dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

32
Bomen in je buurt Jurassic Park of Den Dotter Meer-vleermuizen! Wie wist het? BC1133 BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X Afgiftekantoor Gent X - P109327 januari - februari - maart Driemaandelijks tijdschrift Jaargang 3 nummer 1 - 2004 natuurpunt Denderstreek Retouradres: Koen Steenhoudt,Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden. Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie. dendriet

description

tijdschrift van Natuurpunt Denderstreek

Transcript of dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Page 1: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Bomen in je buurt

Jurassic Park of Den Dotter

Meer-vleermuizen!

Wie wist het?

BC1133

BELGIE/BELGIQUEP.B.

GENT X

Afgiftekantoor Gent X - P109327

januari - februari - maartDriemaandelijks tijdschrift Jaargang 3 nummer 1 - 2004

natuurpuntDenderstreek

RReettoo

uurraadd

rreess::

Koen

Ste

enho

udt,

Wat

ersc

haap

stra

at 3

0,15

70 G

alm

aard

en.

Is je

adr

es n

iet

juis

t? M

eld

het

aan

de re

dact

ie.

dendriet

Page 2: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Natuurpunt wil, naast een gebiedsgerichte werk-ing in reservaten, zich ook volledig inzetten voordeze diffuse natuur. Het is niet toevallig dat onzevereniging als ondertitel draagt: “vereniging voornatuur en landschap in Vlaanderen”. Zondernatuur- buiten onze reservaten, zonder een ecolo-gisch aanvaardbaar landschap redden we het niet.Om dit te kunnen realiseren hebben we partnersnodig: gemeentebesturen die een visie ontwikke-len over die horizontaal aanwezige natuur, land-bouwers die dit landschap koesteren in plaats vanbanaliseren, particulieren die hun tuin natuurvrien-delijk inrichten… En zo zijn we beland bij de tip:waarom zou je dit jaar eens geen werk maken vaneen meer natuurvriendelijke tuin ? Studies wijzenuit dat mensen in een stad vooral het “avontuurlijkegroen” missen. Waarom er zelf niet mee begin-nen ? In onze eigen omgeving merken we dat hetin de buurt aanstekelijk werkt.

In het najaar zal de open monumentendag voor2004 als thema hebben: “Van nature een monu-ment”. Natuurpunt wil in de lokale comités diedeze dag organiseren zeker een positieve bijdrageleveren om het inzicht te laten groeien dat land-schappen – en dan bedoelen we dus niet alleen dereservaten, maar ook en misschien vooral de hori-zontale natuur – een cultuurhistorisch erfgoedzijn dat we moeten koesteren. Een van die belang-rijkste landschapselementen, naast de

Dendervallei en enkele relictbossen in deDenderstreek, is de Molenbeekvallei. AfdelingGroot-Haaltert koestert er een waardevol project,dat we in deze Dendriet graag voorstellen.Hopelijk betekent het artikel voor de gemeente deaanzet om dit waardevol initiatief daadwerkelijk tegaan steunen.

De redactie

2 nr 1 - januari 2004dendriet

Ten geleide

Onze beste wensen voor 2004 ! Heb je al iets goed voorgenomen voor ditjaar ? We geven je alvast een tip mee. In deze Dendriet bomen we in hethoofdartikel eens graag door over… bomen. Maar al te vaak wordt natuur-behoud gelijkgesteld met het inrichten en beschermen van natuurreserva-ten. Niets is minder waar. Wat stellen die natuurgebieden op zich voor,wat is de toekomst voor die natuurkernen als er niet iets is wat we “hori-zontale natuur” noemen ? Hiermee bedoelen we natuurwaarden die heren der verspreid zijn in het landschap. Bijvoorbeeld kleine landschapsele-menten, historische graslanden, natuur in de stad. Bomen vormen eenpsychologisch en visueel zeer attractief deel van die her en der horizontaalaanwezige natuur. Natuurpunt kijkt dus heel wat verder dan zijn(broodnodige !) reservaten.

Page 3: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 3

Bomen en bossen willen weleens in de weg staan vanverkavelaars en grondspecu-lanten. Afgezien daarvan zijnbomen bij velen niet geliefd.Men beschouwt ze als vrij hin-derlijk. Hun kruinen houdenhet licht tegen dat in dewoonkamers moet binnendrin-gen. Hun afvallende bladerenverstoppen dakgoten, afvoerpij-pen en rioolputjes. Wie zijnwagen durft parkeren onderberk of linde, belaagd met blad-

luizen, is aan poetsen toe. Hetvooroordeel dat klimplanten hetmetselwerk van muren aantas-ten is springlevend…De Natuurpunters uit deDenderstreek mogen dan al hunuiterste best doen om bos engroen te beschermen, heel veelapplaus oogsten ze niet bij hetgrote publiek. Nochtans is hunstreven plausibel. Van een na-tuurlijke omgeving kan de mensalleen maar beter worden; hijmaakt er trouwens deel van uit.

Maar deze waarheid is slechtsaan weinigen besteed.In een schuchtere poging om deaversie tegen bomen en groen teontkrachten, willen we de voor-en nadelen van bomen in eenbebouwde omgeving nog maareens op een rijtje zetten,waarmee we niet gezegd willenhebben dat bomen absoluut opeen rijtje moeten staan.

Bomen zuiveren de lucht

Het is algemeen bekend datbomen en groene planten, bij debladgroenverrichting, zuurstofaan de lucht toevoegen enkoolzuur assimileren. Daar-bovenop halen ze schadelijkestoffen uit onze ademruimte,stoffen die door menselijkeactiviteiten in de atmosfeerterechtkomen. Denk maar aande uitlaatgassen van het verkeer,de emissies van de industrie endies meer…Recente studies hebben aange-toond dat in urbane gebieden delucht binnenskamers o.a. metbenzeen beladen is. Benzeen iszo’n (kankerverwekkend) goedjedat uit de uitlaat van onzewagens komt.Bomen en bossen slaan eenaanzienlijk deel van dezeschadelijke stoffen op tot ze ersoms zelf aan ten onder gaan(cfr. de bossterfte door zureregen).Niet alleen scheikundig gezienwerken bomen en struikenluchtzuiverend. Ze filteren ookheel wat stof uit de atmosfeer.Denk hierbij aan het rubberstof,afkomstig van de miljoenen voer-

dendriet

Bomen in je buurt

Hete zomers als de voorbije, zijn niet bevorderlijkvoor het bosbestand. Gaat de kurkdroge vegetatiein bosrijke streken niet vanzelf in de fik, dan staaner altijd wel een paar onverlaten gereed om er debrand in te steken, zoals blijkt uit berichten overbosbranden in Frankrijk, Spanje, Portugal…

Het bladerdak van bomen houdt het licht tegen en de afvallende bladerenzorgen voor verstoppingen allerhande.

Daa

n St

emgé

e

Page 4: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

4 nr 1 - januari 2004dendriet

tuigbanden die over onze wegenschuren, stof dat ook alweer nietbevorderlijk is voor onze gezond-heid. Wie een haag heeft staanlangs een drukbereden weg, zalal gemerkt hebben hoeveel rot-zooi regelmatig te vinden is bijde voet van de haagstruiken.

Op de debetzijde moet natuur-lijk het stuifmeel in de bloeiperi-ode gerekend worden.Hooikoortspatiënten zijn hier-mee niet gelukkig, maar uitoverlevingsdrang in eenvervuilde omgeving producerenbomen meer stuifmeel dan

voorheen. Hoe fijner de stuif-meelkorrels van een bepaaldesoort zijn, hoe gemakkelijker zedoorheen ons neusslijmvliesdringen en zo een allergischereactie kunnen verwekken.Uiteraard zijn sommige soortengiftig, zoals bv. de goudenregenen de taxus of venijnboom. Het isevident dat ze ongeschikt zijn omin een omgeving te staan waarkinderen spelen of samenkomen.Bij de keuze voor de aanplant vanboomsoorten in een bebouwdeomgeving zal men met deze fac-toren liefst rekening houden.

Bomen en psychisch welbe-vinden

In een natuurlijke omgevingkomt onze geest tot rust. Dezewaarheid als een koe is niet aan

In dergelijke natuurlijke omgeving komt onze geest tot rust

(moerascipres).

Bomen zuiveren de lucht van schadelijke stoffen die in de atmosfeerterechtkomen (plataan).

Weelderige boomkruin: bakenvan rust in woongebied (notelaar).

Gee

rt R

ohae

rt

Gee

rt R

ohae

rt

Gee

rt R

ohae

rt

1) Volgens de kleurenleer van Johannes

Itten staat verdonkerd groen (zoals dat van

de cipres) voor het begrip “dood”.

Johannes Itten was leraar aan het wereld-

vermaarde Bauhaus (kunstacademie)

Duitsland tijdens de Weimarrepubliek.

Page 5: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 5

iedereen besteed, en toch…Piept de zon in het voorjaarmaar eventjes door de wolken,dan staat de stedeling klaar ommet zijn wagentje naar stranden zee te trekken. Deze natuur-lijk geachte omgeving moet inhet weekend de stress totbedaren brengen die een tijd-lang werd opgestapeld door hetverblijf in ateliers en woonka-zernes. Dat de gemiddelde dor-peling er niet beter aan toe isdan de stadsmens ervaart menwanneer men maar eventjes deachterzijde van zijn habitat be-kijkt. De achteruitbouw van dehuizen in de meeste van onzestraten is afschuwelijk en doetpijn aan de ogen. De modaleVlaming, waarvan men zegt dathij een baksteen in de maagheeft, blijkt een voorliefde tehebben om ook tegen bakstenenaan te kijken, verwerkt in demuur van zijn garage, zijn stal-letje, zijn hokje… De perceels-grens wordt bij voorkeur afge-bakend met betonplaten of beternog, met een rij cipressen. Dezeexoten krijgen in de winter een

kleur waar je depressief vanwordt1). Het verkleuren in hetnajaar van streekeigen soorten(bladverliezers), verloopt vol-gens een palet van warme tinten(rood, bruin, geel…), wat veelaangenamer aanvoelt. Sommigetonen dan pas hun roodbruine(kornoelje) of gele twijgen.

Bomen als verkeersregulatoren

Boomkruinen die langsweerszijden over het wegdekhangen, creëren het zoge-naamde “poorteffect”. Ze sug-gereren een engte die chauffeurser toe aanzet om het gaspedaalwat minder diep in te drukken.

dendriet

Het poorteffect van bomenrijen, laatste grote straatbomen (plataan). Brandstofbesparend effect (beuk).

Bomen in de Gerstjens (treurwilg en populier).

Gee

rt R

ohae

rt

Gee

rt R

ohae

rtM

arc

Sym

oens

Page 6: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Bomenrijen, bijvoorbeeldknotwilgen, die in het landschaphaaks op een weg staan, hebbeneveneens een snelheidsrem-mend effect op het verkeer.Bomen langszij een weg (laan)missen dat effect. Zeaccentueren de onbestemdeverte en zetten aldus eerder aantot sneller rijden, tenzij ze vol-gens een bepaalde wijze aange-plant zijn.Op een rotonde kan groen hetzicht op het aankomend verkeerafschermen, zodat chauffeursalleen nog kunnen rekeninghouden met voertuigen die vanlinks komen. Aldus kan men deveiligheid op de rotonde ver-hogen.

Van brandstof tot brandstofbe-spaarder

Bomen kunnen helpen om debrandstoffactuur van gezinnenen van gebouwen binnen deperken te houden, niet door hunhout als brandstof te gebruiken,maar alleen door hun aan-wezigheid in een bebouwdeomgeving. Ze brengen warmtein de winter en verkoeling in dezomer. Boomkruinen, ook alzijn ze kaal, remmen de wind-snelheid. Studies hebben uit-gewezen dat wonen in een metbomen en struiken begroeideomgeving het brandstofverbruikzelfs met één derde kan redu-ceren. En wie heeft al eensberekend hoeveel energie hijverspilt aan de regelmatigemaaibeurt van het gazonnetje ?Een andere aanleg van het tuint-je met meer bomen en struikenkan ook hier brandstofbe-sparend zijn.

