geval een aantal interessante, fundamentele discussiepunten blootgelegd. Centrum De Water-kant vond het nuttig deze onderwerpen nader uit te diepen en aan een aantal sprekers extra actuele informatie te vragen en deze te toetsen aan de visie van andere betrokken overheden en sectoren. Er wordt daarbij geprobeerd om inzicht te verwer-ven in de actuele visie van de Waalse overheid op het beheer van het stroomopwaartse deel van de

Dender. Het bekkensecretariaat zal aangeven wat de belangrijkste resultaten waren van de voorbije inspraakronde en hoe het planningsproces verder zal verlopen. Sprekers van de diverse waterbeheer-ders uit Vlaanderen en Wallonië en van de diensten voor Natuurbeleid zullen nader ingaan op enkele vraagstukken die prominent opdoken tijdens de voorbije publieksconsultatie.

Plannen voor een betere bevaarbaarheidZo lijkt er een grote consensus te groeien over de uitbouw van de bevaarbaarheid van de Dender tot Aalst. Een investering die perspectieven biedt voor de vervanging van wegtransport door minder vervui-lend en zuiniger transport over het water. De toeris-tische sector geeft ook steeds meer aandacht aan de pleziervaart. Maar wat houden deze investeringen juist in en welke bedreigingen en/of kansen bieden ze voor natuurontwikkeling langs de Denderoevers?Voor de bevaarbaarheid en waterafvoer is vol-doende diepgang nodig en daarom gaan er weer

Een “Denderend” Debat

vier jaar te maaien wordt voorkomen dat het riet toch te sterk zou verruigen. De eerste resultaten zijn al merkbaar: het riet staat zeer “dik”, het aantal zangposten van de kleine karekiet is sterk gestegen en ook de rietzanger heeft er weer gebroed.

Trekpleister voor vogelsOp het jaagpad langs de Dender zijn de talrijke watervogels op het bufferbekken goed te observe-ren. De kale, steile oevers van deze vijver hadden zwaar te lijden onder erosie. Mede op advies van Natuurpunt zijn ze op een ecologische wijze herin-gericht. Er is nu gekozen voor een ondiepe vooroe-ver met aanplanting van streekeigen oeverplanten. Op termijn is het misschien mogelijk om de vijver via een vistrap op de monding van de Bellebeek aan te sluiten en hem zo te laten uitgroeien tot een vispaaiplaats voor de Dender. De talrijke futen en aalscholvers wijzen op de rijke visstand van deze ondiepe, niet toegankelijke vijver. Deze winter

wordt de haag langs de spoorweg Brussel-Gent door Natuurpunt nog aangevuld met een volwaardige afsluiting, waardoor de rust in het gebied helemaal verzekerd zal zijn. Iedereen blijft welkom om vanaf de omliggende paden en vanuit de vogelkijkhut van dit mooie natuurgebied te komen genieten.

Trekpleister voor vogelringersNatuurpunt mag het terrein blijven gebruiken voor natuurstudie. Vogelwerkgroep Cinerea blijft vanuit de vogelkijkhut de winterse watervogelpo-pulatie inventariseren. En ook deze zomer zullen talrijke karekieten, rietzangers, boerenzwaluwen, enz. na een duik in de mistnetten, een ringetje aan de poot krijgen. Wie wil bekijken wat er reeds gevangen werd, moet maar eens surfen naar www.trektellen.nl (klik op België, Ringvangsten en RWZI Teralfene). De vangstresultaten worden tot het eind van de zomer bijna dagelijks aangevuld!

Rik De Baere

nr. 4 - oktober 2007 25

stemmen op om de Dender te baggeren. Langs Waalse kant krijgen deze plannen steeds vastere vorm. Welke stroomafwaartse invloed zullen zij hebben voor de “Vlaamse” Dender? Zal het risico op wateroverlast toenemen door een nog snellere afvoer vanuit Wallonië? Voorziet men boven de taalgrens ook overstromingsgebieden om piekdebieten verder stroomafwaarts (vb Geraardsbergen) te voorkomen? Heeft het Waals Gewest ook plannen om het vracht-vervoer op de Dender structureel te verbeteren? Sluit het Vlaams Gewest daar op aan? Is het nodig en nuttig om de Dender te baggeren en zo ja wat gaat men met de baggerspecie aanvangen? Beperkt men zich tot het behoud van de huidige capaciteit voor pleziervaart of heeft men meer ambities met de Dender als transportas, stroomopwaarts Aalst?Tot welke inspanningen is men bereid om de natuurwaarde op en langs dit stuk van de Dender te verhogen en in welke mate sluiten de plannen inzake bevaarbaarheid aan op het ontwerp Natuur-richtplan?