Als stormbeveiliging

In onze omgeving tref je hier endaar nog oude boerderijtjes aandie langs de westzijde be-

schermd zijn met een haag vanleilindes. Het meest kwetsbaredeel van een hoeve was het dak.Hieronder bevond zich degraanzolder (voedselopslag-plaats !). Afgewaaide pannen eneen lekkend dak konden deoogst grondig in de vernielingbrengen. De productie van graanwas in het verleden arbeids-intensief en het geoogste prod-uct was dan ook tot elke prijs tebeschermen. Ook nu nog zijnbomen de beste beschermingtegen stormwinden. Ze brekende snelheid van de luchtstromenzonder daarbij turbulentie teveroorzaken zoals gevels, murenen andere vaste hindernissen datwel doen. Beschadigingen aandakgoten, schoorstenen endakbedekkingen komen hetmeest voor in een boomarmeomgeving.

Als overstromingsremmer

Terwijl in de vorige eeuw de enefout op de andere gestapeldwerd qua beheer van hetafstromend neerslagwater is er,zij het schoorvoetend, eennieuwe visie en aanpak aan deorde vanwege de overheid. Eenvan de oorzaken van waterover-last is een gewijzigd bodemge-bruik2), waarbij de verdwijningvan het bosareaal een bepaalde

rol wordt toegemeten. Bossenhouden het hemelwater vast, o.a.in de humuslaag op hun bodem.Deze bodem is ook heel door-laatbaar, zodat het neerslagwatergemakkelijk in de grond kandringen. In de zomer verdamp-en ze dan weer massa’s vandatzelfde water. Een soortgelijkefunctie vervullen bomen enstruiken binnen de bebouwing.

Als opwaardeerder van hetonroerend goed

Een huis in de Groenlaan heefteen heel wat groter prijskaartjedan een woning van dezelfdestructuur en omvang in deRodestraat zeg maar. Vooral ineen stedelijke omgeving is ditverschil aanmerkelijk. Bewonersvan een landelijke omgevinghebben dit verschijnsel op deimmobiliënmarkt nog niet alle-maal in de smiezen. Sommigegemeentebesturen deden reedspogingen om straten en pleinente beplanten, maar kregen nietzelden tegenwind van de aange-landen. In een aantal gevallenwerden de pas gepote boompjesstiekem geliquideerd.

2) Zie A. Van der Beken en H. Vanlishout:

Hydrologie van de Bellebeek, VUB,

Brussel, 1980, pag. 42

Bomen en struiken remmen de windsnelheid, maar vaste hindernissen (muren, huizen...) veroorzaken slechts turbulentie.

6 nr 1 - januari 2004dendriet

Page 7: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 7

Begroeningsprojecten gebeurenbest in overleg met de betrokkenbewoners en niet zonder een ge-degen sensibiliseringscampagne.Dergelijke projecten moeten ooktechnisch opgevolgd worden: in-boeten van verdorde of verdwenenexemplaren, regelmatige snoei,bewatering bij droogte, enz…

Als esthetiserend element

Wil men een verloederde buurt,straat of plein, opvrolijken ennieuw leven inblazen, dan is het

integreren van groen één van deaangewezen middelen. Op destructuur van een boom raak jenooit uitgekeken. Hij wisseltzijn uitzicht trouwens in elkjaargetij en ook door zijn groei.Bomen voegen aan banalegevels en gebouwen een nieuwedimensie toe, zowel in de winterals in de zomer.

Als educatief element

Het is tekenend voor onze tijddat de meeste mensen steeds

minder en minder afweten vande natuur en hoe zij in elkaarzit. Men leert de natuur nietkennen langs tv-programma’sbijvoorbeeld. Wat heb ik eraanals ik weet hoe het tropischregenwoud functioneert of hoehet ecologisch systeem van hetGrote Koraalrif in mekaar zit alsik niet weet hoe het komt dat dekoolbladeren in mijn moestuinvol gaten zitten ? Hoe meernatuur in mijn buurt, hoe meerik er kan van opsteken. “Natuurmoet men aan den lijve kunnenondervinden” was zowat het leid-motief van een Duitse natuur-filosoof uit de vorige eeuw3).Bomen in de buurt: door hunwisselend uitzicht volgens deseizoenen en hun aan-trekkingskracht op vogels, ke-vers en andere insecten, vormenze een kleine leerschool voor demodale inwoner. Maar hij moeter dan ook op gewezen worden,wil zijn toch al verzwakte inte-resse niet verder afkalven, waar-door hij ten slotte slachtofferwordt van zijn eigen onkundeen van een leven in een natuu-rarme en verziekte omgeving.

Willy Beeckman

2) Zie A. Van der Beken en H. Vanlishout:

Hydrologie van de Bellebeek, VUB,

Brussel, 1980, pag. 42.

3) Het betreft Hugo Kükelhaus (1900-

1984), geboren in Essen-Ruhr (Duitsland).

dendriet

Bossen houden het hemelwater vast in hun humuslaag. Deze tekst werd, via de milieu-raad, aan het bestuur van de

gemeente Affligem voorgelegdals argumentatie voor het

opstellen van een gemeentelijkbegroeningsplan.

Mag

da D

e W

olf

Page 8: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Deze Molenbeek ontspringt inZottegem op 21 meter boven dezeespiegel en komt 15 meterlager in de Dender terecht terhoogte van Gijzegem. Op zijnweg heeft de beek ook hetzusterreservaat Honegem (teErpe en Aalst) gedraineerd. Hetgebied binnen de perimeterbeslaat ongeveer 250 hectarebestaande uit: de vallei van deMolenbeek (hooilanden,broek-bosjes en rietland), enkele zij-valleitjes en de landschappelijkwaardevolle kouters.

Dotters alomDe hele vallei is zowel naar aantalsoorten (320) als naar planten-waardering uitermate rijk te noe-men. Vooral de strikte vallei, dusde percelen gelegen langs deMolenbeek, zijn nagenoeg alle-maal echter dottergraslanden meteen hoge concentratie aan dot-terbloem. In deze graslanden enpopulierenbossen valt de aan-wezigheid van moesdistel op.Naast de graslanden vinden weook een aantal kleine bosjes, vaakmet bosachtig karakter waar we

de meeste kensoorten van devoorjaarsflora terugvinden zoalsmuskuskruid, gevlekte arons-kelk, gele dovennetel, verspreid-bladig goudveil, slanke sleutel-bloem en bosanemoon.

Een echte vogelvalleiEen analyse van waargenomenbroedvogels leert dat er een aan-tal indicatieve soorten voor ver-schillenden landschaptypes aan-wezig zijn. De hoger gelegenkoutergronden herbergen veld-leeuwerik en gele kwikstaart,doch is een terugval te merkenin het aantal broedparen. In devallei zijn er de bosjes engraslanden met knotwilgen waarde vogelrijkdom nagenoeg intactis gebleven. Diverse predatorenzoals buizerd, bosuil, boomvalk,sperwer en ransuil zijn er gesig-naleerd. Naast de “klassieke”zangvogels in de bosjes springtde waarneming van twee broed-paren spotvogel in het oog.De vogels in de meersen doenhet iets minder goed, de steenuilis wel pertinent aanwezig dochde ringmus gaat achteruit en

beperkt zich nog tot drie kernen.Dramatisch is het gesteld met degraspieper (grootschalige gras-landen) en de geelgors (klein-schalige overgangen), die beiderecent verdwenen zijn.Tenslotte zijn er nog twee mooiesoorten langs het stromendewater gesignaleerd: de grote gelekwik en de ijsvogel, die meerdan waarschijnlijk een broedvo-gel is daar hij het gehele jaarwordt waargenomen. Naast debroedvogels zijn er nog een aan-tal interessante doortrekkerszoals paapje, tapuit, sijs en keepdie het gebied doortrekken alsrustgebied of overwinterings-plaats. Toevallige waarnemingenzoals ooievaar en zwarte ooievaarmogen we met stip noteren.Bij de zoogdieren merken we deaanwezigheid op van de wezel,hermelijn, bunzing en vos. Dochhet meest in het oog springendis zeker en vast de eikelmuiswaarvan aangenomen wordt dater meerdere populaties aan-wezig zijn, gezien de ruimtelijkeverspreiding van de meestrecente waarnemingen.

Natuurgebied in de kijker:

Den DotterWat is het verschil tussen Jurassic Park en Den Dotter?

Jurassic Park is lang uitgestorven en Den Dotter isspringlevend, in deze periode van het jaar weliswaar watingedommeld. Dit groeiend reservaatje, of liever deperimeter dat uiteindelijk volwaardig moet uitgroeientot een reservaat, is gelegen op het grondgebied vanHaaltert en Aaigem. Meer bepaald langsheen de beideoevers van de Molenbeek (waterloop nr 5021) tussenhet gehucht Gotegem en de Engelsmolen.

Wat is het verschil tussenJurassic Park en Den Dotter...?Reservaat of recreatie...?

8 nr 1 - januari 2004dendriet

Wal

ter L

oy

Page 9: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 9

Doordacht beheersplanIn het kader van de natuur-streefbeeld bestaat het beheeruit drie klassiekers: kappen vanpopulieren, maaien van dotter-graslanden en tot slot ook eennulbeheer op percelen die erzich goed tot lenen.De valleigronden zullen beheerdworden met als streefdoel dot-tergraslanden te bekomen. Veleterreinen zijn echter gede-gradeerd ten gevolge onder- ofoverbegrazing maar negens is ersprake van zwaar overbemesteterreinen die een afgraving ofzeer intensief maaibeheer nood-zakelijk maken. We opteren hierdan ook voor een klassiek hooi-landbeheer met twee maai-beurten per jaar (begin juli &eind september). Hoewel nietecht wenselijk wordt een na-begrazing ter vervanging van detweede maaibeurt als optie weer-houden, vooral wanneer erorganisatorische of technischeproblemen opduiken zoals eenvochtig terrein, te hoge werk-druk of onvoorziene om-standigheden. De begrazings-druk zal in dat geval zodaniggeregeld worden dat de graspro-ductie van de nagift volledig isweggegraasd, zodat de percelenmet een korte vegetatie de win-ter in kunnen.

Vooral in het westelijk deel vande perimeter, ter hoogte van deEngelsmolen is het terrein veelreliëfrijker waardoor deze nietgeschikt zijn voor de ontwikke-ling van dottergraslanden. Eenbloemrijk hooiland is hier eenbetere bestemming. Eén van degrotere weiden wordt vandaag dedag matig intensief landbouw-kundig gebruikt wat schitterendekamgraslanden oplevert. Opmer-kelijk aan deze bloemrijke gras-landen zijn de duidelijk gradiënt-grenzen tussen nat en droog.Her en der in de vallei vinden

we aanplantingen van Canada-populier. Meestal gaat het omrelatief kleine aanplanten meten zeer goed ontwikkeldekruidenlaag met spirea en dot-terbloem in het voorjaar. Anderezijn van een wat hogere leeftijden hier is de verbossing vanbijna uitsluitend zwarte els endiverse wilgensoorten onder depopulieren al veel verder opge-schoten. In eerste instantie wor-den alle populieren verwijderddoor professionele kapping enverwijdering. Op plaatsen metondergroei worden deze voor dekapping afgezet (hakhout-soorten) om al te zware schadeaan deze bomen te vermijden.

Het verdere beheer zal bestaanuit:A spireagraslandbeheer(maai-beurt om de drie jaar)A valleibroekbosheer (behoudpopulierenbossen met onder-groei)A beheer van haagkanten (mei-doorn, sleedoorn, …)A beheer van bomenrijen(knotwilgen)A aanleg en beheer van poelen

herstelbeheer tegen verzuring(aanleg van waterafvoerendengrachten)Aherstel van de waterloop terhoogte van de molens (bouwenvan een vistrap zodat de vissenen andere waterbewoners eennormale migratie kunnen vol-gen. De vistrap zal zo geconci-pieerd worden zodat een goededebietregeling van de beek doorde molenaar(s) mogelijk blijft)

Eerherstel voor poelenNaast de noodzaak om histo-rische redenen zullen poelen eensignificante impact hebben op deverrijking van de biodiversiteit.Op dit ogenblik zijn ze echterniet (meer) aanwezig doch zijn erher en der nog sporen te vindenvan verlande poelen.Voor de situering van de aan teleggen poelen zal gebruikgemaakt worden van historischekaarten waarbij nagegaan wordtof de percelen in de huidige toe-stand geschikt zijn zodat goedontwikkelde graslanden nietaangedaan worden. Er wordt steeds gekozen voor poe-len met een minimum oppervlak

dendriet

Doordacht maaien in Dottergraslanden.

Wal

ter L

oy

Page 10: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

van 250m2 met voldoende afge-schuinde oevers. Om verlandingtegen te gaan zullen de percelenregelmatig uitgemoerd worden.

Bosuitbreiding om de historiekOm natuurhistorische redenenis de keuze voor een bosuitbrei-ding een duidelijke piste die weinslaan. Voorbij de noordelijkgelegen Gotegemmolen vindenwe het boscomplex Blauw-bossen met twee kleine beek-begeleidende bronbosjes. Dezeliggen daar echter geïsoleerd enzijn bovendien omringd doorvrij tot zeer intensief akkerland.Deze bossen met elkaarverbinden zou resulteren in eenzeer gevarieerd bos waarinzowel bronbos, valleibos alsdroge bossen aanwezig zijn. Historische kaarten en de analysevan de toponiemen leert ons datdeze zone door de eeuwen heeneen hoge bebossingsgraad heeftgekend. Zo zijn er Blauborch(huidige Blauwbossen), Gotegem(of Qualster) en Vorsinkbos.Verder ligt dit deel vlak bij hetgehucht Ekent, wat als toponiemvoldoende zegt. Een bebossingvan de hogere gronden tenzuiden van de Vorsinkbeekvallei

zou een betere inkapseling vanhet valleibos garanderen.De bosuitbreiding zal gebeurendoor het aanplanten van streek-eigen soorten zoals eik, haag-beuk, beuk en door spontaneverbossing.

Landschapsontwikkeling doorbegrazingDe motivatie voor de keuze voorextensieve begrazing is in deeerste plaats ingegeven door deruime perimeter met alle gradiën-ten in reliëf en waterhuishouding.Dat noodzaakt ons om een ruimgebied af te bakenen, dat mo-menteel vaak in intensief, maarhier en daar verzwakt landbouw-gebruik zit. Een dergelijke uit-gangstoestand maakt het om viaextensieve begrazing een zekerewinst te boeken in structuur ensoortenrijkdom zonder dat er risi-co’s zijn op verlies van grote na-tuurwaarden. Bovendien kan eenstructuurrijk complex van gras-land, struweel en bos een geschiktnevenbiotoop zijn voor soortenvan wel goed ontwikkelde vallei-gronden. Deze overwegingen ende principiële keuze voor “spon-tane natuur” van de conservatorsvan het gebied motiveren deze

keuze. Via extensieve begrazingwordt gestreefd naar een struc-tuurrijk mozaïek waarbij reke-ning gehouden wordt met:A de noodzaak van voorberei-dend beheer (corrigeren van ver-tuinde situaties)A beperken van de begrazings-druk A keuze van begrazingstype (erwordt gekozen voor Hoog-landers aangevuld met semi-wilde paarden en pony’s)A goede contacten met land-bouwers in de omgeving voorsamenwerking bij graasbeheer A noodzaak tot het aanleggenvan poelen in functie van dewatervoorziening van het vee.

Walter Loy en Geert Elskensconservators Den Dotter

10 nr 1 - januari 2004dendriet

Valleibosje in Den Dotter.

Kom Den Dotter dit voorjaareens verkennen op de begeleidewandelingen georganiseerd op

1 februari en 7 maart (zie Denderkalender).

In april zijn de dotters ‘t mooist!

Uw bijdrage tot de uitbouw vanDen Dotter is steeds welkom.

Voor financiële steun, is Uw giftsteeds welkom op rekeningnummer

293 - 0212075 - 88met vermelding van

“gift Dotter projectnummer 6149“.Giften vanaf € 30,00 zijn fiscaal

aftrekbaar )

Walter Loy053 - 83 89 64

[email protected]

Wal

ter L

oy

Page 11: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 11dendriet

AN41Sinds 24 november mag niet meer gebouwdworden op plaatsen die regelmatig overstromen.Dankzij deze door de Vlaamse regering uit-geschreven watertoets is het nu wel duidelijk datmen nooit zal slagen in de geplandedoortrekking van de N41 vanaf Lebbeke viaDenderbelle.Plannen opbergen dus !

AN42Te Overboelare (Geraardsbergen) wordt de her-inrichting van de Groteweg aangegrepen om dediscussie over een mogelijke omleidingswegopnieuw te openen. Eigenaardig toch. De nieuweinrichting zal voor meer aangepaste snelhedenzorgen en een vroegere studie wees een omlei-dingsweg al eens af.

AN42 (bis)Te Herzele werd een informatievergaderinggehouden over het nieuwe tracé en de inrichtingervan. Eigenaardig dat men hier al gedetailleerdeinformatie kan geven over een dossier waarinmen zelfs nog niet aan het MER begonnen is.

ABootje varenTijdens de komende zomermaanden organise-ren zowel Scaldisnet als Boottochten Beni bvbaeducatieve boottochten op de Dender. Meer infoop www.janplezier.be en op www.scaldisnet.be.De echte natuurliefhebber is er in elk geval ookal bij op onze regio-boottocht op 8 februari.DOEN !

ADenderlandprojectReeds enkele jaren werkt de leefmilieuadminis-tratie aan een belangrijk gebiedsgericht samen-werkingsverband “Denderland”. Onze afdelingenzullen de deelprojecten zeker opvolgen. Zijn deplannen voor het realiseren van een wachtbekkenin Deux-Acren en waterbeheersprojecten ver-zoenbaar met de aanwezige hoge natuurwaarden? Hoe kan men in het valleigebied tussen Ninoveen Geraardsbergen bijkomende ruimte voorwater creëren ? Kunnen de voorwaarden wordenvervuld voor de ontwikkeling van eengrootschalig regionaal bos in de omgeving vanAalst ? Wanneer is de oude Dender doorheen hetstadscentrum van Dendermonde weer in ere her-steld ? Een project met opportuniteiten!

APC’sWe ontvingen van de VMM enkele afgeschrevenPC’s voor de dataverwerking van onze studie-werkgroepen. Waarvoor onze oprechte dank.

AViswaterkwaliteitDe waterkwaliteit van de Dender ging er volgenseen VMM rapport in 2002 weer goed op vooruit.Een positieve evolutie, maar we zitten nog langniet aan de beloofde viswaterkwaliteit. Er zittenimmers nog steeds piekvervuilingen vanzwevende stoffen, ammonium en nitriet (inDenderbelle was er een meting was 111 keerhoger dan de norm) en de zeer kankerver-wekkende PAK’s (een meting te Geraardsbergendie twintig keer hoger was dan de norm). Dezenormoverschrijdingen zorgen ervoor dat degevoeligste vissoorten nog steeds moeilijk in deDender gedijen.

AGrote eenheden natuurOp 17 oktober werd het besluit van de afbakeningvan de grote eenheden “natuur” en “natuur inontwikkeling” voor de hele Denderregio ein-delijk gepubliceerd in het Staatsblad.Ondertekend door Somers en Sannen op18/07/2003. Eigenaardig genoeg werd het planzelf niet mee digitaal gepubliceerd.

AD’HoppeDe Waalse Minister van Leefmilieu Michel Foretmaakte via een persbericht bekend dat deexploitanten van het stort te D’Hoppe (Flobecq)negen maanden krijgen om het zaakje tesaneren. We zijn intussen al drie maanden veren moeten vaststellen dat de vorderingen (?) vande saneringswerken (?) niet echt gecommu-niceerd worden.

ASiesegemDe gemeente Erpe-Mere vecht de vaststelling vanhet Ruimtelijk Structuurplan Aalst aan bij deRaad van State. Ook de plaatselijke vzw heeftondertussen een juridisch dossier ingediend teropschorting en verbreking van de beslissingenvan het Vlaams Gewest terzake. Het laatstewoord in het dossier van de Siesegemkouter isblijkbaar nog niet gezegd.

Page 12: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Wat door velen als ‘een spijtige zaak’ werdomschreven, werd na verloop van tijd echter hoelanger hoe meer door de lokale vogelkijkers toege-juicht. Niemand had verwacht dat de door Aquafinaangelegde rietgoot en vijver zoveel vogels naardeze plaats zouden lokken. Vandaar ook het ideevoor een vogelkijkhut om dit unieke plekje metmeer mensen en ook tijdens de winter op een aan-gename manier te kunnen delen.

Hiervoor was echter de medewerking van Aquafinnodig voor de toelating, de vergunningen, enz.Door de samenwerking met het kabinet van toen-malig minister van milieu Vera Dua is alles in eenstroomversnelling geraakt. Niet alleen gaf Aquafinde toelating, het bedrijf zorgde ook voor de volledi-ge financiering van de vogelkijkhut. Langs devijver en de rietgoot zal een haag met streekeigengroen aangeplant worden zodat de vogels hier inalle rust kunnen vertoeven.

De winter is het beste seizoen om naar LiedekerkeRWZI af te zakken. Van november tot april verblij-ven hier tientallen smienten, krakeenden en winter-talingen. Er zijn ook enkele pijlstaarten, tafeleenden,kuifeenden en verder nog watersnippen, waterrallen,rietgorzen, aalscholvers, futen, dodaarzen, meeu-wen, blauwe reigers en ijsvogeltjes. In de struikenrondom vind je putters en sijsjes en op de grasveld-jes tussen de rietgoten grote gele kwikken. Kleinekarekiet, dodaars, rietgors, grote gele kwik, ijsvogelen kleine plevier broeden er. Tijdens de doortrekpe-riode vinden steltlopers, oeverlopers, witgatjes, ture-luurs en groenpootruiters hier even verpozing.

De site is dé plaats in de streek om gedurende dezeperiode de waterral te zien. We hopen ook dat dezeldzame en nog schuwere roerdomp deze winterpresent is. Zeldzame vogels die hier ook al werdenopgemerkt zijn de snor, de waterrietzanger, decetti’s zanger, de visarend, de bruine kiekendief,de rouwkwikstaart, de pontische meeuw, de ge-oorde fuut, de krooneend, het bokje,... Kijk het log-boek er maar eens op na.

Je bereikt de hut langs het jaagpad aan de Dendertussen Denderleeuw en Liedekerke of via deRozenlaan in Teralfene. De vogelkijkhut is nietaltijd open. In het weekend en vooral in de winteris de kans groot dat een medewerker vanNatuurpunt met een sleutel in de buurt is. Vooreen geplande activiteit in de vogelkijkhut neemt jebest eerst contact op.

Wim Van Grieken

Kijken of bekeken wordenVan afwijzing tot verheerlijking, of hoe de samenwerking tussenAquafin en Natuurpunt kan leiden tot een natuurrijk resultaat.

CINEREADe bouw van het waterzuiveringsstationaan de Dender te Liedekerke werd doorvele natuurliefhebbers met grote argus-ogen bekeken. Vooral in het gedeelte opAffligems gebied, waar vroeger deBellebeek rustig door haar overstro-mingsgebied meanderende, moestengrazende koeien en pittoreske boom-groepen wijken. De Bellebeek werdgekanaliseerd en de historische getuigen-heuvel de ‘Alvinnenberg’ kon maar metmoeite gespaard worden.