Centrum De Waterkant wil de betrokkenen langs beide zijden van de taalgrens samenbrengen om antwoorden te zoeken op al deze vragen. Hopelijk kunnen uitwisseling van actuele informatie en constructieve dialoog leiden tot nieuwe inzichten en tot betere afstemming van de inspanningen. De diverse functies van de Dender – waterafvoer, transport, recreatie en natuur – kunnen er alleen maar beter van worden.

Rik De Baere

Zachte recreatie en natuur: een perfect duo!

© V

ilda

- Yv

es A

dam

s

053 72 94 [email protected]

Centrum De Waterkant

INFO

26 nr. 4 - oktober 2007

Bijzondere landschapswaardenDe aanbevelingen moesten dit grotendeels onge-rept landschap valoriseren. De Domentse bossen liggen in het noorden van de gemeente, tegen de grens van Aalst en bijgevolg ook daar waar de pro-vincie Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen elkaar raken. De Domentse bossen omvatten enkele bos-percelen, maar overwegend graslandcomplexen, die gelegen zijn op een afwisseling van droge en natte, vaak met kwelwater beïnvloede leem- en zandleemgronden, aldus de studie. In het gebied lag voorheen ook een vijver, de Koevijver, die diende voor de viskweek ten behoeve van de nabij-gelegen benedictijnenabdij van Affligem. Thans is het grasland.

Wat vinden we zoal ter plaatse? Het actieplan van genoemd studiebureau spreekt van “biotopen-complexen met hoofdzakelijk eiken- en haagbeu-kenbossen, bestaande uit zomereik en (uiteraard) haagbeuk, zoete kers, grauwe abeel, hazelnoot, gewone vogelkers, lijsterbes, hulst, rode kornoelje en sleedoorn”. De kruidlaag is plaatselijk zeer goed ontwikkeld met onder meer wilde hyacint, bosane-moon, eenbes, bosklaverzuring, verspreidbladig goudveil, dotterbloem, slanke sleutelbloem en gele dovenetel.

Verder zijn er hellinggraslanden en bosrelicten, al dan niet met kwelbeïnvloeding, waar o.m. pink-sterbloem, bosanemoon, pitrus, sleedoorn, honds-roos en braam gedijen. Plaatselijk komen ook goed ontwikkelde perceelsbegroeiingen voor met knot-bomenrijen en struweelkanten.

VisieontwikkelingHet gebied wordt aan de rand bedreigd door recente ophopingen en de Koudenbergbeek kampt nog

steeds met een slechte waterkwaliteit. Huishou-delijk afvalwater is hier inderdaad de boosdoener en is vooral afkomstig van de bebouwing langs de N9 (de steenweg Aalst-Brussel) en van het nabij-gelegen gehucht Bleregem. De samenstellers van de studie menen verder dat het gebied, waarvan deze beek als het ware de ruggengraat, vormt, “een bescheiden toeristische recreatieve attractiepool” zou kunnen zijn, maar “met een beperkte toegan-kelijkheid via bewegwijzerde paden”.

De milieuadviesraad van Affligem wierp zich vol enthousiasme op het project om de Domentse Bossen tot een natuur- en recreatief gebied uit te bouwen. De gemeente kocht een paar interes-sante bospercelen aan en liet een luchtfoto van het gebied uitvergroten en ophangen in de raadzaal, foto die er nu nog als enig wandversiersel te pron-ken hangt, de foto’s van de koning en de koningin niet te na gesproken.

Domentse bossen zonder beheer!