12 nr 1 - januari 2004dendriet

Mar

c Sy

moe

ns

Afdeling Affligem-Liedekerkeen Vogelwerkgroep Cinerea

Joost Mertens0497- 48 65 20

[email protected]

INFO

Page 13: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

dendriet

Het voorbije najaar richtte afdeling Ninoveeen eerste maal een natuurfotowedstrijdin. Met succes. Tientallen kwaliteitsvolleinzendingen brachten de jury in moei-lijkheden om een definitieve beslissing tetreffen. De inzendingen bleken bovendienuit een ruime regio te komen, wat deorganisatoren ertoe aanzette de wedstrijdvoor 2004 als regioactiviteit te program-meren. Begin dus ook maar al te plannenen bewaar je mooiste natuurfoto’s van ditjaar op een speciaal plaatsje.

WinnaarsLaureaten voor 2003 waren:A in de categorie “kleur”: Roel Verleyen met een

macro-opname van vliegenA in de categorie “zwart-wit”: Michel Masfranckx

met een dynamische foto uit de OkavangoA in de categorie “originaliteit”: Johan Sunaert

met een subtiel “orgelspel van water”.

Digi-scoping2003 was blijkbaar ook het jaar van de doorbraakvan de digitale fotografie op zeer ruime schaal.Ook het fotograferen door de lens van een tele-scoop, het zogenaamde digi-scopen werd eenechte trend. De kwaliteit van deze foto’s is bij somssubliem. Bijna dagelijks verschijnen er nieuweupdates op onze website www.natuurpunt.be/den-derstreek. Ga jezelf eens overtuigen van dedynamiek van de site ! Deze evolutie zette er onstoe aan om voor de wedstrijdeditie van dit jaar eennieuwe categorie “digitale foto’s” in het leven teroepen. Over de diverse wedstrijdfaciliteitenvertellen we je meer in een volgende Dendriet.

nr 1 - januari 2004 13

Fotowedstrijd wordt regiocompetitie!

Eetfestijn

Op zaterdag 13 (middag en avond)en zondagmiddag 14 maart houdt

afdeling Ninove haar jaarlijkse benefiet –eetfestijn.Afspraak in het parochiaal centrum te Neigem.

Op het menu staan kip, vegetarische ovenschotelen scampi’s op de wijze van de chef.

Noteer deze data in je agenda.We verwachten je !

Michel Masfranckx: een dynamische foto uit de Okavango

Johan Sunaert: subtiel orgelspel van water.

Roel Veleyen: macro-opname van vliegen.

Afdeling Ninove

Kris De Wit054 - 32 52 65

[email protected]

INFO

Page 14: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

dendriet14 nr 1 - januari 2004

AGenmanipulatieOmvangrijke proeven met genetisch gemani-puleerde maïs, raapzaad en biet in opdracht vande Britse regering toonden recent aan dat GGO’s(genetisch gemanipuleerde organismen) weldegelijk het milieu kunnen beschadigen. Vraagaan jouw gemeentebestuur of het zich vanuitvoorzorgsprincipe symbolisch tot GGO-vrijegemeente wil uitroepen. Info www.velt.be

AKleiputten HoveIn de Kauwstraat in Sint-Lievens-Esse werden door uitbater Hove ontginningen gestart zonder de nodige milieuvergunning. Er werd door deomwonenden en door de vzw ’t Uilekot gevraagdom de werken te laten stilleggen.http://users.skynet.be/uilekot

AAquafinDe Vlaamse regering wil eindelijk de normenvoor Aquafin verscherpen. Vroeger moest

Aquafin ofwel 70% van de toegekomen vuilvrachtverwijderen (wat door aanslibbing in de collec-toren al een feit was voor er één druppelgezuiverd werd) ofwel moest men voldoen aaneindnormen. Men gaat nu van die “of” een “en”maken. Onder meer onder druk van een nakendeveroordeling door Europa wordt nu midden janu-ari ook het contract met Aquafin herbekeken.

AAmai... mijn voeten.In het Natuur- en Milieueducatief Centrum“De Helix” loopt van 29 februari tot 31 maart eeninteractieve tentoonstelling over duurzameontwikkeling. Je kan ze bezoeken tijdens de kan-tooruren (in de week) of op zondagen van 14 tot17 uur.Info: www.dehelix.be

Winterlandschap in den Dotter

Wal

ter L

oy

Page 15: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

dendrietnr 1 - januari 2004 15

zondag 4 januari

Glühwein-wandeling in Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke10:00 – 12:00Liedekerke – ingang Liedekerkebos, SchelfhoutstraatWinternatuurwandeling van 3 km met Glühwein in Liedekerkebos.

h Erik De Block, 053 - 68 35 88 [email protected]

zondag 4 januari

Wandeling in de Gerstjes

afd. Aalst10:00 – 12:00Parking Gerstenhof, Gerstenstraat 12, Erembodegem Dit waardevolle randstedelijk groen-gebied is een bezoek waard, ook in de winter ! I.s.m. de stad Aalst.

☺ Geert Rohaert & Bart Backaerth Dienst Leefmilieu 053 - 73 24 12 of

[email protected]

vrijdag 16 januari

Nieuwjaarsreceptie & ledenvergadering

afd. Ninove20:00 – 23:00Buurthuis Pollare, hoek Hoogstraat/NekkersputKleine ledenvergadering, verkiezen en aanstellen van het nieuwe be-stuur. Daarna receptie met een hapje en een drankje u aangeboden door het bestuur.

h Wouter Mertens, 054 - 32 51 71

vrijdag 16 januari

Avondwandeling inventarisatie Bosuil

afd. Dendermonding19:00Taverne ‘t Oud Brughuys in Berlare,aan Schoonaardebrug kant Berlare

h Dirk De Mesel, 052 - 42 67 28

zaterdag 17 januari

Steenuil-inventarisatie

afd. Denderleeuw20:00 – 23:30Parking Amadeus, Steenweg 112

Inventarisatie van onze kleinste uilensoort in de omgeving van de Vlamovenkouter.

h Bruno De Bruyn, 0496 - 59 52 43

zondag 18 januari

Winterwandeling in en nabij Boelarebos

afd. Geraardsbergen

14:00 – 17:00Pleintje op de hoek van de Majoor Van Lierdelaan en de Gaverstraat, OverboelareDe geologie van de zuidelijke Vlaamse Ardennen en inheemse bomen

☺ Karel De Pelsemaeker

vrijdag 23 januari

Sterren kijken:Lokale Algemene Vergadering

afd. Aalst, Erpe-Mere, Denderleeuw en Lede-Houtem

19:30Zaal De Bron, Kerkevijverstraat te LedeAperitiefje en jaarlijkse algemene vergadering met aansluitend korte initiatie over sterrenkunde met avondwandeling.(zie ook pagina 24)

☺ Wim Stemgée, amateur-astronoomh Herman Derder, 053 - 80 01 10

[email protected] Telescoop of verrekijker

zondag 25 januari

Vogels kijken in de poldersen aan de kust

REGIO-activiteit

8:00Parking St-Annakerk, Roklijf/Boudewijnlaan, AalstVogels kijken langsheen de kust,

Oude Dijken Gistel, Spuikom Oostende, Spuikom Nieuwpoort, Polder Klemskerke

☺ Bruno De Bruyn, Herman Derderh Herman Derder, 053 - 80 01 10

[email protected] Pick-nick

vrijdag 30 januari

Algemene vergadering

afd. Dendermonding

20:00De Snuffel, St. Elooistraat 15, GrembergenWij nodigen alle leden uit om con-structief mee te werken binnen de afdeling.

h Dirk De Mesel, 052 - 42 67 28

vrijdag 30 januari

Ledenfeest

afd. Affligem-Liedekerke

20:00 – 24:00Cultuurcafé Bellekouter, Bellestraat,AffligemFeestelijke avond, bestemd voor alleleden, vrienden, sympathisanten en belangstellenden. Het bestuur nodigt uit voor een aperitief en gratis hapjes. Overzicht van het voorbije jaar (+ avonturen van enkele van onze leden inN- en W-Madagaskar) in klank en beeld en voorstelling van het jaarprogramma.

h Erik De Block, 053 - 68 35 88 [email protected]

zaterdag 31 januari

Algemene Vergadering en Ledenfeestmet buffet

afd. Geraardsbergen

Om 19:00 algemene vergadering envoorstelling van de afdelingswer-king. Vanaf 20:00 gezellig samenzijn met aperitief, koud buffet, taart en koffie. Voor details, zie de afde-lingspagina van Geraardsbergen.

DDEENNDDEERRKKAALLEENNDDEERRuur van vertrek

plaats van afspraak

toelichting

☺ gids

bijzonderheid

h contactpersoon

zeker meebrengen

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis, tenzij expliciet anders vermeld.Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passendeveldgids nuttig.Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk.

Page 16: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

16 nr 1 - januari 2004dendriet

zondag 1 februari

Wandeling in Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke

10:00 – 12:00Liedekerke – ingang Liedekerkebos,

SchelfhoutstraatThemawandeling “Knoppen” – 3 km. Met het lengen van de dagen begintde sapstroom op gang te komen en beginnen de knoppen langzaam te zwellen. Welke boom draagt welke knoppen ?

h Erik De Block, 053 - 68 35 88 [email protected]

zondag 1 februari

Wandeling in het Osbroek

afd. Aalst

10:00 – 12:00Infobord Osbroek, F. Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) Aalst Winter in het drassige Osbroek: eenaanrader… I.s.m. de stad Aalst.

☺ Rosanne Snauwaert &Peter Tolleneer

h Dienst Leefmilieu 053 - 73 24 12 of [email protected]

zondag 1 februari

Gezinswandeling Den Dotter

afd. Groot-Haaltert

14:30Gotegemmolen - Gotegemstraat - grens Haaltert - Erpe-Mere/Aaigem

h 053 - 62 28 63

zaterdag 7 februari

Winterkenmerken bomen en struiken

afd. Ninove

10:00 – 17:30Gemeenteplein (oud gemeentehuis)in MeerbekeBezoek o.a. het park van Mariemont(Henegouwen). Bomen en struiken in de winter, soorten, legendes, gebruik, toekomst, bescherming… Onze bomenspecialist Geert vertelt er alles over. Een aanrader !

h Geert Rohaert, 054 - 32 82 18Eventueel lunchpakket

zaterdag 7 februari

Bosuilentocht in het Raspaillebos

afd. Geraardsbergen

17:00 – 20u00NMEC De Helix, Hoogvorst 2,

Grimminge Putje winter betekent paartijd voor de Bosuil: een auditief spectakel bij volle maan.Glaasje gluwein, jenever of choco voor de kinderen tegen vrije bij-drage

zondag 8 februari

Boottocht op de Schelde

REGIO-activiteit

8:45 – 17:00Parking einde Noordlaan Dendermonde (kant Schelde)Speuren naar overwinterende een-den en andere vogels, tussen Dendermonde en Rupelmonde. Afsluitende wandeling. Comfortabele verwarmde boot met eigen bar. Ook voor gezinnen.Vooraf inschrijven door overschrij-ving van € 8 (€ 6 kind) op rek. nr. 001-3663323-97

h Peter D’Hondt, 053 - 80 72 57Pick-nick

zondag 15 februari

Glüh-winterwandeling

afd. Denderleeuw14:00 – 17:00Infobord Rodestraat DenderleeuwBruno De Bruyn, 0496 - 59 52 43

zondag 29 februari

Park van Mesen

afd. Lede-Houtem10:00Ingang aan station LedeBomen in de winter en eerste voor-jaarsbloeiers

h Herman Derder, 053 - 80 01 [email protected]

zondag 7 maart

Wandeling in Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke10:00 – 12:00Liedekerke – ingang Liedekerkebos,Schelfhoutstraat

h Erik De Block, 053 - 68 35 88 [email protected]

zondag 7 maart

Wandeling in het Osbroek

afd. Aalst10:00 – 12:00Infobord Osbroek,

F. Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan) Aalst De lente prikkelt reeds, ook in het Osbroek. I.s.m. de stad Aalst.

☺ Inge Syngelijn & Hendrika Vander Stichelen

h Dienst Leefmilieu 053 - 73 24 12 of [email protected]

zondag 7 maart

Gezinswandeling Den Dotter

afd. Groot-Haaltert14:30Gotegemmolen - Gotegemstraat - grens Haaltert - Erpe-Mere/Aaigem

h 053 - 62 28 63

zondag 7 maart

Lentewandeling in Everbeek-Beneden

afd. Geraardsbergen14:00 – 17:00Kerk Everbeek-Beneden.6 km wandelen door het typische landschap van de Vlaamse Ardennen; aandacht voor geologie en merkwaardige bomen.

☺ Karel De Pelsemaeker

maandag 8 maart

Promotiestand op de Eerste Toog

afd. GeraardsbergenGanse dagWellicht LessensestraatOm de kou te doen vergeten, schenken we huisbereide jenever enadvocaat.

vrijdag 12, zaterdag 13 en

zondag 14 maart

Werkweekend Boelaremeersen & Hemelveerdegem

afd. GeraardsbergenWerkdag, informatie over de pro-jecten, wandeling en overnachting in een Jeugdherberg. Voor details, zie de afdelingspagina van Geraardsbergen.

weekend 13 en 14 maart

Lente Eetfestijn

afd. NinoveZaterdag 18:00 – 22:00Zondag 11:30 – 14:30Parochiezaal (schooltje) Neigem, Pastorijstraat 1, 9403 Neigem.Menu: soep, kip champion-natuur, scampi’s à la Natuurpunt, vege-tarische ovenschotel. Democratische

Page 17: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 17dendriet

prijzen. T.v.v. aankoop reservaten inhet Ninoofse.

h Wouter Mertens, 054 - 32 51 71

vrijdag 26 maart

Identificatie meervleermuizen metbatdetector

REGIO-activiteit

19:30Zaal De Bron, Kerkevijverstraat, Dorp LedeLesavond over het identificeren van meervleermuizen met een batdetec-tor teneinde de kennis aan te bren-gen om met succes langs rivieren en plassen op onderzoek te trekken.Aansluitend: excursie naar het Donkmeer te Berlare

h Marc Van de Sijpe, Vleermuizenwerkgroep Natuurpunt,0474 - 47 30 50 [email protected]

zondag 28 maart

Park van Mesen: reigers

afd. Lede-Houtem

10:00Ingang aan station LedeBezoek aan het park en de reigerkolonie

h Herman Derder, 053 - 80 01 10 [email protected]

zondag 28 maart

Fietstocht langs lokale natuurgebieden

afd. Denderleeuw

13:00 – 16:00Infobord Rodestraat Denderleeuw

h Bruno De Bruyn, 0496 - 59 52 43

zondag 4 april

Wandeling in den Honegem

afd. Aalst

10:00 – 12:00Grens Aalst-Lede, ter hoogte huisnr 108 te Onegem AalstWandeling met aandacht voor en uitleg over watervogels en de voor-jaarsflora. I.s.m. de stad Aalst.

☺ Peter D’Hondt & Daan Stemgéeh Dienst Leefmilieu - 053 - 73 24 12 of

[email protected]

zondag 4 april

Wandeling in Liedekerkebos

afd. Affligem-Liedekerke

10:00 – 12:00Liedekerke – ingang Liedekerkebos, SchelfhoutstraatThemawandeling“vroege bloeiers” – 3 km

h Erik De Block, 053 - 68 35 88 [email protected]

BEHEERSWERKENzaterdag 10 januarizaterdag 14 februari

Beheerswerken Venebroeken

afd. Ninove

9:00 – 16:00Veldweg rechtover kruispunt/taverne“Den Dollar”, Elisabethlaan Ninove.Hakbeheer en opruimen/verzagen van het hout. Gratis brandhout voorde helpers !Gratis spijs en drank.

h Geert Rohaert 054 - 32 82 18 of Koen Cochez 055 - 42 74 57of Kris De Wit 054 - 32 52 65Laarzen, werkhandschoenen, eventueel hakbijl(tje), boomzaag

zaterdag 24 januari, 31 januarien 7 februari

Beheerswerken Sint-Onolfspolder

afd. Dendermonding

13:30 - 17:00Kappen van populier en maaien.Vooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 - 42 69 72

zaterdag 14 februari

Beheerswerken Wachtbekken 6

afd. Dendermonding

13:30 – 17:00Vervangen afgestorven knotwilgenVooraf bellen naar Stefaan Thibau 052 - 42 69 72Laarzen en spade

zaterdag 6 maart

Beheerswerken Wellemeersen

afd. Denderleeuw

9:00 – 16:00Knotten en opruimen van wilgen. Gratis barbecue

h Bruno De Bruyn, 0496 - 59 52 43

Treurwilg

Gee

rt R

ohae

rt

Page 18: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

18 nr 1 - januari 2004dendriet

De bedoeling van deze studieavond is dan ookduidelijk: we laten een specialist aan het woord diealle geïnteresseerden de juiste techniek kan aan-leren om meervleermuizen op te sporen. Op basishiervan kunnen dan later maatregelen voorgesteldworden om de soort efficiënter te beschermen. In 1982 schreef Jacques Fairon, de toenmaligegereputeerde vleermuisdeskundige, in Bulletin nr7: Myotis dasycneme komt alleen maar als over-winteraar in ons land voor. De grootste concen-traties zijn te vinden in de mergelgroeven van deSint-Pietersberg en het Jekerdal… In Laag-Belgiëoverwinteren meervleermuizen in oude forten enijskelders…De gangbare mening was toen dat deze soortvanuit haar zomergebieden in noordelijkNederland gedeeltelijk naar België trekt om er teoverwinteren. Mede dankzij nieuwe apparatuur(batdetectors !), betere kennis en intensiever veld-

werk is ons beeldover de meervleer-muis 20 jaar latersterk veranderd. Weweten nu dat kleinez o m e r p o p u l a t i e svoorkomen in dewaterrijke laaglan-den en riviervalleienvan Vlaanderen.Dankzij telemetriewerd in 2000 in deomgeving van Ieper

een kleine kraamkolonie meervleermuizen gevon-den. Het was de eerste kraamkolonie van dezesoort die ooit in België gevonden werd en het is totop heden nog steeds de enige! Misschien komt demeervleermuis dus nog wel meer voor dan wemomenteel vermoeden… In de Oost-VlaamseSchelde- en Denderstreek zijn heel recent enkelemeervleermuizen waargenomen, meer bepaaldboven de Schelde in Wetteren (28 juli), hetDonkmeer in Berlare (3 april en 28 mei) en deOude Dender in Dendermonde (9 april). De nabij-heid van het fort van Steendorp, al sinds jaren eenwinterslaapplaats voor de meervleermuis, zou eeneventuele voorjaarstrek in de Scheldevallei kun-nen verklaren. Enkele “echte” zomerwaarnemin-gen (Donkmeer en Wetteren) doen daarentegenhet bestaan van ten minste één zomerverblijf-plaats vermoeden. Het zal jullie al wel duidelijkzijn dat er in het bovenstaande verhaal veelvraagtekens staan en dat meer onderzoek nodig isom tot een beter inzicht te komen.

Marc Van de SijpeVleermuizenwerkgroep Natuurpunt

0474 - 47 30 50

Vrijdag 26 maart om 19.30 uur:zaal De Bron, Kerkevijverstraat te Lede-dorp.Aansluitend bezoek aan het Donkmeer te Berlare.

Alle geïnteresseerden zijn welkom op de lesavondover het identificeren van meervleermuizen meteen batdetector, om met succes langs rivieren enplassen in de Denderstreek op onderzoek te kun-nen trekken.

Meer vleermuizen…hier is de meervleermuis !

Meervleermuizen zijn op zijn zachtstuitgedrukt zeldzaam in Vlaanderen.Wanneer je onderstaande tekst van démeervleermuizenspecialist vanVlaanderen Marc Van de Sijpe leest, zal jebegrijpen hoe interessant en actueel hetvoorkomen van de soort in onzeDenderstreek wel is. Het was immersMarc zelf die de eerste en tot nu toeenige kraamkolonie in Vlaanderen ont-dekte.

Regio-activiteit:Studieavond en excursie naar het Donkmeer op vrijdag 26 maart 2004:identificeren van meervleermuizen met een batdetector.

Meervleermuis op jacht

Afdeling Dendermonding

Ben Van der Wijden052 - 52 30 89

[email protected]

Page 19: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

WWiiee wwiisstt hheett??De Milieu- en NatuurQuizvan de Denderstreek 2003

nr 1 - januari 2004 19dendriet

De belangstelling en hetsucces van de vorige afleve-ringen van deze quiz warenreden genoeg om dit initi-atief te herhalen. Eenbegeesterde ploeg zette erook dit jaar zijn schoudersonder en vele sponsorzoek-tochten en quiz-vraag-nachten later was het zover.

Op zaterdag 18 oktoberdienden 20 ploegen met ofzonder supporters zich inhet KTA van Liedekerkeaan. Niet minder dan 7 jon-gerenploegen gooiden zichin het strijdperk en namenhet op tegen doorwinterdenatuurpunters en minderespecialisten met de olym-pische gedachte in hetachterhoofd.

De sfeer zat er meteen goedin. De teams door-worstelden de thema- envragenreeksen, toondenhun kennis bij de foto’s ende tafelronde en zetten allesin voor de gokronde. Despanning hield aan tot in deeindspurt want vooral aande leiding zaten de ploegenelkaar dicht op de hielen.

‘De morele winnaars’ won-nen de beker en op de prij-zentafel lag iets voor elkedeelnemer. Maar naasttevredenheid was er achter-af vooral de wens om vol-gend jaar weer te kunnenen mogen deelnemen aande jubileumeditie.

Wim Van Grieken

Mar

c Sy

moe

nsM

arc

Sym

oens

Mar

c Sy

moe

nsM

arc

Sym

oens

Die wikt en weegt: de jury

Iedereenenthousiast

en betrokken

Nogallemaal

in de running

Destralende

winaars

Page 20: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

20 nr 1 - januari 2004dendriet

De gemeente Haaltert (dienst Cultuur & Sport)organiseerde op 19 oktober een heuse herfstwan-deling doorheen de verschillende deelgemeentenvan Haaltert. De wandelaars kruisten tijdens huntocht van 9, 15 of 20 kilometer het natuurpareltjeDen Dotter.Natuurlijk konden we als lokale Natuurpuntafdelingmedewerking aan zo’n mooi initiatief niet weigeren.Bij het verlaten van De Dottervallei werden dewandelaars opgewacht door een Natuurpunt-stand, waar ze een biologisch geteelde appel kre-gen aangeboden van de organisatie. Geen enkelevraag over Natuurpunt of het nieuwbakken reser-vaat bleef onbeantwoord. Waarom de massale kap-ping van populieren ? Welke soorten zullen eraangeplant worden ? Welke zijn onze rechten enplichten als wandelaars door het reservaat ? Ookonze schepen van Natuur, mevrouw GinaVerbestel, en onze schepen voor Cultuur, de heerWim Allaer, toonden een duidelijke interesse voor

de verwezenlijkingen en planning van deNatuurpunt-afdeling. De interesse en bewonder-ing voor dit reservatenproject is een hart onder deriem voor het conservatorteam Walter & Geert ende gehele beheerswerkgroep, die steeds kan reke-nen op de bereidwillige hulp van Nick, Rik,Herman, Peter, Geert,…Den Dotter wordt elders in deze Dendriet in detailbesproken!

Herfstwandeling Groot-Haaltert hield haltaan Den Dotter

Biologisch geteelde appels te koop ten voordele van Natuurpunt.