Rozebottels, de vrucht van hondsroos

Koe

n St

eenh

oudt

In april 1998 leverde het studiebureau Belconsulting uit Tielt aan de gemeente Affl igem zijn bevindingen en aanbevelingen af, met het oog op de realisatie van een Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP). De Milieu-adviesraad koos ervoor om – met de zegen van het gemeentebe-stuur – prioritair werk te maken van het grootste natuurgebied in opper-vlakte, de Domentse bossen.

nr. 4 - oktober 2007 27

De milieuadviesraad wou graag een wandeltraject uitbouwen doorheen het gebied, afwijkend van het voorstel van Belconsulting. Meerdere verga-deringen werden aan dit onderwerp besteed en gedurende al die tijd – we schrijven sedert 1998 nu al 2007 – werd er alleen maar gepalaverd. De bestaande landbouwwegen werden niet of nauwe-lijks onderhouden. De paden, ingenomen door grondeigenaars en -gebruikers, werden niet opengesteld. De luttele grondinne-mingen om het circuit te realiseren, gebeurden niet.Dat alles betekent dat de Domentse bossen er gro-tendeels nog bijliggen zoals voorheen.

Graag actie!Naar de oorzaak van dit immobilisme hebben we alleen maar het raden. We konden wel vaststellen dat het gemeentebestuur in de geciteerde periode van milieuschepen wisselde zoals een gewone

sterveling van onderhemd. Dat alles impliceert dat er ook nog geen enkele aanzet is gegeven tot enig beheer van het gebied, behalve het beheer dat valt onder de bestaande wetgeving. De plaatselijke afdeling van Natuurpunt wil daar nochtans graag mee haar schouders onder zetten. De studie van Belconsulting spoort aan tot de effectieve realisa-tiemogelijkheden en geeft tal van suggesties voor een actief gebiedsgericht beleid. Mogen we hopen dat het nieuwe gemeentebestuur er wat van bakt?

Willy Beeckman

Erik De Block 053 68 35 88

[email protected]

Afdeling Affi gem - Liedekerke

INFO

Lin

da B

aten

Domentse bossen: te polijsten parel!

28 nr. 4 - oktober 2007

Wil je samen met anderen de natuur beleven en er wat meer over te weten komen? Dan is dit iets voor jou. Deze groene basiscursus richt zich tot ieder-een die de eerste stappen zet in de natuur. Hij is de eerste schakel in het CVN-cursustraject natuur-gids. Van deelnemers wordt geen enkele voorken-nis vereist.

Tijdens een tiental activiteiten maak je kennis met planten, dieren, ecologie, landschappen en biodi-versiteit. Natuurkennis en natuurbeleving vullen elkaar aan tijdens binnenactiviteiten en excursies in de nabije omgeving.

Na deze cursus heb je een basisinzicht in de natuur om je heen. Je weet ook waar je terecht kunt om meer van de natuur te genieten of om de natuur een helpende hand toe te steken.

Wie de smaak te pakken heeft, beschikt over de nodige voorkennis om aan de cursus natuurgids deel te nemen. De cursus wordt gegeven op 10 opeenvolgende maandagen, van 10 september tot 12 november, telkens van 13 tot 16 uur, in De Pastorie, Halleweg 15, 9520 Zonnegem. De prijs bedraagt € 60, te storten op 404-3076041-29 van CVN.

Herman Derder053 80 01 10

[email protected]

Afdeling Lede-Houtem

INFO

In 2003 gingen we van start met ons project “Lede-zijde“ en tot hiertoe met succes.

We hebben intussen al een 15-tal ha in eigendom en beheer. Maar koken kost geld en met het einde-jaar in zicht weten we dat een aantal mensen een gift doen aan onze verschillende reservatenfond-sen.

Daarom wil de werkgroep Ledezijde de “storters” oproepen om dit jaar eens speciaal aan “Ledezijde” te denken en hun gift te doen op het reservaten-nummer 6657 van Ledezijde.

Alvast van harte bedankt voor de milde giften.

Cursus natuur-in-zicht in Zonnegem

Project LedezijdeProject LedezijdeStorten mag!

Berkenboleet

Koe

n St

eenh

oudt

055 33 54 [email protected]

of Jo De Deurwaarder, [email protected]

CVN Oost-Vlaanderen

INFO

nr. 4 - oktober 2007 29

De opwarming van de aarde is nu langza-merhand een voelbaar feit en dus is er geen enkele reden meer om ’s winters binnen te zitten. Voor het geval je niet weet waar naartoe heeft Natuurpunt de perfecte oplossing: een wandeling met als thema “winterzonnewende” in het prachtige land-schapskader dat het Neigembos ons biedt.