Afdeling Groot-Haaltert

Stijn De Ryck053 - 62 71 23

[email protected]

INFO

Stijn

De

Ryck

Page 21: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

dendrietnr 1 - januari 2004 21

Sinds de fusie zijn afdelingen verplicht om eenjaarlijkse openbare vergadering te houden. Wijstellen om 19 uur de kalender 2004, onze pro-jecten en onze bestuursploeg voor. Meteen eenoproep om in een of ander domein van onzevereniging een verantwoordelijkheid op te nemen.Deze avond is dé gelegenheid om in te haken.Jullie zijn welkom. Rond 20 uur sluiten we hetofficiële deel af en hopen op een verdere toestroomvan leden voor een avondje gezellig samenzijn bijeen aperitief, een uitgebreid en gevarieerd koudbuffet, koffie en gebak, een glas wijn of een glasbier. We spreken af in de parochiale zaal teGrimminge (steegje naast de kerk). De kostprijsbedraagt € 12 per volwassene en € 6 per kindjonger dan 12 jaar, te storten op rekening523-0456963-71 van Natuurpunt Geraardsbergen,met vermelding ‘Ledenfeest + aantal volwassenen+ aantal kinderen’. Graag ook een seintje met dedetails (naam, adres, …) aan Koen Steenhoudt (054 – 58 67 58, [email protected])

In de Boelaremeersen en in Hemelveerdegemgingen tijdens de nazomer honderden populierentegen de vlakte. In de Boelaremeersen wordt zo deeerste stap gezet in de richting van een openmoerasgebied gedomineerd door riet en ruigte enmet spontane opslag van wilg en els. InHemelveerdegem wordt een nieuw valleibos aan-gelegd. Tegen het voorjaar moeten honderden kru-inen opgeruimd zijn. We deden een beroep oplogistiek vanuit de nationale schoot vanNatuurpunt. Het resultaat is een nationaal werk-weekend. Op vrijdagavond wordt afgesproken inde jeugdherberg ’t Schipke, Kampstraat 59,Schendelbeke en stellen we NatuurpuntGeraardsbergen d.m.v. een dia-reeks voor aan dedeelnemers, die van her en der zullen komen.

Zaterdag wordt de hele dag gewerkt aan hetopruimen van kruinhout. Zondagvoormiddag is ereen narcissenwandeling in het Raspaillebos. Hetvolledige weekend kost € 25 voor volwassenen en€ 15 voor jongeren. In deze prijs zijn begrepen: 2overnachtingen en alle maaltijden van vrijda-gavond t.e.m. zondagmiddag. Inschrijven doorstorting van het juiste bedrag op rekening293-0010084-51 met vermelding ‘werkweekendGeraardsbergen’ en het aantal volwassenen/jon-geren. Meer info: Carlos D’Haeseleer, 054/41 87 09of [email protected]. We hopenop een maximale bezetting van de Jeugdherberg(50 à 60 personen) en tegelijk op een talrijkebijkomende ondersteuning door sympathisantenvan binnen ons eigen afdelingsgebied: jij dus.

Afdeling Geraardsbergen organiseertNationaal Werkweekend!Maar eerst… op zaterdag 31 januari:Algemene vergadering en Ledenfeest

Vrijdag 12 – zondag 14 maart:Nationaal werkweekend in deBoelaremeersen en/of Hemelveerdegem

Boelaremeersen

Afdeling Geraardsbergen

Koen Steenhoudt054 - 58 67 58

[email protected]

INFO

Koen

Ste

enho

udt

Page 22: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

22 nr 1 - januari 2004dendriet

Kenmerken en Ecologie

De eikelmuis (Eliomys quercinus) behoort tot deorde van de knaagdieren en de familie van deslaapmuizen samen met de nog zeldzamere hazel-muis (Muscardinus avellanarius) en de inVlaanderen niet meer voorkomende relmuis(Glis glis). De eikelmuis is 10 tot 17cm groot en met zijnpluimstaart, het zwart masker op zijn gezicht enzijn grote ogen en oren maken het rossig grijsbrui-ne dier direct herkenbaar. De eikelmuis ziet erzeer typisch uit en is in Vlaanderen niet te verwar-ren met anderen zoogdieren. De eikelmuis kan op vele plaatsen voorkomen; ver-schillende soorten bossen, duinen… Hij is een cul-tuurvolger en kan dan ook gezien worden inschuren, tuinen, parken… Bij ons in deDenderstreek komt de eikelmuis voornamelijkvoor in loofbossen en kleinschalig cultuurland-schap, maar als er een naaldbosje in de buurt is zalhij zich daar zeker ook schuilhouden omdat ditmeer dekking biedt. Voor dezelfde reden is de aan-wezigheid van struiken, hagen en kreupelhoutbelangrijk. Wanneer het fruit rijp is zal hij ook infruitboomgaarden op voedseltocht gaan waar hijdan, door zijn luidruchtig karakter, soms op temerken is. Hij is bij ons het gemakkelijkst terug tevinden in nestkasten waarvan hij gebruik maaktvoor zijn winterslaap (die begint in oktober enloopt tot maart-april).Eikelmuizen zijn alleseters, ze eten wat ze vindenen wat er het meest voor handen is. Ze eten wel bij

voorkeur insecten, slakken, jonge vogels… aange-vuld met voornamelijk fruit, noten, graan, zaden…Eikelmuizen zijn nachtdieren, ze worden actiefvlak na zonsondergang en blijven grotendeelsactief tot voor de ochtend. De belangrijkstebedreiging is het verlies van biotoop; gemengdeloofbossen met een gevarieerde ondergroei endood hout. Hun natuurlijke vijanden zijn denachtactieve roofdieren.

Verspreiding

De beperkte waarnemingen van eikelmuis uit deDenderstreek in de gemeenschappelijke zoog-dierendatabank van JNM en Natuurpunt bestaatgrotendeels uit zichtwaarnemingen en interviews.Vanwege de duidelijke herkenbaarheid van hetdier zijn deze zichtwaarnemingen redelijkbetrouwbaar, al moet men toch rekening houdenmet eventuele vergissingen. De informatie uit deinterviews betreft hoofdzakelijk zichtwaarnemin-gen. Andere waarnemingen zijn een verkeers-slachtoffer, dood gevonden exemplaren (met o.a.‘dank’ aan de huiskat en een rattenval), en nesten.Zichtwaarnemingen en vondsten van dode dierenzijn betrouwbare inventarisatiemethodes. Minderbetrouwbaar zijn waarnemingen van nesten enstreeplijsten van conservators. Dit omdat de ‘eikel-muisnesten’ met andere nesten te verwarren zijnen op streeplijsten zeer snel ‘mooie’ waarnemin-gen aangeduid worden om de ‘waarde’ van hunreservaat aan te tonen of in de verf te zetten. Mendenkt dan...: ‘we hebben het nog niet gezien, maarmisschien of waarschijnlijk zit het hier, dus wezullen het aanduiden’ of ‘het zou een mooie soortzijn voor onze erkenning, dus…’. We kennen de volledige verspreiding van eikel-muis in de Denderstreek nog niet, dus we wetenzeker niet hoe groot de populaties zijn, of die leef-baar zijn, of ze in onderling contact zijn of som-mige geïsoleerd zijn… In de Denderstreek(grondgebied Dendriet) hebben we 19 waarnemin-gen uit de periode 1987-2002 en één waarnemingvan deze zomer te Denderleeuw. Die 20 waarne-mingen situeren zich in de gemeenten

Eikelmuizen in de Denderstreek Ecologie en verspreiding van 1987 tot 2002

Wanneer u dit artikeltje leest is dezoogdierenverspreidigsatlas ‘Zoogdierenin Vlaanderen, Ecologie en verspreidingvan 1987 tot 2002’ van de JNM-Zoogdierenwerkgroep en Natuurpunt-Studie hopelijk al uitgekomen en staatdeze normaal gezien op dit eigensteogenblik in jullie bibliotheek. De eikel-muis blijkt wel in deze atlas een van deslechts geïnventariseerde soorten. Watde eikelmuis in de Denderstreek betreftzoom ik eens in en zet ik alvast alles opeen rijtje.

Page 23: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 23dendriet

Geraardsbergen (Schendelbeke Zarlardingen enin de Rietbeemd), Ninove (Neigem(bos),Denderwindeke, Outer en Nederhasselt), Haaltert(Heldergem, Denderhoutem) en uit Denderleeuw(kasteelparkje aan station). In het Geitenbos teNieuwenhove (Geraardsbergen) zouden ook in hetverleden waarnemingen gedaan zijn, net als15 jaar terug in het Liederkerkebos. Er is dus nog werk aan de winkel op vlak vanonderzoek en bescherming. Met dank aan de waarnemers: Mertens Wouter,Neukermans Axel, JNM-Denderstreek, DecockWim, Natuurpunt Ninove, Godfried Merlevede,D’Haeseleer Carlos, Dumst Patrick en VanSchandevyl Danny. Waarnemingen mogen doorgemaild worden naaronderstaand adres. Een goede melding bestaat uit5 grote delen, de 5 ‘W’s: Wat (soort), Waar (zonauwkeurig mogelijk), Wanneer (volledigedatum), Wijze (zicht, dood, spoor…) en Wie (naamwaarnemer). Verder kan je er ook nog, indien be-kend, iets bijschrijven over het biotoop, geslacht,aantal, leeftijd, gedrag…

Aanbevolen literatuur:

Mercelis, S. (2003). Eikelmuis. In: Verkem, S., De Maeseneer,

J., Vandendriessche, B., Verbeylen, G. & Yskout, S. (2003).

In ‘Zoogdieren in Vlaanderen. Ecologie en verspreiding van

1987 tot 2002’. JNM-Zoogdierenwerkgroep en Natuurpunt

Studie, Mechelen, België.

Gemeenschappelijk databank JNM-Zoogdierenwerkgroep en

Natuurpunt Zoogdierenwerkgroep / Vleermuizenwerkgroep

29/10/03

Jansen, K. (2000). Eikelmuis. In: Onkelinx T. (2000).

‘Voorlopige atlas van de Vlaamse zoogdieren’. JNM-

Zoogdierenwerkgroep, Gent, België.

Joachim De Maeseneer0496 - 93 53 77

[email protected] INFO

Axe

l Neu

kerm

ans

Page 24: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Het afgelopen jaar leefden we weer ondergunstig gesternte… en boden wij opnieuwvele activiteiten en boeiende lectuur aan.Tijdens de cursussen en bij de studiewerk-groepen kon je terecht om iets bij te leren.

Te Lede, Impe en Erondegem startte afdelingLede-Houtem een nieuw en prestigieus natuurge-biedproject genaamd Ledezijde. De eerstehectaren zijn reeds aangekocht !Afdeling Denderleeuw opende in het natuurge-bied de Wellemeersen feestelijk de nieuw aan-gelegde wandelpaden en een vleermuizenbunker.Ook bleven we ijveren voor het behoud van deMolenbeekmeersen.De beleidsploeg van afdeling Aalst had waakzaamde handen vol in allerlei raden rond afbakeningenen structuurplannen. In Herdersem werd eenaanzienlijke uitbreiding gerealiseerd voor het pro-ject Hogedonk onder meer onder impuls vannieuwe actieve vrijwilligers.Afdeling Erpe-Mere deed het wat kalmer aan na hetjubileumjaar 2002 voor Honegem. Toch wist dewerkgroep opnieuw enkele percelen door aankoopveilig te stellen en werden graafwerken ondernomenmet de aanleg van een nieuwe amfibieënpoel.

24 nr 1 - januari 2004dendriet

Het staat in de sterren geschreven…Korte initiatie-avond over sterrenkundetijdens de Lokale Algemene Vergadering op 23 januari 2004

Andromedanevel

Wim

Ste

mgé

e

Lokale Algemene Vergadering,op 23 januari 2004

Zaal De Bron, Kerkevijverstraat, te Lede om 19.30 uur

AgendaA WelkomstdrinkA Werkingsverslagen 2003 afdelingen en projectenA Samenstelling afdelingsbesturenA Jaarprogramma’s & begrotingen 2004A Initiatie sterrenkunde door amateur-astronoom

Wim Stemgée + wandeling.

Heb je zin om ook actief mee te werken ?Spreek ons aan en word medewerker in

een bestuur of conservatorteam. Geef eenseintje aan Herman Derder.

Aansluitend: korte voordracht met schitterende beelden

rond het thema Sterrenkunde en de invloed van ons

zonnestelsel op aarde, door amateur-astronoom Wim

Stemgée. Nadien volgt een avondwandeling waarbij we

deze keer onze telescopen naar de hemel richten op zoek

naar planeten, nevels, supernova’s… Deze activiteit begint

na de algemene vergadering, rond 21 uur.

Afdelingen Aalst, Denderleeuw, Erpe-Mereen Lede-Houtem

Daan Stemgée053 - 77 41 41

[email protected]

INFO

Kom eens langs op de jaarlijkse Algemene vergade-ring van de vier afdelingen van het ‘Land vanAalst’. Alle leden van Natuurpunt vzw zijn er wel-kom en kunnen er inspraak hebben om op dezemanier mee te werken aan de verdere uitbouw vande vereniging.

Page 25: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Tijdens de maanden september en oktober richt-ten de afdelingen Aalst, Erpe-Mere en Lede-Houtem een cursus “vogelkijken voor beginners”in. De cursus werd een onverhoopt succes want erwaren niet minder dan 36 deelnemers. Vooraldoor de deskundigheid van lesgever Koen Leysenwerd de cursus een zeer leerrijke ervaring voor alledeelnemers. De theorie werd aan de praktijkgetoetst tijdens de twee uitstappen naar de natu-urgebieden Honegem en het Molsbroek inLokeren. Het mooie weer en de prachtige waarne-mingen maakten er onvergetelijke momenten van.Laat ons hopen dat de deelnemers de microbe tepakken gekregen hebben en dat zij aan hunontspannende en interessante hobby nog vele

mooie uren zullen mogen beleven. Wij verwacht-en hen alvast op de volgende uitstappen naar dekust en op de boottocht.

nr 1 - januari 2004 25dendriet

Tevreden deelnemers cursus Vogelkijkenvoor beginners

Dirk

Tra

chet

Op zoek naar gevederd volk tijdens de vogelcursus

Afdelingen Aalst, Erpe-Mereen Lede-Houtem

Herman Derder053 - 80 01 10

[email protected]

INFO

Page 26: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

26 nr 1 - januari 2004dendriet

Een datum voor beheerswerken maandenop voorhand vastleggen is altijd eenriskante onderneming, maar dit jaar zaghet er toch veelbelovend uit dankzij onsschitterend zomerweer.

Drie dagen vóór de werken dreigden de weersvoor-spellingen roet in het eten te gooien met bijzonderveel regen voor zaterdag 30 augustus. Een vijftalgemotiveerde en dappere Natuurpunters (zowel“gewone” als bestuursleden waren vertegenwoor-digd) hadden zich voorgenomen om in één dag metspade en kruiwagen een poel te graven in ons na-tuurgebied De Valier. Met een oppervlakte van zo’n25m2 en een diepte van bijna één meter was dit welgeen supergrote poel; maar met de hand uitgraven,temeer daar er zich tussen de grond een ladingvroeger gestorte kasseien en baksteen bevond, doeje toch ook niet alle dagen. In de voormiddag zijnwe eenmaal uitgeregend maar toen onze super-de-luxe partytent eenmaal rechtstond, besloten ze hier-boven om ons verdere regenbuien te besparen. Hetwerk vlotte goed en, ik weet nie, maar een pis-toleeken in open lucht tussen watermunt en katten-staart smaakt toch nog altijd ietsje beter dan binnenaan de keukentafel! Tony, één van onze dapperen,had geschat dat we tegen vier uur de mei zoudenkunnen steken en inderdaad, om vier uur waren degraafwerken gedaan en konden we beginnen metde afwerking. De uitgegraven kasseistenen werdenop de licht hellende zuidkant mooi gestapeld om detoekomstige amfibieën tegen mogelijke belagers te

beschermen. Een draad ter bescherming eromheenbetekende het einde van onze werkdag. Na nog eenkleine rondleiding in het reservaat werd dezeprachtige beheerswerkdag afgesloten met eengezellige barbecue.Bedankt Chris, Tony, Henry en Erik voor de hulp enook bedankt Jol voor de voortreffelijke bevoorradingoverdag en voor de barbecue achteraf! Hopelijkmogen we jullie terugzien bij een volgende beheers-werkdag. Bedankt!

Nieuwe poel in De Valier

Een nieuw paradijs voor kikkers en salamanders.

Verdiende middagpauze voor de handige vrijwilligers.

Tot slot: ons schup afkuisen.

Mar

c M

ichi

els

Mar

c M

ichi

els

Mar

c M

ichi

els

Afdeling Affligem-Liedekerke

Marc Michiels053 - 67 11 91

[email protected]

Page 27: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Wie meer dan een jaar de Wellemeersenniet heeft bezocht, zal bij een bezoek ditvoorjaar wellicht herhaaldelijk aange-naam verrast worden. Dankzij de aange-houden aankoop- en beheersinspannin-gen van zowel de lokale beheerswerk-groep als de provinciale terreinploegverdwenen intussen immers tal vanstorende omheiningen en populierbe-standen.

Mede dankzij aangepaste heraanplantingen, deaangehouden extensieve begrazingen doorGalloways en bijkomend aangelegde poelen engeulen ontstond een natuurlijker ogend landschapmet steeds meer variërende biotopen.Ondertussen boetseerde ook moeder natuur zelf,met weer en wind, verder aan het laag-veengedeelte: rechtopstaand en liggend dood houtvormen intussen een welkome afwisseling met deelzenbroeken, hooi- en graslanden.

350 m knuppelpad voor de wandelaarDe wandelaar werd in het najaar 2003 reeds bijzon-der verwend met de aanleg van 350 meter knuppel-paden langs deels verlegde wandelpaden. Dit voor-jaar wordt hij/zij nog bijkomend vergast op gereno-veerde uitrustingen langs een provinciaal wandel-pad (met detailbrochure) door het reservaat (een lusvan 8 km vanaf het gemeentelijk Kasteeltje nabij hetstation van Denderleeuw, tot centrumErembodegem, met mogelijk aansluitende wan-delkeuze langs Wellemeersen of Kapellemeersen).Als toetje kunnen wellicht vanaf mei 2004 de pleis-terende vogels op de vloeiweiden te Erembodegemin alle rust bewonderd worden vanuit een ruimekijkhut met bijpassende heidematten en eenaangepaste omgeving (gunstige deeladviezenbouwaanvraag).

Het gratis gezwoeg van de stille terreinwerkerswordt daarbij vaak vlug vergeten: het opruimen van700 kruinen, het getimmer aan knuppelpaden, hetbeton voor vleermuiskeldersas of kijkhutfunderingen het verwijderen van honderden meters, soms 10cm onder het maaiveld stekende, ursusdraad looptniet steeds van een leien dakje. Langs deze weg danook een bijzondere dank aan alle medewerkers.

Terreinaankopen, ook elders in DenderleeuwAnno 2003 groeide de door Natuurpunt verwor-ven reservaatoppervlakte in de Wellemeersenopnieuw aan met 3 à 4 ha tot ca. 75 ha (80 ha inbeheer). Enkele grondaankopen (+2ha) werdenopnieuw om administratieve redenen uitgesteld.In de Wildebeekvallei werden de eerste 0,7 haelzenbroek effectief aangekocht. Over de uitbrei-ding 2003 van de Molenbeekmeersen met 3,6 hakon bij het ter perse gaan nog geen uitsluitselworden gegeven. In totaal werd met 20 eige-naars(groepen) door de conservators met vruchtonderhandeld.

OproepNaast veel gewoel dus ook veel gezwoeg bij afde-ling Denderleeuw… Elke steun blijft dan ook zeerwelkom !Vergeet je lidmaatschap niet te vernieuwen én(belastingaftrekbare) giften kunnen nog steedsgestort worden op rekening 293-0212075-88 vanvzw Natuurpunt, met voorkeuropgave voor hetzijproject Wellemeersen (nr. 6612) , hetzijMolenbeekmeersen (nr.6646). Gewoon doen !!!

nr 1 - januari 2004 27dendriet

Veel gezwoeg in de Wellemeersen

Afdeling Denderleeuw

Eric De Tré053 - 66 04 32

[email protected]

INFO

Page 28: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Dagvlinders

Van de dagvlinders onthouden wij vooral hetvoorkomen van relictpopulaties van o.a.:A eikenpage in de Wellemeersen en de Moene-

broekenA sleedoornpage in de Vallier, de Rietbeemd, het

Raspaillebos en de MoenebroekenA bruin blauwtje en het hooibeestje in de

Heidemeersen.Naast het vrij overvloedig voorkomen anno 2003van de oranje luzernevlinder (incl. de lichtere f.

helice) in de hele Dendervallei, vielen tevensenkele zeer bijzondere waarnemingen te noterenzoals de gele luzernevlinder (op diverse locaties),de rouwmantel in de Keelman en de kleine parel-moervlinder te Denderleeuw. Nog verheugenderwas dat de lokale conservators steeds de nodigebeheersaandacht willen en kunnen geven aan hetbehoud van de habitats in kwestie.

Kevers en wantsen

Tussen onze kevers vond de WID nog vrij alge-meen Carabus nemoralis (tuinen Aalst), naastenkele zeldzamere loopkevers als Aphonusazureus (zandgrond Wellemeersen), Demetrias

28 nr 1 - januari 2004dendriet

De eerste resultatenvan de Werkgroep Invertebraten

WID speurend naar korfslakken tussen oeverzegge langs de Mark (1 van 35 bezochte sites tijdens najaar 2003)

Eric

De

Tré

Reeds tijdens de invoering van de eerste5.000 invertebraten-records bleek datonze natuurgebieden in de Denderstreeknog heel wat ecologisch hoogwaardigekwaliteiten in petto hebben.

Page 29: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 29dendriet

imperialis (rietveld Berlarebroek) en Demetriasatricapillus (hooiland Oudegem) en zelfs heuserode-lijst-soorten als Panageus cruxmajor (rietveldWellemeersen) of Chlaenius nigricornis(Scheldedijk Berlare). Vele vondsten, zoals deneushoornkever (Osbroek) of Endomychus coc-cineus (Wellemeersen en Osbroek), waren ver-heugend, maar onverhoopt waren de verscheidenevondsten van veeleisende waterbewoners als destaafwants (Wellemeersen en Heidemeersen) ende pikzwarte watertor (Heidemeersen). Van depyjamawants en de grote glimworm kon de WIDzonder meer telkens records-waslijsten bezorgenaan de Oost-Vlaamse studiewerkgroepen in kwest-ie tijdens de entomologische trefdag op 08/11 teKwaremont. De vastgestelde uitbreidingen van degouden tor en het Aziatisch lieveheersbeestjehebben met zekerheid zeer verschillende redenen:de eerste rukte op van de Rietbeemd tot Ninovewegens habitatherstel, de tweede beconcurreertsteeds uitgebreider onze inheemse pimpampoen-tjes wegens zijn lage biotoop-eisen.