Tijdens de winterzonnewende werd eertijds de terugkeer van de zon gevierd. In de post global warmingperiode hopen we eerder op de terugkeer van de winter.We richten ons tijdens deze wandeling niet zozeer op de waarnemingen in de natuur. Neen, dit keer trachten we ons aan de hand van enkele gedichten in te leven in de winter zoals sommigen onder ons dat nog gekend hebben.Op de verschillende stopplaatsen in de wandeling brengt Koen Stassijns ons enkele winterse gedich-ten zoals alleen hij dat kan. De rillingen lopen al over mijn rug!

We zorgen tijdens deze gezinsactiviteit voor een passend “opkikkertje” voor groot en klein. Wie wil weten wat dat is, moet naar de wandeling komen. De “opkikkertjes” moeten helpen om tot de volgende stopplaats te geraken zonder onder-koelings- of in de toekomst misschien oververhit-tingsverschijnselen.

Opgepast: de wandeling was oorspronkelijk gepro-grammeerd op zondag! Noteer dat de datum ver-schoven is naar zaterdag. Want anders sta je in de kou, letterlijk en figuurlijk.Voor exacte informatie: zie Denderkalender

Stefan Kestens054 50 35 65

Afdeling Ninove

INFO

Winterzonnewende bij NeigembosZaterdag 22 december

© V

ilda

- Ro

llin

verl

inde

30 nr. 4 - oktober 2007

JNM Ninove-Geraardsbergen

Het moet niet altijd harde natuurstudie zijn op kamp en dus stond er ook een bezoekje aan de zeehondencrèche op het programma. Daar beke-ken we gewone en grijze zeehond. Gelukkig zagen we de dag voordien ook enkele gewone zee-honden in het wild en kunnen we die ook op ons waarnemingenlijstje zetten. Voor een volledige waarnemingenlijst, surf naar www.jnm.be/niger en klik op “Waarnemingen” bij “Nieuws”.

Juli was niet de meest ideale periode voor vogels (de trek was nog niet op gang), maar toch zagen we er heel wat mooie. Voor vele deelnemers was de verscheidenheid aan soorten ook al genoeg. Alle kampdeelnemers leerden al vlug schol-ekster en (massaal aanwezige) grauwe gans herkennen en werden warm gemaakt voor de zoektocht naar de roerdomp (die ergens tussen het riet verscholen zat). Tussendoor zagen we nog onder andere zwarte ruiter, lepelaar (broedt op Schiermonnikoog, maar foerageert aan het Lauwersmeer), kemphaan, grote zilverreiger, blauwe en bruine kiekendief, baardmannetje, rosse grutto en wielewaal. Een kleine groep JNM’ers zag een overvliegende roerdomp. De thuisblijvers hoorden het relaas van de zoek-tocht knarsetandend aan.

Het Lauwersmeer is ook leuk voor planten. En al weer misschien niet de meest ideale peri-ode, want de massa’s orchideeën waren bijna allemaal uitgebloeid. Gevlekte orchis, moeras-wespenorchis, rietorchis, duinrietorchis konden wel nog gedetermineerd worden. Maar door de aanwezigheid van slik-ken, schorren en wadden zie je er wel planten die we in de Denderstreek nooit aantreffen.

Op kamp naar het LauwersmeerOp kamp naar het LauwersmeerAfgelopen zomer trokken de ini’s (13-15 jaar) en gewone leden (16-25 jaar) van JNM Ninove-Geraardsbergen naar het Lauwersmeer in Noord-Nederland. Acht nachten en negen dagen verbleven we bij boer Klaas in Vierhuizen (De Marne). We trotseerden er regen, wind, storm en zon en ontdekten er alles over de fauna en fl ora rond het Lauwersmeer.

Thomas De Maeseneer054 33 93 16

[email protected]

JNM

INFO

Tho

mas

De

Mae

sene

er

NatuurpunNatuurpunt is een open en onge-bonden vereniging die mensen op een aan ge name wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaam heid van natuur en landschap vanuit een bre de maat-schappelijke visie. Onze activitei-ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking.Tel.: 015 29 72 20www.natuurpunt.be

AFDELINGENAalstRik De Baere - 053 21 29 [email protected]

Affligem-LiedekerkeKern AffligemWim Van Grieken - 053-77 70 [email protected] LiedekerkeErik De Block - 053 68 35 [email protected]

DenderleeuwBruno De Bruyn - 053 67 07 [email protected]

DendermondingStefaan Thibau - 052 42 69 [email protected]

Erpe-MerePeter D’Hondt - 053 80 72 57 [email protected]

Boven-DenderKoen Steenhoudt - 054 58 67 [email protected]

Groot-HaaltertStijn De Ryck 0472 70 20 [email protected]

Lede-HoutemHerman Derder - 053 80 01 [email protected]

NinoveWouter Mertens - 054 32 51 [email protected]

WERKGROEPENWerkgroep InvertebratenWerkgroep InvertebratenEric De Tré - 053 66 04 [email protected] - 2255

Vogelwerkgroep CinereaVogelwerkgroep CinereaWouter Faveyts 054 33 91 [email protected]

Plantenwerkgroep AlliumPlantenwerkgroep AlliumPeter Tolleneer - 053 84 00 [email protected]

Zoogdierenwerkgroep Zoogdierenwerkgroep DenderstreekDenderstreekJoachim De [email protected]

Paddestoelenwerkgroep ZwamvlokPaddestoelenwerkgroep ZwamvlokHerman Derder - 053 80 01 [email protected]

Werkgroep amfibieën & reptielen WardWerkgroep amfibieën & reptielen WardKoen De [email protected] 68 89 82

RESERVATEN ENNATUURPROJECTEN

Giften Reservatenfonds:rekeningnummer:293-0212075-88 met vermel-ding van de projectnaam en het projectnummer.Giften vanaf € 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

Boelaremeersen te Neder -Boelaremeersen te Neder -boelare - 6640boelare - 6640Johnny Cornelis - 0474 58 08 [email protected]

Brede Brede Schoren enchoren enKonkelschor te BerlareKonkelschor te Berlare 6616Stefaan Thibau 052 42 69 [email protected]

Dendervallei te NinoveDendervallei te Ninove60996099Joachim De [email protected] 93 53 77

Den DotteDen Dotter/r/BlauwbosBlauwboste Haaltert/Aaigem/Mere 6149te Haaltert/Aaigem/Mere 6149Stijn De Ryck 0472 70 20 [email protected]

Everbeekse bossen - 6210Everbeekse bossen - 6210Conservator Koen Van Den Berge055 42 83 90

't Groot Schoor te Grem bergen't Groot Schoor te Grem bergen66036603Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Heidemeersen te BerlareHeidemeersen te Berlare66446644Stefaan Thibau 052 42 69 [email protected]

Hogedonk te Gijze geHogedonk te Gijze gem/m/Herdersem / Mespelare - 6243Herdersem / Mespelare - 6243Brian [email protected] 052 22 57 71

Honegem te Erpe-MerHonegem te Erpe-Mere/e/AalsAalst/t/Lede - 6123Lede - 6123Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 [email protected]

Keelman te DenderhoutemKeelman te Denderhoutem61786178Guido Van Rossen054 32 23 [email protected]

Kravaalbos te MeldertKravaalbos te Meldert6071Frans [email protected]

Ledezijde 6657Ledezijde 6657Herman Derder - 053 80 01 [email protected]

Moenebroek te Geraards -Moenebroek te Geraards -bergebergen/n/Lierde - 6620Lierde - 6620Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09carlos.dhaeseleer@na tuurpunt.be

DendrietDendriet is het regionale con-tactblad voor de leden van negen Natuur punt afdelingen en vier studie werkgroepen in de Dender streek. Deze af delin gen en werkgroepen wil len zowel occasioneel als struc tureel in tens sa men wer ken. Je kan voor meer inlich tingen steeds terecht bij de con tactpersoon voor jouw afdel-ing of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet:1 november 2007.

Dendriet ontvangeDendriet ontvangen:Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Dender streek-afdeling kunnen Dendriet ont-vangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling bin-nen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van € 7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonne ment Dendriet, middenkatern afde-ling...”.Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuur-punt is niet mogelijk.