Libellen en sprinkhanen

Aangezien vele van onze streekreservaten zichsitueren in en rond de alluvia en zijbeken vanSchelde, Dender en Mark, was reeds te verwachtendat menig insectensoort refugium vindt in de typ-isch nattere hooilanden, zeggevelden en elzen-broeken. Het heropduiken van trekkende libellenals de bandheidelibel (Wellemeersen enKwabroeken) of de weidebeekjuffer(Wellemeersen, Ninove en Appels) verraadt deaanwezigheid van zeer typische habitats. Maar devraag blijft onbeantwoord waarom de smaragdli-bel, de plasrombout, de zuidelijke glazenmaker ofde zuidelijke keizerlibel enkel aangetroffen wer-den in respectievelijk Molenbeekmeersen,Wellemeersen en Honegem. Misschien werd ergewoon nog te weinig uitgekeken of gesignaleerddoor diverse afdelingen ? De aanwezigheid vaneen blauwvleugelsprinkhaan-biotoop te Welle isvermoedelijk uniek voor de regio, maar de vond-sten van zowel de struiksprinkhaan (Welle enAalst) als de greppelsprinkhaan (Wiestermeersch)vragen duidelijk om bijkomende aandacht…

…en de rest…

De telkens honderden geregistreerde records vanzweefvliegen, wapenvliegen, wantsen, cicaden,bladwespen, enz. (kortom tientallen taxa) wordendeze winter door de WID vergeleken met door

haar aangevulde standaard-naambestanden (ruim9000 species). Externe specialisten determinerennog de ingezamelde spinnen, mieren of slakken(Vertigo species werden in 35 potentiële regio-sitesopgespoord door de WID-kern). Wie de prachtigeWID-demo van Marc Pollet rond 94 aangetroffenslankpootvlieg-soorten (met eerste vondsten voorVlaanderen, België en... de wetenschap) bij-woonde, hoeven we alvast niet meer te overtuigen:in de Denderstreek zijn dit niet langer de “in-der-minst-geachte schepselen“!

De toekomst

Bij het ter perse gaan ontving de WID reeds deprojectkandidatuur 2004 vanwege reservaatHonegem. De conservators van Raspaillebos enKeelman overwogen toen nog de uitgebreide WID-bemonstering in 2004. De definitieve kandida-turen van afdelingen voor bemonstering van eengroter reservaat (enkel in even jaartallen) wordennog ingewacht tot eind februari 2004.Aftrekbare giften op het vzw Natuurpunt/WID-fondsnummer 2255 kunnen op rekeningnummer230-0524745-92.Gezamenlijke determineersessies vinden plaats toteind maart 2004: elke vrijdagavond (20 tot 23 uur)en zaterdag (13 tot 18 uur) in het Amadeus-lokaal,Aalstersesteenweg te Welle. Met o.a. vijf WID-bino’s en kopieën van taxasleutels ondersteuntWID hier ook alle geïnteresseerde leden. Week-agenda’s worden verspreid via de WID-mailbox.

Werkgroep Invertebraten Denderstreek

Eric De Tré053 - 66 04 32

[email protected]

INFO

Ligusterpijlstaart

Hug

o W

illoc

x

Page 30: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

BOOTTOCHT OP DE SCHELDEVan Dendermonde tot Ruppelmonde

Unieke tocht langs stille watersVoor elk wat wils:

A idyl l ische groepen landschappen

A zeldzame wintervogels

A plezier en een warme natuurpuntsfeer

Parking einde Noordlaan Dendermonde (kant Schelde)

8 februari om 8.45 u

Inschrijven verplicht door overschrijving

€ 8 (kinderen € 6) op rekeningnr.:

001 - 3663323 - 97

Picknick, verrekijker

h Peter D’Hondt: 053 - 80 72 57

L A AT JE MEEVAREN !

30 nr 1 - januari 2004dendriet

Page 31: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

nr 1 - januari 2004 31dendriet

Natuurpunt is een open en onge-bonden vereniging die mensen opeen aangename wijze kansen wilgeven om zich in te zetten voor deduurzaamheid van natuur enlandschap vanuit een brede maat-schappelijke visie. Onze activitei-ten situeren zich hoofdzakelijk ophet vlak van studie, educatie,beleid en reservatenwerking.Tel.: 015-29 72 20

AFDELINGENAalstDaan Stemgée - 053 -77 41 [email protected]

Affligem-LiedekerkeKern AffligemWim Van Grieken - 053 -77 70 [email protected] LiedekerkeJacqueline Arickx 053 -67 13 [email protected]

DenderleeuwBruno De Bruyn - 053 -67 07 [email protected]

DendermondingStefaan Thibau - 052 - 42 69 [email protected]

Erpe-MerePeter D’Hondt - 053 -80 72 [email protected] Steenhoudt - 054 -58 67 [email protected]

Groot-HaaltertStijn De Ryck 053 - 62 71 [email protected]

Lede-HoutemHerman Derder - 053 -80 01 [email protected]

NinoveWouter Mertens - 054 -32 51 [email protected]

WERKGROEPENWerkgroep InvertebratenEric De Tré - 053 -66 04 [email protected] - 2255

Vogelwerkgroep CinereaJoost Mertens, 053 -66 06 34 [email protected]

Plantenwerkgroep AlliumPeter Tolleneer - 053-79 03 [email protected]

Zoogdierenwerkgroep ElioAxel Neukermans - 054 -32 45 [email protected]

Paddestoelenwerkgroep ZwamvlokHerman Derder - 053 - 80 01 [email protected]

DERDENJNMAaike De Wever - 0486-28 05 93

RESERVATEN ENNATUURPROJECTEN

Giften Reservatenfonds:rekeningnummer:293-0212075-88 met vermel-ding van de projectnaam enhet projectnummer.Giften vanaf € 30 zijn fiscaalaftrekbaar.

Boelaremeersen te Neder-boelare - 6640Johnny Cornelis - 0474 -58 08 [email protected]

Brede schorren enKonkelschor te Berlare6616Stefaan Thibau 052 -42 69 [email protected]

Den Dotter /Blauwboste Haaltert /Aaigem/Mere6149Walter Loy - 053 -83 89 [email protected]

Gerstjens te Aalstzie Werkgroep Bomen-Park-Osbroek

Groot Neygemveld te Neigem6100Franky Van Vaerenbergh054-32 28 54

't Groot Schoor te Grembergen6603Tarcy Verstraeten 052 -21 11 11

Heidemeersen te Berlare6644Stefaan Thibau 052 -42 69 [email protected]

Hogedonk te Gijzegem/Herdersem / Mespelare - 6243Brian Roelandt - 052 - 22 57 [email protected]

Honegem te Erpe-Mere/Aalst /Lede - 6123Wim D’Haeseleer - 0495 -87 50 [email protected]/honegem

Keelman te Denderhoutem6178Axel Neukermans - 054 -32 45 [email protected]

Kravaalbos te Meldert6071François Van den Bergh052 -35 64 29

Ledezijde 6657Herman Derder - 053 - 80 01 [email protected]

Lieferingemeers te Lieferinge6098Koen Cochez - 09-233 92 [email protected]

Moenebroek te Geraards-bergen/Lierde - 6620Carlos D’Haeseleer - 054 -41 87 [email protected]

Molenbeekmeersen te Den-derleeuw/Okegem - 6646Eric De Tré 053 -66 04 [email protected]

Osbroek te Aalstzie Werkgroep Bomen-Park-Osbroek

Paddebeekvalleite Dendermonde - 6652Dirk Van den Bossche 052 - 42 49 60

Pamelse meersen, Domme-lingen te Liedekerke - 9972Jan Barbé 053 -66 60 [email protected]

Phenixberg te Okegem - 6618Wouter Mertens 054 -32 51 [email protected]

Park van Mesen te LedeHerman Derder 053 -80 01 [email protected]

Raspaillebos te Grimminge6164Koen Steenhoudt 054 -58 67 [email protected]

Rietbeemd te Moerbeke/Viane/Lessines - 6058Godfried Merlevede 068-33 51 [email protected]

Sint-Onolfspolder te Appels/Dendermonde - 6623Gert Gillis 052-20 22 63

Valier te Liedekerke - 9418Marc Michiels - 053 - 67 11 [email protected]

Venebroeken te Ninove6099Geert Rohaert - 054 -32 82 [email protected]

Wachtbekken 6in Sint-Gillis /DendermondeStefaan Thibau 052 -42 69 [email protected]

Walputbeek/Dendermeersen teMeerbeke - 6213Meert Isabelle 054 -33 36 [email protected]

Wellemeersen te Denderleeuw/Erembodegem - 6612Eric De Tré 053 -66 04 [email protected]/wellemeersen

Werkgroep Bomen-Park-Osbroek/Gerstjens te AalstPeter Tolleneer 053 -79 03 [email protected]

Dendriet is het regionale con-tactblad voor de leden van negenNatuurpuntafdelingen en vierstudiewerkgroepen in deDenderstreek. Deze afdelingenen werkgroepen willen zoweloccasioneel als structureel in-tens samenwerken. Je kan voormeer inlichtingen steeds terechtbij de contactpersoon voor jouwafdeling of de werkgroep diejouw interesse wegdraagt. Stuurje opmerkingen, aanmoedigin-gen, belevenissen en natuur-puntjes door naar de redactie.Deadline volgende Dendriet:1 november 2003.

Dendriet ontvangen :Leden van Natuurpunt die lid zijnvan een niet-Denderstreek-afdeling kunnen Dendriet ont-vangen door hun lidmaatschap tewijzigen naar de afdeling binnende Denderstreek van hun keuzeof door zich te abonneren opDendriet. Dit doe je door middelvan een overschrijving van € 7,50op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet,Heldergemstraat 161, 9450Heldergem, met vermelding vanje lidnummer en “abonnementDendriet, middenkatern afde-ling...”.Een afzonderlijk abonnementzonder lidmaatschap vanNatuurpunt is niet mogelijk.

REDACTIERAADWouter Mertens - hoofdredacteurDaan Stemgée - redactiesecretarisStijn De Ryck - publicatiecontrollerWilfried Veldeman - ontwerp & opmaakMarc Symoens - correctorKoen Steenhoudt - verzendingWilly Beeckman, Bruno DeBruyn, Joachim De Maeseneer,Dirk De Mesel, HermanDerder, Eric De Tré, PeterD’Hondt, Wouter Faveyts,Peter Tolleneer, Wim VanGrieken

Werkten ook mee aan dit nr :Joachim De Maeseneer, GeertElskens, Walter Loy, MarcMichiels, Axel Neukermans,Geert Rohaert, Dirk Trachet,Marc Van de Sijpe, HugoWillocx

DRUKDrukkerij Druk in de Weer, GentPapier: CyclusPrint 90 gram,100% kringlooppapierInkt: gedrukt met vegetale inktenen plantaardige wasmiddelen

dendriet

Page 32: dendriet 2004 nr 1 jaargang 3

Foto’s voorpagina:Dirk Trachet, Eric De Tré,Geert Rohaert

Deze titel verwijst naar:

Ahet Griekse dendron, wat boombetekent,A een mineraal in de vorm van een

boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,Ade vertakte uitlopers van hersen-

zenuwcellen: een communicatie-kanaal dus,Ahet Denderbekken met een

netwerk van sloten en beken,A tenslotte staat er natuurlijk ook

veel riet langs de Dender...

Redactieadres: Dendriet,Onegem 74, 9300 Aalst

E-mmail: [email protected]

Website:www.natuurpunt.be/denderstreek

VVeerraannttwwoooorrddeelliijjkkee uuiittggeevveerr::Wouter Mertens,Pamelstraat 119, 9400 Ninove

Rekeningnummer:393-0491337-24,Dendriet, Heldergemstraat 1619450 Heldergem

I N H O U D

3 Bomen in je buurt

8 Den Dotter

11 Natuurpuntjes (deel 1)

12 Kijken of bekeken worden

13 Fotowedstrijd wordt regiocompetitie

14 Natuurpuntjes (deel 2)

15 Denderkalender

18 Leer mee de meervleermuis herkennen

19 Sfeerbeelden van onze regioquiz

20 Sfeerverslag herfstwandeling Den Dotter

21 Nationaal werkweekend Geraardsbergen

22 Eikelmuizen in de Denderstreek

24 Initiatieavond over sterrenkunde

25 Verslag cursus vogelkijken

26 Nieuwe poel in de Valier

27 Veel gezwoeg in de Wellemeersen

28 Eerste resultaten van de werkgroep invertebraten

VERNIEUW NU JE LIDMAATSCHAP !Gezinslidmaatschap: € 17,50 op rekening 230-0044233-21

Je ontvangt natuur.blad en DendrietVoor € 8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels)

Voor € 32,00 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet(vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)

8 februari 2004:boottocht op de Schelde, schrijf je nu reeds in!

dendriet