REDACTIERAADKoen Steenhoudt - verzending en redactiesecretarisWouter Mertens, Daan Stemgée - redactiekernStijn De Ryck - publicatiecontrollerMarc Symoens - correctorWilly Beeckman, Aagje De Doncker, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Herman Derder, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken, Wilfried Veldeman

Werkten ook mee aan dit nWerkten ook mee aan dit nr :Linda Baeten, Rik De Baere, Aagje De Doncker, Thomas de Maeseneer, Wim D’ Haeseleer, Stefan Kestens, Joost Mertens, Thierry Onkelinx, Christian Pické, Ludo Stassen, Vilda: Yves Adams, Rollin Verlinde

DRUKDrukkerij Druk in de Weer, GentPapier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapierInkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen

Molenbeekmeersen te Den der-Molenbeekmeersen te Den der-leeuleeuw/w/Okegem - 6646Okegem - 6646Eric De Tré 053 66 04 [email protected]

PaddePadde- en Porre- en Porrebeekvalleibeekvalleite Dendermonde - 6652te Dendermonde - 6652Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

Palitse beek te Liedekerke - 9427Palitse beek te Liedekerke - 9427Marc Michiels 053 67 11 [email protected]

Pamelse meersen, Dom me -Pamelse meersen, Dom me -lingen te Liedekerke - 9972lingen te Liedekerke - 9972Marc Michiels 053 67 11 [email protected]

Phenixberg te Okegem - 6618Phenixberg te Okegem - 6618Wouter Mertens 054 32 51 [email protected]

Park van Mesen te LedePark van Mesen te LedeHerman Derder 053 80 01 [email protected]

Raspaillebos te GrimmingeRaspaillebos te Grimminge 6164164Koen Steenhoudt 054 58 67 [email protected]

Rietbeemd te Moer bekRietbeemd te Moer beke/ e/ VianViane/e/Lessines - 6058Lessines - 6058Godfried Merlevede 068 33 51 [email protected]

Sint-Onolfspolder te AppelSint-Onolfspolder te Appels/s/Dendermonde - 6623Dendermonde - 6623Bart Dierickx 052 21 03 81

Valier te Liedekerke - 9418Valier te Liedekerke - 9418Marc Michiels - 053 67 11 91 [email protected]

Wachtbekken 6Wachtbekken 6in Sint-Gilliin Sint-Gillis/s/DendermondeDendermondeStefaan Thibau 052 42 69 [email protected]

WalputbeeWalputbeek/k/DendermeersenDendermeersen te Meerbeke - 6213 te Meerbeke - 6213Georges Jacobs 054 33 60 [email protected]

Wellemeersen te DenderleeuwWellemeersen te Denderleeuw/Erembodegem - 6612Erembodegem - 6612Eric De Tré 053 66 04 [email protected]

Werkgroep Bomen-Park-Werkgroep Bomen-Park-OsbroeOsbroek/k/Gerstjens te AalstGerstjens te AalstPeter Tolleneer 053 84 00 [email protected]

nr. 4 - oktober 2007 31

SCHENK EEN LIDMAATSCHAP !Gezinslidmaatschap: € 20 op rekening 230-0044233-21

Je ontvangt natuur.blad en DendrietVoor € 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels)

Voor € 34,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet(vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)

Lidmaatschap al vernieuwd? Dank!

Deze titel verwijst naar:

Ahet Griekse dendron, wat boom betekent,Aeen mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,Ade vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie - kanaal dus,Ahet Denderbekken met een netwerk van sloten en beken,A tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Redactieadres:Redactieadres: Dendriet,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

E-mail: E-mail: [email protected]

Website:Website:www.natuurpunt.be/denderstreek

Verantwoordelijke uitgever:Verantwoordelijke uitgever:Wouter Mertens,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

Rekeningnummer:Rekeningnummer:393-0491337-24,Dendriet, Heldergemstraat 1619450 Heldergem

Foto’s voorpagina:Joachim De Maeseneer: Gieren in NinoveVildaPhoto Rollin Verlinde: Herfst in het bosKoen Steenhoudt: Koraalzwam

2 Opendeurdag VDL

2 Groene parel feest

3 Gieren van bewondering

6 Wim in de kijker

10 Begrazing met schapen

14 Natuurquiz

15 Denderkalender

18 Op stap in stiltegebied

19 Zoogdierenwerkgroep Denderstreek

20 Eén zwaluw maakt de lente wél

23 RWZI te Liedekerke

24 Een Denderend debat

26 Domentse bossen zonder beheer

28 Cursus natuur-in-zicht

29 Winterzonnewende bij Neigembos

30 Kampverslag Lauwersmeer

I N H O U D

dendriet 2007 nr 4 jaargang 6

Documents

Transcript of dendriet 2007 nr 4 jaargang 6